ชอหนงสอ คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556

ISBN 978-616-11-1697-2

จำนวนหนา 240 หนา

จดทำโดย สำนกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

88/22 ถนนตวานนท ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000

ปทพมพ พฤษภาคม พ.ศ. 2556

จำนวนพมพ 20,000 เลม

พมพท ศนยสอและสงพมพแกวเจาจอม

เลขท 1 ถนนอทองนอก แขวงวชระ เขตดสต

กรงเทพมหานคร 10300

งานของแผนดนนน เปนงานสวนรวม มผลทกวางขวาง

เกยวของกบบานเมองและบคคลทกคนทกผาย เมอเปนงานสวนรวม

และมผลเกยวของกบคนหมมาก ปญหาขอขดแยงตาง ๆ อนเนอง

มาจากความคดเหนไมตรงกน กยอมเกดมขนบางเปนปรกตธรรมดา

ขาราชการผปฏบตบรหารงานของแผนดน ตลอดจนทกคนทกผาย

ทเกยวของจงตองมใจทหนกแนนและเปดกวาง รบฟงความคดเหน

ทแตกตางแมกระทงคำวพากษวจารณอยางมสต ใชปญญาและ

เหตผลเปนเคร องปฏบตวนจฉย โดยถอวาความคดเหนและ

คำวพากษวจารณน น คอการระดมสตปญญาและประสบการณ

อนหลากหลายจากทกคนทกผาย เพอประโยชนแกการปฏบตบรหาร

งานและการแกไขปญหาตาง ๆ ใหงานทกสวนทกดานของแผนดน

สำเร จผลเป นความเจร ญม นคงแก ประเทศชาต และประชาชน

อยางแทจรง.

อาคารเฉลมพระเกยรตโรงพยาบาลศรราช

วนท๓๑มนาคมพทธศกราช๒๕๕๖

ค ำ น ำ

กระทรวงสาธารณสข โดยกรมอนามยเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบโครงการโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ ซงเปนกลยทธหนงในการสรางหลกประกนดานสขภาพอยางครอบคลม ไดจดทำ

คมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ เพอใหบคลากรสาธารณสขและโรงเรยนนำไปใชเปนแนวทาง

ดำเนนงานสงเสรมสขภาพของทกคนทงในโรงเรยนและชมชน ใหปฏบตเปนมาตรฐานเดยวกน หลงจาก

การนำไปใชในการปฏบตงาน พบวา เกณฑมาตรฐานและแนวทางการดำเนนงานบางตวชวดยงขาด

ความชดเจนและความครอบคลม จงมการพฒนาคมอดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพเปนระยะ เพอใหม

ความเหมาะสมและมความเปนไปไดในการปฏบตมากขน

คมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพน จดทำเปนฉบบรวมเลมโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ทกระดบ (ระดบเพชร ระดบทอง ระดบเงนและระดบทองแดง) เพอเชอมโยงความคดและพฒนา

การดำเนนงานตามความพรอมและศกยภาพทโรงเรยนมตามลำดบ การพฒนาคมอเลมนเกดจากการทบทวน

สรางความเขาใจและระดมความคดเหนแบบมสวนรวมระหวางหนวยงานทเกยวของ ภาคเครอขายและ

ผมสวนไดสวนเสย ไดแก กรมอนามย กรมสขภาพจต กรมควบคมโรค ศนยอนามย สำนกงานสาธารณสข

จงหวดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานสำนกงานเขตพนทการศกษาและผอำนวยการโรงเรยน

ในสวนของการโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร มการแกไขเพมเตมรายละเอยดบางตวชวดใหชดเจนและ

เหมาะสมกบสถานการณปจจบนเพอใชเปนแนวทางการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพตอไป

กรมอนามย หวงเปนอยางยงวาคมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพเลมน จะเปน

ประโยชนตอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ

กรมอนามย

สงหาคม2556

สารบญ

หนา

คำนำ บทท 1 เสนทางสรางเดกไทยสดเกงมสข 1

บทท 2 พฒนาการของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 3

บทท 3 กาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 7

บทท 4 การรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 12

บทท 5 การพฒนาสความสำเรจและยงยน 14

บทท 6 การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 16

เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 17

องคประกอบท1 นโยบายของโรงเรยน 17

องคประกอบท2 การบรหารจดการในโรงเรยน 19

องคประกอบท3 โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน 21

องคประกอบท4 การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ 22

องคประกอบท5 บรการอนามยโรงเรยน 23

องคประกอบท6 สขศกษาในโรงเรยน 29

องคประกอบท7 โภชนาการและอาหารทปลอดภย 31

องคประกอบท8 การออกกำลงกายกฬาและนนทนาการ 35

องคประกอบท9 การใหคำปรกษาและสนบสนนทางสงคม 37

องคประกอบท10 การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน 39

แนวทางการดำเนนงานตาม10องคประกอบโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 41

ภาคผนวก ก. แบบรายงานและแบบสำรวจทใชในการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 69

- แบบสรปผลการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 71

- แบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน 72

- แบบสำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยน 77

ข. นยามศพทและขอแนะนำในการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 83

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 7 การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร 93

เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร 94

แนวทางการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร 101

ตวชวดท1โรงเรยนผานการประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทอง 101

ตวชวดท2มการจดตงชมรมสขภาพทมนกเรยนแกนนำรวมตวกน 102

ดำเนนกจกรรมสขภาพอยางตอเนอง

ตวชวดท3มโครงงานสขภาพของนกเรยนทประสบผลสำเรจชดเจน 103

ในการลดปญหาสขภาพหรอสงแวดลอมในโรงเรยนหรอชมชน

ตวชวดท4 ภาวะการเจรญเตบโต 105

นกเรยนมนำหนกตามเกณฑสวนสง(W/H)เกนเกณฑ (เรมอวนและอวน)

นกเรยนมสวนสงตามเกณฑอาย(H/A)ตำกวาเกณฑ(คอนขางเตยและเตย)

ตวชวดท5นกเรยนไมมฟนแทผอดและถอน 108

ตวชวดท6นกเรยนอาย7-18ปมสมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพ 110

(Health-relatedPhysicalFitness)ผานเกณฑ

ตวชวดท7 นกเรยนทมปญหาสขภาพจตไดรบการดแลชวยเหลอ 112

ตวชวดท8 นกเรยนมความรและทกษะดานสขอนามยทางเพศ 114

ตวชวดท9 การสบบหรในโรงเรยน 116

ตวชวดท10นกเรยนทมสายตาและการไดยนผดปกตไดรบการแกไข 117

ตวชวดท11มโครงการแกไขปญหาดานสขภาพหรอสงแวดลอมทมความชกสง 119

หรอเปนอนตรายตอสขภาพของนกเรยนไดเปนผลสำเรจ

ตวชวดท12นำบรโภคปลอดภยและเพยงพอ 121

ตวชวดท13สวมผานเกณฑมาตรฐานHAS 123

ตวชวดท14มการจดหรอจำหนายอาหารวางและเครองดมทมคณคาทางโภชนาการ 124

ไมหวานจดไมเคมจดและไมมไขมนสง

ตวชวดท15มการสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดบรโภคผกมอกลางวนตามปรมาณทแนะนำ127

ตวชวดท16โรงอาหารผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน 130

ตวชวดท17การบาดเจบในโรงเรยนททำใหนกเรยนตองพกรกษาตวในโรงพยาบาล 131

ตวชวดท18มการจดการปญหาทเกดจากมลภาวะภายนอกโรงเรยน 132

ทมผลกระทบตอสขภาพ

ตวชวดท19โรงเรยนผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน 133

สารบญ (ตอ)

หนา

ภาคผนวก

ก. แบบสำรวจ/ประเมน 135

-แบบสำรวจสวมตามเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณระดบประเทศ 139

-แบบสำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยน 140

-แบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน 145

-แบบประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกอาย6-13ป 147

- แบบประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกอาย14-18ป 149

-แบบประเมนจดแขงจดออน(SDQ) 153

ข. แบบรายงาน 155

-แบบสรปขอมลการประเมนตนเองของโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร 157

-แบบรายงานการประเมนภาวะการเจรญเตบโต 162

-แบบรายงานการสำรวจสภาวะชองปากนกเรยน 165

- แบบรายงานการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกเรยน 167

-แบบรายงานการประเมนจดแขงจดออน(SDQ) 169

ค. แนวทางการจดทำรายงาน 171

- การจดทำรายงานผลการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร 173

-การจดทำผลงานวชาการของโรงเรยน 180

ง. นยามศพท องคความร และขอแนะนำการดำเนนงาน 181

โรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

1.โรคธาลสซเมย(Thalassemia)ปองกนได 183

2.การออกกำลงกายเพอสขภาพเปนประจำ 185

3.การนอนหลบชวยพฒนาสมองและการเจรญเตบโต 187

4.หตารกษาไวใชสออยางสรางสรรค 190

5.การดแลสขภาพจตดวย“ตนทนชวตทกษะภมคมกนและภมปญญา” 193

6.การปองกนพฤตกรรมเสยงทางเพศและสทธทพงทราบ 195

7.บหรตดงายเลกยาก 198

8.การรกษามาตรฐานคณภาพนำบรโภค 199

9. การจดเกบยาและใชยาใหปลอดภยในหองพยาบาล 202

10.การบำบดนำเสยกอนปลอยสสาธารณะ 209

11.ความเชอมโยงระหวางมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพและมาตรฐานการศกษา 211

บรรณานกรม 220

คณะผจดทำ 223

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 1

จากกระแสโลกาภวฒน ท เกดจากความเจรญทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยเฉพาะ

ดานเทคโนโลยสารสนเทศ(InformationTechnology)เปนปจจยสำคญทสงผลกระทบทงดานบวกและดานลบ

ตอเศรษฐกจ สงคม การเมอง และคณภาพชวตของประชาคมโลก สงคมไทยจงตองมการปรบตว

โดยการ “พฒนาคน” ทงดานคณภาพและสมรรถนะของบคคลใหมพนฐานในการคด เรยนร และทกษะ

การจดการและการดำรงชวต ทสามารถเผชญกบปญหาสงคมและเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป จำเปนตองปรบ

กระบวนการพฒนาพรอมกบการสรางโอกาสและหลกประกนใหทกคนในสงคม โดยความรวมมอของทกภาคสวน

เพอใหคนไทยไดรบการพฒนาทงดานสตปญญากระบวนการเรยนร และทกษะความรบผดชอบตอตนเองรวมทง

รวมพฒนาทองถนและประเทศชาต

เดกวยเรยนและเยาวชนเปนกลมเปาหมายของการพฒนาทสำคญยง ดงพระราชดำรสของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชในปเดกสากลพทธศกราช2522ทวา“เดกเปนผทรบชวงทกสงทกอยาง

จากผใหญ รวมทงภาระความรบผดชอบในการธำรงรกษา ความสขสงบของประชากรโลก” และในอนสญญา

วาดวยสทธเดกขององคการสหประชาชาต (UN Convention on the right of the child) ซงประเทศไทย

ลงนามและมผลบงคบใชตงแตป 2535 มสาระสำคญทมงคมครองสทธเดก 4 ประการ คอ สทธในการอยรอด

(Servival Rights) สทธในการไดรบการปกปองคมครอง (Protection Rights) สทธในการพฒนา

(Development Rights) และสทธในการมสวนรวม (Participation Rights) ซงรฐตองดำเนนการใหเดกไดรบ

การคมครองในสทธดงกลาว การลงทนกบเดกและเยาวชนยอมมผลคมคามากกวาการลงทนใด ๆ เดกทไดรบ

การพฒนาอยางถกตองเหมาะสมจะนำไปสการเปนผใหญทมคณภาพ

สภาพปญหาเดกและเยาวชน

จากสภาพสงคมและสงแวดลอมในปจจบนทเปลยนแปลงอยางรวดเรว สงผลตอวถชวตของ

เดกวยเรยนและเยาวชน โดยเฉพาะดานพฤตกรรมเสยงจากการไดรบแบบอยางทไมเหมาะสม มคานยมและ

วฒนธรรมตามกระแสสงคมทไมถกตอง นำไปสปญหาทเกดจากตวเดก ครอบครว และสภาพแวดลอมทางสงคม

เชนการมเพศสมพนธกอนวยอนควรการตงครรภไมพงประสงคโรคเอดสยาเสพตดความรนแรงและอบตเหต

เปนตน

ปญหาดงกลาว หากไมมการปองกนลวงหนา จะกอใหเกดความสญเสยนานปการ จำเปนตองให

ความสำคญและเรงสรางคณภาพทงการศกษาควบคไปกบสขภาพ เพอพฒนาศกยภาพใหเดกและเยาวชน เปนผท

มคณภาพชวตทด

เสนทางสรางเดกไทย ส.....ด เกง มสข

บทท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 2

การเสรมสรางพลงความรสสขภาวะ

สขภาพกบการศกษา ตองดำเนนการควบคกนไปในลกษณะเกอกลซงกนและกนของทกฝาย

ทเกยวของเพอผลลพธทมประสทธภาพสงสดตอเดกนกเรยนและเยาวชนดงนนตงแตป2540แนวทางการพฒนา

เดกวยเรยนและเยาวชน จงมความชดเจนเปนรปธรรมมากขนทงเชงยทธศาสตรและเปาหมาย โดยเฉพาะจาก 2

มตสำคญของนโยบายชาตไดแก

1. มตแหง “การปฏรปการศกษา” กลาวถง “การประกนคณภาพการศกษา” ดานกระบวนการ

เรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสำคญ บนพนฐานกระบวนการจดการศกษาตามปรชญาหลก 3 ประการ คอ

การศกษาเพอปวงชนการศกษาตลอดชวตและการศกษาเพอการแกไขปญหาทงมวล

2. มตแหง “การปฏรประบบสขภาพ” กลาวถง “การสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา”

ซงเปนการใหสทธขนพนฐานของประชาชน บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบบรการสาธารณสขทไดมาตรฐาน

โดยกระบวนการจดการดานสขภาพตามปรชญาหลก 3 ประการ คอ สขภาพเพอปวงชน สขภาพเพอชวต และ

สขภาพเพอแกไขปญหาทงมวล

จงเหนไดวาทง2มตตางมความเชอมโยงจากรากฐานปรชญาเดยวกน

เดกไทยเดก ด เกง มสข

การศกษาเพอปวงชน

(EducationforAll)

การศกษาตลอดชวต

(AllforEducation)

การศกษาเพอแกไขปญหาทงมวล

(EducationforAllProblems)

สขภาพเพอปวงชน

(HealthforAll)

สขภาพเพอชวต

(AllforHealth)

สขภาพเพอการแกไขปญหาทงมวล

(HealthforAllProblems)

มตทางการศกษา มตทางสขภาพ

การพฒนาเดกและเยาวชนสประชาคมอาเซยน

การพฒนาเดกและเยาวชน ตองกำหนดเปาหมายใหชดเจน โดยเฉพาะดานสขภาพซงเปน

ความจำเปนพนฐานสำคญในการดำรงชวต หากเดกมพฒนาการทางรางกาย สตปญญาและจตใจทสมบรณ

แขงแรง มทกษะ สามารถดแลสขภาพตนเอง มพฤตกรรมทเหมาะสม และมความพรอมในการเรยนร

ยอมสงผลสมฤทธทางการศกษา การพฒนาการเรยนรสประชาคมอาเซยน จะประสบความสำเรจหรอไมเพยงใด

(ตองมตวชวดความสำเรจดานคณภาพ) อยทกระบวนการจดการโดยมงเนนทประสทธภาพของสถาบนการศกษา

ใหสามารถเปนแกนนำหรอศนยกลางการพฒนาการศกษาควบคไปกบการสรางสขภาพ ภายใตความรวมมอ

จากทกฝายทเกยวของ ตงแตครอบครวของเดก ชมชนและองคกรในทองถน ซงเปนสถาบนพนฐานทางสงคม

ทมความสำคญยงตอการพฒนาใหเดกและเยาวชนไทยมคณภาพทดเทยมกบประเทศอน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 3

พฒนาการของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

บทท

ความหมายของ “โรงเรยนสงเสรมสขภาพ”

องคการอนามยโลก(WHO:1998)ไดใหคำจำกดความของโรงเรยนสงเสรมสขภาพคอโรงเรยน

ทมขดความสามารถแขงแกรง มนคงทจะเปนสถานท ทมสขภาพอนามยทด เพอการอาศย ศกษาและทำงาน

(A health promoting school is a school constantly strengthening its capacity as a healthy

settingforliving,learningandworking)

สำนกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2545) ไดใหความหมายของโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ คอ โรงเรยนทมความรวมมอรวมใจกนพฒนาพฤตกรรมและสงแวดลอมใหเออตอสขภาพ

อยางสมำเสมอเพอการมสขภาพดของทกคนในโรงเรยน

แนวคดโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ เปนการพฒนาทมความครอบคลมทกมตดานสขภาพและ

สงแวดลอม โดยสรางกระบวนการเรยนรรวมกนของทกคนทงในโรงเรยนและชมชน ใหสามารถนำความร และ

ทกษะดานสขภาพมาประยกตใชในชวตประจำวนดวยการดแลใสใจสขภาพของตนเองและผอน รวมทงสามารถ

ตดสนใจในการควบคมสภาวการณทมผลกระทบตอสขภาพ โดยเฉพาะนกเรยนจะไดรบการปลกฝงทศนคต

ฝกทกษะและพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมสมาชกในชมชนมสขภาพกายและสขภาพจตทดอยในสงแวดลอมท

สะอาดปลอดภยซงบรรลเปาหมายการพฒนาคนใหมคณภาพชวตทดและอยในสงคมอยางมความสข

การดำเนนงานสงเสรมสขภาพเดกวยเรยนและเยาวชน

การดำเนนงานอนามยโรงเรยน(SchoolHealthProgram)ในอดตเนนการใหบรการ3เรองหลก

คอ สขศกษาในโรงเรยน (School Health Education) อนามยสงแวดลอมในโรงเรยน (School Health

Environment)และบรการอนามยโรงเรยน(SchoolHealthService)

ตอมามการปรบเปลยนวธการดำเนนงานอนามยโรงเรยนจากขอเสนอแนวคด “โรงเรยนสงเสรม

สขภาพ” ของคณะผเชยวชาญดานการสงเสรมสขภาพและสขศกษาขององคการอนามยโลก ซงประเทศไทยโดย

กระทรวงสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการรวมกบสำนกงานภาคพนเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SEARO) ของ

องคการอนามยโลกจดประชมIntercountryConsultationonHealthPromotingSchoolเมอวนท2-5

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 4

ธนวาคม 2540 ณ กรงเทพมหานคร ผเขาประชมประกอบดวยผแทน จากกระทรวงสาธารณสข กระทรวง

ศกษาธการ ทบวงมหาวทยาลย และผแทนจาก 7 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สบเนองจาก

การประชมดงกลาว กรมอนามยจงนำแนวคดและกลยทธ โรงเรยนสงเสรมสขภาพนมาดำเนนการในชวงเวลา

ทตรงกบแผนพฒนาการสาธารณสขฉบบท 8 (พ.ศ. 2540 - 2544) โดยมลกษณะการทำงานอยบนพนฐาน

การมสวนรวมของผเกยวของทกหนวยงาน องคกร และประชาชนในชมชน การพฒนาโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

มอยางตอเนองดงน

พ.ศ. 2541 กรมอนามยเรมดำเนนการกลยทธโรงเรยนสงเสรมสขภาพ โดยกำหนดเปาหมาย

ถายทอดแนวคด และพฒนาโรงเรยนสงเสรมสขภาพตนแบบจงหวดละ 1 แหง (มโรงเรยนตนแบบของจงหวด

ศนยอนามยและสวนกลางรวม89แหง)และจดทำคมอแนวทางการดำเนนงาน

พ.ศ. 2542 มตคณะรฐมนตรมคำสงแตงตงคณะกรรมการโรงเรยนสงเสรมสขภาพแหงชาต

ซงกรมอนามยไดจดประชมคณะกรรมการดงกลาวและผลการประชมทำใหเกดเปาประสงคของนโยบายโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ กรมอนามยจงจดประชมแถลงนโยบายโรงเรยนสงเสรมสขภาพ โดยปลดกระทรวงสาธารณสข

กระทรวงศกษาธการและกระทรวงมหาดไทย และจดอบรมผนำเพอดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

แกผบรหารโรงเรยนตนแบบจำนวน 89 แหง สวนในระดบจงหวดมการถายทอดแนวคด ใหฝายการศกษาและ

สาธารณสขระดบอำเภอทวประเทศและขยายผลสระดบอำเภออำเภอละ1โรงเรยน

พ.ศ. 2543 มการจดทำเกณฑประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพดานกระบวนการ 5 ดาน คอ

1) นโยบายดานสงเสรมสขภาพ 2) คณะกรรมการสงเสรมสขภาพ 3) การคนหาและกำหนดปญหาสขภาพ

4)แผนงาน/โครงการดานสงเสรมสขภาพ5)การดำเนนงานตามแผนและการตดตามผลโดยกำหนดเปาหมายให

มโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ตำบลละ 1 แหง และจดประชมสมมนาเครอขาย โรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบ

ประเทศเพอประชาสมพนธสสาธารณะสวนในระดบจงหวดมการประชมถายทอดแนวคดสระดบตำบลทวประเทศ

พ.ศ. 2544 มการลงนามขอตกลงความรวมมอในการพฒนาโรงเรยนสงเสรมสขภาพระหวาง

กรมอนามย กรมสามญศกษาและสำนกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) ตอมากรมอนามยได

จดประชมโรงเรยนสงเสรมสขภาพทง 4 ภาค ซงมผแทนองคกรปกครองสวนทองถนเขารวมประชม สวนในระดบ

จงหวดมการประชมชแจงผ เกยวของระดบตำบล เพอขยายผลส โรงเรยนทยงไมได เขารวมโครงการ

(มโรงเรยนสงเสรมสขภาพผานการประเมนรอยละ9.6และมโรงเรยนเขารวมโครงการรอยละ32)

พ.ศ. 2545 มการจดทำเกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพตาม 10 องคประกอบ

โรงเรยนสงเสรมสขภาพและแบงการประเมนเปน3ระดบคอระดบทองเงนและทองแดงโดยกรมอนามยได

จดประชมชแจงผบรหารโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร เพอสรางความเขาใจแนวทางการดำเนนงานและ

จดอบรมพฒนาผประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ (มโรงเรยนสงเสรมสขภาพผานการประเมน รอยละ 22.6 และ

มโรงเรยนเขารวมโครงการรอยละ84.3)

พ.ศ. 2546 มการจดทำคมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ และจดประชมสมมนาวชาการ

และมหกรรมโรงเรยนสงเสรมสขภาพ (มโรงเรยนสงเสรมสขภาพผานการประเมน รอยละ 43.9 และมโรงเรยน

เขารวมโครงการรอยละ88.3)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 5

พ.ศ. 2547 กรมอนามยไดขยายเปาหมายสโรงเรยนในฝนของกระทรวงศกษาธการ จงเกดโครงการ

“โรงเรยนในฝนสรรคสรางอนามยด”(มโรงเรยนสงเสรมสขภาพผานการประเมนรอยละ51.3)

พ.ศ.2548เรมโครงการ“เดกไทยทำได”เพอพฒนาศกยภาพนกเรยนดานสขภาพเนนการใหความ

สำคญและการมสวนรวมของนกเรยน และการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพเปนไปอยางตอเนอง

(มโรงเรยนสงเสรมสขภาพผานการประเมนรอยละ68.2และเพมขนเปนรอยละ88.8ในป2549)

พ.ศ. 2550 มการลงนามขอตกลงความรวมมอในการพฒนาสขภาพนกเรยนระหวาง กรมอนามย

และสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยกำหนดนโยบายพรอมทงจดทำแผนปฏบตการรวมกน

เปนกรอบการปฏบตงานสสขภาวะทยงยนของนกเรยน ภายใตกลยทธโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ซงกรมอนามยได

มงเนนพฒนาศกยภาพนกเรยนใหสามารถคด วเคราะห ประเมนสถานการณสขภาพและวางแผนแกไขปญหาใน

รปแบบของโครงงานสขภาพ โดยนำรองจงหวดละ 1 โรงเรยน และมการขยายผล การดำเนนงานโรงเรยน

สงเสรมสขภาพอยางตอเนอง(มโรงเรยนสงเสรมสขภาพผานการประเมนรอยละ93.6)

พ.ศ. 2551 มการลงนามขอตกลงความรวมมอการพฒนาระบบประกนสขภาพการศกษาเพอ

สรางสขภาวะระหวางกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการ โดยกระทรวงศกษาธการเปนแกนหลก

ในการผลกดนการสรางเสรมสขภาวะนกเรยน และกระทรวงสาธารณสขสนบสนนและสรางเครอขาย

การดำเนนงาน

พ.ศ. 2552 มโรงเรยนท เขารวมโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพและผานการประเมน

คอนขางสง รอยละ 96.8 กรมอนามยจงพฒนาเกณฑมาตรฐานในระดบทสงขนคอโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ระดบเพชร ซงเนนคณภาพโดยวดผลลพธทเกดจากกระบวนการดำเนนงานตาม 10 องคประกอบทงดานสขภาพ

และพฤตกรรมสขภาพผนวกกบผลลพธจากการดำเนนงานตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ พรอมทงจดทำ

คมอเกณฑมาตรฐาน และชแจงแนวทางใหผเกยวของทราบ โดยเรมดำเนนการในป 2552 และมทมประเมน

จากสวนกลางรวมกบศนยอนามยเปนผประเมน มโรงเรยนผานการประเมนเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ระดบเพชรจำนวน37แหง

พ.ศ. 2553 การประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรในชวงเวลา 2ปแรกพบปญหาอปสรรค

ในการประเมน จงมการทบทวน ปรบปรงเกณฑมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรครงท 1 และจดทำ

คมอ2เลมคอคมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพและคมอผประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพเปนฉบบ

รวมเลมของโรงเรยนสงเสรมสขภาพทกระดบ ผลการดำเนนงานในป 2553 มโรงเรยนผานการประเมนเปน

โรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรจำนวน60แหงและในป2554มจำนวน65แหง

พ.ศ. 2555 กรมอนามยจดอบรมชแจงทมประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ประกอบ

ดวยนกวชาการจากศนยอนามย สำนกงานสาธารณสขจงหวดทกจงหวดและสำนกอนามย กรงเทพมหานคร

การดำเนนงานในป2555มโรงเรยนทผานการประเมนเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรจำนวน105แหง

พ.ศ. 2556 การประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ตงแตปงบประมาณ 2556 ดำเนนการ

โดยคณะกรรมการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ซงกระทรวงสาธารณสขไดลงนามคำสงแตงตง

และกรมอนามยไดปรบปรงเนอหาเกณฑมาตรฐานและแนวทางการประเมนโรงเรยนใหชดเจนมากขนสอดคลอง

กบบรบทโรงเรยนและสถานการณปญหาสขภาพนกเรยนในปจจบนเพอใชเปนแนวทางการดำเนนการตอไป

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 6

อยางไรกตาม การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ตองอาศยการมสวนรวมของภาคเครอขาย

ทกภาคสวนในสงคม ไดแก ผบรหารโรงเรยน คร นกเรยน และชมชน ฯลฯ เปนกำลงสำคญในการขบเคลอน

การดำเนนงานใหบรรลผลสำเรจ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 7

กาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

การเขารวมโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

โรงเรยนทกสงกดทงภาครฐและเอกชนเขารวมโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพไดโดยแสดง

ความจำนงกบหนวยงานตนสงกดระดบจงหวดหรอสำนกงานเขตพนทการศกษา และรบคมอการดำเนนงาน

โรงเรยนสงเสรมสขภาพสำหรบใชเปนแนวทางในการดำเนนงานเพอพฒนาสการประเมนรบรองในระดบตาง ๆ

ตอไป

ขนตอนการกาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

การพฒนาโรงเรยนสโรงเรยนสงเสรมสขภาพ เกดจากผบรหาร คณะครและนกเรยนมความ

ตระหนกถงความสำคญของการมสขภาพด และความจำเปนในการสรางพฤตกรรมสขภาพทถกตองตงแตเดก

รวมทงมงมนสรางใหโรงเรยนเปนศนยกลางของการพฒนาความเปนอยอยางมสขภาพดของทกคนในชมชน

โดยโรงเรยนดำเนนการตามขนตอนดงน

1. สรางความสนบสนนของชมชนและทองถน

ผบรหารโรงเรยนควรชแจงแก คร นกเรยน ผปกครอง ผนำชมชนและประชาชนในทองถน

เกยวกบความสำคญและความจำเปนในการดำเนนงานสรางสขภาพเพอสรางความเขาใจและความรวมมอระหวาง

โรงเรยนและชมชน

2. จดตงคณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน คณะกรรมการสถานศกษาของโรงเรยนสรรหากลมบคคลทสนใจงานสงเสรมสขภาพ และ

การพฒนาคณภาพชวตของนกเรยนและชมชน แตงตงเปนคณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยนประกอบ

ดวยคร นกเรยน ผปกครอง บคลากรสาธารณสขและผแทนองคกรในชมชน โดยคณะกรรมการชดน ทำหนาทใน

การรวมกนคนหาแนวทางปฏบตเพอพฒนาสการเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

3. จดตงคณะกรรมการทปรกษา คณะกรรมการสถานศกษาสรรหาและแตงตงคณะกรรมการทปรกษาจากผนำชมชน และ

ผทสนใจในพนท โดยคณะกรรมการชดนจะทำงานรวมกบโรงเรยนในการเผยแพรขาวสารดานการสงเสรมสขภาพ

ตลอดจนระดมทรพยากรในทองถน เพอสนบสนนและสรางความแขงแกรงในการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรม

สขภาพ

บทท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 8

4. วเคราะหสถานการณ คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยนสำรวจสถานการณดานสขภาพของโรงเรยนและ

ชมชน เพอรวบรวมขอมลพนฐานในการดำเนนงานสงเสรมสขภาพ เชน สถานการณปญหาสขภาพ สภาพ

สงแวดลอมทางสงคมระเบยบกฎเกณฑรวมทงทรพยากรในชมชนทเออตอการสงเสรมสขภาพ

5. กำหนดจดเรมตนในการทำงาน คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน นำผลการวเคราะหสถานการณสขภาพของ

โรงเรยน และชมชน มารวมกนระดมความคดในการกำหนดประเดนเพอดำเนนการสงเสรมสขภาพตาม

สภาพปญหา/ความตองการของนกเรยนบคลากรในโรงเรยนผปกครองและชมชน

6. จดทำแผนปฏบตการ คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยนกำหนดนโยบายและแผนปฏบตการใหสอดคลอง

กบสภาพปญหาพรอมทงกำหนดเปาหมายการดำเนนงานรปแบบกจกรรมบทบาททเกยวของตวชวดในการ

ตดตามประเมนผลการประสานความรวมมอระหวางโรงเรยนกบชมชนและระบบรายงานใหชดเจน

7. ตดตามและประเมนผล คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน มการตดตามความกาวหนาในการดำเนนงาน

โดยการจดประชมแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางผเกยวของ มการประเมนผลการดำเนนงาน การเผยแพร

ประชาสมพนธผลสำเรจและมการปรบแผนงานเพอแกไขขอบกพรองในการดำเนนงานเปนประจำอยางตอเนอง

8. การพฒนาเครอขายระดบทองถน คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยนแตละโรงเรยน มการผลกดนและสนบสนน

การดำเนนงานซงกนและกน ดวยการสรางเครอขายโรงเรยนสงเสรมสขภาพ โดยมการแลกเปลยนขอมลขาวสาร

ประสบการณและแหลงทรพยากรตลอดจนมการจงใจใหโรงเรยนอนๆทยงไมรวมโครงการเกดความตนตวและ

รวมดำเนนการสงเสรมสขภาพในโรงเรยนตามแนวทางโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 9

หลกการพฒนาการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

การพฒนาโรง เร ยนส ง เสรมสขภาพตามหลกการบรหารงานโดยใช วงจรคณภาพ

(QualityCircle)ดงน

ปฏบตตามแผนงานโครงการทกำหนด โรงเรยนประเมนตนเอง (Self Assessment)

โดยใชเกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ เพอคนหาสงทยงไมไดดำเนน

การหรอดำเนนงานไม เปนไปตามเกณฑ

มาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ดำเนนงานเพอปรบปรงใหบรรลตวชวดตาม

เกณฑมาตรฐานการประเมน

แตงตงคณะกรรมการสงเสรมสขภาพของ

โรงเรยนเปนลายลกษณอกษรประกอบดวย

ครนกเรยนผปกครองบคลากรสาธารณสข

และผแทนองคกรในชมชน

คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน

รวมกนกำหนดนโยบายสงเสรมสขภาพ

ใหครอบคลมประเดนสขภาพทจำเปน

ตอการสรางสขภาพเพอเปนทศทาง

ในการพฒนา

ถายทอดนโยบายสนกเรยนคร

ผปกครองและผเกยวของ

จดทำแผนกลยทธพฒนาคณภาพการศกษา

และแผนงานโครงการใหสอดคลองกบ

นโยบายสงเสรมสขภาพ

จดทำขอมลและสารสนเทศทเกยวของกบ

สภาพปญหาและความตองการดานสขภาพ

ของทกฝายทงในและนอกโรงเรยน

1. การวางแผนดำเนนงาน (PLAN) 2. การปฏบตการ (DO)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 10

นเทศ กำกบ ตดตาม สรางขวญ

กำลงใจในการดำเนนงานโดยคณะ

กรรมการนเทศภายในของโรงเรยน

เปนระยะระหวางการปฏบตงาน ตรวจสอบ ทบทวน ประเมนโรงเรยน

สงเสรมสขภาพโดยคณะกรรมการจาก

หนวยงานสาธารณสขและการศกษา

รวมท งผทรงคณวฒ ในแตละกลม

โรงเรยนหรอเขตพนทการศกษา

ขอรบการประเมนเพอรบรองในแตละ

ระดบจากทมประเมนระดบอำเภอ

หรอทมประเมนระดบจงหวดตอไป

4. การปรบปรงแกไข / พฒนา (ACT)

สรปผลการตรวจสอบทบทวนและ

นเทศงานตามองคประกอบ/ตวชวด

โรงเรยนสงเสรมสขภาพ

นำผลการตรวจสอบทบทวนและนเทศงาน

ไปใชปรบปรงแกไขการดำเนนงาน

หรอกจกรรมของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ในปการศกษาตอไป

ความรวมมอในการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ภาครฐ

* โรงเรยน

* หนวยงานสาธารณสข

* หนวยงานอน ๆ

นกเรยน

* แกนนำ

* ชมรม

ครอบครว

* พอแม

* ผปกครอง

โรงเรยน

สงเสรม

สขภาพ

ชมชน

* องคกรทองถน

* กลม / ชมรม

3. การตรวจสอบ/ทบทวน/ประเมน (CHECK)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 11

ประโยชนทเกดขนจากการเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

โรงเรยนไดรบรแนวทางการสงเสรมสขภาพนกเรยน และบคลากรในโรงเรยน และขยายผล

สชมชน

นกเรยนไดเรยนรวถชวตในการสรางพฤตกรรมสขภาพ ซงจะปลกฝงใหเกดการปฏบตตน

ทจะนำไปสการมสขภาพดตงแตเดกควบคไปกบการศกษาเพอใหเดก “ด เกง มสข”

คร ผปกครอง และสมาชกของชมชนจะไดรบความรเกยวกบสขภาพอนามยเพอนำไปปฏบต

ใหเกดทกษะการดแลสขภาพทเหมาะสม

ตวชวดของโรงเรยนสงเสรมสขภาพมความสอดคลองกบตวชวดการประเมนคณภาพการศกษา

กอใหเกดผลดตอโรงเรยนในการรบการประเมนจากภายนอก

โรงเรยนมโอกาสไดรบความรวมมอและการชวยเหลอจากชมชนและองคกรตางๆเพมขน

ประโยชนดงกลาวขางตน เปนความทาทายภายใตเงอนไขทจำกดของทรพยากร คน เวลา และ

งบประมาณของฝายการศกษา สาธารณสข และทองถน ทางเลอกทเหมาะสมคอ “การบรณาการความรวมมอ

ในเรองการศกษาควบคไปกบการมสขภาพด” โดยมเปาหมายสงสดคอ ภาพลกษณของเดกวยเรยนและเยาวชน

ไทยทด เกงและมความสขอนเปนความสำเรจของการปฏรปการศกษาและการปฏรประบบสขภาพซงจะนำไป

สการบรรลถงปรชญาการพฒนา“คน”อยางแทจรง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 12

การรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ขนตอนการรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

1. สำนกงานสาธารณสขจงหวดรวมกบหนวยงานตนสงกดของโรงเรยนในพนทชแจงหนวยงาน

ฝายสาธารณสขฝายการศกษาตลอดจนโรงเรยนทแสดงเจตจำนงเขารวมพฒนา

2. โรงเรยนประเมนตนเอง โดยใชเกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

10องคประกอบเพอคนหาสงทยงไมไดดำเนนการหรอดำเนนการไมครบถวน

3. โรงเรยนพฒนาใหเขาสเกณฑมาตรฐานโดยอาจใชวงจร PDCA คอ วางแผน ดำเนนการ

ทบทวน ตรวจสอบ แกไขเพอปรบแผนใหม ทงในสวนทสามารถดำเนนการไดเองและสวนทจำเปนตอง

ขอรบการสนบสนนจากบคคล / หนวยงานทเกยวของในพนท ซงสามารถขอรบคำแนะนำไดจากทมประเมน

ระดบอำเภอ

4. เมอโรงเรยนดำเนนการไดครอบคลมทกองคประกอบ และเหนวาผานเกณฑมาตรฐาน

การประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพแลว สามารถแจงความประสงคขอรบการประเมนทบคลากรสาธารณสข

ผรบผดชอบงานสขภาพโรงเรยน

5. โรงเรยนนำผลจากการผานเกณฑประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทองมาเปนขอมล

เบองตนเพอกาวสระดบเพชร

6. โรงเรยนประเมนตนเองโดยใชเกณฑมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรเพอคนหา

สงทยงไมถงเกณฑและพฒนาเขาสเกณฑ

7. เมอโรงเรยนประเมนตนเองวาผานเกณฑมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ตองจด

ทำเอกสารทแสดงใหเหนถงผลการบรรลตวชวดตางๆตามแบบฟอรม(ภาคผนวก)สงผานทมประเมนระดบอำเภอ

ไปยงทมประเมนระดบจงหวดเพอประเมนในเบองตน

8. เมอโรงเรยนไดรบการประเมนวาผานเกณฑโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรในเบองตน

จากทมประเมนระดบจงหวดแลว สำนกงานสาธารณสขจงหวดแจงศนยอนามยเพอขอรบการประเมนรบรอง

โรงเรยน

9. หลงจากทมประเมนจากศนยอนามยไดประเมนโรงเรยนและพจารณาใหผานการประเมน

ในระดบเพชรแลวศนยอนามยสงเอกสารรายงานของโรงเรยน (รายงานทแกไขแลว)และสรปผลการประเมนของ

ศนยอนามยเพอใหกรมอนามยพจารณาการรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรตอไป

บทท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 13

กระบวนการรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

สสจ.รวมกบสพท.ชแจง

โรงเรยนเขารวมโครงการ

โรงเรยนแจงความจำนงสมครเขารวมโครงการไปยงหนวยงานตนสงกดในพนท

ไมผานโรงเรยนประเมนตนเองภายใต10องคประกอบ

โดยคณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน

โรงเรยนพฒนาเขาสเกณฑ

แจงความจำนงขอรบการประเมนไปยงเจาหนาทสาธารณสข

ทดแลโรงเรยน

ประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ระดบเงนและระดบทองแดง

พฒนา ประเมนรบรองการเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทอง

ทมประเมนระดบอำเภอ

โรงเรยนพฒนาสเกณฑระดบเพชร

ไมผาน โรงเรยนประเมนตนเองโดยคณะกรรมการสงเสรม

สขภาพของโรงเรยน

ทมประเมนระดบอำเภอ

โรงเรยนพฒนาเขาสเกณฑ

แจงความจำนงขอรบการประเมนพรอมเอกสาร/หลกฐานไปยงสำนกงานสาธารณสขจงหวด

ประเมนรบรองการเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรในเบองตน

ทมประเมนระดบจงหวด

ประเมนการเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

คณะกรรมการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรตามคำสงกระทรวงสาธารณสข

-สงรายงานฉบบสมบรณของโรงเรยน-สงสรปรายงานการประเมนของศนยอนามย

พจารณาและรบรองการเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

โรงเรยนไดรบเกยรตบตร

คณะกรรมการประเมนรบรองฯจากสวนกลาง

ผาน

ผาน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 14

การพฒนาสความสำเรจและยงยน

ปจจยความสำเรจในการพฒนาโรงเรยนสงเสรมสขภาพทสำคญเกดจากความสามารถ

และความรวมมอของทกหนวยงานทกระดบชวยกนระดมความคด รวมแรงรวมใจมงมนในการสงเสรมและแกไข

ปญหาทเปนอปสรรคตอการพฒนาสงสำคญททำใหการดำเนนงานประสบความสำเรจและยงยนไดแก

1. ผบรหารโรงเรยน

ผบรหารโรงเรยน เปนบคคลสาคญและเปนผทมวสยทศนเรองการสรางสขภาพ เหนประโยชน

และใหความสำคญ มความมงมนตงใจทจะพฒนาโรงเรยนตามแนวทางโรงเรยนสงเสรมสขภาพอยางจรงจง โดย

การผลกดนสงเสรมสนบสนนสรางขวญกำลงใจใหครนกเรยนผปกครองและสมาชกของชมชน

2. คณะคร

คณะครทำงานเปนทมเขาใจบทบาทหนาทตนเองและการประสานการดำเนนงานดานสขภาพ

ทมเปาหมายรวมกน เพอการพฒนาสขภาพตนเอง นกเรยน และบคลากรทกคน ไมใชครอนามยหรอครคนใด

คนหนงเปนผรบผดชอบ

3. นกเรยนแกนนำและชมรมสขภาพในโรงเรยน

นกเรยนแกนนำเปนกลมบคคลสำคญท โรงเรยนตองพฒนาให เปนผนำดานสขภาพ

ดวยการสงเสรมใหนกเรยนรวมกลมกนจดตงชมรมสขภาพและทำกจกรรมสขภาพในโรงเรยน โดยโรงเรยนและ

ชมชนเปนผสนบสนน

4. คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน

คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยนเปนทมแกนนาในการกาหนดทศทางการพฒนา

เปนผทมความสนใจและเขาใจการทำงานดานสขภาพในกลมเดกและเยาวชน เขาใจวตถประสงคของการพฒนา

โรงเรยนใหเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ โดยคณะกรรมการมการพบปะพดคยกนอยางสมำเสมอ เปนทปรกษาให

ขอเสนอแนะตดตามและตรวจสอบผลการดำเนนงานเปนระยะ

บทท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 15

5. ชมชน/ประชาชนมสวนรวม

คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน พฒนาใหชมชนมสวนรวม เรมจากการสราง

ความเขาใจและทศนคต รบทราบปญหาทมผลกระทบตอสขภาพในชมชนและรวมแสดงความคดเหน เมอชมชน

เกดความตระหนก ใหความสาคญและเหนประโยชนของการสงเสรมสขภาพ ชมชนจะเขามามสวนรวม

ในการพฒนาสขภาพมากขนซงเปนสงสำคญททำใหชมชนเขมแขง

6. การระดมทรพยากรในชมชน

ทกคนในชมชนสรรหาและคนหาทนหรอทรพยากรทมคณคาในชมชน เชน ปราชญชาวบาน

วฒนธรรม วถชวตของชมชน ทรพยากรธรรมชาต และทนทางสงคมอนๆ เพอนามาปรบใชใหเปนประโยชนตอ

การดาเนนงานดานสขภาพ

7. เครอขายโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

เครอขายโรงเรยนสงเสรมสขภาพ เปนรปแบบหนงททำใหเกดการพฒนาดวยการขยายผล

การดำเนนงาน โดยสนบสนน ชวยเหลอเกอกลกน การแลกเปลยนประสบการณเรยนร การสรางและบรหาร

จดการเครอขายโรงเรยนสงเสรมสขภาพซงจะทำใหเครอขายมความเขมแขง

คณลกษณะทดของเครอขายโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

มกระบวนการเรยนรทตอเนองเปนประโยชนแกเดกเยาวชนและบคลากรในชมชน

มสมพนธภาพทดมความเปนมตรพรอมใหความชวยเหลอเกอกล

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 16

การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพเปนกระบวนการดำเนนงานเพอใหเกดกจกรรมสงเสรม

สขภาพและปองกนโรคตามองคประกอบของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ10ประการแบงเปน2ดานคอ

1) ดานกระบวนการไดแก

องคประกอบท1นโยบายของโรงเรยน

องคประกอบท2การบรหารจดการในโรงเรยน

2) ดานการสงเสรมสขภาพไดแก

องคประกอบท3โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

องคประกอบท4การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ

องคประกอบท5บรการอนามยโรงเรยน

องคประกอบท6สขศกษาในโรงเรยน

องคประกอบท7 โภชนาการและอาหารทปลอดภย

องคประกอบท8การออกกำลงกายกฬาและนนทนาการ

องคประกอบท9การใหคำปรกษาและสนบสนนทางสงคม

องคประกอบท10การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน

ระดบการรบรองโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ระดบทอง

ผานเกณฑประเมนขนดมากไมนอยกวา8องคประกอบ

ไมมผลการประเมนตำกวาขนพนฐานใน2องคประกอบทเหลอ

ระดบเงน

ผานเกณฑประเมนขนดมากไมนอยกวา6องคประกอบ

ไมมผลการประเมนตำกวาขนพนฐานใน4องคประกอบทเหลอ

ระดบทองแดง

ผานเกณฑประเมนขนดมากไมนอยกวา4องคประกอบ

ไมมผลการประเมนตำกวาขนพนฐานใน6องคประกอบทเหลอ

รายละเอยดการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพในบทท6นประกอบดวย2สวนคอ

1. เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

2. แนวทางการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

บทท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 17

1

( ) /

1. มการแตงตงคณะกรรมการสงเสรม

สขภาพของโรงเรยนหรอคณะทางาน

ททาหนาทเกยวกบการสงเสรม

สขภาพของโรงเรยน อยางเปน ลายลกษณอกษร ซงประกอบ ดวยคร นกเรยน ผปกครอง เจาหนาทสาธารณสข และ ผแทนองคกรในชมชน

2. โรงเรยนมนโยบายสงเสรมสขภาพท

ครอบคลมประเดน ดงตอไปน 1) การสงเสรมสงแวดลอมทเออตอ การพฒนาสขภาพนกเรยน 2) การเฝาระวงและแกไขปญหา สขภาพ 3) การพฒนาพฤตกรรมสขภาพ ตามสขบญญตแหงชาต 4) การคมครองผบรโภคในโรงเรยน 5) การสงเสรมการออกกาลงกาย เพอสขภาพแกนกเรยน บคลากรของโรงเรยนและ ชมชนโดยมโรงเรยน เปนศนยกลาง 6) การสงเสรมสขภาพจตและ เฝาระวงพฤตกรรมเสยง 7) การพฒนาระบบการเรยนร ดานสขภาพโดยมผเรยนเปนสาคญ 8) การสงเสรมสขภาพบคลากร ในโรงเรยน 9) สงเสรมการมสวนรวมของ ชมชนในการพฒนาสขภาพ นกเรยน บคลากรในโรงเรยน และชมชน

คณะกรรมการ

หรอคณะทางาน

มสดสวนอยาง

นอย 3 ใน 5 มาจาก

ประชาชนและ

องคกรใน

ชมชน

9 ประเดน

3 ใน 5 ขนไป (5)

นอยกวา 3 ใน 5 (3)

ไมม (0)

ครอบคลม 9 ประเดน (10) ครอบคลม 6-8 ประเดน (5) ครอบคลม 3-5 ประเดน (3) ครอบคลม 1-2 ประเดน (1) ไมมการกาหนดนโยบาย (0)

................

................

- คาสงแตงตง - ประกาศ ของโรงเรยน - สอบถามหรอ

สมภาษณผบรหาร

โรงเรยน

- เอกสารนโยบาย

ดานสงเสรมสขภาพ

ของโรงเรยน - สอบถามหรอ

สมภาษณผบรหาร

โรงเรยน

1. เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 18 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 18

( ) /

3. มแผนงาน/โครงการ/กจกรรม รองรบนโยบายสงเสรมสขภาพ 4. บคลากรในโรงเรยนทราบนโยบาย ทเกยวกบการสงเสรมสขภาพ 5. ผปกครองทราบนโยบายหรอกจกรรม

ทเกยวกบการสงเสรมสขภาพ

6. นกเรยนทราบนโยบายหรอกจกรรม ทเกยวกบการสงเสรมสขภาพ

9 ประเดน

ทกคน

รอยละ 60 ขนไป

รอยละ 80

ขนไป

มครบตามนโยบาย 9 ประเดน (10) ม 6-8 ประเดน (5) ม 3-5 ประเดน (3) ม 1-2 ประเดน (1) ไมม (0)

ทกคน (10)

รอยละ 80 ขนไป (5) นอยกวารอยละ 80 (0)

รอยละ 60 ขนไป (10) นอยกวารอยละ 60 (5) ไมมการรบร (0)

รอยละ 80 ขนไป (10) นอยกวารอยละ 80 (5) ไมมการรบร (0)

.................

................. ................. .................

- แผนพฒนา

คณภาพการศกษา - แผนปฏบตการ

ประจาป - แผนงาน/โครงการ

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณบคลากร

ในโรงเรยน ประมาณ 10 คน - สมสอบถามหรอ

สมภาษณผปกครอง

ประมาณ 10 คน

- สมสอบถามหรอสมภาษณนกเรยนชน ป.4 ขนไป (หรอม.1 ขนไปสาหรบโรงเรยนมธยม) ประมาณ 20 คน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดท 4, 5, 6 คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

1 ผานเกณฑประเมนขนดมาก (41 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (36 – 40 คะแนน) ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (30 – 35 คะแนน) ควรพฒนาตอไป (0 – 29 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 19

2

( ) /

1. มการจดทาโครงการสงเสรมสขภาพ

อยางเปนระบบครบทกขนตอนตอไปน * มการรวบรวม วเคราะหปญหาและ

ความตองการโดยใชกระบวนการกลม * มความสอดคลองกบสภาพปญหา

ของโรงเรยน * มการระบกจกรรมและกาหนดเวลา * มการระบถงการมสวนรวมของ

ผเกยวของ * มการระบการใชทรพยากรและ/หรอ

ภมปญญาทองถนใหเกดประโยชน * มการระบกจกรรมสงเสรมสขภาพท

สอดคลองกบกจกรรมการเรยนการสอน

2. มคณะทางานรบผดชอบในแตละ

โครงการสงเสรมสขภาพประกอบดวย คร นกเรยนและผปกครอง/เจาหนาท

สาธารณสข/องคกรในชมชน

3. มผนานกเรยนสงเสรมสขภาพหรอ

ผนาเยาวชนสาธารณสขในโรงเรยนหรอ

แกนนานกเรยนดานสขภาพปฏบตงาน

ตามบทบาทหนาท

/ 4. โครงการสงเสรมสขภาพ มการนเทศ/ตดตามโดยระบบของโรงเรยนอยาง

ตอเนอง มสรปผลการนเทศและมการนา

ผลการนเทศไปใชพฒนางาน

1 โครงการ

ขนไป

1 โครงการ ขนไป

สดสวน 2 ใน 3 ของนกเรยนทผานการ

อบรม สดสวน 2 ใน 3 ขนไปของ

โครงการดาน

สขภาพ

ทงหมด

1 โครงการขนไป (15)

ไมม (0)

1 โครงการขนไป (5)

ไมม (0)

2 ใน 3 ขนไป (10)

นอยกวา 2 ใน 3 (5)

ไมม (0)

2 ใน 3 ขนไป (10)

นอยกวา 2 ใน 3 (5)

ไมม (0)

..............

............... ................ ................

- โครงการหรอ

เอกสารอน ๆ

- โครงการหรอ

เอกสารอน ๆ - อร.14 - สอบถามผนา/ แกนนานกเรยน - บนทกการ

ปฏบตงานของผนา/แกนนานกเรยน

- บนทกผลการ

นเทศ/ตดตามของโรงเรยนและแนว

ทางแกไขปญหา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 20

( ) /

5. มการประเมนโครงการสงเสรมสขภาพ

สดสวน 2 ใน 3 ขนไปของโครงการดานสขภาพทงหมด

2 ใน 3 ขนไป (10) นอยกวา 2 ใน 3 (5) ไมม (0)

................

- บนทกผลการประเมน

2

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (38 คะแนนขนไป)

ผานเกณฑประเมนขนด (33 – 37 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (28 - 32 คะแนน)

ควรพฒนาตอไป (0 – 27 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 21

3

( ) /

1. โครงการทเกยวของกบสขภาพเกดจากการมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

2. ชมชนเขามามสวนรวมในโครงการอยางเปนระบบ 5 ขนตอนตอไปน อยางนอย 1 โครงการ 1) รวมวเคราะหสภาพและสาเหต ของปญหา 2) รวมวางแผน 3) รวมดาเนนการ 4) รวมตรวจสอบทบทวน (ประเมนภายใน) 5) รวมแกไขพฒนาปรบปรง

3. นกเรยนมความพงพอใจตอโครงการรวม ระหวางโรงเรยนและชมชน

4. ประชาชนมความพงพอใจตอโครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

สดสวน 4 ใน 5 ขนไปของโครงการ ดานสขภาพทงหมด

5 ขนตอน

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 60 ขนไป

4 ใน 5 ขนไป (15) 3 ใน 5 (10) นอยกวา 3 ใน 5 (5) ไมม (0)

5 ขนตอน (15) 4 ขนตอน (12) 3 ขนตอน (9) 1 -2 ขนตอน (6) ไมม (0)

รอยละ 80 ขนไป (10) รอยละ 70 – 79 (6) นอยกวารอยละ 70 (3)

รอยละ 60 ขนไป (10) รอยละ 50 – 59 (6) นอยกวารอยละ 50 (3)

............... ................

...............

................

- แผนงาน/โครงการ - รายงานสรปผล

การดาเนนงาน

- แผนงาน/โครงการ - รายงานสรปผล

การดาเนนงาน - บนทกการ

ประชม - สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชน ป.4 ขนไป(หรอม.1 ขนไปสาหรบโรงเรยน

มธยม) ประมาณ 20 คน

- สอบถามหรอ

สมภาษณ

ผปกครองหรอ

ประชาชน

ประมาณ 10 คน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดท 3 และ 4 คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

3

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (38 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (33 – 37 คะแนน) ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (28 - 32 คะแนน) ควรพฒนาตอไป (6– 27 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 22 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 22

4

( ) /

1. มาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอม ในโรงเรยน

2. การเกดอบตเหตจากสงแวดลอม ในโรงเรยน จนไมสามารถมาเรยนได (ตงแตปการศกษาทผานมาจน ถงปจจบน)

3. ภาชนะขงนาในโรงเรยนไมมลกนา

4. นกเรยนมความพงพอใจตอ

บรรยากาศภายในโรงเรยน

ผานมาตรฐาน ทกขอ (39 ขอ)

ไมม

รอยละ 100 รอยละ 70

ขนไป

ขอละ 1 คะแนน

ไมม (10) มไมเกนรอยละ 5 (5) มเกนรอยละ 5 (0)

รอยละ 100 (10) รอยละ 90 ขนไป (5) นอยกวารอยละ 90 (0)

รอยละ 70 ขนไป (10) รอยละ 60 - 69 ขนไป (6) นอยกวารอยละ 60 (3)

.............

..............

................

.................

ผลการสารวจสขาภบาลสงแวดลอมของโรงเรยนตามแบบสารวจในภาคผนวก และสงเกตสภาพจรงเพมเตมโดย ผประเมน

- รายงานการเกดอบตเหตของ

นกเรยนใน

โรงเรยน ยอนหลง 1 ป - เฉลยจากผลการสารวจทผานมา

ยอนหลง 3 ครงและผประเมน

สารวจเพมเตม

สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชน ป.4 ขนไป (หรอม.1 ขนไปสาหรบโรงเรยน

มธยม) ประมาณ 20 คน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดท 4 คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

4

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (52 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (45 - 51 คะแนน) ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (38 - 44 คะแนน) ควรพฒนาตอไป (3 – 37 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 23

5

( ) /

1. นกเรยนชน ป. 1 – ป. 4 ไดรบการ

ตรวจสขภาพโดยบคลากรสาธารณสข

อยางนอยปละ 1 ครง 2. นกเรยนชน ป.5 ขนไป ตรวจสขภาพ

ดวยตนเองภาคเรยนละ 1 ครง

3. นกเรยนชน ป.1 ขนไปไดรบการ

ทดสอบสายตาปละ 1 ครง 4. นกเรยนชน ป.1 – ป.6 ไดรบ การทดสอบการไดยนอยางงาย

5. นกเรยนชน ป.1 – ป.6 ไดรบ การตรวจสขภาพชองปากโดยบคลากร

สาธารณสขหรอคร อยางนอย ปละ 1 ครง

6. นกเรยนชน ป.1 – ป.6 ไมมฟนแทผ (ฟนทไดรบการอดหรอแกไขแลวถอวา ไมผ)

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

................ ................ ................ ................

................

..............

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - แบบบนทกการ

ตรวจสขภาพดวย

ตนเองหรอ

เอกสารอนทม

ลกษณะคลายกน - อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม - เอกสารอนทม

ลกษณะคลายกน เชนเดยวกบ ตวชวดท 3 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 3

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 3

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 3

ไดรบการทดสอบ

การเฝาระวงภาวะสขภาพ

การไดยนอยางงาย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 24

( ) /

7. นกเรยนชน ป.1 – ป.6 ไมมภาวะ

เหงอกอกเสบ 8. นกเรยนชน ป.1 ไดรบวคซนปองกนหด หดเยอรมน คางทม (MMR)

9. นกเรยนชน ป. 1 ทไมเคยไดรบวคซน

ปองกนวณโรค (BCG) มากอนหรอไมม

ประวตแนชดและไมมรอยแผลเปนตอง

ไดรบการฉดวคซน BCG 1 ครง

10. นกเรยนชน ป.1 ทไมเคยไดรบ

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน (DTP) หรอ DTP-HB และวคซนปองกนโรคโปลโอ (OPV) หรอเคยไดรบ

นอยกวา 5 ครง ตองไดรบวคซน dT และ OPV ตามเงอนไข (รายละเอยดในภาคผนวก)

11. นกเรยนชน ป.6 ไดรบการฉดวคซน

ปองกนโรคคอตบ บาดทะยก (dT) กระตน (รายละเอยดในภาคผนวก)

12. นกเรยนทมปญหาสขภาพ (เชน เหา พยาธ ฯลฯ) ไดรบการรกษา

รอยละ 50 ขนไป

รอยละ 95

ขนไป

ทกคน

ทกคน

รอยละ 95 ขนไป

ทกคน

รอยละ 50 ขนไป (3)

รอยละ 40 – 49 (2)

นอยกวา รอยละ 40 (1)

รอยละ 95 ขนไป (3)

รอยละ 80 - 94 (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

รอยละ 95 ขนไป (3)

รอยละ 80 - 94 (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ไมมนกเรยนทมปญหา (3) สขภาพ

............... …………….

……………

……………. ................. .................

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 3 - อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไป ประมาณ 20 คน

( ) /

7. นกเรยนชน ป.1 – ป.6 ไมมภาวะ

เหงอกอกเสบ 8. นกเรยนชน ป.1 ไดรบวคซนปองกนหด หดเยอรมน คางทม (MMR)

9. นกเรยนชน ป. 1 ทไมเคยไดรบวคซน

ปองกนวณโรค (BCG) มากอนหรอไมม

ประวตแนชดและไมมรอยแผลเปนตอง

ไดรบการฉดวคซน BCG 1 ครง

10. นกเรยนชน ป.1 ทไมเคยไดรบ

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน (DTP) หรอ DTP-HB และวคซนปองกนโรคโปลโอ (OPV) หรอเคยไดรบ

นอยกวา 5 ครง ตองไดรบวคซน dT และ OPV ตามเงอนไข (รายละเอยดในภาคผนวก)

11. นกเรยนชน ป.6 ไดรบการฉดวคซน

ปองกนโรคคอตบ บาดทะยก (dT) กระตน (รายละเอยดในภาคผนวก)

12. นกเรยนทมปญหาสขภาพ (เชน เหา พยาธ ฯลฯ) ไดรบการรกษา

รอยละ 50 ขนไป

รอยละ 95

ขนไป

ทกคน

ทกคน

รอยละ 95 ขนไป

ทกคน

รอยละ 50 ขนไป (3)

รอยละ 40 – 49 (2)

นอยกวา รอยละ 40 (1)

รอยละ 95 ขนไป (3)

รอยละ 80 - 94 (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

รอยละ 95 ขนไป (3)

รอยละ 80 - 94 (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ไมมนกเรยนทมปญหา (3) สขภาพ

............... …………….

……………

……………. ................. .................

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 3 - อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไป ประมาณ 20 คน

(ศกษารายละเอยดการรบวคซนในภาคผนวก)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 25

( ) /

13. นกเรยนทเจบปวยเกนขอบเขตการ

บรการของหองพยาบาล เชนภาวะโลหต

จาง คอพอก ฟนผ โรคในชองปาก ฯลฯ)ไดรบการสงตอเพอรกษา

ทกคน ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ไมมนกเรยนทเจบปวย (3) เกนขอบเขต

............... - สมดบนทก

รายชอผรบบรการ

และการสงตอ

5

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (30 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (26 - 29 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (22 – 25 คะแนน)

ควรพฒนาตอไป (9 – 21 คะแนน)

บรการของหองพยาบาล เชน ภาวะ โลหตจาง คอพอก ฟนผ โรคใน ชองปาก ฯลฯ) ไดรบการสงตอเพอรกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 26 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 26

5

( ) /

1. นกเรยนชน ม.1 ขนไป ตรวจสขภาพ ดวยตนเองภาคเรยนละ 1 ครง

2. นกเรยนทกชนไดรบการทดสอบ

สายตาปละ 1 ครง

3. นกเรยนทมปญหาดานสขภาพ (เชน มไข เปนหวด ปวดทอง ฯลฯ) ไดรบการรกษา 4. นกเรยนทเจบปวยเกนขอบเขตการ

บรการ ของหองพยาบาล (เชน หอบหด โลหตจาง ฯลฯ) ไดรบการแนะนา

ชวยเหลอ/สงตอเพอการรกษา

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ไมมนกเรยนทมปญหา (3) สขภาพ

ทกคน (3)

ไมครบทกคน (0)

ไมมนกเรยนทเจบปวย (3) เกนขอบเขต

...............

................

..............

..............

- อร.14 - แบบบนทกการ

ตรวจสขภาพดวย

ตนเองหรอ

เอกสารอนทม

ลกษณะคลายกน - อร.14 - สศ.3/ระเบยน

สะสม - เอกสารอนทม

ลกษณะคลายกน

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ทกระดบชน

ประมาณ 20 คน

สมดบนทกรายชอ

ผรบบรการและ

การสงตอ

5

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (9 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (8 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (7 คะแนน) ควรพฒนาตอไป (2 – 6 คะแนน)

มธยมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 27

6

( ) /

1. นกเรยนเคยไดรบการฝกทกษะ ในเรองตอไปน

1.1 การรกษาความสะอาดของ รางกาย

1.2 การลางมอ

1.3 การเลอกอาหารทมประโยชน ตอรางกาย 1.4 การไมรบประทานอาหารทม สารอนตราย

1.5 การหลกเลยงสารเสพตด

1.6 การปองกนอบตเหต อบตภย

1.7 การหลกเลยงการพนน การเทยวกลางคน

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80

ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

............. ............. .............. ..............

..............

............... ..............

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไป ประมาณ 20 คน

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 28

( ) /

1.8 การจดการอารมณของตนเอง

1.9 ความปลอดภยในชวตและ การถกลวงละเมดทางเพศ

2. มกจกรรมเผยแพรความร ดานสขภาพในโรงเรยน (เชนเสยงตามสายการรณรงค ปายนเทศ นทรรศการ แจกเอกสาร ฯลฯ)

3. นกเรยนชน ป.1 – ป.6 แปรงฟน หลงอาหารกลางวนทกวนดวยยาสฟน ผสมฟลออไรด

4. นกเรยนทกชนไมมเหา

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80

ขนไป

3 กจกรรม ขนไป

ทกคน

ทกคน

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3)

รอยละ 60 - 79 (2)

นอยกวา รอยละ 60 (1)

3 กจกรรม ขนไป (5)

2 กจกรรม (3)

1 กจกรรม (1)

ไมม (0)

ทกคน (5)

รอยละ 80 ขนไป (3)

นอยกวารอยละ 80 (1)

ไมม (0)

ทกคน (5)

รอยละ 80 ขนไป (3)

นอยกวารอยละ 80 (1)

…………….

…………… ................

……………..

…………….

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

- สอบถามคร

อนามย - บนทกการจด

กจกรรม

- สมตรวจสอบนกเรยนในชน

พรอมดสถานท

และอปกรณ

ประกอบ - สงเกตกจกรรมการแปรงฟน

- สมตรวจผมนกเรยนหญง ประมาณ 10 คน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดทกขอ คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

6

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (31 คะแนนขนไป)

ผานเกณฑประเมนขนด (27 – 30 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (23 – 26 คะแนน)

ควรพฒนาตอไป (10 - 22 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 29

6

( ) /

1. นกเรยนเคยไดรบการฝกทกษะในเรองตอไปน 1.1 การเลอกซออาหารทมประโยชน ตอรางกาย 1.2 การไมรบประทานอาหารทม สารอนตราย 1.3 การหลกเลยงสารเสพตด 1.4 การปองกนอบตเหต อบตภย 1.5 การหลกเลยงการพนน การเทยวกลางคน

1.6 การจดการอารมณของตนเอง 1.7 การหลกเลยงการมเพศสมพนธ กอนวยอนควร

รอยละ 80

ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

รอยละ 80 ขนไป (3) รอยละ 60 - 79 (2) นอยกวา รอยละ 60 (1)

................ …………….. …………….

……………

……………

…………… …………….

- สมสอบถามหรอสมภาษณนกเรยนทกระดบชนประมาณ 20คน - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1 - เชนเดยวกบ ตวชวดท 1.1

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 30 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 30

( ) /

2. มกจกรรมเผยแพรความร ดานสขภาพในโรงเรยน (เชน เสยงตามสาย การรณรงค ปายนเทศ นทรรศการ แจกเอกสาร ฯลฯ)

3 กจกรรม ขนไป

3 กจกรรม ขนไป (5)

2 กจกรรม (3)

1 กจกรรม (1)

ไมม (0)

………….

- สอบถามคร

อนามย - บนทกการจด

กจกรรม

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดทกขอ คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

6

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (19 คะแนนขนไป)

ผานเกณฑประเมนขนด (17 -18 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (14 - 16 คะแนน)

ควรพฒนาตอไป (7 – 13 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 31

7

( ) /

1. นกเรยนชน ป.1 ขนไปมสวนสงตาม

เกณฑอายอยในเกณฑด (สวนสงตามเกณฑ+คอนขางสง+สง) ตามกราฟแสดง

เกณฑอางองการเจรญเตบโต ของกรมอนามย (2542)

2. นกเรยนชนป.1 ขนไปมนาหนกตาม

เกณฑสวนสงอยในเกณฑด (สมสวน)

3. นกเรยนทพบวามภาวะการเจรญเตบโต

ผดปกตไดรบการแกไข

4. นกเรยนชน ป.1 ขนไปไดรบยาเมด

เสรมธาตเหลก 1 เมด (60 มลลกรม) ตอสปดาห

5. นกเรยนไดรบการตรวจภาวะขาด สารไอโอดน (โดยวธคลาคอ) ปละ 1 ครง

6. นกเรยนไดรบประทานอาหาร ครบ 5 หม ทกวน

รอยละ 95 ขนไป

รอยละ 85 ขนไป

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน

รอยละ 95 ขนไป (3)

รอยละ 80 - 94 (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

รอยละ 85 ขนไป (3)

รอยละ 75 – 84 (2)

นอยกวา รอยละ 75 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ไมมนกเรยนทม (3) ภาวะการเจรญเตบโตไมด

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

..............

...............

...............

...............

................

................

- อร.14 - รายงานการเฝาระวงภาวะการ

เจรญเตบโตของ

นกเรยน - อน ๆ

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 1

- โครงการหรอ

วธแกไขทโรงเรยน

จดทา - โครงการ/กจกรรมของ

โรงเรยน - อร 14 - สศ.3

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไปประมาณ 20 คน

เตบโตผดปกต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 32

( ) /

7. นกเรยน ป.1 – ป.6 ไดดมนมทกวน (ยกเวนนกเรยนทมภาวะโภชนาการเกน)

8. นกเรยนมความรในการเลอกรบประทานอาหารทมคณคา ถกหลกโภชนาการและความปลอดภย

9. การจาหนายอาหารทมผลเสยตอ

สขภาพ (เชน ทอฟฟ ขนมถงกรบกรอบ นาอดลม ฯลฯ) 10. มาตรฐานสขาภบาลอาหาร ของโรงอาหาร ในโรงเรยน

ทกคน

ทกคน

ไมม

ผานมาตรฐาน ทกขอ (30 ขอ)

ทกคน (3)

รอยละ 70 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 70 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ไมม (3)

ม (0)

ขอละ 1 คะแนน

.................

.................

................. .................

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไปประมาณ 20 คน

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 6

- สารวจสภาพจรง - ผลการสารวจสขาภบาลอาหาร

ตามแบบสารวจใน

ภาคผนวกและ

สงเกตสภาพจรง

โดยผประเมน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดท 6 – 8 คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

7

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (43 คะแนนขนไป) และผานมาตรฐานสขาภบาลอาหารครบอยางนอย 20 ขอ ทมเครองหมาย

ผานเกณฑประเมนขนด (37 - 42 คะแนน) และผานมาตรฐานสขาภบาลอาหารครบอยางนอย 20 ขอ ทมเครองหมาย ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (31 – 36 คะแนน) และผานมาตรฐานสขาภบาลอาหารครบอยางนอย 20 ขอ ทมเครองหมาย ควรพฒนาตอไป (8 – 30 คะแนน)

เชนเดยวกบ ตวชวดท6

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 33

7

( ) /

1. นกเรยนมสวนสงตามเกณฑอาย อยในเกณฑด (สวนสงตามเกณฑ+คอนขางสง+ สง) ตามกราฟแสดงเกณฑ

อางองการเจรญเตบโตของกรมอนามย (2542)

2. นกเรยนมนาหนกตามเกณฑสวนสง อยในเกณฑด (สมสวน) 3. นกเรยนทพบวามภาวะการ

เจรญเตบโตผดปกต ไดรบการแกไข

4. นกเรยนไดรบประทานอาหาร ครบ 5 หม ทกวน 5. นกเรยนมความรในการเลอกรบประทานอาหารทมคณคา ถกหลก

โภชนาการและความปลอดภย

6. การจาหนายอาหารทมผลเสยตอ

สขภาพ เชน (ทอฟฟ ขนมกรบกรอบ นาอดลม ฯลฯ)

รอยละ 95 ขนไป

รอยละ 85 ขนไป

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ไมม

รอยละ 95 ขนไป (3)

รอยละ 80 - 94 (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

รอยละ 85 ขนไป (3)

รอยละ 75 - 84 (2)

นอยกวา รอยละ 75 (1)

ทกคน (3) รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1) ไมมนกเรยนทม (3)

ภาวะการเจรญเตบโตผดปกต

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ทกคน (3)

รอยละ 80 ขนไป (2)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

ไมม (3)

ม (0)

.................

................ ................. ................. ................

.................

- อร.14 - รายงานการเฝาระวงภาวะการ

เจรญเตบโตของ

นกเรยน - อน ๆ

- เชนเดยวกบ ขอ 1 - โครงการหรอ

วธแกไขทโรงเรยน

จดทา

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไปประมาณ 20 คน - เชนเดยวกบตวชวดท 4

- สงเกตสภาพจรง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 34 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 34

( ) /

7. มาตรฐานสขาภบาลอาหารของโรง

อาหารในโรงเรยน

ผานมาตรฐาน

ทก (30 ขอ) ขอละ 1 คะแนน ................. - ผลการสารวจ

สขาภบาลอาหาร

ตามแบบสารวจใน

ภาคผนวกและ

สงเกตสภาพจรง

โดยผประเมน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดท 4 - 5 คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

7

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (36 คะแนนขนไป) และผานมาตรฐานสขาภบาลอาหารครบอยางนอย 20 ขอ ทมเครองหมาย ผานเกณฑประเมนขนด (31 – 35 คะแนน) และผานมาตรฐานสขาภบาลอาหารครบอยางนอย 20 ขอ ทมเครองหมาย ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (26 – 30 คะแนน) และผานมาตรฐานสขาภบาลอาหารครบอยางนอย 20 ขอ ทมเครองหมาย ควรพฒนาตอไป (5 - 25 คะแนน)

7.มาตรฐานสขาภบาลอาหารของ โรงอาหารในโรงเรยน

ผานมาตรฐานทก(30ขอ)

ขอละ1คะแนน - ผลกา รส ำ ร วจ สขาภบาลอาหารตามแบบสำรวจในภ า ค ผ น ว ก แ ล ะสง เกตสภาพจร งโดยผประเมน

มธยมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 35

8

( ) /

1. มสถานทและอปกรณออกกาลงกายท

อยในสภาพพรอมใชงาน

2. จดกจกรรมออกกาลงกายสาหรบ

นกเรยน และ/หรอประชาชน

3. มชมรม/ชมนม/กลมจดกจกรรม ออกกาลงกาย กฬา นนทนาการ ในโรงเรยน

4. นกเรยนไดรบการทดสอบสมรรถภาพ ทางกายอยางนอยปละ 1 ครงตามเกณฑ ทดสอบทไดรบการยอมรบ

5. นกเรยนมสมรรถภาพทางกาย ผานเกณฑมาตรฐาน

มทงสถานท

และอปกรณ

อยางนอย

สปดาหละ 3 วนๆละ

อยางนอย 30 นาท

1 ชมรม/ชมนม/กลม

ขนไป

ทกคน

รอยละ 60 ขนไป

มสถานทและอปกรณ (5)

มสถานทแตไมมอปกรณ (3)

มอปกรณแตไมมสถานท (3)

ไมมทงสถานท (0) และอปกรณ

สปดาหละ 3 วน (10) วนละ 30 นาท

สปดาหละ 3 วน (5) วนละไมถง 30 นาท

ไมเปนไปตามเกณฑใดเลย (0)

1 ชมรมขนไป (5)

ไมม (0)

ทกคน (10)

รอยละ 80 ขนไป (5)

นอยกวา รอยละ 80 (0)

รอยละ 60 ขนไป (10)

รอยละ 50 – 59 (5)

นอยกวา รอยละ 50 (0)

ไมมขอมล (0)

.................

................ .................

.................

.................

- สงเกตสภาพจรง

- สอบถามคร

พลานามย - บนทกการจด

กจกรรม - บนทกของ

ชมรม/ชมนม/กลม

- รายงานผลการทดสอบ

สมรรถภาพ

นกเรยน

- เชนเดยวกบตวชวดท 4

8

( ) /

1. มสถานทและอปกรณออกกาลงกายท

อยในสภาพพรอมใชงาน

2. จดกจกรรมออกกาลงกายสาหรบ

นกเรยน และ/หรอประชาชน

3. มชมรม/ชมนม/กลมจดกจกรรม ออกกาลงกาย กฬา นนทนาการ ในโรงเรยน

4. นกเรยนไดรบการทดสอบสมรรถภาพ ทางกายอยางนอยปละ 1 ครงตามเกณฑ ทดสอบทไดรบการยอมรบ

5. นกเรยนมสมรรถภาพทางกาย ผานเกณฑมาตรฐาน

มทงสถานท

และอปกรณ

อยางนอย

สปดาหละ 3 วนๆละ

อยางนอย 30 นาท

1 ชมรม/ชมนม/กลม

ขนไป

ทกคน

รอยละ 60 ขนไป

มสถานทและอปกรณ (5)

มสถานทแตไมมอปกรณ (3)

มอปกรณแตไมมสถานท (3)

ไมมทงสถานท (0) และอปกรณ

สปดาหละ 3 วน (10) วนละ 30 นาท

สปดาหละ 3 วน (5) วนละไมถง 30 นาท

ไมเปนไปตามเกณฑใดเลย (0)

1 ชมรมขนไป (5)

ไมม (0)

ทกคน (10)

รอยละ 80 ขนไป (5)

นอยกวา รอยละ 80 (0)

รอยละ 60 ขนไป (10)

รอยละ 50 – 59 (5)

นอยกวา รอยละ 50 (0)

ไมมขอมล (0)

.................

................ .................

.................

.................

- สงเกตสภาพจรง

- สอบถามคร

พลานามย - บนทกการจด

กจกรรม - บนทกของ

ชมรม/ชมนม/กลม

- รายงานผลการทดสอบ

สมรรถภาพ

นกเรยน

- เชนเดยวกบตวชวดท 4

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 36

( ) /

6. ใหคาปรกษาแกนกเรยนทไมผาน

เกณฑทดสอบสมรรถภาพทางกายและ

ตดตามความกาวหนา

ทกคน ทกคน (5) รอยละ 80 ขนไป (3) นอยกวา รอยละ 80 (0) ไมมนกเรยนท (5)

ไมผานเกณฑ

.................

- สอบถามครพลานามย - บนทกของครพลานามย - สมสอบถามนกเรยนท ไมผานเกณฑทดสอบ ประมาณ 20 คน

8

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (34 คะแนนขนไป)

ผานเกณฑประเมนขนด (29 - 33 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (25 – 28 คะแนน)

ควรพฒนาตอไป (0 -24 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 37

9

( ) /

1. ครประจาชนคดกรองและสามารถ

ระบนกเรยนทมปญหาได

2. นกเรยนทมพฤตกรรมเสยงไดรบ การเฝาระวงและชวยเหลอเบองตน

3. นกเรยนทมปญหาเกน ขดความสามารถของโรงเรยน ไดรบการสงตอ

4. นกเรยนทมพฤตกรรมเสยงและ ไดรบการชวยเหลอหรอสงตอ ไดรบ การตดตามจากคร

คร ประจาชน ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน

ทกคน (5)

ไมครบทกคน (3)

ไมไดทา (0)

ทกคน (10)

ไมครบทกคน (5)

ไมไดทา (0)

ไมมนกเรยนทม (10) พฤตกรรมเสยง

ทกคน (5)

ไมครบทกคน (0)

ไมมนกเรยนทมปญหา (5) ตองสงตอ

ทกคน (10)

ไมครบทกคน (5)

ไมมการตดตาม (0)

ไมมนกเรยนทม (10) พฤตกรรมเสยง

.................

.................

.................

................

- รายงานผลการสารวจนกเรยน

รายบคคล - แฟมประวต

นกเรยน - รายงานระบบ

ดแลชวยเหลอ

นกเรยน

- สมดบนทก

พฤตกรรมนกเรยน - สมดบนทกของ

ครประจาชน

- เชนเดยวกบตวชวดท 2 - บนทกการสงตอ

- เชนเดยวกบตวชวดท 3

3. นกเรยนทมปญหาเกนขดความ

สามารถของโรงเรยนไดรบการสงตอ

4. นกเรยนทมพฤตกรรมเสยงและทได

รบการชวยเหลอหรอสงตอ ไดรบการ

ตดตามจากคร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 38

( ) /

5. นกเรยนสามารถปรกษาเพอน/กลม/พอแม/ ญาตพนอง/คร ทกครง ทมปญหา

ทกคน ทกคน (5)

รอยละ 80 ขนไป (3)

นอยกวา รอยละ 80 (1)

................. - สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไป (หรอ ม.1 ขนไปสาหรบโรงเรยน

มธยม) ประมาณ 20 คน

หมายเหต : การคดรอยละของตวชวดท 5 คดจากจานวนตวอยางทสมทงหมด

9

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (26 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (23 - 25 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (19 - 22 คะแนน) ควรพฒนาตอไป (1 - 18 คะแนน)

5. นกเรยนสามารถปรกษาเพอน/

พอแม/ญาตพนอง/คร ทกครงทม

ปญหา

(หรอม.1ขนไป

สำหรบโรงเรยน

มธยม)ประมาณ

20คน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 39

10

( ) /

1. บคลากรในโรงเรยนมการประเมน

สขภาพอยางนอยปละ 1 ครง

2. บคลากรไดรบขอมลขาวสารเรอง

สขภาพอยางนอยสปดาหละ 1 ครง (จากทกแหลงขอมล เชน โทรทศน เสยงตามสาย หนงสอพมพ ฯลฯ เปนตน)

3. การสบบหรในบรเวณโรงเรยน

4. โรงเรยนมมาตรการปองกนการ สบบหรในโรงเรยน (เชน ตดปายหาม

ตรวจสอบพฤตกรรม ฯลฯ)

5. การดมเครองดมแอลกอฮอล ในบรเวณ โรงเรยน

สดสวน 3 ใน 4 ขนไป ของ

บคลกร ในโรงเรยน

ทงหมด

ทกคน

ไมม

ม

ไมม

3 ใน 4 ขนไป (5)

ครงหนงหรอมากกวา (3)

นอยกวาครง (1)

ไมม (0)

ทกคน (5)

2 ใน 3 ขนไป (3)

1 ใน 3 ขนไป (1)

ไมม (0)

ไมม (10)

ม (0)

ม (5)

ไมม (0)

ไมม (10)

ม (0)

................

................

.................

.................

................

- สมสมภาษณ

บคลากรใน

โรงเรยน ประมาณ 10 คน - หลกฐานการ

ตรวจสขภาพ - หลกฐานอน ๆ - สมสมภาษณ

บคลากรใน

โรงเรยน ประมาณ 10 คน

- สมสอบถามหรอ

สมภาษณนกเรยน

ชนป.4 ขนไป (หรอ ม.1 ขนไปสาหรบโรงเรยน

มธยม) ประมาณ 20 คน

- สารวจสภาพจรง - สอบถามครหรอ

นกเรยน

- เชนเดยวกบตวชวดท 3

(หรอม.1ขนไป

สำหรบโรงเรยน

มธยม)ประมาณ

20คน

4. โรงเรยนมมาตรการปองกนการ

สบบหรในโรงเรยน (เชน ตดปายหาม

สบบหรตรวจสอบพฤตกรรม)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 40 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 40

( ) /

6. บคลากรในโรงเรยนรวมกจกรรม ดานสงเสรมสขภาพทจดขนตามแผนงาน

ของ โรงเรยน

สดสวน 3 ใน 4 ขนไป

ของบคลากร

ในโรงเรยน

ทงหมด

3 ใน 4 ขนไป (5)

ครงหนงหรอมากกวา (3)

นอยกวาครง (1)

ไมม (0)

.................

- เชนเดยวกบ ตวชวดท 2

หมายเหต ตวชวดท 3, 5 ไมนบรวมในกรณผสบบหรและผดมแอลกอฮอลเปนบคคลอนซงไมใชนกเรยนและบคลากรของ โรงเรยน

9

ผานเกณฑประเมนขนดมาก (30 คะแนนขนไป) ผานเกณฑประเมนขนด (26 - 29 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนขนพนฐาน (22 - 25 คะแนน) ควรพฒนาตอไป (0 - 21 คะแนน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 41

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

1. การกำหนดนโยบายสงเสรมสขภาพของโรงเรยน

การกำหนดนโยบายเปนปจจยสำคญของการดำเนนงาน

ใหบรรลเปาหมายการมสขภาพทดของนกเรยนบคลากรใน

โรงเรยนและชมชนโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. โรงเรยนมคำส งแตงต งคณะกรรมการ

สงเสรมสขภาพของโรงเรยน

คณะกรรมการฯประกอบดวย คร นกเรยน

ผปกครอง บคลากรสาธารณสข และชมชน โดยมสดสวน

อยางนอย 3 ใน 5 มาจากประชาชนหรอองคกรในชมชน

และมการจดประชมอยางสมำเสมอ อยางนอยปละ 1- 2

ครงเพอใหชมชนมสวนรวมในการดำเนนงานอยางเขมแขง

1. มการแตงตงคณะกรรมการสงเสรมสขภาพ

ของโรงเรยนหรอคณะทำงานททำหนาทเกยว

กบการสงเสรมสขภาพอยางเปนลายลกษณ

อกษร

องคประกอบท 1

นโยบายของโรงเรยน

ความหมาย

นโยบายของโรงเรยน หมายถงการกำหนดทศทางการดำเนนงานดานสงเสรมสขภาพทแสดงออก

ถงความมงมนตงใจของโรงเรยน ซงสงผลตอกจกรรมและการจดสรรทรพยากรเพอสนบสนนกจกรรมการ

สงเสรมสขภาพ

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนมนโยบายดานการสงเสรมสขภาพทเกดจากความเหนชอบของผเกยวของทงภายใน

และภายนอกโรงเรยนแนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนม2สวนคอ

1. การกำหนดนโยบายสงเสรมสขภาพของโรงเรยน

2. การถายทอดนโยบายสการปฏบต

2. แนวทางการดำเนนงานตาม 10 องคประกอบ

โรงเรยนสงเสรมสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 42

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

2. โรงเรยนมนโยบายสงเสรมสขภาพ ใหครอบคลมประเดนสำคญดานสงเสรมสขภาพ 9 ประเดน โรงเรยนมการประกาศนโยบายและบนทกเปนลายลกษณอกษร เพอใหมทศทางการดำเนนงาน ทชดเจน โดยกำหนดนโยบายประเดนดานสขภาพใหครอบคลมทง 9 ขอ (รายละเอยดตามตวชวดท 2)เนองจากประเดนทง 9ขอทกำหนดไวเปนสงจำเปนทควรดำเนนการ

2. การถายทอดนโยบายสการปฏบต

โรงเรยนมการถายทอดนโยบายสผปฏบตและ ผเกยวของไดแกคร บคลากร ผปกครอง และนกเรยนไดรบทราบ เพอนำไปสการปฏบตสามารถดำเนนการไดหลายวธเชน • ทำปายประกาศถาวรหรอชวคราวพมพในวารสารของโรงเรยนคมอโรงเรยนฯลฯ • ประกาศนโยบายในการประชมตางๆเชนประชมครประชมนกเรยน หรอประชมผปกครอง ใหทกคน รบทราบนโยบาย • ผบรหารกำกบตดตามใหมการจดทำแผนงานโครงการตามประเดนการสงเสรมสขภาพทกำหนดไว 9ประเดน

2. โ รง เ ร ยนมน โยบายส ง เสร มส ขภาพทครอบคลมประเดนดงตอไปน 1) การสงเสรมสงแวดลอมทเออตอการ

พฒนาสขภาพนกเรยน2) การเฝาระวงและแกไขปญหาสขภาพ 3) การพฒนาพฤตกรรมสขภาพตาม

สขบญญตแหงชาต4) การคมครองผบรโภคในโรงเรยน 5) การสงเสรมการออกกำลงกายเพอ

สขภาพแกนกเรยน บคลากรของโรงเรยนและชมชน โดยมโรงเรยน เปนศนยกลาง

6) การสงเสรมสขภาพจตและเฝาระวงพฤตกรรมเสยง

7) การพฒนาระบบการเรยนรดานสขภาพโดยมผเรยนเปนสำคญ

8) การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน 9) สงเสรมการมสวนรวมของชมชนใน

การพฒนาสขภาพนกเรยนบคลากรในโรงเรยนและชมชน

3. มแผนงาน/โครงการ/กจกรรมรองรบนโยบายสงเสรมสขภาพ

4. บคลากรในโรงเรยนทราบนโยบายเกยวกบการสงเสรมสขภาพ

5. ผปกครองทราบนโยบายหรอกจกรรม เกยวกบการสงเสรมสขภาพ

6. น ก เ ร ยนทราบนโยบายหร อก จกรรม เกยวกบการสงเสรมสขภาพ

ผลทไดรบ

1. โรงเรยนมนโยบายสงเสรมสขภาพทชดเจน

2. ผเกยวของรบทราบนโยบายมความเขาใจและใหความรวมมอในการดำเนนงาน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 43

องคประกอบท 2

การบรหารจดการในโรงเรยน

ความหมาย

การบรหารจดการในโรงเรยน หมายถง การจดองคกร และการบรหารงานในดานการวางแผน

การประสานงานระหวางหนวยงานหรอบคคล เพอใหรบทบาทหนาททงของตนและภาคตาง ๆ ทเกยวของ

และการประเมนผล

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนมระบบบรหารจดการโครงการสงเสรมสขภาพอยางเปนระบบและมประสทธภาพ แนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนม3สวนคอ

1. การจดทำโครงการสงเสรมสขภาพ

2. การจดองคกร

3. การนเทศตดตามและและการประเมนผล

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

1. การจดทำโครงการสงเสรมสขภาพ

ในการจดทำโครงการดานสขภาพมความแตกตาง

จากโครงการกลมอนคอมความสอดคลองกบสภาพปญหา

จรงของโรงเรยนและแนวคดโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ซง

ครอบคลมมตของการสงเสรมสขภาพทง3เรองดงน

1.1การเฝาระวงและแกไขปญหาดานสขภาพและ

ดานสงแวดลอมทสงผลกระทบตอสขภาพ เชน อาสาสมคร

อย.นอย เฝาระวงและสำรวจรานอาหารการประเมนภาวะ

การเจรญเตบโตและการแกไขภาวะโภชนาการขาดและเกน

ฯลฯ

1.2การสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค เชน

โครงการตานภยจากบหรและยาเสพตดฯลฯ

1.3การปรบปรงสงแวดลอมทงดานกายภาพและ

สงคมในโรงเรยนใหปลอดภย เชน การจดระบบจราจร

ในโรงเรยน การพฒนาโรงอาหารใหเปนไปตามเกณฑ

มาตรฐานฯลฯ

1. ม การจ ดทำ โครงการส ง เสร มส ขภาพ

อยางเปนระบบครบตามขนตอนตอไปน

1.1 มการรวบรวมวเคราะหปญหาและ

ความตองการโดยใชกระบวนการกลม

1.2มความสอดคลองกบสภาพปญหาของ

โรงเรยน

1.3มการระบกจกรรมและกำหนดเวลา

1.4มการระบการมสวนรวมของผเกยวของ

1.5มการระบการใชทรพยากรและ/หรอ

ภมปญญาทองถนใหเกดประโยชน

1.6มการระบกจกรรมสงเสรมสขภาพท

สอดคลองกบกจกรรมการเรยน

การสอน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 44

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

2. การจดองคกร

การจดองคกรเพอดำเนนงานตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ซงตองการการมสวนรวมจากนกเรยน บคลากรและสมาชกในชมชนอยางมาก เพอใหเกดความยงยนโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน 2.1 สำรวจปญหาและความตองการ โดยการระดมความคดเหนจากผเกยวของดวยวธการตาง ๆ เชนใชแบบสอบถามเชญมาใหคำปรกษาฯลฯ 2.2 เชญผเกยวของเขามามสวนรวมในการดำเนนงาน 2.3 ม ก ารระบ ก จกรรมบทบาทหน าท และ ผรบผดชอบ ไมควรมอบหมายใหครคนใดคนหนงหรอ ครอนามยเพยงคนเดยว

3. การนเทศ ตดตาม และการประเมนผล

มแนวทางการดำเนนงานดงน 3.1 บรณาการงานรวมกบการนเทศ/ตดตามปกตของโรงเรยน 3.2 กำหนดวธการประเมนผลไวในโครงการโดยระบผรบผดชอบการประเมนใหชดเจน 3.3 บนทกผลการนเทศ / ตดตามเพอเปนขอมลสำหรบการพฒนางานตอไปขอมลบนทกไดแก มการดำเนนงานตามขนตอนหรอไม ถาไมเพราะเหตใด มสงทไมคาดคดหรอปญหาอปสรรคอะไร ใชทรพยากรเหมาะสมหรอไม ผลลพธทเกดขนเปนอยางไร 3.4 รายงานผลการประเมนตอผบงคบบญชา

2. มคณะทำงานรบผดชอบในแตละโครงการ สงเสรมสขภาพประกอบดวยครนกเรยน ผปกครองบคลากรสาธารณสขและชมชน3. มผนำนกเรยนสงเสรมสขภาพ หรอผนำ เยาวชนสาธารณสขในโรงเรยน หรอ แกนนำนกเรยน ดานสขภาพปฏบตงาน ตามบทบาทหนาท

4. โครงการสงเสรมสขภาพ มการนเทศ/ตดตามโดยระบบของโรง เรยนอย าง ตอเนอง มสรปผลการนเทศและมการนำผลการนเทศไปใชพฒนางาน

5. มการประเมนโครงการสงเสรมสขภาพ

ผลทไดรบ

1. โรงเรยนมแผนงาน / โครงการสงเสรมสขภาพทเกดจากการมสวนรวมของผเกยวของ เปนไปตาม

ความตองการและสอดคลองกบปญหา

2. โรงเรยนมการพฒนางานอยางตอเนองและแกไขปญหาทเกดขนอยางมประสทธภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 45

องคประกอบท 3

โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

ความหมาย โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน หมายถง โครงการหรอกจกรรมดานสขภาพและ

ดานสงแวดลอมทโรงเรยนและภาคตางๆในชมชนดำเนนการรวมกนตามขนตอนการมสวนรวม

วตถประสงค เพอใหโรงเรยนและชมชนรวมดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพใหเกดประสทธภาพและมความ

พงพอใจ

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

การดำเนนงานดานสขภาพและอนามยสงแวดลอมในโรงเรยนม 3 รปแบบไดแก 1) ดำเนนการโดยครบคลากรหรอผเกยวของภายในโรงเรยน 2) บรณาการในหลกสตรหรอกจกรรมพฒนาผเรยน และ 3) ดำเนนการรวมกบชมชน การดำเนนการจะสำเรจไดตองดำเนนการ ทงในโรงเรยน ครอบครวและชมชน โดยมแนวทาง การดำเนนงานดงน 1. รวมวเคราะหสภาพและสาเหตของปญหา โดย

ศกษาจากขอมลการสำรวจหรอสารสนเทศในโรงเรยน/ชมชน 2. รวมวางแผน โดยใหชมชนรวมแสดงความคดเหนเพอกำหนด ความตองการ กลมเปาหมาย วตถประสงคกจกรรมบคคล / หนวยงานทรบผดชอบ และผลสมฤทธของโครงการใหเกดความชดเจนในการปฏบต 3. รวมดำเนนการ โดยทกฝายทเกยวของปฏบตตามบทบาทหนาท พรอมทงประชาสมพนธการดำเนนงานเปนระยะใหชมชนไดรบทราบ 4. รวมตรวจสอบ ทบทวนพฒนาและปรบปรง โดยประเมนผลการดำเนนงานในรปแบบตางๆ เชน จดเสวนาประชาคมหมบาน สมภาษณ สำรวจความพงพอใจของนกเรยนและชมชนเพอนำมาปรบปรง

1. โครงการทเกยวของกบสขภาพเกดจากการมสวนรวมระหวางโรงเรยนและชมชน2.ชมชนมสวนรวมในโครงการอยางเปนระบบ5ขนตอนอยางนอย1โครงการดงน 1) รวมวเคราะหสภาพและสาเหตของ

ปญหา 2) รวมวางแผน3) รวมดำเนนการ 4) รวมตรวจสอบ ทบทวน (ประเมน

ภายใน) 5) รวมแกไขพฒนาปรบปรง3. นกเรยนมความพงพอใจตอโครงการรวม ระหวางโรงเรยนและชมชน4.ประชาชนมความพงพอใจตอโครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

ผลทไดรบ 1. ชมชนมสวนรวมมากขน มความรสกรวมเปนเจาของ เกดการเรยนรและมทศนคตทดดานการ สงเสรมสขภาพของตนเองและสมาชกในชมชน 2. ปญหาสขภาพไดรบแกไข/ปรบปรงอยางสอดคลองกบสภาพปญหาของพนท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 46

องคประกอบท 4

การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ

ความหมาย การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ หมายถง การจดการ ควบคม ดแลปรบปรง

สภาพแวดลอมในโรงเรยนใหถกสขลกษณะนาอยมบรรยากาศทด มความปลอดภยตอสขภาพกาย สขภาพจต

ของนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน

วตถประสงค โรงเรยนมการจดการสงแวดลอมตามมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน

แนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนม2สวนคอ

1. การจดสงแวดลอมทางกายภาพใหถกสขลกษณะ

2. การจดสงแวดลอมทางสงคมในโรงเรยนทมผลตอสขภาพจตของนกเรยนและบคลากร

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

1. การจดสงแวดลอมทางกายภาพใหถกสขลกษณะ

การจดสงแวดลอมทางกายภาพใหถกสขลกษณะตามมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอม มแนวทางดำเนนงานดงน 1. ผรบผดชอบ(ตามทโรงเรยนมอบหมายและ/หรอรวมกบนกเรยน) สำรวจสงแวดลอมทกปการศกษาโดยใช “แบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน”(ภาคผนวก) 2. สรปผลการสำรวจเสนอตอคณะกรรมการ สงเสรมสขภาพของโรงเรยน และผบรหารเพอรบทราบปญหาและหาแนวทางแกไข 3. จดทำแผนงาน / โครงการเพอปรบปรงแกไขสงแวดลอมในโรงเรยนตามมาตรฐานและประเมนผล 4. พฒนาปรบปรงสภาพแวดลอมใหมความปลอดภยตอสขภาพเชนการกำจดแหลงเพาะพนธยง การปรบปรงเครองเลนและอปกรณไฟฟาฯลฯ

1.มาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน2.การเกดอบตเหตจากสงแวดลอมในโรงเรยนจนไมสามารถมาเรยนได(ตงแตปการศกษาทผานมาจนถงปจจบน)3.ภาชนะขงนำในโรงเรยนไมมลกนำ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 47

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

2. การจดสงแวดลอมทางสงคมในโรงเรยนทมผลตอ

สขภาพจตของนกเรยนและบคลากร

สงแวดลอมทางสงคมมผลตอสขภาพจตทสะทอนออกมาเปนความรสกพงพอใจตอบรรยากาศในการทำงานรวมกนของสมาชก ซงสงผลดตอพฤตกรรมสขภาพของนกเรยน บคลากรและชมชน ซงมแนวทางการดำเนนงานดงน 1. สนบสนนใหนกเรยนมสวนรวม เชนรวมเปนคณะทำงาน/คณะกรรมการตางๆในโรงเรยน 2. สนบสนนกจกรรมชมนม/ชมรมของนกเรยนอยางสมำเสมอ เชน การจดสถานทใหเปนทตงชมนม/ชมรมสนบสนนงบประมาณแกชมนม/ชมรม 3. เปดโอกาสใหนกเรยนไดนำเสนอผลงานหรอเผยแพรกจกรรมททำใหผอนรบทราบ

4.นกเรยนมความพงพอใจตอบรรยากาศ ภายในโรงเรยน

ผลทไดรบ

1. นกเรยนไดอยในโรงเรยนทมสงแวดลอมทเหมาะสม สะอาด และไดเรยนรถงการจดสงแวดลอม ทถกตอง 2. นกเรยนไดรบการปลกฝงสขนสยและเสรมสรางพฤตกรรมดานอนามยสงแวดลอมทดตงแตวยเรยน 3. ทกคนมสมพนธภาพทดตอกนดวยบรรยากาศแหงมตรภาพและใหเกยรตกน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 48

องคประกอบท 5

บรการอนามยโรงเรยน

ความหมาย บรการอนามยโรงเรยน หมายถง การทโรงเรยนจดใหมบรการสขภาพขนพนฐานทจำเปนสำหรบ

นกเรยนทกคน เพอคนหาอาการผดปกตหรอความบกพรองดานสขภาพเบองตน ทำใหทราบภาวะสขภาพ

ทเปลยนแปลงไปและเปนการปองกนมใหเกดความรนแรงของโรคหรอเกดความพการในภายหลง

วตถประสงค เพอใหนกเรยนไดรบการตรวจสขภาพการรกษาพยาบาลเบองตนและมการเฝาระวงภาวะสขภาพ

แนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนม3สวนคอ

1. การตรวจสขภาพนกเรยน

2. การเฝาระวงภาวะสขภาพ

3. การจดบรการรกษาพยาบาลเบองตน

โดยการดำเนนงานดงกลาวแบงเปน2ระดบคอระดบประถมศกษาและมธยมศกษาดงน

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

1. การตรวจสขภาพนกเรยน

การตรวจสขภาพนกเรยนเปนการใหบรการโดย

บคลากรสาธารณสข ซงเปนบรการขนพนฐานทเดกทกคน

ควรไดรบตามชดสทธประโยชนหลกประกนสขภาพ

ถวนหนามแนวทางดำเนนการดงน

1.1 ครอนามย ประสานงานกบบคลากรสาธารณสข

เพอวางแผน นดหมายวนเวลา/เตรยมสถานทใหบรการใน

โรงเรยนและการนำนกเรยนเขารบบรการตรวจสขภาพ

1.2 การใหบรการตรวจสขภาพนกเรยนแบงเปน

นกเรยนชนป.1–ป.4ครอนามยประสานงาน

กบครประจำชนเพอชงนำหนก/วดสวนสง ประเมนภาวะ

การเจรญเตบโต ทดสอบสายตาดวย E-Chart หรอ

แผนภมสเนลเลน และบนทกผลในบตรบนทกสขภาพ

ประจำตวนกเรยน(ส.ศ.3)ไวใหเรยบรอยกอนวนนดหมาย

1. นกเรยนชน ป.1–ป.4 ไดรบการตรวจ

สขภาพโดยบคลากรสาธารณสขอยางนอย

ปละ1ครง

2. นกเรยนชน ป.5 ขนไปตรวจสขภาพดวย

ตนเองภาคเรยนละ1ครง

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 49

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

นกเรยนตงแตชนป.5ขนไป - ครประสานงานกบบคลากรสาธารณสขเพอขอรบแบบบนทกการตรวจสขภาพดวยตนเองทกตนป การศกษา(หรอโรงเรยนจดซอเอง) - สอน/สาธตวธการประเมนสขภาพตนเองเบองตนแกนกเรยน พรอมทงดแลกำกบใหนกเรยนทกคนตรวจสขภาพตนเองหรอจบคกบเพอนสลบกนทดสอบและบนทกผลตามรายการทระบในแบบบนทก โดยดำเนนการภาคเรยนละ1ครง - มการส งตอแบบบนทกน ตามตวนกเรยนถงชน ป.6 ควบค ไปกบบตรบนทกสขภาพ ประจำตวนกเรยน(สศ.3) 1.3 ครประจำชน/ครทปรกษา แนะนำนกเรยน ทมปญหาสขภาพใหไปรบบรการทสถานบรการสขภาพโดยใชสทธตามโครงการหลกประกนสขภาพ (30 บาทรกษาทกโรค) หรอรวบรวมรายชอนกเรยนและสงตอใหบคลากรสาธารณสข ในชวงเวลาทเขามาใหบรการในโรงเรยน 2. การเฝาระวงสขภาพ

เปนการตรวจสขภาพนกเรยนอยางตอเนอง และเกบขอมลดานสขภาพเปนระยะเพอประเมนปญหาสขภาพและใหการชวยเหลอ มกจกรรมและแนวทางการดำเนนงานดงน 2.1 ทดสอบสายตา (ตวชวดท 3) ปละ 1 ครง ชวงตนปการศกษาโดย - นกเรยนชน ป.1 - ป.4 ครอนามยหรอ ครประจำชนหรอนกเรยนแกนนำทผานการอบรมเปน ผทำการทดสอบเบองตน - นกเรยนชนป.5ขนไปครอนามยหรอ ครประจำชน หรอนกเรยนแกนนำทผานการอบรม ดแลกำกบใหนกเรยนทดสอบสายตาดวยตนเองหรอจบคกบ

เพอนสลบกนตรวจ และบนทกผลในบตรบนทกสขภาพ

ประจำตวนกเรยน(ส.ศ.3)และแบบบนทกฯ

3. นกเรยนชน ป.1 ขนไปไดรบการทดสอบ สายตาปละ1ครง

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 50

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

2.2 ทดสอบการไดยน (ตวชวดท 4) ทดสอบเฉพาะนกเรยนชน ป.1 ทกคน ดำเนนการโดยบคลลากรสาธารณสข และโรงเรยนจดเตรยมหองตรวจทไมมเสยงรบกวน 2.3 ตรวจสขภาพชองปาก (ตวชวดท5–7)โดย - นกเรยนชนป.1-ป.4บคลากรสาธารณสขเปนผตรวจ - นกเรยนชนป.5ขนไปใหตรวจตนเองและบนทกผลในบตรสขภาพ(สศ.3) และแบบบนทกการตรวจสขภาพดวยตนเอง หากพบสงผดปกตปากควรปรกษาครเพอพจารณาสงตอหรอประสานบคลากรสาธารณสขดำเนนการตอไป 2.4 การสรางเสรมภมคมกนโรค(ตวชวดท8–11)โดยบคลากรสาธารณสขเปนผใหบรการ และครอนามย/โรงเรยนประสานเรองดงตอไปน • แจงผปกครองรบทราบ • นดหมายวนกบบคลากรสาธารณสข • จดเตรยมนกเรยนทตองฉดวคซน • ประสานครประจำชนใหดแลนกเรยนขณะ ฉดวคซนและหลงฉดวคซน

9. นกเรยนชนป.1ทไมเคยไดรบวคซนปองกน วณโรค (BCG) หรอมประวตไมแนชดหรอ ไมมรอยแผลเปนจากการไดรบBCGตองฉด BCG1ครง10.นกเรยนชนป.1ทไมเคยไดรบวคซนปองกน โรคคอตบบาดทะยกไอกรน (DTP) หรอ วคซนปองกนโรคคอตบบาดทะยกไอกรน ไวรสตบอกเสบชนด บ (DTP-HB) และ วคซนปองกนโรคโปลโอ (OPV) หรอเคย ไดรบนอยกวา5ครง ตองไดรบวคซน dT และ OPV ตาม

เงอนไข

(อานรายละเอยดในภาคผนวก)11.นกเรยนชน ป.6 ไดรบการฉดวคซนปองกน โรคคอตบบาดทะยก(dT)กระตน

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

4.นกเรยนชนป.1ไดรบการทดสอบการไดยน อยางงาย 5.นกเรยนชนป.1-ป.6ไดรบการตรวจสขภาพ ชองปากโดยบคลากรสาธารณสขหรอคร อยางนอยปละ1ครง6. นกเรยนชน ป.1-ป.6 ไมมฟนแทผ (ฟนทได รบการอดหรอแกไขแลวถอวาไมผ)7. นกเรยนชนป.1-ป.6ไมมภาวะเหงอกอกเสบ 8. นกเรยนชน ป.1 ไดรบการฉดวคซนปองกน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 51

3. การจดบรการรกษาพยาบาลเบองตน หองพยาบาลในโรงเรยนและการจดบรการรกษาพยาบาลเบองตนโดยครอนามย เปนบรการสขภาพพนฐานทโรงเรยนทกแหงจดใหแกนกเรยน มแนวทางการดำเนนการดงน 3.1 จดหายาและเวชภณฑท จำ เปนสำหรบ หองพยาบาลใหเพยงพอ(อานรายละเอยดในภาคผนวก) 3.2 ครอนามย/ครพยาบาลใหการดแลรกษา เบองตนและบนทกหลกฐานการใหบรการ ไมควรใหนกเรยนหยบยา/จายยาหรอใหการรกษาพยาบาลกนเอง(การบนทกการใหบรการในหองพยาบาล ควรเพมบนทกสาเหตการเจบปวยและลงชอผจายยาใหชดเจนโดยเฉพาะรายทเกดจากอบตเหตในโรงเรยนตองระบสถานทเกดอบตเหต) 3.3 มการนำขอมลการเจบปวยของนกเรยนมาวเคราะหและจดบรการรกษาพยาบาลไดถกตองตามสาเหตทแทจรง เชน นกเรยน ปวดทอง สาเหตอาจเกดจากไมไดรบประทานอาหารเชาไมใชเปนโรคกระเพาะอาหารอกเสบหรออาการปวดศรษะสาเหตอาจเกดจากพกผอนไม เพยงพอหรออาการซมเศรา ไมสบายบอย เพราะถกเพอนรงแกฯลฯ (* ขอมลปญหาสขภาพนกเรยนอาจดจากสมดบนทกกจกรรมอนามยโรงเรยนหรออร.14 ซงบนทกขอมลการดำเนนงานสงเสรมสขภาพในโรงเรยนโดยบคลากรสาธารณสข) 3.4 ครอนามย/ครพยาบาลสงตอนกเรยน ท เจบปวยเกนขอบเขตการบรการของหองพยาบาลไปรบบรการทหนวยงานสาธารณสขในพนท

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

12.นกเรยนทมปญหาสขภาพ (เชนเหา พยาธ ฯลฯ)ไดรบการรกษา/แกไข13.นกเรยนทเจบปวยเกนขอบเขตการบรการ ของหองพยาบาล (เชนภาวะโลหตจาง คอพอก โรคในชองปาก ฟนผ ฯลฯ) ไดรบ การสงตอเพอการรกษา)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 52

ตวชวด

การตรวจสขภาพนกเรยน ในระดบมธยมศกษา เนนใหนกเรยนตรวจสขภาพและดแลสขภาพดวยตนเอง และ อย ในความดแลของครทปรกษาและครอนามย โดย มการดำเนนการดงน 1. ประสานงานกบเจาหนาทสาธารณสขเพอ ขอรบแบบบนทกการตรวจสขภาพดวยตนเองสำหรบนกเรยน ม.1ทกคนทกตนปการศกษา(หรอโรงเรยนจดซอเอง)และใหนกเรยนไดใชแบบบนทกอยางตอเนองจนจบชนม.6 2. ครอนามยประสานงานกบครประจำชนหรอ ครทปรกษาเพอใหนกเรยนชน ม.1 ขนไปตรวจสขภาพตนเอง ตามรายการทระบในแบบบนทก และลงบนทก การตรวจตนเองไวทกครง โดยดำเนนการภาคเรยนละ 1ครง 3. ครอนามยประสานงานกบครทปรกษาเพอใหนกเรยนทกคนไดทดสอบสายตาตนเองอยางนอยปละ 1ครงซงสามารถทำไปพรอมๆกบการตรวจสขภาพตนเอง 4. ครอนามยมอบหมายหนาทใหนกเรยนแกนนำดานสขภาพทไดรบการอบรม เชน แกนนำชมรมเดกไทยทำได ผนำยสร. ชมรม To Be Number One ฯลฯ มสวนรวมในการทำกจกรรมตางๆในหองพยาบาล 5. จ ดหายาและ เวชภณฑท จ ำ เปนสำหรบ หองพยาบาลใหเพยงพอ โดยพจารณาตามสภาพปญหา การเจบปวยของนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน 6. ครประจำชนสงตอนกเรยนทเจบปวย ไปยงหองพยาบาล 7. ครอนามย/ครพยาบาลใหการดแลรกษา เบองตนแกนกเรยนและบคลากรทเจบปวยหรอมปญหาสขภาพ และสงตอนกเรยนหรอบคลากรทเจบปวยเกนขอบเขตการบรการของหองพยาบาล ไปรบบรการทสถานพยาบาล

สำหรบโรงเรยนมธยมศกษา

1.นกเรยนชน ม.1 ขนไปตรวจสขภาพดวย ตนเองภาคเรยนละ1ครง2. นกเรยนทกชนไดรบการทดสอบสายตา ปละ1ครง3.นกเรยนทมปญหาดานสขภาพ (เชนมไข เปนหวด ปวดทอง ฯลฯ) ไดรบการรกษา 4. นกเรยนทเจบปวยเกนขอบเขตการบรการ ของหองพยาบาล (เชน หอบหด โลหตจาง ฯลฯ) ไดรบการแนะนำชวยเหลอ/สงตอเพอ การรกษา

ผลทไดรบ

นกเรยนทกคนไดรบบรการสขภาพทเหมาะสมตามวย ไดรบการตรวจสขภาพและเฝาระวงภาวะสขภาพสำหรบรายทมปญหาสขภาพตองไดรบการชวยเหลอ

แนวทางการดำเนนงาน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 53

องคประกอบท 6

สขศกษาในโรงเรยน

ความหมาย สขศกษาในโรงเรยน หมายถง การทโรงเรยนจดกจกรรมสขศกษาทงในหลกสตรและกจกรรม

พฒนาผเรยนเพอมงใหนกเรยนเกดการเรยนรและมการฝกปฏบตทนำไปสการมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม

วตถประสงค 1. เพอใหนกเรยนมทกษะสขภาพ(HealthSkills)และทกษะชวต(LifeSkills)

2. เพอใหนกเรยนมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมและมการปฏบตอยางตอเนอง

แนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนคอการใหความร เสรมสรางเจตคตตามสขบญญตแหงชาต

และฝกปฏบตดวยตนเองเพอใหเกดทกษะและพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม

การดำเนนงานดงกลาวแบงเปน2ระดบคอระดบประถมศกษาและมธยมศกษาดงน

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

นกเรยนระดบประถมศกษาเปนวยทมความพรอมในการเรยนร ซงเปนชวงสำคญในการปลกฝงพฤตกรรมสขภาพจนเกดการปฏบต เปนประจำโดยใหความร และฝกทกษะทจำเปนเพอดแลสขภาพตนเองเบองตน โดยมแนวทางการดำเนนงานดงน 1. การเรยนรและฝกทกษะตามสขบญญต แหงชาต10ขอไดแก 1) ดแลรกษารางกายและของใชใหสะอาด 2) รกษาฟนใหแขงแรงและแปรงฟนทกวนอยางถกตอง 3) ลางมอใหสะอาดกอนกนอาหารและ หลงการขบถาย 4) กนอาหารสก สะอาด ปราศจากสารอนตรายและหลกเลยงอาหารรสจดสฉดฉาด 5) งดบหร สรา สารเสพตด การพนนและการสำสอนทางเพศ

1. นกเรยนเคยไดรบการฝกทกษะในเรองตอไปน 1.1การรกษาความสะอาดของรางกาย 1.2การลางมอ 1.3การเลอกซออาหารทมประโยชนตอ

รางกาย 1.4 การไม รบประทานอาหารท ม สาร

อนตราย 1.5 การหลกเลยงสารเสพตด 1.6 การปองกนอบตเหตอบตภย 1.7 การหลกเลยงการพนนการเทยว กลางคน 1.8 การจดการอารมณของตนเอง 1.9 ความปลอดภยในชวตและการถก

ลวงละเมดทางเพศ

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 54

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

6) สรางความสมพนธในครอบครวใหอบอน 7) ปองกนอบตภยดวยการไมประมาท 8) ออกกำลงกายสมำเสมอและตรวจสขภาพประจำป 9) ทำจตใจใหราเรงแจมใสอยเสมอ 10)มสำนกตอสวนรวมรวมสรางสรรคสงคม 2. สนบสนนใหผปกครองมสวนรวม ในการดแลใหนกเรยนปฏบตตามสงทนกเรยนไดรบการฝกไปจากโรงเรยนเพอใหมการปฏบตอยางตอเนองจนเปนพฤตกรรม 3. โรงเรยนจดสภาพแวดลอมเพอการปฏบตทกษะเชน - มอางลางมอไวบรเวณโรงอาหาร - จดบรเวณทวางแกวนำสวนตวทกคนท หลงหองเรยน - จดสถานทสำหรบแปรงฟนหลงอาหาร กลางวน - จดเวลาใหนกเรยนจบคกนตรวจสขภาพ ตนเอง 4. สงเสรมใหนกเรยนไดทำกจกรรมพฒนาผเรยนเกยวกบสขภาพ เชนจดทำโครงงานสงเสรมหรอแกไขปญหาสขภาพ

2. มกจกรรมเผยแพรความร ด านสขภาพ ในโรงเรยน (เชน เสยงตามสาย การรณรงค ปายนเทศนทรรศการแจกเอกสารฯลฯ)3.นกเรยนชน ป.1–ป.6 แปรงฟนหลงอาหาร กลางวนทกวนดวยยาสฟนผสมฟลออไรด4.นกเรยนทกชนไมเปนเหา

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 55

ตวชวด

เรองสขศกษาในโรงเรยนเนนการจดกจกรรม การเรยนรเพอสรางทกษะการดแลสขภาพตนเอง (Skill –basedHealthEducation)และทกษะชวต (LifeSkills)เพอให เดกสามารถเผชญและจดการกบปญหาตางๆทเกดขนในชวตประจำวนมแนวทางการดำเนนงานดงน 1. การฝกทกษะในระดบมธยมศกษาตามหวขอสขบญญตแหงชาต10ประการ 2. จดกจกรรมใหนกเรยนไดมการฝกปฏบตจรงในเรองตางๆเชน - ฝกทกษะเรองการตรวจสารปนเปอนในอาหาร - ฝกการว เคราะหคำนวณคณค าทางโภชนาการของอาหาร - ฝกการวเคราะหจดเสยงตางๆในโรงเรยนหรอรอบบรเวณโรงเรยนเรองความปลอดภยและรวมกนวางแผนปองกนเปนตน 3. จดกจกรรมใหนกเรยนไดฝกการคด วเคราะหกรณศกษาตางๆทเปนเหตการณใกลตวทเกดขนในชวตประจำวนและปญหาของวยรน เชนขาวในหนงสอพมพเรองสารเสพตด ภยจากสอ/IT ความปลอดภยทางเพศฯลฯ 4. เปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงออกหรอ แสดงความคดเหน เชนจดเวทอภปรายหวขอทอยในความสนใจในสงคมทเกยวกบสขภาพและความปลอดภยในชวตจดเสวนาเรอง “รกนวลสงวนตวไมตองกลวเอดส”จดโตวาทเรอง “สราเปนนำอมฤตหรอเปนพษตอสขภาพ”ฯลฯ 5. สนบสนนการจดกจกรรมชมนม/ชมรมของนกเรยน เชน ชมรมคมครองผบรโภค ชมรมรกษ สงแวดลอมฯลฯ

สำหรบโรงเรยนมธยมศกษา

1. นกเรยนเคยไดรบการฝกทกษะในเรองตอไปน 1.1 การเลอกซออาหารทมประโยชน ตอรางกาย1.2การไมรบประทานอาหาร ทมสารอนตราย 1.3การหลกเลยงสารเสพตด 1.4 การปองกนอบตเหตอบตภย 1.5 การหลกเลยงการพนนการเทยว กลางคน 1.6 การจดการกบอารมณของตนเอง1.7การหลกเลยงการมเพศสมพนธ กอนวยอนควร2. มกจกรรมเผยแพรความร ด านสขภาพในโรงเรยน (เชน เสยงตามสาย การรณรงค ปายนเทศนทรรศการแจกเอกสารฯลฯ)

ผลทไดรบ

นกเรยนมทกษะในการดแลสขภาพเบองตน มทกษะในการแกไขปญหาและมพฤตกรรมสขภาพทถกตองเหมาะสม

แนวทางการดำเนนงาน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 56

องคประกอบท 7

โภชนาการและอาหารทปลอดภย ความหมาย

โภชนาการ และอาหารทปลอดภย หมายถง การสงเสรมใหนกเรยนมภาวะการเจรญเตบโตสมวย

โดยจดอาหารทมคณคาตอสขภาพสะอาดและปลอดภยใหกบนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน

วตถประสงค 1. เพอใหมการเฝาระวงปองกนและแกไขปญหาดานโภชนาการเชนโรคขาดโปรตนและพลงงาน

โรคอวนโรคขาดสารไอโอดนโรคโลหตจางจากการขาดธาตเหลก

2. เพอใหนกเรยนและบคลากรไดรบประทานอาหารทมคณคาทางโภชนาการ และมความ

ปลอดภย

3. เพอใหมสถานทรบประทานอาหารปรงอาหารและจำหนายอาหารทถกสขลกษณะ

แนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนประกอบดวย2สวนคอ

1) โภชนาการในโรงเรยน

2) การสขาภบาลอาหารซงครอบคลมเรองความปลอดภยของอาหาร

โดยการดำเนนงานดงกลาวแบงเปน2ระดบคอระดบประถมศกษาและมธยมศกษาดงน

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

1. โภชนาการในโรงเรยนมแนวทางการดำเนนงานดงน 1) ประสานเจาหนาทสาธารณสขใหความรเรองโภชนาการหรอบรณาการในกลมสาระวชาตางๆ 2) การบรหารจดการเรองโภชนาการในโรงเรยนโดย 2.1 ดแลนกเรยนทกคนใหไดรบประทานอาหารกลางวนทกวน โดยเฉพาะนกเรยนท ไมไดรบประทานอาหารเชา 2.2 ควบคมกำกบ ใหมการจำหนาย หรอ จดทำอาหารกลางวนทมคณคาทางโภชนาการครบถวน 2.3 ควบคมไมใหมการจำหนายอาหารทมคณคาทางโภชนาการตำ เชน นำอดลม ขนมถง ลกอมทอฟฟฯลฯ

1. นกเรยนชนป.1ขนไปมสวนสงตามเกณฑ อายอย ในเกณฑด (สวนสงตามเกณฑ+ คอนขางสง+สง) ตามกราฟแสดงเกณฑ อางองการเจรญเตบโต ของกรมอนามย (2542)2. นกเรยนชน ป.1 ขนไปมนำหนกตามเกณฑ สวนสงอยในเกณฑด(สมสวน)3.นกเรยนทพบวามการเจรญเตบโตไมดไดรบ การแกไข4. นกเรยนชน ป.1 ขนไปไดรบยาเมดเสรม ธาตเหลก1เมด(60มลลกรม)ตอสปดาห5. นกเรยนไดรบการตรวจภาวการณขาด สารไอโอดน(โดยวธคลำคอ)ปละ1ครง

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 57

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

2.4 ควบคมหลกเลยงลดอาหารทมไขมนสงหวานจดเคมจดและไมมประโยชนตอรางกาย 2.5 จำหนายอาหารทมประโยชนตอสขภาพเชนนมผลไมขาวกลองฯลฯ 2.6 จดอาหารเสรมเชนนม นมถวเหลอง ถวเขยวตมนำตาล ใหนกเรยนรบประทาน ทกวนหรอ อยางนอยสปดาหละ1ครง 2.7 จดกจกรรมออกกำลงกายใหเหมาะสมแกนกเรยนทงกลมอวน ผอมและเตย เปนกรณพเศษ เชนจดคายเดกอวน 2.8กรณ โ ร ง เ ร ยนม งบประมาณจำก ด อาจจะมการจดการไดหลายรปแบบเชน - จ ดสรรพ นท ส ำหร บปล กพ ชผ ก สวนครว เลยงปลา ไก เพอผลตวตถดบในการประกอบอาหารหรอจดตงกองทนอาหารกลางวน - จดกลมแมบานอาสาสมครประกอบอาหารใหนกเรยนหรอนำผลผลตทางเกษตรของครอบครวมาสนบสนนอาหารกลางวนหรอสนบสนนงบประมาณ 3) นก เรยนทกคนไดรบการประเมนภาวะการเจรญเตบโตอยางนอยภาคเรยนละ1ครงดงน - ชงนำหนก วดสวนสง แลวนำไปเทยบกบกราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของกรมอนามยซงเปนขอมลทบอกไดวานกเรยนไดรบสารอาหารเพยงพอตอการเตบโตของรางกายหรอไม - ครประจำชน/ ครอนามยสรปและรวบรวมรายชอนกเรยนทมปญหาภาวะการเจรญเตบโตไมด (ผอมอวนเตย)เพอดำเนนการแกไข - ตดตามประเมนซำทกเดอนจนกวาภาวะการเจรญเตบโตจะเปนปกต

6. นกเรยนไดรบประทานอาหารครบ 5 หม ทกวน7.นกเรยนป.1-ป.6ไดดมนมรสจดทกวน (ยกเวนนกเรยนทมการเจรญเตบโตอยใน ภาวะอวนและเรมอวนควรดมนมพรองมนเนย หรอขาดมนเนย)8. นกเรยนมความรในการเลอกรบประทาน อาหารทปลอดภยและมคณคาถกหลก โภชนาการ9.การจำหนายอาหารทมผลเสยตอสขภาพ (เชนทอฟฟขนมกรบกรอบนำอดลมฯลฯ)

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 58

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

4) ดแลใหนกเรยนทกคน (อาย 6 ขนไป) ไดรบยาเมดเสรมธาตเหลกสปดาหละ 1 ครง อยางสมำเสมอ(ตามชดสทธประโยชนของระบบหลกประกนสขภาพ ถวนหนา) โดยขอรบยาเมดเสรมธาตเหลกจากบคลากรสาธารณสข เพอควบคม และปองกนภาวะโลหตจาง ซง สงผลตอพฒนาการการเรยนรและผลสมฤทธทางการศกษา สำหรบผทเปนพาหะธาลสซเมยสามารถรบยาไดยกเวนนกเรยนทมอาการแสดงชดเจน (ซด ตาเหลอง ตบมามโตดงจมกแบนตาหางกระดกแกมนนหนาผากสงฟนบนยน) 2. การสขาภบาลอาหาร

มวตถประสงค เพอให โรงเรยนจดโรงอาหารการจดเตรยม การปรงอาหาร ภาชนะ และอปกรณ ทเกยวของกบอาหารใหถกสขลกษณะ ปลอดภย และเปนการปองกนโรคทอาจเกดจากสขาภบาลท ไมถกสขลกษณะเชนโรคทองรวงซงมแนวทางดำเนนการดงน 1) สำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยนตามแบบสำรวจของกรมอนามย(ภาคผนวก)ทกตนปการศกษา 2) ดำเนนการแกไขปรบปรงใหถกตองตามมาตรฐาน 3) ควบคมดแลดานความปลอดภยของอาหารโดยเฉพาะสารปนเปอน เชน จลนทรย สารบอแรกซ สารฟอกขาวยาฆาแมลงฯลฯโดย - ใหความร เรองการเลอกซออาหารแกนกเรยนหรอผเกยวของเชนผปรงอาหารผขาย - ประสานงานกบบคลากรสาธารณสขในการตรวจสอบความปลอดภยดานอาหาร- สนบสนนกจกรรมพฒนาผเรยนของนกเรยนเชนอ.ย.นอยตรวจสอบสารปนเปอนในอาหารฯลฯ

10.มาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน

สำหรบโรงเรยนประถมศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 59

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

การดำเนนงานในโรงเรยนระดบมธยมศกษามวธการดำเนนการเชนเดยวกบโรงเรยนในระดบประถมศกษา

1. นกเรยนมสวนสงตามเกณฑอายอยในเกณฑด (สวนสงตามเกณฑ+คอนขางสง+สง) ตาม กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโต ของกรมอนามย(2542)2.นกเรยนมนำหนกตามเกณฑสวนสงอยใน เกณฑด(สมสวน)3. นกเรยนทพบวามปญหาภาวะการเจรญ เตบโตไมดไดรบการแกไข4.นกเรยนไดรบประทานอาหารครบ 5 หม ทกวน5.นกเรยนมความรในการเลอกรบประทาน อาหารทมคณคาถกหลกโภชนาการและ ความปลอดภย6.การจำหนายอาหารทมผลเสยตอสขภาพ (เชน ทอฟฟ ขนมถงกรบกรอบ นำอดลม ฯลฯ)7.มาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน

สำหรบโรงเรยนมธยมศกษา

ผลทไดรบ

1. นกเรยนมการเจรญเตบโตเปนไปตามเกณฑและไมมภาวะการขาดสารอาหาร

2. นกเรยนมความรและทกษะในการเลอกรบประทานอาหารทมคณคาทางโภชนาการและปลอดภย

3. มโรงอาหารและการบรการอาหารทไดมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน และเปนแบบอยาง

แกนกเรยนและผปกครอง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 60

องคประกอบท 8

การออกกำลงกาย กฬา และนนทนาการ

ความหมาย การออกกาลงกาย กฬาและนนทนาการ หมายถง การสงเสรมสนบสนนใหนกเรยนและบคลากร

ในโรงเรยนมการออกกาลงกายเพอสขภาพ โดยจดสถานท อปกรณ และจดกจกรรมในรปแบบตางๆ รวมทง

การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในกจกรรมทโรงเรยนจดขนตามความเหมาะสม

วตถประสงค 1. เพอใหโรงเรยนมสถานทอปกรณรวมทงกจกรรมออกกาลงกายกฬาและนนทนาการ

2. เพอสงเสรมใหเกดชมรมชมนม/กลมออกกำลงกายกฬาและนนทนาการในโรงเรยน

3. เพอใหนกเรยนทกคนมสมรรถภาพทางกายตามเกณฑมาตรฐาน

แนวทางการดำเนนงานในองคประกอบนม2สวนคอ

1. การจดสงแวดลอมเพอสงเสรมการออกกาลงกาย กฬา และนนทนาการในโรงเรยน และ

การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนและชมชนผานทางกจกรรมการออกกำลงกาย

1. การจดสงแวดลอมเพอสงเสรมการออกกาลงกาย

กฬา และนนทนาการมแนวทางดาเนนงานดงน 1. จดใหมสถานทสาหรบการออกกาลงกายทเหมาะสมกบประเภทของกฬา 2. จดหาอปกรณสาหรบกฬาใหเพยงพอ เหมาะสมกบสถานทและดแลตรวจสอบ ซอมแซมอปกรณใหอยในสภาพด 3. จดใหมคร บคลากรหรอนกเรยนดแลเรองความปลอดภยในการเลนกฬา 4. จดกจกรรมสงเสรมการออกกาลงกายเพอกระตนใหนกเรยน และบคลากรในโรงเรยนเหนความสำคญและออกกำลงกายเปนประจำ การบรหารกายหนาเสาธงชวงเชา และออกกำลงกายหลงรบประทานอาหารกลางวนหรอชวงเยนหลงเลกเรยน

1. มสถานทและอปกรณออกกำลงกายทอยใน สภาพพรอมใชงาน2. จดกจกรรมออกกาลงกายสาหรบนกเรยน และ/หรอประชาชน3. มชมรม/ชมนม/กลมจดกจกรรมออกกาลงกาย กฬาและนนทนาการในโรงเรยน

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 61

จดกจกรรมใหนกเรยนและบคลากรในโรงเรยนไดออกกำลงกายเพอสขภาพอยางนอยวนละ 60นาทสปดาหละ5วน จดชวงเวลาวางใหนกเรยนและครไดออกกาลงกายรวมกนอยางนอยสปดาหละ1วน 5. สงเสรมใหมการจดตงชมนม/ชมรมออกกาลงกายเชนชมรมลลาศชมรมมวยไทยชมรมแอโรบคชมรมเดน/วงชมรมเชยรลดเดอรฯลฯ 6. เปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมทำกจกรรม เชน - เชญชวนผปกครอง ชมชนเขารวมกจกรรมกฬา - จ ดกฬา เช อมความสาม คค ระหว า งโรงเรยนกบชมชน เชน กฬาส กฬากลม กฬาตาบล กฬาอาเภอกฬาตานยาเสพตดกฬาเยาวชนฯลฯ 7. จดกจกรรมออกกำลงกายสำหรบเดกทอวนผอม เตย โดยมรปแบบเฉพาะปญหา ควบคการจดการ ดานโภชนาการ 2. การพฒนาสมรรถภาพรางกาย

ความสมบรณแขงแรงทางดานรางกาย นอกจากประเมนจากภาวะการเจรญเตบโต ยงสามารถประเมนไดจากการทดสอบสมรรถภาพทางกายโดย 1. โ ร ง เ ร ยนจ ดสภาพแวดล อมท ส ง เ ส ร มสมรรถภาพรางกาย3ดานดงน ดานความอดทนของระบบไหลเวยนโลหตและหายใจ เปนกจกรรมเพอความสมบรณของระบบหวใจและระบบหายใจ โดยออกกำลงกายทกวนๆละ อยางนอย60นาทตอเนองหรอแบงเปนชวงๆละ10นาทเชน การวงเลนวายนำ ปนจกรยาน ฟตบอล วอลเลยบอลเทเบลเทนนสแบดมนตนยมนาสตกฯลฯ

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 62

ดานความแขงแรงและอดทนของกลามเนอ เปนการฝกตานแรงเพอสรางความแขงแรงของกลามเนอโดยออกกำลงกายอยางนอย 3 วนตอสปดาห (8-10 ครงตอชด/1-2 ชดตอวน) เชน การดนพน ยกนำหนก เลนโหนบารฯลฯ ดานความออนตวของกลามเนอ เปนการยด– เหยยดเพอสรางความสมบรณพรอมของการเคลอนไหวของขอโดยออกกำลงกายอยางนอย3ครงตอสปดาหเชนการนงงอตวไปขางหนาฯลฯ การจดกจกรรมออกกำลงกายสำหรบเดกทมปญหาอวน, ผอม, เตย มรปแบบเฉพาะปญหา ควบคกบการจดการดานโภชนาการ ตวอยางเชน เดกอวนควรเลอกออกกาลงกายชนดทมการแบกรบนำหนกตวนอย หรอ แรงกระแทกตำเพอหลกเลยงการบาดเจบของขอตอ ไดแกการเดนปนจกรยานการออกกาลงกายในนำฯลฯ 2. มการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกเรยนทกคนอยางนอยภาคเรยนละ1ครง 3. แจงผลการทดสอบใหนกเรยนทราบทกครงเพอกระตนใหนกเรยนเอาใจใสตอสขภาพของตนเอง 4. สงเสรมนกเรยนกลมปกตใหมการออกกำลงกายเปนประจำและแกไขในกลมทไมผานการทดสอบโดยให คาแนะนาและจดกจกรรมเสรมทคานงถงสรระรางกายและภาวะสขภาพของนกเรยนแตละคน 5. ตดตามความกาวหนาดวยการทดสอบซำ

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

ผลทไดรบ

1. นกเรยนและบคลากรในโรงเรยนมการออกกำลงกายเปนประจำ 2. มชมรมกฬาตามความสนใจของนกเรยนบคลากรในโรงเรยนและชมชน

4. นกเรยนไดรบการทดสอบสมรรถภาพ ทางกายอยางนอยปละ 1 ครงตามเกณฑ การทดสอบทไดรบการยอมรบ5.นกเรยนมสมรรถภาพทางกายผานเกณฑ มาตรฐาน6. ใหคาปรกษาและแกไขนกเรยนทไมผาน เกณฑทดสอบสมรรถภาพทางกายพรอมทง ตดตามความกาวหนา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 63

องคประกอบท 9

การใหคำปรกษาและสนบสนนทางสงคม

ความหมาย

การใหคาปรกษาและสนบสนนทางสงคมหมายถงการสงเสรมสนบสนนชวยเหลอในรปแบบตางๆ

เพอปองกนและแกไขปญหาทางกายจตใจและพฤตกรรมของนกเรยนโดยความรวมมอของผเกยวของไดแกคร

ผปกครองบคลากรสาธารณสขและชมชน

วตถประสงค 1. โรงเรยนมการเฝาระวงและประเมนสถานการณปญหาของนกเรยน

2. โรงเรยนมระบบดแลชวยเหลอนกเรยนอยางตอเนองและทนเหตการณ

แนวทางการใหคำปรกษาและการสนบสนนทางสงคมมดงน 1. ครทปรกษา/ครประจาชน ทำความรจกนกเรยนเปนรายบคคล โดยศกษาจากขอมลในกจกรรมเยยมบาน การพดคย สอบถามนกเรยน ผปกครอง หรอการประเมนดวยเครองมอตางๆ เพอใหรจกและคนเคยนกเรยนมากขนจนเกดความไววางใจ 2. ว เคราะหผลจากการประเมนและจดกลม (กลมปกต กลมเสยงและกลมมปญหา) เพอการวางแผน ใหคำปรกษาหรอจดกจกรรมสงเสรมในกลมปกตและดแล ชวยเหลอกลมเสยงและกลมมปญหาอยางเหมาะสม 3. การจดกจกรรม หลากหลายรปแบบตามความเหมาะสมเชน 3.1 ประชมผปกครองทงระดบโรงเรยนและชนเรยน เพอใหครและผปกครอง ไดมโอกาสพดคย แลกเปลยนความคดเหนและรวมกนหาแนวทางสงเสรมหรอแกไขทงทบานและทโรงเรยน 3.2 โรงเรยนมสถานท ใหนกเรยนไดทำกจกรรมเสรมหลกสตรตามชวงวยเชน*ชมรม/ชมนมในระดบประถมศกษาจดกจกรรมทสอดคลองกบสาระวชาเพอฝกทกษะ

1. ครประจาชนคดกรองและสามารถระบ นกเรยนทมปญหาได2. นกเรยนทมพฤตกรรมเสยงไดรบการเฝาระวง และชวยเหลอเบองตน3.นกเรยนทมปญหาเกนขดความสามารถของ โรงเรยนไดรบการสงตอ4. นกเรยนทมพฤตกรรมเสยงและท ไดรบ การชวยเหลอหรอสงตอ ไดรบการตดตาม จากคร5. นกเรยนสามารถปรกษาเพอน/พอแม/ญาต พนอง/ครทกครงทมปญหา

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 64

* ระดบมธยมศกษา นกเรยนมมมเพอนใจ วยรน กจกรรมเพอนชวยเพอน ชมรม To be NumberOne หรอชมรมอนๆ เพอใหนกเรยนไดพดคยปรกษาและ ชวยเหลอซงกนและกน 4. กรณทปญหามความซบซอน เกนขดความสามารถของโรงเรยน ควรสงตอผเกยวของเฉพาะทางของสถานบรการ มลนธ ฯลฯ ทเกยวของดำเนนการตอไปและมการตดตามผล

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

ผลทไดรบ

นกเรยนมการปรบตวทดมพฤตกรรมเหมาะสมอยในสงคมไดอยางมความสขและนกเรยนกลมเสยงและมปญหาไดรบการชวยเหลอ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 65

องคประกอบท 10

การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน

ความหมาย การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน หมายถง การสงเสรมใหครและบคลากรทกคนในโรงเรยน

สนใจดแลตนเองใหมสขภาพแขงแรงมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมและเปนแบบอยางทดแกนกเรยนผปกครอง

และชมชน

วตถประสงค โรงเรยนมการจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนและมกจกรรมสงเสรมสขภาพสำหรบครและบคลากร

การสงเสรมสขภาพสำหรบครและบคลากรในโรงเรยนมแนวทางการดำเนนงานดงน 1. สนบสนนใหครและบคลากรทกคนในโรงเรยนไดรบการประเมนสขภาพตนเองและตรวจสขภาพประจำปอยางนอยปละครง 2. มการเผยแพรขอมลขาวสารหรอมสอดานสขภาพเผยแพรในโรงเรยน 3. โรงเรยนกำหนดมาตรการหามการสบบหรและไมดมเครองดมแอลกอฮอลในโรงเรยน โดยผบรหารชแจงใหทกคนรบทราบชดเจน 4. มปายหามสบบหรใหเหนไดชดเจนในโรงเรยน(ตามพระราชบญญตคมครองสขภาพผไมสบบหร พ.ศ.2535กาหนดใหโรงเรยนเปนสถานทหามสบบหร) 5. ครและบคลากรเขารวมกจกรรมดานสขภาพโดย - ทดสอบสมรรถภาพรางกายทกป - ออกกาลงกายเปนประจำ - การจดสถานททางานใหนาอย

1. บคลากรในโรงเรยน มการประเมนสขภาพ อยางนอยปละ1ครง2.บคลากรไดรบขอมลขาวสารเรองสขภาพ อยางนอยสปดาหละ1ครง3.การสบบหรในบรเวณโรงเรยน4.โรงเรยนมมาตรการปองกนการสบบหร ในโรงเรยน5.การดมเครองดมแอลกอฮอลในบร เวณ โรงเรยน6. บคลากรในโรงเรยนรวมกจกรรมดาน สงเสรมสขภาพทจดขนตามแผนงานของ โรงเรยน

แนวทางการดำเนนงาน ตวชวด

ผลทไดรบ

คร และบคลากรในโรงเรยนเปนแบบอยางทดดานสขภาพ สามารถดแลและแกไขปญหาสขภาพของตนเองไดอยางเหมาะสม

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 66

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 67

ก. แบบรายงานและแบบสำรวจทใชในการ ประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ข. นยามศพทและขอแนะนำใน การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ภาคผนวก

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 68

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 69

ก. แบบรายงานและแบบสำรวจ

ทใชในการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 70

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 71

องคประกอบ

โรงเรยนสงเสรมสขภาพ ขนดมาก ขนพนฐาน ขนด ควรพฒนาตอไป

แบบสรปผลการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ระดบการผานเกณฑประเมน

1. นโยบายของโรงเรยน 2. การบรหารจดการในโรงเรยน 3. โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน 4. การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอ สขภาพ 5. บรการอนามยโรงเรยน 6. สขศกษาในโรงเรยน 7. โภชนาการและอาหารทปลอดภย 8. การออกกำลงกายกฬาและนนทนาการ 9. การใหคำปรกษาและสนบสนนทางสงคม 10.การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน รวม

การรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ผานเกณฑประเมน ระดบทอง ระดบเงน ระดบทองแดง

ไมผานเกณฑประเมน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 72

แบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน (สำหรบประเมนองคประกอบท4การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ)

วธการใชแบบสำรวจ

1. ใชกาเครองหมาย“”ในชองผลการประเมนในแตละขอ“ผาน”หรอ“ไมผาน”

2. เกณฑมาตรฐานบางประการสำหรบพจารณาประกอบการใชแบบสำรวจ

2.1 ความสมพนธดานความสงของโตะและเกาอ(แบบสำรวจขอ10)

ความสงของโตะเรยน(ซม.) ความสงของเกาอ(ซม.)

50 30

55 35

65 40

75 45

การจดโตะเรยนและเกาอ

- มทางเดนระหวางแถวของโตะเรยน ไมนอยกวา45ซม.

- แถวรมสดหางจากผนงหอง ไมนอยกวา60ซม.

- แถวหนาหางจากกระดานดำ ไมนอยกวา2ม.

- โตะเรยนแถวหลงสดหางจากกระดานดำ ไมเกน9ม.

2.2 มาตรฐานจำนวนหองสวมทปสสาวะอางลางมอสำหรบโรงเรยน

โรงเรยน หองสวม(ท/คน) ทปสสาวะ(ท/คน) อางลางมอ(ท/คน)

ประถมศกษา ชาย1/60หญง1/30 ชาย1/30

มธยมศกษา ชาย1/90หญง1/50 ชาย1/30ชาย–หญง1/50

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 73

แบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน (สำหรบประเมนองคประกอบท4การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ)

ชอโรงเรยน........................อำเภอ......................จงหวด.........................วนทสำรวจ...................

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน ผาน ไมผาน

หมายเหต

(สำหรบผสำรวจ)

ผลการสำรวจ

1. สนามและ

บรเวณ

2. อาคารเรยน

3. หองเรยน/

หองสมด

4. หองพยาบาล

1.บรเวณโดยรอบสะอาดและปลอดภย

2.มขอบเขตบรเวณโดยรอบโรงเรยน

เชนรวแนวตนไมฯลฯ

3.มการจดระเบยบการจราจรทาง

เขา–ออก

4.สนามกฬาสนามเดกเลนเครองเลน

ในสนามจดเปนสดสวนและปลอดภย

5.มบรเวณสำหรบพกผอนหยอนใจ

เปนระเบยบสวยงาม

6.อาคารเรยนสะอาดแขงแรงและ

มความปลอดภย

7.จดวางสงของเปนระเบยบเหมาะสม

และสวยงาม

8.สะอาดเปนระเบยบ

9.มการระบายอากาศดและมแสงสวาง

เพยงพอ

10.ขนาดของวสดอปกรณเชนโตะ

เกาอมขนาดเหมาะสมกบนกเรยน

เพยงพอและสภาพด

11.จดเปนสดสวนอปกรณของใช

สะอาดสภาพด

12.มยาเวชภณฑและวสดอปกรณ

ทจำเปนจดเกบเปนระเบยบมปาย

บอกชอยาชดเจนและยาไมหมดอาย

13.ในหองหรอบรเวณใกลเคยง

มทลางมอและทำความสะอาด

เครองมอ/อปกรณ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 74

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน

ผลการสำรวจ

4. หองพยาบาล

(ตอ)

5. นำดม/นำใช

6. หองสวม

14.สำหรบโรงเรยนสหศกษา

มแยกเตยงพกสำหรบชาย-หญง

15.มนำดม/นำใชสะอาดและมปรมาณ

เพยงพอ

16.ทเกบนำดมสะอาดมฝาปดมกอก

สำหรบเปด

17.มภาชนะดมนำประจำตว/ไมใช

รวมกนหรอเปนนำดมแบบนำพ

18.พนผนงเพดานโถสวมทกดโถสวม

โถปสสาวะทกดโถปสสาวะสะอาด

ไมมคราบสกปรกอยในสภาพด

ใชงานได

19.นำใชสะอาดเพยงพอและไมม

ลกนำยงภาชนะเกบกกนำ

ขนตกนำสะอาดอยในสภาพด

ใชงานได

20.กระดาษชำระเพยงพอตอการใชงาน

ตลอดเวลาทเปดใหบรการ

(อาจจำหนายหรอบรการฟร)หรอ

สายฉดชำระทสะอาดอยในสภาพด

ใชงานได

21.อางลางมอกอกนำกระจกสะอาด

ไมมคราบสกปรก อย ในสภาพด

และใชงานได

22.สบลางมอพรอมใหใชตลอดเวลา

ทเปดใหบรการ

23.ถงรองรบมลฝอยสะอาดมฝาปด

อยในสภาพดไมรวซมตงอยใน

บรเวณอางลางมอหรอบรเวณ

ใกลเคยง

24.มการระบายอากาศดและไมม

กลนเหมน

หมายเหต

(สำหรบผสำรวจ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 75

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน

ผลการสำรวจ

6. หองสวม (ตอ)

7. การกำจดขยะ/

นำเสย/พาหะ

นำโรค

25.สภาพทอระบายสงปฏกลและ

ถงเกบกกไมรวแตกหรอชำรด

26.จดใหมการทำความสะอาดและ

ระบบการควบคมตรวจตราเปน

ประจำ

27.จดใหมสวมนงราบสำหรบผพการ

ผสงวยหญงตงครรภและประชาชน

ทวไปอยางนอย1ท

28.สวมสาธารณะพรอมใชงานตลอด

เวลาทเปดใหบรการ

29.บรเวณทตงสวมตองไมอยทลบตา/

เปลยว

30.กรณทมหองสวมตงแต2หองขนไป

ใหแยกเปนหองสวมสำหรบชาย-

หญงโดยมปายหรอสญลกษณ

ทชดเจน

31.ประตทจบเปด-ปดและทลอคดานใน

สะอาดอยในสภาพดใชงานได

32.พนหองสวมแหง

33.แสงสวางเพยงพอสามารถมองเหน

ไดทวบรเวณ

34.มทรองรบขยะถกหลกสขาภบาล

เพยงพอไมมขยะในบรเวณโรงเรยน

35.มทอ/รางระบายนำสภาพดไมอดตน

36.มการบำบดนำเสยอยางเหมาะสม

เชนบอดกไขมนหลมซมหรอระบบ

ทอซม

37.มการควบคมกำจดแมลงสตวพาหะ

นำโรค

หมายเหต

(สำหรบผสำรวจ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 76

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน

ผลการสำรวจ

8. การปองกนรกษา

ความปลอดภย

9. กจกรรมสงเสรม

สขภาพ

38.มระบบปองกน/อปกรณชวยใน

การดบไฟและมการตรวจสอบ

อปกรณไฟฟาอยเสมอ

39.มการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพ

และอนามยสงแวดลอมในโรงเรยน

หมายเหต

(สำหรบผสำรวจ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 77

แบบสำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยน (สำหรบประเมนองคประกอบท7โภชนาการและอาหารทปลอดภย)

วธการใชแบบสำรวจ

1. กาเครองหมาย“”ในชองผลการประเมนในแตละขอ“ผาน”หรอ“ไมผาน”ในกรณทไมม

กจกรรมทระบไวในขอมาตรฐานและไมเปนปญหาทางดานสขาภบาลอาหารใหถอวาผานมาตรฐานในขอนน

2. ในกรณโรงเรยนไมมโรงอาหาร หรอปรงอาหารมาจากภายนอก หรอผประเมนออกไปตรวจ

สถานทเตรยมและปรงตามแบบสำรวจ หากไมสามารถตรวจสถานทจรงได ใหตรวจสอบจากหลกฐานการควบคม

กำกบของโรงเรยน

3. สำหรบโรงเรยนทมรานจำหนายอาหารมากกวา 1 รานขนไป การใหผานมาตรฐานแตละขอ

รานอาหารจะตองปฏบตใหถกตองตามมาตรฐานทกราน

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

ก. สถานท

รบประทาน

อาหาร และ

บรเวณทวไป

ข. บรเวณทเตรยม

- ปรงอาหาร

ค. ตวอาหาร นำ

นำแขง

เครองดม

1. สะอาดเปนระเบยบ

2. โตะเกาอสะอาดแขงแรงจดเปน

ระเบยบ

3. มการระบายอากาศทด

4. สะอาดเปนระเบยบพนทำดวยวสด

ถาวรแขงเรยบสภาพด

5. มการระบายอากาศรวมทงกลนและ

ควนจากการทำอาหารไดดเชน

มปลองระบายควนหรอพดลมดด

อากาศทใชการไดด

6. ไมเตรยมและปรงอาหารบนพน

7. โตะเตรยม–ปรงอาหารและผนง

บรเวณเตาไฟตองทำดวยวสดท

ทำความสะอาดงาย(เชนสแตนเลส

กระเบอง)มสภาพดและพนโตะ

ตองสงจากพนอยางนอย60ซม.

8. อาหารและเครองดมในภาชนะบรรจ

ทปดสนทตองมเลขสารบบอาหาร

เชน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 78

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

9. อาหารสดเชนเนอสตวผกสดผลไม

และอาหารแหงมคณภาพดแยกเกบ

เปนสดสวนไมปะปนกนวางสงจาก

พนอยางนอย60ซม.สำหรบ

อาหารสดตองลางใหสะอาด

กอนนำมาปรง

10.อาหารและเครองดมในภาชนะบรรจ

ทปดสนทมคณภาพดเกบเปน

ระเบยบวางสงจากพนอยางนอย

30ซม.

11.อาหารทปรงสำเรจแลวเกบใน

ภาชนะทสะอาดมการปกปดวางสง

จากพนอยางนอย60ซม.

12.มตสำหรบปกปดอาหารทปรงสำเรจ

แลวและดานหนาของตตองเปน

กระจก

13.นำดมเครองดมนำผลไม

ตองสะอาดใสภาชนะทสะอาด

มฝาปดมกอกหรอทางเทรนนำหรอ

มอปกรณทมดามสำหรบตกโดย

เฉพาะและวางสงจากพนอยางนอย

60ซม.

14.นำแขงทใชบรโภคตองสะอาดใสใน

ภาชนะทสะอาดมฝาปดมอปกรณ

ทมดามสำหรบตกโดยเฉพาะวางสง

จากพนอยางนอย60ซม.และตอง

ไมมสงของอนแชรวมไว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 79

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

ง. ภาชนะอปกรณ

15.ภาชนะอปกรณเชนจานชามชอน

สอมฯลฯ ตองทำดวยวสดทไมเปน

อนตราย เชน สแตนเลส กระเบอง

เคลอบขาว แกว อลมเนยม เมลามน

สขาวหรอสออน สงกะสเคลอบขาว

ตะเกยบตองเปนไม ไมตกแตงส

หรอพลาสตกสขาว

16. ภาชนะใสนำสมสายช นำปลา และ

นำจม ตองทำดวยแกว กระเบอง

เคลอบขาว มฝาปด และชอนตก

ทำดวยกระเบองเคลอบขาว หรอ

สแตนเลส สำหรบเครองปรงรสอนๆ

ตองใสในภาชนะททำความสะอาด

งายมฝาปดและสะอาด

17.ล างภาชนะอปกรณด วยว ธ การ

อยางนอย2ขนตอนโดย

ขนตอนท1ลางดวยนำยา

ลางภาชนะและ

ขนตอนท2ลางดวยนำสะอาด

2ครงหรอลางดวย

นำไหลและอปกรณ

การลางตองสงจากพน

อยางนอย60ซม.

18.ใชอางลางภาชนะอปกรณทม

ทอระบายนำทใชการไดด

อยางนอย2อาง

19.จาน ชาม ถวย แกวนำ ถาดหลมฯ

เกบควำในภาชนะโปรงสะอาดหรอ

ตะแกรงวางสงจากพนอยางนอย

60 ซม.หรอ เกบในภาชนะหรอ

สถานททสะอาดมการปกปด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 80

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

จ. การรวบรวมขยะ

และนำโสโครก

ฉ. หองนำ หองสวม

ช. ผปรง ผเสรฟ

20.ชอน สอม ตะเกยบ วางตงเอาดาม

ขนในภาชนะโปรงสะอาดหรอ

วางเปนระเบยบในภาชนะทสะอาด

และมการปกปดตงสงจากพน

อยางนอย60ซม.

21.เขยงตองมสภาพด ไมแตกราวหรอ

เปนรอง มเขยงใชเฉพาะอาหารสก

และอาหารดบแยกกน มฝาชครอบ

(ยกเวนครวทมการปองกนแมลงวน

แลว)

22.ใชถงขยะทไมรวซมและมฝาปด

23.ทอหรอรางระบายนำทมสภาพด

ไมแตกราวระบายนำจากหองครว

และทลางภาชนะอปกรณลงสทอ

ระบายนำหรอแหลงบำบดไดด

และตองไมระบายนำเสยลงสนำ

สาธารณะโดยตรง

24.มบอดกเศษอาหารและดกไขมนทใช

การไดดกอนระบายนำเสยทง

25.หองนำ หองสวม ตองสะอาดไมม

กลนเหมนมนำใชเพยงพอ

26.หองสวมแยกเปนสดสวนประต

ไมเปดสบรเวณ ทเตรยม–ปรงอาหาร

ทลางและเกบภาชนะอปกรณ

ทเกบอาหารและตองมอางลางมอ

ทใชการไดดอยในบรเวณหองสวม

27.แตงกายสะอาดสวมเสอมแขน

28.ผกผากนเปอนสขาวหรอ

มเครองแบบ ผปรงจะตองใสหมวก

หรอเนทคลมผมดวย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 81

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

29.ตองเปนผมสขภาพดไมเปน

โรคตดตอไมเปนโรคผวหนง

สำหรบผปรงจะตองมหลกฐาน

การตรวจสขภาพในปนน

ใหตรวจสอบได

30.มสขนสยทดเชนตดเลบสน

ไมสบบหรในขณะปฏบตงาน

ไมใชมอหยบจบอาหารทปรงเสรจ

แลวโดยตรง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 82

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 83

ข. นยามศพทและขอแนะนำใน

การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 84

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 85

องคประกอบท 1 : นโยบายของโรงเรยน

คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยนหรอคณะทำงาน หมายถง คณะกรรมการ

ทแตงตงขนเฉพาะ หรอคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานทเพมเตมบางสวนและสามารถทำหนาทเพมเตม

ในการสงเสรมสขภาพในคำสงแตงตงอาจจะมคณะกรรมการทปรกษาเพอใหคำแนะนำชวยเหลอ

นอกจากคณะกรรมการชดนแลว โรงเรยนอาจแตงตงคณะอนกรรมการหรอคณะทำงานทเปน

บคลากรในโรงเรยนเพมเตมเพอใหการดำเนนงานมความคลองตว เนองจากการสงเสรมสขภาพรวมทงการปองกน

หรอแกไขบางเรองสามารถดำเนนงานโดยบคลากรในโรงเรยนได เชนผนวกเขาไปในหลกสตรหรอกจกรรมพฒนา

ผเรยนฯลฯ

การประกาศนโยบายสงเสรมสขภาพของโรงเรยน 9 ขอ เปนประเดนทกำหนดในตวชวดทม

ความสอดคลองกบองคประกอบของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ไมจำเปนตองเหมอน 9 ขอตามทกำหนดใน

ตวชวดแตใหครอบคลมในเรองตางๆครบทกประเดนและโรงเรยนสามารถประกาศนโยบายอนเพมเตมได

องคประกอบท 2 : การบรหารจดการในโรงเรยน

การจดทำโครงการสงเสรมสขภาพภายใตแนวคดของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเปน

การดำเนนงานในท เนนการสงเสรมปองกนเปนหลก และแกไขในสวนท เปนปญหาไปพรอมกน เชน

การสงเสรมโภชนาการ : โครงการอาหารกลางวนเพอใหนกเรยนทกคนไดรบประทานอาหารทมคณคา ครบถวน

ควบคไปกบโครงการแกไขนกเรยนทมปญหา(อวนผอมเตย)ฯลฯตวอยางการจดทำโครงการสงเสรมโภชนาการ

และอาหารปลอดภยทครอบคลมมต ทง 3 ประการ ไดแกการเฝาระวงและแกไขปญหา การสงเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคและการปรบปรงแกไขปญหาสงแวดลอมประกอบดวยกจกรรมดงน

- การเฝาระวงภาวะการเจรญเตบโต โดยชงนำหนก วดสวนสง และประเมน

การเจรญเตบโต

- การแกไขปญหานกเรยนทมภาวะโภชนาการทงขาดและเกน

- การจดอาหารกลางวนทมคณคาทางโภชนาการและใหนกเรยนทกคนไดรบตามปรมาณ

ทแนะนำ(ตามธงโภชนาการ)

- การรณรงคเลอกซออาหารทปลอดภย

- การจดตงชมรมนกเรยนหรอชมนมคมครองผบรโภค

- การอบรมนกเรยนแกนนำเพอเปนอาสาสมครเฝาระวงและสำรวจอาหาร

การนเทศ ตดตามโดยระบบของโรงเรยน หมายถง การนเทศ ตดตามภายในของผบรหาร

โรงเรยนตามระบบทกำหนดไว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 86

องคประกอบท 3 : โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

การดำเนนงานโครงการสงเสรมสขภาพในโรงเรยนม 3 รปแบบ ไดแก 1) ดำเนนการโดยคร

บคลากรหรอผเกยวของภายในโรงเรยน 2) บรณาการในหลกสตรหรอกจกรรมพฒนาผเรยน และ 3) ดำเนนการ

รวมกบชมชนในองคประกอบนเนนการมสวนรวมของชมชน

การมสวนรวมของชมชน หมายถง การทประชาชนและองคกรในชมชนมสวนรวมใน

กระบวนการดำเนนงานทกขนตอนตงแตการรบรสถานการณหรอปญหา แสดงความคดเหน วเคราะหปญหา

กำหนดความตองการ วางแผน ดำเนนการ ตรวจสอบ แกไข พฒนา และปรบปรง ซงจะชวยสรางความรสกทด

และเกดความรวมมอกบโรงเรยน

การเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในโครงการ/กจกรรมของโรงเรยน เพอใหชมชนไดมสวนรบร

สถานการณในพนท มความตระหนกและเหนความสำคญ รวมทงปรบเปลยนทศนคตของคนในชมชน

เรองสขภาพวาเปนหนาทททกคนตองดแลเอาใจใสไมใชหนาทของบคคลหรอหนวยงานใดหนวยงานหนงเทานน

องคประกอบท 4 : การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ

สงแวดลอมทเออตอสขภาพ หมายถง สงแวดลอมทางกาย จตและสงคมทมผลตอการ

สงเสรมสขภาพนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน ไดแกสภาพแวดลอมของโรงเรยนมาตรการรกษาความปลอดภย

ในโรงเรยนเพอใหปลอดภยจากอบตเหตสงเสพตดอบายมขอาชญากรรมและการลวงละเมดทางเพศฯลฯ

กรณโรงเรยนมพนท/บรเวณกวางมาก ไมสามารถทำรวกนได โรงเรยนควรมระบบการดแล

ใหนกเรยนมความปลอดภยจากสภาพแวดลอมภายนอกโรงเรยน

องคประกอบท 5 : บรการอนามยโรงเรยน

แบบบนทกการตรวจสขภาพดวยตนเอง เปนเครองมอในการเฝาระวงสขภาพ ประเมน

สถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลงดานสขภาพ นอกจากนนในแบบบนทกมรายละเอยดความรทม

ประโยชน ดงนน บคลากรสาธารณสขหรอครตองชแจงวตถประสงคใหนกเรยนเขาใจและสอนวธการประเมน

สขภาพการบนทกผลและการใชแบบบนทกอยางคมคาและตอเนอง

การตรวจการไดยน นกเรยนชน ป.1 ทกคนควรไดรบการคดกรองการไดยนดวยเครองตรวจ

การไดยน ซงบคลากรสาธารณสขสามารถขอยมเครองมอไดจากโรงพยาบาลในพนท กรณทไมมเครองมอใหใชวธ

ทดสอบการไดยนอยางงายม2วธคอ

1) ใชนวหวแมมอและนวชถกนหางจากหประมาณ1นวทำขณะผถกตรวจหนหลงใหผตรวจ

และผตรวจถามวาไดยนเสยงหรอไมทำเชนนทงหซายและหขวา

2) ใหผถกตรวจยนหนหลงใหและหางจากผตรวจ 5 ฟต ผตรวจเรยกชอหรอพดใหทำตาม

คำสงดวยเสยงปกตถาผถกตรวจขานตอบหรอปฏบตตามคำสงไดถอวาปกต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 87

เงอนไข การใหวคซนปองกนคอตบ บาดทะยก (dT) วคซนปองกนโปลโอ (OPV) และวคซน

ปองกนหดหดเยอรมนและคางทม(MMR)มดงน

1. นกเรยนชน ป.1

1.1ในรายทไมเคยไดรบวคซนDTP-HBหรอDTPและOPVมากอนในอดตตองไดรบ

dTและOPV2ครงหางกน1–2เดอนในชนป.1และตองไดรบอก1ครงในชนป.2

1.2 ในรายทเคยไดรบวคซน DTP-HB หรอ DTP และ OPV มาแลว 1 ครง ตองไดรบ

dTและOPV2ครงหางกน1–2เดอนในชนป.1และตองไดรบอก1ครงในชนป.2

1.3 ในรายทเคยไดรบวคซนDTP-HBหรอDTPและOPVมาแลว2-4ครงตองไดรบ

วคซนdTและOPV1ครงในชนป.1

1.4 ในรายทเคยไดรบวคซน DTP-HB หรอ DTP และ OPV มาแลว 5 ครง ไมตองฉด

วคซนdTและOPVอกในชนป.1แตตองไดรบdTกระตน1ครงในชนป.6

1.5การใหวคซนMMRในนกเรยนชนป.1ตองไดรบวคซนMMRทกคน

2. นกเรยนชน ป.2

2.1 นกเรยนทมประวตตามขอ1.1ทไดรบdTและOPV2ครงเมออยชนป.1ตองได

รบdTและOPVอก1ครงในชนป.2

2.2 นกเรยนทมประวตตามขอ1.2ทไดรบdTและOPV1ครงเมออยชนป.1ตองได

รบdTและOPVอก1ครงในชนป.2

2.3 การใหวคซน MMR ตองตรวจสอบนกเรยนชน ป.2-ป.6 วาไดรบวคซนเมออย

ชนป.1หรอไมและถาพบวายงไมไดรบใหดำเนนการฉดวคซนMMRดวย

3. นกเรยนชน ป.6

นกเรยนชน ป.6 ควรไดรบการรบวคซน dT กระตนทกคน ในการฉดวคซนทกชนดใน

โรงเรยนตองแจงผปกครองรบทราบกรณผปกครองไมอนญาตใหฉดวคซนควรแนะนำไปสถานบรการสาธารณสข

โรงพยาบาลหรอคลนกและบนทกเปนหลกฐานในสมดบนทกสขภาพ(สศ.3) (ขอมลอางองจากมาตรฐานการดำเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ฉบบปรบปรง ฉบบวนท 8 พฤษภาคม 2555 สำนกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค)

องคประกอบท 6 : สขศกษาในโรงเรยน

สขบญญตแหงชาต หมายถง ขอกำหนดในการปฏบตตนเพอการมสขภาพด

การสงเสรมใหเกดกจกรรมการเรยนรเรองสขบญญต 10 ประการสามารถจดกจกรรมได

หลายรปแบบ อาจเนนเฉพาะแตละประเดนของสขบญญต เปนวชาเสรมในชวโมงกจกรรมของโรงเรยน เชน

การเลานทาน การสาธต การแสดงละคร จดประกวด เกมสขบญญต การจดกจกรรมรณรงคในวนสขบญญต

แหงชาต“28พฤษภาคม”หรอการสรางแกนนำนกเรยนหรอการจดตงชมรมสขบญญตฯลฯ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 88

การจดการอารมณของตนเอง หมายถง ความสามารถในการควบคมอารมณและแสดงออกได

อยางเหมาะสมกบบคคล เวลา สถานทและเหตการณ ใหเกดความสมดลทงอารมณดและไมด วธฝกการจดการ

อารมณของตนเองปฏบตดงน

* ทบทวนวามอะไรบางทเราทำลงไป เพอตอบสนองอารมณทเกดขน และผลทเกดตามมา

เปนอยางไร

* ฝกการควบคมอารมณและการแสดงออกทางอารมณตนเองในสถานการณตางๆ เชน

ฝกการสงตวเองวาสงทควรทำคอเรองใดบางและอะไรคอสงทไมควรทำ

* ฝกการรบรสงตางๆทเกดขนแลว หรอทเราตองเกยวของในดานด โดยการมอง ฟงสงดๆ

สรางอารมณแจมใสใหเกดความสบายใจ

* สรางความรสกทดตอตนเอง/ผอน/สงอนทอยรอบตวเรา ทำใหเกดความคดทด การกระทำ

ทดและเกดผลยอนกลบทดตอทงตนเองและผอน

* ฝกการมองหาประโยชน/โอกาสจากอปสรรค/ปญหาทเกดขนโดยการเปลยนมมมอง

มองหาเรองดๆ โดยคดวาเปนสงทาทาย ทำใหเราไดแสดงความสามารถ ทกอยางทเกดขนกบเรามทางเลอก

มากกวา1ทางจงเลอกทางทเปนประโยชนทสด

* ฝกการผอนคลายความเครยดทเกดจากอารมณไมดโดยเลอกวธทเหมาะสมกบตนเอง

องคประกอบท 7 : โภชนาการและอาหารทปลอดภย

ภาวะการเจรญเตบโต มความสมพนธกบการบรโภคอาหาร นกเรยนทมการเจรญเตบโตดทง

สวนสงและนำหนกอยในเกณฑดมดงน

1. สวนสงตามเกณฑอยในเกณฑดม3ระดบคอ

สวนสงตามเกณฑ เปนสวนสงทตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน

คอนขางสง แสดงวาเดกมการเจรญเตบโตดมาก

สงกวาเกณฑ แสดงวาเดกมการเจรญเตบโตมากกวาเดกทวไปในอายเดยวกน

2. นำหนกตามเกณฑสวนสงอยในเกณฑด หมายถง มรปรางสมสวน แสดงวาเดกมนำหนก

เหมาะสมกบสวนสงซงตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน

การเจรญเตบโตไมด หมายถงการทมนำหนกมากกวาเกณฑ(อวน)หรอนำหนกนอยกวาเกณฑ

(ผอม)และสวนสงตำกวาเกณฑ(เตย)ไดแก

1. นำหนกมากกวาเกณฑ(อวน)

นำหนกทอยในเกณฑทเสยงตอการมภาวะโภชนาการเกน หมายถง ทวม แมวาอยใน

เกณฑปกตแตเปนการเตอนใหระวงวาหากไมดแลนำหนกจะเพมขนอยในขนเรมอวนได

นำหนกทอยในเกณฑภาวะโภชนาการเกนแบงเปน2ระดบคอ

- เรมอวน (อวนระดบ 1) แสดงวามนำหนกมากกวาเดกทมสวนสงเทากนมโอกาสท

จะเปนผใหญอวนในอนาคตหากไมควบคมนำหนกจะมผลทำใหเดกมความเสยงตอการเกดโรคเรอรงตงแตวยเดก

เชนโรคเบาหวานโรคความดนโลหตสงโรคหวใจขอเขาเสอมฯลฯ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 89

- อวน (อวนระดบ 2) แสดงวามนำหนกมากกวาเดกทมสวนสงเทากนอยางมาก

มโอกาส ทจะเปนผใหญทอวนมากในอนาคต หากไมควบคมนำหนกจะมผลทำใหเดกมความเสยงตอการเกด

โรคเรอรงตงแตวยเดกและมความรนแรงมากกวาวยผใหญ

2. นำหนกนอยกวาเกณฑ(ผอม)

นำหนกทอยในเกณฑทเสยงตอการขาดอาหาร หมายถง คอนขางผอม แมวาอยในเกณฑ

ปกตแตเปนการเตอนใหระวงวาหากไมดแลนำหนกจะไมเพมขนหรอลดลงอยในระดบผอมได

นำหนกทอยในเกณฑขาดอาหาร หมายถงมรปรางผอม แสดงวามนำหนกนอยกวาเดกทม

สวนสงเทากนสาเหตจากไดรบอาหารไมเพยงพอ

3. สวนสงตำกวาเกณฑ(เตย)

สวนสงทอยในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร หมายถง คอนขางเตย แมวาจะอยในระดบ

ปกตแตเปนการเตอนใหระวงหากไมดแลสวนสงจะไมเพมจะเปนเดกเตยได

สวนสงทอยในเกณฑขาดอาหาร หมายถง เตย คอสวนสงนอยกวาเกณฑ การเจรญเตบโต

ไมดแสดงใหเหนถงการไดรบอาหารไมเพยงพอเปนเวลานานเรอรง

อาจพบการแปลผลผดในกรณทเดกเตย ซงมกพบวาเดกมรปรางสมสวนเชนกน ในกรณเชนน

ถอวาเดกมภาวะการขาดอาหาร(เตย)แมวาเดกจะมรปรางสมสวนกตาม

ยาเมดเสรมธาตเหลก

การใหนกเรยนรบประทานยาเมดเสรมธาตเหลกสปดาหละ 1 เมด หรอ 60 มลลกรมเปน

สงจำเปนเพราะสวนใหญเดกนกเรยนไดรบธาตเหลกจากอาหารไมเพยงพอหรอมอาการเสยเลอดอยางเรอรงจาก

การมประจำเดอน โรคพยาธปากขอ ฯลฯ ผลเสยของภาวะโลหตจางทำใหเดกเตบโตชา เซองซม เฉอยชา

เรยนหนงสอไมทน เจบปวยงาย เสยงตอการตดเชอไดงายและรนแรงกวาเดกปกต โรคโลหตจางจากการขาด

ธาตเหลกไมสามารถสงเกตอาการไดดวยตาเปลา มการศกษาพบวาถาใหนกเรยนทกคนไดรบประทานยาเมด

เสรมธาตเหลกตามปรมาณทแนะนำ จะสามารถปองกนภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกได นอกจากน

ยาเมดเสรมธาตเหลกมราคาถกและไมเปนอนตรายตอเดกแตมประโยชนและมผลตอสตปญญาและการเรยนร

องคประกอบท 8 : การออกกำลงกาย กฬาและนนทนาการ

ออกกำลงกายอยางนอยวนละ 30 นาท หมายถง การออกกำลงกาย 30 นาทตดตอกน และ

การออกกำลงกายสะสมเชนครงละ10นาท3ครงใน1วน

องคประกอบท 9 : การใหคำปรกษาและสนบสนนทางสงคม

การเฝาระวงและชวยเหลอเบองตน หมายถง การใหคำปรกษาเบองตนอยางสมำเสมอในเดก

กลมเสยงและกลมมปญหา โดยมการประสานงานระหวางครและผเกยวของ ไดแก ครอนามย ครทปรกษา

ผปกครอง บคลากรสาธารณสข และชมชน เพอหาแนวทางแกไขรวมกนและจดกจกรรมสงเสรมปองกน เชน

กจกรรมกฬากจกรรมคายเยาวชนกจกรรมเสรมหลกสตรฯลฯ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 90

องคประกอบท 10 : การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน

บคลากรในโรงเรยน หมายถง บคคลในโรงเรยนทไมใชนกเรยน ไดแก ผบรหาร คร พนกงาน

ขาราชการ ลกจาง นกการ ภารโรง คนงานฯลฯ ซงโรงเรยนควรมมาตรการหรอนโยบายหามสบบหรและ

ดมแอลกอฮอลในโรงเรยนอยางชดเจนเพอเปนแบบอยางทดแกชมชน

การประเมนสขภาพ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมการตรวจสขภาพประจำปจากสถานบรการ

สาธารณสข หรอการประเมนสขภาพดวยตนเอง โดยใชแบบประเมนสขภาพตนเองและหากพบวามอาการเสยง

ตองพบแพทย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 91

โรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 92

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 93

หลงจากโรงเรยนผานการประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทองแลว ระยะตอมา

เปนการพฒนาโรงเรยนสเกณฑมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ทเนนการวดผลลพธดานสขภาพ

พฤตกรรมสขภาพของนกเรยนและผลการดำเนนงานตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ประกอบดวย

มาตรฐาน3ดานดงน

มาตรฐานท1 การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ:ตวชวดท1

มาตรฐานท2การดำเนนงานสขภาพของนกเรยนแกนนำ:ตวชวดท2และ3

มาตรฐานท3 ผลสำเรจของการดำเนนงาน

3.1 ภาวะสขภาพของนกเรยน:ตวชวดท4–10

3.2 โครงการแกไขปญหาในโรงเรยน:ตวชวดท11

3.3 งานตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ

1) นำบรโภคปลอดภยและเพยงพอ:ตวชวดท12

2) สขานาใช:ตวชวดท13

3) โภชนาการและสขาภบาลอาหาร:ตวชวดท14-16

4) การปองกนอบตเหต:ตวชวดท17

5) การปองกนและแกไขมลภาวะทมผลกระทบตอสขภาพ:ตวชวดท18-19

รายละเอยดการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรในบทท7นประกอบดวย2สวนคอ

1. เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

2. แนวทางการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

บทท

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 94

1. เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

1. การดำเนนงานโรงเรยนสง เสรม สขภาพ 2. การดำเนนงานสขภาพของนกเรยน แกนนำ

1. โรงเรยนผานการประเมนรบรองเปนโ ร ง เ ร ย น ส ง เ ส ร ม สขภาพระดบทอง 2. มการจดตงชมรมส ขภาพท ม แ กนนำน ก เร ยนรวมต วก นด ำ เ น น ก จ ก ร ร มสขภาพอยางตอเนอง 3. มโครงงานสขภาพของนกเรยนทประสบผลสำเรจชดเจนในการลดปญหาสขภาพหรอ สงแวดลอมในโรงเรยนหรอชมชน

ณ ปจจบนเปนโรงเรยน สงเสรมสขภาพระดบทอง นกเรยนดำเนนกจกรรมอยางนอย6เดอนขนไป ม โ ค ร ง ง า น ท ป ร ะ ส บ ความสำเร จอย างนอย 1เรอง

- เกยรตบตรหรอหนงสอรบรองโรงเรยนสงเสรม สขภาพระดบทอง จากกรมอนามยหรอสำนกงานสาธารณสขจงหวด -เอกสารชมรมสขภาพ-สมสอบถามนกเรยน -เ อ กส า ร โ ค ร ง ง านท ลดปญหาดานสขภาพหรอสงแวดลอม- สอบถามนกเรยนหรอ ผเกยวของ

1. ตรวจสอบเอกสารการรบรองฯ ระดบทอง ตงแตวนทไดรบการรบรองถงวนทประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรตองไมเกน3ป2. สมตรวจสอบแฟม 10 องคประกอบเชนการใหสขศกษา การบรการอนามย ในโรงเรยน (เชน ผลการตรวจสายตา การไดยนการไดรบยาเมดเสรมธาตเหลกฯลฯ)3. สอบถามครหรอนกเรยน 1. ต ร วจสอบ เอกสา ร เพ อ ด ค ว าม ครบถวนของขอมลดงน * คำสงแตงตงนกเรยนแกนนำชมรมระบชนปทศกษาเปนขอมลปจจบน * บนทกประชมของนกเรยนทมความตอเนอง(อยางนอยเดอนละ1ครง) * แผนปฏบต งาน/กจกรรมระบ วนเดอนปและชอผรบผดชอบ2.พ จารณาเน อหาการบนทกของนก เร ยนสอดคลองและเปนไปตาม แผนกจกรรมทระบไวหรอไม3. สอบถามนกเรยนแกนนำ/สมาชก/นกเรยนทวไป จำนวน 5-10 คน เรองการรบรกจกรรมของชมรมและ การมสวนรวม(รบรอยางนอยรอยละ80) 1. ตรวจสอบเอกสารตามหวขอดงน *ขอมลปญหาและวธการไดมาของปญหาทนำมาทำโครงการ * วตถประสงคของโครงงานมความชดเจนสามารถวดได * ชอนร.เปนผจดทำ/ชอครทปรกษา * กลมเปาหมายและการคดเลอกกลมเปาหมายทจะดำเนนการ * การทบทวนวรรณกรรม ทเกยวของกบโครงงาน **แผนปฏบตงาน/กจกรรม/ผรบผดชอบ *เครองมอทใชประเมนผลสำเรจ * สรปผลเปรยบเทยบกอน-หลงทำโครงงาน2. สอบถามรายละเอยดขนตอนการทำกจกรรมจากผจดทำโครงงาน

หมายเหต การคดนวตกรรมดานสขภาพ กอนนำไปเผยแพรหรอขยายผล ควรมหลกวชาการอางองหรอผเชยวชาญ เพอใหเปนทยอมรบ และมความปลอดภย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 95

หมายเหต การคดนวตกรรมดานสขภาพ กอนนำไปเผยแพรหรอขยายผล ควรมหลกวชาการอางองหรอผเชยวชาญ เพอใหเปนทยอมรบ และมความปลอดภย

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

3. ผลสำเรจของการดำเนนงาน 3.1ภาวะ ส ข ภ า พ ข อ ง นกเรยน

4.1 ไมเกนรอยละ7 4.2 ไมเกนรอยละ5 - รอยละ 45 ขนไปสำหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท1-6- รอยละ 35 ขนไปสำหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท1-3

1. ตรวจสอบดความถกตองของขอมลเชนตวเลข/การแปลผล/ความครบถวน( ม ร า ย ง านท กช น ร วมอน บ าลและ มต วอย า งการแปลผลของนก เร ยน รายคน1หอง)2. ประสานครเพอเตรยมขอมลนกเรยนลวงหนากอนวนประเมนโดยใชวธสมตวแทนทกระจายทกชนทกหองเรยน (30-100คน)3. วนประเมน * ตรวจสอบคณภาพ เคร อ ง ว ด สวนสง/เครองชงนำหนกและการตดตงวาไดมาตรฐานหรอไม * ชงนำหนก/วดสวนสงตามจำนวนตวแทนนกเรยนทสม * สอบถามคร เก ยวกบขนตอน/กระบวนการไดมาของขอมลเชนวธการวด บนทกผลการเกบรวบรวมขอมล และแปลผล *สอบถามการแกไขนร.ทมปญหา *สอบถามการใชแบบบนทกการตรวจสขภาพตนเองตรวจสอบขอมลการบนทก และสอบถามนกเรยนจำนวน5-10 คน เรองการรบรภาวะการเจรญเตบโตของตนเอง 1. ตรวจสอบเอกสารสรปขอมลการตรวจฟนของนกเรยนชนป1.-ป.6 (ระดบประถมศกษา) ชนป1.-ม.3 (รร.ขยายโอกาส) และ ม.1-ม.3 (รร.มธยมศกษา)ซ ง ต ร วจ โดยบ คล าก รส า ธ า รณส ข พรอมทงระบวนเดอนปทตรวจ2. สมตรวจฟนจำนวน 30–100 คนตามขนาดโรงเรยนเพอดความสอดคลองของสภาพทเปนจรงและขอมลในเอกสาร3. สอบถามครผ รบผดชอบเกยวกบ ขนตอนการดำเนนงานและการแกไขนกเรยนทมปญหา

4.ภ า ว ะก า ร เจ ร ญเตบโต 4.1น ก เ ร ย น ม น ำหน ก ต าม เ กณฑ ส ว นส ง (W /H ) เกนเกณฑ (เรมอวนและอวน) 4.2น ก เ ร ย น ม สวนสงตามเกณฑอาย(H/A) ตำกวาเกณฑ(คอนขางเตยและเตย) 5. นกเรยนไมมฟนแทผอดและถอน

-เอกสารรายงาน-สอบถามคร - เ อ ก ส า ร ร า ย ง า น ภาพรวมและรายง าน ก า ร ผ า น เ ก ณ ฑ ข อ งนกเรยนชนประถมศกษาและ/หรอชนมธยมศกษา- ต ร ว จ ฟ น น ก เ ร ย น โดยวธสม-สอบถามคร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 96

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

น ก เ ร ย น ผ า น เ ก ณ ฑประเมนทง3ดานรอยละ 80ขนไป น ก เ ร ย น ท ม ป ญ ห า สขภาพจตทกคนไดรบ การดแลชวยเหลอ มการจดกจกรรมพฒนา ผ เรยนดานสขอนามย ทางเพศ อยางนอย ภาคการศกษาละ1เรอง

-เอกสารรายงาน-สอบถามคร -เอกสารรายงาน-สอบถามคร -เอกสารรายงาน-สอบถามคร-สอบถามนกเรยน

1. ตรวจสอบเอกสารรายงานผานเกณฑสมรรถภาพทางกายในภาพรวมของ นกเรยนชนป.1ขนไปและมตวอยาง รายงานผลการทดสอบนกเรยนรายคน 1หอง2. ตรวจสอบความถกตองของการเลอกกจกรรมแตละดานทนำมาแปลผล3. สอบถามครผ รบผดชอบเกยวกบ การดำเนนงานและการแกไขนกเรยน ทไมผานเกณฑ 1 . ต ร วจสอบ เอกสา ร ร าย ง านกา รประเมนSDQ โดยครในภาพรวมของ ปการศกษาปจจบนและมตวอยางรายงานการประเมนSDQนกเรยนรายคน1หอง(หรอแบบประเมนสขภาพจตอนๆ)2. สมตรวจสอบความถกตองของการแปลผลจากแบบประเมน SDQ (25 ขอ)ฉบบครเปนผประเมน หรอแบบประเมนสขภาพจตอนๆ3. สอบถามครผ รบผดชอบเกยวกบ การดำ เนนงาน เพ อส ง เสร ม /แก ไขนก เร ยนท งกล มปกตกล ม เส ย งและ กลมมปญหา 1. ตรวจสอบเอกสารรายงานการจดกจกรรมพฒนาผ เรยนดานสขอนามย ทางเพศและผลการดำเนนงาน (การจดกจกรรมสง เสรมความรและทกษะ/ มชมรม)2. สอบถามครผ รบผดชอบเกยวกบ การดำเนนงานและการมสวนรวมของนกเรยน3. สอบถามนกเรยนแกนนำ/สมาชก/นกเรยนทวไปจำนวน 5-10 คน เรอง การรบรกจกรรมดงกลาว (รบรอยางนอย รอยละ80)

6. น ก เ ร ย น อ า ย 7-18 ป มสมรรถภาพท า ง ก า ยท ส ม พ น ธ กบสขภาพ (Health-related PhysicalFitness)ผานเกณฑ 7. นกเรยนทมปญหาสขภาพจตไดรบการดแลชวยเหลอ 8. นกเรยนมความรแ ล ะ ท ก ษ ะ ด า น สขอนามยทางเพศ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 97

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

3.2 โ คร งการแ ก ไ ข ป ญ ห า ในโรงเรยน

- ไมม นกเรยนชนประถมศกษา ปท 1 และ/หรอชนมธยมศกษาปท 1 ทกคนทมปญหาไดรบการแกไข ม โ ค ร ง ก า ร ท ป ร ะ ส บ ความสำเร จอย างนอย 1โครงการ

- เอกสารกจกรรมการรณรงคไมสบบหร-สำรวจสภาพจรง-สมสอบถามนกเรยน - เอกสารรายงานผลการตรวจสายตาและกา รไดยน- เอกสารรายงานการแกไขปญหารายบคคล- สอบถามคร-สอบถามนกเรยน -เอกสารโครงการ-สอบถามคร

1. ส ำ ร วจร อ ง รอยกา รส บบ ห ร ใ นโรงเรยน2.สมสอบถามนกเรยนชน ป.4 ขนไปประมาณ 5-10 คนวาเคยพบเหนเพอนคร ภารโรง หรอบคลากรในโรงเรยน สบบหรในโรงเรยนหรอไม3. สอบถามกจกรรมการรณรงค 1. ตรวจสอบเอกสารสรปรายงานผลการตรวจสายตาและการไดยนของนกเรยน ชนป.1 และ/หรอ ม.1 ทกหองเรยน2. ตรวจสอบการแกไขปญหานกเรยนทมสายตาและการไดยนผดปกต3. สอบถามรายละเอยดการดำเนนงานกบครผรบผดชอบ4. สมสอบถามนกเรยนชน ป.1 และ/หรอ ม.1 ทมสายตาและการไดยน ผดปกต 1. ตรวจสอบเอกสารตามหวขอดงน * ขอมลปญหาและวธการไดมาของปญหาทนำมาทำโครงการ * วตถประสงคของโครงการมความชดเจนและสามารถวดได * ชอคร เปนผจดทำ/ชอนร.เปน ผรวมทำ * กลมเปาหมาย/วธการคดเลอกกลมเปาหมายทจะดำเนนการ * แผนปฏบตงาน/กจกรรม/ผรบผดชอบ *เครองมอทใชประเมนผลสำเรจ * สรปผลเปรยบเทยบ กอน-หลง ทำโครงการ (* โครงการตองไมซำกบโครงงานสขภาพของนกเรยนในตวชวดท 3) 2. สอบถามรายละเอยดขนตอนการ ทำกจกรรมจากผจดทำโครงการ

9.ก า ร ส บ บ ห ร ใ นโรงเรยน 10.น ก เ ร ย น ท มสายตาและการไดยนผดปกต ไดรบการแกไข 11.มโครงการแกไขปญหาดานสขภาพหรอสงแวดลอมทมความชกสงหรอเปนอนตรายตอสขภาพของนกเรยนไดเปนผลสำเรจ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 98

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

3.3ง า น ต า มนโยบายกระทรวงศกษาธการ 3.3.1 นำบรโภค ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ เพยงพอ 3.3.2สขานาใช 3.3.3 โภชนาการและสขาภบาลอาหาร

1. ม ผ ล ก า ร ต ร ว จว เ ค ร า ะ ห ค ณ ภ าพน ำ ผ า น เ กณฑ ม า ต ร ฐ า นค ณ ภ า พ น ำ บ ร โ ภ ค กรมอนามย พ.ศ. 2553ไมเกน 1 ป 2. ม ผลการตรวจด านแบคทเรย(โคลฟอรมแบคทเรย แ ล ะ ฟ ค ล โ ค ล ฟ อ ร มแบคทเรย) ผานเกณฑ ทก 6 เดอน (จำนวนนกเรยน:จำนวนตวอยางสงตรวจคณภาพนำบรโภค • นร.ไมเกน 300 คน ผานเกณฑอยางนอย 1 จด • นร. 301 – 1,500 คน ผานเกณฑอยางนอย 2 จด • นร. 1,500 – 5,000 คน ผานเกณฑอยางนอย 3 จด • นร. 5,001 คนขนไป ผานเกณฑอยางนอย 4 จด หมายเหต จดท 1 สงตรวจวเคราะหนำบรโภคครบ 20 รายการ ตามเกณฑกรมอนามย จดท 2, 3 และ 4 ตรวจเฉพาะโคลฟอรมแบคทเรย และฟคลโคลฟอรมแบคทเรย) 3. มจดบรการนำดม 1 ทตอนกเรยนและบคลากร75คน ส วมท กจ ดผ าน เกณฑมาตรฐาน16ขอ ทกวนเปดเรยน

-ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภค-สำรวจสภาพจรง -ร า ย ง า น ต า ม แ บ บสำรวจ-สำรวจสภาพจรง -สำรวจสภาพจรง- เอกสารดำเนนงาน/กจกรรม

1. ตรวจสอบรายงานผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภคตองไมเกน 1 ป (นบจากวนทว เคราะหถงวนทประเมน) และตรวจสอบการผานเกณฑแตละรายการทง20รายการ2. กรณ อย ใ น เขตน ำประปาด ม ได ตรวจสอบเอกสารการรบรองทก 2 ปและมผลตรวจโคลฟอรมและฟคลโคลฟอรมแบคทเรยทก6เดอน3. สำรวจปรมาณจดบรการนำดมและคำนวณตามสดสวนผใช4. สำรวจสภาพจรงเพอดสขลกษณะของจดบรการนำ เชน แหลงนำ/จดท ส ง ต ร วจคว ามสะอาดบร เ วณรอบ จดบรการ กอกนำ ภาชนะบรการนำดมภาชนะสำหรบดมนำของนกเรยนฯลฯ5. สอบถามเรองการเฝาระวงคณภาพและการใชแกวนำสวนตวของนกเรยน 1. สำรวจสวมทกจด โดยใชแบบสำรวจสวมตามเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะระดบประเทศ2. สอบถามครหรอนกเรยนเกยวกบก จกรรมการดำ เน น งาน เพ อ ร กษามาตรฐาน 1. สำรวจอาหารวางและเครองดม ทจดบรการ/จำหนายในโรงเรยน รวมถง การจำหนายในชวงเยนหลงเลกเรยนโดยสอบถาม/สมภาษณ/สงเกต หากพบวา มปรมาณโซเดยม นำตาล และไขมนเกนเกณฑทกำหนด ตองใหคำแนะนำท ถกตอง เพอการปรบเปลยนใหจำหนายอาหาร/ขนมทเปนประโยชนตอสขภาพ

12.นำบรโภคปลอดภยและเพยงพอ 13.ส วมผ าน เกณฑมาตรฐานHAS 14.ม ก า ร จ ด ห ร อจำหนายอาหารวางทม ค ณ ค า ท า งโภชนาการ ไมหวานจดไมเคมจด และไมม ไขมนสง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 99

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

นกเรยนไดรบประทานผกเ พ ย ง พ อต า มป ร ม าณ ทแนะนำทกวนเปดเรยน ปรมาณผก • น ก เร ยนช นอนบาล 3ชอนกนขาว/มอ/คน • นกเรยนชนประถมฯ4ชอนกนขาว/มอ/คน • น ก เร ยนช นม ธยมฯ 5ชอนกนขาว/มอ/คน

- ตรวจสอบเอกสารและสำรวจ/สงเกตสภาพจรง- สอบถามครผรบผดชอบหรอผประกอบอาหาร-สมสอบถามนกเรยน

1. ตรวจสอบปรมาณผกม2กรณ 1.1โรงเรยนจดบรการอาหารเอง *สำรวจรายการซอผกแตละวน มปรมาณเพยงพอหรอไม (วธคำนวณปรมาณผกทซอ ระบในแนวทางการดำเนนงาน) * ส ำ ร ว จ เ มน อ าห า ร ย อ นหล ง 1 เดอนเพอใหเดกรบประทานผกไดหลายชนด * สมสอบถามนกเรยนประมาณ 5-10 คน วาในรอบ 1 สปดาหทผานมามรายการอาหารตามขอมลของโรงเรยนหรอไม * สำรวจปรมาณอาหารประเภทโปรตน (เนอสตว/ไข) ไปพรอมกนตามปรมาณทแนะนำในแนวทางการดำเนนงาน 1.2 โรงเรยนใหรานคามาจดจำหนาย * สำรวจรายการอาหารรานคาทขายอาหาร ตองผกเปนสวนประกอบหลกอยางนอยรานละ2เมน * สำรวจ/สอบถามรานคาแตละรานวาขายอาหารไดกจาน/ชาม นำมาคำนวณปรมานทตองซอผก (เฉลยนร. 1 คนรบประทาน 1 จานหรอชาม) (การคำนวณปรมาณผกทซอแตละราน ใชหลกการเดยวกนกบขอ 1) เชน ราน ท 1 นร.ประถม 100 คนซอกวยเตยว100ชามตองซอผก = 100 คน x 70 กรม = 7 กโลกรมหรอนร.มธยมซอกวยเตยว 100 ชามตองซอผก = 100 คน x 90 กรม = 9 กโลกรมคำนวณเช นน ท ก ร าน เพ อทราบว าแตละรานซอผกเพยงพอหรอไม2. สงเกตการตกอาหารของผจำหนายใหไดปรมาณผกตามทกำหนด3. สงเกตผกท เหลอทง ถาเหลอมากตองหาว ธส ง เสรมใหรบประทานผก เพมขน4. สงเกตการเลอกเมนทมผกของนร.

15.มการสงเสรมใหน ก เ ร ย น ท ก ค น ไ ดบรโภคผกมอกลางวนตามปรมาณทแนะนำ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 100

มาตรฐานดาน ตวชวด เกณฑ แหลงขอมล/วธพสจน วธการเกบรวบรวมขอมล

4)การปองกนอบตเหต 5)การปองกนและแกไขมลภาวะ ท ม ผลกระทบตอสขภาพ

โร ง อ าหา รผ า น เ กณฑมาตรฐาน30 ขอ ไมมนกเรยนบาดเจบททำใหตองพกรกษาตว ในโรงพยาบาลในชวงรอบปทผานมา มการจดการทกปญหา

(ถาม) สงแวดลอมในโรงเรยนผานเกณฑมาตรฐาน

20 ขอ

- ร า ย ง า น ต า ม แ บ บสำรวจ-สำรวจสภาพจรง- ผลตรวจสขภาพผปรง/ผเสรฟ -รายงานการเกดอบตเหตของนกเรยน-สมสอบถามนกเรยน - เอกสารรายงาน-สำรวจสภาพจรง-สอบถามคร - ร า ย ง า น ต า ม แ บ บสำรวจ-สำรวจสภาพจรง

- สำรวจโรงอาหารโดยใชแบบสำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยน- ตรวจสอบผลการตรวจสขภาพผปรง/ผเสรฟในรอบปทผานมา (ตรวจสขภาพทวไปX-rayปอดและตรวจอจจาระหรอไวรสตบอกเสบในกรณทสงสย) - ส ำ รวจข อม ลกา รบาด เจ บหร ออบตเหตภายในโรงเรยนของนกเรยน- สมสอบถามนกเรยนชน ป.4 ขนไปประมาณ 5-10 คน วาในรอบ 1 ปท ผานมามนกเรยนท ไดรบบาดเจบในโรงเรยนจนตองทำใหเขารบการพกรกษาตวในโรงพยาบาลหรอไม - สำรวจบร เวณรอบโรงเรยนว ามสาเหตทกอใหเกดมลภาวะทมผลกระทบตอสขภาพของนกเรยนหรอไม- สอบถามคร - ส ำ รวจส ง แวดล อม ใน โร ง เร ยน โดยใชแบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน

16.โร งอาหาร ผ านเ ก ณ ฑ ม า ต ร ฐ า นส ข า ภ บ า ล อ า ห า ร ในโรงเรยน 17.การบาด เจบ ในโ ร ง เ ร ย น ท ท ำ ใ หน ก เ ร ย น ต อ ง พ ก รกษาตวในโรงพยาบาล 18.ม ก า ร จ ด ก า รป ญ ห า ท เ ก ด จ า กมลภาวะภายนอกโรงเรยนทมผลกระทบตอสขภาพ 19.โ ร ง เ ร ย น ผ า นเ ก ณ ฑ ม า ต ร ฐ า นสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 101

ตวชวดท 1 โรงเรยนผานการประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทอง

ความหมาย โรงเรยนผานการประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทอง หมายถง โรงเรยนทไดรบ

การประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทองณ ปจจบนและมเกยรตบตรรบรองนบจากวนทระบ

ในใบเกยรตบตรไมเกน3ป

เกณฑประเมน ณปจจบนเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทอง

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนทผานการประเมนรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทอง มกระบวนการ

ดำเนนกจกรรมสงเสรมสขภาพในโรงเรยนอยางตอเนอง รกษามาตรฐาน และพรอมทจะพฒนากาวสระดบเพชร

อยางมคณภาพ

แนวทางการดำเนนงาน

โรงเรยนมการดำเนนงานตาม10องคประกอบของโรงเรยนสงเสรมสขภาพดงน

1. โรงเรยนดำเนนการพฒนา ปรบปรงและรกษามาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบทองตาม

เกณฑทกำหนดอยางตอเนอง

2. โรงเรยนประเมนตนเองตามมาตรฐานและรบการประเมนจากทมประเมนระดบอำเภอ

เพอใชเปนหลกฐานการผานเกณฑในตวชวดท1ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

ผลทไดรบ

โรงเรยนมการดำเนนงานสงเสรมสขภาพอยางตอเนองรกษามาตรฐานและพฒนาสความยงยน

2. แนวทางการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 102

ตวชวดท 2 มการจดตงชมรมสขภาพทมนกเรยนแกนนำรวมตวกน

ดำเนนกจกรรมสขภาพอยางตอเนอง

ความหมาย

มการจดตงชมรมสขภาพทมแกนนำนกเรยนรวมตวกนดำเนนกจกรรมสขภาพอยางตอเนอง

หมายถงการทนกเรยนแกนนำอยางนอย6คนขนไปรวมตวกนจดตงชมรมหรอชมนมเพอทำกจกรรมดานสขภาพ

หรอสงแวดลอมทมผลกระทบตอสขภาพอยางนอยเดอนละ1ครงตอเนองทกเดอนโดยมครเปนทปรกษา

เกณฑประเมนนกเรยนดำเนนกจกรรมอยางนอย6เดอนขนไป

วตถประสงค

เพอพฒนาศกยภาพนกเรยนแกนนำใหม 1) ทกษะการเปนผนำ กลาคด กลาแสดงออกและ

ตดสนใจ 2) ทกษะการบรหารจดการและการทำงานเปนทม และ 3) ทกษะการสอสาร ทง 3 ทกษะนสงผล

ใหมการดำเนนงานของชมรมอยางตอเนอง

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 2 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรองการบรหาร

จดการในโรงเรยนทเนนการสนบสนนใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมสขภาพโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. ผบรหาร/คร ชแจงใหนกเรยนมความตระหนกถงประโยชนและความสำคญของชมรม

สขภาพในโรงเรยน เชน ชมรมเดกไทยทำได ชมรมนำดมปลอดภยดวยอ.11 ชมรมรกไดรกเปนใหสมวย ชมรม

อย.นอยชมรมสอไอทสรางสรรครเทาทนสอชมรมคนรกษสงแวดลอมฯลฯ

2. ครทปรกษาคดเลอกนกเรยนแกนนำอยางนอย 6 คนขนไป เพอทำกจกรรมใหครอบคลม โดย

การรบสมครคดเลอกหรอสงผแทนหองเรยนฯลฯ

3. ผบรหารลงนามคำสงแตงตงชมรม โดยระบรายชอนกเรยนแกนนำ ระดบชนและกำหนด

บทบาทหนาท พรอมทงแตงตงครทปรกษาชมรมเพอทำหนาทสนบสนนใหนกเรยนมการประชม และดำเนน

กจกรรมสขภาพอยางนอยเดอนละ1ครง

4. ครชแจงบทบาทหนาทรบผดชอบแกนกเรยนทเปนผนำกลมและสมาชกชมรม

5. นกเรยนแกนนำสรรหาสมาชกชมรมเพอทำกจกรรมสขภาพรวมกน

6. กระบวนการทำงานของชมรม ตองมการวางแผนงานรวมกน มการจดทำแผนปฏบตงานหรอ

ปฏทนการทำงานทระบชอนกเรยนผรบผดชอบกจกรรมและระยะเวลาทดำเนนการ

7. นกเรยนบนทกการปฏบตกจกรรมและบนทกการประชมทกครงเพอตดตามความกาวหนา

ผลทไดรบ

นกเรยนไดฝกทกษะการเปนผนำ การแสดงความคดเหนและไดเรยนรวธการวางแผน การทำงาน

เปนขนตอนและสามารถทำงานรวมกบผอนไดอยางมความสข

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 103

ตวชวดท 3 มโครงงานสขภาพของนกเรยนทประสบผลสำเรจชดเจน

ในการลดปญหาสขภาพ หรอสงแวดลอม ในโรงเรยนหรอชมชน

ความหมาย

มโครงงานสขภาพของนกเรยนทประสบผลสำเรจชดเจนในการลดปญหาสขภาพหรอ

สงแวดลอม ในโรงเรยนหรอชมชน หมายถง มโครงงานสขภาพทนกเรยนมบทบาทหลกในการกำหนดหวขอ

โครงงาน วางแผน ดำเนนการ ตรวจสอบ ตดตามประเมนผลการดำเนนงานและจดทำรายงาน โดยมครเปน

ทปรกษา

เกณฑประเมน มโครงงานทประสบความสำเรจอยางนอย1เรอง

วตถประสงค

เพอใหนกเรยนสามารถคนหาปญหาดานสขภาพหรอสงแวดลอมในโรงเรยน นำมาดำเนนการแกไขในรปแบบ

โครงงานสขภาพ ซงเปนการนำกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมจากการปฏบตจรงมาใชในการสรางพฤตกรรม

สขภาพแกนกเรยน

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 2 และ 3 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรอง

การบรหารจดการในโรงเรยนและโครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน เนนใหนกเรยนมสวนรวมในการจดทำ

โครงงานเพอแกไขปญหาสขภาพหรอสงแวดลอมในโรงเรยนโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. นกเรยนสามารถคนหาปญหาสขภาพหรอสงแวดลอมไดหลายวธ เชนการสำรวจ การสงเกต

การสอบถาม การวด การคนหาขอมลจากแหลงทเชอถอได เชน สมดบนทกกจกรรมอนามยโรงเรยน(อร.14)

บตรบนทกสขภาพประจำตวนกเรยน (สศ.3) แบบบนทกการตรวจสขภาพดวยตนเองของนกเรยน ฯลฯ

นำมาลำดบความสำคญในการเลอกหวขอโครงงาน โดยระบสถานการณปญหากอนทำโครงงานเพอเปรยบผล

สำเรจหลงทำโครงงาน

2. นกเรยนรวมกนกำหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย ระยะเวลา กจกรรม และบทบาทหนาท

ใหชดเจนรวมทงจดทำแผนปฏบตงาน

3. นกเรยนดำเนนงานตามแผนและบนทกผลการปฏบตงานเปนระยะ

4. สรปผลการดำเนนงานโดยเปรยบเทยบขอมลกอนและหลงดำเนนการวาปญหาลดลงหรอไม

5. จดทำรายงานและนำเสนอโครงงานเพอเผยแพรสสาธารณะ

การจดทำรายงานโครงงานดานสขภาพหรอสงแวดลอม ประกอบดวย

ชอโครงงาน

รายชอนกเรยนทจดทำโครงงานระบชนและปการศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 104

ชอครทปรกษา

ระยะเวลาดำเนนงานระบชวงเวลาเรมตนและสนสดโครงงาน

หลกการและเหตผล โดยอธบายวาโครงงานนมความสำคญอยางไร มความเปนมาอยางไร

เหตใดจงเลอกทำโครงงานนและแสดงขอมลสถานการณปญหาทเปนตวเลข จำนวน รอยละหรออตราจากแหลง

ขอมลทเชอถอได

วตถประสงค ระบสงทตองการแกไขใหสอดคลองกบสถานการณปญหา มจำนวนขอไมมาก

เกนไปและมเครองมอวดผลสำเรจได

กลมเปาหมาย/ขอบเขตกำหนดใหชดเจนวาจะดำเนนการในกลมเปาหมาย/พนทใด

ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการทำโครงงาน

วธดำเนนงาน ประกอบดวยขนตอนกจกรรมการดำเนนงานทงหมดตงแตเรมตนจนกระทง

สนสดการทำโครงงาน

จดทำแผนปฏบตงานโดยระบกจกรรมตามปฏทนการทำงานกำหนดระยะเวลาและผรบผดชอบ

สรปผลสำเรจโดยเปรยบเทยบขอมลกอน-หลงทำโครงงานพรอมแสดงเครองมอวดผลทมขอมล

จากการดำเนนงานโครงงาน หากมวตถประสงคหลายขอตองแสดงเครองมอและขอมลทงหมดตามวตถประสงค

ทกำหนดไว

ผลทไดรบ

นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห การคนหาปญหา การแสวงหาความรและแกไขปญหา

ซงเกดจากการทำโครงงานสขภาพดวยกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวม

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 105

ตวชวดท 4 ภาวะการเจรญเตบโต

ความหมาย

ภาวะการเจรญเตบโต หมายถง สภาวะของรางกายเดกทสมพนธกบการบรโภคอาหาร

และการใชประโยชนจากสารอาหาร

นกเรยนมนำหนกตามเกณฑสวนสง (W/H) เกนเกณฑ (เรมอวนและอวน) หมายถง นกเรยน

ตงแตชนอนบาลขนไปทมการเจรญเตบโตไมสมสวน เนองจากพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม (บรโภคอาหาร

มากเกนไปโดยเฉพาะอาหารทมพลงงานสงและขาดการออกกำลงกาย) โดยนำนำหนกเทยบกบสวนสงจากกราฟ

แสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเดกไทยอาย 5-18ป กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขพ.ศ. 2542 แลว

แปลผลพบวาอยในภาวะเรมอวนและอวน

นกเรยนมสวนสงตามเกณฑอาย (H/A) ตำกวาเกณฑ (คอนขางเตยและเตย)หมายถงนกเรยน

ตงแตชนอนบาลขนไปทมการเจรญเตบโตไมไดมาตรฐาน เนองจากมการขาดอาหารทงระยะสนและระยะยาว

โดยนำสวนสงเทยบกบอายจากกราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเดกไทยอาย 5-18 ป กรมอนามย

กระทรวงสาธารณสขพ.ศ.2542แลวแปลผลพบวาอยในภาวะคอนขางเตยและเตย

เกณฑประเมน

- นกเรยนมนำหนกตามเกณฑสวนสง(W/H)เกนเกณฑ(เรมอวนและอวน)ไมเกนรอยละ7

- นกเรยนมสวนสงตามเกณฑอาย(H/A)ตำกวาเกณฑ(คอนขางเตยและเตย)ไมเกนรอยละ5

ทงนการรายงานขอมลภาวะการเจรญเตบโตของโรงเรยนมเงอนไขดงน

มรายงานภาวะการเจรญเตบโตเปนรายบคคลครบทกชนเรยนตงแตระดบอนบาลขนไป

(ตามแบบฟอรมในภาคผนวก)

มรายงานสรปภาวะการเจรญเตบโตเปนรายชนครบทกชนเรยนตงแตระดบอนบาลขนไป

(ตามแบบฟอรมในภาคผนวก)

การคำนวณคารอยละของภาวะการเจรญเตบโตทการผานเกณฑประเมน ใหคดคารอยละ

ของนกเรยนตงแตชนประถมศกษาปท1ขนไป

วตถประสงค

1. เพอใหมการดำเนนงานเฝาระวงการเจรญเตบโตของนกเรยนเทอมละ1ครงอยางตอเนอง

2. เพอใหมการดำเนนการสงเสรมการเจรญเตบโตของนกเรยน

3. เพอใหมการปองกนและแกไขปญหาเดกกลมขาดอาหาร(เตย, ผอม) กลมเสยงตอการขาด

อาหาร(คอนขางเตย,คอนขางผอม)กลมเสยงตอภาวะอวน(ทวม)และกลมเดกอวน(เรมอวนและอวน)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 106

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 7 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ เรองโภชนาการ

และอาหารทปลอดภย ซงการเจรญเตบโตของเดกเปนตวชวดสำคญตอสขภาพและคณภาพชวตตงแตเดกจนถง

ผสงอายมผลตอโครงสรางของรางกายสตปญญาภมตานทานโรคและโรคไมตดตอเรอรง

การเฝาระวงการเจรญเตบโตของเดกเปนการควบคมกำกบการเปลยนแปลงนำหนกสวนสงใหเปนไป

ตามเกณฑการเจรญเตบโตทดเพอใหนกเรยนมสวนสงระดบด (สงตามเกณฑคอนขางสงหรอสงกวาเกณฑ)และ

รปรางสมสวนหมายถงนกเรยนมการเจรญเตบโตดทงสวนสงและนำหนก (ในคนเดยวกน) เปนผลมาจากการได

รบสารอาหารสำคญตอการเจรญเตบโตเพยงพอและไดสมดลไดแกโปรตนแคลเซยมสงกะสไอโอดนธาตเหลก

วตามนเอวตามนบโฟเลตและวตามนซฯลฯลกษณะการเจรญเตบโตของเดกม3แบบคอ

1) เดกมสวนสงระดบสงตามเกณฑและมรปรางสมสวน

2) เดกมสวนสงระดบคอนขางสงและมรปรางสมสวน

3) เดกมสวนสงระดบสงกวาเกณฑและมรปรางสมสวน

โดยมแนวทางการดำเนนงานดงน (รายละเอยดการดำเนนงาน ศกษาไดจากหนงสอแนวทาง

การดำเนนงานเฝาระวงการเจรญเตบโตของเดกอาย6-18ป)

1. ประเมนภาวะการเจรญเตบโตของนกเรยนทกคนภาคการศกษาละ 1 ครง โดยการชง

นำหนก/วดสวนสง (เครองชงตองทำการตรวจสอบใหไดมาตรฐาน) และแปลผลโดยใชกราฟแสดงเกณฑอางอง

การเจรญเตบโตของเดกไทยอาย5–18ปกรมอนามยกระทรวงสาธารณสขพ.ศ.2542คำนวณอายนกเรยน

เปนป เดอน (เศษของเดอนทมากกวา 15 วน ใหปดขนเปน 1 เดอน) จากนนจดนำหนกสวนสงบนกราฟสวนสง

ตามเกณฑอาย และกราฟนำหนกตามเกณฑสวนสงแลวลากเสนเชอมจด เพอใหทราบถงภาวะการเจรญเตบโต

และแนวโนมการเจรญเตบโต

2. ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนทกคนภาคการศกษาละ 1 ครง ตามแบบ

ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร (ภาคผนวก) เพอใหทราบวามพฤตกรรมใดไมเหมาะสมและมการปรบปรง

แกไข

3. แจงและอธบายผลการประเมนทกครงใหกบนกเรยนและพอแม/ผปกครอง เพอใหทราบถง

ภาวะการเจรญเตบโตแนวโนมการเจรญเตบโตและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดก

4. ใหคำแนะนำปรกษาทางโภชนาการเปนรายคน ตามภาวะการเจรญเตบโตของเดก

5. นำขอมลมาใชประโยชน

รวบรวมและสรปขอมลภาวะการเจรญเตบโต

รวบรวมและสรปขอมลพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

วเคราะหขอมลคนหาสาเหตของปญหาทพโภชนาการ(ขาดและเกน)

วางแผนการดำเนนงานรวมกนโดยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานหรอ

คณะกรรมการสงเสรมสขภาพของโรงเรยน แบงเปน 3 แผนคอ ก) แผนสงเสรมการเจรญเตบโตของเดก

ข) แผนปองกนและแกไขปญหาเดกขาดอาหารและกลมเสยง ค) แผนปองกนและแกไขปญหาเดกอวน และ

กลมเสยง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 107

6. สงเสรมการเจรญเตบโตของเดก เปนการดำเนนงานทมงเนนใหเดกมการเจรญเตบโตใน

ระดบดตอไป หรอมการเจรญเตบโตดกวาเดม คอ อยในระดบสวนสงตามเกณฑ คอนขางสง หรอสงกวาเกณฑ

และมรปรางสมสวนโดยมแนวโนมการเจรญเตบโตด

7. ปองกนหรอแกไขเดกขาดอาหารและกลมเสยง ควรดำเนนการแกไขปญหา ทงเดกขาด

อาหาร (นำหนกนอยกวาเกณฑ/เตย/ผอม) และกลมเสยง (คอนขางเตย, คอนขางผอม) เพอปองกน

ไมใหกลมเสยงเปลยนระดบภาวะการเจรญเตบโตเปนเดกขาดอาหาร โดยคร ผปกครอง และอปท.มสวนรวมเพอ

ใหเดกไดรบสารอาหารเพมขนครบถวนและไดสมดล

8. ดำเนนการปองกน หรอแกไขเดกอวนและกลมเสยง ควรดำเนนการแกไขปญหาทงเดกอวน

(เรมอวนและอวน) และกลมเสยง (ทวม) เพอปองกนไมใหกลมเสยงเปลยนระดบภาวะการเจรญเตบโตเปน

เดกอวนโดยเนนการควบคมนำหนกไมใหเพมมากเกนไปและไมควรลดนำหนกเดก ยกเวนรายทมนำหนกมากๆ

ซงตองอยในความดแลของแพทย โดยคร ผปกครอง และอปท.มสวนรวม เพอใหเดกไดรบอาหารทใหพลงงาน

ลดลงไดรบสารอาหารครบถวนและไดสมดล

9. ตดตามภาวะการเจรญเตบโต และพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกขาดอาหาร เดกอวน

กลมเสยง และเดกทมแนวโนมการเจรญเตบโตไมด ดงน

9.1ประเมนภาวะการเจรญเตบโตทกเดอน

9.2ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

กลมเดกขาดอาหาร/เดกอวนประเมนทก2สปดาห

กลมเสยงตอการขาดอาหารและกลมเสยงตออวน รวมทงเดกทมแนวโนมการเจรญ

เตบโตไมด ประเมนทกเดอน หากเดกมพฤตกรรมการกนดขนแลวเปลยนความถในการประเมนพฤตกรรม

การบรโภคอาหารโดย

เดกขาดอาหารและเดกอวนประเมนทกเดอน

กลมเสยง/กลมทมแนวโนมการเจรญเตบโตไมดประเมนทก2เดอน

ผลทไดรบ

นกเรยนไดรบการเฝาระวงการเจรญเตบโตเทอมละ1ครงอยางตอเนอง

นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ขนไปสามารถประเมนภาวการณเจรญเตบโตของตนเองได

อยางถกตอง

นกเรยนทราบและเขาใจภาวะและแนวโนมการเจรญเตบโตของตนเอง

นกเรยนทราบถงพฤตกรรมการบรโภคอาหารทเหมาะสมและไมเหมาะสมของตนเอง

นกเรยนมความรและสามารถนำไปปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมเหมาะสมได

นกเรยนมภาวะและแนวโนมการเจรญเตบโตทด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 108

ตวชวดท 5 นกเรยนไมมฟนแทผ อดและถอน

ความหมาย

นกเรยนไมมฟนแท ผ อดและถอน หมายถง นกเรยนไมมรอยโรคฟนแท (ฟนถาวร) ผ ถกอด

และถอนณวนททำการประเมน

ฟนแทผหมายถงฟนทผเปนรชดเจนหรอฟนทอดแลวและมรอยผอก

ฟนแทถกถอนหมายถงฟนทถกถอนเนองจากฟนผหรอสาเหตอนๆเชนอบตเหต

ฟนแทถกอดหมายถงฟนทถกอดเนองจากฟนผหรอดวยสาเหตใดๆ

หมายเหตฟนทเคลอบหลมรองฟน(sealant)ไมนบเปนฟนอด

เกณฑการประเมน

รอยละ45ขนไปสำหรบนกเรยนประถมศกษาปท1-6ไมมฟนแทผอดและถอน

รอยละ35ขนไปสำหรบนกเรยนมธยมศกษาปท1-3ไมมฟนแทผอดและถอน

วตถประสงค

เพอประเมนผลลพธจากกจกรรมสงเสรมทนตสขภาพซงโรงเรยนไดดำเนนการภายใตหลกการ

โรงเรยนสงเสรมสขภาพอยางตอเนองจนสามารถสงผลลพธดานสขภาพชองปากของนกเรยนได

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานตอเนองจากองคประกอบท 5 6 และ 7 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

เรอง บรการอนามยโรงเรยน สขศกษาในโรงเรยน และโภชนาการและอาหารทปลอดภย ทำใหเกดพฤตกรรม

อนามยทเหมาะสมสงผลตอการควบคมและปองกนโรคฟนผโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. โรงเรยนจดกจกรรมการแปรงฟนหลงอาหารกลางวนดวยยาสฟนผสมฟลออไรดสมำเสมอ

ทกวนและดแลใหนกเรยนทกคนไดทำกจกรรมทกวน

2. โรงเรยนจดการเรยนรบรณาการในหลกสตรใหมหนวยการเรยนรเรองสขภาพชองปาก ในกลม

สาระตางๆทกชนปจดใหมหลกสตรพฒนาผเรยน เพอเพมทกษะในการทำความสะอาดชองปากและมความรเทา

ทนในการเลอกบรโภคอาหารหรอขนม

3. โรงเรยนมนโยบายชดเจนในการจดสงแวดลอมใหเออตอสขภาพชองปากในประเดนตอไปน

การจดระเบยบรานคาในโรงเรยน ใหปลอดนำอดลม ขนมกรบกรอบ ลกอม ทอฟฟและ

ควบคมปรมาณนำตาลในเครองดม

การจดใหมสถานทแปรงฟนถกสขลกษณะและเพยงพอกบจำนวนเดก

การจดใหมสนามเดกเลนทปลอดภยเพอปองกนอบตเหตตอฟน

การจดหานำดมสะอาดเพอบรโภคในโรงเรยน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 109

4. โรงเรยนดำเนนงานรวมกบเครอขายผปกครองเพอการฝกปฏบตอยางตอเนอง โดยเฉพาะ

การแปรงฟนกอนนอนและกอนอาหารเชา รวมทงควบคมการรบประทานขนมและอาหารวางทบาน โดยม

แบบฟอรมสอสารการดแลพฤตกรรมระหวางบานและโรงเรยน

5. โรงเรยนดำเนนงานรวมกบองคกรปกครองสวนทองถนในการสนบสนนทงดานงบประมาณและ

การจดการสงแวดลอมใหเออตอสขภาพเดก ไดแก การกำหนดเทศบญญตหรอบญญตองคกรปกครองสวนทองถน

เพอจดระเบยบรานคารอบโรงเรยน ไมมการจำหนายอาหารหรอเครองดมทเปนโทษตอสขภาพ การสนบสนน

งบประมาณแกโรงเรยนในการจดทำสถานทแปรงฟนใหเพยงพอและถกสขลกษณะ สนบสนนงบประมาณใน

การจดซอแปรงสฟนและยาสฟนเพมเตมใหกบโรงเรยน

6. มการจดระบบการดแลสขภาพฟนอยางตอเนอง โดยการตรวจเฝาระวงสขภาพชองปาก

ปละ 2 ครง ครอนามยหรอครประจำชนมการลงบนทกและประสานงานใหบคลากรสาธารณสขใหบรการดแล

รกษาอยางเหมาะสม

ผลทไดรบ

นกเรยนไดทำกจกรรมทนตสขภาพอยางจรงจงและตอเนอง เพอปองกนการเกดโรคฟนผในฟนแท

มการเฝาระวงทนตสขภาพและนกเรยนไดรบการตรวจฟนรวมทงไดรบการชวยเหลอในรายทมปญหา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 110

ตวชวดท 6 นกเรยนอาย 7-18 ป มสมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพ

(Health-related Physical Fitness) ผานเกณฑ

ความหมาย

นกเรยนอาย 7-18 ป มสมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพ (Health-related Physical

Fitness) ผานเกณฑ หมายถงนกเรยนทมอายระหวาง7-18ปไดรบการทดสอบสมรรถภาพทางกายทง3ดาน

คอ1)ดานความอดทนของระบบไหลเวยนโลหตและระบบหายใจ(Cardiovascularendurance)2)ดานความ

แขงแรงและความอดทนของกลามเนอ(Muscle-strengthendurance)3)ดานความออนตว(Flexibility)และ

ผานเกณฑตงแตระดบปานกลางขนไป(ปานกลางดและดมาก)

เกณฑการประเมนนกเรยนผานเกณฑประเมนทง3ดานรอยละ80ขนไป

วตถประสงค

เพอสงเสรมใหนกเรยนมสมรรถภาพทางกายทดและมการออกกำลงกายเปนประจำ

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท8ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรองการออกกำลงกาย

กฬาและนนทนาการโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. จดกจกรรมสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดออกกำลงกายเปนประจำซงมหลายรปแบบเชน

การเพมเวลาและเงอนไขใหนกเรยนออกกำลงกายมากขน

ใหนกเรยนไดออกกำลงกายตามชนดของกฬาทชอบและถนด

การใหนกเรยนแกนนำเปนผนำออกกำลงกาย

ประกวดแขงขนมอบรางวลผทมผลงานเดนดานการออกกำลงกาย

รณรงคประชาสมพนธใหนกเรยนบคลากรในโรงเรยนผปกครองและชมชนไดทำกจกรรม

รวมกน

2. การทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกเรยนทง 3 ดาน ครทำการทดสอบแตละดานไดหลาย

กจกรรมการแปลผลวานกเรยนแตละคนผานเกณฑทดสอบสมรรถภาพทางกายมเงอนไขดงน

เลอกกจกรรมการทดสอบสมรรถภาพดานละ1กจกรรม(รายละเอยดในภาคผนวก)

นกเรยนแตละคนจะตองมผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายผานเกณฑการประเมนใน

ระดบปานกลางดหรอดมากและนกเรยนคนนนตองผานเกณฑประเมนทง2ขนตอนคอ1)ผานเกณฑประเมน

ในแตละดาน2)ผานเกณฑประเมนครบทง 3 ดานจงจะถอวานกเรยนผนนผานเกณฑ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 111

3. โรงเรยนเลอกใชเกณฑมาตรฐานอยางใดอยางหนงดงน1)เกณฑมาตรฐานสมรรถภาพทางกาย

นกเรยนของกรมพลศกษาพ.ศ.2544หรอ2) เกณฑสมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพในเดกอาย7-18ป

ของกรมอนามยพ.ศ. 2548 หรอ 3) เกณฑมาตรฐานสมรรถภาพทางกายสำหรบเดกไทยระดบอาย 7-18 ปของ

กรมพลศกษากระทรวงการทองเทยวและกฬาพ.ศ.2555

นอกจากเกณฑการประเมนผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายดงทกลาวไวขางตนแลว

โรงเรยนสามารถใชเกณฑมาตรฐานซงเปนทยอมรบกนโดยทวไปไดเชน

ICSPFT(Inter-nationalCommitteefortheStandardizationofthePhysicalFitness

Test:แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายมาตรฐานระหวางประเทศ)

JASA (Japan Amateur Sport Association : แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายทางกลไก

ของสมาคมกฬาสมครเลนแหงประเทศญปน)

AAHPER (The American Association for Health, Physical Education and

RecreationYouthFitnessTest:แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายเยาวชนของสมาคมสขศกษาพลศกษาและ

สนทนาการแหงสหรฐอเมรกา)

4. โรงเรยนดำเนนการชวยเหลอ ใหคำแนะนำหรอแกไขนกเรยนทมผลการทดสอบสมรรถภาพ

ทางกายไมผานการประเมน

5. การจดกจกรรมออกกำลงกายในเดกทมปญหาเชนอวน ผอม เตย ตองจดกจกรรม ในรปแบบ

เฉพาะควบคการจดการดานโภชนาการ โดยกระตนใหมการเคลอนไหว ออกกำลงกายทกวน อยางนอยวนละ

60นาทเหมอนเดกปกตทวไปมขอแนะนำดงน

เดกอวนมกจะมพฤตกรรมนงๆนอนๆในแตละวนไมควรใหนงเลนหรอทำกจกรรมตดตอ

กนนานเกน 2 ชวโมง ควรกระตนใหมการเลน เคลอนไหว ออกกำลงกายอยางนอยครงละ 30 นาท

หลงรบประทานอาหารกลางวน หลงเลกเรยนและในชวงเยนทบาน โดยเลอกออกกำลงกายชนดทมการแบก

รบนำหนกตวนอยหรอรบแรงกระแทกตำเชนการเดนวายนำการปนจกรยานฯลฯ

เดกผอม มสขภาพไมคอยสมบรณ แขงแรง กจกรรมออกกำลงกายในแตละวน ควรเลอก

กจกรรมทเปนลกษณะการเคลอนไหว ออกกำลงกายแบบสะสมเปนชวงๆครงละอยางนอย10 นาทรวมกนใหได

60นาทเลอกกจกรรมชนดทไมรนแรงหรอไมใชความเรวมาก

เดกเตย ควรออกกำลงกายประเภททมการกระโดด เพมแรงกระแทกของกระดกขอตอใน

แนวดง เพอกระตนเสรมสรางมวลกระดกรวมกบการรบประทานแคลเชยม เชนบาสเกตบอล วอลเลยบอล

กระโดดเชอกฯลฯ

ผลทไดรบ

นกเรยนมการออกกำลงกายเปนประจำสขภาพรางกายแขงแรงและมสมรรถภาพทางกายทด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 112

ตวชวดท 7 นกเรยนทมปญหาสขภาพจตไดรบการดแลชวยเหลอ

ความหมาย

นกเรยนทมปญหาสขภาพจตไดรบการดแลชวยเหลอ หมายถง นกเรยนทผานการคดกรองปญหา

โดยใชแบบประเมนจดแขงจดออน(StrengthsandDifficultiesQuestionnaire:SDQ)พ.ศ.2546หรอแบบ

ประเมนปญหาสขภาพจต แลวพบวานกเรยนมปญหาสขภาพจต โรงเรยนจงดำเนนการดแลชวยเหลอนกเรยน

อยางทวถงและตรงตามสภาพปญหา

เกณฑการประเมน นกเรยนทมปญหาสขภาพจตทกคนไดรบการดแลชวยเหลอ

วตถประสงค

เพอคดกรองปญหาสขภาพจตในนกเรยนและใหการชวยเหลออยางตอเนองและสมำเสมอ

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 9 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรองการให

คำปรกษาและสนบสนนทางสงคม ซงเปนสงทโรงเรยนปฏบตเปนปกตในระบบดแลชวยเหลอนกเรยน โดย

มแนวทางการดำเนนงานดงน

1. ครประจำชนหรอครทปรกษา สงเกตพฤตกรรมและทำความรจกนกเรยนเปนรายบคคล

ในชวงระยะเวลาหนงจนมนใจวารจกนกเรยนดแลว จงทำการประเมนสขภาพจตนกเรยนโดยเลอกใช

แบบประเมนอยางใดอยางหนงไดแก

1.1 แบบประเมนจดแขงจดออน(StrengthsandDifficultiesQuestionnaire:SDQ)พ.ศ.

2546

บคลากรสาธารณสข แนะนำวธการใชแบบประเมนจดแขงจดออน (Strengths and

DifficultiesQuestionnaire:SDQ)พ.ศ.2546ใหแกครประจำชนหรอครทปรกษาเพอคดกรองนกเรยนรายคน

(ศกษารายละเอยดในภาคผนวก)

การประเมนเพอผานเกณฑมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ใชผลการ

คดกรองจากขอมล SDQทประเมนโดยคร และนำมาแปลผลภาวะสขภาพจตของนกเรยนรายคนตงแต ชนป.1

เปนตนไปเพอจดกลมนกเรยน(กลมปกตกลมเสยงหรอกลมมปญหา)

1.2 แบบประเมนปญหาสขภาพจตอนๆเชนแบบประเมนIQEQฯลฯ

สรปผลการประเมนปญหาสขภาพจตของนกเรยนเปนรายคนและจดกลม

2. นำผลสรปการจดกลมนกเรยนมาหาคารอยละในระดบชนและภาพรวมของโรงเรยน ทงน

นกเรยนกลมปกตและกลมเสยงจะนำมาคดรวมเปนรอยละของนกเรยนทมสขภาพจตปกต สวนนกเรยนกลม

มปญหาตองไดรบการดแลชวยเหลอ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 113

3. มการเฝาระวงนกเรยนกลมเสยงและดแลชวยเหลอนกเรยนกลมทมปญหาสขภาพจต พรอมทง

บนทกผลการดำเนนการแกไข ตดตามความกาวหนา ประเมนสถานการณ และใหการชวยเหลอนกเรยน

เปนรายบคคลอยางเหมาะสม

4. จดกจกรรมสงเสรมดานสขภาพจตอยางตอเนอง สรางบรรยากาศและสงแวดลอมทางสงคม

ภายในโรงเรยนใหนาอย มสมพนธภาพทดระหวางคร บคลากร นกเรยน และชมชน เพอการอยรวมกน

อยางมความสข

5. จดใหมชองทางการเขาถงขอมลขาวสารและความรทถกตอง มการตดตอสอสารแลกเปลยน

เรยนรระหวางเครอขายเพอนสมาชกทวประเทศเชนwww.tobenumber1.net/www.tobefriend.in.th

6. มการประสานงานความรวมมอระหวางครผปกครองหนวยงานสาธารณสขและองคกรตางๆ

ทเกยวของเพอหาแนวทางแกไขรวมกนรวมทงการตดตามประเมนผลเปนระยะ

ผลทไดรบ

นกเรยนมสขภาพจตด อยในโรงเรยนอยางมความสข และนกเรยนทมปญหาสขภาพจตไดรบ

การดแลชวยเหลอหรอสงตอ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 114

ตวชวดท 8 นกเรยนมความรและทกษะดานสขอนามยทางเพศ

ความหมาย นกเรยนมความรและทกษะดานสขอนามยทางเพศ หมายถง การสงเสรมใหนกเรยน

มความรความเขาใจเกยวกบเรองเพศทถกตอง และสามารถนำความรไปใชดำเนนชวตทางเพศทเหมาะสม และ

ปลอดภยโดย

- โรงเรยนจดกจกรรมการเรยนรนอกหองเรยนเพอสงเสรมและปองกนพฤตกรรมเสยงเรองเพศ

เนนใหนกเรยนเรยนรและฝกทกษะทจำเปน เชน การรบรและเขาใจการเปลยนแปลงตามชวงวยทงดานรางกาย

อารมณ มทศนคตทถกตอง มพฤตกรรมการแสดงออกทเหมาะสมตามเพศวย การปฏเสธ การตดสนใจแกไข

ปญหาเฉพาะหนา การควบคมอารมณตนเอง การปองกนตนเองจากความเสยงหรออนตรายในชวตประจำวน

โรคภยทเกดจากการมเพศสมพนธทไมปลอดภยและอนามยการเจรญพนธ

- โรงเรยนมการแกไข ใหคำปรกษา ดแลชวยเหลอหรอสงตอนกเรยนทมปญหาไปยงสถานบรการ

สาธารณสขหรอหนวยงานดานสงคม

เกณฑการประเมน

มการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานสขอนามยทางเพศอยางนอยภาคการศกษาละ1เรอง

วตถประสงค

1. เพอใหผบรหาร คร นกเรยน ผปกครองและชมชน มสวนรวม เหนความสำคญและ

ใหการสนบสนนการดำเนนกจกรรมเรองสขอนามยทางเพศในโรงเรยน

2.เพอปองกนและลดปญหาพฤตกรรมเสยงดานเพศสมพนธ การตงครรภ โรคตดตอทางเพศ

สมพนธและโรคเอดส

แนวทางการดำเนนงาน

1.โรงเรยนกำหนดนโยบายและสนบสนนใหมการจดอบรมคร เพอสรางความเขาใจและ

ความรวมมอโดยจดการเรยนการสอนเพศศกษาทเปนรปธรรมเหมาะสมตามชวงชนอยางจรงจง เนนสาระ

ทจำเปนเพอลดปญหาความรนแรงทางเพศ การตงครรภไมพรอม และเรองเพศกบเอดส/โรคตดตอทางเพศ

สมพนธทงในระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษา

2.สงเสรมและสนบสนนโดยการทำกจกรรมรวมกนระหวางคร นกเรยน ผปกครอง เพอ

สมพนธภาพทดและเกดความไววางใจกน

3.จดกจกรรมสงเสรมและปองกน เชน สงเสรมการตงชมรมหรอชมนมของนกเรยน การจดคาย

เยาวชนรนใหมใสใจสขภาวะทางเพศการรณรงค/ประชาสมพนธ เรองการรเทาทนระวงภยคกคามจากบคคลและ

สอตางๆวธการคมกำเนดฯลฯเนนการมสวนรวมของนกเรยนแกนนำทผานการอบรมเปนผใหคำปรกษาโดยมคร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 115

และบคลากรสาธารณสขเปนพเลยง ซงมแนวทางการจดกจกรรมเสรมทกษะและการเรยนร นอกหองเรยน

แบงเปน2ระดบดงน

ระดบประถมศกษา จดกจกรรมเสรมทกษะการเรยนรเรองเขาใจพฤตกรรมทางเพศของ

ตนเองตามชวงวย รจกปฏเสธและปองกนตวเองทงคนแปลกหนาและบคคลใกลชด หลกเลยงสถานการณ

อนตรายตอการถกทำรายหรอลวงละเมดทางเพศรจกแหลง/บคคลทสามารถใหการชวยเหลอฯลฯ

ระดบมธยมศกษา จดกจกรรมสงเสรมทกษะการเรยนร เรองการคบเพอนตางเพศ

การเคารพสทธ การยกยองใหเกยรตและรบผดชอบตอเพศตรงขาม คานยม ทศนคต ศลธรรม รจกประเมน

ความเสยงและปองกนตนเอง หลกเลยงสถานการณอนตรายตอการถกทำรายหรอลวงละเมดทางเพศ สำหรบ

ผทมความเสยงเรองเพศใหแนะนำวธการปองกนการตงครรภและการตดเชอทางเพศสมพนธและโรคเอดส

4.มการคดกรอง ใหคำปรกษาและชวยเหลอนกเรยนทมปญหาตามระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยนและสงตอไปยงสถานบรการสาธารณสขหรอหนวยงานดานสงคม

5.จดหาสอขอมลททนสมยเชอถอไดและสงเสรมใหนกเรยนเขาถงขอมลขาวสารทจำเปน

6.มการตดตามประเมนผลการดำเนนงานเปนระยะและนำมาปรบปรงแกไขปญหาใหทนกบ

สถานการณ

7.มการประเมนพฤตกรรมเสยง หรอทดสอบความรและทกษะของนกเรยนทกชนปการศกษาละ

1ครงเพอประเมนความรทกษะในการดแลสขอนามยทางเพศและการปองกนตนเองตามชวงวย

ผลทไดรบ

1. นกเรยนมความรความเขาใจดานสขอนามยทางเพศเพมขนและมพฤตกรรมเสยงลดลง

2.คร นกเรยน และผปกครอง มทศนคตทถกตองเรองเพศ มสมพนธภาพทด สามารถพดคยหรอ

ทำกจกรรมรวมกนมากขน

3. นกเรยนทมปญหาไดรบการดแลชวยเหลอหรอสงตอ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 116

ตวชวดท 9 การสบบหรในโรงเรยน

ความหมาย

การสบบหรในโรงเรยนหมายถงการทนกเรยนและบคลากรทกระดบของโรงเรยนสบบหร

ยาเสนซการและอนๆทระบในกฎหมายวาดวยยาสบขณะทอยภายในโรงเรยน

เกณฑการประเมน ไมมการสบบหรในโรงเรยน

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนเปนสถานทปลอดบหร

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 10 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพคอ การสงเสรม

สขภาพบคลากรในโรงเรยน กลมเปาหมายของการไมสบบหรในโรงเรยนตามตวชวดนหมายถง นกเรยน บคลากร

ของโรงเรยน รวมทงผทปฏบตงานอยในโรงเรยนเปนประจำ เชน ผขายอาหาร เปนตน โดยมแนวทาง

การดำเนนงานดงน

1. มการประกาศนโยบายใหโรงเรยนเปนเขตปลอดบหรและมมาตรการจรงจง

2. มเครองหมายปลอดบหรตดททางเขาโรงเรยน ทางเขาอาคารหรอบรเวณอนๆเชน หองสขา

หองสมดสนามกฬาในรมหองประชมสนามเดกเลนบรเวณทผปกครองนงรอนกเรยนฯลฯ

3. ไมรบการอดหนนดานการเงนและสงอนจากอตสาหกรรมยาสบ

4. จดกจกรรมรณรงคเพอสงเสรมใหโรงเรยน บานและชมชนเปนเขตปลอดบหร เชน การจด

สภาพแวดลอมทปองกนไมใหเดกเขาถงไดงายและผใหญเปนแบบอยางทด

5. มการเฝาระวงและใหคำปรกษาหรอแกไขนกเรยนทมพฤตกรรมเสยงหรอมปญหา โดยประสาน

กบบคลการสาธารณสขและผปกครอง

ผลทไดรบ

นกเรยนและบคลากรของโรงเรยนอยในสงแวดลอมทปลอดจากบหร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 117

ตวชวดท 10 นกเรยนทมสายตาและการไดยนผดปกตไดรบการแกไข

ความหมาย

นกเรยนทมสายตาและการไดยนผดปกตไดรบการแกไข หมายถง โรงเรยนมการจดบรการ

ตรวจคดกรองสายตาและการไดยนในนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 และนกเรยนมธยมศกษาปท 1 ทกคนโดย

บคลากรสาธารณสขหรอครอนามย หรอนกเรยนแกนนำทไดรบความร คำแนะนำหรออบรมวธการตรวจคดกรอง

ทถกตอง เพอคนหาเดกทมความผดปกตหรอมปญหาตงแตระยะเรมแรกของการศกษา และนกเรยนทมปญหาได

รบการชวยเหลอเนองจากความผดปกตดงกลาวมผลตอการเรยนรการประกอบอาชพในอนาคตและคณภาพชวต

ของนกเรยน

เกณฑการประเมน

นกเรยนชนประถมศกษาปท1และนกเรยนมธยมศกษาปท1ทกคนทมปญหาไดรบการแกไข

วตถประสงค

1. เพอใหมการเฝาระวงลดความรนแรงของโรคหรอความพการ

2. เพอใหนกเรยนทมความผดปกตหรอมปญหาทางสายตาและการไดยน ไดรบการชวยเหลอ

อยางเหมาะสม

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทเชอมโยงตอเนองกบองคประกอบท 5 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรองบรการ

อนามยโรงเรยนโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. การตรวจคดกรอง

การวดสายตา เปนการตรวจสายตาโดยใชเครองมอ เชน Snellen test หรอ E-chart

ถาคาการมองเหนตงแต 20/50 หรอ 6/18 ขนไปอยางนอย 1 ขาง ควรสงตอเพอการตรวจหาสาเหตและ

ใหการชวยเหลอ (แนวทางดแลสขภาพเดกไทย ของราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย แนะนำใหมการ

ตรวจวดสายตาทก 2 ป ในกลมเดกวยเรยนคอตรวจในชวงอาย 6 ป 8 ป 10 ป กลมวยรนตรวจในชวงอาย 11–14 ป

15 – 17 ป และ 18 - 21 ป)

การไดยน คดกรองเบองตนโดยการซกถามและใชเทคนคการตรวจอยางงายโดยใชนวหวแมมอ

และนวชถกนเบาๆ หางจากรหประมาณ 1 นว ตรวจหทละขาง ถาขางใดขางหนงไมไดยนเสยง ใหสงสยวา

หขางนนมความผดปกต ควรสงตอเพอการตรวจหาสาเหตและใหการชวยเหลอ กอนทำการตรวจ ควรจดเตรยม

สถานทเพอลดเสยงรบกวน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 118

2. กจกรรมสงเสรมและการปองกน

ดานสายตาโรงเรยนมการจดสภาพแวดลอมภายในหองเรยนใหเหมาะสมเชน

การตดตงทวใหอย ในระดบสายตา บรเวณสวนกลางหนาหองเรยน ไมควรตดตง

ดานซาย-ขวาหรอสงมากเกนกวาระดบสายตา

การจดโตะเรยน ควรหางจากกระดานหรอกระดานไวทบอรดหนาชนเรยน ประมาณ

2 เมตรในแนวตรง การจดโตะเรยนในลกษณะทเดกหนขาง ทำใหมองเหนกระดานหรอผสอนทอยหนาหองเรยน

ไมถนดและทำใหเกดปญหาเกยวกบสายตาหรอบรเวณกลามเนอทคอ

ปรบแสงสวางภายในหองเรยนเหมาะสม ไมมดหรอแสงจาเกนไป พยายามลดแสงสะทอน

ใหมากทสดเพอปองกนการระคายเคองสายตา กรณใชกระดานไวทบอรดและจอคอมพวเตอรตองระวงเรองแสง

สะทอนเขาตาเดก

บรหารกลามเนอสายตาและพกสายตาระหวางใชงานเปนระยะทก1ชวโมง

การดแล ปองกนอบตเหตทอาจเกดขนตอสายตาไดโดยเฉพาะในเดกเลกขณะเลนกน

รวมทงเกบวตถของมคมสารเคมสารพษทเปนอนตราย การสงเกตอาการผดปกตหรอซกถามเดกเกยวกบการ

มองเหนระหวางการเรยนการสอนฯลฯ

ดานการไดยน

มมาตรการปองกนและแกไขเพอลดระดบเสยงกรณทมเสยงดงรบกวนการเรยนมากเชน

สถานทตงโรงเรยนอยใกลถนนใหญทมเสยงยานพาหนะดงมากฯลฯ

การดแลปองกนอบตเหตทอาจเกดขน เชน ใชไมแคะห การใชหฟงทเปดเสยงดงมากและ

เปนเวลานาน

คร และผปกครองสงเกตอาการผดปกต หรอซกถามเดกเกยวกบการไดยน เพอใหการ

ชวยเหลอไดทนเวลา สวนมากการไดยนผดปกตเกดจากขหอดตน ซงสามารถชวยเหลอใหเดกกลบมาไดยน

ตามปกต

3. สงเสรมใหความรเพอใหเกดพฤตกรรมทเหมาะสมเชน

การรบประทานผก และผลไมทมวตามนเอ สารอาหารบำรงสายตา เชน ผกคะนา

ผกปวยเลงผกโขมผกตำลงผกบงแครอทฟกทองขาวโพดมะละกอมะมวงสกฯลฯ

ใหความรเรองการใชเวลาใหคมคาเพอการปองกนการตดเกมการใชสอทไมเหมาะสมหรอ

ใชเวลานานเกนไป

ฝกทกษะการประเมนสขภาพดวยแบบบนทกการตรวจสขภาพตนเองในเดกตงแต ป.5

ขนไปเพอใหรจกสงเกตอาการผดปกตหรอการเปลยนแปลงทเกดขนกบตวเอง

4. การฝกวนยการใชสอเทคโนโลยทงทโรงเรยนและทบาน โดยประสานความรวมมอกบ

ผปกครอง เชนกำหนดขอตกลงระหวางเดกกบผปกครองเรองการใชเวลาหนาจอทว และจอทกประเภทไมเกน

1–2ชวโมงตอวนรวมทงสงเสรมใหมการใชสออยางสรางสรรคและเหมาะสม

ผลทไดรบ

1.นกเรยนกลมเปาหมายไดรบการตรวจคดกรองอยางครอบคลม

2.นกเรยนทมความผดปกตไดรบการแกไขสามารถเรยนรหนงสอไดอยางเตมศกยภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 119

ตวชวดท 11 มโครงการแกไขปญหาดานสขภาพหรอสงแวดลอมทมความชกสงหรอ

เปนอนตรายตอสขภาพของนกเรยนไดเปนผลสำเรจ ความหมาย

มโครงการแกไขปญหาดานสขภาพหรอสงแวดลอมทมความชกสงหรอเปนอนตรายตอสขภาพ

ของนกเรยนไดเปนผลสำเรจ หมายถง โครงการทครและบคลากรในโรงเรยนเปนผดำเนนการ เพอแกไขหรอ

ลดปญหาทเปนอนตรายตอสขภาพ โดยนกเรยน ผปกครอง ชมชนหรอหนวยงานอนมสวนรวมในกจกรรมของ

โครงการ

ปญหาสขภาพหรอสงแวดลอมทมความชกสง หมายถง ปญหาทสงผลกระทบตอสขภาพนกเรยน

ทมระดบสดสวนปรมาณหรอจำนวนทสงมากกวาเกณฑมาตรฐานทกำหนด

- กรณโรงเรยนไมมปญหาสขภาพทเปนอนตรายหรอมความชกสง สามารถจดทำโครงการ

เพอสงเสรมสขภาพนกเรยน

- กรณโรงเรยนตองการสงโครงการตอเนองเพอประเมนผานตวชวดท 11 ตองดสถานการณ

ปญหาวามความสำคญในระดบทมความชกสงหรอมผลกระทบตอสขภาพของนกเรยนมากกวาปญหาอน

เกณฑการประเมน มโครงการทประสบความสำเรจอยางนอย1โครงการ

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนมการแกไขปญหาสขภาพของนกเรยนหรอสงแวดลอมในโรงเรยน

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองกบองคประกอบท2และ3ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพคอการบรหาร

จดการในโรงเรยนและโครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน ซงเนนใหโรงเรยนเปนผดำเนนการแกไข

ปญหาสขภาพในโรงเรยนโดยบคลากรของโรงเรยน และนกเรยนหรอชมชนเขามามสวนรวม โดยมแนวทาง

การดำเนนงานดงน

1. ผบรหารเหนความสำคญของการสงเสรมสขภาพของบคลากรและนกเรยน มการสอสารให

ผเกยวของตระหนกถงสงทมผลกระทบตอสขภาพ เพอใหเกดการมสวนรวมในการคนหาปญหา จดลำดบ

ความสำคญเลอกหวขอโครงการและมอบหมายครผรบผดชอบ

2. ครผรบผดชอบกำหนดวตถประสงค เปาหมาย ระยะเวลา กจกรรม และบทบาทหนาทให

ชดเจนรวมทงจดทำแผนปฏบตงาน

3. ดำเนนงานตามแผนและบนทกผลการปฏบตงานเปนระยะ

4. สรปผลการดำเนนงานโดยเปรยบเทยบผลการดำเนนงานกอนและหลงเพอแสดงผลสำเรจของ

โครงการ

5. จดทำรายงานและนำเสนอโครงการเพอเผยแพรสสาธารณะ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 120

6. โรงเรยนอาจจดทำโครงการสงเสรมหรอแกไขโดยพจารณาจากประเดนปญหาทมแนวโนมเพม

สงขนในปจจบน เชน ปญหาการใชสอเทคโนโลยทไมเหมาะสม ความรนแรง ยาเสพตด ความเสยงเรองเพศ

พฤตกรรมบรโภคไมเหมาะสมฯลฯ

การจดทำรายงานโครงการดานสขภาพหรอสงแวดลอม ประกอบดวย

ชอโครงการ

ชอครผรบผดชอบ

ระยะเวลาดำเนนการ ระยะเวลาเรมตนและสนสดโครงการ กรณโครงการตอเนองตองกำหนด

ชวงเวลาเพอวดผลการดำเนนงานโครงการวาทำใหปญหาลดลงหรอไมอยางไร

หลกการและเหตผลระบความสำคญและความเปนมาของโครงการสาเหตทเลอกทำโครงการ

และแสดงขอมลสถานการณปญหาทเปนตวเลขจำนวนรอยละหรออตราจากแหลงขอมลทเชอถอได

วตถประสงคและเปาหมาย ระบสงทตองการแกไข ใหสอดคลองกบสถานการณปญหา

มจำนวนขอไมมากเกนไปและมเครองมอวดได

กลมเปาหมายกำหนดใหชดเจนวาจะดำเนนการในกลมเปาหมายและพนทใด

วธดำเนนงาน ประกอบดวยขนตอนกจกรรมการดำเนนงานทงหมดตงแตเรมตนจนกระทงสน

สดการทำโครงการ

มแผนปฏบตการทกำหนดกจกรรมระยะเวลาและผรบผดชอบ

สรปรายงานโครงการ แสดงผลสำเรจโดยเปรยบเทยบขอมลกอน-หลงทำโครงการ พรอม

เครองมอวดผล

ผลทไดรบ

โรงเรยนทราบสถานการณปญหาสขภาพและมการแกไขปญหาสขภาพนกเรยนอยางตอเนอง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 121

ตวชวดท 12 นำบรโภคปลอดภยและเพยงพอ

ความหมาย

นำบรโภคปลอดภยและเพยงพอ หมายถง นำทโรงเรยนนำมาใหนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน

ดม ปรง/ประกอบอาหาร ลางหนาและแปรงฟน เปนนำจากแหลงนำธรรมชาต เชน นำฝน นำบอตน

นำบอบาดาลหรอแหลงอนๆทงทผานระบบทอหรอใสภาชนะไดแกนำประปานำบรรจขวดฯลฯโดยแหลงนำ

บรโภคดงกลาวตองมาจากแหลงนำทถกหลกสขาภบาลคณภาพนำตองไดมาตรฐานนำบรโภคกรมอนามยปพ.ศ.

2553และมปรมาณเพยงพอคอมจดบรการนำดม1ทตอนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน75คนหรอมปรมาณ

นำบรโภค 5 ลตรตอคนตอวน (ใชดม 2 ลตร และใชปรงประกอบอาหาร ลางหนา แปรงฟน 3 ลตร) ทงนตอง

มนำบรโภคใหบรการไดตลอดเวลา

การตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภคหมายถงการตรวจวเคราะหคณภาพนำทางหองปฏบตการ

ซงสามารถตรวจทศนยหองปฏบตการกรมอนามย หรอหองปฏบตการทางราชการหรอเอกชนทไดรบรอง

มาตรฐาน โดยใชวธการตรวจวเคราะหเชนเดยวกบศนยหองปฏบตการกรมอนามย และประเมนผลโดย ใชเกณฑ

มาตรฐานคณภาพนำบรโภคกรมอนามยพ.ศ.2553

เกณฑการประเมน

1. มผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำ ผานเกณฑมาตรฐานคณภาพนำบรโภคกรมอนามย

พ.ศ.2553 ไมเกน 1 ปและมผลการตรวจดานแบคทเรย (โคลฟอรมแบคทเรย และฟคลโคลฟอรมแบคทเรย)

ผานเกณฑ ทก 6 เดอน โดยการสงตวอยางนำบรโภคตรวจวเคราะห ใหระบประเภทนำบรโภคใหชดเจน เชน

นำประปานำฝนหรอนำบรรจขวดฯลฯ

จำนวนตวอยางสงตรวจคณภาพนำบรโภคและการผานเกณฑ

นกเรยนจำนวน ไมเกน 300 คน สงตวอยางนำและผานเกณฑอยางนอย 1 จด

นกเรยนจำนวน 301 – 1,500 คน สงตวอยางนำและผานเกณฑอยางนอย 2 จด

นกเรยนจำนวน 1,500 – 5,000 คน สงตวอยางนำและผานเกณฑอยางนอย 3 จด

นกเรยนจำนวน 5,001 คนขนไป สงตวอยางนำและผานเกณฑอยางนอย 4 จด

หมายเหต จดท 1 สงตรวจวเคราะหนำบรโภคครบ 20 รายการ ตามเกณฑกรมอนามย

จดท 2, 3 และ 4 ตรวจเฉพาะโคลฟอรมแบคทเรย และฟคลโคลฟอรมแบคทเรย

กรณผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภคทางหองปฏบตการไมผานเกณฑ ใหดำเนนการ

แกไขปรบปรงแลวสงตรวจวเคราะหใหมเฉพาะขอมลทไมผานเกณฑภายใน6 เดอนหากแกไขไมทนตามกำหนด

จะตองตรวจวเคราะหใหมทง20รายการ

กรณโรงเรยนอยในพนทสำนกงานการประปาทประกาศเปนนำประปาดมได ตองมเอกสาร

การรบรองคณภาพภายในระยะเวลาการรบรองของกรมอนามย และโรงเรยนมผลตรวจวเคราะห นำบรโภค

ดานแบคทเรย(โคลฟอรมและฟคลโคลฟอรมแบคทเรย)ทก6เดอน

2. มจดบรการนำดม1ทตอนกเรยนและบคลากร75คน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 122

วตถประสงค

1. เพอใหนกเรยนและบคลากรมนำบรโภคทสะอาดปลอดภยและเพยงพอ

2. เพอปองกนการเจบปวยจากโรคทเกดจากนำบรโภคทไมสะอาด

แนวทางการดำเนนงาน

1. มการจดหานำดมนำใชทสะอาดและเพยงพอรวมทงแหลงนำทสะอาดและควบคมคณภาพนำไมใหแหลงนำสกปรกอยางสมำเสมอดงน สำรวจ พฒนาและปรบปรงระบบนำบรโภคในโรงเรยน โดยการตรวจสอบระบบนำบรโภค ทงแนวทอ กอกนำ และภาชนะเกบนำใหอยในสภาพด สะอาด ไมชำรด กรณใชเครองกรองนำตองลางทำความสะอาดและเปลยนไสกรองตามคำแนะนำของผลตภณฑ มการเฝาระวงนำบรโภคในโรงเรยน โดยทดสอบคณภาพนำบรโภคเบองตนดวยชดทดสอบโคลฟอรมแบคทเรยภาคสนาม (อ11)อยางนอยภาคการศกษาละ1ครง (ชวงเปดภาคการศกษา)และบนทกผลหากพบวามการปนเปอนแบคทเรยตองดำเนนการแกไขปรบปรง และทดสอบซำจนกระทงผลทดสอบไมพบ การปนเปอน จงสงตรวจสอบคณภาพตามเกณฑมาตรฐานคณภาพนำบรโภคกรมอนามย พ.ศ.2553 ทง20รายการ(ขนตอนการดำเนนงานนำบรโภคปลอดภยในภาคผนวก) สงเสรมใหนกเรยนมกจกรรมและมทกษะการเฝาระวงคณภาพนำบรโภค ในชมรมสขภาพหรอบรณาการในกลมสาระการเรยนร 2. ภาชนะเกบนำและภาชนะดมนำประจำตว ควรทำมาจากวสดทใชสำหรบผลตภณฑอาหารมการจดเกบทถกสขลกษณะเพอปองกนการปนเปอนฝนละออง แมลง พาหะนำโรคฯลฯ และนกเรยนไมควรใชแกวนำรวมกน กรณโรงเรยนจดบรการแกวนำดมใหนกเรยนและมการหมนเวยนการใช ตองแยกภาชนะ อยางชดเจนระหวางแกวนำทใชแลวกบแกวทยงไมใชรวมทงการลางและจดเกบใหสะอาดกอนนำมาใช 3. โรงเรยนบางแหงทขาดแคลนนำ ควรจดหาทเกบสำรองนำ หรอประสานหนวยงานทเกยวของเชน องคกรปกครองสวนทองถน การประปา เพอสนบสนนใหมนำบรโภคเพยงพอ หากจำเปนตองซอนำดม บรรจขวดควรตรวจสอบคณภาพเพอความปลอดภย 4. การตรวจสอบพนทสำนกงานการประปาทประกาศเปนนำประปาบรโภค สอบถามไดจาก ศนยอนามยหรอผานทางเวบไซตสำนกสขาภบาลอาหารและนำกรมอนามยท http://foodsan.anamai.moph.go.th/main.php?filename=waterstandard 5. การสงเสรมใหโรงเรยนรกษาสภาพมาตรฐานคณภาพนำดมอยางตอเนองโดย ในปแรกทเขารวมโครงการ กรมอนามยสนบสนนคาตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภคทางหองปฏบตการของกรมอนามย1ครงและชดทดสอบโคลฟอรมแบคทเรยภาคสนาม(อ11)1ชด ในปตอมา โรงเรยนจดสรรหรอขอรบการสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานหรอองคกรในพนทในการตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภค หากมปญหาทางดานเทคนควชาการสามารถสอบถามรายละเอยดไดทสำนกงานสาธารณสขจงหวดศนยอนามยหรอสำนกสขาภบาลอาหารและนำกรมอนามย

ผลทไดรบ

นกเรยนและบคลากรมนำบรโภคทสะอาดปลอดภย เพยงพอ และปองกนการเจบปวยจากโรค

ทเกดจากนำบรโภคทไมสะอาด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 123

ตวชวดท 13 สวมผานเกณฑมาตรฐาน HAS

ความหมาย

สวมผานเกณฑมาตรฐาน HAS หมายถงสวมในโรงเรยนทกแหง ผานเกณฑมาตรฐานสวม

สาธารณะระดบประเทศ(HAS)

เกณฑการประเมน

สวมทกแหงผานเกณฑมาตรฐาน16ขอ

วตถประสงค

เพอพฒนาสวมในโรงเรยนใหบรรลเปาหมาย 3 ดานคอสะอาด (Health) เพยงพอ (Accessibility)

และปลอดภย(Safety)

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานตอเนองจากองคประกอบท 4 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรอง การจด

สงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ และสอดคลองกบงานตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ โดยมแนวทาง

การดำเนนงานดงน

1. โรงเรยนศกษาเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะระดบประเทศ (HAS) 16 ขอ และมอบหมาย

ผรบผดชอบใหชดเจน

2. โรงเรยนและนกเรยนดำเนนการพฒนาสวมในโรงเรยนทกแหงใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน

3. โรงเรยนควบคมกำกบเรองการดแลรกษาความสะอาดสวมและบรเวณโดยรอบ การตรวจ

ซอมอปกรณชำรดการหามสบบหรรวมทงสงเสรมนกเรยนใหมพฤตกรรมการใชสวมอยางถกตอง

ผลทไดรบ

1. สวมมความสะอาดปลอดภยเพยงพอและรกษามาตรฐานตามเกณฑอยางตอเนอง

2. นกเรยนไดใชสวมทถกสขลกษณะและมพฤตกรรมการใชสวมทด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 124

ตวชวดท 14 มการจดหรอจำหนายอาหารวางและเครองดมทมคณคาทางโภชนาการ

ไมหวานจด ไมเคมจด และไมมไขมนสง

ความหมาย

อาหารวางและเครองดมทมคณคาทางโภชนาการ ไมหวานจด ไมเคมจด และไมมไขมนสง

หมายถง อาหารทบรโภคระหวางมออาหารหลกทมประโยชนใหพลงงานและมสารอาหารทจำเปนตอรางกาย

ครบถวนเพยงพอ ไดแก โปรตน แคลเซยม เหลก วตามนเอ วตามนซ วตามนบ 1 วตามนบ 2 หรอใยอาหาร

ไมนอยกวา 2 ชนด โดย แตละชนดมปรมาณไมตำกวารอยละ 10 ของปรมาณทควรไดรบตอวนและมปรมาณ

นำตาล โซเดยม และนำมน/ไขมนในระดบตำไมเกนเกณฑทกำหนด พลงงานทไดรบจากการรบประทาน

อาหารวาง โดยเฉลยแตละมอในเดกอาย 4-5ปไมควรเกนมอละ130กโลแคลอร เดกอาย 6-13ปไมเกนมอละ

160กโลแคลอรและเดกอาย14-19ปไมเกนมอละ200กโลแคลอรในโรงเรยนไมควรใหมการจดและจำหนาย

อาหารวางหรอขนมทมรสหวานจดเคมจดและมไขมนสง

อาหารวางรสหวานจด หมายถง อาหารหรอขนมทมคณคาทางโภชนาการตำและมผลเสยตอ

การเจรญเตบโตเปนอนตรายตอสขภาพ ทำใหรบประทานอาหารมอหลกไดนอย สงผลตอการขาดอาหาร

(ผอม, เตย) หากรบประทานอาหารมอหลกมากดวย เดกจะมภาวะอวน ไดแก ขนมทมปรมาณนำตาลสงเกน

12 กรมหรอเกนประมาณ 3 ชอนชาตอมอ (นำตาล 1 ชอนชา หนก 4 กรม) เชน ชอกโกแลต ทอฟฟ ลกอม

อมยมนมอดเมดหมากฝรง เยลลขาวโพดอบกรอบขนมปงกรอบบสกต เวเฟอรไสตางๆคกกหวานเยนหรอ

ไอศกรม ฯลฯ การบรโภคนำตาลควรรบประทานแตนอย ทงในอาหารมอหลกและอาหารวาง ใน 1 วน สำหรบ

กลมอาย6-13ปไมควรเกน4ชอนชา(16กรม)และกลมอาย14-18ปไมควรเกน6ชอนชา(24กรม)

เครองดมทมรสหวานจด หมายถง เครองดมทมปรมาณนำตาลทระบในฉลากโภชนาการหรอเตม

นำตาลเกนรอยละ5ตอการบรโภค1ครงเชนนมเปรยวนมปรงแตงรสนำอดลมนำผลไมรสตางๆชาเขยว

การบรโภคนำตาล ควรรบประทานแตนอย ทงในอาหารมอหลกและอาหารวาง การบรโภคนำตาล

ใน 1 วน สำหรบกลมอาย 6-13 ป ไมควรเกน 4 ชอนชา (16 กรม) และกลมอาย 14-18 ป ไมควรเกน

6ชอนชา(24กรม)

อาหารวางรสเคมจดหมายถงอาหารทมปรมาณโซเดยมระบในฉลากโภชนาการเกนรอยละ4ของ

ปรมาณโซเดยมทแนะนำใน 1 วน ตอการบรโภค 1 ครง หรอปรมาณโซเดยมเกน 100 มลลกรมตอครง หรอ

มเกลอเกน0.25กรมเชนขนมซองขนมถงประเภทปลาเสนปรงรสมนฝรงทอดขาวเกรยบสาหรายฯลฯ

โซเดยมหมายถงแรธาตทจำเปนตอรางกายมหนาทรกษาความสมดลของของเหลวในรางกายและ

ความดนโลหตใหอยในระดบปกต ถาไดรบมากเกนไปเปนประจำ จะมความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง

โรคไต โรคหวใจ ฯลฯ แหลงของโซเดยม ไดแกอาหารธรรมชาต เครองปรงรส เชนเกลอ นำปลา ซอว อาหาร

แปรรปเชนผกดองไขเคมไสกรอกหมยอบะหมกงสำเรจรปขนมอาหารขบเคยวฯลฯ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 125

เกลอ เครองปรงรสเคมทมโซเดยมปรมาณสง เกลอ 1 ชอนชา (5 กรม) จะมโซเดยม 2,000

มลลกรมปรมาณเลกนอยทงอาหารมอหลกและอาหารวาง ใน1 วน ไมควรบรโภคโซเดยมเกน 2,400มลลกรม

หรอเกลอไมควรเกน1ชอนชา

ปรมาณโซเดยมทควรไดรบตอวน

กลมอาย ปรมาณโซเดยมตอวน (มลลกรม)

6-8ป 325-950

9-12ป 400-1,175

13-15ป 500-1,500

16-18ป 525-1,600

อาหารวางทมไขมนสง หมายถงอาหารวางทมคณคาทางโภชนาการตำ ไขมนสงมผลเสยตอ

การเจรญเตบโตของเดกทำใหเดกมภาวะอวนเสยงตอภาวะไขมนในเลอดสงโรคเบาหวานโรคความดนโลหตสง

ไดแกอาหารทปรงโดยใชนำมนมากเกน2.5กรมตอมอหรอมากกวาครงชอนชา(นำมน1ชอนชาหนก5กรม)

หรออาหารทอดดวยนำมนทวม เชน มนฝรงทอด ลกชนทอด ไสกรอกทอด ขนมซอง ขนมเบเกอร เคกหนาครม

คกกพฟพายโดนทพซซาฯลฯ

เกณฑการประเมน จดหรอจำหนายทกวนเปดเรยน

วตถประสงค

เพอใหนกเรยนบรโภคอาหารวางทมคณคาทางโภชนาการไมหวานจดไมเคมจดและไมมไขมนสง

แนวทางการดำเนนงาน

1. มการสำรวจอาหารวางทจด/จำหนายในโรงเรยน 2. อาหารวางมคณคาทางโภชนาการทควรนำมาจดหรอจำหนายในโรงเรยนมดงน นม นมสดรสจดวนละ 1-2 มอๆ ละ 1 กลอง/ถง (200 ซซ) ใหกลมเดกทวไป สำหรบเดกทวม เรมอวนหรออวน ใหดมนมพรองมนเนยหรอนมขาดมนเนยแทน และจำหนายนม/ผลตภณฑนมใน รานสหกรณ/รานคาเชนนมสดรสจดนมพรองมนเนยนมขาดมนเนยและโยเกรตรสธรรมชาตฯลฯ ผลไม ควรรบประทานผลไมสดวนละ1-2 สวน ถาเปนผลไมตากแหงตองไมเตมนำตาลเชนกลวยตากไมชบนำผงฯลฯ พชหวและถวเมลดแหงเชนขาวโพดตมมนเทศตมเผอกตมถวลสงตมฯลฯ ขนมไทยรสไมหวานจด ปรมาณ 1 ถวยเลก โดยมอาหารกลมขาว-แปง(พชหว) กลมผกกลมผลไมกลมเนอสตว(ถวเมลดแหง)หรอกลมนมเปนสวนประกอบเชนฟกทองแกงบวดกลวยบวดชเตาสวนขาวตมมดถวเขยวตมนำตาลฯลฯ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 126

อาหารวางอนๆ มกลมผก กลมผลไม กลมเนอสตว (ถวเมลดแหง) หรอกลมนม เปนสวนประกอบเชนซาลาเปาไสหมแดงขนมจบแซนวชไสทนาขนมปงไสหมหยองฯลฯ 3. ตรวจสอบปรมาณนำตาลเกลอไขมนในอาหารวางและเครองดมดงน 3.1ตรวจสอบปรมาณนำตาล ขนมททำเอง ใหดจากสตรขนมแยกสวนประกอบแตละชนดและนำหนกเปนกรมและ

จำนวนชนหรอถวยทไดจากสตรนน ดปรมาณนำตาลทใชทงหมด หารดวยจำนวนชนหรอถวย จะไดปรมาณ

นำตาลตอชนหรอถวย ถาเดกกนขนมคนละ1 ชนจะไดนำตาลตามปรมาณทแนะนำได แตถาเดกกน 2 ชน จะตองคณปรมาณนำตาลดวย 2 ถาปรมาณนำตาลสงเกน 12กรมหรอเกนประมาณ3ชอนชาตอมอ ตองลดปรมาณนำตาลหรอเปลยนเปนขนมอนแทน ขนมสำเรจรปทมบรรจภณฑ ใหดจากฉลากโภชนาการ แตถาไมม ใหดทสวนประกอบคำนวณปรมาณนำตาล เครองดมสำเรจรปทมปรมาณนำตาลระบในฉลากโภชนาการไมเกนรอยละ 5 ตอการบรโภค1ครงหรอมนำตาลเกน5กรมในเครองดม100ซซ เครองดมผสมเอง กรณไมใสนำแขงการคำนวณปรมาณนำตาลในเครองดมเชน นำตาลไมเกน5กรมตอนำ100ซซหรอ นำตาลครงขด(50กรม)ตอนำ1ลตร(1,000ซซ)หรอ นำตาลครงกโลกรม(500กรม)ตอนำ10ลตร กรณใสนำแขงการคำนวณปรมาณนำตาลในเครองดมเชน นำตาลไมเกน10กรมตอนำ100ซซหรอ นำตาล1ขด(100กรม)ตอนำ1ลตร(1,000ซซ)หรอ นำตาล1กโลกรมตอนำ10ลตร ปรบลดปรมาณนำตาลและไมนำอาหารทมนำตาลเกนกำหนดมาจำหนายในโรงเรยน 3.2ตรวจสอบปรมาณเกลอโซเดยมโดย - ตรวจสอบปรมาณโซเดยมทระบในฉลากโภชนาการ ไมเกนรอยละ 4 ของปรมาณโซเดยมทแนะนำใน1วนตอการบรโภค1ครงหรอปรมาณโซเดยมไมเกน100มลลกรมตอครงหรอมเกลอไมเกน0.25มลลกรมถาเกนแสดงวามรสเคมจด 3.3ตรวจสอบปรมาณไขมนโดยสงเกตจาก - อาหารวางทปรงเองใชนำมนมากไมเกน2.5กรมตอมอหรอไมมากกวาครงชอนชา(นำมน1ชอนชาหนก5กรม)ถาเกนหรออาหารทอดดวยนำมนทวมแสดงวามไขมนสง - อาหารวางทมบรรจภณฑใหดจากฉลากโภชนาการ ไขมนทงหมดตองไมเกน 2.5 กรม ถาเกนแสดงวามไขมนสง

ผลทไดรบ

โรงเรยนมการจดหรอจำหนายอาหารทมคณคาทางโภชนาการและสงเสรมพฤตกรรมใหนกเรยน

รบประทานอาหารวางทรสไมหวานจดไมเคมจดและไมมไขมนสง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 127

ตวชวดท 15 มการสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดบรโภคผกมอกลางวน ตามปรมาณทแนะนำ

ความหมาย

โรงอาหารผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน หมายถง โรงเรยนมการจดการ และ

ควบคมโรงอาหารตามมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยนเพอใหอาหารปลอดภยจากเชอโรคพยาธ และ

สารเคมทเปนอนตรายตอสขภาพ

เกณฑการประเมน

มการสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดบรโภคผกมอกลางวนตามปรมาณทแนะนำ หมายถง โรงเรยน

มการจดบรการหรอจำหนายอาหารกลางวนทมผกเปนสวนประกอบทกวนเปดเรยน โดยมปรมาณผกในจานหรอ

ถาดอาหารกลางวนเพยงพอตามปรมาณทแนะนำ ทงนในการจดอาหารกลางวนตองคำนงถงอาหารทมประโยชน

และมคณคาทางโภชนาการประเภทอนดวย ไดแก กลมเนอสตว ขาว/แปง เพอใหเดกไดรบสารอาหารครบถวน

และมปรมาณเพยงพอ

เกณฑการประเมน

นกเรยนไดรบประทานผกเพยงพอตามปรมาณทแนะนำทกวนเปดเรยน

3ชอนกนขาว/มอ/คน(นกเรยนชนอนบาล)

4ชอนกนขาว/มอ/คน(นกเรยนชนประถมศกษา)

5ชอนกนขาว/มอ/คน(นกเรยนชนมธยมศกษา)

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนมการจดอาหารกลางวนทมคณคาทางโภชนาการทกวนเปดเรยนตามปรมาณ

ทแนะนำ

แนวทางการดำเนนงาน

เดกวยนมความตองการพลงงานและสารอาหารมากขน เพอเตรยมความพรอมกอนเขาสวยรนและ

วยรน ซงเปนชวงทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว มผลตอโครงสรางของรางกาย ความสามารถในการเรยนร

จดจำ และการสรางภมตานทานโรค รวมทงการทำกจกรรมตาง ๆ ในเรองการจดอาหารกลางวนใหมคณคาทาง

โภชนาการ อาหารมอกลางวนเปนอาหารมอหลกมอหนงทจะทำใหเดกไดรบพลงงานและสารอาหารทครบถวน

เพยงพอตอความตองการของรางกายมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. มการดแลควบคมกำกบการตกอาหารใหไดตามปรมาณทแนะนำดงน

ระดบชน ผก เนอสตว ขาว-แปง

ระดบอนบาล 3ชอนกนขาว(หรอ1ทพพ) 1.5ชอนกนขาว 2ทพพ

ระดบประถมศกษา 4ชอนกนขาว 2ชอนกนขาว 3ทพพ

ระดบมธยมศกษา 5ชอนกนขาว 3ชอนกนขาว 4ทพพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 128

เนอสตว

2. มการกำหนดรายการอาหารลวงหนาประมาณ 1 เดอน เพอตรวจสอบวาอาหารทจดนน

มความหลากหลายโดยกำหนดชนดอาหารทสำคญไดแก

จดอาหารใหมไขเปนสวนประกอบ สปดาหละ 1-2 วน

จดอาหารใหมเนอปลาเปนสวนประกอบสปดาหละ 1-2 วน

จดอาหารทเปนแหลงธาตเหลก สปดาหละ 1 วน

จดรายการอาหารทมผกเปนสวนประกอบทกวน

การแยกกลมขาว-แปง กลมผก หรอกลมผลไมตามชนดอาหาร

ชนดอาหาร กลมขาว-แปง กลมผก กลมผลไม

ขาวโพดเทยน

ขาวโพดขาวเหนยว

ขาวโพดเหลอง

มะละกอดบ

ขาวโพดออน

มะมวงดบ

มะมวงสก

มะละกอสก

สบปะรดหาม,สก

3. วธการคำนวณปรมาณผกและเนอสตวทซอเพอประกอบอาหารมอกลางวนดงน

กลมอาหาร จำนวนกรมตอนกเรยน 1 คนตอมอ

ระดบอนบาล ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา

ผก 50 70 90

30 40 60

(หรอไข1ฟอง) (หรอไข1ฟอง) (ไข1ฟอง+เนอสตว1ชอนโตะ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 129

ตวอยางการคำนวณปรมาณผกทซอในแตละวนดงน

นกเรยนชนอนบาลจำนวน100คนตองซอผก50กรมx100คน=5,000กรมหรอ5กโลกรม

นกเรยนชนประถมฯจำนวน100คนตองซอผก70กรมx100คน=7,000กรมหรอ7กโลกรม

นกเรยนชนมธยมฯจำนวน100คนตองซอผก90กรมx100คน=9,000กรมหรอ9กโลกรม

กรณครรบประทานอาหารทโรงเรยนตองคำนวณปรมาณผกของครคนละ120กรม

4. กรณโรงเรยนใหรานคามาจดจำหนาย การซอผกและเนอสตว/ไข รวมทงการตกอาหารใหได

ตามปรมาณทแนะนำใชหลกการเดยวกนกบกรณโรงเรยนจดบรการเอง

4.1 การกำหนดรายการอาหารทขายดงน

รานขายขาวราดแกง อาหารทขายประกอบดวยรายการอาหารทมเนอสตวเปน

สวนประกอบอยางนอย2เมนและรายการอาหารทมผกเปนสวนประกอบอยางนอย2เมน

รานอาหารจานเดยว เชนขาวขาหม ขาวหมแดง ตองมผกใหเตมทหนาราน

ในกรณขาวมนไกควรเปนขาวธรรมดาทไมมน

รานกวยเตยวตองมผกใหเตมทหนาราน

4.2 สำรวจจำนวนนกเรยนเฉลยตอวนทมาซอแตละรานทขายอาหารมอหลก

คำนวณปรมาณผก/เนอสตวทตองซอโดยใชหลกเกณฑเชนเดยวกบขอ3

ตกอาหารใหมปรมาณผกตามขอ1

ตรวจสอบปรมาณอาหารในจานทนกเรยนซอกน ใหมปรมาณกลมขาวแปง

กลมผกและกลมเนอสตวตามปรมาณทแนะนำ

5. จดทำโครงการ/โครงงาน/กจกรรม/มาตรการ ทจงใจใหเดกรบประทานอาหารแตละกลมตาม

ปรมาณทแนะนำ

ผลทไดรบ นกเรยนไดรบประทานอาหารมอหลกทมคณคาทางโภชนาการและไดรบสารอาหารครบถวน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 130

ตวชวดท 16 โรงอาหารผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน

ความหมาย

โรงอาหารผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน หมายถง โรงเรยนมการจดการ และ

ควบคมโรงอาหารตามมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน เพอใหอาหารปลอดภยจากเชอโรค พยาธ และ

สารเคมทเปนอนตรายตอสขภาพ

เกณฑการประเมนโรงอาหารผานเกณฑมาตรฐาน30ขอ

วตถประสงค

เพอใหโรงอาหารเปนสถานทสำหรบการปรงประกอบอาหารและใหบรการอาหารทถกสขลกษณะ

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 4 และ7ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรอง

การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ โภชนาการและอาหารทปลอดภย และสอดคลองกบงานตาม

นโยบายกระทรวงศกษาธการโดยมแนวทางการดำเนนงานดงน

1. วางแผนการดำเนนงานดานสขาภบาลอาหารและกำหนดการปองกนไวลวงหนา เชน

การปองกนสตวพาหะไมใหอาศยหรอกนอาหารในโรงอาหาร ความปลอดภยในสถานทและวสดอปกรณ การจด

ระเบยบสงของเครองใชตางๆสขอนามยของผปรงและผเสรฟฯลฯ

2. สงเสรมการเรยนรและฝกทกษะนกเรยน เพอใหเกดพฤตกรรมการบรโภคอยางปลอดภย ไดแก

การสงเกตฉลากผลตภณฑ พฤตกรรมผปรงผเสรฟและภาชนะอปกรณทเหมาะสมกบอาหาร เชน เมลามน

ไมควรใชกบอาหารทรอนจดฯลฯ

3. ควบคมใหมการตรวจสขภาพประจำปของผปรง และผเสรฟทกคน โดยมผลการตรวจอจจาระ

เพอคดกรองโรคตดตอระบบทางเดนอาหาร และผลเอกซเรยปอดเพอคดกรองโรคระบบทางเดนหายใจ ถาม

อาการนาสงสยเชนตวเหลองตาเหลองออนเพลยฯลฯใหตรวจไวรสตบอกเสบชนดเอรวมดวย

4. มมาตรการ แนวทางปฏบตและสรางความเขาใจแกผปรงผเสรฟรวมทงบคลากรของโรงเรยน

และผขายอาหารจากภายนอก

ผลทไดรบ

เพอใหนกเรยนไดรบประทานอาหารทสะอาดและมพฤตกรรมการบรโภคทปลอดภย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 131

ตวชวดท 17 การบาดเจบในโรงเรยนททำใหนกเรยนตองพกรกษาตวในโรงพยาบาล

ความหมาย

การบาดเจบในโรงเรยนททำใหนกเรยนตองพกรกษาตวในโรงพยาบาล หมายถง นกเรยน มการบาดเจบขณะอยภายในโรงเรยน และแพทยผรกษามความเหนวาตองพกรกษาตวในโรงพยาบาล

ในชวงรอบปทผานมาโดยนบยอนหลง1ปถดจากวนประเมน

การบาดเจบในโรงเรยน หมายถง อบตเหตและการบาดเจบททำใหนกเรยนตองพกรกษาตว ในโรงพยาบาล ไดแก อบตเหตและการบาดเจบทมสาเหตจากอาคารเรยน บอ/สระนำ สนามและเครองเลน วสดอปกรณ เครองใชไฟฟาสารเคมทเปนอนตรายการขบขยานพาหนะในโรงเรยนการจราจรในโรงเรยนและพนทรบผดชอบภายนอกโรงเรยนการทะเลาะววาทหรอพฤตกรรมรนแรงฯลฯ เกณฑการประเมน ไมมนกเรยนบาดเจบททำใหตองพกรกษาตวในโรงพยาบาลในชวงรอบปทผานมา วตถประสงค

เพอเฝาระวงและปองกนการเกดอบตเหตในโรงเรยน

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานตอเนองจากองคประกอบท 4 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรอง การจด สงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ และสอดคลองกบงานตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ โดยมแนวทางการดำเนนงานดงน 1. มนโยบายสงเสรมความปลอดภยในโรงเรยนไดแก สงเสรมความปลอดภยในการเดนทางไปกลบระหวางบานและโรงเรยน เชน การจราจรในโรงเรยนสวมหมวกนรภยทกครงขณะโดยสารหรอขบขรถจกรยานยนตฯลฯ การเฝาระวงจดเสยงตางๆเชนประตรวทางตางระดบทอ/รางระบายนำสวทช/สายไฟตทำนำเยน(ตองตอสายดนทกจด)เครองเลนชำรด/ผกรอนเปนสนมฯลฯ การจดทำขอมลการบาดเจบเพอใชวางแผนปองกนและแกไข จดกจกรรมใหความรฝกทกษะและวนยเกยวกบกฎจราจร การดแลเดกเพอปองกนอนตรายจากการพลดตก หกลม ชนกระแทก จมนำ สารพษ สตวกดความรอนลวกไฟฟาและอบตเหตจราจรสอนใหเดกรจกอนตรายและหลกเลยงการเขาใกลแหลงนำ 2. มมาตรการความปลอดภยและคมครองนกเรยนจากความรนแรง กรณเกดเหตการณ เชนนกเรยนแกลงรงแกกนใชความรนแรงการลงโทษการทำรายจตใจการพกพาอาวธการตงแกงตางๆฯลฯ 3. มแผนฉกเฉน แผนสาธารณภย และระบบสงตอไปยงสถานบรการ/โรงพยาบาลใกลเคยงบคลากรในโรงเรยนควรไดรบการฝกทงการปฐมพยาบาลและการกชพเบองตน 4. มกจกรรมเสรมหลกสตรเพอฝกทกษะความปลอดภยใหแกนกเรยน

ผลทไดรบ

โรงเรยนมการเฝาระวงและปองกนการเกดอบตเหตเพอใหนกเรยนอยในสงแวดลอมทปลอดภย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 132

ตวชวดท 18 มการจดการปญหาทเกดจากมลภาวะภายนอกโรงเรยน

ทมผลกระทบตอสขภาพ

ความหมาย

มการจดการปญหาทเกดจากมลภาวะภายนอกโรงเรยนทมผลกระทบตอสขภาพ หมายถง

โรงเรยนมการแกไขปญหาสภาวะสงแวดลอมทเปลยนแปลงหรอเกดมลภาวะ ซงสงผลกระทบตอสงแวดลอมใน

โรงเรยน และเปนอนตรายตอสขภาพนกเรยน ครและบคลากร เชน ขยะ มลภาวะทางนำ เสยง ความรอน

อากาศควน/ฝนละอองแมลงวนฯลฯ

เกณฑการประเมน มการจดการทกปญหา(ถาม)

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนจดการแกไขปญหามลภาวะภายนอกทมผลกระทบตอสขภาพนกเรยนและชมชน

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานตอเนองจากองคประกอบท 4 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพเรอง การจด

สงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ และสอดคลองกบงานตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ โดยมแนวทาง

การดำเนนงานดงน

1. คนหาปญหามลภาวะดวยวธการตางๆ เชน สำรวจ สงเกต แหลงขอมลทมอยทงภายในและ

ภายนอกโรงเรยน เพอใหไดปญหาทกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ เชน ปญหาการกำจดขยะ มลภาวะทางนำ

เสยงความรอนอากาศฝนละอองแมลงวนฯลฯ

2. การปรบปรงแกไขสภาพแวดลอม เพอใหเกดผลดตอสขภาพของทกคนอยางยงยน ควรเกดจาก

การมสวนรวมของผเกยวของไดแกผบรหารครบคลากรนกเรยนและชมชน

3. กรณโรงเรยนไมสามารถแกไขไดเอง ควรมการประสานงานกบผกอมลภาวะหรอทำหนงสอ

แจงหนวยงานทเกยวของเพอแกไขปญหารวมกนและมการตดตามผลการแกไขหรอรองเรยน

4. สงเสรม สรางจตสำนก หรอรณรงครวมกบชมชนใหเกดความตระหนก และชวยกนรกษา

สงแวดลอมลดภาวะโลกรอนและอนรกษธรรมชาตแมวาโรงเรยนจะไมมปญหามลภาวะ

ผลทไดรบ

นกเรยนครบคลากรและชมชนอยในสงแวดลอมทปลอดจากมลภาวะทมผลกระทบตอสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 133

ตวชวดท 19 โรงเรยนผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน

ความหมาย

โรงเรยนผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน หมายถง การจดการ ควบคม

ปองกนการแพรกระจายของโรคตดตอจดสภาพแวดลอมใหถกสขลกษณะและจดอาคารสถานทใหมความมนคง

แขงแรงเพอใหเดกมความปลอดภย

เกณฑการประเมน สงแวดลอมในโรงเรยนผานเกณฑมาตรฐาน20ขอ

วตถประสงค

เพอใหโรงเรยนบรหารจดการสงแวดลอมตามมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน

แนวทางการดำเนนงาน

เปนการดำเนนงานทตอเนองจากองคประกอบท 4 ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ เรองการจด

สงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอสขภาพ และสอดคลองกบงานตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ โดยมแนวทาง

การดำเนนงานดงน

1. จดสงแวดลอมทปลอดภยถกสขลกษณะและจดระเบยบสงของเครองใชตางๆ

2. สำรวจปรบปรงซอมแซมแกไขบรเวณทเปนจดเสยงอยางสมำเสมอ

3. มการกำจดสงปฏกลหรอของเสย เชน นำโสโครก ขยะมลฝอยหรอของเสยไมใหเปนแหลง

แพรกระจายเชอโรคหรอแหลงเพาะพนธแมลงและสตวพาหะนำโรคเชนยงแมลงสาปแมลงวนหนสนขแมว

การจดการขยะในโรงเรยน ดำเนนการอยางครบวงจร ดวยวธการทเหมาะสมกบประเภทของ

ขยะตองมการเกบรวบรวมและนำไปกำจดอยางถกวธดงน

- จดตงถงขยะแยกประเภทมฝาปดมดชดปองกนแมลงและสตวพาหะนำโรค

- ใหความรแกนกเรยน เรองคดแยกขยะกอนทง การลดปรมาณขยะดวยวธการตางๆ เชน

ใชใบตองแทนพลาสตกโฟมเศษอาหารนำไปเลยงสตวทำปยชวภาพ(EM)เศษใบไมทำปยหมกฯลฯ

- มการดำเนนงานธนาคารขยะอยางเปนระบบ สามารถชวยลดปรมาณขยะทงในโรงเรยน/

ชมชนและทำใหนกเรยนมพฤตกรรมทดมระเบยบวนยรกษาความสะอาดรจกออมเงน เหนคณคาของการแยก

ขยะนำมาขายหรอแลกเปนสงของทเปนประโยชนเชนนมไขฯลฯ

4. วางแผนการดำเนนงานดานความปลอดภยและกำหนดมาตรการปองกนไวลวงหนา เชน

มการซกซอมสถานการณในภาวะฉกเฉน

5. จดสงแวดลอมทางสงคม เชนการสรางบรรยากาศนาอย สงเสรมสมพนธภาพทดระหวางคร

นกเรยนรนพรนนองและเพอนเพอใหอยรวมอยางมความสขไมใชความรนแรงในการตดสนปญหาและลงโทษ

ผลทไดรบ

นกเรยนอยในสงแวดลอมทถกสขลกษณะและเออตอการดำรงชวตอยางมความสขขณะอยในโรงเรยน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 134

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 135

โรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

ภาคผนวก

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 136

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 137

ก. แบบสำรวจ/ประเมน

แบบสำรวจสวมตามเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะ

ระดบประเทศ

แบบสำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยน

แบบสำรวจสขาภบาลอาหารสงแวดลอมในโรงเรยน

แบบประเมนพฤตกรรมบรโภค

แบบประเมนจดแขงจดออน (SDQ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 138

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ฉบบป 2556 139

√“¬≈–‡Õ’¬¥¡“µ√∞“π º≈°“√ª√–‡¡‘π À¡“¬‡Àµÿ

ºà“π ‰¡àºà“π

§«“¡ –Õ“¥ (Healthy: H)

1. æ◊Èπ ºπ—ß ‡æ¥“π ‚∂ â«¡ ∑’Ë°¥‚∂ â«¡ ‚∂ªí “«– ∑’Ë°¥‚∂ªí “«–

–Õ“¥ ‰¡à¡’§√“∫ °ª√° Õ¬Ÿà„π ¿“æ¥’ „™âß“π‰¥â

2. πÈ”„™â –Õ“¥ ‡æ’¬ßæÕ ·≈–‰¡à¡’≈Ÿ°πÈ”¬ÿß ¿“™π–‡°Á∫°—°πÈ” ¢—πµ—°πÈ”

–Õ“¥ Õ¬Ÿà„π ¿“æ¥’ „™âß“π‰¥â

3. °√–¥“…™”√–‡æ’¬ßæÕµàÕ°“√„™âß“πµ≈Õ¥‡«≈“∑’ˇªî¥„Àâ∫√‘°“√

(Õ“®®”Àπà“¬À√◊Õ∫√‘°“√ø√’) À√◊Õ “¬©’¥™”√– ∑’Ë –Õ“¥

Õ¬Ÿà„π ¿“æ¥’ „™âß“π‰¥â

4. Õà“ß≈â“ß¡◊Õ °äÕ°πÈ” °√–®° –Õ“¥ ‰¡à¡’§√“∫ °ª√° Õ¬Ÿà„π ¿“æ¥’

·≈–„™âß“π‰¥â

5. ∫Ÿà≈â“ß¡◊Õ æ√âÕ¡„Àℙ⠵≈Õ¥‡«≈“∑’ˇªî¥„Àâ∫√‘°“√

6. ∂—ß√Õß√—∫¡Ÿ≈ΩÕ¬ –Õ“¥ ¡’Ω“ªî¥ Õ¬Ÿà„π ¿“æ¥’ ‰¡à√—Ë«´÷¡ µ—ÈßÕ¬Ÿà„π

∫√‘‡«≥Õà“ß≈â“ß¡◊Õ À√◊Õ∫√‘‡«≥„°≈⇧’¬ß

7. ¡’°“√√–∫“¬Õ“°“»¥’ ·≈– ‰¡à¡’°≈‘Ëπ‡À¡Áπ

8. ¿“æ∑àÕ√–∫“¬ ‘Ëߪؑ°Ÿ≈·≈–∂—߇°Á∫°—°‰¡à√—Ë« ·µ° À√◊Õ™”√ÿ¥

9. ®—¥„Àâ¡’°“√∑”§«“¡ –Õ“¥ ·≈–√–∫∫°“√§«∫§ÿ¡µ√«®µ√“

‡ªìπª√–®”

§«“¡‡æ’¬ßæÕ (Accessibility : A)

10. ®—¥„Àâ¡’ â«¡π—Ëß√“∫ ”À√—∫ºŸâæ‘°“√ ºŸâ Ÿß«—¬ À≠‘ßµ—Èߧ√√¿å ·≈–

ª√–™“™π∑—Ë«‰ªÕ¬à“ßπâÕ¬Àπ÷Ëß∑’Ë

11. â«¡ “∏“√≥–æ√âÕ¡„™âß“πµ≈Õ¥‡«≈“∑’ˇªî¥„Àâ∫√‘°“√

§«“¡ª≈Õ¥¿—¬ (Safety : S)

12. ∫√‘‡«≥∑’˵—Èß â«¡µâÕ߉¡àÕ¬Ÿà∑’Ë≈—∫µ“/‡ª≈’ˬ«

13. °√≥’∑’Ë¡’ÀâÕß â«¡µ—Èß·µà 2 ÀâÕߢ÷Èπ‰ª „Àâ·¬°‡ªìπÀâÕß â«¡ ”À√—∫

™“¬-À≠‘ß ‚¥¬¡’ªÑ“¬À√◊Õ —≠≈—°…≥å∑’Ë™—¥‡®π

14. ª√–µŸ ∑’Ë®—∫‡ªî¥-ªî¥ ·≈–∑’Ë≈ÁÕ§¥â“π„π –Õ“¥ Õ¬Ÿà„π ¿“æ¥’ „™âß“π‰¥â

15. æ◊ÈπÀâÕß â«¡·Àâß

16. · ß «à“߇撬ßæÕ “¡“√∂¡Õ߇ÀÁπ‰¥â∑—Ë«∫√‘‡«≥

แบบสำรวจสวมตามเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะระดบประเทศ

ชอโรงเรยน........................อำเภอ......................จงหวด.........................วนทสำรวจ...................

ความสะอาด (Health: H)

ความเพยงพอ (Accessibility: A)

ความปลอดภย (Safety: S)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 140

แบบสำรวจสขาภบาลอาหารในโรงเรยน (สำหรบประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร)

ชอโรงเรยน........................อำเภอ......................จงหวด.........................วนทสำรวจ...................

วธการใชแบบสำรวจ

1. กาเครองหมาย“”ในชองผลการประเมนในแตละขอ“ผาน”หรอ“ไมผาน”ในกรณทไมม

กจกรรมทระบไวในขอมาตรฐานและไมเปนปญหาทางดานสขาภบาลอาหารใหถอวาผานมาตรฐานในขอนน

2. ในกรณโรงเรยนไมมโรงอาหาร หรอปรงอาหารมาจากภายนอก หรอผประเมนออกไปตรวจ

สถานทเตรยมและปรงตามแบบสำรวจ หากไมสามารถตรวจสถานทจรงได ใหตรวจสอบจากหลกฐานการควบคม

กำกบของโรงเรยน

3. สำหรบโรงเรยนทมรานจำหนายอาหารมากกวา 1 รานขนไป การใหผานมาตรฐานแตละขอ

รานอาหารจะตองปฏบตใหถกตองตามมาตรฐานทกราน

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

ก. สถานท

รบประทาน

อาหาร และ

บรเวณทวไป

ข. บรเวณทเตรยม

- ปรงอาหาร

ค. ตวอาหาร นำ

นำแขง

เครองดม

1. สะอาดเปนระเบยบ

2. โตะเกาอสะอาดแขงแรงจดเปน

ระเบยบ

3. มการระบายอากาศทด

4. สะอาดเปนระเบยบพนทำดวยวสด

ถาวรแขงเรยบสภาพด

5. มการระบายอากาศรวมทงกลนและ

ควนจากการทำอาหารไดดเชน

มปลองระบายควนหรอพดลมดด

อากาศทใชการไดด

6. ไมเตรยมและปรงอาหารบนพน

7. โตะเตรยม–ปรงอาหารและผนง

บรเวณเตาไฟตองทำดวยวสดท

ทำความสะอาดงาย(เชนสแตนเลส

กระเบอง)มสภาพดและพนโตะ

ตองสงจากพนอยางนอย60ซม.

8. อาหารและเครองดมในภาชนะบรรจ

ทปดสนทตองมเลขสารบบอาหาร

เชน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 141

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

9. อาหารสดเชนเนอสตวผกสดผลไม

และอาหารแหงมคณภาพดแยกเกบ

เปนสดสวนไมปะปนกนวางสงจาก

พนอยางนอย60ซม.สำหรบ

อาหารสดตองลางใหสะอาด

กอนนำมาปรง

10.อาหารและเครองดมในภาชนะบรรจ

ทปดสนทมคณภาพดเกบเปน

ระเบยบวางสงจากพนอยางนอย

30ซม.

11.อาหารทปรงสำเรจแลวเกบใน

ภาชนะทสะอาดมการปกปดวางสง

จากพนอยางนอย60ซม.

12.มตสำหรบปกปดอาหารทปรงสำเรจ

แลวและดานหนาของตตองเปน

กระจก

13.นำดมเครองดมนำผลไม

ตองสะอาดใสภาชนะทสะอาด

มฝาปดมกอกหรอทางเทรนนำหรอ

มอปกรณทมดามสำหรบตก

โดยเฉพาะและวางสงจากพน

อยางนอย60ซม.

14.นำแขงทใชบรโภคตองสะอาดใสใน

ภาชนะทสะอาดมฝาปดมอปกรณ

ทมดามสำหรบคบหรอตกโดยเฉพาะ

วางสงจากพนอยางนอย60ซม.

และตองไมมสงของอนแชรวมไว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 142

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

ง. ภาชนะอปกรณ

15.ภาชนะอปกรณเชนจานชามชอน

สอมฯลฯ ตองทำดวยวสดทไมเปน

อนตราย เชน สแตนเลส กระเบอง

เคลอบขาว แกว อลมเนยม เมลามน

สขาวหรอสออน สงกะสเคลอบขาว

ตะเกยบตองเปนไม ไมตกแตงส

หรอพลาสตกสขาว

16. ภาชนะใสนำสมสายช นำปลา และ

นำจม ตองทำดวยแกว กระเบอง

เคลอบขาว มฝาปด และชอนตก

ทำดวยกระเบองเคลอบขาว หรอ

สแตนเลส สำหรบเครองปรงรสอนๆ

ตองใสในภาชนะททำความสะอาด

งายมฝาปดและสะอาด

17.ล างภาชนะอปกรณด วยว ธ การ

อยางนอย2ขนตอนโดย

ขนตอนท1ลางดวยนำยา

ลางภาชนะและ

ขนตอนท2ลางดวยนำสะอาด

2ครงหรอลางดวย

นำไหลและอปกรณ

การลางตองสงจากพน

อยางนอย60ซม.

18.ใชอางลางภาชนะอปกรณทม

ทอระบายนำทใชการไดด

อยางนอย2อาง

19.จาน ชาม ถวย แกวนำ ถาดหลมฯ

เกบควำในภาชนะโปรงสะอาดหรอ

ตะแกรงวางสงจากพนอยางนอย

60 ซม.หรอ เกบในภาชนะหรอ

สถานททสะอาดมการปกปด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 143

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

จ. การรวบรวมขยะ

และนำโสโครก

ฉ. หองนำ หองสวม

ช. ผปรง ผเสรฟ

20.ชอน สอม ตะเกยบ วางตงเอาดาม

ขนในภาชนะโปรงสะอาดหรอ

วางเปนระเบยบในภาชนะทสะอาด

และมการปกปดตงสงจากพน

อยางนอย60ซม.

21.เขยงตองมสภาพด ไมแตกราวหรอ

เปนรอง มเขยงใชเฉพาะอาหารสก

และอาหารดบแยกกน มฝาชครอบ

(ยกเวนครวทมการปองกนแมลงวน

แลว)

22.ใชถงขยะทไมรวซมและมฝาปด

23.ทอหรอรางระบายนำทมสภาพด

ไมแตกราวระบายนำจากหองครว

และทลางภาชนะอปกรณลงสทอ

ระบายนำหรอแหลงบำบดไดด

และตองไมระบายนำเสยลงส

แหลงนำสาธารณะโดยตรง

24.มบอดกเศษอาหารและดกไขมนทใช

การไดดกอนระบายนำเสยทง

25.หองนำ หองสวม ตองสะอาดไมม

กลนเหมนมนำใชเพยงพอ

26.หองสวมแยกเปนสดสวนประต

ไมเปดสบรเวณ ทเตรยม–ปรงอาหาร

ทลางและเกบภาชนะอปกรณ

ทเกบอาหารและตองมอางลางมอ

ทใชการไดดอยในบรเวณหองสวม

27.แตงกายสะอาดสวมเสอมแขน

28.ผกผากนเปอนสขาวหรอ

มเครองแบบ ผปรงจะตองใสหมวก

หรอเนทคลมผมดวย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 144

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน หมายเหต

ผลการสำรวจ

29.ตองเปนผมสขภาพดไมเปน

โรคตดตอไมเปนโรคผวหนง

สำหรบผปรงจะตองมหลกฐาน

การตรวจสขภาพในปนน

ใหตรวจสอบได

30.มสขนสยทดเชนตดเลบสน

ไมสบบหรในขณะปฏบตงาน

ไมใชมอหยบจบอาหารทปรงเสรจ

แลวโดยตรง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 145

แบบสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน (สำหรบประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร)

ชอโรงเรยน........................อำเภอ......................จงหวด.........................วนทสำรวจ...................

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน ผาน ไมผาน

หมายเหต

ผลการสำรวจ

1. สนามและ

บรเวณ

2. อาคารเรยน

3. หองเรยน/

หองสมด

4. หองพยาบาล

1.บรเวณโดยรอบสะอาดและปลอดภย

2.มขอบเขตบรเวณโดยรอบโรงเรยน

เชนรวแนวตนไมฯลฯ

3.มการจดระเบยบการจราจรทาง

เขา–ออก

4.สนามกฬาสนามเดกเลนเครองเลน

ในสนามจดเปนสดสวนและปลอดภย

5.มบรเวณสำหรบพกผอนหยอนใจ

เปนระเบยบสวยงาม

6.อาคารเรยนสะอาดแขงแรงและ

มความปลอดภย

7.จดวางสงของเปนระเบยบเหมาะสม

และสวยงาม

8.สะอาดเปนระเบยบ

9.มการระบายอากาศดและมแสงสวาง

เพยงพอ

10.ขนาดของวสดอปกรณเชนโตะ

เกาอมขนาดเหมาะสมกบนกเรยน

เพยงพอและสภาพด

11.จดเปนสดสวนอปกรณของใช

สะอาดสภาพด

12.มยาเวชภณฑและวสดอปกรณ

ทจำเปนจดเกบเปนระเบยบมปาย

บอกชอยาชดเจนและยาไมหมดอาย

13.ในหองหรอบรเวณใกลเคยง

มทลางมอและทำความสะอาด

เครองมอ/อปกรณ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 146

เรอง รายละเอยดมาตรฐาน

ผาน ไมผาน

ผลการสำรวจ

4. หองพยาบาล

(ตอ)

5. การกำจดขยะ/

นำเสย/พาหะนำโรค

6. หองสวมรกษา

ความปลอดภย

7. กจกรรมสงเสรม

สขภาพ

14.สำหรบโรงเรยนสหศกษา

มแยกเตยงพกสำหรบชาย-หญง

15.มทรองรบขยะถกหลกสขาภบาล

เพยงพอไมมขยะในบรเวณโรงเรยน

16.มทอ/รางระบายนำสภาพด

ไมอดตน

17.มการบำบดนำเสยอยางเหมาะสม

เชนบอดกไขมนหลมซมหรอ

ระบบทอซม

18.มการควบคมกำจดแมลงสตวพาหะ

นำโรค

19.มระบบปองกน/อปกรณชวยใน

การดบไฟและมการตรวจสอบ

อปกรณไฟฟาอยเสมอ

20.มการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพ

และอนามยสงแวดลอม

ในโรงเรยน

หมายเหต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 147

แบบประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกอาย 6-13 ป

ชอ-สกล.......................................................ครงท.............วนท........................................

ความหมาย พฤตกรรมการบรโภคอาหารแตละขอนนหมายถงพฤตกรรมทเหมาะสมหากพฤตกรรมในขอใด

ไมปฏบตแสดงวาตองปรบปรงพฤตกรรมในเรองนน

วธประเมน 1.ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารในชวง1สปดาหทผานมา

2. ใหทำเครองหมายลงในชองปฏบตหรอไมปฏบตในพฤตกรรมแตละขอ ถาไมปฏบตใหดวา

พฤตกรรมการบรโภคอาหารทเหมาะสม

นอยกวา ปฏบต

มากกวา

ไมปฏบต

1. กนอาหารเชาทมกลมอาหารอยางนอย 2 กลม คอ กลมขาว-แปง

และเนอสตวหรอกลมขาว-แปงและนมทกวน

2. กนอาหารหลกวนละ3มอ(เชากลางวนเยน)ทกวน

3. กนอาหารวางวนละ2ครง(ชวงสายและชวงบาย)ทกวน

4. ปรมาณอาหารทบรโภคในแตละกลม

4.1กนอาหารกลมขาว-แปง วนละ 8 ทพพ ทกวน

4.2กนอาหารกลมผก วนละ 4 ทพพ ทกวน

4.3กนอาหารกลมผลไม วนละ 3 สวน ทกวน

4.4กนอาหารกลมเนอสตว วนละ 6 ชอนกนขาว ทกวน

4.5 ดมนม

นมรสจดวนละ3แกวหรอกลองทกวนสำหรบเดกไมอวน

นมพรองมนเนย/นมขาดมนเนยวนละ3แกวหรอกลอง

ทกวนสำหรบเดกอวน

5. กนปลาสปดาหละอยางนอย3วน

6. กนไขสปดาหละ3-7วนๆละ1ฟอง

7. กนอาหารทเปนแหลงธาตเหลกเชนตบเลอดสปดาหละ1-2วน

8. กนยาเมดเสรมธาตเหลก (เลอกใหตรงตามภาวะการเจรญเตบโต

ของเดก)

สปดาหละ1ครงๆละ1เมดสำหรบเดกทมการเจรญ

เตบโตด

ทกวนๆละ1เมดสำหรบเดกทขาดอาหารและกลมเสยง

เปนเวลา1เดอน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 148

พฤตกรรมการบรโภคอาหารทเหมาะสม

นอยกวา ปฏบต

มากกวา

ไมปฏบต

9. กนอาหารประเภทผดทอดและกะท

(เลอกใหตรงตามภาวะการเจรญเตบโตของเดก)

ไมมากกวา3อยางตอวนสำหรบเดกทมการเจรญเตบโตด

ไมมากกวา2อยางตอวนสำหรบเดกอวนและกลมเสยง

มากกวา3อยางตอวนสำหรบเดกขาดอาหารและกลมเสยง

10.ไมกนเนอสตวตดมนเชนหมสามชนขาหมคอหมหนงไกหนงเปด 11. ไมกนขนมทมรสหวาน เชน ไอตมหวานเยนชอคโกแลตหมากฝรง

ลกอมเยลลเปนตน

12. ไมดมเครองดมทมรสหวาน เชน นำอดลม นำหวาน โกโกเยน

ชาเยนนำปนนำผลไมนมเปรยวเปนตน

13.ไมกนขนมเบเกอรเชนเคกพายโดนทเปนตน

14.ไมกนขนมขบเคยว เชน ปลาเสนปรงรส มนฝรงทอด ขนมปง

เวเฟอรขนมปงแทงเปนตน

15.ไมเตมเครองปรงรสเคม เชน นำปลา ซอว แมกก ในอาหารทปรง

สกแลวทกครง

16. ไมเตมนำตาลในอาหารทปรงสกแลว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 149

แบบประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกอาย 14-18 ป

ชอ-สกล.......................................................ครงท.............วนท........................................

ความหมาย พฤตกรรมการบรโภคอาหารแตละขอนนหมายถงพฤตกรรมทเหมาะสมหากพฤตกรรมในขอใด

ไมปฏบตแสดงวาตองปรบปรงพฤตกรรมในเรองนน

วธประเมน 1.ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารในชวง1สปดาหทผานมา

2. ใหทำเครองหมายลงในชองปฏบตหรอไมปฏบตในพฤตกรรมแตละขอ ถาไมปฏบตใหดวา

พฤตกรรมการบรโภคอาหารทเหมาะสม

นอยกวา ปฏบต

มากกวา

ไมปฏบต

1. กนอาหารเชาทมกลมอาหารอยางนอย 2 กลม คอ กลมขาว-แปง

และเนอสตวหรอกลมขาว-แปงและนมทกวน

2. กนอาหารหลกวนละ3มอ(เชากลางวนเยน)ทกวน

3. กนอาหารวางวนละ2ครง(ชวงสายและชวงบาย)ทกวน

4. ปรมาณอาหารทบรโภคในแตละกลม

4.1กนอาหารกลมขาว-แปง วนละ 10 ทพพ ทกวน

4.2กนอาหารกลมผก วนละ 5 ทพพ ทกวน

4.3กนอาหารกลมผลไม วนละ 4 สวน ทกวน

4.4กนอาหารกลมเนอสตว วนละ 9 ชอนกนขาว ทกวน

4.5 ดมนม

นมรสจดวนละ3แกวหรอกลองทกวนสำหรบเดกไมอวน

นมพรองมนเนย/นมขาดมนเนยวนละ3แกวหรอกลอง

ทกวนสำหรบเดกอวน

5. กนปลาสปดาหละอยางนอย3วน

6. กนไขสปดาหละ3-7วนๆละ1ฟอง

7. กนอาหารทเปนแหลงธาตเหลกเชนตบเลอดสปดาหละ1-2วน

8. กนยาเมดเสรมธาตเหลก (เลอกใหตรงตามภาวะการเจรญเตบโต

ของเดก)

สปดาหละ1ครงๆละ1เมดสำหรบเดกทมการเจรญ

เตบโตด

ทกวนๆละ1เมดสำหรบเดกทขาดอาหารและกลมเสยง

เปนเวลา1เดอน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 150

พฤตกรรมการบรโภคอาหารทเหมาะสม

นอยกวา ปฏบต

มากกวา

ไมปฏบต

9. กนอาหารประเภทผดทอดและกะท

(เลอกใหตรงตามภาวะการเจรญเตบโตของเดก)

ไมมากกวา3อยางตอวนสำหรบเดกทมการเจรญเตบโตด

ไมมากกวา2อยางตอวนสำหรบเดกอวนและกลมเสยง

มากกวา3อยางตอวนสำหรบเดกขาดอาหารและกลมเสยง

10.ไมกนเนอสตวตดมนเชนหมสามชนขาหมคอหมหนงไกหนงเปด 11. ไมกนขนมทมรสหวาน เชน ไอตมหวานเยนชอคโกแลตหมากฝรง

ลกอมเยลลเปนตน

12. ไมดมเครองดมทมรสหวาน เชน นำอดลม นำหวาน โกโกเยน

ชาเยนนำปนนำผลไมนมเปรยวเปนตน

13.ไมกนขนมเบเกอรเชนเคกพายโดนทเปนตน

14.ไมกนขนมขบเคยว เชน ปลาเสนปรงรส มนฝรงทอด ขนมปง

เวเฟอรขนมปงแทงเปนตน

15.ไมเตมเครองปรงรสเคม เชน นำปลา ซอว แมกก ในอาหารทปรง

สกแลวทกครง

16. ไมเตมนำตาลในอาหารทปรงสกแลว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 151

แบบประเมนจดแขงและจดออน (Strengths and Difficulties Questionnaire: SDQ) พ.ศ. 2546

แบบประเมนจดแขงจดออน (Strengths and Difficulties Questionnaire = SDQ) น

เปนแบบประเมนของกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข พฒนาจาก The Strengths and Difficulties

Questionnaire (SDQ) และเปนเครองมอทผานการวจยแลววามประสทธภาพในการคดกรองปญหาเดกไดด

สามารถชวยเหลอครในการคดกรองปญหา และใหการชวยเหลอเบองตนแกเดกในโรงเรยน เหมาะทจะใชกบ

เดกอายระหวาง4–16ปแบบประเมนแตละชดม2หนาโดยมรายละเอยดดงน

หนาแรก เปนลกษณะพฤตกรรมจำนวน 25 ขอ มลกษณะของพฤตกรรมทง จดออน (ดาน 1-4)

และจดแขง(ดาน5)โดยสามารถจดเปนกลมพฤตกรรม5ดานไดแก

ดานท1 ปญหาดานอารมณ

ดานท2 ปญหาพฤตกรรมอยไมนง/สมาธสน

ดานท3 ปญหาพฤตกรรมเกเร

ดานท4 ปญหาความสมพนธกบเพอน

ดานท5 ความสามารถทางสงคม

คะแนนรวมในดานท 1 – 4 เปนคะแนนทแสดงถงจดออนของเดกในดานนนๆ (Total Difficulties

score) สวนคะแนนในดานท 5 เปนคะแนนทแสดงถงจดแขงของเดก (Strength score) ซงเปนสวนสำคญ

ในการพจารณานำจดแขงมาใชเพอใหการชวยเหลอแกปญหาจดออนดานอนๆ แกเดกตอไป ในขณะเดยวกน

คะแนนดานความสามารถทางสงคมกเปนตวบงชใหครไดทราบถงความยากงายในการแกปญหา ถาเดกมจดแขง

(คะแนนดานความสามารถทางสงคมสง) การใหความชวยเหลอปญหาพฤตกรรมจะงายกวาเดกทไมมจดแขง

(คะแนนดานความสามารถทางสงคมตำ)เปนตน

หนาท 2 ในดานหลงของแบบประเมน เปนการประเมนผลกระทบของพฤตกรรมวามความเรอรง

สงผลกระทบตอบคคลรอบขาง ตอตวเดกเอง มผลตอสมพนธภาพทางสงคม และชวตประจำวนของเดก มากนอย

เพยงไรซงในสวนนใชคำสรปวา“เปนระดบความรนแรงของปญหา”

ขอแนะนำในการใช

1. แบบประเมนจดแขงและจดออนม3ชดคอ

แบบประเมนทนกเรยนประเมนตนเอง ใชสำหรบเดกอาย11–16ป

แบบประเมนทครประเมนนกเรยน ใชสำหรบเดกอาย4–16ป

แบบประเมนทผปกครองประเมนนกเรยน ใชสำหรบเดกอาย4–16ป

แบบประเมนทง 3 ชดน มลกษณะขอคำถามคลายคลงกน รวมทงการตรวจใหคะแนน

ยกเวนเกณฑการแปลผลตางกนเลกนอย

2. ครหรอผปกครองทจะประเมนพฤตกรรมนกเรยนควรทำความรจกและมความใกลชดกบนกเรยน

ไมนอยกวา6เดอนและ/หรอชวงระยะเวลาทครมนใจวารจกนกเรยนดแลว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 152

3. ควรประเมนทง 25 ขอใหสมบรณในครงเดยวกน โดยครงแรกใหนกเรยนประเมนตนเองกอน

และใชชดคร/ชดผปกครอง ทำการประเมนนกเรยนซำ ควรเปนระยะเวลาทใกลเคยงกนเพอดผลทไดวาสอดคลอง

กนหรอไม

4. กรณทเหนวาผลทไดขดแยงกบความเปนจรง อาจใชแบบประเมนชดนในการสมภาษณหรอ

ใชเครองมออนชวยในการพจารณาเพมเตม อยาลมวา ไมมเครองมอชนดใดสมบรณแบบ ขนอยกบสภาพ

ความพรอมของผตอบแบบประเมนเปนสำคญ แบบประเมนเปนเครองมอเพอชวยเหลอในการคดกรองปญหา

นกเรยนเทานน ไมใชเปนตวชนำครในการตดสนปญหานกเรยน การประเมนพฤตกรรมนกเรยน เปน

การประเมนในชวง6เดอนทผานมายกเวนการใชเพอตดตามลกษณะพฤตกรรมของนกเรยน

เกณฑการวเคราะหผล

1. ใหใชแบบบนทกคะแนนและวเคราะหผล บนทกผลการประเมนและรวมคะแนนในแตละดาน

ดานจดแขงคอความสามารถทางสงคม และดานจดออน คอปญหาดานอารมณ พฤตกรรมอยไมนง/สมาธสน

ปญหาพฤตกรรมเกเร/ความประพฤต ปญหาความสมพนธกบเพอน และคะแนนรวมปญหาพฤตกรรม โดยบนทก

ใหสอดคลองในชดเดกประเมนตนเองชดครประเมนและชดผปกครองประเมน

2. นำผลคะแนนทไดในแตละดานคอจดแขง 1 ดานและคะแนนรวมจดออนทง 4 ดานเทยบกบ

เกณฑการวเคราะห

3. การแปลผล แบงออกเปน 2 ดาน คอ 1) ดานบวก หรอดานความสามารถทางสงคม แปลผล

วานกเรยนมจดแขงหรอไมมจดแขง2)ดานลบใชคะแนนรวมของจดออนทง4ดานนำมาแปลผลนกเรยนแตละ

คนวาอยในกลมปกตเสยงหรอมปญหา

4. กรณทประเมนครบทง 3 ชด หากผลการวเคราะหแตกตางกนใหคำนงวา มโอกาสเปนไปได

เนองจากอาจมมมมองทแตกตางกน ทงนควรดำเนนการศกษาขอมลเพมเตม เพอประกอบการอธบายผลทได

รวมทงการวางแผนใหการชวยเหลอตอไป

5. สามารถใชแบบประเมนดานสขภาพจตอนๆไดเชนแบบประเมนIQEQฯลฯ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 153

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ฉบบป 2556 153

หนาท1æ.». 2546 §√Ÿ

·∫∫ª√–‡¡‘π®ÿ¥·¢Áß·≈–®ÿ¥ÕàÕπ

Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ)

∑”‡§√◊ËÕßÀ¡“¬ „π™àÕß „µâ¢âÕ§«“¡ ‰¡à®√‘ß ®√‘ß∫â“ß ®√‘ß·πàπÕπ ‡æ’¬ß™àÕ߇¥’¬«„π·µà≈–¢âÕ§”∂“¡

°√ÿ≥“µÕ∫∑ÿ°¢âÕ „Àâ„°≈⇧’¬ß§«“¡‡ªìπ®√‘ß°—∫惵‘°√√¡¢Õ߇¥Á°∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ„π™à«ß 6 ‡¥◊Õπ∑’˺à“π¡“

À√◊Õ„π™à«ßªï°“√»÷°…“π’È

™◊ËÕ‡¥Á°................................................................................................................... ‡æ»¢Õ߇¥Á° ™“¬

«—𠇥◊Õπ ªï‡°‘¥¢Õ߇¥Á°.............................................Õ“¬ÿ¢Õ߇¥Á°....................ªï À≠‘ß

‰¡à®√‘ß ®√‘ß∫â“ß ®√‘ß·πàπÕπ

1. „ à„®°—∫§«“¡√Ÿâ ÷°¢ÕߺŸâÕ◊Ëπ

2. Õ¬Ÿà‰¡à ÿ¢ ‡§≈◊ËÕπ‰À«¡“° ‰¡à “¡“√∂Õ¬Ÿàπ‘Ë߉¥âπ“π

3. ∫à𪫥»√’…– ª«¥∑âÕßÀ√◊Õ§≈◊Ëπ‰ â∫àÕ¬Ê

4. ‡µÁ¡„®·∫àߪíπ°—∫‡¥Á°Õ◊Ëπ (¢π¡ ¢Õ߇≈à𠥑π Õ œ≈œ)

5. ·º≈߃∑∏‘Ï∫àÕ¬ À√◊ÕÕ“√¡≥å√âÕπ

6. §àÕπ¢â“ßÕ¬Ÿà‚¥¥‡¥’ˬ« ¡—°‡≈ࡵ“¡≈”æ—ß

7. ‚¥¬ª°µ‘·≈â« ‡™◊ËÕøíß ∑”µ“¡∑’˺Ÿâ„À≠à∫Õ°

8. ¡’§«“¡°—ß«≈À≈“¬‡√◊ËÕß ¥Ÿ‡À¡◊Õπ°—ß«≈∫àÕ¬

9. ™à«¬‡À≈◊Õ∂â“¡’„§√∫“¥‡®Á∫ ‰¡à ∫“¬„®À√◊Õ‡®Á∫ªÉ«¬

10. À¬ÿ°À¬‘° À√◊Õ¥‘Èπ‰ª¥‘Èπ¡“µ≈Õ¥‡«≈“

11. ¡’‡æ◊ËÕπ π‘∑Õ¬à“ßπâÕ¬Àπ÷Ëߧπ

12. ¡’‡√◊ËÕßµàÕ ŸâÀ√◊Õ√—ß·°‡¥Á°Õ◊Ëπ∫àÕ¬Ê

13. ‰¡à¡’§«“¡ ÿ¢ ‡»√â“À√◊Õ√âÕ߉Àâ∫àÕ¬Ê

14. ‚¥¬∑—Ë«‰ª‡ªìπ∑’Ë™Õ∫æÕ¢Õ߇¥Á°Õ◊Ëπ

15. «Õ°·«°ßà“¬ ‰¡à¡’ ¡“∏‘

16. «‘µ°°—ß«≈À√◊Õµ‘¥·®‡¡◊ËÕÕ¬Ÿà„π ∂“π°“√≥å„À¡à ‡ ’¬§«“¡¡—Ëπ„®ßà“¬

17. „®¥’°—∫‡¥Á°∑’ËÕ“¬ÿπâÕ¬°«à“

18. 查ª¥À√◊Õ¢’È‚°ß∫àÕ¬Ê

19. ∂Ÿ°‡¥Á°§πÕ◊Ëπ·°≈âßÀ√◊Õ√—ß·°

20. ¡—°Õ“ “™à«¬‡À≈◊ÕºŸâÕ◊Ëπ (æàÕ·¡à §√Ÿ ‡¥Á°Õ◊Ëπ)

21. §‘¥°àÕπ∑”

22. ¢‚¡¬¢Õß∑’Ë∫â“π ∑’Ë‚√߇√’¬π À√◊Õ∑’ËÕ◊Ëπ

23. ‡¢â“°—∫ºŸâ„À≠à‰¥â¥’°«à“‡¢â“°—∫‡¥Á°Õ◊Ëπ

24. ¡’§«“¡°≈—«À≈“¬‡√◊ËÕß À«“¥°≈—«ßà“¬

25. ¡’ ¡“∏‘„π°“√µ‘¥µ“¡∑”ß“π®π‡ √Á®

‚ª√¥°√Õ°‡æ‘Ë¡‡µ‘¡∂ⓧÿ≥¡’§«“¡‡ÀÁπÕ◊Ëπ........

(‚ª√¥æ≈‘°Àπâ“∂—¥‰ª)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 154

หนาท2

æ.». 2546 §√Ÿ

‚¥¬√«¡§ÿ≥§‘¥«à“‡¥Á°¡’ªí≠À“„π¥â“πÕ“√¡≥å ¥â“π ¡“∏‘ ¥â“π惵‘°√√¡ À√◊Õ§«“¡ “¡“√∂‡¢â“°—∫ºŸâÕ◊Ëπ¥â“π„¥

¥â“πÀπ÷ËßÀ√◊Õ‰¡à

‰¡à¡’ ¡’ªí≠À“ ¡’ªí≠À“ ¡’ªí≠À“

ªí≠À“ ‡≈Á°πâÕ¬ ™—¥‡®π Õ¬à“ß√ÿπ·√ß

∂ⓧÿ≥µÕ∫ ç¡’ªí≠À“........é ‚ª√¥µÕ∫¢âÕ 1) - 4) µàÕ‰ªπ’ȥ⫬

1) ªí≠À“∑’Ë¡’ ‡°‘¥¢÷Èπ¡“π“π‡∑à“‰√·≈â«

πâÕ¬°«à“ 1 ‡¥◊Õπ 1-5 ‡¥◊Õπ 6 - 12 ‡¥◊Õπ ¡“°°«à“ 1 ªï

2) ‡¥Á°√Ÿâ ÷°Àßÿ¥Àß‘¥À√◊Õ‰¡à ∫“¬„®°—∫ªí≠À“∑’Ë¡’À√◊Õ‰¡à

‰¡à‡≈¬ ‡≈Á°πâÕ¬ §àÕπ¢â“ß¡“° ¡“°∑’Ë ÿ¥

3) ªí≠À“∑’Ë¡’ √∫°«π™’«‘µª√–®”«—π¢Õ߇¥Á°„π¥â“πµà“ßÊ µàÕ‰ªπ’ÈÀ√◊Õ‰¡à

‰¡à‡≈¬ ‡≈Á°πâÕ¬ §àÕπ¢â“ß¡“° ¡“°∑’Ë ÿ¥

°“√§∫‡æ◊ËÕπ

°“√‡√’¬π„πÀâÕ߇√’¬π

4) ªí≠À“∑’Ë¡’ ∑”„Àâ§ÿ≥À√◊Õ™—Èπ‡√’¬π‡°‘¥§«“¡¬ÿà߬“°À√◊Õ‰¡à

‰¡à‡≈¬ ‡≈Á°πâÕ¬ §àÕπ¢â“ß¡“° ¡“°∑’Ë ÿ¥

„π·µà≈– —ª¥“À凥Á°§ππ’ÈÕ¬Ÿà°—∫§ÿ≥‚¥¬‡©≈’ˬ°’Ë™—Ë«‚¡ß (‚ª√¥√–∫ÿ) .........................................................™—Ë«‚¡ß

≈“¬‡´Áπ.....................................................................................«—π∑’Ë...................................................

‚ª√¥√–∫ÿ§«“¡ —¡æ—π∏å°—∫‡¥Á° (§√Ÿª√–®”™—Èπ/Õ◊ËπÊ)............................................................................

‚ª√¥µ√«® Õ∫Õ’°§√—Èß«à“∑à“πµÕ∫§√∫∑ÿ°¢âÕ

¢Õ∫§ÿ≥∑’Ë„À⧫“¡√à«¡¡◊Õ„π°“√°√Õ°·∫∫ª√–‡¡‘ππ’È

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 155

ข. แบบรายงาน

แบบสรปขอมลการประเมนตนเองของ

โรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

แบบรายงานการประเมนภาวะการเจรญเตบโต

แบบรายงานการสำรวจสภาวะชองปากนกเรยน

แบบรายงานการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกเรยน

แบบรายงานการประเมนจดแขงจดออน (SDQ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 156

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 157

2

แบบส

รปกา

รประ

เมนต

นเอง

ตามเ

กณฑโ

รงเรยน

สงเส

รมสข

ภาพร

ะดบเ

พชร

โรงเรย

น....

......

......

......

......

......

......

......

......

......สา

นกงา

นเขต

พนทก

ารศก

ษา...

......

......

......

......

......

..สงก

ด....

......

......

......

......

......

......

......

..ตาบ

ล....

......

......

......

......

......

......

...

อาเภ

อ....

......

......

......

......

......

......

....จงห

วด...

......

......

......

......

......

......มน

กเรย

น....

......

......

......

....คน

ขน

าดโรงเรย

น

เลก

กลา

ง

ให

ญ

/

1.โรงเรย

นผาน

การป

ระเม

นรบร

องเป

นโรง

เรยน

สงเส

รมสข

ภาพร

ะดบท

อง

2.

มการ

จดตง

ชมรม

สขภา

พทมแ

กนนา

นกเรย

นรวม

ตวกน

ดาเน

นกจก

รรมส

ขภาพ

อยาง

ตอเน

อง

3.มโ

ครงง

านสข

ภาพข

องนก

เรยน

ทประ

สบผล

สาเรจ

ชดเจ

นในก

ารลด

ปญหา

สขภา

พหรอ

สงแว

ดลอม

ในโรงเรย

นหรอ

ชมชน

4.

ภาว

ะการ

เจรญ

เตบโ

ต

4

.1 น

กเรย

นมนา

หนกต

ามเก

ณฑส

วนสง

(W/H

)

เกนเ

กณฑ

(เรมอ

วนแล

ะอวน

)

4.2

นกเ

รยนม

สวนส

งตาม

เกณฑอ

าย(H

/A)

ต

ากวา

เกณฑ

(คอน

ขางเตย

และเตย

)

ณ ป

จจบน

เปนโ

รงเรยน

สงเส

รมสข

ภาพร

ะดบท

อง

นกเรยน

ดาเน

นกจก

รรม

อยาง

นอย

6 เด

อนขน

ไป

มโคร

งงาน

ทประ

สบคว

ามสา

เรจ

อยาง

นอย

1 เร

อง

ไมเก

นรอย

ละ 7

ไมเก

นรอย

ละ 5

ครงท

1 ..

......

......

......

......

..ครง

ท 2.

......

......

......

......

.....

ครงท

3...

......

......

......

......

..ครง

ท 4.

......

......

......

......

.....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

. รา

ยการ

ชมรม

ดานส

ขภาพ

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.....

ชอชม

รมทม

การด

าเนน

การต

อเนอ

ง (ต

วอยา

ง1 ช

มรม)

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.....

รายก

ารโค

รงงา

นของ

นกเรยน

ดานส

ขภาพ

หรอส

งแวด

ลอม.

......

......

......

......

...

ชอโค

รงงา

นทปร

ะสบค

วามส

าเรจ

1 โค

รงงา

น....

......

......

......

......

......

......

......

.. - จ

านวน

นกเรยน

ทชงน

าหนก

/วดส

วนสง

ทง

หมด

=.

......

......

......

....คน

- จ

านวน

นกเรยน

ทเรม

อวนแ

ละอว

น

ท

งหมด

=

......

......

......

......คน

ค

ดเปน

รอยล

ะ

.....

......

......

.....

- จาน

วนนก

เรยน

ทคอน

ขางเตย

และเตย

ท

งหมด

=

......

......

......

......คน

ค

ดเปน

รอยล

ะ

.....

......

......

.....

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 158

3

/

5. น

กเรย

นไมม

ฟนแท

ผ อด

และถ

อน

6. น

กเรย

นอาย

7 –

18

ปมสม

รรถภ

าพทา

งกาย

ทสมพ

นธ

ก

บสขภ

าพ (H

ealth

-rela

ted

Phys

ical

Fitn

ess)

ผาน

เกณฑ

7. น

กเรย

นทมป

ญหา

สขภา

พจตไ

ดรบก

ารดแ

ลชวย

เหลอ

8.

นกเ

รยนม

ความ

รและ

ทกษะ

ดานส

ขอนา

มยทา

งเพศ

: รอ

ยละ

45 ข

นไปส

าหรบ

นกเรยน

ประถ

มศกษ

าปท

1-6

ไมมฟ

นแทผ

อด

และถ

อน

: รอ

ยละ

35 ข

นไปส

าหรบ

นกเรยน

มธยม

ศกษา

ปท 1

-3 ไมม

ฟนแ

ทผ อ

ดแล

ะถอน

นก

เรยน

ผานเ

กณฑป

ระเม

นทง

3 ดา

น รอ

ยละ

80 ข

นไป

นก

เรยน

ทมปญ

หาสข

ภาพจ

ตทกค

น ได

รบกา

รดแล

ชวยเ

หลอ

มการ

จดกจ

กรรม

อย

างนอ

ยภาค

การศ

กษาล

ะ 1

เรอง

- นกเ

รยนช

นป.1

- ป.

6 ทไ

ดรบก

ารตร

วจฟน

ทง

หมด

=...

......

......

.คน

นกเ

รยนท

ไมมฟ

นแทผ

อด

ถอน

ทง

หมด

=....

......

......

.คน

คดเ

ปนรอ

ยละ

.....

......

......

.. - น

กเรย

นชนม

.1 –

ม.3

ทได

รบกา

รตรว

จฟน

ทงห

มด =

......

......

....คน

นกเ

รยนท

ไมมฟ

นแทผ

อด

ถอน

ทง

หมด

=...

......

......

.คน

คดเ

ปนรอ

ยละ

.....

......

......

.. - น

กเรย

นชนป

.1ขน

ไปทไ

ดรบก

ารทด

สอบส

มรรถ

ภาพท

างกา

ย

ทงห

มด =

......

......

.....ค

น

นกเ

รยนผ

านเก

ณฑร

ะดบป

านกล

างขน

ไป

ทง

หมด

=...

......

......

.คน

ค

ดเปน

รอยล

ะ ...

......

......

......

- น

กเรย

นทได

รบกา

รประ

เมนด

านสข

ภาพจ

ต

ทงหม

ด =.

......

......

...คน

- น

กเรย

นทมป

ญหา

สขภา

พจต

ทงห

มด =

......

......

...คน

ค

ดเปน

รอยล

ะ....

......

......

......

. - น

กเรย

นทมป

ญหา

สขภา

พจต

=…..…

......

.คน

ไดร

บการ

ดแลช

วยเห

ลอ

ค

ดเปน

รอยล

ะ....

......

......

......

. ชอ

กจกร

รมพฒ

นาผเ

รยน(

หรอโ

ครงก

าร/ช

มรม)

......

......

......

......

......

......

......

.....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

ดา

เนนง

านภา

คการ

ศกษา

ท....

......

..ป...

......

......

.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 159

4

/

9. ก

ารสบ

บหรในโ

รงเรยน

10

. นกเ

รยนท

มสาย

ตาแล

ะการ

ไดยน

ผดปก

ต ได

รบ

ก

ารแก

ไข

11. ม

โครง

การแ

กไขป

ญหา

สขภา

พหรอ

สงแว

ดลอม

ทม

ค

วามช

กสงห

รอเป

นอนต

รายต

อสขภ

าพนก

เรยน

ได

เ

ปนผล

สาเรจ

12. น

าบรโภค

ปลอด

ภยแล

ะเพย

งพอ

ไมมก

ารสบ

บหรในโ

รงเรยน

นก

เรยน

ชนปร

ะถมศ

กษาป

ท1แล

ะ/หร

อชนม

ธยมศ

กษาป

ท 1

ทกคน

ทม

ปญหา

ไดรบ

การแ

กไข

มโ

ครงก

ารทป

ระสบ

ความ

สาเรจ

อยาง

นอย

1 โค

รงกา

ร

- มผล

การต

รวจว

เครา

ะหคณ

ภาพน

า ผา

นเกณ

ฑมาต

รฐาน

คณภา

พนาบ

รโภค

กรมอ

นามย

พ.ศ

. 255

3 ไม

เกน

1 ป

และม

ผลกา

รตรว

จดาน

แบคท

เรย

(โค

ลฟอร

มแบค

ทเรย

และฟ

คลโค

ลฟอร

มแบ

คทเรย)

ผาน

เกณฑ

ทก 6

เดอน

- ม

จดบร

การน

าดม

1 ทต

อนกเ

รยน

และบ

คคลา

กร 7

5 คน

ชอกจ

กรรม

หรอโ

ครงก

ารรณ

รงค/

ปองก

น....

......

......

......

......

......

......

......

......

....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.......

......

......

......

......

......

......

......

.....

1.นก

เรยน

ชนป.

1 ทไ

ดรบก

ารตร

วจสา

ยตาแ

ละกา

รไดย

นทงห

มด...

......

......

.คน

มป

ญหา

ดานส

ายตา

…

……

……

. คน

ได

รบกา

รแกไ

ข

.....

......

.....ค

น

มป

ญหา

ดานก

ารได

ยน

......

......

....คน

ได

รบกา

รแกไ

ข

.....

......

......คน

2

.นกเ

รยนช

นม.1

ทได

รบกา

รตรว

จสาย

ตาแล

ะการ

ไดยน

ทงหม

ด....

......

.....ค

น

มปญหา

ดานส

ายตา

…

……

……

. คน

ได

รบกา

รแกไ

ข

. ....

......

.....ค

น

มป

ญหา

ดานก

ารได

ยน

......

......

....คน

ได

รบกา

รแกไ

ข

.....

......

......คน

รา

ยการ

โครง

การด

านสข

ภาพ.

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

... …

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

.. ชอ

โครง

การท

ประส

บควา

มสาเรจ

1 โค

รงกา

ร....

......

......

......

......

......

......

......

...

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

- จ

านวน

จดทส

งตวอ

ยางต

รวจว

เครา

ะห น

าบรโภค

ฯ (2

0 รา

ยการ

) ....

......จด

วน

ทราย

งานผ

ล....

......

......

......

- จ

านวน

จดทส

งตวอ

ยางต

รวจโ

คลฟอ

รมแบ

คทเรยแ

ละฟค

ลโคล

ฟอรม

แบคท

เรย

ทก 6

เดอน

.....

......

......

......

......

......

......

......

.จด

วน

ทราย

งานผ

ล....

......

......

......

....

- จาน

วนจด

บรกา

รนาด

ม……

….จดต

อผใช

.....

......

..คน

- ระบ

แหลง

นาบร

โภคใ

นโรง

เรยน

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 160

5

/

13. ส

วมผา

นเกณ

ฑมาต

รฐาน

HAS

14

. มกา

รจดห

รอจา

หนาย

อาหา

รวาง

ทมคณ

คาทา

ง

โ

ภชนา

การ ไม

หวาน

จด ไม

เคมจ

ดและ

ไมมไ

ขมนส

ง 15

. มกา

รสงเสร

มใหน

กเรย

นทกค

นไดบ

รโภค

ผกมอ

กลา

งวน

ตามป

รมาณ

ทแนะ

นา

สวม

ผานเ

กณฑม

าตรฐ

าน 1

6 ขอ

ทกวน

เปดเ

รยน

นก

เรยน

ไดรบ

ประท

านผก

เพยง

พอตา

มปร

มาณทแ

นะนา

ทกว

นเปด

เรยน

น

กเรย

นชนอ

นบาล

: 3 ช

อนกน

ขาว/

มอ/ค

น

นกเ

รยนช

นประ

ถมศก

ษา

: 4

ชอน

กนขา

ว/มอ

/คน

น

กเรย

นชนม

ธยมศ

กษา

: 5

ชอน

กนขา

ว/มอ

/คน

จานว

นนกเ

รยนห

ญงท

งหมด

......

......

.....ค

น นก

เรยน

ชายท

งหมด

......

......

.....ค

น - จ

านวน

หองส

วม/ท

ปสสา

วะใน

โรงเรย

น น

กเรย

นหญง..

......

....ท

น

กเรย

นชาย

......

......

ท

สวม

นงรา

บ....

......

.....ท

โ

ถปสส

าวะช

าย

......

......

.ท

ตวอย

างรา

ยการ

อาหา

รวาง

/เครอ

งดมท

จาหน

ายใน

โรงเรย

น ขน

ม/อา

หารว

าง...

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

. ...

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

...

เครอ

งดม.

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.. …

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

.

1.กร

ณโรงเรย

นจดห

รอจา

หนาย

อาหา

รกลา

งวน

จา

นวนน

กเรย

นทงห

มด...

......

......

...คน

ชนอน

บาล.

......

......คน

/ชน

ประถ

มฯ...

......

....คน/

ชนม

ธยมฯ

....

......

.....ค

น

รวมป

รมาณ

ผกทซ

อทงห

มด...

......

......

...กโ

ลกรม

2.

กรณ

ใหรา

นคาจ

าหนา

ย (เฉ

พาะร

านขา

ยอาห

ารมอ

หลก

เชน

ขายข

าวแก

ง กว

ยเตย

วฯลฯ

) รา

นท 1

ขาย.

......

......

......

......รว

มปรม

าณผก

ทซอท

งหมด

......

......

.....ก

.ก.ตอม

อ รา

นท 2

ขาย.

......

......

......

.....ร

วมปร

มาณผก

ทซอท

งหมด

......

......

......ก.ก.ตอ

มอ

รานท

3ขา

ย....

......

......

......

..รวม

ปรมา

ณผก

ทซอท

งหมด

......

......

......ก.ก.ตอ

มอ

รานท

4ขา

ย....

......

......

......

..รวม

ปรมา

ณผก

ทซอท

งหมด

......

......

......ก.ก.ตอ

มอ

(...

......

.../

/(

. 1

1

/)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 161

6

/

16. โ

รงอา

หารผ

านเก

ณฑม

าตรฐ

านสข

าภบา

ลอาห

าร

ใ

นโรง

เรยน

17

. การ

บาดเ

จบใน

โรงเรย

นททา

ใหนก

เรยน

ตองพ

กรกษ

า

ต

วในโ

รงพย

าบาล

18

. มกา

รจดก

ารปญ

หาทเ

กดจา

กมลภ

าวะภ

ายนอ

ก

โ

รงเรยน

ทมผล

กระท

บตอส

ขภาพ

19

. โรง

เรยน

ผานเ

กณฑม

าตรฐ

านสข

าภบา

ลสงแ

วดลอ

ม

ในโ

รงเรยน

โรงอ

าหาร

ผานเ

กณฑม

าตรฐ

าน 30

ไมมน

กเรย

นบาด

เจบท

ทาให

ตองพ

กรก

ษาตว

ในโรงพ

ยาบา

ลในช

วงรอ

บปท

ผานม

า

มกา

รจดก

ารทก

ปญหา

(ถา

ม)

สงแ

วดลอ

มในโ

รงเรยน

ผานเ

กณฑ

20

ผลกา

รดาเนน

งาน.

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.. …

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

.. ผล

การด

าเนน

งาน.

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.. …

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

. ระ

บปญหา

มลภา

วะ(ถ

าม)..

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

…

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

. กา

รแกไ

ข……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

…

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

. ผล

การด

าเนน

งาน.

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

…

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

……

………

……

……

……

……

……

……

……

....

........

........

........

........

........

........

......

(

........

........

........

........

........

........

........

........

) ....

........

........

........

........

........

........

........

........

...

วนท

......

......

......

......

......

......

..

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 162

7

()

........

........

........

........

........

........

........

........

......

........

.......

........

......

........

........

.....

//

....

........

........

......

-

.

/

(.)

(

..)

(W/H

) (H

/A)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 163

8

()

........

........

........

........

........

........

........

........

......

........

........

......

........

........

........

./

/ ...

........

........

........

....

()

(

)

4.1

(W/H

) (

) 4.2

(H

/A)

()

ประถ

มศกษ

าปท

1

ปร

ะถมศ

กษาป

ท 2

ประถ

มศกษ

าปท

3

ปร

ะถมศ

กษาป

ท 4

ประถ

มศกษ

าปท

5

ปร

ะถมศ

กษาป

ท 6

มธยม

ศกษา

ปท 1

มธ

ยมศก

ษาปท

2

มธยม

ศกษา

ปท 3

มธ

ยมศก

ษาปท

4

มธยม

ศกษา

ปท 5

มธ

ยมศก

ษาปท

6

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 164

9

....

........

........

........

........

........

........

........

......

........

........

......

........

........

........

.....

//

.......

........

........

........

()

(

)

(W/H

) (H

/A)

1

2

3

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 165

10

( ) โรงเรยน……………………………………………………..ชน/หอง.............ภาคเรยนท.......ปการศกษา.............. ผสารวจ …………………………………………..หนวยงาน......................................วนทสารวจ………………………………

ลาดบ ท

ชอ-สกล ฟนแทผ หรอ อด หรอ ถอน (ม = 1 ไมม = 0)

สภาวะฟนผ (จานวนซ) สภาวะเหงอกอกเสบ ผ ถอน อด รวม

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

รวม จานวนนกเรยนทไมมฟนแทผ อด และ ถอน .............คน

คดเปนรอยละ.................

หมายเหต : สภาวะฟนผ

- ผ หมายถง ฟนผ (ซ) ทยงไมไดรบการรกษา/แกไข - อด หมายถง ฟนผ (ซ) ทไดรบการรกษา/แกไขแลว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 166

11

( ) ........... .............. โรงเรยน…………………………………............ตาบล………………….อาเภอ…………………..……จงหวด..........…………….. ผรายงาน …………………………………………..หนวยงาน...................................... …………………………….

ชนเรยน จานวนนกเรยนทงหมด จานวนนกเรยน ทไดรบการตรวจ

จานวนนกเรยน ทไมมฟนผ อดและถอน

ประถมศกษาปท 1 ประถมศกษาปท 2 ประถมศกษาปท 3

ประถมศกษาปท 4 ประถมศกษาปท 5 ประถมศกษาปท 6 มธยมศกษาปท 1 มธยมศกษาปท 2 มธยมศกษาปท 3 มธยมศกษาปท 4 มธยมศกษาปท 5 มธยมศกษาปท 6

สรปผล 1. รอยละของนกเรยน 1- 6 ไมมฟนแทผ อดและถอน

สตรคานวณ จานวนนร.ป.1 - 6 ไมมฟนแทผ อดและถอน x 100 = ………………….

จานวนนร.ป.1 - 6 ทงหมดทไดรบการตรวจ

2. รอยละของนกเรยน 1-3 ไมมฟนแทผ อดและถอน สตรคานวณ จานวนนร.ม.1 – ม.3 ไมมฟนแทผ อดและถอน x 100 = ………………….

จานวนนร.ม.1 – ม.3 ทงหมดทไดรบการตรวจ

หมายเหต การรายงานผลการตรวจสขภาพชองปากและฟนนกเรยน ใหรายงานทกระดบชนตงแต ป.1 – ม.6 การคานวณคารอยละการผานเกณฑในระดบมธยมศกษาคดคารอยละของนกเรยนชนม.1 – ม.3

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 167

12

()

....

........

........

........

........

........

........

.....

........

........

........

........

.....

........

........

........

......

//

........

........

........

........

....

-

....

........

........

........

........

........

........

........

........

.

........

...

(

)

()

()

........

........

........

........

........

........

........

........

........

.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 168

13

()

....

........

........

........

........

........

........

........

......

.....

........

........

........

......

//

........

........

........

.......

()

()

ประถ

มศกษ

าปท

1

ปร

ะถมศ

กษาป

ท 2

ประถ

มศกษ

าปท

3

ปร

ะถมศ

กษาป

ท 4

ประถ

มศกษ

าปท

5

ปร

ะถมศ

กษาป

ท 6

มธยม

ศกษา

ปท 1

มธ

ยมศก

ษาปท

2

มธยม

ศกษา

ปท 3

มธ

ยมศก

ษาปท

4

มธยม

ศกษา

ปท 5

มธ

ยมศก

ษาปท

6

รอยล

ะนกเ

รยนผ

านเก

ณฑก

ารทด

สอบส

มรรถ

ภาพท

างกา

ย

=

B x

100

A

รอยล

ะของ

นกเรยน

ไมผา

นเกณ

ฑการ

ทดสอ

บสมร

รถภา

พทาง

กาย

=

C x

100

A

รอยล

ะนกเ

รยนผ

านเก

ณฑก

ารทด

สอบส

มรรถ

ภาพท

างกา

ย

รอยล

ะนกเ

รยนไ

มผาน

เกณฑก

ารทด

สอบส

มรรถ

ภาพท

างกา

ย

AC

B

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 169

14

: SDQ

()

........

........

........

........

........

........

........

.....

........

........

.....

........

........

........

........

........

........

........

........

../

/....

........

........

........

...

-

(D

ifficu

lty

Scor

es)

(St

rength

Sc

ores

)

/

4

(0-3)

(4)

(5-10

)

(0-

3)

(4)

(5-

10)

(0-

5)

(6)

(7-

10)

(0-

4)

(5)

(6-

10)

(0-13

)

(14-1

6)

(1

7-40)

(5-

10)

(0-

4)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 170

15

: S

DQ (

)

........

........

........

........

........

........

.....

......

........

........

../

/....

........

.......

(Dif

ficult

y Sc

ores

) (

) 4

(

) (

) (

)

ประถ

มศกษ

าปท

1

ประถ

มศกษ

าปท

2

ประถ

มศกษ

าปท

3

ประถ

มศกษ

าปท

4

ประถ

มศกษ

าปท

5

ประถ

มศกษ

าปท

6

มธยม

ศกษา

ปท 1

มธยม

ศกษา

ปท 2

มธยม

ศกษา

ปท 3

มธยม

ศกษา

ปท 4

มธยม

ศกษา

ปท 5

มธยม

ศกษา

ปท 6

*

รอย

ละขอ

งนกเ

รยนท

มปญหา

สขภา

พจตไ

ดรบก

ารดแ

ลชวย

เหลอ

= จ

านวน

นกเรยน

ทไดร

บการ

ดแลช

วยเห

ลอ x

100

=……

……

……

..

จาน

วนนก

เรยน

ทมปญ

หาสข

ภาพจ

ต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 171

ค. การจดทำรายงาน

1. การจดทำรายงานผลการดำเนนงานโรงเรยน

สงเสรมสขภาพระดบเพชร

2. การจดทำผลงานวชาการของโรงเรยน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 172

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 173

การจดทำรายงานผลการดำเนนงานโรงเรยน

สงเสรมสขภาพระดบเพชร

การจดทำเลมรายงานผลการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรของโรงเรยน

ประกอบดวย

1. ขอมลทวไปไดแก

ชอ-สกลผบรหารและครอนามย

ทตงสงกดเบอรโทรศพทโทรสารอเมลเวบไซต

จำนวนครและบคลากรจำนวนนกเรยนแยกรายชนและเพศ

ระดบทเปดสอนพนทและแผนผงวสยทศนดานการสงเสรมสขภาพในโรงเรยน

2. แบบสรปการประเมนตนเองตามเกณฑโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

3. การรายงานผลรายตวชวดจำนวน19ตวชวดซงมรายละเอยดการจดทำรายงานดงน

1.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 174

ตวชวด : เกณฑการประเมน การจดทำรายงาน

การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 1. โรงเรยนผานการประเมนรบรองเปนโรงเรยน

สงเสรมสขภาพระดบทอง : ณ ปจจบนเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ระดบทอง

การดำเนนงานสขภาพของนกเรยนแกนนำ 2. มการจดตงชมรมสขภาพทมแกนนำนกเรยนรวมตวกนดำเนนกจกรรมสขภาพอยางตอเนอง : นกเรยนดำเนนกจกรรมอยางนอย 6 เดอนขนไป

3. มโครงงานสขภาพของนกเรยนทประสบผลสำเรจชดเจนในการลดปญหาสขภาพหรอสงแวดลอมในโรงเรยนหรอชมชน :มโครงงานทประสบความสำเรจอยางนอย

1 เรอง

1. สำเนาเกยรตบตรรบรองการเปนโรงเรยนสงเสรม สขภาพระดบทองทมวนเดอนประบชดเจน

2.นโยบายดานสขภาพของโรงเรยน3.คำสงแตงตงคณะกรรมการหรอการมอบหมาย ผรบผดชอบตวชวดโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ระดบเพชรในปการศกษาปจจบน4.สรปผลการดำเนนงานตาม10องคประกอบ

1.รายการชมรม/ชมนมดานสขภาพหรอสงแวดลอม2.รายงานชมรมสขภาพ1ชมรมทมขอมลครบถวน ประกอบดวย - คำสงแตงตงนกเรยนแกนนำชมรมในปการศกษา

ปจจบน(ระบชนเรยน)- บนทกการประชมของชมรมตอเนองอยางนอย

เดอนละ1ครง - แผนปฏบตงาน/กจกรรมชมรมทระบ วน เดอน ป

และชอผรบผดชอบ - รปภาพกจกรรมของชมรม(ถาม)

1. รายการโครงงานของนกเรยนดานสขภาพหรอ สงแวดลอม

2.โครงงานสขภาพทลดปญหาชดเจน1โครงงาน1เลมประกอบดวย

- ชอโครงงาน - รายชอนกเรยนทจดทำโครงงาน ระบชนและ

ปการศกษา - ชอครทปรกษา - ระยะเวลาดำเนนงาน ระบชวงเวลาเรมตนและ

สนสดโครงงาน - หลกการและเหตผล - วตถประสงค - กลมเปาหมาย/ขอบเขต - ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการทำโครงงาน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 175

ตวชวด : เกณฑการประเมน การจดทำรายงาน

4. ผลสำเรจของการดำเนนงาน ภาวะการเจรญเตบโต 4.1นกเรยนมนำหนกตามเกณฑสวนสง(W/H)เกนเกณฑ(เรมอวนและอวน) : ไมเกนรอยละ 7 4.2นกเรยนมสวนสงตามเกณฑอาย(H/A)ตำกวาเกณฑ(คอนขางเตยและเตย) : ไมเกนรอยละ 5 5. นกเรยนไมมฟนแทผ อด และถอน - รอยละ 45 ขนไป (นกเรยน ป.1- 6) - รอยละ 35 ขนไป (นกเรยนชน ม.1-3)

- วธดำเนนงาน กจกรรมตงแตเรมตนจนกระทง สนสดการทำโครงงาน

- แผนปฏบตงานระบกจกรรมตามปฏทนการทำงานกำหนดระยะเวลาและผรบผดชอบ

- สรปผลสำเรจโดยเปรยบเทยบขอมลกอน-หลงทำโครงงานพรอมแสดงเครองมอ

(ศกษารายละเอยดตวชวด)

รายงานภาวะการเจรญเตบโตของนกเรยนในปการศกษาปจจบนประกอบดวย1.รายงานการประเมนภาวะการเจรญเตบโตของนกเรยนจดทำดงน 1) รายงานภาพรวมตงแตชนป.1 ขนไป และแสดงคารอยละของการผานเกณฑ 2)รายงานทกชนเรยนรวมชนอนบาล 3)รายงานการแปลผลของนกเรยนรายคนเปนตวอยาง1หองเรยน(ระบวนเดอนปทประเมน)2.กจกรรมหรอโครงการแกไขนกเรยนทมปญหา3.รปภาพเครองชงนำหนก/ทวดสวนสง รายงานภาวะทนตสขภาพของนกเรยนในปการศกษาปจจบนทตรวจโดยบคลากรสาธารณสขดงน1. รายงานผลการตรวจสขภาพชองปากและฟนของ นกเรยนรายคนเปนตวอยาง1หองเรยน2. สรปรายงานผลการตรวจสขภาพชองปากและฟนของ นกเรยนรายชนทงหมด และภาพรวมของโรงเรยน โดยแสดงขอมลนกเรยนไมมฟนแทผอดและถอน หมายเหต : ไมนบรวมนกเรยนทฟนผ และอดแลว

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 176

ตวชวด : เกณฑการประเมน การจดทำรายงาน

6. นกเรยนอาย7-18ปมสมรรถภาพทางกาย ทสมพนธกบสขภาพ(Health-relatedPhysicalFitness)ผานเกณฑ

:นกเรยนผานเกณฑประเมนทง 3 ดาน รอยละ 80 ขนไป 7. นกเรยนทมปญหาสขภาพจตไดรบการดแล

ชวยเหลอ :นกเรยนทมปญหาสขภาพจตทกคน ไดรบการดแลชวยเหลอ 8. นกเรยนมความรและทกษะดานสขอนามย

ทางเพศ : มการจดกจกรรมพฒนาผ เ ร ยนดานสขอนามยทางเพศ อยางนอยภาคการศกษาละ 1 เรอง 9. การสบบหรในโรงเรยน : ไมมการสบบหรในโรงเรยน

1. รายงานผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกเรยนรายชน และภาพรวมของโรงเรยนตงแต ชนป.1ขนไปและคารอยละการผานเกณฑ

2. รายงานผลการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกเรยนรายคน(1หองเรยน)ในปการศกษาปจจบน

-ระบเกณฑทใชทดสอบและหนวยงานทจดทำเกณฑ-ระบกจกรรมการทดสอบทนำมาแปลผลทง3ดาน

(1ดานตอ1กจกรรมทดสอบ)3.การแกไขนกเรยนททดสอบไมผานการทดสอบ

1. กรณใชแบบประเมนจดแขงจดออน:SDQ 1) รายงานการประเมนจดแขงจดออน (SDQ)นกเรยนของปการศกษาปจจบน รายชน และภาพรวมของโรงเรยนตงแต ชนป.1 ขนไป และคารอยละของ การผานเกณฑ 2) รายงานการประเมนจดแขงจดออน (SDQ)นกเรยนรายคนพรอมทงการแปลผลเปนตวอยาง 1หองเรยน

2. กรณทใชแบบประเมนอนสรปรายงานเชนเดยวกบขอ1 3.กจกรรม/โครงการการแกไขนกเรยนทมปญหา

1. รายการกจกรรม/วธการพฒนาผเรยนดานสขอนามยทางเพศ (เชน การจดกจกรรมสงเสรมความรและทกษะหรอมชมรมฯลฯ)พรอมทงผลการดำเนนงาน 1. รายการกจกรรม/โครงการการปองกนเกยวกบบหร/ยาเสพตดพรอมทงผลการดำเนนงาน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 177

ตวชวด : เกณฑการประเมน การจดทำรายงานของโรงเรยน

10. นกเรยนทมสายตาและการไดยนผดปกต ไดรบการแกไข :นกเรยนชนประถมศกษาปท1และ/หรอ ชนมธยมศกษาปท 1 ทกคนทมปญหา ไดรบการแกไข 11.มโครงการแกไขปญหาดานสขภาพหรอ สงแวดลอมทมความชกสงหรอเปนอนตรายตอสขภาพของนกเรยนไดเปนผลสำเรจ :มโครงการทประสบความสำเรจ อยางนอย 1 โครงการ งานตามนโยบายของกระทรวงศกษา 12.นำบรโภคปลอดภยและเพยงพอ :มผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำผานเกณฑมาตรฐานคณภาพนำบรโภค กรมอนามย พ.ศ.2553 ไมเกน 1 ป : มผลการตรวจดานแบคทเรย (โคลฟอรมแบคท เ ร ยและฟ ค ล โคล ฟอร มแบคท เ ร ย ) ผานเกณฑทก 6 เดอน : มจดบรการนำดม 1 ทตอนกเรยน และบคคลากร 75 คน

1. สรปรายงานผลการตรวจสายตาและการไดยนของนกเรยนชนป.1และ/หรอม.12. รายงานการแกไขปญหานกเรยนทมสายตาและ การไดยนผดปกต 1. รายการโครงการแก ไขปญหาดานสขภาพหรอ สงแวดลอม2.โครงการสขภาพทลดปญหาชดเจน1โครงการ1เลมประกอบดวย -ชอโครงการ/ชอครผรบผดชอบ -ระยะเวลาดำเนนการ เรมตนและสนสดโครงการกรณโครงการตอเนองตองกำหนดชวงเวลา เพอวดผลการดำเนนงานโครงการวาทำใหปญหาลดลงหรอไมอยางไร -หลกการและเหตผล แสดงขอมลสถานการณปญหาทเปนตวเลข จำนวน รอยละหรออตรา จากแหลงขอมลทเชอถอได -วตถประสงคกลมเปาหมายวธดำเนนงาน - แผนปฏบตการกจกรรมระยะเวลาและผรบผดชอบ -เครองมอทใชวด/ประเมนโครงการและผล -ผลสรปรายงานโครงการแสดงผลสำเรจโดยเปรยบเทยบกอน-หลงทำโครงการ 1.รายงานผลตรวจวเคราะหคณภาพนำบรโภคตามเกณฑกรมอนามยพ.ศ.25532. ผลตรวจโคลฟอรมและฟคอลแบคทเรย ทก 6 เดอน(จำนวนจดทสงตรวจครบตามเกณฑ)* กรณโรงเรยนอยในเขตทประกาศเปนเขตนำประปา ดมได แนบหลกฐานการรบรองทอยในระยะเวลาการรบรองคณภาพนำบรโภค กรมอนามย และผลตรวจ โคลฟอรมแบคทเรยและฟคอลโคลฟอรมแบคทเรย ทก6เดอน2. รายงานขอมลจำนวนจดบรการนำดมตอจำนวนผใช3.รปภาพประกอบเชนบรเวณจดนำดมบรการบรเวณทจดวางแกวนำสวนตวของนกเรยน การตดตง ตนำเยนสายดนและบรเวณโดยรอบ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 178

ตวชวด : เกณฑการประเมน การจดทำรายงาน

13. สวมผานเกณฑมาตรฐานHAS :สวมทกจดผานเกณฑมาตรฐาน 16 ขอ 14. มการจดหรอจำหนายอาหารวางทมคณคาทางโภชนาการ ไมหวานจด ไมเคมจด และไมม ไขมนสง:ทกวนเปดเรยน 15.มการสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดบรโภคผกมอกลางวนตามปรมาณทแนะนำ :นกเรยนไดรบประทานผกเพยงพอ ตามปรมาณทแนะนำ ทกวนเปดเรยน - นร.ชนอนบาล 3 ชอนกนขาว/มอ/คน - นร.ชนประถมฯ 4 ชอนกนขาว/มอ/คน - นร.ชนมธยมฯ 5 ชอนกนขาว/มอ/คน 16. โรงอาหารผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลอาหารในโรงเรยน : โรงอาหารผานเกณฑมาตรฐาน 30 ขอ

1.ผลการสำรวจสวมตามมาตรฐานHAS2. กจกรรมหรอผลการดำเนนงานของโรงเรยนหรอนกเรยน3.รปภาพประกอบเชน -รปภาพหองสวมชาย หญง โถปสสาวะ สวม นงราบ การระบายนำเสย อางลางมอและอปกรณ ถงขยะบรเวณรอบๆภายนอกหองสวม(เกณฑ16ขอ) 1. รายการอาหารวางหรอผลไมทจดหรอจำหนายในโรงเรยน2.สตรขนมอาหารวางหรอเครองดมทผสมเอง(ถาม)3.กจกรรม/รปภาพ 1.รายงานปรมาณผกทตองซอสำหรบอาหารมอกลางวนตอวน โดยเทยบกบจำนวนนกเรยน (ศกษารายละเอยดตวชวด เรองการคำนวณปรมาณผกในคมอ) กรณคร/บคลากรรบประทานดวยตองซอผกเพม120กรมตอคน*การคำนวณปรมาณผกทซอตอมอสำหรบรานคา(เฉลยนกเรยน1คนรบประทาน1จาน/ชาม)ดงน=จำนวนจาน/ชามทขายไดตอวนxปรมาณผก(คำนวณปรมาณผกตามกลมอายนกเรยน)2. รายการอาหารแตละวน 1 เดอนยอนหลงโดยระบปรมาณผกในแตละรายการ (กรณรานคาจำหนาย ใหระบรายการอาหารเชนเดยวกน)3. โครงการ/กจกรรมสงเสรมการกนผก/รปภาพ(ถาม) 1. ผลการสำรวจสขาภบาลอาหาร ตามเกณฑมาตรฐาน30ขอ2. ผลตรวจสขภาพไดแกผลเอกซเรยปอด /ผลตรวจอจจาระของผปรง/ผเสรฟทกคนในปการศกษาปจจบน

3.รปภาพประกอบเชนสถานทรบประทานอาหารบรเวณ ทเตรยม-ปรงอาหารการจดเกบภาชนะอปกรณอาหารเครองดมอางลางภาชนะทอ/รางระบายนำบอดกไขมน หองสวม/หองนำในบรเวณโรงอาหาร(ถาม)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 179

ตวชวด : เกณฑการประเมน การจดทำรายงาน

17. การบาดเจบในโรงเรยนททำใหนกเรยนตองพกรกษาตวในโรงพยาบาล : ไมมนกเรยนบาดเจบทตองรกษาตวใน โรงพยาบาล ในชวงรอบปทผานมา 18. มการจดการปญหาท เ ก ดจากมลภาวะภายนอกทมผลกระทบตอสขภาพ : มการจดการทกปญหา (ถาม) 19. โรงเรยนผานเกณฑมาตรฐานสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน :สงแวดลอมในโรงเรยนผานเกณฑมาตรฐาน 20ขอ

1.รายงานการบาดเจบของนกเรยนของปทผานมาระบวนเดอนป2. รปกจกรรมรณรงคสงเสรม ปองกนเพอลดการเกดอบตเหตในโรงเรยน(ถาม) 1.ระบปญหา/สาเหตและสงทดำเนนการแกไข2.รปภาพ/หลกฐานอนประกอบ(ถาม) 1. ผลการสำรวจสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน2. รปภาพประกอบไดแก รปภาพสนาม บรเวณโรงเรยนแนวรว อาคาร หองเรยน หองพยาบาล ถงดบเพลงการกำจดขยะ นำเสย การปองกนความปลอดภยกจกรรมสงเสรมสขภาพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 180

การจดทำผลงานวชาการของโรงเรยน

กรณโรงเรยนผานการรบรองเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร ใหศนยอนามยรวบรวมขอมล

นำสงสำนกสงเสรมสขภาพกรมอนามยเพอจดทำผลงานวชาการโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรดงน

1. ขอมลทวไป ชอโรงเรยน ทตงสงกดเบอรโทรศพทสำนกงานและโทรศพทมอถอโทรสารอเมลเวบไซต(ถาม)

ชอ-สกลผอำนวยการรองผอำนวยการครอนามยหรอครผรบผดชอบ จำนวนครและบคลากรจำนวนนกเรยนแยกรายชนและเพศ บคลากรสาธารณสขทดแลโรงเรยนระบชอตำแหนงตนสงกด ระดบทเปดสอนวสยทศนเรองการสงเสรมสขภาพในโรงเรยน

2. แรงบนดาลใจในการพฒนาสโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

3. ผลงานเดนดานสขภาพหรอสงแวดลอมอยางนอย1เรองประกอบดวย คดอยางไรถงทำเรองน วธการททำใหสำเรจ ผลทเกดขนจากการทำเรองน ขอเสนอแนะ(ถาม)

4. ปจจยความสำเรจในการดำเนนงาน

5. กาวตอไปใหยงยน

6. ไฟลนำเสนอของโรงเรยน

7. รปภาพทไมมการResizeและบนทกเปนนามสกล.JPGไดแกรปภาพผบรหารคณะครทมงาน

นวตกรรมเดนกจกรรมและปายชอหนาโรงเรยน

2.

ง. นยามศพท องคความร และขอแนะนำ

การดำเนนงานโรงเรยน สงเสรมสขภาพระดบเพชร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 181

ง. นยามศพท องคความร และขอแนะนำ

การดำเนนงานโรงเรยน สงเสรมสขภาพระดบเพชร

1. โรคธาลสซเมย (Thalassemia) ปองกนได

2. การออกกำลงกายเพอสขภาพเปนประจำ

3. การนอนหลบชวยพฒนาสมอง และการเจรญเตบโต

4. ห ตา รกษาไว ใชสออยางสรางสรรค

5. การดแลสขภาพจตดวย “ตนทนชวต ทกษะ ภมคมกน

และภมปญญา”

6. การปองกนพฤตกรรมเสยงทางเพศและสทธทพงทราบ

7. บหร ตดงายเลกยาก

8. การรกษามาตรฐานคณภาพนำบรโภค

9. การจดเกบยาและใชยาใหปลอดภย

ในหองพยาบาล

10. การบำบดนำเสยกอนปลอยสสาธารณะ

11. ความเชอมโยง

ระหวางมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

และมาตรฐานการศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 182

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 183

โรคธาลสซเมย (Thalassemia) ปองกนได

โรคธาลสซเมย เปนโรคซดทางพนธกรรมทพบบอยในประเทศไทย เกดจากความผดปกตของ

เมดเลอดแดงทมอายสนและถกทำลายเรวกวาปกต มผปวยโรคนประมาณ 600,000 คนและมผทมยนแฝงทม

สขภาพแขงแรง รอยละ 40 หรอเทากบ 20 ลานคน ทงผปวยโรคธาลสซเมยและผทมยนแฝงสามารถถายทอด

โรคนไปสลกหลานได แตละปจะมเดกเกดใหมปวยเปนโรคธาลสซเมยประมาณ 12 คนตอเดกเกดใหมทก

1,000คนมผปวยโรคธาลสซเมยชนดรนแรงทตองไดรบการดแลรกษาตอเนองประมาณ100,000คน

การถายทอดยนทผดปกตสลกหลาน

กรณพอแมมยนแฝงทงค โอกาสทลกจะเปนโรคเทากบ 1 ใน 4 โอกาสทลกจะมยนแฝง

เทากบ2ใน4และโอกาสทลกจะปกตเทากบ1ใน4

กรณพอหรอแมมยนแฝงเพยงคนเดยว โอกาสทลกจะมยนแฝงเทากบ 2 ใน 4 แตไมมลก

คนใดเปนโรคเลย

กรณพอหรอแมทฝายหนงเปนโรคและอกฝายมยนแฝง โอกาสทลกจะเปนโรคเทากบ 2 ใน

4โอกาสทลกจะมยนแฝงเทากบ2ใน4โดยไมมโอกาสทลกจะปกตเลย

คนไทยทวไปมโอกาสพบยนแฝงสงถงรอยละ 40 โดยผทมยนแฝงมสขภาพแขงแรงเหมอนคนปกต

แตพบดวยการตรวจเลอดซงตรวจไดทโรงพยาบาลใกลบานผทควรตรวจเพอการวนจฉยภาวะทมยนแฝงไดแก

ผทอยในวยเจรญพนธทมโอกาสมลก

ผทกำลงจะแตงงานหรอกำลงวางแผนจะมลก

ผทมญาตเปนโรคธาลสซเมยหรอมยนแฝง

หญงตงครรภทกคนตองตรวจ ถาพบวามยนแฝง ตองนำสามมารบการตรวจดวย หากสาม

มยนแฝงแพทยจะใหคำปรกษาเกยวกบโอกาสเสยงตอการมลกเปนโรคธาลสซเมย และดำเนนการตรวจทารกใน

ครรภวาเปนโรคหรอไมเมอตงครรภประมาณ10–20สปดาห

ผทมอายตงแต 1 ป หากไดรบการเจาะเลอดเพอตรวจทางหองปฏบตการ อาจขอใหแพทย

เกบเลอดเพมขนอก3–5ซซเพอตรวจภาวะทมยนโรคธาลสซเมยแฝง

อาการ.....ผปวยมภาวะซดมาก ตาเหลอง หวใจโตเพราะทำงานมาก รางกายมการสรางเมดเลอด

ชดเชยมากขน ทำใหตองการสารอาหารและวตามนโฟลคเพมขน เมอมการสรางเมดเลอดแดงในไขกระดกเพม

ไขกระดกจะขยายทำใหกระดกใบหนาเปลยนแปลง ดงจมกยบ กะโหลกศรษะหนา โหนกแกมสง คางและกระดก

ขากรรไกรกวาง ฟนบนยน กระดกแขนขาเปราะหกงาย และมการสรางเมดเลอดนอกไขกระดกทตบ และมาม

ทำใหตบและมามโต

1.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 184

การรบเลอดอยางสมำเสมอ สาเหตจากภาวะซด จำเปนตองรบเมดเลอดแดงทดแทน 10-15

มลลลตรตอนำหนกตว1กโลกรมทก3–6สปดาห ใหมความเขมขนของเมดเลอดแดงฮมาโตครทในเวลากอน

รบเลอดเทากบ27–30%

การใหยาขบเหลก ผปวยมโอกาสเกดภาวะธาตเหลกเกน เนองจากเมดเลอดแดงแตก การได

รบเลอดและลำไสมการดดซมธาตเหลกมากขนธาตเหลกทเกนจะทำใหอวยวะตางๆในรางกายเปนอนตรายผปวย

ควรไดรบยาขบเหลก เมอมระดบเฟอรรตนในเลอดสงกวา 1,000 นาโนกรมตอมลลลตร หรอหลงจากไดรบเลอด

ประมาณ15ครง

ขอปฏบตสำหรบผปวยโรคธาลสซเมย

1) รบประทานอาหารครบ 3 มอทงขาว เนอสตว ไข นมและไขมน หลกเลยงอาหารหวานจด

เคมจดและอาหารทมธาตเหลกสงเชนตบเลอด

2) รบประทานผกทกมอๆละ1ทพพและผลไมทกวน

3) ดมนมวนละ2–3กลอง

4) นอนอยางนอยวนละ6–8ชวโมง

5) ออกกำลงกายทกวนๆละ15–30นาทเทาททำไดไมใหเหนอยมากเกนไปและหลกเลยงกฬา

ทมโอกาสกระทบกระแทกรนแรง

6) แปรงฟนอยางนอยวนละ2ครงตรวจฟนจากทนตแพทยปละ2ครง

7) รบประทานยาโฟลคและวตามนรวมทกวนเพอเสรมสรางเมดเลอดแดง

(หนวยโลหตวทยา ภาคกมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 185

การออกกำลงกายเพอสขภาพเปนประจำ

สมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพ (Health-related Physical Fitness) หรอ

สมรรถภาพทางกายเพอสขภาพ หมายถง ความสามารถของระบบตางๆในรางกาย ประกอบดวยความ

สามารถเชงสรรวทยาดานตางๆ ทชวยปองกนบคคลจากโรคทมสาเหตจากการขาดการออกกำลงกาย

มองคประกอบดงน

1. ความอดทนของระบบไหลเวยนโลหตและหายใจ (Cardiorespiratory Endurance)

หมายถงสมรรถนะของระบบไหลเวยนเลอด(หวใจ หลอดเลอด)และระบบหายใจ ในการลำเลยงออกซเจนไปยง

เซลลกลามเนอ ทำใหรางกายสามารถออกกำลงกายเปนระยะเวลานานได ประเมนโดยกจกรรมการทดสอบดวย

การวง 50 600 800 1000 เมตร เดนหรอวง 1600 เมตร การทดสอบโดยใชจกรยานวดงานหรอการกาว

ขน-ลง(Steptest)เปนตน

2. ความแขงแรงและความอดทนของกลามเนอ (Muscle strength-endurance)

ความแขงแรง (Muscle Strength) หมายถง ปรมาณสงสดของแรงทกลามเนอมดใดมดหนง

หรอกลมกลามเนอสามารถออกแรงตานทานไดในชวงการหดตว1ครง

ความอดทนของกลามเนอ (MuscleEndurance )หมายถงความสามารถของกลามเนอมดใด

มดหนงหรอกลมกลามเนอในการหดตวซำๆ เพอตานแรงหรอความสามารถในการคงสภาพการหดตวครงเดยวได

เปนระยะเวลานาน ประเมนโดยกจกรรม การลกนง 30 วนาท การวดพน การงอแขนหอยตว การวดแรงบบมอ

เปนตน

3. ความออนตวหรอความยดหยนของกลามเนอ (Flexibility) หมายถง พสยของการ

เคลอนไหวสงสดเทาทจะทำไดของขอตอหรอกลมขอตอ ประเมนโดยกจกรรม การงอตวไปขางหนา การเอามอ

ไขวหลงแลวแตะกน(Zippertest)การทดสอบโดยนงแยกขาเปนตววเปนตน

4. องคประกอบของรางกาย (Body Composition) ไดแก กลามเนอ กระดก ไขมนและ

สวนอนๆในสวนของสมรรถภาพทางกายนนหมายถงสดสวนปรมาณไขมนในรางกายกบมวลรางกายทปราศจาก

ไขมนโดยวดออกมาเปนเปอรเซนตไขมน(%fat)ดวยเครองSkinfoldCaliperหรอใชคาดชนมวลกายBMIซง

ใชวดในกลมอาย18ปขนไป

สมรรถภาพทางกลไกเพอทกษะกฬาทดมความแตกตางจากสมรรถภาพทางกายทสมพนธกบ

สขภาพกลาวคอสมรรถภาพทางกลไกเพอทกษะกฬาทดมงเนนเรองความคลองตวเวลาเคลอนไหวเวลาปฏกรยา

พลงความสมดลความเรวและการทำงานประสานสมพนธ

2.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 186

การเลอกกจกรรมการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

เพอการแปลผล จำแนกตามรายดาน และตามกลมอาย

หนวยงาน/อาย 1. ดานความอดทนของ ระบบไหลเวยนโลหตและ

ระบบหายใจ

2. ดานความแขงแรง และความอดทน ของกลามเนอ

3. ดานความออนตว

ของกลามเนอ

1.กรมพลศกษาป2544:เกณฑมาตรฐานสมรรถภาพทางกายนกเรยน

อาย7-9ป วง50เมตร ลกนง(Sit-up) นงงอตวไปขางหนา

30วนาท (SitandReach)

อาย10-11ป วง600เมตร ลกนง30วนาท นงงอตวไปขางหนา

อาย12-14ป (หญง)วง800เมตร ลกนง30วนาท นงงอตวไปขางหนา

(ชาย)วง1,000เมตร

อาย15ปขนไป วง1,000เมตร ลกนง30วนาท นงงอตวไปขางหนา

2.กรมอนามยป2548:เกณฑสมรรถภาพทางกายทสมพนธกบสขภาพในเดกอาย7-18ป

อาย7-18ป เดนหรอวง1,600เมตร ลกนง60วนาท นงงอตวไปขางหนา

3.กรมพลศกษาป2555:เกณฑมาตรฐานสมรรถภาพทางกายสำหรบเดกไทยระดบอาย7-18ป

อาย7-12ป วงระยะไกล(DistanceRun) ลกนง60วนาท นงงอตวไปขางหนา

1,200เมตร

อาย13-18ป วงระยะไกล1,600เมตร ลกนง60วนาท นงงอตวไปขางหนา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 187

การนอนหลบชวยพฒนาสมอง และการเจรญเตบโต

ปญหาใหญ…เดกไทยเกอบครงนอนหลบไมเพยงพอ ปจจบน เดกตงแตระดบประถมศกษา

ถงมธยมศกษานอนหลบไมเพยงพอมากถงรอยละ 40 ในยคดจตอลเดกเกอบทกประเทศประสบปญหาเดยวกน

แตปญหานกลบถกมองขามและยงไมมหนวยงานใดของภาครฐเขามาชวยแกไขอยางจรงจง ซงวธการแกไข

ไมจำเปนตองใชเงนมากในประเทศญปนไดดำเนนโครงการHAYAOKIตงแตปพ.ศ.2549โดยความรวมมอของ

กระทรวงศกษาธการ วฒนธรรม กฬา วทยาศาสตรและเทคโนโลย รณรงคเดกใหนอนหลบแตหวคำ ตนแตเชา

และรบประทานอาหารเชา เพราะญปนตระหนกถงความสำคญของการนอนหลบตอการพฒนาของสมองและ

รางกายประเทศสหรฐอเมรกาไดบรรจเรองการนอนหลบในหลกสตรการเรยนการสอนในชวโมงชววทยาสำหรบ

นกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในป พ.ศ. 2547 สอนเดกใหเหนความสำคญของการนอนหลบ และผลเสยของ

การอดนอนตอสมองรางกายจตใจการเรยนการขบรถและการทำงานมการประกาศเปนวสยทศนดานสขภาพ

คอตองเพมจำนวนชวโมงการนอนหลบของเดกอเมรกนใหไดทกคนในปพ.ศ.2563

การนอนหลบใหเพยงพอทำใหเดกตวสงขน

โดยธรรมชาตเวลานอนหลบสนท ตอมใตสมองจะหลงฮอรโมนชอ Growth Hormone ทมผลตอ

กระดก ทำใหกระดกยดยาวและขยายใหญขน ทำใหตวสงใหญขน ถานอนไมเพยงพอ ฮอรโมนนจะถกหลงออก

มานอย สงผลใหเดกไมสงเทาทควร ประชาชนในประเทศเนเธอรแลนดตวสงทสดในโลก เพราะเดกในประเทศน

เขานอนกอนเวลา 21.00 น. เกอบทกคน จงควรตองสงเสรมใหเดกเขานอนเรวและนอนเพยงพอ เพอใหคนไทย

ตวสงขน เพราะการมทกษะทางดานกฬาและเกงยงไมพอ รางกายจะตองสงใหญดวยจงจะแขงขนกบประเทศ

อนๆไดโดยการจดเวลานอนใหเพยงพอในแตละกลมวยดงตารางขางลางน

3.

กลมอายเดกและผใหญ จำนวนชวโมงทควรนอนแตละวน

1. อาย6-8ป(ป.1/–ป.3) 11ชวโมง

2. อาย9-11ป(ป.4-ป.6) 10ชวโมง

3. อาย12-14ป(ม.1-ม.3) 9.25ชวโมง

4. อาย15-17ป(ม.3-ม.6) 8.5ชวโมง

และป.ว.ช.

5. ผใหญ 7-8ชวโมง

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 188

การนอนหลบใหเพยงพอทำใหเดกไมอวน

การอดนอน นอนไมพอ ทำใหหว กนเกงและอวนขน เนองจากสมองหลงฮอรโมนชอ Leptin

ออกมานอย และฮอรโมน Ghrelin ออกมากขน ฮอรโมน Leptin ทำหนาทกดความหว ในขณะทฮอรโมน

Ghrelin กระตนใหเดกหวมากขน เพราะฉะนนการสงเสรมใหเดกนอนใหเพยงพอ จะชวยแกปญหาเดกอวนได

สวนหนงการนอนหลบใหเพยงพอยงชวยใหเดกมภมตานทานดไมตดเชองายอารมณดมสมาธไมหงดหงดและ

ไมมพฤตกรรมกาวราว

การนอนหลบใหเพยงพอชวยพฒนาการเรยนรและทำใหเดกฉลาดขน

กระบวนการเรยนรอยางมประสทธภาพตองอาศยการนอนหลบใหเพยงพอเดกจะเรยนรเรองใหมๆ

ไดเมอสมองตนตวเตมทความรใหมทรบเขามาแตละวนไมวาจะเปนดานวชาการทกษะตางๆทงดานศลปะภาษา

การกฬา จะถกเกบไวชวคราวในสมองสวน Hippocampus ซงมความจไมมาก เมอเดกไดนอนเตมท

ในเวลากลางคนความรและทกษะใหมจะถกยายจากHippocampusไปเกบในทใหมของสมองสวนNeocortex

ซงมความจใหญมากแลวถกจดเรยบเรยงเปนระเบยบสามารถดงออกมาใชไดงายและรวดเรวในภายหลง

การอดนอนนอนไมพออยางตอเนองมผลเสย2อยางพรอมกนคอ

1. เดกจะงวงเหงาหาวนอนตงแตเรมเรยน ขณะทงวง เดกจะไมสามารถเรยนรเรองใหมๆได

นอกจากนขอมลทเกบอยในสมองสวน Hippocampus ยงไมถกยายไปเกบทสมองสวน Neocortex ทำให

Hippocampusไมมทวางพอทรบขอมลใหมเขามาอก

2. เนองจากขอมลท เพงเรยนมายงเกบอยใน Hippocampus ไมไดถกยายเขาไปเกบท

Neocortexเพอเปลยนเปนความจำระยะยาวไมนานความรนกจะเลอนหายไปเองไมสามารถเกบไวเปนความจำ

ระยะยาวเพอใชเปนประโยชนตอยอด นำไปคดคนอะไรใหมๆ ได อาจเรยกไดวาครสอนอะไรเยอะแยะแตจำได

นดเดยว

แนวทางการเพมชวโมงการนอนหลบของเดก

1. โรงเรยนสนบสนนใหเดกทนอนไมเพยงพอ ไดนงงบหลบหลงอาหารกลางวนเพยง 10-15 นาท

โดยโรงเรยนจดหาสถานทเงยบ มด เปดพดลมใหอากาศไมรอน หาหมอนให 1 ใบ เพอใหเดกไดงบหลบกอนเขา

เรยนภาคบาย การงบหลบจะทำใหสมองตนตวเตมทไดหลายชวโมง เดกจะกระปรกระเปรา เรยนรไดด และ

รบความรใหมได ในประเทศญปนมโครงการ INEMURI รณรงคใหเดกงบหลบหลงอาหารกลางวน เพอความได

เปรยบทางสตปญญา อยางไรกตาม หลงจากงบหลงอาหารกลางวนและเรยนภาคบายแลว เดกตองนอนหลบให

เพยงพอในคนนนเพอทำใหความจำระยะสนเปลยนเปนความจำระยะยาว

2. สงคมไทยตองรวมมอกนระหวางคร/ผปกครอง/เดกและเหนความสำคญของการนอนหลบ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 189

3. ครและผปกครอง สอนใหเดกรจกแบงเวลาใหเปน และจดลำดบความสำคญ ควรทำอะไร

กอนหลงเชน

รบทำการบานใหเสรจตงแตหวคำ เดกไมควรเลนหรอออกกำลงกายภายในเวลา 3 ชวโมง

กอนเขานอน

ตองหยดกจกรรมตางๆ เชน หยดคยโทรศพทมอถอ หยดเลนเกมออนไลน ใชอนเตอรเนต

หยดดโทรทศน

ตองหลกเลยงเครองดมทมคาเฟอนเชนนำอดลมสดำชากาแฟเพราะทำใหนอนไมหลบ

ควรผอนคลายทำใจใหสงบไมกงวลไมเครยดเมอใกลถงเวลานอน

ควรเขานอนและตนนอนใหเปนเวลาเดยวกนทกวนไมวาจะเปนวนเรยนหรอวนหยด

(แหลงขอมล : นพ.มนญ ลเชวงวงศ โรงพยาบาลวชยยทธ ประธานทนงวงอยาขบ ในพระอปถมภฯ)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 190

ห ตารกษาไว ใชสออยางสรางสรรค

ปญหาเกยวกบสายตาและการไดยนบกพรองมผลกระทบตอการเรยนรหากไมไดรบการชวยเหลอ

ทเหมาะสม ควรมระบบคดกรองสขภาพเพอเฝาระวงปญหา และพฒนาระบบการชวยเหลอดแลสขภาพ ทงกลม

ปกตและผดปกตรวมถงการสงตออยางมประสทธภาพ

โรคและความผดปกตเกยวกบสายตา

โรคตาแดงเกดจากเชอไวรสตดตอโดยการสมผสนำตาขตาหรอใชสงของรวมกบผทเปนโรคเชน

ผาเชดหนา ผาเชดตว แวนตา ขนนำ หรอใชมอสกปรกทมเชอโรคขยตา หรอจากแมลงวน/แมลงหวตอมตา

มกระบาดในกลมคนทอยรวมกน พบบอยในเดกเลกและเดกชนประถมศกษา ผเปนโรคจะมอาการนำตาไหล

ระคายเคอง ปวดตา กลวแสง มขตามาก อาจมไขตำๆ เปนโรคทไมอนตราย ถาไมรกษาอาจตดเชอแบคทเรย

จนทำใหตาพการได จงควรรบไปพบแพทย ไมควรไปในทชมชนเพราะอาจแพรตดตอสผอน และหยดเรยนจนกวา

จะหายเปนปกตโรคนปองกนไดโดยการรกษาสขอนามยสวนบคคลเชนการลางมอไมใชของรวมกน

สายตาสน สาเหตยงไมทราบแนชด แตการใชสายตาทใกลเชน การอานหนงสอ เลนเกม

เลนคอมพวเตอรเปนเวลานานตดตอกนมผลทำใหสายตาสนหรอสายตาสนเพมขนอยางรวดเรวดงนนเดกจงควร

ไดรบการตรวจวดสายตากอนเขาโรงเรยนทกคน

ตาบอดส สาเหตจากกรรมพนธ สวนใหญไมสามารถบอกความแตกตางระหวางสแดงกบสเขยว

จะเหนสเขยว เหลองสมแดงเปนสเดยวกนหมดและกลมทเปนภายหลงมกพบตาบอดสนำเงน-เหลอง เกดจาก

ยนทควบคมการสรางรงควตถรบสชนดสแดงและสเขยวอยบนโครโมโซมXขาดหรอบกพรอง ผชายมโอกาสเปน

มากกวาผหญง (ผหญงมโครโมโซม X 2 ตว ถาตวใดตวหนงมยนเหลานอยกยงสามารถรบรสได ในขณะทผชาย

มโครโมโซมXเพยงตวเดยวถาบกพรองกจะแสดงอาการ)

อาการตาบอดส คอ ผทเปนตาบอดสสามารถแยกความแตกตางของส โดยใชความเขมของสทเหน

เขากบสทคนปกตเหนได อาจมขอจำกดเรองการทำงานบางอาชพ การสงเกตสญญานไฟจราจรแกไขโดยเรยนรวา

ไฟแดงอยบนสดไฟเขยวอยลางสดในรายทเหนเพยงสขาวดำสายตาจะคอยๆเสอมลงยงไมมวธการรกษาเฉพาะ

ซงเดกยงคงเรยนไดปกต

ตาเข คอภาวะทตา 2 ขางมองไปในทศทางเดยวกน ชนดทพบบอยคอ ตาเขภายใน 6 เดอนหลง

เกดโดยเรมมตาเขชดเจนขนเมออาย 2 – 3 ป สาเหตจาก 1) สายตาทยาวมาก 2) กลามเนอตาเปนพงผด

ตงแตเกด3)ไทรอยดเปนพษทำใหกลามเนอตาโตผดปกตทำใหมองขนไมไดเหนภาพซอน

การรกษา เมอวดความสามารถในการอาน ตาเขทพบรวมกบสายตายาวมาก แกไขโดยใสแวนแลว

ตาอาจจะตรงไดโดยไมตองผาตด หรอถาวดแลวคาทไดไมจำเปนตองใสแวน แพทยอาจรกษาดวยการผาตด

กลามเนอตาการผาตดควรผาตดกอนอาย2ปหลงผาตดอาจมภาพซอนในชวงแรกถานานกวา2เดอนสามารถ

แกไขโดยใสแวนตาหรอผาตดใหมซงมประมาณรอยละ 10 สวนใหญไดผลเปนทพอใจรอยละ 90 กรณผาตดหลง

อาย2ปโอกาสจะนอยลง

4.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 191

ภาวะตาขเกยจ คอภาวะทความสามารถในการอานไมเทาเกณฑเดกปกต เกดจากภาวะตาเข

สายตาสน ยาว เอยง ทำใหระบบการมองเหนพฒนาไมเตมท รกษาไดโดยปดตาขางทด กระตนใหใชตาขางทม

ปญหา หรอใสแวนในกรณทมตาขเกยจทง 2 ขาง (คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล)

โรคทางสายตาจากการใชคอมพวเตอร เกดจากการใชคอมพวเตอรเปนเวลานาน มผลตอการ

บงคบใหโฟกสของดวงตามาอยหนาจอคอมพวเตอร ทำใหเกดความเครยดตอดวงตา ในแตละวนเดกสวนใหญนง

อยหนาจอและใชคอมพวเตอรทงทโรงเรยนและทบานตามลำพงเปนเวลานานโดยเคลอนไหวรางกายนอยมาก

The American Optometric Association ไดกลาวถงผลกระทบของการใชคอมพวเตอรในเดก

โดยเกยวของกบปจจยดงน

• เดกไมมขดจำกดของการตระหนกในตวเอง อาจจะทำกจกรรมกบคอมพวเตอรเปนเวลานานๆ

2-3ชวโมงโดยไมมการพก

• เดกมความสามารถในการปรบตวทสามารถมองเหนไดอยางปกต ถงแมวาการมองเหนจะ

มปญหาเปนสงจำเปนทพอแมผปกครองครและผใหญตองรวมมอกนในการควบคมการใชงานคอมพวเตอร

• Computer Workstation สวนใหญออกแบบใหเขากบผใหญมากกวาเดก จงตองมการปรบ

องศาในการมอง ผใชคอมพวเตอรควรมมมในการมองจอคอมพวเตอรจากดานบนลงลางเลกนอยประมาณ

15องศาขอแนะนำคอ

ควรมการตรวจสอบดวงตาอยางละเอยดรวมทงnear-point(ComputerandReading)

Workstationควรจดใหเหมาะสมกบเดกและระยะระหวางจอคอมพวเตอรกบดวงตาของ

เดกคอ18–28นว(การมองหนาจอคอมพวเตอรใกลกวา18นวจะทำใหดวงตาเกดความเครยดและเปนสาเหต

การเกดโรคสายตาสน)

ลดความจาของแสงโดยปรบเปลยนความสวางของหนาจอคอมพวเตอร ลดแสงภายในหอง

ไมใหจาเกนไปและกำจดแสงจากภายนอก

พอแมและครตองตระหนกถงพฤตกรรมทบงชถงปญหาทเปนไปไดจากพฤตกรรมและ

อาการเหลานไดแกตาแดงขยตาบอยๆคอเคลดตามวการลาของดวงตาเปนตน

วธลดความเครยดในดวงตาโดยการมองไปหาวตถไกลๆ10–15วนาทและมองหาวตถ

ใกลๆอก10–15วนาท/ควรพก10นาททกๆ1ชวโมง/บรหารรางกายในขณะนงเพอผอนคลาย

การไดยน

ปญหาการไดยนบกพรอง สาเหตสวนใหญเกดจากขหอดตน รองลงมาคอหชนกลางอกเสบ และ

การใชเทคโนโลย เชนโทรศพทมอถอ เปนเวลานานเกนจำเปน มผลเสยตอระบบการไดยน เกดจาก

คลนแมเหลกไฟฟาและความรอนจากโทรศพท เขาไปรบกวนระบบการทำงานภายในห แกวหและทำลายเซลล

ประสาทหในบางรายมอาการปวดศรษะเพราะหและศรษะสมผสความรอนโดยตรงจนลามเปนอาการปวดศรษะ

ผวหนงอกเสบ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 192

การใชหฟงในบรเวณทมเสยงดงมากทำใหตองเปดเสยงใหดงมากวาปกต เชนบนรถโดยสาร

บนเครองบน บรเวณสถานรถไฟ (เสยงดงประมาณ 95 เดซเบล) มผลทำใหระบบการแยกเสยงเสยกอน จากนน

จะเรมสญเสยการไดยนทละนอย จนเกดอาการหดบชวคราวหรอรายแรงถงขนหหนวกได นอกจากนการใชหฟง

ชนดครอบจะทำใหทครอบกดใบหแนบกบเนอบรเวณดานหลง ใบห ทำใหเจบกระดกหและหากใชเปนเวลานาน

จนเกดความรอน จะทำใหผวหนงเกดการอกเสบ หรอตดเชอลกลามจนทำใหหอกเสบได สำหรบความดงท

เหมาะสมตอสขภาพหไมควรเกน 70 เดซเบล

สอเทคโนโลยมทงดานบวกและลบ

การเรยนการสอนสวนใหญเนนวธการใชสอมากกวาคณภาพของสอ หรอวธจดการกบขอมล

ทเผยแพรโดยสอ การคดกรอง ตลอดจนการเฝาระวงสอทไมด ถาไมมการคดกรองสอทเหมาะสม ทงสอทว วทย

อนเตอรเนต โทรศพทมอถอฯลฯ สออาจกลายเปนเครองมออนตรายไดทกประเภท และยงเปนสงททำใหเดกอย

หางไกลหรอแยกตวจากคนในครอบครวสงคมชมชนรอบขาง

ปจจบนเดกมกจกรรมรวมกนนอยลงขาดการพบปะพดคยหรอเลนหลงเลกเรยนมพนททำกจกรรม

นอยมากโดยเฉพาะในเขตเมอง โดยธรรมชาตของเดกตองการมเพอน วธทจะชวยคอสรางชมชนรปแบบใหมให

เดกไดพดคยกน โดยผานสอเทคโนโลย เชน อนเตอรเนต โทรศพท หรอรายการวทยทเดกสามารถใชเปนพนทใน

การพดคยเปนการปรบตวใหเขากบสภาพสงคมทมขอจำกดของโอกาสและพนทดงนน

เดกควรไดรบการสนบสนนจากผใหญในการใชสออยางสรางสรรค เหมาะสม จะเปนการเพม

การเรยนรและเปนเหมอนชมชนใหเดกทมจดสนใจรวมกน ไดมาสงสรรค เรยนรอยางมชวตชวาและสนกสนาน

ควรสนบสนนใหมชมรมพฒนาสอสรางสรรคเปดโอกาสใหเดกไดทำกจกรรมรวมกน

มการจดชวโมงเรยนสอศกษาใหเดกเรยนรจากหลายมมมองอยางรอบดานและเทาทนโดยนำ

ประเดน กรณศกษาทนาสนใจ จากภาพยนตร ละคร รายการโทรทศน หรอเพลง เพอสรางการเรยนรรวมกน

ฝกทกษะใหเดกคดเปนรจกวเคราะหแยกแยะสอดและไมด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 193

การดแลสขภาพจตดวย

“ ตนทนชวต ทกษะ ภมคมกน และภมปญญา ”

ตนทนชวต (Development Assets) คอตนทนขนพนฐานทมผลตอการพฒนาดานจตใจ สงคม

สตปญญาททำใหคนๆหนงสามารถดำรงชพอยในสงคมไดอยางเขมแขงตนทนนจะเพมขนตามการเลยงดของพอ

แมสงแวดลอมทดและความใกลชดธรรมชาตประกอบดวยพลงสำคญ5ดานไดแก

1. พลงตวตน คอ การรสกถงคณคาในตวเอง เปนสงสำคญททำใหชวตดำเนนตอไปไดโดย

ไมคดสน ไมคดฆาตวตายและใชชวตอยอยางมศกดศร ผลสำรวจพบวาเดกไมกลาพดความจรงเพราะตองการ

ปกปองตนเองใหรสกปลอดภยผใหญจงตองปรบวธคดใหมคอไมหาคนผด แตหาวธแกไข

2. พลงครอบครว มผลตอเดกมากทสด เปนเหมอนภมคมกนชวตทปกปองความเสยงทอย

รอบตว และชวยใหเดกเขมแขงทงกายและใจ พอแมตองสรางสมพนธภาพทด ใหความรกความอบอน เขาใจ

และรบฟงความตองการของเดก ไมสรางแรงกดดนและคาดหวงจนเกนความสามารถของเดก การเขารวมเปน

สมาชกเครอขายพอแม/ผปกครอง จะชวยใหรจกเพอนและครอบครวของเพอนลกมากขน เปนโอกาสดในการม

สวนรวมสนบสนนกจกรรมดๆใหเดกและชวยกนเฝาระวงความเสยงตางๆไดดขน

3. พลงสรางปญญา สำคญมากในชวงวยเรยน ความรก ความผกพนทเดกมตอสถานศกษามผล

ตอความสำเรจดานการเรยนและครมบทบาทสำคญมาก ควรหาวธการ/กจกรรมใหเดกรกและผกพนกบ

โรงเรยน จากผลสำรวจพบวาเดกอยากไปโรงเรยนเพราะตองการพบเพอนมากถงรอยละ 87 รองลงมาคอ

อยากเลนกฬารอยละ51และไปโรงเรยนเพราะตองการเรยนจรงๆรอยละ37

4. พลงเพอนและกจกรรม

เพอน มความสำคญตอเดกมากโดยเฉพาะวยรน มอทธพลตอความคด การกระทำ

ทงพฤตกรรมทเหมาะสม/ไมเหมาะสม ผใหญตองทำความเขาใจเรอง “การตดเพอน” เพราะเดกมกจะรวมตวกน

เปนกลมและเปนวยทชอบการแสดงออก คดเองทำเอง ตองการกำลงใจ และการยอมรบสงเหลานหางายใน

กลมเพอน แตอาจหายากจากครอบครวเพราะสวนใหญชนกบการเลยงลกแบบเดกเลก จงควรดแลใหเดกและ

กลมเพอนทำในสงทด เดกไดแสดงความคดเหน ปรบตว สรางสมพนธภาพ เปนทยอมรบ และเปนโอกาสในการ

พฒนาตนเอง

“ทกษะการคบเพอนรวมทงการเอาตวรอดในสถานการณตางๆ และการครองตนใหยดมนใน

สงทด อยทตนทนชวตทพอแมปลกฝงหลอหลอมมาตงแตชวงกอนเขาสวยรน” บทบาทผใหญคอการเปนแบบ

อยางทดและใหการสนบสนนเดกดวยวธการทถกตอง เหมาะสม

กจกรรม มหลากหลายเชนกจกรรมกฬา ดนตร วฒนธรรม ประเพณตางๆ เปนกระบวนการ

ทำงานเปนกลมทำใหเกดการเรยนรรวมกน

5. พลงชมชน การสรางระบบเฝาระวงภยในหมบานโดยมการซกซอมแผนเปนระยะ มกจกรรม

กลมสมพนธสมาชกในหมบาน มการเฝาระวงคนแปลกหนาและกำจดแหลงมวสมในชมชน เชน วงเหลา สถานท

เปลยว และรานเกม สอนเดกใหรจกชวยเหลอ แบงปน โดยเฉพาะผสงอายและคนพการ ถาชมชนรวมมอกน

จะทำใหเกดความปลอดภยมากขนทงยงลดปญหาการกออาชญากรรมปลนจและลกขโมย

5.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 194

ตวอยางปญหาจากการมตนทนชวตทออนแอ

• ปญหาเพศทสาม เรองเพศมความหมายมากกบการเลยงด โดยเฉพาะเดกผชายกบการเลยงด

ของพอ เพราะชวงปฐมวย เดกจะเรมกำหนดเพศของตวเอง มองพอเปนตนแบบและลอกเลยนแบบ พอจะมวธ

เลนหรอทำกจกรรมทแตกตางไปจากแม ทำใหรสกตนเตน มความเขมแขง บกบน ขณะทแมละเอยดออน ใสใจ

ความรสก การมพอเปนแบบอยางของความเปนผชาย ชวยปองกนปญหาเรองเพศทางเลอก พอแมจำเปนตอง

ทบทวนตวเองเพอเปนแบบอยางทด

• พฤตกรรมการมเพศสมพนธกอนวยอนควร สวนหนงเกดจากการขาดความรกทควรไดรบจาก

พอแม หรอสถาบนการศกษา หรอคนทไวใจ เดกจงหาความรกจากขางนอก ซงอาจเปนความรกปลอมๆ หรอ

หลอกลวงแลวเกดพฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสมตามมา

• การใชความรนแรง บงบอกถงการขาดทกษะชวตหลายเรอง เชน การใชวธขจดความเครยด

หรอความขดแยงทไมถกตองรวมถงกระบวนการตดสนใจทดหากทกษะเหลานบกพรองอาจมผลตอการเกดความ

รนแรงตามมาการแกไขสามารถทำไดในรปแบบของกจกรรมตางๆ

• ยาเสพตด ในประเดนการสนบสนนชวยเหลอ ผใหญมกใชวธ “จบผด”เดกจงปกปองตนเอง

ทำใหระบบการชวยเหลอไปไมถงตวเดก และเดกใชประสบการณลองผดลองถกสงแปลกใหมเพอลดความเครยด

นำไปสปญหาอนทรนแรงและเปนอนตรายเชนยาเสพตดความรนแรงเปนตน

ภมคมกนทมองไมเหน

เดกควรไดรบการปลกฝงหลกคดทางศาสนาและประพฤตปฏบตตามหลกคำสอน มบาน วด

โรงเรยนสถาบนหลกทตองผนกกำลงรวมมอจงจะเกดพลงความเขมแขงในการปองกนแกไขปญหา

การเขารวมกจกรรมทางศาสนา เปนการเสรมสรางภมคมกนและเปนสงทยดเหนยวทางจตใจทชวย

ปองกนเดกจากพฤตกรรมเสยง สามารถทำกจกรรมไดหลายรปแบบโดยออกแบบกจกรรมใหทนสมยดงดดความ

สนใจแทรกธรรมะหรอคำสอนทางศาสนาอยางกลมกลนเพอใหเดก/วยรนเขามามสวนรวม

การสงเสรมการปฏบตในชวตประจำวน เชน สวดมนต นงสมาธ ละหมาด ฟงธรรมะหรอคำสอน

หรอจดกจกรรมทางศาสนาจะสงผลตอการลดพฤตกรรมเสยงไปโดยปรยาย

ภมปญญาชาวบาน(ทองถน)

คอความรทชาวบานสงสม ถายทอดจากคนรนหนงไปสคนอกรนหนงและกำลงขาดชวงสบตอไปจาก

คนรนใหม ความรเหลานมการสบทอดและเปลยนแปลงไปตามสภาพสงคม วฒนธรรมและสงแวดลอม เกยวของ

กบวถชวตททำใหเกดความสมพนธทดของคนในชมชน มผสงอายเปนผใหคำแนะนำ และตกเตอนทำใหชมชนอย

รวมกนอยางสงบและเปนมตรเปนวฒนธรรมททำใหผคนเหนคณคาของผสงอายเคารพพอแมปยาตายายทงทม

ชวตและลวงลบไปแลว จงควรสงเสรมใหเดกคนหาความรศกษาแหลงภมปญญาทองถนในชมชน เชน เชญคร

ภมปญญามาสอนหรอใหเดกเรยนรนอกสถานท การสรางพลงปญญาในสงคมไทยมเฉพาะการเรยนในระบบ

การเรยนรนอกระบบและภมปญญาทองถนยงไมเขมแขงและกจกรรมสงเสรมการเรยนรมนอยมาก

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 195

การปองกนพฤตกรรมเสยงทางเพศและสทธทพงทราบ

การมเพศสมพนธกอนวยอนควรและไมไดปองกนการตงครรภในวยรนปจจบนมจำนวนเพมขนและ

มปญหาทซบซอนมากขนจนกลายเปนปญหาระดบประเทศ วยรนสวนใหญไมมโอกาสเรยนรเรองเพศอยาง

เหมาะสมประมาณ1.25ลานคน (รอยละ25)มเพศสมพนธโดยไมไดปองกนประมาณ250,000คน (รอยละ

10) มการตงครรภ ครงหนงทำแทงผดกฎหมาย อกครงหนงตงครรภตอมสภาพเปลยนเปนคณแมวยรน

พบปญหาการตงครรภซำ คลอดกอนกำหนด ทารกแรกเกดมนำหนกตำกวาเกณฑ มการทอดทงเดกและไมม

ความพรอมในการเลยงด

สาเหตสำคญคอ 1) เดกมความรเรองเพศศกษานอย จากขอจำกดของการสอนเพศศกษาในสถาบน

การศกษา2)ปญหาในระบบคดกรองและการชวยเหลอกลมเสยง3)การเขาถงการคมกำเนดไดยาก4)การเขาถง

ระบบใหคำปรกษาไมครอบคลม 5) ปญหาการดแลภาวะตงครรภและการยตการตงครรภของวยรน ดงนน

วยรนจงจำเปนตองไดรบการดแล โดยเฉพาะกลมเสยง โดยสงเสรม ปองกน แกไขปญหาและเยยวยาให

กลบคนเปนเยาวชนทมคณภาพและมคณคาของประเทศตอไป

การบรณาการระหวางกระทรวง หนวยงาน องคกรภาครฐและเอกชน เพอใหบรรลเปาหมาย

ในการดำเนนงานซงสวนใหญกลมเปาหมายอยในระบบการศกษา จงมการวางแผนและบรณาการรวมกนใน

เชงระบบแบงเปน2กลมไดแก

กลมปกต ใชมาตรการ “รณรงคใหความรเรองเพศศกษาในสถานศกษา” ใหครอบคลมทวประเทศ

(ระดบมธยมศกษา) โดยบคลากรสาธารณสขเขาไปชวยครพฒนาการจดการเรยนการสอนเพศศกษา และเพมการ

เขาถงการใชถงยางอนามยและการคมกำเนดเพอการมเพศสมพนธทปลอดภย ภายใตโครงการ 1 โรงเรยน

1 โรงพยาบาล โดยสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรมสขภาพจต (www.smartteen.net)

นอกจากนยงมกระทรวงวฒนธรรมดแลและสนบสนนสอสรางสรรค กรมควบคมโรค สสส. และภาคเอกชน

มการจดกจกรรมจดเวทเสวนาและรณรงคสรางกระแสเพอลดปญหา

กลมเสยงและกลมเปาหมาย(ตงครรภ) ใชมาตรการ “เสรมสรางความเขมแขงของระบบ” โดย

เชอมโยงระบบระหวางกระทรวงศกษาธการและกระทรวงสาธารณสขดงน

1) ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน กจกรรมในสถานศกษาไดแก การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

การคดกรองและจดกลมเพอสงเสรมปองกนแกไขและสงตอระบบบรการสาธารณสข

2) ระบบบรการสาธารณสข บรณาการการดำเนนงานคลนกวยรนรวมกน 3 หนวยงาน

(กรมอนามย กรมควบคมโรค และกรมสขภาพจต) ในการจดบรการสงเสรม ปองกน บำบด ฟนฟตามรปแบบ

มาตรฐานบรการสขภาพทเปนมตรสำหรบวยรนและเยาวชน

3) การเชอมระบบสงตอ โดยพฒนาใหระบบดแลชวยเหลอนกเรยนมความเขมแขง ครสามารถ

คดกรอง จดกลม และชวยเหลอกลมเสยงและกลมเปาหมายได ซงสำนกงานสาธารณสขอำเภอ สวนใหญ

มความพรอมในการรบสงตอ(ขอมลจากสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรมสขภาพจต)

6.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 196

อนามยการเจรญพนธ หมายถง สขภาพทเกยวกบกระบวนการและการทำหนาทของระบบ

เจรญพนธของมนษยตลอดชวงชวต อนามยการเจรญพนธในวยรนประกอบดวย 7 องคประกอบไดแก

1) เพศศกษา 2) อนามยแมและเดก 3) การวางแผนครอบครว 4) อนามยวยรน 5) โรคตดเชอในระบบสบพนธ

6)โรคเอดส7)การแทงและภาวะแทรกซอน

การจดกจกรรมในสถานศกษา เชนการสนบสนนใหนกเรยนมกจกรรมเสรมทกษะพฤตกรรมทางเพศ

ทปลอดภย มชองทางการสอสารเพอการเรยนร รบฟงปญหา โดยมครหรอผเชยวชาญเฉพาะทางใหคำปรกษา

แนะแนวทางทถกตองในรปแบบตางๆเชนเอกสารคมอ/หนงสอ/เอกสารแผนพบ/โปสเตอร/กระท/webboard/

อนเตอรเนต/Facebook/Twitter/Lineและอนๆรวมทงมการประสานการทำงานกบภาคเครอขายทเกยวของ

(สำนกอนามยการเจรญพนธ กรมอนามย)

การปองกนพฤตกรรมเสยงในวยรน

การลดปจจยสาเหตเพมปจจยปองกนและจดการสงแวดลอมใหเหมาะสมมดงน

ใหความรทจำเปน ไดแก การเปลยนแปลงตนเองในวยรน ความรเกยวกบความปลอดภย

การปองกนอนตรายและความเสยงตางๆการเรยนรและมทศนคตดและถกตองเกยวกบเรองเพศฯลฯ

ฝกทกษะดานการจดการอารมณเพศตนเองการแกไขปญหาตางๆในชวตและการปฏเสธ

ฝกการควบคมตนเอง ฝกจตใจใหเขมแขง มวนย รจกยงคด มสต และจตสำนกทจะไมทำ

พฤตกรรมเสยงตางๆฝกการปฏเสธเหลาและยาเสพตดทเปนสาเหตทำใหควบคมตนเองไมได

ไมแสวงหากจกรรมทเปนพฤตกรรมเสยง สงเสรมใหทำกจกรรมททำใหตนเองพงพอใจ

เปนประโยชนตอตนเองและผอนแตถกตองเปนทยอมรบได

สรางสงแวดลอมทด พอแมเปนแบบอยาง มทศนคตทดตอลก และทำกจกรรมรวมกน

ในครอบครว

สทธทางเพศทพงทราบ

สทธอนามยเจรญพนธ (reproductive rights) คอสทธทถกระบไวแลวในกฎหมายและ

ขอตกลงตางๆทงในระดบประเทศและนานาชาตเปนสทธพนฐานของบคคลไดแก

1) สทธในชวตสทธในเสรภาพและความปลอดภยของบคคล

2) สทธในความเสมอภาคและความเปนอสระจากการเลอกปฏบตในทกรปแบบ

3) สทธในความเปนสวนตวสทธในเสรภาพแหงความคด

4) สทธในการไดรบขอมลขาวสารและการศกษา

5) สทธในการเลอกวาจะสมรสหรอไมสทธในการวางรากฐานและการวางแผนครอบครว

6) สทธในการตดสนใจวาจะมบตรหรอไมและจะมเมอใด

7) สทธในการดแลและปองกนสขภาพ

8) สทธในการไดรบประโยชนจากความกาวหนาทางวทยาศาสตร

9) สทธในเสรภาพในการชมนมและการมสวนรวมทางการเมอง

10)สทธในการปลอดจากการถกทารณกรรมและการปฏบตมชอบ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 197

สทธทางเพศ (sexual rights) คอ สทธของบคคลทถกระบในกฎหมายและขอตกลงตางๆ

ทงในระดบประเทศและนานาชาต เปนสทธของคนทกคนทตองไดรบโดยไมถกเลอกปฏบต ไมมการบงคบ และ

ไมมความรนแรงในเรองตอไปน

การไดรบบรการดานสขภาพทางเพศและอนามยการเจรญพนธทมมาตรฐาน

การไดรบขอมลทถกตองเกยวกบวถทางเพศ

การไดรบการใหการศกษาเรองวถทางเพศ

การควบคมเนอตวรางกายของตนเอง

การเลอกคครอง

การตดสนใจวาจะมเพศสมพนธหรอไมม

การสมครใจมความสมพนธทางเพศ

การสมครใจทจะแตงงาน

การตดสนใจวาจะมบตรหรอไมและมเมอใด

การมชวตดานเพศทพงพอใจและปลอดภย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 198

บหร.ตดงาย เลกยาก

การสบบหรสงผลกระทบตอตวผสบและผอน เปนสาเหตการตายกอนวยอนควร และกอใหเกด

โรคตางๆเชนโรคถงลมโปงพองโรคมะเรงและโรคหวใจขาดเลอด

พฤตกรรมการสบบหรของเดกและเยาวชน

เดกและเยาวชนอาย 11 – 24 ป เรมสบบหรครงแรกเพราะอยากทดลองสบ (รอยละ 56.4)

รองลงมา คอ สบตามเพอน/เพอนชวน (รอยละ 56.4) มสวนนอยสบบหรเพอเขาสงคม เพอความโกเกและ

เกดจากความเครยด มความนยมสบบหรซองทผลตในประเทศและมกนกรองมากทสด การเขาถงบหรสวนใหญ

ซอมาสบแบบเปนมวน/แบงมวนขาย มากกวาซอเปนซอง จากรานคาใกลบาน /รานสะดวกซอ การขายบหรใน

เดกอายตำกวา18ปพบวาผขายไมเคยขอดบตรประชาชนกอนขาย

สรปไดวาการสบบหรของเดกและเยาวชนมทงปจจยภายในตว (อยากรอยากลองฯลฯ) และปจจย

ภายนอกเชนกลยทธการตลาด โอกาสเขาถงบหร ทงรปแบบการขาย ราคา แหลงซอ การไมปฏบตตามกฎหมาย

และการละเมดกฎหมายคมครองสขภาพผไมสบบหรในทหามสบบหร สงผลใหเดกเหนการสบบหรและเลยนแบบ

(Global Adult Tobacco Survey : GATS ป 2552 สำรวจในกลมอาย 15 -24 ป และผลสำรวจโดยสำนก

ควบคมการบรโภคยาสบในป 2550)

7.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 199

การรกษามาตรฐานคณภาพนำบรโภค

การรกษามาตรฐานคณภาพนำบรโภคอยางตอเนอง (ชวงระยะเวลา 3 ป)

1. ตรวจวเคราะหนำดมเฉพาะดานแบคทเรยดวยชดตรวจสอบอยางงาย(อ11)

2. ตรวจวเคราะหนำดมทางหองปฏบตการ20รายการอยางนอย1ครงตอป

3. รวบรวมผลตามขอ1และ2เพอเปนหลกฐานในการประเมนรบรองตอเนอง

การรบรองตอเนอง

1. มผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำผานเกณฑมาตรฐานคณภาพนำบรโภคกรมอนามย พ.ศ.

2553ไมเกน1ป

2. มบนทกการปฏบตงานตรวจสอบคณภาพนำดวยการใชชดทดสอบโคลฟอรมแบคทเรย

ภาคสนาม(อ11)อยางนอยภาคการศกษาละ2ครงตดตอกน3ป

3. มบนทกการแกไขกรณพบการปนเปอน

4. มผลตรวจวเคราะหนำดมทางหองปฏบตการ20รายการอยางนอย1ครงตอปตดตอกน3ป

* กรณนำดมบรรจขวดมมาตรฐานอย.ทผลตและจำหนายในทองถน หากเปนนำดมหลกของโรงเรยน

ตองสงตรวจคณภาพนำตามเกณฑกรมอนามยครบทง20รายการ

8.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 200

(20 )

( 11)

(Test kit)

(

( )

6

แผนภาพขนตอนการดำเนนงานนำดมปลอดภยในโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

(แหลงนำดม แนวทอ กอกนำ ภาชนะเกบนำ เครองกรองนำ)

ทดสอบคณภาพนำทางดานแบคทเรยเบองตนดวยชดตรวจสอบ (อ 11)

ขอมลทดสอบท

ไมผาน ภายใน 6 เดอน

ปรบปรงแกไข

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 201

เกณฑคณภาพนำบรโภคกรมอนามย พ.ศ. 2553

พารามเตอร หนวยวด เกณฑทกำหนด

คณภาพนำทางกายภาพ

1.ความเปนกรด-ดาง(pH)

2.ความขน(Turbidity)

3.ส(Colour)

คณภาพนำทางเคมทวไป

4.สารละลายทงหมดทเหลอจากการระเหย(TDS)

5.ความกระดาง(Hardness)

6.ซลเฟต(SO-4)

7.คลอไรด(Cl-)

8.ไนเตรท(NO-3asNO-

3)

9.ฟลออไรด(F-)

คณภาพนำทางโลหะหนกทวไป

10.เหลก(Fe)

11.แมงกานส(Mn)

12.ทองแดง(Cu)

13.สงกะส(Zn)

คณภาพนำทางโลหะหนกสารเปนพษ

14.ตะกว(Pb)

15.โครเมยม(Cr)

16.แคดเมยม(Cd)

17.สารหน(As)

18.ปรอท(Hg)

คณภาพนำทางแบคทเรย

19.แบคทเรยประเภทโคลฟอรม(Coliformbacteria)

20.แบคทเรยประเภทฟคลโคลฟอรม(Faecalcoliform

bacteria)

-

เอนทย

แพลทนม-โคบอลต

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

มลลกรม/ลตร

เอมพเอน/100มลลลตร

เอมพเอน/100มลลลตร

อยระหวาง6.5-8.5

ไมเกน5

ไมเกน15

ไมเกน1,000

ไมเกน500

ไมเกน250

ไมเกน250

ไมเกน50

ไมเกน0.7

ไมเกน0.5

ไมเกน0.3

ไมเกน1.0

ไมเกน3.0

ไมเกน0.01

ไมเกน0.05

ไมเกน0.003

ไมเกน0.01

ไมเกน0.001

ตองตรวจไมพบ

ตองตรวจไมพบ

หมายเหต 1. นำบรโภค หมายถง นำประปา นำบาดาล นำบอตน และนำฝน ทประชาชนใชดม

เตรยมปรงประกอบอาหารรวมถงนำทใชลางหนาและแปรงฟน

2.วธตรวจวเคราะหเปนไปตามวธการในหนงสอStandardMethodsfortheExamination

ofWaterandWastewaterEdition21st2005APHAAWWAWEF.

3.ประกาศกรมอนามย(13ตลาคม2553)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 202

การจดเกบยาและใชยาใหปลอดภยในหองพยาบาล

ลกษณะหองพยาบาลในโรงเรยน

หองพยาบาลควรจดอยชนลางของอาคารเพอสะดวกในการเคลอนยายผปวย

พนท ขนาดของหองใหเหมาะสมกบจำนวนนกเรยน สะอาด มแสงสวางเพยงพอ อยหางจาก

สงรบกวนและเหตรำคาญพรอมทงจดวางอปกรณตางๆไดถกตอง

มอางลางมอพรอมกอกนำและสบลางมอ

มหองสวมอยภายในหรออยใกลเพออำนวยความสะดวกใหกบนกเรยนหรอบคลากรทเจบปวย

เชนโรคทองเดน

จดใหมนำดมในหองพยาบาลเพยงพอและไมใชแกวนำรวมกน

มสมดทะเบยนรายการยา/เวชภณฑสำหรบควบคมกำกบการเบก-จายยาและเวชภณฑ

มสมดบนทกประจำหองพยาบาล บนทกการเจบปวยทกครงทใหการรกษาพยาบาล ดงตวอยาง

ตาราง

การจดวางตยาควรตงอยในสถานททมแสงสวางเพยงพอ (แสงไมจาจนเกนไปและไมตงอยในท

อบชนจะทำใหยาเสอมคณภาพเรว)

เทคนคในการจดตยา มดงน

1. “ความปลอดภย” ตองคำนงถงความปลอดภยเปนอนดบแรก ระวงหยบใชผดหรอใชยาเสอม

คณภาพ

2. ยาใชภายในและยาใชภายนอก โดยแบงพนทในตยาตองวางแยกกนชดเจนระหวางยา

รบประทาน และยาใชภายนอก พรอมทงตดปาย “ยาใชภายนอก” หรอ “หามรบประทาน” ทชนวางยาใหเหน

ชดเจน

3. จดเรยงแบบหมดอายกอนออกกอน (First-expire, First-out-FEFO) การเกบยาควรยดตาม

วนหมดอายเปนหลก มากกวาทจะยดตามวนทไดรบยามา และจดวางยาทใกลหมดอายกอนไวดานนอก เพอให

ถกหยบไปใชกอน หรอตดสตกเกอร “สแดง” ไวทขวดยาทใกลหมดอายแลว ปองกนยาหมดอายกอนใช

ตองพลกดวนหมดอายกอนทกครง ทำเชนนปละครง เพอใหงายตอการปฏบตไมตองคอยตรวจวนหมดอายของ

ยาบอยๆ

9.

ลำดบ ชอสกล อาย ชน อาการ การใหบรการ

กรณอบตเหตระบสาเหต/

สถานท

ลายเซนต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 203

วนหมดอายหรอExp.DateยอมาจากExpiryDateตามดวยวนเดอนป

วนผลตหรอMfg.DateยอมาจากManufacturingDateตามดวยวนเดอนป

4. เกบรกษายาใหถกวธ ควรปฏบตตามคำแนะนำทระบในฉลาก ถาไมมระบวธการเกบรกษาท

ฉลากยาใหยดหลกการเกบรกษายาดงน

เกบในทไมรอนจดไมเยนจด ทอณหภมประมาณ20-25องศาเซลเซยสหรออณหภมหอง

เพราะอณหภมทสงกวา25องศาเซลเซยสจะมผลทำใหยาเสอมเรวขนจงควรดวนหมดอายและสงเกตการเปลยน

สภาพของยาควบคกนไปดวย

ยาบางชนดทระบวา “เกบในตเยน” ตองเกบในทอณหภมประมาณ 2-8 องศาเซลเซยส

เพราะยาจะเสอมเรวหากเกบไวทอณหภมหอง และจะเสยสภาพหากเกบไวในชองแชแขง ยาทระบให “เกบใน

ทเยน”ควรเกบไวทอณหภมประมาณ8-15องศาเซลเซยส

ไมชน ความชนอาจทำใหยาเสอมสภาพไดเรวขน จงไมควรเกบยาไวในบรเวณทมอากาศ

ชนเชนในหองนำอางลางมอหรอในหองครวทชนแฉะเปนตนและควรปดภาชนะใหสนทหลงเปดใชเพอปองกน

ไมใหความชนจากภายนอกเขาไปได

ไมโดนแสงแดด แสงแดดสงผลโดยตรงทำใหยาเสอมสภาพเรวขน ยาบางชนดสลายตว

เรวมากเมอถกแสงจงตองเกบในขวดสชาหรอขวดทบแสง วธสงเกตงายๆวายาชนดใดควรใสภาชนะปองกนแสง

ใหดภาชนะทผผลตบรรจมา ถาซอมาเปนแบบปองกนแสง เวลาเกบรกษากตองใหอยในสภาพปองกนแสง

เหมอนกน ซงยาเหลานผผลตมกระบใหทราบวาตองปองกนแสง โดยทวไปยาสวนใหญแมวาจะไมจำเปนตอง

เกบในภาชนะปองกนแสงแตกควรเกบรกษาโดยหลกเลยงการถกแสงแดดโดยตรง

5. ชอกลมยาตวอยางทควรมในหองพยาบาลไดแก

- ยาลดไขบรรเทาปวด - ยาแกแพลดนำมก - ยาแกไอ

- ยาแกทองเสย -ยาแกทองอดทองเฟอ - ยาโรคกระเพาะอาหาร

- ยาแกคลนไสอาเจยนแกเมารถ- ยาแกปวดกลามเนอ - ยาแกปวดประจำเดอน

- ยาแกแพแกผดผนคน - ยาลางแผลใสแผลฯลฯ

สำหรบเวชภณฑหากมไมมาก ไมจำเปนตองตดปาย แตควรใหมรายชอของรายการเวชภณฑตดไว

เพอใหทราบไดทนทวารายการใดใกลหมดจะไดจดหามาเพมไดทนเวลา

6. การสงเกตยาเสอมสภาพสงเกตทดจากรปรสกลนสทเปลยนแปลงไปจากเดมโดยยาแตละ

ประเภทมขอสงเกตแตกตางกนเชน

ยาเมด สงเกตจากสและลกษณะเมดยาเปลยนมรอยดางเมดยาแตกรวนหรอเมดยาเกาะตดกน

ยาเมดบางชนดอาจมกลนเปลยนไปเชนแอสไพรนจะมกลนเปรยวเกดขน

ยาแคปซล อาจบวมพอง เปลอกแคปซลนม เยมและตดกนหรอแขงแหงและแตกหรอผงยา

ดานในอาจเปลยนสซงสงเกตยากจงตองแกะแคปซลออกมาด

ยาผงแหง ความชนอาจทำใหผงยาเกาะเปนกอนแขงหรอผงยาเปลยนส

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 204

ยานำแขวนตะกอน ไดแก ยานำทผงยาผสมอยในของเหลว เชน ยาลดกรด คาลาไมนโลชน

ยาธาตนำขาวเปนตนผงยาจะจบเปนกอนแขงเมอเขยาจะไมกระจายตวหรอสงเกตสกลนรสเปลยนไป

ยาครม ขผง มการแยกตวของเนอยา สเปลยน เนอยาอาจหดตวเนองจากนำระเหยออกไป

ทำใหเนอครม/ขผงแขงเกนไปหรอบางครงเกบไวในอณหภมสงเกนไปกทำใหเนอครม/ขผงเหลวเยม

7. วธการใชยา โดยเฉพาะยาทรบประทานบอย เชน พาราเซตามอล เปนพษตอตบ ถาใชตดตอ

กนนานเกน3-5วนหรอยาแกไอนำดำกหามใชเกน7วนเพราะเปนสารเสพตดใหโทษเปนตน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 205

ตวอยางวธการใชยา

ยาพาราเซตามอล (paracetamol)

ใชสำหรบ บรรเทาอาการไขและอาการปวด

ระดบเลกนอยถงปานกลาง

รปแบบยา ยาเมดขนาด500มลลกรม

ยานำความแรง120มลลกรม/5มลลลตร

วธใชยา *เดกอายตำกวา12ป

รบประทาน 10-15 มก./ นำหนกตว 1 กก.

ตอครงทกๆ4-6ชวโมง

*เดกอาย12ปขนไปและผใหญรบประทาน

ครงละ1-2เมดทกๆ4-6ชวโมง

ขอควรระวง สำหรบเดกหามรบประทานยาทตดตอกนเกน

3-5 วน การรบประทานยานมากกวาหรอบอยกวาทแพทย

สงอาจเปนอนตรายตอตบ

หมายเหต ยาพาราเซตามอลทมรปแบบทเปนยาแขวน

ตะกอนจะมความแรงมากกวารปแบบยานำ 1 เทาตว คอ

เทากบ 250 มลลกรม/ 5 มลลกรม ขนาดในการรบ

ประทานจะนอยกวารปแบบยานำครงหนง

ยาแกแพ ลดนำมก (CPM หรอคลอรเฟนรามน หรอ

Chlorpheniramine)

ใชสำหรบ ใชบรรเทาอาการแพและหวดไดแกนำมกไหล

อาการจามคนตาและนำตาไหลจากการแพ

ละอองเกสรดอกไมแพฝนละอองเปนตน

รปแบบยา ยาเมดขนาด4มลลกรม

ยานำความแรง2มลลกรม/5มลลลตร

วธใชยา *เดกอาย2-12รบประทานวนละ0.35มก./

นำหนกตว1กโลกรมแบงใหวนละ3-4ครง

*เดกอาย 12 ปขนไปและผใหญ รบประทาน

ครงละ1เมดวนละ3-4ครงหลงอาหาร

ขอควรระวง *ไมควรใชยานในเดกอายตำกวา 2 ป และ

การใชยาในเดกอาย 2-6 ป จะตองอยในการ

ดแลของแพทยและตองใชยาอยางระวงในเดกอาย6-11ป

*ยานจะทำใหทานงวงซมไดควรหลกเลยงการ

ขบรถหรอการทำงานทเกยวกบเครองจกรหลงรบประทานยา

*ยานอาจทำใหตาแหง มองเหนไมชด ดงนนผท

สวมคอนแทคเลนส อาจจะรสกไมสบายตา โดยอาจจะใช

ยาหยอดตาทชวยหลอลนในตา

-ตองระมดระวงการใชยานเพอปองกนการไดรบ

ยาเกนขนาด เนองจากมผลตภณฑสวนใหญเปนยาสตรผสม

ทงยา แกหวด แกไอขบเสมหะ และแกคดจมกจำนวนมาก

ตองตรวจสอบวาสวนผสมในผลตภณฑเหลานนซำซอนกบ

ยาหรอไม

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 206

ตวอยางวธการใชยา

ยาแกไอนำดำ (Brown Mixture)

ใชสำหรบ บรรเทาอาการไอและชวยขบเสมหะ

รปแบบยา ยานำ

วธใชยา *เดกอาย 6-12 ป รบประทานครงละ½-1

ชอนชาเมอมอาการทกๆ6-8ชวโมง

*เดกอาย12ปขนไปและผใหญ

รบประทานครงละ1-2ชอนชาเมอม

อาการทก6-8ชวโมง

ขอควรระวง - หามใชยานในเดกทมอายตำกวา 6 ป

ผสงอายและหญงตงครรภ

- หามใชยานตดตอกนนานเกน 7 วน

เนองจากมสวนประกอบทอาจทำใหเกด

การเสพตดใหโทษและอาจทำใหเกดทองผก

- ยานมแอลกอฮอลผสมควรใชดวยความ

ระมดระวง

- เมอเปดใชแลวมอายการใชงาน 3 เดอน

หรอเมอยานเสอมสภาพ

- เกบยานโดยปองกนไมใหถกแสงแดด

ยาธาตนำแดง (แกทองอด ทองเฟอ)

ยานใชสำหรบ บรรเทาอาการปวดทองเนองจากจกเสยด

ทองขนทองเฟอ

รปแบบของยา ยานำ

วธใช ใหเขยาขวดกอนรบประทานยานทกครง

* เดกอาย 6-12 ป รบประทานครงละ

½ -1 ชอนโตะ กอนอาหารเชา กลางวน

เยน

* เดกอาย 12 ปขนไป และผ ใหญ

รบประทานครงละ 1-2 ชอนโตะ กอน

อาหารเชากลางวนเยน

ขอควรระวง - ไมควรรบประทานเปนเวลาเกน2สปดาห

นอกจากแพทยสง

- ยานมแอลกอฮอลผสมควรใชดวยความ

ระมดระวง

ผงถานคารบอน Activate Charcoal

สวนประกอบ 1 แคปซล ประกอบดวย Activate

Charcoal 261 mg

คณสมบต ดดซบสารพษในทางเดนอาหาร ท เปน

สาเหตของอาการทองเสย ปองกนมใหม

การดดซม สารพษเขาสสวนอนๆ ของ

รางกายและดดซบกาซพอบรรเทาการทองอด

ยานใชสำหรบ มอาการทองเสย (Diarrhea) ใชในราย

ผมอาการทองอดเฟอ(Flatulence)

วธใช ผใหญและเดกอาย3ปรบประทานครงละ

2-4แคปซลหลงอาหารวนละ3ครงเมอ

มอาการทองเสยหากอาการไมดขนให

รบประทานซำอกทกครงถง1ชม.

จนอาการทองเสยดขนจงหยดยา

ถารบประทานครบ16แคปซลตอวนแลว

อาการยงไมดขนควรปรกษาแพทย

สำหรบเดก:ควรใชตามแพทยสง

ผงนำตาลเกลอแร (แกอาการทองเสย)

ใชสำหรบ ทดแทนการเสยนำในรายททองรวงหรออาเจยน

มากๆและปองกนการชอคเนองจากรางกาย

ขาดนำ

รปแบบยา ผงสำหรบละลายนำ

วธใชยา - เทผงยาทงซองละลายในนำสะอาด เชน

นำตมสกทเยนประมาณ1แกว(250ซซ)

- ดมเมอมอาการทองรวงถาถายบอยใหดม

บอยครงขนถาอาเจยนดวยใหดมทละนอย

บอยครง

ขอควรระวง - ถาผปวยมอาการอาเจยนมาก เหงอออก

มาก ตวเยน ความรสกเปลยนแปลงไปหรอ

หมดสตควรนำผปวยสงโรงพยาบาลดวน

- ผทเปนโรคไตหรอหวใจ ควรปรกษาแพทย

กอนใช

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 207

ตวอยางวธการใชยา

ยาโรคกระเพาะอาหาร ยาตานกรด/ยาลดกรด

ยานใชสำหรบ บรรเทาอาการแสบยอดอกทองอด

แนนทองอาหารไมยอย

รปแบบของยา ยาเมดยานำ

วธใช *รบประทานกอนอาหารครงชวโมงหรอ

มอาการ

*ยานำใหเขยาขวดทกครงยาเมดใหเคยว

กอนกลน

*เดกอาย 3-6 ปรบประทานครงละ

1/2–1ชอนชา

* เดกอาย 6 ปรบประทานครงละ 1-2

ชอนชาหรอ1/2-1เมด

* เดกอาย12ปขนไปและผใหญ

รบประทานครงละ 1-2 ชอนโตะหรอ

1-2เมด

ขอควรระวง-หามใชในผปวยทเปนโรคหวใจหรอโรคไต

- ไมควรรบประทานตดตอกนเปนเวลานานเกน

2สปดาหนอกจากแพทยสง

- เมอเปดใชยาแลวไมควรเกบไวนานเกน

3เดอนไมควรใชตอถงแมยายงไมหมดอาย

- ยานำเมอเขยาขวดแลวยาไมกระจายตว

หรอเสอมสภาพไมควรนำมารบประทาน

ยาลางตา (นำยาลางตาบอรก : Boric solution)

ยานใชสำหรบ บรรเทาอาการแสบตาระคายเคองจาก

ผงควนสงสกปรกเขาตา

รปแบบของยา ยานำสำหรบลางตา

วธใช *รนนำยาลงในถวยทสะอาดและมขนาด

พอเหมาะกบลกตา

*ยกถวยลางตาจอทเบาตาขางทตองการลาง

*ลมตาไวใหนำยาแทรกซมทวลกตากรอกตา

ไปมาใชเวลา1-นาทลางวนละ1-2ครง

*เมอลางตาเสรจแลวใหทำความสะอาด

ถวยลางตาเพอปองกนการตดเชอ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 208

รายการยาทใชภายใน

รายการยาทใชภายนอก

กลมยา

กลมยา

รายการยา

รายการยา

ยาลดไขบรรเทาปวด

ยาแกแพลดนำมกแกผดผนคน

ยาแกไอ

ยาแกทองเสย

ยาแกทองอด

ยาโรคกระเพาะอาหาร

ยาถายพยาธ

ยาแกแพแกผดผนคน

ยาแกปวดกลามเนอ

ยาทาแผลไฟไหมนำรอนลวก

ยาลางตา

ยาดมแกวงเวยน

ยาลางแผล

ยาใสแผล

ยาโรคหดเหา

พาราเซตามอล(Paracetamai)

คลอเฟนรามน(Chlorphenilamine)

ยาแกไอนำดำ(BrownMixture)

ยาแกไอขบเสมหะสำหรบเดก

ผงนำตาลเกลอแร

ยาธาตนำแดง

ยาธาตนำขาว

โซดามน(Sodamint)

ยาตานกรด/ยาลดกรด(Aluminium

hydroxide+Magnesiumhydroxide)

มเบนดาโซน(Mebendazole)

อลเบนดาโซน(Albendazole)

คาลาไมนโลชน(Calaminelotion)

เมทลซาลไซเลต(Methisalicylatecream)

ไดโคลฟแนค(Diclofenacgel)

ยาหมอง

ซลเวอรซลฟาไดอาซน(Silversulfadiazine)

นำยาลางตาบอรก(Boricsolution)

แอมโมเนย(Ammonia)

แอลกอฮอล(Isopropyl/Ethylalcohol)

นำเกลอลางแผลหรอนำเกลอนอรมล

(Normalsaline)

โพวโดนไอโอดน(Povidineiodine)

เบนซลเบนโซเอต(Benzylbenzoate)

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 209

การบำบดนำเสยกอนปลอยสสาธารณะ

การกำจดนำเสยผานบอดกไขมน มขนตอนดงน

1. กำจดเศษอาหารหยาบ โดยแยกขยะเศษอาหารนำไปทงในถงขยะทจดเตรยมไวหรอนำไป

ทำปยหมก

2. กำจดเศษอาหารขนาดเลกโดยใสตะแกรงตาถในอางลางจานท 1 เพอกรองเศษอาหาร/ขยะ

ขนาดเลกกอนเขาสบอดกไขมน

3. บอดกไขมน เมอนำเสยจากอางสดทายไหลเขาสบอดกไขมน ไขมนซงมความเบาจะลอยตวขน

สผวนำแตไมสามารถลอยออกไปตามทอนำได เนองจากชองทอนำออกของบอดกไขมน ใส 3 ทางไว

(ดรปประกอบ)การแยกชนระหวางไขมนกบนำเสยตองใชระยะเวลาประมาณ 15 -30 นาทตอปรมาณนำเสย

200 ลตร

ดงนนการตดตงบอดกไขมนตองคำนงถงระยะทางการไหลและความเรวของนำเสย เพอใหมระยะเวลา

การแยกชนไขมนกอนปลอยนำสสาธารณะ ไขมนจงถกเกบกกไวทผวนำ เมอเวลาผานไป 1 – 3 สปดาห (ขนอย

กบปรมาณไขมน)ไขมนจะหนาตวและจบเปนไขขนใหชอนไขขนนทงไป

10.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 210 คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 210

**หมายเหตขนาดบอดกไขมนปรบใหเหมาะสมกบปรมาณนำเขา-ออกและจำนวนนกเรยน

ถาโรงเรยนขนาดใหญสามารถใชบอปนวงขอบซเมนตแยกเปน2บอโดยใชหลกการเดยวกน

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 211

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ฉบบป 2556 211

ความเชอมโยงระหวางมาตรฐานโรงเรยนสงเสรมสขภาพและ

มาตรฐานการศกษา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 มเจตนารมณใหการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนา

คนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมใน

การดำรงชวตสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข และใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาทงภายใน

และภายนอก เพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาของประเทศใหดยงขน นบเปนสวนหนงของ

กระบวนการบรหารการศกษาทตองดำเนนการอยางตอเนอง ดงนน สถานศกษาจงตองมการพฒนาคณภาพ

ดานการศกษาใหสอดคลองกบมาตรฐานของหนวยงานและตนสงกด เพอรองรบมาตรฐานและการประเมน

คณภาพทงจากหนวยงานตนสงกดและหนวยงานภายนอก

แนวทางขององคการอนามยโลก มงใหมการพฒนาสขภาพควบคไปกบการศกษาโดยใชโรงเรยนเปน

ศนยกลางของการพฒนาเพอใหเกดความยงยน ดงนน เมอวเคราะหความเชอมโยงระหวางมาตรฐานโรงเรยน

สงเสรมสขภาพกบมาตรฐานการศกษาและมาตรฐานการประเมนคณภาพภายนอก พบวา มความสอดคลองกน

ซงอาจกลาวไดวาการดำเนนโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพและโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรมสวนทำให

สถานศกษาสามารถกาวเขาสระดบคณภาพในหลายมาตรฐานและตวบงชตามตารางแสดงดงน

11.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 212

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

) 1.

นโย

บายข

องโรงเรย

น 1.

โรงเรย

นผาน

การร

บรอง

เปนโ

รงเรยน

สงเส

รมสข

ภาพ

ระดบ

ทอง

2. แ

นวกา

รจดก

ารศก

ษา

2.

3 มก

ารบร

หาร

จดกา

รทใช

สถาน

ศกษา

เปนฐ

าน

11. ผ

บรหา

รมคณ

ธรรม

จรยธ

รรม

มภาว

ะผนา

และ

มควา

มสาม

ารถใ

นการ

บรหา

รจดก

าร

- 10

. ผบร

หารม

ภาวะ

ผนา

และม

ความ

สามา

รถใน

การ

บรหา

รจดก

าร

6. ก

ารบร

หารแ

ละกา

ร

พฒนา

สถาน

ศกษา

6.

2 ระ

ดบปร

ะสทธ

ผล

ของผ

บรหา

รสถา

นศกษ

าใน

การบ

รหาร

โดยใ

ช

สถาน

ศกษา

เปนฐ

านแล

ะ

การจ

ดการ

ศกษา

ใหบร

รล

วตถป

ระสง

คของ

สถาน

ศกษา

และก

ลมสา

ระ

การเรย

นร

2. ก

ารบร

หารจ

ดการ

ในโรงเรย

น

1. ม

การจ

ดตงช

มรมส

ขภาพ

ทม

แกนน

านกเ

รยนร

วมตว

กนดา

เนนก

จกรร

มสขภ

าพอย

างตอ

เนอง

2. แ

นวกา

รจดก

ารศก

ษา

2.

3 มก

ารบร

หาร

จดกา

รทใช

สถาน

ศกษา

เปนฐ

าน

12. ส

ถานศ

กษาม

การจ

ด

องคก

ร โค

รงสร

าง ระบ

บ

การบ

รหาร

งานแ

ละพฒ

นา

องคก

รอยา

งเปน

ระบบ

ครบ

วงจร

- 11

. สถา

นศกษ

ามกา

รจด

องคก

ร โค

รงสร

าง แ

ละกา

ร

บรหา

รงาน

อยาง

เปนร

ะบบ

ครบว

งจร ให

บรรล

เปาห

มายก

ารศก

ษา

6. ก

ารบร

หารแ

ละกา

ร

พฒนา

สถาน

ศกษา

6.

2 ระ

ดบปร

ะสทธ

ผล

ของผ

บรหา

รสถา

นศกษ

า

ในกา

รบรห

ารโด

ยใช

สถาน

ศกษา

เปนฐ

านแล

ะ

การจ

ดการ

ศกษา

2.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 213

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

)

13 ส

ถานศ

กษาม

การ

บรหา

รและ

จดกา

รศกษ

า

โดยใ

ชสถา

นศกษ

าเปน

ฐาน

ใหบร

รลวต

ถประ

สงคข

อง

สถาน

ศกษา

และก

ลมสา

ระ

การเรย

นร

3. โค

รงกา

รรวม

ระหว

างโรงเรย

นและ

ชมชน

3.

มโค

รงงา

นสขภ

าพนก

เรยน

ทประ

สบผล

สาเรจช

ดเจน

ในกา

รลดป

ญหา

สขภา

พหรอ

สงแว

ดลอม

ในโรงเรย

นหรอ

ชมชน

11

. มโค

รงกา

รแกไ

ขปญหา

ดานห

รอสง

แวดล

อมทม

คว

ามชก

สงหร

อเปน

อนตร

ายตอ

สขภา

พนกเ

รยนไ

ดเปน

ผลสา

เรจ

3. แ

นวกา

รสรา

งสงค

มแห

งการ

เรยน

ร /

สง

คมแห

งควา

มร

3.

1 กา

รบรห

ารวช

าการ

และส

รางค

วาม

รวมม

อระห

วาง

สถาน

ศกษา

กบชม

ชนให

เป

นสงค

มแหง

การเรย

นร

/ สง

คมแห

งควา

มร

17. ส

ถานศ

กษาม

การ

สนบส

นนแล

ะใชแ

หลง

เรยน

รและ

ภมปญ

ญาใน

ทองถ

น 18

. สถา

นศกษ

ามกา

รรว

มมอก

นระห

วางบ

าน

องคก

รทาง

ศาสน

า สถ

าบน

ทางว

ชากา

ร แล

ะองค

กรภา

ครฐแ

ละเอ

กชน

เพอ

พฒนา

วถกา

รเรย

นรใน

ชมชน

การง

านอา

ชพแล

ะเท

คโนโ

ลย

สาระ

ท 1

กา

รดาร

งชวต

และ

ครอบ

ครว

3. ผ

เรยน

มทกษ

ะในก

ารทา

งาน

รกกา

รทาง

าน

สามา

รถทา

งานร

วมกบ

ผอน

ได แ

ละมเ

จตคต

ทดตอ

อาชพ

สจรต

4.

ผเรยน

มควา

มสาม

ารถ

ในกา

รคดว

เครา

ะห

คดสง

เครา

ะห

มวจา

รณญาณ

มคว

ามคด

สราง

สรรค

คดไ

ตรตร

อง

และม

วสยท

ศน

3. ผ

เรยน

มควา

มใฝร

ใฝเรยน

3.1

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมน

สยรก

การอ

าน

สนใจ

แสวง

หาคว

ามรจ

ากแห

ลงตา

งๆรอ

บตวแ

ละสา

มารถ

เรยน

รดวย

ตนเอ

งได

3.

3 ระ

ดบสม

ฤทธผ

ลโดย

เฉลย

สามป

ยอนห

ลงขอ

งผเ

รยนส

ามาร

ถใชเ

ทคโน

โลย

ในกา

รเรย

นร

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 214

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

) 14

. สถา

นศกษ

าสงเสร

มคว

ามสม

พนธแ

ละคว

ามรว

มมอก

บชมช

นในก

ารพฒ

นากา

รศกษ

า

4. ผ

เรยน

คดเป

น ทา

เปน

4.

1 ระ

ดบสม

ฤทธผ

ลโดย

เฉลย

สามป

ยอนห

ลงขอ

งผเ

รยนท

มควา

มสาม

ารถ

ใน

การค

ด วเคร

าะห

6. ก

ารบร

หารแ

ละกา

รพฒ

นาสถ

านศก

ษา

6.

1 ระ

ดบคว

ามสา

เรจ

ของค

ณะก

รรมก

ารสถ

านศก

ษาขน

พนฐา

นใน

การก

ากบด

แลแล

ะขบ

เคลอ

นการ

ดาเน

นงาน

ของส

ถานศ

กษา

4. ก

ารจด

สงแว

ดลอม

ใน

โรงเรย

นทเอ

อตอ

สขภา

พ

12. น

าดมบ

รโภค

ปลอด

ภยแล

ะเพย

งพอ

13. ส

วมผา

นเกณ

ฑ HA

S 17

. การ

บาดเ

จบใน

โรงเรย

นททา

ใหนก

เรยน

ตองพ

กรกษ

าตว

ในโรงพ

ยาบา

ล

2. แ

นวกา

รจดก

ารศก

ษา

2.

1 กา

รจดห

ลกสต

รกา

รเรย

นรแล

ะสภ

าพแว

ดลอม

ทสงเสร

มให

ผเรย

นไดพ

ฒนา

ตาม

ธรรม

ชาตแ

ละ

เตมศ

กยภา

พ

1. ผ

เรยน

มคณธร

รม

จรยธ

รรม

และค

านยม

ทพง

ประส

งค

2. ผ

เรยน

มจตส

านกใ

นการ

อนรก

ษและ

พฒนา

สงแว

ดลอม

16

. สถา

นศกษ

ามกา

รจด

สภาพ

แวดล

อมแล

ะบรก

ารทส

งเสร

มใหผ

เรยน

พฒนา

ตามธ

รรมช

าตเต

มศกย

ภาพ

วทยา

ศาสต

ร สา

ระท

2

ชวตก

บสงแ

วดลอ

ม สข

ศกษา

และ

พลศก

ษา

สาระ

ท 4

การส

ราง

เสรม

สขภา

พ สม

รรถภ

าพ แ

ละ

การป

องกน

โรค

1. ผ

เรยน

มคณธร

รม

จรยธ

รรม

และค

านยม

ทพง

ประส

งค

12. ส

ถานศ

กษาม

การจ

ดกจ

กรรม

และก

ารเรยน

การ

สอนโ

ดยเน

นผเรยน

เปน

สาคญ

1. ผ

เรยน

มคณธร

รมจร

ยธรร

มและ

คานย

ม ทพ

งประ

สงค

1.

1 ระ

ดบสม

ฤทธผ

ลโดย

เฉลย

สามป

ยอนห

ลงขอ

งผเ

รยนท

ปฏบต

หนาท

นกเรยน

ทดขอ

งโรง

เรยน

6.

การ

บรหา

รและ

การ

พฒนา

สถาน

ศกษา

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 215

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

) 18

. มกา

รจดก

ารปญ

หาทเ

กดจา

กมลพ

ษทมผ

ลกระ

ทบตอ

สขภา

พ 19

. โรง

เรยน

ผานเ

กณฑ

มาตร

ฐานส

ขาภบ

าลสง

แวดล

อมใน

โรงเรย

น

สาระ

ท 5

คว

ามปล

อดภย

ในชว

ต

6.1

ระดบ

ความ

สาเรจ

ขอ

งคณะก

รรมก

ารสถ

านศก

ษาขน

พนฐา

น ใน

การก

ากบด

แลแล

ะขบ

เคลอ

นการ

ดาเน

นงาน

ของส

ถานศ

กษา

5. บ

รการ

อนาม

ยโรง

เรยน

5.

นกเ

รยนไ

มมฟน

แทผ

อดแล

ะถอน

1.

คณลก

ษณะข

องคน

ไทยท

พงปร

ะสงค

ทงใน

ฐานะ

พลเม

องแล

ะ

พล

โลก

1.

1 กา

ลงกา

ย กา

ลงใจ

ทสมบ

รณ

7. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

สา

ระท

1 สง

มชวต

กบกร

ะบวน

การ

ดารง

ชวต

สาระ

ท 4

กา

รสรา

งเสร

มสขภ

าพ

สมรร

ถภาพ

และ

กา

รปอง

กนโรค

2. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

2. ผ

เรยน

มสขภ

าพกา

ยและ

สขภา

พจตท

ด

2.1

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมส

ขภาพ

ด

มนาห

นก ส

วนสง

และ

สมรร

ถภาพ

ทางก

ายตา

มเก

ณฑ

รวมท

งรจก

ดแ

ลตนเ

องให

มควา

มปล

อดภย

6. ส

ขศกษ

าในโ

รงเรยน

3.

มโค

รงงา

นสขภ

าพขอ

งนก

เรยน

ทประ

สบผล

สาเรจ

ชดเจ

นในก

ารลด

ปญหา

สขภา

พหรอ

สงแว

ดลอม

ใน

โรงเรย

นหรอ

ชมชน

1. ค

ณลก

ษณะข

องคน

ไทยท

พงปร

ะสงค

ทงใน

ฐานะ

พลเม

องแล

ะ พล

โลก

3. ผ

เรยน

มทกษ

ะในก

ารทา

งาน

รกกา

รทาง

าน

สามา

รถทา

งานร

วมกบ

ผอนไ

ด แล

ะมเจ

ตคตท

ดตอ

อาชพ

สจรต

สาระ

ท 2

ชว

ตและ

ครอบ

ครว

2. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

4.

ผเรยน

มควา

มสาม

ารถใ

นกา

รคดว

เครา

ะห ค

ดสง

เครา

ะห ม

วจาร

ณญาณ

มคว

ามคด

สราง

สรรค

2. ผ

เรยน

มสขภ

าพกา

ยและ

สขภา

พจตท

ด

2.1

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมส

ขภาพ

ด ม

นาหน

ก สว

นสง แล

ะ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 216

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

)

1.

3 ทก

ษะกา

รเรย

นร

และก

ารปร

บตว

4. ผ

เรยน

มควา

มสาม

ารถ

ในกา

รคดว

เครา

ะห

คดส

งเคร

าะห

มว

จารณ

ญาณ

มคว

ามคด

สราง

สรรค

คดไ

ตรตร

อง

และม

วสยท

ศน

6. ผ

เรยน

มทกษ

ะในก

ารแส

วงหา

ความ

รดวย

ตนเอ

ง รก

การเรย

นร แ

ละพฒ

นาตน

เองอ

ยางต

อเนอ

ง 7.

ผเรยน

มสขน

สย

สขภา

พกาย

และ

สขภา

พจตท

ด

สาระ

ท 3

กา

รเคล

อนไห

ว กา

รออ

กกาล

งกาย

การ

เลนเ

กม ก

ฬาไท

ย กฬ

าสาก

ล สา

ระท

4 กา

รสรา

งเส

รมสข

ภาพ

สมรร

ถภาพ

และ

กา

รปอง

กนโรค

สาระ

ท 5

คว

ามปล

อดภย

ในชว

ต

คดไ

ตรตร

อง แ

ละ

มวสย

ทศน

7. ผ

เรยน

มทกษ

ะในก

ารทา

งาน

รกกา

รทาง

าน

สามา

รถทา

งานร

วมกบ

ผอน

ได แ

ละมเ

จตคต

ทดตอ

อาชพ

สจรต

สมรร

ถภาพ

ทางก

ายตา

มเก

ณฑ

รวมท

งรจก

ดแล

ตนเอ

งใหม

ความ

ปลอด

ภย

3. ผ

เรยน

มควา

มใฝร

ใฝเรยน

3.2

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมค

วามส

ามาร

ถเรยน

รเปน

ทมได

4.

ผเรยน

สามา

รถคด

เปน

ทาเป

น

4.1

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมค

วามส

ามาร

ถใน

การค

ด วเคร

าะห

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 217

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

) 7.

โภชน

าการ

และอ

าหาร

ทปลอ

ดภย

4. ภ

าวกา

รณเจ

รญเต

บโต

:

4.1

นกเรยน

มสวน

สงระ

ดบดแ

ละรป

รางส

มสวน

4.2

นกเรยน

มนา

หนกต

ามเก

ณฑส

วนสง

(W/H

) เรม

อวน

และอ

วน

14. ม

การจ

ดหรอ

จาหน

ายอา

หารว

างหร

อเคร

องดม

ทม

คณคา

ทางโภช

นากา

ร

ไมหว

านจด

ไมเค

มจดแ

ละ

ไมมไ

ขมนส

ง 15

. มกา

รสงเสร

มใหน

กเรย

นทก

คนได

บรโภ

คผกม

อกล

างวน

ตามป

รมาณ

ทแนะ

นา

16. โ

รงอา

หารผ

านเก

ณฑ

มาตร

ฐานส

ขาภบ

าลอา

หาร

ในโรงเรย

น

1. ค

ณลก

ษณะข

องคน

ไทยท

พงปร

ะสงค

ทงใน

ฐานะ

พลเม

องแล

ะ

พล

โลก

1.

2 คว

ามรแ

ละทก

ษะทจ

าเปน

และเพย

งพอใ

นกา

รดาร

งชวต

และก

ารพฒ

นาสง

คม

7. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

สาระ

ท 1

สงมช

วตกบ

กระบ

วนกา

รดา

รงชว

ต

สา

ระท

1 กา

รเจร

ญเต

บโตแ

ละพฒ

นากา

รของ

มนษย

สา

ระท

4 กา

รสรา

งเส

รมสข

ภาพ

สมรร

ถภาพ

และ

การ

ปองก

นโรค

สา

ระท

5 คว

ามปล

อดภย

ในชว

ต

2. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

2.

ผเรยน

มสขภ

าพกา

ยและ

สขภา

พจตท

ด

2.1

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมส

ขภาพ

ด

มนาห

นก ส

วนสง

และ

สมรร

ถภาพ

ทางก

ายตา

มเก

ณฑ

รวมท

งรจก

ดแล

ตนเอ

งใหม

ความ

ปลอด

ภย

ภาวะ

การเจร

ญเต

บโต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 218

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

) 8.

การ

ออกก

าลงก

าย ก

ฬา

และน

นทนา

การ

6. น

กเรย

นอาย

7-1

8 ป

มสม

รรถภ

าพทา

งกาย

ทสมพ

นธ

กบสข

ภาพผ

านเก

ณฑ

1. ค

ณลก

ษณะข

อง

คนไท

ยทพง

ประส

งค

ทงใน

ฐานะ

พลเม

องแล

ะพล

โลก

1.

4 ทก

ษะทา

งสงค

ม

7. ผ

เรยน

มสขน

สย

สขภา

พกาย

และ

สขภา

พจตท

ด

สาระ

ท 3

กา

รเคล

อนไห

ว กา

รออ

กกาล

งกาย

การ

เลนเ

กม ก

ฬาไท

ย กฬ

าสาก

ล สา

ระท

4

การส

รางเสร

มสขภ

าพ

สมรร

ถภาพ

และ

การ

ปองก

นโรค

2. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

2.

2.

1 ระ

ดบสม

ฤทธผ

ลโดย

เฉลย

สามป

ยอนห

ลงขอ

งผเ

รยนท

มสขภ

าพด

มนาห

นก ส

วนสง

และ

สมรร

ถภาพ

ทางก

าย

ตา

มเกณ

ฑ รว

มทงร

จกดแ

ลตน

เองใหม

ความ

ปลอด

ภย

9. ก

ารให

คาปร

กษาแ

ละสน

บสนน

ทางส

งคม

7. น

กเรย

นทมป

ญหา

สขภา

พจตไ

ดรบ

การด

แลชว

ยเหล

อ

1. ค

ณลก

ษณะข

องคน

ไทยท

พงปร

ะสงค

ทงใน

ฐานะ

พลเม

องแล

ะ พล

โลก

1.

5 คณ

ธรรม

จต

สาธา

รณะ

และ

จตสา

นกใน

ความ

เปน

พลเม

องไท

ยและ

พลโล

ก

7. ผ

เรยน

มสขน

สย

สขภา

พกาย

และ

สขภา

พจตท

ด

สขศก

ษาแล

ะ พล

ศกษา

สา

ระท

2

ชว

ตและ

ครอบ

ครว

สาระ

ท 4

การส

ราง

เสรม

สขภา

พ สม

รรถภ

าพ แ

ละ

การป

องกน

โรค

สาระ

ท 5

คว

ามปล

อดภย

ในชว

ต

2. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

2.

ผเรยน

มสขภ

าพกา

ยและ

สขภา

พจตท

ด

2.2

ระดบ

สมฤท

ธผลโ

ดยเฉ

ลยสา

มปยอ

นหลง

ของ

ผเรย

นทมส

ขภาพ

ด

มมนษ

ยสมพ

นธทด

ตอผอ

น แล

ะมสน

ทรยภ

าพ

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 219

ระ

ดบกา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

: ปร

ะถมแ

ละมธ

ยมศก

ษา

25

51

: 2 (

..25

49-25

53)

: 3

(..

2554

-2558

) 10

. การ

สงเส

รมสข

ภาพ

บคลา

กรใน

โรงเรย

น 19

. การ

สบบห

รในโ

รงเรยน

2.

2.

2 มก

ารพฒ

นาผบ

รหาร

คร

คณาจ

ารย

และบ

คลาก

รทาง

การ

ศกษา

อยาง

เปนร

ะบบ

และม

คณภา

พ

7. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

15

. สถา

นศกษ

ามกา

รจด

กจกร

รมสง

เสรม

คณภา

พผเ

รยนอ

ยางห

ลากห

ลาย

16. ส

ถานศ

กษาม

การจ

ด

สภาพ

แวดล

อมแล

ะบรก

าร

ทสงเสร

มใหผ

เรยน

พฒนา

ตามธ

รรมช

าตเต

มศกย

ภาพ

สขศก

ษาแล

ะ พล

ศกษา

สา

ระท

2

ชวตแ

ละคร

อบคร

ว สา

ระท

3

การเคล

อนไห

ว

การอ

อกกา

ลงกา

ย กา

รเลน

เกม

กฬาไทย

กฬ

าสาก

ล สา

ระท

4 กา

รสรา

งเส

รมสข

ภาพ

สมรร

ถภาพ

และ

กา

รปอง

กนโรค

สาระ

ท 5

คว

ามปล

อดภย

ในชว

ต

2. ผ

เรยน

มสขน

สย ส

ขภาพ

กาย

และส

ขภาพ

จตทด

12

. สถา

นศกษ

ามกา

รจด

กจกร

รมแล

ะการ

เรยน

การ

สอนโ

ดยเน

นผเรยน

เปน

สาคญ

1. ผ

เรยน

มคณธร

รมจร

ยธรร

มและ

คานย

ม ทพ

งประ

สงค

1.

1 ระ

ดบสม

ฤทธผ

ลโดย

เฉลย

สามป

ยอนห

ลงขอ

งผเ

รยนท

ปฏบต

หนาท

นกเรยน

ทดขอ

งโรง

เรยน

6.

การ

บรหา

รและ

กา

รพฒนา

สถาน

ศกษา

6.

3 ปร

มาณแล

ะคณภา

พขอ

งคร

6.3

.3 ค

รมสม

รรถน

ะตา

มทกา

หนด

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 220

บรรณานกรม

กชกร ชณะวงศ. กระบวนการเชงสรางสรรค :คนพลงสชมชน. สถาบนการเรยนรและพฒนาประชาคม,

กรงเทพฯ:2544.

กรมวชาการกระทรวงศกษาธการ.หลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช2544.พมพครงท1นนทบร

:บรษทไทยรมเกลาจำกด(ฝายการพมพ),2544.

รมวชาการ, กระทรวงศกษาธการ. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544. กรงเทพฯ : โรงพมพ

ร.ส.พ.,2544.

กรมสขภาพจต,กระทรวงสาธารณสข.คมอสงเสรมสขภาพจตนกเรยนระดบมธยมศกษาสาหรบคร. กรงเทพฯ:

โรงพมพร.ส.พ.,2541.

กรมสขภาพจต.กระทรวงสาธารณสข.คมอสาหรบชวยเหลอนกเรยนทมปญหาสขภาพจต. กรงเทพฯ:โรงพมพ

ร.ส.พ.,2544.

กรมอนามย. แนวทางการดาเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ. กรงเทพฯ:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทยจากด,2545.

กระทรวงศกษาธการ.หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช2551.

กระทรวงสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการ.เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ. กรงเทพฯ

:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจากด,2545.

ดารงคบญยน.แนวคดโรงเรยนสงเสรมสขภาพ.กรงเทพฯ:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย

จากด,2542.

ทรงพล วชยขทคะ. การเสรมสรางศกยภาพของชมชนในการสงเสรมสขภาพ. กรมการพฒนาชมชนกระทรวง

มหาดไทย.กรงเทพฯ;2545.(อดสาเนา)

บญเลศปะระตะโก.การศกษากบการออกกาลงกาย. บทความทางการวชาการ.2545.(อดสาเนา)

ประเวศวะส.เศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม แนวทางพลกฟนเศรษฐกจสงคม. พมพครงท1.กรงเทพฯ

:สานกพมพหมอชาวบาน.2542.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 221

ประเวศ วะส. แนวคดในการพฒนาพฤตกรรมสขภาพเดกวยเรยนและเยาวชนโดยองครวม. กรงเทพฯ :

โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกษา.2540.

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. สานกพมพวฒนาพานช.2542

มาตรฐานและตวบงชเพอการประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน รอบทสาม (พ.ศ. 2554-

2558).

วชามหาคณ.คมอปฏบตงานศาลเยาวชนและครอบครว สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน.ศาลเยาวชน

และครอบครวกลาง.2540.

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. มาตรฐานการศกษาขนพนฐาน

เพอการประกนคณภาพภายในสถานศกษา. พมพครงท1กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว,

2549.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. มาตรฐานการศกษาเพอการประเมนคณภาพภายนอก : ระดบ

การศกษาขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร:บรษทจดทองจากด.2544.

สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(องคการมหาชน).มาตรฐานการศกษาตวบงชและ

เกณฑการพจารณาเพอการประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน : ประถมและ

มธยมศกษา รอบทสอง(พ.ศ.2549-2553).

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษากระทรวงศกษาธการ.มาตรฐานการศกษาของชาต. พมพครงท1กรงเทพฯ

:หางหมสวนจำกดสหายบลอกและการพมพ,2548.

สำนกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. คมอกาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร.

พมพครงท2กรงเทพฯ:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำกด,2552.

สำนกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. เกณฑมาตรฐานการประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

สำหรบโรงเรยนประถมและมธยมศกษา ฉบบปรบปรง. พมพครงท3กรงเทพฯ:

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำกด,2551.

กรมสขภาพจต, กระทรวงสาธารณสข.คมอครทปรกษาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน. กรงเทพฯ : โรงพมพ

ร.ส.พ.,2544.

คณะผจดทำ. คมอการตรวจคดกรองสขภาพและการดแลปญหาทพบบอยในเดกวยเรยนสำหรบครและ

พยาบาลอนามยอนามยโรงเรยน. คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล,

2553.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 222

สำนกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. คมอแนวทางการสงเสรมสขภาพปองกนโรคเดก

วยเรยนและเยาวชน.พมพครงท2กรงเทพฯ:โรงพมพสำนกขาวพาณชย,2554.

สำนกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. คมอแนวทางการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ฉบบป 2554. พมพครงท 1 กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด,

2554.

ลดดา ภเกยรต. โครงงานเพอการเรยนรหลกการและแนวทางการจดกจกรรม. พมพครงท 2 โรงพมพ

เอสแอนดจกราฟฟค,2547.

สำนกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. คมอการอนามยสงแวดลอมในโรงเรยน.

พมพครงท3กรงเทพฯ:สำนกกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก,2552.

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 223

คณะทำงานจดทำคมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ฉบบป 2554

ทปรกษา

นายแพทยสมยศ ดรศม อธบดกรมอนามย

นายแพทยสมศกด ภทรกลวณชย รองอธบดกรมอนามย

นายแพทยสมพงษ สกลอสรยาภรณ ผอำนวยการสำนกสงเสรมสขภาพ

คณะผจดทำ

กรมอนามย

นายแพทยเอกชย เพยรศรวชรา หวหนากลมอนามยเดกวยเรยนและเยาวชน

นางทศณย ทองออน สำนกสงเสรมสขภาพ

นางศศวมล ปจฉาการ สำนกสงเสรมสขภาพ

นางสวรรณ ศรประสทธ สำนกสงเสรมสขภาพ

นางปนดดา จนผอง สำนกสงเสรมสขภาพ

นางสาวฟารดา เมาะสน สำนกสงเสรมสขภาพ

นางสาววนดา วรเกรกกลชย สำนกอนามยสงแวดลอม

ทนตแพทยหญงปยะดา ประเสรฐสม สำนกทนตสาธารณสข

นางปราณ เหลองวรา สำนกทนตสาธารณสข

นายโสภณ หมวดทอง สำนกสขาภบาลอาหารและนำ

นางสาวอรสา เลศสโภชวณชย สำนกสขาภบาลอาหารและนำ

นางณฐวรรณ เชาวลลตกล สำนกโภชนาการ

นางสาวศรบงกช ดาวดวง สำนกโภชนาการ

นางสาวจารรตน ชตระกล สำนกอนามยการเจรญพนธ

ดร.ศรสดา สรเกยรต กองออกกำลงกายเพอสขภาพ

นางนงพะงา ศวานวฒน กองออกกำลงกายเพอสขภาพ

คณะผรวมจดทำ

กรมสขภาพจต

นางสภาวด นวลมณ สำนกทปรกษากรมสขภาพจต

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 224

สำนกอนามย

นางรชตา อรณสทธ สำนกอนามยกรงเทพมหานคร

ศนยอนามย กรมอนามย

นางสาวเอออารย วฒนธงชย ศนยอนามยท2

นายบญธรรม เตชะจนดารตน ศนยอนามยท3

นางสาววมล เครอวลย ศนยอนามยท4

นางกมลรตน เกตบรรล ศนยอนามยท5

นางไพจตร วรรณจกร ศนยอนามยท6

นางบงอร กลำสวรรณ ศนยอนามยท6

นางสรภทร สาระรกษ ศนยอนามยท7

นางสรสวด ธาน ศนยอนามยท7

นางมณฑวรรณ ยชงกล ศนยอนามยท8

นางนภาพร เหมาะเหมง ศนยอนามยท9

นางอโนชา วปลากร ศนยอนามยท10

นายวรณ คงศรชาย ศนยอนามยท11

นางสคนธ สวรรณบนดษฐ ศนยอนามยท12

สำนกงานสาธารณสขจงหวด

นางเทยมจนทร ทองพมพ สำนกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบร

นางสดศร คงธนะ สำนกงานสาธารณสขจงหวดกำแพงเพชร

นางวภา อครานนทสทธ สำนกงานสาธารณสขจงหวดฉะเชงเทรา

นายสมยศ แสงหงหอย สำนกงานสาธารณสขจงหวดอางทอง

กระทรวงศกษาธการ

นายชพงษ กำลงงาม ผอำนวยการโรงเรยนวดกลางคเวยงจงหวดนครปฐม

นายสรพงษ ชมนาวง ผอำนวยการโรงเรยนบานบรบอจงหวดมหาสารคาม

นายถาวร หนสงวน ผอำนวยการโรงเรยนบานเกาะเสอจงหวดพทลง

นายมานพ บญประเสรฐ ผอำนวยการโรงเรยนบานในถงจงหวดนครศรธรรมราช

นายจำเรญ จนทรศร รองผอำนวยการโรงเรยนบานบรบอ

จงหวดมหาสารคาม

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 225

คณะทำงานจดทำคมอการดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ฉบบป 2556

ทปรกษา

นายแพทยเจษฎา โชคดำรงสข อธบดกรมอนามย

นายแพทยธรพล โตพนธานนท รองอธบดกรมอนามย

นายแพทยดนย ธวนดา ผอำนวยการสำนกสงเสรมสขภาพ

คณะผจดทำ

กรมอนามย

นายแพทยกตต ลาภสมบตศร หวหนากลมอนามยเดกวยเรยนและเยาวขน

นางศศวมล ปจฉาการ สำนกสงเสรมสขภาพ

นางสวรรณ ศรประสทธ สำนกสงเสรมสขภาพ

นางชนกานต ดานวนกจเจรญ สำนกสงเสรมสขภาพ

นางปนดดา จนผอง สำนกสงเสรมสขภาพ

นางสาวฟารดา เมะสน สำนกสงเสรมสขภาพ

นายเนต ภประสม สำนกสงเสรมสขภาพ

นางสาวคทลยา โสดาปดชา สำนกสงเสรมสขภาพ

ทนตแพทยหญงปยะดา ประเสรฐสม สำนกทนตสาธารณสข

นางผสด จนทรบาง สำนกทนตสาธารณสข

นางสจตรา ผลประไพ สำนกโภชนาการ

นางณฐวรรณ เชาวลลตกล สำนกโภชนาการ

นางสาวศรบงกช ดาวดวง สำนกโภชนาการ

นายวโรจน วชระเกยรตศกด สำนกสขาภบาลอาหารและนำ

นางวไลวรรณ โกยทอง สำนกสขาภบาลอาหารและนำ

นางสาวอรสา เลศสโภชวณชย สำนกสขาภบาลอาหารและนำ

นายศรายทธ อนแกว สำนกสขาภบาลอาหารและนำ

นางสาวจารรตน ชตระกล สำนกอนามยการเจรญพนธ

นางประกายดาว พรหมประพฒน สำนกอนามยการเจรญพนธ

นายสมศกด ศรวนารงสรรค สำนกอนามยสงแวดลอม

นางอทยวรรณ บตรแพ สำนกอนามยสงแวดลอม

ดร.ศรสดา สรเกยรต กองออกกำลงกาย

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 226

คณะผรวมจดทำ

กรมสขภาพจต

นางสภาวด นวลมณ

ศนยอนามยเขต กรมอนามย

นางสวมล พทรงชย ศนยอนามยท1

นางสาวจไรรตน ทนเสถยร ศนยอนามยท1

ทนตแพทยพนตเทพ ทพพะรงส ศนยอนามยท2

นางเอออารย วฒนธงชย ศนยอนามยท2

นางนนทตา วงษสวรรณ ศนยอนามยท2

นายบญธรรม เตชะจนดารตน ศนยอนามยท3

นางยพา ชยเพชร ศนยอนามยท3

นางสาวจารณ จตรพรเพม ศนยอนามยท4

นางมาล ชยมงคโล ศนยอนามยท4

นางสาวจตพร ศรแกว ศนยอนามยท4

นางกมลรตน เกตบรรล ศนยอนามยท5

นางแนงนอย ธปแชม ศนยอนามยท5

นางสาวชตนนท แตงแกว ศนยอนามยท5

นางไพจตร วรรณจกร ศนยอนามยท6

นางบงอร กลำสวรรณ ศนยอนามยท6

นางสรภทร สาระรกษ ศนยอนามยท7

นางสรสวด ธาน ศนยอนามยท7

ดร.วณชา กจวรพฒน ศนยอนามยท8

นางมณฑวรรณ ยชงกล ศนยอนามยท8

นาวสาวพจนย บณฑตวงศ ศนยอนามยท8

นางนภาพร เหมาะเหมง ศนยอนามยท9

นางรตนาภรณ เหมอนจนทร ศนยอนามยท9

นางอโนชา วปลากร ศนยอนามยท10

นางอณญญา สวรรณปรค ศนยอนามยท10

นางสาโรช สมะไพศาล ศนยอนามยท11

นางเสาวนย สะรโณ ศนยอนามยท11

นางสคนธ สวรรณบนดษฐ ศนยอนามยท12

นายวนช ถวลวรรณ ศนยอนามยท12

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 227

สำนกงานสาธารณสขจงหวด

นางเทยมจนทร ทองพมพ สำนกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบร

นางสาวนยม เปรมบญ สำนกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

นางอำไพ แสนทอน สำนกงานสาธารณสขจงหวดตาก

นางกาญจนา ชยศร สำนกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา

กระทรวงศกษาธการ

นายปรญญา ธรเสนา สำนกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต22

นายอานนท ชอทอง สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาระยองเขต1

นายนพรตน รงโรจน ผอำนวยการโรงเรยนอนบาลวดคลองใหญจงหวดตราด

นายสมศกด เลศรตนพนธ ผอำนวยการโรงเรยนสรรพวทยาจงหวดตาก

คมอ การดำเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พ.ศ. 2556 228