กรณีศึกษา ทต เมืองแกลง

วารสารการจดการสงแวดลอม ปท 7 เลมท 1 มกราคม - มถนายน 2554 หนา 1 - 16JOURNAL OF ENVIRONMENTAL MANAGEMENT Volume 7 / Number 1 / January - June 2011

องคกรปกครองสวนทองถนกบการฝาวกฤตภาวะโลกรอน: ศกษากรณเทศบาลตำบลเมองแกลงLocal Authority and Global Warming Mitigation: A Case Study of Muangklang Municipality

จำลอง โพธบญ Chamlong Poboon*

บทคดยอ

การศกษาเรองนมวตถประสงคเพอวเคราะหการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนของเทศบาลตำบลเมองแกลงและเพอสงเคราะหเปนบทเรยนสำหรบองคกรปกครองสวนทองถนอน เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณผบรหารและบคลากรของเทศบาล ผนำชมชน และประชาชน การสงเกตการณในพนท และจากเอกสาร การวเคราะหขอมลไดประยกตการพจารณา 4 มตของ Balanced Scorecard ผลการศกษาพบวา ดานประสทธผล เทศบาลไดดำเนนโครงการและกจกรรมดานอนรกษพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนอยางตอเนอง ดานกลมเปาหมาย ประชาชนและบคลากรของเทศบาลไดมสวนรวมในการดำเนนการในระดบสง สวนใหญมความพงพอใจตอการดำเนนงานของเทศบาล ดานการบรหารจดการ มการกำหนดผรบผดชอบชดเจน ตามระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14001 มนโยบาย แผนงาน และโครงการทครอบคลม มการจดสรรงบประมาณอยางเพยงพอ และมการตดตามประเมนผลอยางเปนระบบและตอเนอง ดานการเรยนรและพฒนา มการพฒนาบคลากรทกระดบ มการปรบปรงกระบวนการทำงาน โดยนำระบบ ISO 14001 มาใช และมการนำเทคโนโลยทเหมาะสม และราคาไมแพงมาใชในการดำเนนกจกรรมลดภาวะโลกรอน บทเรยนสำหรบองคกรปกครองสวนทองถนอน ไดแก 1) การใหความสำคญกบการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน 2) การสรางความร ความเขาใจ และความตระหนกแกชมชน 3) การใชเทคโนโลยทเหมาะสม 4) การพฒนาบคลากร และ 5) การสรางความรวมมอกบหนวยงานภายนอก

คำสำคญ: องคกรปกครองสวนทองถน; วกฤตภาวะโลกรอน; การจดการพลงงาน

Abstract

The objectives of this study were: 1) to analyze energy management/global warming mitigation of Muangklang Municipality; and 2) to synthesize the findings into lessons for other local authorities. Data were collected by interviewing administrators and officers of the municipality and local leaders and people, observing the practices in the area and studying relevant document. The four perspectives of BSC were employed for the analysis. The study results revealed that for the effectiveness perspective, the municipality has carried on the energy conservation and global warming mitigation activities continuously. The municipality consequently received several awards. For the target group perspective, local people and municipality officers had good participation and were satisfied with the practices. For the management perspective, the municipality assigned responsible persons according to the ISO 14001 system, initiated policy, plans and projects, allocated sufficient budget, and regularly monitored and evaluated the implementation. For the learning and development perspective, the municipality has developed all relevant officers, adopted the ISO 14001 system, and utilized appropriate and inexpensive technologies. Lessons for other local authorities are: 1) paying attention to energy management/global warming mitigation; 2) building knowledge, understanding and awareness of local communities; 3) adopting appropriate technologies; 4) developing human resource; and 5) cooperating with external agencies.

Keywords: Local Authority; Global Warming; Energy Conservation

รองศาสตราจารย คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

Associate Professor, School of Social and Environmental Development,

National Institute of Development Administration * [email protected]

2

วารสารการจดการสงแวดลอม ปท 7 เลมท 1 มกราคม - มถนายน 2554JOURNAL OF ENVIRONMENTAL MANAGEMENT Volume 7 / Number 1 / January - June 2011

บทนำ

วกฤตปญหาภาวะโลกรอนไดสงผลกระทบตอมวลมนษยอยางชดเจนและทวความรนแรงเพมขนอยาง

ตอเนอง ทกพนททวโลกกำลงเผชญตอความวปรตแปรปรวนของสภาพดน ฟา อากาศ อนเปนผลพวงมาจาก

ภาวะโลกรอน ทำใหประชากรโลกตองเผชญตอความไมแนนอนของธรรมชาต บางพนทมพายทรนแรง ฝนตก

หนก เกดนำทวมเฉยบพลน ในขณะทบางพนทกลบตองเผชญกบความแหงแลง ขาดแคลนอาหารและนำดม

ระดบนำทะเลกมแนวโนมสงขนเรอยๆ จากการทนำแขงบรเวณขวโลกและบนยอดภเขาหลายแหงเรมละลาย

นอกจากนปญหาภาวะโลกรอนอาจนำไปสปญหาโรคระบาดทจะทวความรนแรงเพมขนและคราชวตประชากร

โลกเปนจำนวนมหาศาลได (Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC], 2007, p. 257)

ผลจากกจกรรมตางๆ ของมนษย ไมวาจะเปนพฤตกรรมการใชพลงงานฟอสซล การทำลายพนทปา

เพอขยายพนททำกน รวมทงกจกรรมตางๆ ในชวตประจำวนของมนษยไดกอใหเกดการปลดปลอยกาซชนด

ตางๆ สชนบรรยากาศ เชน คารบอนไดออกไซด (CO2) มเทน (CH4) ไนตรสออกไซด (N2O) กาซในกลม

ไฮโดรฟลออโรคารบอน (HFCs) เปนตน (United Nations Framework Convention on Climate Change

[UNFCCC], 2007) ทำใหเกดความเขมขนของกาซเรอนกระจก (Greenhouse Gases: GHGs) ในชน

บรรยากาศเพมขนเรอยๆ ทำใหเกดปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) ซงเปนสาเหตของการเกด

ภาวะโลกรอนและนำไปสการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก (Global Climate Change) การเปลยนแปลง

ดงกลาวสงผลกระทบรนแรงตอการเปลยนแปลงสภาวะตางๆ ของโลก ดงทกลาวมาขางตน (Gore, 2006,

pp. 26 - 27) นกวทยาศาสตรไดประมาณวาตงแตชวงหลงการปฏวตอตสาหกรรม (หรอประมาณ 150 ปทแลว)

กจกรรมตางๆ ของมนษยไดกอใหเกดกาซเรอนกระจกมากกวาในรอบ 10,000 ปกอนการปฏวตอตสาหกรรม

ซงเปนสาเหตทำใหอณหภมของโลกสงขนเกอบ 1 องศาเซลเซยส และคาดการณวาอก 100 ปขางหนาม

แนวโนมทอณหภมของโลกจะสงขนอก 1.5-4.5 องศาเซลเซยส (Department of Environmental Quality

Promotion, 2007, p. 1; Dutta & Radner, 2009, pp. 1 - 2)

องคกรปกครองสวนทองถนนบวาเปนหนวยงานทมภารกจสำคญในการดแลแกไขปญหาสงแวดลอม

ในพนทของตน ภารกจขององคกรปกครองสวนทองถน ดานสงแวดลอมทกำหนดไวใน พระราชบญญต

กำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ไดแก มาตรา 16

ซงระบใหเทศบาลและองคการบรหารสวนตำบลมอำนาจและหนาทในการจดการเกยวกบสงแวดลอม เชน

การกำจดมลฝอย สงปฏกล และนำเสย การบำรงรกษา และการใชประโยชนจากปาไม ทดน ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม มาตรา 17 กำหนดใหองคการบรหารสวนจงหวด มอำนาจหนาทเกยวกบการคมครองดแล

และบำรงรกษาปาไม ทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงการจดตงและดแลระบบบำบดนำเสยรวม

การกำจดมลฝอยและสงปฏกลรวม และการจดการสงแวดลอมและมลพษตางๆ จากบทบาทหนาทดงกลาวน

องคกรทองถนสามารถดำเนนการไดหลายดาน เพอชวยบรรเทาปญหาภาวะโลกรอน โดยเฉพาะอยางยงการ

ลดการใชพลงงานในสวนขององคกรปกครองสวนทองถนนนเอง การดำเนนโครงการดานสงแวดลอมทชวย

ลดการใชพลงงานหรอลดการปลอยกาซเรอนกระจก หรอการรณรงค สงเสรมใหประชาชนในพนทรบผดชอบ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการใชพลงงาน รวมทงการใชพลงงานทางเลอกตางๆ ทสงผลกระทบตอการเกดภาวะ

โลกรอนนอยกวา

ชมชนเมองเปนพนททมประชากรอยกนอยางหนาแนน มกจกรรมตางๆ ทมากกวาชนบทอยางชดเจน

3

วารสารการจดการสงแวดลอม ปท 7 เลมท 1 มกราคม - มถนายน 2554 JOURNAL OF ENVIRONMENTAL MANAGEMENT Volume 7 / Number 1 / January - June 2011

มการใชพลงงานตอหวประชากรและตอครวเรอนในปรมาณสง รวมทงมการสรางของเสย เชน ขยะ นำเสย

ในปรมาณมาก สงผลใหตองใชพลงงานในการกำจดและจดการในปรมาณสงตามมา ซงเปนตนทางสำคญ

ของการปลอยกาซเรอนกระจกตางๆ จะเหนไดวาในการจดการเพอบรรเทาปญหาโลกรอนนน จำเปนอยางยง

ทตองใหความสำคญกบพนทชมชนเมอง ซงในประเทศไทยนนถอวาพนทของเทศบาลคอพนทชมชนเมอง

ดงนนการศกษาครงนจงมงศกษาถงการดำเนนการของเทศบาล ซงเปนองคกรปกครองสวนทองถนทดแลพนท

ชมชนเมอง ในประเดนการปองกนแกไขปญหาโลกรอน

เทศบาลตำบลเมองแกลงเปนองคกรปกครองสวนทองถนแหงหนงทไดรบการยอมรบวามการจดการ

ดานสงแวดลอมรวมทงดานพลงงานทด จงเปนทนาสนใจในการศกษาถง ผลสำเรจและแนวทางการดำเนนงาน

ดานการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนของเทศบาลแหงน การศกษานจงมวตถประสงคเพอวเคราะห

การจดการดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนของเทศบาลตำบลเมองแกลง และเพอสงเคราะหเปนบทเรยนสำหรบ

องคกรปกครองสวนทองถนอนใหสามารถจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนในพนทของตนเองไดอยางม

ประสทธผลและประสทธภาพตอไป

แนวคดทฤษฎทใชในการวจย

The Balanced Scorecard (BSC)

Robert S. Kaplan จาก Harvard Business School และ David P. Norton จาก Nolan, Norton and

Company เปนผนำเทคนค Balanced Scorecard (BSC) มาใชเปนครงแรกป ค.ศ. 1992 เพอใชในการวด

สมฤทธผลขององคกรภาคธรกจ โดยไดเพมมตทางดานลกคา ดานกระบวนการบรหารภายในองคการ และดาน

การเรยนร มาชวยในการวเคราะห ซงถอเปนการวเคราะหแนวทางใหมทใชแผนกลยทธระยะยาวรวมกบแผน

กจกรรมระยะสน ในกรอบของระบบการบรหารเชงกลยทธ (Strategic Management System) และเทคนค

BSC ยงใชเพอใหเกดการปฏบตงานอยางคมคา (Time Value of Money) โดยการประเมนผลทอาศยตวชวด

ในลกษณะองครวม นอกเหนอไปจากตวชวดทางดานการเงนอยางเดยว (Decharin, 2002, pp. 20 - 24)

การวดผลการปฏบตงานจะเปนลกษณะผสมผสานของตวชวดผลการดำเนนงาน (Performance Indicators)

4 มต ประกอบดวย ดานการเงน ดานลกคา ดานกระบวนการภายใน และดานการเรยนรและเตบโต ดงน

ดานการเงน (Financial Perspective) ไดแก ความสามารถในการทำกำไร การเตบโต (ยอดขาย) และ

ผลตอบแทนแกผถอหน (มลคาหน เงนปนผล)

ดานลกคา (Customer Perspective) ไดแก การตอบสนอง (ความรวดเรวและความถกตอง) การให

บรการ (คณภาพของการบรการ) ราคา (ความคมคาในการใชบรการ)

ดานกระบวนการภายใน (Internal Process Perspective) ไดแก เวลาในกระบวนการ (การใชเวลา

ในแตละขนตอนการดำเนนกจกรรม) คณภาพในกระบวนการ (คณภาพของงานในแตละขนตอนการดำเนน

งาน) และผลตภาพในกระบวนการ (ทกษะ แรงจงใจ ผลผลตตอคน)

ดานการเรยนรและเตบโต (Learning and Growth Perspective) ไดแก การคนควา ทดลอง การผลต

และบรการชนดใหม การเรยนรอยางตอเนอง การศกษาหาวธปรบปรงระบบงาน การรกษาทนทางปญญา

(การใชทกษะการมสวนรวมของบคลากร การแลกเปลยนประสบการณระหวางบคลากร)

ซงทง 4 มตจะมผลตอเนองกนไป โดยมตดานการเรยนรและเตบโตจะมผลตอมตดานกระบวนการ

4


ภายใน มตดานกระบวนการภายในจะมผลตอมตดานลกคา มตดานลกคาจะมผลตอมตดานการเงน (Kaplan

& Norton, 1996, pp. 7 - 9, pp. 43 - 45)

แนวทางการประเมนและการกำหนดกลยทธแบบ BSC นไดมการนำมาใชกนอยางแพรหลายในภาค

ธรกจ ขณะนภาครฐไดนำเทคนค BSC มาประยกตในการประเมนผลการปฏบตราชการของหนวยราชการ

ทงประเทศอกดวย ในการวจยครงนไดนำแนวคดของ BSC มาประยกตในการศกษาวเคราะหการดำเนนงาน

ดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนขององคกรปกครองสวนทองถน โดยไดปรบมต 4 มตใหเหมาะสมกบงานของ

องคกรปกครองสวนทองถนมากขน ไดแก ปรบดานการเงนเปน “ประสทธผล” ดานลกคาเปน “กลมเปาหมาย”

ดานกระบวนการภายในเปน “การบรหารจดการ” และดานการเรยนรและเตบโตเปน “การเรยนรและพฒนา”

ธรรมาภบาลกบการบรหารจดการขององคกรปกครองสวนทองถน

การดำเนนการทดหรอการบรหารจดการทดจำเปนอยางยงทจะตองนำหลกธรรมาภบาลมาใช ไดแก

การมสวนรวม ความโปรงใส ความรบผดชอบ หลกคณธรรม หลกนตธรรม และความเทาเทยมกน เพอเปนกรอบ

กตกาและแนวทางในการบรหารจดการภายใตความคาดหวงวาจะกอใหเกดผลทายสดใหองคการสามารถ

ดำเนนงานไดอยางมประสทธภาพ ประสทธผลและยงยน (Boonbongkarn, 2006, p. 1) การบรหารจดการ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกเชนเดยวกน ควรใหความสำคญกบหลกธรรมาภบาลโดยเฉพาะอยางยง

กระบวนการมสวนรวมของบคคลและหนวยงานผมสวนเกยวของในการจดการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ดวยการสนบสนนและสงเสรมการมสวนรวมในทกระดบและทกขนตอน ซงจะทำใหเกดการจดการ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน (Samutwanit, 2001, p. 13) ซงสถาบนพระปกเกลา (King

Prajadhipok’s Institute, 2005) ไดใชคำวา “ธรรมาภบาลสงแวดลอม” และใหความหมายไววา หมายถง

การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสาร มสวนรวม

ในการตดสนใจในการกำหนดและดำเนนนโยบาย ยทธศาสตร แผนงาน โครงการและกจกรรม ทจะสงผลกระทบ

ตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทมความโปรงใส มความพรอมรบผด มนตธรรมเปนทคาดหมายได

และมความยตธรรม

องคกรปกครองสวนทองถนซงมบทบาทสำคญในการพฒนาชมชนดานการจดการทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมเนองจากสามารถทำความเขาใจ ปลกฝงจตสำนกและใกลชดกบชาวบานไดมากกวาสวน

ราชการอนๆ ควรนำหลกธรรมาภบาลมาใช โดยเฉพาะอยางยงดานการมสวนรวมของประชาชนและบคลากร

ขององคกรปกครองสวนทองถน เพอใหเกดผลสำเรจในการดำเนนงานอยางมประสทธภาพ และมความยงยน

(Sirichamorn & Poboon, 2010, pp. 74 - 75) รวมทงในการจดการพลงงานและการตอสกบปญหาภาวะ

โลกรอนดวย

ระเบยบวธวจย

การเลอกองคกรปกครองสวนทองถนททำการศกษา

จากการประสานกบหนวยงานทรบผดชอบและปฏบตงานกบองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก กรม

สงเสรมการปกครองสวนทองถน (สถ.) และสถาบนสงแวดลอมไทย พบวาองคกรปกครองสวนทองถนทม

การดำเนนงานและทไดรบการยอมรบในการบรหารจดการดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน คอ เทศบาลตำบล

5


เมองแกลง จงหวดระยอง ซงไดดำเนนโครงการดานสงแวดลอม และการใชพลงงานมาอยางตอเนอง ไดรบ

รางวลและประกาศเกยรตคณดานสงแวดลอมและการตอสกบการเปลยนแปลงภมอากาศหลายครง ไดแก

รางวลยอดเยยมเทศบาลนาอยอยางยงยน พ.ศ. 2547 ไดรบการรบรองระบบมาตรฐานการจดการสงแวดลอม

(ISO 14001) ซงรวมการจดการพลงงานไวดวยใน พ.ศ. 2548 และเขารวมโครงการ Cities for Climate Protection

Campaign ระดบอาเซยนตงแต พ.ศ. 2547

วธการเกบรวบรวมขอมล

ขอมลปฐมภม เกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกตการณในพนท ประกอบดวยการดำเนนการดานการ

ประหยดพลงงานในอาคารเทศบาล การปรบปรงถนนและซอย การจดการขยะและของเสยของเทศบาล การ

คดแยกขยะและธนาคารขยะของชมชน และการจดกจกรรมดานการประหยดพลงงานและลดโลกรอนในโรงเรยน

แกลงวทยสถาวร และโดยการสมภาษณผเกยวของในการดำเนนงาน โดยผใหขอมลสำคญ (Key Informants)

สำหรบการวจยครงน ไดแก ผบรหารและเจาหนาทของเทศบาลตำบลเมองแกลงจำนวน 5 ราย ผนำชมชน

และสมาชกในชมชนทเกยวของ จำนวน 10 ราย

ขอมลทตยภม เกบรวบรวมขอมลโดยการศกษาจากเอกสารรายงาน ขอมลทเกยวของกบขนตอนการ

ดำเนนงานและผลการดำเนนงานของเทศบาล นอกจากนไดศกษารวบรวมจากแหลงขอมลอนๆ เชน กรม

สงเสรมการปกครองทองถน องคกรพฒนาเอกชน หนวยงานอนๆ ทเกยวของและเวบไซต

เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอสำคญในการเกบรวบรวมขอมลสำหรบงานวจยน คอ แนวคำถามสำหรบการสมภาษณซง

แบงออกเปน 2 ชด คอ 1) แนวคำถามสำหรบบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนใชประกอบการสมภาษณ

ผบรหารและบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนทปฏบตงานเกยวของกบการจดการพลงงาน/ลดภาวะ

โลกรอน 2) แนวคำถามประกอบการสมภาษณผนำชมชน ใชประกอบการสมภาษณผนำชมชน และสมาชก

ชมชน

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลของงานวจยครงน ใชแนวทางวเคราะหของการวจยเชงคณภาพ โดยการเปรยบเทยบ

ขอมลและแนวคดความเหนจากแหลงตางๆ (Bryman, 2001, pp. 387 - 395) ซงในการศกษาวจยครงนไดแก

ขอมลจากผบรหารและเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน ผนำชมชน ประชาชน และคร ขอมลจาก

การสงเกตการณในพนทและขอมลจากเอกสารทเกยวของ

การวเคราะหการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน ทำการวเคราะหโดยพจารณาประเดนการจดการ

ตามทเสนอไวโดยกรอบแนวคด BSC ซงไดปรบปรงใหเหมาะสมกบการบรหารจดการของหนวยงานภาครฐ

โดยพจารณาการดำเนนการดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนขององคกรปกครองสวนทองถนใน 4 มต คอ

ประสทธผล กลมเปาหมาย การบรหารจดการ และการเรยนรและพฒนา โดยในมตกลมเปาหมายไดนำหลกการ

ของธรรมาภบาลดานการมสวนรวมมากำหนดเปนประเดนสำคญในการพจารณาดวย ซงผลจากการวเคราะห

การบรหารจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนขององคกรปกครองสวนทองถน ดงกลาวจะไดนำมาสรปเปน

บทเรยนสำหรบองคกรปกครองสวนทองถนอน

6


ผลการวจย

ขอมลทวไปของเทศบาลตำบลเมองแกลง

เทศบาลตำบลเมองแกลง (เดมชอเทศบาลตำบลทางเกวยน) ตงอยในเขตอำเภอเมองแกลง จงหวดระยอง

มพนท 14.5 ตารางกโลเมตร ครอบคลมพนทตำบลทางเกวยน ซงเปนตำบลหนงทตงอยในเขตอำเภอแกลง

จงหวดระยอง หางจากจงหวดระยองประมาณ 47 กโลเมตร ไปทางทศตะวนออกของจงหวด ประกอบดวย

ชมชน 13 ชมชน มประชากรรวม 18,843 คน (Muangklang Municipality Office, 2008)

พนททวไปของเทศบาลตำบลเมองแกลงมลกษณะเปนทราบมเนนลกฟกอยทางทศตะวนตก ทอดยาว

ไปทางทศตะวนออก มแมนำประแสไหลผาน พนทราบฝงตะวนออกของแมนำประแสนสวนใหญจะเปนพนท

เกษตรกรรม สวนทางทศตะวนตกจะเปนทเนนสง-ตำ สลบกนและเปนทตงของชมชน ยานการคา สถานทราชการ

โรงงานอตสาหกรรม แหลงเศรษฐกจและการพาณชยทสำคญของเทศบาล ภมอากาศเปนแบบมรสมเขตรอน

ลมทะเลพดผานตลอดป อากาศอบอนไมรอนจด เนองจากอยใกลบรเวณชายฝงทะเล

การจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนของเทศบาลตำบลเมองแกลง

การวเคราะหภาพรวมของการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนของเทศบาลตำบลเมองแกลงใน 4 มต

ไดแก ดานประสทธผล ดานกลมเปาหมาย ดานการบรหารจดการ และดานการเรยนรและพฒนา มผลดงน

ดานประสทธผล

จากการสมภาษณผบรหารและเจาหนาทเทศบาล การศกษาเอกสารแผนงานและโครงการ ตลอดจน

การสงเกตการณ พบวาเทศบาลตำบลเมองแกลงมการดำเนนการในดานการฝาวกฤตภาวะโลกรอนอยางเปน

รปธรรมหลายดานดงน

1) การรณรงคสรางจตสำนก

ผบรหารเทศบาลตำบลเมองแกลงมความตระหนกวา ปญหาภาวะโลกรอนทเกดขนนน ทกคนมสวน

กอใหเกดปญหาดงกลาว แตคนสวนใหญยงไมทราบถงสาเหตทกอใหเกดปญหาภาวะโลกรอน ดวยเหตน

ทางเทศบาลจงไดมสวนรวมรบผดชอบหรอแกไขผลกระทบ โดยการรณรงคประชาสมพนธ ใหขอมลขาวสาร

และความรแกบคลากรของเทศบาลและประชาชนทวไปอยางตอเนอง เพอใหทกคนเกดความตระหนก และ

รวมกนปรบเปลยนพฤตกรรมในการดำรงชวต การใชทรพยากรทองถนอยางรคณคา เพอใหเกดความยงยน

รวมถงรวมเปนสวนหนงของประชาคมโลกในการบรรเทาภาวะโลกรอน สอทใชในการรณรงคประชาสมพนธ

ไดแก วทยชมชน FM 104 ซงกระจายเสยงจากเทศบาล เวบไซตของเทศบาล ปายประกาศในเทศบาลและใน

ชมชน เอกสารตางๆ เชน แผนพบ เปนตน เทศบาลยงไดจดกจกรรมตางๆ รวมกบชมชนและโรงเรยนอยาง

ตอเนอง

2) การลดการใชพลงงานในสำนกงานเทศบาล

วสดอปกรณของสำนกงานหลายชนดจำเปนตองใชพลงงานไฟฟาหรอเชอเพลงฟอสซลเปนแหลง

พลงงาน ทงในทางตรงและทางออม การใชงานอปกรณตางๆ เหลานจงเปนแหลงทปลดปลอยกาซเรอนกระจก

แหลงสำคญดวยเชนกน ซงไมสามารถทจะหลกเลยงไมใชอปกรณเหลานได เทศบาลจงไดมการกำหนด

มาตรการตางๆ เพอใหสามารถทจะใชอปกรณตางๆ ไดอยางมประสทธภาพและลดการปลดปลอยกาซเรอน

กระจก ดงน

7


- ยานพาหนะ รถยนต และรถจกรยานยนตทกชนด และทกคนของเทศบาล ถกกำหนดไวในแผนงานวา

ตองเขาตรวจเชคสภาพเครองยนต และตรวจสภาพควนดำตามรอบกำหนดเวลา ซงจะชวยใหเครองยนต

ทำงานไดอยางมประสทธภาพ และลดการใชเชอเพลง

- เครองปรบอากาศ ในทกอาคารของเทศบาลมการปรบเปลยนและเลอกใชเครองปรบอากาศชนด

ประหยดไฟ และมขนาดของกำลงบทยทเหมาะสมกบขนาดพนทหองทำงาน ทสำคญมการกำหนดเปนแผนงาน

ตรวจซอมบำรงเครองปรบอากาศทกเครองตามรอบเวลา ทำใหลดความเสยหายของเครอง พลงงานไฟฟา

ถกใชอยางมประสทธภาพและลดปรมาณการใชไฟฟาขององคกรไดอยางเหนผล

- อปกรณไฟฟาแสงสวาง เทศบาลใหความสำคญในการออกแบบระบบไฟฟาแสงสวางของเมอง ม

การปรบเปลยนอปกรณไฟฟาทไมมประสทธภาพ และเกนความจำเปนออก เลอกใชอปกรณเทาทจำเปนแตให

ความสวางตามมาตรฐานโดยในอาคารสำนกงานเนนแผนสะทอนแสงทมคณภาพ ชวยในการกระจายตวของ

แสงไฟ นอกจากนเทศบาลยงไดตดสวทซปด-เปดแยกสำหรบไฟฟาแสงสวางทกจด เพอใหบคลากรสามารถ

ปดไฟฟาดวงทไมใชไดทนทเมอไมใชงาน กจกรรมเหลานชวยใหเทศบาลลดคาใชจายในการใชพลงงานไฟฟา

ไดอยางมาก

3) การบรหารจดการภาคการคมนาคมขนสง

เนองจากการเดนทางคมนาคมขนสง เปนกจกรรมทมการปลดปลอยกาซเรอนกระจกเปนปรมาณมาก

ซงเมองแกลงมทางหลวงแผนดน หมายเลข 3 (ถนนสขมวท) ผานใจกลางเมอง สงผลใหมการจราจรคบคง

และบางครงตดขด ซงเปนสาเหตหลกของอากาศเสยและการปลดปลอยกาซเรอนกระจก เทศบาลจงดำเนนการ

บรหารเพอใหเกดการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการเดนทางและการขนสง ดงน

- การปรบปรงเสนทาง โดยพฒนาถนนสายทองถนขน เพอยนระยะเวลาและระยะการเดนทางใหแก

ประชาชนในพนท รวมทงเพอลดความแออดบนถนนทางหลวงแผนดน และเพมความสะดวกปลอดภยใหกบ

ประชาชน ทงน เทศบาลไดดำเนนการกอสรางเสนทางของเทศบาล สายคขนานกบทางหลวงแผนดน และ

วางเสนทางลดเพอชวยประหยดนำมนเชอเพลงใหกบประชาชนดวย

- การตราเทศบญญตการจดการระเบยบการจอดยานยนตในเขตเทศบาล เมอถนนไมสามารถขยาย

ใหกวางขนไดในขณะทปรมาณยานยนตเพมมากขน หนทางหนงทจะชวยใหระบบการเดนทางในเขตเมอง

มความคลองตวขน คอการตราเทศบญญตการจดระเบยบการจอดยานยนตในเขตเทศบาลขนมาบงคบใช

โดยมการกำหนดหามจอดยานยนตบนถนนสายหลกทมการจราจรหนาแนน เพอใหเกดความเปนระเบยบ

เรยบรอย มความปลอดภย สะดวกคลองตวและใชพลงงานนำมนเชอเพลงอยางมประสทธภาพ

- ถนนเพอการเดนทางแบบไรเครองยนต (Non-motorized Transportation) เทศบาลไดกอสราง

“ถนนแกลงกลาหาญ” ซงเปนถนนทสรางเชอมสนามกฬาและสวนสาธารณะของเทศบาลพนฐาน ทงน ลกษณะ

พเศษของถนน คอ มความกวาง 20 เมตร แนวถนนไปตามทศทางการไหลของกระแสนำในหนานำหลาก

แบงเปนผวทางเดนเทาทงสองฝงถนนกวางรวม 7 เมตร ทางจกรยานสองฝงถนนกวางรวม 4 เมตร พนท

เกาะกลางสำหรบปลกตนไมกวาง 2 เมตร นบวาเปนการออกแบบถนนโดยใหความสำคญแกการเดนทางโดย

ไรเครองยนตมากเปนพเศษกวาถนนสายอนๆ

- ถนนทเปนมตรตอคนเดน และใชจกรยาน เทศบาลไดปรบปรงถนนและซอยตางๆ ในเขตชมชนของ

เทศบาล โดยไดสรางคนกนชะลอความเรวกระแสจราจรเพอใหยานยนตตางๆ ลดความเรวลง เพอลดอนตราย

จากการเกดอบตเหตจราจรกบคนเดน และผใชจกรยาน ในระยะยาวนาจะมคนเดนและผใชจกรยานเพมขน

8


เปนการลดการใชพลงงานจากการขบขยานยนตตางๆ

4) การจดการขยะ

การจดการขยะของเทศบาลตำบลเมองแกลงใชแนวคดในการดำเนนงานคอ “ผกอคอผแก” เทศบาล

ไดมการยกเลกการตงถงขยะสาธารณะ สำหรบถนนทเขารวมโครงการ โดยใหแตละบานเกบรวบรวมขยะไวเอง

ภายในบาน เมอรถขยะมาเกบจงนำมาทงทรถขยะ ซงวธนจะชวยใหมการคดแยกขยะภายในบานเปนเบองตน

ซงสามารถนำไปขายสรางรายไดใหกบตนเอง แทนทจะนำทงหมดมาทงลงถงสาธารณะ การรบซอขยะขายได

จากชมชนผานเยาวชนทไดรบการปลกฝงและรณรงคเรองการคดแยกขยะอยางตอเนอง สรางความตระหนก

และจตสำนกรบผดชอบตอสงคมสวนรวม การทำผาปาขยะ มการปรบปรงแหลงเสอมโทรมทสะสมขยะโดย

ปรบภมทศนใหสวยงาม ผลสำเรจของการจดการขยะ เหนไดจากจำนวนประชากรทเพมขน แตปรมาณขยะ

ในเขตเทศบาลตำบลเมองแกลงกลบลดลง เทศบาลเสยคากำจดขยะนอยลง

ขยะทยอยสลายไดประเภทผกและผลไมสดทางเทศบาลกนำมาหมกทำนำจลนทรยและปยชวภาพ

กงไมสดจากการตดแตงของเทศบาลมาบดยอยทำปยหมก ซงนำจลนทรยจะถกนำไปใสในทอระบายนำและ

แหลงนำตางๆ เพอชวยปรบปรงคณภาพนำ รวมทงแมนำประแส ซงเปนการนำขยะอนทรยมาใชประโยชน

และชวยลดการปลอยกาซมเทนและกลนเหมนทเกดจากการฝงกลบขยะ เทศบาลยงไดรเรมนำเศษผก ผลไม

มาหมกใหเกดหนอน แลวนำไปเลยงปลาดก จดสรางระบบกาซชวภาพจากขยะอนทรยมลสกร และนำกาซ

ทไดไปใชในการตมนำในโรงฆาสตวของเทศบาล ดงภาพท 1 นอกจากน เทศบาลไดรเรมเลยงสตวตางๆ เชน

หมหลม เปด ไสเดอน และแพะ เพอใหเปนผกำจดขยะอนทรย โดยนำเศษผกผลไม มาเปนอาหารของสตว

เหลาน มลสตวเหลานสามารถใชเปนปยหมกไดโดยตรง

ภาพท 1 การนำขยะสดจากบานเรอนและตลาดสดมาทำปยหมก/นำหมกจลนทรย

และถงหมกกาซชวภาพจากขยะอนทรย

การจดการขยะของเทศบาลเนนความเปนธรรมชาต และธรรมดา โดยไมใชเครองมอหรอกระบวนการ

ทยงยากไมตองสนเปลองพลงงาน นอกจากนยงไดเงนจากการขายปย ขายปลา ขายขยะ ฯลฯ นำไปพฒนา

เทศบาล แนวทางการจดการขยะของเทศบาลทกลาวมาน เปนการประยกตแนวทางเศรษฐกจพอเพยง คอ

การพงพาตนเอง มแนวทางทจะอยอยางไรใหทำลายสงแวดลอมนอยทสด อาศยกระบวนการธรรมชาตในการ

แกไขปญหาพลงงานและภาวะโลกรอน

9


ปญหาอปสรรคในการดำเนนงานดานจดการขยะมอยบางในชวงเรมโครงการ มทงผทเหนดวยและ

ผทไมเหนดวย ทไมเหนดวยเพราะเหนวาไมสะดวก แตพอดำเนนการไปสกระยะหนงสวนมากกเหนดวย เนอง

มาจากการไดรบประโยชนจากการคดแยกขยะ และสภาพแวดลอมโดยรวมดขน และมการอบรมใหเจาหนาท

เพอสรางความรความเขาใจใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพปละ 1 ครง นอกจากนยงมปญหา

ในเรองของการประชาสมพนธไมทวถงเรองเวลาทรถขยะจะมาเกบขยะซงบางครงมการเปลยนแปลง ทำให

ประชาชนนำขยะมาทงไมตรงเวลา หรอรถขยะมาเกบไมตรงเวลาบางทำใหมขยะตกคางเกดขน

สรปดานประสทธผลไดวา เทศบาลตำบลเมองแกลงมการดำเนนงานดานการจดการพลงงาน/ลดภาวะ

โลกรอน ในเรอง การลดใชไฟฟา การใชพลงงาน การจดการการเดนทางและคมนาคมขนสง การจดการขยะ

ประสบผลสำเรจเปนอยางมาก พนทในเขตเทศบาล มความเปนระเบยบเรยบรอย มพนทสเขยวในสวนของ

เกาะกลางถนน มสวนสาธารณะเพมขน จากผลการดำเนนการโครงการตางๆ โดยเฉพาะอยางยงจากการ

ดำเนนโครงการถนนปลอดถงขยะ โครงการคดแยกขยะ และการตดตงอปกรณเพอชวยใหประหยดพลงงาน

สามารถลดการใชพลงงาน ลดปรมาณขยะและงบประมาณสำหรบการกำจดขยะลงไดมาก รวมถงสรางรายได

ใหกบเทศบาล ปลกฝงจตสำนกทดดานสงแวดลอมใหกบประชาชน ซงจากการดำเนนงานอยางจรงจง เปนผล

ทำใหทางเทศบาลไดรบรางวล เทศบาลนาอยยงยน ป 2547 ไดรบการรบรองระบบ ISO 14001 และไดรบ

รางวลดานสงแวดลอมและดานอนทเกยวของหลายรางวล

ดานกลมเปาหมาย

จากการสมภาษณผบรหารและเจาหนาทเทศบาล พบวาแนวทางในการจดการสงแวดลอมและพลงงาน

เทศบาลมหลกคดทวา “ทกอยางคดใหเปนธรรมดาทสด และทำในสงทเปนไปได” โดยจะใชงบประมาณให

คมคาและมประสทธภาพสงสด ซงในภาพรวมทางเทศบาลใชงบประมาณของตนเองโดยไมตองพงพาจาก

ภายนอก โดยคดใหธรรมดาทสด ทำใหงายทสด โดยสงททำใหเกดความยงยน คอ การใหองคความรกบกลม

พนกงานของเทศบาล เชน การนำระบบ ISO 14001 มาใชในกระบวนการจดการ เปนการพฒนาบคลากร

และกระบวนการในการทำงาน อยางไรกตามพบวา ในการดำเนนงานของเทศบาลในชวงแรกยงประสบกบ

ปญหาความไมรวมมออยบางจากพนกงานของเทศบาลเอง แตหลงจากทนายกเทศมนตรไดสรางความเขาใจ

กบพนกงานอยางตอเนอง และพนกงานไดเหนผลสำเรจจากการดำเนนงานทเปนรปธรรม รวมทงไดรบการ

จดสรรผลประโยชนตอบแทนจากการไดรบรางวลดานสงแวดลอมของเทศบาล พนกงานจงยอมรบและได

ปฏบตงานดวยความเตมใจ (S. Chariyacharoen, personal communication, January 15, 2008)

นอกจากนเทศบาลตำบลเมองแกลง ยงดำเนนกจกรรมสรางจตสำนกในการอนรกษสงแวดลอมผาน

ทางประเพณ วฒนธรรมของชมชน และสรางความเขาใจเรองปญหาโลกรอนและสงแวดลอมใหแกประชาชน

ผานสอประชาสมพนธตางๆ อาท เสยงตามสาย สถานวทยของเทศบาล คลน FM 104 สอสงพมพ การประชม

สภาเทศบาลตำบลเมองแกลงปละ 4 ครง ระบบบรการขอความสนถงผรบ (Short Message Service; SMS)

เพอแจงขาวสารตางๆ สอเหลานมประสทธภาพในการเขาถงคนทกกลมไดเปนอยางด

ไมเพยงแตการสรางจตสำนกและความเขาใจใหเกดขนกบประชาชนเมองแกลง แตเทศบาลยงเปด

โอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการดำเนนโครงการดานสงแวดลอม และอนรกษพลงงานอยางตอเนอง โดย

ประชาชนในชมชนไดเขามามสวนรวมในการดำเนนงานทกขนตอนของทกๆ โครงการ ไดแก รวมคด รวมกน

แกไขปญหา รวมทงรวมรบทราบผลสำเรจ โดยเฉพาะอยางยงการคดแยกขยะ โดยประชาชน และเจาของ

รานคาไดคดแยกขยะ และนำเศษอาหารมาใหเทศบาล เทศบาลนำเศษอาหารไปกำจดดวยวธตางๆ เชน

10


การใชเลยงเปด หม ปลา แพะ ไสเดอน และทางเทศบาลนำผลผลตทไดจากเศษอาหารนน ไดแก ไขเปด ปลาดก

คนใหชาวบานเปนการสรางแรงจงใจ ทำใหชาวบานเหนคณคาของขยะ วาเปนของมคา เปนการใชอยางคมคา

และยงมการจดตงธนาคารขยะในชมชน โดยใชบานของผนำชมชนเปนสถานทรวบรวมขยะเพอการนำไปขาย

ตอไป

ในดานความรวมมอจากสถานศกษานน เทศบาลเมองแกลงไดจดโครงการรวมพลง “รกษสงแวดลอม

ลดโลกรอน” มวตถประสงค 1) เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก โดยเนนการมสวนรวมของประชาชน 2) เพอ

เพมพนทสเขยวในเมองใหเปนแหลงดดซบกาซคารบอนไดออกไซด 3) เพอรณรงคใหเยาวชน และประชาชน

รวมมอกนลดภาวะโลกรอน ซงมโรงเรยนทเขารวมโครงการ คอโรงเรยนแกลงวทยสถาวร นกเรยนและคณะคร

ไดเขารวมโครงการนอยางตอเนอง มการจดกจกรรมตางๆ และประดษฐนวตกรรมเพอชวยลดปญหาโลกรอน

และดานสงแวดลอม จนไดรบรางวล คอ เตาเผาขยะเพอผลตไฟฟาแบบลดมลพษ

โดยสรปดานกลมเปาหมาย พบวา เทศบาลเมองแกลงไดรบความรวมมอเปนอยางดจากผนำชมชน

ประชาชน นกเรยน และสถานศกษา ในโครงการดานการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน และสงแวดลอม

ของทางเทศบาล โดยเฉพาะอยางยงโครงการดานการจดการขยะ ซงเหนผลอยางชดเจนจากการทสภาพ

แวดลอมในชมชนดขน ขยะในชมชนลดลงเปนอยางมาก ประชาชนสวนใหญมความพงพอใจในผลการ

ดำเนนงานของทางเทศบาลเปนอยางมากเพราะทำใหชวตความเปนอยและสขภาพอนามยของคนในชมชน

ดขน

ดานการบรหารจดการ

1) ผรบผดชอบงานดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน/สงแวดลอม

เทศบาลตำบลเมองแกลงมศนยการเรยนรการจดการพลงงาน โดยมนายกเทศมนตรเปนผรเรม และม

การแบงคณะทำงานเปนดานตางๆ เนองจากกจกรรมดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนถอวาเปนสวนหนงของ

งานดานสงแวดลอม และกองทรบผดชอบงานดานสงแวดลอมโดยตรง คอ กองสาธารณสขและสงแวดลอม

และกองชาง มหนาทความรบผดชอบชดเจน และทำงานอยางสอดประสานกน ภายใตการบรหารจดการตาม

ระบบ ISO 14001 โดยมรองนายกเทศมนตรและปลดเทศบาลเปนผกำกบดแล ในดานความรความสามารถ

ทางดานสงแวดลอมของบคลากรนน ถงแมจะไมมผทจบการศกษาดานสงแวดลอมโดยตรง แตเทศบาลได

สงเสรมใหมการศกษาเรยนรดวยตนเอง จนทำใหมความรความสามารถในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

นอกจากนเทศบาลตำบลเมองแกลงใชวธบรหารงานในลกษณะการใชผใหบรการจากภายนอก (Outsource)

ซงนบวามประสทธภาพมาก โดยทำการจดจางบรษทเอกชนในการดำเนนงานเกบขนและกำจดขยะ และการ

ดแลพนทสเขยว โดยทำสญญาทก 6 เดอน (S. Chariyacharoen, personal communication, January 15,

2008)

อยางไรกตาม ในดานความเพยงพอของบคลากรนน จากการสมภาษณเจาหนาทเทศบาลตำบล

เมองแกลงพบวา เจาหนาทบางคนมความคดเหนวาจำนวนบคลากรยงไมเพยงพอในการดำเนนโครงการ

2) นโยบาย/แผนงาน/โครงการดานสงแวดลอม

ผลจากการศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา เทศบาลตำบลเมองแกลงมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

ขององคกรปกครองสวนทองถนทครอบคลมระยะเวลาสามป หรอแผนพฒนา 3 ป (พ.ศ. 2549 - 2551) พรอม

ทงไดกำหนดยทธศาสตร 6 ยทธศาสตร โดยหนงในยทธศาสตรเหลานน คอยทธศาสตรการพฒนาดานทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม มแนวทางการพฒนาทองถน อาท ปรบปรงภมทศนเมองใหเปนเมองนาอย สงเสรม

11


การทองเทยวเชงอนรกษ สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สงเสรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหยงยน เพมประสทธภาพในการสงเสรมและรกษา

สภาพแวดลอมในเขตเทศบาล และปรบปรงประสทธภาพในการจดการมลฝอยสงปฏกลและของเสยอนตราย

เปนตน สำหรบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมขององคกรปกครองสวนทองถนทครอบคลมระยะเวลาหาป

หรอแผนพฒนา 5 ป (พ.ศ. 2548 - 2552) ซงเปนแผนงานในระยะยาว กำหนดใหมวสยทศน (Vision) วา

“เมองแกลงเปนเมองนาอย เชดชคณธรรม เศรษฐกจกาวลำ บรการเปนเลศ อนรกษทรพยากรธรรมชาต

สบสานวฒนธรรมประเพณทองถน” พรอมทงไดกำหนดยทธศาสตรการพฒนาดานสงแวดลอมและทรพยากร

ธรรมชาต 3 ดาน คอ (1) ปรบปรงพฒนาแหลงนำธรรมชาตโดยเฉพาะแมนำเพอพรอมใชประโยชนดานการ

ผลตนำประปา แหลงอาศยของสตวนำเพอการเพาะเลยงสตวนำ เพอเปนสถานทพกผอนและทองเทยวเชง

อนรกษ (2) ปรบปรงพฒนาสภาพภมอากาศในเขตเทศบาลใหปลอดมลพษ และ (3) ดำเนนมาตรการตาม

โครงการรณรงครกษาสภาพภมอากาศเพอเมองนาอย (Cities For Climate Protection Campaign)

โครงการทเปนรปธรรมของทางเทศบาล ไดมการดำเนนการอย 5 โครงการ ทเกยวของกบสงแวดลอม

และการใชพลงงานและเชอเพลงอยางคมคา ไดแก 1)โครงการใชพลงงานอยางประหยด 2)โครงการจดการ

นำมนและเชอเพลง 3)โครงการจดการของเสย 4)โครงการเพมพนทสเขยว 5)โครงการดแลรกษาแมนำ

นอกจากนยงมมาตรการอนๆ อกเปนจำนวนมากในการลดใชพลงงานซงไมไดเขยนเปนโครงการ เพราะ

ผบรหารเหนวาการเขยนโครงการเปนการจำกดความคดและเปาหมาย แตการลงมอทำอยางตอเนองจะเปน

รปธรรมมากกวา เชน การลดขนาดหองประชม การอบรมสงเสรมเยาวชน การพดคยกน การใชกระตกนำรวม

ภายในสำนกงาน การซอมบำรงอปกรณตางๆ การปลกตนไมบงแดด การใชหลอดประหยดไฟ การตดตง

เครองลดหนวยการใชไฟ การทำเสนทางจกรยาน การลดขนาดมอเตอรไฟฟา การจดซอทดนสาธารณะเพอ

เพมพนทสเขยวและทำสาธารณประโยชนใหชมชน ฯลฯ ภายในสำนกงานใชมาตรการใหความรและขอความ

รวมมอในการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคลากร

3) การจดสรรงบประมาณดานสงแวดลอม

ในปงบประมาณ 2551 เทศบาลตำบลเมองแกลงไดจดสรรงบประมาณสำหรบยทธศาสตรการพฒนา

ดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต จำนวน 2,862,248 บาท คดเปนรอยละ 9.61 ของงบประมาณ

ประจำป (29,774,748 บาท) และยงมการจดสรรงบประมาณพฒนาสงเสรมการสาธารณสข และการพฒนา

คณภาพชวตของประชาชน อก 4,411,500 บาท คดเปนรอยละ 14.82 ซงถารวมงบประมาณทง 2 สวนนแลว

จะคดเปนรอยละ 24.43 ของงบประมาณทงหมด ซงเปนสดสวนทสงและเปนการใหความสำคญกบงานดาน

สาธารณสข สงแวดลอม สงคม และการศกษา

4) การตดตามประเมนผล

ตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการจดทำแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.

2548 ขอ 29 (3) กำหนดใหมการรายงานผลและเสนอความเหนซงไดจากการตดตามและประเมนผลแผน

พฒนาตอผบรหารทองถน เพอใหผบรหารทองถนเสนอตอสภาทองถน คณะกรรมการพฒนาทองถน และ

ประกาศผลการตดตามและประเมนผลแผนพฒนาใหประชาชนในทองถนทราบ โดยทวกน อยางนอยปละ

หนงครง ซงเทศบาลตำบลเมองแกลงไดทำการตดตามประเมนผลตามระเบยบน นอกจากน ตามขอกำหนด

ของระบบ ISO 14001 เทศบาลตองจดใหมการประชมทบทวนการดำเนนงานดานสงแวดลอมโดยฝายบรหาร

และดำเนนการปรบปรงใหดขนอยางตอเนองอกดวย ซงการดำเนนงานตางๆ ของเทศบาลมระบบ ISO 14001

12


เปนตวกำหนดใหมการตรวจสอบการทำงานอยเสมอทงจากภายในองคกรและภายนอกองคกร บคลากรจะตอง

มการนำเสนอผลงาน และทบทวนโดยฝายบรหาร ระหวางการดำเนนงานกมการตรวจสอบจากภายในเพอนำ

ขอบกพรองมาปรบปรงแกไข แลวจงใหหนวยงานภายนอกเขามาตรวจสอบอกทหนง ซงมการตรวจสอบทกป

นอกจากนเทศบาลยงไดมการสำรวจความพงพอใจของประชาชนเปนประจำ

จากการสมภาษณประชาชนและสมาชกในชมชน กพบวา เทศบาลมการสำรวจความพงพอใจของ

ประชาชนตอการดำเนนงานของเทศบาลเปนประจำทกป โดยประธานชมชนและกรรมการชมชนมสวนรวม

ในการตดตามประเมนผล เพอรบทราบถงผลของการดำเนนงานตามแผนและโครงการตางๆ จากการประชม

รวมกบเทศบาลดวย

สรปดานการบรหารจดการในภาพรวม เทศบาลเมองแกลงดำเนนการดานสงแวดลอมและดานพลงงาน/

ลดภาวะโลกรอน โดยการบรหารจดการตามระบบ ISO 14001 มการกำหนดผรบผดชอบการปฏบตงานตาม

แผนงานอยางชดเจน ผปฏบตงานมความรความสามารถในงานททำ และยงใชวธบรหารงานในลกษณะ

การจางบรษทและบคคลภายนอก ในการดำเนนงานบางดาน ทำใหการดำเนนงานมประสทธภาพ มนโยบาย

ดานการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในเขตเทศบาล

อยางชดเจน มการจดสรรงบประมาณดานสงแวดลอม สาธารณสขและการพฒนาคณภาพชวตถงรอยละ

24.43 ของงบประมาณทงหมด ทำใหมงบประมาณเพยงพอในการดำเนนงาน และมการตรวจตดตามและ

ประเมนผลอยางตอเนองสมำเสมอ โดยใหประชาชนเปนผประเมน ซงสวนใหญมความพงพอใจในการดำเนน

งานของเทศบาลเมองแกลง และมการตดตามประเมนผลในทกๆ โครงการ

ดานการเรยนรและพฒนา

1) การพฒนาบคลากร

เทศบาลมการพฒนาบคลากรทรบผดชอบดานสงแวดลอม ดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน อยางชดเจน

ตงแตนายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร ปลดเทศบาล บคลากรในกองชาง กองสาธารณสขและสงแวดลอม

และหนวยงานตางๆ ภายในเทศบาล บคลากรดงกลาวไดเขารวมประชมฝกอบรม เพอใหเกดความร ความ

เขาใจเกยวกบปญหาภาวะโลกรอนทจดโดยสถาบนสงแวดลอมไทย และหนวยงานทเกยวของ และไดผาน

การฝกอบรมการจดทำระบบ ISO 14001 ซงรวมถงการวเคราะหปญหาการใชพลงงาน การจดทำแผนงาน และ

โครงการ การนำแผนงานและโครงการไปปฏบต การตดตามตรวจสอบ ทำใหการปฏบตงานดานพลงงาน และ

สงแวดลอมเปนไปอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงมสถาบนและหนวยงานตางๆ เดนทางมาศกษาดงาน

ดานการจดการพลงงานและสงแวดลอมเปนจำนวนมาก ทำใหบคลากรไดมโอกาสในการเปนวทยากรสำหรบ

กลมตางๆ ดงกลาว ทำใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง

2) การพฒนาปรบปรงกระบวนการทำงาน

การพฒนาปรบปรงกระบวนการทำงานดานพลงงานและสงแวดลอมของเทศบาลตำบลเมองแกลง

ปรากฏเปนทชดเจน ในเรองของการสงเสรมการใชระบบการจดการเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

ทไดดำเนนโครงการมาตงแตป พ.ศ. 2545 เปนระยะเวลาทงสน 7 ปแลว โดยมโครงการตางๆ มากมายภายใต

การจดทำระบบ ISO 14001 มการจดการประชมทบทวนโดยฝายบรหาร ซงเปนระเบยบปฏบตของระบบน

วาตองดำเนนการประชมฝายบรหารอยางนอย ปละ 1 ครง เพอทบทวนผลการดำเนนงาน และกระบวนการ

ดำเนนงานทงระบบ

13


3) การนำเทคโนโลยมาใช

เทศบาลตำบลเมองแกลง มการใชเทคโนโลยททนสมย โดยใชระบบขอมลสารสนเทศในการจดเกบ

ขอมลตางๆ ทนำไปสการเรยนรและการพฒนา และไดนำเครองมอ/อปกรณทเหมาะสม และราคาไมแพง เชน

เครองบดยอยกงไม ใบไม สายพานแยกขยะมาใชในการจดการพลงงานและสงแวดลอม ดานการประชาสมพนธ

เทศบาลใชสอตางๆ เชน เวบไซต วทยชมชน FM 104 หนงสอ แผนพบ ปายประชาสมพนธ โดยเฉพาะอยางยง

การสรางระบบเครอขายสอสารดานการบรหารจดการของเทศบาล โดยใชระบบอนเทอรเนตซงสามารถสง

ขาวสารและตอบกลบในระหวางหนวยงานทเกยวของ ผนำชมชน และประชาชน ในกรณเรงดวนหรอฉกเฉน

ไดอยางมประสทธภาพ

สรปดานการเรยนรและพฒนา เทศบาลตำบลเมองแกลงไดนำระบบ ISO 14001 มาใชในการดำเนนการ

ดานพลงงาน จงทำใหมการพฒนากระบวนการปฏบตงานอยางเปนระบบ การบรหารงานมประสทธภาพ

ในดานการพฒนาคน มการพฒนาบคลากรของเทศบาลโดยการฝกอบรม นอกจากนยงมการใหความรกบ

ผนำชมชนและประชาชน มการจดประชมทบทวนผลการดำเนนงาน มการนำเทคโนโลยทเหมาะสม และราคา

ไมแพงมาใช ใชสอตางๆ ในการประชาสมพนธ ใชระบบสารสนเทศในการจดเกบขอมลตางๆ สรางระบบ

เครอขายสอสารดานการบรหารจดการของเทศบาลทำใหสามารถหาขอมลขาวสาร และตดตอระหวางหนวยงาน

ผนำชมชนและประชาชนไดอยางมประสทธภาพ

อภปรายผลและสรปบทเรยนสำหรบองคกรปกครองสวนทองถนอน

จากการศกษาการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนของเทศบาลตำบลเมองแกลง โดยใชเทคนค

Balanced Scorecard ทำใหไดขอคนพบทชดเจนถงผลการดำเนนงานใน 4 มต ซงมความสมพนธและสงผล

ตอเนองกนไป คอ การดำเนนงานดานการเรยนรและพฒนามการนำเอาระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14001

มาใชในการปรบปรงกระบวนการทำงานและพฒนาบคลากร และการใชเทคโนโลยทเหมาะสม ทำใหการ

บรหารจดการดานการใชพลงงานและการบรรเทาปญหาโลกรอนดำเนนไปอยางมระบบและมประสทธภาพ

สงผลใหกลมเปาหมาย คอ ประชาชนและบคลากรของเทศบาล มความพงพอใจและเขามามสวนรวมในการ

ดำเนนงานของเทศบาล ทายสดจงทำใหเกดผลสำเรจในการดำเนนงานปองกนแกไขปญหาโลกรอน และ

ปญหาสงแวดลอม ไดแก มการลดการใชพลงงานทงในสวนของเทศบาลและประชาชน เกดพนทสเขยวและ

สภาพแวดลอมทดในชมชน สงผลใหไดรบรางวลดานสงแวดลอมและเปนทยอมรบของหนวยงานโดยทวไป

จากผลการศกษาดงกลาวสามารถนำขอสรปทไดไปเปนบทเรยนสำหรบองคกรปกครองสวนทองถน

อนๆ ไดดงตอไปน

การใหความสำคญกบการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน

ผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนควรใหความสำคญกบการจดการพลงงาน/ลดภาวะโลกรอน

เนองจากปญหาดานภาวะโลกรอนเปนปญหาสำคญทสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของมนษยอยาง

ชดเจน และรนแรงเพมขนทกขณะ การจดการพลงงานและสงแวดลอมขององคกรปกครองสวนทองถนเปน

การสะทอนถงความรบผดชอบตอสงคม องคกรปกครองสวนทองถนควรมการกำหนดนโยบายดานพลงงาน

และสงแวดลอมทชดเจน จดสรรงบประมาณสนบสนนในการดำเนนโครงการตางๆ อยางเพยงพอ และดำเนน

งานดานพลงงาน/ลดภาวะโลกรอนอยางมงมนและตอเนอง ซงผบรหารองคกรเปนปจจยสำคญทสดประการ

14


หนงในการดำเนนงานตางๆ ใหประสบผลสำเรจดงทประจกษกนอยทวไป รวมทงในการบรหารจดการดาน

พลงงานและสงแวดลอม (Poboon, 2007, p. 167) ผนำทประสบผลสำเรจในการบรหารองคกรนนจะม

คณสมบตทสำคญ เชน เปนผมวสยทศน เขาใจลกษณะงานและปญหา มความนาเชอถอและไววางใจได

มความมงมน มความคดรเรม เปนตน (Juito, 2002, pp. 127 - 131)

การสรางความรความเขาใจ และความตระหนกแกชมชน

องคกรปกครองสวนทองถนควรสรางความรความเขาใจและความตระหนกในดานความสำคญของ

ปญหาและผลกระทบจากภาวะโลกรอนใหกบประชาชน เพอใหประชาชนเกดจตสำนกและความรวมมอทด

ในการดำเนนงานตางๆ เพอแกไขปญหาภาวะโลกรอน การสรางความรความเขาใจ และความตระหนก ซงทำได

หลายวธการ ไดแก การประชาสมพนธผานสอตางๆ เชน วทยชมชน เวบไซต สอเอกสารตางๆ รวมทงการให

ขอมลโดยตรงเมอเดนทางไปพบปะเยยมเยยนชมชนและประชาชน การดำเนนโครงการดานพลงงาน/ลด

ภาวะโลกรอนรวมกบชมชนและสถาบนการศกษา กเปนวธการหนงซงจะชวยใหสามารถเขาถงประชาชน

รวมทงเดกและเยาวชนไดอยางใกลชด และเกดกจกรรมทเปนรปธรรม

การใชเทคโนโลยทเหมาะสม

จากการศกษาพบวา เทศบาลตำบลเมองแกลงไดนำเทคโนโลยตางๆ มาใชในการอนรกษพลงงาน

และการจดการสงแวดลอมอยางไดผล และมราคาไมแพง เชน สวทซปด-เปดไฟแบบมสายหอย การทำคนกน

ชะลอความเรวของกระแสจราจรในถนนและซอยตางๆ การใชเครองบดกงไม ใบไม การใชสายพานแยกขยะ

การผลตกาซชวภาพ รวมทงการใชสตวตางๆ มาเปนตวกำจดขยะอนทรยตางๆ ซงแนวทางนกลาวไดวาเปน

การใชเทคโนโลยทเหมาะสม ประหยดคาใชจาย และยงชวยลดการใชพลงงานตางๆ ไดมาก แนวทางดงกลาว

นสอดคลองกบขอเสนอแนะในการปรบปรงชมชนใหเปนชมชนทใชทรพยากรอยางมประสทธภาพของสมาคม

รฐบาลทองถน (Local Government Commission) รฐแคลฟอรเนย ซงประกอบดวย การสงเสรมการใช

ประโยชนทดนแบบผสมผสานเพอลดการใชรถยนต สงเสรมการเดนและใชจกรยาน อนรกษทรพยากรและ

ลดการสรางของเสย การปรบปรงถนนและอาคารตางๆ เพอลดการใชพลงงาน และการใชวสดอปกรณ และ

เทคโนโลยในทองถนในการกอสราง (Stoner, 2010, pp. 46 - 47) นอกจากน Phoochinda (2009, p. 132)

ไดเสนอแนะใหนำหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการจดการพลงงานในชมชน ไดแก การใช

ทรพยากรธรรมชาตทมอยในแหลงชมชนใหเกดประโยชนสงสด เชน การผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนท

มอยในทองถน การนำวสดเหลอใชและขยะมาคดแยก และใชในการผลตพลงงาน การนำภมปญญาทองถน

มาประยกตใช เชน การผลตไบโอดเซลระดบชมชน องคการปกครองสวนทองถนตางๆ ควรพจารณาเลอก

เทคโนโลยดงกลาวมาใชในการดำเนนการเพอลดภาวะโลกรอนใหเหมาะสมแกสภาพของแตละพนท

การพฒนาบคลากร

บคลากรเปนปจจยทสำคญมากในการดำเนนงานดานพลงงานและสงแวดลอมใหประสบผลสำเรจ

ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนควรใหความสำคญกบการพฒนาบคลากรใหมความร ความเขาใจ ความ

ตระหนก และความสามารถในการดำเนนงานดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมทงในรปแบบ เชน

การจดฝกอบรม และนอกรปแบบ เชน การสงเสรมใหมการศกษาคนควาความรดวยตนเอง บคลากรหรอ

ทรพยากรมนษยเปนปจจยสำคญอกประการหนง ซงจะมสวนชวยใหองคกรประสบผลสำเรจในการดำเนนงาน

หรอบรรลวตถประสงคในการบรหารจดการ การพฒนาบคลากรในดานความรความสามารถ ทกษะ ทศนคต

15


และวธการในการทำงานจะนำไปสการปฏบตงานทมประสทธภาพ (Rangsiyokrit, 1987, p. 82; Sarsai, 2002,

p. 27)

การสรางความรวมมอกบหนวยงานภายนอก

หนวยงานภายนอกเชน องคกรพฒนาชมชน (NGOs) หนวยราชการทเกยวของ สถาบนการศกษา

รวมทงหนวยงานเอกชน เปนแหลงขอมลทางวชาการ และสามารถใหการสนบสนนชวยเหลอองคกรปกครอง

สวนทองถนไดในหลายรปแบบ รวมทงดานงบประมาณในการดำเนนการปองกนแกไขปญหาพลงงาน/ลดภาวะ

โลกรอน ชมชนเมองหลายแหงในตางประเทศ ไดดำเนนงานดานการลดการใชพลงงาน และลดการปลดปลอย

CO2 อยางไดผล โดยความรวมมอสนบสนนจากหนวยงานรฐบาลและหนวยงานเอกชน ตวอยางเชน เมอง

โอตะ (Ota City) ซงเปนเมองเลกๆ อยทางดานตะวนตกเฉยงเหนอของกรงโตเกยว ไดดำเนนโครงการ “เมอง

ตนแบบดานสงแวดลอมและเศรษฐกจ” โดยการสนบสนนชวยเหลอจากกระทรวงสงแวดลอม กจกรรมสำคญ

คอ การสงเสรมใหมการบรรเทาปญหาโลกรอน โดยการใชเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมสำหรบอาคาร

สาธารณะและสถานศกษา หลงจากการดำเนนโครงการเพยง 1 ป สามารถลดการใชพลงงานไดมาก ซง

สามารถคำนวณเปนการลดการปลดปลอย CO2 ถง 1,000 ตน และประหยดคาใชจายดานพลงงานได 35

ลานเยน หรอประมาณ 11 ลานบาท (Funaki & Adams, 2010, pp. 249 - 254) ดงนนองคกรปกครองสวน

ทองถนจงควรแสวงหาความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทงหนวยงานทอยในพนท และหนวยงานสวนกลาง

ซงจะทำใหการจดการพลงงานและสงแวดลอมมประสทธภาพมากยงขน

เอกสารอางอง

Boonbongkarn, S. (2006). Good governance for modern professional [In Thai]. Bangkok: A Special

Talk.

Bryman, Alan. (2001). Social research methods. New York: Oxford University Press.

Decharin, P. (2002). From strategy to practices with balanced scorecard [In Thai]. Bangkok:

Chulalongkorn University.

Department of Environmental Quality Promotion. (2007). Global warming: Global impact [In Thai].

Retrieved October 1, 2007, from http://www.deqp.go.th/Greenhouse/worlddeffect.jsp?

languageID=th

Dutta, P. & Radner, R. (2009). A strategy analysis of global warming: Theory and some numbers.

Journal of Economic Behavior and Organization, 71(2), 187-209.

Funaki, K & Adam, L. (2010). Japanese experience with efforts at the community level toward a

sustainable economy: Accelerating collaboration between local and central governments.

In W. Clark, (Ed.), Sustainable communities (pp. 243 – 261). New York: Springer.

Gore, A. (2006). An inconvenient truth. Great Britain: Butler and Tanner.

Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2007). Climate change: The synthesis report.

Retrieved December 15, 2007, from www.ipcc.ch/ipccrepots/assessment_reports.htm

Juito, S. (2002). Modern organization [In Thai]. Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open

16


University.

Kaplan, R. & Norton, D. (1996). The balanced scorecard translating strategy into action. Boston:

Harvard Business School Press.

King Prajadhipok’s Institute. (2005). Environmental governance: Indicator of people’s participation

[In Thai]. Thailand Environmental Institute.

Muangklang Municipality Office. (2008). Muangklang municipality [In Thai]. Retrieved February

10, 2008, from www.muangklang.com

Phoochinda, W. (2009). Application of the sufficiency economy theory in community energy

management [In Thai]. Journal of Environmental Management, 5(2), 118 - 136.

Poboon, C. (2007). Community participation in resources and environmental management [In Thai].

Journal of Environmental Management, 3(1), 141 – 174.

Rangsiyokrit, S. (1987). General knowledge of human resource management [In Thai]. Office of

Civil Service Commission.

Samutwanit, C. (2001). Good governance: People’s participation and environmental process

[In Thai]. Bangkok: Sai Tarn Press.

Sarsai, C. (2002). Organization management: A case study of credit union in missang catholic,

Ubon ratchathani [In Thai]. Unpublished Master’s thesis, National Institute of Development

Administration.

Sirichamorn, S & Poboon, C. (2010). Good governance in environmental management of local

authority: A case study of Siracha municipality, Chonburi [In Thai]. Journal of Environmental

Management, 6(1), 52 – 77.

Stoner, P. (2010). Sustainable cities as communities and villages. In W. Clark (Ed.), Sustainable

Communities (pp. 45 – 55). New York: Springer.

United Nations Framework Convention on Climate Change [UNFCCC]. (2007). Total aggregate

greenhouse gas emission of individual Annex I Parties, 1990-2005. Greenhouse gas

inventory data. Retrieved November 28, 2007, from http://unfccc.int/files/inc/graphics/

image/gif/graph4_2007_ori.gif

กรณีศึกษา ทต เมืองแกลง

Education