การศกษาคนควาอสระ

เรอง

การศกษาความสมพนธระหวางการบรหารสนทรพยและหนสนกบความสามารถ

ในการทำากำาไรของธนาคารพาณชยไทย

The Study of the Relationship between Assets-Liabilities Management and Profitability of Thai

Commercial Banks

โดย

นางสาวอรจรา รตนวโรภาส

เสนอ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตรพ.ศ. 2554

1

บทท 1

บทนำา

ความสำาคญของปญหา1. ทมาและความสำาคญ

การบรหารการเงนทวไปมเปาหมายหลกอย 2 ประการ คอ 1. เพอกำาไร (Profitability) 2. เพอสภาพคลอง

(Liquidity) สถาบนการเงนธนาคารพาณชยเปนตวอยางทเหนไดชดเจนในการบรหารการเงนเพอใหบรรลถงเปาหมาย

ดงกลาว ซงผลกำาไรของธนาคารพาณชยมาจากรายรบของ ดอกเบยในการใหกยมเงนหกดวยดอกเบยจาย การ

เปลยนแปลงภาวะดอกเบยในตลาดยอมมผลกระทบตอผล กำาไรของธนาคารโดยตรง ในสวนของสภาพคลองของ

ธนาคารมาจากการบรหารสนทรพยใหสอดคลองกบความ ตองการการใชเงนของธนาคาร กลาวคอ มเงนใชหนเมอถง

กำาหนดและมเงนไปลงทนเมอตองการ กจกรรมหลกของ ธนาคารเปนการรบฝากเงน (หนสน) และใหสนเชอ

(สนทรพย) สนทรพยสวนใหญของธนาคาร คอ เงนใหสนเชอ (Loans Portfolio) แกธรกจภาครฐและเอกชนตางๆ หรอเงน

ลงทนตางๆ ไมใชทดน อาคาร และอปกรณเหมอนบรษท ทวไป ซงเปนทรพยสนทมตอรายไดในรปของดอกเบยรบ

สวนหนสนสวนใหญของธนาคารจะอยในรปของเงนฝากของผ ฝาก และเงนกยมจากแหลงเงนตางๆ เปนสวนทกอใหเกด

รายจายสวนใหญของธนาคาร คอ ดอกเบยจาย จงเหนไดวาการบรหารการเงนของธนาคารมความเกยวพนกนอยางมากทงกำาไรและสภาพคลองภายใตสภาวะแวดลอมทเปลยน

แปรไป โดยเฉพาะตวแปรทสำาคญทสดคอ อตราดอกเบยในในปจจบนการเปลยนแปลงจากอตราดอกเบยสามารถ ทำาให (Net interest margin :NIM) เปลยนแปลงไปได ดง

2

นนการบรหารทงสนทรพยและหนสนไปพรอมๆกน โดยมกลยทธในการบรหารทสอดคลองกบภาวะอตราดอกเบยทจะ

เปลยนแปลงไดในอนาคต สามารถจะทำาใหกำาไรของธนาคาร พาณชยเพมขน หรอเปนไปตามเปาหมายทกำาหนดไวได

เนองจากการบรหารธนาคารใหมนคงเปนหนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการบรหารและผบรหารระดบสง

นอกจากน ธนาคารแหงประเทศไทยไดมขอกำาหนดให ธนาคารมกระบวนการบรหารสนทรพยและหนสน ดงนน

วตถประสงคหลกของการบรหารสนทรพยและหนสน คอ เพอ บรหารงบดลอยางมประสทธภาพ และเปนไปตามขอกำาหนด

ของธนาคารแหงประเทศไทย การบรหารสนทรพยและหนสนของธนาคารเปนการ

บรหารและวางแผนโครงสรางของงบดลดานสนทรพย ประกอบดวย เงนลงทน เงนใหสนเชอ และดานหนสน ประกอบดวย เงนฝากและหนสนทกรายการ รวมถงสวนของ

ทน เพอใหเกดความสมดลระหวางความสามารถในการทำา กำาไร (Profitability) และ ความมนคง (Solvency) โดย

พจารณาในเรองความเสยงดานสภาพคลอง (Liquidity Risk) และ ความเสยงดานอตราดอกเบย (Interest Rate Risk) โดยจำากดความเสยหายไวทระดบหนง (Hedging) ซงการบรหารธนาคารใหมความมนคงเปนหนาทและความ

รบผดชอบของคณะกรรมการบรหาร และ ผบรหารระดบสง ของธนาคาร ซงการบรหารสนทรพยและหนสนทม

ประสทธภาพจะทำาใหธนาคารมผลกำาไรเพมขนสามารถ ควบคมความเสยงได ผบรหารของธนาคารมเครองมอทม

เครองทมประสทธภาพ และเอออำานวยใหเกดการเปลยนแปลงภายในธนาคาร

ดงททราบวากำาไรของธนาคาร (Net Interest Incomes : NII) มาจากดอกเบยรบจากเงนใหสนเชอหกดวย

ดอกเบยจายใหกบเงนฝาก แตเนองจากเงนใหสนเชอ (จดเปนสนทรพยของธนาคาร) และเงนรบฝาก (จดเปนหนสนของธนาคาร) รวมทงเงนกยมจากธนาคารอนหรอแหลงเงนทน

อน มระยะเวลาการครบกำาหนด (Reprice) ไมพรอมกน

3

ทำาใหเกด GAP1 หรอมการ Mismatch ของสนทรพยและหน สนเกดขน เมออตราดอกเบยเปลยนแปลงจะใหผลกำาไรของ

ธนาคารเปลยนแปลงไปดวย ดงนนเพอเปนการปองกนผล กำาไรทจะเปลยนแปลงจากอตราดอกเบยทเปลยนแปลง การ

ศกษาผลกระทบของการบรหารสนทรพยและการบรหารหนสน (Asset and Liability management :ALM) ในการจดการสนทรพยและหนสนในเวลาเดยวกนใหสอดคลองกบอตรา

ดอกเบยทเปลยนไป เพอกอใหเกดผลกำาไรทเพมขน หรอปองกนไมใหผลกำาไรเปลยนแปลงจากทตองการ (ปองกนความเสยงจากการเปลยนแปลงของอตราดอกเบย)

การบรหาร Portfolio ของธนาคารพาณชยใหเกดกำาไร สงสดภายใตระดบความเสยงทยอมรบได จำาเปนตองใชความ

รในเรองการบรหารสนทรพยและหนสน (Asset and Liability Management) เขามาใชในการดำาเนนงาน เชน การคำานวณหาเงนฝากในจำานวนทเหมาะสมเพอปลอยกเพมขนจนกระทงทำาใหสวนตางระหวางสนทรพยและหนสนทออน

ไหวตอการเปลยนแปลงในอตราดอกเบย (GAP) มคาเปน บวก โดยอาจตองเกยวของกบการพจารณาอตราดอกเบยท

เหมาะสมเพอทำาใหธนาคารมรายไดดอกเบยสทธเพมขน แตถาปลอยกมากเกนไปกอาจกอใหเกดความเสยงไดเชนกน การมแบบจำาลองปจจยทมผลตอการบรหารสนทรพยและหน

สนของธนาคาร จะทำาใหทราบถงความสมพนธของปจจย เหลานนวาเปนไปในทศทางใด มขนาดเทาใด ทำาใหธนาคาร

สามารถวดผลกระทบจากการบรหารสนทรพยและหนสนทม ตอรายไดดอกเบยสทธไดดยงขน อกทงยงสามารถใชในการ

ประมาณการรายไดดอกเบยสทธในอนาคตไดวาจะเพม หรอ ลดอยางไร

วตถประสงคของการวจยเพอศกษาความสมพนธของสนทรพยและหนสนกลม ตางๆ บนงบดลของธนาคารจากการบรหารสนทรพยและการ

1 GAP คอ ชองวางหรอผลตางระหวางสนทรพยทออนไหวตออตราดอกเบยกบหนสนทออนไหวตออตราดอกเบย

4

บรหารหนสนทมผลตอความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารพาณชยไทย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบทำาใหทราบถงทศทางของความสมพนธของสดสวน

ทางการเงนในงบดลโดยใชวธการบรหารสนทรพยและหนสนทมประสทธภาพนนสงผลตอความสามารถในการทำากำาไร

ของธนาคารพาณชย เพอใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน และเพอใชเปนขอมลในการตดสนใจในการบรหารและการกำาหนดกลยทธใหบรรลวตถประสงคของธนาคารและเกด

มลคาสงสด ทำาใหเกดความสามารถในการแขงขนของการดำาเนนธรกจธนาคารพาณชย

ขอบเขตของการศกษา กลมตวอยางทใชในการศกษา คอ งานวจยนศกษาจาก

กลมธนาคารพาณชยไทย2 ทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย แหงประเทศไทย จำานวน 8 แหง โดยไมรวมธนาคารพาณชย

ตางประเทศและสถาบนการเงนพเศษของรฐ เนองจาก ธนาคารพาณชยทง 8 ธนาคารมการกอตงมาเปนระยะเวลา

นาน มขอมลทใชในการศกษาครบตลอดในชวง 10 ป ททำาการศกษา แตมบางธนาคารทมขอมลทใชในการศกษา

ไมครบตลอด 10 ป เนองจากเพงไดรบใบอนญาตใหเปดเปน ธนาคารพาณชย ดงนนจงเปนขอมลทไมสามารถนำามาอางอง

ในการศกษาวจยครงนได ซงธนาคารดงกลาวมดงตอไปน1. ธนาคารสนเอเชย ไดรบใบอนญาตประกอบธนาคาร

พาณชยจากกระทรวงการคลงและธนาคารแหงประเทศไทย ใหเรมเปดใหบรการประชาชน เมอวนท 23 ธนวาคม พ.ศ.

25482. ธนาคารทสโก ไดรบใบอนญาตประกอบธรกจ

ธนาคารพาณชยเตมรปแบบจากกระทรวงการคลง เมอวนท 1 กรกฎาคม 2548

3. ธนาคารเกยรตนาคน เปดใหบรการเปนธนาคาร พาณชย เมอวนท 3 ตลาคม 2548

2 ธนาคารพาณชยไทย : ไมรวมธนาคารพาณชยเพอรายยอยและธนาคารพาณชยทเปนบรษทลกของธนาคารตางประเทศ

5

4. ธนาคารธนชาต ไดรบใบอนญาตประกอบการ ธนาคารพาณชยเตมรปแบบจากกระทรวงการคลง เมอวนท

1 มนาคม 2547 และในงานวจยนไดจดแบงกลมธนาคารออกเปน 3 กลม

ตามขนาดของสนทรพย โดยใชเกณฑของธนาคารแหงประเทศไทย3 เปนเกณฑในการแบง ซงสามารถแบงไดดงน ( ตารางท 1)

- ธนาคารกรงเทพ จำากด (มหาชน)- ธนาคารกรงไทย จำากด (มหาชน)- ธนาคารไทยพาณชย จำากด (มหาชน)- ธนาคารกสกรไทย จำากด (มหาชน)- ธนาคารกรงศรอยธยา จำากด (มหาชน)- ธนาคารทหารไทย จำากด (มหาชน)- ธนาคารซไอเอมบ ไทย จำากด (มหาชน)- ธนาคารสแตนดารดชารเตอรด (ไทย) จำากด

(มหาชน)

ตารางท 1 การแบงกลมของธนาคารพาณชยไทยทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยตามขนาด

สนทรพยรวมของธนาคารพาณชยไทยทงระบบ ณ วนท 30 พฤศจกายน 2554

กลมธนาคาร

ชอเตมธนาคาร/หลกทรพย

สนทรพยรวม(ลานบาท)

สดสวน

รอยละขนาด 1. ธนาคารกรงเทพ จำากด 2,021,80 18.11

3 ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย ไดมการปรบการจดกลม Peer ธนาคารไทย

ใหม ตงแตงวดธนวาคม 2550 เปนตนไป

6

ใหญ (มหาชน) 82. ธนาคารกรงไทย จำากด (มหาชน)

1,881,196 16.85

3.ธนาคารไทยพาณชย จำากด (มหาชน)

1,767,024 15.83

4. ธนาคารกสกรไทย จำากด (มหาชน)

1,718,320 15.39

ขนาดกลาง

1.ธนาคารกรงศรอยธยา จำากด (มหาชน) 821,371 8.17

2. ธนาคารธนชาต จำากด (มหาชน) 812,981 8.06 3. ธนาคารทหารไทย จำากด (มหาชน) 631,049 6.11

ขนาดเลก

1.ธนาคารสแตนดารดชาร เตอร (ไทย) 280,106 2.51

2. ธนาคารยโอบ จำากด (มหาชน) 265,164 2.38 3. ธนาคารทสโก จำากด (มหาชน) 213,554 1.91 4.ธนาคารเกยรตนาคน

จำากด (มหาชน) 187,917 1.68 5. ธนาคารซไอเอมบ ไทย

จำากด (มหาชน) 168,382 1.51 6. ธนาคารไอซบซ (ไทย)

จำากด (มหาชน) 87,895 0.79 7. ธนาคารแลนด แอนด

เฮาส จำากด (มหาชน) 77,659 0.70 รวมธนาคารพาณชยไทย 11,163,

648

ทมา: รายการยอแสดงสนทรพยและหนสน (จากการคำานวณ)

7

วธการวจยวธการเกบรวบรวมขอมล

งานวจยนใชขอมลจากรายงานประจำาปของธนาคารพาณชย ไทยงวดสนป โดยใชงบการเงนรวม 2 ประเภท คอ งบดลและงบ

กำาไรขาดทนของธนาคารพาณชยไทย และรายงานทางการเงนทธนาคารพาณชย จดนำาสงตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

ตงแตป พ.ศ. 2545 – 2554 เปนระยะเวลา 10 ป รวมทงขอมลจากรายงานสถตจากธนาคารแหงประเทศไทย

การศกษาขอมลดงกลาวเปนผลการดำาเนนการทเกดขน โดยศกษาขอมลในลกษณะ Panel Data โดยพจารณาจากงบ

การเงนยอนหลง ตงแตป พ.ศ. 2545-2554 ซงเปนชวงระยะเวลาทนานพอทจะสามารถศกษานโยบายการบรหาร

สนทรพยและหนสน โดยครอบคลมวฎจกรเศรษฐกจในทก ชวงเวลาและไดมจดระเบยบ ทำาการปฎรปภาคการเงนใน

สวนของธนาคารพาณชยมาอยางตอเนอง4 กลาวคอ มการ เปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทางการเงนทสำาคญ ไดแก

การนำาใชแผนพฒนาระบบสถาบนการเงนไทยทไดดำาเนน การไปแลวบางสวน การจดตงสถาบนประกนเงนฝากทเรมใน

ป 2549 และการบงคบใชหลกเกณฑการกำากบดแลเงน กองทนของสถาบนการเงนตาม Basel II ในป 2551 และ

การนำามาตรฐานการบญชระหวางประเทศ ฉบบท 39 (IAS 39) รวมทงทสำาคญ คอ ธนาคารแตละแหงพยายามใช4 ภาคผนวก ก.

8

เทคโนโลยการสอสารทางการเงน เพอใหเกดความไดเปรยบ ในการแขงขน และมงสการเปน Universal Bank ซงสงผลก

ระทบทสำาคญตอธรกจธนาคารพาณชย

วธการวเคราะหขอมลงานวจยฉบบนทำาการศกษาปจจยการบรหารสนทรพย

และหนสนทมผลกระทบตอความสามารถในการทำากำาไรของ ธนาคารพาณชยมาหาความสมพนธ โดยแบงการศกษาออกเปน

3 กลม คอ กลมธนาคารพาณชยขนาดใหญ กลมธนาคาร พาณชยขนาดกลาง และกลมธนาคารพาณชยขนาดเลก โดย

ใชแบบจำาลอง The Statistical Cost Accounting Method และใชวธประมาณคาดวยวธกำาลงสองนอยทสด (Ordinary

Least Square : OLS) โดยประมาณคาแบบผลกระทบคงท (Fixed effect) ภายใตการวเคราะหขอมลแบบ Panel Data

คำานยามศพทเฉพาะ

การบรหารสนทรพยและหนสน (Asset and Liability management) หมายถง การจดการ, การบรหาร ทงดาน

ของสนทรพย (Assets) และหนสน (Liabilities) ในเวลา เดยวกนเพอใหเกดความไมสอดคลอง (Mismatch) กนใน

ระยะเวลาการครบกำาหนด (Reprice) ของสนทรพยและหน สน กอใหเกดชองวางของระยะเวลาครบกำาหนดของสนทรพย

และหนสน (Gap) เมออตราดอกเบยในตลาดเปลยนแปลงไป ตามทคาดไว กจการจะสามารถเพมกำาไร หรอ ปองกนความ

เสยงอนเนองจากอตราดอกเบยทเปลยนแปลงนนได

สวนตางสนทรพยและหนสนทออนไหวตออตราดอกเบย (Gap) หมายถง การนำาสนทรพย

9

ทออนไหวตออตราดอกเบยมาลบดวยหนสนทออนไหวตออตราดอกเบยในชวงเวลาเดยวกน

สถาบนการเงนม Gap ขนาดใหญกวา จะแสดงถงความออนไหวตออตราดอกเบยทมากกวา

รายไดดอกเบยรบสทธ (Net Interest Income) หมายถง รายไดจากดอกเบยรบหกดวย ดอกเบยจาย

สวนตางอตราดอกเบยสทธ (Net Interest Margin) หมายถง อตราสวนของรายไดดอกเบยรบสทธตอสนทรพยท

มรายไดเปนดอกเบยเฉลย ธนาคารพาณชยไทย หมายถง ธนาคารพาณชยทไมใช

ธนาคารพาณชยเพอรายยอยและธนาคารพาณชยทเปนบรษทลกของธนาคารตางประเทศ

ธนาคารขนาดใหญ หมายถง ธนาคารทมสวนแบงตลาด ของสนทรพยรวมตงแตรอยละ 10 ขนไป ของสนทรพยรวม

ธนาคารพาณชยไทยทงระบบ จำานวน 4 แหง ไดแก ธนาคาร กรงเทพ ธนาคารกสกรไทย ธนาคารไทยพาณชย และ

ธนาคารกรงไทยธนาคารขนาดกลาง หมายถง ธนาคารทมสวนแบงตลาด

ของสนทรพยรวมตงแตรอยละ 3 แตไมถง รอยละ 10 ของ สนทรพยรวมธนาคารพาณชยไทยทงระบบ จำานวน 3 แหง

ไดแก ธนาคารกรงศรอยธยา และธนาคารทหารไทย และธนาคารธนชาตธนาคารขนาดเลก หมายถง ธนาคารทมสวนแบงตลาดของ

สนทรพยรวมตำากวารอยละ 3 ของสนทรพยรวมธนาคาร พาณชยไทยทงระบบ จำานวน 7 แหง ไดแก ธนาคารซไอเอมบ

ไทย ธนาคารสแตนดารดชารเตอร (ไทย) ธนาคารทสโก ธนาคารเกยรตนาคน ธนาคารไอซบซ (ไทย) ธนาคารยโอบ

และธนาคารแลนด แอนด เฮาส

10

บทท 2

แนวคดทางทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

กจการธนาคารพาณชยเปนธรกจรปแบบหนง ทมเปาหมายของการดำาเนนธรกจในการมงแสวงหากำาไรสงสด

เหมอนธรกจอนๆ ดงนน ธนาคารจงตองแสวงหาแนวทางในการถอครองสนทรพยและหนสนเพอใหไดมาซงในสดสวนท

เหมาะสมทสด (Banks seek an optimal mix of assets and liabilities) ทงนเพอผสมผสานความขดแยงของเปาหมายระหวางความเสยงกบผลตอบแทน

ทฤษฎแหงการแสวงหากำาไรสงสด (profit maximization theory) 5 มความเหนวา การศกษา

ระดบจลภาคของการธนาคารพาณชย ซงเปนหนวยเศรษฐกจทมจดมงหมายเพอแสวงหากำาไรสงสดการจดการในการถอครองสนทรพยและหนสนทเหมาะสมนนกเพอทจะไดมาซง

กำาไรสงสด ภายใตเงอนไข เชน สนทรพยทธนาคารถอครอง อย แบงออกไดเปน 2 ประเภทดวยกน ไดแกสนทรพย

ประเภททกอใหเกดรายได และสนทรพยประเภททไมกอให เกดรายได ทงนจะปรากฏอยในบญชงบดลของธนาคาร

สนทรพยทกอใหเกดรายได ไดแก เงนใหสนเชอ (Loans) และเงนลงทนในหลกทรพย (Securities Investment)

สวนสนทรพยประเภททไมกอใหเกดรายได ไดแก เงนสำารอง ทงหมด (total reserves) ของธนาคารประกอบดวยเงนสด

ซงตองสำารอง (required reserves) และเงนสดสำารองสวน เกน (excess reserves) การศกษาพฤตกรรมในการจดการสนทรพยของ

ธนาคารนน มสมมตฐานทวาระบบธนาคารพาณชยจะตองมการปรบตวในการถอครองสนทรพยและหนสนใหเหมาะสมอ

ยตลอดเวลา เพอใหสอดคลองกบสภาวการณของตวแปร

5 Leonall C. Anderson and Albert E. Burger , 1969 P. 207-222

อางถงใน วเรศ อปปาตก , 2544 หนา 134-135

11

ทางการเงนทเปลยนแปลงไป เชน อตราดอกเบย อปสงคของ เงนก และนโยบายการเงนทใชโดยธนาคารกลาง เปนตน

อยางไรกตาม แมวาธรกจของธนาคารพาณชยมจดมง หมายทจะแสวงหากำาไรสงสดกตาม แตจำาเปนตองคำานงถง

สภาพคลอง (Liquidity) และ ความมนคง (Solvency) ดงนนการบรหารธรกจของธนาคารพาณชยจะเกดปญหาท

สำาคญประการหนงคอ เปาหมายของธนาคารทกลาวมาแลว จะมความขดแยงกนระหวางสภาพคลองและความมนคงตอ

การแสวงหารายไดสงสด สนทรพยทมสภาพคลองมากทสดก คอเงนสดในมอ (cash in vault) ซงสามารถตอบสนองตอ

การถอนเงนของลกคาไดทนท แตเงนสดในมอเปนสนทรพย ประเภทไมกอใหเกดรายได ดงนน ถาธนาคารถอเงนสดในมอ

เปนสนทรพยทงหมด ธนาคารกไมสามารถอยได แตถา ธนาคารมการปลอยกมาก ธนาคารกจะขาดสภาพคลองและ

ความปลอดภย ตามปกตสนทรพยประเภททมสภาพคลองและความปลอดภยสงหรอความเสยงตำาจะมอตราผล

ตอบแทนทตำ า (low risk low return) เชน การลงทนในหลก ทรพยรฐบาล เปนตน สวนสนทรพยทมความเสยงสงนนกจะ

มอตราผลตอบแทนสงเพอชดเชยกบความเสยง ดงนน การจดการสนทรพยและหนสนของธนาคารจงตองมประสบการณ

อยางมากเพอประกอบการตดสนใจ ซงแตละธนาคารตางมรปแบบของตนเองตามความเหมาะสมในสถานภาพของตน

ในอดตทผานมาธรกจธนาคารพาณชยมกจะทำาการ บรหารสนทรพย แยกจากการบรหารหนสน ตอมาในป พ.ศ.

2513 ไดมแนวคดเกยวกบการบรหารของธนาคารในแนว ใหมเกดขน ซงคอ

ทฤษฎแหงการจดการทนทสรางขนภายใตอำานาจ การควบคมระยะสนของธนาคาร (The

discretionary funds management) 6 กลาวคอการบรหารการเงนของธนาคารโดยใหความสำาคญทงทางดาน

สนทรพย (Assets) และดานหนสน (Liabilities) เปนสดสวนควบคกนไปโดยไมเนนหนกในดานใดดานหนงโดย

เฉพาะ เหมอนในการบรหารการเงนของธนาคารในอดตท6 Leonall C. Anderson and Albert E. Burger , 1969 P. 207-222

อางถงใน วเรศ อปปาตก , 2544 หนา 124-125

12

ผานมา ในทฤษฎน รายการทงสนทรพยและหนสนแบงออก เปน 2 ประเภท ไดแก1. discretionary items ในดานสนทรพยอนไดแก

เงนทนสำารองชนทสอง เชน ตวเงนคลงและหลกทรพยระยะ สนอนๆ ในดานหนสนอนไดแก เงนกยมนะยะสนตางๆ เชน

Federal Funds, Euro Dollars, CDs และเงนกจาก ธนาคารเงนทนสำารอง เปนตน

2. nondiscretionary items ในดานสนทรพยอนไดแกเงนสดในระหวางเรยกเกบเงนสดสำารองตามกฎหมาย

เงนใหก (Loans) จำานวนเงนใหกในขณะใดขณะหนงอาจจะเกดการตดสนใจในอดตมาเปนเดอนหรอเปนปมาแลวและธนาคารจำาเปนตองปฏบตตามสญญานนๆ

ในดานหนสนนน อนไดแกเงนฝากกระแสรายวนทตอง จายคนเมอทวงถาม เงนฝากออมทรพย เงนฝากประจำา และ

เงนกองทน “การทธนาคารพาณชยไดนำา discretionary funds

management” 7 มาใชซงเปนกลยทธในเชงรก (aggressive) ดวยขยายการใหกตราบใดทผลตอบแทนสวน

เพม (marginal returns) มากกวาตนทนสวนเพม (marginal costs) ทงนภายใตเงอนไข ภาวะแหงความเสยง ตองไมสงจนเกนไป

ธรกจหลกของธนาคารพาณชย คอ การรบฝากเงน แลว นำาเงนนนไปใชประโยชน ดงนนแหลงทมาของเงน (source

of funds) ทสำาคญของธนาคารพาณชยคอ เงนรบฝากจาก ประชาชน แตแหลงเงนทนแรกเรมกคอ เงนลงทนจากผถอ

หน และนอกจากนหากทนไมเพยงพอ กสามารถหาไดจาก แหลงเงนกยม ซงอาจจะเปนทงจากแหลงในประเทศและตาง

ประเทศ สวนในดานการใชเงนทน (use of funds) เพอให เกดประโยชนนนกไดแก เงนใหสนเชอแกลกคา เงนลงทนใน

หลกทรพย เงนลงทนในสนทรพยประจำา และอนๆ ซงรายการ ใชเงนของธนาคารพาณชยทสำาคญทสด คอเงนใหสนเชอแก

ลกคา และเนองจากธนาคารเปนผใหบรการทางการเงน การ7 “A discretionary asset or liability is one that is subject to

short-term control by bank management when such control is limited, the balance sheet items are classified as nondiscretionary”

13

บรหารการเงน (Financial Management) จงเปนหวใจ สำาคญของธนาคาร นอกจากน ธนาคารยงตองดำาเนนกจการ

ภายใตพระราชบญญตการธนาคารพาณชย และขอกำาหนด ของธนาคารแหงประเทศไทย ซงสวนใหญจะเปนกฎหมาย

หรอขอกำาหนดทเกยวกบรายงานตางๆ ในงบการเงน ดงนน ผบรหารของธนาคารจงควรมความรความเขาใจใน

โครงสรางทางการเงนของธนาคารเปนอยางด การด โครงสรางทางการเงนของธนาคารพาณชย หากจะดจากงบ

แสดงฐานะการเงนซงจะแสดงใหเหนวาธนาคารพาณชยไดใช เงนไปในแหลงใดบาง (ดานสนทรพย) และไดเงนมาจาก

แหลงใดบาง (ดานหนสนและสวนของผถอหน) จะทำาใหเหน โครงสรางทางการเงนไดงายและชดเจนขน ซงธนาคารแหง

ประเทศไทยไดกำาหนดแบบงบดลมาตรฐานสำาหรบธนาคาร พาณชยไทยไว ทำาใหทกธนาคารตองเปดเผยขอมลเทาๆ กน

ตามงบดล ภาพท 2.1 รายการยอแสดงสนทรพยและหนสนของสถาบนการเงน

14

ทมา : ธ.พ. 1.1 ของธนาคารกรงเทพ จำากด (มหาชน) ณ วนท 30 พฤศจกายน 2554

โครงสรางทางการเงนทสำาคญของธนาคารพาณชยไทย หากพจารณาจากงบดลจะสามารถแยกใหเหนรายการตางๆ

ทางดานแหลงทมาของเงนทน และการใชไปของเงนทน โดยจะขอแสดงเรยงลำาดบตามความสำาคญของแตละรายการดงนแหลงทมาของเงนทน (source of funds) มรายการท

สำาคญๆ เรยงตามลำาดบ ดงน1. เงนฝาก หมายถง เงนรบฝากจากประชาชน แบงไดเปน 3 ประเภท

1.1 เงนฝากทตองจายคนเมอทวงถาม (Demand Deposits) เปนเงนฝากทไมมกำาหนดระยะเวลาในการถอน

เงน ไดแก เงนฝากกระแสรายวนจากลกคาทวไป ซงโดยปกต ธนาคารจะไมจายดอกเบยให และเงนฝากเผอเรยก ซงสวน

ใหญจะเปนเงนฝากจากสถาบนการเงนอน ผฝากจะถอนคน เมอใดกได โดยตองแจงใหธนาคารทราบลวงหนาตามกำาหนด

เวลาทไดตกลงกนไว1.2 เงนฝากออมทรพย (Saving Deposits) คอ เงน

ฝากประเภททใชสมดคฝากในการฝากและถอน การฝากหรอถอนจะกระทำาเมอใดกได

1.3 เงนฝากทตองจายคนเมอสนระยะเวลา หรอ เงน ฝากประจำา (Time Deposits or Fixed Deposits) เปนเงน

ฝากทกำาหนดระยะเวลาถอนเงนทแนนอนตามเงอนไขทไดตกลงกนไวในวนทนำาฝาก

เงนฝาก 3 ประเภทดงกลาวขางตน เงนฝากประจำาเปน เงนฝากทธนาคารสามารถบรหารได เนองจากมกำาหนดระยะ

เวลาการถอนเงนคนทแนนอน ทำาใหทราบวาชวงใดจะมเงน ฝากครบกำาหนดและอาจจะมการถอนเงนคน สำาหรบเงนฝาก

ทตองจายคนเมอทวงถาม และเงนฝากออมทรพยนน ธนาคารไมสามารถทราบไดวาจะมการถอนเงนในวนใดเทาไร2. เงนกยม แหลงเงนกยมของธนาคารพาณชยไทย แยกตาม

ประเภทผใหก ได 3 ประเภท คอ2.1 ธนาคารแหงประเทศไทย แบงเปน

15

2.1.1 กโดยตรงจากธนาคารแหงประเทศไทย เปนการกโดยทธนาคารตองนำาหลกทรพยคอ พนธบตร

รฐบาลไทยไปจำานำาเพอการกยม โดยธนาคารพาณชยตอง ออกตวสญญาใชเงนใหกบธนาคารแหงประเทศไทย สำาหรบ

อตราดอกเบยนน ธนาคารแหงประเทศไทยจะกำาหนดให ขนอยกบภาวะเศรษฐกจในชวงนนๆ

2.1.2 กโดยการนำาตวเงนทธนาคารใหสนเชอตาม ตวเงนนนแลวไป Refinance กบธนาคารแหงประเทศไทย

ตวเงนดงกลาวนตองเปนตวเงนทเกดจากการทธนาคารแหง ประเทศไทยใหการสนบสนน เชนการสงสนคาออก, การ ประกอบกจการอตสาหกรรม เปนตน

2.2 ธนาคารพาณชยและสถาบนการเงนอนใน ประเทศไทย การกยมอาจกระทำาในรปเงนฝากหรอเงนกยม

แลวแตขอตกลง มกจะไมมหลกประกน โดยใชความเชอและ ความสมพนธระหวางผกและผใหกเปนสำาคญ การกประเภท

นอาจจะเปนการกทงแบบ Term Loan หรอ At Call กได อตราดอกเบยจะขนอยกบสภาพคลองในตลาด นอกจากนยง

มการกยมลกษณะ Overnight Loan เปนการกยมเพยงวน เดยว โดยปกตจะกมาเพอใชในเรองเงนสดสำารอง หรอวนท

เสย Clearing มาก2.3 การกยมจากธนาคารตางประเทศ แบงเปนประเภท ใหญๆ ได 3 ประเภท คอ

2.3.1 เงนกหรอเงนเบกเกนบญช2.3.2 การขอ Refinance ตวเงนคาสนคาเขาตาม

Letter of credit2.3.3 การใช Mall credit facilities ตวเงนคา

สนคาออก การกยมจากธนาคารพาณชยอนในประเทศ จะรวมอย

ในรายการบญชระหวางธนาคารทมดอกเบยดานหนสน3. ทนชำาระแลว หมายถง จำานวนทนทธนาคารไดรบ

ชำาระจากผถอหนแลว เปนแหลงเงนทนทไมมตนทนดอกเบยเขามาเกยวของ

4. อนๆ เปนรายการ noninterest sensitivity liabilities ประกอบดวย

16

4.1 หนสนจายคนเมอทวงถาม หมายถง เชคท ธนาคารเปนผสงจาย เชคของลกคาทธนาคารรบรองให,

ดราฟทและเงนโอนตางๆ ทยงไมไดจายเงนใหแกลกคา4.2 เงนทนเลยงชพและบำาเหนจ4.3 ภาระของธนาคารจากการรบรอง หมายถง

ภาระผกพนของธนาคารในการรบรองตวเงนเพอลกคา4.4 หนสนอน หมายถง รายการหนสนอน

นอกจากประเภททกลาวมาแลวขางตนเชน เงนมดจำาตางๆ ทธนาคารเรยกจากลกคา, คาใชจายคางจาย เปนตน

การใชไปของเงนทน (Use of funds) มรายการใชเงน ทนหมนเรยงตามลำาดบความสำาคญ ดงน

1. เงนใหสนเชอ สามารถแบงออกเปนประเภทตางๆ ตาม ลกษณะตราสารหรอสญญา ไดดงน

1.1 เงนเบกเกนบญช (Overdraft) เปนการกยมโดย ธนาคารยนยอมใหผฝากเงนประเภทกระแสรายวน ถอนเงน

จากบญชเกนกวาเงนฝากทมอยโดยลกหนจะตองทำาสญญา กบธนาคาร ซงมขอกำาหนดเกยวกบวงเงนสงสดทเบกเกน

บญชได การใหสนเชอประเภทนธนาคารไมสามารถทราบได วา จะมลกคามาใชวงเงนเทาใด เพยงแตทราบวามวงเงนคง

เหลออยเทาใดทลกคาจะสามารถมาเบกอกไดเทานน1.2 เงนใหก (Loan) เปนการใหกยมเปนเงนกอนตาม

จำานวนทตกลงกนโดยผกจะขอรบไปเตมจำานวนทตกลงกน ครงเดยว หรอแบงรบเปนสวนๆ ตามเวลาทตกลงกนกได

การชำาระคนเงนกอาจเปนการชำาระคนทงจำานวน เมอครบ กำาหนดเวลากได หรอผอนชำาระเปนรายเดอนกได ดงนนการ

ใหสนเชอประเภทน ธนาคารสามารถจะทราบถงจำานวนเงน ลกคาจะนำามาชำาระในแตละชวงเวลาไดคอนขางแนนอน

1.3 การซอลดตวเงน (Bills discounted) เปนการใหก ยมระยะสนโดยมตวเงน ไดแก เชค ตวสญญาใชเงน หรอตว

แลกเงน เปนหลกฐานการเปนหน โดยธนาคารจะหกสวนลด ตามอตราทตกลงกน แลวจายเงนใหผขายลดตามยอดคง

เหลอ เมอตวครบกำาหนดชำาระ ธนาคารจะเรยกเกบเงนตาม จำานวนเงนในตวจากผจายเงนตอไป ดงนนธนาคารสามารถ

17

จะทราบจำานวนเงนทจะรบชำาระในแตละชวงเวลาไดคอนขางแนนอนเชนเดยวกบเงนใหก

เงนใหกแกธนาคารพาณชยอนในประเทศจะรวมอยใน บญชระหวางธนาคารทมดอกเบย ดานสนทรพย

2. เงนลงทนในหลกทรพย หมายถง การนำาเงนไปลงทนซอหลกทรพยทสามารถจำาหนายเปนเงนสดไดงายและเปน

สนทรพยทกอใหเกดรายไดดวย วตถประสงคเพอใชเปนสวน หนงของสนทรพยสภาพคลอง และโดยเฉพาะพนธบตร

รฐบาลไทยทธนาคารลงทนซอไวสามารถนำามาใชเปนสวนหนงของเงนสดสำารองทตองดำารงตามกฎหมายไดดวย

หลกทรพยทธนาคารพาณชยในประเทศไทย ลงทนซอ ไวมดงตอไปน คอ

1.ตวเงนคลง2.พนธบตรรฐบาลไทย3.พนธบตรทออกโดยมรฐบาลคำาประกน4.หนบรษทและหนก5.หลกทรพยตางประเทศนอกจากนเพอเปนการสงเสรมใหมการใชเงนทนระยะ

สนของสถาบนการเงนธนาคารแงประเทศไทยไดดำาเนนการ “ใหมแหลงซอขายพนธบตรรฐบาล เรยกวา ตลาดซอขายคน

พนธบตรรฐบาล" (Repurchase market) โดยเปดโอกาสใหสถาบนการเงนทมเงนทนระยะสนเหลอนำาเงนไปลงทนซอ

พนธบตรจากตลาดน โดยเปดโอกาสใหสถาบนการเงนท ขาดแคลนเงนทนหมนเวยน แตมพนธบตรรฐบาลทปราศจาก

ภาระผกพน สามารถนำาพนธบตรนไปขายในตลาด Repurchase โดยมขอสญญาวาจะซอคนได ทงนผล

ตอบแทนจะกำาหนดเปนอตราดอกเบย ซงมอตราเปนไปตามภาระการเงนในขณะนน3. เงนฝากธนาคาร อาจจะเปนการฝากทงธนาคารใน

ประเทศ และตางประเทศกได สวนทถอวาเปน Interest sensitive assets หมายถงเงนฝากทมดอกเบย ซงธนาคารนำาไปฝากเนองจากมเงนทนเหลอ4. อนๆ เปนรายการ Non-interest sensitive assets ประกอบดวย

18

4.1 เงนสดและเงนฝากธนาคาร หมายถง เงนสดในมอ และเงนฝากธนาคารสวนทไมมดอกเบย ซงจำาเปนตองมเพอ

ใชในการหกกลบหนระหวางกนในทางธรกจ สำาหรบเงนฝากทธนาคารแหงประเทศไทยกจำาเปนตองมไวเพอเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายทเกยวของ

4.2 ทรพยสนรอการขาย หมายถงทรพยสนทตกเปน ของธนาคาร เนองจากการชำาระหน

4.3 ภาระของลกคาจากการรบรอง หมายถงภาระผกพนของลกคาจากการทธนาคารรบรองตวเงนเพอลกคา

4.4 ทดน อาคารและอปกรณ4.5 สนทรพยอน หมายถงสนทรพยอน นอกจาก

ประเภททกลาวมาแลวขางตน เชน คาใชจายลวงหนา รายได คางรบ เปนตน

2.1.1 ผลการดำาเนนงานทางการเงนโดยรวมของ ธนาคาร : กรอบแนวคดผลตอบแทนและความเสยง

(Risk & Return Framework8) ผลการดำาเนนงานของธนาคาร หรอกจการ

อนใด สามารถวดไดจากผลตอบแทนตอสวนเงนทน ROE (Return On Equity) รวมทงความเสยงของกจการนน (Risk) ดงภาพท 2.1 Risk and Return Framework

ภาพท 2.1 ผลการดำาเนนงานทางการเงนโดยรวมของธนาคาร: กรอบแนวคดผลตอบแทนและความเสยง

8 Joseph F. Sinkey, Jr, Commercial Bank Financial Management

(New York: Macmillan Publishing Company, 1989),p.292-323

19

แสดงกรอบแนวคดผลตอบแทนและความเสยงสำาหรบ การดำาเนนงานทางการเงนโดยรวมของธนาคาร ผล

ตอบแทนตอทนในสวนของผถอหนสามญ (Return on Equity-ROE) และความแปรปรวนเปนองคประกอบสำาคญ

ของวธการน การแยกออกของสององคประกอบนทำาใหเราเขาใจลกลงไปถงผลตอบแทนและความเสยงของธนาคาร

ทางดานผลตอบแทน ROE แยกออกเปนผลตอบแทนตอ สนทรพย (Return on Assets-ROA) และตวคณทน

(Equity Multiplier-EM) ปจจยทธนาคารสามารถควบคมได จะเปนตวกำาหนด ROA ตวอยาง เชน เงอนไขของอปสงคและ

อปทานทธนาคารเผชญในตลาดของสนเชอและเงนรบฝาก จะเปนสวนของปจจยทธนาคารไมสามารถควบคมได ปจจยท

ธนาคารสามารถควบคมไดในบางระดบ ไดแก การจดสรร ธรกจ (Business Mix) การสรางรายได คณภาพสนเชอ การ

ควบคมคาใชจาย และการบรหารภาษ เปนตน ความเสยง (Risk) หมายถง ความแปรปรวนของผล

ตอบแทน หรอโอกาสทจะไดรบผลตอบแทนตามทคาดไวมคามากนอยเพยงใด

20

ผลตอบแทน (Return On Equity : ROE) หมายถง กำาไรสทธจากการประกอบการ (Net Income) หารดวย

สวนทนของกจการ หรอ กลาวไดวาสวนทน 100 บาท จะได กำาไรสทธกบาท (ROE = Net Income/Equity) ในสวนของ

ROE ยงแบงออกไดเปน 2 สวน คณกนอย ดงนROE =

หมายถง อตราสวนทแสดง Leverage ของกจการวาสนทรพยทมอยเปนกเทาของ

เงนทน หากอตราสวนนสงกวา กจการมหนสนอยมาก ความ เสยงของกจการจากการมหนสนมากกจะสงไปดวย สดสวนน

เรยกอกชอหนงวา Gearing Ratio

หมายถง ผลตอบแทนสทธตอสนทรพยรวม (Return on assets) โดย Net Income ของกจการจะมา

จาก 2 สดสวน ดงนNet Interest Income = Interest Incomes –

Interest Expenses(เปนรายไดรายจายทมาจากอตราดอกเบย)

Net Non-Interest Margins = Non-Interest Incomes – Non-Interest Expenses

(เปนรายไดจากคาธรรมเนยมในการบรการทางการเงนตางๆ)

ปจจยทมผลกระทบตอ Net Income อาจแบงไดเปน 2 ปจจย ดงน1. ปจจยทควบคมไมได (Non controllable, Environmental Factors) ไดแก

1.1 Technology ทเปลยนแปลงไปอยตลอดเวลาโดย เฉพาะทางดาน Electronic หรอ Computer

1.2 Reregulation นโยบายทกำาหนดขนใหสอดคลองกบภาวะเศรษฐกจในแตละชวง

1.3 Interest อตราดอกเบย

21

Assets ×

Equities

Net incomeAssets

AssetsEquitie

s

Net incomeAssets

1.4 Customers ความตองการของลกคาทเปลยนไป2. ปจจยทควบคมได (Controllable Factors) ไดแก

2.1 Business Mixed หมายถง โครงสรางทางดานสนทรพยและหนสนของกจการวาควรมสดสวนเทาใด ตวอยางเชน

- ดานสนทรพยทเปนเงนใหสนเชอของธนาคาร ใน จำานวน 100% จะแบงเปนประเภทเงนเบกเกนบญช 40%

เงนใหกระยะยาว 30% วงเงนกระยะสนตามตวสญญาใชเงน 30% รวมเปน 100% เปนตน ถาสดสวนนเปลยนแปลงไป

ยอมทำาให Net Income เปลยนไปดวย เนองจากอตราดอกเบยทคดกบสนเชอแตละประเภทจะไมเทากน

- ดานหนสน เงนฝากอาจจะแยกเปน เงนฝากกระแสราย วน เงนฝากออมทรพย เงนฝากประจำา หรอ เงนกยม เชน ก

จากตลาดซอขายคนพนธบตร กจากธนาคารตางประเทศ เปนตน

สดสวนทง 2 ขางตนดงกลาว เปนสงทธนาคารสามารถจะควบคมได

2.2 Income Production เปนบรการตางๆ ของ ธนาคารทจะกอใหเกดรายได เชน บรการโอนเงน บรการเปด

Letter of credits บรการเรยกเกบเงนระหวางประเทศ บรการออกหนงสอคำาประกน บรการทางดานสนเชอ ฯลฯ

2.3 Loan Quality คณภาพของสนทรพย (เงนใหสนเชอ) เปนเรองของการควบคม การกลนกรอง และการปองกนในการอำานวยสนเชอ

2.4 Expense Control การควบคมรายจายของ ธนาคาร โดยปกตจะเปนการควบคมโดยใชงบประมาณทจด

ตงขนในแตละป ใหสอดคลองกบแผนงานในปนนๆ2.5 Tax Management or Tax Planning เปนการ

วางแผนในทางภาษอากร โดยเสยภาษใหถกตองและประหยด

การนำาทฤษฎ ALM ไปประยกตใช

วตถประสงคหลกของ ALM ALM มงการจดการเกยวกบปจจยทกจการสามารถ

ควบคมไดในสวนของ Business Mixed เพอใหผลกำาไร

22

(Net Interest Incomes) เปนไปตามเปาหมายทวางไวภายใตสภาวะการเปลยนแปลงของอตราดอกเบย

ผลกำาไรของธนาคาร วดไดดงนNet Interest Margin (NIM) =

Earning Assets หมายถงสนทรพยทกอใหเกดรายไดซงก คอเงนใหสนเชอของธนาคารนนเอง สาเหตทนำาเอารายไดรบ

จากดอกเบยหกรายจายทเปนดอกเบยเทยบกบสนทรพยทกอ ใหเกดรายได เพราะตองการจะเปรยบเทยบความสามารถใน

การทำากำาไรระหวางธนาคารทมขนาดใหญกบธนาคารทม ขนาดเลก หากไมไดเปรยบเทยบกนระหวางธนาคารแลว

อาจจะใช Net Interest Income กนาจะเพยงพอโดยNet Interest Income = Interest Incomes –

Interest Expenses

ทงนจะตองเปนทเขาใจวา ปจจยทสามารถจะควบคมได นน ในความหมายของ ALM คำาวา ควบคม (Control) หมาย

ถงการทสนทรพย/ หนสน นนสามารถทจะปรบอตราดอกเบย ได (Ability to reprice)

เครองมอในการจดการ ALM (The Instruments of ALM)

Net Interest Margin หรอ Net Interest Income เปนผลลพธมาจาก ALM ซงเบองหลงหรอการจดการกอนท

จะไดผลลพธน มาจากการบรหารสนทรพยหนสน โดยการ ควบคมสวนตางหรอ Gap ทเกดขนระหวาง สนทรพยทตอบ

สนองตออตราดอกเบยทเปลยนแปลง (Rate Sensitive Assets) และหนสนทตอบสนอง ตออตราดอกเบยท

เปลยนแปลง (Rate Sensitive Liabilities) การตอบสนอง ตออตราดอกเบย (Rate Sensitive) นกคอเครองมอในการ

จดการ ALM นนเอง การตอบสนองตออตราดอกเบย (Interest

Rate Sensitivity) หมายถงการทสนทรพย (Assets) และหน

สน (Liabilities) ในชวงระยะเวลาทกำาหนดโดย ปกตคอ 1 ป มการปรบอตราดอกเบย (Reprice)

23

Interest income – Interest expenses

Earning Assets

ตามอตราดอกเบยในทองตลาด (Market Interest Rate) ทเปลยนไป จะเรยกสนทรพย

นนวาเปน RSA (Rate Sensitive Assets) และ เรยกหนสนนนวาเปน RSL (Rate Sensitive

Liabilities) หรอกลาวไดวาสนทรพย/ หนสน ดงกลาวตอบสนองตออตราดอกเบยทเปลยนไป (Interest Rate Sensitivity)

หากสนทรพย/ หนสน ดงกลาวไมเปลยนไป ตามการเปลยนแปลงอตราดอกเบยในตลาด หรอ

มระยะเวลาครบกำาหนดเกนกวา 1 ป จะเรยก สนทรพย/ หนสน นนวาเปน Non Interest Rate Sensitivity

การจำาแนกสนทรพยและหนสน โดยใชความออนไหวตออตราดอกเบย (Classification of assets & liabilities by interest sensitivity)

รายการดานสนทรพย (Assets) เงนสด (Vault Cash) NRSA

หลกทรพยลงทนระยะสน ( hort-term Securities)

RSA หลกทรพยลงทนระยะยาว (Long-

term Securities)NRSA

เงนใหสนเชอทปรบอตราดอกเบยได (Variable rate loan)

RSA

เงนใหสนเชอ (เงนใหก) ระยะสน (Short-term loan)

RSA

เงนใหสนเชอ (เงนใหก) ระยะยาว (Long-term loan)

NRSA

สนทรพยอนๆ (Others Assets) NRSA

รายการดานหนสน + สวนของทน

24

(Liabilities & Capital)เงนฝากจายคนเมอทวงถาม (Demand Deposit)

NRSL

เงนฝากทรบจากตลาดเงน (Money Market Deposit)

RSL

เงนฝากเผอเรยก (Short-term Saving)

RSL

เงนฝากระยะยาว (Long-term Saving)

NRSL

เงนกจากธนาคารแหงประเทศไทย (Borrowing from Bank of Thailand)

RSL

สวนของทน (Equity) NRSL

2.1.2 แนวคดพนฐานในบรหารสนทรพยและหนสนในเชงพลวตร9(Dynamics)

แนวคดทสำาคญ คอ การบรหารสนทรพยและหนสนให อยในระดบเดยวกนโดยควบคมสวนตาง (Gap) ระหวาง

สนทรพยทออนไหวตอการเปลยนแปลงอตราดอกเบย (Rate-Sensitive Asset) และหนสนทออนไหวตอการ

เปลยนแปลงอตราดอกเบย (Rate-Sensitive Liabilities) หรอ หมายถงเงนทน (Funds) ทงสองขางของงบดลทมอาย

มากกวา 3 ป อยางไรกตาม สามารถนำาสนทรพย หรอ หน สนทมอายมากกวา 3 ปมารวมอยในการวเคราะหได จาก

ภาพท 2.2 แสดงความสมพนธระหวาง เงนฝาก และสนทรพยทถกจดประเภทตามลกษณะการคดอตราดอกเบย

และ ตามสดสวนของงบดล ( ไมพจารณาทน (Capital) และ สนทรพยคงท (Fixed Asset))

ธนาคารพาณชยขนาดใหญแตละธนาคารจะมการจดประเภทตามลกษณะการคดอตรา

ดอกเบยของตวเอง และจากภาพท 2.5 สามารถอธบายหลก การได นนคอ

9 บรษทศนยวจย ไทยพาณชย จำากด.2543. การบรหารสนทรพยและหน

สน ตามแนวทาง GAP กรงเทพมหานคร : เศรษฐกจปรทศน

25

Fixed rate แสดงถง สนทรพยและหนสนทมอตราดอกเบย คงท หรอเปนตนทนในการดำาเนนงาน

Variable Rate แสดงถง สนทรพยและหนสนทเกยวของกบตลาดทนและตองผนผวนตามภาวะตลาดตลอดเวลาMatched Assets and Liabilities แสดงถง สนทรพยและหนสนในคาของเงนปอนดซงชวงอายสญญาทตรงกนและมการกำาหนดสวนตางของอตราดอกเบย

ภาพท 2.2 ความสมพนธระหวาง เงนฝาก และสนทรพยทถกจดประเภทตามลกษณะการคดอตรา

ดอกเบยและตามสดสวนของงบดล (ไมพจารณาทนและสนทรพยคงท)

ทมา: Shaw (1992: 3)

2.2 งานวจยทเกยวของความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารพาณชย (Profitability Ratios)

การศกษาผลการดำาเนนงานธรกจตางๆ รวมทงธรกจ ธนาคารพาณชย ประเดนทตองศกษา คอ ความสามารถใน

การทำากำาไรในขนแรก เนองจากเปนเครองชใหเหนถงความ สามารถในการทำากำาไรอาจพจารณาไดหลายดาน เมอทำาการ

26

เปรยบเทยบกบธนาคารทมขนาดใกลเคยง หรอเปรยบเทยบ กบธนาคารทงระบบ สำาหรบเครองชถงความสามารถในการ

บรหารสนทรพยใหเปนประโยชนทนยมใชกน (เพชร ขมทรพย, 2548) คอ ผลตอบแทนตอสนทรพย (Return on Assets : ROA) เนองจากครอบคลมทงสนทรพยในสวนท

เปนเงนกยมและในสวนทเปนของผถอหน โดยสามารถคำานวณไดดงน

ผลตอบแทนสทธตอสนทรพย (ROA) =

แตเนองจากกจการธรกจตางๆ ไมไดใชตนทนทเปนสวน ของผถอหนหรอเจาของอยางเดยว การทจะประเมนผลการ

ดำาเนนงานหรอการใชสนทรพยทมอยใหเปนประโยชนและกอ ใหเกดรายไดแกผถอหนมากนอยเพยงใด จงไมสามารถ

พจารณาจากคา ROA แตตองพจารณาจากผลตอบแทนตอ สนผถอหน (Return on Equity : ROE)

การวเคราะหความสามารถในการทำากำาไรของธนาคาร พาณชยควรเจาะลกตอไปวา ROA ทสงหรอตำานนเปนเพราะ

อะไร กำาไรตอสนทรพยทสงหรอตำานน อาจมาจากรายได ดอกเบยสทธ (net interest income หรอ spread) ซงเปน

ความแตกตางจากรายไดดอกเบยการปลอยสนเชอและ ตนทนดอกเบยจากดานเงนฝาก ยง spread มคาเปนบวก

มากกยงแสดงความสามารถในการทำากำาไรจากธรกจหลก ของธนาคาร นอกจากน ยงตองพจารณาดวยวา ROA ทสง

หรอตำาอาจมาจากการควบคมคาใชจายในการดำาเนนงาน ของธนาคารพาณชยวาทำาไดดเพยงใด นกวเคราะหจะตอง

รวบรวมคาใชจายในการดำาเนนงานของธนาคารจากคาใช จายเรองหนสงสยจะสญและคาใชจายดำาเนนงานอนๆ และนำา

รายไดอนๆ ซงรวมรายไดทไมใชดอกเบยเอาไว ซงจะทำาใหได คาใชจายดำาเนนงานสทธ (net operating cost) เมอนำาไป

หารดวยสนทรพยเฉลย (average total assets) อตราสวน ทไดจะวดวา สนทรพยรวม 1 หนวย กอใหเกดคาใชจาย

ดำาเนนงานกหนวย ยงอตราสวนนมคาตำากแสดงถงประสทธภาพในการทำากำาไรของธนาคารจะมมากขนและจะ

ชวยให ROA ของธนาคารมคาสงขนดวย

27

รายไดสทธสนทรพยโดย

เฉลย

ดงนนจะเหนไดวา ROA กเปนตวชวดทสำาคญในการวด ความสามารถในการทำากำาไรดวย เนองจากครอบคลมทง

สนทรพยในสวนทเปนเงนกยมและในสวนทเปนของผถอหน (Golin, 2001) ROA เปนการประเมนผลการดำาเนนงานของ

ธนาคาร ซงแสดงเปนกำาไรสทธในรปของรอยละสนทรพย รวมเฉลย แสดงถงประสทธภาพของธนาคารในการบรหาร

สนทรพยในการสรางรายได เปนอตราสวนทแสดงใหเหนวา ธนาคารแตละธนาคารสามารถสรางรายไดสทธจากสนทรพย

รวมเฉลยไดมากนอยเพยงใด โดยไมสนใจถงแหลงทมาของ เงนทนในการจดหาสนทรพย ดงนนถาอตราสวนนสงแสดงวา

ธนาคารมความสามารถในการทำากำาไรสงปจจยทสงผลตอความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารพาณชย

การศกษาปจจยทมผลตอความสามารถในการทำากำาไร ของธนาคารพาณชยไมใชเรองใหม มงานวจยเชงประจกษ

(Empirical Study) ในประเทศไทย ( ยกตวอยางเชน วฒกร บำาเพญนรกจ, 2538; ทพากร บญสวรรณ, 2542; ดษพงษ ชยวชญชาต, 2546; สภาพร ประเสรฐสรเจรญ, 2551) ใน

ตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา (Berger, 1995) กรซ (Kosmidou, 2008) ออสเตรเลย (Williams, 2003)

ตนเซย (Ben Naceur, 2003) มาเกา (Vong and Chan, 2006) และฮองกง (Jiang et al., 2003) ในกลมประเทศ

เชน ประเทศทอยในกลมสหภาพยโรป (Abreu and Mendes, 2001; Pasiouras and Kosmidou, 2007) กลม

ธนาคารอสลาม (Bashir, 2003) สหราชอาณาจกร (Kosmidou, Tanna and Pasiouras, 2005) และกลมประเทศทตงอยทางตอนใตของทะเลทรายซาฮาราในทวป

แอฟรกา (Sub-Saharan African) (Flamini, McDonald and Schumacher, 2009)

จากผลการศกษาดงกลาว พบวาปจจยทมผลกระทบตอ ผลกำาไรมทงปจจยภายนอกและปจจยภายใน สำาหรบธรกจ

ธนาคารพาณชย ลกษณะของธนาคารพาณชยเปนปจจย ภายใน ซงเปนปจจยสำาคญทมสวนในการกำาหนดความมนคง

และความแขงแกรงของธนาคารพาณชย และปจจยทางเศรษฐกจและโครงสรางทางการเงนเปนปจจยภายนอกซง

28

เปนสงทไมสามารถควบคมได Pasiouras และ Kosmidou (2007) พบวาปจจยทมผลตอความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารพาณชยไมเพยงแตเปนลกษณะของธนาคาร

พาณชย แตปจจยทางเศรษฐกจและโครงสรางทางการเงนกเปนปจจยทสงผลตอความสามารถในการทำากำาไรเชนกน

ตามภาพท 2.4

ทมา: Kosmidou (2007)

ลกษณะของธนาคารพาณชย (ปจจยภายใน)ปจจยภายในเปนปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจในการ

บรหารจดการเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของธนาคาร พาณชย การวเคราะหหาอตราสวนทางการเงนจงเปนปจจย

สำาคญทมสวนในการกำาหนดความมนคงและความแขงแกรง ของธนาคารพาณชย ดงน

อตราสวนเงนกยมตอเงนใหสนเชอ เปนอตราสวนท สะทอนถงตนทนของเงนทน (Cost of fund) กลาวคอถา

ธนาคารใดปลอยสนเชอในสดสวนทสงกวาเงนฝาก ธนาคารนนจำาเปนตองพงพาเงนกยมจากแหลงอนเขามาเสรมสภาพ

คลองของธนาคาร โดยเงนทกยมมานจะมตนทน (Cost of fund) สงกวาเงนฝาก ดงนนอตราสวนสวนนนาจะมความสมพนธในทศทางตรงขามกบความสามารถในการทำากำาไรใน

กรณทวๆ ไป แตอายางไรกตามมความเปนไปไดทอตราสวน นอาจมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบกำาไร กลาวคอ

หากธนาคารมแหลงเงนกยมทตนทนในการกยมตำาเมอเทยบ กบเงนฝาก ทำาใหตนทนของธนาคารลดลงและผลตอบแทน

ของธนาคารอาจจะเพมสงขน ปจจยทางเศรษฐกจและโครงสรางทางการเงน (ปจจย

ภายนอก)

29

ปจจยภายนอกเปนสงทไมสามารถควบคมได ซงหาก ปจจยภายนอกเอออำานวย อตราผลตอบแทนจากการดำาเนน

งานกจะดขน แตตรงกนขาม ถาหากปจจยภายนอกไมเอออำานวยกจะสงผลลบตออตราผลตอบแทนจากการดำาเนนงาน

ปจจยภายนอกทนำามาศกษาน แสดงถงการวเคราะหสภาวะ เศรษฐกจมหภาคและลกษณะโครงสรางทางการเงน โดยการ

วเคราะหสภาวะเศรษฐกจจะใชอตราเงนเฟอ (Inflation : INF) และลกษณะโครงสรางทางการเงน

ในประเทศไทยเงนเฟอวดจากอตราการ เปลยนแปลงของดชนราคาผบรโภค (Consumer Price

Index : CPI) ซงเปนดชนทจดทำาโดยกรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย โดยคำานวณจากคาเฉลยถวงนำ าหนกของ

ราคาสนคาและบรการตางๆ ทผบรโภคซอหาเปนประจำาจาก ผขายปลกของปใดปหนง เมอเปรยบเทยบกบราคาของปฐาน

โดยใหระดบราคาของปฐานเทยบเทากบ 100 ซงนำ าหนกของสนคาและบรการแตละรายการกำาหนดจากรปแบบการใช

จายของครวเรอนซงไดจากการสำารวจ ( ทมา : สถาบนพฒนา บคลากรธรกจหลกทรพย (TSI) ตลาดหลกทรพยแหง

ประเทศไทย) เนองจากขอมลดชนราคาผบรโภค (CPI) ซงทางสำานก

ดชนเศรษฐกจการคา กรมการคาภายในกระทรวงพาณชย เปดเผยขอมลเปนรายป ดงนนผวจยจงใชอตราการเตบโตขน

ของ CPI เปนตวแทนของอตราเงนเฟอรายป โดยสามารถคำานวณไดดงน

อตราเงนเฟอปท t = - 1(%)

อตราเงนเฟอเปนตวแปรสำาคญทใชวดสภาวะเศรษฐกจ มหภาค ซงอาจมผลตอคาใชจายและรายไดของธนาคาร พาณชย ทำาใหรายไดเพมขนในขณะเดยวกนกจะทำาใหมคาใช

จายเพมขน อตราเงนเฟอสงนำาไปสการทำากำาไรของธนาคาร ทสงขน เนองจากอตราเงนเฟอทสงขนทำาใหธนาคารปรบ

อตราดอกเบยเงนก สงผลใหอตราสวนรายไดดอกเบยรบสทธ ตอสนทรพยเฉลย (Net Interest Margin : NIM) ของกลม

ธนาคารพาณชยมรายไดเพมขนสงกวาคาใชจายทเพมขน ทำาใหธนาคารมกำาไรสงขน (Jiang et al., 2003;

30

CPI ปท t

CPI ปท t-1

Kosmidou, Tanna and Pasiouras, 2005; Delis and Staikouras, 2006; Vong and Chan, 2006) อยางไร

กตาม Demirguc-Kunt และ Huizinga (1999) ชใหเหนวา ธนาคารพาณชยในประเทศกำาลงพฒนามแนวโนมทจะทำา

กำาไรไดนอยในสภาวะทเศรษฐกจขยายตว (อตราเงนเฟอสง) โดยเฉพาะอยางยงกบธนาคารทมอตราสวนคาใชจายตอราย

ไดสง โดยธนาคารจะมคาใชจายเพมขนสงกวารายไดทเพมขน

สำาหรบผลการศกษาเกยวกบปจจยลกษณะโครงสราง ทางการเงน พบวา ในอดตมงานศกษามากมายเกยวกบ

องคกรอตสาหกรรมซงสวนใหญจะทำาการศกษาเกยวกบ ความสมพนธของความสามารถในการทำากำาไร และ

โครงสรางตลาด ไดมการนำาดชน Herfindahl-Hirschman Index (HHI) มาวเคราะหในสวนของธรกจธนาคาร นำาเพชร

สนทว (2522) ไดศกษาเรองโครงสรางตลาด พฤตกรรมของ ระบบธนาคารพาณชยไทย และผลกระทบทสำาคญตอระบบ

เศรษฐกจในชวงป พ.ศ. 2515-2520 โดยแบงการศกษาออก เปนชวงๆ ชวงละครงป รวม 12 ชวง การหาโครงสรางตลาด

โดยการคำานวณหาอตราสวนการกระจกตวแบบสมบรณ (Absolute Concentration Ratio) และ Herfindahl-Hirschman Index ซงวดจากจำานวนเงนฝากรวมของ

ธนาคารพาณชยในแตละแหง ผลการศกษา ปรากฏวาม การกระจกตวในธรกจธนาคาร โดยมอตราสวนการกระจกตว

ในธนาคารพาณชยขนาดใหญ 3 แหง คอ ธนาคารกรงเทพ จำากด มหาชน ธนาคารกรงไทย จำากด มหาชน และ ธนาคาร

กสกรไทย จำากด มหาชน ประมาณรอยละ 50-60 และเมอวด การกระจกตวดวย Herfindahl-Hirschman Index ปรากฏ

วา ธนาคารพาณชยไทยทง 3 แหงม HHI ประมาณ 0.14-0.15 สวนธนาคารอนๆ นนมการกระจกตวตงแตรอยละ 0.03-3.5 และมการกระจายขนาดทไมแตกตางกนนก จง

สรปผลการศกษาไดวา โครงสรางตลาดของระบบธนาคาร พาณชยไทยไมมการแขงขนสมบรณจรง โดยมโครงสรางเปน

ตลาดแบบกงผกขาด ทงน ดชนจะมคาเขาใกล 0 เมอหนวย ธรกจมขนาดเทากนจำานวนมาก กลาวคอ ไมมการกระจกตว

ของอตสาหกรรมซงเปหนตลาดแขงขนสมบรณ และเมอดชน

31

มคาเขาใกล 1 หนวย ธรกจนนๆ จะมลกษณะใกลเคยงตลาดผกขาดคอมการกระจกตวสง

ตอมา ในงานวจยในตางประเทศของ Berger (1995) ไดเพมการศกษาเรองประสทธภาพ ทำาใหไดมการทดสอบ

สมมตฐานทงสมมตฐานอำานาจตลาด (MP) โดยแบงเปน 2 สมมตฐาน คอ

สมมตฐานโครงสรางพฤตกรรมและผลการดำาเนนงาน (Structure-Conduct-Performance Hypothesis, SCP)

กลาววา การรวมตวกนของหนวยธรกจ (Merger) มแรงจงใจมาจากผลประโยชนทคาดหวงวาจะไดรบเนองจากการมอำานาจตลาดเพมขนโดยจะเพมการกระจกตวของหนวยธรกจทรวมตวกนและสงผลใหมการกำาหนดราคาทเอาเปรยบผ

บรโภค คอ อตราดอกเบยเงนฝากตำา และอตราดอกเบยเงนก สง ในตลาดทมการกระจกตวเปนผลของการแขงขนอยางไม

สมบรณ ซงสงผลใหไดรบกำาไรทมากขน สมมตฐานอำานาจตลาดโดยเปรยบเทยบ (Relative-

Market-Power Hypothesis,RMP) กลาววา หนวยธรกจทมสวนแบงตลาดขนาดใหญ และม

ความแตกตางกนของสนคา (Differentiated Product) จะม อำานาจตลาด (Market power) ในการกำาหนดราคาสนคา และ

จะไดรบกำาไรมากกวาปกตดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมน

(Herfindahl-Hirschman Index : HHI) เปนดชนทใชวดการกระจกตวของอตสาหกรรมโดยคำานงถงทกหนวยผลตใน

อตสาหกรรม ซงเปนการแกไขขอบกพรองของการวดดวยวธ อตราการกระจกตวของ 4 บรษทใหญทสด โดยคำานวณได

จากผลรวมของกำาลงสองของสวนแบงทางการตลาดของทก บรษททมอยในตลาด และคณดวย 10,000

(เพอใหสามารถมจำานวนตวเลขหลงจดทศนยมนอยตวได) ซง มสมการการคำานวณ ดงนHHIn

i=1 = ∑(Mi)2

โดยท HHI = ดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมนMi = สวนแบงทางการตลาดของบรษทอนดบท ii = 1, 2, 3 …….. nn = จำานวนบรษททงหมดในอตสาหกรรม

32

สำาหรบการแปลผลนน ดชนวดการกระจก ตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมน จะมคาอยระหวาง 0-10,000 โดยหากดชนม

คาเขาใกล 0 แสดงวา อตสาหกรรมนนมระดบการกระจกตว ตำา มผผลตหรอ

ผขายจำานวนมากราย และแตละรายมขนาดเลก ทำาใหมการ แขงขนกนสง แตหากดชน มคาเขาใกล

10,000 แสดงวา อตสาหกรรมนนมระดบการกระจกตวสง อตสาหกรรมนนมผผลตหรอผขายนอยราย

และแตละรายมขนาดใหญ ทำาใหมการแขงขนกนตำา อยางไรกด ตามมาตรฐานของสหรฐอเมรกา โดย U.S.

Department of Justice and theFederal Trade Commission4 ไดกำาหนดการแปรผลดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล- เฮรชแมน ไวดงน

- คา HHI ตำากวา 1,000 ( หรอ 0.1) แสดงวา อตสาหกรรมไมกระจกตว

- คา HHI อยระหวาง 1,000-1,800 ( หรอ 0.1-0.18) แสดงวา อตสาหกรรมมการกระจกตวปานกลาง

- คา HHI สงกวา 1,800 ( หรอ 0.18) แสดงวา อตสาหกรรมมการกระจกตวมาก

ตวแปรหรอขอมลทสามารถนำาใชวดการกระจกตวของ อตสาหกรรมในเชงสถต ไดแก

จำานวนคนงานในอตสาหกรรม มลคาการขายและปรมาณ การขาย มลคาเพมของสนคา มลคาของ สนทรพย กำาไรสทธ และกำาลงการผลต เปนตน ( พรลภส อำา

นกมณ, 2546)ในการศกษานไดนำามาใชในธรกจธนาคารพาณชยใช

“ ”เงนฝาก ซงจะนำาสวนแบงทางการตลาดของธรกจธนาคารพาณชยไทยนมาคำานวณหาระดบการกระจกตวของ

อตสาหกรรมดวยดชน HHI เพอนำามาวเคราะหสภาพการแขงขนในธรกจธนาคารพาณชย

ความสมพนธในการบรหารสนทรพยและหนสนกบการทำากำาไรของธนาคารพาณชย

33

ในอดตธรกจมกจะทำาการศกษาการบรหารสนทรพย แยกจากการบรหารหนสน

ดสตา บตรกว (2538) ไดศกษาความสมพนธในการ บรหารสนทรพย กบการทำากำาไรของธนาคารพาณชยไทย

โดยศกษาจากปรมาณและคณภาพของสนเชอทธนาคารให กบลกคาเปนสำาคญ การศกษานใชอตราผลตอบแทนของการ

ลงทนตอสนทรพยทกอใหเกดรายได (Return on earning assets) เปนตวแปรตาม (Dependent variable) โดยนำา

มาใชวดความสามารถในการทำากำาไรของธนาคาร ขณะทปรมาณการใหสนเชอและคณภาพสนเชอเปนตวแปรอสระ (Independent variables) นอกจากนกไดนำาสดสวน

ทางการเงนอนๆ ในงบดลมาศกษาถงความสมพนธทมตอ ความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารดวย

วธการศกษาใชเทคนคการประมาณคากำาลงสองนอยทสดในการประมาณคาสมประสทธในแบบจำาลองเสนตรง

โดยใชขอมลจากงบดลครงป และงวดสนปของธนาคาร พาณชยไทยทง 15 ธนาคารระหวางป พ.ศ. 2526-2533

โดยแบงกลมธนาคารออกเปน 3 กลมตามขนาดของสนทรพย ผลการศกษาปรากฏวา สดสวนการปลอยสนเชอทสงขน

จะทำาใหความสามารถในการทำากำาไรสงขนในกลมธนาคาร พาณชยขนาดเลกเทานน ทงนคาดวา อาจเปนผลมาจากสน

เชอทมปญหาททำาใหบางธนาคารในกลมธนาคารไมไดรบ การผอนชำาระจากลกหนเปนจำานวนมาก (non-performing

loan) แตธนาคารยงไมตดเปนหนสญ จงทำาใหสดสวนของสน เชอตอสนทรพยทกอใหเกดรายไดทอยในระดบสง แตไมได

ทำาใหอตราผลตอบแทนของการทำากำาไรของธนาคารสงขนไป ดวย

จากผลการศกษาใหขอสรปทสำาคญคอ การบรหารสนทรพยทแตกตางกนมผลใหระดบกำาไรของธนาคาร

พาณชยแตกตางกนดวย และไมสามารถใชมาตรฐานการวดอยางเดยวกนมาเปนเครองมอในการวดความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารได

แบบจำาลอง (Model) การศกษานจะใชแบบจำาลอง The Statistical Cost

Accounting (SCA) method ซงมงานวจยเชงประจกษ

34

(Empirical Study) ในตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา (Hester & Zoellner,1966; Kwast & Rose, 1982) กรซ (Vasiliou, 1996) บงคลาเทศ (Kosmidou et al, 2004)

และประเทศคเวต (Asiri, 2007) ทไดทำาการศกษาตวแปรอตราสวนทางการเงนของธนาคารพาณชยทมความสมพนธกบการบรหารสนทรพยและหนสนกบการทำากำาไรของ

ธนาคารพาณชยนน แบบจำาลองการวจยเดม (The traditional model)

ในงานวจยในอดตทเกยวของ (Hester & Zoellner,1966; Kwast & Rose, 1982)เชนเดยวกบตวแบบความสมพนธขอมลทางการบญชทปรากฏดงน

การดำาเนนงานของธนาคารพาณชย ธนาคารจะมรายได จากการใหสนเชอและการใหบรการตางๆ หรอไดรบผล

ตอบแทนจากการลงทนของธนาคาร และในขณะเดยวกนธนาคารกมคาใชจายหรอตนทนในการดำาเนนงานเกดขนดวย

รายไดทสำาคญของธนาคาร ไดแก ดอกเบยและสวนลดจาก การใหสนเชอ คาใชจายของธนาคารพาณชยโดยทวไปแลวม

โครงสรางการดำาเนนธรกจทมรายไดหลกมาจากรายได ดอกเบย รวมทงจากรายไดทมใชดอกเบย ดวยเชนกน เชน

คาธรรมเนยมโอนเงนเรยกเกบเงน คาธรรมเนยมATM และ ธนาคารอเลกทรอนกส และคาธรรมเนยมและบรการอนๆ

เปนตน Ybt = α 1 + ∑α 2iAibt + ∑α 3jLjbt+ ebt

โดยท Ybt คอ กำาไรจากการดำาเนนการสทธกอนหกภาษ (Net Operating Income) ของธนาคาร b ณ ปท t Ai คอ รายการสนทรพยi

Lj คอ รายการหนสน j

α 1 คอ คาคงท α 2i คอ ผลตอบแทนสวนเพม (Marginal rates of return on assets) α 3j คอ ตนทนสวนเพม (Marginal costs of liabilities) ebt คอ คาความคลาดเคลอน (stochastic terms)

เนองจากธนาคารพาณชยมการประกอบการหลายธรกจและมเปาหมายในการใชสนทรพยเพอหารายไดอยางม

35

ประสทธภาพเพอใหเกดผลกำาไร (Kosmidou et al, 2004) ดงนนแบบจำาลองจงอยในรปใหม ซงเปนการวดผลการ

ดำาเนนงานของธนาคารวาธนาคารมการใชสนทรพยทงหมด ในบญชงบดลอยางไรทจะทำาใหเกดผลกำาไร โดยหารดวย

สนทรพยโดยฉลย หรอสนทรพยรวม ซงจะเปนการวดกำาไร ตอหนงบาทของสนทรพย ดงน

Ybt / Abt = α 1/ TAbt + ∑α 2iAibt/ TAbt + ∑ α 3jLjbt/ TAbt + ebt

โดยท ตวแปรคลาดเคลอน (stochastic terms) Ubt = ebt/ TAbt

ตอมา (Kwast & Rose, 1982) ไดเพมปจจยภายนอกซงเปนปจจยทางเศรษฐกจและปจจยโครงสรางทางการเงนของ

ธนาคารพาณชย โดยทำาการศกษากลมธนาคารพาณชยในประเทศบงคลาเทศ ซงปจจยภายนอกทนำามาศกษานจะแสดงถงการวเคราะหสภาวะเศรษฐกจมหภาคและลกษณะ

โครงสรางทางการเงน โดยการวเคราะหสภาวะเศรษฐกจ มหภาคจะใชอตราเงนเฟอ (Inflation : INF) และลกษณะ

โครงสรางทางการเงน ไดใชดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล- เฮรชแมน (Herfindahl-Hirschman Index : HHI) ในการศกษาครงนซงผศกษาไดนำาแบบจำาลองนมาใชในการทดสอบความสมพนธระหวางการบรหารสนทรพยและหนสน

กบการทำากำาไรของธนาคารพาณชยไทย ดงน Ybt / Abt = α 1/ TAbt + ∑α 2iAibt/ TAbt + ∑α 3jLjbt/ TAbt +∑α 4jHHIt +∑α 5fINFft+ Ubt

โดยท Ybt คอ กำาไรจากการดำาเนนการสทธกอนหกภาษ (Net Operating Income) ของธนาคาร b ณ ปท t

Abt คอ สนทรพยรวมเฉลย (Total average assets) ของธนาคาร b ณ ปท t

Ai คอ รายการสนทรพยi

Lj คอ รายการหนสน j

α 1 คอ คาคงท α 2i คอ ผลตอบแทนสวนเพม (Marginal rates of return on assets)

36

α 3j คอ ตนทนสวนเพม (Marginal costs of liabilities)

HHI คอ ดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมน (Herfindahl-Hirschman Index) INF คอ อตราเงนเฟอ Ubt คอ คาความคลาดเคลอน (stochastic terms)

โดยใชรายการดานสนทรพยและหนสนหลกๆ ในงบดลของ ธนาคารพาณชยในบงคลาเทศเปนตวแปรอสระ ซงไดแก เงน

ใหสนเชอ (loans), เงนฝากในธนาคารอนๆ (deposit with other banks), เงนลงทนในหลกทรพยรฐบาล (Government Security), รายการรบชวงซอตวเงนซอลด (Bills discounted and purchased), เงนฝากประจำา (Fixed/Time deposits), เงนฝากออมทรพย (Saving deposits), เงนขอก (Borrowing) และรายการหนสนอนๆ (Current and other non-interest bearing liabilities)

ในงานวจยนไดใชแบบจำาลอง The Statistical Cost Accounting Methods มาใชในการทดสอบความสมพนธระหวางรายการสนทรพยและหนสนในงบดลของธนาคารพาณชยไทยกบการทำากำาไรของธนาคารโดยใชตวแปรอสระเปนรายการสนทรพยและหนสนทสำาคญของธนาคารพาณชย

ทมกบกลมเศรษฐกจตางๆ โดยดจากงบการเงนและขอมลประกอบทเกยวของของธนาคารพาณชยไทย

37

บทท 3

วธการวจย

การศกษาขอมลดงกลาวเปนผลการดำาเนนการทเกดขน จรง โดยศกษาขอมลในลกษณะ Panel Data โดยพจารณาจาก

งบการเงนยอนหลง ตงแตป พ.ศ. 2545-2554 ซงเปนชวงระยะเวลาทนานพอทจะสามารถศกษานโยบายการบรหาร

สนทรพยและหนสน โดยใชขอมลจากรายงานประจำาปของ ธนาคารพาณชยไทยงวดสนป จากงบการเงน 2 ประเภท คอ

งบดลและงบกำาไรขาดทนของธนาคารพาณชยไทย และรายงานประจำาปทของธนาคารพาณชยแตละแหงจดนำาสง

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ตงแตป พ.ศ. 2545 – 2554 เปนระยะเวลา 10 ป รวมทงขอมลจากรายงานสถต

จากธนาคารแหงประเทศไทย3.1. ประชากรและกลมตวอยาง

38

ในการศกษาความสมพนธของการบรหารสนทรพยและ หนสนกบการทำากำาไรของธนาคารพาณชย แบงธนาคารออก

เปน 3 กลม ตามขนาดของสนทรพย จำานวน 8 ธนาคาร ดงนกลมธนาคารขนาดใหญ ประกอบดวย

- ธนาคารกรงเทพ จำากด (มหาชน)- ธนาคารกรงไทย จำากด (มหาชน)- ธนาคารไทยพาณชย จำากด (มหาชน)- ธนาคารกสกรไทย จำากด (มหาชน)

กลมธนาคารขนาดกลาง ประกอบดวย- ธนาคารกรงศรอยธยา จำากด (มหาชน)- ธนาคารทหารไทย จำากด (มหาชน)

กลมธนาคารขนาดเลก ประกอบดวย- ธนาคารซไอเอมบ ไทย จำากด (มหาชน)

3.2. แบบจำาลองทใชในการศกษาการศกษานใชแบบจำาลองเพอแสดงความสมพนธ

ระหวางการบรหารสนทรพยและหนสนกบการทำากำาไรของ ธนาคารพาณชยไทย กบปจจยทเปนตวแปรรายการดาน

สนทรพยและหนสนในงบดลของธนาคารและปจจยภายนอก ทคาดวาจะมผลกระทบ ซงไดเลอกมา 10 ปจจย เพอเปน

ตวแปรอสระ จากนนจงทำาการประมาณการสมการความ สมพนธโดยอาศยขอมลจาก 8 ธนาคาร ระหวางชวง ป 2545

ถง 2554

แสดงในรปแบบสมการไดดงน

39

Ybt / Abt = α 1/ TAbt + ∑α 2iAibt/ TAbt + ∑α 3jLjbt/ TAbt +∑α 4jHHIt +∑α 5fINFft+ Ubt

โดยท Ybt คอ กำาไรจากการดำาเนนการสทธกอนหกภาษ (Net Operating Income : OPINC) ของธนาคารพาณชย b ณ ปท t

Abt คอ สนทรพยรวมเฉลย (Total average assets) ของธนาคาร b ณ ปท t

Ai คอ รายการสนทรพย i ของธนาคารพาณชย b ณ ป ท t

Lj คอ รายการหนสน j ของธนาคารพาณชย b ณ ปท t HHI คอ ดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมน

(Herfindahl-Hirschman Index) INF คอ อตราเงนเฟอ ณ ปท t Ubt คอ ตวแปรคลาดเคลอน (stochastic terms)

α 1 คอ คาคงท α 2i คอ ผลตอบแทนสวนเพม (Marginal rates of return on assets) α 3j คอ ตนทนสวนเพม (Marginal costs of liabilities)

3.3. ตวแปรทศกษาการศกษาผลกระทบของการบรหารสนทรพยและการ

บรหารหนสนทสงผลตออตราผลตอบแทนจากสนทรพยรวม ของธนาคารพาณชยขนาดใหญ โดยกำาหนดตวแปรทใชใน

การศกษา ดงน ตวแปรตาม (Dependent variable)

รายไดสทธจากการดำาเนนงาน (Net operating income : OPINC) คำานวณจากการหกคาใชจายในการ

ดำาเนนงานออกจากรายไดรวม รายการนกเพอทจะใชวเคราะหเปรยบเทยบธนาคารทมโครงสรางของตนทนคงทท

ตางกน และในขณะเดยวกนกจะใชเปรยบเทยบรายไดจาก การดำาเนนงานของธรกจธนาคารพาณชยในปทผาน ๆ มาได

ตวแปรอสระ (Independent variable)สำาหรบการวจยในครงนผวจยตองการศกษาถงความ

สมพนธระหวางการบรหารสนทรพยและหนสนของธนาคาร

40

พาณชยกบการทำากำาไร โดยใชรายการในงบดลของธนาคาร พาณชยไทยดานสนทรพยและหนสนหลกๆ รวมทงปจจยทาง

เศรษฐกจและโครงสรางทางการเงนเขามาวเคราะหดวย ซง สามารถสรปได ดงน

ตารางท 3.1 สรปตวแปรอสระทใชศกษาในงบดลของ ธนาคารพาณชยไทย ดงน

ตวแปร (Variables)

คำาอธบาย

รายการดาน สนทรพย (Ai)

A1 เงนใหกยม (Loan)A2 หลกทรพยทซอโดยมสญญาวาจะขายคนA3 เงนฝากสถาบนการเงน (Deposit with

other banks)A4 เงนลงทนในหลกทรพยรฐบาลและ

รฐวสาหกจ (Government security)รายการดานหน

สน (Lj)L1 เงนฝากประจำา (Fixed/Time Deposits)L2 เงนฝากออมทรพย (Saving Deposits)L3 พนธบตรรฐบาลทขายโดยมสญญาซอคนL4 เงนกจากธนาคารแหงประเทศไทยและจาก

ธนาคารอนๆ ในการศกษาครงนไดเลอกรายการสนทรพย (Assets)

และหนสน (Liabilities) ทมการตอบสนองตออตราดอกเบย ในตลาดทเปลยนไป (Interest-rate sensitivity) หรอม

ระยะเวลาการครบกำาหนดไมเกน 1 ป มการปรบอตรา ดอกเบย (Reprice) ตามอตราดอกเบยในทองตลาด

ตารางท 3.2 สรปตวแปรอสระทใชศกษาดานปจจยทางเศรษฐกจและปจจยโครงสรางทางการเงน

ตวแปร (Variables)

คำาอธบาย

HHI ดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมน (Herfindahl-Hirschman Index)

41

INF อตราเงนเฟอ

สมมตฐานการศกษา ไดแก1. การเปลยนแปลงของสนทรพยและหนสนในงบดล ม

ความสมพนธในเชงบวกกบรายไดสทธจากการดำาเนนงาน (operating profit)

2. การบรหารสนทรพยและหนสนทแตกตาง มผลใหความสามารถในการทำากำาไรของธนาคารพาณชยแตกตางกน

3. อตราเงนเฟอ (Inflation : INF) อตราเงนเฟอสง นำาไปสการทำากำาไรของธนาคารทสงขน เนองจากอตรา

เงนเฟอทสงขน ทำาใหธนาคารปรบอตราดอกเบยเงนก สงผลใหธนาคารพาณชยมรายไดเพมขนสงกวาคาใชจายทเพมขน

ทำาใหธนาคารมกำาไรสงขน สมมตฐาน มความสมพนธในเชงบวก

4. ดชนวดการกระจกตวเฮอรฟนดาล-เฮรชแมน (Herfindahl-Hirschman Index : HHI) ถา HHI มคาสง

แสดงวามระดบการกระจกตวมาก หรอระดบการแขงขนตำา หากเปนธนาคารพาณชยในกลมผนำาตลาด แสดงวามการก

ระจกตวของธรกจผนำาตลาดมาก ดงนนธนาคารในกลมผนำา ตลาดจะมกำาไรจากการผกขาดมาก สมมตฐาน มความ

สมพนธในเชงบวก3.4. การวเคราะหขอมลและสถตทใช

การประมาณการแบบจำาลองในสวนทอาศย panel data จะทำาการประมาณการแบบจำาลองในรปแบบของ pooling regression, fixed effect model และ random effect model จากนนจงทำาการเลอกผลแบบจำาลองทเหมาะ

สมโดยอาศย Redundant fixed effects tests ในการ เลอกระหวางแบบจำาลอง pooled regression และ fixed

effect model และ Hausman random effect test ใน การเลอกระหวางแบบจำาลอง pooled regression และ

random effect model รวมถงการทดสอบ panel cointegration แบบ residual based panel cointegration test

3.4.1 แบบจำาลองแบบคงท (Fixed effect)

42

ผลการดำาเนนงานจะถกวดออกมาในรปของ รายได และคาใช จาย ซงเมอนำามาเปรยบเทยบกน ผลตางทเกดขนจะถกเรยก

วา กำาไรหรอขาดทนการเกดขนของรายไดและคาใชจายในกจการมาจากการ

ดำาเนนกจกรรมของธรกจตางๆ สำาหรบธนาคารพาณชยกเชน กน

การรบฝากเงนจากลกคาเงนฝาก เปนกจกรรมทมคาใชจาย เปนดอกเบยจายสำาหรบเงนฝาก และการปลอยสนเชอเปน

กจกรรม ทกอใหเกดรายไดดอกเบยรบขน เปนตน นอกจากนยงมกจ

กรรมอนๆ อกทกอใหเกดรายไดและคาใชจายทเปนลกษณะเฉพาะของการดำาเนนงานของธนาคารพาณชย

บทท 4

43

ผลการวจย

ผลการวเคราะหทจะนำาเสนอสมการทเหมาะสมทสด โดยการพฒนาแบบจำาลองและทดสอบปญหา Multicollinearity ซงพจารณาจากคาสมประสทธสหสมพนธ

ของเพยรสน (Pearson Correlation) หลงจากนนจงทำาการ Run Regression เพอหาคาความสมพนธ และความนาเชอ

ถอทางสถตและสมการเชงซอน โดยพจารณาคาตางๆ เชน คา R Square (R2), Adjusted Coefficient of

Determination (Adj.R2) และคา Significant (Sig.) โดย ใชโปรแกรมทางสถตสำาเรจรป Eviews และตรวจสอบ

สมมตฐานทศทางความสมพนธของตวแปรอสระและตวแปร ตาม กอนทจะทำาการวเคราะหปจจยทมผลตอความสามารถ

ในการทำากำาไรของธนาคารพาณชยไทย คาสถตพนฐานของตวแปรทงหมดแสดงดงตาราง

Dependent Variable: YMethod: Panel Least SquaresDate: 02/19/12 Time: 13:09Sample: 2002 2011Periods included: 10Cross-sections included: 7Total panel (balanced) observations: 70

Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.

C -1.98E+09 9.28E+08 -2.133128 0.0371A1 284.8508 550.0975 0.517819 0.6065A2 174.9777 680.2326 0.257232 0.7979A3 739.7335 1216.815 0.607926 0.5456A4 621.3607 523.8573 1.186126 0.2403L1 28.54774 876.3759 0.032575 0.9741L2 -586.2051 490.3654 -1.195445 0.2367L3 6402.472 2839.602 2.254708 0.0279L4 -4772.327 1524.590 -3.130236 0.0027

HHI 1.40E+10 6.99E+09 2.006294 0.0494INF 1.23E+08 53723036 2.296395 0.0252

R-squared 0.291945 Mean dependent var 47655649Adjusted R-squared 0.171936 S.D. dependent var 3.99E+08S.E. of regression 3.63E+08 Akaike info criterion 42.39964Sum squared resid 7.76E+18 Schwarz criterion 42.75297Log likelihood -1472.987 Hannan-Quinn criter. 42.53998F-statistic 2.432689 Durbin-Watson stat 1.402304Prob(F-statistic) 0.016775

44

Dependent Variable: YMethod: Panel Least SquaresDate: 02/19/12 Time: 13:15Sample: 2002 2011Periods included: 10Cross-sections included: 7Total panel (balanced) observations: 70

Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.

C -1.48E+09 1.02E+09 -1.448513 0.1534A1 216.3994 1550.460 0.139571 0.8895A2 -374.7824 1078.173 -0.347609 0.7295A3 -196.9742 1726.249 -0.114105 0.9096A4 605.5130 1284.021 0.471576 0.6392L1 -744.1606 1353.169 -0.549939 0.5847L2 -532.6869 1235.171 -0.431266 0.6680L3 10169.04 3993.283 2.546536 0.0138L4 -5041.452 2392.142 -2.107505 0.0398

HHI 1.26E+10 7.26E+09 1.735501 0.0885INF 1.47E+08 57298928 2.570792 0.0130

Effects Specification

Cross-section fixed (dummy variables)

R-squared 0.344650 Mean dependent var 47655649Adjusted R-squared 0.146809 S.D. dependent var 3.99E+08S.E. of regression 3.68E+08 Akaike info criterion 42.49371Sum squared resid 7.19E+18 Schwarz criterion 43.03978Log likelihood -1470.280 Hannan-Quinn criter. 42.71062F-statistic 1.742052 Durbin-Watson stat 1.476183Prob(F-statistic) 0.066766

45