95 راهب ،41 هرامش یر بخ ،یملع نتلوب يربخ -يملع نتلوب 59...

ی بولتن علمی، خبر 59 بهار، 14شماره

ژپوهشکده ازدیاد ربداشت از مخازن نفت و گاز

اخبار

چكيده تفصيلي مقاالت

هاي خاص مخازن گاز ميعانيويژگي

نگاه ويژه

تجربه هاي موفق ازدياد برداشت

هاچهره

معرفي کتاب

انجمن بين المللي مهندسي نفت

خبري -بولتن علمي

59بهار ، 41شماره سال هشتم،

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز ،22آدرس : تهران ، خيابان وليعصر، باالتر از ميدان ونك ، كوچه نگار ، پالك

1575119991صندوق پستي:

11194988تلفن:

11771989فكس:

www.iori.nioc.irپايگاه اينترنتي:

[email protected]الكترونيكي: پست

پژوهشكده ازدياد برداشت ازمخازن نفت و گاز :صاحب امتياز

دكتر عمادي :ولئمدير مس

دكتر عماد رعايايي سردبير:

دكتر شهاب گرامي :ناظر علمي

معاونت پشتيباني؛ علي زارعي :ناشر

دكتر مريم خسروي :مدير داخلي

مريم جهانديده/ / مريم خسروي مريم ذيفن هيات تحريريه:

اكرم وحيدي

همكاران اين شماره: شيما ابراهيم زاده

زهرا اسماعيل زاده

مريم جهانديده

محمد حسين حيدري

مرجان خاجوي

خسروي مريم

محمد زاهد زاده

ذيفن مريم

زادهسكينه شكراهلل

عليرضا شهركي خدابنده

محمد صابر كرم بيگي

قاسمي مريم

شهاب گرامي

مريم نوري

عليرضا نورمحمد

وحيدي اكرم

همكاران اين شماره: شيما ابراهيم زاده

زهرا اسماعيل زاده

مريم جهانديده

محمد حسين حيدري

خسروي مريم

محمد زاهد زاده

ذيفن مريم

سكينه شكراهلل زاده

محمد صابر كرم بيگي

قاسمي مريم

مريم نوري

پروين نيكنام

mailto:الكترونيكي:%20%20%20%[email protected]

شركت ملي نفت ايران

گفتارپيش

ال در س "المللي صنايع باالدستيبولتن تحوالت بين"به اهتمام جمعي از همكاران پژوهشكده ازدياد برداشت، اولين شماره

هاي باالدستي صنعت نفت و گاز، منتشر گرديد.، با هدف ارتقاي دانش عمومي در زمينه تحوالت بخش1919

ايجاد شد. نام _مطابق شناسنامه بولتن _اي و تيم اجرايي تغييرات عمده ، در ساختار1954با تصويب آيين نامه جديد در سال

( با حال و 91تغيير يافت و بخش جديد چكيده مقاالت اضافه گرديد. ويژه نامه تابستان )شماره "راه ازدياد برداشت"بولتن به

ي در زمينه ازدياد برداشت از مخازن نفت و هوايي تازه با رويكردي جديد به بيان ساده و فراگير آخرين تحوالت علمي و تخصص

هاي عملياتي و نيز اساتيد دانشگاه، جهت ارتقاي دامنه مخاطبان بولتن در سطح شركتبا افزايش ،95گاز پرداخت. از شماره

هايپروژه هاي فعال در زمينه ازدياد برداشت و معرفي ميادين ومعرفي كتاب و سمينار، معرفي چهرههاي سطح كيفي، بخش

ها با موفق ازدياد برداشت در سطح دنيا، به بدنه بولتن اضافه گرديد. همچنين در تهيه مطالب تالش شد، تناسب تكنولوژي

مخازن ايران مد نظر قرار گيرد.

به ايهبخش با محتواي زنجير به منظور كسب اطمينان از انسجام و حركت رو به جلو در انتقال مطالب علمي، دودر اين شماره

تبط هاي مرهاي بولتن اضافه گرديد. بخش اول با عنوان مديريت مخازن گاز ميعاني كه به معرفي اين گونه مخازن و چالشبخش

هاي حائز اهميت در ايران خواهد بود. در نوان نگاه ويژه، محل انتشار گزارشدوم، با عپردازد. بخش سازي آن ميبا توليد و بهينه

به بررسي مسائل مربوط به شكاف هيدروليكي در مخازن بنگستان ايران اختصاص يافته است. حال حاضر اين بخش

ا ها، براي م هاي مختلف صنعت نفت و دانشگاهها با بخشكنيم تا مطالب خود را جهت به اشتراك گذاشتن آنمياز شما دعوت

ارسال فرماييد.

استفاده از مطالب بولتن با ذكر منبع بالمانع است.

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز

فهرست مطالب

اخبار

1 .............................................................................................. مختلف يكشورها در خام نفت ديتول نهيهز

2 ....................................................... هيدروليكي شكاف فناوري داراي هايچاه از آمريكا طبيعي گاز سوم دو توليد

9 ... الشاهين نفتي ميدان در برداشت ازدياد هايتكنولوژي بكارگيري و توسعه زمينه در قطر نفت شركت پژوهشي هايپروژه

4 ........................................................ كانادا در حرارتي روش به سنگين نفت برداشت ازدياد جديد، هايپروژه آغاز

9 ................................................................................ كندمي تمديد را لينده با نيتروژن تامين قرارداد پمكس

7 ......................................................................................................... چاه ليتكم يابيارز ديجد سيسرو

9 ............................................................................................................. نفت صنعت و سيمبي ابزارهاي

مقاالت تفصيلي چكيده

18 ......................................................................................... رانيا در ينفت مخازن از برداشت اديازد گاهيجا

12 ................................................................................................................... ميكروبي برداشت ازدياد

14 ....................................................................................... نفتي مخازن از الكترومغناطيسي برداشت ازدياد

17 ..... گاز و آب تماس سطح در اكسيدكربندي گاز تزريق روش به آبده به متصل گازي مخازن در گاز بازيافت ضريب بهبود

11 ..................................................... كويت در سما كربناته مخزن برداشت ازدياد هايروش سنجيامكان مطالعات

28 ................................................................... آن با مقابله راهكارهاي و مخازن در آب تزريق هايچالش بررسي

22 ........................................................................ يقلم لوله آزمايش از استفاده با امتزاجي فشار حداقل تعيين

24 .......................... هيدروكربني گاز و نيتروژن با شده غني اكسيدكربندي تزريق از استفاده با نفت پذيرامتزاج بازيافت

27 ................................................................... يعانيم گاز مخازن در اينرسي منفي اثر و شدگي جفت مثبت اثر

21 ............................................................................... گسل شناسايي در پترل افزار نرم مورچه ردياب نشانگر

98 ................................................................................................................. ونزوئال فومي نفت ميادين

اهي خاص مخازن گاز ميعانيوژيگي 99 ............................................................................ خاص هايويژگي بر كزتمر با مخزن مديريت: اول قسمت

گاه هژیو ن

91 .................................................................. آن مطالعات نديفرآ و يكيدروليه شكاف جاديا ضرورت - 1 بخش

ربداشت ادیازد موفق یاه تجرهب

42 ................................................................................................................. قطر الشاهين نفتي ميدان

اهچهره

49 .................................................................................................................................................................................................. دلشاد مژده دكتر

کتاب يمعرف

49 ..................................................................................................................................... موردي مطالعات – نفتي ميادين از برداشت ازدياد

نفت يمهندس يالملل نیب انجمن

45 ..................................................................... 2817 و 2819 يهاسال در شده منتشر مقاالت يبرخ يمعرف

91 .................................................................................... نفت برداشت ازدياد كنفرانس بيستمين بر مروري

99 ....................................................... جهان سطح در نفت صنعت( آموزشي هايكارگاه و هاكنفرانس) رويدادهاي

اخبار

4315 بهار، 14شماره

تش راه ازدیاد ربدا

4

هزينه توليد نفت خام در كشورهاي مختلف

از مخازن نفت و گاز وهشكده ازدياد برداشتژپ - تهيه كننده: عليرضا نورمحمد

دالر 188. تا دو سال پبش زماني كه نفت خام بيش از ات بسياري در بر داشته استكنندگان نفت تغيير امروز براي توليدجهان

،در حال حاضر براي برخي از كشورهاي توليد كننده ،وليشد سود عظيمي عايد كشورهاي توليد كننده مي ،هر بشكه بود به ازاي

تر هزينه توليد باال ،يده و جديدچو در بسياري از پروژه هاي پي باشدتوليد مي هايسختي پوشش دهنده هزينهه قيمت فروش ب

هاي بزرگي شركت وباشند هاي توليد ميگان از عربستان تا نروژ همگي بدنبال مهار هزينهاست. بيشتر توليد كننداز سود حاصل

هزينه توليد يک بشكه نفت به مقايسه گزارش اند. اينور به اخراج هزاران نفر از كارمندان خود شدهبشل و شورون مج مانند

.پرداخته استكشور دنيا 12براي

ميزان ،باشد كه اين هزينه شامل مالياتهزينه توليد يک بشكه نفت به دالر ميكل رنگ خاكستري ميزان هاي زير شكلدر

اي مورد نياز بازاي رنگ زرد نشان دهنده ميزان هزينه سرمايه )الف( 1-باشد. در شكلو هزينه انتقال مي 2، هزينه توليد1سرمايه

. شده استبه ازاي يک بشكه نفت گزارش توليدميزان هزينه )ب( 1-كند و رنگ سبز در شكلمشخص مي يک بشكه نقت را

باشد()محور افقي دالر آمريكا ميب( هزينه توليد يک بشكه نقت ، : الف( هزينه سرمايه اي مورد نياز براي توليد يک بشكه نقت1شكل

باالترين هزينه توليد يک بشكه نفت را ،هاي عميق قرار داردكه بيشترين مخازن نفتي و گازي آن در آب .U. Kاين اساس، بر

شكه ا براي يک بكمترين هزينه توليد ر ،با داشتن مخازن عظيم خشكي ،بخود اختصاص داده است و در مقابل عربستان و ايران

كنند. نفت صرف مي

http://www.wsj.com/articles - May 2016 منبع:

1 Capital Expending 2 Production Cost

نها

جح

سطدر

م خا

ت نف

يدول

ه تين

هزه

ي بمال

اجي

اهنگ

الف( (ب

Brent Crude

$46.92

Brent Crude

$46.92

http://www.wsj.com/articles

2

خبرها

هاي داراي فناوري شكاف هيدروليكيسوم گاز طبيعي آمريكا از چاه توليد دو

از مخازن نفت و گاز وهشكده ازدياد برداشتژپ – بيگيمحمدصابر كرمتهيه كننده:

شد، اما رداري از مخازن نامتعارف شناخته ميبهاي افزايش بهرهوان يكي از روشهاي گذشته، شكاف هيدروليكي به عندر دهه

ميالدي، بيش از دو سوم توليد 2819سال در .شده استدر ده سال گذشته، بيشتر گاز طبيعي آمريكا به كمک اين روش توليد

يابد.درصد افزايش مي 98گاز دنيا ناشي از استفاده از اين تكنيک بوده است كه در آمريكا، اين سهم به حدود

ميليارد فوت 7/9فناوري شكاف هيدروليكي پياده سازي شد، تنها هاآنچاهي كه در هزار 27ميالدي، از مجموع 2888در سال

988، با افزايش تعداد اين چاه ها به حدود 2819درصد توليد كل بود. در سال 9ب گاز در روز توليد گرديد كه كمتر از مكع

درصد توليد كل گاز افزايش يافت. 79ميليارد فوت مكعب در روز، يعني حدود 99هزار، حجم توليد گاز نيز به

انجام هاي با نفوذپذيري بسيار پايينها و ساير سنگهيدروليكي، در شيل توليد گاز طبيعي با استفاده از فناوري شكاف معموال

چنين دار و همهاي عمودي و جهتتوان در چاهگردد. از اين فناوري ميشود، اما تنها به اين دسته از مخازن محدود نميمي

راي افزايش توليد بهره برد.مخازن نفت و گاز عادي )در مقابل نامتعارف( كه داراي نفوذپذيري معمولي هستند، ب

www.oilvoice.com – 5 May 2016 منبع:

يفت

ن ناز

مخاز

د ولي

ر ت د

ييك

روليد

هف

كا ش

گررن

ش پنق



3

هايكارگيري تكنولوژيركت نفت قطر در زمينه توسعه و بشپژوهشي هاي وژهپر

ازدياد برداشت در ميدان نفتي الشاهين

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز -زهرا اسماعيل زادهتهيه كننده:

، Oil Maerskفناوري بر اساس قرارداد پژوهشي منعقد شده ميان شركت نفت قطر و دانشگاه كپنهاگ با مركز پژوهش و

بر 2818از سال Maersk Oilمطالعه قرار خواهد گرفت. مركز پژوهشي مورد ازدياد برداشت در ميدان الشاهين قطر هايروش

هاي اين مخزن هاي اين ميدان فعاليت داشته است. به دليل پيچيدگيآب و مواد شيميايي در چاه تزريق گاز،هاي روي پروژه

هايموضوع ديگر پروژه ،شت نفتهاي افقي به منظور افزايش سطح تماس و برداي نازك تكنولوژي چاههااليهنفتي و وجود

دهد حفاري چاه هاي افقي پتانسيل برداشت از اين ميدان را به ميزان چشمگيري افزايش ها نشان ميپژوهشي است. نتايج بررسي

گذاري كرده است.ن دالر سرمايهمبلغ يكصد ميليو ساله 18خواهد داد. اين مركز پژوهشي جهت اجراي اين طرح

گردد )در امتداد ميادين مشترك با ايران محسوب مي وباشد و جزبخشي از ميدان گاز شمالي قطر ميشاهين ال نفتي ميدان

49ميليارد بشكه گزارش شده است. اين مخزن 9/1آن از . در سال گذشته توليد تجمعي است(ي نفتي پارس جنوبي هااليه

شود. ميدان ميتر مربع سومين مخزن كربناته بزرگ دنيا محسوب كيلوم 2214با شود ودرصد توليد نفت قطر را شامل مي

بشكه در روز گزارش هزار 988 ،2814باشد و حداكثر توليد روزانه آن در سال ميسكوي توليدي 99الشاهين در مجموع داراي

شده است.

The Oil and Gas Year Journal - December 2015 منبع:

ژهرو

ز پغا

آطر

ن قهي

شان ال

دامي

در ت

اشرد

د بديا

ازي

عاتطال

ي مها

1

خبرها

در كانادا نفت سنگين به روش حرارتي هاي جديد، ازدياد برداشتآغاز پروژه

برداشت از مخازن نفت و گازپژوهشكده ازدياد - مريم جهانديدهتهيه كننده:

پروژه ازدياد برداشت نفت سنگين ادام از آغاز ،هاي حرارتيفعال در زمينه توليد نفت سنگين به روش، 1شركت هاسكي انرژي

عمليات تزريق طبق اعالم اين كمپاني،بشكه در روز خبر داد. هزار 18توليدي در حدود و با STRIP 9 ه روش حرارتيب 2شرقي

.استشده ماه قبل آغاز بخار از يک

كند. در راي ايجاد حرارت درون چاهي استفاده ميب STRIP در اين پروژه شركت هاسكي از روش انحصاري خود تحت عنوان

اتالف ،انرژي بخار تا رسيدن به مخزن درصد 98 ، حدوددر سطح علت توليد بخاره ب ،حرارتيهاي متدوال ازدياد برداشت روش

تر مقرون به صرفه در نتيجه و شودميرژي جلوگيري از اتالف ان ،درون چاه در حرارت با توليدروش اين در در حالي كه شودمي

باشد.صد بسته به نوع مخزن متغير ميدر 49تا 9از روشاين خواهد بود. ميزان بازيافت نفت در

بشكه 4988با توليد 7بشكه در روز و ادام غربي 18888با توليد 9شامل پروژه وان، 4در منطقه لويدشركت دو پروژه ديگر اين

.د شدنخواه آغاز تا پايان سال جاري ،در روز

هاي نيروگاهاحداث ميليارد دالر براي 9گذاري بالغ بر نون سرررمايهكتا 2818از سررال گري كانادا بوده و لواقع در كاين شررركت

.بوده استخام هر بشكه نفت برايدالر 9هزينه عملياتي براي اين پروژه ها در حدود در منطقه لويد انجام داده است. رارتيح

www.lloydminstersource.com & www.ogj.com – 18 April 2016 منبع:

1 Husky Energy 2 Edam East 3 Solvent Thermal Resources Innovations Processes 4 Lloyd 5 Vawn 6 Edam West

شرو

ي ير

رگكا

ه ب

دا انا

ر ك د

تاش

ردد ب

ديا از

يها



5

كند را تمديد مي 2قرارداد تامين نيتروژن با لينده 4پمكس

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز - مريم خسرويتهيه كننده:

بر .ارددپمكس با شركت (جهت تزريق به مخازن خليج مكزيک)تامين نيتروژن با خلوص و فشار باال با هدف يدادقرارلينده

گذارد تا مي پمكسهزار تن نيتروژن در اختيار 98روزانه حدود لينده شده است، دتمدي 2829اساس اين قرار داد كه تا سال

، تزريق شود.4كوبالوپ زاپ،9به منظور حفظ فشار به مخازن كانتارل

دنيا شريک ازدياد برداشت هايدر يكي از بزرگترين پروژه 2888اين شركت از سال لينده گفته يكي از اعضاي هيات مديرهبه

راهاي توليد نيتروژن خود كنيم و ظرفيتز ميباشد. وي افزود، ما بصورت مستمر تجهيزات خود را به رومي پمكستجاري

ايميليون بشكه 188تا به هدف توليد شودميكمک پمكسبه دهيم تا پاسخگوي تقاضاي آن باشيم. به اين ترتيبافزايش مي

.خود در سال آينده برسد

شدن شود و پس از جداگر ميارد تفكيکوشود. هواي محيط هوا توليد مي جدايش ازواحد پنجتروژن در يدر اين شركت ن

بپيمايد. پمكسرا به سمت مخازن دور از ساحل كيلومتر مسير 188يابد تا اكسيژن، فشار آن افزايش مي

February 2016 - www.Energyglobal.com منبع:

نوشت: پي

باشد كه با كاهش هاي مشهور تزريق نيتروژن در مخازن شكافدار مي، از جمله پروژهمكزيک هاي تزريق نيتروژن در مخازن خليجپروژهها به شدت كاهش يافتند. با اين وجود طبق مطالعات پمكس در ضخامت ستون نفتي در طول تزريق گاز در كالهک، دبي توليد نفت در آن

تواند جايگزين مناسبي براي تزريق گاز نيتروژن ( تزريق فوم )سورفكتانت و نيتروژن( مي95كانتارل )مراجعه شود به بولتن شماره ميدان )به تنهايي( باشد.

1 Pemex 2 Linde 3 Cantarel 4 Ku Maloob Zaap

كزي

مكج

لي خ

ناز

خر م

دق

ريتز

ت جه

از ني

ردمو

ن وژ

تر ني

نمي

تا

6

خبرها

سرويس جديد ارزيابي تكميل چاه نفت و گازبرداشت از مخازن پژوهشكده ازدياد – اكرم وحيديتهيه كننده:

وري چاه معرفي بيني ناحيه تخليه و ميزان بهرهمجموعه جديد ارزيابي تكميل چاه را با هدف پيش 1شركت ميكرو سايزميک

ردي برد و بر رويكهاي غير متعارف را فراتر از رويكرد مبتني بر مدلسازي ميكرد. اين سرويس، تكنولوژي ارزيابي تكميل چاه

، اندي كه به صورت مستقيم از مخزن گرفته شدههاي جديداز داده ايآناليز پيشرفته ،روشاين مبتني بر مشاهدات استوار است.

دست باز توليد تجمعي و بازيافت نهايي مخزن يدقيق تخمين بسيار، تاثير شكاف هيدروليكي با حذفدر اين نوع آناليز، باشد.مي

. دخواهد آم

ز كاركرد هر مرحله ا و وري هر چاهها، بهرهناحيه تخليه چاه تربيني دقيقدهد كه با پيشاين سرويس اين امكان را به اپراتور مي

برنامه ،انجام آنتنها چند هفته بعد از كاري جديد، تغيير نواحي توليدي، ايجاد شكاف هيدروليكي و ....(،)شامل مشبک تكميل

هاي مورد نياز در طول ن موجب بهبود طراحي ايجاد شكاف و ساير عملياتچنيكند هم را طراحي ده باالتريبا بازاي توسعه

شود.توسعه ميدان مي

توانمي از نتايج حاصل از اين سرويس شود.ناميده مي PIindex كندها كمک ميوري چاهي كه در تخمين ميزان بهرهسرويس

دان هاي ميچاهاز استراتژي كلي تكميل استفاده كرد. همچنين اين سرويس ديد سريعي ها چاه به عنوان معياري براي مقايسه

هاي مخزن و كننده ناحيه زهكشي چاهمشخص DIindex سرويس دوم اين مجموعه دهد.در اختيار توسعه دهندگان قرار مي

باشد كه نشان دهنده افت فشار چاه و ه مخزن مياي از شعاع تخلينتايج اين سرويس بصورت نقشهباشد. چاه ميالگوي تخليه

ر ها دلي براي تعيين فاصله بين چاهآايده ريزيدهد تا برنامهباشد و اين امكان را ميهاي مجاور روي آن ميچنين تاثير چاههم

زمان مورد نظر از توليد داشته باشيد.

May 2016 www.microseismic.com - : منبع

1 Microsiesmic

رهبه

ن زا

ميي

ينش ب

پيت

دم خ

دراه

چل

ميتك

ي ياب

رزد ا

دي ج

يوژ

ولكن

تي

ور

اه چ

از

http://www.microseismic.com/



7

و صنعت نفت 4سيمابزارهاي بي

برداشت از مخازن نفت و گازپژوهشكده ازدياد - ذيفنمريم : تهيه كننده

سرراز امكانات و سرريم در صررنعت نفت بسرريار مورد توجه قرار گرفته اسررت. اين گونه ابزارها زمينهامروزه اسرتفاده از ابزارهاي بي

.باشندميگيري فرآيندهاي جالبي در حوزه اندازه

هاي هي در فعاليتبازد نها بيشررتريگذاري كم در زيرسرراختشررده اسررت، با سرررمايه سرريم باع ت بيپذيري ابزار آالانعطاف

و مواقع بسيار سختبسياري از ،گيري معمولي در صنايعارهاي اندازه. الزم به ذكر است كه استفاده از ابزبدسرت آيد نيروگاهي

باشد.غيراقتصادي مي

ايمني و ، پارامترهاي مختلف گيريسيستمي است كه در زمينه اندازه ISA1100.11a، سيستم 2برپايه اطالعات شركت يوكوگاوا

سرررال از زمان معرفي اولين دسرررتگاه 9بيش از كند.تضرررمين مي گيريابزارهاي اندازه امنيت باال را براي اسرررتفاده كنندگان

ISA1100.11a گيري دما، فشار و توان به عنوان سنسورهاي اندازهگذرد. اين نوع ابزار را ميتوسط شركت يوكوگاوا به جهان مي

وارد بازار جهاني شده است.ميالدي 2818ها براي اولين بار در سال داد. اين دستگاه جريان مورد استفاده قرار

اي هها به پيشرررفتا توانسرته اسرت در اين گونه از دسرتگاه سريم، يوكوگاو هاي بياسراس صردها تجربه بدسرت آمده از پروژه بر

هاي ارائه راه حلاين شركت در حال حاضر آماده هاي جديدي را اضافه كند.دست يابد و به اين نوع محصوالت ويژگيبسرياري

.باشدميكاربردي به منظور برآورده كردن نيازهاي مشتريان خود

19تا 18ها به دنبال قطع بودجه و يا كم كردن ي مخصروصا در حوزه نفت و گاز شركت بات فعلثدر بازار بي"گويد:يوكوگاوا مي

هاي يشرفته طراحي شده توسط ما و تالشهستيم كه استفاده از تكنولوژي پپروژه خود هستند. ما مطمئن CAPEXدرصردي

"كند.كارفرمايان فراهم ميبراي سيم، موقعيتي مطلوب را هاي بيهاي نوآورانه در زمنيه سيستمما در راستاي ارائه راه حل

www.oilreviewmiddleeast.com – April 2016 منبع:

1 Wireless 2 Yokogawa

اهتگ

دسزه

داي ان

هاي

يرگ

يب

يمس

ژه

روه پ

وليه ا

مايسر

ن زا

ميش

اهو ك

8

خبرها

به كارگيري نرم افزارK-VIEW هاي ازدياد برداشت به روش تزريق در پايش پروژه

اكسيدكربن دي

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز - مريم خسرويتهيه كننده:

اكسيدكربن در مخازن نفتي معرفي كرده است. اين را جهت پايش عمليات تزريق دي K-VIEWافزار نرم SEISMOS شركت

كربن و موقعيت نواحي جاروب نشده در عمق اكسيدافزار جهت پايش در زمان واقعي طراحي شده است تا نحوه حركت دينرم

اكسيدكربن ، اين نرم افزار تصوير بسيار خوبي از جبهه حركت ديSEISMOSزمين مشخص شود. به گفته رئيس شركت

هاي بسيار موثري ميزان بازيافت نفت را افزايش دهد تا به شيوههاي عملياتي اين فرصت را ميدهد و در نتيجه به شركتمي

رود و به به هدر مي اكسيدكربن تزريقي، به دليل عدم پايش صحيح، در مخزندرصد از دي 98دهند. در حال حاضر حدود

اكسيدكربن تگزاس معرفي شد در ماه دسامبر گذشته در كنفرانس دي K-VIEWافزار كند. نرمجاروب كردن نفت كمكي نمي

هاي عملياتي مورد و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. پس از آن به سرعت در تگزاس و نيومكزيكو خريداري شد و در پروژه

استفاده قرار گرفت.

February 2016- Energyglobal.Com منبع:

ش پاي

ههجب

ت رك

حال

يتيج

د

يد

ن رب

دكسي

اك در

نخز

م

تتفصيلي مقاالچكيده


18

راه ازدیاد ربداشت

جايگاه ازدياد برداشت از مخازن نفتي در ايران

[email protected] پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز -تهيه كننده: مريم خسروي

هاي مغناطيسي و فراباشند كه به تازگي روشهاي حرارتي، شيميايي و تزريق گاز ميهاي ازدياد برداشت اغلب شامل روشروش

ي هاري به نياز ها و چالشها پاسخ مناسب تاست. در نقاط مختلف دنيا تركيبي از اين روشها اضافه شده صوتي نيز به آن

اشاره كرد كه انتخاب بسيار مناسبي زمانهمتوان به تزريق گاز و مواد شيميايي بصورت پيچيده مخازن داده است. از جمله مي

، روش 2و يا بهبود بازيافت نفت1ايران بهترين روش ازدياد برداشت باشد. به عقيده بسياري، در مخازنناهمگن ميدر مخازن

باشد در حالي كه در ساير درصد مي 24الي 28باشد. در حال حاضر متوسط ضريب بازيافت نفت در ايران حدودگاز ميتزريق

اي در ايران نيز مطالعات گسترده .درصد افزايش يافته است 99هاي مختلف، اين عدد به حدود كشورها بواسطه استفاده از روش

براي مثال هاي ازدياد برداشت آغاز شده است.اشد و حركت به سوي استفاده از روشبدر زمينه ازدياد برداشت در حال انجام مي

درصد 25تزريق گاز )به منظور فشارافزايي( در چند ميدان نفتي جنوب كشور منجر به افزايش ضريب بازيافت متوسط به حدود

يب ها ضررود با انجام اين پروژهاست و انتظار ميشده است. همچنين تزريق امتزاجي گاز و سيالبزني در چند مخزن اجرايي شده

درصد افزايش يابد. 98بازيافت نفت به باالي

اكنون در خورشيدي آغاز شده است. هم 1999عمليات تزريق گاز در مناطق نفتخيز جنوب با نصب تأسيسات مورد نياز، از سال

در ميليون مترمكعب در روز را 198شركت ملي نفت ايران، تزريق .شودمخزن نفتي در خشكي و دريا، گاز و آب تزريق مي 15

ميليون مترمكعب 54اكنون روزانه هم مقداراز اين باشد(،)كه بسيار كمتر از نياز واقعي مخازن مي است خود قرار دادهبرنامه

]1[د.شور مناطق نفتخيز جنوب تزريق ميميدان د 18به

مناطق نفتخيز جنوب، ميادين هفتگل، گچساران، لب سفيد، مارون، كرنج، بي بي حكيمه، 1919هاي سال گزارش براساس

دهد. بصورت ميزان بازيافت نهايي پيش بيني شده در هر ميدان را نشان مي 1-اند. شكلپارسي و كوپال تحت تزريق گاز بوده

درصد كل 49د. مجموع نفت درجاي اين مخازن شميليون فوت مكعب گاز در روز به اين ميادين تزريق مي 9/2متوسط روزانه

باشد. در همان زمان برنامه تزريق گاز در مخازن رامشير، آغاجاري، قلعه نار، بينک، كارون، نفت درجاي مناطق نفتخيز جنوب مي

]2[زياليي و نرگسي تنظيم شده بود.

، مارون، پازنان )بازگرداني گاز(، كرنج، پارسي، نفتي گچساران، بي بي حكيمه، آغاجاري، كوپال هاينداميبه در حال حاضر

شود. در ميدانهاي رامشير و دارخوين به صورت امتزاجي، گاز تزريق ميميدان بههفتگل و لب سفيد به صورت غيرامتزاجي و

درصد 99به درصد 29شود ضريب بازيافت مخزن از بيني ميكه پيش ]1[دشومي زمان تزريقطور همبه، آب و گاز نيزرود ود

]9[افزايش خواهد يافت.

1 EOR: Enhanced Oil Recovery 2 IOR: Improved Oil Recovery

بهجر

ا تنه

: تاز

و گب

ق آري

تزان

يرر ا

دت

اشرد

د بديا

ازي

ها


11

ميدان رامشير راه اندازي شد كه قرار بود گاز مورد نياز آن )روزانه و در 1919اولين پروژه تزريق گاز امتزاجي ايران در سال

امتزاجي و هزار بشكه مايعات گازي بصورت 18فشار افزايي، ميليون فوت مكعب( از آغار و داالن تامين شود و پس از 98حدود

ميليون بشكه نفت شود. پيش بيني شده بود كه ضريب 284پام تزريق گردد تا موجب افزايش برداشتي معادل 4188با فشار

از آن دومين پروژه تزريق امتزاجي گاز با فشار باالي پس ]4[درصد افزايش يابد.1/99به 5/27بازيافت نفت در اين ميدان از

پام، در ميدان نفتي دارخوين عملياتي گرديد. 9888

ي ب: ميزان ازديادبرداشت ناشي از تزريق گاز )بمنظور فشار افزايي( در ميادين هفتگل، گچساران، لب سفيد، مارون، كرنج، بي 1-شكل

] 2[حكيمه، پارسي و كوپال

( سلمان C,Dدنا ) -هاي تزريق آب بمنظور فشار افزايي در ميادين مختلفي از جمله سيري سيونددر شركت نفت فالت قاره، پروژه

1951و بالل انجام گرفته است. تنها در ميدان اسفند عمليات سيالبزني در بخش نفتي مخزن انجام شده است. در آذرماه سال

هاي ازدياد گيري از روشميادين اين شركت با بهره برداري ازبهره اظهار داشته است،مدير عامل شركت نفت فالت قاره ايران

]9[ . است يافته افزايش بشكه هزار 428 به هزار بشكه در روز 288، از )تزريق آب( برداشت

منابع

1) http://ayaronline.ir/ 19 1954مهر

از مخازن نفتي، منتشر شده در نهمين نمايشگاه بين المللي نفت،گاز و پتروشيمي، روابط عمومي شركت ملي مناطق لوح فشرده صيانت (2

نفتخيز جنوب

9) http://www.irinn.ir/ 11 1951آذز

دومين همايش ملي توسعه فناوري در صنعت از مخازن نفتي ايران، (EOR)هاي افزايش برداشت، طراحي روش1919كاهكش, محمد، (4

TDCA02-http://www.civilica.com/Paper-، تهران، دفتر همكاريهاي فناوري رياست چمهوري، پژوهشگاه صنعت نفت، نفت

TDCA02_003.html

بهجر

ا تنه

: تاز

و گب

ق آري

تزها

انير

ر ا د

تاش

ردد ب

ديا از

ي

9

23

45

27 30 33 37

66

29

0

10

20

30

40

50

60

70

هفتكل مارون كرنج بي بي

حكيمه

گچساران لب سفيد پارسي كوپال متوسط

يهاي

ت نياف

ازد ب

صدر


12


ازدياد برداشت ميكروبي

[email protected] پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز - مرجان خاجويتهيه كننده:

مقدمه

از طرق هماندنفت باقيآوري ها براي جمعها و محصوالت آنارگانيسم افزايش بازيافت ميكروبي نفت با تكيه بر ميكرو هايروش

شامل: كاهش كشش سطحي، مسدودسازي انتخابي، توليد گاز، تجزيه 1ازدياد برداشت ميكروبي هايمكانيزممختلف وجود دارد.

ترشوندگي )به معناي تمايل به كسب حداكثر تماس براي يک مايع با سطح جامد خود( است.تغيير زيستي و

يط و سازگار با محسئله كه فاقد مواد شيميايي توان به اين ماز آن جمله مي ازدياد برداشت ميكروبي مزاياي بسياري دارد كه

ها به آساني قابل انجام هستند، در كشورهايي همچون مالزي، آمريكا، آرژانتين و چين نتيجه اين فرآيندزيست است، اشاره كرد.

اند. بخش گزارش شده

هاي فعال در ازدياد برداشت ميكروبيمكانيزم

ارگانيسم زنده هاي سنتي ازدياد برداشت كمابيش متفاوت است؛ در اين روش ميكروازدياد برداشت ميكروبي با روشروش

توان به كنند. چنانچه، باكتري مطلوب در مخزن موجود باشد، ميو مواد مغذي الزمه را به درون مخزن تزريق مي )باكتري(

تزريق مواد مغذي اكتفا كرد.

هاي هاي ميداني آن، در ده سال اخير فراگيرتر از گذشته شده است. باكتريم جديد نيست اما پروژهيک مفهو MEORروش

ها را دارند كه در جهت بازيافت نفت باقي مانده در مخازن استفاده ها و حاللمعيني، قابليت توليد انواع سورفكتانت، پليمر، گاز

گردند. مي

كنند كه باع كاهش كشش سطحي بين آب و نفت ي سورفكتانت توليد ميهاي خاصي نوعباكتريكاهش كشش سطحي:

گردند. ميگردد و از اين طريق، موجب افزايش بازيافت مي

هاي باشد، درطول عمليات سيالب زني، حفرههاي متفاوت ميهايي با اندازه سنگ متخلخل شامل حفرهمسدود سازي انتخابي:

اكتري به كند. وقتي بمانده در منافذ كوچک تجمع پيدا ميكنند و نفت باقيرا دريافت مي بزرگتر مقدار بيشتري از آب تزريقي

هاي معيني قادر دهد. باكتريهاي بزرگ از خود نشان ميبعنوان فاز آبي، تمايل به ورود به حفره شود،سنگ مخزن تزريق مي

بنابراين جريان آب تزريقي به سمت مناطق با كنند و هستند با توليد نوعي بيوپليمر مناطق با نفوذپذيري باال را مسدود

گردد.نفوذپذيري كم هدايت مي

1 Microbial Enhanced Oil Recovery (MEOR)

يروب

يكت م

اشرد

د بديا

از


19

ها در مخزن، به ازدياد برداشت كربن و يا ساير حالليد درجاي گازهايي همچون دي اكسيدها با تولگروهي از باكتري توليد گاز:

اع كاهش گرانروي و ارتقاء بازيافت نفت گردند. همچنين توانند در نفت خام حل شوند و بها ميكنند، گاز و اين حاللكمک مي

دهد.گاز توليد شده با كاهش فشار مخزن ميزان توليدات را افزايش مي

ها را تجزيه كنند و از اين طريق باع بهبود توانند پارافين جمع شده در اطراف چاههاي مشخصي ميباكتريتجزيه زيستي:

نفوذ پذيري گردند.

دوست،هاي آبدهد در ماسه سنگمانده را تحت تاثير قرار ميترشوندگي سنگ تاحد زيادي توزيع نفت باقي ترشوندگي:تغيير

ا در هكند. با حضور انواع خاصي از باكتريگيرد و نفت در مركز حفرات تجمع پيدا ميقرار مي سطح سنگفاز آب در تماس با

فاز آبي، شانس تغيير ترشوندگي در مجاورت سطح سنگ وجود دارد.

نتيجه گيري

تزريق باكتري و يا در حين آن امكان پذير شوند، تزريق مواد مغذي پس ازدر طول توليد به مخزن تزريق مي هااغلب باكتري

باره نداي و چكنند. تزريق چرخههاي مختلف از طرق مختلف همچون توليد سورفكتانت به ازدياد برداشت كمک مياست باكتري

تواند منجر به دستيابي سود بيشينه شود.ميكروب ها مي

منبع

Goa, CH., Zekeri, A., Khaled, E., MEOR Applications- Microbes Enhance Oil Recovery Through

Various Mechanism,Oil & Gas Journal (2009)

يروب

يكت م

اشرد

د بديا

از


14


ازدياد برداشت الكترومغناطيسي از مخازن نفتي

[email protected] پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز -ذيفنتهيه كننده: مريم

رقي است كه از بآن، منبع انرژي باشد كهميهاي ازدياد برداشت هاي نفتي از جمله روشگرمايش الكترومغناطيسي چاهروش

هايشود. انرژي گرمايي حاصل از نيرويمنتقل ميبه درون چاه هاي فلزي د وتوسط سيم و يا آنتنشوسطح زمين تامين مي

. شونديمها باع افزايش توليد اين محصوالت تومنياز طريق كاهش گرانروي نفت سنگين، خيلي سنگين و يا بو مغناطيسي الكتر

بسيار مورد توجه اين روش ازدياد برداشت منابع عظيم نفت سنگينبه دليل وجود هاي كانادا، ونزوئال، آمريكا و چين،در كشور

قرار گرفته است.

4الكتريكي هاي ازدياد برداشتمعرفي روش

باشد. اين تغيير در گرانروي باع ، افزايش تحرك پذيري نفت از طريق كاهش گرانروي آن ميEEORهاي اساس عملكرد روش

شود. انرژي الكتريكي اعمال شده به مخزن باع افزايش انرژي جنبسي هاي توليدي ميتر نفت به سمت چاهحركت آسان

وان به تگردد. با توجه به ميزان فركانسي موج انرژي ارسالي، اين نوع ازدياد برداشت را ميميهاي نفت و لذا افزايش دما مولكول

سه دسته اصلي تقسيم كرد:

جريان الكتريكي با فركانس كوتاه (1

الكتركي با فركانس بلند )امواج ماكروويو( جريان (2

گرمايش القايي (9

گردد.ميدر اين مطالعه روش جريان الكتريكي با فركانس بلند يا همان امواج ماكروويو معرفي

گرمايش با استفاده از امواج ماكروويو

ور كلي اين نوع موج بر روي باشد. به ط( و طول موج كم ميMHZ 988888تا 988ماكروويو جز امواج با فركانس باال )

ها ، آنكندهاي قطبي آب برخورد ميهاي آب كه طبيعتي قطبي دارند اثر بسزايي دارد. وقتي امواج ماكروويو به مولكولمولكول

ها با شدت كنند. شدت برخورد مولكولها به هم برخورد ميمولكول را مجبور به حركت چرخشي كرده و در اثر اين چرخش،

ها باع آزاد شدن انرژي گرمايي و در نتيجه گرم شدن ناحيه مورد نظر واج ماكروويو برابر است. شدت چرخش مولكولتابش ام

كند. استفاده از امواج شود. به دنبال گرم شدن ناحيه مورد نظر گرانروي نفت كاهش پيدا كرده و نفت شروع به حركت ميمي

اي دارد.دليل اتالف كمتر گرما، برتري ويژه هاي الكتريكي بهماكروويو نسبت به ساير روش

زير نشان دهنده چگونگي قرارگرفتن سيستم گرمايش امواج ماكروويو در يک مخزن نفتي است. دستگاه توليد كننده امواج شكل

ود. يک شمي گيرد و امواج توسط آنتي كه درون زمين تعبيه شده است به ناحيه مورد نظر منتقلماكروويو بر روي زمين قرار مي

1Electrical Enhanced Oil Recovery (EEOR)

ي س

طينا

مغرو

كتت ال

اشرد

د بديا

از–

ت نف

تنع

صدر

ن وي

ي نوش

ر

mailto:[email protected]


19

هاي موجود بر شود تا از خراب شدن سيستمسيستم خنک كننده متناسب هم درون چاهي كه آنتن در آن قرار دارد تعبيه مي

ه ترين فاصله از ناحيتوان از اين روش در نزديکميترين مزيت اين روش اين است كه اثر گرماي اضافي جلوگيري شود. بزرگ

استفاده كرد.برداشت، از آن هدف ازدياد

د برداشت بر اساس امواج ماكروويوستاپ ازديا، ب( : الف( شماتيک تابش امواج ماكروويو1شكل

برداشت الكتريكي داشت معمولي و ازديادهاي ازدياد برمقايسه روش

هاي بيشتري برخوردار هستند.هاي معمولي ازدياد برداشت از مزيتنسبت به روش EEORهاي روش

هاي معمولي ازدياد برداشت يک ماده خارجي مثل مواد شيميايي، گاز ، بخار و يا آب درون مخزن تزريق در روش

تر از ها بسيار كم هزينهكند؛ در نتيجه اين روشولتاژ برق نقش كليدي ايفا مي EEORهاي شود اما در روشمي

هاي معمولي هستند.روش

هاي الكتريكي بسيار كمتر از روش ازدياد برداشت استفاده شده در روشمدت زمان انتظار براي مشاهده نتيجه

هاي معمولي است.روش

بسيار نزديک به نقطه هدف استفاده كرد، بنابراين نتايج بسيار بهتري هايتوان از فاصلههاي الكتريكي ميروشاز

گردد.ميهاي معمولي كسب نسبت به روش

هاي در استفاده از روشEEOR، شود.زمين شناسي و يا خصوصيات مخزن از پارامترهاي چالش برانگيز محسوب نمي

چالش تهيه و يا نگهداري مواد شيميايي )و يا ساير مواد الزم براي(EOR هاي الكتريكي وجود ندارد به همين در روش

ها هم در دريا و هم در خشكي استفاده كرد.توان از اين روشدليل مي

باشند، چرا كه صرف اين نوع انرژي همراه با ايجاد زباله مي هايي سازگار با محيط زيستيكي روشهاي الكترروش

باشد.مين

بيشتر تمركز گرمايش بر روي ناحيه دهانه هايي نيز دارند؛ به عنوان مثال ممكن استمحدوديت EEORهاي استفاده از روش

تنها زماني قابل استفاده هستند كه در محيط هدف، آب نمک وجود داشه باشد. EEORهاي چنين، بعضي از روشچاه باشد. هم

.شودهاي اين روش محسوب ميايجاد خوردگي در الكترودهاي توليد كننده جريان برق از ديگر محدوديت

منبع

Rehman, M., Meiribout, M., “ Conventional versus Electerical Enhanced Oil Recovery: a review”,

Published on J Petrol Explor Prod Technol (2012).

الف( (ب

ي س

طينا

مغرو

كتت ال

اشرد

د بديا

از–

ت نف

تنع

صدر

ن وي

ي نوش

ر


17


ضريب بازيافت گاز در مخازن گازي متصل به آبده به روش تزريق گاز بهبود

اكسيدكربن در سطح تماس آب و گاز دي

[email protected] برداشت از مخازن نفت و گاز پژوهشكده ازدياد -زهرا اسماعيل زاده كننده: هيته

مقدمه

ه داخل آب ب هجوم. باشدكمتر ميآبده به متصل غيرمخازن گازي از ضريب بازيافتضريب بازيافت مخازن گازي متصل به آبده

لزوم ترك مخزن در فشار باال و همچنين مخزن گازي منجر به افزايش اشباع گاز باقيمانده در مخزن، توليد مقادير باالي آب،

، براي مخازن تحت رانش 18-58د. ضريب بازيافت براي مخازن گازي با تخليه طبيعي %شوتشكيل هيدرات در خطوط لوله مي

باشد.مي 98-78و براي رانش آب قوي % 98-18جزئي آب %

هاي زير كنترل شده است:با روش مشكل توليد آب در مخازن گازي متصل به آبده، عمدتا گذشته ساليان طي

ود. شگاز به دام افتاده مي شدن آزاده پايين آمدن سطح آب و همچنين انبساط و هاي آبي كه منجر بتوليد آب از اليه .1

هاي توليد آب، مشكل تزريق مجدد آب توليد شده و توليد گاز كم فشار با از جمله ايرادات اين روش افزايش هزينه

باشد.هاي درون چاهي مياستفاده از پمپ

تر توليد شود. در مخازني كه هنوز هاي بااليي و آب از چاه هاي پايينچاهتوليد همزمان آب و گاز به صورتي كه گاز از .2

اند، اين روش بيشترين بازده اقتصادي را در بر دارد.با مشكل جدي توليد آب مواجه نشده

رحجم زيادي از گاز توليد شده باشد. اين روش د توليد گاز با دبي باال به طوري كه عليرغم باال آمدن آب در مخزن، .9

بعضي موارد با محدوديت روبرو بوده و باع افزايش ضريب بازيافت گاز نخواهد شد.

اكسيدكربن در افزايش ضريب بازيافت گاز و كنترل آب ورودي به مخزن مطالعه شده است. در اين مقاله تاثير روش تزريق دي

تئوري و روش انجام كار

تر بودن آن از گاز طبيعي به عنوان يک اليه مياني بين آبده و بخش سنگين اكسيدكربن به دليل داشتن چگالي كمتر از آب ودي

اكسيدكربن در عمق سطح تماس آب و رسد. تزريق ديگيرد و تحت تاثير نيروي گرانشي به پايداري ميگازي مخزن قرار مي

اثر توزيع جانبي گاز در مخزن، تا حد زيادي شود، درهاي مخزني ميگاز عالوه بر اينكه مانع از باال آمدن و نفوذ آب به داخل اليه

ن نسبت اكسيدكربپذيري ديتر بودن تحركگردد. از طرفي به دليل پايينباع رانش گاز طبيعي به سمت باال و توليد آن مي

تور تاثيرگذار كدر آب يک فا اكسيدكربنديبه متان فرايند جابجايي و توليد گاز پايدار خواهد بود. همچنين حالليت پذيري باالي

گردد. براي اين منظور بايد فشار تزريق شكني آب را به تاخير انداخته و باع برگشت آن به داخل آبده ميبوده و ميان

اكسيدكربن نسبت به فشار اوليه آبده بيشتر باشد.دي

ي د

قري

تزاز

د گولي

ش تزاي

افب و

د آولي

ش تاه

ر كظو

منه

ه ببد

ه آل ب

صمت

ي از

ن گاز

خر م

دن

ربدك

سياك


19

سبک انجام و مورد مطالعه قرار گرفت. در سناريوي پايه توليد گاز در مدت در يک مخزن گازي 2COسازي روش تزريق شبيه

سال و همزمان با شروع توليد گاز از مخزن، در 98اكسيدكربن طي سال تحت رانش آب بوده است و در سناريوي دوم دي 98

سطح تماس آب و گاز تزريق شده است.

نتايج

درصد كاهش 78سناريوي دوم به دليل كنترل نفوذ آب به داخل مخزن به ميزان دهد، توليد آب در سازي نشان مينتايج شبيه

(. 1)شكل درصد افزايش داشته است 4درصد و توليد ميعانات گازي از اين مخزن 18يافته است. همچنين توليد گاز

سال پس از شروع توليد 4ربن اكسيدكزمان و فشار تزريق بر ضريب بازيافت تاثير گذار خواهد بود. به عنوان مثال تزريق دي

دهد.گردد، نشان ميضريب بازيافت بيشتري را، نسبت به حالتي كه از ابتداي توليد تزريق انجام مي

اكسيدكربندي تزريق اثر در گاز بازيافت ضريب افزايش :1-شكل

منبع

N.A.Ogolo, J.O.Isebor, M.O.Onyekonwu, Feasibility Study of Improved Gas Recovery by Water Influx

Control in Water Drive Gas Reservoirs, SPE-172364-MS, 2014.

Pro

du

ction

Rate, b

bl/d

ay

Cu

mu

lati

ve

Pro

du

ctio

n, bb

l

Time, year

ي د

قري

تزاز

د گولي

ش تزاي

افب و

د آولي

ش تاه

ر كظو

منه

ه ببد

ه آل ب

صمت

ي از

ن گاز

خر م

دن

ربدك

سياك


11


در كويت 4ماازدياد برداشت مخزن كربناته س هايسنجي روشمطالعات امكان

[email protected] پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –مريم جهانديده تهيه كننده:

مقدمه

. توليد نفت از اين ميدان در واقع شده استدر شمال كشور كويت كيلومتر مربع 288 بيش از مساحتكربناته با يمخزن ماس

ربناته داراي دما و شوري بااليي توسط رانش طبيعي به توليد ادامه داده است. اين مخزن ك 2888آغاز شده و تا سال 1591سال

با موفقيت انجام شد. در سال ايهقطان با الگوي پنج نپايلوت تزريق آب بر روي ميد 1551در سال باشد.نفت دوست ميو بوده

با هابسياري از چاه اي اجرا شد كه بعلت ناهمگوني باالي مخزننقطه 5تزريق آب به ميدان در مقياس صنعتي با الگوي 2881

طلب به بررسي نتايج رسيد. اين م %98به ميزان برش آب ميدان 2811سال ن شكني زودهنگام آب مواجه شدند. پديده ميا

.پرداخته شده استتزريق آب پس از ،هاي ازدياد برداشتروشاعمال امكانپذيري فني آناليز و ،مطالعات شبيه سازي

مطالعات ازدياد برداشت

سازي شد. اولين قدم براي ساخت مدل سكتور انتخاب منطقه يک مدل سكتور بزرگ براي ساما شبيه منظور انجام مطالعاتهب

باشد. با استفاده از تمام اطالعات زمين شناسي و پتروفيزيكي ازدياد برداشت مي پايلوتاجراي با هدفمناسب و مطلوب در مخزن

تعداد و با m 9×9با ابعاد اينهمدل ريز دامدل سكتور اجراي پايلوت ساخته شد. جهتموجود مدل سكتور براي منطقه مناسب

قرار كه قبال تزريق آب در آن انجام شده بود اييهناح در همان سكتورمدل محل . باشدمياليه 188و داراي 9557488سل

.سازي شدهاي مختلف آزدياد برداشت در سكتور مورد نظر شبيهو روش گرفت

( در آزمايشگاهSP) پليمر-تزريق سورفكتانت

تركيبي پس از بررسيانتخاب و به عنوان فرمول اوليه carboxylate-45EO-25PO-28Cبا فرمول اين مطالعه ماده شيمياييدر

بدست dynes/cm 882/8نهايي گرديد. تنش ميان رويه متناظر با آن در حدود IOS-28-19C, IOS-18-15C هاياز سورفكتنت

استيک باشد. تترا سديم دي آمين تتراسورفكتانت ميبدون حضور برابر كمتر از تنش ميان رويه آب و نفت 4آمد كه تقريبا

تغيير خواص ترشوندگي سنگ مخزن به آب دوست به با هدف هاي آهن از سنگ مخزن براي جداسازي يون (EDTA)اسيد

براي كنترل تحرك پذيري سيال تزريقي به كار برده شد. FP 3330S كار برده شد. پليمر

بعد ( orS ) ميزان نفت باقيمانده حاصل گرديد. %51معادل با در مغزه بازيافت نهايي )SP(پليمر –تست تزريق سورفكتانت در

انتخاب نشان دهنده اين روش ضريب بازيافت بسيار باال در باشد.بود كه عدد بسيار پايين و مطلوبي مي 89/8اين تست از انجام

.باشدميماده شيميايي مناسب

از در ابتدا قبلسازي شد. سكتور انتخابي در مراحل قبل شبيهدر مدل پليمر –سورفكتانت تزريق : SPيق سازي تزرشبيه

ار و اساس اطالعات توليد، فشسازي شد و تطابق تاريخچه بر دل، عمليات تزريق آب در مدل شبيهتزريق گاز يا سورفكتانت به م

1 Sama

شرو

ي ج

سنن

كاام

توي

ر ك د

تهنا

ربن ك

خزت م

اشرد

د بديا

ازي

ها


15

توزيع و اشباع مفيدي از عمليات تزريق آب اطالعاتاين اطالعات قابل قبول موجود از با توجه به . گرديدها انجام هاي چاهداده

ميزان و روز از تزريق به چاه توليدي رسيد 58آب تزريقي بعد از گذشت نتايج نشان داد كه سكتور بدست آمد.سيال در مدل

-سورفكتانت حجم فضاي خالي 9/8معادل پس از تزريق آب،تخمين زده شد. %9/5بازيافت از طريق روش تزريق آب در حدود

بشكه در روز به مدل تزريق شد. سورفكتانت 9188پليمر و با نرخ ppm 9988 وسورفكتانت درصد وزني 9/1 با غلظت يپليمر

پليمر بهمراه سورفكتانت بازده جاروبي را شده و استفاده از %9تا حدود در ناحيه تحت تزريقباقيمانده باع كاهش اشباع نفت

بازيافتي تزريق آب به تنهايي درحاليكه تخمين زده شد % 78افزايش داده است. بازيافت نهايي نفت توسط اين روش در حدود

بوده است. %29شيميايي در حدود ين بازيافت حاصل شده توسط تزريق بنابرا .داردرا در بر % 99حدود

سازيسازي شد. در اين شبيهشبيهپس از تزريق آب كسيدكربن به مخزن ساما ايگاز دتزريق :گاز پيوستهسازي تزريق شبيه

%19 روز تزريق گاز 912در نظر گرفته شد. بازيافت نهايي نفت در اين روش بعد از پام 9988ته چاهي فشاربراي حد باالي

بوده است. تخمين زده شد. عدم كنترل تحرك پذيري گاز و ناهمگوني باالي مخزن از داليل پايين بودن كارايي اين روش

شد. سكتور بررسيكربن نيز در مدل اكسيدمتناوب آب و گاز دي تزريق (:WAG) سازي تزريق متناوب آب و گازشبيه

به در مدل اعمال گرديد و ،بشكه در روز 9188برابر آبو حداكثر نرخ تزريق cf/D 4/9×187حداكثر نرخ تزريق گاز به ميزان

9/99بازيافت نفت در حدود ميزان ،سيكل تزريق 7روز تزريق آب انجام شد. بعد از 49اكسيدكربن و روز تزريق دي 49مدت

اشد. بميكربن تزريق شده در روش تزريق گاز اكسيدنصف ميزان ديدر اين روش درصد بدست آمد. حجم كل گاز تزريق شده

مشاهده شد. گازپيوسته بازيافت نفت در اين روش در مقايسه با روش تزريق %5افزايش ،تحرك پذيري گازبا بهبود

پايلوتسازي خالصه شبيه

يدكربن تزريق متناوب دي اكسو كربناكسيدديپليمر ، تزريق پيوسته -روش ازدياد برداشت تزريق آب، تزريق سورفكتانت چهار

ميزان باالترينمنجر به پليمر -روش تزريق سورفكتانتاستفاده از نتايج نشان داد كه .شد سازيشبيه سكتورو آب در مدل

گذار بر ميزان بازيافت نفت و كارايي روش ازدياد برداشت است. ناهمگوني مخزن مهمترين پارامتر تاثير. شودميبازيافت از مخزن

آب و . روش تزريق متناوبباشدميكنترل تحرك پذيري سيال تزريقي ازدياد برداشت، بر كارايي روش از عوامل ديگر تاثيرگذار

و بعنوان يكي كندميحاصل ميزان بازيافت بيشتري اكسيدكربندي زگاپيوسته اكسيدكربن در مقايسه با روش تزريق دي گاز

باشد.ميهاي مطلوب مطرح از گزينه

بعامن

F.Koyassan Veedu, D.E. Thomas, P.Wang, K.Eskandaridalvand, J.Hornbrook,”EOR-Feasibility Study

Through an Integrated Laboratory Evaluation and Reservoir Simulation for a larg carbonate field in Kuwait”

SPE 173255 prepared for the 2015 SPE Reservoir Simulation Symposium,Houston,23-25 February

شرو

ي ج

سنن

كاام

توي

ر ك د

تهنا

ربن ك

خزت م

اشرد

د بديا

ازي

ها


28


هاي تزريق آب در مخازن و راهكارهاي مقابله با آنبررسي چالش

[email protected] پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز -محمدصابر كرم بيگي تهيه كننده:

فياي اآمار جغر به انتها نگاهي گذرا در شود. همچنينپرداخته مي هاي تزريق آب و راهبردهاي مقابله با آنچالشدر اين نوشتار به

هاي مورد بح خزن و بهبود توليد نفت است. چالش. هدف تزريق آب حفظ فشار مشده استهاي صنعتي مرتبط انداخته پروژه

عبارتند از:

توانند گردد؛ زيرا ذرات معلق ميود سازي باع كاهش تخلخل مخزن مي: مسدمسدود سازي به دليل وجود ذرات معلق -1

ذيري چاه و افزايش فشار تزريق پباع كاهش تزريق . اين عاملمنجر شوند هاي محيط متخلخلهبه بسته شدن گلوگا

ريسک مسدودسازي از طرفي امكان كاهشايجاد شكاف ناخواسته در سنگ مخزن گردد. باع تواند گردد كه خود ميمي

، Multimediaدرشت دانه، فيلترهاي :توان به اين موارد اشاره نمودميكه وجود داردمخزن با استفاده از فيلترها

Ultrafiltration وCartridge .

ميزان به اياثر پوسته اي ايجاد گردد كه طبق تعريفاثر پوستهتواند به دليل : اين پديده ميپذيري چاهكاهش نفوذ -2

هاي مرتبط با تغيير فاز سياالت و ساير فعاليت ني،دهاي معگردد. رسوب نمکاطراف چاه اطالق مي خسارت در ناحيه

ريک چاه با هدف تح انگيزشتوان با عمليات د. اين چالش را ميتوانند منجر به كاهش نفوذپذيري سازند گردنتوليد مي

آن مديريت نمود.

بر سطح نوديآهاي برگشت ناپذير كاتودي و و كاهش الكتروشيميايي يعني واكنش: اين پديده شامل اكسايش خوردگي -9

پذيري و تركيدگي گردند. براي مقابله با اين راخ شدگي، شكستها دچار كاهش قطر، سوشود لولهفلز است كه باع مي

هاي ( بازدارنده2ضد زنگ، مقاوم به خوردگي مانند فوالدهايهاي ( استفاده از لوله1وجود دارد: چالش، سه راه عمده

ميدها و بر سطح فلز مانند آ واكنشي ول الكتروليتي از طريق ايجاد يک اليه غيرخوردگي براي جلوگيري از تشكيل سل

هاي شيميايي.هاي مكانيكي و افزايهاكسيژن محلول در آب از طريق روش حذف (9 هاي چرب وآمين

در ترين چالش تزريق آب در مخازن معرفي نمود كه ترين و پيچيدهتوان مهم: اين چالش را ميهاي معدنيرسوب نمک -4

تواند منجر به مخزن نيز ميچنين كاهش فشار آيد. هموجود ميه ي آب تزريقي و آب سازند بپذيراثر عدم تجانس

هاي ( استفاده از بازدارنده1وجود دارد: تشكيل رسوبات كربناته گردد. دو راهكار عمده براي مقابله با اين چالش هميشگي

تشكيل رسوب يعني يون سولفات. حذف عامل (2 بلور رسوب گردند و يا رشد زاييجلوگيري از هستهتا باع ،رسوب

ور به طاحتمال تشكيل رسوبات بسيار سخت و حذف ناپذير سولفاته ،برسد ppm 28چه غلظت يون سولفات به زير چنان

وفيلترها در يک يا چند مرحله جهت كاهش غلظت اين يون . اين مهم از طريق اعمال نانكندچشمگيري كاهش پيدا مي

منيزيم و كلسيم نظيرهاي دوظرفيتي چنين ساير يونفراهم خواهد شد. هم ppm 188به زير ppm 9888از حدود

هاي تک ظرفيتي قابليت عبور از اين غشاها را دارند. در حالي كه يون افتند؛رها به دام مينيز در اين فيلت

ر دثبت نشده است، ناگهان گاز سولفيد هيدروژنتوليد در آنتا كنون كه يمخزندر اين پديده در ترشي مخزن:افزايش -9

. دليل اين امر تزريق مداوم آب دريا حاوي يون سولفات در يک گرددگزارش مي گاز حضور اين توليدي آنهاي چاه

ني آ

روش

پيت

الشك

و مب

ق آري

تز


21

هاي كاهش دهنده سولفات توليد گردد. عالوه بر باكتريتواند توسط مي سولفيد هيدروژن تاريخچه طوالني است كه

توانند در كارخانه فرآورش آب استفاده گردد.اكتري نيز ميراهكار حذف يون سولفات، مواد شيميايي ضد ب

هاي مهم بر اساس تجربيات موفق تزريق آب در دنياتوصيه

هاي مهمي براي هر چه بهتر شدن عملكرد تزريق آب در توان به نكات و توصيههاي موفق تزريق آب در دنيا ميبا بررسي تجربه

گردد:ره ميها اشادامه به برخي از آندر ا مخزن رسيد كه

متري سطح دريا 98يا از عمق حداقل رتامين آب كارخانه فرآورش با كيفيت باال از طريق پمپاژ آب د

هت جلوگيري از خوردگي ناشي از آناجتناب از ورود اكسيژن به خط لوله و اتصاالت ج

خال واحد هايمطلوب پمپداري زدا از طريق نگهكيفيت برج اكسيژن باال نگه داشتن

هاي پايش خوردگيهاستفاده از سامان

ف كارخانه فرآورش آبهاي مختلق در بخشگيري توزيع ذرات معلاندازه

گيري كارخانهحوالي واحد هوازدا و نقاط نمونه هاي چسبنده درپايش باكتري

شروع تزريقميليون بشكه در 1هزار تا 988 درهاي تزريقي تازه حفر شده رسوب در چاه هاي ضداستفاده از بازدارنده

زماني مناسب بازهها و حجم آب توليدي در مخزني نظير نرخ تزريق، فشار چاه پايش مستمر اطالعات

هاي در محله طراحي( را در مناطق مختلف را نشان هاي فعال و پروژهيق آب )پروژههاي تزرپروژه پراكندگي تعداد 1-جدول

هاي ن آن، پتانسيل بااليي براي استفاده از پروژهخاورميانه و بخصوص ايران با توجه به تنوع مخازرسد منطقه دهد. به نظر ميمي

تزريق آب دارند.

هاي انجام شده در زمينه تزريق آب دريا در مخازن مختلف دنيا: گستره پروژه1-جدول

منبع

http://www.worldoil.com/magazine/2016/may-2016/features/seawater-injection-challenges-

mitigation-geographic-distribution-and-best-practices

S/N Geographic location Number of projects

1 North America and Gulf of Mexico 210

2 Europe 190

3 West Africa 110

4 Australia 80

5 Asia 70

6 South America 50

7 Middle East 35

8 Africa (Excluding west Africa ) 30

Total 775

ني آ

روش

پيت

الشك

و مب

ق آري

تز


22


قلمي لوله استفاده از آزمايش با امتزاجي فشار حداقل تعيين

[email protected] برداشت از مخازن نفت و گاز اديپژوهشكده ازد -اكرم وحيدي: كنندههيته

يكي از مخازن ايران فشار امتزاج نفت، تعيين حداقل در پژوهشكده ازدياد برداشتهدف از اين مطالعه آزمايشرگاهي انجام شده

تزريق ،فشررار فعلي مخزن با توجه به گاز تزريق يندآفر . درباشرردبا اسررتفاده از آزمايش لوله قلمي مي اكسرريدكربنبا گاز دي

اهيم خواهد شررد كه در تزريق امتزاجي ميزان بازيافت نهايي باالتري نسرربت به غير امتزاجي خو انجام امتزاجي غير يا امتزاجي

كه در آن نفت و گاز اسررت 1پذيري، تعيين كمترين فشررار امتزاجامتزاجي بودن تزريق بررسرري جهت پارامتر ترينمهمداشررت.

شود گيري ميهاي متفاوتي اندازه. حداقل فشرار امتزاجي در آزمايشگاه با روش فاز وجود خواهند داشرت قي به صرورت تک يتزر

گيري حداقل فشار براي اندازهباشد. مي 4و ناپديد شدن كشش سطحي 9رونده، حباب باال 2ها شرامل تسرت لوله قلمي اين روش

، گاز در فشررارهاي مختلف و باالتر از فشررار حباب در لوله كه يک روش معمول در صررنعت نفت مي باشرردامتزاج در لوله قلمي

اندازه گيري 9حجم خلل و فرج 2/1 گاز به مقدار ميزان بازيافت نفت بعد از تزريق و در هر فشررارتزريق ،قلمي اشررباع از نفت

شود. در فشار امتزاج شكستگي در منحني مشاهده شرود و در نهايت منحني تغيرات ميزان بازيافت بر حسرب فشار رسم مي مي

ا باال بردن ب شرود كه در فشرارهاي باالتر از اين شكستگي نفت با سيال تزريقي امتزاج پذير خواهد شد و ميزان بازيافت نفت مي

.باشدميدرصد 58هاي باالتر از فشار امتزاجي ميزان بازيافت بيشتر از فشارفشار تغيير چشمگيري نخواهد كرد. از طرفي در

شرح آزمايش

سازي ست. بعد از آمادهتهيه شده ا 92ويتي اگر يكي از مخازن ايران با گرنفت زنده مورد نظر از تركيب نمونه نفت و گاز تفكيک

و 91/29و 99/21، 72/11، 24/19تسرت تزريق گاز براي چهار نقطه در فشرارهاي تزريق ،لوله قلمي و اشرباع آن با نفت زنده

شود.محاسبه مي حجم خلل و فرج 2/1 شود. در نهايت بازيافت نهايي نفت بعد از تزريقانجام مي (C 2/19°دماي مخزن )

به اين شكلنشران داده شده است. با توجه 1-زيافت نفت برحسرب فشرار تزريق و حجم گاز تزريق شرده در شركل تغييرات با

انه اي از امتزاج نفت و كه نشباشدمي كمي شريب و روند تغيرات آن داراي درصرد 58ميزان بازيافت براي تمامي نقاط باالتر از

تواندن اين عدد به فشار حباب نفت، ميباشد و با توجه به نزديک بومگاپاسكال 24/19هاي باالتر از در فشرار اكسريدكربن دي

پذير است.كربن امتزاجاكسيداز دينظر در تمامي فشارهاي باالتر از فشار حباب با گ گفت نمونه نفت مورد

1 Minimum miscibility pressure 2 Slim-tube 3 Rising bubble 4 Vanish interfacial tension 5 Pore volume

يلم

ه قول

ش لماي

آزاز

ده فا

ستا ا

ي باج

تز ام

ارش

ل فداق

حن

ييتع


29

داده سازي با هم تطابق سازي و نتايج آزمايشگاه و شبيهشبيه CMG-GEMبا استفاده از نرم افزار لوله قلمي تسرت پس از آن

در اين .شده استن يكمترين فشار امتزاجي گازهاي ديگر نيز تعيه سازي شده يمدل لوله قلمي شرب با اسرتفاده از سرپس شرد

.تگزارش شده اساكسيدكربن و نيتروژن مطالعه كمترين فشار امتزاجي در تزريق گاز نيتروژن همچنين تركيب گازهاي دي

خالص( گاز نيتروژن(: ميزان بازيافت بر حسب فشار 4-شكل : ميزان بازيافت بر حسب فشار 9-شكل )تركيب گاز نيتروژن و دي اكسيدكربن(

Randall T. E., Bennion D. B., "Resent Developments in Slime Tube Testing for HCMF Solvent Design”

presented the petroleum society of CIM, held in Rejina, 1987

Ekundayo, Jamiu Mufutau, Ghedan, Shawket G, “Minimum Miscibility Pressure Measurement with

Slim Tube Apparatus - How Unique is the Value? “, SPE Conference Paper, 165966-MS , 2013

70

80

90

100

15 17 19 21 23 25 27 29ت

نفت

يافاز

ب%

(Mpa)فشار

0

20

40

60

80

100

15 20 25 30 35

ت نف

تياف

ازب

%

(MPa) فشار

MMP= 25.51 MPa

0

20

40

60

80

100

15 20 25 30 35

ت نف

تياف

ازب

%

(MPa) فشار

MMP= 28.27 MPa

يلم

ه قول

ش لماي

آزاز

ده فا

ستا ا

ي باج

تز ام

ارش

ل فداق

حن

ييتع

https://www.onepetro.org/conference-paper/SPE-165966-MS

https://www.onepetro.org/conference-paper/SPE-165966-MS


24


اكسيدكربن غني شده با پذير نفت با استفاده از تزريق ديبازيافت امتزاج

هيدروكربني گاز نيتروژن و

[email protected] پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز-شيما ابراهيم زاده تهيه كنندگان:

[email protected] نفت و گازپژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن -مريم قاسمي

باشد كه معموال به دو روش تزريق امتزاجي و غيرامتزاجي هاي ازدياد برداشت مخازن نفتي ميروشترين تزريق گاز يكي از متداول

به ، نيروهاي موئينهدر تزريق امتزاجي گاز .باشدميهاي متفاوتي در بازيافت نفت به جا مانده موثر مكانيسمگيرد. صورت مي

يزان م، ترين فاكتور در بررسي امكان امتزاج پذيريمهمشود. بازيافت نفت ميافزايش اين امر باع حداقل مقدار خود رسيده و

است. 1اختالف بين فشار مخزن و حداقل فشار امتزاج پذيري

پذيري تک تماسي گاز تزريقي و امتزاجافتد. در اتفاق مي 9يا چند تماسيو 2تک تماسي به دو صورتبه طور كلي امتزاج پذيري

ر د پذيري چند تماسي آنكه، امتزاج حال دهند.كامل رسيده و يک فاز تشكيل مي پذيريامتزاج نفت مخزن با اولين تماس به

.آيدبه وجود مي هاي متعدد بين گاز تزريقي و نفت مخزنتماسنتيجه

ا نفت اكسيدكربن بپذيري ديچرا كه امتزاجازدياد برداشت مي باشد. هاياز بهترين روش يكي اكسيدكربنديامتزاجي تزريق

ه ب اكسيدكربنمحيطي دي زيست مخرب اثرات دليل كاهشافتد. عالوه بر آن، اين روش به مخزن در فشارهاي پايين اتفاق مي

وردگي خ اكسيدكربن دسترسي به منبع آن، ايجادترين چالش استفاده از ديباشد. مهماي بسيار قابل توجه ميعنوان گاز گلخانه

هاي باالي آن است.و هزينه درچاه و تاسيسات

روش كار

روكربن، برروي دو نوع نفتنيتروژن وگاز هيد با آميختهاكسيدكربن دي سازي در تزريق امتزاجيدر اين مقاله مطالعات شبيه

و WINPROP با نرم افزار يفشار امتزاج كمترينتخمين ( از ميدان ابوظبي مورد بررسي قرار گرفته است.2و نفت1)نفت

روژن پذيري براي دي اكسيدكربن خالص و نيتكمترين فشار امتزاجمقدار تنظيم معادله حالت پنگ رابينسون صورت گرفته است.

با استفاده از مدل 4لوله قلمي سازيمدل باشد.پام مي 9888پام و 4888برابر 2پام و براي نفت9999برابر 1در حضور نفت

شده انجام CMGافزاري نرم از بسته GEM با استفاده از نرم افزار1×1×28تركيبي )به صورت تک بعدي( و با گريد بندي

خالصه شده است. 1-و بخشي از نتايج آن در جدول است

پيش بيني امتزاج پذيري تک تماسه و چند تماسه :1-ولجد

نيتروژن دي اكسيد كربن 4نفت 2نفت

MCM FCM MCM FCM

4 0 1000 6200 3375 3525

0 4 5000 67500 3875 1000>

5/0 5/0 5000 45500 3875 8350

1 Minimum Miscible Pressure (MMP) 2 First Contact Miscibility 3 Multiple Contact Miscibility 4 Slimtube

جزا

متا

ي د

بات

نفي

يرپذ

يور

ربوك

درهي

از و گ

ن وژ

تر ني

ن،رب

دكسي

اك


29

خالصه نتايج:

توان در موارد زير خالصه:نتايج حاصل از اين مقاله را مي

پذيريحداقل فشار امتزاجدر ند چند تماسي وپذيري با فرآيامتزاج 2و نفت 1اكسيدكربن به نفتدر تزريق نيتروژن/ دي (1

.)باشدمي درصد 28براي نيتروژن و دي اكسيدكربن 1غلظت آستانه( پذيردپام صورت مي9999باالتر از

براي درصد 98پام با غلظت آستانه 9999باالتر از ي حداقل فشار امتزاجدر 1اكسيدكربن به نفتتزريق متان/ دي (2

گيرد.صورت مي اكسيدكربنمتان و دي

اكسيدكربنشود. بنابراين غني كردن ديپايين انجام مي پذيريحداقل فشار امتزاجدر 1اضافه كردن گاز غني به نفت (9

شود.با اتان در فرآيند ازدياد برداشت پيشنهاد مي

ر از كردن نيتروژن با اتان )باالتندارد ولي غني حداقل فشار امتزاج پذيريكردن نيتروژن با متان تاثير خاصي روي غني (4

دهد.را كاهش مي حداقل فشار امتزاج پذيري( درصد 98حدود

دهد.اكسيدكربن يا نيتروژن ميزان بازيافت را كاهش ميكردن ديبه طور معمول، غني (9

منبع

Belhaj, H., Abukhalifeh, H., Javid, Kh., “ Miscible Oil Recovery Utilizing N2 and/or HC Gases in CO2

Injection”, J. of Pet. Sci. and Eng. (2013), Pages 144-152.

Threshold Concentration 5

جزا

متا

ي د

بات

نفي

يرپذ

يور

ربوك

درهي

از و گ

ن وژ

تر ني

ن،رب

دكسي

اك


27


در مخازن گاز ميعاني 4اينرسي منفي اثر و 4شدگي جفت مثبت اثر

[email protected] گاز پژوهشكده ازياد برداشت از مخازن نفت و -عليرضا نورمحمد تهيه كننده:

مقدمه

هايسيستم در است. اما مويينگي تأثير نيروهاي تحت سنگ منافذ در فازها توزيع مخزن، مهندسي در دوفازي مسائل اغلب در

كند. عالوه توليد را كمي مويينه نيروي و باشد كم بسيار تواندمي مايع و سطحي ميان گاز كشش ميعاني، گاز بحراني نزديک

خواهند مؤثر 2مويينگي اندازة نيروهاي به نيز 1گرانروي نيروهاي بنابراين شود،مي زياد بسيار چاه همسايگي در گاز آن سرعت بر

اشباع مثل جريان ماكروسكوپي خواص نتيجه، گيرد. درمي قرار گرانروي نيز نيروهاي تأثير تحت فاز توزيع كه طوري به بود،

بيان عدد مويينگي نام به كه منافذ، مقياس در مويينگي نيروهاي به گرانروي نيروهاي نسبت به نفوذپذيري نسبي، و باقيمانده

هستند. وابسته شود،مي

به چاه اطراف در ميعانفاز ،شبنم نقطه فشار زير به چاهي ته جرياني فشار كاهش و با توليد همزمان ميعاني در مخازن گاز

آيد. ناحيهمي پايين چاه دهيبهره آن اثر در و يافته كاهش گاز فاز نسبي نفوذپذيري ميعانات، اشباع افزايش با آيد.مي وجود

بعلتو از طرفي (جريان عبور مقطع سطح كاهش دليل به )سيال باالي هاي سرعت با است ايمنطقه شامل چاه به نزديک

نزديکهم به بسيار ميعانات و گاز فاز فيزيكي خواص و است بحراني شرايط به نزديک مخزن اوليه سيال باال، دماي و فشار

محيط درميعانات گاز و فازي دو جريان نسبي نفوذپذيري ترتيب اين دارد. به دووج كمي 9سطحي كشش ضمن آنكه است

كه با عدد مويينگي،فاز دو بين كشش سطحي و سرعت از متأثر بلكه نيست، سيال اشباع تابع فقط شرايط اين متخلخل در

. باشدمي نيز ،شودمي بيان

شدگي جفت مثبت اثر

ود شنسبي با افزايش سرعت مي هاي همزمان دو فاز در سياالت دو فازي كه منجر به افزايش نفوذپذيريپديده جفت شدن جريان

1554سال در. است شده مغزه مشاهده روي زيادي آزمايشهاي توسط پديده،به پديده جفت شدگي مثبت معروف است. اين

كاهش و گاز باالي بسيار سرعت علتب، نزديک به چاه ناحيه در كه كردند اشاره نكته اين بار دانش و همكارانش به اولين براي

عبورپذيري افزايش و چاه اطراف در ميعانات اشباع كاهش آن نتيجه يابد كهمي ( افزايشcNمويينگي ) عدد سطحي، كشش

هرچه ميزان عدد مويينگي .شودمي شناخته شدگي جفت مثبت اثر نام به نسبي عبورپذيري بر مثبت اثر اين .است گاز نسبي

اند پذيرد. آزمايشات نشان داده نتيجه حركت سيال راحتتر صورت ميشود و در بيشتر باشد، مقدار نيروي ويسكوز بيشتر مي

فوتي 18در كه غالبا براي نفت 18-9 ات 18-9 براي گازها و 18-9 يعني در حدود ،زمانيكه عدد مويينگي از يک حد بيشتر شود

در توليد از قابل توجهي افزايش سببشود و اين عامل مي ايجاد افزايش قابل توجهي در تحرك سيال دهد،اطراف چاه رخ مي

1 Viscous Forces 2 Capillary Forces 3 Interfacial Tension

يعان

مياز

ن گاز

خر م

دي

رسين

و اي

دگ ش

تجف

ر اثي

ت


29

ا شود بدهد، همانطور كه مشاهده ميپذيري نسبي را با تغييرات عدد مويينگي نشان ميمنحني نفوذ 1-چاه خواهد شد. شكل

ردد.گنگي منحني به خط راست نزديكتر ميافزايش عدد مويي

مختلف مؤيينگي هاي عدد براي نسبي هايپذيري نفوذ :1-شكل

اينرسي منفي اثر

اينرسي منفي اثر نام به كه اثر اين. دهدمي كاهش باال هاي سرعت در را گاز نفوذپذيري مؤثر )غيردارسي( اينرسي جريان پديده

است. مؤثر فازي تک جريان از بيشتر فازي چند جريان در شود،مي خوانده

دادند نشان هاآن بررسي كردند. را شدگي جفت اثر مثبت و اينرسي منفي اثر ميان رقابت 2888هندرسون و همكاران در سال

ميعانات اشباع ميزان افزايش با ولي است، گاز از اشباع درصد صد مغزه كه است حالتي در اينرسي پديده منفي اثر بيشترين كه

مثبت اثر پديده زماني يک مقطع در تا يافته، كاهش شدگي جفت مثبت اثر پديده به نسبت اينرسي منفي پديده اثر مغزه، در

. شودمي غالب پديده شدگي، جفت

نفوذپذيري سازد. مي بسيار پيچيده را سيال جريان صحيح درك جفت شدگي، مثبت اثر و اينرسي منفي اثر بينموجود رقابت

نفوذپذيري ،اينرسي از متأثر جريان طرفي از دهد.مي افزايش را چاه دهي بهره سرعت )اثر مثبت جفت شدگي(، به وابسته نسبي

مثبت اثر كه است شده ديده ميعاني گاز هاي چاه از بسياري در آورد.مي پايين چاه را دهي بهره و داده كاهش را گاز مؤثر

شود. در بيشتر مي چاه توليد بهبود باع نيرو دو اين اثر برآيند رو اين از است. اينرسي منفي از اثر بيشتر شدگي جفت

كمتر حدس باع شدگي جفت مثبت اثر گرفتن ناديده باال هايسرعت هاي متعارف نفوذپذيري نسبي درها با مدلسازيشبيه

.شودمي ميعاني گاز هاي چاه دهي بهره ميزان زدن

منابع

Henderson, G.D., Danesh, A., Tehrani, D.H., Peden, J.M., The Effect of Velocity and Interfacial Tension

on Relative Permeability of Gas Condensate Fluids in the Wellbore Region. Journal of Petroleum Science

& Engineering 1997. 17: p. 265-273.

Mott, R., Cable, A. and Spearing, M., Measurements and Simulation of Inertial and High Capillary

Number Flow Phenomena in Gas-Condensate Relative Permeability, in SPE Annual Technical

Conference and Exhibition2000, Society of Petroleum Engineers Dallas, Texas.

يعان

مياز

ن گاز

خر م

دي

رسين

و اي

دگ ش

تجف

ر اثي

ت


21


در شناسايي گسلنرم افزار پترل 4نشانگر ردياب مورچه

[email protected]

مقدمه

از خود عبورياي ها با توجه به اينكه موج لرزهباشد. گسلگاري مينترين مراحل تفسير مقاطع لرزهشناسايي گسل يكي از مهم

مقاطع كيفيت سته به. بباشندقابل شناسايي ميبر روي مقاطع لرزه نگاري دو بعدي و سه بعدي ،دهندرا تحت تاثير قرار مي

در اين .باشدمي ،اي گسلتحت عنوان نشانگرهاي لرزه ،هاي خاص تفسير گسلها داري تكنيکشناسايي اين گسل ،نگاريلرزه

پرداخته شده است. ،"رديابي مورچهنشانگر "تحت عنوان ،هاي موجود در تعيين و شناسايي گسلمقاله به يكي از روش

د شود و به تصوير كشاندن گسل را بهبوهاي پيوسته رديابي مينشانگر رديابي مورچه داراي الگوريتمي است كه در آن مشخصه

هاي سطحي ندارند احتمال هايي كه پيوسته نيستند و شكللو كانا 2هاي غير ساختاري مانند نوفهبنابراين مشخصه بخشد.مي

كمتري براي رديابي توسط اين نشانگر را دارند. اين نشانگر در نرم افزار پترل، جهت يافتن گسل به صورت اتوماتيک، موجود

زمين شناسي گسل را بر هاي پايدارتر كردن چرخه تفسير گسل، مجموعههايي از جمله كوتاهبوده و به اين نرم افزار قابليت

با مبناي قوانين غير متغير و راه حل هاي تفسير گسل قابل تكرار، فراهم نموده است. استخراج سطوح گسل به صورت خودكار

هاي لرزه اي قابل تكرار و همراه نوفه هستند كوچک اما با اهميت است.توجه به اينكه نشانگر

ترين مسير بين النه و يک منبع غذايي را، توسط برقراري ها كه قادرند كوتاهطبيعي مورچه با توجه به ويژگينام اين نشانگر

انتخاب اين نام براي اين نشانگر ،يدا كنندپ شود(هاي ديگر ميمورچه )يک ماده شيمياي كه جذب 9ارتباط از طريق فرومون

سيون رياضي خاص( در حجم داده لرزهترونيكي )يک فرموالها الكاين است كه تعداد زيادي از اين مورچه اصلي شده است. ايده

رسد حركت كند، درحالي كه فرومون )يک اي، توزيع شود و اجازه دهد هر مورچه در امتداد هرآنچه كه سطح گسل به نظر مي

كند. عالمت مشخص( را منتشر مي

تئوري و روش كار

جود اين امكان و ،نرم افزار درهاي مناسب يباشد. با كدگذارقوي ميروش تشخيص لبه بسيار يک مورچه نشانگر رديابدر واقع

وجود رود در آن گسل كه انتظار مي پاسخي سطوح ،در اين روش .گرددرا از نشانگر استخراج هاي مانند گسلدارد كه پاسخ

شخيص ناپيوستگي در يک حجم شوند. اين رويكرد باع افزايش تگذاري مي عالمت مونوفر توسطو شده رديابي داشته باشد

1 Ant-tracking attribute 2 Noise 3 Pheromone

لس

ي گساي

نا ش

ه ورچ

موب

ديار


25

رچه مو يابيردروش .كندهاي پيوسته مانند گسل را مشخص ميزيرا اين روش تنها ويژگي شود.مي باشد،مينيز كه شامل لبه

. باشدمي 9و اندازه گام مورچه 2مورچه ري، انحراف مس1مورچه هياول مرز مانند مهم داراي چندين پارامتر

پارامتري ،مورچه ريند. انحراف مسكجستجو مي مورچه باشد كه هر عاملمياي منطقهسل گ و مورچه تعداد شعاع هياول مرز

سل افزايش گكند. گام مورچه تعداد ويكنترل م و رديابي ،كه دارد از ماكزيمم محلي است كه حداكثر انحراف مجاز هر عامل را

دهد. ميارتقا جستجواز در مرحله ملند كه آن عاكعامل مورچه را تعيين مي کي

پارامتر 9با استفاده از ،مانداش )لبه گسل( در شعاع تعريف شده ساقط ميكه ردياب مورچه از ادامه دادن مسير پيوسته هنگامي

هاي ، گام4مجاز هاي غيرقانوني: گامعبارتند از پارامترند. اين سه كميرا رديابي هاگستره بيشتري از داده ،از پيش تعيين شده

هاي غير قانوني به شود كه با گامهاي الكتروني اين اجازه داده مي. در چنين شرايطي به مورچه7و شرط توقف 9قانوني مورد نياز

درحالي ،هاي قانوني مورد نياز باشدگامتر از اي كه مورچه به صورت غير قانوني بيابد بايستي بزرگپيدا كردن لبه بپردازد. هر لبه

هاي غير قانوني بايستي كمتر از شرط توقف باشد.كه درصد كل گام

نشانگر ،نشانگر ديگري مانند نشانگر واريانس در ابتدا ،براي بهتر بودن نتيجه قبل از استفاده از نشانگر ردياب مورچه معموال

.شودشود و سپس بر روي حجم ساخته شده نشانگر ردياب مورچه اعمال ميو... استفاده مي ينشانگر خميدگ ،شيب

اي كه در ابتدا بر روي آن نشانگر واريانس و سپس نشانگر ردياب مورچه اعمال شده است را تصويري از يک مقطع لرزه 1-شكل

و تشخيص گسل راحتر شده ها نمايانترسلگ دهد. به وضوح مشخص است كه پس از اعمال ردياب مورچه پيوستگينشان مي

است.

ردياب مورچهروش نتايج حاصل از ب( ،انسياز مكعب وار يبرش زمان الف( :1 -شكل

منابع

Mahdavi Bair. H, Javaherian. A, Tavakoli Yaraki. M.," Multi-attribute ant-tracking and neural network:

for fault detection: a case study of Iranian oil field" J. Geophys. Eng, 10(2013).

Drew. W, New techniques improve reservoir description while reducing risk, GEO ExPro, 2014, 30-32.

1 Initial ant boundry 2 Ant-trak deviation 3 Ant-step size 4 Illegal step alloewd 5 Legal required steps 6 Stop criteria

لس

ي گساي

نا ش

ه ورچ

موب

ديار

(ب (لفا


98


ميادين نفت فومي ونزوئال

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –عليرضا شهركي خدابنده تهيه كنندگان:

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –محمد زاهدزاده

ميليارد 99/2در اين كشور، شده اثباتميليارد بشكه نفت 97باشد. از ميونزوئال رتبه اول ذخاير نفت سنگين را در دنيا دارا

99كه حدود شده استواقع 1باشد. قسمت اعظم اين نفت سنگين در كمربند اورينوكوميبشكه آن نفت سنگين و فوق سنگين

بند تا كمر شده استگين، سبب آن ميليارد بشكه ذخيره اثبات شده را در خود جاي داده است. وجود اين مقدار ذخيره نفت سن

اي ههاي توليدي اين كمربند از اليهفوق سنگين جهان شناخته شود. بخش ين مخزن نفت سنگين وتربزرگبه عنوان اورينوكو

باشند. دارسي مي 28تا 9درصد و تراوايي 98فوت، تخلخل متوسط 988تا 98كه داراي ضخامت شده استاي تشكيل ماسه

درجه فارنهايت، 122گرانروي آن در دماي و 1/5تا API 1/9درجه فارنهايت، چگالي نفت 198تا 118 ماي مخزن حدودد

باشند. سانتي پواز مي هزار 18تا 2حدود

1-شكل . در( آغاز شدAPI 9بشكه در روز )نفت با چگالي 48با توليد از آن و كشف 1599 تي اورينوكو در سالكمربند نف

7كارابوبو و (9هماكا (4آياكوچو، 9جونين ،2هاي بوياكاموقعيت مكاني كمربند نفت اورينوكو كه شامل چهار ميدان نفتي با نام

، نشان داده شده است. باشدمي

(Romero, et al. 2001) ونزوئال در اورينوكو نفتي كمربند :1-شكل

1 Orinoco 2 Boyaca 3 Junin 4 Ayacucho 5 Hamaca 6 Carabobo

ي وم

ت ف نف

ندي

يام

الزوئ

ون


91

نام دارد داراي رفتار 1هايي از ميدان هماكا كه هماكا سنترداد كه نفت فوق سنگين در قسمتميمشاهدات آزمايشگاهي نشان

7/1ميليارد بشكه و چگالي 9/99ي اوليه درجاكيلومترمربع، نفت 798باشد. اين منطقه داراي وسعتي به مساحت ميفومي

API ين ذخيره تربزرگباشد. ميو با ويسكوزيته باال است كه در شرايط مخزن اشباع از گاز 9، ترش2. اين نفت، آسفالتيکاست

ميليون بشكه( به اين مخزن تعلق دارد. 298قابل توليد نفت سنگين فومي هماكا )

محلول باشند. مكانيزم گاز محلول رود كه مخازن درون منطقه هماكا در مرحله اول توليد تحت تخليه يا رانش گازانتظار مي

هد( قرار دهاي گاز در نفت خام )كه در واقع كارايي اين مكانيزم را افزايش ميتحت تأثير قابليت باالي اين نفت براي حفظ حباب

دارد.

از متفاوتهاي آزمايشگاهي انجام شده مربوط به اين مخزن نشان داده است كه اين مخزن تحت تخليه فشار به صورتي بررسي

حجم فضاي خالي برسد، گاز آزاد به صورت مستقل %9-2ها، زماني كه اشباع گاز به سنگكند. در ماسهديگر مخازن رفتار مي

دهند كه اشباع بحراني گاز در نفت مطالعات ميداني نشان مي هاي آزمايشگاهي ويابد. با تمام اين اوصاف، دادهن مياز نفت جريا

حجم فضاي خالي است( كه اين خود %5-11باشد )اشباع بحراني ظاهري حدود يشتر از مقادير معمول ميخام هماكا بسيار ب

دليلي بر ايجاد نفت فومي در اين منطقه است.

منابع

Romero, D. J., et al.. Thermodynamic Characterization of a PVT of Foamy Oil. SPE International

Thermal Operations and Heavy Oil Symposium. Margarita Island, Venezuela, , Society of Petroleum

Engineers Inc.,2001

Huerta, M., et al. Understanding Foamy Oil Mechanisms for Heavy Oil Reservoirs During Primary

Production. SPE Annual Technical Conference and Exhibition. Denver, Colorado, 1996.

Treinen, R. J., et al.. Hamaca: Solution Gas Drive Recovery in a Heavy Oil Reservoir, Experimental

Results. Latin American and Caribbean Petroleum Engineering Conference. Rio de Janeiro, Brazil,

Society of Petroleum Engineers, Inc.,1997

1 Hamaca center 2 Asphaltic 3 Sour

ي وم

ت ف نف

ندي

يام

الزوئ

ون

ياهی خاص مخازن گاز ميعان ژیگيو



99

هاي خاصقسمت اول: مديريت مخزن با تمركز بر ويژگي

@gmail.com sgerami پژوهشكده ازياد برداشت از مخازن نفت و گاز -شهاب گرامي تهيه كننده:

)ت م م( برآورد تريليون متر مكعب استاندارد 119ذخيره جهاني گاز بالغ بر BPشركت 2819بر اساس گزارش آماري سال

درصد را از آن خود نموده است. پس از 2/11ت م م ، بعنوان رتبه نخست، سهم 94شده است. كه در اين ميان ذخاير ايران با

بر اساس همين درصد در جايگاه دوم و سوم ذخاير گازي قرار گرفته اند. 1/19و 4/19ايران كشورهاي روسيه و قطر به ترتيب با

)ب م م( در مقام چهارم بيليارد متر مكعب 7/192باشد. از اين مقدار، ايران با ت م م مي 47/9بر گزارش توليد جهاني گاز بالغ

هاي اول تا سوم توليد گاز به ترتيب در اختيار آمريكا با درصدي توليد گاز در مقياس جهاني را در اختيار دارد. مقام 9و سهم

درصد است. 1/9و قطر با 4/17، روسيه با 4/21

اي اصول مديريت مخزن در توليد از مخازن نايت به جايگاه ويژه ذخاير گازي كشور در جهان، ضروريست تا به نحو شايستهبا ع

ب يک مجموعه از مباح تالش دارد تا در قال راه ازدياد برداشت بولتنگازي كشور مورد توجه قرار گيرد. هيات تحريريه

ين مخازن را طرح و بررسي نمايد. دار مالحظات مديريت توليد از افني دنباله

مديريت مخزن با تمركز بر ويژگي خاص مخازن گاز ميعاني -قسمت اول

ي است كه از كشف يک مخزن تا پايان عمر آن با هايبطور ساده مديريت مخزن يک فرايند پويا جهت راهبري مجموعه فعاليت

ي فرايند بر اين ي(. پويا1-)شكل يک پروژه صورت مي پذيرد (NPV)اهداف افزايش ضريب بازيافت و افزايش ارزش حال خالص

واقعيت تاكيد دارد كه شناخت ما از مخزن همواره ناقص بوده و در حال تكميل شدن است.

: مديريت پوياي مخزن1-شكل

(.2-) شكل گيردسازي توليد مورد توجه جدي قرار مي در اين راستا اهداف زير جهت بهينه

شتاب در توليد از مخزن .1

افزايش سقف توليد .2

تداوم سقف توليد .9

كاهش شيب افت توليد .4

بهبود توليد پس از آغاز افت .9

وي

ژگي

يعان

مياز

ن گاز

خص م

خاي

ها

هاي خاص مخازن گاز ميعانييژگيو

94

: بهينه سازي توليد2-شكل

هاي متفاوت شامل حفاري و تكميل چاه، وه متشكل از تخصصگيري مناسب از يک گرنائل شدن به اهداف فوق نيازمند بهره

برداري، توليد و عمليات، زمين شناس، ژئو فيزيک، ژئو شيمي، فرآورش، محيط زيست، اقتصاد و حقوق ساخت و نصب، بهره

د كه باشيهاي متعددي روبرو مبا چالش "ترك ميدان -كشف ميدان "باشد. بديهي است بهينه سازي فرايند فوق در مسيرمي

رو در يک الگوي موفق مديريت مخزن، پژوهش و از اين هاي پژوهشي كشور است.قابليت گيرينيازمند بكار شناسائي و حل آن

گيرد.توسعه به عنوان يک عضو ثابت از گروه مديريت مخزن مورد توجه قرار مي

سازي توليد است كه حصول به اين هدف نيازمند در دسترس نهايي، بهينهباشد. هدف بيانگر هرم مديريت مخزن مي 9-شكل

باشد. بديهي ريزي توليد و اجراي آن در ميدان ميسازي سنگ و سيال مخزن، برنامهها و اطالعات معتبر، مشخصهبودن داده

باشد. است فرايند اجرا در ميدان نيازمند پايش و ارزيابي مستمر جهت تحقق مديريت پوياي مخزن مي

: هرم مديريت مخزن9-شكل

يژگ

ويي

عانمي

از ن گ

ازخ

ص مخا

ي ها



99

شوند. اساس اين تقسيم طبقه بندي مي (lean)و سبک (rich)در يک تقسيم بندي كلي، مخازن گاز ميعاني به دو دسته غني

(CVD) انبساط در حجم ثابت بندي به ميزان بازيافت ميعانات در سطح و يا حداكثر مقدار ناشي از چگالش معكوس در آزمايش

حداكثر چگالش ميعانات( مخازن %2بشكه ميعانات در هر ميليون فوت مكعب )يا 18گردد. معموال مخازني با توليد تا حد باز مي

حداكثر %28بشكه ميعانات در هر ميليون فوت مكعب )يا 988مخازن گاز ميعاني غني تا حد د.نشوگاز ميعاني سبک اطالق مي

بر اساس اطالعات موجود محدوده نسبت ميعانات گازي به گاز در مخازن كشور در بازه چگالش ميعانات( نيز گزارش شده است.

اساس مخازن گازي ايران عمدتا مخازن گاز ميعاني سبک باشد. لذا بر اينبشكه در هر ميليون فوت مكعب متغيير مي 98تا 1/8

شوند. محسوب مي

هاي شناخته شده در درون ناحيه نزديک براي هردو نوع مخازن گاز ميعاني )سبک و غني( تشكيل توده ميعانات يكي از پديده

وقوع هر نقطه شبنم گاز درون مخزن بتر از فشاار جرياني ته چاه به فشاري پائينواسطه كاهش فشه چاه است. اين پديده كه ب

ها بواسطه كاهش اشباع گاز و در نتيجه كاهش كاهش( چاه %98) در مواردي تا حد دهيپيوندد، منشأ اصلي كاهش بهرهمي

گونه از مخازن است. تراوائي نسبي گاز در اين

توجهي مشرابه مخازن گازي خشک بوده و از قابل كار گرفته شرده در ارزيابي مخازن گاز ميعاني تا حد ه مهندسري ب هاي روش

مخازن گازي خشک اثرات ناشي از رفتار جرياني و رفتار فازي مخزن گاز ميعاني در هايروشين جهت سرعي شرده با اصالح ا

محاسبات مهندسي اين مخازن اعمال گردد. تغييرات ميزان ميعانات استحصالي طي عمر يک ميدان و تاثير جريان دوفازي گاز

دو موضروع اسراسري است كه در مطالعات مهندسي اين دهي و توان توليد از چاهديک چاه بر بهرهو ميعانات گازي در ناحيه نز

باشررند. افزون بر اين متاثر از رفتار فازي سرريال مخزن مي ر گرفته اسررت. اين دو موضرروع شررديدا مخازن مورد توجه جدي قرا

تفكيک و تاسيسات فرآورشي در پائين دست ميدان وابسته به تركيب سيال توليدي طراحي بهينه خطوط لوله جرياني، ظروف

باشد.از ميدان مي

( براي 9-هاي مختلف از هرم مديريت مخزن )شكلهاي بعدي اين مجموعه تالش خواهد شد تا مسائل فني در بخشدر قسمت

مخازن گاز ميعاني كشور مطرح و مورد بح قرار گيرد.

يعان

مياز

ن گاز

خه م

يژو

گاه وژیه ن


99

راه ازدیاد ربداشت مقدمه

با وجود اينباشد. هاي كم تراوا ميهاي حفر شده در اليهترين روش تحريک چاهدر حال حاضر، ايجاد شكاف هيدروليكي مهم

زاران مخزن گرديده سال است كه در دنيا در حال انجام است و باع افزايش توليد از ه 78كه ايجاد شكاف هيدروليكي بيشتر از

، عمليات 2818تا 1549هاي برطبق گزارشات موجود، بين سال متاسفانه در ايران چندان مورد توجه قرار نگرفته است. ،است

هاي گذشته ميليون عمليات( است. در دهه 1/1 ميليون چاه در كشور آمريكا انجام شده )شامل يک ايجاد شكاف هيدروليكي در

اند و در دوره افت توليد خود قرار دارند. به منظور جبران اين افت توليد، بسياري از دنيا توسعه يافته اوايبسياري از مخازن تر

ست هيدروليكي شكاند. با بكارگيري تكنولوژي در اين امر نيز نسبتا موفق بوده و بوده كشورها بدنبال توسعه مخازن كم تراواي خود

ر اند. در كشوبرداري گرديدهابل بهرهها سابقا غير اقتصادي بوده اكنون قي كه توسعه آنهاي افقي، مخازناي در چاهچند مرحله

نظور جبران چنين كاهش توليدي، اند و در دوره افت توليد خود هستند. به مايران نيز بسياري از مخازن عادي توسعه يافته

اي از منابع هيدروكربوري كشور ايران در مخازن كم تراوا توان نيم نگاهي به توسعه مخازن كم تراوا داشت. حجم قابل توجهمي

از آنجايي كه مخازن گروه بنگستان تراوايي بسيار بسياري از اين مخازن در سازندهاي گروه بنگستان قرار دارند. باشد كهمي

د از اند در افزايش توليتومي (در صورتي كه فرآيند آن به صورت صحيحي طراحي و اجرا گردد)پاييني دارند شكاف هيدروليكي

ا نگاه ب شكاف هيدروليكي در افزايش توليددر اين مقاله، اهميت و اثر بخشي ايجاد مخازن گروه بنگستان بسيار اثر بخش باشد.

عمومي خصوصياتچنين مورد بح قرار گرفته است، هم هاي بنگستانسنگ و سيال يكي از مخازن سازندبه خواص معمول

اين مطالعه در سه بخش خالصه گرديده كه شامل موارد زير ايران بررسي شده است. زمين شناسي و مخزني مخازن بنگستاني

:ميگردد ارائه اول اين گزارشبولتن، بخش شمارهدر اين و است

ضرورت ايجاد شكاف هيدروليكي و فرآيند مطالعات آن - 1بخش

هاي زنديكي از مخازن سا سنگ و سياليش توليد با نگاه به خواص معمول دروليكي در افزابررسي اثر بخشي شكاف هي - 2بخش

بنگستان

خصوصيات زمين شناسي و مخزني مخازن بنگستاني - 9بخش

:

نرا

ايكم

رامت

ن از

خر م

دي

يكرول

يد ه

تس

شكي

ورنا

ت فمي

اه

91

نگاه ويژه

ضرورت ايجاد شكاف هيدروليكي و فرآيند مطالعات آن - 4بخش

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –محمدحسين حيدري سورشجاني تهيه كنندگان:

پژوهشكده ازياد برداشت از مخازن نفت و گاز - شهاب گرامي

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –سيد علي معلمي

معرفي فرآيند شكست هيدروليكي

و دهشتحريک چاه با استفاده از شكاف هيدروليكي به فرآيندي اطالق مي شود كه در آن سيالي با فشار باال درون چاه تزريق

نمايد تا جايي كه شكاف در سازند پيشروي مي يق، اينفرايند تزر گردد. با ادامهن شكاف مصنوعي در سازند ايجاد ميبواسطه آ

شود. پس از متوقف شدن تزريق، فشار در ته چاه و شكاف كاهش ل اقتصادي و يا عملياتي متوقف ميادامه اين شكاف بنا به دالي

ر سيال د به صورت مخلوطكه تناگردد. به همين دليل به همراه سيال تزريقي مواد پروپمي يابد و باع بسته شدن شكاف مي

كاف ته شدن شمانند و از بس، اين مواد در داخل شكاف باقي ميشود. پس از تخليه سيال تزريقيباشند اضافه ميتزريقي مي

يجاد باشد. با اتوليد از مخازن با تراوايي كم ميكنند. ايجاد شكاف هيدروليكي به عنوان روشي مورد قبول براي جلوگيري مي

ابد. در نتيجه اينيطي در ناحيه نزديک چاه تغيير ميان نفت و گاز از حالت شعاعي به حالت خشكاف هيدروليكي رژيم جري

تراوائي مخزن در ناحيه نزديک چاه به نحو ،تغيير افت فشار جرياني به نحو موثري كاهش مي يابد. افزون بر اين، با ايجاد شكاف

(. نتيجه اين كاهش فشار، 1-ر نزديكي چاه مي شود)شكلموثري افزايش يافته كه بطور مضاعف موجب كاهش افت فشار د

افزايش دبي در شرايط عملياتي يكسان است.

تاثير شكاف هيدروليكي بر كاهش افت فشار در ناحيه نزديک چاه –1شكل

ن

را اي

كمرا

متن

ازخ

ر م د

ييك

روليد

هت

سشك

ي ور

نات ف

مياه


95

راه ازدیاد ربداشت اهميت ايجاد شكاف هيدروليكي

فناوري شكاف هيدروليكي بيش از نيم قرن قدمت دارد و باع مقرون به صرفه شدن توليد از بسياري از مخازن شده است. تا

وژه ميليون پر 9/1 بيش از 2881تا سال زني عملياتي گزارش شده است وهزار پروژه شكاف 98بيش از1598اواسط دهه

هم روند صعودي خود را ادامه داده دالر ) براي هرپروژه( انجام شده است و بازميليون 2 تا هزار 18زني بين بازه قيمتي شكاف

دنيا عملياتي شده است كه از هاي نفت وگاززني درچاهميليون پروژه شكاف 9/2 بيش از2812 كه تا نيمه نخست سال تا جايي

ا بيانگر اين واقعيت است هبرخي تخمين اياالت متحده امريكا انجام گرديده است. ون پروژه دركشورميلي يکاين ميان بيش از

در باره اثر بخش امريكا شده است. قابل استحصال ذخاير گازي %58ذخاير نفتي و %98زني هيدروليكي باع افزايش كه شكاف

ه در دهه ك شيلي آمريكاي شمالي نگاهي انداخت و متوجه گرديد بودن اين روش كافي است به مخازن با تراوايي بسيار پايين و

كه ست اهاي افقي بوده در اين كشورها ناشي از بكارگيري تكنولوژي پيشرفته شكاف هيدروليكي در چاهاخير جهش توليد گاز

وجه است. البته بايد ت منجر به مقرون به صرفه شدن توليد از مخازن سابقا غير اقتصادي و رونق صنعت شيل اين كشورها شده

مين ه باشد بهتر از مخازن كم تراواي ايران ميد كه بسيار پايينباشخازن شيلي در حدود نانو دارسي ميداشت كه تراوايي م

تواند در توسعه مخازن شيلي تاثير گذار باشد. دليل نواسانات قيمت نفت مي

فرآيند مطالعه و طراحي عمليات شكست هيدروليكي

هاي مناسب براي نواحي و چاه فاز اولدر .معمول مطالعات مربوط به شكاف هيدروليكي شامل سه فاز اصلي مي باشدبه طور

مطالعات مربوط به زماني است كه فاز دوم .گرددشكاف هيدروليكي طراحي و بهينه ميايجاد شكاف انتخاب مي شود و فرآيند

هاي تزريق و اي پايش گسترش شكاف، آناليز فشارهدر اين مرحله روش شود.ها اجرا ميفرآيند شكاف هيدروليكي در چاه

گيرد. اين مطالعات عموما براي كنترل عمليات، شناسايي هندسه در زمان تميز كردن شكاف انجام ميچنين آناليزي فشار چاه هم

بيه مربوط به ش فاز سومشوند. جام ميهاي آتي انچنين بهينه كردن عملياتو ابعاد شكاف ايجاد شده و موثر بودن عمليات و هم

هاي شده، اعمال اثر شكاف در شبيه سازها و مدلسازي رفتار توليد از شكاف، بازدهي توليد طوالني مدت از شكاف ايجاد

باشد. بيني توليد و غيره ميپيش

ب ابتدا بايد تجار اين فاز گيرد. در در مقطع كنوني، براي مخازن كشور ضروريست فاز اول به طور كامل و جامعي مورد توجه قرار

هاي مورد نياز داده در ادامه الزم استگيرد. موفق و ناموفق شكاف هيدروليكي در دنيا و علل آن مورد مطالعه و بررسي قرار

ا هدادهها نياز است. منابع اين ر يک مخزن، به طيف وسيعي از دادهآوري گردند. براي طراحي شكاف هيدروليكي بهينه دجمع

هاي آزمايشگاهي سنگ و تست شناسي، گزارشات حفاري و تكميل چاه، نتايجداده هاي زمين از اين قبيل است: شامل مواردي

دارهاي چاه پيمايي، ها و مطالعات مكانيک سنگ موجود، تفسيرهاي نموهاي آزمايشهاي خصوصيات مخزني، گزارشسيال، داده

واحي توان نهاي مورد نظر، ميها. با بررسي و آناليز دادههاي توليد و عملكرد چاهتست ها، نتايجبرداري و تعمير چاهگزارشات بهره

هاي مناسب براي شكاف هيدروليكي را تعيين نمود. در مرحله بعد الزم است مطالعات مكانيک سنگ انجام گيرد و و چاه

ها تعيين شود. در اين مرحله خصوصيات مكانيكي سنگ هاي مورد نظرخصوصيات مكانيكي سنگ و پروفايل تنش درجا در چاه

نمودارنگارها با نتايج آزمايشگاه كاليبره شده و در شوند و محاسبات مكانيک سنگيگيري ميهاي مربوطه اندازهتوسط آزمايش

هاي افزايه و پروپانتر جا محاسبه مي گردند. در ادامه سيال، هاي دچنين تنشها و هموصيات مكانيكي اليهنهايت پروفايل خص

يال، پانت در شكاف، هرزوي سشود. در اين مرحله مباحثي از قبيل رئولوژي سياالت شامل پروپانت، انتقال پرومناسب تعيين مي

هاي فيزيكي پروپانت، آسيب شكاف و سازند، و سازگاري سيال تزريقي با سيال مخزني مطالعه خواهند گرديد تا بتوان ويژگي

نرا

ايكم

رامت

ن از

خر م

دي

يكرول

يد ه

تس

شكي

ورنا

ت فمي

اه

48

نگاه ويژه

ت و افزايه هاي مناسب را انتخاب نمود. مرحله بسيار مهم بعدي، طراحي و بهينه سازي برنامه عمليات شكست سيال، پروپان

هيدروليكي است. اين مرحله شامل موارد زير است:

هاي موجود و انتخاب مدل مناسب جهت شبيه سازي فرآيند شكست ها و نرم افزاربررسي و مقايسه مدل

هيدروليكي

هاي مناسب با توجه به اطالعات جديد بدست آمده ها و اليهبندي و انتخاب چاهغربال گري، اوليت

هاي مناسب با توجه به شرايط مخزنتعيين سياالت و پروپانت

ال، و حجم تزريق، نوع سيهاي مختلف تزريق بر مبناي پارامترهاي عملياتي از قبيل فشار، نرخ برنامهتعريف

هاي تزريقيپروپانت و افزايهتعداد مراحل تزريق، نوع و حجم

شبيه سازي گسترش شكاف و تعيين ابعاد نهايي و هندسه شكاف ايجاد شده براي هر سناريو

چنين افزايش توليد هر يک از سناريوها و تعيين هاي اقتصادي و همتعيين هزينهNPV

هاي عملياتيمحدوديتآناليز ريسک و اعمال

تعيين سناريوي بهينه

تجهيزاتدر نهايت پيشنهادات عملياتي در مورد مالحظات ايمني، مالحظات زيست محيطي، زمان و نيروي انساني مورد نياز،

جامع هاي مجرب جهت انجام اين عمليات، منابع موجود جهت تامين مواد مورد نياز، تهيه پروتكليمناسب و مورد نياز، شركت

به منظور تعيين ضوابط الزم جهت صدور مجوز انجام عمليات توسط نهادهاي زيست محيطي و غيره ارائه مي گردد و پس از

شوند.هاي بعدي مطالعات شروع ميدهنده ايجاد شكاف هيدروليكي، فازعقد قرارداد با شركت خدمات

ن را

ايكم

رامت

ن از

خر م

دي

يكرول

يد ه

تس

شكي

ورنا

ت فمي

اه

موفق ازدیاد ربداشت تجرهب اهی

4315 ، بهار14 شماره

42

ه ازدیاد ربداشت را

ميدان نفتي الشاهين قطر

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –عليرضا شهركي خدابنده تهيه كنندگان:

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –محمد زاهدزاده

تاريخچه

58تا 98ي كيلومتر مربع و در فاصله 9988مساحت حدود ميدان نفتي عظيم الشاهين بر روي محور مركزي كمان قطر با

فارس واقع شده است. اين يجخلهاي در ميان آب 9اي موسوم به بلوك قطر، در منطقه 1"الفان رأس"كيلومتري از شمال شرقي

ميدان شمالي ميالدي و در حين ارزيابي ميدان گازي زيرين آن، ميدان گازي سازند خاف در 1598ي ميدان نفتي در دهه

عد از آن، تعدادي ب .نشان داده شده است 1-كه موقعيت ميدان در شكل كشف گرديد( )مشترك با اليه نفتي ميدان پارس جنوبي

هاي عملياتي متعددي حفر گرديد. توسط شركتتوصيفي چاه

APIي دارد، به طوري كه گراويتي نفت در محدوده اگستردههاي كربناته ميدان الشاهين تغييرات جانبي يهالخواص سيال در

همچنين ويسكوزيته نفت تغييرات جانبي ترند.يينپا APIاي داراي نفت با درجه يهحاشكند و نواحي يمتغيير 91-17

.گزارش شده است cp 99تا cp 1ي دارد و در رنج كمتر ازاگسترده

ي نفتي پارس جنوبيهااليه: موقعيت جغرافيائي ميدان الشاهين مشترك با 1-شكل

توسعه

تراوا،مكنازك و كربناته يشده در اليه قرار گرفتن حجم عمده نفت كشفاي ميدان به دليل در ابتدا با انجام مطالعات توسعه

يال توان فشار طبيعي جريان سهاي قائم نميگرديد با حفر چاه، مشخص بيشتر طي انجام مطالعات .اقتصادي تشخيص داده نشد

لذا توسعه ميدان از طريق حفر شود. نيروي كمكي مي ين حتي با استفاده ازيرا حفظ كرد و اين مسئله منجر به توليد با دبي پا

نفت قطر با شركت نفت مارسک و پس از امضاي قرارداد شركت 1552اين ميدان از سال هاي افقي طويل انجام پذيرفت.چاه

برداري است. )كه هم اكنون اپراتور اين ميدان است( در حال توسعه و بهره 2قطر

1 Ras Laffan 2 Maersk Oil Qatar

طرن ق

هيشا

ي الفت

ن ندا

ميي

رفمع

13

هاي موفق ازدياد برداشتتجربه

( و 2و شعيبا 1ب -ميدان جهت توليد نفت از دو سازند كربناته مجزا و كم ضخامت ) خرايب ، توسعهپس از مرحله ياد شده

فوتي قرار دارند، صورت 9988تا 9888كه در عمق تقريبي 9رعمرسنگي با ضخامت كمتر به نام نه همچنين سازند ماسه

به توليد نفت از ميدان الشاهين نمود.اقدام ي اين ميدان، پذيرفت. قطر دو سال پس از امضاي قرارداد توسعه

باشد. اين چنين مخازن ميگراد درجه سانتي 78 اين ميدان داراي چندين كالهک گازي بوده و دماي مخازن آن در محدوده

در بشكه آب در روز در ميدان الشاهين 498888باشند. با تزريق هاي طبيعي با چگالي كم ميها و شكافداراي گسل كربناته

ب و مخزن -بشكه در روز از دو مخزن كربناته شعيبا و خرايب 998888و 988888، نفت با دبي 2818و 2881ي هاسال

يرد.گبرداري صورت ميميدان نفتي از شش سازند مخزني بهرهسنگ نهرعمر در حال توليد بوده است. در حال حاضر در اين ماسه

، توليد تجمعي نفت ميدان از مرز يک ميليارد بشكه عبور كرد. 2818در جوالي

هاي هوشمند با كاربرد ثبت و كنترل توليد جهت رسيدن به طرح توسعه ميدان براي آينده نزديک استفاده از تكنولوژي چاه

پذير است ولي طراحي و پياده سازي استراتژي توليد افزاري به راحتي امكانچه نصب تجهيزات سختتوليد بهينه است. اگر

هاي غير طبيعي هستند كه با استفاده از تجهيزات ته چاهي قادر به ثبت هاي هوشمند چاهباشد. چاهبهينه در دست مطالعه مي

اشد.بوكنترل دبي جريان و فشار ها براي مقاطع مختلف از چاه مي

منابع

Mogensen, K., et al., "Successful Implementation of a Gas Injection Trial in a Low-Permeability

Carbonate Reservoir", Offshore Qatar. Petroleum Technology Conference, 2009.

Gelderblom, D. O., Optimization of the Al-Shaheen Field Performance using Smart Well Technology

Department of Geotechnology, Delf University of Technology, 2010

Lindeloff, N., et al., Fluid-Phase Behaviour for a Miscible-Gas-Injection EOR Project in a Giant Offshore

Oil Field With Large Compositional Variations. SPE Annual Technical Conference and Exhibition,

2008.

1 Kharaib B 2 Shuaiba 3 Nahr Umr

طرن ق

هيشا

ي الفت

ن ندا

ميي

رفمع

اهچهره

4315 ، بهار14 شماره

ه ازدیاد ربداشت را

49

دكتر مژده دلشادمهندسي نفت از دانشگاه تگزاسدكتراي

Ultimate EORي او مشاوره يشركت خدمات و مديراجرايي تگزاسعضو هيات علمي دانشگاه

(تگزاس الت)اي نيدر شهر آست

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –تهيه كننده: مريم قاسمي

معرفي:

ير و مدشناسي در دانشگاه تگزاس هاي زميندانشكده مهندسي نفت و سيستم در پژوهشاستاد دكتر مژده دلشاد،

مدرك دكترا و كارشناسي شانياباشد. آستين ميشهر در Ultimate EOR يامشاورهو يشركت خدماتاجرايي

سازي سال گذشته بر روي شبيه 48. در استكسب كرده(Dr. Gary Pope) پارشد خود را زير نظر دكتر گري پُ

433و در حدود است هاي فراواني انجام دادهسازي مخازن شكافدار طبيعي پژوهشمخازن، ازدياد برداشت و مدل

ميايي ساز سيالب زني شيافزار شبيهمسئول توسعه و پشتيباني نرمنين يشان همچبه چاپ رسانده است. ا مقاله علمي

باشد.مي دانشگاه تكزاسدر (UTCHEM) نفت

: زمينه پژوهشي

ازدياد برداشت با استفاده از مواد شيميايي

مهندسي مخازن

فرآيندهاي بنيادي

فرآيندهاي بهبود بازيافت نفت از مخازن

كربناته شكافدار

اكسيدكربنازدياد برداشت با استفاده از دي

مهندسي محيط زيست

افتخارات:

عضو برجستهSPE 2041در سال

مقاله 400همكار برجسته در زمينه بررسي بيش ازSPE

2040 در سال

داور برجستهSPE 2003در سال

جايزه بهترين مقاله در بخش پتروفيزيك با عنوان

ارزيابي اشباع"

هيدروكربون درجا در حضور نفوذ عميق و آب همزاد با شوري

2001در سال "باال

تاش

ردد ب

ديا از

تعا

طاله م

ينزم

در د

شادل

ده مژ

ر كت

دي

اره ك

ومرز

ر ي ب

ورمر

€€€

معرفي کتاب



49

Enhanced Oil Recovery Field

Case Studies

FIRST EDITION, 2013 Elsevior

James Sheny

توضيحات

كه شامل معرفي و كندپر مي EORهايكه فاصله بين مباح تئوري و كاربردي را در زمينه پروژهاين كتاب به واقع، پلي است

نگي ها در مخازن كربناته ماسه ساحتراق درجا و استفاده از ميكرو ارگانيسم فوم،تزريق هاي سيالبزني با پليمر و بخار، كاربرد روش

باشد.مي

ها در ميادين و كاربردهاي ميداني آن EORپروژه پايلوت 298آوري نتايج مطالعات صورت گرفته در بيش از هدف اين كتاب، جمع

باشد.نفتي مختلف مي

سازي استفاده شده، پارامترهاي عملياتي، هاي مدلروش ،هااين مطالعات موردي، عالوه بر شفاف ساختن مشكالت عملياتي پروژه

نمايد. هاي بهينه سازي عملكرد را در هر پروژه، مشخص ميسنجي و استراتژيها، نحوه انجام مطالعات حساسيتروش حل چالش

توان به شرح زير خالصه كرد:ميمطالب ارائه شده در اين كتاب را

www.store.spe.org

11194987در صورت تمايل با تلفن تهيه اين كتاب با پرداخت ريالي از طريق انجمن مهندسي نفت بخش ايران، امكان پذير است. *

تماس حاصل فرماييد.

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز – زادهشيما ابراهيمتهيه كننده:

سيالبزني گاز

EOR بنيادي و كاربردي -كربن اكسيدبا استفاده از فوم دي

نيادي و نمونه ميدانب -سيالبزني پليمر

سورفكتانت -سيالبزني پليمر

ها سيالبزني آلكان

هاآلكان -سيالبزني پليمر

هاسيالبزني سورفكتانت، آلكان

سيالبزنيASP هاي ميداني درچينو نمونه

فوم و كاربرد آن درEOR

برداشت سورفكتانت در مخازن كربناته ازدياد

EOR با پايه آبي در مخازن كربناته و ماسه سنگ

ملزومات تاسيسات براي اجراي يک پروژهEOR شيميايي

سيالبزني بخار

SAGD براي بازيافت نفت سنگين

و..... درجا احتراق

ي فت

ن ندي

ياز م

ت ااش

ردد ب

ديا از

ب:تا

ي كرف

مع–

يرد

موت

عاطال

م

http://www.store.spe.org/

نفت المللي مهندسينیبانجمن

4311 بهار ،14شماره

45

45


2046و 2045هاي معرفي برخي مقاالت منتشر شده در سال

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز –كننده: اكرم وحيدي تهيه

Title date Author Source

Fast Economic Analysis

and Optimization of

Fracture-Stimulated Wells

in Condensate Reservoirs

May 2016 Andrey Filippov

(Halliburton) SPE-179957-MS

Mitigation of the Effects of

Condensate Banking: A

Critical Review

May 2016 Mohammed A. Sayed

(Aramco Services Co.) SPE-168153-PA

Study of Condensate

Blockage and Its Remedy

in Eagle Ford Gas-

Condensate Zone

May , 2016 Hui Pu (InPetro

Technologies Inc) SPE-178943-MS

Gas-Eor Challenges and

Proposed Solutions for

Carbonate Reservoirs

May 2016 Taoufik Ait-Ettajer

(REPSOL) SPE-27307-MS

Experimental and

2Numerical Studies of CO

EOR in Unconventional

Liquid Reservoirs with

Complex Fracture

Networks

April 2016 Jianlei Sun (Texas A&M

University) SPE-179634-MS

Well Placement

Optimization in a Gas

Condensate Reservoir to

Prevent Condensate

Banking

April, 2016 Edward Evans

(Schlumberger) SPE-178950-MS

Gas/Oil Relative

Permeability

Normalization: Effects of

Permeability, Wettability,

and Interfacial Tension

March ,2016 Amir Jahanbakhsh (Heriot-

Watt University) SPE-170796-PA

An Operational Workflow

for Polymer EOR Field

Trials

March 2016

Giuliano Geremia (Maersk

Oil Research and

Technology Center)

SPE-179785-MS

Methodology of Foam-

Surfactant EOR for Pilot

Design Studies in Naturally

Fractured Reservoirs

March 2016 M. Abbaszadeh (Innovative

Petrotech Solutions) SPE-179842-MS

الس

در ده

ششر

نتت م

االمق

ي رخ

ن بوي

ناع

ي ها

2045

-20

46

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Filippov%2C+Andrey%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Halliburton%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Sayed%2C+Mohammed+A.%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Aramco+Services+Company%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Pu%2C+Hui%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22InPetro+Technologies+Inc%22%29


https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Ait-Ettajer%2C+Taoufik%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22REPSOL%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Sun%2C+Jianlei%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Texas+A%26M+University%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Texas+A%26M+University%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Evans%2C+Edward%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Schlumberger%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Jahanbakhsh%2C+Amir%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Heriot-Watt+University%22%29


https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Geremia%2C+Giuliano%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Maersk+Oil+Research+and+Technology+Center%22%29



https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Abbaszadeh%2C+M.%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Innovative+Petrotech+Solutions%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Innovative+Petrotech+Solutions%22%29

98

المللي مهندسي نفتانجمن بين

Advanced Production

System Management for

Offshore Gas Condensate

Field: Challenges and

Successes

March, 2016 A. Fadel (Abu Qir

Petroleum Company) OTC-26349-MS

CO2 Injection to Mitigate

Condensate Banking in a

Low-Permeability

Reservoir

Feb., 2016 Edward Evans

(Schlumberger) SPE-178951-MS

Study of Condensate

Blockage and Its Remedy

in Eagle Ford Gas-

Condensate Zone

Feb., 2016 Hui Pu (InPetro

Technologies Inc) SPE-178943-MS

Modeling PVT Behavior of

Gas-Condensate System

Under Pore Confinement

Effects: Implications for

Rate-Transient Analysis of

Gas-Condensate Shale

Plays

Feb. , 2016 B. Haghshenas (University

of Calgary) SPE-180264-MS

Gas Injection EOR

Screening by Laboratory

Experiment and Sector

Modeling in Carbonate

Reservoir

Nov., 2015

Jitendra Kumar (Abu Dhabi

Marine Operating

Company)

SPE-177505-MS

Application of Enzyme

EOR in a Mature UAE

Offshore Carbonate Oil

Field

Nov., 2015 Muhammad Jabbar (Adrian

Pearce Total) SPE-177688-MS

Experimental Study of

Composition Variation

During Flow of Gas-

Condensate

Sep., 2015 Hai X. Vo (Stanford


Development of Remote

Gas Condensate Fields:

Challenges and Solution

Oct., 2015 A. Nikonov (Roman

Capital Plc) SPE-176660-MS

Reduced Order Models for

Rapid EOR Simulation in

Fractured Carbonate

Reservoirs

Feb. , 2015 S. Agada (Heriot-Watt


Factors That Affect Gas-

Condensate Relative

Permeability

Feb. , 2015

Subhash Kalla

(ExxonMobil Upstream

Research Co.)

SPE-173177-PA

ال س

درده

ششر

نتت م

االمق

ي رخ

ن بوي

ناع

ي ها

2045

-20

46

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Fadel%2C+A.%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Abu+Qir+Petroleum+Company%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Abu+Qir+Petroleum+Company%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Evans%2C+Edward%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Schlumberger%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Pu%2C+Hui%22%29



https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Haghshenas%2C+B.%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22University+of+Calgary%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22University+of+Calgary%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Kumar%2C+Jitendra%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Abu+Dhabi+Marine+Operating+Company%22%29



https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Jabbar%2C+Muhammad%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Adrian+Pearce+Total%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Adrian+Pearce+Total%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Vo%2C+Hai+X.%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Stanford+University%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Stanford+University%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Nikonov%2C+A.%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Roman+Capital+Plc%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22Roman+Capital+Plc%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Agada%2C+S.%22%29



https://www.onepetro.org/search?q=dc_creator%3A%28%22Kalla%2C+Subhash%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22ExxonMobil+Upstream+Research+Company%22%29

https://www.onepetro.org/search?q=affiliation%3A%28%22ExxonMobil+Upstream+Research+Company%22%29


91

91


برداشت نفت ازدياد كنفرانس بيستمين مروري بر

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز – مريم جهانديدهتهيه كننده:

در . شد برگزار آمريكا ماهاكال ايالت در 2817 آوريل ماه 19لغايت 5تاريخ در برداشت، ازدياد كنفرانس بيستمين

برداشت ازدياد زمينه در پوستر 12 و مقاله 129 شده است، برگزار نفت مهندسي انجمن ميزباني به كه روزه 9 كنفرانس اين

.گرديد ارائه

با 2817باشد. كنفرانس سال توسط انجمن مهندسي نفت در حال برگزاري مي 1591از سال نفت كنفرانس ازدياد برداشت

باشد. با توجه به افت قيمت متعادل نفت ميار ناعلت اين نامگذاري باز برگزار شد."راهكارهاي جديد -چالشهاي جديد"شعار

ريزي شده و در دست انجام هاي برنامهو همچنين بازبيني مجدد پروژه سرمايه گذاريهاي بودجه كاهشنفت كمپانيها به سمت

كه چه نآ برداشت ازدياد هايروش در قطعيت عدمبرخالف و نفت قيمت در ثبات عدم رغمعلي اند.ازدياد برداشت روي آورده

. رددا ادامه عرصه اين در تحقيق و مانده باقي توليد به قوت خود افزايش مختلف هايروش زمينه در تحقيق لزوم است مسلم

كارهاي خالقانه و جديد براي رفع اين چنين ارائه راههاي ازدياد برداشت و همهاي موجود در روشچالش شناساييبدين منظور

و محور اصلي هاي ازدياد برداشت در مخازن غير معمول زمينهو بررسي روش چنين تحوالت رخ داده در اين عرصههم ،هاچالش

يدبازد بخش مقاالت، ارائه بخش آموزشي، كوتاه هايدوره جملهاز مختلف هايبخش شامل كنفرانس اينكنفرانس بوده است.

.است بوده 2819 اروپا برداشت ازدياد سمپوزيوم برتر مقاله 7معرفي چنينهم و ارائه پوستر روزه، يک

ريق تزاكسيدكربن، تزريق آب، تزريق گاز ديمطالعه موردي، هاي ازدياد برداشت شيمياي، روش :هاي مختلفدر كرسي مقاالت

ه شد.ارائ ، مديريت مخزن و ..... ASPتزريق ، تزريق پليمر، تزريق فوم،نفت سنگين، نانو تكنولوژي گاز،

عناوين مقاالت ارائه شده، در بخشهاي مختلف كنفرانس، در زير آورده شده است:

Field Case Histories

Forecasting Incremental Oil Production of a Polymer Pilot Extension in the Matzen Field

Including Quantitative Uncertainty Assessment

CO2 Foam Pilot in Salt Creek Field, Natrona County, WY ‐ PhaseIII:Analysis of Pilot

Performance

Success And Lessons Learned From Polymer flooding a Ultra ‐ High Temperature and Ultra ‐

High Salinity Oil Reservoir: A Case Study From West China

Waterflood Sweep Improvement at Prudhoe Bay, Alaska

Survey and Data Analysis of the Pilot and Field Polymer Flooding Projects in China

Single Well Tracer Test Results in a High ‐ Temperature,High‐Salinity Offshore Carbonate

Reservoir for Chemical EOR Pilot Evaluation

Results of ASP Pilot in Mangala Field: A Success Story

The Myths of Waterfloods, EOR Floods and How to Optimize Real Injection Schemes

Field Test Results of a New Silicate Gel System that is Effective in Carbon Dioxide Enhanced

Recovery and Water Floods

ت نف

تاش

ردد ب

ديا از

سران

نفن ك

ميست

بي

92


Comprehensive Review of Fracture Control for Conformance Improvement in

The Kuparuk River Unit, Alaska

Farnsworth Field CO2 ‐EOR Project: Performance Case History

Polymer Flooding Economics, From Pilot to Field Implementation at the Example

Of the 8TH Reservoir, Austria

Reservoir Management Case Study of Polymer Flood Pilot in Medicine Hat Glauconitic C

Pool

Novel & Nanotech

Introducing a Novel Enhanced Oil Recovery Technology

Nanoparticle Stabilized CO2 Foam: Effect of Different Ions

Oil Recovery From Outcrop Cores With Polymeric Nano‐ Spheres

Nanoparticle‐Stabilized Natural Gas Liquid‐in‐Water Emulsions for Residual Oil Recovery

Oil Recovery From Outcrop Cores With Polymeric Nano ‐Spheres

An Integrated German MEOR Project, Update: Risk Management and Huff 'n' Puff Design

Water Quality

Efficient Removal of EOR Polymer From Produced Water Using Magnetic Nanoparticles and

Regeneration/Re ‐ Use of Spent Particles

Polymer Flooding: Establishing Specifications for Dissolved Oxygen and Iron In Injection

Water

A Critical Review of Water Chemistry Alteration Technologies to Develop Novel Water

Treatment Schemes for SmartWater Flooding in Carbonate Reservoirs

Conformance

Experimental Studies and Modeling of Foam Hysteresis in Porous Media

Conformance Solution improved Oil Recovery in a Naturally Fractured Carbonate Well

Effect of Heterogeneity on Propagation, Placement, and Conformance Control of Preformed

Particle Gel Treatment in Fractures

Polymer ‐ Enhanced Foams for Water Profile Control

Disproportionate Permeability Reduction of Water ‐ Soluble Silicate Gelants: Importance of

Formation Wettability

Overview of CO2 Injection and WAG Sensitivity in SACROC

Salinity-Sensitive Polymeric Particles for EOR

Comprehensive Guidelines for the Application of In ‐ Situ Polymer Gels for Injection Well

Conformance Improvement Based on Field Projects

Viscous & Heavy Oil

Pore Scale Displacement Mechanism of Bitumen Extraction with High Molecular Weight

Hydrocarbon Solvents

Robust and Efficient Isenthalpic Flash Algorithms for Thermal Recovery of Heavy Oil

Reservoir Modeling and Production Performance Analysis to Investigate the Impacts of

Reservoir Properties on Steam ‐ Assisted Gravity Drainage in Cold Lake Oil Sands, Alberta

Injection of Nitrogen Foam for Improved Oil Recovery in Viscous Oil Reservoirs Offshore

Bohai Bay China

Application of Nanofluids for Improving Oil Mobility in Heavy oil and Extra ‐ Heavy Oil: A

Field Test

Improving Recovery of a Viscous Oil Using Optimized Emulsion Viscosity

ت نف

تاش

ردد ب

ديا از

سران

نفن ك

ميست

بي


99

99

راه ازدیاد ربداشت Experimental Study of Nanocatalytic In ‐Situ Upgrading for Heavy‐Oil Production from

Naturally ‐ Fractured Carbonate Reservoirs

Chemical EOR

Simulation of Surfactant ‐ Polymer Floods With a Novel Microemulsion Equation of State

A Systematic Method For Reducing Surfactant Retention to Extremely Low Level

Essentials of Upscaling Surfactants for EOR Field Project

Evaluation of Innovative Associative Polymers for Low Concentration Polymer Flooding

Co ‐ Solvent Partitioning and Retention

Measurement of Microemulsion Viscosity and Its Implications for Chemical EOR

Permeability Reduction Due to Use of Liquid Polymers and Development of Remediation

Option

Proper Simulation of Chemical EOR Pilots: A Real Case Study

Designing of a Chemical Formulation for a Successful EOR Pilot in a High ‐ Temperature,

High ‐ Salinity, Low‐ Permeability Carbonate Field

New Surfactants and Co ‐ Solvents Increase Oil Recovery and Reduce Cost

Studies on Viscoelastic Surfactants for Its Potential EOR Application in the Low ‐

Permeability Reservoirs

Adsorption in Chemical Floods with Ammonia as the Alkali

A Study of Factors Influencing Polymer Hydrodynamic Retention in Porous Media

CO2 Recovery

Determining Diffusion Coefficients for CO2 Injection in Oil Saturated Chalk Using a Constant

Volume Diffusion Method

Liquid CO2 EOR Potential in the Illinois Basin: Results of the Mumford Hills Pilot

Evaluation of Gas Assisted Gravity Drainage in Naturally Fractured Reservoir

Fast ‐ Slim Tube: A Reliable and Rapid Technique for the Laboratory Determination Of

MMP in CO2: Light Crude Oil Systems

Toward 70% Recovery Factor: Knowledge of Reservoir Characteristics and IOR/EOR

Methods From Global Analog

Nuclear Magnetic Resonance Study on Mechanisms of Oil Mobilization in Tight Reservoir

Exposed to CO2 in Pore Scale

Gas Injection Processes

Ethane ‐Based EOR: An Innovative and Profitable EOR Opportunity for a Low Price

Environment

Immiscible Water Alternating Gas EOR Benefits of a Mixed CO2/CO/N2 Gas for EOR

Low Tension Gas Flooding as a Novel EOR Method: An Experimental and Theoretical

Investigation

Polymeric and Small Molecule Thickeners for CO2, Ethane, Propane and Butane for

Improved Mobility Control

Experimental Study on Revaporization Mechanism of Huff ‐n‐Puff Gas Injection

To Enhance Condensate Recovery in Shale Gas Condensate Reservoirs

Foams in EOR

A Novel Fast ‐Track Methodology to Evaluate CO2 Foamers Performances

ت نف

تاش

ردد ب

ديا از

سران

نفن ك

ميست

بي

94


Modeling Dynamic Wettability Alteration Effect on Foam During Surfactant/Gas Injection

Effect of Foam on Liquid Phase Mobility In Porous Media

Use of Catonic Surfactants for Foams With Wettability Alteration in Oil ‐Wet Carbonate

Rocks

Surfactant Effect On Foam: From Core Flood Experiments To Model Parameters

Foam Diversion in Heterogeneous Reservoirs: Effect of Permeability and Injection Method

Polymer

Modeling Viscosity and Mechanical Degradation Of Polyacrylamide Solutions in Porous

Media

Displacement Efficiency for Low ‐ Salinity Polymer Flooding Including Wettability

Alteration

How Much Polymer Should Be Injected During a Polymer Flood?

Radial and Linear Polymer Flow: Influence on Injectivity

Is Polymer Retention Different Under Anaerobic vs. Aerobic Conditions?

Tradeoffs Between Emulsion and Powder Polymers for EOR

Mechanistic/Reservoir Characterization/Simulation

Streamline‐ Based Rapid History Matching of Bottomhole Pressure and Three ‐ Phase

Production Data

Compositional Simulation of Discrete Fractures Incorporating the Effect of Capillary

Pressure on Phase Behavior

Residual Oil Zone: Paleo Oil Characterization and Fundamental Analysis

A Comparative Study of the Effect of Gas/Oil IFT Variation on Two ‐ and Three Phase

Relative Permeability and the Performance of WAG Injection at Laboratory Scale

A New Screening Test for Chemical Improved Oil Recovery in Carbonate Formations

Low Salinity

The Potential of Sulfate as Optimizer of Crude Oil ‐ Water Interfacial Rheology to Increase

Oil Recovery During Smart Water Injection In Carbonates

Effects of Low ‐ Salinity Waterflooding on Capillary Pressure Hysteresis

Low-Salinity Flooding Trial at West Salym Field

Reservoir Management

A Comprehensive Approach To Assess Remaining Oil Saturation and Sweep Efficiency in a

Large Carbonate Reservoir

Reservoir Management in Howard ‐ Glasscock Field: Waterflood Redevelopment in a 90 Year

Old Field

Mapping CO2 Floods Using the Depth ‐ to‐ Surface Resistivity Method: A Technology And

Field Example

Improving Oil Recovery in Offshore Heavy Oil underlain by Large Aquifer

Optimization of Production and CO2 Utilization via Parametric Representation And

Evaluation of WAG Schedules

Improving Oil Recovery in Offshore Heavy Oil underlain by Large Aquifer

: منبع

http://www.speior.org

ت نف

تاش

ردد ب

ديا از

سران

نفن ك

ميست

بي


99

99


هاي آموزشي( صنعت نفت در سطح جهانها و كارگاه)كنفرانس يرويدادها

(شمسي 4315 –ميالدي 2046) - تابستان فصل

پژوهشكده ازدياد برداشت از مخازن نفت و گاز - سكينه شكراهلل زادهتهيه كننده:

Date Title Type Location

19 - 21 Jul 2016 SPE Distributed Fiber-Optic Sensing for Well, Reservoir and

Facilities Management Workshop Workshop Colorado, USA

25 - 27 Jul 2016 SPE Artificial Lift Systems for Optimized Production

Workshop Workshop Bangkok, Thailand

1 - 3 Aug 2016 SPE/AAPG/SEG Unconventional Resources Technology

Conference Conference

San Antonio,

Texas, USA

2 - 4 Aug 2016 SPE Nigeria Annual International Conference and Exhibition Conference Lagos, Nigeria

15 - 16 Aug 2016 SPE Reserves, Resources and Definition Workshop Workshop Kuala Lumpur,

Malaysia

22 - 24 Aug 2016 IADC/SPE Asia Pacific Drilling Technology Conference and

Exhibition Conference

Singapore,

Singapore

23-25 Aug 2016 The 8th China (Shanghai) International Petrochemical

Technology & Equipment Exhibition Exhibition Shanghai, China

24 - 26 Aug 2016 SPE Asia Pacific Hydraulic Fracturing Conference Conference Beijing, China

6 - 8 Sep 2016 SPE Intelligent Energy Conference Conference Scotland, UK

6-9 Sep 2016 World Heavy Oil Congress Conference Calgary, Canada

13 - 15 Sep 2016 SPE Eastern Regional Meeting Symposium Canton, Ohio,

USA

13-16 Sep 2016 World Alternative Transport Fuels Conference Paris, France

14 - 15 Sep 2016 SPE Deepwater Drilling and Completions Conference Conference Galveston, Texas,

USA

20 - 21 Sep 2016 SPE Cap rock Integrity for Thermal Applications Workshop Workshop Calgary, Alberta,

Canada

21 - 22 Sep 2016 SPE Liquids-Rich Basins Conference - North America Conference Midland, Texas,

USA

26 - 28 Sep 2016 SPE Annual Technical Conference and Exhibition Conference Dubai, UAE

26 - 29 Sep 2016 Middle East Petrotech Conference Manama, Bahrain

27-29 Sep 2016 5th Upstream & Downstream Oil and Gas Exhibition &

Conference Conference Abuja, Nigeria

ن ها

جح

سطدر

ي فت

ي نها

اديد

رو–

ن تا

ستاب

4315

(20

46)

http://spe.org/events/16acol/

http://spe.org/events/16acol/

http://spe.org/events/17wa01/

http://spe.org/events/17wa01/

http://urtec.org/2016/

http://urtec.org/2016/

http://connect.spe.org/spenc/naice/naice2016

http://www.spe.org/events/en/2016/workshop/17wm02/homepage.html

http://www.spe.org/events/en/2016/conference/16apdt/homepage.html

http://www.spe.org/events/en/2016/conference/16apdt/homepage.html

http://oilreviewmiddleeast.com/events/event/1843-middle-east-petrotech

45

هاي علمي و فني خود را به ما آوردخرين دستآ

معرفي كنيد

مديران صنعت نفت صداي شما جااين

شنوندرا مي [email protected]ايميل: 88664307فكس:

مديران صنعت نفت صداي شما جااين

شنوندرا مي [email protected]ايميل: 88664307فكس:

به ما ايميل بزنيد












دست نوشته هاي خود را براي ما فكس كنيد

پژوهشكده ازدياد برداشتIOR Research Institute

22تهران ، خيابان وليعصر ، باالتر از ميدان ونک ، كوچه نگار ، پالك

11771989، فكس : 11194988-9تلفن :

:[email protected]

اد ربداشترا ه ازدی بولتن علمي، خبری

95 راهب ،41 هرامش یر بخ ،یملع نتلوب يربخ -يملع نتلوب 59...

Documents