1

กระบวนการและปจจยแหงความส าเรจในจดการความขดแยง

กรณประตกนน าจด-น าเคม แพรกหนามแดง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

และกรณผาตดตอกระจกตดเชอ โรงพยาบาลศนยขอนแกน

Process and Keys to Succeed in Conflict Resolution in case of Watergate

Amphawa District, Samutsongkhram Province and in case of operation on

contagiousness of cataract at Khonkaen hospital1

ชลท ประเทองรตนา2

Chalat Pratheuangrattana3

--------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

บทความกระบวนการและปจจยแหงความส าเรจในจดการความขดแยงจาก 2 กรณศกษา มวตถประสงคเพอ

1) วเคราะหกระบวนการจดการความขดแยง 2)วเคราะหปจจยทท าใหการจดการความขดแยงประสบความส าเรจ 3)

จดท าขอเสนอแนะดานการจดการความขดแยงเพอประยกตใชกบสงคมไทย ผลการศกษาพบวาปจจยทท าใหการจดการ

ความขดแยงประสบความส าเรจคอ 1.ภาวะผน า 2.การสรางสมพนธภาพระหวางคกรณ 3.ผเจรจา/ไกลเกลยคนกลางม

คณสมบตทเหมาะสม 4.คกรณไดรบความพงพอใจ 5.กระบวนการมสวนรวมของทมงานและเครอขาย 6.งบประมาณท

เพยงพอ ส าหรบขอเสนอแนะดานการจดการความขดแยงเพอประยกตใชกบสงคมไทยประกอบดวย 1.การคนหาและ

สรางผน าทมวสยทศน 2.การแสวงหาความสมพนธทดตอกนระหวางกลมและการสรางความไววางใจ 3.ใชและสรางคน

กลางทมความรและทกษะในดานการจดการความขดแยง 4.คนหาความตองการทแทจรงของคกรณ 5.การสรางทมงาน

และแสวงหาเครอขาย 6.จดเตรยมทรพยากรใหเพยงพอ

ค าส าคญ : การจดการความขดแยง การไกลเกลย ปจจยแหงความส าเรจ

Abstract

1 บทความนไดรบตอบรบใหตพมพในวารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ปท 31 ฉบบท 4 เดอนตลาคม-ธนวาคม พ.ศ.2555 2 อาจารยส านกสนตวธและธรรมาภบาล สถาบนพระปกเกลา

3 Academic , The Offiice of Peace and Governance, King Prajadhipok’s Institute

2

This article studies process and keys to succeed in conflict resolution in 2 cases .The objectives of

this study are 1.) To study the process of conflict resolution 2.) To study keys to succeed in conflict resolution

3.) To propose alternatives that apply to Thai society. Results show that there were several key leading to

succeed in conflict resolution, such as leadership , building relationship between parties , negotiator/mediator

has suitable qualification ,parties get satisfication, participation of team and network and enough of budget.

This study suggests that the alternatives that apply to Thai society are to search for and educate leaders that

have broad vision , to seek good relationships between groups and trust building , to use mediators that have

knowledge and skills with conflict resolution , to search for the real interest of parties, to build team and

network and to prepare enough resources.

Keywords: conflict resolution, mediation , keys to succeed

บทน า

การศกษากระบวนการและปจจยแหงความส าเรจในจดการความขดแยงจาก 2 กรณศกษา คอ กรณประตกน

น าจด-น าเคม ชมชนแพรกหนามแดง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม และกรณผาตดตอกระจกตดเชอ โรงพยาบาล

ศนยขอนแกน จงหวดขอนแกน เกดขนเนองจากทง 2 กรณมความโดดเดนในการจดการปญหาความขดแยงทเกดขนจาก

การรวมแรง รวมใจ รวมพลงเปนเครอขาย โดยสามารถเขาถงจตใจซงกนและกนของคขดแยง จนกระทงสามารถยต

ความขดแยงทเกดขนไดอยางยงยน ปญหาทเกดขนเปนวกฤตการณครงส าคญ ซงถาจดการความขดแยงไมดอาจน าไปส

การเสยเลอดเนอจากการแยงกนเปด-ปดประตกนน า ระหวางฝงน าจดกบน าเคมทตางฝายตางกสงคนของตนมาเฝาประต

กนน าไว รวมถงการสญเสยความไววางใจตอกน อนเปนรากฐานทส าคญในการอยรวมกนในชมชน และกรณของ

โรงพยาบาลศนยขอนแกนกอาจจะลมละลายทางศรทธา จนกระทงไมมผรบบรการไปใชบรการในโรงพยาบาล รวมถง

บาดแผลทางจตใจของผปวยทไมไดรบการเยยวยา สงทนาสนใจคอ ทง 2 กรณศกษามกระบวนการใดทใชในการจดการ

ความขดแยงได จนกระทงความขดแยงคลคลาย ไมสญเสยเลอดเนอจากการแยงชงน าและไมสญเสยวกฤตศรทธาจาก

ผรบบรการ

บทความกระบวนการและปจจยแหงความส าเรจในจดการความขดแยงจาก 2 กรณศกษา มวตถประสงคเพอ

1) วเคราะหกระบวนการจดการความขดแยง 2)วเคราะหปจจยทท าใหการจดการความขดแยงประสบความส าเรจ 3)

จดท าขอเสนอแนะดานการจดการความขดแยงเพอประยกตใชกบสงคมไทย บทความนใชขอมลในการศกษาจากเอกสาร

ทงในสวนของทฤษฎและปรากฎการณทเกดขน และขอมลจากการรบฟงการบรรยายจากผน าในการจดการปญหาและผท

เกยวของในการจดการความขดแยงทง 2 กรณทถายทอดใหกบนกศกษาหลกสตรแนวคดพนฐานการจดการความขดแยง

ดานนโยบายสาธารณะ สถาบนพระปกเกลา ในชวงทลงพนทศกษาดงาน ณ ชมชนแพรกหนามแดง อ าเภออมพวา

จงหวดสมทรสงคราม และโรงพยาบาลศนยขอนแกน จงหวดขอนแกน ในชวงป พ.ศ.2553

3

เนอหา

1.กระบวนการจดการความขดแยงจาก 2 กรณศกษา

กรอบการวเคราะหความขดแยงมนกวชาการจ านวนมากไดอธบายไว รวมถง Miall ทเนนวาการจดการความ

ขดแยงทดตองเรมจากการวเคราะหความขดแยงทมประสทธภาพ ซงจะท าใหเขาใจก าเนด ธรรมชาต พลวตรและความ

เปนไปไดในการจดการความขดแยง (Miall, Ramsbotham, and Woodhouse, 1999) Morris อธบายวาการวเคราะห

ความขดแยงท าไดโดยแยกแยะและระบมมมองของทกฝายทมสวนไดสวนเสยหรอคกรณ การหาตนตอทแทจรงของปญหา

ความขดแยง ความสมพนธระหวางกนทผานมาและในปจจบนเปนอยางไร พฤตกรรมทกระท าตอกน รวมถงรปแบบ

วธการทบคคลเหลานนใชในการจดการความขดแยง การพจารณาถงบรบททางประวตศาสตร ผน าทไดรบการยอมรบ การ

ประเมนทางเลอก ความเปนไปไดทจะเจรจาไกลเกลย การเจรจาไกลเกลยมหลายรปแบบ แตทรจกกนมากคอ การเจรจา

โดยคนหาจดยนและจดสนใจ (Morris, 2004)

มมมองและทศนคตระหวางกนสามารถเปนไดทงมมมองดานบวกและมมมองดานลบ แตความรนแรงทเกดขน

มแนวโนมวาคกรณมกจะมมมมองดานลบตอคกรณและเปนมมมองแบบประทบตรา (stereotypes) ซงท าใหเกดการ

แบงแยกเปนพวกเขา พวกเราอยางชดเจน มมมองไดรบอทธพลจากความกลว ความโกรธ ความขมขนซงอยภายในจตใจ

มนษย (Miall et al. 1999) มมมองทตางกนมาจากพนฐานของมนษยทแตกตางกน อาท การเลยงดจากผปกครอง การ

สอนจากคร อาจารย ภาษา วฒนธรรม ประสบการณ ฯลฯ การหลอหลอมทแตกตางกนน าไปสมมมองทแตกตางกน ซง

เปนเรองปกตทเราจะมมมมองเชนนน และไมไดเปนปญหาแตอยางใด แตปญหาจะเกดขนถามมมมองทแตกตางกน แลว

ประสงคจะใหคนอนเหนหรอเชอเหมอนเรา ถาไมเชอเหมอนเรากจะตองกลายเปนศตร ทงทจรงแลวมมมองหรอความเหน

แตกตางเปนเรองปกต ซงเราจะตองมาท าความเขาใจกนวาท าไมอกฝายจงคดเชนนน แตไมใชใหมาเชอเหมอนกน

จดส าคญคอแมจะเหนแตกตางกน แตกสามารถอยรวมกนไดอยางสนต (วนชย วฒนศพท, 2550)

พฤตกรรมทกระท าตอกนเปนไดทงความรวมมอ การบงคบ การแสดงทาทางความเปนมตรหรอศตรกน

พฤตกรรมความรนแรงแสดงออกมาดวยการขมข การบงคบและการใชก าลงเขาท าราย (Miall et al. 1999) ปฏกรยาทตอบ

โตระหวางกนไปมา ถาไมเกดการตดวงจรความขดแยงทก าลงเกดขน จะน าไปสความขดแยงทกอใหเกดการท าลายลาง

พฆาตกนและการแกแคน (วนชย วฒนศพท, 2550)

สมพนธภาพหรอความสมพนธระหวางกนมความส าคญมาก หากวาสมพนธภาพระหวางผทขดแยงกนยงไมด

แทบจะไมสามารถน าคกรณมาหาขอยตรวมกนได ความสมพนธเปนปจจยทส าคญมากของการเกดหรอไมเกดความ

ขดแยง การจดการความขดแยงไมควรค านงถงแตเปาหมายหรอสงทตองการเทานน (Furlong, 2005)

4

การวเคราะหจดยน (Position) และจดสนใจ (Interest) ของคขดแยง เพอเขาใจถงความตองการทแทจรงวาม

ความตองการทจะไดอะไร และมความหวง ความกงวลอะไรอยในใจ จดยนเปนแนวทางของการแกไขปญหาทกลมใช เปน

เพยงสงทคกรณแสดงออกมาวาตองการ แตไมไดเปนสงทตองการทแทจรง ส าหรบจดสนใจ เปนสงทอยเบองหลงจดยน

เชน ความตองการทอยในใจ ความรสกหวาดกลว ความหวงกงวล ความหวาดระแวง กลาวไดวาเปนสงทตองการทแทจรง

เมอหาจดสนใจของแตละฝายไดแลว กจะสามารถแสวงหาจดสนใจรวมทมความเหมอนกนได อนจะน าไปสขอตกลง

รวมกนไดตอไป (วนชย วฒนศพท, 2550) การแกไขปญหาดวยการเนนจดสนใจงายกวาการแกปญหาดวยการเนนจดยน

และยงน าไปสการบรรลขอตกลงได ในขณะทการแกปญหาดวยการเนนจดยนไมสามารถน าไปสการแกไขปญหา (Miall et

al. 1999)

รปแบบวธการทใชในการจดการความขดแยงมหลากหลายวธ อาจสรปไดวาม 5 แนวทางคอ แขงขน

(compete) ยอมตาม(compliance your way) หลกหน (avoid no way) ประนประนอม (compromise) และรวมมอ

(cooperation) ซงการเลอกใชแตและแนวทางสงผลทแตกตางกนและมความยงยนในการจดการปญหาทแตกตางกน ซง

การเลอกใชแนวทางในการแขงขน หลกหน ยอมตามและประนประนอม มใชแนวทางทยงยนในการแกไขปญหา และยงไม

สามารถบรรลถงความตองการของทกฝายอยางแทจรง แนวทางททกฝายตางกพงพอใจทงคและมความยงยนคอแนว

ทางการรวมมอ (collaborative) นอกจากนเราสามารถแบงกระบวนการเขามาจดการแกปญหาขอพพาท ในรปแบบตาง ๆ

คอ การหลกหนปญหา การใชคนกลางในการเจรจาไกลเกลย (Mediation) การเจรจาไกลเกลยกนเอง (Negotiation) การ

ใชอนญาโตตลาการ (Arbitration) การฟองรองกน (Litigation) การใชกระบวนการนตบญญตในการออกกฎหมาย การ

ชมนมประทวงและการใชความรนแรง (วนชน วฒนศพท, 2550)

การน าเสนอทง 2 กรณศกษา จะน าเสนอเรยงตามล าดบหวขอ ความเปนมาทเกดขน คขดแยง ประเดนท

ขดแยง จดยน จดสนใจของแตละฝาย มมมอง พฤตกรรม ความสมพนธระหวางกน และการจดการความขดแยงทผานมา

โดยน าขอมลทไดรบมาวเคราะหตามกรอบการวเคราะหความขดแยง มรายละเอยดดงตอไปน

1.1 กรณประตกนน าจด-น าเคม ชมชนแพรกหนามแดง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

ความเปนมา

ชมชนแพรกหนามแดง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม มทรพยากรทแตกตางหลากหลาย ชมชนม

ทรพยากรน าทงน าจดและน าเคม พนทน าจดจะประกอบอาชพท านา เลยงปลาสลด สวนมะพราว ปลกผก สวนในพนท

น าเคมอาชพสวนใหญประกอบอาชพเลยงกง เลยงปลาธรรมชาตโดยอาศยน าจากล าคลองธรรมชาตเปนหลก ในปพ.ศ.

2516 มการกอสรางถนนธนบร-ปากทอ แบงต าบลแพรกหนามแดงออกเปน 2 ฝง พนททางทศใตทใกลกบทะเลจงมสภาพ

เปนน าเคมเพมขน ประกอบกบวกฤตภาวะภยแลงรนแรงในปพ.ศ. 2522 ท าใหปรมาณน าจดในคลองมนอย ไมเพยง

พอทจะผลกดนน าทะเลทหนนสง ไหลทะลกเขามาในคลอง จงเปนทมาของการประชมรวมกนระหวางจงหวด

5

สมทรสงครามกบตวแทนชาวบานทงฝายน าจดและน าเคม จนกระทงไดขอสรปวาใหมการสรางประตกนน าจด -น าเคม

จ านวน 15 ประต (เกศสดา สทธสนตกล, 2547)

ประตกนน าทสรางขนมาเปนประตแบบยกกนซงชกจากกนคลอง ในชวงทยงปดประตกนน าจะเปนทสะสมของ

แกสไขเนา แอมโมเนย มลพษจากแหลงตาง ๆ มาขงไวหนาประต และเมอเปดประตกนน าของเสยทสะสมจากฝงน าจดจะ

ไหลทะลกเขามายงล าคลองฝงน าเคม ท าใหกง หอย ป ปลา แพลงตอนและหวงโซอาหารธรรมชาตเสยหาย แตถาไมเปด

ประตกนน า ฝายน าจดกเดอดรอนจากน านง จนเนาเนองจากน าไมหมนเวยนและเกดปญหาน าทวมนาขาว จากสภาพ

ปญหาดงกลาวน าไปสวกฤตความขดแยงทคนทงสองฝายลกขนมาเผชญหนากน โดยตางฝายตางสงคนไปเฝาประตกนน า

เพอไมใหมการเปด-ปด ประตกนน า บางครงถงขน ถอไม ถอปนมาขกน

คขดแยง

ชาวบานฝงน าจดกบชาวบานฝงน าเคมในชมชนแพรกหนามแดง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

ประเดนทขดแยง

การปด-เปดประตกนน าเพอไมใหกระทบกบวถชวตของตนเอง

จดยน จดสนใจ

จดยน : ชาวบานฝงน าเคมไมตองการใหเปดประตกนน า ชาวบานฝงน าจดตองการใหเปดประตกนน า

จดสนใจ :

ชาวบานฝงน าเคมกงวลผลกระทบของเสยจากฝงน าจดจะท าใหกง ปลาทเลยงไวไดรบความเสยหาย

ชาวบานฝงน าจดกงวลผลกระทบจากน านง จนเนาเนองจากน าไมหมนเวยนและปญหาน าทวมนาขาว

จดสนใจรวม : ประกอบอาชพของตนเองไดโดยไมไดรบผลกระทบจากปญหาน าเนาเสยและน าทวม

มมมองและทศนคตตอกน

การเขาใจมมมองและทศนคตตอกนจะท าใหวเคราะหความขดแยงไดอยางชดเจนมากขน ความขดแยงกรณ

ประตกนน าจด-น าเคมนน ชาวบานฝงน าจดมองวา ชาวบานฝงน าเคมเหนแกตวไมยอมใหเปดประตน า ขณะทชาวบานฝง

น าเคมมองวา ชาวบานฝงน าจดเหนแกตว ดงขอความดานลางน (เกศสดา สทธสนตกล, 2547)

“รอแคสองวนใหจบกงกอนกไมได ใครเหนแกตวกนแน”

พฤตกรรมหรอวธการทกระท าตอกน

6

ทงสองฝายตางระดมคนไปทประตกนน า เกดการเผชญหนากนระหวางคน 2 น า ตางฝายตางสงคนและถอปน ถอไม มาเฝาประตกนน า คนน าจดกตองการเปดประตกนน า คนน าเคมไมตองการใหเปดประตกนน า วธการททงสองฝายใชตอกนจงท าใหความขดแยงยงคงด ารงอยตอไป แตในภายหลงชมชนไดใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จนกระทงน ามาสความรวมมอสามารถจดการความขดแยงไดดวยการประสานจดยนทแตกตางกน และคนพบจดสนใจรวมกน ดงจะไดกลาวตอไปในหวขอการจดการความขดแยงทผานมา

ความสมพนธระหวางกน

ในชวงแรกความสมพนธของคนสองน ามความสมพนธไมดถงขนาดเคยน าอาวธมาประจนหนากน และมการ

กระทบกระทงกน ทะเลาะกนอยางตอเนอง ชมชนสองฝงเกดการแบงแยกเปนสองฝายอยางชดเจน สมพนธอนดของคนใน

ชมชนเรมหมดไป แตตอมาสมพนธภาพมมากขนจากการสรางทมวจยทมองคประกอบจากคนฝงน าจดและน าเคม เรม

จากคนกลมเลก แลวขยายไปสชมชนผานกจกรรมเวทตาง ๆ หลาย ๆ ครง พดคยไปเรอย ๆ คนนอยกคย คนมากกคย

นอกจากนแกนน าฝงน าเคม คณปญญา โตกทอง ทลกขนมาแกไขปญหาเนองจากการไดรบผลกระทบโดยตรงตอวถชวต

ไดมาสรางครอบครวกบสาวฝงน าจด เปนการเชอมความสมพนธในการแกไขปญหาใหลลวงไดงายยงขน

การจดการความขดแยงทผานมา

-การจดการความขดแยงเกดขนจากสภาพปญหาของคนในชมชน โดยเรมตนจากแกนน าฝงน าเคมลกขนมา

แกไขปญหาจากปญหาน าเสยทมากระทบกบอาชพของตนทงวกฤตน าเสยจากโรงงานในชมชนแพรกหนามแดงและน าเสย

จากฝงน าจด

-สรางเครอขายโดยเขารวมกบประชาคมคนรกแมกลอง คณะกรรมการรวมระหวางภาครฐและเอกชน (กรอ.)

และสภาทนายความ ตอมาตงกลมสจจะสะสมทรพยผเพาะเลยงสตวน าต าบลแพรกหนามแดง ในป 2544 เพอรวมตวกน

ใหชมชนมความเขมแขง

-จากปญหาน าเสยทปลอยออกมาจากการการเปดประตกนน าแบบชกจากกนคลอง ของเสยจากฝงน าจดมา

กระทบตอวถชวตและอาชพของคนฝงน าเคม เกดปญหาความขดแยงกนอยางรนแรง ฝงน าจดตองการใหเปดประตกนน า

ขณะทฝงน าเคมไมตองการใหเปดประตกนน า ท าใหแกนน าฝงน าเคมลกขนมาจดการปญหาของตนเอง ดวยการตงทม

วจยหลกจากฝงน าเคมและฝงน าจดรวมจ านวน 8 คนโดยการสนบสนนงบประมาณและองคความรจาก ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.) เพอศกษาสภาพการใชน า คณภาพน า ภมปญญาการจดการน า เพอวางแผนการจดการน าได

อยางเหมาะสม สามารถบรรเทาปญหาความขดแยงในการใชน าระหวางฝงน าจดกบน าเคม

-วธการด าเนนการเรมตนดวยจดเวทเชญผเกยวของมารวมประมาณกวารอยคน แตการจดเวทในครงแรกกไม

คอยไดรบความรวมมอ มคนมารวมไมมากนก เวทครงตอมาจงจดเวทเลก ๆ ตามหมบานทง 6 หมบาน (หม 1-หม 6) หา

คนทมใจและความคดเหมอนกน พดคยในเวลาทชาวบานสะดวก พดคยเกยวกบชวตทสมพนธกบน า สงทคาดหวงจาก

การใชน า แมวาในชวงแรกจะไมคอยไดรบความรวมมอจากคนในชมชน แตตอมาทมวจยไดพดคยผานไปทางเยาวชนและ

7

ผอาวโสในชมชน ท าใหเกดการพดคยตอไปในระดบครอบครว จนกระทงคนในชมชนเหนความส าคญรวมแลกเปลยน

ขอมลกนมากขน เมอไดขอมลจากเวทตาง ๆ น ามาวเคราะห จดหมวดหมรวมกน และไดแนวทางวาตองมการออกแบบ

ประตกนน าแบบใหม แทนประตกนน าแบบเดม และไดน ารปแบบประตกนน าแบบใหมไปคยกบฝงน าจด ใหฝงน าจดเปนผ

ก าหนดระดบวาพอใจทระดบใด ประตกนน าทท า 2 ประต สรางจากจดทชาวบานทะเลาะกนมากทสด โดยพดคยกนหลาย

ครงกวาจะไดประตกนน าแบบเปดบน-ปดลางทเกดจากกระบวนการมสวนรวมของคนในชมชน

-ภายหลงจากทไดรปแบบประตกนน าแบบใหม น าไปสการผลกดนโดยน าเสนอรปแบบประตแบบใหมเสนอตอ

ประชาคมคนรกแมกลอง และหอการคาจงหวดเพอเสนอตอคณะกรรมการร วมภาครฐและเอกชนเพอแกไขปญหา

เศรษฐกจจงหวดสมทรสงคราม(กรอ.จงหวด) ซง กรอ.ไดน าเสนอรปแบบประตใหกบโครงการชลประทานจงหวด

สมทรสงครามและหนวยงานทเกยวของ จนกระทงรองอธบดกรมชลประทานและรองผวาราชการจงหวดสมทรสงครามได

ลงพนทมาเยยมเยยน และศกษาประตน าของชมชน จนน าไปสการยอมรบและสรางประตน าแบบทชมชนรวมคด รวม

ตดสนใจ

1.2 กรณผาตดตอกระจกตดเชอ โรงพยาบาลศนยขอนแกน จงหวดขอนแกน

ความเปนมา

โรงพยาบาลศนยขอนแกนไดรบผปวยเขาผาตดตอกระจกจ านวน 25 ราย เมอวนท 14-16 ธนวาคม พ.ศ.2552

มผปวยตดเชอจ านวน 11 ราย โดยญาตผปวย 1 ใน 11 รายไดเขารองเรยนตอเครอขายผไดรบความเสยหายจากการ

บรการทางการแพทย กอนทเรองดงกลาวจะสงตอไปยงสอมวลชนตาง ๆ โดยผปวยยงไมไดฟองรองไปทศาลยตธรรม เพอ

รอดวาทางโรงพยาบาลศนยขอนแกนจะแสดงความรบผดชอบมากนอยเพยงใด (สถาบนวจยระบบสาธารณสข,2553)

จากวกฤตการณทเกดขน นบเปนวกฤตการณทรายแรงมาก โดยทการผาตดตอกระจกแลวผปวยตดเชอแม

เพยง 1 ราย ยงสามารถสงผลใหโรงพยาบาลสญสนศรทธาจากผรบบรการ แตเหตการณทเกดขน มผตดเชอจ านวน 11

ราย โรงพยาบาลศนยขอนแกนใชวธการทนาสนใจในการจดการปญหาทเกดขน น าไปสการจดการแกไขปญหาอยางเปน

ระบบ

จากการลงพนทศกษาดงานและรบฟงการบรรยายจากผบรหาร ผไกลเกลย เจาหนาท ผปวย ณ โรงพยาบาล

ศนยขอนแกน จงหวดขอนแกน ในชวงป พ.ศ.2553 ท าใหทราบวาโรงพยาบาลศนยขอนแกนใชความจรงใจ การรวมมอ

รวมใจของบคลากรรวมกนฝาฟนอปสรรคทเกดขน การแสดงความรบผดชอบ การเจรจาไกลเกลยแบบไรรอยตอซงเปน

ศพททโรงพยาบาลศนยขอนแกนใชในการท างานโดยทพยายามไมใหกฎ ระเบยบมาเปนอปสรรคตอการเยยวยาผปวย

การเยยวยาผปวยจนกระทงน าไปสสมพนธภาพทดตอกนและเกดความไววางใจอยางยงยนจนผปวยรสกวามา

โรงพยาบาลศนยขอนแกนเหมอนมาหาญาตสนท ไมเกดการฟองรองด าเนนคดตามกระบวนการยตธรรม นอกจากนยง

สามารถเรยกความเชอมนของโรงพยาบาลกลบคนมา โดยสามารถเปดใหการรกษาพยาบาลผาตดตาไดในเวลาเพยง 1 ป

8

คขดแยง

โรงพยาบาลศนยขอนแกน กบผปวยทไดรบผลกระทบจากการผาตดตอกระจก

ประเดนทขดแยง

ความขดแยงกนในประเดนการเขารบการรบผาตดตาทโรงพยาบาลศนยขอนแกน แลวผปวยจ านวน 10 รายได

รบผลกระทบจากการผาตดตอกระจก จนไดรบผลกระทบมทงกลมทสญเสยดวงตาถาวร 7 ราย และมองเหนไดอยางเลอน

ราง 3 ราย

จดยน/จดสนใจ

จดยน :

โรงพยาบาลศนยขอนแกนไมตองการใหผปวยฟองรองโรงพยาบาล

ผปวยทไดรบผลกระทบ ฟองรองโรงพยาบาลจากการรกษาพยาบาลผดพลาด

จดสนใจ :

โรงพยาบาลศนยขอนแกน : สามารถแกไขปญหาทเกดขน เยยวยาความเสยหายของผปวยทงดานจตใจและ

ชดเชยคาเสยหายทเกดขน เพอน าไปสภาพลกษณทดขององคกร

ผปวย : ไดรบการเยยวยาทางดานจตใจและชดเชยคาเสยหายทเกดขน ไดรบการเอาใจใสจากโรงพยาบาล

และการรกษาพยาบาลอยางตอเนอง

จดสนใจรวม : การเยยวยาดานจตใจ การชดใชเงนคาเสยหายและดแลผปวยอยางตอเนอง

มมมองและทศนคตระหวางกน

จากการศกษาดงานและรบฟงการบรรยาย ณ โรงพยาบาลศนยขอนแกนทงจากผบรหาร เจาหนาท ผไกลเกลย

ของโรงพยาบาล และผปวยทไดรบผลกระทบจากการผาตดตอกระจก ท าใหทราบถงมมมองทงดานบวกและดานลบ

มมมองดานบวกของทางโรงพยาบาลศนยขอนแกน (+) นโยบายของผอ านวยการใหแสดงความรบผดชอบ

อยางเตมท แสดงความเสยใจ ขอโทษกบเหตการณทเกดขน ในขณะทผบรหารทานอน และเจาหนาทคอยตดตามดแล

ผปวยอยางใกลชด ใชความจรงใจ แสดงความรบผดชอบในการสอสารกบผปวย

มมมองดานลบ (-) ของผปวยในชวงแรกตอโรงพยาบาล แตในชวงตอมาเปนมมมองดานบวก (+) ตอทาง

โรงพยาบาล ในชวงแรกผปวยไดปรกษากนวาอาจจะฟองรองโรงพยาบาล ถาไมไดรบการเยยวยาอยางเหมาะสม แตเมอ

โรงพยาบาลแสดงความเสยใจ ใหความจรงใจ แสดงความรบผดชอบอยางเตมท กไมคดจะฟองรอง และผปวยไดแสดง

9

ความรสกวา โรงพยาบาลดแลทกอยางดมาก ทงการรกษา การไปรบ ไปสง ไมทอดทงใหกงวล การสมผส การกอดจาก

ทางเจาหนาทท าใหรสกอบอน และรกโรงพยาบาล ผปวยมมมมองวาตองอาศยโรงพยาบาลไปอกนาน ตายกตองตายใน

โรงพยาบาล ไมคดจะสรางกรรมดวยการฟองรองโรงพยาบาล

พฤตกรรมหรอวธการทกระท าตอกน

ชวงแรกผปวยรองเรยนตอเครอขายผไดรบความเสยหายจากการบรการทางการแพทย แตยงไมไดฟองรองตอ

ศาลยตธรรม จนกระทงมนใจวาโรงพยาบาลดแลเปนอยางดและแสดงความรบผดชอบ จนน าไปสการท ากจกรรมรวมกน

อยางด ในขณะทโรงพยาบาลใชวธทมงเนนแกไขปญหาทเกดขน ไมไดตอบโตผปวยดวยวธการรนแรง แตใชความจรงใจ

ความรบผดชอบในการจดการปญหา ท าใหปญหาคลคลายไปไดดวยด

ความสมพนธระหวางกน

ความสมพนธดานลบระหวางโรงพยาบาลกบผปวยเกดขนในชวงแรกจากผลกระทบจากการผาตอกระจกแลว

ผปวยตดเชอสญเสยดวงตา ตอมาผปวยกรอดวาโรงพยาบาลจะแสดงความรบผดชอบหรอไม อยางไร โดยโรงพยาบาลได

แสดงความรบผดชอบ การขอโทษ และการเอาใจใสดแล ไมทอดทงผปวย ผอ านวยการโรงพยาบาลเนนย าวา เสยอะไรก

เสยได แตอยาเสยสมพนธภาพ จนกระทงน าไปสความสมพนธอนดตอกนและไดสรางความไววางใจไดเปนอยางด ไมม

การฟองรองโรงพยาบาลแมแตรายเดยว ท าใหแพทย พยาบาลมขวญก าลงใจในการท างาน แมกระทงความสมพนธ

ภายในโรงพยาบาลเองไดเกดความสมพนธอนดตอกน มทมงานดแลเยยมนายแพทย พยาบาล เจาหนาท เพอใหขวญ

ก าลงใจ พดจาปลอบโยน ไมชหนาวากนวาใครเปนตนเหตของความผดพลาด

การจดการความขดแยงทผานมา

-เมอทราบวามผปวยตดเชอ ผทเกยวของไดรวมกนวเคราะหหาสาเหตทเกดขนเบองตน ตอมาไดรายงานตอ

ผอ านวยการเมอเหนวามปญหามากขน โดยผอ านวยการไดเรยกประชมรวมกนวเคราะหหาสาเหต ขอเทจจรงทเกดขน

เมอไดทราบขอเทจจรงวาเกดผลกระทบกบผปวย ผอ านวยการใหนโยบายวา ใหรบสารภาพ แสดงความเสยใจกบ

เหตการณทเกดขน และแสดงความรบผดชอบ

-แบงทมงานเปนทมรกษาพยาบาล ทมเยยวยาชวยเหลอ และทมสอบสวนสาเหตทเกดขน โดยเชญบคลากร

จากภายนอกโรงพยาบาลมาด าเนนการ ด าเนนการรบผปวยกลบมา เตรยมยา อปกรณ รถ เพออ านวยความสะดวกให

ผปวย สงผปวยไปทโรงพยาบาลศรนครนทร จงหวดขอนแกน และโรงพยาบาลเครอขาย

-ประชมตดตาม ทบทวนแผนทกวน

-การสอสารกบสอมวลชนเชงรก และแถลงขาวในเวลาทเหมาะสม โรงพยาบาลเตรยมขอมลกอนพบสอมวลชน

และเปดพนทขาวดวยการโทรศพทไปหานกขาวกอน ไมตองรอใหนกขาวประสานมาทโรงพยาบาล นอกจากน

10

ผอ านวยการโรงพยาบาลบอกใหโรงพยาบาลเปดหองผาตด ใหสอมวลชนดเครองมอตาง ๆ ก าหนดผใหขาวกบสอมวลชน

และเมอนกขาวโทรศพทไปขอสมภาษณผปวย ผปวยโทรศพทมาทโรงพยาบาลวาจะใหสมภาษณนกขาวดหรอไม

โรงพยาบาลกตอบไปวา แลวแตผปวยอยากจะบอกอะไรกบนกขาว แต ผปวยกไมไดใหสมภาษณโจมตโรงพยาบาลแต

อยางใด และชวงทผบรหารโรงพยาบาลจะไปใหสมภาษณทางโทรทศน ผปวยยงบอกวาจะไปชวยพดกบสอมวลชนใน

ดานบวกของโรงพยาบาลใหดวย

-ตงผไกลเกลย เปน key player ชวยเจรจาไกลเกลยระหวางโรงพยาบาลกบผปวยและญาต และยงท าหนาท

เชอมประสานกบคกรณเพอใหเปนตวกลางในการใหขอมล และสรางความเขาใจไปในทศทางเดยวกน

-การเยยมผปวยและแสดงความรบผดชอบ สงทมงานไปเยยมผปวยทไปรกษาพยาบาลทโรงพยาบาลอนทก

แหง จดใหนอนหองพเศษทกคน แสดงความรสกเปนหวงเปนใย ขอโทษอยางจรงใจ สมผสผปวย และบอกวาผอ านวยการ

โรงพยาบาลยนดรบผดชอบ ดแลผปวยเหมอนญาต

-เตรยมตวกอนเจรจา เตรยมผบรหารใหเขาใจวาทมงานไดด าเนนการอะไรไปบางแลว และอธบายถง

วตถประสงคและรปแบบในการไกลเกลย

-การเจรจา ในครงแรกไดเชญคกรณเขาสโตะเจรจา เพอไกลเกลยรวมกนระหวางผอ านวยการกบผปวย

รปแบบการจดทนง ไมมโตะ มแตเกาอ นงเปนวงกลม โดยเจาหนาทนงสลบกบผปวย ใชกระบวนการสนทรยสนทนาหรอ

สานเสวนา (dialogue) ดวยการฟงอยางตงใจ ไมชหนาวากน และไดแสดงความรสกวาเสยใจ ทท าใหผปวยไดรบความ

สญเสย พรอมทงแสดงความรบผดชอบ โดยใชเกณฑ มาตรา 41 ของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาตพ.ศ.

2545 จายเงนชวยเหลอใหกบผรบบรการทไดรบความเสยหายจากการใชบรการในสถานพยาบาล ส าหรบคนทไม

เขาเกณฑดงกลาวหรอถามปญหาเงนชดเชยไมเพยงพอ ใหใชเงนกองทนของโรงพยาบาลศนยขอนแกน ในการเจรจา

ครงทสอง ยงคงใชกระบวนการสานเสวนา การพดคยเปนการเนนเอาใจเขามาใสใจเรา เยยวยาดวยหวใจ สดทายได

ขอตกลงรวมกนระหวางผบรหารกบคกรณเหนพองตองกนทจายคาชดเชยจ านวน 300,000 บาท ไดเทากนทกรายไมวาจะ

เปนขาราชการหรอประชาชนกตาม

-ภายหลงการเจรจา โรงพยาบาลศนยขอนแกนยงคงดแลผปวยอยางใกลชด ท ากจกรรมอยางตอเนอง ไป

ถวายพระพรรวมกน รวมท าบญทบานผปวย และเมอผปวยจะมาโรงพยาบาลขอนแกน กจะประสานกบโรงพยาบาลใน

การอ านวยความสะดวกให

1.3 เปรยบเทยบประเดนรวมกนจาก 2 กรณศกษา

-ประเดนมมมอง จากปรากฎการณทเกดขนเกดการแบงแยกชาวบานฝงน าจดและน าเคมอยางชดเจน

เชนเดยวกนกบกรณตอกระจก ทผปวยมมมมองดานลบตอโรงพยาบาลศนยขอนแกนในชวงแรก สอดคลองกบ ท Miall

11

ระบวาคกรณมกจะมมมมองดานลบตอคกรณและเปนมมมองแบบประทบตรา (stereotypes) ซงท าใหเกดการแบงแยก

เปนพวกเขา พวกเราอยางชดเจน

-ประเดนพฤตกรรมทกระท าตอกน กรณประตกนน าจด-น าเคมทงสองฝายตางระดมคนไปทประตกนน า เกดการเผชญหนากนระหวางคน 2 น า ตางฝายตางสงคนและถอปน ถอไม มาเฝาประตกนน า แตยงไมเกดการใชความรนแรงท ารายรางกายกน ขณะทกรณผาตดตอกระจก ไมมพฤตกรรมรนแรงท ารายรางกายเชนกน แตในชวงแรกผปวยรองเรยนตอเครอขายผไดรบความเสยหายจากการบรการทางการแพทย แตยงไมไดฟองรองตอศาลยตธรรม เพอรอดวาทางโรงพยาบาลศนยขอนแกนจะแสดงความรบผดชอบอะไรบาง จากปรากฎการณทเกดขน สอดคลองกบท Miall ระบวา พฤตกรรมทกระท าตอกนเปนไดทงความรวมมอ การบงคบ การแสดงทาทางความเปนมตรหรอศตรกน แตการแสดงพฤตกรรมทจรงใจ และรบผดชอบจากทงสองกรณท าใหปญหาคลคลายไปไดดวยด

-ประเดนความสมพนธระหวางกน กรณประตกนน า ในชวงแรกความสมพนธของคนสองน าไมดเกดการเผชญหนากน แตตอมาสมพนธภาพมมากขนจากการสรางทมวจยทมองคประกอบจากคนฝงน าจดและน าเคมและ ใชกระบวนการพดคยอยางจรงจงและตอเนอง ขณะทกรณผาตดตอกระจก ในชวงแรกความรสกของผปวยทสญเสยดวงตาเปนไปในดานลบตอโรงพยาบาล แตตอมาโรงพยาบาลแสดงความรบผดชอบตอผปวยและญาตอยางเตมทและจรงใจ น าไปสความสมพนธอนดตอกน ปรากฎการณทเกดขนสอดคลองกบท Furlong ระบวาหากสมพนธภาพระหวางผทขดแยงกนยงไมด แทบจะไมสามารถน าคกรณมาหาขอยตรวมกนได และความสมพนธเปนปจจยทส าคญมากของการเกดหรอไมเกดความขดแยง

-ประเดนการจดการความขดแยงทผานมา กรณประตกนน า คณะผวจยชาวบานไดใชแนวทางสนตวธในการ

แกปญหารวมกนดวยการเจรจากนหรอพดคยกนโดยตรงระหวางคนในชมชน ผลทไดรบคอ คนทงสองฝงตางกรบรถง

ปญหาของกนและกน และน าไปสความรวมมอกนและไดทางออกรวมกนในการจดการปญหาความขดแยงเรองน า

เชนเดยวกนกบกรณผาตดตอกระจก ทโรงพยาบาลศนยขอนแกนเนนทความรวมมอ อนน าไปสความพงพอใจของทงคและ

ผลขอตกลงทไดกมความยงยน สอดคลองกบทวนชย วฒนศพทได ระบไววา การจดการความขดแยงทเกดขนดวยแนวทาง

สนตวธ กระท าไดหลายวธ และวธทสรางสรรคและแกปญหาไดอยางยงยนคอแนวทางความรวมมอ (cooperation)

2. ปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยง

แมวาปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยงของนกสนตวธจะมความเขาใจและเปาหมายทแตกตาง

กนไป แตในบทความนจะพจารณาปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยงจาก 2 กรณศกษา โดยเนนทการ

สรางสมพนธภาพทดและไดขอตกลงทยงยนและทกฝายพงพอใจ (วนชย วฒนศพท,2549) ปจจยแหงความส าเรจในการ

จดการความขดแยงมหลายปจจยประกอบดวย

1.ภาวะผน า

กรณผาตดตอกระจก ผอ านวยการโรงพยาบาลและผบรหารแสดงความรบผดชอบอยางเตมทกบเหตการณท

เกดขน ไมหลกหนปญหา มความเขาใจในเพอนมนษย เนนย าวาใหสมผส กอดผปวย มองวกฤตเปนโอกาสวามโอกาส

12

ออกอากาศผานสอมวลชนไดเปนเวลานาน โดยไมตองเสยเงนแมแตบาทเดยว นอกจากน ผบรหารยงมภาวะผน าสงใน

การปกปองดแล ใหก าลงใจนายแพทยทผาตด

กรณประตกนน าจด-น าเคม ผน ากลมเลก ๆ ทเปนแกนน าในการลกขนมาจดการปญหา มความอดทน ตงใจ

จรงในการแกไขปญหา เฝารอเพอจะไดพดคยกบคนในชมชนในหลายเวทอยางตอเนอง โดยยดเวลาและสถานทท

ชาวบานสะดวกพดคย ไมไดยดเวลาทผน าสะดวก

2.การสรางสมพนธภาพระหวางคกรณ

กรณผาตอกระจก ผอ านวยการโรงพยาบาลเนนย าวาสมพนธภาพมความส าคญมาก สรางสมพนธภาพไดทก

อยางจะส าเรจตามมา เสยอะไรกเสยได แตอยาเสยสมพนธภาพ โดยโรงพยาบาลไดแสดงความรบผดชอบ การขอโทษ

และการเอาใจใสดแล ไมทอดทงผปวย เยยวยาทงทงกายและทางใจ งบประมาณทผปวยไดสทธตามกฎหมายไมเทากน ก

ไปหางบประมาณมาเพมใหผปวยไดรบอยางเทาเทยมกน แมกระทงความสมพนธภายในโรงพยาบาลเองไดเกด

ความสมพนธอนดตอกน มทมงานดแลเยยมนายแพทย พยาบาล เจาหนาท เพอใหขวญก าลงใจ พดจาปลอบโยน ไมช

หนาวากนวาใครเปนตนเหตของความผดพลาด แมแตสมพนธภาพทดกบโรงพยาบาลเครอขาย ท าใหการสงตอ ผปวยไป

รกษาเปนไปดวยความสะดวกราบรน

กรณประตกนน าจด-น าเคม ในชวงแรกความสมพนธของคนสองน ามความสมพนธไมดถงขนาดเคยน าอาวธ

มาประจนหนากน และมการกระทบกระทงกน ทะเลาะกนอยางตอเนอง แตตอมาความสมพนธภาพมมากขนจากการสราง

ทมวจยทมองคประกอบจากคนฝงน าจดและน าเคม เรมจากคนกลมเลก แลวขยายไปสชมชนผานกจกรรมเวทตาง ๆ

หลาย ๆ ครง พดคยไปเรอย ๆ คนนอยกคย คนมากกคย การสรางความสมพนธทดตอกน น ามาสความไววางใจ (Trust)

สอดคลองกบท Furlong ระบวาหากสมพนธภาพระหวางผทขดแยงกนยงไมด แทบจะไมสามารถน าคกรณมาหาขอยต

รวมกนได ความสมพนธเปนปจจยทส าคญมากของการเกดหรอไมเกดความขดแยง

3.ผเจรจา/ไกลเกลยคนกลางมคณสมบตทเหมาะสม

การรบฟงการบรรยายกรณผาตดตอกระจก ณ โรงพยาลศนยขอนแกนจาก คณพมพวรา อครเธยรสน

พยาบาลของโรงพยาบาล ท าใหทราบวาคณพมพวรา ไดรบความรในดานการจดการความขดแยงและการเจรจาไกลเกลย

และไดน าความรและทกษะทไดรบไปใชในการท างานอยางตอเนอง ประกอบกบบคลกและจตใจทมความเขาใจในความ

เปนมนษย ท าใหนงอยในหวใจของผปวยไดดวยการใชทกษะฟงอยางตงใจ ขอโทษอยางแทจรง (True apology) การขอ

โทษอยางจรงใจ ท าใหบรรเทาความเจบปวดทงกายและใจของผปวย รวมถงการดแลผปวยอยางตอเนอง ใกลชด การ

สมผสผปวยอยางจรงใจ รบรความรสกของผปวย ท าใหผปวยไมรสกวาถกทอดทง ความอดทน นอกจากการดแลผปวย

อยางใกลชดแลว ยงใหก าลงใจกบนายแพทยเจาของไข ไมเนนหาผกระท าผดกท าใหไดรบความไววางใจมากขน

13

การรบฟงการบรรยายจากแกนน าทลกขนมาแกไขปญหากรณประตกนน าจด-น าเคม ณ ชมชนแพรกหนามแดง

ท าใหทราบวาผน ากลมทลกขนมาจดการปญหากบผเจรจากบชมชนเปนทมเดยวกน ซงประสบปญหาจากวกฤตการใชน า

และขบเคลอนงานการแกไขปญหาโดยไดรบการสนบสนนงบประมาณ และองคความรจากส านกงานกองทนสนบสนนการ

วจย (สกว.) ท าใหทมเจรจามความรและทรพยากรในการด าเนนการใหบรรลตามเปาหมาย แตสงทส าคญมากคอความ

อดทนและตงใจจรงของในการแกไขปญหา ไมลมเลกแมวาจะประสบกบอปสรรคตาง ๆ มากมาย

4.คกรณไดรบความพงพอใจ

กรณผาตดตอกระจก ผปวยมความพงพอใจจากการการแสดงความรบผดชอบของโรงพยาบาลทงการเยยวยา

ความรสก และเงนคาเยยวยา โรงพยาบาลแสดงความรบผดชอบดแลตลอดชวต ท าใหผปวยไมคดจะฟองรองโรงพยาบาล

แตไดอวยพรและใหก าลงใจบคลากรในโรงพยาบาลในการด าเนนงานตอไป นอกจากนผปวยมความคดวาตองพง

โรงพยาบาลตลอดชวต ไมวาจะเปนการเกด การรกษาอาการเจบปวย แมกระทงการเสยชวตกลวนแตตองอาศย

โรงพยาบาล และคดวาการฟองรองโรงพยาบาลเปนการสรางเวร สรางกรรม และเปนการท าบาป

กรณประตกนน าจด-น าเคม คกรณคอคนในชมชนสองฝงน าชมชนแพรกหนามแดง มความพงพอใจประตกน

น าแบบปดลาง-เปดบน ท าใหแกปญหาน าเนาเสยได ซงเปนประตกนน าทมาจากการมสวนรวมของชมชน ในการรวมคด

รวมตดสนใจ รวมท า รวมรบผลประโยชนและรวมตรวจสอบ ซงเปนฉนทามตจากความเหนชอบของคนในชมชนรวมกน

นอกจากนคนในชมชนไมไดยดจดยนสดโตงวาจะใหปด-เปดประตกนน าตามความตองการของตนเทานน(Position) แตม

ความตองการใหคนทงสองฝงน าสามารถอยรวมกนไดและประกอบอาชพตอไปไดทกฝาย (Interest)

5.กระบวนการมสวนรวมของทมงานและเครอขาย

กรณผาตดตอกระจก ผบรหารและบคลากรทกฝายในโรงพยาบาล รวมแรงรวมใจในการฝาฟนวกฤตใหผานพน

ไปได ตงแตการรวมกนวเคราะหหาสาเหตทเกดขน การแบงทมงานเปนทมตาง ๆ ทงทมรกษาพยาบาล ทมเยยวยา ทม

สอบสวนสาเหต มการประชมตดตามอยางตอเนอง และยงไดเชญบคลากรผเชยวชาญทางการแพทยจากภายนอก

โรงพยาบาลมาด าเนนการมารวมวเคราะหสาเหต นอกจากนยงมโรงพยาบาลเครอขายทชวยรบผปวยไปท าการรกษาตอ

อยางรวดเรวและตอเนอง

กรณประตกนน าจด-น าเคม ไดตงทมงานเรมจากคนกลมเลก ๆ จากคนฝงน าจดและฝงน าเคมมาท างาน

รวมกน โดยการสนบสนนจาก สกว. และมการประสานงานเครอขายกบ องคการบรหารสวนต าบล องคการพฒนาเอกชน

ประชาคมคนรกแมกลอง รวมถงรองผวาราชการจงหวดสมทรสงคราม (นายประภาศ บญยนด) และรองอธบดกรม

ชลประทาน (นายละเอยด สายน าเขยว) ทชวยผลกดนใหเกดการน าผลงานวจยไปสการปฎบตการแบบมสวนรวม

14

6.งบประมาณทเพยงพอ

กรณผาตดตอกระจก ใชเกณฑ มาตรา 41 ของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาตพ.ศ.2545 จายเงน

ชวยเหลอใหกบผรบบรการทไดรบความเสยหายจากการใชบรการในสถานพยาบาล ส าหรบคนทไมเขาเกณฑดงกลาวหรอ

ถามปญหาเงนชดเชยไมเพยงพอ ไดใชเงนกองทนของโรงพยาบาลศนยขอนแกน

กรณประตกนน าจด-น าเคม องคการบรหารสวนจงหวดสมทรสงครามใหการสนบสนนงบประมาณการสราง

ประตน า 2 ประต และ สกว.ใหงบประมาณในการท าวจยเชงปฏบตการ

3. ขอเสนอแนะเพอประยกตใชกบสงคมไทย

ปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยงดวยแนวทางสนตวธมหลายปจจย และขนอยกบบรบทของ

สงคมทแตกตางกนไป มไดมสตรส าเรจทตายตวแนนอน Miall ไดระบวา อปสรรคในการยตความขดแยงดวยแนวทางสนต

วธมหลายประการเชนกน จากกลมผเสยประโยชนกลมตางๆ ถาสามารถจดการความขดแยงไดลลวง แตมใชวา การ

จดการความขดแยงจะเปนไปไมได ถาใชพลงของสาธารณชนกดดนใหเกดสนตภาพขนใหได นอกจากน Miall ไดระบวา

ปจจยทน าไปสความส าเรจของการเจรจาคอ มหลายปจจยคอ คนกลางทไดรบการยอมรบ คกรณมวสยทศนทยอมรบใน

การประนประนอม คกรณยอมรบกระบวนการ และความไมสมมาตรในอ านาจลดลง

จากจากปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยงดวยแนวทางการเจรจาไกลเกลยจาก 2 กรณศกษา

สามารถน าไปประยกตใชกบการจดการความขดแยงในสงคมไทยในกรณอนๆ ได จากตวอยางของ 2 กรณศกษาทประสบ

ความส าเรจ ประกอบกบตวอยางการจดการความขดแยงกรณอนๆ อกเปนจ านวนมากทมการวเคราะหความขดแยงอยาง

เปนระบบกอนเขาไปจดการความขดแยง แลวสามารถจดการความขดแยงไดประสบความส าเรจ เชน การจดการความ

ขดแยงกรณวดถ ายอดทอง จงหวดราชบร กรณกระบอเขาไปท าความเสยหายในอทยานแหงชาตคลองลาน จงหวด

ก าแพงเพชร ฯลฯ อยางไรกตาม ขอเสนอแนะเปนขอเสนอทตองปรบใชใหเหมาะสมกบแตละบรบทของแตละเหตการณ ซง

มประเดนทควรพจารณา ดงตอไปน

1.การคนหาและสรางผน าทมวสยทศน

จาก 2 กรณศกษาท าใหเราไดทราบถงความส าคญของผน าทลกขนมาจดการปญหาอยางจรงจง มความ

รบผดชอบ มวสยทศนในการจดการปญหา ซงสอดคลองกบท Morris ระบวาการจดการความขดแยงควรคนหาผน าทคน

ใหการยอมรบในพนท การประยกตใชกบสงคมไทยคอรวมมอกนคนหาและสรางผน าทมวสยทศนในดานสนตภาพ ผน าท

มความรบผดชอบ อดทน เสยสละ และมประชาธปไตยแบบเนนการมสวนรวมจากทกภาคสวน เพราะเมอเกดปญหาความ

ขดแยง คนในสงคมกจะสามารถเขาไปมสวนรวมอยางแทจรงและมองคประกอบของผทเกยวของอยางครบถวน และจะ

น าไปสการแกปญหาไดอยางยงยนรวมถงการยอมรบผลรวมกน บนพนฐานของการเคารพในเสยงสะทอนจากทกภาค

15

สวน นอกจากน การท างานในพนทควรระลกวาผน าในชมชนมทงผน าทเปนทางการและผน าทไมเปนทางการ ผน าทเปน

ทางการอาจมาจากการเลอกตงตามกระบวนการทางกฎหมาย ในขณะทผน าทไมเปนทางการกมความส าคญเนองจาก

อาจเปนผอาวโส ผเชยวชาญในดานวฒนธรรม ประเพณตางๆ ทคนในชมชนใหความเคารพ การท างานรวมกบผน าทง 2

ประเภทนอาจจะสงผลใหการจดการความขดแยงท าไดงายขน

2.การแสวงหาความสมพนธทดตอกนระหวางกลมและการสรางความไววางใจ

การจดการความขดแยงทลลวงไปไดจากทง 2 กรณ เกดขนไดจากการสรางความสมพนธและความไววางใจ

ซงสอดคลองกบท Furlong ระบวาการสรางความสมพนธน าไปสการจดการความขดแยงได ดงนนการท างานในพนท

ขดแยงกเชนกน เราควรวเคราะหไดวาในพนทมกลมทมความสมพนธอนดตอกน หรอกลมทมความสมพนธดานลบตอกน

และใครมบทบาทในการตดสนใจชน าชมชนได สมพนธภาพทดระหวางกนท าใหปญหาความขดแยงไมเกดขน หรอถา

เกดขนแลวกจะแกปญหาไดงาย กลาวไดวาสมพนธภาพเปนหวใจของการปองกนและแกไขปญหาความขดแยง และยง

น าไปสความไววางใจระหวางกน นอกจากการแสวงหาสมพนธภาพระหวางกลมแลว เราในฐานะของคนกลางทเขาไป

จดการความขดแยง จ าเปนตองสรางสมพนธอนดกบคนในชมชนอยางตอเนอง เพอน าไปสความไววางใจและการยอมรบ

แมวาจ าเปนตองใชเวลาเพยงใดกตาม ความสมพนธอนดไมสามารถสรางไดในเวลาเพยงขามคน แตถาเมอใดเราสามารถ

ท าใหคนไววางใจไดแลว ไมใชเรองยากเลยในการจดการความขดแยง

3.ใชและสรางคนกลางทมความรและทกษะในดานการจดการความขดแยง

การจดการความขดแยงเพอน าไปสการยอมรบผลและปฏบตตามขอตกลง ไมไดเปนเพยงการบอกหรอแนะน า

ใหท าจากผน า เพราะสภาพสงคมทเปลยนไป ความเปนเครอญาตในชมชนมนอยลง จงควรใชคนกลางทผทเกยวของให

การยอมรบ เชอมนวาไมมสวนไดสวนเสย มความเปนกลาง มคณธรรม จรยธรรมทพงประสงค รวมถงมความรและทกษะ

ในการไกลเกลยคนกลางแบบมหลกการ ดงทโรเจอร ฟชเชอรไดระบไว เชนเขาใจในจตใจเพอนมนษย ไมชน าการตดสนใจ

สามารถแยกตวบคคลออกจากปญหา มความสามารถคนหาความตองการทแทจรง รวมถงการสรางทางเลอกตาง ๆ ท

หลากหลาย การแสวงหาจดรวมทเหมอนกน การหาฉนทามตทคกรณเหนพองตองกน เปนตน (โรเจอร ฟชเชอร ,2545)

และการทคนกลางจะมความรและทกษะในดานการจดการความขดแยง ควรจะมการใหความรและทกษะแกผท าหนาทคน

กลางอยางตอเนองและจรงจง

4.คนหาความตองการทแทจรงของคกรณ

จากกรณศกษา 2 กรณ สามารถคนหาความตองการทแทจรงของคกรณได วาตองการประกอบอาชพของ

ตนเองตอไปโดยไมไดรบผลกระทบจากน าเสย และตองการรกษาชอเสยงของโรงพยาบาลในขณะเดยวกนกเยยวยาจตใจ

และแสดงความรบผดชอบตอผปวย ซงสอดคลองกบท Miall ระบวาการแกไขปญหาดวยการเนนจดสนใจงายกวาการ

แกปญหาดวยการเนนจดยน และยงน าไปสการบรรลขอตกลงไดการแกไขความขดแยงจะประสบความส าเรจไดตองคนหา

ความตองการทแทจรงของคกรณใหได ค าตอบไมไดอยทจดยนทแสดงออกมา แตอยทจดสนใจ ความตองการทแทจรงท

16

ซอนอย ซงอาจใชเวลาในการคนหา แตเมอสามารถทราบถงความตองการทแทจรงแลว จะท าใหเราด าเนนการแกไข

ปญหาไดถกตอง และควรใชทาทในการปฏบตตอคกรณดวยความนมนวล เหนอกเหนใจในความเปนเพอนมนษย

5.การสรางทมงานและแสวงหาเครอขาย

จากกรณศกษาทง 2 กรณจะเหนไดชดเจนวาเกดการท างานในรปแบบเครอขายและมการประสานงานกน

อยางตอเนองและจรงจง สอดคลองกบท Miall ระบวา การจดการความขดแยงมอปสรรคแตกสามารถลลวงไปไดถาใช

พลงของสาธารณชนกดดนใหเกดสนตภาพขนใหได ดงนนการแกไขปญหาเพยงล าพงไมสามารถท าใหปญหาลลวงไปได

แตตองใชพลงของเครอขายทงภายในและภายนอกชมชน/หนวยงาน รวมแรงรวมใจโดยยดหลกการท างานแบบมสวนรวม

รวมคด รวมตดสนใจ รวมท า รวมรบประโยชน และรวมตดตามตรวจสอบ ทส าคญคอควรวเคราะหใหไดวาพลงเครอขาย

กลมใดจะท าใหงานสามารถส าเรจลลวงไปได และดงเครอขายนนเขามาท างานรวมกน

6.จดเตรยมทรพยากรใหเพยงพอ

ในการจดการความขดแยง สวนส าคญทท าใหสามารถขบเคลอนงานไดอยางราบรน มทงทรพยากรเงน

บคลากร วสดอปกรณ จะเหนไดวาการจดกระบวนการมสวนรวมจนน าไปสการสรางประตกนน าแบบภมปญญาชาวบาน

หรอการชดเชยเยยวยาผปวยตอกระจกเกดขนไดสวนหนงเนองจากมทรพยากรทเพยงพอทงในดานงบประมาณและวสด

อปกรณ

บทสรป

บทความนท าใหทราบถงกระบวนการจดการความขดแยงจาก 2 กรณศกษาคอกรณประตกนน าจด-น าเคม

และกรณผาตดตอกระจกตดเชอ รวมถงปจจยทท าใหการจดการความขดแยงประสบความส าเรจ และไดขอเสนอแนะเพอ

น าไปประยกตใชกบสงคมไทยในดานการจดการความขดแยง หลายปจจยทไดน าเสนอมประโยชนในการน าไปเลอกใชใน

การจดการความขดแยงในกรณอน ๆ แมวาการจดการความขดแยงจะไมมสตรส าเรจ เนองจากการจดการความขดแยง

เปนทงศาสตรและศลป ทไมมรปแบบทตายตวในการจดการ แตกมลกษณะรวมบางอยางทเลอกน าไปใชได บทเรยน

ส าคญทไดจาก 2 กรณศกษานคอหวใจทเคารพในความเปนมนษย การไมยอทอตออปสรรคทเกดขนแมวาจะเผชญ

อปสรรคตาง ๆ มากมาย และการสรางสมพนธภาพอยางแนบแนนกบผทเกยวของจนกลายเปนสายสมพนธทเชอมรอย

ดวงใจของผคนไวดวยกน

เอกสารอางอง

เกศสดา สทธสนตกล (2547) . น า...ความขดแยง การคลคลาย “ปญหา” ของชมชนแพรกหนามแดง.เชยงใหม : ;วนดาเพรส.

17

เจมส เครยตน (2547). คมอการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจของชมชน.(วนชย วฒนศพท,ผแปล).ขอนแกน : ศรภณฑออฟเซท.

ฉนทนา บรรพศรโชต หวนแกว.(2547). ความเขาใจเบองตนเกยวกบสนตวธและธรรมชาตของความขดแยงในสงคมไทย

หนงสอชดความรดานการจดการความขดแยงดวยสนตวธเลมท 2 กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

นกศกษากลมท 3 หลกสตรประกาศนยบตรแนวคดพนฐานเกยวกบการจดการความขดแยงดานนโยบายสาธารณะโดย

สนตวธรนท 6. (2552). ถอดบทเรยนชมชนเขมแขงเพอความยงยน : กรณศกษาการจดการความขดแยงของ

ชมชนแพรกหนามแดง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม.

บวรศกด อวรรณโณ และถวลวด บรกล.(2550). ประชาธปไตยแบบมสวนรวม.กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

โรเจอร ฟชเชอร (2545). กลยทธการเจรจาตอรอง.(ดร.กองเกยรต โอภาสวงการ,ผแปล). กรงเทพฯ:ซเอดยเคชน.

วนชย วฒนศพท บรรพต ตนธรวงศ ศภณฐ เพมพนววฒน (2549) การจดการความขดแยงในระบบบรการสาธารณสข : หลกการ แนวปฏบตและนโยบาย.กรงเทพฯ : ศนยสนตวธสาธารณสข.

วนชย วฒนศพท.(2553, 26 พฤษภาคม). ขอนแกนโมเดล. หนงสอพมพมตชน,หนา 2.

วนชย วฒนศพท . (2550) .ความขดแยง : หลกการและเครองมอแกปญหา.... พมพครงท 3 . ขอนแกน : ศรภณฑออฟ

เซท.

สถาบนวจยระบบสาธารณสข.(2553).รอยเรองราวในรอบวน งาน R2R ครงท 3. วนท 14 กรกฎาคม 2553 ณ อมแพค

เมองทองธาน.

Catherine Morris.(2004).Conflict analysis a tutorial. Retrieved February 9,2011, from Website

http://www.peacemakers.ca

Furlong, T Gary. 2005. The conflict resolution toolbook models and maps for analyzing , diagnosing,and

resolving conflict. Canada: John wiley and sons Canada, ltd.

Miall Hugh, Ramsbotham Oliver, and Woodhouse Tom. 1999. Contemporary Conflict Resolution : the

prevention, management and transformation of deadly conflicts., USA: Blackwell Publishers Inc.