نيةغࠕلإب ࠋةࠒࠊࠍب ࠋࠜفؤ · نيةغࠕلإب ࠋةࠒࠊࠍب ࠋࠜفؤ Õ...

96

Upload: others

Post on 11-Jan-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

ؤفىي بىةي بإلغةين

5

جغ بهلل بشمح بشؾ بدلمذد

وخش وخ ػ خسدء ،خت ذ خؼد١تت وخ١تت وػ آ ومس وخعدزؼت:

ؤد زؼ: ػ خد ؤ ك٥ ك –ظؼدذل –كة ػظ ؼص خ

لر خؿسص يف خد، وخع٥غ بذل خ١تؼدرل.يف ىخ ي وت، وظعسغ ـ وه يؤذ خد دػد

ي د زد خ٥م وخس، ود يف ي ؤل ـت: خ ػ زدعىكن كهخ س خد –ظؼدذل –خو:

خدجر، و ٤ه وودج، كمظ زى خد.ػ ىى ٤ن خد –ظؼدذل –خؽدين: و خ

ومهد، ؤو ٤هد مكص خ١تىي، كخ ٤هد ومهص ت د ؼط خد خ١تعهدي.ؤ ي خد بذل –ؤوي –ظؼدذل –مث د ك١ خ

ب –ؤ خد –خد خمك خق، وى ظ ى تد ختد خؽدص خ١تىش آلد.

* وبؼقش﴿: ظؼدذل خ هد ب بة* خغش ف بةغة ىب بز ىب آ وزىبفىب جةؿك وزىبفىب بقةؿةذ وػ

ؤفىي بىةي بإلغةين

6

[.3_1 :خؼ] ﴾جةقحش خ٠ت وخفدش خلق – ظؼدذل –خ ل خىش يف

.خىش يف د خيت خزؼص خى يف – خ١تخظر خزؼص: يف كـ) خ٨ت خد خدين

.ؤلد: خؼ تد ـدء ز خى خؽدص: خؼ ز.

خؽدؽص: يف خد ويػىهت ب. .(1)خخزؼص: رب وـهدي يف ؤيخج وظل

و خزغ لد )ؤجص خ خ وع هب، وخ وت، وخػىش بذل خ زدص وخىل زدخء تؼىخ زت خرب وخ

يف ؤع، و ودع وؤودئ، وخسع، كهاء ولدء خى .(2)و ػديخ ؤو لدهب كو ػديي خ سمد وآ زدتذ(

مث )ب خد وخو ولد عؼدهسد ػ خلي د خ د، عؼدهسد ػ خجملىع، وخ خد خؼد ه ون عؼ

وه إ ودو خت ؤسدز، و ودج، ور يف حيعهد سىؽ خد، وو٠غ زت يخو ل وودـهد ؤؽد

(.136خدص خعسىص )( 1) (.24دص خز خو بذل ؤل بوىخ )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

7

ػ ى خ١تىـىيخض وػىخ خد وخو كهد عع هىخت خد كهد هدى د، وفعر ػ زإسدذ

د ؤسدذ و، وب دط ؤى خد وخو يف خؼددل وهخدين تعق ػ ؤى٢تد يف ؿت خؼىخدل، وعد

خ هىد يف د وو( ستخ وؤؼ .(1)خد وـس خ خ٠تن ػ، وخ –ظؼدذل –وخ خد خ

ت خد، لىت ؤسمىخ بذل ٤ه زؼ ب١دلهد ى خ كدوض ز د هد خدػ:

ومل ؤس طلل بشغللةي زفةوزللة

بىل بجملذ ؾىت ػذ ؤف جىبؾلذ

ؤػت خؼ يف –ىى ب –د ؤلط –وت لظ ـه وؼ تر د ز خت يف –ت ك

ي، وتر خ٢تص ختديص عي خدض. بؼض زإيت بؼضبئػ لذس ؤ

وزإيت ػ لذس بىلشب بدلىلةس وؿدص خوسك يف لد ي خد خودي ػ ىى

٤ن خد كإػ ػ، ؤو دل ؼ ػ ى.

(.1/201آؼد خزخ )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

8

وؤلن خد زدلوص لسد خ مهص بذل ؼدرل خى، و ٥ن.ل خرب ػهد، ؤو ٤دهص ظكؼ بذل و خى خ

زدى وخدلت، خ٤تلىف خو ٤ن خد ٤نخلعلط ز هدض، د ب ت –ك وػى –و

بلخ ب وظؽى خوي، كهى يف ؼددش ؼه. هد ؤزى خلعك خسيت:

ة غة بؼال ػفىب جال زؼث

هةذ بؼال ػفىب جال زؼلث

بين مل ؤغلذ ؤؾلذب ػه جةجلذ

ؾىي قث بؼال غلت لة

قلللللللللللللث

كؼ ٤در خد بخ خل خت وخرب، وخػخ ػ بؿد خ٥د وو –مهخض خ٥د، وخعم زؼسىيص خؿد

. خدزوت –وػ خدي خ١تعىل خعحد زددت

، وخعسد لد يب خدج ػ هدؾ خ –وخلوت خدـت، وخػعسد تد خ٢تدت.

ي –زؼ ػ١ –ود ؤخ دي ػ ػ١ى وظه عىزيت –ؼددل ظي خى خيت ل خ هبد خد، ٣ت

، ووخجغ خ ظؼدذل ، وؤلديػ ى –زأدض خ ق خص خدحل ٠ خ ػه.

ؤفىي بىةي بإلغةين

9

ك وت آو ٢تد، وؤلهد ي يف ل ظ١دف ٢تد، وػهد زدع ب ط كهد د ت، وؤس هد ػت خعىر وخعؼ، كهد ه كلعهد بي بي وش خجش زت ودهتد، ـ، وػ خـ، وىخهبد وكش د٥تص زإىص خ١تسغ، ي هد خ

خل خدش وخ٥د. خ ظؼدذل، وهد وؤإ خذ خ خد ؤ دي ػهد ت خوسى ووت

خهسد، وـل خ وع خو. و خ و ػ سد ٤ت وػ آ ومس ؤتؼت

عسهد ػس خ ز د خؼعن

ـ20/8/1422خؼت 11527 –خد 68298 –. ذ

ؤفىي بىةي بإلغةين

10

بألف بألوي: بؼ خسمػ خو: ؤمهع وك١. -1 خسمػ خؽدين: ل. -2 خسمػ خؽدػ: ؤهد. -3 خسمػ خخزغ: ٤ه. -4 خسمػ خ٠تد: كىخج. -5

ؤفىي بىةي بإلغةين

11

بألف بألوي: بؼ ؤمهس وفن: -1

ؤد د وؤ ى خؼ، ك ػ ػ خ د، و ـه و زدو.

خ ى د ء وص ى خؼ خ لغ يف وخؼ خوش، وى خؼ خػ د إيت ظو.

و ؽ خ لى خؼ وك١ يف: خعدذ، وخص، وؽ وظ خدتت وخؼدء.

بىسةت: -ة﴿خ ظؼدذل: هى ست صد ػ [.114]٤: ﴾ول

ةئىد وؤوى ﴿ وهى ظؼدذل: ى وب بة ة ب ؤ ؽهذ بة جةمغو لةئ [.18]آ ػخ: ﴾بؼ

ة ﴿وهى سمد: وبز ى ؼ غسى بز ل ى [.9]خ: ﴾ؼ

ب﴿وهى ػ وـ: ؤوزىب شفغ ب وبز ى ىب آ ز دسغةذ [.11]خجملديص: ﴾بؼ

ةء﴿وهى ظؼدذل: بؼ ػحةد ة خؾ ب ]كد٤: ﴾ب28.]

يف عدذ خ ظؼدذل يخص ػ ك١ خؼ. بذل آ ؤو

ؤفىي بىةي بإلغةين

12

و بغد: شد »هد: خيب ػ –٠ خ ػ –ػ ؼدوص

.(1)«بهلل ج ختب فمه يف بذهد: هد ى خ –٠ خ ػ –وػ خز ؼىي - :« ال ؾغذ بال يف بضست: سغ ؤزة بهلل ةال، فغي ػ

ىس يف بحلك، وسغ آزة بهلل بحلىد فهى من هبة .(2)«وؼهة

هد: تؼط ى خ – ٠ خ ػ –وػ ؤيب خيخء :ة عه بهلل ج ىشمة »وى عه ىشمة سظ ف ػ

ىشق بجلد، فة بدلالئىد سنغ ؤغؿسهة سمة يةث بؼ، وب ىةث بؼ غسغفش يف بغةء وبألسك ؾىت بحلسة يف بغةء، وب فن بؼةمل ػ بؼةجذ وفن بمش ػ عةئش

ػى، ب بؼةء وسضد بألحةء، ب بألحةء مل ىسضىب دةسب ب .(3)«وال دسمهة وبمنة وسضىب بؼ ف ؤخز ج ؤخز حبظ وبفش

برب »: وػ ؤيب ش ٠ خ ػ هد: هد ى خ

(.1/134(. وخظ خلعك )1037( )71خسىد )( 1) (.816( )7141خسىد )( 2)(. خـغ ق خز ـر 223( خز دـص )2682ع )( خ3641ؤزى يخوي )( 3)

ػ خ ختػ كة ؿدص يف خلدص.

ؤفىي بىةي بإلغةين

13

ةذ بج آد بميغ ػ بال ضالش: فذلد غةسد، ؤو ػ .(1)«ذػى سفغ ج، ؤو وذ فةحل

ختو »: وػ ػؽد ٠ خ ػ هد: هد ى خ زؼ بمشآ وػ »(2).

ؽ خ١تعؼ لد وخعودئد. وخلديػ يف خ ظ بىال وطش. -

وىض ؤ للط عر خوسد وخت تص كؼص خؼ يف ك١ خؼ، ودهس.

١توىض د زت ؽ زؾ، ود زت ه زغ، وخ وظي خ ي ىسص عودش هد.

ؤهد خد ػ »: -٠ خ ػ –هد ػ ز خ٠ت٥دذ ز٥ر خؼ، كة يخء ٤تسص ك ٤ر زدزد خؼ يخ خ

.(3)«زيخج ي ...عؼ ب خـ »: -ت خ –هد خت خس -

(.1376( خع )2880( ؤزى يخوي )1631 )( 1) (.5027خسىد )( 2) (.1/92خلو وخ١تعلو )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

14

.(1)«خسدذ خؼ كؼ ز وت خد ود كهد ؤك١ »: -ت خ –هد لد ز ػص - د ؤػ ػ

.(2)« ٤ر خؼ وللظ ١ت ؤخي خ ز وتخب دل »هد ؤزى للص: خؼد ز ؼدزط ت خ: -

.(3)«ؼدء ك ورلؤودء خ يف خد وخوش خلوهدء وخ ؤخي خد كؼ زدؼ، و ؤخي »هد خدكؼ ت خ:

.«خوش كؼ زدؼظؼىخ خؼ: كة سر بذل خ، وسهص »هد خ١تربي:

ـ، وا يف خىلص، ودلر يف خـزص، وص يف خجملد، .«وـدر د، وؼص يف ٤ر ختدـص

عؼر خؼ، خف وب »هد ور ز س ت خ: د دلس يحد، وخؼ وب د هد، وخوذ وب د هد، وخـت وب د كوتخ، وخس وب د لوتخ، وخ١تهدزص وب د

.«و٠ؼد، وخص وب د لهد و ل خظ

هد ػ ٠ خ ػ:

(.326خخ )( 1) (.1/35خلو وخ١تعلو )( 2) ػ خدكؼ ( ؽ1/36خلو وخعلوص )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

15

ص فى ؼ ىسغحة بؼ

وو ىةحة ة ػؾر مسحغة

وضك جةهلل وبغ جؤسو ػ

ة سص بؼم زلسشعة وو ؾ

وهد خز خىي: لة و ػةدلة يف بلةط ؤو سؼ

ؤو عةؼة فلةؼ ضلىت فخلةس و ف خز وال جتهل جل

علشبس فلةحلش يلغ ػل بأل وهد آو:

ؼذ سفغ بمى ولة ػةدللة

وب مل ى يف لىل حبغلث

وب ؾ ؤسمة ػةػ فهة جؼل

وللة ػللةمل يف جللذخ جغشللث

وهد يػس خ٠تخػ: بؼ هل جةخلغظ بىل بؼلال

وبجله مؼذ جلةفىت بدلغلىت وبرب بفىت ةي بؼلى جفهل

وؤػللت جةسؾللزث وبسهللزث

ؤفىي بىةي بإلغةين

16

غشذ بألىس ل فلص علةجمة

يف و زلنلش ؾلهذ وغلث

وهد ػس خ١تي ز بي خت: وبػ جإ بؼ ؤسفلغ سزحلد

وؤغ ىسغث وؤعلت سلفلش وجنش بأللال حل ؤلهة

ش ة ظ ح جةجللةد بنمل :وهد ؼوف خديف

ؤهة بةط ب رب بؼقلش لل

لؼ وبجلذ يف بؼ وبجلهلةد

ب ؼلل يف بدلةلله عللتب

ط علت بنلةء يف بألجؼلةد

ة بعسفةد بفىت وب له بألس

ك جإػ ػل بدلغلسفةد

ووإ يف بلةط ر ولىي

فةس جلةؼ وؼحلد بمقلةد

يت:وهد ؤزى خلعك خ سك ؤلر ربخلش بؼ ؤفظ ػ

ذسط بؼ مل زذسط فةخش

ؤفىي بىةي بإلغةين

17

فةغهذ سؼ ة ؤفحؿر جتهل

فإوي بؼل بلحلةي وآخلش

ؤفىي بىةي بإلغةين

18

وهد ختـدين: قؿر ؤخل ولى ال ؼل

ولر ل للىي ل فهل زؼلل برب وللر رب ضللشوخ

فحةدلللةي نغلل للة زؼلل خت خ١تؿدين: وهد ؤزى

ؤمل زش ؤ بؼل لزوش ؤل

جى مج فل وبؼظل لةخش

عم بهلل ؤغذبضة ؤغر ؼةؽلشب

ذل ؤحبش و ػل صوبخلش

وهد ؤزى خىي خئرل: بؼ ص وزؾلشف قلةؾح

فةىث ذر فى بؼ وبألدجة و عذ جيل ؤجلةئ ػلث

وةىب بشئوط فإغ جؼلذ رحلللللللللللللة

ومشف خة بألجلةء ر ؤدت

ةي بدلؼلة جلةدبت وبشزحلة بؼ وت ورخش ال فلةء ل

ؼ بملش برب لة فلةؾث فللللللللللللؿحة

ؤفىي بىةي بإلغةين

19

لذ جيغ بدلةي ؽخـ مث نشل

ػة ل فم بلزي وبدلشجلة

وغةغ بؼل غحلىه ؤجلذب

رس بفىذ وبغلحة وال نة

ة غةغ بؼ ؼ بزخش جتؼ

ال زؼذ ل جل دسب وال رحلة

وهد آو: ال زللزخش غللت بؼللى

فةهنللة ؼلل بللزخةئش فللةدلشء للى سجللؽ بحمللة

ء غ بجلهةلد ولة خةعلش وهد خد خىدين:

ؤىث بيحةذ ػ شه بل

ة دو ؾػلةت ؾك ؾمة

وج ػلى بغشلك برب لة

وة يف حبش ؾتخ وبمليشبت

(1)

خ، دلدص ؤين خهعض ػ خ ؽت ـ ظ يف وختن ؤ زغ خخى ٠ذ خ١تعم، ػى وؿ، ودل خعو تغ د ه ك

(.98يىخ ؤى ختى )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

20

.ب دي ل ي و هسد –وىع خته خ١ته

ؤفىي بىةي بإلغةين

21

ؾى بؼ -2 خؼ خى خيت ت خع خعـد هبد، ولػ ػ

وه لىش هد –خؼ يف تهد، ويج خ ؽتش .

ود ي ك ؤ خل ٤ؼص بذل ت خؼ و، و ز ٢تخ خع٥غ ظكن ك، وظإ يف خت ب، ك

ب٤م خؼد ل يف و خؼ؛ خؼى –زعدظد –خ١تؼوى خض ظلدوض يف: خت، وخلدجش، وخمهص.

و٢تخ د ؤت ود خع: ظظر خى زدوىص؛ وخوىص ظ يف: ل خ، ي كدجظ، ود وؤمهع.

ـ و٦تد خػ ك خ خ١تو خد )خؼ(، ك ز .) )خ١ت ل( ؼكص د عؼن زدؼ )ل

زؼ خ خعم ؤهى: ب خؼى خيت عـ خد هبد وص بذل هت:

: وى د ؼ ته ؤل.بألوي: بؼ بىبغث وى ػ ـهعت:

: ػ جير ؤ اظ ز وو ك ػد: بألوىل .ؤوال: ػ بالػسمةد

كهى خؼ خىخـر خ ؼ ؤل ته ز، ب ى

ؤفىي بىةي بإلغةين

22

ؤد خ١تص، وؤ خدص، و خ خػظ، وخىخـر د ك ز ب خؼس و: ؤد خديد خعص ػ وـ بتد

ووت. وخته ز ـ ػظ، ؿت ؼو ز خؼس.

ويج خ سى٤ص يف ٤تد٢تد. ة سؼك جةؼحةدبذ: ضةة:

خ١ت ق زدعؼس ظؼدذل ػ خىـ خ ػ، وـدء ، و خؼسديخض خىخـر خؼ هبد ؤهد:ز خيب

: د ؼ خ١تا يف ى وص ـ)خش( و)خد( بألويوؿتمهد، وي د ظوى خؼسديخض ب ز ب د

ـ)خ٥هدش(. ت خ . –إؼى ػ خد ؤت وخ

وخؼدء ى زـ)ػ خلىخ( ؤ ػ خدء خيت ظؽسط .(1)ػ ل خؼس خ١ت يف تغ خلىخ

: ل ت -١تد ح ػ ٤ر خؼ –وي هد دي .(2)و خظ خ ي لت ظسك بذل لت ت كد

(.8ق ظؼ خ١تعؼ )( 1) (.6/315لص خودء )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

23

ػ جير ظ، وى ػ ـدء يف خع : بجلهد بطةد خع ػ لص خعـد ز، ؤو خلوهدء ػ لص

خعـد ز، و ي: ػ خ١ت٥ن. خػ ؤ ػ خ١ت٥ن ىػد:

: ىذ ز خللص، ولد: خعإو ؤوذلةخعمق خظد ى خؼص، وى د د ٥تى٤د

ض.زدلد .(1)وخ ى خ خ جيى ظؼ

هد خ١تىعد خز زىص خو٥ يف ؤلص خ١ت٥ن: فة زمل ؾشل بلىبو

وبج بقلالؼ وبغلىى بلللللللللللشبو

لللر للشي بأللللىبي ر بدلخةفللللللللللد

(2)زلهة ة فف بفالعلفد

د ٦تد ١ ه يف خو: ضةهة : د د ود: ػ ؼف ز لص خعود ؤى لدص يف ؾذمو

(.15( ختوي خسهص: خ١تد٢ )32ب١دق خ١تسه خهى )( 1) (.4آيخذ خسمػ وخ١تدظش )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

24

.(1)خ ى عمص وك وى خز زىص يف ؤلع خلدجعص خ:

ؤة بز خق ل ؤعلة

ال جذ ؤ ؼ ػلذ بؼلة

ووى خو١: وبمىد بدلؾهىسخ بقلؿؿد

غللىبص ىةلل بمشنللد د وبىسللةتشلللةسط بغلل

(2)هسذ ج بىل بقلىبت : ػ خ خىق ـدج ظؼ، وهد ز تغ ؤ فةدليك

خؼ.كسد خ خعو ؤ خ١ت٥ن لخ جيى ظؼ و

خعـد ز. وى خو. و ـدج خعؼ وى د و وق خو.

ست خت ختن يف خ١ت٥ن.وهبخ خعم م خد و ؼدػ وى خؼ بجلهد بطةد ظؼ، و١دف ه : د

(.14ختوي خسهص )( 1) (.30ب١دق خ١تسه )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

25

خ١تسدق. وى ػ ٤تو ك ػد، وك لؼص.

وخ ٠دز٣ ظويب.ب -وودص خىص –وؿدر خؼى يخوص يف خ خؼ

خ كهد خزدلص وخت. يف ؤل خهد خدزوص : ى خؼ خ١تسدق يفةئذخ خو

كإو ل وخ و يف لدض خى. وعىع بذل ؼؼص ؤىخع:

.ؤوذلة: ػ بسىؾذ -ز ى ؤهد –وخ خىع خ١تدص خربي يف خؼص

و خ١تود خكغ زت خؼى.خؼس و خظسص خؽدص يف خف زؼ ػ خػعودي؛ ب ز هد

زع خ ظؼدذل.: خؼ زإلد خعدق خػص خؼص، خ١تإوىش وزؼشف

خيص خعلص. «ػ ختػ يخص»، وى خ١تؼوف ز ضةطهة: ػ بحلذص

.وو ك ؼكص تش خيب :سبجؼهة: ػ بسفغت

ؤفىي بىةي بإلغةين

26

ك ؤ خؼ زإ: ؼكص كه عدذ خ خ١تت ػ س وػ خ١ت .(1)وزد ؼد، وخعىخؾ ؤلد ول

: ؤهد خؼ خػ: ػ يخص خص بمغ بطةين وخىص. وؤػت ز: ػ ظؼ ـت خظ وى ؼؼص ؤىخع:

:بألوي: بؼى بفمهدو: ػ عو خ٥در و٢تد خلو وله

و١س٥. و ؤزؼص ؤهد: : ؤوذلة: ؤفىي بفم

: خؼ زدوىخػ خيت عى هبد بذل خعسد٢ خلد وؾذم .(2)خػص خلػص ؤيعهد خعلص

: ٠ دج عدسدض ضةهة: بمىبػذ بفمهد وؾممسهة .(3)ظمن زإى عس٥ص ؤى خلو

ؤزىخذ خلو. وه ظى دص ؤو ؤؿر: ل كوه ٥سن ضةطهة: بنىبجو بفمهد وزؼشفهة

(.103( بدي خود )1) (.1/18( ق ٥تع خ١تعه جي )2) (.449خظ خ١تو ز زخ )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

27

ػ كوع عؼيش زدذ وخل. : وخ خؼ عؼن زد١تدج خ١تعسهص سبجؼهة: بفشوق بفمهد

وػص. د وي ىش خ١تىعلص ل: وى ػ زوىخػ ؼف هبد لد خخو )خ( بدلقيؽ، وو ك ػ خـد (1) لػ خوسى وخي وخ١تو )خ١تنت(

وى عؼن زـد ختػ وؤلىخ٢ت و٠س٥ه ... بخل. وو ك )ختق خعؼ(.: و خؼى خ١تعؼوص زلظ خ: بطةص: بؼى بغةد

بػخزد، وزدء، وزؿص، وكدلص ... بخل. وى ؤىخع: : خؼ زإلىخ خلظ خ١تر ـهص بألوي: بؿى: وؾذ

ختدض د من خعـدت خ١تد زدػخذ وخسدء، وؤىخػهد هد ولص يوى٢تد يف خت ععست ىخوختوف، وىخلهد و

.(2)يعهد .(3): وتؽ يف خدض يف ؤى٢تد وؤلىخ٢تد بطةين: ػ بقشف

ػ وع ز ػ ظإق : وى:بطةص: ػ بحالغدزؾ، وهىخػ ػص هدص ظل ـىخ خعؼد خعخر ػ

(.1/41(، ظر خخو )1/225( خظ خط ػ خز خق )1) (.61بدي خود )( 2) (.52خظ خدزن )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

28

.(1)حدهتد خ٠تد زدود :وبحالغد ضالضد ؤلغة

. وى: ػ ؼف ز ؤلىخ خهدو خ١تسص بألوي: بحة .(2)خ١تإوىش ػ خلمدء وخسـدء

ؤلىخ خلظ خؼيب خيت . وى: ػ ظؼف زبطةين: بدلؼةين .(3)هبد ٥دزن وع١ ختد

:بطةص: بحذغ .(4)وى: ػ ؼف ز وـى تت خ

تص ؤىخع خؼى )خػص( و )خ٠تديص ٢تد( تؼط يف خهد تهد. خ خل ه ػ

زي و ؼت لد ؤ كهد لدص ػ ؿتد، و خ١تخي خدش بهد ىهند ٦تد ظؽ ختدـص ب يف دج خؼ، ولعو

بهد خؼددل يف ت خ١تدج.ودل ؤ٤ خ كهد ؼ دسص ختد ٤دص و ـغ

(، ؤت خؼى 47(، خعؼلدض )83خظ: خعىهق ػ هدض خعؼدق )( 1)(1/284.)

(.55بدي خود )( 2) (.1/31ى٤ ) –ػوىي ختد ( 3) (.2/78خدزن )( 4)

ؤفىي بىةي بإلغةين

29

خ١ت ديش د ظ عر يف ختدص.

ؤفىي بىةي بإلغةين

30

بفق بشبجغ: ىشق حتق بؼ ؤ ء ؿىذ –ز ؿت – خ١تؼى ػ ػده

ىص ب، و٤م ديص ب، و خ٥م علدوظص يف: س خ، وخ٥ى خو، وختىيش وخلد، وخ١تلؼص وخلدجش.

وخؼ خى خيت لظط تفىػص خ٥م؛ علدوظص خلغ وخمهص.

.(1)بيشمد بألوىل: بسم ػ بؾىـ و خ٥ن خ ب دل خؼ بذل ؤل ب ػ

خؼ هبد، وؤو ػ ؤمدز هبد، ٤وهد؛ كو ظو خيب وخ بذل خ خى.

ق خق: د خؼ يف و خـد هد زؼ مث خعو بذل خعر، ولدظم يف ؤ خـد.

، وات، كة د ه ظو وهب خ٥ن ىؼن زؼ خـػ ػ ٤وهد ؤدذ يف ؤ، وب د ؤو ػ ؿتد ؽ

ـه، و ؤ.وى و٠ىخز٣ خعو ػ خ١تىص ود آو سى٢ ك

سدذ ظل١ خوخءش ػ خىن ػ خو خعر خظ: بتدف خديش ( 1) (.67-1/66خ١تعوت )

ؤفىي بىةي بإلغةين

31

ي، و د. : بيشمد بطةد: بمشبءخ

خوخءش ك كغ، وػ خم ػ مص ػو دلسهد، ؤ. وبدش بذل ـىيش

و ؤػظ ٤م خؼ عم خؼ، ز ى ؿتد ػ لؼهد وػدجهتد ػ خ١تعؼ.

د ستخ وعي خ١تدص خدوص، وخ١تظسص خد٥تص ؤوط خعد ؤزدهبد وػدههد.

وؤلىخ٢ت ؼهد يف ؿدص خؼفر خؼفر كه د زت: خوخءش، و ١تووء، ق يف ك١هد وؤمهعهد، وؽ وـدغ ل ػهد ؤؿر د ... بخل.

كةهن خهىخ خجد د ـؼه –ويب –و ى ػه إى هبد ػ و دف، ودلر ٤ق.

هبخ ؤ ٤م ت خؼ و ىػد: –كدوخءش بىع بألوي: بمشبءخ بدلشوضخ.

ظع٥ر خع خت ػ خ١تووء، و ظي خوخءش خيت وظله دض خعدذ.

وؿدسد: د ى خ خىع يف ؤ: بألوي: ؽشوؼ بدلسى.

ؤفىي بىةي بإلغةين

32

كة خع ػهد لد هخءهتد ٥در خعإ وخعإ، لىت ى خ٥در ػ ب١تد تود خ١تنت خ١تى٠مص يف ؼدد

ول. بطةين: وسث بؼ:

ؤػت هبد عر: خػعودي، خلو، ختػ، خى، و خ١ت٥ك، خمى، ... بخل.

د ١تدجهد، كة خؼى لعوش بذل بػد خ ظله ز ظز وظؼو وكى٢تد، و ظعو ؤ ظوؤ خعر هخءش

١تخيخهتد. بىع بطةين: لشبءخ بجلشد.

عر هخءش كهد ىع ولد خ خىع ؤ ظوؤ خ خخع غ ء خعله.

و ودص زلت عر خؼى: بألوي: وسث بدليىالذ.

و خعر خض خجملخض خؽد خيت ظعػ خعىهق ، وبمند ى كهد ت لدجش دش، وكش ػد ٤ى

ـىش.ش خؼ و زؼ خظود ودػ –ـيخ –وظى هخءهتد

عو هدػش خؼ كة يف ظؼر يف دل خعإ زد١تعى خؼص، ؤد

ؤفىي بىةي بإلغةين

33

ىي ودهتد . –هخءش خ١ت٥ىض، ز ع هد حد

ؤفىي بىةي بإلغةين

34

.بؼ بسى وسث: بطةين

د ػ ى :بؼ جةسى وشبد ظى يف ؤد .خؼ يف خ٥در ىص ض ى وبمند ػد، خ٥در

خ١تؼدـ، خيذ، خعخـ، خعده، :بسى جؼى وشبد .بخل... خؽودكص، خوم،

هخءش ز كهد، وظل ظإ وهلدض ظع٥ر خؼى كه .وربش وظ خ٥در، ػو ظ وىخي كىخج ت

.ؼ بحلفظ: بطةطد بيشمد

وؽ ػ، ؼىص خعم وؤدص وهدػظ، خؼ ؤد وى .ؽتخ زإ خؼدء وخع ، ي ػ خؽدء

ؤفىي بىةي بإلغةين

35

– خؼدين خخم ػس هد خؼ ى ـؼى ؤهن إ ػفر و ظؼ ك ختد دلس غ و ػ : »- خ تد .(1)«ػ

لىخ د خؼ »: - خ ت – خؼس خ١تع ز ديىض وهد .(2)«خ لىخ د خؼ بمند خو٥،

ؤمهع،: خسمىغ ؽت عؼر كهى ٥ى، ختلظ يف وخ .بخل... ػىخجو، وهىخػ، ٠ىخز٥، ٤خجو، ؤىخػ، ك١،

.(3) د خ ز٥ف خ١تد خؼر و

(.1756ختدغ وم خخو )( 1) (.1760خدزن: )( 2) مخي.خظ: ختػ ػ للظ خؼ ( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

36

(1)بفق بخلةظ: فىبئذ بؼ ٤ر خؼ وت ب ١تد يف خؼ دل لػ خؼص ػ

كىخج ػدجش ػ خ١تعـت ز، خ١تكت ب.وي ؤؽ خؼدء كىخج وتد، و تص هد

وؤد ػ بجيد وخوعد . – بألوىل: سمة بهلل زؼةىل:

و خـدص خيت ؼ بهد خ١تو، و٥غ هبد خؼد١تى.د ك -د١تعـ زدؼك هد –د ٠د خ ظؼدذل –٥ت

ديش ؤلر خؼسديخض بذل خ ظؼدذل.سزؼ بطةد: ىشك ىف بىل بجلد.

ة عه بهلل ج »: هد عه ىشمة سظ ف ػ .(2)«ىشمة بىل بجلد

بذل ختص ك ظستخ زإػد ؤ خت –ص وى سولؽد ػ بظودهند، و د خ –و ػسديخض خزخ وخ١توزت

ـ يوى ختص. إ بطةطد: بػةخ ؾنل بجله ودةءز.

(.22-1/20خظ: ق خظى )( 1) (.2682( خع )3641ؤزى يخوي )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

37

خته آكص ىص، ووص لوتش، ظربؤ ؤ، وظكغ ػ خؼد١تى خ كىخ ؤوهدهت يف ت خؼ خدكغ .

خؼ كدجش عص و خص كه ه خعلديوخ خى زدته.

بشبجغ: حتق ةفغ بذة: ؼد خدكؼ ت خ: ؤخي خد كؼ زدؼ، »

.«و ؤخي خوش كؼ زدؼو خلدجش ػفدجس وزخجؼ، ك ؤد ػددل ؤدز

ء ول ػ زدؼ، و، و ...خلو وؤ خور يف ؿد زؼ كىخج خؼ ٥هتد ي ظت ي خ٥ن، وظسى

زدس، وظكغ زي بذل خهخ ػ ت خؼ ٤تد.

ؤفىي بىةي بإلغةين

38

بألف بطةين: بؼ جةؼ (: ؤمهع.1) (: ل.2) (: ػى خ يف خؼ زدؼ.3) (: كىخج.4)

ؤفىي بىةي بإلغةين

39

: بؼ جةؼبألف بطةين (: ؤمهس:1)

ظـغ ؤمهص خؼ زدؼ بذل ؤى ػش : ؤ ظي خ١تتص وخ١تدص خيت د٢تد ؤ خؼ بمند دىد زؼه زؼه، وؤد دل

ؼ زؼ ك عإظ لى ظي خل١ص .وخػ ؤ تغ د »: -ت خ –هد خز تدػص

ص خؼ وخؼدء بمند ى يف لن خؼدء خؼدت خزخ خ١تعوت ك١خ هوخ ز وـ خ خمي، وخل يف ـدض خؼ

...»(1). وي ظـغ ؤمهع بذل و٥ىش لد ػ ودل ؼ ز؛

)وػ ػ –وي د خ١تدج خزغ خيت إ ػهد خؼس .(2)ك كؼ ز(

وهد خدظ: وػللةمل جؼلل مل ؼلل

ؼزت لح ػحلةد بلىضبذل ؤ خؼ ى لفص ػ –خمهص ي –وظـغ

(.13ظش خدغ غ خ١تع )( 1) (.1/101خع )خعملص( )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

40

وخـغ ؤمهع ؽتش و ؤزد. ػد١ت خ دل ؼ ز.

ؤفىي بىةي بإلغةين

41

(: ؾى بؼ جةؼ2) خ، ك دي لي ب خظسد٢ زت خؼ وخؼ وؼن ـ

ؤلمهد ػ خو، و ي د يف خ خسمػ: ل خؼ زدؼ.

وخـغ يف ي د د ظو ؼ لػ ل، وو ك خؼ ز، و ػربش زدوى زإ ؼى وخـر خؼ

زدؼ زدص ؤ بخ، و ز؛ ب ى د وخـسد خيب خؼ ل خ١تؼى.١تد دل إ ؤو

ؤفىي بىةي بإلغةين

42

(1)(: ػى بى يف بؼ جةؼ 3) ١تود خؼ زدؼ وى ؤد يف )خد خدين( ؤؽ خ خ ؽى خ، وي خؼدء خ لى، وؽوخ ك ؿ

زغ خظد.ظؼىخ خؼ كةخ ػع »هد خز ؼىي ٠ خ ػ: - .«كدػىخد تص خؼ: خػىخ ز كةمند »وهد ػ ٠ خ ػ: -

.«خؼددل ػؽ ػ ؼ ز »وهد ؤزى ش ٠ خ ػ: -

.«ؽ ت لن يف س خ ػ وـ ٠ت خد هى ػددل »وهد خ ت خ: -

.«ؼ و ػد ؼخؼ ؤل خض خد »ز ػس خ ت خ: وهد ه -

.«كةخ ػ ز د وش وؾ بذل خؼ »: -ت خ –وهد خوزد -

وؾ بذل خؼ خؼ ز لن ه خؼ دل لن خؼ، و

خظ: خهع١دء خؼ خؼ ى٥ر خسـخي؛ وؿدر خ١توى خ ؤمهط ( 1) خؼو، كعس.

ؤفىي بىةي بإلغةين

43

.«خؼ خؼ ىهىف ػ خؼ، وخؼ ىهىف »وهد ؤ١د: - .«و، وخو ىغ خله ػ خ ػ وـػ خ

وت خؼ د لغ، وبمند لغ »وهد ٥ خىخم ت خ: - .«خ زدؼ ػ مث ػ ز، و لغ ز ػ مث ظ

مهص خؼدء خػدص، ومهص خلهدء »وهد خت ت خ: - .«خوخص

ص: ػدص خؼ زدؼ.هط: خي زدػدػ خ١تدكن يف هى، وػ »وهد خز خ١تؼع ت خ: -

.«خ١تا يف ػبمند ك١ خؼ خؼ ز »وهد ز ز ختدغ ت خ: -

.«مث ظو ز خ د يف ه خ١تؽى ود ظع ؤؽ وؤ.

وؤد خظ: ت خ : – هد خز ػس خوى ختس -

وو ػلةال جلةؼ فلة بعللللللللللسيؼس

هذي جه بدلشء بلز جله

مسلللللللللللذ

ؤفىي بىةي بإلغةين

44

ؾشقة ػل فلغ بلىسي وللللللللللذب

(1)ز و خت يف ؼ اجذ

ت خ: –وهد ؤزى ػس خ خى و بىل و ؤغلذو بىل ىلث بؼللللللللللللل

ل رلذب يف مجلغ ربن ؾفلة

ىةحة ل ول لىع وفل

وغشث وغر ؤػل ؽلاة

وبرب وة ىةث بؼ ال ؼلل

جةؼ ولة ػحلذب ؽلمة

بمنة زفلغ بؼلى دلل ولة

هبللة ػللةال ووللة زمللة

وهد خد ت خ: ة سوي ػة ومل ؼ جل

بذلىي جإدث (2)فىف ػ وز ىى امة زؼل ػلةال ؾىت

فةحل فىى غلت ؼلث

(.2/520ؿخء خسدذ )( 1) وظؾ: خلدي. (2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

45

ومة جتذ بفلةجد فلةئث

ؤػة ؤػةي غلت قلث

آو: وهد

ه مل جتلذ فؼه ػ ر مل برب ؤ

ل مح لةط ب ه سلىلة ؼ

سل ز لذ مح ؼ ب ه ب وبرب صب

ل ل ون مس (1)وغذذ

آو : وهد

ؼ مل زؼ ج وة ؾػلد برب ب

ل لر ؾة ه ومل زؼزس امة ؤ ػ

زب فةمنلة فة ور لذ بجقشذ

لى فةػل ة قذق لىي بدلشء

آو: وهد

شغل هلة ب ه زغ ؤ بػ جؼ

ؼل ؼ ب مل نغ ب فغ ب ال

خ: ت ىي خ خز وهد

(.255ـدغ زد خؼ وك١ )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

46

ؼ لر فة فةػ امة ػ لةء ب

للىب ؽللػش جللال ؤ للةس ؼ مل

د عو ، ودل خ ؼظ خ خ خ ص يف ظى خ خ بذل ؿت ؼو. دػص خ د وع خ و

ؤفىي بىةي بإلغةين

47

فىبئذ بؼ جةؼ -4 ٤تىي ق كىخج خؼدجش زدلغ ػ ؤ ؤ

ص، و ػ وؤمدز، وؼ زدؼ كىخج ػدص، وتد د ىػت:

بألوي: فىبئذ يف بذة، وهة: ﴿: هد خ ظؼدذل: ؤوال: ػذ بنالي يف بحلةخ ة إزى فة

وة ؾم ة ن ف ذب بزحغ ذي ف ﴾ :٤[123.] وخظسدع ي خ زدؼ ز وخؼ ز.

: خلىبز بغادضةة: بغالد ب وؤػت زد٠تىخظ: خؼىخهر وخعدجؿ:

ظىػ خ ـ وػ وؤػ ػ خ ؤظ ز س زدؼىخهر خحص، وع خور، خ ػ ختن، ٤ت

روش ﴿خ١ي يف خ١تؼص، خودء. هد ظؼدذل: ؤػشك ػ وؼؾد مىة [.٤20: ] ﴾فة

فإػشك ػهة ﴿وهد ظؼدذل: روش جأةذ سج ؤظ و فمهى وف ؤود ؤ ة ػ لىجه بة غؼ ر ذب ة لذ وغ

ولشب [.57]خهق: ﴾آربه ضةطة: زؼ بؼة ة مل ؼ:

ػ تد »ظدهط عر خت وخوسد خ١توىص لن وػ:

ؤفىي بىةي بإلغةين

48

.«ػ ؤوؼ خ ػ د دل ؼ سذوب ﴿و٢تد هدض يف خوآ وى ظؼدذل: ب وبز

زمىب ذي وآزة [.17]٤ت: ﴾صبد﴿وهى ظؼدذل: ة ىػظى فؼىب خشب وى ؤه ىة ج

ة * وهذة ذة ؤغشب ػظ ة وؤؽذ زطحسة * وبرب أز هة غسم [.68-66]خدء: ﴾فشبىة

سبجؼة: زطحر بؼ: د عؼت »: -ت خ –هد بزخ ز بتدػ ز ٣تغ

.(1)«تػ زدؼ زػ للظ خكدؼ ز ؤػظ ؤسدذ للظ »هد خز خو ت خ:

.(2)«وؼسدظ، وظى خؼ ز ب٠دػص : خةغة: بإلغالي ؼةمل بؼة

خؼددل خؼد ٤تسىذ ػ خ، وخ١تجص، وخد، وي ظسدػ ع خ وي، ووهىك ػ لوي.

دع خ٠ت درل خؼ كهخ يخي تغ خؼ ب ؤد ختخ، ولودش، وزـ١د. زؼ

(.90خهع١دء )( 1) (.1/172لعدق يخ خؼديش )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

49

ب خؼددل بخ »هد دي ز يد ت خ: هؤض يف خعىخش: دل ؼ زؼ ط ىػظع ػ خوىذ د خو٥ ػ

.(1)«خلدهط: ود ط ىػظع ػ خوىذ ب ١تد و ػ

ػ تد ػ.د خ خعده عملد زإلىخ خؼدص غ خؼدء خؼدت و

وؤهن و ػ آخجه وؤهىخ٢ت.ؤد ى زؼه ك ٢ت خؼدص ب ظش خلعود

وخعـد. بطةين: فىبئذ يف بخشخ:

و زط خو، وؼو ختػ، ب هبد خػعسد، سىخ.وػهد خ خفدش خ

: خكؼص يف خـدض خووص هد ظؼدذل: ﴿ؤو شفغ ب دسغةذ ؤوزىب بؼ وبز ى ىب آ [.11]خجملديص: ﴾بز

–وه زد د ؤ خ كؼه خ ؤوظىخ خؼ وخديد .(2)ومهد خؼ وخؼ

(.62خهع١دء )( 1) (. 5/189( خظ: كعك خو )2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

50

ابي ى بمةد: ضةة: بػةخ بغ هد: –٠ خ ػ –وي خع ػ ؤيب زش خ

ال زضوي لذة ػحذ ى بمةد ؾىت غإي »: هد ى خ .(1)«ػ ؤسجغ، ... وػ ػ ف ػ ج...

و ي ؤ خؼد زؼ ف ـىخزد ػ خ خاخ ب ح ى خودص. دل –ؼ زؼ ك ؤظ جي ي خاخ ـىخزد وؤد

وخ خ١تعؼد. ضةطة: بغؼةدخ بسةد وبذلذبد بىةد:

ؤظسغ ػ خؼ ز د ى خودص ؼديش وخص، بذل –هس ي –ؼديش زل١ خ وؼع وع ػ، وخص

ػ خخ٢ وخ٢تى ٤ن ختص، وخص بذل خفدش خ يف خد.

وة ؾم﴿هد ظؼدذل: ة ن ف ذب بزحغ ]٤: ﴾ف123.]

١ ػ خخ٢ ختن، وخس خم، و و زؼ؛ ؤيي لن خ ك وى خؼ ز.

.«خعملص»( 7/101خع )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

51

ـسص ػ خؼ –ته خ –وي و خق ب »: -٠ خ ػ –ي خى، هد ؤزى خيخء زدؼ يف

ؤوىف د ؤودف ػ ل ؤ ود رل: د ػىدي ػط؟ .(1)«كإهى: ؼ، كود رل: كدخ ػط كد ػط؟

ود خ٠تص ب ؼه تد ؼوسهد خودوش وخ١ ػ خخ٢ ١ت دل ؼ زؼ.

(.42خهع١دء )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

52

خبألف بطةص: بذػى (: ؤمهسهة وفنةئهة.1) (: ؾىهة.2) (: لىبػذة وؤفىذلة.3) (: ىشلهة ووعةئهة.4) (: فىبئذة.5) (: ؤػزبس بدلخزوت.6) (: زشبغغ بذل بذػى.7) (: بدلفةمد جت ىةث بؼ وبذػىخ.8)

ؤفىي بىةي بإلغةين

53

بألف بطةص: بذػىخ (: ؤمهسهة وفنةئهة1)

ؤوال: ؤمهسهة:خ ى ختن وخم، و خلى خعد ػ ب خ

تغ خيد زده وخز٥د، و خىص يف تغ خ.و عمون ي ب زس خ١تت د ى ز تون ي ووهىػ، وي زىدج ؽتش هد: خػىش ب، وخعسؾ

خ ظؼدذل.زوىهتد هىظ، وز١ؼلهد ٠ؼل، وزديهتد وخػىش بذل خ خ

ديش عد ومشىص لى.و ي لدكظص د خص خص، ولدص ؼ ػد وكؼعهد؛ وي ؤ د ص و ٨تص ب ػ ؤمدهبد بذل ظىغ ٥دههد، وظسؾ ؤى٢تد ودفهد لىت ى زي للظ

.٢تد، وزودء دهندزو د يف هىذ –ؤ يػىش دط –وبخ زوط خػىش

ؤظسدػهد خعخ هفهد، وخػعودي سهد، وش ؤى٢تد. وبخ د خؼ ل خؼ.

وزدػىش ى خعمت ص خ٢تفدض ختديص )خلص( وتدص ٢تد ـخخض ختى خلص.

ؤفىي بىةي بإلغةين

54

ضةة: فنةئ بذػىخ: د يف عدذ خ ظؼدذل دط ػظ خػىش بذل ختن وخ٢تي ك١

، وي ؼظ إهند، وػى هد.ويف ص ى ﴿هد خ ظؼدذل: وػ دػة ب ب لىة ؤؾغ و

ت غ ب [.33]كط: ﴾فةؿة ولةي ب ىػظد بدع﴿وهد ظؼدذل: د وب سجه جةؿى ب عح

ؤؾغ جةس [.125]خم: ﴾بؿغد وغةده ػ جقتخ ؤة ﴿وهد ظؼدذل: عح ؤدػى ب ب ز ل

ب ة ؤة و ب بزحؼ وعحؿة ﴾ؾشوتو [.108]ىق:

﴿وهد ظؼدذل: شو ب بخش وإ د ذػى ؤ ى وسىىش ب ػ هى ؼشوف و [.104]آ ػخ: ﴾جة

﴿وهد ظؼدذل: ب وة ؤؽشن ج ؤػحذ ب شذ ؤ ة ؤ بأتؤدػ [.36]خػ: ﴾ى وب

ؾشوت﴿وهد ظؼدذل: ب ﴾وبدع ب سجه وة زىى [.87]خو:

شذ وة زسحغ ﴿وهد ظؼدذل: ة ؤ و زه فةدع وبعسم ف ىبء [.15]خىي: ﴾ؤ

ك١ خؼ خػى، و خدض هد د ى ى ك

ؤفىي بىةي بإلغةين

55

كهد ك١ وي ز خؽىخذ، وخ هبد، ١ وهد د ى ووق ؤهد...نش بهلل ؤشءب مسغ ة ؽاة فحغ وة مسغ، »: وهد خيب

.(1)«فشت ح ؤوػ عةغ دػة بىل ذي وة بألغش ط ؤغىس »: وهد

غىس ؽاة، و دػة بىل مالد زحؼ ال مـ ره ؤوة ػ بإلمث ط آضة زحؼ ال مـ ره آضةه

.(2)«ؽاةأل هذ بهلل جه سغال وبؾذب خت ه »: وهد ش بؼ .(3)«ؾ

وخوسد يف خ وخكش وخت ظؼدذل، ظد كهد ػظ ش ب.ك١ خعسؾ خ ظؼدذل، وخػى

خع، ؤت.( 1)(2 )( 2674.) (.2406 )( 420خسىد )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

56

(: ؾىهة2) و خى وخؼد خ١تىش آلد يف ك١ خػىش، د ود ٥ظ زد مهعهد ه له خسؼ ي ل

خ مر ػ تغ ؤلىخ و٣تدض خػىش. ػىش وخلوخ د ه ل سؼ خد؛ وي و خله،

لػ: خؼ هبد، وخؼ، و٠ن خعى لد خػص؛ ؼكص ي ول خعى ٢تد ظه خت ػىش زد. وزؼ

و ؼد ؤ خؼ وخؼ ز ػ هت، ومن زي خػىش.

خ د وخل وػ خ ك ك ؤ جيؼ ػىش لى ؤهد خػىش هد، خى خيت ـدءض هبد خؼص د

ى كه ىـر ػ ػهد ؤ ػى بهد وؤػت ز خىـىذ خؼت؟

ي ؤ ختىخذ ػ خ زدل، وخودج زـت هد٤غ ػ ل زدتهدص تدج خع.

ؤفىي بىةي بإلغةين

57

(: لىبػذ بذػىخ وؤفىذلة3) ب خى بخ ؤ٤وط وؤمهط ؤى لدص ٢تد، و

ىيخ.هىخػ ؽسعص تد ٠دػط ك خ هد ختهىي، وؤتض تدو٢تخ ـدء ع خ ظؼدذل تؼ هىخػ ت ؤػد خؼسدي، ظ١س٣ ـهىي عك خػد و مث خوسى خ١تست ػهد. وؤى

ص ى ، ويف خق ويف عدذ خ ظؼدذل وته خ ظؼدذل ك ظوؼ خػىش بذل خ ظؼدذل زوىخػ،

وظإ زإى. بألوي: بإلخالؿ هلل زؼةىل فهة:

خػىش بذل خ ظؼدذل ػسديش ؤـ خؼسديخض، خ د ٢تد ل دج خؼسديخض ى هسى٢تد سد ػ هدػظت:

بألوىل: بدلسةجؼد.د زد ي ، –ؤ ٠و طةد: بإلخالؿ يف بذػىخب

ز ٧تدلهد ؼوىي ز، وتد مشى٢تد ؼن ز. ػ جقتخ ؤة ﴿هد ظؼدذل: عح ؤدػى ب ب ز ل

ؾشوت ب ة ؤة و ب بزحؼ وعحؿة ]ىق: ﴾و108.]

خص زط زدء خػىش بذل خ ظؼدذل ػ خو سمد، وخربخءش خخى ز كهد.

ؤفىي بىةي بإلغةين

58

–وػ خو يف خػىش هدط يػىخض خسدء وخ ة ﴿خ د ؼد لد يػىهت –ػه خش وخ

بة ػ ب ؤغش ةة ب ػ ؤعإى [.29]ىي: ﴾ود ؤسط خػىش توع ب زسر د توهد ؤؿخ

ىص ؤو ؿتد، وخ دف تق خفدق ػىش. بطةين: بالزحةع فهة ػ هنع بحلك:

ي خخػى بذل خ ظؼدذل دي ؽتش يف خػىش، وختوخ ؤدر ػش، و٤خجن ٥تعلص.

تن: ت يف ى٤ خت، وش يف ٤تهد، وتدع ي خهؿ خ غ خم يف خك، وخ١تخػدش لىخ خ١تػى.

كة عىق ػهد «د»ولت تق خهؿ ختن ػ يػىش خىخذ وخفدق.

بطةص: بألوىد بذػىد:ؼص خ ظؼدذل يـدض وخظر، هد د ى آ زؼ،

وؤلن زدعومي ؿت.خػعسد خخػ بذل خ ظؼدذل خ خ ٠د ػىش مص و

خ١تت، وص خ١تي. وبمهد ىـر لى ػ خ١ت٥ىذ خ١تخ.

خ بذل ؤ خ ػىهت بذل ي لد زؼػ خيب ؼد

ؤفىي بىةي بإلغةين

59

خ ظر يػىظ زدعظر خوى. بذل كؼ كإ زػىهت بذل خعىل؛ كة ؤـدزىخ ػى

.(1)خش وبهدعهد، كة كؼىخ إ زددش ولووص خوىص: خسخءش زد هس د يو.

:بشبجغ: بحلىد ختص: و٠غ خء يف و٠ؼ خ١تدر.

ؤهند: ؼكص (2)وخ خعؼق ـدغ ١تد خز خو ختن، وخؼ ز، وخدزص يف خوى وخؼ.

خ ع١ك د ؤدص )ختص( يف ق خػىش وهبسـهد ؼسدي –ظؼدذل –و٤وهد، ب خػىش دص ي خ

ختدت هبد، وخ١تؼ٠ت ػهد.وظظه ؤدعهد زى٠ىق لت ظى ٣تؼد تغ ؤدر

خػىش وودجهد، خيت عؼد هبد غ ق تس. خػىش، و ؤى ختدؼص د ػخد؛ ز د ؤى

ىخد ظدزغ ٢تد، ؾ تعهد.

خسىد.( 1) (.2/498خ١تخؾ )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

60

(: ىشلهة ووعةئهة4) ل( ٥م خػىش وودجهد، جيؼ ب ؼكص خ١تء )خ١ت

خ ػ، ك عق د ٥ن، و ر هد ؼسد. ع ؤد كو ظايي خػىش زدد ظدش، وزدو ظدش ؤوي، و

هد ود ى ؤلن ز خو.كل خد دػ د كؼرب ق دء، وديي خو

ك جي ٥ىخػد.ويف خد بخ ٥ن وهغ يف سىش، وبخ عر ؤزع، وزؾ

زسد د جيى يف ٠ت خ خه.كسـ خػ ؤ س يف ل، وؼف ؤ ق ى؟

مث إو .(1)خد زد٥ن خيت سهد ىخ ؼ وودج خػىش ؽتش يف خ خ، خ ؤظ ؤلزعى خػىش ب ودجهد يف ى تص خ١تت، و دي

عهد ب ٥تو ػ زىؽ )خد(. ف وعةئهة:

: ؤوال: بىعةئ بغةد ػىش كهد د ىػد.وؤػت هبد: وص ظى خ

(65خػىش بذل خو ى١ لت )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

61

خ –و خت –و٨ت يف خ خد خ١تعو خ١تع٥ى ظ٥ى ستخ ه خىدج حد ػفسد.

يف خ –ظؼدذل –كد٣ خ١تىع ؤػظ ؼ خ آص خد وخؼ. خد، و ؿو ؤ ػ

د، وؽهد خدض خ١تودش: و٥سد، و٤تد٠خض ، ويو وودءخض.

ي كهد د وتخ وؤـ يف ـ كه ى ؤظو خعؼد٢تد، و ٧تدق يػىظد.

ضةة: بىعةئ بىسةجد: وؤػت هبد خىدج خػىص ػ خ٥وص خعدزص، وي ؽ:

خعر، خ١ت٥ىدض )خخض(، خس٥دهدض،... ص ٢تد.ود ؤػفر خعل يف ي، وبلخغ ؤكد ت

، و٣تد ر ى ؤل و٣تد )خعط( ٣تد ػىش و خمدكص ي و ؤ دق زت هى؟

ضةطة: بىعةئ بقةسد: و خووش ختص، وخع٥سن خمك ؼدج خ،

وظد خؼص.

ؤفىي بىةي بإلغةين

62

زإوم دحل، وظ٥سو ؼص خ ك ه خعي ـ .(1)ظؼدذل

ختدر ختىخر خ١تهص خ١تهش خيت دل إز هبد ؤؽ وخ خخػت بذل خ ظؼدذل.

ت لى خ ختدر، يف عدز –ت خ –د ؤيب لد خـخرل ( 1) (.103) «خ١تو خت»

ؤفىي بىةي بإلغةين

63

(: فىبئذ بذػىخ5)

خؼدى يف لو خػىش ى ؤؼ خػىش وتدد زت ؤه، وؤد ؤػه، وخ٠تدى خ١تكى ػ ظي خجملدض

ىهند ز وهند.خه يف ػدص ػ ظي خؽد، و٢تخ كو جيه و تص زؼ آؼد خػىش بذل خ ظؼدذل.

ؤوال: حتمك بذ وزحغ يف بألسك:ؤورب ؤ خ خ سؾ د زؾ ـدء يف خص ؤ خيب

خ وخهد لىت د عى زط و وز ب يو. خػىش و ع خ خ١تىػىي ب زو د س خ١تى

بذل خ خ، وظسـ يف ؤودع خ وؤـدجهد.ؤد لت خي خ١تى يه وعى خػىش ب وـى

زىؿ كد ؤس خدين زإل خوظد. ضةة: بفالؼ دل ج د بهلل:

ب بخش وإ﴿هد ظؼدذل: د ذػى ؤ ى وسى شو فؿى ب ىش وؤواه ب ػ هى ؼشوف و ]آ ﴾جة

[.104ػخ: وخ١تؼت: خدى يف خلق.

وخ خلق زو د س خ١تء ـه يف خػىش بذل خ ظؼدذل.

ؤفىي بىةي بإلغةين

64

ضةطة: بغححد يف سفغ بؼزبت وبؼمةت: ؤوى جمد ف﴿هد خ ظؼدذل: ى لح بمشو ىة وة

ه ؤػة ة بفغةد ف بإسك بة ل ػ هى ]ىي: ﴾116.]

كدخػى وخ١تمى تص يف خسي ك ىهغ خ ظؼدذل يف ؤ ػخزد وؤهد مى.

هة ﴿هد ظؼدذل: وؤ سجمه هه بمشي جظ ة وة و [.117]ىي: ﴾قؿى

سبجؼة: بػةخ بخلغةسخ بألخشود: ىب بقةؿةذ وزىبفىب ﴿هد ظؼدذل: ىب وػ آ بة بز

[.3-1]خؼ: ﴾جةؿك وزىبفىب جةقحشخ زدتن ى خػىش بذل خ٠تت، وخص ػ خدي وخعى

خ٢تخص. خةغة: بػةخ بغابي ى بمةد:

يف ختػ ؤ ظو هد ػس لىت إ ػ ؤزغ .«وػ ػ ك كؼ ز»و هد:

و خؼ خػىش بذل د ػ ب خؼ خ١ت٥در ز د بذل خ ظؼدذل وـ خى خاخ ـىخزد ى خودص.خؼس، ك يػ

ؤفىي بىةي بإلغةين

65

(1)(: ؼةرش بدلخزوت 6) ؤػظ خ١تدجر وـىي خ٢تديت يف ق خػىش، خ١تىت

هدهد وخعدد، واء ٦ت ه١ خ تهن.وعد ته خعى ػىش، وخعؽس٣ ـهىي

خى زدؼد وخ٠ت ظلىخ يف خخػت، ولىت ىخ خػعخ، وؤزػىخ يف بزخء خػخ، وىذ خو.

و –ؽ و ؽد خ –وختن ؤ ؤػخ ؽتش لد خ١ته خ١تع كهد.

وؤػفر خػخ ؤػخ خدذل كهد تد خم غ خل وىخ؛ ي وخ٢تىي، وؿدص خعمد ػ خع وؤوخ

و: –ظؼفر ى د ظي ظي خػخ خىخص خ٢تدوص بألوي: مؼف بقد جةهلل زؼةىل:

خص زد ظؼدذل، وخ٠تىش ز، ودـدظ ٦تد ىغ خور د٤د، وخت هىش.

خ –وي د هد جي يف ل –د وخخ ى. –ظؼدذل – زهب د٤د وهىش؛ ب و كإس ى

و د لد زؼ د سن كة زسر د ظ خظد

مت ز بزخ خم. -خظ: ؤػخ خ١تعودػت( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

66

-ظؼدذل –زد ست يف ظوىمي لدش خ١تء، ويف كص خ١تء زز ظؼدذل ؤد

خخكهد بذل ختديش خدجسص.ولووص خص زد ظؼدذل: خعؼس ظؼدذل ز ػسديش ػهد،

خهسع كهد، وخو .وك ؤظ زدعؼس خعد )درل ختر وخ( وـ يف ل

تمسىزدض خ ظؼدذل. د ٨تى خ٥دػدض، وخعـد بهخد وبػخ٠د ػ وخ١تى زعؼس سمد و يف ل بلفد

خ٠تتخض خ٥دػدض.خ خد ست ػ و د د ظومي ٠ؼق خص زد ػ

٤ن خػىش.و ؼت خ ؤهن ؼوو، ز جير خعد ه زعىؼن

خص زد ظؼدذل، وظى٤ خؼهص خعؼسص . بطةين: ػذ بسىبص يف بجلىبث بسؼحذد:

ي خ ست ػ خ١تىخص زت تغ ـىخر لدش ص، وت ظىخد يف خى خد؛ كعف خعىخ يف خػد خؼسدي

خ١تدص، وت ظىخد يف خلىخ خىص، ك ـر ـدسد ػ خ؛ –ـدر خ وخل ى ك ب٠خ ز ، ز ـؼ ء وخ

د –كىت ؿر ؤل ختدست ػ خو كدعفص سص. –لع

ؤفىي بىةي بإلغةين

67

ى وؿدر و خػىش دذ هب خكص، و مث خ٥د و ث ػ .

وى ؤ ؤظ ـدر ) ـىخر: ػسديظ، ويػىظ، د يف خ خ ولدظ خ٠تدص(، خ١تي خػ خ

د دى ظىخكن وظىخ.ب فغه ػه ؾمة، وأله ػه ؾمة، »: هد خيب

.«وضوسن ػه ؾمة، فإػو و ر ؾك ؾم زدعىخ ى ولدظ كهد:وخو

ؤوال: ػذ بدلىبصد جت ة ى وبغث وة ى غسؿث: لهى –ز لىت زؼ خؼد١تت –ب ؽتخ خ١تىت

خ كه دل زت د ى وخـر ود ى عمر، وب كهىخ زهد ظ .(1)لهىخ زهد يف ٣تد خع٥سن

كو ؼ ؤل بذل يػىش خزؼ غ بمهد خهزت غ ؤ [.214]خؼخء: ﴾وؤزس ػؾتزه بإلشجت﴿خ وى:

وآو هع زد زدػىش بهد غ ظى خىخـسدض.

: خؼ زدء وخػعسد ز ظخ، وتق ي يف ٣تد و خ١تإص و( 1)٦تد ؤر ز ؿدر ٤ذ خؼ يف خ خد يف ؽت ٣تدض -خع٥سن

خ وخ٠مد يف ٤ذ خؼ، ز خؼدء ، وخ خ١تعؼد.خؼ، وخ١تععسغ جي

ؤفىي بىةي بإلغةين

68

ضةة: ػذ بدلىبصد يف بذػىخ بسقفد: وؤػت هبد: خعد زؼ خخػت زق وبمهد آو، وػ

ه. خس وخ د ظخ يف حيص ستش خد هع تدر وق خد )خ١تػى( كإيت زل ول و ـه يف يػىش خ ٤تىي ى ػ لدذ خمهد سوص خق؛ وخ ؤ

خدف خوي.وخ خؼ و يف خػىش، ز ر ٢تد وهق لػ ـؼهد

خجك )خ١تػىش( ودص زإدف يو آو.ؤمدذ خكدعىخ يف خػىش ٥ر ه، وػد ٧تدق ٢تد هى، وىت ل خو ز هس )خ١تىوت( ؤو )زؼ خؼدت( ل

خعودػ ػ خػىش، خى ػ خعخص هبد. بطةص: بى بذى:

خى خى ػ ؤػظ د دذ ز )خ١تىوى( فى هىهب وت لىه، و٥ظ ػ ؤلىخ٢ت.

وخ ؤػظ خى وؤ ب د ٤ت ظ يف ؤػد خ١تىىهت كة ٠ىخ هبد ؤه، وب ى٥ىخ ؤلف.

ب ؿلعي ػ لي، »هد خز خو ت خ: ظإ ك وبػخ٠ي ػ خ، ؤ ظي د ى٣ خ كععفدو ؤو

ؤفىي بىةي بإلغةين

69

خ و لؼد .(1)«و ظه ػ، وىكد ٦ت ديي ل ٠ بطةد: ػؾك بقذبسخ:

د خد ون خ ـغ وغ، وخ ـؼ ٤تس د ل وص تش ى خعـط وخعؼط ػ وـ ػ ؿتد، و و ل، و٣تد سدى.

ظي تص )خ١تىوت( ـؼىخ مهه خرب)خ١تودض( خىص، وػن خو خىمهص، كد ب ظل ؤل خ ت٣ ػسىض ؤد ب ور ل وص ٤ىص، وؤػخ

وخكص عديص.وخ٠تىف ؤ ى ػ اء وىيخ ز خد، ٠د خ ظؼدذل، و د خ ختد لد كدى خ ز ى

إ ك جير ـىخزد ىخزد.و خدتى ظي خو وؤػ٠ىخ ػهد، و٠ىخ ؤ

د يف خسد٤. ىىخ ؤدزد يف ختن و ىىخ ئووو خ ظؼدذل ػ ؤيب ػ خل١ ز ػد كق

عى ؤلىخ٢ت، ولودجن ؤكؼد٢ت كود: دودج د ؤلر ؤل خدص ب ؤلر خد ز»

(.44ختىخذ خديف )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

70

خ ػ وخؼىذ ع ى زدد، و ؤ خد ؤل .«تت، و ػن خجدص كو ظىيع ل

ك ي خل١ كو ؤدذ س ختووص هب خ١توىص. بطةطد: ىط بفمش:

خلو وودج ؽ، وخسؼ ػ، وخ٠تىف وهىػ د ػ خ خل.ؤ ٥ىذ ل١ خ خؼ

د ىخـسدض د( ىغ خ١تء ظ لت ى خ٠تىف )ى خ١تاخض، وىزد مدض خ١تهدض كة ص.

و لد )خ١تىوت( وؤيوخ خػىش يف هديد وص خلو، ود ػىخ ؤ خ هه وبدد.

ػىش، وؤوحي كد ؤ خس زىخج خص، كهاء وؤيوخ خ وؤيوخ خست وخسدض. وختفص وخلش ؤد ػه خ٥د.

ؤال ال ميؼ ؤؾذو سحد بةط ؤ مىي حبك »: هد خيب برب سآ ؤو ؽهذ، فة ال مشت ؤغ وال حةػذ سصق ؤ

.(1)«مىي حبك ؤو زوش جؼظإ خ ى وى خعؼ اء )خ١تىوى( لووص بديدهن ز

خخم، خ١تعل١، خ ز وخج خىخض وخ د لد٢ت

(.11048ؤت )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

71

ؿت د ؤط. و ٠ؼق خعؼد زي كد خعؼن تى٢ خ٢تىخء،

وهىخذ خ٠تد.

ؤفىي بىةي بإلغةين

72

بشبجؼد: بجلهىد بدلغشسخ: ؤػت هبد ظي ختهىي خيت ؤػ٥دد ؤمدهبد خعد وخد

خد.ك٥ؼىخ ؤ دىخ ٤تش وظس فوىت هد زدل خ خ٠تد خ١تق ٠زط خػىش يف وع

وؤسط هبص هىص.ب ظ خ١تء بذل ـهىي ػ ؤهند ظعمن )ػ( ظو خد وبـ٢ت ا و٥ بذل د ظ٥ى ػ خل ىء خص،

وهسك خو.ه ػ – وى د خ١تء خػ زؼ خى وـ خ ظؼدذل

ش ػد ػ ىت ٠ ػ، و ١تد ـؼ خظد ٠ لظو خد تهىي، وسدعه ٧تدخظ ؤدز خ٠تى ب ٠

خد ء، كهى ه ؤ٠د زى٣ خ ظؼدذل.وخ١تء ىى ؤـ ػ بذل خ ظؼدذل بذل خد، كةخ د

سمد و خ ظؼدذل وس ػ ـؼ ظي خىدص ـت خ خخ٢، وـؼ ؤـ ػ ه و ى ٣تد و هبسدء.

ب و و ػ خىىؾ يف لىف خػىش ـدء خكص خ١توعص: )خؿعخ( زدتهىي.

و ؤـ خ ظوخ بذل ؤػد٢ت كؼظىد وربود وخ إ خ١تدكوت.

ؤفىي بىةي بإلغةين

73

ى خديهى كى ػىخ خ د زىخ حد ؤد خ١تى يف ظ؛ هن عوزى بذل ػظ ـى ٠د و٤تسع، و ه ؤ ػص هد٤ؼص ؤو بدش بذل ؤ ه ٠ ػه، وي عو ؤله خػد عو٢ت ؤػد٢ت وى

دط ؽ ختسد. غد: بشبجغ: غه بمذسبذ بف

ب خ ظؼدذل ه ور خت ىخر ع٥غ و٢تد بزخ وع خ ظؼدذل، وخته زعي خ١تىخر جير ء

د. بلسد٤د وإوؤؿر )خ١تىوت( ػ خعخص يف خػىش دل ؼكىخ د عوى خػد، ود عوى كسىخ هد خؼر وخى،

يهت خؼر ؼدهت، ودض هب خى ؼىـت.كإء د ه د حي»هد ػ ٠ خ ػ: .«هص خ

بخلةظ: بحملذودد ذػىخ: هذ خظ، و٠ن خكن يف ٣تدض خػىش ؼىي ػ ختهىي

خ١تسوص زد٠تسسص وخإ.ىهلص خ هد زإ ودج خػىش ٤تويش، وؤهند ودج ظ

٣تد ـعهدي كهد. بس ﴿ؤ هى خ هى خ ظؼدذل: صد ب ؾش ل

ؤفىي بىةي بإلغةين

74

[.32]خػخف: ﴾ؤخشظ ؼحةد بىزت ﴿و هى سمد: ة زقف ؤغسى وة زمىىب

سفسشوب زب ؾشب بىزت زب ؾةي و ]خم: ﴾ػ ب116.]

أل هذ بهلل جه سغال »: وؤ هى خ هى خيب ش بؼ .«وبؾذب خت ه ؾ

١ت خعي ػ ٠د، ودل كو ـؼ خيب د ك١ و ي زء خ٥م.

و وزدتص كة خ يف وص ظلغ خػىش ؤهند سدلصب ز و –ؤ خىدج –جيى خوى زدعممي وؤهند ظىهلص

ؤ ، كةتد خل زدىض ؤ خ١تء ووػ.

ىػظد ﴿هد ظؼدذل: د وب سجه جةؿى بدع ب عح ؤؾغ جةس [.125]خم: ﴾بؿغد وغةده

و خص ؤ يف ودج خػىش، ك وص ظ١ط: ختص، ؤو خ١تىػظص، ؤو خجملديص ختص كه ـدجش.

وخىدج ب دط معهد ؿدسص ػهد خع، وب

ؤفىي بىةي بإلغةين

75

.(1)دط لهتد ؿدسص دل ػهد خ١تع ز ه ػهد و خكص ـسط ػ يد خ هس دل لو

لووص خػىش، ودل سد ؤػد٢تد.و ظؼفر ؤ دذ زـ)خ٠ت( ػ خػىش، ووى زـ )خعى( ودجت زدػىش زدتص خ٢تدوص خىخص )خعىهق( يف

خىدج خػىص.ت( ئو تص ؤػخ )خ١تىوت( و )خ١تى

ل وظوص. ؼد، وؤى وهن، ك هد ػ

(.11/623خلعدوي )خظ: ٣تىع ( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

76

(1)(: زشبغغ بذل بذػى 7) ( حي ب ؤ، و مط ىخد خػىش )وود يف خس ٢تد، و ػىخ ػ خعخص زدت كهد

يو ظىهق و خو٥دع. ختووص خدلص تص )خػىش(، وؤد ختص

مث سؽى لت وى )خ١توو( خ خيى٠ى ١دد، زن خد ؤ عىد وؼ٠ىخ ػهد كىخ ي يف ء.

كه ه خد آد٢ت، وؤؤزط به ؤػدهه، كم٥ىخ ظي خد، ووخ ظي خػدم.

ىت د خ، ود خسر خسدػػ ػ ي؟د كىكص بذل هىهب. ـىخهبد: وىؾ خد ػو

ين ىبة لحل ؤ ؤػلشف ؤزة بذللللللللللللىي

فقةدف لحة خةلة فسىلة

و٢تخ خعخـغ خػى ؤسدذ تعهد: بألوي: بسطحر جةفةين:

ب ظخـغ )خ٢ت خػى( ػ زؼ )خخػت( ؤسدز خعؽسط وخعؼن زدى خلدص.

خظ: عدذ ٤ت ز كه ختلد.( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

77

وؤػظ ظي خى وؤؽد )خىد(. )يخػت( تد ولص – وخ –للد ؤ ي ـد

وؤدش، و حيد ػد تد ى ظؼن زؼ ختهص هب، د. وز٣ ٧تدق خػىش هب وـىيخ، ووى٤هد هب ػ

دف يف ظخـغ )خ٢ت خػى( ز ـىع –خظ –وخ خوهو، وؤكى مش. – –خ

د، زس ٤ت ي –ظؼدذل –دل ز٣ خ وـىيخ ؤو ػ وخ خع زؼ ىظ بذل آكدم ؽتش.

وخمدزص ٠ خ ػه ـؼىخ يه ظس٥د زد ظؼدذل ودل خ ه دض، جيؼى ظس٥د تم خ كة ٤ت ) د ؼس ٤ت

و د ؼس خ كة خ ل ديىض(.يخط ، وظكن بذل خس ك ز٣ يػىظ زد ظؼدذل

خ زوىش وش. وـه د ود خػى: لو ز٥هد زدلدين، كعهر تىي د ختد خػى يف

هس، وعظ د ـع خ. بطةين: صىف بمقذ:

ب خظسد٢ ؤ ء توىي خجق سو زسودج وو زوخ، ت خوىش خعدص، و١ؼق ز١ؼل، ووى زوىظ، وخظسد٤

خ١ت٥ش ػ تغ وو، خ وخه جيؼ ععؼد زوىش

ؤفىي بىةي بإلغةين

78

ب٢تص، وهدزص زدص.

خ مظى ظوسهد وظـتد –كز٣ زؼ )خخػت( زػىهت ؤى ػص خعخـغ ـ )خ٢ت خػى(. – ؤى يد

خد ود ب و ظي خعوسدض وخعـتخض ب وو د ػ ؤػودهب. ؤله ود وى

د خي ز وـ خ: »هد خزغ ز وؽ ت خ: .(1)«١م

.«د د زو»وهد دي ز ؤ ت خ:

بطةص: بوحةس بفظ:

خ١تس ل كىم هد ـد هبد، وز٥دهدهتد خيش، وى ي س٥ ختن خدي ه.٤تعو ـت،

و د خ إ كة زإػد، وـهىي، ومو خ٠تى ب ه لد هر خسن، وؿت د خ جي ؤد ل و١تد من ز.

.(2) كـ) ؤكك وخ ل ؤو ؤػفسع(

(.٤6/186سودض خز ؼ )( 1) (.4/190خت )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

79

ؤ ؼفر زؼ( ( 1) هد وم: ت خ: )ل زد١تء ـه

لدد خ د و٠د. –دذ ؤو ؿت بذل ؤس

(.4/86خت )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

80

جت ىث بؼ وبذػىخ ؽتخ د غ زؼ خدتت خ خعدئ وى ؤهد

-ز ي –ؤك١ ٤ر خؼ ؤ خػىش؟ وى ظدئ ه بذل ت ٤ى ا. ولعو

وى خ خاخ ٤ت بد ػ ؽت خؼدت يف ؼ، وخػىش؛ ب ؤ يف ٤ت، وى٤ ل: ٤ر خ

خدص هس ه كه تووص خ.ولػ ب خـىزص ػ ظى زعل١ ؤلمهد ػ خو يو ظل وظإ لهد، كو ؤلغ ي خ٥٠خزد يف لهى زؼ له و ى لودجن خعلهص وخعل يف

ي.خ خ٥ ؤـ خ خد، وؤو٠ك د ك ويف

بهبد، خـد خؼ خػ ؤ ى خىخذ لل. كإهى وزد خعىكن:

ز ؼكص دج ست ه )كو خك١ص( و: ﴿: ؼ ؤ خػىش ظى ب زؼ، هد ظؼدذل: بألوىل ل

عح ؤدػى ب بزحؼز ػ جقتخ ؤة و ]ىق: ﴾ ب108.]

وخ١تلو علوى ػ ؤ خستش: خؼ.

ؤفىي بىةي بإلغةين

81

كدػىش ؤدهد خستش زد١تػى ب. و يػىش هدط ػ ؿت ػ كه سدء، و٠دع، و٠ص.

فذػىخ لةر ػل غهةلد

ؤمغ مغص ػل بجةلد

يف ػ حد ؤ ػى ب، وؤ سـ : خبطةد بذل ؿت.

وخ كىخج خص خدزوص، ػى ؤل ب زؼ ػ ػ تد ػى ب.

: خؼ ظعفدز ؤلد وؤهد.بطةطد –دؼ وخػىش –و د عسغ خؼ وجيء زؼ

ل خؼ خعدزغ و ؤهد. وخـر ز ت وظؼ، بشبجؼد : ؤ خؼ ه

و خػىش ه وخـر ز خود ز وز.ك ز ء ظؼ د جير ػ ظؼ : خعىل، وخ٥هدش، وخش، وخد، خ كد سد يف ى وع، ػ

د سن زد. ىخـسدض خؼص ز كو ود ػخ ي ك خ

خلدص. وخػىش ي هد ه وخـر وى ظسؾ د ى خؼ

ؤفىي بىةي بإلغةين

82

خؼت خ١تد٠ . ك هد زدو خىخـر مث خف بذل خؼ كتي ؤ هدي ػ خؽـش ك ك ى ػ، و ص ظمو؛ زسر

ـر ػ خؼ، ؤو خخج ػ ى: دل عـ زدخج ػ خىخ دكص خػىش بذل خ ظؼدذل.

يص ػ ي «جغىب ػت وى آد»: ويف هى خيب لػ ـؼ ؤه خعسؾ آص.

وتؼكص وكو خ١تإص ظعف بدض ؽتش، وظم ؽت خ١تؼوخض؛ ب ى خ١تء ه ؤظ زدىخـر كربجط ع ،

وخف زؼ ي بذل د ظ ؤ سع ك، وجيي ك.ؤ سدد –ؤو خود هبد –: خ١تخي زدػىش بخلةغد

خ١تء زل؛ كة خ خيخ خ١تء، و ٥ىزد زو د ى ٥ىزد ؤ ى ٤كد يف خػىش بد: دد، ؤو خظد، ؤو

ؤو.دد، ؤو، وهب خ١تدج خ٠ت ى ه ـء ز٥ف ختىخذ ػ ، دكد دكد، وخ تدـص بذل ت وخغ خ خاخ ا

وظل يف زؼ دج غ خ خ١تود.

ؤفىي بىةي بإلغةين

83

بألف بشبجغ بق

(: ؤمهس.1) (: فنةئ.2) (: ؾى.3) (: ؤلغة.4) (: فىبئذ.5)

ؤفىي بىةي بإلغةين

84

شبجغ: بقبألف ب (: ؤمهس1)

رب تص ستش يف خ، وود ػظ ػ ؤ كهى )ـىخي سى، ود سى، وـ ؿدر ه، ولت

و ) ل (1)لت ه؛ كهى وخ ؤوىخ وود( .(2)خعىكن، وؤدخض خؼديش، خرب ػ خ١تدض(

ش ك١دج يف: خعدذ وخص، و ول يف ؤمهع ؽ خق.

(.81ت ك ) –خظ: ظص خل ( 1) (.405ؤيذ خد وخ )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

85

(: فنةئ بق2) خ يف خعدذ وخص (1)و ـدءض ك١دج خرب ؽتش ـ

وآؼد ق خدتت.ش ؾغةت﴿هد خ ظؼدذل: جغ ؤغش ة ىف بقةجشو ﴾ب

[.10]خ: ة وػض﴿وهد ظؼدذل: جإؾغ فحشوب ؤغش بز

ى [.96]خم: ﴾وةىب ؼ﴿وهد ظؼدذل: غ بقةجش ب ]خلد: ﴾وبفحشوب ب

46.] ىس﴿وهد ظؼدذل: بإ ػض ره فحش وغفش ب ﴾و

[.43]خىي: ﴿ذل: وهد ظؼد غ بقةجش ب [.153]خسوش: ﴾ب

﴿وهد ظؼدذل: ؿثم بقةجش [.146]آ ػخ: ﴾وب بذل آدض ؤو ش زل١ص خرب.

ة غ زقح قحد فمىي ة »: هد ى خ يت ؤش بهلل: بة هلل وبة ب سبغؼى، به ؤغشين يف قح

خـ. خظ ت خ: خرب يف خوآ يف ٨تى ظؼت ى٠ؼد –( هد خد ؤت 1) (.2/158خؾ خدت )

ؤفىي بىةي بإلغةين

86

.(1)«وبخف ختب هة بال ؤخف بهلل ختب هة برب ةذ وذ بؼحذ لةي بهلل »وهد ػ خش وخ:

دلالئىس: لحنس وذ ػحذ، فمىى ؼ، فمىي: لحنس شخ فابد، فمىى: ؼ، فمىي: ةرب لةي ػحذ، فمىى: محذن

ة يف بجلد ومسى جر وبعسشغؼه، فمىي: بجىب ؼحذ جس .(2)«بحلذ

برب بجسر ػحذ حبححس مث ف ػىمس هة »: وهد .(3)«بجلد شذ ػ

.(4)«ة ؤػي ؤؾذ ػيةء ختب وؤوعغ بق»: وهد وخلديػ ؽتش ٣تد د د ويد و ـد د

ى ي د. .«د وت ػد زدربوـ»هد ػ ٠ خ ػ: ى ؤ خرب د خـد د »وهد ٠ خ ػ:

.«ديدب ب خرب خديد تتص »وهد ػ ٠ خ ػ:

(1 )( 918.) (.4/415( وهد: ل ؿر، ؤت )1021خع )( 2) (.5653خسىد )( 3) (.1053(، )1469خسىد )( 4)

ؤفىي بىةي بإلغةين

87

خؤ خت كةخ ه٥غ خؤ زد خت، مث كغ ىظ كود: .«ؤ ب بديد ١ت رب

د د ـ » ظؼدذل: ت خ –وهد ى ز هخ .«ـ خ٠تت ب زدرب

و وخجغ خؼ: هد ؤزى كخ ختخين:

ؤفك بق بجل فةل

مل خيؼ فمشب فك فل

وهد خز خد خ١تى: فب دلة حتذش بأللة ل ؾلللللللللللذش

فةذش يف غىس غةس ػ ع

ىت ؤر الجغفةق ؤمج ض

ةصي بسؼش ؤؾغ بغ

وهد ٤ت ز ٧ت خسـخي: ب بألىس برب بغذذ ةوهة

فةق فسؽ هة ول لة بسزسػلللللللللللة

ال زإع وب ىةر يةحلد

برب بعسؼر جقل ؤ زلشي فشغللللللللللللة

وه:

ؤفىي بىةي بإلغةين

88

سصق بق لةي جغسل

بفله والؾظس بغلؼىد يف

وهد خز خو: بفلل ؤسللهة بفللل

لظ فلة بقل ؤؾػل ساملللة خلللةت سغلللةء

وؤزلل للة للظ شغلل وهد ػس ز خز:

ف بفظ ػذ و غل

ب يف بقل ؾللد بحملسللةي

ال زنم يف بأللىس فملذ

زىؾف ػةئة جغت بؾسلةي

ىط بأللش سامة جتضع بف

ولل فشغللد وؿلل ػمللةي

ؤفىي بىةي بإلغةين

89

(: ؾى بق:3) خ خسمػ ست ػ د سن ظو يف خى خؽؼص

خدزوص، كد ه دى ود د ب خعو وخل.يف عدز –ت خ – ؤكي خد مش خ خز خو

ؤ وع: (1)زدزد زت ك ل خرب –ػش خدز ؤوال: بق بىبغث:

وى ؼؼص ؤىخع: خو: خرب ػ خدض.

.(2)خؽدين: خرب ػ ؤيخء خىخـسدض خؽدػ: خرب ػ خ١تدجر خيت غ ؼس كهد.

ضةة: بق بدلذوت: وى ؼؼص ؤىخع:

خو: خرب ػ خ١تودض. عمسدض.خؽدين: خرب ػ خ١ت

خؽدػ: خرب ػ ودزص ختدين تؽ كؼ.

(1( )57-59.) (.407-406خظ: ؤيذ خد خ )( 2)

ؤفىي بىةي بإلغةين

90

ضةطة: بق بحملش: وى ىػد:

خو: خرب ػ خ٥ؼد وخخذ لىت ديىض.ؤ ؤ رب يف –خؽدين: خرب ػ د و زدؿد ب

ودزص ؤل ؤ ه. و خ٠تدص.و٠دز٥: خرب كسد ظعمون ك خ١ت١ش خخـمص ؤ

سبجؼة: بق بدلىشو: وى ؤزؼص ؤىخع:

خو: خرب ػ خ٥ؼد وخخذ وؿتمهد لىت ع١ ز.خؽدين: خرب ػ بظد ؤ بخ خلعدـط بذل ي ودل ع١

زدرب. خؽدػ: خرب ػ خ١تو.

خخزغ: خرب ػ كؼ خ١تعمر. خةغة: بق بدلحةؼ:

خرب ػ كؼ عى خ٥كت و زت كؼ وى وظ، وخرب ػ.

ؤفىي بىةي بإلغةين

91

(1)(: ؤلغة بق 4) لغ ؤ بؼ وبغىن بق بىل ؤلغة:

بألوي: ف ػ ؤوبش بهلل زؼةىل: ؤ: خ١تء ل خرب ػ ؤيخء ٤دػدض خ ظؼدذل وػ

خو هبد: وخ خو ىػت:

ة: وبغث.ؤوذل وى خرب ػ خىخـسدض خ١تلو٠ص؛ بد ػد وبد لدص.

ضةهة: غسؿث.وى: خرب ػ خ٥دػدض خيت يو خىخـسدض

خ١تعمسدض. بطةين: بق ػ بدلة:

وى: بخ ل خرب ػد هن خ ظؼدذل ػ، وػ خظدذ ء هد. ىػد: –دزوص –وى

وك لدص ، وؤيذ ، 75، 60، 57، 52، 46، 43خظ ػش خدز : ( 1) (409-406خد وخ )

ؤفىي بىةي بإلغةين

92

ؤوذلة: وبغث. وى خرب ػ ختخ.

.ضةهة: غسؿث وى خرب ػ خ١تو.

بطةص: بق ػ ؤلذبس بهلل زؼةىل: ولووع: خع و١دء خ ظؼدذل، وخ٠د ز، وىخكوص

خع يف خ١توو.

ؤفىي بىةي بإلغةين

93

(: فىبئذ بق5) خلىخج خجملعدش خرب ؤل خلىخج، و ؤـهد،

د. وؤػد ود ف فىبئذ:

–خوذل: ؤ خدز ه ؤسؾ ػ ل ؼدين لص خرب .(1)و ؤـ كىخج خرب –ظؼدذل

ظؼن زلص لدض خذ »هد خز خو ت خ: .(2)«ظؼدذل ؤيوع ظي خلص ػ وؤوع ب

.(3) ؼس وخ خيود ػ خ ظؼدذل ىـر ٤تسع بطةد: بفالؼ قةجش:

ىب بفحشوب وفةجشوب ﴿هد خ ظؼدذل: آ ة ؤمهة بز زفؿى ؼى [.220]آ ػخ: ﴾وسبجيىب وبزمىب ب

بطةطد: نةػفد ؤغش: ﴿هد خ ظؼدذل: ؤغش ة فحشوبؤواه ازى ج ﴾شز

[.54]خو:

(.408ػش خدز )( 1) (80-79خدزن )( 2) (80خدزن )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

94

بشبجؼد: بةد بقةجش يف بذ: ة فحشوب ﴿هد ظؼدذل: شة جإ د هذو ؤئ ه ة وغؼ

[.24]خفش: ﴾ووةىب جأةزة ىلىدص يف زدرب وخوت ظد خ»هد ه خ ت خ:

.«خ ؼد بهلل زؼةىل بخلةفد.بخلةغد: زؼ بقةجش ام

﴿هد خ ظؼدذل: غ بقةجش ب [.153]خسوش: ﴾بوخػعودي ؤ خص ؤ خ١تؼص خ٠تدص ط د١تؼص خؼدص، كه

ظوع١ خش وخعإ وخػخ. : بغةدعد: زلحد بهلل زؼةىل قةجش

﴿هد ظؼدذل: ؿثم بقةجش [.146]آ ػخ: ﴾وب .(1)بغةجؼد: بسالص جت بق وبقش

هد ظؼدذل: –خ١تـلى ػهد –و ـ كىخج خرب ﴿ سجمى ذدو زب فىس زقحشوب وزسمىب وإزىو ج بتجخ غى ةئىد ب [.125]آ ػخ: ﴾غد آةف

.(1)«وبػ ؤ بقش غ بق»: وهد

(.421خظ: ؤيذ خد وخ )( 1)

ؤفىي بىةي بإلغةين

95

بطةد: غفشخ بزىت: ىب بقةؿةذ ؤواه ﴿هد ظؼدذل: فحشوب وػ بة بز

غفشخ وؤغش وحت [.11]ىي: ﴾ه ؤ بقةجش ؼىك ختب شلة فمذ.بسةعؼد:

برب ؤفةجر ؤؾذو قحد فم: بة هلل وبة ب »: هد سبغؼى، به ػذن ؤؾسغث قحيت فإغشين فهة وؤجذت ختب

.(2)«هة ؤرحر ؾححس فق وبؾسغث مل ؤسك »: وهد

.(3)«ضىبجة دو بجلد، و ظعسغ خى وكىخج خرب وتد ؤؽ ٦تد ض

٥ىههد ولهىهد ت ػ وت ؽت كىخج.

=

( وهد: ل مك.2516خع )( 1) (.3119( ؤزى يخوي )2) ( وهد: ل مك.2401خع )( 3)

ؤفىي بىةي بإلغةين

96

بخلةمتد زؼ خ خع٥ىخف خ١تسدى يف د ؤى خد خدين

وخدج خديص، خ١تىي، وزت ـسدض ظي خ٠تد خلص،ػ د ل خـدجر ز خته، يف ت ز سمدغ خ١تض.

خعىخين يف بيخهد كة خؼ هت، وخد وخت زؼ، وخخي ت، وخخلص ظسى، وختىخي ؼع د ؼع خد.

وػدي ت ي ظلى خ ظؼدذل وخعى ختن ػ، وخعؼدص ز، وخ١خػص زت ، وخزعهد ب ؤ جيؼ ٦ت

خه خ٠.٠ د٢ت، وخ بذل( زن خى، وق خهخ خ : وم )خ١تخل وخ٥د، كة ىش دوص، هتى زؼدض دلسهد بذل

خت١ خخين.و١ خل ٥ىذ ب د كؼهد بذل خهخ ٨تى ت

ؿددض خد خوي.ذ، وؤ زدخي ؤإ خ ظؼدذل ؤ ؤى ٦ت وكن ىخ

خدي، وؤإ ؤ ؼ زدلغ خعد هب خ١تعىزص ه تت، ػه هبخ. و

خ ػ، وآ ٦ت ١تك كهد ص ؤ ل ػهد ع هض خك كهد ـه.

ؤفىي بىةي بإلغةين

97

و خ و ػ سد ٤ت، وػ آ ومس ؤتؼت. عسهد

د ز ػس خ خؼعنػس خ ز ـ12/8/1422خد

ؤفىي بىةي بإلغةين

98

بفهشط

خلمص خ١تى٠ىع 5 خ١توص

10 خ خو: خؼ 11 ؤمهص وك١ 19 ل خؼ

27 ٤م ت خؼ 31 كىخج خؼ

33 خ خؽدين: خؼ زدؼ 34 ؤمهع

35 ل 36 ػى خ يف خؼ زدؼ

40 ؼ زدؼكىخج خ 45 خ خؽدػ: خػىش

46 ؤمهعهد وك١دجهد 49 لهد

50 هىخػد وؤى٢تد 53 ٤ههد وودجهد

56 كىخجد 58 ؤػخ خ١تىوت

ؤفىي بىةي بإلغةين

99

68 ظخـغ خ٢ت خػى 71 خ١تلد٠ص زت ٤ر خؼ وخػىش

74 خ خخزغ: خرب 75 ؤمهع

76 ك١دج 80 ل 82 ؤهد 84 كىخج 87 ودتص

89 خله