نيةغࠕلإب ࠋةࠒࠊࠍب ࠋࠜفؤ · نيةغࠕلإب ࠋةࠒࠊࠍب ࠋࠜفؤ Õ...
TRANSCRIPT
ؤفىي بىةي بإلغةين
5
جغ بهلل بشمح بشؾ بدلمذد
وخش وخ ػ خسدء ،خت ذ خؼد١تت وخ١تت وػ آ ومس وخعدزؼت:
ؤد زؼ: ػ خد ؤ ك٥ ك –ظؼدذل –كة ػظ ؼص خ
لر خؿسص يف خد، وخع٥غ بذل خ١تؼدرل.يف ىخ ي وت، وظعسغ ـ وه يؤذ خد دػد
ي د زد خ٥م وخس، ود يف ي ؤل ـت: خ ػ زدعىكن كهخ س خد –ظؼدذل –خو:
خدجر، و ٤ه وودج، كمظ زى خد.ػ ىى ٤ن خد –ظؼدذل –خؽدين: و خ
ومهد، ؤو ٤هد مكص خ١تىي، كخ ٤هد ومهص ت د ؼط خد خ١تعهدي.ؤ ي خد بذل –ؤوي –ظؼدذل –مث د ك١ خ
ب –ؤ خد –خد خمك خق، وى ظ ى تد ختد خؽدص خ١تىش آلد.
* وبؼقش﴿: ظؼدذل خ هد ب بة* خغش ف بةغة ىب بز ىب آ وزىبفىب جةؿك وزىبفىب بقةؿةذ وػ
ؤفىي بىةي بإلغةين
6
[.3_1 :خؼ] ﴾جةقحش خ٠ت وخفدش خلق – ظؼدذل –خ ل خىش يف
.خىش يف د خيت خزؼص خى يف – خ١تخظر خزؼص: يف كـ) خ٨ت خد خدين
.ؤلد: خؼ تد ـدء ز خى خؽدص: خؼ ز.
خؽدؽص: يف خد ويػىهت ب. .(1)خخزؼص: رب وـهدي يف ؤيخج وظل
و خزغ لد )ؤجص خ خ وع هب، وخ وت، وخػىش بذل خ زدص وخىل زدخء تؼىخ زت خرب وخ
يف ؤع، و ودع وؤودئ، وخسع، كهاء ولدء خى .(2)و ػديخ ؤو لدهب كو ػديي خ سمد وآ زدتذ(
مث )ب خد وخو ولد عؼدهسد ػ خلي د خ د، عؼدهسد ػ خجملىع، وخ خد خؼد ه ون عؼ
وه إ ودو خت ؤسدز، و ودج، ور يف حيعهد سىؽ خد، وو٠غ زت يخو ل وودـهد ؤؽد
(.136خدص خعسىص )( 1) (.24دص خز خو بذل ؤل بوىخ )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
7
ػ ى خ١تىـىيخض وػىخ خد وخو كهد عع هىخت خد كهد هدى د، وفعر ػ زإسدذ
د ؤسدذ و، وب دط ؤى خد وخو يف خؼددل وهخدين تعق ػ ؤى٢تد يف ؿت خؼىخدل، وعد
خ هىد يف د وو( ستخ وؤؼ .(1)خد وـس خ خ٠تن ػ، وخ –ظؼدذل –وخ خد خ
ت خد، لىت ؤسمىخ بذل ٤ه زؼ ب١دلهد ى خ كدوض ز د هد خدػ:
ومل ؤس طلل بشغللةي زفةوزللة
بىل بجملذ ؾىت ػذ ؤف جىبؾلذ
ؤػت خؼ يف –ىى ب –د ؤلط –وت لظ ـه وؼ تر د ز خت يف –ت ك
ي، وتر خ٢تص ختديص عي خدض. بؼض زإيت بؼضبئػ لذس ؤ
وزإيت ػ لذس بىلشب بدلىلةس وؿدص خوسك يف لد ي خد خودي ػ ىى
٤ن خد كإػ ػ، ؤو دل ؼ ػ ى.
(.1/201آؼد خزخ )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
8
وؤلن خد زدلوص لسد خ مهص بذل ؼدرل خى، و ٥ن.ل خرب ػهد، ؤو ٤دهص ظكؼ بذل و خى خ
زدى وخدلت، خ٤تلىف خو ٤ن خد ٤نخلعلط ز هدض، د ب ت –ك وػى –و
بلخ ب وظؽى خوي، كهى يف ؼددش ؼه. هد ؤزى خلعك خسيت:
ة غة بؼال ػفىب جال زؼث
هةذ بؼال ػفىب جال زؼلث
بين مل ؤغلذ ؤؾلذب ػه جةجلذ
ؾىي قث بؼال غلت لة
قلللللللللللللث
كؼ ٤در خد بخ خل خت وخرب، وخػخ ػ بؿد خ٥د وو –مهخض خ٥د، وخعم زؼسىيص خؿد
. خدزوت –وػ خدي خ١تعىل خعحد زددت
، وخعسد لد يب خدج ػ هدؾ خ –وخلوت خدـت، وخػعسد تد خ٢تدت.
ي –زؼ ػ١ –ود ؤخ دي ػ ػ١ى وظه عىزيت –ؼددل ظي خى خيت ل خ هبد خد، ٣ت
، ووخجغ خ ظؼدذل ، وؤلديػ ى –زأدض خ ق خص خدحل ٠ خ ػه.
ؤفىي بىةي بإلغةين
9
ك وت آو ٢تد، وؤلهد ي يف ل ظ١دف ٢تد، وػهد زدع ب ط كهد د ت، وؤس هد ػت خعىر وخعؼ، كهد ه كلعهد بي بي وش خجش زت ودهتد، ـ، وػ خـ، وىخهبد وكش د٥تص زإىص خ١تسغ، ي هد خ
خل خدش وخ٥د. خ ظؼدذل، وهد وؤإ خذ خ خد ؤ دي ػهد ت خوسى ووت
خهسد، وـل خ وع خو. و خ و ػ سد ٤ت وػ آ ومس ؤتؼت
عسهد ػس خ ز د خؼعن
ـ20/8/1422خؼت 11527 –خد 68298 –. ذ
ؤفىي بىةي بإلغةين
10
بألف بألوي: بؼ خسمػ خو: ؤمهع وك١. -1 خسمػ خؽدين: ل. -2 خسمػ خؽدػ: ؤهد. -3 خسمػ خخزغ: ٤ه. -4 خسمػ خ٠تد: كىخج. -5
ؤفىي بىةي بإلغةين
11
بألف بألوي: بؼ ؤمهس وفن: -1
ؤد د وؤ ى خؼ، ك ػ ػ خ د، و ـه و زدو.
خ ى د ء وص ى خؼ خ لغ يف وخؼ خوش، وى خؼ خػ د إيت ظو.
و ؽ خ لى خؼ وك١ يف: خعدذ، وخص، وؽ وظ خدتت وخؼدء.
بىسةت: -ة﴿خ ظؼدذل: هى ست صد ػ [.114]٤: ﴾ول
ةئىد وؤوى ﴿ وهى ظؼدذل: ى وب بة ة ب ؤ ؽهذ بة جةمغو لةئ [.18]آ ػخ: ﴾بؼ
ة ﴿وهى سمد: وبز ى ؼ غسى بز ل ى [.9]خ: ﴾ؼ
ب﴿وهى ػ وـ: ؤوزىب شفغ ب وبز ى ىب آ ز دسغةذ [.11]خجملديص: ﴾بؼ
ةء﴿وهى ظؼدذل: بؼ ػحةد ة خؾ ب ]كد٤: ﴾ب28.]
يف عدذ خ ظؼدذل يخص ػ ك١ خؼ. بذل آ ؤو
ؤفىي بىةي بإلغةين
12
و بغد: شد »هد: خيب ػ –٠ خ ػ –ػ ؼدوص
.(1)«بهلل ج ختب فمه يف بذهد: هد ى خ –٠ خ ػ –وػ خز ؼىي - :« ال ؾغذ بال يف بضست: سغ ؤزة بهلل ةال، فغي ػ
ىس يف بحلك، وسغ آزة بهلل بحلىد فهى من هبة .(2)«وؼهة
هد: تؼط ى خ – ٠ خ ػ –وػ ؤيب خيخء :ة عه بهلل ج ىشمة »وى عه ىشمة سظ ف ػ
ىشق بجلد، فة بدلالئىد سنغ ؤغؿسهة سمة يةث بؼ، وب ىةث بؼ غسغفش يف بغةء وبألسك ؾىت بحلسة يف بغةء، وب فن بؼةمل ػ بؼةجذ وفن بمش ػ عةئش
ػى، ب بؼةء وسضد بألحةء، ب بألحةء مل ىسضىب دةسب ب .(3)«وال دسمهة وبمنة وسضىب بؼ ف ؤخز ج ؤخز حبظ وبفش
برب »: وػ ؤيب ش ٠ خ ػ هد: هد ى خ
(.1/134(. وخظ خلعك )1037( )71خسىد )( 1) (.816( )7141خسىد )( 2)(. خـغ ق خز ـر 223( خز دـص )2682ع )( خ3641ؤزى يخوي )( 3)
ػ خ ختػ كة ؿدص يف خلدص.
ؤفىي بىةي بإلغةين
13
ةذ بج آد بميغ ػ بال ضالش: فذلد غةسد، ؤو ػ .(1)«ذػى سفغ ج، ؤو وذ فةحل
ختو »: وػ ػؽد ٠ خ ػ هد: هد ى خ زؼ بمشآ وػ »(2).
ؽ خ١تعؼ لد وخعودئد. وخلديػ يف خ ظ بىال وطش. -
وىض ؤ للط عر خوسد وخت تص كؼص خؼ يف ك١ خؼ، ودهس.
١توىض د زت ؽ زؾ، ود زت ه زغ، وخ وظي خ ي ىسص عودش هد.
ؤهد خد ػ »: -٠ خ ػ –هد ػ ز خ٠ت٥دذ ز٥ر خؼ، كة يخء ٤تسص ك ٤ر زدزد خؼ يخ خ
.(3)«زيخج ي ...عؼ ب خـ »: -ت خ –هد خت خس -
(.1376( خع )2880( ؤزى يخوي )1631 )( 1) (.5027خسىد )( 2) (.1/92خلو وخ١تعلو )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
14
.(1)«خسدذ خؼ كؼ ز وت خد ود كهد ؤك١ »: -ت خ –هد لد ز ػص - د ؤػ ػ
.(2)« ٤ر خؼ وللظ ١ت ؤخي خ ز وتخب دل »هد ؤزى للص: خؼد ز ؼدزط ت خ: -
.(3)«ؼدء ك ورلؤودء خ يف خد وخوش خلوهدء وخ ؤخي خد كؼ زدؼ، و ؤخي »هد خدكؼ ت خ:
.«خوش كؼ زدؼظؼىخ خؼ: كة سر بذل خ، وسهص »هد خ١تربي:
ـ، وا يف خىلص، ودلر يف خـزص، وص يف خجملد، .«وـدر د، وؼص يف ٤ر ختدـص
عؼر خؼ، خف وب »هد ور ز س ت خ: د دلس يحد، وخؼ وب د هد، وخوذ وب د هد، وخـت وب د كوتخ، وخس وب د لوتخ، وخ١تهدزص وب د
.«و٠ؼد، وخص وب د لهد و ل خظ
هد ػ ٠ خ ػ:
(.326خخ )( 1) (.1/35خلو وخ١تعلو )( 2) ػ خدكؼ ( ؽ1/36خلو وخعلوص )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
15
ص فى ؼ ىسغحة بؼ
وو ىةحة ة ػؾر مسحغة
وضك جةهلل وبغ جؤسو ػ
ة سص بؼم زلسشعة وو ؾ
وهد خز خىي: لة و ػةدلة يف بلةط ؤو سؼ
ؤو عةؼة فلةؼ ضلىت فخلةس و ف خز وال جتهل جل
علشبس فلةحلش يلغ ػل بأل وهد آو:
ؼذ سفغ بمى ولة ػةدللة
وب مل ى يف لىل حبغلث
وب ؾ ؤسمة ػةػ فهة جؼل
وللة ػللةمل يف جللذخ جغشللث
وهد يػس خ٠تخػ: بؼ هل جةخلغظ بىل بؼلال
وبجله مؼذ جلةفىت بدلغلىت وبرب بفىت ةي بؼلى جفهل
وؤػللت جةسؾللزث وبسهللزث
ؤفىي بىةي بإلغةين
16
غشذ بألىس ل فلص علةجمة
يف و زلنلش ؾلهذ وغلث
وهد ػس خ١تي ز بي خت: وبػ جإ بؼ ؤسفلغ سزحلد
وؤغ ىسغث وؤعلت سلفلش وجنش بأللال حل ؤلهة
ش ة ظ ح جةجللةد بنمل :وهد ؼوف خديف
ؤهة بةط ب رب بؼقلش لل
لؼ وبجلذ يف بؼ وبجلهلةد
ب ؼلل يف بدلةلله عللتب
ط علت بنلةء يف بألجؼلةد
ة بعسفةد بفىت وب له بألس
ك جإػ ػل بدلغلسفةد
ووإ يف بلةط ر ولىي
فةس جلةؼ وؼحلد بمقلةد
يت:وهد ؤزى خلعك خ سك ؤلر ربخلش بؼ ؤفظ ػ
ذسط بؼ مل زذسط فةخش
ؤفىي بىةي بإلغةين
18
وهد ختـدين: قؿر ؤخل ولى ال ؼل
ولر ل للىي ل فهل زؼلل برب وللر رب ضللشوخ
فحةدلللةي نغلل للة زؼلل خت خ١تؿدين: وهد ؤزى
ؤمل زش ؤ بؼل لزوش ؤل
جى مج فل وبؼظل لةخش
عم بهلل ؤغذبضة ؤغر ؼةؽلشب
ذل ؤحبش و ػل صوبخلش
وهد ؤزى خىي خئرل: بؼ ص وزؾلشف قلةؾح
فةىث ذر فى بؼ وبألدجة و عذ جيل ؤجلةئ ػلث
وةىب بشئوط فإغ جؼلذ رحلللللللللللللة
ومشف خة بألجلةء ر ؤدت
ةي بدلؼلة جلةدبت وبشزحلة بؼ وت ورخش ال فلةء ل
ؼ بملش برب لة فلةؾث فللللللللللللؿحة
ؤفىي بىةي بإلغةين
19
لذ جيغ بدلةي ؽخـ مث نشل
ػة ل فم بلزي وبدلشجلة
وغةغ بؼل غحلىه ؤجلذب
رس بفىذ وبغلحة وال نة
ة غةغ بؼ ؼ بزخش جتؼ
ال زؼذ ل جل دسب وال رحلة
وهد آو: ال زللزخش غللت بؼللى
فةهنللة ؼلل بللزخةئش فللةدلشء للى سجللؽ بحمللة
ء غ بجلهةلد ولة خةعلش وهد خد خىدين:
ؤىث بيحةذ ػ شه بل
ة دو ؾػلةت ؾك ؾمة
وج ػلى بغشلك برب لة
وة يف حبش ؾتخ وبمليشبت
(1)
خ، دلدص ؤين خهعض ػ خ ؽت ـ ظ يف وختن ؤ زغ خخى ٠ذ خ١تعم، ػى وؿ، ودل خعو تغ د ه ك
(.98يىخ ؤى ختى )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
21
ؾى بؼ -2 خؼ خى خيت ت خع خعـد هبد، ولػ ػ
وه لىش هد –خؼ يف تهد، ويج خ ؽتش .
ود ي ك ؤ خل ٤ؼص بذل ت خؼ و، و ز ٢تخ خع٥غ ظكن ك، وظإ يف خت ب، ك
ب٤م خؼد ل يف و خؼ؛ خؼى –زعدظد –خ١تؼوى خض ظلدوض يف: خت، وخلدجش، وخمهص.
و٢تخ د ؤت ود خع: ظظر خى زدوىص؛ وخوىص ظ يف: ل خ، ي كدجظ، ود وؤمهع.
ـ و٦تد خػ ك خ خ١تو خد )خؼ(، ك ز .) )خ١ت ل( ؼكص د عؼن زدؼ )ل
زؼ خ خعم ؤهى: ب خؼى خيت عـ خد هبد وص بذل هت:
: وى د ؼ ته ؤل.بألوي: بؼ بىبغث وى ػ ـهعت:
: ػ جير ؤ اظ ز وو ك ػد: بألوىل .ؤوال: ػ بالػسمةد
كهى خؼ خىخـر خ ؼ ؤل ته ز، ب ى
ؤفىي بىةي بإلغةين
22
ؤد خ١تص، وؤ خدص، و خ خػظ، وخىخـر د ك ز ب خؼس و: ؤد خديد خعص ػ وـ بتد
ووت. وخته ز ـ ػظ، ؿت ؼو ز خؼس.
ويج خ سى٤ص يف ٤تد٢تد. ة سؼك جةؼحةدبذ: ضةة:
خ١ت ق زدعؼس ظؼدذل ػ خىـ خ ػ، وـدء ، و خؼسديخض خىخـر خؼ هبد ؤهد:ز خيب
: د ؼ خ١تا يف ى وص ـ)خش( و)خد( بألويوؿتمهد، وي د ظوى خؼسديخض ب ز ب د
ـ)خ٥هدش(. ت خ . –إؼى ػ خد ؤت وخ
وخؼدء ى زـ)ػ خلىخ( ؤ ػ خدء خيت ظؽسط .(1)ػ ل خؼس خ١ت يف تغ خلىخ
: ل ت -١تد ح ػ ٤ر خؼ –وي هد دي .(2)و خظ خ ي لت ظسك بذل لت ت كد
(.8ق ظؼ خ١تعؼ )( 1) (.6/315لص خودء )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
23
ػ جير ظ، وى ػ ـدء يف خع : بجلهد بطةد خع ػ لص خعـد ز، ؤو خلوهدء ػ لص
خعـد ز، و ي: ػ خ١ت٥ن. خػ ؤ ػ خ١ت٥ن ىػد:
: ىذ ز خللص، ولد: خعإو ؤوذلةخعمق خظد ى خؼص، وى د د ٥تى٤د
ض.زدلد .(1)وخ ى خ خ جيى ظؼ
هد خ١تىعد خز زىص خو٥ يف ؤلص خ١ت٥ن: فة زمل ؾشل بلىبو
وبج بقلالؼ وبغلىى بلللللللللللشبو
لللر للشي بأللللىبي ر بدلخةفللللللللللد
(2)زلهة ة فف بفالعلفد
د ٦تد ١ ه يف خو: ضةهة : د د ود: ػ ؼف ز لص خعود ؤى لدص يف ؾذمو
(.15( ختوي خسهص: خ١تد٢ )32ب١دق خ١تسه خهى )( 1) (.4آيخذ خسمػ وخ١تدظش )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
24
.(1)خ ى عمص وك وى خز زىص يف ؤلع خلدجعص خ:
ؤة بز خق ل ؤعلة
ال جذ ؤ ؼ ػلذ بؼلة
ووى خو١: وبمىد بدلؾهىسخ بقلؿؿد
غللىبص ىةلل بمشنللد د وبىسللةتشلللةسط بغلل
(2)هسذ ج بىل بقلىبت : ػ خ خىق ـدج ظؼ، وهد ز تغ ؤ فةدليك
خؼ.كسد خ خعو ؤ خ١ت٥ن لخ جيى ظؼ و
خعـد ز. وى خو. و ـدج خعؼ وى د و وق خو.
ست خت ختن يف خ١ت٥ن.وهبخ خعم م خد و ؼدػ وى خؼ بجلهد بطةد ظؼ، و١دف ه : د
(.14ختوي خسهص )( 1) (.30ب١دق خ١تسه )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
25
خ١تسدق. وى ػ ٤تو ك ػد، وك لؼص.
وخ ٠دز٣ ظويب.ب -وودص خىص –وؿدر خؼى يخوص يف خ خؼ
خ كهد خزدلص وخت. يف ؤل خهد خدزوص : ى خؼ خ١تسدق يفةئذخ خو
كإو ل وخ و يف لدض خى. وعىع بذل ؼؼص ؤىخع:
.ؤوذلة: ػ بسىؾذ -ز ى ؤهد –وخ خىع خ١تدص خربي يف خؼص
و خ١تود خكغ زت خؼى.خؼس و خظسص خؽدص يف خف زؼ ػ خػعودي؛ ب ز هد
زع خ ظؼدذل.: خؼ زإلد خعدق خػص خؼص، خ١تإوىش وزؼشف
خيص خعلص. «ػ ختػ يخص»، وى خ١تؼوف ز ضةطهة: ػ بحلذص
.وو ك ؼكص تش خيب :سبجؼهة: ػ بسفغت
ؤفىي بىةي بإلغةين
26
ك ؤ خؼ زإ: ؼكص كه عدذ خ خ١تت ػ س وػ خ١ت .(1)وزد ؼد، وخعىخؾ ؤلد ول
: ؤهد خؼ خػ: ػ يخص خص بمغ بطةين وخىص. وؤػت ز: ػ ظؼ ـت خظ وى ؼؼص ؤىخع:
:بألوي: بؼى بفمهدو: ػ عو خ٥در و٢تد خلو وله
و١س٥. و ؤزؼص ؤهد: : ؤوذلة: ؤفىي بفم
: خؼ زدوىخػ خيت عى هبد بذل خعسد٢ خلد وؾذم .(2)خػص خلػص ؤيعهد خعلص
: ٠ دج عدسدض ضةهة: بمىبػذ بفمهد وؾممسهة .(3)ظمن زإى عس٥ص ؤى خلو
ؤزىخذ خلو. وه ظى دص ؤو ؤؿر: ل كوه ٥سن ضةطهة: بنىبجو بفمهد وزؼشفهة
(.103( بدي خود )1) (.1/18( ق ٥تع خ١تعه جي )2) (.449خظ خ١تو ز زخ )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
27
ػ كوع عؼيش زدذ وخل. : وخ خؼ عؼن زد١تدج خ١تعسهص سبجؼهة: بفشوق بفمهد
وػص. د وي ىش خ١تىعلص ل: وى ػ زوىخػ ؼف هبد لد خخو )خ( بدلقيؽ، وو ك ػ خـد (1) لػ خوسى وخي وخ١تو )خ١تنت(
وى عؼن زـد ختػ وؤلىخ٢ت و٠س٥ه ... بخل. وو ك )ختق خعؼ(.: و خؼى خ١تعؼوص زلظ خ: بطةص: بؼى بغةد
بػخزد، وزدء، وزؿص، وكدلص ... بخل. وى ؤىخع: : خؼ زإلىخ خلظ خ١تر ـهص بألوي: بؿى: وؾذ
ختدض د من خعـدت خ١تد زدػخذ وخسدء، وؤىخػهد هد ولص يوى٢تد يف خت ععست ىخوختوف، وىخلهد و
.(2)يعهد .(3): وتؽ يف خدض يف ؤى٢تد وؤلىخ٢تد بطةين: ػ بقشف
ػ وع ز ػ ظإق : وى:بطةص: ػ بحالغدزؾ، وهىخػ ػص هدص ظل ـىخ خعؼد خعخر ػ
(.1/41(، ظر خخو )1/225( خظ خط ػ خز خق )1) (.61بدي خود )( 2) (.52خظ خدزن )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
28
.(1)حدهتد خ٠تد زدود :وبحالغد ضالضد ؤلغة
. وى: ػ ؼف ز ؤلىخ خهدو خ١تسص بألوي: بحة .(2)خ١تإوىش ػ خلمدء وخسـدء
ؤلىخ خلظ خؼيب خيت . وى: ػ ظؼف زبطةين: بدلؼةين .(3)هبد ٥دزن وع١ ختد
:بطةص: بحذغ .(4)وى: ػ ؼف ز وـى تت خ
تص ؤىخع خؼى )خػص( و )خ٠تديص ٢تد( تؼط يف خهد تهد. خ خل ه ػ
زي و ؼت لد ؤ كهد لدص ػ ؿتد، و خ١تخي خدش بهد ىهند ٦تد ظؽ ختدـص ب يف دج خؼ، ولعو
بهد خؼددل يف ت خ١تدج.ودل ؤ٤ خ كهد ؼ دسص ختد ٤دص و ـغ
(، ؤت خؼى 47(، خعؼلدض )83خظ: خعىهق ػ هدض خعؼدق )( 1)(1/284.)
(.55بدي خود )( 2) (.1/31ى٤ ) –ػوىي ختد ( 3) (.2/78خدزن )( 4)
ؤفىي بىةي بإلغةين
30
بفق بشبجغ: ىشق حتق بؼ ؤ ء ؿىذ –ز ؿت – خ١تؼى ػ ػده
ىص ب، و٤م ديص ب، و خ٥م علدوظص يف: س خ، وخ٥ى خو، وختىيش وخلد، وخ١تلؼص وخلدجش.
وخؼ خى خيت لظط تفىػص خ٥م؛ علدوظص خلغ وخمهص.
.(1)بيشمد بألوىل: بسم ػ بؾىـ و خ٥ن خ ب دل خؼ بذل ؤل ب ػ
خؼ هبد، وؤو ػ ؤمدز هبد، ٤وهد؛ كو ظو خيب وخ بذل خ خى.
ق خق: د خؼ يف و خـد هد زؼ مث خعو بذل خعر، ولدظم يف ؤ خـد.
، وات، كة د ه ظو وهب خ٥ن ىؼن زؼ خـػ ػ ٤وهد ؤدذ يف ؤ، وب د ؤو ػ ؿتد ؽ
ـه، و ؤ.وى و٠ىخز٣ خعو ػ خ١تىص ود آو سى٢ ك
سدذ ظل١ خوخءش ػ خىن ػ خو خعر خظ: بتدف خديش ( 1) (.67-1/66خ١تعوت )
ؤفىي بىةي بإلغةين
31
ي، و د. : بيشمد بطةد: بمشبءخ
خوخءش ك كغ، وػ خم ػ مص ػو دلسهد، ؤ. وبدش بذل ـىيش
و ؤػظ ٤م خؼ عم خؼ، ز ى ؿتد ػ لؼهد وػدجهتد ػ خ١تعؼ.
د ستخ وعي خ١تدص خدوص، وخ١تظسص خد٥تص ؤوط خعد ؤزدهبد وػدههد.
وؤلىخ٢ت ؼهد يف ؿدص خؼفر خؼفر كه د زت: خوخءش، و ١تووء، ق يف ك١هد وؤمهعهد، وؽ وـدغ ل ػهد ؤؿر د ... بخل.
كةهن خهىخ خجد د ـؼه –ويب –و ى ػه إى هبد ػ و دف، ودلر ٤ق.
هبخ ؤ ٤م ت خؼ و ىػد: –كدوخءش بىع بألوي: بمشبءخ بدلشوضخ.
ظع٥ر خع خت ػ خ١تووء، و ظي خوخءش خيت وظله دض خعدذ.
وؿدسد: د ى خ خىع يف ؤ: بألوي: ؽشوؼ بدلسى.
ؤفىي بىةي بإلغةين
32
كة خع ػهد لد هخءهتد ٥در خعإ وخعإ، لىت ى خ٥در ػ ب١تد تود خ١تنت خ١تى٠مص يف ؼدد
ول. بطةين: وسث بؼ:
ؤػت هبد عر: خػعودي، خلو، ختػ، خى، و خ١ت٥ك، خمى، ... بخل.
د ١تدجهد، كة خؼى لعوش بذل بػد خ ظله ز ظز وظؼو وكى٢تد، و ظعو ؤ ظوؤ خعر هخءش
١تخيخهتد. بىع بطةين: لشبءخ بجلشد.
عر هخءش كهد ىع ولد خ خىع ؤ ظوؤ خ خخع غ ء خعله.
و ودص زلت عر خؼى: بألوي: وسث بدليىالذ.
و خعر خض خجملخض خؽد خيت ظعػ خعىهق ، وبمند ى كهد ت لدجش دش، وكش ػد ٤ى
ـىش.ش خؼ و زؼ خظود ودػ –ـيخ –وظى هخءهتد
عو هدػش خؼ كة يف ظؼر يف دل خعإ زد١تعى خؼص، ؤد
ؤفىي بىةي بإلغةين
34
.بؼ بسى وسث: بطةين
د ػ ى :بؼ جةسى وشبد ظى يف ؤد .خؼ يف خ٥در ىص ض ى وبمند ػد، خ٥در
خ١تؼدـ، خيذ، خعخـ، خعده، :بسى جؼى وشبد .بخل... خؽودكص، خوم،
هخءش ز كهد، وظل ظإ وهلدض ظع٥ر خؼى كه .وربش وظ خ٥در، ػو ظ وىخي كىخج ت
.ؼ بحلفظ: بطةطد بيشمد
وؽ ػ، ؼىص خعم وؤدص وهدػظ، خؼ ؤد وى .ؽتخ زإ خؼدء وخع ، ي ػ خؽدء
ؤفىي بىةي بإلغةين
35
– خؼدين خخم ػس هد خؼ ى ـؼى ؤهن إ ػفر و ظؼ ك ختد دلس غ و ػ : »- خ تد .(1)«ػ
لىخ د خؼ »: - خ ت – خؼس خ١تع ز ديىض وهد .(2)«خ لىخ د خؼ بمند خو٥،
ؤمهع،: خسمىغ ؽت عؼر كهى ٥ى، ختلظ يف وخ .بخل... ػىخجو، وهىخػ، ٠ىخز٥، ٤خجو، ؤىخػ، ك١،
.(3) د خ ز٥ف خ١تد خؼر و
(.1756ختدغ وم خخو )( 1) (.1760خدزن: )( 2) مخي.خظ: ختػ ػ للظ خؼ ( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
36
(1)بفق بخلةظ: فىبئذ بؼ ٤ر خؼ وت ب ١تد يف خؼ دل لػ خؼص ػ
كىخج ػدجش ػ خ١تعـت ز، خ١تكت ب.وي ؤؽ خؼدء كىخج وتد، و تص هد
وؤد ػ بجيد وخوعد . – بألوىل: سمة بهلل زؼةىل:
و خـدص خيت ؼ بهد خ١تو، و٥غ هبد خؼد١تى.د ك -د١تعـ زدؼك هد –د ٠د خ ظؼدذل –٥ت
ديش ؤلر خؼسديخض بذل خ ظؼدذل.سزؼ بطةد: ىشك ىف بىل بجلد.
ة عه بهلل ج »: هد عه ىشمة سظ ف ػ .(2)«ىشمة بىل بجلد
بذل ختص ك ظستخ زإػد ؤ خت –ص وى سولؽد ػ بظودهند، و د خ –و ػسديخض خزخ وخ١توزت
ـ يوى ختص. إ بطةطد: بػةخ ؾنل بجله ودةءز.
(.22-1/20خظ: ق خظى )( 1) (.2682( خع )3641ؤزى يخوي )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
37
خته آكص ىص، ووص لوتش، ظربؤ ؤ، وظكغ ػ خؼد١تى خ كىخ ؤوهدهت يف ت خؼ خدكغ .
خؼ كدجش عص و خص كه ه خعلديوخ خى زدته.
بشبجغ: حتق ةفغ بذة: ؼد خدكؼ ت خ: ؤخي خد كؼ زدؼ، »
.«و ؤخي خوش كؼ زدؼو خلدجش ػفدجس وزخجؼ، ك ؤد ػددل ؤدز
ء ول ػ زدؼ، و، و ...خلو وؤ خور يف ؿد زؼ كىخج خؼ ٥هتد ي ظت ي خ٥ن، وظسى
زدس، وظكغ زي بذل خهخ ػ ت خؼ ٤تد.
ؤفىي بىةي بإلغةين
39
: بؼ جةؼبألف بطةين (: ؤمهس:1)
ظـغ ؤمهص خؼ زدؼ بذل ؤى ػش : ؤ ظي خ١تتص وخ١تدص خيت د٢تد ؤ خؼ بمند دىد زؼه زؼه، وؤد دل
ؼ زؼ ك عإظ لى ظي خل١ص .وخػ ؤ تغ د »: -ت خ –هد خز تدػص
ص خؼ وخؼدء بمند ى يف لن خؼدء خؼدت خزخ خ١تعوت ك١خ هوخ ز وـ خ خمي، وخل يف ـدض خؼ
...»(1). وي ظـغ ؤمهع بذل و٥ىش لد ػ ودل ؼ ز؛
)وػ ػ –وي د خ١تدج خزغ خيت إ ػهد خؼس .(2)ك كؼ ز(
وهد خدظ: وػللةمل جؼلل مل ؼلل
ؼزت لح ػحلةد بلىضبذل ؤ خؼ ى لفص ػ –خمهص ي –وظـغ
(.13ظش خدغ غ خ١تع )( 1) (.1/101خع )خعملص( )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
41
(: ؾى بؼ جةؼ2) خ، ك دي لي ب خظسد٢ زت خؼ وخؼ وؼن ـ
ؤلمهد ػ خو، و ي د يف خ خسمػ: ل خؼ زدؼ.
وخـغ يف ي د د ظو ؼ لػ ل، وو ك خؼ ز، و ػربش زدوى زإ ؼى وخـر خؼ
زدؼ زدص ؤ بخ، و ز؛ ب ى د وخـسد خيب خؼ ل خ١تؼى.١تد دل إ ؤو
ؤفىي بىةي بإلغةين
42
(1)(: ػى بى يف بؼ جةؼ 3) ١تود خؼ زدؼ وى ؤد يف )خد خدين( ؤؽ خ خ ؽى خ، وي خؼدء خ لى، وؽوخ ك ؿ
زغ خظد.ظؼىخ خؼ كةخ ػع »هد خز ؼىي ٠ خ ػ: - .«كدػىخد تص خؼ: خػىخ ز كةمند »وهد ػ ٠ خ ػ: -
.«خؼددل ػؽ ػ ؼ ز »وهد ؤزى ش ٠ خ ػ: -
.«ؽ ت لن يف س خ ػ وـ ٠ت خد هى ػددل »وهد خ ت خ: -
.«ؼ و ػد ؼخؼ ؤل خض خد »ز ػس خ ت خ: وهد ه -
.«كةخ ػ ز د وش وؾ بذل خؼ »: -ت خ –وهد خوزد -
وؾ بذل خؼ خؼ ز لن ه خؼ دل لن خؼ، و
خظ: خهع١دء خؼ خؼ ى٥ر خسـخي؛ وؿدر خ١توى خ ؤمهط ( 1) خؼو، كعس.
ؤفىي بىةي بإلغةين
43
.«خؼ خؼ ىهىف ػ خؼ، وخؼ ىهىف »وهد ؤ١د: - .«و، وخو ىغ خله ػ خ ػ وـػ خ
وت خؼ د لغ، وبمند لغ »وهد ٥ خىخم ت خ: - .«خ زدؼ ػ مث ػ ز، و لغ ز ػ مث ظ
مهص خؼدء خػدص، ومهص خلهدء »وهد خت ت خ: - .«خوخص
ص: ػدص خؼ زدؼ.هط: خي زدػدػ خ١تدكن يف هى، وػ »وهد خز خ١تؼع ت خ: -
.«خ١تا يف ػبمند ك١ خؼ خؼ ز »وهد ز ز ختدغ ت خ: -
.«مث ظو ز خ د يف ه خ١تؽى ود ظع ؤؽ وؤ.
وؤد خظ: ت خ : – هد خز ػس خوى ختس -
وو ػلةال جلةؼ فلة بعللللللللللسيؼس
هذي جه بدلشء بلز جله
مسلللللللللللذ
ؤفىي بىةي بإلغةين
44
ؾشقة ػل فلغ بلىسي وللللللللللذب
(1)ز و خت يف ؼ اجذ
ت خ: –وهد ؤزى ػس خ خى و بىل و ؤغلذو بىل ىلث بؼللللللللللللل
ل رلذب يف مجلغ ربن ؾفلة
ىةحة ل ول لىع وفل
وغشث وغر ؤػل ؽلاة
وبرب وة ىةث بؼ ال ؼلل
جةؼ ولة ػحلذب ؽلمة
بمنة زفلغ بؼلى دلل ولة
هبللة ػللةال ووللة زمللة
وهد خد ت خ: ة سوي ػة ومل ؼ جل
بذلىي جإدث (2)فىف ػ وز ىى امة زؼل ػلةال ؾىت
فةحل فىى غلت ؼلث
(.2/520ؿخء خسدذ )( 1) وظؾ: خلدي. (2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
45
ومة جتذ بفلةجد فلةئث
ؤػة ؤػةي غلت قلث
آو: وهد
ه مل جتلذ فؼه ػ ر مل برب ؤ
ل مح لةط ب ه سلىلة ؼ
سل ز لذ مح ؼ ب ه ب وبرب صب
ل ل ون مس (1)وغذذ
آو : وهد
ؼ مل زؼ ج وة ؾػلد برب ب
ل لر ؾة ه ومل زؼزس امة ؤ ػ
زب فةمنلة فة ور لذ بجقشذ
لى فةػل ة قذق لىي بدلشء
آو: وهد
شغل هلة ب ه زغ ؤ بػ جؼ
ؼل ؼ ب مل نغ ب فغ ب ال
خ: ت ىي خ خز وهد
(.255ـدغ زد خؼ وك١ )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
46
ؼ لر فة فةػ امة ػ لةء ب
للىب ؽللػش جللال ؤ للةس ؼ مل
د عو ، ودل خ ؼظ خ خ خ ص يف ظى خ خ بذل ؿت ؼو. دػص خ د وع خ و
ؤفىي بىةي بإلغةين
47
فىبئذ بؼ جةؼ -4 ٤تىي ق كىخج خؼدجش زدلغ ػ ؤ ؤ
ص، و ػ وؤمدز، وؼ زدؼ كىخج ػدص، وتد د ىػت:
بألوي: فىبئذ يف بذة، وهة: ﴿: هد خ ظؼدذل: ؤوال: ػذ بنالي يف بحلةخ ة إزى فة
وة ؾم ة ن ف ذب بزحغ ذي ف ﴾ :٤[123.] وخظسدع ي خ زدؼ ز وخؼ ز.
: خلىبز بغادضةة: بغالد ب وؤػت زد٠تىخظ: خؼىخهر وخعدجؿ:
ظىػ خ ـ وػ وؤػ ػ خ ؤظ ز س زدؼىخهر خحص، وع خور، خ ػ ختن، ٤ت
روش ﴿خ١ي يف خ١تؼص، خودء. هد ظؼدذل: ؤػشك ػ وؼؾد مىة [.٤20: ] ﴾فة
فإػشك ػهة ﴿وهد ظؼدذل: روش جأةذ سج ؤظ و فمهى وف ؤود ؤ ة ػ لىجه بة غؼ ر ذب ة لذ وغ
ولشب [.57]خهق: ﴾آربه ضةطة: زؼ بؼة ة مل ؼ:
ػ تد »ظدهط عر خت وخوسد خ١توىص لن وػ:
ؤفىي بىةي بإلغةين
48
.«ػ ؤوؼ خ ػ د دل ؼ سذوب ﴿و٢تد هدض يف خوآ وى ظؼدذل: ب وبز
زمىب ذي وآزة [.17]٤ت: ﴾صبد﴿وهى ظؼدذل: ة ىػظى فؼىب خشب وى ؤه ىة ج
ة * وهذة ذة ؤغشب ػظ ة وؤؽذ زطحسة * وبرب أز هة غسم [.68-66]خدء: ﴾فشبىة
سبجؼة: زطحر بؼ: د عؼت »: -ت خ –هد بزخ ز بتدػ ز ٣تغ
.(1)«تػ زدؼ زػ للظ خكدؼ ز ؤػظ ؤسدذ للظ »هد خز خو ت خ:
.(2)«وؼسدظ، وظى خؼ ز ب٠دػص : خةغة: بإلغالي ؼةمل بؼة
خؼددل خؼد ٤تسىذ ػ خ، وخ١تجص، وخد، وي ظسدػ ع خ وي، ووهىك ػ لوي.
دع خ٠ت درل خؼ كهخ يخي تغ خؼ ب ؤد ختخ، ولودش، وزـ١د. زؼ
(.90خهع١دء )( 1) (.1/172لعدق يخ خؼديش )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
49
ب خؼددل بخ »هد دي ز يد ت خ: هؤض يف خعىخش: دل ؼ زؼ ط ىػظع ػ خوىذ د خو٥ ػ
.(1)«خلدهط: ود ط ىػظع ػ خوىذ ب ١تد و ػ
ػ تد ػ.د خ خعده عملد زإلىخ خؼدص غ خؼدء خؼدت و
وؤهن و ػ آخجه وؤهىخ٢ت.ؤد ى زؼه ك ٢ت خؼدص ب ظش خلعود
وخعـد. بطةين: فىبئذ يف بخشخ:
و زط خو، وؼو ختػ، ب هبد خػعسد، سىخ.وػهد خ خفدش خ
: خكؼص يف خـدض خووص هد ظؼدذل: ﴿ؤو شفغ ب دسغةذ ؤوزىب بؼ وبز ى ىب آ [.11]خجملديص: ﴾بز
–وه زد د ؤ خ كؼه خ ؤوظىخ خؼ وخديد .(2)ومهد خؼ وخؼ
(.62خهع١دء )( 1) (. 5/189( خظ: كعك خو )2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
50
ابي ى بمةد: ضةة: بػةخ بغ هد: –٠ خ ػ –وي خع ػ ؤيب زش خ
ال زضوي لذة ػحذ ى بمةد ؾىت غإي »: هد ى خ .(1)«ػ ؤسجغ، ... وػ ػ ف ػ ج...
و ي ؤ خؼد زؼ ف ـىخزد ػ خ خاخ ب ح ى خودص. دل –ؼ زؼ ك ؤظ جي ي خاخ ـىخزد وؤد
وخ خ١تعؼد. ضةطة: بغؼةدخ بسةد وبذلذبد بىةد:
ؤظسغ ػ خؼ ز د ى خودص ؼديش وخص، بذل –هس ي –ؼديش زل١ خ وؼع وع ػ، وخص
ػ خخ٢ وخ٢تى ٤ن ختص، وخص بذل خفدش خ يف خد.
وة ؾم﴿هد ظؼدذل: ة ن ف ذب بزحغ ]٤: ﴾ف123.]
١ ػ خخ٢ ختن، وخس خم، و و زؼ؛ ؤيي لن خ ك وى خؼ ز.
.«خعملص»( 7/101خع )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
51
ـسص ػ خؼ –ته خ –وي و خق ب »: -٠ خ ػ –ي خى، هد ؤزى خيخء زدؼ يف
ؤوىف د ؤودف ػ ل ؤ ود رل: د ػىدي ػط؟ .(1)«كإهى: ؼ، كود رل: كدخ ػط كد ػط؟
ود خ٠تص ب ؼه تد ؼوسهد خودوش وخ١ ػ خخ٢ ١ت دل ؼ زؼ.
(.42خهع١دء )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
52
خبألف بطةص: بذػى (: ؤمهسهة وفنةئهة.1) (: ؾىهة.2) (: لىبػذة وؤفىذلة.3) (: ىشلهة ووعةئهة.4) (: فىبئذة.5) (: ؤػزبس بدلخزوت.6) (: زشبغغ بذل بذػى.7) (: بدلفةمد جت ىةث بؼ وبذػىخ.8)
ؤفىي بىةي بإلغةين
53
بألف بطةص: بذػىخ (: ؤمهسهة وفنةئهة1)
ؤوال: ؤمهسهة:خ ى ختن وخم، و خلى خعد ػ ب خ
تغ خيد زده وخز٥د، و خىص يف تغ خ.و عمون ي ب زس خ١تت د ى ز تون ي ووهىػ، وي زىدج ؽتش هد: خػىش ب، وخعسؾ
خ ظؼدذل.زوىهتد هىظ، وز١ؼلهد ٠ؼل، وزديهتد وخػىش بذل خ خ
ديش عد ومشىص لى.و ي لدكظص د خص خص، ولدص ؼ ػد وكؼعهد؛ وي ؤ د ص و ٨تص ب ػ ؤمدهبد بذل ظىغ ٥دههد، وظسؾ ؤى٢تد ودفهد لىت ى زي للظ
.٢تد، وزودء دهندزو د يف هىذ –ؤ يػىش دط –وبخ زوط خػىش
ؤظسدػهد خعخ هفهد، وخػعودي سهد، وش ؤى٢تد. وبخ د خؼ ل خؼ.
وزدػىش ى خعمت ص خ٢تفدض ختديص )خلص( وتدص ٢تد ـخخض ختى خلص.
ؤفىي بىةي بإلغةين
54
ضةة: فنةئ بذػىخ: د يف عدذ خ ظؼدذل دط ػظ خػىش بذل ختن وخ٢تي ك١
، وي ؼظ إهند، وػى هد.ويف ص ى ﴿هد خ ظؼدذل: وػ دػة ب ب لىة ؤؾغ و
ت غ ب [.33]كط: ﴾فةؿة ولةي ب ىػظد بدع﴿وهد ظؼدذل: د وب سجه جةؿى ب عح
ؤؾغ جةس [.125]خم: ﴾بؿغد وغةده ػ جقتخ ؤة ﴿وهد ظؼدذل: عح ؤدػى ب ب ز ل
ب ة ؤة و ب بزحؼ وعحؿة ﴾ؾشوتو [.108]ىق:
﴿وهد ظؼدذل: شو ب بخش وإ د ذػى ؤ ى وسىىش ب ػ هى ؼشوف و [.104]آ ػخ: ﴾جة
﴿وهد ظؼدذل: ب وة ؤؽشن ج ؤػحذ ب شذ ؤ ة ؤ بأتؤدػ [.36]خػ: ﴾ى وب
ؾشوت﴿وهد ظؼدذل: ب ﴾وبدع ب سجه وة زىى [.87]خو:
شذ وة زسحغ ﴿وهد ظؼدذل: ة ؤ و زه فةدع وبعسم ف ىبء [.15]خىي: ﴾ؤ
ك١ خؼ خػى، و خدض هد د ى ى ك
ؤفىي بىةي بإلغةين
55
كهد ك١ وي ز خؽىخذ، وخ هبد، ١ وهد د ى ووق ؤهد...نش بهلل ؤشءب مسغ ة ؽاة فحغ وة مسغ، »: وهد خيب
.(1)«فشت ح ؤوػ عةغ دػة بىل ذي وة بألغش ط ؤغىس »: وهد
غىس ؽاة، و دػة بىل مالد زحؼ ال مـ ره ؤوة ػ بإلمث ط آضة زحؼ ال مـ ره آضةه
.(2)«ؽاةأل هذ بهلل جه سغال وبؾذب خت ه »: وهد ش بؼ .(3)«ؾ
وخوسد يف خ وخكش وخت ظؼدذل، ظد كهد ػظ ش ب.ك١ خعسؾ خ ظؼدذل، وخػى
خع، ؤت.( 1)(2 )( 2674.) (.2406 )( 420خسىد )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
56
(: ؾىهة2) و خى وخؼد خ١تىش آلد يف ك١ خػىش، د ود ٥ظ زد مهعهد ه له خسؼ ي ل
خ مر ػ تغ ؤلىخ و٣تدض خػىش. ػىش وخلوخ د ه ل سؼ خد؛ وي و خله،
لػ: خؼ هبد، وخؼ، و٠ن خعى لد خػص؛ ؼكص ي ول خعى ٢تد ظه خت ػىش زد. وزؼ
و ؼد ؤ خؼ وخؼ ز ػ هت، ومن زي خػىش.
خ د وخل وػ خ ك ك ؤ جيؼ ػىش لى ؤهد خػىش هد، خى خيت ـدءض هبد خؼص د
ى كه ىـر ػ ػهد ؤ ػى بهد وؤػت ز خىـىذ خؼت؟
ي ؤ ختىخذ ػ خ زدل، وخودج زـت هد٤غ ػ ل زدتهدص تدج خع.
ؤفىي بىةي بإلغةين
57
(: لىبػذ بذػىخ وؤفىذلة3) ب خى بخ ؤ٤وط وؤمهط ؤى لدص ٢تد، و
ىيخ.هىخػ ؽسعص تد ٠دػط ك خ هد ختهىي، وؤتض تدو٢تخ ـدء ع خ ظؼدذل تؼ هىخػ ت ؤػد خؼسدي، ظ١س٣ ـهىي عك خػد و مث خوسى خ١تست ػهد. وؤى
ص ى ، ويف خق ويف عدذ خ ظؼدذل وته خ ظؼدذل ك ظوؼ خػىش بذل خ ظؼدذل زوىخػ،
وظإ زإى. بألوي: بإلخالؿ هلل زؼةىل فهة:
خػىش بذل خ ظؼدذل ػسديش ؤـ خؼسديخض، خ د ٢تد ل دج خؼسديخض ى هسى٢تد سد ػ هدػظت:
بألوىل: بدلسةجؼد.د زد ي ، –ؤ ٠و طةد: بإلخالؿ يف بذػىخب
ز ٧تدلهد ؼوىي ز، وتد مشى٢تد ؼن ز. ػ جقتخ ؤة ﴿هد ظؼدذل: عح ؤدػى ب ب ز ل
ؾشوت ب ة ؤة و ب بزحؼ وعحؿة ]ىق: ﴾و108.]
خص زط زدء خػىش بذل خ ظؼدذل ػ خو سمد، وخربخءش خخى ز كهد.
ؤفىي بىةي بإلغةين
58
–وػ خو يف خػىش هدط يػىخض خسدء وخ ة ﴿خ د ؼد لد يػىهت –ػه خش وخ
بة ػ ب ؤغش ةة ب ػ ؤعإى [.29]ىي: ﴾ود ؤسط خػىش توع ب زسر د توهد ؤؿخ
ىص ؤو ؿتد، وخ دف تق خفدق ػىش. بطةين: بالزحةع فهة ػ هنع بحلك:
ي خخػى بذل خ ظؼدذل دي ؽتش يف خػىش، وختوخ ؤدر ػش، و٤خجن ٥تعلص.
تن: ت يف ى٤ خت، وش يف ٤تهد، وتدع ي خهؿ خ غ خم يف خك، وخ١تخػدش لىخ خ١تػى.
كة عىق ػهد «د»ولت تق خهؿ ختن ػ يػىش خىخذ وخفدق.
بطةص: بألوىد بذػىد:ؼص خ ظؼدذل يـدض وخظر، هد د ى آ زؼ،
وؤلن زدعومي ؿت.خػعسد خخػ بذل خ ظؼدذل خ خ ٠د ػىش مص و
خ١تت، وص خ١تي. وبمهد ىـر لى ػ خ١ت٥ىذ خ١تخ.
خ بذل ؤ خ ػىهت بذل ي لد زؼػ خيب ؼد
ؤفىي بىةي بإلغةين
59
خ ظر يػىظ زدعظر خوى. بذل كؼ كإ زػىهت بذل خعىل؛ كة ؤـدزىخ ػى
.(1)خش وبهدعهد، كة كؼىخ إ زددش ولووص خوىص: خسخءش زد هس د يو.
:بشبجغ: بحلىد ختص: و٠غ خء يف و٠ؼ خ١تدر.
ؤهند: ؼكص (2)وخ خعؼق ـدغ ١تد خز خو ختن، وخؼ ز، وخدزص يف خوى وخؼ.
خ ع١ك د ؤدص )ختص( يف ق خػىش وهبسـهد ؼسدي –ظؼدذل –و٤وهد، ب خػىش دص ي خ
ختدت هبد، وخ١تؼ٠ت ػهد.وظظه ؤدعهد زى٠ىق لت ظى ٣تؼد تغ ؤدر
خػىش وودجهد، خيت عؼد هبد غ ق تس. خػىش، و ؤى ختدؼص د ػخد؛ ز د ؤى
ىخد ظدزغ ٢تد، ؾ تعهد.
خسىد.( 1) (.2/498خ١تخؾ )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
60
(: ىشلهة ووعةئهة4) ل( ٥م خػىش وودجهد، جيؼ ب ؼكص خ١تء )خ١ت
خ ػ، ك عق د ٥ن، و ر هد ؼسد. ع ؤد كو ظايي خػىش زدد ظدش، وزدو ظدش ؤوي، و
هد ود ى ؤلن ز خو.كل خد دػ د كؼرب ق دء، وديي خو
ك جي ٥ىخػد.ويف خد بخ ٥ن وهغ يف سىش، وبخ عر ؤزع، وزؾ
زسد د جيى يف ٠ت خ خه.كسـ خػ ؤ س يف ل، وؼف ؤ ق ى؟
مث إو .(1)خد زد٥ن خيت سهد ىخ ؼ وودج خػىش ؽتش يف خ خ، خ ؤظ ؤلزعى خػىش ب ودجهد يف ى تص خ١تت، و دي
عهد ب ٥تو ػ زىؽ )خد(. ف وعةئهة:
: ؤوال: بىعةئ بغةد ػىش كهد د ىػد.وؤػت هبد: وص ظى خ
(65خػىش بذل خو ى١ لت )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
61
خ –و خت –و٨ت يف خ خد خ١تعو خ١تع٥ى ظ٥ى ستخ ه خىدج حد ػفسد.
يف خ –ظؼدذل –كد٣ خ١تىع ؤػظ ؼ خ آص خد وخؼ. خد، و ؿو ؤ ػ
د، وؽهد خدض خ١تودش: و٥سد، و٤تد٠خض ، ويو وودءخض.
ي كهد د وتخ وؤـ يف ـ كه ى ؤظو خعؼد٢تد، و ٧تدق يػىظد.
ضةة: بىعةئ بىسةجد: وؤػت هبد خىدج خػىص ػ خ٥وص خعدزص، وي ؽ:
خعر، خ١ت٥ىدض )خخض(، خس٥دهدض،... ص ٢تد.ود ؤػفر خعل يف ي، وبلخغ ؤكد ت
، و٣تد ر ى ؤل و٣تد )خعط( ٣تد ػىش و خمدكص ي و ؤ دق زت هى؟
ضةطة: بىعةئ بقةسد: و خووش ختص، وخع٥سن خمك ؼدج خ،
وظد خؼص.
ؤفىي بىةي بإلغةين
62
زإوم دحل، وظ٥سو ؼص خ ك ه خعي ـ .(1)ظؼدذل
ختدر ختىخر خ١تهص خ١تهش خيت دل إز هبد ؤؽ وخ خخػت بذل خ ظؼدذل.
ت لى خ ختدر، يف عدز –ت خ –د ؤيب لد خـخرل ( 1) (.103) «خ١تو خت»
ؤفىي بىةي بإلغةين
63
(: فىبئذ بذػىخ5)
خؼدى يف لو خػىش ى ؤؼ خػىش وتدد زت ؤه، وؤد ؤػه، وخ٠تدى خ١تكى ػ ظي خجملدض
ىهند ز وهند.خه يف ػدص ػ ظي خؽد، و٢تخ كو جيه و تص زؼ آؼد خػىش بذل خ ظؼدذل.
ؤوال: حتمك بذ وزحغ يف بألسك:ؤورب ؤ خ خ سؾ د زؾ ـدء يف خص ؤ خيب
خ وخهد لىت د عى زط و وز ب يو. خػىش و ع خ خ١تىػىي ب زو د س خ١تى
بذل خ خ، وظسـ يف ؤودع خ وؤـدجهد.ؤد لت خي خ١تى يه وعى خػىش ب وـى
زىؿ كد ؤس خدين زإل خوظد. ضةة: بفالؼ دل ج د بهلل:
ب بخش وإ﴿هد ظؼدذل: د ذػى ؤ ى وسى شو فؿى ب ىش وؤواه ب ػ هى ؼشوف و ]آ ﴾جة
[.104ػخ: وخ١تؼت: خدى يف خلق.
وخ خلق زو د س خ١تء ـه يف خػىش بذل خ ظؼدذل.
ؤفىي بىةي بإلغةين
64
ضةطة: بغححد يف سفغ بؼزبت وبؼمةت: ؤوى جمد ف﴿هد خ ظؼدذل: ى لح بمشو ىة وة
ه ؤػة ة بفغةد ف بإسك بة ل ػ هى ]ىي: ﴾116.]
كدخػى وخ١تمى تص يف خسي ك ىهغ خ ظؼدذل يف ؤ ػخزد وؤهد مى.
هة ﴿هد ظؼدذل: وؤ سجمه هه بمشي جظ ة وة و [.117]ىي: ﴾قؿى
سبجؼة: بػةخ بخلغةسخ بألخشود: ىب بقةؿةذ وزىبفىب ﴿هد ظؼدذل: ىب وػ آ بة بز
[.3-1]خؼ: ﴾جةؿك وزىبفىب جةقحشخ زدتن ى خػىش بذل خ٠تت، وخص ػ خدي وخعى
خ٢تخص. خةغة: بػةخ بغابي ى بمةد:
يف ختػ ؤ ظو هد ػس لىت إ ػ ؤزغ .«وػ ػ ك كؼ ز»و هد:
و خؼ خػىش بذل د ػ ب خؼ خ١ت٥در ز د بذل خ ظؼدذل وـ خى خاخ ـىخزد ى خودص.خؼس، ك يػ
ؤفىي بىةي بإلغةين
65
(1)(: ؼةرش بدلخزوت 6) ؤػظ خ١تدجر وـىي خ٢تديت يف ق خػىش، خ١تىت
هدهد وخعدد، واء ٦ت ه١ خ تهن.وعد ته خعى ػىش، وخعؽس٣ ـهىي
خى زدؼد وخ٠ت ظلىخ يف خخػت، ولىت ىخ خػعخ، وؤزػىخ يف بزخء خػخ، وىذ خو.
و –ؽ و ؽد خ –وختن ؤ ؤػخ ؽتش لد خ١ته خ١تع كهد.
وؤػفر خػخ ؤػخ خدذل كهد تد خم غ خل وىخ؛ ي وخ٢تىي، وؿدص خعمد ػ خع وؤوخ
و: –ظؼفر ى د ظي ظي خػخ خىخص خ٢تدوص بألوي: مؼف بقد جةهلل زؼةىل:
خص زد ظؼدذل، وخ٠تىش ز، ودـدظ ٦تد ىغ خور د٤د، وخت هىش.
خ –وي د هد جي يف ل –د وخخ ى. –ظؼدذل – زهب د٤د وهىش؛ ب و كإس ى
و د لد زؼ د سن كة زسر د ظ خظد
مت ز بزخ خم. -خظ: ؤػخ خ١تعودػت( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
66
-ظؼدذل –زد ست يف ظوىمي لدش خ١تء، ويف كص خ١تء زز ظؼدذل ؤد
خخكهد بذل ختديش خدجسص.ولووص خص زد ظؼدذل: خعؼس ظؼدذل ز ػسديش ػهد،
خهسع كهد، وخو .وك ؤظ زدعؼس خعد )درل ختر وخ( وـ يف ل
تمسىزدض خ ظؼدذل. د ٨تى خ٥دػدض، وخعـد بهخد وبػخ٠د ػ وخ١تى زعؼس سمد و يف ل بلفد
خ٠تتخض خ٥دػدض.خ خد ست ػ و د د ظومي ٠ؼق خص زد ػ
٤ن خػىش.و ؼت خ ؤهن ؼوو، ز جير خعد ه زعىؼن
خص زد ظؼدذل، وظى٤ خؼهص خعؼسص . بطةين: ػذ بسىبص يف بجلىبث بسؼحذد:
ي خ ست ػ خ١تىخص زت تغ ـىخر لدش ص، وت ظىخد يف خى خد؛ كعف خعىخ يف خػد خؼسدي
خ١تدص، وت ظىخد يف خلىخ خىص، ك ـر ـدسد ػ خ؛ –ـدر خ وخل ى ك ب٠خ ز ، ز ـؼ ء وخ
د –كىت ؿر ؤل ختدست ػ خو كدعفص سص. –لع
ؤفىي بىةي بإلغةين
67
ى وؿدر و خػىش دذ هب خكص، و مث خ٥د و ث ػ .
وى ؤ ؤظ ـدر ) ـىخر: ػسديظ، ويػىظ، د يف خ خ ولدظ خ٠تدص(، خ١تي خػ خ
د دى ظىخكن وظىخ.ب فغه ػه ؾمة، وأله ػه ؾمة، »: هد خيب
.«وضوسن ػه ؾمة، فإػو و ر ؾك ؾم زدعىخ ى ولدظ كهد:وخو
ؤوال: ػذ بدلىبصد جت ة ى وبغث وة ى غسؿث: لهى –ز لىت زؼ خؼد١تت –ب ؽتخ خ١تىت
خ كه دل زت د ى وخـر ود ى عمر، وب كهىخ زهد ظ .(1)لهىخ زهد يف ٣تد خع٥سن
كو ؼ ؤل بذل يػىش خزؼ غ بمهد خهزت غ ؤ [.214]خؼخء: ﴾وؤزس ػؾتزه بإلشجت﴿خ وى:
وآو هع زد زدػىش بهد غ ظى خىخـسدض.
: خؼ زدء وخػعسد ز ظخ، وتق ي يف ٣تد و خ١تإص و( 1)٦تد ؤر ز ؿدر ٤ذ خؼ يف خ خد يف ؽت ٣تدض -خع٥سن
خ وخ٠مد يف ٤ذ خؼ، ز خؼدء ، وخ خ١تعؼد.خؼ، وخ١تععسغ جي
ؤفىي بىةي بإلغةين
68
ضةة: ػذ بدلىبصد يف بذػىخ بسقفد: وؤػت هبد: خعد زؼ خخػت زق وبمهد آو، وػ
ه. خس وخ د ظخ يف حيص ستش خد هع تدر وق خد )خ١تػى( كإيت زل ول و ـه يف يػىش خ ٤تىي ى ػ لدذ خمهد سوص خق؛ وخ ؤ
خدف خوي.وخ خؼ و يف خػىش، ز ر ٢تد وهق لػ ـؼهد
خجك )خ١تػىش( ودص زإدف يو آو.ؤمدذ خكدعىخ يف خػىش ٥ر ه، وػد ٧تدق ٢تد هى، وىت ل خو ز هس )خ١تىوت( ؤو )زؼ خؼدت( ل
خعودػ ػ خػىش، خى ػ خعخص هبد. بطةص: بى بذى:
خى خى ػ ؤػظ د دذ ز )خ١تىوى( فى هىهب وت لىه، و٥ظ ػ ؤلىخ٢ت.
وخ ؤػظ خى وؤ ب د ٤ت ظ يف ؤػد خ١تىىهت كة ٠ىخ هبد ؤه، وب ى٥ىخ ؤلف.
ب ؿلعي ػ لي، »هد خز خو ت خ: ظإ ك وبػخ٠ي ػ خ، ؤ ظي د ى٣ خ كععفدو ؤو
ؤفىي بىةي بإلغةين
69
خ و لؼد .(1)«و ظه ػ، وىكد ٦ت ديي ل ٠ بطةد: ػؾك بقذبسخ:
د خد ون خ ـغ وغ، وخ ـؼ ٤تس د ل وص تش ى خعـط وخعؼط ػ وـ ػ ؿتد، و و ل، و٣تد سدى.
ظي تص )خ١تىوت( ـؼىخ مهه خرب)خ١تودض( خىص، وػن خو خىمهص، كد ب ظل ؤل خ ت٣ ػسىض ؤد ب ور ل وص ٤ىص، وؤػخ
وخكص عديص.وخ٠تىف ؤ ى ػ اء وىيخ ز خد، ٠د خ ظؼدذل، و د خ ختد لد كدى خ ز ى
إ ك جير ـىخزد ىخزد.و خدتى ظي خو وؤػ٠ىخ ػهد، و٠ىخ ؤ
د يف خسد٤. ىىخ ؤدزد يف ختن و ىىخ ئووو خ ظؼدذل ػ ؤيب ػ خل١ ز ػد كق
عى ؤلىخ٢ت، ولودجن ؤكؼد٢ت كود: دودج د ؤلر ؤل خدص ب ؤلر خد ز»
(.44ختىخذ خديف )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
70
خ ػ وخؼىذ ع ى زدد، و ؤ خد ؤل .«تت، و ػن خجدص كو ظىيع ل
ك ي خل١ كو ؤدذ س ختووص هب خ١توىص. بطةطد: ىط بفمش:
خلو وودج ؽ، وخسؼ ػ، وخ٠تىف وهىػ د ػ خ خل.ؤ ٥ىذ ل١ خ خؼ
د ىخـسدض د( ىغ خ١تء ظ لت ى خ٠تىف )ى خ١تاخض، وىزد مدض خ١تهدض كة ص.
و لد )خ١تىوت( وؤيوخ خػىش يف هديد وص خلو، ود ػىخ ؤ خ هه وبدد.
ػىش، وؤوحي كد ؤ خس زىخج خص، كهاء وؤيوخ خ وؤيوخ خست وخسدض. وختفص وخلش ؤد ػه خ٥د.
ؤال ال ميؼ ؤؾذو سحد بةط ؤ مىي حبك »: هد خيب برب سآ ؤو ؽهذ، فة ال مشت ؤغ وال حةػذ سصق ؤ
.(1)«مىي حبك ؤو زوش جؼظإ خ ى وى خعؼ اء )خ١تىوى( لووص بديدهن ز
خخم، خ١تعل١، خ ز وخج خىخض وخ د لد٢ت
(.11048ؤت )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
72
بشبجؼد: بجلهىد بدلغشسخ: ؤػت هبد ظي ختهىي خيت ؤػ٥دد ؤمدهبد خعد وخد
خد.ك٥ؼىخ ؤ دىخ ٤تش وظس فوىت هد زدل خ خ٠تد خ١تق ٠زط خػىش يف وع
وؤسط هبص هىص.ب ظ خ١تء بذل ـهىي ػ ؤهند ظعمن )ػ( ظو خد وبـ٢ت ا و٥ بذل د ظ٥ى ػ خل ىء خص،
وهسك خو.ه ػ – وى د خ١تء خػ زؼ خى وـ خ ظؼدذل
ش ػد ػ ىت ٠ ػ، و ١تد ـؼ خظد ٠ لظو خد تهىي، وسدعه ٧تدخظ ؤدز خ٠تى ب ٠
خد ء، كهى ه ؤ٠د زى٣ خ ظؼدذل.وخ١تء ىى ؤـ ػ بذل خ ظؼدذل بذل خد، كةخ د
سمد و خ ظؼدذل وس ػ ـؼ ظي خىدص ـت خ خخ٢، وـؼ ؤـ ػ ه و ى ٣تد و هبسدء.
ب و و ػ خىىؾ يف لىف خػىش ـدء خكص خ١توعص: )خؿعخ( زدتهىي.
و ؤـ خ ظوخ بذل ؤػد٢ت كؼظىد وربود وخ إ خ١تدكوت.
ؤفىي بىةي بإلغةين
73
ى خديهى كى ػىخ خ د زىخ حد ؤد خ١تى يف ظ؛ هن عوزى بذل ػظ ـى ٠د و٤تسع، و ه ؤ ػص هد٤ؼص ؤو بدش بذل ؤ ه ٠ ػه، وي عو ؤله خػد عو٢ت ؤػد٢ت وى
دط ؽ ختسد. غد: بشبجغ: غه بمذسبذ بف
ب خ ظؼدذل ه ور خت ىخر ع٥غ و٢تد بزخ وع خ ظؼدذل، وخته زعي خ١تىخر جير ء
د. بلسد٤د وإوؤؿر )خ١تىوت( ػ خعخص يف خػىش دل ؼكىخ د عوى خػد، ود عوى كسىخ هد خؼر وخى،
يهت خؼر ؼدهت، ودض هب خى ؼىـت.كإء د ه د حي»هد ػ ٠ خ ػ: .«هص خ
بخلةظ: بحملذودد ذػىخ: هذ خظ، و٠ن خكن يف ٣تدض خػىش ؼىي ػ ختهىي
خ١تسوص زد٠تسسص وخإ.ىهلص خ هد زإ ودج خػىش ٤تويش، وؤهند ودج ظ
٣تد ـعهدي كهد. بس ﴿ؤ هى خ هى خ ظؼدذل: صد ب ؾش ل
ؤفىي بىةي بإلغةين
74
[.32]خػخف: ﴾ؤخشظ ؼحةد بىزت ﴿و هى سمد: ة زقف ؤغسى وة زمىىب
سفسشوب زب ؾشب بىزت زب ؾةي و ]خم: ﴾ػ ب116.]
أل هذ بهلل جه سغال »: وؤ هى خ هى خيب ش بؼ .«وبؾذب خت ه ؾ
١ت خعي ػ ٠د، ودل كو ـؼ خيب د ك١ و ي زء خ٥م.
و وزدتص كة خ يف وص ظلغ خػىش ؤهند سدلصب ز و –ؤ خىدج –جيى خوى زدعممي وؤهند ظىهلص
ؤ ، كةتد خل زدىض ؤ خ١تء ووػ.
ىػظد ﴿هد ظؼدذل: د وب سجه جةؿى بدع ب عح ؤؾغ جةس [.125]خم: ﴾بؿغد وغةده
و خص ؤ يف ودج خػىش، ك وص ظ١ط: ختص، ؤو خ١تىػظص، ؤو خجملديص ختص كه ـدجش.
وخىدج ب دط معهد ؿدسص ػهد خع، وب
ؤفىي بىةي بإلغةين
75
.(1)دط لهتد ؿدسص دل ػهد خ١تع ز ه ػهد و خكص ـسط ػ يد خ هس دل لو
لووص خػىش، ودل سد ؤػد٢تد.و ظؼفر ؤ دذ زـ)خ٠ت( ػ خػىش، ووى زـ )خعى( ودجت زدػىش زدتص خ٢تدوص خىخص )خعىهق( يف
خىدج خػىص.ت( ئو تص ؤػخ )خ١تىوت( و )خ١تى
ل وظوص. ؼد، وؤى وهن، ك هد ػ
(.11/623خلعدوي )خظ: ٣تىع ( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
76
(1)(: زشبغغ بذل بذػى 7) ( حي ب ؤ، و مط ىخد خػىش )وود يف خس ٢تد، و ػىخ ػ خعخص زدت كهد
يو ظىهق و خو٥دع. ختووص خدلص تص )خػىش(، وؤد ختص
مث سؽى لت وى )خ١توو( خ خيى٠ى ١دد، زن خد ؤ عىد وؼ٠ىخ ػهد كىخ ي يف ء.
كه ه خد آد٢ت، وؤؤزط به ؤػدهه، كم٥ىخ ظي خد، ووخ ظي خػدم.
ىت د خ، ود خسر خسدػػ ػ ي؟د كىكص بذل هىهب. ـىخهبد: وىؾ خد ػو
ين ىبة لحل ؤ ؤػلشف ؤزة بذللللللللللللىي
فقةدف لحة خةلة فسىلة
و٢تخ خعخـغ خػى ؤسدذ تعهد: بألوي: بسطحر جةفةين:
ب ظخـغ )خ٢ت خػى( ػ زؼ )خخػت( ؤسدز خعؽسط وخعؼن زدى خلدص.
خظ: عدذ ٤ت ز كه ختلد.( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
77
وؤػظ ظي خى وؤؽد )خىد(. )يخػت( تد ولص – وخ –للد ؤ ي ـد
وؤدش، و حيد ػد تد ى ظؼن زؼ ختهص هب، د. وز٣ ٧تدق خػىش هب وـىيخ، ووى٤هد هب ػ
دف يف ظخـغ )خ٢ت خػى( ز ـىع –خظ –وخ خوهو، وؤكى مش. – –خ
د، زس ٤ت ي –ظؼدذل –دل ز٣ خ وـىيخ ؤو ػ وخ خع زؼ ىظ بذل آكدم ؽتش.
وخمدزص ٠ خ ػه ـؼىخ يه ظس٥د زد ظؼدذل ودل خ ه دض، جيؼى ظس٥د تم خ كة ٤ت ) د ؼس ٤ت
و د ؼس خ كة خ ل ديىض(.يخط ، وظكن بذل خس ك ز٣ يػىظ زد ظؼدذل
خ زوىش وش. وـه د ود خػى: لو ز٥هد زدلدين، كعهر تىي د ختد خػى يف
هس، وعظ د ـع خ. بطةين: صىف بمقذ:
ب خظسد٢ ؤ ء توىي خجق سو زسودج وو زوخ، ت خوىش خعدص، و١ؼق ز١ؼل، ووى زوىظ، وخظسد٤
خ١ت٥ش ػ تغ وو، خ وخه جيؼ ععؼد زوىش
ؤفىي بىةي بإلغةين
78
ب٢تص، وهدزص زدص.
خ مظى ظوسهد وظـتد –كز٣ زؼ )خخػت( زػىهت ؤى ػص خعخـغ ـ )خ٢ت خػى(. – ؤى يد
خد ود ب و ظي خعوسدض وخعـتخض ب وو د ػ ؤػودهب. ؤله ود وى
د خي ز وـ خ: »هد خزغ ز وؽ ت خ: .(1)«١م
.«د د زو»وهد دي ز ؤ ت خ:
بطةص: بوحةس بفظ:
خ١تس ل كىم هد ـد هبد، وز٥دهدهتد خيش، وى ي س٥ ختن خدي ه.٤تعو ـت،
و د خ إ كة زإػد، وـهىي، ومو خ٠تى ب ه لد هر خسن، وؿت د خ جي ؤد ل و١تد من ز.
.(2) كـ) ؤكك وخ ل ؤو ؤػفسع(
(.٤6/186سودض خز ؼ )( 1) (.4/190خت )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
79
ؤ ؼفر زؼ( ( 1) هد وم: ت خ: )ل زد١تء ـه
لدد خ د و٠د. –دذ ؤو ؿت بذل ؤس
(.4/86خت )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
80
جت ىث بؼ وبذػىخ ؽتخ د غ زؼ خدتت خ خعدئ وى ؤهد
-ز ي –ؤك١ ٤ر خؼ ؤ خػىش؟ وى ظدئ ه بذل ت ٤ى ا. ولعو
وى خ خاخ ٤ت بد ػ ؽت خؼدت يف ؼ، وخػىش؛ ب ؤ يف ٤ت، وى٤ ل: ٤ر خ
خدص هس ه كه تووص خ.ولػ ب خـىزص ػ ظى زعل١ ؤلمهد ػ خو يو ظل وظإ لهد، كو ؤلغ ي خ٥٠خزد يف لهى زؼ له و ى لودجن خعلهص وخعل يف
ي.خ خ٥ ؤـ خ خد، وؤو٠ك د ك ويف
بهبد، خـد خؼ خػ ؤ ى خىخذ لل. كإهى وزد خعىكن:
ز ؼكص دج ست ه )كو خك١ص( و: ﴿: ؼ ؤ خػىش ظى ب زؼ، هد ظؼدذل: بألوىل ل
عح ؤدػى ب بزحؼز ػ جقتخ ؤة و ]ىق: ﴾ ب108.]
وخ١تلو علوى ػ ؤ خستش: خؼ.
ؤفىي بىةي بإلغةين
81
كدػىش ؤدهد خستش زد١تػى ب. و يػىش هدط ػ ؿت ػ كه سدء، و٠دع، و٠ص.
فذػىخ لةر ػل غهةلد
ؤمغ مغص ػل بجةلد
يف ػ حد ؤ ػى ب، وؤ سـ : خبطةد بذل ؿت.
وخ كىخج خص خدزوص، ػى ؤل ب زؼ ػ ػ تد ػى ب.
: خؼ ظعفدز ؤلد وؤهد.بطةطد –دؼ وخػىش –و د عسغ خؼ وجيء زؼ
ل خؼ خعدزغ و ؤهد. وخـر ز ت وظؼ، بشبجؼد : ؤ خؼ ه
و خػىش ه وخـر ز خود ز وز.ك ز ء ظؼ د جير ػ ظؼ : خعىل، وخ٥هدش، وخش، وخد، خ كد سد يف ى وع، ػ
د سن زد. ىخـسدض خؼص ز كو ود ػخ ي ك خ
خلدص. وخػىش ي هد ه وخـر وى ظسؾ د ى خؼ
ؤفىي بىةي بإلغةين
82
خؼت خ١تد٠ . ك هد زدو خىخـر مث خف بذل خؼ كتي ؤ هدي ػ خؽـش ك ك ى ػ، و ص ظمو؛ زسر
ـر ػ خؼ، ؤو خخج ػ ى: دل عـ زدخج ػ خىخ دكص خػىش بذل خ ظؼدذل.
يص ػ ي «جغىب ػت وى آد»: ويف هى خيب لػ ـؼ ؤه خعسؾ آص.
وتؼكص وكو خ١تإص ظعف بدض ؽتش، وظم ؽت خ١تؼوخض؛ ب ى خ١تء ه ؤظ زدىخـر كربجط ع ،
وخف زؼ ي بذل د ظ ؤ سع ك، وجيي ك.ؤ سدد –ؤو خود هبد –: خ١تخي زدػىش بخلةغد
خ١تء زل؛ كة خ خيخ خ١تء، و ٥ىزد زو د ى ٥ىزد ؤ ى ٤كد يف خػىش بد: دد، ؤو خظد، ؤو
ؤو.دد، ؤو، وهب خ١تدج خ٠ت ى ه ـء ز٥ف ختىخذ ػ ، دكد دكد، وخ تدـص بذل ت وخغ خ خاخ ا
وظل يف زؼ دج غ خ خ١تود.
ؤفىي بىةي بإلغةين
84
شبجغ: بقبألف ب (: ؤمهس1)
رب تص ستش يف خ، وود ػظ ػ ؤ كهى )ـىخي سى، ود سى، وـ ؿدر ه، ولت
و ) ل (1)لت ه؛ كهى وخ ؤوىخ وود( .(2)خعىكن، وؤدخض خؼديش، خرب ػ خ١تدض(
ش ك١دج يف: خعدذ وخص، و ول يف ؤمهع ؽ خق.
(.81ت ك ) –خظ: ظص خل ( 1) (.405ؤيذ خد وخ )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
85
(: فنةئ بق2) خ يف خعدذ وخص (1)و ـدءض ك١دج خرب ؽتش ـ
وآؼد ق خدتت.ش ؾغةت﴿هد خ ظؼدذل: جغ ؤغش ة ىف بقةجشو ﴾ب
[.10]خ: ة وػض﴿وهد ظؼدذل: جإؾغ فحشوب ؤغش بز
ى [.96]خم: ﴾وةىب ؼ﴿وهد ظؼدذل: غ بقةجش ب ]خلد: ﴾وبفحشوب ب
46.] ىس﴿وهد ظؼدذل: بإ ػض ره فحش وغفش ب ﴾و
[.43]خىي: ﴿ذل: وهد ظؼد غ بقةجش ب [.153]خسوش: ﴾ب
﴿وهد ظؼدذل: ؿثم بقةجش [.146]آ ػخ: ﴾وب بذل آدض ؤو ش زل١ص خرب.
ة غ زقح قحد فمىي ة »: هد ى خ يت ؤش بهلل: بة هلل وبة ب سبغؼى، به ؤغشين يف قح
خـ. خظ ت خ: خرب يف خوآ يف ٨تى ظؼت ى٠ؼد –( هد خد ؤت 1) (.2/158خؾ خدت )
ؤفىي بىةي بإلغةين
86
.(1)«وبخف ختب هة بال ؤخف بهلل ختب هة برب ةذ وذ بؼحذ لةي بهلل »وهد ػ خش وخ:
دلالئىس: لحنس وذ ػحذ، فمىى ؼ، فمىي: لحنس شخ فابد، فمىى: ؼ، فمىي: ةرب لةي ػحذ، فمىى: محذن
ة يف بجلد ومسى جر وبعسشغؼه، فمىي: بجىب ؼحذ جس .(2)«بحلذ
برب بجسر ػحذ حبححس مث ف ػىمس هة »: وهد .(3)«بجلد شذ ػ
.(4)«ة ؤػي ؤؾذ ػيةء ختب وؤوعغ بق»: وهد وخلديػ ؽتش ٣تد د د ويد و ـد د
ى ي د. .«د وت ػد زدربوـ»هد ػ ٠ خ ػ: ى ؤ خرب د خـد د »وهد ٠ خ ػ:
.«ديدب ب خرب خديد تتص »وهد ػ ٠ خ ػ:
(1 )( 918.) (.4/415( وهد: ل ؿر، ؤت )1021خع )( 2) (.5653خسىد )( 3) (.1053(، )1469خسىد )( 4)
ؤفىي بىةي بإلغةين
87
خؤ خت كةخ ه٥غ خؤ زد خت، مث كغ ىظ كود: .«ؤ ب بديد ١ت رب
د د ـ » ظؼدذل: ت خ –وهد ى ز هخ .«ـ خ٠تت ب زدرب
و وخجغ خؼ: هد ؤزى كخ ختخين:
ؤفك بق بجل فةل
مل خيؼ فمشب فك فل
وهد خز خد خ١تى: فب دلة حتذش بأللة ل ؾلللللللللللذش
فةذش يف غىس غةس ػ ع
ىت ؤر الجغفةق ؤمج ض
ةصي بسؼش ؤؾغ بغ
وهد ٤ت ز ٧ت خسـخي: ب بألىس برب بغذذ ةوهة
فةق فسؽ هة ول لة بسزسػلللللللللللة
ال زإع وب ىةر يةحلد
برب بعسؼر جقل ؤ زلشي فشغللللللللللللة
وه:
ؤفىي بىةي بإلغةين
88
سصق بق لةي جغسل
بفله والؾظس بغلؼىد يف
وهد خز خو: بفلل ؤسللهة بفللل
لظ فلة بقل ؤؾػل ساملللة خلللةت سغلللةء
وؤزلل للة للظ شغلل وهد ػس ز خز:
ف بفظ ػذ و غل
ب يف بقل ؾللد بحملسللةي
ال زنم يف بأللىس فملذ
زىؾف ػةئة جغت بؾسلةي
ىط بأللش سامة جتضع بف
ولل فشغللد وؿلل ػمللةي
ؤفىي بىةي بإلغةين
89
(: ؾى بق:3) خ خسمػ ست ػ د سن ظو يف خى خؽؼص
خدزوص، كد ه دى ود د ب خعو وخل.يف عدز –ت خ – ؤكي خد مش خ خز خو
ؤ وع: (1)زدزد زت ك ل خرب –ػش خدز ؤوال: بق بىبغث:
وى ؼؼص ؤىخع: خو: خرب ػ خدض.
.(2)خؽدين: خرب ػ ؤيخء خىخـسدض خؽدػ: خرب ػ خ١تدجر خيت غ ؼس كهد.
ضةة: بق بدلذوت: وى ؼؼص ؤىخع:
خو: خرب ػ خ١تودض. عمسدض.خؽدين: خرب ػ خ١ت
خؽدػ: خرب ػ ودزص ختدين تؽ كؼ.
(1( )57-59.) (.407-406خظ: ؤيذ خد خ )( 2)
ؤفىي بىةي بإلغةين
90
ضةطة: بق بحملش: وى ىػد:
خو: خرب ػ خ٥ؼد وخخذ لىت ديىض.ؤ ؤ رب يف –خؽدين: خرب ػ د و زدؿد ب
ودزص ؤل ؤ ه. و خ٠تدص.و٠دز٥: خرب كسد ظعمون ك خ١ت١ش خخـمص ؤ
سبجؼة: بق بدلىشو: وى ؤزؼص ؤىخع:
خو: خرب ػ خ٥ؼد وخخذ وؿتمهد لىت ع١ ز.خؽدين: خرب ػ بظد ؤ بخ خلعدـط بذل ي ودل ع١
زدرب. خؽدػ: خرب ػ خ١تو.
خخزغ: خرب ػ كؼ خ١تعمر. خةغة: بق بدلحةؼ:
خرب ػ كؼ عى خ٥كت و زت كؼ وى وظ، وخرب ػ.
ؤفىي بىةي بإلغةين
91
(1)(: ؤلغة بق 4) لغ ؤ بؼ وبغىن بق بىل ؤلغة:
بألوي: ف ػ ؤوبش بهلل زؼةىل: ؤ: خ١تء ل خرب ػ ؤيخء ٤دػدض خ ظؼدذل وػ
خو هبد: وخ خو ىػت:
ة: وبغث.ؤوذل وى خرب ػ خىخـسدض خ١تلو٠ص؛ بد ػد وبد لدص.
ضةهة: غسؿث.وى: خرب ػ خ٥دػدض خيت يو خىخـسدض
خ١تعمسدض. بطةين: بق ػ بدلة:
وى: بخ ل خرب ػد هن خ ظؼدذل ػ، وػ خظدذ ء هد. ىػد: –دزوص –وى
وك لدص ، وؤيذ ، 75، 60، 57، 52، 46، 43خظ ػش خدز : ( 1) (409-406خد وخ )
ؤفىي بىةي بإلغةين
92
ؤوذلة: وبغث. وى خرب ػ ختخ.
.ضةهة: غسؿث وى خرب ػ خ١تو.
بطةص: بق ػ ؤلذبس بهلل زؼةىل: ولووع: خع و١دء خ ظؼدذل، وخ٠د ز، وىخكوص
خع يف خ١توو.
ؤفىي بىةي بإلغةين
93
(: فىبئذ بق5) خلىخج خجملعدش خرب ؤل خلىخج، و ؤـهد،
د. وؤػد ود ف فىبئذ:
–خوذل: ؤ خدز ه ؤسؾ ػ ل ؼدين لص خرب .(1)و ؤـ كىخج خرب –ظؼدذل
ظؼن زلص لدض خذ »هد خز خو ت خ: .(2)«ظؼدذل ؤيوع ظي خلص ػ وؤوع ب
.(3) ؼس وخ خيود ػ خ ظؼدذل ىـر ٤تسع بطةد: بفالؼ قةجش:
ىب بفحشوب وفةجشوب ﴿هد خ ظؼدذل: آ ة ؤمهة بز زفؿى ؼى [.220]آ ػخ: ﴾وسبجيىب وبزمىب ب
بطةطد: نةػفد ؤغش: ﴿هد خ ظؼدذل: ؤغش ة فحشوبؤواه ازى ج ﴾شز
[.54]خو:
(.408ػش خدز )( 1) (80-79خدزن )( 2) (80خدزن )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
94
بشبجؼد: بةد بقةجش يف بذ: ة فحشوب ﴿هد ظؼدذل: شة جإ د هذو ؤئ ه ة وغؼ
[.24]خفش: ﴾ووةىب جأةزة ىلىدص يف زدرب وخوت ظد خ»هد ه خ ت خ:
.«خ ؼد بهلل زؼةىل بخلةفد.بخلةغد: زؼ بقةجش ام
﴿هد خ ظؼدذل: غ بقةجش ب [.153]خسوش: ﴾بوخػعودي ؤ خص ؤ خ١تؼص خ٠تدص ط د١تؼص خؼدص، كه
ظوع١ خش وخعإ وخػخ. : بغةدعد: زلحد بهلل زؼةىل قةجش
﴿هد ظؼدذل: ؿثم بقةجش [.146]آ ػخ: ﴾وب .(1)بغةجؼد: بسالص جت بق وبقش
هد ظؼدذل: –خ١تـلى ػهد –و ـ كىخج خرب ﴿ سجمى ذدو زب فىس زقحشوب وزسمىب وإزىو ج بتجخ غى ةئىد ب [.125]آ ػخ: ﴾غد آةف
.(1)«وبػ ؤ بقش غ بق»: وهد
(.421خظ: ؤيذ خد وخ )( 1)
ؤفىي بىةي بإلغةين
95
بطةد: غفشخ بزىت: ىب بقةؿةذ ؤواه ﴿هد ظؼدذل: فحشوب وػ بة بز
غفشخ وؤغش وحت [.11]ىي: ﴾ه ؤ بقةجش ؼىك ختب شلة فمذ.بسةعؼد:
برب ؤفةجر ؤؾذو قحد فم: بة هلل وبة ب »: هد سبغؼى، به ػذن ؤؾسغث قحيت فإغشين فهة وؤجذت ختب
.(2)«هة ؤرحر ؾححس فق وبؾسغث مل ؤسك »: وهد
.(3)«ضىبجة دو بجلد، و ظعسغ خى وكىخج خرب وتد ؤؽ ٦تد ض
٥ىههد ولهىهد ت ػ وت ؽت كىخج.
=
( وهد: ل مك.2516خع )( 1) (.3119( ؤزى يخوي )2) ( وهد: ل مك.2401خع )( 3)
ؤفىي بىةي بإلغةين
96
بخلةمتد زؼ خ خع٥ىخف خ١تسدى يف د ؤى خد خدين
وخدج خديص، خ١تىي، وزت ـسدض ظي خ٠تد خلص،ػ د ل خـدجر ز خته، يف ت ز سمدغ خ١تض.
خعىخين يف بيخهد كة خؼ هت، وخد وخت زؼ، وخخي ت، وخخلص ظسى، وختىخي ؼع د ؼع خد.
وػدي ت ي ظلى خ ظؼدذل وخعى ختن ػ، وخعؼدص ز، وخ١خػص زت ، وخزعهد ب ؤ جيؼ ٦ت
خه خ٠.٠ د٢ت، وخ بذل( زن خى، وق خهخ خ : وم )خ١تخل وخ٥د، كة ىش دوص، هتى زؼدض دلسهد بذل
خت١ خخين.و١ خل ٥ىذ ب د كؼهد بذل خهخ ٨تى ت
ؿددض خد خوي.ذ، وؤ زدخي ؤإ خ ظؼدذل ؤ ؤى ٦ت وكن ىخ
خدي، وؤإ ؤ ؼ زدلغ خعد هب خ١تعىزص ه تت، ػه هبخ. و
خ ػ، وآ ٦ت ١تك كهد ص ؤ ل ػهد ع هض خك كهد ـه.
ؤفىي بىةي بإلغةين
98
بفهشط
خلمص خ١تى٠ىع 5 خ١توص
10 خ خو: خؼ 11 ؤمهص وك١ 19 ل خؼ
27 ٤م ت خؼ 31 كىخج خؼ
33 خ خؽدين: خؼ زدؼ 34 ؤمهع
35 ل 36 ػى خ يف خؼ زدؼ
40 ؼ زدؼكىخج خ 45 خ خؽدػ: خػىش
46 ؤمهعهد وك١دجهد 49 لهد
50 هىخػد وؤى٢تد 53 ٤ههد وودجهد
56 كىخجد 58 ؤػخ خ١تىوت