ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

เฉลมพล รสตานนท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2560

DPU

Legal Problems on Acquisition of Claim for Obligation According to Judgment

Chalermpon Rasitanon

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2017

DPU

ฆ

หวขอวทยานพนธ ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตาม ค าพพากษา ชอผเขยน เฉลมพล รสตานนท อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารยพนจ ทพยมณ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2559

บทคดยอ

ในยคทรปแบบการด าเนนธรกจสมยใหม สทธเรยกรองในมลหนนนถอวามมลคา

มหาศาล แนวความคดเกยวกบการโอนสทธเรยกรองมงไปทางการคา การประกอบธรกจซอขายหนหรอรบโอนสทธเรยกรองเพอหวงผลก าไรทางธรกจมมากขน เนองจากการด าเนนธรกจสมยใหมมความคลองตวสงทงทมการแขงขนกนสงในประเทศและตางประเทศ ตวบทกฎหมาย การตความกฎหมาย และการบงคบใชกฎหมายทเกยวกบการด าเนนธรกจจงตองทนสมยเทาทนกบรปแบบการด าเนนธรกจทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและตองสอดคลองกบหลกกฎหมายทใชบงคบกนอยในสากลประเทศเนองจากการโอนสทธเรยกรองในมลหนในปจจบนเปลยนไปจากธรกรรมการโอนสทธระหวางบคคล เปนรปแบบการด าเนนธรกรรมทางธรกจ ตามบรบทสงคมทเปลยนแปลงไปและเตบโตขน

จากการศกษาพบวา ปญหาการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษานนไมสามารถรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาเพอไปบงคบช าระหนกบลกหนไดหากไมมบทบญญตกฎหมายเฉพาะใหสามารถรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาซงไมสอดคลองกบหลกการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนทยงไมมค าพพากษาซงสามารถโอนสทธเรยกรองไดโดยชอบดวยกฎหมายเวนแตเปนหนทขดตอกฎหมาย หรอหนทสภาพแหงหนไมเปดชองใหโอนกนได หรอ หนทคสญญามขอก าหนดหามโอนไว หรอ เปนหนทเปนหนเฉพาะตว การบงคบใชกฎหมายของศาลไทยยงคงตความเครงครดตามตวบทกฎหมายจนเกนไปโดยยดหลกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 กลาวคอ คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามค าพพากษา) ทมสทธบงคบคดกบลกหนไดเทาน น ผประกอบธรกจรบโอนสทธเรยกรองในมลหนหากรบโอนมลหนตามค าพพากษามากไมสามารถบงคบคดไดตามกฎหมายซงหากศกษาตามหลกกฎหมายตางประเทศในกลมประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)และกลมประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ(Common Law System)แลวจะ

DPU

ง

เหนวากฎหมายไทยในสวนของกฎหมายวธสบญญตไปจ ากดสทธกฎหมายสารบญญตในการโอนสทธเรยกรองกอใหเกดความไมสอดคลองในเจตนารมณของการโอนสทธเรยกรองในมลหน

ดงนน ผวจยจงขอเสนอแนะใหมการปรบปรงแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 เพอเปดชองใหมลหนตามค าพพากษาสามารถบงคบคดไดตามกฎหมาย เพอใหกฎหมายเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนทงทยงไมมค าพพากษาและมลหนทมค าพพากษาแลวเกดความสอดคลองไปในแนวทางตามกฎหมายเดยวกนตามแนวคดทฤษฎการโอนสทธเรยกรองเพอใหหนสามารถบงคบช าระหนไดอยางสมบรณ อนจะสงผลใหกลไกทางธรกจสามารถขบเคลอนไปได เกดความเชอมนของนกลงทนในการลงทนทางธรกจ เนองจากการปรบปรงกฎหมายเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาทมการแกไขกฎหมายวธสบญญตใหมสอดคลองกบกฎหมายสารบญญตและสามารถบงคบคดไดตามกฎหมาย

DPU

จ

Thesis Title Legal Problems on Acquisition of Claim for Obligation According to Judgment Author Chalermpon Rasitanon Thesis Advisor Associate Professor Pinit Tipmanee Department Law Academic Year 2016

ABSTRACT

In the modern era of business administration, the right of obligation claim is very

valuable. The ideas involved in the assignment of claim emphasizes on business. There has been an increase in obligation trading or acquisition of claim to gain benefits. This is because modern business administration has high liquidity despite high rate of competition both domestically and internationally. Legislation, interpretation, and enforcement of business-related law should be concurrent with the rapidly changing business administrationand international regulation since the assignment of claim has turned drastically from individual transaction to business transaction along with changing and growing society.

The study shows that problem with acquisition of obligation claim according to judgment is that such claim cannot be acquired in order to enforce the debtor to pay debt without permission from specific legislation. This does not comply withthe rule of acquisition of claim for obligation without judgment which allows legal assignment of claim except the case of unlawful obligation, or obligation with some condition that does not allow assignment, or obligation whose contract partners stated that it could not be assigned, orspecific debt. Law enforcement by Thailand’s Court involves strict interpretation of legislation by Civil Procedure Code Section 271, which states that only the party or the individual who wins the case (creditor according to the judgment) holds the right to enforce execution to the debtor. An entrepreneur who acquires claim for obligation according to the judgment cannot enforce execution by law. Considering the foreign law among the countries with civil law system and countries with common law system, the procedural part of Thailand’s law limits the right to assign claim given by substantive part, thus creating mismatching in an intendment of claim assignment for debt.

DPU

ฉ

Therefore, the researcher suggests rectification of Civil Procedure Code Section 271 to create an opportunity for obligation to be executed by law, so that the law related to acquisition of claim for obligation, both without and with judgment, becomes concurrent with legal practice and theory of claim assignment to allow execution of obligation fully. Also, this will allow the business mechanism to function efficiently and create trust among investors from rectification of law related to acquisition of claim for obligation according to judgment to create accordance between the procedural part and the substantive part and to facilitate law enforcement. DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบ นส า เ รจ ล ลวง เ ปนอยา ง ดไดดวยความเมตตาอยางย งจาก รองศาสตราจารยพนจ ทพยมณ ซงไดกรณาสละเวลาอนมคารบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธใหขาพเจา ทงยงไดกรณาใหค าแนะน า ใหความร แนวทางในการเขยน และตรวจสอบขอบกพรอง ในการเขยนงานวจยชนนแกขาพเจา จงขอขอบพระคณทานในความเมตตากรณา ทมใหแกขาพเจาตลอดมา

ขาพเจาขอขอบพระคณศาสตราจารย ดร.ธระ ศรธรรมรกษ ซงกรณาสละเวลา อนมคารบเปนประธานกรรมการในการสอบวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร.ภม โชคเหมาะ และรองศาสตราจารย ดร.โกเมศ ขวญเมอง ซงไดใหความกรณารบเปนกรรมการสอบวทยานพนธของขาพเจา และไดใหขอชแนะ ตลอดถงการใหแนวความคดในแงมมตาง ๆ อนเปนผลใหขาพเจาไดน ากลบไปคด ไตรตรอง และทบทวนจนงานวจยชนนส าเรจ

อนง ขาพเจาหวงเปนอยางยงวา วทยานพนธฉบบนจะมคณคาและเกดประโยชนกบผสนใจศกษาบางไมมากกนอย ซงขาพเจาขอกราบอทศแด นายสมพงษ รสตานนท และนางอรน รสตานนท บดามารดาของขาพเจา และกราบขออทศแดนางทม รสตานนท คณยาของขาพเจาซงเพงเสยชวตไปกอนทขาพเจาจะท างานวจยชนนส าเรจ ทานคอผซงใหการศกษาแกขาพเจามาตงแตเยาววยจนจบปรญญาตรและท าใหขาพเจาสามารถประกอบวชาชพทนายความหาเลยงชพและชวยเหลอผอนใหไดรบความเปนธรรมตามกฎหมายไดตามก าลงความสามารถทไดร าเรยนวชากฎหมายมา ทายทสดขาพเจาขอกราบอทศแดครบาอาจารยของขาพเจาซงไดกรณาประสทธประสาทวชาความรใหแกขาพเจา ตลอดจนบคคลทกทานซงมสวนเกยวของทท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงดวยด แตหากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดหรอขอบกพรองประการใด ขาพเจาขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

เฉลมพล รสตานนท

DPU

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………….. ฆ

บทคดยอภาษาองกฤษ………………………………………………………………………. จ

กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………....... ช

บทท

1. บทน า……………………………………………….………………………………. 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา…….…………….…………….………………. 1

1.2 วตถประสงคการศกษา…………………….……………………....……………. 3

1.3 สมมตฐานการศกษา…………………………………………………………….. 4

1.4 ขอบเขตการศกษา………………………………………………………………. 4

1.5 วธการศกษา……………………………………………..……………………… 5

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ….………………….………………………………. 5

2. แนวคดทฤษฎของการโอนสทธเรยกรอง…….………….……….……….…………. 6

2.1 แนวคดทฤษฎทมาและความหมายของการโอนสทธเรยกรอง…….…...……..… 6

2.2 แนวคดทฤษฎเรองกฎหมายลกษณะหน…….…….….……...………………..… 11

2.3 แนวความคดพนฐานของหนตามกฎหมายโรมน….…………….….….…….…. 12

2.4 แนวคดทฤษฎความเปนมาของหนตามกฎหมายไทย….….……..…….…...…… 24

2.5 แนวคดและมาตรการทางกฎหมายไทยเกยวกบเรองการโอนสทธเรยกรอง…...... 26

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

3. มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา.... 30

3.1 มาตรการทางกฎหมายระหวางประเทศ…….…………….….……….……….… 32

3.2 มาตรการทางกฎหมายตางประเทศ…….………..….……….……….………….. 36

3.3 มาตรการทางกฎหมายไทย…………………………………………………….... 43

4. วเคราะหปญหาทางกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหนตาม ค าพพากษา…………………………………………………………..………………

76

4.1 ปญหาทางกฎหมายการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา….………... 77

4.2 ปญหาสทธเรยกรองกบการคาความ………………...…………………………... 105

4.3 ปญหาเกยวกบการด าเนนคดเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรอง…………………. 109

4.4 ปญหาในการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย…..……. 112

5. บทสรปและขอเสนอแนะ……………………………………………….…………... 127

5.1 บทสรป…………………………………………………………………………. 127

5.2 บทเสนอแนะ……………………………………………………………………. 136

บรรณานกรม……………………………………………………………………………….. 141

ภาคผนวก………………………………………………………………..………………...... 146

ภาคผนวก ก ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน (Civil Code of German) …..…..…... 147

ภาคผนวก ข ประมวลกฎหมายแพงญปน (Civil Code of Japan) …………..……. 151

DPU

ญ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

ภาคผนวก ค ค าสงศาลชนตน ศาลแขวงพระนครใต ความแพง คดหมายเลขด าท ผบ. 1388/2553 คดหมายเลขแดงท ผบ.1769/2553…………………

154

ประวตผเขยน……………………………………………………………………………….. 164

DPU

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การด าเนนชวตของมนษยในสมยโบราณมความแตกตางจากการด าเนนชวตของมนษยใน

ยคปจจบน เนองจากจ านวนประชากรของมนษยในสมยโบราณมจ านวนนอย แตละคนแตละครอบครว

ด ารงชวตอยดวยตนเองตามล าพงโดยสรางทพกอาศย ท าเครองนงหม เพาะปลกและลาสตวเพอเลยงชพ

ของตนเองตามความสามารถของแตละคน เมอสงคมมนษยขยายใหญขนและความถนดของมนษยไม

เหมอนกน บางคนถนดในการลาสตว บางคนถนดในการเพาะปลก บางคนถนดในการท าเครองนงหม

จงเกดระบบการแลกเปลยนโดยการใชของแลกของกนขน เชน น าขาวแลกเนอสตว แตการน าของแลก

ของมปญหาบางอยางเกดขนเพราะสงของบางอยางแบกแยกไดยาก เชน ขาว 3 ถงแลกววได 1 ตว แตถา

คนมขาว 1 ถง แลกกบวว 1 ตวไมได ตองมการแบงแยกววซงท าไดยาก หรอบางครงความตองการของ

คนทน ามาแลกไมตรงกน ดงนน ระบบการแลกเปลยนของตอของจงเปลยนไป โดยใชเงนเปนสอกลาง

ในการแลกเปลยน ในสภาวะเศรษฐกจปจจบนการท าธรกจการคามลกษณะทซบซอน ผท าธรกจตอง

แขงขนกนอยางมาก การท าธรกจตองการความคลองตวสง รปแบบการท าธรกจกซบซอนยงขน องคกร

ธรกจตางๆจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมทปรกษากฎหมายหรอทนายความใหค าปรกษามาตรการ

ทางกฎหมายทบงคบใชกบรปแบบธรกจตางๆเพอใหธรกจสามารถด าเนนไปในทศทางทเหมาะสมใน

การแสวงหาผลก าไรตามหลกธรกจและตองสอดคลองกบกฎหมายทบงคบใชในการด าเนนธรกจ

สมยใหมในปจจบน

เนองจากในสงคมยคปจจบน การด าเนนธรกจตองการความคลองตวสงทงทมการแขงขน

กนสงในและตางประเทศ ตวบทกฎหมาย การตความกฎหมาย และการบงคบใชกฎหมายทเกยวกบการ

ด าเนนธรกจ จะตองทนสมยเทาทนกบรปแบบการด าเนนธรกจทเปลยนแปลงไป และตองสอดคลองกบ

DPU

2

หลกกฎหมายทใชบงคบใชกนอยในสากลประเทศ ทนายความผมหนาทอนส าคญในการใหค าปรกษา

กฎหมายทางธรกจแกลกความพงตองศกษากฎหมายอนเกยวกบการท าธรกจสมยใหมและใหค าแนะน า

แกลกความอยางถกตองและตรงไปตรงมาเพอใหลกความทราบถงแนวทางการด าเนนธรกจ รวมทง

ปญหาหรอขอจ ากดของกฎหมายในการด าเนนธรกจในการประกอบการตดสนใจในการท าธรกจ

การเงนสมยใหม โดยเฉพาะเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาในปจจบนท

เปลยนไปจากธรกรรมการโอนสทธระหวางบคคลเปนรปแบบการด าเนนธรกรรมทางธรกจมากขน

วทยานพนธฉบบน มงทจะศกษาตวบทกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหน

ตามค าพพากษาเพอการบงคบคดและการใชบงคบกฎหมายของศาลไทยในปจจบนเพอปรบปรงแกไข

กฎหมายในสวนของการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา รวมถงบทบาทหนาทของ

ทนายความในการใหค าปรกษาแกองคกรธรกจทประกอบธรกจรบโอนสทธเรยกรองโดยเฉพาะในมล

หนตามค าพ าพพากษาใหทราบถงความเสยงในการด าเนนธรกจหากเปนหนทรบโอนเปนมลหนตามค า

พพากษาเนองจากกฎหมายเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษายงไมมความแนนอน

ในการบงคบใชซงในปจจบนการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาศาลไทยยงมองวาเปน

การขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดแกประชาชนเนองจากศาลไทยไดตความในเรองน

เครงครดจนเกนไปโดยยดหลกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ทบญญตวา “ถา

คความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด(ลกหนตามค าพพากษา)มไดปฏบตตามค าพพากษาหรอค าสงของ

ศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามค าพพากษา)ชอบทจะรอง

ขอใหบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสงนนไดภายใน 10 ป นบแตวนทมค าพพากษาหรอค าสงโดย

อาศยตามค าบงคบทออกตามค าพพากษาหรอค าสงนน” โดยหากศกษาตามหลกกฎหมายสากลและ

เจตนารมณของกฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรองแลวจะเหนวาศาลไทยตความเรองการรบโอนสทธ

เรยกรองในการบงคบคดจ ากดในวงแคบจนเกนไปท าใหเจาหนในมลหนตามค าพพากษาเทานนท

สามารถบงคบคดกบลกหนตามค าพพากษาได และหากเจาหนตามค าพพากษาไมมก าลงความสามารถ

ในการบงคบคด อาจกอใหเกดผลกระทบตอระบบเศรษฐกจท าใหเกดหนทไมสามารถบงคบคดได

เพราะการบงคบคดในมลหนตามค าพพากษานน เจาหนมหนาทตองด าเนนการสบทรพยสนของลกหน

DPU

3

ในการตงเรองบงคบคดเพอบงคบช าระหนซงตองใชระยะเวลาและเงนทน รวมทงบคลากรทเชยวชาญ

หรอมความสามารถในการด าเนนการบงคบคดตามกฎหมายเนองจากเปนหนาทส าคญของเจาหนทตอง

เปนผน าเจาพนกงานบงคบคดไปยดหรออายดทรพยสนของลกหนตามทเจาหนสบทรพยสนของลกหน

ในการตงเรองยดหรออายดมาช าระหนแกเจาหน และอาจตองใชระยะในการสบหาทรพยสนของลกหน

เปนระยะเวลานาน กอใหเกดภาระคาใชจายมากภายในระยะ 10 ป ตามกฎหมายเพอใหเจาหนสามารถ

รบช าระหนตามมลหนค าพพากษา ดงนน หากเจาหนขาดปจจยในเรองของเงนทนหรอบคลากรท

เชยวชาญในการสบทรพยบงคบคดกบลกหน หนตามค าพพากษากไมสามารถบงคบคดไดตาม

กฎหมายและอาจเปนเพยงกระดาษแผนเดยวเทานนทแสดงสทธแกเจาหนวามสทธไดรบช าระหน

อยางไรแตไมอาจบงคบช าระหนได และอาจจะกลายเปนหนเสยไปในทสด หากมจ านวนมากกจะ

สงผลตอเศรษฐกจของประเทศโดยรวม ปญหาการโอนหนตามค าพพากษาจงถกจ ากดสทธดวย

กฎหมายวธสบญญต(ประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271)ซงไมสอดคลองกบหลก

กฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรองเรองหนในกฎหมายสารบญญตตามหลกกฎหมายสากลและหลก

กฎหมายของประเทศไทย(ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 303 ถงมาตรา 313) ทนายความซง

เปนผปฏบตงานตามกฎหมายกมอาจปฏบตหนาทในเรองด าเนนการใหเปนไปตามสทธเรยกรองในมล

หนตามค าพพากษาใหกบผประกอบธรกจเพอรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาได

เนองจากการตความกฎหมายของศาลในลกษณะทแคบและไมสอดคลองกบธรกจการเงนสมยใหม

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหน

2. เพอศกษามาตรการทางกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหนกฎหมายไทยและ

กฎหมายตางประเทศ

3. เพอศกษาปญหาและวเคราะหปญหาเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหนภายใตกฎหมายไทย

เกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

DPU

4

4. เพอเสนอแนะแนวทางปรบปรงกฎหมายไทยในเรองการโอนสทธเรยกรองในมลหนในการ

บงคบคดใหสอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรอง

1.3 สมมตฐานของการศกษา

ในยคทรปแบบการด าเนนธรกจพฒนาไปมาก บทบญญตของกฎหมายกยอมตองพฒนาให

สอดคลองเพอใหธรกจสามารถด าเนนไปอยางคลองตวขน การโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษากฎหมายยงไมเปดชองใหผรบโอนเพอบงคบคดไดเนองจากศาลไทยยงคงตความประมวล

กฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 โดยเครงครดตามตวบทตามลายลกษณอกษรโดยมไดพจารณา

ถงเจตนารมณอนแทจรงของการโอนสทธเรยกรอง สงผลใหผรบโอนสทธเรยกรองหลงทศาลไดตดสน

คดแลวยอมตองถกตองหามตามกฎหมายในการรบโอนมลหนตามค าเพราะคความทชนะคดเทานนทม

สทธในการบงคบคดตามมลหนตามค าพพากษา ทนายความผมหนาทส าคญในการใหค าปรกษาดาน

กฎหมายแกผประกอบธรกจกไมสามารถปฏบตหนาทใหเปนไปในทศทางของธรกจการเงนสมยใหม

ไดเนองจากปญหากฎหมายดงกลาว ดงนนเหนควรแกไขเพมเตมและขยายขอบเขตหรอเปดชองใหการ

รบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาสามารถกระท าไดโดยบทบญญตของกฎหมาย โดยการ

แกไขเพมเตมกฎหมาย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 เพอใหสอดคลองกบ

หลกการและแนวคดและเจตนารมณในการโอนสทธเรยกรองในมลหน โดยหากมการปรบปรงแกไข

กฎหมายสวนนอยางเหมาะสมอาจกอใหเกดการบงคบคดอยางมประสทธผลเพอใหหนไมเกดหนสญ

มากขน เศรษฐกจของประเทศไทยกคงมเสถยรภาพในดานเศรษฐกจการเงนมากขน

1.4 ขอบเขตของการศกษา

ศกษาการโอนสทธเรยกรองในมลหนในดานของความหมายความเปนมา ทฤษฎและการ

ปรบใชภายใตประมวลกฎหมายแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง โดยเปรยบเทยบกบ

กฎหมายตางประเทศ คอ ประเทศสหรฐอเมรกาพรอมทงวเคราะหรวมกบกฎหมายลกษณะหนของ

สหพนธสาธารณรฐเยอรมน ประเทศญปน และสาธารณรฐฝรงเศส

DPU

5

1.5 วธการศกษา

การศกษาน ผวจยใชวธการศกษาแบบวจยเอกสาร (Documentary Research) จากประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ต าราค าอธบาย วารสาร รายงานการ

ประชมทางวชาการ และบทความของคณาจารย ผทรงคณวฒ นกวชาการทางกฎหมายของไทยและ

ตางประเทศ

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการศกษา

1. เพอทราบถงประวตความเปนมา แนวคดและทฤษฎเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหน

2. เพอทราบถงมาตรการทางกฎหมายหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหนกฎหมายไทย

และกฎหมายตางประเทศ

3. เพอทราบถงปญหาเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหนภายใตกฎหมายไทย เกยวกบการรบ

โอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

4. เพอทราบขอเสนอแนะและเพอน าไปใชเปนแนวทางปรบปรงกฎหมายไทยในเรองการโอนสทธ

เรยกรองในมลหนในการบงคบคดใหสอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรอง

DPU

บทท 2

แนวคดทฤษฎของการโอนสทธเรยกรอง

ในอดตตงแตสมยโรมน หนเปนความผกพนเฉพาะตวระหวางเจาหนและลกหนเทานน

เพราะความผกพนทางหนและการบงคบช าระหนบงคบบนเนอตวรางกายของลกหน หนาทในการช าระ

หนของลกหนจงจะโอนไปใหบคคลอนไมได สทธในการไดรบช าระหนของเจาหนกโอนไปยง

บคคลภายนอกไมไดเชนกน1 ไมวาจะเปนการโอนโดยเจตนาหรอการโอนโดยบทบญญตของกฎหมาย

ดงเชนมรดกกตาม แตในปจจบนดวยสภาพสงคมทมความคลองตวทางเศรษฐกจสง หนมไดผกพนบน

เนอตวรางกายของลกหนอกตอไปแตผกพนกบกองทรพยสน การเปลยนตวเจาหน ลกหนจงเกดไดโดย

บทบญญตของกฎหมาย รวมถงการโอนสทธเรยกรองในมลหน ทงนววฒนาการของกฎหมายก

สอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป ทนายความซงเปนผทมความรดานกฎหมายและมสวน

ส าคญในการใหค าปรกษาทางดานกฎหมายแกภาคเอกชนจงเปนผประกอบวชาชพทตองมความร ความ

เขาใจ หลกการและแนวคด ทฤษฎเรองหนและการโอนสทธเรยกรองเพอไดสามารถแนะน า ให

ค าปรกษากฎหมายใหสอดคลองกบงานทางดานธรกจการเงนสมยใหม

2.1 แนวคดทฤษฎทมาและความหมายของการโอนสทธเรยกรอง

สทธ เ รยกรองซง เ ปนบคคลสทธน นผ เ ปนเจาของสทธอาจโอนสทธของตนให

บคคลภายนอกใชสทธนนแทนตน อนเปนการเปลยนมอเจาของสทธ ซงเรยกทางกฎหมายวา การโอน

1 Arangio-ruiz V., Instituzioni di Diritto Romano Quattrodicesima edizione riveduta ristampata

analitica (Giovene : Napoli), 1984, p. 36-37., 401., ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ,ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน

(ผลแหงหน), (กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 18-29.

DPU

7

สทธเรยกรอง กฎหมายแพงและพาณชยไทยไดบญญตหลกเกณฑของการโอนไวในมาตรา 306-313

โดยบญญตในมาตรา 303 ความวา “สทธเรยกรองนนทานวาจะพงโอนกนไดเวนไวแตสภาพแหงสทธ

นนเองไมเปดชองใหโอนกนได” ซงการโอนสทธเรยกรองนมบญญตในกฎหมายของประเทศอน เชน

องกฤษ สหรฐอเมรกา สาธารณรฐฝรงเศส ญปนและสหพนธสาธารณรฐเยอรมนเชนเดยวกน

โดยเฉพาะกฎหมายไทยไดน าหลกมาจากกฎหมายญปนและกฎหมายเยอรมน ซงจะไดกลาวรายละเอยด

ในบทตอไป เพราะหลกกฎหมายของประเทศตางๆ ยอมแตกตางกนบาง และแนวความคดเกยวกบการ

โอนกแตกตางกนไปในแตละประเทศ เชน สาธารณรฐฝรงเศส และญปน มความคดไปในดานเปนการ

ขายสนคาและการหาก าไร แตแนวความคดขององกฤษ สหรฐอเมรกา และไทย เปนไปในทางทมงให

เปนประโยชนแกเจาหนในการไดรบช าระหน และลกหนพนจากความรบผดในหนนน แตในระยะหลง

แนวความคดของการโอนสทธเรยกรองของกฎหมายไทยมงไปทางการคา การโอนเพอผลก าไร แต

อยางไรกตามแนวความคดของการโอนสทธเรยกรองของประเทศตางๆ มมาตรการเหมอนกนคอเปน

การโอนเฉพาะสทธมไดโอนหนาทหรอภาระใหแกผรบโอนดวย

ทมาของกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรอง ปรากฏในหลกกฎหมายโรมนโบราณ

เกยวกบทเรยกวา “The procuratio in remsuam” กษตรยจสตเนยน2 หามการโอนทรพยเกยวกบขอพพาท

(Res Litigiosae) ซงรวมถง สทธในการฟองคดดวยแนวความคดเดมของโรมนจงเหนวาสทธเรยกรอง

โอนไมได ตอมาภายหลงไดมการยอมรบหลกเกยวกบการด าเนนคด ซงยอบรบการ3 สรางหลกการ

ด าเนนคดเรยกวา “Procurator” ซงทนายมอ านาจเกยวกบบญชการเงน รวมทงสงซงจะไดรบจากลกหน

อ านาจนสนสดเมอผใหอ านาจตาย หรอ มการช าระหน การใชอ านาจของทนายความเปนการใชแทน

หรอในนามของเจาของสทธ ซงสามารถลบลางหรอยตการใชได แตอ านาจของทนายความเรมแนนอน

2 R.W. Lee, The element of Roman Law. p. 403., ไกวล ชมวฒนา, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการ

โอนสทธเรยกรอง,” (วทยานพนธมหาบณฑต, 2528), น. 52-53. 3 Rudolf Huebner, A History of German Private Law. Rothman Reprint, 1968, p. 533 - 534.,

ไกวล ชมวฒนา, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรอง,” (วทยานพนธมหาบณฑต, 2528), น. 53.

DPU

8

มนคงขนในระยะหลง เพราะไมสนสดแมเจาของสทธจะตายและวธการโอนสทธกอนทมการช าระหน

ท าโดยการแจงไปยงลกหน หรอลกหนรบรองผรบโอนมฐานะเชนเจาหน

ในยคกลางไดมการววฒนาการเกยวกบเอกสารผถอและตามค าสง ซงใชในทางพาณชย

และไดเรมมการยอมรบเกยวกบความสามารถในการโอนทรพย ในการฟองคด (The assignability of

Choses In Action) ในระบบกฎหมายบางระบบเชนกฎหมายเยอรมน และกมปรากฏลกษณะของการ

โอนสทธเรยกรองตามสญญาบางลกษณะ เชนการยดหนวงทรพยสนของผเชา เนองจากการไมช าระคา

เชา หรอ การยดหนวงสมภาระเพอประกนคาจางแรงงาน ซงเรองทมลกษณะการโอนทคลายกนนคอ

การทเจาหนสามารถใชสทธเหนอทรพยสนของบคคลภายนอกซงเปนลกหนของลกหน จนได

ววฒนาการเรอยมาจนถงปจจบน ไดยอมรบหลกในเรองการโอนสทธเรยกรอง โดยกฎหมายแพง

เยอรมนอนญาตใหมการโอนสทธเรยกรองโดยสญญาโอนสทธซงไมมแบบ แตกมสทธเรยกรองตาม

สญญาบางอยางทไมอาจโอนได เนองจากคณสมบตเฉพาะตวลกหนหรอเจาหน หลกการโอนสทธเรม

เปนทยอมรบกนอยางกวางขวางแตอยางไรตามการใชสทธเรยกรองใหช าระหนไมอาจท าใหเกดความ

เสยหายแกเจาหนทแทจรงได หลกการโอนนไดถกน าไปใชในกฎหมายประกนภยและกฎหมายพาณชย

และประเทศตางๆ กไดรบความคดนไปใชในกฎหมายของตน

ในระบบกฎหมายองกฤษ นน แตเดม กฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ไมยอมรบ

ในการโอนหนหรอ โอนสทธเรยกรองในสญญาตางๆ นอกจากเกยวกบตราสารเปลยนมอหรอสญญา

พเศษบางอยาง และการโอนสทธตามสญญาประกนชวต ซงบญญตใน The Assurance Act 1867 แต

หลก Equity ขององกฤษ4 ไดยอมรบในการโอนสทธเรยกรองในการฟองคดในนามของผโอนสทธ

และการมอบอ านาจใหทนายด าเนนคดแทน ดงเชน ปรากฏในคดระหวาง Torkington กบ Magee ในป

1902 และไดมการวางหลกกฎหมายเกยวกบ วธพจารณาคด กไดมบญญตเรอง การโอนสทธเรยกรองได

ดวยคอ The Judicature Act 1873 Sect. 25 (6) และตอมากไดมการแกไข และไดน าหลกการโอนสทธ

เรยกรองนไปไวใน Law of property Act, 1925 Sect. 136( i ) ซงไดใชกนมาจนกระทงปจจบนน

4 ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน(ผลแหงหน),

(กรงเทพมหานคร : วญญชน), Ibid, p. 161 – 162.

DPU

9

ในระบบกฎหมายของสหรฐอเมรกา ไดรบแนวความคดนมาจากขององกฤษจงบญญตหลก

เรอง การโอนสทธเรยกรองไวใน The Uniform Commercial Code, 1962 Sec. 2- 210 ซงใชอยใน

ปจจบนน

ในระบบกฎหมายของสาธารณรฐสาธารณรฐฝรงเศส สหพนธสาธารณรฐสหพนธ

สาธารณรฐเยอรมน และญปน กไดรบแนวคดนไปบญญตไวใน Civil Code ของตน และยงมผลใช

บงคบอยจนกระทงปจจบนน

ในกฎหมายแพงและพาณชยของไทย แตแรกทไดมการราง บรรพ 1 เรองบคคลและ บรรพ

2 เรองหน เมอปพทธศกราช 2466 ไดน าหลกในเรองการโอนสทธเรยกรองมาไวอยในเรองหนดวย โดย

แตแรกไดรบอทธพลของกฎหมายสาธารณรฐฝรงเศสมาเปนสวนใหญ โดยมรายละเอยด ในภาค 3 โอน

หน ลกษณะบทเบดเสรจทวไป และลกษณะ 2 ซงหลกกฎหมายดงกลาวมสวนคลายคลงกบหลก

กฎหมายการโอนสทธเรยกรองของประเทศอน และทใชอยในกฎหมายไทยปจจบน เพราะ เมอป

พทธศกราช 2468 ไดมการแกไขปรบปรงหลกกฎหมายน และไดน าเอาหลกกฎหมายของญปนและของ

เยอรมนมาใชโดยการแกไขเพมเตมนนไดกระท าโดย น าหลกในมาตรา 266 และมาตรา 267 มาแกไข

เปนมาตรา 303 ปจจบน และน ามาตรา 271 และมาตรา 272 มาแกไขเปน มาตรา 307 ปจจบน และ

มาตรา 273 เดม มาแกไขเปนมาตรา 308 ปจจบน และยกเลก มาตรา 268 มาตรา 270 มาตรา 274 – 279

เดมเสย สวนมาตราทไดบญญตหลกขนมาใหม ซงจะไดน ารายละเอยดมากลาวในบทตอไป เมอ

กฎหมายไทยรบเอาหลกของประเทศเยอรมนและญปนมาใชดงนน วธปฏบตการใช และแนวความคด

กตองเปนไปในท านองทคลายคลงกบประเทศทงสองดวย

เรองทนาสงเกต กคอ กฎหมายแพงและพาณชยของไทยเดมไดบญญต เรองโอนสทธ

เรยกรอง ไวในภาค 3 เรองโอนหน โดยกฎหมายเดมไดกลาวถงทงสทธของเจาหนและหนาทของลกหน

แตตอมาภายหลงเมอมการแกไขปรบปรงกฎหมายแพงและพาณชย พ.ศ.2468 ไดยกเลกค าวาหนาทของ

ลกหนและแยกการโอนสทธเรยกรองออกมาตางหากจากเรองโอนหน การโอนหนนนคงอยในลกษณะ

แปลงหนในกฎหมายปจจบนมากวา เพราะการแปลงหนเปนการโอนสทธและหนาทเชนเดยวกน แต

อยางไรกดในตวบทมาตรา 306 และมาตรา 309 ในเรองการโอนสทธเรยกรอง ยงใชค าวา “โอนหน”

DPU

10

แทนค าวา “โอนสทธ” แมแตในค าพพากษาฎกาท 162/2491 และค าพพากษาฎกาท 315/2494 กใชค าวา

“โอนหน” แทน “โอนสทธ” เชนเดยวกน ซงเกยวกบเรองน ม.ร.ว.เสนย ปราโมชเหนวาคงเปนเพราะ

ตองการใหถอยค าสอดคลองกบถอยค าในตวบททบญญตวา “จะพงตองช าระหนแกเจาหนคนหนงโดย

เฉพาะเจาะจง “ตามมาตรา 306 หรอ “อนพงตองช าระตามเขาสง” ตามาตรา 309 เพราะหนเปนค ากลาง

อนประกอบอยทงสทธและหนาท เมอตวบทบงเปนเรองสทธ จงบดเปนเรองหนาทไมได การโอน

หนาทไมมตวบทในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ฉบบปจจบนคงมแตในฉบบเกา นอกจากนนยง

มนกกฎหมายผทรงคณวฒหลายทาน เหนวาการโอนสทธเรยกรองเหมอนกบการโอนหน จงใชค าแทน

กนได

ดวยความเคารพตอค าพพากษาศาลฎกา และความเหนของนกกฎหมายผทรงคณวฒแต

ผวจยมความเหนวา นาจะแยกเรอง “โอนสทธ” และ โอนหน ออกจากกนใหเดนชดเพราะจ าท าใหผอาน

และผศกษาวชากฎหมายในรนหลงเกดความเขาใจไขวเขวและใชปะปนกน เพราะค าวา “โอนหน” ม

ความหมายกวาง เพราะ “หน” หมายถง “สทธ” และ “หนาท” ในตวเอง และ “หนาท” นน กฎหมายมได

ก าหนดใหแตลกหนเทาน นทมตอเจาหน เจาหนอาจมหนาทตอลกหนยอมได แตการโอนสทธ

หมายความเฉพาะ “สทธ” อยางเดยวไมไดรวมถงหนาทดวย หากใชค าวา “โอนหน” แทนค าวา “โอน

สทธ” อาจท าใหผอานเขาใจวา เปนการโอนทงสทธและหนาท อนเขาลกษณะการแปลงหนใหมตาม

กฎหมายมากกวาจะเปนการโอนสทธเรยกรอง จงเปนเหตหนงทท าใหผศกษากฎหมายหลายทานเขาใจ

วาการจะเปนการโอนสทธเรยกรอง กคอการแปลงหนนนเอง ทงทความจรงแบบทางปฏบตและผลทาง

กฎหมายของทงสองเรองตางกน

ดงนนผวจยจงไมเหนดวยกบการทจะน าค าวา “โอนหน” มาใชแทน “โอนสทธเรยกรอง”

หรอ น ามาใชปะปนกน เพอใหผอานเขาใจวาเหมอนกน เพราะอาจท าใหเกดความเขาใจผด และ

น าไปใชวนจฉยผดแบบและผลตามกฎหมายได

จากบทนผวจยไดอธบายใหเขาใจลกษณะและความหมายของสทธ ตามกฎหมายโดยเฉพาะ

เรองสถานะภาพของสทธเรยกรองตามกฎหมายวาแนวความคดของนกกฎหมายไทย เปรยบเทยบกบ

หลกกฎหมายแพงไทยวา สทธเรยกรองเปนทรพยสนเสมอไปหรอไม อยางไหนจะสมเหตผลและตรง

DPU

11

กบบทบญญตของกฎหมายมากกวากน ซงความเหนในเรองดงกลาวเพอเปนการแสดงความคดเหนและ

เสนอความคดเหนนนเพอใชเปนประโยชนในการพจารณาหลกและการโอนสทธเรยกรองในบทตอไป

ซงตางกบการโอนทรพยสนไมวาจะเปนแบบหรอผลของการโอนตามกฎหมาย รวมทงแนวความคดใน

การน าไปใชพจารณากฎหมายแพงและพาณชยลกษณะอนๆ ทอาจเกยวของกบทรพยสนและสทธ

เรยกรองเพอจะไดมการน ากฎหมายนนมาใชไดถกตองและบงเกดผลมากทสด แมวาอาจมนกกฎหมาย

หลายทานไมเหนดวยกบความเหนดงกลาว แตอยางนอยกชวยใหนกกฎหมายทานนนไดพจารณา

ความเหนในอกแงหนง ซงตางกบทศาลฎกาวางแนวไวแลวเรายดถอกนเรอยมา จนมไดค านงถง

ความคดในลกษณะอน

2.2 แนวคดทฤษฎเรองกฎหมายลกษณะหน

การศกษาความเปนมาทางประวตศาสตรของกฎหมายลกษณะหนนนจ าเปนตองเรมตน

กลาวถงความเปนมาทางประวตศาสตรของกฎหมายลกษณะหนในกฎหมายโรมนกอน เนองจาก

กฎหมายลกษณะหนของกฎหมายในหลายประเทศโดยเฉพาะอยางยงประเทศทอยในระบบกฎหมาย

ลายลกษณอกษร (Civil Law System) ดงเชน สาธารณรฐฝรงเศส สหพนธสาธารณรฐเยอรมน และ

สาธารณรฐอตาล ซงประมวลกฎหมายแพงเยอรมน คอ ทมาส าคญของประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยฉบบปจจบนของไทยโดยเฉพาะอยางยงในเรองหน ดงน น การศกษาความเปนมาทาง

ประวตศาสตรของกฎหมายลกษณะหนของโรมนกจะเปนสวนส าคญทจะท าใหเราเขาใจกฎหมาย

ลกษณะหนของไทยไดดยงขน อยางไรกตาม เราคงปฏเสธไมไดวากฎหมายเปนสวนหนงของ

พฒนาการทางสงคม เศรษฐกจและการเมองของประเทศ ดงนนการจะท าความเขาใจกฎหมายลกษณะ

หนของไทยใหเหมาะสมกบสงคมไทยกจ าเปนตองศกษาความเปนมาทางประวตศาสตรของกฎหมาย

ไทยในเรองดงกลาวดวย

DPU

12

2.3 แนวความคดพนฐานเรองของหนตามกฎหมายโรมน5

การศกษากฎหมายโรมนโดยแท (Pure Roman Law) นนเปนการศกษากฎหมายทเรมตน

พฒนา เจรญรงเรองและเสอมลงทโรมในชวงตงแต 753 ปกอน ค.ศ. จนกระทงถง ค.ศ.565 อนเปนป

แหงมรณกรรมของจกรพรรดจสตเนยน รวมเวลาทงสนประมาณ 13 ศตวรรษ ซงในชวงเวลาดงกลาว

กฎหมายโรมน เกดขน พฒนา เปลยนแปลงไปตามความเปลยนแปลงของสภาพสงคม เศรษฐกจและ

การเมอง กฎหมายโรมนนบวาเปนกฎหมายทมลกษณะส าคญคอเขาใจงาย มเหตผล เปนระบบ ตอบตอ

ปญหาทางกฎหมายไดทกเรอง จงเปนกฎหมายทมการน ามาศกษาใหมทเมองโบโลญญา ทางตอนเหนอ

ของสาธารณรฐอตาล และกอใหเกดระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ทงยงเปนกฎหมายทแพรหลายไป

ทวยโรปในราวศตวรรษท 14 และทายทสดเนอหาของกฎหมายโรมนทมการศกษาทโบโลญญา

กลายเปนสวนส าคญในการท าประมวลกฎหมายสมยใหมดวยโดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายของ

ประเทศทอยในระบบลายลกษณอกษร เชน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน ในสวนของประมวลกฎหมาย

แพง6 และโดยเฉพาะอยางยงในเรอง “หน”

2.3.1 ความหมาย

ใน Institutiones ของ จสตเนยน ใหความหมายของหนไววา “Obligatio est juris vinculum

quo necessitate adstringimur alicujus solvendae rei secundum nostrae civitatis juris” โดยอาจแยก

พจารณาความหมายเปนสวนๆ ดงน

Obligatio แปลวา “หน” หรอทปจจบนรจกในศพทภาษาองกฤษวา obligation

est หมายถง is ในภาษาองกฤษแปลในทนวา “คอ”

5 Arangio-ruiz V., Instituzioni di Diritto Romano Quattrodicesima edizione riveduta ristampata

analitica (Giovene : Napoli), 1984, p. 391 – 401 ; Talamanca M., Istituzione Di Diritto Romano (Giuffre : Milano),

1990, p. 634 – 635, ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน(ผลแหงหน), (กรงเทพมหานคร :

วญญชน), น. 18. 6 เพราะแมในหลายประเทศจะมทงประมวลกฎหมายแพงและประมวลกฎหมายพาณชยแยกกน แต

เฉพาะประมวลกฎหมายแพงเทานนทสบสายมาจากกฎหมายโรมน สวนประมวลกฎหมายพาณชยเกดจากกฎหมาย

ของพอคา (Iex mercatoria) อนเปนกฎหมายทเกดในชวงประมาณศตวรรษท 12 ในยโรปเพราะความจ าเปนทางการคา

DPU

13

juris หมายถง กฎหมาย

vinculum หมายถง ความผกพน

necessitate หมายถง ความจ าเปน

stringier หมายถง การบงคบไดแมขดกบเจตนาของลกหน

alicujus หมายถง ลกหน

solvendae หมายถง การช าระหน

rei หมายถง ทรพยหรอ res ในกฎหมายโรมน

secundum แปลวา ตาม

nostrae แปลวาของเราหรอ our ในภาษาองกฤษ

civitatis หมายถง โรมน

ดงนน ความหมายโดยรวม “หน” หมายถงความผกพนตามกฎหมายทลกหนจ าเปนจะตอง

ถกบงคบใหช าระหนดวยทรพยตามกฎหมายของโรมน

แตถาแปลความเชนนอาจไมครอบคลมกบวตถแหงหนอยางอนนอกเหนอจากการช าระหน

ดวยทรพยหรอเงน Prof.Arangio-ruiz จงเหนวาควรจะแปลความสวนของ หารช าระหนดวยทรพย ให

ถกตองตามเจตนารมณวาเปน “การช าระหนดวยพฤตกรรมบางอยาง”7

2.3.2 บอเกดแหงหน

ส าหรบในกฎหมายโรมน มความเหนในการแบงบอเกดแหงหนเปนสองแนวคอ

2.3.2.1 แนวของนกกฎหมายคนส าคญทใชชวตอยในชวงประมาณศตวรรษท 2 ชอ Gaio ซง

ในงานเขยนชนส าคญคอ Institutiones ของทานนนแบงบอเกดแหงหนออกเปน 3 บอเกด ไดแก

7 การแปลความหมายตามตวอกษรเชนนท าใหนกกฎหมายโรมนปจจบนตงขอสงเกตทค าวา “ทรพย”

ซงอาจไมครอบคลมกบหนกระท าการหรอหนงดเวนกระท าการ ทนกกฎหมายในระบบซวลลอวอธบายถงวตถแหง

หนในกฎหมายโรมนวาม 3 ประการคอ dare (สงมอบ) facere (กระท าการ) non facere (งดเวนกระท าการ)

รายละเอยดโปรดอานเพมเตมใน Arangio-ruiz V., supra note 1, p. 283 – 284 , ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ,

ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน (ผลแหงหน), (กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 19.

DPU

14

ก. หนทเกดจากสญญา (obligations ex contractu)

เนองจากในสมยโรมนยงมไดใหความส าคญกบค าเสนอ ค าสนองหรอกระบวนการในการ

กอใหเกดสญญาเชนในปจจบน แตนกกฎหมายโรมนใหความส าคญกบ “หน” วาสญญากอใหเกด

“หน” หรอไม การแบงประเภทของสญญาจงเปนการพจารณาวาสญญาในประเภทนนๆ กอหนจาก

อะไรเปนส าคญ สญญาในสมยโรมนจงแบงประเภทดงน

(1) สญญาซงหนเกดจากการสงมอบทรพย (Obligationes re contractae) ปจจบนเรยก

สญญาในประเภทนวาทรพยสญญา อนหมายความวาตราบใดทยงไมมการสงมอบทรพยหนจากสญญา

ประเภทนกไมอาจเกดได โดยสญญาในกลมนไดแก สญญายมใชคงรป สญญายมใชสนเปลอง สญญา

ฝากทรพย สญญาจ าน า เปนตน

(2) สญญาซงหนเกดจากการเปลงวาจา (Obligationes verbis contractae) ซงหมายความวา

สญญาประเภทนจะกอหนไดตองเกดจากการเปลงวาจาถามตอบดวยถอยค าทกฎหมายก าหนดระหวาง

บคคลสองคนและการเปลงวาจาตอกนนนตองเกดตอเนองเปนกรรมวาระเดยวกนโดยสญญาในกลมน

ไดแกสญญาฝายเดยวทเรยกวา “stipulation” เปนตน

(3) หนทเกดจากการท าเปนลายลกษณอกษร (obligationes litteris contractae) ซง

หมายความวาสญญาประเภทนจะกอหนไดตองเกดจากการท าเปนลายลกษณอกษร โดยตวอยางสญญา

ในกลมนอาจไมเปนทรจกในปจจบนจงขอไมกลาวถง

(4) หนทเกดจากความยนยอม (obligations consensus contractae) ซงหมายความวาทนทท

คสญญา “ยนยอม” เขาท าสญญาหรอทปจจบนรจกในลกษณะของการเสนอสนองตองตรงกน สญญาก

จะเกดขนสมบรณ และกอหนไดทนท โดยสญญาในกลมนไดแก สญญาซอขาย สญญาเชา สญญาจาง

ท าของ สญญาจางแรงงาน สญญาตงตวแทน สญญาจดตงหางหนสวน เปนตน

ข. หนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย (obligations exdelicto)

ส าหรบหนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายนนคอหนทพฒนามาเปนกฎหมาย

ลกษณะละเมดในปจจบน อาจจะมความแตกตางในหลกการเรองละเมดในเรองของฐานความคดอยบาง

เพราะละเมดในปจจบนเปนเรองของการเยยวยาผเสยหายใหกลบไปอยในสถานะเสมอนความเสยหาย

DPU

15

นนมไดเกดขนซงบางครงเรยกวาเปนการกลบคนสฐานะเดมกอนการถกละเมด สวนในกฎหมายโรมน

นนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายนแมพจารณาในดานของความรบผดทางแพงกมไดมวตถประสงค

เปนการเยยวยาผเสยหายแตมวตถประสงคในการลงโทษผทกระท าการอนมชอบดวยกฎหมาย

ส าหรบหนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายตามกฎหมายโรมน ไดแก

(1) การลกทรพย (furtum)

(2) การปลนทรพย (bona vi rapta)

(3) การท าใหเสยทรพย (damnum iniuria datum)

(4) การท ารายรางกาย

ค. หนทเกดจากการกระท าอนๆ ทไมใชหนในสองกรณแรก (varie causarum figurae)

ไดแก

(1) จดการงานนอกสง (negotiorum gestio)

(2) การช าระหนโดยไมมหน (solutio indebiti)

(3) การกอหนแกทายาทโดยธรรมเพอประโยชนของทายาทโดยพนยกรรม (legatum per

damnationem) เปนตน

2.3.2.2 แนวของจกรพรรดจสตเนยน แบงบอเกดแหงหนออกเปน 4 บอเกดคอ

ก. หนเกดจากสญญา (obligations ex contractu) กคอกรณเชนเดยวกบท Gaio แบงไวใน

กลมทหนง

ข. หนเกดจากการกระท าคลายสญญา (obligations quasi contractus) ไดแกกรณท Gaio จด

ไวในกลมทสาม ไดแก การจดการงานนอกสง ลาภมควรได

ค. หนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย (obligations ex delicto) เปนกรณเดยวกบ

ท Gaio จดไวในกลมทสอง

ง. หนทเกดจากการกระท าคลายการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย (obligations ex quasi ex

delicto) ไดแกกรณท Gaio จดไวไนกลมท 3 เปนกรณของหนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวย

กฎหมายทเกดจากการท างานของขนนางผบรหารความยตธรรม (jus honorarium) ซงปจจบนพฒนาไป

DPU

16

เปนความรบผดบนขอสนนษฐานของกฎหมายหรอซงบางครงนกกฎหมายไทยเรยกวาเปนความรบผด

เดดขาด

2.3.3 พฒนาการของความคดเรองหน

ในสมยโรมนยคโบราณนนไมรจกหลกเกณฑในเรอง “หน” เพราะความตองการของกลม

ชนดงเดมจะตดอยกบทดนและทรพยสนบางอยางทคอนขางจ ากด ระบบกฎหมายเกาทสดของโรมนนน

ไมรจกหลกเกณฑเรองของสทธเรยกรอง รจกแตเพยงหลก mancipium8 หรอทเรยกวาหลกอ านาจเหนอ

หรออ านาจครอบง าของหวหนาครอบครว (paterfamilias) ทมทงตอบคคลในครอบครว ไมวาจะเปน

ภรยา บตร หลาน เหลน หรอมตอทรพย เชน ทาส

แตตอมา การช าระหนจะตองมหลกประกนทางขอเทจจรงอนจะมผลตอเจตนาในการช าระ

หนของลกหนใหตองช าระหน ซงหลกประกนดงกลาวอาจเปนไดทงการสงมอบทรพยหรอสงมอบคน

ไวเปนประกนและทรพยหรอคนนนจะยงอยทเจาหนจนกวาลกหนจะช าระหน

ตอมา เมอมการยมเงน การสงมอบคนหรอทรพยเปนประกนหนนนมลกษณะเปนแบบพธ

มากขนอนเปนการประกนทมผลทางกฎหมายดวยมใชมเฉพาะผลทางขอเทจจรงดงเชนในอดตวธการน

เรยกวา nexum ซงตองท าตามแบบพธทตองใชตาชงทเรยกวา mancipatio และดวยการทความผกพนใน

การประกนหนตอเนอตวรางกายของลกหนนนใชกนมาก ในหวงเวลาทมการเตบโตทางเศรษฐกจของ

อาณาจกโรมน ความคดเรอ nexum จงกอปญหาใหกบสงคมโรมนอยางมากและในทสดกถกยกเลกไป

ในป 326 กอน ศรสตศกราช โดยกฎหมายชอ lex poetelia papiria de nexis9

8 Del Giudice F. & Beltrani B., (a cura di) Nuovo Dizionario Giuridico Romano, II edizione (Esselibri

– Simone : Napoli), p. 342, ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน(ผลแหงหน),

(กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 21. 9 เปนกฎหมายทผานสภาประชาชนในป 326 กอน ค.ศ.เปนกฎหมายทมความส าคญมากเพราะเกยวกบ

nexum แลแมจะไมสามารถยกเลกระบบ nexum ไปเสยทเดยว กไดลดการบงคบบนเนอตวรางกายไปยางนอยพลเมอง

โรมนทอยภายใต nexum กไมตองถกจองจ าดวยโซ และเปนครงแรกของประวตศาสตรโรมนทเปดทางไปสความคด

ของการบงคบช าระหนบนกองทรพยสนของลกหนแทนการบงคบช าระหนบนตวบคคลหรอเนอตวรางกายของลกหน

DPU

17

เกดรปแบบใหมของหนทเรมแพรหลายกอนท nexum จะถกยกเลกไปและเปนรปแบบท

ไดรบความนยมมากกวา เพราะกอเฉพาะความผกพน ในลกษณะทเรยกวา “obligation” ซงปจจบน

แปลวา “หน” โดยวธการของการกอความผกพนนกคอการท า sponsio หรอการกอหนดวยการแปลง

วาจาถามตอดวยถอยค าทกฎหมายก าหนด โดยการกลาวถามตอบนนตองตอเนองเปนกรรมวาระ

เดยวกนระหวางเจาหนลกหน กอความผกพนเทานน ลกหนจงยงเปนอสระอยจนกวาลกหนจะไมช าระ

หน กอาจถกบงคบบนเนอตวรางกายของลกหนไดดวยกระบวนการของการบงคบคดทเรยกวา manus

initio ถงขนอาจบงคบขายลกหนใหตกเปนทาสไดหรออาจฆาลกหนทงเสยกได

ดงนน lex poetelia papiria de nexix นอกจากจะยกเลกหลก nexum แลวตอมายงไดสราง

หลกการใหมคอหลกความรบผดของลกหนดวยกองทรพยสนของตนเอง สงผลใหเจาหนสามารถบงคบ

ช าระหนไดจากกองทรพยสนของลกหนดวยกองทรพยสนของตนเอง สงผลใหเจาหนสามารถบงคบ

ช าระหนไดจากกองทรพยสนของลกหนไมใชบงคบบนเนอตวรางกายของลกหนอกตอไป

ดวยเหตทเดม “หน” ถอวาเปนความผกพนสวนตว ความสมพนธทางหนจงไมอาจตกสบไป

ถงทายาทไดไมวาจะเปนความสมพนธดานเจาหนหรอความสมพนธดานลกหนกตามจนกระทง “หน”

พฒนาไปในบงคบบนกองทรพยสนได จงยอมรบใหความสมพนธทางหนนสามารถตกทอดทางมรดก

ได

2.3.4 หนในธรรมตามกฎมายโรมน

เนองจากตามกฎหมายโรมน “หน” เปนความผกพน “ตามกฎหมาย” ทลกหนตองช าระหน

ใหแกเจาหน อนหมายถงเจาหนม “สทธ” ทจะฟองบงใหลกหนตามกฎหมายไดดงนน ในกรณใดท

ความผกพน “ตามกฎหมาย” ไมมกไมอาจเรยกไดวาม “หนตามกฎหมาย” ได แตในบางครงอาจมหน

หรอความผกพนท “เคยเปน” “ความผกพนตามกฎหมาย” ในอดตมากอน แตดวยเหตผลบางประการ

ความผกพนดงกลาวไดสญเสย “การบงคบ” ไดตามกฎหมายไป แตเนองจาก “หน” ทเคยมยงสรางความ

ผกพน “ทางใจ” ตอไปไดแมบงคบกนตามกฎหมายไมได นกกฎหมายโรมนจงเรยกหนดงกลาวนวา

รายละเอยดโปรดอานใน Del Giudice F. & Beltrani S., (a cura di) Nuovo Dizionario Giuridico Romano (simone

Napoli), p. 319

DPU

18

“หนในธรรม” หรอ “หนตามหนาทศลธรรม” เพอเปดโอกาสใหลกหนทมหนทางใจนสามารถเลอกท

จะช าระหนเองได และเปดโอกาสทจะใหเจาหนไดรบช าระหน อนสงผลใหทายทสด หนทเคยมตาม

กฎหมายเมอมการช าระกจะระงบสนไปไดเชนกน

นกกฎหมายโรมนไดใหลกษณะของหนในธรรมไวดงนคอ

1. เปนหนทมพนฐานอยบนหลกเหตผลตามธรรมชาตหรอ naturalis ratio หรอหนบน

พนฐานของความรสกผดชอบชวด มใชบนพนฐานของกฎหมาย

2. เปนหนทมโครงสรางของหนตามกฎหมายคอมความเปนเจาหนลกหน มตวหนคอสาย

สมพนธระหวางบคคลสองฝาย

3. เปนหนทมลกษณะทางทรพยสน

4. เปนหนทขาดเครองมอทางกฎหมายทจะบงคบใหลกหนช าระหนได

5. เปนหนทแมบงคบไมได แตลกหนอาจยอมช าระหนเองได และถาลกหนช าระหนแลว

ลกหนกจะเรยกคนโดยอางวาไมมหนไมได

6. เปนหนทอาจถกแปลงหนใหมได

เจาหนฟองบงคบใหทาสหรอบตรช าระหนตามกฎหมายไมได เพราะส าหรบทาสเปน

“ทรพย” ไมใชบคคลไมอาจเปนคความในกระบวนพจารณาและไมอาจเปนเจาของทางทรพยสนได

ส าหรบบตรแมเปนบคคล แตโดยหลกของกฎหมายโรมน บตรไมเปนเจาของทรพยสนเพราะทรพยสน

ทงหมดจะเปนของหวหนาครอบครวหรอ paterfamilias หากบตรไปกอหน บตรกไมอาจช าระหนได

เชนกน ดงนนเจาหนจงฟองเรยกใหทาสหรอบตรช าระหนตามกฎหมายไมได แตถาทาสหรอบตรช าระ

หน หวหนาครอบครวกไปเรยกคนไมได นกกฎหมายโรมนเรยกหนของทาสหรอบตรนวาหนในธรรม

หรอหนตามหนาทศลธรรมดวย

2.3.5 วตถแหงหนตามกฎหมายโรมน

วตถแหงหนตามกฎหมายโรมนนนในสมยดงเดมคอ “ตวลกหน” ดวย แตพฒนาการตอมา

กลาวถง “วตถแหงหน” วาม dare,

DPU

19

ก. dare หมายถง หนในการโอนกรรมสทธของทรพยสงหนง หรอหนทจะกอใหเกดการ

โอนทรพยสทธ หนกรณนเกดจากการกระท าทชอบดวยกฎหมายทเกดดวยความตงใจ หนอยางอนถอ

เปนกรณทสองหมด

ข. facere หมายถง หนในการโอนการครอบครอง และการคนการครอบครอง

ค. non facere หมายถง หนงดเวนกระท าการ

ในกฎหมายโรมน การโอนกรรมสทธในกรณของสญญาซอขายไมถอวาเปนวตถแหงหน

เพราะกรรมสทธในทรพยสนไมวาจะเปนทรพยสนประเภทใดกตามจะโอนกตอเมอไดมการท าตาม

แบบพธทกฎหมายก าหนดเทานน การโอนกรรมสทธจงมใชหนทลกหนจะตองท าแตอยางใด แตเหตท

วตถแหงหนในการ dare นน หมายถงการโอนกรรมสทธนน อธบายไดวาหนประเภทนอาจมาจากการ

ท า stipulatio10 คอการกอหนดวยการเปลงวาจา มใชหนทเกดจากการซอขายกนตามปกต เพราะการท า

stipulatio นอาจกอหนไดทกประเภททง dare, facere และ non facere11

ปจจบน12 ประเทศทใชระบบสญญาเดยวดงเชน สาธารณรฐอตาลนน หนทจะตอง dare นน

หมายถง

(1) หนในการสงมอบทรพย อนหมายถงการทลกหนสละการครอบครองหรอสละการ

ยดถอตวทรพย ซงหนนจะใชกบกรณของสญญาเดยวเชนการซอขายทรพยเฉพาะสงทกรรมสทธโอน

10 ในกฎหมายโรมน stipulatio เปนสญญาปากเปลาซงสามารถกอหนใดๆ กไดเพยงดวยการเปลงวาจา

เทานนโดย stipulatio นนอาจใชค าใดๆ กไดทมลกษณะเปนค ามน ขอเพยงผใหค ามนจะตองตอบดวยถอยค าเดยวกบท

เขาถาม เชนคณใหค ามนวาจะใหเงนฉนหนงรอยใชไหม ผใหค ามนตอบวาฉนใหค ามน เปนตน, รายละเอยดโปรดอาน

เพมเตมใน “Stipulatio” nell Enciclopedia Treccani in WWW.treccani.it/enciclopedia/stipulatio retrieve in 5 October

2016 11 Ibidem, ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน (ผลแหงหน),

(กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 24. 12 Giorgianni M, supra note 5, p.83 ss., Torrente A. & Schlesinger P., Manuale di Diritto Privato

(Giuffre : Milano), 1981, p. 406 , ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน(ผลแหงหน),

(กรงเทพมหานคร : วญญชน), น 24.

DPU

20

ไปทนททคสญญายนยอมเขาท าสญญากนแลว ซงการสงมอบทรพยนหมายถงทงการสงมอบเงนการสง

มอบทรพยเฉพาะสงและการสงมอบสนคา

(2) หนในการโอนสทธ ในกรณทยงไมเปนทรพยเฉพาะสง หนทจะตอง dare นหมาย

รวมถงการโอนสทธกลาวคอการท าใหลกหนไดสทธในตวทรพยไปดวยการก าหนดตวทรพยใหเปน

ทรพยเฉพาะสงดวย

(3) หนในการสงทรพยคน

สวนหนในการ facere นน หมายถงหนในการท า “ผลงาน” ใหเจาหน ไมรวมการสงมอบ

ทรพยซงไดแก หนในการท างานใหส าเรจของผรบจางท าของหรอหนในการท างานตามทนายจาง

มอบหมายในสญญาจางแรงงาน เปนตน

ทายทสด หนทจะตอง non tacere นนหมายถง หนงดเวนกระท าการ เชน งดเวนจะไมผลต

สนคาหรอเครองจกรแขงในบางเขต เปนตน

2.3.6 การบงคบช าระหนในกฎหมายโรมน

การบงคบช าระหนนนมรปแบบเปลยนไปตามกาลเวลาทเปลยนแปลงไป โดยในเบองแรก

การบงคบช าระหนอยบนเนอตวรางกายของลกหน ตอมาการบงคบช าระหนเปลยนไปเปนการบงคบ

ช าระหนบนกองทรพยสนของลกหนดวยกฎหมายชอ lex poetelia papiria โดยมวธการในการบงคบ

ช าระหนบนกองทรพยสนของลกหนม 2 วธคอ

(ก) การขายทรพยท งหมดของลกหนเพอน าเงนมาช าระหน กระบวนการนเรยกวา

“bonorum venditio”

(ข) การน าทรพยของลกหนออกขายรายชนจนกวาจะครบจ านวนหน กระบวนการนเรยกวา

“bonorum distratio”

2.3.7 ความระงบแหงหน13

ความระงบแหงหนตามกฎหมายโรมนสามารถแบงออกไดเปน 2 กลมใหญคอ

13 Arangio-ruiz V., supra note 1. p.391ss. ; Tamalanca M., supra note 1, p.634ss., ศนนทกรณ(จ าป)

โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน (ผลแหงหน), (กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 25.

DPU

21

2.3.7.1 ความระงบแหงหนโดยผลของกฎหมาย (Ipso Jure : Jus Civile)

อนเปนความระงบแหงหนโดยอตโนมตเมอมการกระท าทกฎหมายก าหนดวาใหหนระงบ

และกฎหมายนตองเปนกฎหมายโรมนหรอ Jus Civile เทานน ส าหรบความระงบแหงหนตามกฎหมาย

โรมนมหลายวธ

ก. หนระงบดวยการช าระหนตามแบบพธ (Solution)

เนองจากในกฎหมายโรมนโบราณนน การกอหนตองท าตามแบบพธ เชนดวยวธการทใช

ตาชง (Mancipatio) เมอจะระงบหนดวยการช าระหนจงตองท าดวยแบบพธเดยวกนเมอท าตามแบบพธ

แลวถอวาหนระงบไปดวยการช าระหน แตหากมไดท าตามแบบพธใดๆ แมมการช าระหนและเจาหนรบ

ช าระแลวกไมสงผลใหหนนนระงบสนไปแตอยางใดเพราะถอเทากบยงไมมการช าระหนทมผลตาม

กฎหมายนนเอง

ข. หนระงบดวยการทเจาหนยอมรบวามการช าระหน (Acceptilatio)

เมอเจาหนยอมรบวาลกหนช าระหนแลว ไมวาในความเปนจรงลกหนจะไดช าระหนนน

หรอไมกตาม หนนนกระงบสนไปเชนเดยวกน ซงการทเจาหนยอมรบวาลกหนช าระหนแลวนอาจเกด

ได 2 วธคอ

(2.1) การประกาศยอมรบดวยวาจา

(2.2) การยอมรบเปนลายลกษณอกษรดวยการบนทกในสมดบญชอนถอเปนแบบทเปนลาย

ลกษณอกษรประการหนงของกฎหมายโรมนดวย

ค. หนระงบดวยการทหนเกลอนกลนกน (Confusio)

เมอความเปนเจาหนและลกหนมารวมอยในตวคนคนเดยวกน สายสมพนธทางหนหรอตว

หนยอมไมมอยอกตอไป หนนนจงระงนสนไปดวยการเกลอนกลนกน

ง. หนระงบดวยความตาย หรอการตกเปนคนขาดความสามารถ (Capitis Deminuitio) ของ

ลกหน

เนองจากหนในกฎหมายโรมนในยคแรกๆ นนผกพนอยบนเนอตวรางกายของลกหนเมอ

ลกหนตาม หนนนจงระงบสนไปดวยความตายของลกหน จงไมอาจไปบงคบช าระหนบนเนอตว

DPU

22

รางกายของทายาทของลกหนได ในลกษณะท านองเดยวกน หากลกหนตกเปนคนขาดความสามารถ14

เชน ตกเปนทาส ทาสเปนทรพยไมใชคน เมอลกหนมใชบคคลอกความสามารถในการทจะใหลกหน

ช าระหนและใหมผลทางกฎหมายจงมอาจเปนไปไดอก หรอลกหนเสยสถานะของความเปนโรมน กจะ

ไมสามารถใชกฎหมายของโรมน กจะไมสามารถใชกฎหมายของโรมนหรอ jus civile กบเขาไดอกหรอ

เสยสถานะของความเปนหวหนาครอบครวกจะสงผลใหหนระงบไดดวยเชนเดยวกนเพราะเมอไมใช

หวหนาครอบครวนอกเหนอจากความสามารถในการช าระหนจะไมมแลว ความเปนเจาของกรรมสทธ

ในทรพยสนซงมไดเฉพาะหวหนาครอบครวกจะหมดตามไปดวย จงไมมทรพยสนทจะช าระหนไดอก

โดยสภาพ

จ. เจตนาทตรงขามกบเจตนาทกอหน อนเปนกรณทหนเกดจากสญญาทสมบรณดวยความ

ยนยอม สญญาจะผกพนตราบทความยนยอมยงมอย เมอความยนยอมนนลดนอยถอยลงเมอใด สญญา

ระงบและกสงผลใหหนนนระงบสนไปดวย

ฉ. หนระงบไปดวยค าพพากษาถงทสด (Litis Contestation)

เพราะเมอขอพพาทขนสศาลและศาลมค าพพากษาถงทสดแลว หนเดมทเปนคดความกน

นนกเปลยนสภาพไปเปนหนตามค าพพากษา หนเดมจงระงบสนไปดวยเหตน

ช. การแปลงหนใหม (Novatio) เปนการแทนทหนอนเดมดวยหนอนใหมหนอนเดมจง

ระงบสนไปเพราะเกดหนอนใหมแทน

2.3.7.1 ความระงบแหงหนดวยการยกขนตอส (Ope Exceptionis : Jus Honorarium)

ส าหรบความระงบแหงหนกลมนมใชกรณทหนจะระงบไปโดยอตโนมตดวยผลของ

กฎหมาย แตการทหนจะระงบไดนน ลกหนจะตองยกเหตบางอยางขนมาตอสจงจะท าใหหนระงบและ

เหตทมาจากขนนางผบรหารความยตธรรมทอยในต าแหนง praetors ก าหนดหลกกฎหมายใหยกขน

14 การพจารณาความสามารถของบคคลตามกฎหมายโรมนนน หมายถงบคคลดงกลาวตองทรงทง 3

สถานะดวยกนคอสถานะของความเปนคนอสระไมตกเปนทาส สถานะของความเปนพลเมองโรมน และสถานะของ

หวหนาครอบครว

DPU

23

ตอสได จงเรยกความระงบแหงหนในวธนอกชอหนงวาระงบไปตาม jus honorarium หรอตามกฎหมาย

ของผมต าแหนง ซงไดแก

ก. หนระงบไปดวยการหกกลบลบหน (Compensation)

หมายถงกรณทลกหนซงถกฟองเรยกใหช าระหนในหนรายหนงสามารถยกเอาสทธท

ตนเองเปนเจาหนในหนอกรายหนงอนมวตถแหงหนเปนอยางเดยวกนและถงก าหนดช าระแลวเชนกน

ขนตอสเพอขอหกลบกลบหนได เมอขอหกกลบลบหนแลวหนกจะระงบสนไปทงหมดหรอบางสวน

ตามแตจ านวนทขอหกกลบลบหนกนได ซงการยกขนตอสนท าไดเฉพาะในระหวางการพจารณาคด

เทานน

ข. หนระงบไปดวยขอตกลงทจะไมเรยกช าระหน (Pactum de Non Potendo)

หมายถงกรณขอตกลงทมไดท าตามแบบในกฎหมายของโรมน (Jus Civile) ซงขอตกลง

ดงกลาวนนยอมไมอาจบงคบตามกฎหมายโรมนได แตเพอความเปนธรรม practor ยอมใหลกหนยกเอา

ขอตกลงนขนตอสเจาหนเพอไมตองช าระหนได

ค. หนระงบไดดวยการประนประนอมยอมความ (Transaction)

หมายถงกรณทเจาหนและลกหนมาตกลงตางยอมผอนผนกน สงผลใหหนเดมระงบและเกด

หนใหมตามสญญาประนประนอมยอมความ ดงน หากเจาหนในหนเดมมาฟองเรยกใหช าระหน ลกหน

สามารถยกสญญาประนประนอมยอมความนขนเปนขอตอสได

ง. หนระงบไปดวยการยกอายความขนเปนขอตอส (Preascriptio Longi Temporis)

หมายถงกรณทเจาหนมไดใชสทธเรยกรองหรอฟองรองใหลกหนช าระหนจนลวงเลยเวลาท

กฎหมายก าหนดไวใหฟองรองได ในกรณนหนมไดระงบสนไปเอง เพราะนกกฎหมายโรมนเหนวา แม

เจาหนจะมไดใชสทธจนลวงเลยเวลาอนยาวนานเกนไป แตหากลกหนยอมช าระหนเองกนาจะท าได

และนาจะเปดโอกาสใหลกหนซงมหนอยและอยากช าระหนไดช าระ ดงนนเมอหนขาดอายความ หาก

เจาหนไปฟองใหลกหนช าระหน ลกหนสามารถยกเอาอายความขนเปนขอตอสได

วธการของความระงบแหงหนทงสองทางนนไดสงทอดมายงกฎหมายจากประเทศทสบสาย

มาจากกฎหมายโรมนหรอประเทศทอยในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) ดวย

DPU

24

2.4 แนวคดทฤษฎความเปนมาของหนตามกฎหมายไทย15

ตามกฎหมายเกาของไทยยงไมรจก “หน” ดงเชนทเปนอยในปจจบน ในกฎหมายเกาสญญา

ไมไดกอใหเกด “หน” ไมมความคดเรองการบงคบช าระหนทชดเจน เพราะการไมปฏบตตามสญญา

กอใหเกดการ “ละเมด”

ส าหรบ “หน” ตามกฎหมายเกาของไทยจงพบแตในสญญาก ซงมไดกอหนตามกฎหมายให

ผกตองคนเงนเชนในปจจบน เพยงแตกออ านาจบงคบในทางขอเทจจรงบนฐานของความรสกผดชอบ

ชวดในลกษณะทผใหกมาชวย “กหนา” ใหลกหนมเงนใชในยามยาก ลกหนจงตกอยในอ านาจบงคบ

ของเจาหนท งโดยเนอตวรางกายและทรพยสนของลกหน แมการกจะไมกอใหเกดผลบงคบทาง

กฎหมายตอลกหนในลกษณะเชนนนกตาม

ตอมา ความคดเรองของการกยมเงนเปนความคดในลกษณะทเปน “ทรพยสญญา” เชน

เดยวกบทรพยสญญาอนๆ ในยคนนไมวาจะเปนซอขาย เชาทรพย ยม ฯลฯ ดงนน จงเขาใจวาเมอผก

ไดรบเงนไปแลวกจะมหนาทตองคน

ส าหรบ “หน” ทใชกนอยในปจจบนและบญญตไวในบรรพ 2 ของประมวลกฎหมายแพง

และพาณชยนน ประเทศไทยของเรารบเอาแนวคดมาจากกฎหมายในยโรปอนจดยในประเทศทใช

ระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)หรอทเรยกวาประเทศทมกฎหมายทสบสายมาจาก

กฎหมายโรมน โดยประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 246616 ซงไดยกเลกไปโดยมไดใชนน

ไดรบความคดจากประมวลกฎหมายแพงสาธารณรฐฝรงเศสซงใชหลกของสญญามไดใชหลกของ “นต

กรรม” ไดใหความหมายของหนวา “อนวาหนนนโดยนตนยเปนความเกยวพนระหวางบคคลเดยวหรอ

หลายคน ฝายลกหน จ าตองสงทรพยสนกด หรอท าการ หรอเวนท าการใหแกบคคลเดยวหรอหลายคน

15 ชาญวทย เกษตรศร และวกลย พงศพนตานนท บรรณาธการ, “รายละเอยดโปรดอานเพมเตมใน

ร.แลงกาต,” ประวตศาสตรกฎหมายไทย, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553), น. 205-236. 16 พระสารสาสนประพนธ (ชน จารวสตร), กฎหมายแพงและพาณชยพสดาร (หน) ค าสอนชนปรญญา

โททางนตศาสตร พทธศกราช 2478 มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง, (กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2554),

น. 32-55.

DPU

25

อกฝายหนงเรยกวาเจาหน” ดวยเหตทหนมาจากสญญา นยามของหนจงเนนทคสญญาวามสองฝายเปน

ส าคญ แตตอมาในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปจจบนเดนตามแนวของประมวลกฎหมาย

แพงเยอรมนและใหความส าคญกบนตกรรมทกวางกวาสญญาท าใหการบญญตหรอนยามค าวา “หน”

แตกตางจากประมวลกฎหมายแพงฉบบป 2466 ดวยอาจมงหมายจะใหรวมสวนของนตกรรมดวย

ส าหรบประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปจจบนบญญตไวในมาตรา 194 วา “ดวย

อ านาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธเรยกใหลกหนช าระหนได อนงการช าระหนดวยงดเวนการอนใด

อนหนงกยอมมได”

ศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช 17 ใหความหมายวา “หนคอความผกพนทมผลทาง

กฎหมาย ซงบคคลฝายนงเรยกวาเจาหน ชอบทจะไดรบช าระหนมวตถเปนการกระท าหรองดเวน หรอ

สงมอบทรพยสนจากบคคลอกฝายหนงเรยกวาลกหน”

พระสารสาสนประพนธ (ชน จารวสตร)18 ใหขอสงเกตวา “หน” ไมใช “หนาท” และ

“หน” อาจเกดไดโดยไมตองมบคคล 2 ฝายมาตกลงท า “สญญา” ขนผกมดกน ความผกมดในกฎหมาย

ลกษณะหน อาจเกดโดยบคคลฝายเดยวท านตกรรมผกพนตวเองขนไวกอนเพอท าการช าระหนใหแกอก

ฝายทจะเกยวของเขามาในภายหลง อกประการหนง “หน” มไดยงผลใหเกดเฉพาะเรอง “ท าการ หรองด

เวนกระท าการ” และมไดจ ากนเฉพาะ “สงทรพยสน หรอกระท าการ งดเวนกระท าการ” เทานน”

ดงนน จากบทบญญตในมาตรา 194 ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปจจบน

มไดใหนยามของค าวา “หน” อก แตกลาวเพยงวาถามมลคอทมาทกอใหเกดหนแลวเจาหนกจะมสทธ

เรยกใหลกหนช าระหนได จงยงคงท าใหเขาไดอยวา “หน” ตองประกอบดวยเจาหนลกหน สวนวตถ

แหงหนเปนอะไรนนกมไดก าหนดชดเจนเขาใจไดวาเปน “การช าระหน” สวนการช าระหนจะเปนอะไร

ไดบางนนกมไดกลาวไว กลาวแตเพยงวาการงดเวนกเปนการช าระหนไดเทานน

17 เสนย ปราโมช, ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 1 พทธศกราช

2478 แกไขเพมเตม 2505, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520), น. 363. 18 พระสารสาสนประพนธ (ชน จารวสตร), อางแลวในเชงอรรถท 16, น. 35.

DPU

26

กฎหมายลกษณะหนในปจจบนมไดมความเปนมาจากกฎหมายเกาของไทยโดยตรงแตม

ทมาจากกฎหมายในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)ซงเปนกฎหมายทสบสายมา

จากกฎหมายโรมน การกลาวถงกฎหมายโรมนควบคไปดวยจะสงผลใหเกดความเขาใจระบบกฎหมาย

ไทยไดดยงขน และการทเขาใจทมาของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกสงผลใหเขาใจความคด

พนฐานของกฎหมายไทยดวยเชนกน

2.5 แนวคดและมาตรการทางกฎหมายไทยเกยวกบเรองการโอนสทธเรยกรอง

เนองจากหนคอความผกพนตามกฎหมายทลกหนตองช าระหนใหแกเจาหน ในอดตตงแต

สมยโรมน หนเปนความผกพนเฉพาะตวระหวางเจาหนและลกหนเทานนเพราะความผกพนทางหนและ

การบงคบช าระหนบงคบบนเนอตวรางกายของลกหน หนาทในการช าระหนของลกหนจงจะโอนไปให

บคคลอนไมได สทธในการไดรบช าระหนของเจาหนกโอนไปยงบคคลภายนอกไมไดเชนกน19 ไมวาจะ

เปนการโอนโดยเจตนาหรอการโอนโดยบทบญญตของกฎหมายดงเชนมรดกกตาม แตในปจจบน หน

มไดผกพนบนเนอตวรางกายของลกหนแตผกพนกบกองทรพยสน การเปลยนตวเจาหน ลกหนจงเกด

ไดโดยบทบญญตของกฎหมายดงเชนกรณของมรดกอนเปนกรณการเปลยนตวเจาหนลกหนโดยนตเหต

ประกอบกบพฒนาการของความเปลยนแปลงทางสงคมเศรษฐกจจงกอใหเกดความจ าเปนในการทจะ

เปลยนตวเจาหนหรอลกหนโดยอาศยเจตนาเชนกน ส าหรบการเปลยนตวเจาหนโดยอาศยเจตนาอาจเกด

จากการโอนสทธเรยกรอง หรอการแปลงหนใหม สวนการเปลยนตวเจาหนโดยบทบญญตของกฎหมาย

อาจเกดจากการรบชวงสทธ โดยการโอนสทธเรยกรองและการรบชวงสทธจะสงผลใหบคคลภายนอก

เขาไปแทนทเจาหนเดมเทานนไมสงผลใหหนเดมระงบไปแตอยางใด ในขณะทการแปลงหนใหมนนจะ

สงผลใหหนเดมระงบและเกดหนใหมตอเจาหนคนใหมสวนการเปลยนตวลกหนซงจะสงผลใหหนนน

ระงบสนไป สวนการเปลยนตวลกหนดวยการโอนหนระหวางลกหนเดมและบคคลภายนอกทจะเขามา

19 Arangio-ruiz V., Instituzioni di Diritto Romano Quattrodicesima edizione riveduta ristampata

analitica (Giovene : Napoli), 1984, p. 36-37, 401 , ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน

(ผลแหงหน), (กรงเทพมหานคร : วญญชน, ม.ป.ป), น. 18.

DPU

27

เปนลกหนใหมนนเคยมการบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 246620 แตมไดมการ

บญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบทใชในปจจบนแตอยางใด

2.5.1 ความเปนมาทางประวตศาสตร

ส าหรบความเปนมาทางประวตศาสตรของการเปลยนตวเจาหนลกหนโดยเจตนานนขอแยก

พจารณาเปน 2 กรณคอ

2.5.1.1 ความเปนมาทางประวตศาสตรของกฎหมายไทย

การเปลยนตวเจาหนและลกหนโดยเจตนาตามกฎหมายไทยนนมบญญตไวในประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2466 แลวทยอมใหโอนไดทงสทธและโอนไดทงหนาทตามมาตรา

266 แตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปจจบนกลบมบญญตไวเฉพาะเรองของการโอนสทธ

เรยกรองเทานน ไมมบญญตเรองการโอนหนอก

2.5.1.2 ความเปนมาทางประวตศาสตรของกฎหมายโรมน

เดมตามกฎหมายของโรมน (Jus Civile) แลว หนเปนสงทไมอาจโอนกนไดเพราะเปนเรอง

เฉพาะตวระหวางเจาหนและลกหนและการบงคบช าระหนบงคบบนเนอตวรางกายของลกหนเทานน

ตอเมอพฒนาการในเรองหนพฒนาไปสการบงคบช าระหนบนกองทรพยสนของลกหน จงยอมรบวา

อาจมการเปลยนตวไดทงดานเจาหนและลกหน แตการยอมรบนมไดเปนการยอมรบในลกษณะของการ

โอนสทธเรยกรองหรอโอนหนตามกฎหมายของโรมน (Jus Civile) แตอยางใด แตเปนการทนก

กฎหมายโรมนคดระบบเพอใหไดผลเปนการเปลยนตวลกหนเพอใหเหมาะสมกบสภาพสงคมเศรษฐกจ

ทเปลยนแปลงไป แตดวยความผกพนทางหนเปนความผกพนของลกหนกบเจาหนเทานน การตกลง

เปลยนตวเจาหนโดยการตกลงของเจาหนเดมและบคคลภายนอกซงจะมาเปนเจาหนใหมจงไมอาจมผล

ในมาตรา 266 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป พ.ศ.2466 บญญตวา “บนดาสทธของเจาหนและ

นาทของลกหนจะตองช าระหนนน ทานวาจะพงโอนกนไดเวนแตสภาพหนนนเองไมเปดชองใหโอนกน ฤาการโอน

หนจะตองหามตามกฎหมาย” หอจดหมายเหตแหงชาต, ร.6ย/18 เอกสารรชการท 6 กระทรวงยตธรรม, อางถงใน

ณภทร นยมแยม, “ปญหาทางกฎหมายของการโอนสญญา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2554).

DPU

28

ตอลกหนได เจาหนจะตองมอบหมายใหลกหนไปใหค ามนกบบคคลภายนอกวาลกหนจะช าระหน

ใหกบบคคลภายนอก โดยการใหค ามนนตองท าตามแบบพธทกอหนดวยการเปลงวาจาในรปของ

Stipulation อนเปนการเปลงวาจาดวยถอยค าทกฎหมายก าหนดระหวางลกหนและบคคลภายนอกกจะ

กอความผกพนตอลกหนทจะตองช าระหนใหกบเจาหนคนใหม วธการนเรยกในชอเฉพาะวา

Delegatio21 อนเปนการแปลงหนใหมประเภทหนง สวนการแปลงหนใหมดวยเปลยนตวลกหนกจะ

กระท าท านองเดยวกน โดยลกหนโอนหนาทในการช าระหนไปใหบคคลภายนอก แตล าพงการตกลง

ระหวางลกหนและบคคลภายนอกนนหามผลตอเจาหนไม หากเจาหนรบค ามนกจะกอความผกพนแก

ลกหนใหมทจะช าระหนใหเจาหนแทนลกหนเดม หนทลกหนเดมมตอเจาหนกจะระงบสนไป ทงนการ

ใหค ามนตองท าตามแบบพธทเรยกวา Stipulatio เชนเดยวกน วธการนเรยกในชอเฉพาะวา

Expromissio22 23

2.5.2 การเปลยนตวเจาหนดวยการโอนสทธเรยกรอง

แมโดยหลกการหวขอนคอ “การโอนสทธเรยกรอง” แตกฎหมายกลบใชค าวา “การโอน

หน” เปนการโอนสทธของเจาหนมากกวาทจะเรยกวาการโอนหนอนเปนการพจารณาดานของลกหน

ประเภทของการโอนสทธคอโอนดานเจาหนออกเปน 3 ประเภท ดงน

2.5.2.1 การโอนหนทตองช าระใหแกเจาหนคนใดคนหนงโดยเฉพาะเจาะจง

21 Del Giudice F. & Beltrani B. (a cura di) Nuovo Dizionario Giuridico Romano, II edizione Esselibri-

Simone : Napoli, p. 158, ศนนทกรณ(จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน (ผลแหงหน),

(กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 113. 22 Ibid, p. 200 , ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน (ผลแหงหน),

(กรงเทพมหานคร : วญญชน), น. 113.

23 ปจจบนในระบบกฎหมายอตาเลยนไดแยกหลกเกณฑของการโอนสทธเรยกรองเปนการเปลยนตว

บคคลดานเจาหน การใชหลก delegazione (delegation แบบโรมน) และ espromissione (expromissio แบบโรมน) ใน

ดานการเปลยนตวลกหน นอกเหนอจากการมหลกเกณฑเรองการแปลงหนใหมซงมเฉพาะการเปลยนตวลกหนเทานน

รายละเอยดโปรดอานใน Torrente A. & Schlesinger P., Manuale di Diritto Privato undicesima edizione (Giuffre :

Milano), 1984, p. 416ss

DPU

29

ลกษณะยงคงเปนการโอนสทธเรยกรองของเจาหนไปยงบคคลภายนอก เพยงแตในกรณน

สทธเรยกรองเปนสทธของเจาหนทมตวตนเจาะจงแนนอนวาเปนใคร เมอพจารณาจากดานลกหนจง

เรยกสทธเรยกรองประเภทนวาเปนสทธเรยกรองในหนทลกหนตองช าระหนใหแกเจาหนทรแนนอน

แลววาคอใครโดยเฉาะเจาะจง

2.5.2.2 การโอนหนทตองช าระตามเขาสง

ลกษณะยงคงเปนการโอนสทธเรยกรองของเจาหนไปยงบคคลภายนอก เพยงแตในกรณน

สทธเรยกรองเปนสทธของเจาหนทยงไมเจาะจงแนนอนวาเปนใคร เมอพจารณาจากดานลกหนจงเรยก

สทธเรยกรองประเภทนวาเปนสทธเรยกรองประเภทนวาเปนสทธเรยกรองในหนทลกหนตองช าระหน

ใหตามเขาสงคอตามทเจาหนคนแรกสง ซงยงไมรแนนอนวาจะสงใหช าระหนนใหใคร

2.5.2.3 การโอนหนอนพงตองช าระตอผอน

เปนกรณทบคคลใด “ถอ” สทธทแสดงไดดวยเอกสารบางอยาง ไมวาใครจะถอหรอจะโอน

ใหใครกตาม หากบคคลนนถอเกสารนนไวกถอวามสทธไดรบช าระหน

DPU

บทท 3

มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

ระบบกฎหมายของไทยไดรบอทธพลและแนวคดสวนใหญมาจากตางประเทศ ซงแม

ประเทศไทยจะใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) แตหลกและแนวคดตามระบบ

กฎหมายองกฤษหรอระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) กมอทธพลตอกฎหมายไทย

ไมนอย การจะเขาใจตวบทกฎหมาย จาเปนตองถงแนวคดและความเปนมาของแนวคดการโอนสทธ

เรยกรองในมลหนทงระบบกฎหมายลายลกษณอกษรและระบบกฎหมายจารตประเพณ แนวคดดงเดม

นนสญญากอใหเกดความผกพนกนเปนสวนตวระหวางบคคลผเปนคสญญาเทานน บคคลภายนอกไม

อาจอางสทธหรอถกบงคบใหปฏบตหนาทตามสญญาได กฎหมายโรมนเดมมหลกวา “บคคลภายนอก

ไมมสทธตามสญญา (Alteristipularinemopotest)” กฎหมายองกฤษกมหลกเดยวกนน ในกฎหมายจารต

ประเพณเรยกวาหลกความสมพนธเฉพาะตวของคสญญา ( Privity of Contract) ดวยเหตนเดมจงถอกน

วาสทธเรยกรองโอนกนไมได ตามหลกกฎหมายโรมนดงเดมนน เจาหนอาจบงคบเอากบเนอตวรางกาย

ของลกหนไดและถอวาหนระงบไปพรอมความตายของลกหน บคคลภายนอกจะมสทธตามสญญากแต

โดยวธการแปลงหนใหม หรอมอบอานาจใหบคคลภายนอกไปฟองคดแทน โดยใหผฟองคดไดรบ

ผลประโยชนไป ซงมผลคลายการโอนสทธเรยกรอง วธมอบอานาจใหฟองคดใชกนในประเทศองกฤษ

แทนการโอนสทธเรยกรองในสมยหนงเชนกน แตการมอบอานาจใหฟองคดมจดออนทวาหากผมอบ

อานาจตายลงหรอกลบใจเพกถอนอานาจเสยกอน หรอแอบไปรบชาระหน หรอปลดหนใหแกลกหน

เสยกอน ผรบมอบอานาจกจะไมไดรบชาระหน พระเจาจสตเนยนจงแกไขกฎหมายโรมนใหผรบโอน

สทธเรยกรองสามารถฟองคดไดในนามตนเองโดยไมตองรบมอบอานาจใหฟองคด ดวยความจาเปน

ทางการคาเพอความยตธรรม ทางระบบกฎหมายลายลกษณอกษรยกเวนหลกดงกลาวขนทละเลกนอย

ทงทเปนบทบญญตของกฎหมายและผลของการตความสญญาของศาลหลายประการ ขอยกเวนสาคญ

DPU

31

ทสดไดแกหลกกฎหมายสญญาเพอประโยชนบคคลทสาม ซงใชกนอยางกวางขวางในประเทศ

สาธารณรฐฝรงเศสและสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มใชแตกรณทมระบไวในสญญาโดยชดแจงแตรวม

ไปถงการตความสญญาใหบคคลแปลกหนาเขามารบประโยชนตามสญญา โดยถอวามขอสญญาเพอ

ประโยชนบคคลภายนอกโดยปรยายอกดวย นอกจากนยงเกดหลกกฎหมายทยอมใหบคคลมสทธฟอง

คดเองโดยตรงเมอมผลประโยชนพเศษเกยวกบการปฏบตตามสญญาของคสญญา เชน ยอมใหตวการ

ฟองบคคลทสามซงรบมอบอานาจไปกระทาการแทนตวแทน ใหผ เชาฟองเรยกคาเชาจากผเชาชวง

ปจจบนประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรมบญญตรบรองใหโอนสทธเรยกรองไดเปนหลก

ทวไปในประมวลกฎหมายแพง สวนกฎหมายจารตประเพณเกดขอยกเวนใหมการโอนสทธเรยกรอง (

Assignment of Chose in Action) ได 2 กรณ คอ กรณสวนราชการเปนผโอนหรอผรบโอนสทธเรยกรอง

และกรณของตวเงน ตอมาเกดหลกอควตยอมใหโอนสทธเรยกรองไดกวางขวางขน โดยถอวาสทธชนด

นเรยกวา “Chose in Action” เปนสทธในทางทรพยสนประเภทหนง จงโอนไดอยางทรพยสน ตอมา

Judicature Act, 1973 และ Law of Property Act, 1875 บญญตรบรองใหโอนสทธเรยกรองไดเปนการ

ทวไป คงมขอจากดอยบางกรณซงถอเปนขอยกเวน

3.1 มาตรการทางกฎหมายระหวางประเทศ

3.1.1 การโอนสทธเรยกรองตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการโอนสทธเรยกรองในการคา

ระหวางประเทศ ค.ศ.2001 (Convention on Assignment of Receivable in International Trade 2001)

หลกการใน Convention on Assignment of Receivable in International Trade 2001 น ม

แนวทางจากการทคณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต (United Nations

Commission on International Trade Law: UNCITRAL) ซงเปนหนวยงานของสหประชาชาตทมความ

เชยวชาญในการพฒนากฎหมายการคาระหวางประเทศไดจดทาอนสญญานขนโดยมวตถประสงคเพอ

ขจดปญหาและอปสรรคดานกฎหมายในการโอนสทธเรยกรองใหสามารถทาไดงายและรวดเรวขนอน

จะเปนผลใหผประกอบธรกจและสถาบนการเงนสามารถหาแหลงเงนทนในราคาและคาใชจายทตาลง

ได ซงอนสญญานจะใชบงคบกบการโอนสทธเรยกรองเปนสทธตามสญญาในการชาระเงนเปนตวเงน

DPU

32

โดยครอบคลมถงการโอนสทธเรยกรองประเภทตางๆทเปนสทธเรยกรองทางการคาในการซอขายหรอ

บรการทางธรกจ อนรวมไปถงการโอนสทธเรยกรองในธรกรรมทางการเงนสมยใหมจานวนมาก ไดแก

แฟคตอรงแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย และใหสนเชอสนบสนนโครงการ

3.1.1.1 หลกการสาคญของ Convention on Assignment of Receivable in International

Trade 2001

อนสญญานไดกาหนดหลกการทถอเปนหวใจสาคญคอการกาหนดวาคสญญาในสญญาน

ไมสามารถหามการโอนสทธเรยกรองได เนองจากจะเปนการขดขวางการไหลเวยนทางการเงน และไม

ควรสรางภาระใหแกผรบโอนในอนทตองตรวจสอบเอกสารแหงสทธเรยกรองแตละฉบบวามขอหาม

โอนหรอไม ซงกระบวนการในการตรวจสอบจะเปนการเพมคาใชจายใหกบผรบโอนโดยเฉพาะการทา

ธรกรรมทางการเงนสมยใหมทตองมการโอนสทธเรยกรองครงละจานวนมากๆ หรอรวมถงการโอน

สทธเรยกรองในอนาคต1 ดวย โดยอนสญญานมความมงหมายใหการโอนสทธเรยกรองสามารถทาได

งายเพอใหเจาหนสามารถหาแหลงเงนทนไดงายเพอนามาชาระหนโดยไมตองการใหการโอนสทธ

เรยกรองกระทบกระเทอนตอสทธหรอหนาทของลกหนทมอย นอกจากนนแลวอนสญญาดงกลาวยงมง

ประสงคคมครองบคคลทสามผรบโอน โดยทอนสญญากาหนดหลกเกณฑในการพจารณาผทมสทธ

ดกวา ในกรณทมการโอนสทธเรยกรองเดยวกนใหแกผรบโอนมากกวาหนงรายขนไปดวยวาผใดจะเปน

ผมสทธดกวา หรอเปนผมสทธจะไดรบกอนนนอนถอเปนประเดนปญหาสาคญในการพจารณาผมสทธ

ดกวา

3.1.1.2 การจดตงระบบจดทะเบยน

ระบบจดทะเบยนจะตองไดรบการจดตงขนเพอทาหนาทรบจดทะเบยนขอมลทเกยวกบการ

โอนสทธเรยกรอง แมวาการโอนสทธเรยกรองนจะไมใชการโอนสทธเรยกรองระหวางประเทศกตาม

โดยทระเบยบขอบงคบจะกาหนดขนโดยนายทะเบยนหรอหนวยงานทมอานาจควบคมและระเบยบ

ขอบงคบจะมการกาหนดลกษณะวธการทางานของระบบจดทะเบยนโดยละเอยดรวมถงขนตอนในการ

1 วลาวรรณ มงคละธนะกล, “อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการโอนสทธเรยกรองในการคาระหวาง

ประเทศ ค.ศ. 2001,” วารสารกฎหมายทรพยสนทางปญญา, น. 201(2546).

DPU

33

ดาเนนการ เพอแกปญหาเมอเกดขอพพาทเกยวกบการทางานของระบบจดทะเบยนดวยหลกการจด

ทะเบยนการโอนสทธเรยกรอง2

3.1.1.3 คณลกษณะของสทธเรยกรองทนามาจดทะเบยน3

1) การโอนสทธเรยกรองใดๆ มากกวาหนงรายการจากผโอนใหแกผรบโอน

2) การโอนสทธเรยกรองทยงมไดกระทาการ

3) การโอนสทธเรยกรองในอนาคต โดยไมคานงวาสทธเรยกรองดงกลาวจะมอยแลว ณ

เวลาทจดทะเบยนหรอไมกตาม

3.1.1.4 ผขอจดทะเบยน

บคคลใดๆ อาจขอจดทะเบยนขอมลเกยวกบการโอนสทธเรยกรองได ณ สานกงานทะเบยน

ตามระเบยบขอบงคบการจดทะเบยน4

2 Article 3

Establishment of a registration system

A registration system will be established for the registration of data about assignments, even if the

relevant assignment or receivable is not international, pursuant to the regulations to be promulgated by the registrar

and the supervising authority. Regulations promulgated by the registrar and the supervising authority under this

annex shall be consistent with this annex. The regulations will prescribe in detail the manner in which the

registration system will operate, as well as the procedure for resolving disputes relating to that operation. 3 Article 4

Registration

2. A single registration may cover one or more assignments by the assignor to the assignee of one or

more existing or future receivables, irrespective of whether the receivables exist at the time of registration. 4 Article 4

Registration

1. Any person may register data with regard to an assignment at the registry in accordance with this

annex and the regulations. As provided in the regulations, the data registered shall be the identification of the

assignor and the assignee and a brief description of the assigned receivables.

DPU

34

3.1.1.5 รปแบบการจดทะเบยน

1) ขอมลเกยวกบผโอนสทธเรยกรองและขอมลของผรบโอนสทธเรยกรองอนประกอบไป

ดวย ชอ ทอย

2) รายละเอยดตางๆ อนเกยวกบสทธเรยกรองทโอน ซงการจดทะเบยนการโอนสทธ

เรยกรองนอาจเปนการโอนสทธเรยกรองในปจจบนหรอทจะมในอนาคตกตาม จะตองระบรายละเอยด

เกยวกบสทธเรยกรองทโอนนน

3.1.1.6 ความมผลใชบงคบในการจดทะเบยน

การจดทะเบยนหรอแกไขเพมเตมจะมผลนบแตเวลาทขอมลทจดทะเบยนนไดรบการ

เปดเผยใหบคคลทวไปเขาสบคนได โดยผขอจดทะเบยนอาจระบระยะเวลาในการมผลบงคบใชของการ

จดทะเบยนไวดวย โดยสามารถเลอกจากระยะเวลาตางๆทมใหเลอกในระเบยบขอบงคบการจดทะเบยน

และสาหรบกรณทไมมการระบเวลาดงกลาวไวเปนการเฉพาะ ใหถอวาการจดทะเบยนมผลเปน

ระยะเวลา 5 ป5

3.1.1.7 ผลการจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรอง

1) การคมครองหน

การจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรองนถอการจดทะเบยนเปนสาคญดวยเหตดงกลาวระบบ

จดทะเบยนจงใหลกหนสามารถเขาสบคนรายละเอยดการจดทะเบยนไดเพอลกหนจะสามารถทราบถง

รายละเอยดการโอนสทธเรยกรอง ชอ ทอยของเจาหนหรอผรบโอนเพอลกหนสามารถชาระหนใหแก

เจาหนทแทจรงอนจะสงผลใหหนระงบได

5 Article 4

Registration

4. Registration or its amendment is effective from the time when the data set forth in paragraph 1 of

this article are available to searchers. The registering party may specify, from options set forth in the regulations, a

period of effectiveness for the registration. In the absence of such a specification, a registration is effective for a

period of five years.

DPU

35

2) การยกการโอนสทธเรยกรองขนยนลกหน

ระบบจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรองนถอหลกฐานทางทะเบยนเปนสาคญ ดงนนผรบ

โอนสทธเรยกรองทไดจดทะเบยนการโอนไวสามารถขอรบผลการสบคนทางทะเบยนเปนลายลกษณ

อกษรจากสานกงานทะเบยนและสามารถใชเปนพยานหลกฐานไดและในกรณทไมมพยานหลกฐานอน

มาหกลาง ใหถอวาผลการสบคนดงกลาวเปนหลกฐานของขอมลทเกยวกบการสบคนนน โดยใหรวมถง

ขอมล วนเวลาจดทะเบยน และลาดบการจดทะเบยน ซงหลกฐานดงกลาวผรบโอนสทธเรยกรอง

สามารถยกขนยนลกหนได

3) การคมครองบคคลภายนอก

การทระบบจดทะเบยนใหมการบนทกขอมลบางประการในการโอนสทธเรยกรองลงใน

ระบบทะเบยนของทางราชการโดยความสมครใจของผขอจดทะเบยน วตถประสงคสาคญเพอเปนการ

คมครองสทธบคคลภายนอก โดยเปนการแจงใหบคคลภายนอกทราบวามการโอนสทธเรยกรองเกดขน

แลว และเพอวางแนวทางในการตดสนขอพพาทเกยวกบลาดบสทธระหวางผรบโอนหลายรายในกรณท

สทธเรยกรองดงกลาวมผลสมบรณเทาเทยมกน

ระบบจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรองนจะมผลเมอบคคลภายนอกสามารถเขาสบคน

ขอมลทจดทะเบยนโดยบคคลใดๆ สามารถเขาสบคนขอมลของสานกทะเบยนไดตามรายละเอยดท

ปรากฏในรายการจดทะเบยนและมสทธขอรบผลการสบคนเปนลายลกษณอกษรได 6 ซงในการให

บคคลภายนอกสามารถสบคนไดเปนการสรางความมนใจใหแกบคคลภายนอก และการสบคนดงกลาว

ไมถอเปนการละเมดขอมลความลบทจาเปนเกยวกบการทาธรกรรมทางการเงนเนองจากขอมลทเปดให

6 Article 5

Registry searches

1. Any person may search the records of the registry according to identification of the assignor, as

set forth in the regulations, and obtain a search result in writing.

2. A search result in writing that purports to be issued by the registry is admissible as evidence and

is, in the absence of evidence to the contrary, proof of the registration of the data to which the search relates,

including the date and hour of registration.

DPU

36

สบคนได สานกงานทะเบยนเปนขอมลทมขอบเขตจากด โดยเฉพาะอยางยงขอมลทสบคนไดเปนขอมล

ทจาเปนในการพสจนลาดบสทธ อนไดแก วนเวลาการจดทะเบยน รวมถงลาดบสทธในการจดทะเบยน

4) การยกการโอนสทธเรยกรองขนยนบคคลภายนอก

ดงทไดกลาวมาการใชระบบจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรองนถอหลกฐานทางทะเบยน

เปนสาคญ ดงนนหากผรบโอนไดดาเนนการจดทะเบยนโอนสทธเรยกรองอยางถกตองครบถวนลงใน

ระบบทะเบยนแลวยอมสามารถยกการโอนสทธเรยกรองดงกลาวขนยนบคคลภายนอกได

5) การกาหนดลาดบสทธระหวางผรบโอนสทธเรยกรองหลายราย

ในบรรดาผรบโอนสทธเรยกรองหลายรายทไดรบโอนสทธเรยกรองอยางเดยวกนจากผ

โอนรายเดยวกนนน การกาหนดลาดบสทธจะเปนไปตามลาดบกอนหลงของการจดทะเบยนขอมลการ

โอนโดยไมคานงถงเวลาในการโอนสทธเรยกรอง แตหากไมมการจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรอง

การกาหนดลาดบสทธจะอางองกบเวลาในการโอนสทธเรยกรอง

6) การกาหนดลาดบสทธระหวางผรบโอนและผบรหารแผนของผโอนในกระบวนการ

ลมละลายหรอเจาหนของผโอน

หากมการจดทะเบยนการโอนสทธเรยกรองกอนการเรมตนของกระบวนการฟองลมละลาย

เกยวกบทรพยสนและกจการของผโอนหรอกอนเรมตนของกระบวนการอายดสทธเรยกรองทอยใน

ความครอบครองของผโอนแลว ผรบโอนจะมสทธเหนอกวาเจาหนของผโอนดงนนผรบโอนจะไดรบ

ชาระหนกอนเจาหนไมมประกน

3.2 มาตรการทางกฎหมายตางประเทศ

3.2.1 มาตรการทางกฎหมายตางประเทศในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)

(1) กฎหมายญปน

ระบบกฎหมายญปนซงใชประมวลกฎหมายแพง ไดมบทบญญตในเรองการโอนสทธ

เรยกรองไวในบทบญญตมาตรา 466-473 ซงเปนเรองการโอนสทธเรยกรองในกรณทวไปนอกจากน

ญปนซงมววฒนาการในการทาธรกรรมทางการเงนสมยใหมจานวนมาก ยงมการบญญตกฎหมายพเศษ

DPU

37

ขนมา ซงเปนบทบญญตอนเกยวกบการโอนสทธเรยกรองในการทาธรกรรมทางการเงนสมยใหม เพอ

ใชเปนกฎเกณฑพเศษสาหรบการทาธรกรรมทางการเงนสมยใหม อาท การแปลงสนทรพยเปน

หลกทรพย การทาแฟคตอรงซงถอวาเปนกฎหมายทเออตอการโอนสทธเรยกรองเปนจานวนทงยงให

การคมครองผลงทนจากกรณผโอนสทธเรยกรองลมละลาย มกระบวนการในคมครองบคคลทสาม ลด

ขนตอนทางกฎหมาย ชวยแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนจากการโอนสทธเรยกรองรวมถงการรองรบตอ

รปแบบการโอนสทธเรยกรองตางทจะมขนในธรกรรมทางการเงนสมยใหมเหลาน อาท การโอนสทธ

เรยกรองในอนาคต เปนตน

กฎเกณฑการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงญปน7

1. เงอนไขการโอนสทธเรยกรอง

โดยหลกตามประมวลกฎหมายแพงญปน สทธเรยกรองทกประเภทสามารถโอนกนไดเวน

แตสภาพแหงหนไมเปดชองใหโอน8 ไดแก สทธเรยกรองทเปนการเฉพาะตวสทธเรยกรองในการไดรบ

คาอปการะเลยงด เปนตน

สาหรบเงอนไขในการโอนสทธเรยกรองใหชาระหนแกเจาหนคนใดคนหนงโดย

เฉพาะเจาะจงนน กฎหมายไมไดกาหนดแบบพธไว การโอนสทธเรยกรองจงสามารถโอนกนไดและม

ผลสมบรณทนททคสญญาสองฝาย ไดแก ผโอนและผรบโอนไดแสดงเจตนาตองตรงกนในการโอน

7 Hiroshi Oda. Basic Japanese Law. pp. 107 – 108; Becker. Annotated Civil Code of Japan. pp. 73 –

80. 8 The Civil Code of Japan

Article 466 “An Obligation – right may be assigned unless its nature does not permit assignment.

The provision of conceding Paragraph do not apply when the parties concerned have made a

contrary expression of intention. But such expression of intention cannot be set up against third persons in good

faith.

สทธเรยกรองสามารถโอนกนได เวนแตสภาพแหงหนไมเปดชองใหโอน

ความในวรรคกอนไมใชบงคบหากคสญญาตกลงกนไวเปนอยางอน แตการตกลงเชนวานนไม

สามารถยกขนตอสบคคลภายนอกผสจรตได

DPU

38

โดยจะทาเปนหนงสอหรอไมกได อกทงไมมขอกาหนดวาจะตองสงมอบเอกสารหรอหลกฐานแหง

สทธตอกน

2. การนาผลการโอนสทธเรยกรองขนยนตอบคคลอน

2.1 การยกขนยนลกหน

การจะยกการโอนสทธเรยกรองนนขนยนลกหนหรอบคคลภายนอกไดเมอผโอนไดม

หนงสอบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนไดใหความยนยอมเปนหนงสอในการโอนนนตาม

บทบญญตประมวลกฎหมายแพงญปน มาตรา 467 วรรค 19

2.2 การยกขนยนบคคลภายนอก

การโอนสทธเรยกรองจะสามารถยกขนยนบคคลภายนอกไดตอเมอผโอนไดบอกกลาวการ

โอนแกลกหนหรอลกหนไดใหความยนยอมดวยในการโอน โดยการทาเปนหนงสอทมการบนทกเวลา

ระบชดเจนเปนทางการหรอเปนเอกสารซงรบรองโดยเจาพนกงานผมอานาจและระบวนทแนนอนใน

หารบอกกลาวตามประมวลกฎหมายแพงญปน มาตรา 467 วรรค 2

การทผโอนกบผรบโอนตกลงโอนสทธเรยกรองกนมผลใหสทธเรยกรองโอนผานมอจากผ

โอนไปยงผรบโอนทนท แตการจะยกขนตอสลกหนไดตอเมอลกหนรถงการโอนแลว ไมวาจะโดย

วธการทผโอนบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนยนยอมดวยในการโอนโดยการยกขนตอส

9 The Civil Code of Japan

Article 467 “The assignment of an obligation performable to a specified creditor cannot be set up

against the debtor, or other third persons, unless the assignor has notified the fact to debtor or the letter has

consented thereto.

The notification or consent of the preceding Paragraph cannot be set up against theirs parsons other

than the debtor unless it is made by an instrument bearing an authenticated date.”

การโอนสทธเรยกรองไมอาจยกขนยนลกหนหรอบคคลภายนอก เวนแตผโอนไดบอกกลาวการโอน

สทธเรยกรองไปยงลกหนหรอลกหนไดใหความยนยอมในการนนแลว

การบอกกลาวหรอใหความยนยอมตามวรรคกอนไมอาจยกขนยนบคคลภายนอกได เวนแตการบอก

กลาวหรอใหความยนยอมนนไดทาเปนเอกสาร ลงวนท รบรองโดยเจาพนกงาน

DPU

39

ลกหนน คอการทผ รบโอนเรยกใหลกหนชาระหน และการโอนสทธเรยกรองทจะยกขนตอส

บคคลภายนอกไดตอเมอการบอกกลาวหรอใหความยนยอมนนไดทาเปนหนงสอลงวนทและรบรอง

โดยเจาพนกงานผมอานาจ ซงการบอกกลาวการโอนหรอการใหความยนยอมดงกลาวเปนเกณฑในการ

พจารณาสทธของบคคลภายนอก โดยบคคลภายนอกทไดรบความยนยอมจากลกหนกอนยอมมสทธ

ดกวาผอน

โดยบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงญปนกาหนดวาในการอางการโอนสทธเรยกรอง

ยนบคคลภายนอกนน มาตรา 467 วรรค 2 ใหถอหลกวาผทบอกกลาวการโอนกอนมสทธดกวา ดงเชน

หลกกฎหมายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย

3. ผลทางกฎหมายของการโอนสทธเรยกรอง

กรณทลกหนไดใหความยนยอมโดยไมอดเออน แมวามกรณทยกขนเปนขอตอสผโอนไดก

ตาม ลกหนไมอาจยกกรณเหลานนขนตอสผรบโอนได10

10 Article 468 When the debtor has given the consent of the preceding Article without making any

reservation, even when there are circumstances which could have been setup against the assignor, they cannot e set

up against the assignee. But if the debtor has paid anything to the assignor in order to extinguish the obligation it can

be recovered, or if he has incurred any obligation to the assignor, he may regard it as non-existent.

When the assignor has merely notified the assignment to the debtor, the letter may set up against the

assignee any defense which he coals have set up against the assignor previous to the receipt of such notification.

มาตรา 468 “หากลกหนไดรบความยนยอมตามความในมาตรากอนโดยมไดอดเออน แมจะมกรณทอาจ

ยกขนเปนขอตอสผโอนไดกตาม ลกหนกไมอาจยกกรณเหลานนขนเปนขอตอสผรบโอนไดเชนกน แตถาเพอใหระงบ

หนลกหนไดมอบทรพยสทนแกผโอน ลกหนยอมมสทธไดรบทรพยสนนนคน หรอเพอการนนลกหนรบภาระเปนหน

อยางหนงอยางใดขนใหม ใหถอวาหนนนไมไดกอขนเลย

ในกรณทผโอนเพยงแตไดรบคาบอกกลาวการโอนตอลกหน ลกหนยอมสามารถยกเอากรณทตนอาจใช

เปนขอตอสผโอนกอนทจะไดรบคาบอกกลาวมาเปนขอตอสผรบโอนได”

DPU

40

กรณทลกหนเพยงไดรบคาบอกกลาวลกหนยอมสามารถยกเอากรณทอาจใชยกเปนขอตอส

ผโอนขนตอสผรบโอนได

(2) กฎหมายสาธารณรฐฝรงเศส

การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายสาธารณรฐฝรงเศสไมมแบบ สญญาสมบรณเมอผโอน

กบผรบโอนแสดงเจตนาตองตรงกน แมตามประมวลกฎหมายแพงสาธารณรฐฝรงเศส บญญตใหการ

โอนสทธเรยกรองจะตองสงมอบเอกสารหลกฐานแหงสทธ แตศาลสาธารณรฐฝรงเศสตความวา การ

โอนสทธเรยกรองสมบรณโดยไมตองสงมอบเอกสารหลกฐานแหงสทธหากคกรณตกลงกนเชนนน แต

การโอนสทธเรยกรองจะใชยนบคคลภายนอกไดกตอเมอบอกกลาวการโอนไปยงลกหนโดยทาเปน

เอกสารของนายอาเภอ หรอใหความยนยอมโดยทาเปนเอกสารของโนตารพบลก กอนหนานนหาก

ลกหนชาระหนใหแกเจาหนกอนบอกกลาวแกลกหนหรอกอนลกหนใหความยนยอมลกหนหลดพน

จากหน อยางไรกตามผรบโอนฟองคดไดแมยงไมไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนยงไมได

ยนยอมโดยถอวาการฟองคดเปนการบอกกลาวการโอนแกลกหนแลว

(3) กฎหมายสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายสหพนธสาธารณรฐเยอรมนอยในรปแบบนตกรรมค

ความสมบรณในนตกรรมการโอนสทธเรยกรองแยกอยตางหากจากนตกรรมทเปนมลเหตแหงการโอน

ไมวานตกรรมทเปนมลเหตแหงการโอนจะไมสมบรณดวยประการใด กไมกระทบกระเทอนถงนต

กรรมการโอนสทธเรยกรอง เชน ลกหนโอนสทธเรยกรองเพอประกนหนแกเจาหน หากภายหลงลกหน

ชาระหนแลวสญญาโอนสทธเรยกรองกยงสมบรณ

ในสวนของแบบการโอนสทธเรยกรองสมบรณเมอผโอนกบผรบโอนแสดงเจตนาตอง

ตรงกน ไมตองทาเปนหนงสอหรอแบบพธอนใด ผรบโอนเขาเปนเจาหนคนใหมแทนเจาหนเดมทนท

ไมจาตองบอกกลาวการโอนไปยงลกหน หรอตองใหลกหนยนยอมดวยแตถาลกหนไมรถงการโอน

แลวลกหนชาระหน ลกหนหลดพนจากหน หรอกหากผโอนฟองใหลกหนชาระหนแลว และศาล

พพากษาใหลกหนชาระหนแกผโอนแลวผรบโอนไมอาจเรยกใหลกหนชาระหนอกได และลกหนอาจ

ยกขอตอสทมตอผโอนขนตอสผรบโอนได

DPU

41

เมอการโอนสทธเรยกรองสมบรณทนททแสดงเจตนาตองตรงกนระหวางผโอนกบผรบ

โอนโดยไมตองทาตามแบบ ถาผโอนนาไปโอนตอใหบคคลอน ผรบโอนรายแรกยอมมสทธดกวาไม

คานงวาผรบโอนรายหลงจะสจรต เสยคาตอบแทนหรอไดบอกกบาวการโอนตอลกหนกอนหรอไม แต

หากลกหนชาระหนใหแกผรบโอนรายหลงโดยไมรการโอนรายแรก ลกหนหลดพนจากหน

3.2.2 มาตรการทางกฎหมายในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System)

(1) กฎหมายสหรฐอเมรกา

ตามกฎหมายของมลรฐตางๆ ในสหรฐอเมรกา สทธเรยกรองโอนไดเสมอ ยกเวนการโอนท

ขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หรอ ขดตอเจตนาคกรณ สวนสทธเรยกรอง

ทเปนการเฉพาะตวโอนไดกแตไดรบความยนยอมจากลกหนเทานน สทธเรยกรองทเปนการเฉพาะตว

ไดแก สทธเรยกรองทโดยสภาพมแตเจาหนเทานนทจะเรยกใหชาระหนไดสทธเรยกรองทลกหนตอง

ชาระหนหากมเหตการณไมแนนอนเกดขน แลวการโอนจะเพมโอกาสใหเหตการณเกดขน สทธ

เรยกรองทการโอนจะทาใหหนาทของลกหนเปลยนแปลงไป และสทธเรยกรองตามสญญาตางตอบ

แทนทการโอนจะทาใหลกหนไดรบชาระหนตอบแทนนอยลง

วธการโอนนนไมมแบบการโอนสมบรณเมอแสดงเจตนา และไมตองบอกกลาวการโอน

แตหากลกหนชาระหนแกผโอนโดยไมรถงการโอนลกหนเปนอนหลดพนจากหนแตถาลกหนชาระหน

แกผโอนทงๆ ทรวาสทธเรยกรองโอนไปแลว ลกหนตองชาระหนอกครงหนง

ในกฎหมายแพงของอเมรกาไดปรากฏหลกการโอนสทธเรยกรองใน The Restatement

Cantracts,Section11 150 ความวา

(1) “ผลการโอนสทธเรยกรอง” อยางหนง คอ ทาใหสทธไดรบชาระหนจากลกหนของผ

โอนสนสดลงและผรบโอนไดรบสทธชาระหนเชนนน

11 Smith and Roberson’s,Business Law,(St pual,Minn.West Publishing Co.1971), p.23.,

ไกวล ชมวฒนา, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรอง,” (วทยานพนธมหาบณฑต, 2528), น. 62.

DPU

42

(2) การโอนสทธเรยกรองจะไมเปนผลเนองจากเงอนไขของสทธ การเพกถอนโดยผโอน

เนองจากขาดเหตจงใจหรอเหตผลอนหรอตกอยในบงคบของกฎหมายเรองการฉอฉลในการโอนสทธ

เรยกรองนน

นอกจากน ไดกาหนดหลกไวใน The Uniform Commercial Code.Sect122-210 ซงม

หลกการดงน

(3) ถาไมไดตกลงกนเปนอยางอน สทธตางๆของผโอนและผรบโอนสามารถโอนกนได

นอกจากการโอนนนจะเปลยนแปลงวตถแหงหนของคสญญา หรอ เปนการเพมภาระหรอความเสยงแก

ผรบโอนนนโดยสญญาหรอทาใหโอกาสไดรบชาระหนตอบแทนสนไปและสทธทจะไดรบคาเสยหาย

ในกรณทผดสญญา และสทธในการฟองใหชาระหนทงหมดของผโอนสามารถโอนได

(4) การโอนสทธเรยกรองตามสญญาหรอสทธตางๆภายใตสญญา หรอการโอนสทธ

ลกษณะทวไปทมลกษณะใกลเคยงกนถอเปนการโอนสทธเรยกรอง เวนแตขอกาหนดหรอสภาพของ

สญญาระบไวเปนอยางอน

(5) การโอนสทธเรยกรองตองไมเปนการโอนสทธเรยกรองทเปลยนหนาทของคสญญา

หรอเพมความเสยงและภาระใหเกดขนกบคสญญาและผโอนจะตองไมทาลายโอกาสทผรบโอนจะได

รบชาระหนตอบแทน โดยสทธและหนาทตามสญญาทเปนคณสมบตสวนบคคล (Personal Nature)เปน

สทธทหามโอนตามกฎหมายเวนแตคสญญาจะไดตกลงยนยอมไว อนไดแก ความชานาญพเศษ อาชพ

พเศษ เปนตน13

(6) กฎหมายแพงเอมรกาไมไดระบแบบการโอนสทธเรยกรองไวโอยเฉพาะ ดงนน จง

สามารถโอนโดยการทาเปนหนงสอหรอดวยวาจากได แตเพอปองกนสทธของผรบโอน ผรบโอนหรอ

12 Harold F.Rusk, Business Law, p.1115., ไกวล ชมวฒนา, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการโอนสทธ

เรยกรอง,” (วทยานพนธมหาบณฑต, 2528), น. 62.

13 The Uniform Commercial Code.Sect132-210

DPU

43

ผรบมอบอานาจของผรบโอนจะตองสงคาบอกกลาวแกลกหนเพราะหากลกหนไมไดรบคาบอกกลาว

และไดชาระหนแกเจาหนเดมไป ลกหนยอมหลดพนจากหนนน

ตามหลกกฎหมายตางประเทศดงไดศกษามานน การโอนสทธเรยกรองนนไมมแบบ การ

โอนสมบรณเมอผโอนกบผรบโอนแสดงเจตนาตองตรงกน แมตามประมวลกฎหมายแพงสาธารณรฐ

ฝรงเศส จะกาหนดแบบพธวาตองสงมอบเอกสารสทธเรยกรองนนการโอนจงจะสมบรณ แตศาล

สาธารณรฐฝรงเศสกตความวา ถาคความมเจตนาใหการโอนสมบรณแมจะยงไมสงมอบเอกสารเชนวา

นน การโอนกสมบรณไดทนท สวนการบอกกลาวการโอนไปยงลกหนนน แมตามประมวลกฎหมาย

แพงสาธารณรฐฝรงเศสกตความวา ถาคความมเจตนาใหการโอนสมบรณแมจะยงไมสงมอบเอกสาร

เชนวานน การโอนกสมบรณไดทนท สวนการบอกกลาวการโอนไปยงลกหนนน แมตามประมวล

กฎหมายแพงสาธารณรฐฝรงเศสจะกาหนดแบบพธการการบอกกลาวและการใหความยนยอมของ

ลกหนไว แตศาลสาธารณรฐฝรงเศสกลบตความวาใหถอวาการฟองคดเปนการเปนการบอกกลาวการ

โอนเชนกน สวนกฎหมายขององกฤษ เยอรมนและสหรฐอเมรกา ไมจาตองบอกกลาวการโอนกใชยน

ลกหนได แตถาการไมบอกกลาวกอความเสยหายแกลกหน เชน ลกหนชาระหนไปแลวลกหนยอมหลด

พนจากหน หรอหากลกหนมขอตอสตอผโอน กยงคงยกขนตอสผรบโอนได จะเหนไดวากฎหมาย

พฒนาไปในแนวทางทตดขนตอนและแบบพธออก โดยยงคงคมครองคกรณทกฝาย โดยเฉพาะลกหน

และบคคลภายนอกซงไมใชคสญญาการโอนสทธเรยกรอง การตความของศาล ทตความมงไปตาม

จดประสงคของนตกรรมมากกวาเครงครดในแบบพธตามตวบทกฎหมาย

3.3 มาตรการทางกฎหมายไทย

3.3.1 มาตรการทางกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรการทางกฎหมายในเรองการโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายไทย แยกประเภท เปน

3.3.1.1 การโอนสทธเรยกรองหรอโอนหนทตองชาระใหแกเจาหนคนใดคนหนงโดย

เฉพาะเจาะจง

DPU

44

1. ลกษณะของการโอนสทธเรยกรองหรอโอนหนทตองชาระใหแกเจาหนคนใดคนหนง

โดยเฉพาะเจาะจง14

การทเจาหนซงมสทธทจะเรยกใหลกหนชาระหนนนไดโอนสทธในการไดรบชาระหนไป

ใหบคคลภายนอกเพอใหบคคลภายนอกเขามาสวมสทธทจะรบชาระหนแทน การโอนสทธเรยกรองจง

มลกษณะเปนเพยงการเปลยนตวบคคลทจะไดรบชาระหน คอเปลยนเฉพาะตวเจาหน ในลกษณะท

บคคลภายนอกเขามาแทนทเจาหนเดมในหนอนเดม ความสมพนธทางหนจงยงคงอยตอไปหาไดระงบ

ไปแตอยางใดไม

2. เหตทกอใหเกดการโอนสทธเรยกรอง

2.1 สญญาโอนสทธเรยกรองโดยไดรบคาตอบแทน15 หรอสญญาซอขายสทธเรยกรอง เรยก

งายๆ วาเปนสญญาซอขายสทธอนเปนสญญาไมมชอ มใชสญญาซอขายภายใตบทบญญตในมาตรา 453

แตประการใด

2.2 สญญาโอนสทธเรยกรองโดยไมไดรบคาตอบแทนหรอสญญาโดยเสนหาสทธเรยกรอง

14 ดตวอยางคาพพากษาศาลฎกาท 4561/2545 ตอนท 11 หนา 2244 ในการเบกเงนคาจางทกงวดจากจาเลย

โจทกจะมหนงสอสงมอบงานและขอเบกเงนจากจาเลยแลวบรษท ค. จะมหนงสอขอรบเงนแทนโจทก เพอนามาหก

ชาระหน สวนทเหลอกตองคนโจทก แมตามหนงสอขอรบเงนจะใชขอความวาโจทกโอนสทธรบเงนคาจางใหแก

บรษท ค. แตตามเจตนาของคกรณหาใชเปนการโอนสทธเรยกรองกนไม เปนเพยงโจทกมอบอานาจใหบรษท ค. รบ

เงนแทนเทานน ; คาพพากษาฎกาท 5065/2547 ตอนท 6 หนา 1155 การทรฐมนตรวาการกระทวงการคลงโดย

คาแนะนาของธนาคารแหงประเทศไทย เหนชอบการดาเนนการตามโครงสรางการรวมกจการระหวางธนาคารสหธ

นาคารจากด (มหาชน) โจทกและบรษทเงนทน 12 บรษทโดยอาศยอานาจตามพระราชบญญตประกอบธรกจเงนทน

ธรกจหลกทรพยและธรกจเครดดฟองซเอร พ.ศ.2522 มาตรา 67 จตวา และพระราชบญญตการธนาคารพาณชย พ.ศ.

2505 มาตรา 38 จตวา จงเปนการรวมโดยผลของกฎหมายดงกลาว มใชการรวมกจการและโอนสทธเรยกรอง

โดยทวไป 15 ดตวอยางคาพพากษาศาลฎกาท 2408/2551 ตอนท 4 หนา 700 จาเลยท 1 โอนสทธเรยกรองทมตอ

ลกหนของตนใหแกโจทก และโจทกตกลงชาระคาตอบแทนจากการรบโอนสทธเรยกรองใหแกจาเลยท 1 เปนการโอน

สทธเรยกรองตามมาตรา 303 และ 306 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

DPU

45

2.3 สญญาโอนสทธเรยกรองเพอเปนการชาระหน

เหตทการโอนสทธเรยกรองเพอชาระหนตองมาจากการตกลงกนเพราะเจาหนไมจาตองรบ

ชาระหนเปนอยางอนจากทไมไดตกลงกน ดงนน การโอนสทธเรยกรองตองมาจากการตกลงกนเปน

สญญา16 การโอนสทธเรยกรองดวยเจตนาของเจาหนผโอนทตองการโอนเทานนนาจะไมเพยงพอทจะ

กอใหเกดการโอนสทธเรยกรองเพราะบคคลภายนอกอาจไมรบโอนกได โดยหลกเหตผลการโอนสทธ

เรยกรองของผโอนจงตองมการรบโอนดวยเสมอ

3. ลกษณะของสทธเรยกรองทจะโอน

3.1 ลกษณะของสทธเรยกรองทโอนได17

16 เชนเดยวกบความเหนของทานศาสตาจารยไพโรจน วายภาพ รายละเอยดโปรดอานใน ไพโรจน วาย

ภาพ, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย หน, พมพครงท 8 (กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษา

กฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2552), น. 384., และเชนเดยวกบในกฎหมายอตาล ซงบญญตไวชดเจนในประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1260 วา “การโอนสทธเรยกรองคอสญญา” รายละเอยดโปรดอานใน Torrente A. &

Schlesinger P., supra note 5, p.417. 17 ดตวอยางคาพพากษาศาลฎกาท 147-148/2544 เลมท 1 หนา 34 (สานกงานศาลยตธรรม) โจทกท 1 ทา

หนงสอโอนสทธเรยกรองในการไดรบเงนจากจาเลยตามสญญาซอขายชมสายเทเลกซ; คาพพากษาฎกาท 3044/2545

เลมท 5 หนา 133 สานกงานศาลยตธรรม โจทกโอนสทธเรยกรองทจะไดรบเงนคาทดนเพมขนตามคาพพากษาใหแกผ

รอง; คาพพากษาฎกาท 6334/2550 ตอนท 9 หนา 1699 แมลกหนผดนดชาระหนแลว สทธเรยกรองทมตอลกหนกยง

โอนได และแมผรบโอนจะมไดมสวนไดเสยในมลหนทรบโอน สทธเรยกรองนนกโอนได เพราะมาตรา 303 วรรค

หนงและมาตรา 306 วรรคหนง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดหามไว; คาพพากษาฎกาท 10335/2550 ตอนท

11 หนา 2227 หางหนสวน ร. โอนสทธเรยกรองเงนคาจางกอสรางถนนใหโจทก; คาพพากษาฎกาท 799/2551 เลมท 3

หนา 54 (สานกงานศาลยตธรรม) การทโจทกผใหเชาทดนทาหนงสอโอนสทธทจะไดรบคาเชาจากจาเลยใหแก

ธนาคาร; คาพพากษาฎกาท 7683/2552 ตอนท 11 หนา 2035 การทจาเลยท 1 มหนงสอแจงโอนสทธเรยกรองในหนคา

ขายสนคาไมวาหนในปจจบนหรออนาคตทจาเลยท 5 ตองชาระแกจาเลยท 1 ใหโจทกแมจะมการบอกกลาวไปยง

จาเลยท 5 แลวกตาม แตการทจาเลยท 1 ไมไดสงมอบสนคารายการท 1,4 และ 5 แมเปนรายการทรวมอยในสทธ

เรยกรองทโอนกตามศาลฎกาวนจฉยวาเปนการทจาเลยท 1 โอนสทธเรยกรองตอจาเลยท 5 เกนกวาสทธเรยกรองท

จาเลยท 1 มตอจาเลยท 5 สวนทเกนนจาเลยท 5 จงไมตองรบผดตอโจทก

DPU

46

ตามบทบญญตในมาตรา 303 วรรคหนงบญญตวา “สทธเรยกรองนนทานวาจะพงโอนกน

ได เวนไวแตสภาพแหงสทธนนเองจะไมเปดชองใหโอนกนได” ดงนน โดยหลกการสทธเรยกรองใดๆ

กตามทเจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนของตนชาระหนยอมโอนไดทงสน แตกตองอยภายใตหลกการ

ทวาสทธเรยกรองทโอนไดนนตองเปนสทธเรยกรองในหนทสมบรณ

ถาสญญาทกอหนนนตกเปนโมฆะบางสวน สวนทจะโอนไดกคอสวนของหนทสมบรณ

เทานนละเอยดไดดงน

(ก) สทธทมมลมาจากบอเกดใดกได ไมวามาจากมลนตกรรมสญญา มลละเมดมลจดการ

งานนอกสง มลลาภมควรได

(ข) สทธทมวตถแหงหนเปนประเภทใดกได ไมวาจะเปนกระทาการ งดเวนกระทาการ หรอ

สงมอบทรพยสน

3.2 สทธเรยกรองทโอนไมได

แมโดยหลกการ สทธเรยกรองใดๆ ทเจาหนสามารถเรยกใหลกหนชาระหนแกตนไดจะเปน

สทธเรยกรองทโอนได แตกฎหมายกกาหนดขอยกเวนของสทธเรยกรองทโอนไมไดไว 3 กรณดวยกน

ดงน

(ก) สทธเรยกรองทโดยสภาพแหงสทธนนเองไมสามารถทจะโอนได ตามมาตรา 303 วรรค

หนง ซงบญญตวา “สทธเรยกรองนนทานวาจะพงโอนกนได เวนไวแตสภาพแหงสทธนนเองจะไมเปด

ชองใหโอนกนได”

สาหรบสทธเรยกรองทโดย “สภาพแหงสทธ” โอนไมไดนนกหมายถงสทธเรยกรองทเปน

สทธเฉพาะตวของเจาหนหรอเจาหนเทานนทมสทธจะเรยกรองใหลกหนชาระหนไดดวยเหตผลพเศษ

บางประการ สทธเรยกรองทโดยสภาพแหงสทธโอนไมไดกไดแก สทธในการเรยกคาสนไหมทดแทน

ทไมเปนตวเงนตามมาตรา 446 หรอสทธในการไดรบคาอปการะเลยงดตามกฎหมายมาตรา 1598/41

สทธในการเรยกคาสนไหมทดแทนทไมเปนตวเงนนน มาตรา 446 บญญตวา “ในกรณทา

ใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณทาใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคา

สนไหมทดแทนเพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได

DPU

47

และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธ

นนแลว

อนงหญงทตองเสยหายเพราะผใดทาผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนกยอมมสทธเรยกรอง

ทานองเดยวกนน”

โดยสทธในการเรยกคาสนไหมทดแทนทไมเปนตวเงนตามมาตรา 44618 แยกเปน 2 กรณคอ

1) กรณของผเสยหายทไดรบความเสยหายตอรางกาย อนามยหรอเสรภาพและความเสยหาย

สวนหนงทไดรบคอความทกข เจบปวด อบอาย อนเปนความเสยหายทไมอาจกาหนดไดชดเจนแนนอน

วาเทาไรเหมอนกบคารกษาพยาบาลทเหนชดเจนวากบาท คาสนไหมทดแทนความเสยหายทไดรบความ

ทกขเจบปวด อบอายนเปนคาสนไหมทดแทนความเสยหายทไมเปนตวเงน ซงเฉพาะผเสยหายเทานนท

มสทธเรยกรองได เนองจากหากผเสยหายตาย ทายาทจะมาเรยกรองคาสนไหมทดแทนทไมเปนตวเงน

โดยอางวาตนไดรบความทกขเจบปวดอบอายไมได เพราความทกขเจบปวดอบอายเปนเรอเฉพาะตว

ของผเสยหายเทานน

2) กรณของผเสยหายทเปนหญงและถกกระทาจากการทาผดอาญาเปนทรศลธรรม เชน ถก

ขมขน ความทกข อบอาย เจบปวดนกเปนเรองสวนตวทหญงผเสยหายเทานนไดรบและเฉพาะเขา

เทานนจงมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนทไมเปนตวเงนได แตหากสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทน

ทไมเปนตวเงนน น ผทาละเมดไดยอมรบทจะชดใชใหอนเปนการรบสภาพโดยสญญาแลว สทธ

เรยกรองดงกลาวเปนสทธเรยกรองทเปลยนฐานมาเปนสทธเรยกรองตามสญญาจงเปนสทธเรยกรองท

สามารถโอนใหบคคลภายนอกได หรอหากผเสยหายทมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนทไมเปนตว

18 รายละเอยดโปรดอานเพมเตมใน ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, คาอธบายกฎหมายลกษณะละเมด

จดการงานนอกสง ลาภมควรได พรอมคาอธบายในสวนของพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2539

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจาก

สนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 และกฎหมายใหมทเกยวของ, พมพครงท 4 แกไขเพมเตม (กรงเทพมหานคร : วญญชน,

2555), น. 325-328.

DPU

48

เงนไดใชสทธฟองรองแลวถงแกความตายไป ทายาทกสามารถดาเนนคดตอไป อนมลกษณะของการรบ

มรดกความมไดหมายความวาสทธเรยกรองนนจะโอนกนโดยเจตนาไดแตอยางใดไม

สวนสทธในการไดรบคาอปการะเลยงดตามกฎหมายนน มาตรา 1598/41 บญญตวา “สทธ

ทจะไดคาอปการะเลยงดนน จะสละหรอโอนมไดและไมอยในขายแหงการบงคบคด” สาหรบผมสทธ

ไดรบคาอปการะเลยงดนนอาจเปนสามภรยามสทธระหวางกน หรอบดามารดากบบตรกอาจมสทธ

ระหวางกนตามมาตรา 1598/38 เพราะมาตรา 1461 วรรคสองบญญตวา “สามภรรยาตองชวยเหลอ

อปการะเลยงดกนตามความสามารถและฐานะของตน” และมาตรา 1563 บญญตหนาทของบตรวา

“บตรจาตองอปการะเลยงดบดามารดา” และมาตรา 1564 บญญตหนาทของบดามารดาวา “บดามารดา

จาตองอปการะเลยงด และใหการศกษาตามสมควรแกบตรในระหวางทเปนผเยาว

บดามารดาจาตองอปการะเลยงดบตรซงบรรลนตภาวะแลวแตเฉพาะผทพพลภาพและหา

เลยงตนเองมได”

เหตทสทธในการไดคาอปการะเลยงดโอนไมไดนนกเพราะเปนสทธเฉพาะตวประการหนง

และโดยหลกเหตผลของการบญญตเชนนเพราะการไดรบคาอปการะเลยงดอาจจาเปนตอการดารงชพ

ของผทไดรบซงหากยอมใหมการโอนสทธดงกลาวได หนาทตามความสมพนธทางครอบครวในการ

ชวยเหลอซงกนและกนนกจะมไดรบการปฏบตใหบรรลตามวตถประสงค19

ดงนน หากมการโอนสทธเรยกรองทโดยสภาพแหงสทธโอนไมไดไปยงบคคลภายนอก

การโอนสทธเรยกรองนนแมจะไดทาเปนหนงสอตามแบบทกฎหมายกาหนดกตองถอวาการโอนสทธ

เรยกรองนนไมสมบรณ ตกเปนโมฆะเพราะเปนการโอนสทธเรยกรองทตองหามตามกฎหมาย

(ข) สทธทโอนไมไดดวยเจตนาตามมาตรา 303 วรรคสอง บญญตวา “ความทกลาวมานยอม

ไมใชบงคบ หากคกรณไดแสดงเจตนาเปนอยางอน การแสดงเจตนาเชนวาน ทานหามมใหยกขนเปนขอ

ตอสบคคลภายนอกผกระทาการโดยสจรต”

19 Torrente A. & Schlesinger P., supra note 5, p.417.

DPU

49

กรณนหมายถงกรณของสทธเรยกรองทโดยสภาพโอนได แตเจาหนและลกหนตกลงกนไว

วาเจาหนจะไมโอนสทธทตนมตอลกหนนไปใหบคคลภายนอก อาจเพราะลกหนไมประสงคจะชาระ

หนใหกบบคคลอนนอกจากตวเจาหนเทานนหรอเพราะเหตผลพเศษประการอน

(ค) สทธทโอนไมไดโดยบทบญญตของกฎหมายตามมาตรา 304 ซงบญญตวา “สทธ

เรยกรองเชนใด ตามกฎหมายศาลจะสงยดไมได สทธเรยกรองเชนนน ทานวาจะโอนกนหาไดไม” และ

สทธเรยกรองทศาลสงยดไมได ไดแกสทธเรยกรองตามมาตรา 286 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

แพง20

20 โดยมาตรา 286 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง บญญตวา “ภายใตบงคบบทบญญตแหง

กฎหมายอน เงนหรอสทธเรยกรองเปนเงนของลกหนตามคาพพากษาตอไปน ไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด

(1) เบยเลยงชพซงกฎหมายกาหนดไวและเงนรายไดเปนคราวๆ อนบคคลภายนอกไดยกใหเพอเลยงชพ

เปนจานวนรวมกนไมเกนเดอนละหนงหมนบาทหรอตามจานวนทศาลเหนสมควร

(2) เงนเดอน คาจาง บานาญ บาเหนจ เบยหวด หรอรายไดอนในลกษณะเดยวกนของขาราชการ

เจาหนาท หรอลกจางในหนวยราชการ และเงนสงเคราะหบานาญ หรอบาเหนจทหนวยราชการไดจายใหแกคสมรส

หรอญาตทยงมชวตของบคคลเหลานน

(3) เงนเดอน คาจาง บานาญ คาชดใช เงนสงเคราะห หรอรายไดอนในลกษณะเดยวกนของพนกงาน

ลกจาง หรอคนงาน นอกจากทกลาวไวใน (2) ทนายจางจายใหแกบคคลเหลานน หรอคสมรส หรอญาตทยงมชวตของ

บคคลเหลาน เปนจานวนรวมกนไมเกนเดอนละหนงหมนบาท หรอตามจานวนทศาลเหนสมควร

(4) เงนฌาปนกจสงเคราะหทลกหนตามคาพพากษาไดรบอนเนองมาแตความตายของบคคลอน เปน

จานวนตามทจาเปนในการดาเนนการฌาปนกจศพตามฐานะของผทศาลเหนสมควร

ในกรณทศาลเปนผกาหนดจานวนเงนตาม (1) และ (3) ใหศาลกาหนดใหไมนอยกวาอตราเงนเดอนขน

ตาสดของขาราชการพลเรอนในขณะนนและไมเกนอตราเงนเดอนขนสงสดของขาราชการพลเรอนในขณะนน โดยคา

จงถงฐานะในทางครอบครวของลกหนตามคาพพากษาและจานวนบพการและผสบสนดานซงอยในความอปการะของ

ลกหนตามคาพพากษาดวย

ในกรณทเจาพนกงานบงคบคดมอานาจออกคาสงอายดตามมาตรา 311 วรรคสอง ใหเจาพนกงานบงคบ

คดมอานาจกาหนดจานวนเงนตาม (1) (3) และ (4) และใหนาความในวรรคสองมาใชบงคบแกการกาหนดจานวนเงน

ตาม (1) และ (3) โดยอนโลม แตถาเจาหนตามคาพพากษา ลกหนตามคาพพากษา หรอบคคลภายนอกผมสวนไดเสยใน

DPU

50

3.3 ผลของการโอนสทธเรยกรองทโอนไมได

ผลของการโอนสทธเรยกรองทโอนไมไดอาจตองแยกเปน 2 กรณคอ

(ก) การฝาฝนโอนสทธเรยกรองทโดยสภาพแหงสทธนนโอนไมไดหรอมกฎหมายหาม

โอน การโอนสทธนนจงตกเปนโมฆะเพราะเปนการทานตกรรมทแตกตางจากกฎหมายทเกยวกบความ

สงบเรยบรอยจงตกเปนโมฆะตามมาตรา 151

(ข) การฝาฝนโอนสทธเรยกรองทตองหามตามเจตนา มไดสงผลใหการโอนสทธเรยกรอง

นนตกเปนโมฆะแตอยางใด สงผลใหการโอนยอมไมมผลตอลกหนตามเจตนาทไดตกลงกนไว แต

เนองจากเปนสทธเรยกรองทโดยสภาพโอนได หากมบคคลภายนอกทสจรตเขามาเกยวของเปนผรบ

โอนกลาวคอมารบโอนโดยไมรขอหามดงกลาว และไดบอกกลาวการโอนเปนหนงสอไปยงลกหนแลว

การโอนสทธเรยกรองทสมบรณนนยอมยกขนตอสลกหนไดทาใหลกหนตองชาระหนแกผรบโอน แต

ลกหนกอาจไปเรยกรองตอเจาหนเดมใหรบผดในฐานผดสญญาไดเปนอกสวนหนง

3.4 วธการในการโอนสทธเรยกรอง

วธการในการโอนสทธเรยกรองแบงตามประเภทของการโอนสทธเรยกรองแยกเปน ดงน

3.4.1 การโอนสทธเรยกรองในหนทตองชาระใหแกเจาหนคนใดคนหนงโดยเฉพาะเจาะจง21

การบงคบคดไมเหนดวยกบจานวนเงนทเจาพนกงานบงคบคดกาหนด บคคลดงกลาวอาจยนคารองตอศาลภายในสบ

หาวนนบแตวนทไดทราบถงการกาหนดจานวนเงนเชนวานน เพอขอใหศาลกาหนดจานวนเงนใหมได ในกรณท

พฤตการณแหงการดารงชพของลกหนตามคาพพากษาไดเปลยนไป บคคลตามวรรคสามจะยนคารองใหศาลหรอเจา

พนกงานบงคบคด แลวแตกรณ กาหนดจานวนเงนตาม (1) และ (3) ใหมกได

คาสงของศาลทเกยวกบการกาหนดจานวนเงนตามมาตรานใหอทธรณไปยงศาลอทธรณไดและคา

พพากษาหรอคาสงของศาลอทธรณใหเปนทสด” 21 ดตวอยางคาพพากษาฎกาท 8040/2544 หนา 160 การโอนสทธเรยกรองระหวางผรองกบจาเลยท 1 ได

ทาเปนหนงสอและมการบอกกลาวการโอนเปนหนงสอไปยงการกฬาแหงประเทศไทยซงเปนลกหนของจาเลยท 1 อก

ทงการกฬาแหงประเทศไทยไดตอบรบการโอนเปนหนงสอแลว การโอนสทธเรยกรองนเกดผลบรบรณตามมาตรา

306 วรรคหนง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอนมผลใหสทธเรยกรองตกเปนของผรองนบแตวนทการกฬาแหง

ประเทศไทยรบทราบการโอนสทธเรยกรองนน จาเลยยอมหมดสทธทจะรบเงนดงกลาว การทการกฬาแหงประเทศ

DPU

51

ไทยไมยอมจายเงนใหผรองและจายเงนใหเจาพนกงานบงคบคดในฐานะตวแทนของโจทกจาหนตามคาพพากษาของ

จาเลยท 1 ผโอนสทธเรยกรอง จงเปนการปฏบตโดยไมชอบดวยกฎหมาย (ขอสงเกต ดวยความเคารพอยางสงขาพเจาม

ขอสงเกต 2 ประการคอ ประการแรกไมมบทบญญตของกฎหมายบญญตเกยวกบเรอง “ความบรบรณ” ของการโอน

สทธเรยกรองเลยมแตบญญตในมาตรา 306 วรรคหนงบญญตเฉพาะ “ความสมบรณ” เทานน ซงคาสองคามนยในทาง

กฎหมายทแตกตางกน ประการทสองโดยหลกของการโอนสทธเรยกรอง การโอนยอมสมบรณเฉพาะเมอไดทาเปน

หนงสอระหวางผโอนและผรบโอนเทานนมใชเมอมการบอกกลาวหรอมการรบทราบแตอยางใด) ; คาพพากษาฎกาท

4198/2545 ตอนท 8 หนา 1610 การทโจทกจดทะเบยนแปรสภาพเปนบรษทมหาชนจงไดไปซงทรพยสน หน สทธ

และความรบผดของบรษทเดมทงหมด โดยผลของกฎหมายแพงและพาณชยจงไมตองทาหลกฐานการโอนหนเปน

หนงสอและไมตองบอกกลาวการโอนเปนหนงสอใหจาเลยทราบกมอานาจฟอง ; คาพพากษาฎกาท 5065/2547 ตอนท

6 หนา 1155 การทรฐมนตรวาการกระทวงการคลงโดยคาแนะนาของธนาคารแหงประแหงประเทศไทย เหนชอบการ

ดาเนนการตามโครงการรวมกจการระหวางธนาคารสหธนาคาร จากด (มหาชน) โจทกและบรษทเงนทน 12 บรษท

โดยอาศยอานาจตามพระราชบญญตประกอบธรกจเงนทน ธรกจหลกทรพยและธรกจเครดตฟองซเอร พ.ศ. 2522

มาตรา 67 จตวา และพระราชบญญตการธนาคารพาณชย พ.ศ.2505 มาตรา 38 จตวา จงเปนการรวมโดยผลของ

กฎหมายดงกลาว มใชการรวมกจการและโอนสทธเรยกรองโดยทวไปการโอนสทธเรยกรองระหวางบรษทเงนทน ว.

และโจทกจงมผลบงคบใชตามกฎหมาย ไมจาตองมหลกฐานเปนหนงสอและบอกกลาวการโอนไปยงจาเลยทงสองซง

เปนลกหนตามมาตรา 306 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ขอสงเกต ดวยความเคารพอยางสง กรณของมาตรา 306

วรรคหนงนนการโอนสทธเรยกรองตองทาเปน “หนงสอ” มใชมเพยง “หลกฐานเปนหนงสอ” แตอยางใด) ; คา

พพากษาฎกาท 7820/2547 ตอนท 10 หนา 1979 การทลกหนทาสญญาโอนสทธเรยกรองในการรบฝากเงนฝากตาม

บญชเงนฝากออมทรพยใหแกเจาหนและเจาหนอนอก 12 ราย เปนกรณทลกหนมเจตนาโอนสทธเรยกรองในลกษณะ

ของการโอนหนอนจะพงชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงตามมาตรา 306 วรรคหนง ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย โดยลกหนผโอนและเจาหนทงหมดซงเปนผรบโอนตกลงถอเอาสญญาโอนสทธเรยกรองดงกลาวเปนการ

บอกกลาวการโอนไปยงธนาคารซงเปนลกหนแหงสทธและธนาคารไดรบทราบรวมทงใหความยนยอมแลว เจาหนจง

มสทธรบชาระหนตามสญญาโอนสทธเรยกรองนน; คาพพากษาฎกาท 799/2551 เลมท 3 หนา 54 (สานกงานศาล

ยตธรรม) การทโจทกผใหเชาทดนทาหนงสอโอนสทธทจะไดรบคาเชาจากจาเลยใหแกธนาคารและไดมหนงสอแจง

โอนเปนหนงสอไปยงจาเลยทงจาเลยไดตอบรบเปนหนงสอเรยกรอยแลว ตามมาตรา 303 วรรคหนง ประกอบมาตรา

306 ประมวลกฎหมายแหงและพาณชย สทธเรยกรองของโจทกผใหเชาจงตกเปนของธนาคารต งแตนนมา ; คา

พพากษาฎกาท 10335/2550 ตอนท 11 หนา 2227 การทหางหนสวนจากด ร. โอนสทธเรยกรองทมตอจาเลยใหโจทก

DPU

52

มาตรา 306 บญญตวา “การโอนหนอนจะพงตองชาระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจง

นน ถาไมทาเปนหนงสอ ทานวาไมสมบรณ อนงการโอนหนนนทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหนหรอ

บคคลภายนอกไดแตเมอไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนจะไดยนยอมดวยในการโอนนน

คาบอกกลาวหรอความยนยอมเชนวานทานวาตองทาเปนหนงสอ

ถาลกหนทาใหพอแกใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอก

กลาว หรอกอนไดตกลงใหโอนไซร ลกหนนนกเปนอนหลดพนจากหน”

จากบทบญญตดงกลาวกาหนดใหการโอนสทธเรยกรองจะตอง

ก. ทาตามเปนหนงสอระหวางผโอนและผรบโอนเพอความสมบรณของการโอนสาหรบ

การทาเปนหนงสอระหวางผโอนและผรบโอนนนมประเดนตองพจารณาดงน

1) ลกษณะ

การทาเปนหนงสอในกรณนถอเปนแบบเพราะกฎหมายกาหนดวาถาไมทาไมสมบรณ แต

กฎหมายกมไดกาหนดชดเจนวา การทาเปนหนงสอนนตองทาอยางไร

ศาลฎกามคาวนจฉยไวในคาพพากษาฎกาท 1893/2512 และคาพพากษาฎกาท 4139/2532

การโอนสทธเรยกรองโดยทาเปนหนงสอลงลายมอชอผโอนฝายเดยวกสมบรณตามมาตรา 306 และใน

คาพพากษาฎกาท 6816/2537 “...หาไดบญญตวาการโอนนนจะตองทาเปนหนงสอและลงลายมอชอของ

ผโอนกบผรบโอนไม”

ขอสงเกต

1. หากการทาเปนหนงสอซงเปนเรองความสมบรณของนตกรรมสามารถทาไดดวยการลง

ลายมอชอฝายเดยวกจะไมตางอะไรจากหลกฐานเปนหนงสอทตองการเพยงลายมอชอของฝายผตองรบ

ผดเทานน

เปนหนงสอและไดทาการบอกกลาวเปนหนงสอไปยงจาเลยแลว สทธเรยกรองของหางหนสวน ร. ในการรบเงนจาก

จาเลยตามสญญาจางยอมตกเปนของโจทกนบแตนน จาเลยจะอางวาไดรบแจงการยกเลกการโอนดงกลาวจากหาง

หนสวน ร. และไดจายเงนใหหางหนสวน ร.ไปแลวเพอปฏเสธความรบผดตอโจทกไมได

DPU

53

2. หากยอมรบวาการทาเปนหนงสอเปนสงทกฎหมายบงคบใหทาและเปนแบบทกฎหมาย

บงคบกจะตองพจารณามาตรา 9 วรรคหนง และมาตรา 152 ประกอบ

สาหรบมาตรา 9 วรรคหนง บญญตวา “เมอมกจการอนใดซงกฎหมายบงคบใหทาเปน

หนงสอ บคคลผจะตองทาหนงสอไมจาเปนตองเขยนเอง แตหนงสอตองลงลายมอชอของบคคลนน”

และมาตรา 152 บญญตวา “การใดมไดทาใหถกตองตามแบบทกฎหมายบงคบไว การนนเปนโมฆะ”

นาจะหมายความวาการโอนสทธเรยกรองทตองทาเปนหนงสอนนตองลงลายมอของผท

ตองทาเปนหนงสอ และเนองจากการโอนสทธเรยกรองเปนเรองทมผเกยวของสองฝาย การทาเปน

หนงสอนจงควรลงลายมอชอสองฝายทงผโอนและผรบโอน

3. หากพจารณากรณอนทกฎหมายบงคบใหทาเปนหนงสอ ทกาหนดเพอความสมบรณของ

นตกรรม เชน สญญาเชาซอ แลวกควรตองทาในลกษณะเดยวกน

ดงนน การทาเปนหนงสอนจะตองทาเปนหนงสอสญญาโดยมลกษณะดงน

(1) ตองทาเปนลายลกษณอกษร

(2) มขอความเกยวกบการโอนสทธเรยกรองครบถวน

(3) มลายมอชอของทกฝายคอทงผโอนและผรบโอน

2) ผล

หากการโอนไมไดทาเปนหนงสอ เทากบการโอนนนไมไดทาตามแบบทกฎหมายบงคบ

เทากบการโอนสทธเรยกรองนนจงตกเปนโมฆะ ซงหมายถงไมมการโอน และหมายความตอไปดวยวา

สทธในการไดรบชาระหนยงคงอยทเจาหนคนเดมและหนาทในการชาระหนของลกหนกมตอเจาหนคน

เดมทกประการ

ขอสงเกต ดวยเหตทบทบญญตในมาตรา 306 กาหนดผลใหการโอนสทธเรยกรองทไมได

ทาเปนหนงสอมผลไมสมบรณ โดยมไดกาหนดวา การโอนสทธเรยกรองนนตกเปน โมฆะ” แตอยางใด

ไม จากตาราตางๆ พบวามเพยงทานศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช และศาสตราจารยกาธร พนธ

DPU

54

ลาภ22 เทานนทเขยนไวชดเจนวาการทาหนงสอในกรณนเปนแบบถาไมทาเปนโมฆะตามมาตรา 115 ซง

ปจจบนคอมาตรา 152 แตทานศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช ขยายความไปดวยวาการทาเปน

หนงสอทงการโอนสทธเรยกรองและการบอกกลาวหรอความยนยอมของลกหนทตองทาเปนหนงสอ

นนกเปนแบบทงสองกรณดวยเชนเดยวกบการโอนสทธเรยกรอง และทานพระยาเทพวทร23 กเขยน

เพยงวาเปนแบบพธ แตมไดขยายความวาผลจะเปนประการใดตอไป สวนทานศาสตราจารยโสภณ

รตนากร24 ใหขอสงเกตวา การทาเปนหนงสอในการโอนสทธเรยกรองนนนาจะมแนวคดแบบเยอรมน

คอตองการเพยงใหมหลกฐานเพอผรบโอนจะไดแสดงแกลกหนใหลกหนมนใจไดวามการโอนสทธ

เรยกรองแลว แตนกกฎหมายสวนใหญจะเขยนเพยงแควาไมสมบรณ

แยกพจารณาเปน 2 ประเดนคอ

ประเดนแรกแบบของการโอนสทธเรยกรองทตองทาเปนหนงสอเพอความสมบรณของการ

โอน

หากพจารณาจาการบญญตกฎหมายทกาหนดเรองความสมบรณของการโอนกคงปฏเสธ

ไมไดวา การทาเปนหนงสอในการโอนนเปนแบบทกฎหมายกาหนดและแมไมไดกาหนดวาถาไมทา

เปนโมฆะ แตเมอเปนแบบทกฎหมายบงคบผลกคงตองตกเปนโมฆะตามมาตรา 152 ปจจบนในเรอง

แบบทกฎหมายบงคบ ทงไมเหนเหตผลพเศษอนทจะกาหนดใหความไมสมบรณแปลความเปนอยางอน

ได ดงนนตามความเหนของทานศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมชและทานศาสตราจารยกาธร พนธ

ลาภ และเมอเปนแบบการทาเปนหนงสอในการโอนนกคงตองตงใจทาขนดวย

22 เสนย ปราโมช, ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน, เลม 2 พทธศกราช

2478 แกไขเพมเตม 1505, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520), น. 1248-1249. ; กาธร พนธลาภ, คาอธบาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามคาแหง, 2518), น. 72. 23 พระยาเทพวทร (บญชวย วณกกล) และยล ธรกล, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเรยง

มาตราวาดวย หน บรรพ 2 มาตรา 194-353, ปรบปรงโดย ดาราพร ถระวฒน และ ชวน อนภทร, (กรงเทพมหานคร :

กองทนศาสตราจารยจตต ตงศภทย, 2554), น. 242. 24 โสภณ รตนากร, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน, พมพครงท 10, (กรงเทพมหานคร :

นตบรรณการ, 2553), น. 450.

DPU

55

ประเดนทสองเรองการทาเปนหนงสอเพอการยกขนเปนขอตอส ในกรณนนาจะไมใชแบบ

ตามมาตรา 152 เพราะมไดกาหนดผลวาหากไมทาไมสมบรณ แตกาหนดเพยงการยกขนตอสลกหน

ไมไดเทานน

หากพจารณาความเปนมาในทางประวตศาสตรแลวจะพบวา การทาตามแบบของการโอน

การทาตามแบบของการโอนอาจมาจากระบบกฎหมายของพลเมอง jus civile สวนการยกขนตอสมา

จากระบบกฎหมายของ praetor หรอทเรยกวาระบบของ jus honorarium ซงโดยระบบของการใช

กฎหมายของโรมน แตผโอนและผรบโอนไมอาจยกความสมบรณนไปตอสลกหนแหงสทธไดหากมได

บอกกลาวใหลกหนแหงสทธทราบถงการโอนเปนหนงสอ

อยางไรกตาม มขอนาพจารณาดวยวา หากการโอนสทธเรยกรองไมทาเปนหนงสอตกเปน

โมฆะตามมาตรา 152 กจะตองนาผลของโมฆะตามมาตรา 172 เขามาปรบใชดวย ซงหมายความวาหาก

ผโอนไดอะไรไปตอบแทนการโอนกจะตองคนแกผรบโอนในฐานลาภมควรได เชนกรณของการโอน

ขายสทธเรยกรอง แตหากเปนการโอนสทธเรยกรองเปนการชาระหนกอาจไมมปญหาเพราะโดยหลก

ของการชาระหนถาผรบโอนยงไมไดรบชาระหนจากลกหนแหงสทธยอมไมทาใหผโอนซงเปนลกหน

ของผรบโอนตองหลดพนแตอยางใด

(ข) ทาการบอกกลาวเปนหนงสอปงลกหนหรอลกหนยนยอมดวยในการโอนเพอการยกขอ

ตอสกบลกหน

สาหรบการมหนงสอบอกกลาวไปยงลกหนหรอการทลกหนใหความยนยอมดวยจะมผล

ในทางกฎหมายในภาพรวมคอการยกขนเปนขอตอสลกหนไดเหมอนกน แมวธการและผลใน

รายละเอยดจะแตกตางกนเพราะการบอกกลาวเปนเรองทจะตองบอกจากเจาหนฝายททาการโอนสทธ

เรยกรองหรอเจาหนคนใหมผรบโอนสทธเรยกรองโดยรายละเอยดจะไดกลาวตอไป สวนความยนยอม

เปนการกระทาดานของ

ลกหนทใหความยนยอมในการโอน แตไมวาบอกกลาวหรอยนยอมมผลเทากบลกหนรแลว

วามการโอนสทธเรยกรองและตนมหนาทชาระหนใหแกเจาหนคนใหมซงเปนผรบโอน

ยนยอม = บอกกลาว

DPU

56

(1) สาหรบ “ความยนยอม” นน กฎหมายมไดกาหนดวา ลกหนตองใหความยนยอมเมอใด

ความยนยอมของลกหนอาจจะใหเมอไรกได โดยสามารถแยกพจารณาไดดงน

(1.1) ลกหนอาจใหความยนยอมไวกอนการโอนสทธเรยกรอง โดยลกหนอาจตกลงกบ

เจาหนไวตงแตครงเปนหนกนวาลกหนยนยอมใหเจาหนโอนสทธเรยกรองไปใหบคคลภายนอกไดหาก

เจาหนประสงคทจะทาเชนนนในอนาคต

(1.2) ลกหนอาจใหความยนยอมภายหลงจากทมหนแลวแตกอนทเจาหนจะโอนสทธ

เรยกรองใหแกบคคลภายนอกกได

(1.3) ลกหนอาจใหความยนยอมในขณะทเจาหนไดโอนสทธเรยกรองใหแกบคคลภายนอก

กได กรณนอาจเกดขนไดหากเจาหนถามลกหนวาจะยนยอมใหมการโอนสทธเรยกรองใหแกผรบโอน

หรอไมและลกหนไมขดของ

(1.4) ลกหนอาจใหความยนยอมภายหลงจากทเจาหนไดโอนสทธเรยกรองใหแก

บคคลภายนอกแลวกได กรณนอาจเกดขนได หากเจาหนหรอผรบโอนบอกกลาวการโอนใหแกลกหน

แตการบอกกลาวนนมไดทาเปนหนงสอ การบอกกลาวนนจงไมอาจยกขนตอสลกหนได แตลกหนเมอ

ทราบการบอกกลาวทไมมผลนนแลว กลบยอมรบหรอใหความยนยอมในการโอนนนเปนหนงสอ

อยางไรกตาม การใหความยนยอมดวยในการโอนนน ไมวาจะเกดในขนตอนใดกจะตองทา

เปนหนงสอดวย มฉะนน ผรบโอนจะอางความยนยอมทมไดทาเปนหนงสอนขนตอสลกหนได

(2) การบอกกลาว25

25 ดตวอยางคาพพากษาฎกาท 1840/2547 ตอนท 5 หนา 765 แมหนงสอสญญาโอนหนจะเกดกอนเกดมล

หนตามสทธเรยกรองและสญญาระบวามการโอนหนทจะเกดในอนาคตดวยแตมเงอนไขวาเจาหนผโอนจะไดจดแจง

การโอนไวในใบแจงหนและเอกสารทเกยวของ ศาลฎกาวนจฉยวาแสดงวาเปนการแจงโอนหนเฉพาะรายซงจะใชตอส

ลกหนไดเมอไดจดแจงการโอนในใบแจงหนทยนตอจาเลยเทานน เมอไมไดมการจดแจงจงถอไมไดวามการบอกกลาว

การโอนสทธเรยกรองแกลกหนแลวตามมาตรา 306 วรรคหนง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ; คาพพากษาศาล

ฎกาท 7683/2552 ตอนท 11 หนา 2035 การทจาเลยท 1 มหนงสอถงจาเลยท 5 แจงการโอนสทธเรยกรองในหนคาขาย

สนคาไมวาหนในปจจบนหรอทจะเกดในอนาคตทจาเลยท 5 ตองชาระตอจาเลยท 1 ไปใหแกโจทก แมมไดมการแจง

โอนสทธเรยกรองในหนเฉพาะราย และแมในขณะทมการโอนจะยงไมมหนในการซอขายสนคารายการท 1 – 14 ก

DPU

57

ในสวนของการบอกกลาวนน กฎหมายกาหนดเพยงวาการบอกกลาวนนตองทาเปนหนงสอ

แตมไดกาหนดรายละเอยดวาการทาเปนหนงสอตองทาอยางไร ตองทาเหมอนกบการทาเปนหนงสอใน

กรณทเปนแบบของการโอนสทธเรยกรองหรอไม ทงมไดกาหนดไวโดยชดแจงวาระหวางผโอนสทธ

เรยกรองและผรบโอนสทธเรยกรองใครมหนาทในการบอกกลาว

(2.1) ลกษณะของการทาเปนหนงสอ

สาหรบประเดนเรองการทาเปนหนงสอในกรณนนน มความมงหมายเพยงบอกกลาวให

ลกหนทราบถงการโอนเพอยกการโอนสทธเรยกรองนขนตอสลกหนไดเทานน การทาเปนหนงสอนจง

มใชแบบแหงความสมบรณของนตกรรมจงไมตองทาเตมรปแบบเหมอนกรณของการโอนสทธ

เรยกรองแตอยางใด เพยงผมหนาทบอกกลาวเปนหนงสอไดบอกกลาวไปและลงลายมอชอของตนเพอ

ความชดเจนวาผทบอกกลาวมความเกยวของนาเชอถอหรอไมกนาจะเปนการเพยงพอแลว

(2.2) บคคลผมหนาทบอกกลาว

สวนประเดนทวาบคคลใดมหนาทบอกกลาวนน นกกฎหมายสวนใหญ26 เหนพองตองกน

วาผโอนหรอผรบโอนคนใดคนหนงจะเปนผบอกกลาวกได ซงอาจเปนเพราะทงสองเปนบคคลท

เกยวของกบการโอนสทธเรยกรองเปนสาคญ

ผซงควรมหนาทบอกกลาวคอผโอนสทธเรยกรองดวยเหตผลดงตอไปน

(1) ดวยเหตผลทความสมพนธทางหนเปนเรองเฉพาะตวระหวางเจาหนและลกหน บคคล

อนไมเกยว ดงนนหากจะมการเปลยนตวใหบคคลอนมสทธรบชาระหนแทนเจาหน บคคลทควรตอง

บอกกลาวแกลกหนของตนคอเจาหนเองเทานน

ตาม ศาลฎกาวนจฉยวาถอวาจาเลยไดบอกกลาวการโอนสทธเรยกรองในหนขายสนคานนแกจาเลยท 5 ทราบแลวจงม

ผลผกพนจาเลยท 5 ตามมาตรา 306 วรรคหนง 26 ม.ร.ว. เสนย ปราโมช, ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 2, พทธศกราช

2478 แกไขเพมเตม 1505, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520), น. 1254. ; ไพโรจน วายภาพ, คาอธบายประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยวาดวย หน, พมพครงท 8 (กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตย

สภา, 2552), น. 386.

DPU

58

(2) ดวยเหตทผรบโอนมไดมความเกยวพนกบลกหนมากอนเพราะมไดเปนเจาหนเพราะ

เหตใดลกหนจงตองเชอถอปฏบตตามคาบอกกลาวของผรบโอน

(3) ดวยเหตทบคคลภายนอกอาจมาหลอกใหลกหนชาระหนใหโดยอางวาตนไดรบโอน

สทธเรยกรองมา การใหผโอนเปนผบอกกลาวจงนาจะสมเหตสมผล

(4) การโอนสทธเรยกรองอาจมตางราย ลกหนจะเชอไดอยางไรวารายใดไดรบโอนสทธ

เรยกรองมาจรง

3.5 ผลของการโอนสทธเรยกรองหรอโอนหนอนพงตองชาระแกเจาหนคนใดคนหนงโดย

เฉพาะเจาะจง

3.5.1 ผลตอตวบคคล

ก. ผลกรณทการโอนสทธเรยกรองทาถกตองตามแบบ

(1) ผลระหวางผโอนและผรบโอน การโอนสมบรณ สทธเรยกรองทเคยเปนของผโอน

กลายเปนของผรบโอน27

(2) ผลระหวางผโอนกบลกหนแหงสทธ สทธทผโอนซงเดมเปนเจาหนในการเรยกให

ลกหนชาระหนไมมอกแลว

27 ดตวอยาง (สานกงานคาพพากษาศาลฎกาท 3044/2545 เลมท 5 หนา 133 ศาลยตธรรม) เมอโจทกได

โอนสทธเรยกรองทจะไดรบเงนคาทดนเพมขนตามคาพพากษาใหแกผรองและมหนงสอแจงการโอนใหจาเลยทราบ

แลว การโอนสทธนจงสมบรณตามมาตรา 306 วรรคหนง โจทกจงมาขอใหศาลออกคาบงคบจาเลยใหชาระหนตามคา

พพากษาและขอรบเงนทจาเลยวางศาลไมไดเพราะสทธของโจทกไมมแลว การกระทาของโจทกเปนการใชสทธโดย

ไมสจรต ชอบทศาลจะสงไมจายเงนทจาเลยมาวางไวใหแกโจทกได ; คาพพากษาฎกาท 147-148/2544 เลมท 1 หนา 34

(สานกงานศาลยตธรรม) การทโจทกท 1 ไดทาหนงสอโอนสทธเรยกรองในการรบเงนตามสญญาซอขายฯ จากจาเลย

ใหแกโจทกท 2และโจทกทงสองไดมหนงสอแจงการโอนสทธเรยกรองตามมาตรา 303 ประกอบมาตรา 306 ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยใหจาเลยทราบเรยบรอยแลว สทธในการไดรบเงนจากจาเลยจงตกเปนของโจทกท 2 ตงแต

นน โจทกท 1 ยอมหมดสทธทจะรบเงนจากจาเลยอกตอไป การทเจาหนาทของจาเลยไดจายเงนตามสญญาซอขายฯ

ใหแกโจทกท 1 ภายหลงการโอนสทธเรยกรองซงไมถกตองนน ไมใชเหตทจะถอวาไมมการโอนสทธเรยกรองตาม

กฎหมายแตอยางใด

DPU

59

(3) ผลระหวางผรบโอนกบลกหนแหงสทธ

ผลระหวางบคคลภายนอกซงเปนผรบโอนและลกหนแหงสทธแยกพจารณาเปน 3 กรณคอ

เมอลกหนไดรบคาบอกกลาวเปนหนงสอหรอลกหนไดใหความยนยอมเปนหนงสอ

(3.1) เมอลกหนไดรบคาบอกกลาวเปนหนงสอ แยกพจารณาผลตามชวงของเวลาดงน

(3.1.1) กอนทลกหนไดรบคาบอกกลาว

หากกอนทลกหนไดรบคาบอกกลาว ลกหนไดชาระหนใหเจาหนไปแลว หรอทาใหเจาหน

พอใจเปนอยางอนแลว ลกหนกหลดพนจากการชาระหนตามมาตรา 306 วรรคสอง ซงบญญตวา “ถา

ลกหนทาใหพอแกใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอกกลาว หรอกอนได

ตกลงใหโอนไซร ลกหนนนกเปนอนหลดพนจากหน”

กรณนหมายความวา แมมการตกลงโอนสทธเรยกรองระหวางผโอนและผรบโอนโดยทา

เปนหนงสอเรยบรอยแลวซงหมายความวาการโอนสทธเรยกรองนนสมบรณแตตราบใดทยงไมมการ

บอกกลาวการโอนใหลกหนแหงสทธทราบ ลกหนยอมไมสามารถทราบไดวามการเปลยนแปลงตว

เจาหนและผทจะไดรบการชาระหนแทนเจาหนเดมคอผรบโอน ดงนน สาหรบลกหนแลว หากประสงค

จะชาระหนยอมตองชาระหนตอเจาหนของตนเอง และหากลกหนไดชาระหนใหเจาหนของตนซงเปนผ

โอนเรยบรอยแลว หนกระงบไป ลกหนเปนอนหลดพนจากการชาระหน แมผรบโอนจะมาทาการบอก

กลาวเปนหนงสอภายหลงกไมมผลอะไรกบลกหนอกแลว เพราะโดยหลกการลกหนยอมมหนาทชาระ

หนเพยงครงเดยวเทานน

อยางไรกตาม ในกรณน อาจมขอสงสยวาเจาหนทโอนสทธเรยกรองเปนหนงสอไปแลวไม

ควรมสทธเรยกใหลกหนชาระหนไดอกหรอไมควรมสทธจะรบชาระหนไดอก กเปนเหตผลทถกตอง

ในดานของเจาหนผโอนและบคคลภายนอกผรบโอนเทานน หามสวนเกยวของกบลกหนไม การชาระ

หนของลกหนในกรณนจงเปนการพจารณาดานของลกหนเทานนสวนเจาหนทความจรงไมควรรบ

ชาระหนแตยงรบอาจเปนเพราความหลงลมหรอเพราะความไมสจรตกตาม กตองไปรบผดกบผรบโอน

ทไมอาจเรยกรองใหลกหนแหงสทธชาระหนไดเปนอกสวนหนงตางหาก

DPU

60

สวนกรณทลกหนทาใหพอใจแกเจาหนเปนประการอนเชนลกหนมาทางานใหเจาหนแทน

การชาระหนดวยเงนแลวกมผลเหมอนกบลกหนชาระหนซงหากเกดกอนการบอกกลาว หนกระงบไป

แลว ลกหนไมมหนาทชาระหนใหผรบโอนอกเชนกน

(3.1.2) เมอลกหนไดรบคาบอกกลาว

เมอลกหนไดรบคาบอกกลาว ผลเปนไปตามมาตรา 308 วรรคสอง28 ซงบญญตวา “ถา

ลกหนเปนแตไดรบคาบอกกลาวการโอน ทานวาลกหนมขอตอสผโอนกอนเวลาทไดรบคาบอกกลาว

นนฉนใด กจะยกขนเปนขอตอสแกผรบโอนไดฉนนน ถาลกหนมสทธเรยกรองจากผโอน แตสทธนน

ยงไมถงกาหนดในเวลาบอกกลาวไซร ทานวาจะเอาสทธเรยกรองนนมาหกกลบลบกนกได หากวาสทธ

นนจะไดถงกาหนดไมชากวาเวลาถงกาหนดแหงสทธเรยกรองอนไดโอนไปนน"

ดงนนผลเมอลกหนไดรบคาบอกกลาวแยกพจารณาเปน

(1) ลกหนสามารถยกขอตอสทมตอเจาหนเดมตอสผรบโอนไดดวย

(2) ลกหนขอหกกลบลบหนหากสทธเรยกรองของลกหนตอเจาหนเดมจะถงกาหนดไมชา

กวาสทธเรยกรองของเจาหนทโอนไป

(3) หากลกหนไมมขอตอสใดๆ ลกหนมหนาทชาระหนใหเจาหนคนใหมตามกาหนดเวลา

แหงสทธเรยกรองทโอนไป จะปฏเสธและอางวาจะชาระหนใหเจาหนคนเดมไมไดอกตอไป สวนผรบ

โอนกมสทธเรยกใหลกหนชาระหนแกตนไดเมอหนถงกาหนดในฐานะทเขามาสวมสทธของเจาหนเดม

(3.1.3) หลงจากทไดรบคาบอกกลาว

28 ดตวอยางคาพพากษาศาลฎกาท 5829/2550 ตอนท 10 หนา 1913 จาเลยวาจางหางหนสวนจากด ส.

กอสรางถนน และระบบระบายน า หางหนสวน ส. ไดซอเชอวสดกอสรางและรบเงนยมทดรองไปจากโจทกเพอ

นาไปใชในการกอสรางรวม 778,240 บาท หางหนสวน ส. ไดโอนสทธเรยกรองในการรบเงนคากอสรางงวดท 1

มลคา 80,000 บาทใหแกโจทก และโจทกไดแจงการโอนเปนหนงสอไปยงจาเลยท 2 และจาเลยท 2 ใหความยนยอม

ตอบกลบมาแลว หางหนสวน ส. ยอมหมดสทธทจะไดรบเงนตามสญญาจางทนท จาเลยทงสองตองชาระหนใหโจทก

ซงเปนเจาหนโดยตรง หางหนสวน ส. ไมมสทธระงบจาเลยไมใหจายเงนจาเลยกไมอาจบอกปดความรบผดได

DPU

61

หลงจากทไดรบคาบอกกลาวแลว ผรบโอนเขาไปแทนทหรอสวมสทธของเจาหนเดมทจะ

ไดรบชาระหนจากลกหน ขอตอสใดทมตอผโอนทเกดหลงจากการบอกกลาว ยกตอสผรบโอนอกไมได

เพราะความเกยวพนกบเจาหนเดมไมมอกแลว แตหากผรบโอนซงเปนเจาหนใหมไปแลวกลายเปน

ลกหนของลกหนเดมในหนตางรายซงมวตถแหงหนเปนอยางเดยวกนและหนถงกาหนดชาระทงสอง

รายแลวกขอหกกลบลบหนกนไดเชนเดยวกบกรณของเจาหนลกหนในหนตางรายปกต

(3.2) กรณทลกหนยนยอมในการโอนสทธเรยกรองของเจาหน แยกพจารณาเปนชวงเวลา

ดงน

(3.2.1) กอนทลกหนจะไดใหความยนยอม

หากกอนทลกหนจะไดใหความยนยอม ลกหนไดชาระหนใหเจาหนไปแลว หรอทาให

เจาหนพอใจเปนอยางอนแลว ลกหนกหลดพนจากกการชะระหนตามมาตรา 306 วรรคสอง ซงบญญต

วา “ถาลกหนทาใหพอแกใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอกกลาว หรอ

กอนไดตกลงใหโอนไซร ลกหนนนกเปนอนหลดพนจากหน”

กรณนดจะขดตอตและผลอยเพราะหากลกหนใชเงนหรอทาใหพอใจแกเจาหนกอนการ

บอกกลาวแลว กไมเหนเหตผลวาทาไมลกหนจงจะมายนยอมใหโอนสทธเรยกรองอก เพราะสทธท

เจาหนจะไดรบชาระหนนนไมมแลวยอมไมอาจโอนใหผรบไดอก

(3.2.2) เมอลกหนใหความยนยอม แยกพจารณาเปน

(1) การทลกหนยนยอมโดยมไดอดเออน29

29 คาพพากษาศาลฎกาท 4908/2554 ตอนท 4 หนา 680 จาเลยไมไดคดคานการขายทรพยสนของเจาหน

เดมซงดาเนนการขายโดย ปรส. ตองถอวาจาเลยไดใหความยนยอมกบการโอนทรพยสนทจะขายแลวตามพระราช

กาหนดการปฏรประบบสถาบนการเงน พ.ศ.2550 มาตรา 30 ทว วรรคสอง แตยงถอไมไดวาจาเลยยนยอมในการโอน

ทรพยสนและหนสนถงขนาดโดยไมอดเออนอนจะเปนผลใหจาเลยไมอาจยกขอตอสทมตอเจาหนเดมขนตอสโจทก

ผรบโอนตามมาตรา 308 วรรคหนง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จาเลยจงยกขอตอสโจทกผรบโอนวาจาเลย

ไมไดกยมเงนเจาหนเดมและไมไดออกตวสญญาใชเงนใหเจาหนเดมเพอเปนการชาระหน ทงไมไดจานาหนของจาเลย

เปนประกนหนดงกลาวตามฟองได

DPU

62

แมความยนยอมจะมไดเปนองคประกอบของความสมบรณของการโอนสทธเรยกรอง

เพราะการโอนสทธเรยกรองสามารถทาเปนหนงสอระหวางผโอนและผรบโอนกเปนการโอนสทธ

เรยกรองทสมบรณแลวเพราะสาหรบลกหนจะชาระหนใหกบเจาหนเดมหรอเจาหนใหมกไมมความ

แตกตางกน ความยนยอมของลกหนมผลเพยงแสดงวาลกหนไดรบรวามการโอนแลวและความยนยอม

ของลกหนจะมผลตามกฎหมายบางประการตามมาคอ

(1.1) ลกหนจะยกขอตอสผรบโอนอกไมได

หากลกหนใหความยนยอมในการโอนเปนหนงสอโดยมไดอดเออนกลาวคอโดย มไดยก

ขอตอสใดๆ ทตนมขนมาอางในขณะทใหความยนยอม กฎหมายกถอวาลกหนไมตดใจอก ดงนน

ลกหนจะยกขอตอสทมตอผโอนซงเปนเจาหนเดมมาตอสผรบโอนไมได เทากบวาสทธเรยกรองหรอขอ

ตอสใดๆ กตองไปวากบเจาหนเดมเอาเองเปนสวนตวตามมาตรา 308 วรรคหนง ซงบญญตวา “ถาลกหน

ไดใหความยนยอมดงกลาวมาในมาตรา 306 โดยมไดอดเออนทานวาจะยกขอตอสทมตอผโอนขนตอส

ผรบโอนนนหาไดไม แตถาเพอจะระงบหนนนลกหนไดใชเงนใหแกผโอนไปไซร ลกหนจะเรยกคน

เงนนนกได หรอถาเพอการเชนกลาวมานนลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยางหนงขนใหมตอผโอน

จะถอเสมอนหนงวาหนนนมไดกอขนเลยกไดในสวนของผรบโอนนนยอมมสทธเรยกใหลกหนชาระ

หนตามสทธทโอนมา แตกระนนกตาม โดยหลกการกมไดหมายความวาลกหนตองชาระหนอนเดยวซ า

สองครง ดงนนหากลกหนไดชาระหนใหผโอนไปเพอระงบหน แมจะไดใหความยนยอมในการโอน

โดยมไดอดเออนแลว กสามารถเรยกคนจากเจาหนเดมได เพราะความจรงเมอมการโอนสทธเรยกรอง

แลว เจาหนกไมควรรบชาระหนจากลกหนอกดวยเชนกน

(1.2) ถาลกหนไดใชเงนใหแกผโอนไปมสทธเรยกคนได

(1.3) ถาลกหนยอมรบภาระเปนหนใหมกบผโอน กฎหมายกถอเหมอนวาหนนนไมมเพราะ

การยอมรบภาระเปนหนใหมนนเทากบมทมาจากหนอนเดม เมอหนอนเดมมไดมความเกยวพนกบ

เจาหนอกแลว หนอนใหมกยอมไมมตอเจาหนผโอนดวยเชนกน

(2) การทลกหนยนยอมโดยอดเออน อยางไรกตามหากลกหนยนยอมโดยอดเออน กลาวคอ

ลกหนอางขอตอสบางอยางทมกบเจาหนขนมาเชนเจาหนปลดหนใหบางสวนแลว กเทากบลกหนอด

DPU

63

เออนแลวแตการอดเออนนจะตองทาเปนหนงสอดวย30 เชนเดยวกบความยนยอม เพราะการอดเออน

ควรทาพรอมความยนยอม หากทาภายหลงความยนยอมกตองหมายความวาความยนยอมไดทาไปโดย

ไมอดเออนแลว ลกหนจงจะมาอดเออนภายหลงไมได ดงนน หากความยนยอมใหไวในชวงเวลาท

แตกตางกน เฉพาะความยนยอมทใหในขณะทมการโอนสทธเรยกรองหรอภายหลงการโอนแลวเทานน

จงจะมโอกาสทลกหนจะอดเออนได

แตหากเจาหนผโอนขอความยนยอมดวยในการโอนสทธเรยกรองนน แตลกหนแหงสทธ

นนไมยอมใหความยนยอม กไมมปญหาเพราะการโอนไมจาเปนตองไดรบความยนยอมจากลกหน

เจาหนผโอนจงสามารถเลอกใชวธการบอกกลาวเปนหนงสอแทนกจะมผลทจะยกการโอนสทธ

เรยกรองนนขนตอสลกหนไดไมตางอะไรกบกรณทลกหนยนยอม

ปญหาวา หากลกหนไมไดรบการบอกกลาวเปนหนงสอและไมไดใหความยนยอมดวยใน

การโอนเปนหนงสอแตลกหนไดรบการบอกกลาวดวยวาจา หรอลกหนรถงการโอนดวยตนเองหรอ

ลกหนใหความยนยอมแตมไดทาเปนหนงสอเชนนผลทางกฎหมายจะเปนประการใด

(ข) ผลกรณทการโอนสทธเรยกรองทาไมถกตองตามแบบ

(1) การโอนสทธเรยกรองนนไมสมบรณ ตกเปนโมฆะ

(2) สทธในการไดรบชาระหนอยทเจาหนเดม

(3) หนาทในการชาระหนของลกหนมตอเจาหนเดม

เมอการโอนสทธเรยกรองมไดทาเปนหนงสอ การบอกกลาวของผโอนหรอผรบโอนแมได

ทาเปนหนงสอกไมมผลอะไรตอใครทงสน เมอฐานทมาแหงสทธไมมมาตงแตแรก

(ค) ผลกรณสทธเรยกรองทาถกตองตามแบบแตไมไดบอกกลาวแกลกหนหรอลกหนไมได

ยนยอมดวยในการโอน

30 ม.ร.ว.เสนย ปราโมช, ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 2,

พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม 1505, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520), น. 1248-1249. ; กาธร พนธลาภ,

คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามคาแหง, 2518), น. 1272.

DPU

64

แมการโอนสทธเรยกรองจะทาเปนหนงสอถกตองตามแบบกมผลเฉพาะระหวางผโอนและ

ผรบโอนเทานน หามผลตอลกหนแหงสทธไม เนองจากหนหรอหนาทตามกฎหมายทลกหนตองชาระ

หนนนเปนผลผกพนระหวางลกหนและเจาหนเทานนไมเกยวกบบคคลภายนอกผลของการโอนสทธ

เรยกรองระหวางผโอนและผรบโอนจะมผลตอลกหนคอผกพนใหลกหนตองชาระหนแกผรบโอนไดก

ตอเมอไดมการบอกกลาวเปนหนงสอหรอลกหนยนยอมดวยเปนหนงสอ หากไมมการบอกกลาวเปน

หนงสอหรอลกหนมไดยนยอมดวยเปนหนงสอผรบโอนกจะยกการโอนขนตอสลกหนแหงสทธหรอ

บคคลภายนอกอนวามการโอนสทธเรยกรองแลวและตนเขามาแทนทเจาหนเดมแลวไมได

3.6 เวลาทผลเกด

แมการโอนสทธเรยกรองจะสมบรณแตการโอนสทธเรยกรองนนจะมผลตอลกหนหรอ

ยกขนตอสลกหนไดเมอไดมการบอกกลาวหรอลกหนยนยอมดวยเปนหนงสอ แตกอาจยงไมสงผลให

ผรบโอนมสทธเรยกใหลกหนชาระหนไดทนท เพราะลกหนจะมหนาทในการชาระหนหรอผรบโอนซง

เปนเจาหนใหมจะใชสทธเรยกรองไดกตอเมอหนถงกาหนดแลวเทานน การหกกลบหนทลกหนไดยก

สทธความเปนเจาหนในหนตางรายทมตอผโอนขอหกกลบลบหนตอนทไดรบคาบอกกลาวกจะมผล

เปนการหกกลบลบหนกนจรงกตอเมอหนถงกาหนดเชนเดยวกน

3.7 ผลตอตวหน

แมการโอนสทธเรยกรองจะสมบรณและมการบอกกลาวหรอไดรบความยนยอมเปน

หนงสอจากลกหนแลวกสงผลเพยงใหผรบโอนเขาไปแทนทเจาหนเดมในหนอนเดมเทานน ดงนนตว

หนยงอยคงเดมไมเปลยนแปลง หนเดมมไดระงบไปและไมกอใหเกดหนใหมขนแตอยางใด

3.8 ผลตอประกนแหงหน

เมอผรบโอนเพยงเขาไปแทนทเจาหนเดมในหนอนเดม เมอหนอนเดมยงอยประกนหนใน

หนอนเดมอนเปนสญญาอปกรณจงยงอยตอไปดวยตามความคงอยของสญญาประธานเชนกน

ดงทมาตรา 305 บญญตวา “เมอโอนสทธเรยกรองไป สทธจานองหรอจานาทมอยเกยวพน

กบสทธเรยกรองนนกด สทธอนเกดขนแตการค าประกนทใหไวเพอสทธเรยกรองนนกด ยอมตกไป

ไดแกผรบโอนดวย

DPU

65

อนงผรบโอนจะใชบรมสทธใดๆ ทตนมอยเกยวดวยสทธเรยกรองในกรณบงคบยดทรพย

หรอลมละลายนนกได”

จากมาตรา 305 สทธทโอนไปพรอมกบการโอนสทธเรยกรองจงไดแก

(ก) สทธจานองทเกยวพนกบสทธเรยกรองทโอนไป

(ข) สทธจานาทเกยวพนกบสทธเรยกรองทโอนไป

(ค) สทธอนเกดแตการคาประกนสทธเรยกรองทไดโอนไป31

(ง) บรมสทธทเกยวกบสทธเรยกรองทไดโอนไป

ขอสงเกต

1. สาหรบการโอนสทธเรยกรองเพอชาระหนแมการโอนสมบรณเพราะไดทาตามแบบ

เรยบรอยทงไดมการบอกกลาวไปยงลกหนแหงสทธอนทาใหสามารถยกการโอนสทธเรยกรองนนขน

ตอสลกหนแหงสทธไดแลวกตาม กยงไมทาใหหนตามสทธนนระงบสนไปจนกวาลกหนแหงสทธจะ

ไดชาระหนตามสทธเรยกรองทโอนไปใหแกผรบโอนไปใหแกผรบโอนสทธเรยกรองเรยบรอยแลวเมอ

หนถงกาหนดชาระ

2. แมโดยผลของการโอนสทธเรยกรองจะทาใหผรบโอนเขาไปแทนทเจาหนเดมในหนอน

เดมและผรบโอนสทธเรยกรองในฐานะเจาหนจะมสทธไดรบชาระหนกตาม แตหากลกหนไมชาระหน

หรอไมอยในฐานะทจะชาระหนไดกจะเกดประเดนวาผรบโอนสทธเรยกรองจะกลบไปใชสทธตอผ

โอนสทธเรยกรองไดอยางไรบางหรอไม32

31 ดตวอยางคาพพากษาฎกาท 6507/2550 เลมท 11 หนา 111 (สานกงานศาลยตธรรม) การท ส. โจทก รบ

โอนสทธเรยกรองจากบรษทเงนทนหลกทรพยทมตอจาเลยทงสและไดบอกกลาวการโอนสทธเรยกรองไปยงจาเลยทง

สเรยบรอยแลว โจทกยอมมสทธเรยกรองใหจาเลยทงสชาระหนตามสญญากเงนและสญญาคาประกนแกโจทกตาม

มาตรา 306 วรรคหนง ทงนไมวาจาเลยทงสจะตกลงดวยหรอไมกตาม 32 ดตวอยางคาพพากษาฎกาท 2408/2551 ตอนท 4 หนา 700 การทจาเลยท 1 โอนสทธเรยกรองทจะไดรบ

ชาระหนจากลกหนของตนใหโจทกและโจทกตกลงชาระคาตอบแทนให โดยมขอสญญาวาหากลกหนไมยอมชาระ

หนหรอไมสามารถชาระหนไดไมวาทงหมดหรอบางสวนหรอไมตองชาระหนแกผรบโอนไมวาดวยกรณใดๆ ผโอน

ตกลงยอมชดใชคาเสยหายใหเปนเงนเทาจานวนทลกหนไมชาระพรอมดอกเบยรอยละสบหาตอปนบแตวนผดนด

DPU

66

3.9 ผลของการโอนตอบคคลภายนอก

3.9.1 ผลของการโอนตอบคคลภายนอกทเปนเจาหนของเจาหนผโอน

เมอการโอนสทธเรยกรองไดทาถกตองตามแบบและไดมการบอกกลาวหรอไดรบความ

ยนยอมจากลกหนแหงสทธเปนหนงสอแลวเทากบผรบโอนเขาแทนทเจาหนเดมทจะไดรบชาระหนจาก

ลกหน เจาหนเดมเมอไมมสทธเรยกใหลกหนชาระหนอกแลว เจาหนของเจาหนเดมยอมไมอาจใชสทธ

เรยกรองของลกหนตนไดอก เทากบการโอนสทธเรยกรองน นยกขนตอสบคคลภายนอกได

เชนเดยวกบทยกขนตอสลกหนแหงสทธได

3.9.2 ผลของการโอนทมตอบคคลภายนอกในกรณของการโอนตางราย

หากเจาหนผมสทธไดรบชาระหนจากลกหนไดโอนสทธทจะไดรบชาระหนนนไดแก

บคคลภายนอกหลายรายดวยกนกจะเกดปญหาดงตอไปน

(1) เจาหนทโอนสทธเรยกรองใหบคคลภายนอกซงเปนผรบโอนรายท 1 และไดทาเปน

หนงสอเรยบรอยแลว จะมสทธเรยกรองทจะโอนไปใหบคคลภายนอกรายอนอกหรอไม

(2) ระหวางบคคลภายนอกผรบโอนหลายรายนน รายใดจะมสทธดกวากนในการเรยกให

ลกหนชาระหน

ประเดนแรกทจะตองพจารณาคอ หากเจาหนโอนสทธทจะไดรบชาระหนจากลกหนของ

ตนใหบคคลภายนอกหลายรายเปนลาดบกนไปโดยทกรายไดทาเปนหนงสอ แตบทบญญตของกฎหมาย

มไดบญญตถงผลของการโอนระหวางผโอนและผรบโอนแตละรายวาการโอนรายทสองนไมสมบรณ

หรอตกเปนโมฆะแตอยางใด แตกลบมบทบญญตในมาตรา 307 เรองการโอนตางรายไวดงน “ถาพพาท

อางสทธในการโอนตางราย โอนรายใดไดบอกกลาวหรอตกลงกนกอน โอนรายนนมสทธดกวาโอน

รายอนๆ” ซงเปนการบญญตถงผลของการโอนตางรายทมตอลกหนวาใครจะมสทธดกวากนในการ

เรยกใหลกหนชาระหน ดงนน ในกรณตวอยางกฎหมายสนใจเพยงวาวตถประสงคของการโอนจะบรรล

จนกวาผรบโอนจะไดรบชาระหนคนจนครบ เมอโจทกไมไดรบชาระหนตามสทธเรยกรองดงกลาว จงฟองใหจาเลยท

1 รบผดตามสญญาโอนสทธเรยกรองได และเมอไมมกฎหมายกาหนดอายความไวเปนการเฉพาะการฟองบงคบตาม

สทธเรยกรองจงมอายความ 10 ป ตามมาตรา 193/30 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

DPU

67

ไดกตอเมอผรบโอนเรยกใหลกหนชาระหนได และตามกฎหมาย ผรบโอนเพยงรบโอนมาถกตองตาม

แบบเทานนไมทาใหอางสอทธตอลกหนได ผรบโอนจาตองบอกกลาวหรอไดรบความยนยอมจาก

ลกหนตามมาตรา 306

แตกรณของการโอนสทธตางราย มาตรา 307 บญญตถงผรบโอนทบอกกลาวหรอตกลงกบ

ลกหนกอนผรบโอนคนอนมสทธในการไดรบชาระหนจากลกหนดกวาผรบโอนทยงไมไดบอกกลาว

หรอยงไมไดตกลง ทงนอาจเปนเพราะลกหนไมสามารถทราบไดวาเจาหนไดโอนสทธเรยกรองในการ

เรยกใหลกชาระหนกบใครไปบาง เนองจากโดยหลกของการโอนสทธเรยกรองเจาหนสามารถทาไดเอง

โดยไมจาเปนตองไดรบความยนยอมจากลกหน ดงนนจงนาจะเปนการถกตองวาใครทาใหลกหนรกอน

วาเปนผรบโอน คนนนกมสทธเรยกใหลกหนชาระหนไดและลกหนกไมอาจปฏเสธไดดวย สวนผรบ

โอนทไมไดบอกกลาวหรอบอกกลาวภายหลงกไมอาจเรยกใหลกหนชาระหนแกตนได ไดแตจะไป

เรยกรองกบผโอนเปนอกสวนหนงแลวแตวามลแหงการโอนเปนอะไร

ปญหาวา

1. การโอนสทธเรยกรองบางสวนจะสามารถทาไดหรอไม33

ดงเชนกรณของเจาหนหลายคนในหนทแบงชาระได เจาหนแตละคนยอมโอนสทธในสวน

ทตนจะไดรบชาระหนไปยงบคคลภายนอกตามหลกเกณฑของการโอนสทธเรยกรองได หรอแมแตใน

กรณของเจาหนรวมทเจาหนคนใดคนหนงมสทธเรยกใหลกหนชาระหนสนเชงไดกสามารถโอนสทธ

เรยกรองไปยงบคคลภายนอกไดเฉพาะสวนของตนโดยเมอการโอนสทธเรยกรองสมบรณและบอก

กลาวใหลกหนทราบเปนหนงสอแลวกจะสงผลใหผรบโอนเขาไปแทนทเจาหนผโอนในฐานะของ

เจาหนรวมซงมสทธเรยกใหลกหนชาระหนสนเชงได การโอนสทธเรยกรองบางสวนจงสามารถกระทา

ได

2. ปญหาวาการโอนสทธตามสญญาเชาเปนการโอนสทธเรยกรองหรอไม

33 นกกฎหมายอตาเลยนเขยนไวชดเจนวาวตถแหงสทธเรยกรองทจะโอนนนอาจเปนการโอนสทธ

เรยกรองทงหมดหรอแตเพยงบางสวนกได รายละเอยดใน Bianca C.ritto M., Diritto Civile : IV L’Obbligazione

ristampata emendate (Giuffre : Milano), 1993, p. 558.

DPU

68

การโอนสทธตามสญญาเชาเปนการโอนสทธเรยกรองอยางหนงตามทนกกฎหมายหลาย

ทานกเหนเชนนน แตเมอไดพจารณาถงผลของการโอนสทธตามสญญาเชาและพบวามความแตกตาง

จากการโอนสทธเรยกรอง การโอนสทธเรยกรองตามสญญาเชานาจะเปนการโอนสญญามากกวา34

3. ปญหาการโอนสทธเรยกรองในสญญาตางตอบแทน35

ในสญญาตางตอบแทนเนองจากคสญญาทงสองฝายตางเปนทงเจาหนและลกหนซงกนและ

กน ในทางปฏบตจงเกดปญหาวาเจาหนในสญญาตางตอบแทน หากประสงคจะโอนเฉพาะสทธ

เรยกรองคอดานทตนเปนเจาหนไปใหบคคลภายนอกโดยไมโอนหนหรอความเปนลกหนไปดวยได

หรอไม

ปจจบนแนวคาพพากษาแยกออกเปน 2 แนว แนวแรก ศาลฎกาวนจฉยวาโอนเฉพาะสทธ

เรยกรองในสญญาตางตอนแทนไดดวยวธการของการโอนสทธเรยกรองธรรมดา แนวทสอง ศาลฎกา

วนจฉยวา โอนเฉพาะสทธเรยกรองไมไดตองโอนหนดวยและตองทาเปนแปลงหนใหมดวยเปลยนตว

เจาหนและลกหนไปพรอมกน แตทานศาสตราจารยจตต ตงศภทย ไดหมายเหตไวทายคาพพากษาฎกา

หลายฉบบวาความเปนเจาหนลกหนในสญญาตางตอบแทนแยกกนได จงสามารถโอนเฉพาะสทธ

เรยกรองได36

3.4.1.2 การโอนหนทตองชาระตามเขาสง

34 ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, คาอธบายกฎหมายลกษณะเชาทรพย-เชาซอ พรอมคาอธบายในสวน

ของพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมและกฎหมายใหมทเกยวของ, พมพครงท 5 แกไขเพมเตม

(กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2554), น. 112-114. 35 คาพพากษาฎกาท 2618/2549 ตอนท 8 หนา 1534 ขอตกลงตามสญญาซอขายทดนระหวางจาเลยท 1

กบจาเลยท 2 เปนเรองทจาเลยท 1 โอนสทธและหนาทในการปฏบตตามสญญาซอขายทมอยแกโจทกใหจาเลยท 2

มใชแตเพยงการโอนสทธเรยกรอง กรณมใชการโอนสทธเรยกรองจงไมอาจนมมาตรา 306 ประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยมาใชบงคบได 36 ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, คาอธบายนตกรรม – สญญา พรอมคาอธบายในสวนของ

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ.2540 และกฎหมายทเกยวของ, พมพครงท 16 แกไขเพมเตม

(กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2554), น. 437.

DPU

69

การโอนหนอนพงตองชาระตามเขาสง หมายถงกรณทลกหนตองชาระหนใหเจาหนหรอ

บคคลทเจาหนสงใหชาระ โดยบคคลผมสทธไดรบชาระหนจากลกหนในกรณนตองรบโอนตราสารไป

ไวในความครอบครองและในการโอนนนผโอนตองสลกหลงตราสารใหดวย ซงแมการโอนหนอนพง

ตองชาระตามเขาสงจะมบทบญญตของกฎหมายบญญตไวเปนหลกเกณฑทวไปในมาตรา 309 – 312 แต

ในรายละเอยดแลว กรณหนอนพงตองชาระตามเขาสงนจะมบทบญญตเฉพาะบญญตไวในประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยเปนการเฉพาะในแตละกรณอยแลว ไมวาจะเปนเรองตวเงน ในตราสง ใบ

ประทวนสนคา ใบรบของในคลงสนคา ฯลฯ ซงโดยหลกการใชกฎหมายจงตองเปนไปตามกฎหมาย

เฉพาะอยแลว

3.4.1.3 การโอนหนอนพงตองชาระตอผถอ

ดงไดกลาวมาขางตนแลววา บคคลใดทถอตราสารเปนบคคลทเปนเจาหนคอมสทธไดรบ

ชาระหนจากลกหน ดงนนเจาหนผถอตราสารอาจโอนสทธตามตราสารนนไปใหบคคลภายนอกไดกแต

ดวยการสงมอบเอกสารใหบคคลภายนอกไป และไมวาตราสารจะเปลยนมอไปยงบคคลภายนอกกทอด

กตาม บคคลผมสทธไดรบชาระหนกคอบคคลผถอตราสารนนเปนสาคญ เนองจากสทธในการไดรบ

ชาระหนแสดงออกดวยตราสารทถออย และตราสารประเภทนโอนไดดวยการสงมอบเทานน ดงนน

ลกหนจะยกขอตอสตอเจาหนเดมขนเปนขอตอสผรบโอนโดยสจรตไมได เวนแตทปรากฏในตวตรา

สารนนเอง หรอทมขนเปนธรรมดาสบจากลกษณะแหงตราสารนนตามมาตรา 313 ประกอบมาตรา 312

โดยมาตรา 313 บญญตวา “บทบญญตแหงมาตรากอนน ทานใหใชบงคบตลอดถงหนอนพงตองชาระ

แกผถอนนดวย แลวแตกรณ”

3.3.2 มาตรการทางกฎหมายวธพจารณาความแพง

3.4.2.1 หลกทวไปในการบงคบคดของเจาหนตามมลหนในคาพพากษา ภายหลงศาลไดม

คาพพากษาในคดแพงแลวแมวาคดจะยงไมถงทสด คความฝายทชนะคดกสามารถขอใหทาการบงคบ

คดได ทงนเนองจากภายหลงศาลพพากษาแลว คาพพากษายอมผกพนคความนบตงแตวนทศาลไดมคา

พพากษาหรอคาสงตามมาตรา 145 บญญตวา “ภายใตบงคบบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวย

การอทธรณฎกา และการพจารณาใหม คาพพากษาหรอคาสงใด ๆ ใหถอวาผกพนคความในกระบวน

DPU

70

พจารณาของศาลทพพากษาหรอมคาสง นบตงแตวนทไดพพากษาหรอมคาสง จนถงวนทคาพพากษา

หรอคาสงนนไดถกเปลยนแปลง แกไข กลบหรองดเสย ถาหากม ถงแมศาลจะไดกลาวไวโดยทวไปวา

ใหใชคาพพากษาบงคบแกบคคลภายนอก ซงมไดเปนคความในกระบวนพจารณาของศาลดวยกด คา

พพากษาหรอคาสงนนยอมไมผกพนบคคลภายนอก เวนแตทบญญตไวในมาตรา 142 (1), 245 และ 274

และในขอตอไปน

(1) คาพพากษาเกยวดวยฐานะหรอความสามารถของบคคล หรอคาพพากษาสงใหเลกนต

บคคล หรอคาสงเรองลมละลายเหลาน บคคลภายนอกจะยกขนอางองหรอจะใชยนแกบคคลภายนอกก

ได

(2) คาพพากษาทวนจฉยถงกรรมสทธแหงทรพยสนใด ๆ เปนคณแกคความฝายใดฝายหนง

อาจใชยนแกบคคลภายนอกได เวนแตบคคลภายนอกนนจะพสจนไดวาตนมสทธดกวาการอทธรณหรอ

ฎกาจะไมเปนเหตในการทเลาการบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 231

บญญตวา “การยนอทธรณยอมไมเปนการทเลาการบงคบตามคาพพากษาหรอคาสงของศาลชนตน แต

คความทยนอทธรณอาจยนคาขอตอศาลอทธรณไมวาเวลาใด ๆ กอนพพากษา โดยทาเปนคารองชแจง

เหตผลอนสมควรแหงการขอ ใหศาลอทธรณทเลาการบงคบไว

คาขอเชนวานนใหผอทธรณยนตอศาลชนตนไดจนถงเวลาทศาลมคาสงอนญาตใหอทธรณ

ถาภายหลงศาลไดมคาสงเชนวานแลวใหยนตรงตอศาลอทธรณ ถาไดยนคาขอตอศาลชนตนกใหศาลรบ

สงคาขอนนไปยงศาลอทธรณ ในกรณทมเหตฉกเฉนอยางยงเมอศาลชนตนไดรบคาขอไวกใหมอานาจ

ทาคาสงใหทเลาการบงคบไวรอคาวนจฉยชขาดของศาลอทธรณในคาขอเชนวานน

ถาผอทธรณวางเงนตอศาลชนตนเปนจานวนพอชาระหนตามคาพพากษารวมทงคาฤชา

ธรรมเนยมในการฟองรองและการบงคบคด หรอไดหาประกนมาใหสาหรบเงนจานวนเชนวานจนเปน

ทพอใจของศาล ใหศาลทกลาวมาแลวงดการบงคบคดไวดงทบญญตไวในมาตรา 295 (1)

เมอไดรบคาขอเชนวาน ศาลอทธรณจะอนญาตใหทเลาการบงคบไวในกรณทมเหตฉกเฉน

กได โดยมตองฟงคความอกฝายหนง แตในกรณเชนวาน ใหถอวาคาสงนเปนการชวคราวจนกวาศาลจะ

ไดฟงคความอกฝายหนงในภายหลง ถาศาลมคาสงใหทเลาการบงคบไวตามทขอ คาสงนอาจอยภายใต

DPU

71

บงคบเงอนไขใด ๆ หรอไมกได ศาลจะมคาสงใหผอทธรณทาทณฑบนวาจะไมยกยายจาหนาย

ทรพยสนของตนในระหวางอทธรณ หรอใหหาประกนมาใหศาลใหพอกบเงนทตองใชตามคาพพากษา

หรอจะใหวางเงนจานวนนนตอศาลกได ถาผอทธรณไมปฏบตตามคาสงนน ศาลจะสงใหยดหรออายด

ทรพยสนของผอทธรณนนกได และถาทรพยสนเชนวานน หรอสวนใดสวนหนงเปนสงหารมทรพย

ศาลอาจมคาสงใหเอาออกขายทอดตลาดกได ถาปรากฏวาการขายนนเปนการจาเปนและสมควร เพราะ

ทรพยสนนนมสภาพเปนของเสยไดงายหรอวาการเกบรกษาไวในระหวางอทธรณนาจะนาไปสความ

ยงยากหรอจะตองเสยคาใชจายเปนจานวนมาก”

ดงนนเมอไมมการชาระหนตามคาพพากษาของศาลแลว เจาหนตามคาพพากษาจงมหนาท

ในการจะดาเนนกา บงคบคดตามคาพพากษาเพอใหคาพพากษาเกดผลสมฤทธได ซงในการบงคบคด

ตามคาพพากษาของศาลในคดแพงนนสามารถทาไดหลายวธการขนอยกบลกษณะของคาพพากษาวา

ประสงคจะใหลกหนตามคาพพากษาจะตองชาระหนดวยวธการใด กลาวคอ เปนการชาระหนดวยตว

เงน หรอชาระหนดวยการกระทา ทงน อาจมกรณทไมตองมการบงคบคดตามคาพพากษากไดหากวาคา

พพากษานนสามารถใชแสดงเจตนาแทนลกหนตามคาพพากษาได เชน กรณฟองขอใหเพกถอนนต

กรรมตาง ๆ

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงไดกาหนดรายละเอยดขนตอนทเจาหนตามคา

พพากษาจะตองพจารณาดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 นนซง

บญญตวา “ถาคความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด (ลกหนตามคาพพากษา) มไดปฏบตตามคาพพากษา

หรอคาสงของ ศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะ(เจาหนตามคาพพากษา)

ชอบทจะรองขอใหบงคบคดตามคาพพากษาหรอคาสงนนไดภายในสบปนบแตวนมคาพพากษาหรอ

คาสง โดยอาศยและตามคาบงคบทออกตามคาพพากษาหรอคาสงนน” ระยะเวลาภายใน10 ปนเปนสทธ

ของเจาหนตามคาพพากษาทจะบงคบคดเมอใดกได นอกจากนเมอมการบงคบคดไปแลวเจาหนตามคา

พพากษาจะงดการบงคบคด หรอถอนการบงคบคดเสยกได หากกรณมลกหนรวมตามคาพพากษา

เจาหนตามคาพพากษาเลอกทจะบงคบคดกบผใด กอนหลงหรอจะไมทาการบงคบคดกบผใดกได ทงน

DPU

72

เปนหนาทของเจาหนตามคาพพากษาทจะทาการบงคบคดภายในระยะเวลา ดงกลาวจะตองดาเนนการ

ตามขนตอน คอ

(1) ขอใหศาลออกหมายบงคบคด

(2) เมอศาลไดออกหมายบงคบคดแลวตองแจงใหเจาพนกงานบงคบคดทราบวาศาลไดม

การออกหมายบงคบคดและ

(3) แจงความประสงคใหเจาพนกงานบงคบคดทราบวาประสงคจะทาการบงคบคดเอากบ

ทรพยสนใดของลกหนตามคาพพากษา เมอเจาหนตามคาพพากษาไดดาเนนการดงกลาวครบถวนแลว

เจาพนกงานบงคบคดจะดาเนนการบงคบคดโดยการยดทรพย อายดทรพย หรอขายทอดตลาดทรพยท

เจาหนตามคาพพากษา ไดแสดงความประสงคไวในภายหลงจากพนระยะเวลาในการบงคบคดไปแลวก

ยอมสามารถทาได สาหรบการพจารณาวาสทธทจะรองขอใหบงคบภายใน 10 ป นนแมวาจะใหเรม

นบตงแตวนทศาลมคาพพากษาหรอคาสง

3.3.3 มาตรการทางกฎหมายพเศษ

3.3.3.1 พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ.2541

กฎหมายฉบบนบญญตขนสมยวกฤตเศรษฐกจป 2540 มวตถประสงคเพอชวยใหสถาบน

การเงนอยไดโดยสามารถขายหนดอยคณภาพออกไป และลดภาระของสถาบนการเงนโดยไมตองเพม

ทน โดยใหบรษทจากดทจดทะเบยนกบธนาคารแหงประเทศไทยรบซอหรอรบจางบรหารหรอรบโอน

สนทรพยดอยคณภาพของสถาบนการเงน หรอสนทรพยของสถาบนการเงนทถกระงบการดาเนน

กจการ เลก หรอถกเพกถอนใบอนญาตประกอบการธนาคารพาณชย ธรกจเงนทน หรอธรกจ

เครดตฟองซเอร ตลอดจนหลกประกนของสนทรพยนนเพอนามาบรหารหรอจาหนายจายโอนตอไป

การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายฉบบน หากมอบใหเจาหนเดมเปนตวแทนเรยกเกบและ

รบชาระหน กไมตองบอกกลาวการโอนไปยงลกหนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย แตไมกระทบกระเทอนสทธของลกหนทจะยกขอตอสตามมาตรา 308 วรรคสอง แหงประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย แตหากเปลยนตวแทนเรยกเกบรบชาระหน บรษทบรหารสนทรพยตองบอก

กลาวการโอนไปยงลกหน ในกรณทมความจาเปนเรงดวนทจะรกษาความมนคงของระบบสถาบน

DPU

73

การเงน และหากปลอยเนนชาอาจเกดความเสยหายแกประโยชนของประชาชนในการโอนทรพยท

ไดรบความเหนชอบจากธนาคารแหงประเทศไทย การบอกกลาวการโอนอาจกระทาโดยประกาศ

รายการพรอมรายละเอยดตามสมควรในระบบเครอขายคอมพวเตอรและโฆษณาในหนงสอพมพราย

วนทแพรหลายอยางนอยหนงฉบบเปนระยะเวลาไมนอยกวาสามวน และใหถอวาเปนการบอกกลาวการ

โอนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

สาหรบสทธเรยกรองทโอนไปนนบรษทบรหารสนทรพยสามารถเรยกเกบดอกเบยจาก

ลกหนตามสญญาเดมไดไมเกนอตราดอกเบยตามสญญาเดม ณ วนทรบโอนมาแตถาสญญาเดมได

กาหนดอตราดอกเบยเปนอตราลอยตวและไมมฐานในการคานวณของสถาบนการเงนเดมใหอางองได

ใหคานวณอตราดอกเบยตามหลกเกณฑทธนาคารแหงประเทศไทยกาหนด และมใหนามาตรา 654 แหง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบแตจะเรยกเกบดอกเบยเกนกวาอตราทธนาคารแหง

ประเทศไทยประกาศกาหนดมได

ในกรณท มการฟองบงคบสทธเรยกรองเปนคดอยในศาลใหบรษทบรหารสนทรพยเขาสวม

สทธเปนคความแทนในคดดงกลาวและ หากศาลไดมคาพพากษาบงคบตามสทธเรยกรองนนแลว กให

เขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษาคดนน

3.3.3.2 พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ.2544

พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ.254437 เปนกฎหมายตงบรรษทบรหาร

สนทรพยไทย (บสท.) มวตถประสงคในการบรหารสนทรพยดอยคณภาพของสถาบนการเงนและ

บรษทบรหารสนทรพย ปรบโครงสรางหนและปรบโครงสรางกจการ ทงน โดยการรบโอนสนทรพย

ดอยคณภาพของสถาบนการเงนและบรษทบรหารสนทรพย รวมตลอดทงสทธอนใดเหนอทรพยสนท

เปนหลกประกนการชาระหนสาหรบสนทรพยดอยคณภาพนน หรอโดยการใชมาตรการอนใดเพอ

ประโยชนแกการฟนฟเศรษฐกจหรอความมนคงของประเทศ โดยใหสถาบนการเงนหรอบรษทบรหาร

37 พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 30

พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 38

พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 41

DPU

74

สนทรพยทมกองทนฟนฟ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจแหงใดแหงหนงหรอรวมกนเปนผถอหน

เกนรองละหาสบของทนจดทะเบยนทชาระแลวโอนสนทรพยทจดเปนสนทรพยดอยคณภาพ ณ วนท

31 ธนวาคม 2543 ทงหมดใหแก บสท.

สนทรพยดอยคณภาพทโอนใหแก บสท. ให บสท. ลงโฆษณาหรอรายละเอยดทเปน

สาระสาคญในระบบเครอขายคอมพวเตอรและหนงสอพมพรายวนทแพรหลายอยางนอย 1 ฉบบ เปน

เวลาตดตอกนหรอจะบอกกบาวเปนหนงสอไปยงลกหนแตละรายกไดใหถอวาเปนการบอกกลาวการ

โอนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว

ในคดทสถาบนการเงนหรอบรษทบรหารสนทรพยฟองเปนคดตอศาลเกยวกบสนทรพย

ดอยคณภาพท บสท. รบโอนมาตามพระราชกาหนดน ให บสท. เขาสวมสทธเปนคความแทน ในการน

บสท. อาจคดคานเอกสารทไดยนไวแลว ถามคานหรอคดคานพยานทสบไปแลวได หากศาลมคา

พพากษาบงคบคดตามวรรคหนงแลว ให บสท. เขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษานน

3.3.3.3 พระราชกาหนดการปฏรปสถาบนการเงน พ.ศ. 2540

เนองจากวกฤตทางเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 ทาใหเกดปญหาแกระบบสถาบนการเงน จงตง

องคการปฏรประบบสถาบนการเงนขน(ปรส.) ใหสถาบนการเงนจดทาแผนแกไขฟนฟสถาบนการเงน

ทถกระงบการดาเนนกจการตามคาสงของรฐมนตการกระทรวงการคลงลงวนท 26 มถนายน พ.ศ. 2540

และวนท 5 สงหาคม พ.ศ. 2540 การดาเนนงานภายใตการควบคมขององคการปฏรประบบสถาบน

การเงน เพอแกไขปญหาระบบสถาบนการเงนและฟนฟฐานะของสถาบนการเงนทประสบปญหา และ

คมครองผฝากเงนและเจาหนของสถาบนการเงนสวนกรณสถาบนการเงนทไมอาจดาเนนการตอไปได

นน จาเปนจะตองมมาตรการพเศษผอนคลายจากกรณทวไปในเรองการขายทรพยสนของสถาบน

การเงน เพอใหเกดสภาพคลองทางเศรษฐกจใหความเชอมนแกผซอทรพยสน

ตามกฎหมายดงกลาว มการจดตงองคการเพอการปฏรประบบสถาบนการเงน (ปรส.) ม

วตถประสงคเพอดาเนนการแกไขฟนฟฐานะ และชวยเหลอผฝากเงนและเจาหนทสจรตของบรษท

เงนทนหลกทรพยทถกระงบการดาเนนกจการ ตลอดจนชาระบญชบรษททถกระงบการดาเนนกจการ

ในกรณทบรษทดงกลาวไมสามารถดาเนนกจการตอไปไดบรษททถกระงบการดาเนนกจการตองเสนอ

DPU

75

แผนเพอแกไขฟนฟฐานะตอคณะกรรมการ ปรส. เพอขอความเหนชอบ ในกรณทคณะกรรมการ ปรส.

เหนวา บรษทไดดาเนนการแกไขฟนฟจนสามารถดาเนนกจการของตนเองตอไปได หรอควบกจการ

หรอโอนกจการใหกบสถาบนการเงนอนตามแผนเพอแกไขฟนฟแลวใหรายงานตอรฐมนตรวาการกระ

ทวงการคลง และถารฐมนตรโดยคาแนะนาของธนาคารแหงประเทศไทยเหนวาควรอนญาตใหคณะกร

รกสาร ปรส. มคาสงใหบรษทดงกลาวดาเนนกจการตอไปได และอานาจหนาทของ ปรส. เปนอน

สนสดลง38

การโอนสทธเรยกรองของบรษททถกระงบการดาเนนกจการ ไปยงสถาบนการเงนอน ให

ทาไดโดยไดตองบอกกลาวการโอนตาม ไปยงลกหนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 แต

ลกหนยงคงมสทธยกขอตอสตามมาตรา 308 วรรคสอง39

38 ธญกมล ลมาคณาวฒ, “สรปสาระสาคญของพระราชกาหนดการปฏรประบบสถาบนการเงน พ.ศ.2540

ศนยขอมลศนยขอมลกฎหมายกลาง สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ตลาคม 2557 ,” สบคนเมอวนท 1 ตลาคม 2559,

จาก http://web.krisdika.go.th/data/lawabout/lawdetail/lawdetail_122.htm 39 พระราชกาหนดการปฏรปสถาบนการเงน มาตรา 27

DPU

บทท 4

วเคราะหปญหาทางกฎหมายเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตาม ค าพพากษา

ตามทผวจยไดศกษาการโอนสทธเรยกรองในยคปจจบนทรปแบบการดาเนนธรกจพฒนา

ไปมาก บทบญญตของกฎหมายกยอมตองพฒนาใหสอดคลองเพอใหธรกจสามารถดาเนนไปอยาง

คลองตวขน ศาลไทยยงตความการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามคาพพากษาเครงครดเนองจากยดตว

บทตามลายลกษณอกษรโดยมไดพจารณาถงเจตนารมณทแทจรงแหงการโอนสทธเรยกรอง ดงนน ผรบ

โอนสทธเรยกรองหลงทศาลไดตดสนคดแลวยอมตองถกตองหามตามกฎหมายทตความเครงครดตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ซงหากมการแกไขเพมเตมและขยายขอบเขตใหการ

โอนสทธเรยกรองในชนบงคบคดสามารถกระทาได โดยแกไขเพมเตมกฎหมาย ประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความเพงมาตรา 271 “ถาคความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด(ลกหนตามคาพพากษา)มได

ปฏบตตามคาพพากษาหรอคาสงของศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด

(เจาหนตามคาพพากษา) ชอบทจะรองขอใหบงคบคดตามคาพพากษาหรอคาสงนนไดภายใน 10 ป นบ

แตวนทมคาพพากษาหรอคาสงโดยอาศยตามคาบงคบทออกตามคาพพากษาหรอคาสงนน” และเมอ

ผวจยไดศกษาคนควาเกยวกบหลกเกณฑการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ของไทย การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายระหวางประเทศ ประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณ

อกษร (Civil Law System) เชนสหพนธสาธารณรฐเยอรมน และการโอนสทธเรยกรองตามกฎหมาย

ญปน อนเปนตนแบบของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย ประกอบกบการโอนสทธ

เรยกรองตามกฎหมายสหรฐอเมรกาอนเปนประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law

System) บทบญญตของกฎหมายทงสองกลมดงกลาวไมมบทบญญตใดหามการโอนสทธเรยกรองใน

DPU

77

การบงคบคดและไมถอเปนเรองของการขดตอความสงบเรยบรอยหรอการคาความดงเชนทศาลฎกา

ไทยตความแตอยางใด ซงในบทนผวจยไดจะไดวเคราะหใหเหนแตละสวนดงน

4.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

4.1.1 ปญหาการตความและบงคบใชกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชยการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

การโอนสทธเรยกรอง หมายถง การทเจาหนตกลงยนยอมโอนสทธทจะเรยกใหลกหนชาระ

หนใหแกบคคลอกคนหนง มผลใหผรบโอนเขามาเปนเจาหนคนใหมแทนเจาหนคนเดม มสทธเรยกให

ลกหนชาระหนไดเชนเจาหนคนเดม1

วธการโอนไปซงสทธทจะเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306

บญญตไววา

“การโอนหน อนจะพงตองชาระแกเจาหนคนหนง โดยเฉพาะเจาะจงนน ถาไมทาเปน

หนงสอทานวาไมสมบรณ อนง การโอนหนนน ทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหน หรอบคคลภายนอก

ได แตเมอไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหน หรอลกหนจะไดยนยอมดวยในการโอนนน คาบอกกลาว

หรอความยนยอมเชนวาน ทานวาตองทาเปนหนงสอ

ถาลกหนทาใหพอแกใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอก

กลาว หรอกอนไดตกลงใหโอนไซรลกหนนน กเปนอนหลดพนจากหน”

หนอนพงตองชาระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจง คอ หนทรตวเจาหนแนนอนการ

โอนตองทาเปนหนงสอ หนงสอโอนสทธเรยกรองนนเพยงแตลงลายมอชอผโอนฝายเดยวกสมบรณ2

1 โสภณ รตนากร, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน, (กรงเทพมหานคร:นตบรรณการ,

ม.ป.ป), น.416 2 คาพพากษาศาลฎกาท 6816/2537 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 บญญตเพยงวาการ

โอนสทธเรยกรองจะตองทาเปนหนงสอจงจะสมบรณ และการโอนนนจะยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอก

ไดแตเมอไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนยนยอมดวยในการโอนโดยไดทาคาบอกกลาวหรอความยนยอม

DPU

78

ซงถอเปนเพยงแนวคาวนจฉยของศาลฎกา ไมมตวบทกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

บญญตไวอยางชดแจงแตประการใด การทาเปนหนงสอถอวาเปนแบบแหงนตกรรมและเปนนตกรรม

สองฝายกฎหมายบญญตแตเพยงวาไมสมบรณเทานน เปนการผอนผนไมถงกบเปนโมฆะ เมอทาเปน

หนงสอ3 การโอนสทธเรยกรองกสมบรณ แตการโอนจะใชตอสลกหนหรอลกหนยนยอมเปนหนงสอ

ดวย การโอนสทธเรยกรองทมาไดบอกกลาวการโอนเปนหนงสอไปยงลกหนหรอลกหนไมยนยอมดวย

นนไมทาใหการโอนไมสมบรณยงบงคบกนไดระหวางผโอนกบผรบโอน4 เพยงแตตราบใดทยงไมได

บอกกลาวการโอนเปนหนงสอไปยงลกหนหรอลกหนยงไมยนยอมดวยจะใชยนลกหนและบคคล เชน

ผรบโอนจะเรยกใหลกหนชาระหนไมได และหากลกหนชาระหนแกเจาหนเดมลกหนกหลดพนจากหน

ผรบโอนมสทธเพยงไปเรยกรองเอาจากเจาหนเดมซงเปนคสญญาของตนเทานน

เปนหนงสอ หาไดบญญตวาการโอนนนจะตองทาเปนหนงสอและลงลายมอชอของผโอนกบผรบโอนไม ฉะนนการ

โอนสทธเรยกรองทไดทาเปนหนงสอลงลายมอชอผโอนแตฝายเดยวกเปนการสมบรณ โจทกทาสญญาจะซอขายหอง

ชดพพาทจากจาเลยท 2 ตอมาจาเลยท 1 ขอซอหองชดพพาทจากโจทก โจทกตกลงจะขายใหและมหนงสอถงจาเลยท 2

วาจาเลยท 1 จะซอหองชดพพาทตอจากโจทก ขอใหจาเลยท 2 ออกหนงสอรบรองจะซอจะขายใหแกจาเลยท 1 เพอ

การกเงนจากธนาคาร ดงน หนงสอทโจทกมถงจาเลยท 2 เปนหนงสอทโจทกผเปนเจาหนแสดงเจตนาโอนสทธ

เรยกรองตามสญญาจะซอขายหองชดพพาททมตอจาเลยท 2 ผเปนลกหนของโจทกใหแกจาเลยท 1 ถอไดวาการโอน

สทธเรยกรองระหวางโจทกกบจาเลยท1 ไดทาเปนหนงสอเปนการสมบรณตามกฎหมายแลว โจทกผเปนเจาหนผโอน

จงไมมสทธเรยกรองใหจาเลยท 2 ปฏบตตามสญญาจะซอจะขายตอไป 3 ไพจต ปญพนธ, หมายเหตทายคาพพากษาศาลฎกาท 6816/2537 4 คาพพากษาศาลฎกาท 5466/2539 จาเลยทาสญญาเชาซอทดนพรอมอาคารกบการเคหะแหงชาต ตอมา

จาเลยตกลงขายสทธการเชาซอดงกลาวแกโจทก แมจะเปนการตกลงเพอใหโจทกเขาไปสวมสทธของจาเลยทมอยตอ

การเคหะแหงชาตในการทจะรบโอนกรรมสทธทดนพรอมอาคารตอไป แตโจทกกมไดฟองบงคบใหการเคหะ

แหงชาตโอนทดนพรอมอาคารใหแกโจทกอนจะตองอยในบงคบเรองการโอนสทธโดยโจทกฟองบงคบใหจาเลย

ปฏบตตามขอตกลงระหวางโจทกกบจาเลยเกยวกบสทธเชาซอทดนพรอมอาคารของการเคหะแกงชาตซงสทธเชาซอ

ดงกลาวเปนทรพยสนชนดหนงทสามารถซอขายกนได ขอตกลงดงกลาวจงเปนการซอขายสทธแมไมทาเปนหนงสอ

แตเมอไดมการชาระหนเนองในการซอขายกนบางแลว ยอมมผลผกพนระหวางกน โจทกจงมอานาจฟองบงคบตาม

ขอตกลงดงกลาวได

DPU

79

เนองจากการโอนสทธเรยกรองเปนการโอนเฉพาะสทธทจะเรยกใหอกฝายปฏบตการชาระ

หนเทานน หากสญญาทโอนสทธเรยกรองมหนาททผโอนยงตองปฏบตตออกฝายอยหนาทนนไมได

โอนไปดวย ผโอนยงตองปฏบตการชาระหนซงเปนหนาทของฝายตนอย5

4.1.1.1 การโอนสทธเรยกรองตามสญญาเชาซอ

สทธตามสญญาเชาซอ กเปนสทธเรยกรองชนดหนงซงโอนกนได โดยเฉพาะผประกอบ

กจการใหเชาซอสามารถโอนสทธทจะไดรบเงนคาเชาซอใหแกบคคลภายนอกเพอประกนหน หรอเพอ

โอนกจการ แตหนาทเกยวกบการสงมอบ เชน การจดทะเบยนโอนรถทใหเชาซอแกผเชาซอยงเปน

หนาทของคสญญาเดมอย สวนการโอนสทธเรยกรองทางฝงผเชาซอหรอการขายดาวนกทาไดเชนกน

แตนอกจากผรบโอนตองรบไปทงสทธทจะไดครอบครองทรพยทเชาซอและรบโอนกรรมสทธทรพยท

เชาซอแลวยงตองรบไปซงหนาตามสญญาเชาซอ เชน หนาทชาระคาเชาซอ หนาทสงมอบทรพยคอเมอ

สญญาเชาซอเลกกน การขายดาวนจงเปนการโอนไปทงสทธและหนาทตามสญญาเปนสญญาแปลงหน

ใหมตองตกลงกนสามฝาย ระหวางผใหเชาซอ ผเชาซอ และผรบโอน จงไมมปญหาเกยวกบการบงคบ

ตามสญญา แตหากเปนการโอนสทธเรยกรองทางฝายผใหเชาซอ ภายหลงผเชาซอผดสญญาแลว จะเปน

มปญหาขดของในการฟองรองบงคบคด ยงในปจจบนปญหาดงกลาวยงมความสาคญเพราะมสถาบน

การเงนหนมาประกอบธรกจใหเชาซอเพมมากขน เมอผเชาซอผดนดชาระคาเชาซอ สถาบนการเงนกจะ

โอนขายสทธเรยกรองทางฝายผใหเชาซอในรปของหนดอยคณภาพ การบงคบชาระหนจะมปญหาหาก

5 คาพพากษาศาลฎกาท 4837/2540 จาเลยท 1 เชาซอรถยนตจากบรษท ง. โดยมจาเลยท 2 เปนผค าประกน

บรษท ง. จงเปนลกหนมหนาทสงมอบรถยนตตามทเชาซอใหแกจาเลยทงสอง และเปนเจาหนในขอทจะไดรบเงนคา

เชาซอจากจาเลยทงสอง สวนจาเลยทงสองเปนลกหนมหนาทชาระคาเชาซอตามสญญาใหแกบรษท และเปนเจาหนใน

ขอทจะไดรถยนตตามทเชาซอนน เมอมขอโตแยงเกยวกบการรบชาระคาเชาซอ บรษท ง. ยอมเปนเจาหนในการจะ

ไดรบชาระคาเชาซอจากจาเลยท งสอง ท งเปนเจาหนในการเรยกใหจาเลยทงสองสงมอบรถยนตคนพรอมคาขาด

ประโยชนและคาเสยหาย สทธการเปนเจาหนของบรษท ง. มใชสทธเฉพาะตว ยอมโอนใหแกโจทกไดตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 303 วรรคแรก เมอการโอนสทธเรยกรองไดทาเปนหนงสอถกตองตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 วรรคแรก โจทกผรบโอนสทธเรยกรองยอมบอกกลาวการโอนไปยงจาเลยทง

สองผเปนลกหนได และกรณเชนนมใชเปนการแปลงหนใหมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 349

DPU

80

เปนการบงคบสทธเรยกรองตามสญญาอนไดแกสทธทจะไดรบเงนตามสญญาเชาซอ แตหากผเชาซอผด

สญญาเชาซอสทธอนเกดขนผดสญญา และสญญาผใหเชาซอบอกเลกสญญากบผเชาซอแลวไดแก คา

ขาดราคา คาขาดประโยชน ผรบโอนสทธจากผใหเชาซอจะเรยกรองไดหรอไม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 391 บญญตวา

“เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจาตองใหอกฝายหนงได

กลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม แตทงนจะใหเปนทเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม

สวนเงนอนตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน ทาใหบวกดอกเบยเขาดวย คด

ตงแตเวลาทไดรบไว

สวนทเปนการงานอนไดกระทาใหและเปนการยอมใหใชทรพยนน การทจะชดใชคนทาน

ใหทาไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการนนๆ หรอถาในสญญามกาหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใช

ตามนน

การใชสทธเลกสญญานนหากกระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม”

การโอนสทธเรยกรองตามสญญาเชาซอกนาจะโอนไปทกสทธทเรยกรองไดในฐานะผให

เชาซอ ไมใชแคสทธทจะไดรบคาเชาซอหากคกรณแสดงเจตนาเชนนน ดงนนเมอสญญาเชาซอเลกกน

แลว ผรบโอนกจะรบมาทงสทธทเกดจากสญญาและเกดจากการเลกสญญา ซงรวมถงสทธกลบคนส

ฐานะเดมดวย เพราะการโอนสทธเรยกรอง ตามแนวคาพพากษาศาลฎกาโอนกนไดแมเปนสทธทยงไม

ถงกาหนดหรอสทธทจะเกดมขนในอนาคต6 สวนหนาททผใหเชาซอจะตองทาใหผเชาซอกลบคนส

ฐานะเดมนนกยงเปนของผโอนตอไป สวนผเชาซอมสทธยกขอตอสตอผใหเชาซอเดมขนตอสผรบโอน

ตามบทบญญตเรอการโอนสทธเรยกรอง ฉะนนผรบโอนมสทธในการเรยกรองคาเสยหายอนเกดจาก

การเลกสญญาแมเปนสทธของเจาของทรพยทใหเชาซอ เชน สทธเรยกเอาทรพยหรอเรยกราคาทรพยคน

6 คาพพากษาศาลฎกาท 1366/2530 จาเลยไดเขาทาสญญากอสรางอาคารและอปกรณตางๆ กบผทจางแลว

ตอมาในขณะทจาเลยยงไมไดลงมอกอสรางและยงไมมสทธรบเงนคากอสราง จาเลยไดโอนสทธเรยกรองคากอสรางท

จะพงมขนในอนาคตใหแกผรอง ดงนเมอสทธนอยในสภาพเปดชองใหโอนกนได การโอนสทธเรยกรองทจะมใน

อนาคตยอมกระทาไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 303

DPU

81

สทธเรยกคาขาดประโยชนจากทรพย และสทธเรยกคาขาดราคา แมไมไดโอนกรรมสทธในทรพยทเชา

ซอมาดวย กนาจะบงคบเอาคาเสยหายดงกลาวได เพราะในสญญาเชาซอผใหเชาซอไมจาเปนตองเปน

เจาของทรพยกสามารถใหเชาซอทรพยได หากเจาของทรพยยนยอม และเมอสญญาเลกกน กมสทธ

เรยกทรพยคน เรยกคาขาดประโยชนและคาขาดราคา จงเหนวาเมอสทธเรยกรองดงกลาวเปนสทธ

ในทางทรพยสนและไมใชสทธทเปนการเฉพาะตวของผใหเชาซอ ยอมโอนกนไดแมจะเปนสทธ

เรยกรองทจะเกดมขนในอนาคตกตาม

คาพพากษาศาลฎกาท 4912/2554 โจทกฟองขอใหบงคบจาเลยทงสองรวมกนหรอแทนกน

สงมอบรถทเชาซอคนโจทกในสภาพเรยบรอยและใชการไดด หากคนไมไดใหใชราคารถและ

คาเสยหายเปนเงน 360,000 บาท พรอมดวยดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป นบถดจากวนฟองเปนตน

ไปจนกวาชาระเสรจแกโจทก และชดใชคาเสยหายในอตราเดอนละ 3,000 บาท นบถดจากวนฟองเปน

ตนไปจนกวาจะสงมอบรถทเชาซอคนโจทก

จาเลยท 1 ใหการวาโจทกมใชเจาของหรอตวแทนผจาหนายรถไถฟอรด รน 3600 สฟา

หมายเลขเครอง 73461 โจทกจงไมมอานาจฟอง และโจทกไมมอานาจทจะมอบอานาจใหนายพทกษ

ฟองคดแทน

จาเลยท 2 ใหการวาหนงสอมอบอานาจของโจทกไมถกตองไมสมบรณ โจทกไมใชเจาของ

หรอตวแทนจาหนายรถไถฟอรด รน 3600 สฟา หมายเลขเครอง 73461 โจทกจงไมมอานาจฟองการ

มอบอานาจใหฟองคดจงไมสมบรณดวย หนงสอสญญาคาประกนไมบรณไมถกตอง ลายมอชอในชอง

ผค าประกนไมใชลายมอชอจาเลยท 2 หนงสอสญญาเชาซอกไมถกตอง ไมสมบรณ ฟองโจทกคลมเครอ

เรยกคาเสยหาย คาขาดประโยชน และเรยกราคาทเชาซออกซ าซอนเกนความเปนจรง ไมนาเงนดาวน

งวดแรกมาหกให คดอตราดอกเบยสงเกนกวากฎหมาย

ศาลชนตนพจารณาแลวพพากษายกฟอง คาฤชาธรรมเนยมใหเปนพบ

โจทกอทธรณ

ศาลอทธรณภาค 6 พพากษายน คาฤชาธรรมเนยมชนอทธรณใหเปนพบ

โจทกฎกา

DPU

82

ศาลฎกาวนจฉยวา...ขอเทจจรงทศาลชนตนและศาลอทธรณภาค 6 ฟงตามทจาเลยทงสอง

นาสบวา รถไถพพาทเปนของหางหนสวนจากด ต.เกษตรยนต โจทกเปนลกจางของหางหนสวนจากด

ต.เกษตรยนต และหนสวนผจดการของหางฯเปนผตาเนนการใหโจทกและจาเลยทงสองมาทาสญญาเชา

ซอและสญญาคาประกน ศาลฎกาจงเหนวา แมโจทกมใชเจาของรถไถพพาท แตโจทกกบจาเลยทงสอง

เขาทาสญญาเชาซอและคาประกนโดยความยนยอมของหางหนสวนจากด ต.เกษตรยนต เจาของรถไถ

พพาทจงไมฝาฝนอานาจของเจาของทรพยทเชาซอกรณเชนนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

151 ไดบญญตไววา การใดเปนการแตกตางกบบทบญญตของกฎหมาย ถามใชกฎหมายอนเกยวกบ

ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนไมเปนโมฆะ การทโจทกกบจาเลยทงสอง

มาตกลงทาสญญาเชาซอและสญญาคาประกนโดยมไดฝาฝนอานาจของเจาของทรพยทเชาซอ แมโจทก

ทเปนฝายผใหเชาซอจะไมใชเจาของทรพยทเชาซออนเปนการแตกตางกบบทบญญตมาตรา 532 ของ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 5 เชาซอ ทกาหนดใหเจาของทรพยสนเทานนจงจะ

เปนผใหเชาซอได แตกรณนมลกษณะพเศษโดยเจาของทรพยสนใหความยนยอม ทาใหไมเปนการขด

ตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน และมาตรา 532 กมใชกฎหมายอนเกยวกบความ

สงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน แมสญญาเชาซอจะแตกตางจากบทบญญตของกฎหมาย

ตามมาตรา 572 แตกเปนสญญาเชาซอทผใหเชาซอทมใชเจาของทรพยสนไดรบความยนยอมของ

เจาของทรพยสนใหนาทรพยสนออกใหเชาซอไดจงไมเปนโมฆะมผลผกพนคกรณ ทศาลชนตนและ

ศาลอทธรณภาค 6 วนจฉยวา เมอโจทกมใชเจาของทรพยทเชาซอจงไมมอานาจฟอง พพากษายกฟอง

โจทกนน ไมตองดวยความเหนของศาลฎกา และกรณนเปนการวนจฉยขอกฎหมายเกยวกบความสงบ

เรยบรอยของประชาชน ซงในคดทอาจยกขอกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชนชน

ขนอางไดนน เมอศาลเหนสมควรศาลจะยกขอเหลานนขนวนจฉยแลวพพากษาคดไปกได ตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 142 (5) ประกอบมาตรา 246 และมาตรา 247 เมอจาเลยทงสอง

ตองผกพนตามสญญาเชาซอและสญญาคาประกน จาเลยท 1 จงตองคนรถไถพพาทแกโจทก หากคน

ไมไดใหจาเลยท งสองรวมกนหรอแทนกนชาระราคารถไถพพาทพรอมดอกเบยแกโจทกจานวน

DPU

83

300,000 บาท เทากบราคาคาเชาซอทยงขาดอย สวนคาขาดประโยชนนน เหนวา ศาลกาหนดราคารถใช

แทนแกโจทกเปนจานวนพอสมควรแลว จงไมกาหนดคาขาดประโยชนใหอก

พพากษากลบ ใหจาเลยทงสองรวมกนหรอแทนกนสงมอบรถไถพพาทคนโจทกในสภาพ

เรยบรอยใชการไดด หากคนไมไดใหชาระราคาแกโจทกจานวน 300,000 บาท พรอมทงดอกเบยอตรา

รอยละ 7.5 ตอป นบแตวนฟองเปนตนไปจนกวาจะชาระเสรจ คาขออนนอกจากนใหยก คาฤชาธรรม

เนยมทงสามศาลใหเปนพบ

อยางไรกตาม สทธอนเกดจากการผดสญญาเชาซอ และสญญาผใหเชาซอบอกเลกสญญา

กบผเชาซอแลวไดแก คาขาดราคา คาขาดประโยชน นน หากยงไมมคาพพากษาถงทสดใหผมสทธใน

การไดรบชาระคาเชาซอหรอคาเสยหาย คาขาดประโยชน กฎหมายใหผมสทธดงกลาวสามารถโอน

สทธเรยกรองในมลหนดงกลาวได แตเมอคดถงทสดแลวผมสทธในการไดรบชาระคาเชาซอหรอ

คาเสยหาย คาขาดประโยชนซงเปนผทชนะคดตามคาพพากษาไมสามารถโอนสทธเรยกรองในมลหน

ดงกลาวไดอกตอไปเนองจากตดขดในเรองบทบญญตของกฎหมายตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความเพงมาตรา 271 “ถาคความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด(ลกหนตามคาพพากษา)มไดปฏบตตามคา

พพากษาหรอคาสงของศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามคา

พพากษา) ชอบทจะรองขอใหบงคบคดตามคาพพากษาหรอคาสงนนไดภายใน 10 ป นบแตวนทมคา

พพากษาหรอคาสงโดยอาศยตามคาบงคบทออกตามคาพพากษาหรอคาสงนน” การโอนสทธเรยกรอง

ในหนทเกดขนตามคาพพากษาจงไมสามารถกระทาได ผวจยเหนวาศาลไดตความบทบญญตกฎหมาย

เรองนตวธมาจากดสทธกฎหมายสารบญญตซงเปนสงทไมสอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายเปน

อยางยงซงผวจยไดศกษาในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรและระบบกฎหมายจารตประเพณแลวไมม

ปรากฏการนานตวธมาจากดสทธของกฎหมายสารบญญตเหมอนประเทศไทยเรา ดงนนการจากดสทธ

ของผรบโอนสทธในหนตามคาพพากษาทตองบงคบคดไดอยางจากดเฉพาะผทชนะคดตามคาพพากษา

เทานนอนเปนไปตามกฎหมายวธบญญตของกฎหมายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา

271 จงเปนปญหาในการรบโอนสทธเรยกรองในการบงคบคด

DPU

84

4.1.1.2 การโอนสทธเรยกรองเพอเปนหลกประกนทางธรกจ

การหาแหลงเงนทนในการประกอบธรกจ มแนวคดทนาทรพยสนของกจการทงทเปน

สงหารมทรพย และอสงหารมทรพยมาใชเปนหลกประกน เนองจากขอจากดของการจานาทจะตองสง

มอบทรพยสนทจานาใหแกผรบจานา หากผประกอบการนาทรพยสนในกจการเชนสนคา ไปจานากไม

อาจประกอบกจการได สวนการจานองทไมตองสงมอบทรพยทจ านองแตกจ านองไดแ ต

อสงหารมทรพย และสงหารมทรพยบางประเภทเทานน ทรพยสนของกจการมทงทรพยสนทมรปราง

และไมมรปราง เชน สนคาในคลงสนคา ทรพยสนทางปญญา ไดแก ลขสทธ สทธบตร good will สทธ

ในเครองหมายการคา สทธเรยกรองกเปนทรพยสนอยางหนงทจะนามาเปนหลกประกนได ใน

ประเทศสหราชอาณาจกรจงเกดหลก Floating Charge ในระบบกฎหมายจารตประเพณ(Common Law

System) และในสหรฐอเมรกาบญญตหลกการนไวใน Uniform Commercial Code Article 9 Secure

Transaction อยางไรกตาม ตาม Article 9 ของ Uniform Commercial Code จากดสทธเรยกรองทจะ

นามาเปนหลกประกนไดเฉพาะสทธทจะไดรบชาระเงน (Right to Payment) เทานน7

ในประเทศไทยกมการผลกดนทจะใหมกฎหมายทานองเดยวกนออกมา โดยคณะกรรมการ

ปฏรปกฎหมาย และตามรางกฎหมายดงกลาวบญญตใหใชสทธเรยกรองเปนหลกประกนได โดยยงคง

หลกการของการโอนสทธเรยกรองไว โดยบญญตวา หากมการนาสทธเรยกรองเปนหลกประกน ผรบ

หลกประกนจะยกสทธตามสญญาหลกประกนทางธรกจขนเปนขอตอสลกหนแหงสทธไดตอเมอไดม

หนงสอบอกกลาวการนาสทธเรยกรองดงกลาวมาใชเปนหลกประกนไปยงลกหนแหงสทธนนแลว8

ปจจบนมพระราชบญญตหลกประกนทางธรกจ พ.ศ. 2558 ใหใชสทธเรยกรองทกประเภท

ประกนไดเพอใหเปนไปตามหลกกฎหมายสากลและสอดคลองกบธรกจการเงนสมยใหม เชน สทธการ

เชาอสงหารมทรพย สทธในบญชเงนฝากธนาคาร สทธในการไดรบชาระเงนคางานเปนงวดๆ สทธ

7 Uniform Commercial Code, Article 9, 9-102. (2) 8 พระราชบญญตหลกประกนทางธรกจ พ.ศ. 2558 มาตรา 34

DPU

85

เรยกรองตามสญญาซอขาย เปนตน9 ถาสทธเรยกรองทเปนหลกประกนถงกาหนดชาระ ใหถอวา

ทรพยสนอนเปนวตถแหงสทธนนเปนหลกประกนแทนสทธทเปนหลกประกน และใหลกหนแหงสทธ

นาทรพยสนอนเปนวตถแหงสทธนนไปชาระหนใหแกผใหหลกประกน เวนแตจะตกลงกนเปนอยาง

อน10

ดงนน จงพจารณาไดวา สทธเรยกรองมมลคาทางเศรษฐกจเปนอยางยงหากการทกฎหมาย

เปดชองใหสทธเรยกรองสามารถโอนหรอสามารถนาไปเปนหลกประกนทางธรกจไดจะสงผลให

เกดผลกระทบในระบบเศรษฐกจทตองการความคลองตวสงและสทธเรยกรองสามารถสรางมลคา

ในทางเศรษฐกจไดอยางมหาศาล ปญหาเรองการนาสทธเรยกรองเพอไปเปนหลกประกนทางธรกจจง

เปนเรองทสาคญกบยคสมยทตองการความคลองตวทางเศรษฐกจเพอใหกาวทนโลกการเงนธรกจ

สมยใหม

4.1.1.3 การโอนสทธเรยกรองกบการสวมสทธชนบงคบคด

สทธเรยกรองโอนไดแมเปนสทธเรยกรองในหนตามคาพพากษา

คาพพากษาศาลฎกาท 3044/2545 โจทกโอนสทธเรยกรองทจะไดรบเงนคาทดแทนทดน

เพมขนตามคาพพากษาใหแกผรอง โดยโจทกและผรองไดมหนงสอแจงการโอนสทธเรยกรองใหจาเลย

ทราบแลว การโอนสทธเรยกรองรายนยอมสมบรณตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306

วรรคหนง ดงนน สทธของโจทกทจะไดรบชาระหนจากจาเลยทงสามตามคาพพากษาในคดนจงตกเปน

ของผรอง โจทกจงไมมสทธทจะรบเงนตามคาพพากษาจากจาเลยทงสาม การทโจทกยนคาแถลงขอรบ

เงนทจาเลย ท 2 นามาวางศาลเพอชาระหนตามคาพพากษา ซงศาลชนตนไดออกคาบงคบตามคาแถลง

ของโจทกอนเปนการดาเนนการในชนบงคบตามคาพพากษาทงๆ ทโจทกสนสทธดงกลาวไปแลว เปน

การใชสทธโดยไมสจรต กรณนผรองเปนผมสวนไดเสยในการบงคบตามคาพพากษาหรอคาสงและถก

9 กาชย จงจกรพนธ, ศาสตราจารย ดร. , เรองหนารเกยวกบกฎหมายหมายหลกประกนทางธรกจ,

(กรงเทพมหานคร: บรษทศรอนนตการพมพ จากด, ม.ป.ป), น.68. 10 กาชย จงจกรพนธ, ศาสตราจารย ดร. , เรองหนารเกยวกบกฎหมายหมายหลกประกนทางธรกจ,

(กรงเทพมหานคร: บรษทศรอนนตการพมพ จากด, ม.ป.ป), น.68. หลกประกนทางธรกจ พ.ศ. ... มาตรา 35

DPU

86

โตแยงสทธ จงชอบทจะรองสอดเขามาในชนบงคบตามคาพพากษาได ตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพง มาตรา 57 (1)

จากคาพพากษาศาลฎกาน สามารถตความไปไดวาเมอสทธเรยกทรพยคน สทธเรยกคาขาด

ประโยชนและคาขาดราคา ซงเปนสทธในทางทรพยสนและไมใชสทธอนเปนการเฉพาะตวของผใหเชา

ซอ นาจะโอนกนไดแมจะเปนสทธเรยกรองทจะเกดมขนในอนาคตกตาม

อยางไรกตามแมตามแนวคาพพากษาศาลฎกาจะรบรองใหโอนสทธเรยกรองไดแมเปนสทธ

เรยกรองทเปนหนตามคาพพากษาแลว แตยงไมอนญาตใหผรบโอนเขาบงคบคดตอจากเจาหนตามคา

พพากษาได ยกเวนมบทบญญตของกฎหมายใหสวมสทธได เชน พระราชกาหนดการปฏรประบบ

สถาบนการเงนฯ พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพยฯ พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพย

ไทยฯ หรอ กรณการขายทรพยสนในคดลมละลายของเจาพนกงานพทกษทรพย ตามพระราชบญญต

ลมละลายฯ

คาพพากษาศาลฎกาท 12129/2555 บคคลทมสทธบงคบคดตามคาพพากษาจะตองเปน

คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 เมอผรอง

เปนเพยงบคคลภายนอกทอางวาไดรบโอนสทธและหนาทในหนตามคาพพากษาจงไมอาจรองขอให

บงคบคดได นอกจากนการจะเขาสวมสทธแทนคความหรอบคคลทเปนฝายชนะคดน น ตองม

บทบญญตของกฎหมายใหสวมสทธได เชน พระราชกาหนดการปฏรประบบสถาบนการเงนฯ พระราช

กาหนดบรษทบรหารสนทรพยฯ พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทยฯ หรอ กรณการขาย

ทรพยสนในคดลมละลายของเจาพนกงานพทกษทรพย ตามพระราชบญญตลมละลายฯ เมอผรองไมใช

บคคลตามบทบญญตของกฎหมายดงกลาวทใหเขาสวมสทธแทนโจทกผรองจงไมอาจสวมสทธแทน

โจทกเพอดาเนนการบงคบคดแกจาเลยในสองคดนได

บคคลทมในการบงคบคดบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271

วา ถาคความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด (ลกหนตามคาพพากษา) มไดปฏบตตามคาพพากษาหรอคาสง

ของศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะ (เจาหนตามคาพพากษา) ชอบทจะรอง

DPU

87

ขอใหบงคบคดตามคาพพากษา หรอคาสงนนไดภายในสบปนบแตวนมคาพพากษาหรอคาสง โดยอาศย

และตามคาบงคบทออกตามคาพพากษาหรอคาสงนน

ตามบทบญญตดงกลาวบคคลทมสทธบงคบคด คอ บคคลหรอคความฝายทชนะคดท

เรยกวาเจาหนตามคาพพากษาเทานน บคคลนนตองเขามาเปนคความกอนศาลมคาพพากษาแตเหตท

ผรบโอนสทธเรยกรองในหนตามคาพพากษาจากเจาพนกงานพทกษทรพยในคดลมละลายหรอตามบท

กฎหมายเฉพาะ เขาสวมสทธบงคบคดแทนเจาหนตามคาพพากษาไดเพราะมบทบญญตของกฎหมาย

บญญตรบรองไว อยางไรกตามการเขามาเปนคความในคดหลงศาลพพากษาแลวนอกจากตามกฎหมาย

เฉพาะแลวยงมการเขามาเปนคความโดยการรองสอดชนบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความแพง มาตรา 57 (1) บญญตใหบคคลภายนอกซงมใชคความอาจเขามาเปนคความไดดวยการรอง

สอดดวยความสมครใจเองเพราะเหนวาเปนการจาเปนเพอยงใหไดรบความรบรองคมครอง หรอบงคบ

ตามสทธของตนทมอย โดยยนคารองขอตอศาลทคดนนอยในระหวางพจารณาหรอเมอตนมสทธ

เรยกรองเกยวเนองดวยการบงคบตามคาพพากษาหรอคาสง โดยยนคารองขอตอศาลทออกหมายบงคบ

คดนน

จากบทบญญตดงกลาวชดเจนวาผรบโอนสทธเรยกรองซงเปนหนตามคาพพากษาจากนน

เปนผมสทธเรยกรองเกยวเนองกบการบงคบคดโดยตรง และคารองขอสวมสทธชนบงคบคดสามารถ

ตความไดวาเปนคารองสอดในชนบงคบคด ซงจะเปนการตความกฎหมายในทางทใชบงคบได เพอให

ไมใหเกดชองวางแกผรบโอนสทธเรยกรองซงเปนหนตามคาพพากษาวาจะบงคบคดไดทางใด เมอ

กฎหมายไมไดหามการโอนสทธเรยกรองทเปนหนตามคาพพากษา และยงมคาพพากษาศาลฎกาท

รบรองวาสามารถโอนได ผรบโอนกควรทจะมสทธบงคบคดเพราะถามสทธเรยกรองแตบงคบตามสทธ

นนไมไดกเทากบไมมสทธนนเอง ซงศาลฎกาเองกเคยอนญาตใหสวมสทธชนบงคบคด ตามประมวล

กฎหมาย วธพจารณาความแพง มาตรา 57 (1) ซงเปนการโอนสทธเรยกรองทเจาพนกงานพทกษทรพย

จาหนายทรพยสนของลกหนในคดลมละลาย ในกรณทเจาหนเกดถกพทกษทรพยเดดขาด ซงไมม

บทบญญตใหสวมสทธเขาเปนเจาหนตามคาพพากษาแทนโจทกโดยตรง

DPU

88

คาพพากษาศาลฎกาท 711/2548 ผรองเปนผเขาประมลซอทรพยสนในการขายสทธ

เรยกรองของโจทกตามคาสงของเจาพนกงานพทกษทรพย โดยสทธเรยกรองทผรองเปนผประมลซอได

รวมถงสทธเรยกรองของโจทกทมตอกองทรพยสนของจาเลยท งสองในคดนดวยและไมปรากฏ

ขอเทจจรงใดวาผรองไมสจรตหรอการขายดงกลาวไมชอบดวยกฎหมายแตประการใดสทธของผรองผ

ซอทรพยสนโดยสจรตในการขายสทธเรยกรองของโจทกตามคาสงของเจาพนกงานพทกษทรพยในคด

ลมละลายจงควรไดรบความรบรอง คมครอง และบงคบตามสทธดงกลาวตาม พ.ร.บ. ลมละลายฯ

มาตรา 123 ทงขณะผรองยนคารองสอด จาเลยทงสองถกศาลมคาสงพทกษทรพยเดดขาด และเจา

พนกงานพทกษทรพยมหมายเรยกจาเลยทงสองไปใหการเกยวกบกจการและทรพยสน อนถอไดวาเปน

การบงคบตามคาพพากษาหรอคาสงในคดลมละลายแลว เมอสทธของเจาหนผเปนโจทกทจะไดรบ

ชาระหนจากกองทรพยสนของจาเลยในคดนตกเปนของผรองจากการขายทอดตลาดดงกลาวแลวผรอง

จงเปนผมสทธเรยกรองเกยวของดวยการบงคบตามคาพพากษาหรอคาสงในคดลมละลาย มสทธรอง

สอดขอเขาเปนคความในชนบงคบคดเพอใหไดรบความคมครองและบงคบตามสทธของตนทมอยตาม

ป.ว.พ. มาตรา 57 (1) ประกอบ พ.ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา 153 (เดม) โดยไมจาตองมผใดมาโตแยงสทธ

ของผรองกอนแตอยางใด

ค.5121/2547 ผรองซอทรพยและรบโอนสนทรพย สทธและหนาทจากบรษทเงนทนไทยธ

นากร จากด (มหาชน) ทมตอจาเลยทงสจากเจาพนกงานพทกษทรพยแลว จงอนญาตใหผรองเขา

ดาเนนคดแทนโจทกในชนฎกาตามคารอง

แตอยางไรกตาม การโอนสทธเรยกรองในการบงคบคดกบลกหนตามคาพพากษานน ศาล

ไทยกมไดอนญาตใหผรบโอนสทธเรยกรองเขาสวมสทธบงคบคดไดทกกรณเวนแตการรบโอนจะม

กฎหมายใหสวมสทธไดโดยเฉพาะเทานน เชน พระราชกาหนดการปฏรประบบสถาบนการเงนฯ พระ

ราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพยฯ พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทยฯ หรอ กรณการขาย

ทรพยสนในคดลมละลายของเจาพนกงานพทกษทรพย ตามพระราชบญญตลมละลายฯ โดยหากไมม

กฎหมายบญญตเรองการรบโอนสทธเรยกรองในการบงคบคดไวโดยเฉพาะแลวนน ศาลไทยยงคง

ตความกฎหมายอยางแคบอยเปนอยางมากโดยศาลไทยไดนาบทบญญตประมวลกฎหมายวธพจารณา

DPU

89

ความแพง มาตรา 271 มาจากดสทธผรบโอนสทธเรยกรองเพราะเหตทมใชคความทชนะคดตามคา

พพากษา แนวคาพพากษาศาลฎกาจงไมมบรรทดฐานทแนนอนในเรองการรบโอนสทธในการบงคบคด

กบลกหน ทงนผวจยซงประกอบวชาชพทนายความกมประสบการณในการวาความคดลกษณะสวม

สทธเพอบงคบชาระหนกบลกหนในหนตามคาพพากษา และตดปญหาในการดาเนนคดเพราะศาลไทย

ไมอนญาตใหผรบโอนหนตามคาพพากษารบโอนสทธเรยกรองและไมอนญาตใหสวมสทธเขาบงคบ

คดแทนเจาหนเดมไดหากไมมบทบญญตกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะใหสวมสทธในการบงคบคด

ในหนตามคาพพากษา

ดงตวอยางคดทผ วจ ยประสบปญหาทางกฎหมายเรองการสวมสทธในการบงคบคด

รายละเอยดคด11 มดงน

“เมอวนท 31 มนาคม 2555 ธนาคารฮองกงและเซยงไฮแบงกงคอรปอเรชน จากด สาขา

กรงเทพฯไดทาสญญาขายธรกจลกคารายยอยซงเปนกจการบางสวนทสาคญของธนาคารฮองกงและ

เซยงไฮแบงกงคอรปอเรชน จากด สาขากรงเทพฯ ใหแกบรษท บตรกรงศรอยธยา จากด ผรอง รวมทง

ภาระหนของจาเลยในคดนใหกบผรองโดยไดรบความเหนชอบจากธนาคารแหงประเทศไทยในเรอง

การโอนและรบโอนกจการบางสวนทสาคญของธนาคารฮองกงและเซยงไฮแบงกงคอรปอเรชน จากด

สาขากรงเทพฯใหแกบรษท บตรกรงศรอยธยา จากด ผลจากการซอขายดงกลาว ทาใหผรองไดมาซง

ทรพยสนและสทธเรยกรองเกยวกบหนทงปวงตลอดจนการรบชาระหน การโอนสทธดงกลาวไม

กอใหเกดผลเสยหรอสญเสยสทธประโยชนทสมาชกเคยมอยแตอยางใด รายละเอยดปรากฏตามสาเนา

ประกาศธนาคารแหงประเทศไทย และสาเนาสญญาซอขายธรกจบตรเครดตในประเทศไทยของผขาย

พรอมคาแปล

อนง ในการโอนกจการของธนาคารพาณชยทงหมดหรอบางสวนดงกลาว ผรองและโจทก

ในคดนไดรบการยกเวน ไมตองบอกกลาวการโอนไปยงลกหนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมาย

11 คาสงศาลชนตน ศาลแขวงพระนครใต ความแพง คดหมายเลขดาท ผบ. 1388/2553 คดหมายเลขแดงท

ผบ.1769/2553 ระหวางธนาคารฮองกงและเซยงไฮแบงกง คอปอเรชน จากด โจทก บรษท -นายศภกฤษฎ เนองวงค

จาเลย-บตรกรงศรอยธยา จากด ผรองสวมสทธ

DPU

90

แพงและพาณชย เนองจากไดรบความเหนชอบการโอนและรบโอนกจการจากธนาคารแหงประเทศ

ไทยแลววาใหดาเนนการโอนและรบโอนกจการได จงไดรบการยกเวนไมตองบอกกลาวการโอนและ

รบโอนสทธเรยกรองไปยงลกหนตามทบญญตไวในมาตรา 77 แหงพระราชบญญตธรกจสถาบน

การเงน พ.ศ. 2551 อกทง มาตรา 76 ไดกาหนดไววา สถาบนการเงนทดาเนนการตามมาตรา 93 วรรค

หนง ถามการฟองรองบงคบสทธเรยกรองเปนคดอยในศาล ใหสถาบนการเงนทควบกนหรอทรบโอน

กจการ แลวแตกรณเขาสวมสทธเปนคความแทนในคดดงกลาว และอาจนาพยานหลกฐานใหมมาแสดง

คดคานเอกสารทไดยนไวแลว ถามคานพยานทสบมาแลว และคดคานพยานหลกฐานทไดสบไปแลวได

และในกรณทศาลไดมคาพพากษาบงคบตามสทธเรยกรองนนแลว กใหเขาสวมสทธเปนเจาหนหรอ

ลกหนตามคาพพากษานนได รายละเอยดปรากฏตามพระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พ.ศ.2551

คดนศาลไดโปรดมคาพพากษาแลวเมอวนท 13 กรกฎาคม 2553 บดนผรองมความประสงค

ทจะดาเนนการบงคบคดกบจาเลยในคดนตามคาพพากษาของศาล อนงเนองจากผรองไดมาซงทรพยสน

และสทธเรยกรองเกยวกบหนทงปวงตลอดจนการรบชาระหนของจาเลยในคดนแลวตามสญญาซอขาย

ธรกจบตรเครดตในประเทศไทยของผขายระหวางโจทกเดมกบผรอง ในคดนผรองจงขอเขาสวมสทธ

เปนคความแทนโจทกเดมเพอดาเนนคดและใชสทธเรยกรองตามสญญาซอขายธรกจบตรเครดตใน

ประเทศไทยของผขายดงกลาว ผรองจงกราบเรยนมาเพอขอใหศาลไตสวนคารองและไดโปรดมคาสง

อนญาตใหผรองเขาสวมสทธเปนคความแทนโจทกเดมไดตามกฎหมายตอไป” รายละเอยดคดปรากฏ

ตามภาคผนวก

นดไตสวนคารอง วนท 14 พฤษภาคม 2556 ทนายผรองและเจาพนกงานบงคบคดมาศาล

โจทก จาเลย ทราบนดโดยชอบแลวไมมาศาล

ศาลชนตนพเคราะหแลว คดมปญหาตองวนจฉยวา ผรองมสทธเขาสวมสทธแทนโจทก

หรอไม เหนวา บคคลทมสทธบงคบคดตามคาพพากษาจะตองเปนคความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด

พพากษา ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ผรองเปนบคคลภายนอกทอางวา

ไดรบโอนสทธและหนาทในหนตามคาพพากษาจากโจทกทมอยแกจาเลย ไมใชคความหรอบคคลซง

เปนฝายชนะคดตามคาพพากษา ไมอาจรองขอใหบงคบคดได ทงการจะเขาสวมสทธแทนคความหรอ

DPU

91

บคคลทเปนฝายชนะคดนน ตองมบทบญญตของกฎหมายใหเขาสวมสทธได ซงตามพระราชบญญต

สถาบนการเงน พ.ศ.2551 มาตรา 4 บญญตวา “สถาบนการเงน” หมายความวา (1) ธนาคารพาณชย

(2)บรษทเงนทน(3)บรษทเครดตฟองซเอร ผรองจงไมอาจเขาสวมสทธแทนโจทกได จงมคาสงใหยกคา

รอง คาฤชาธรรมเนยมในชนนใหเปนพบ

ผรองไมตดใจอทธรณตอไป คดจงถงทสดในศาลชนตน

ดงคดทผวจยซงรบวาความในคดทอางถงขางตนตดขดปญหาในทางคดและไมไดใชสทธ

อทธรณ ฎกาเพราะเปนเจตจานงของลกความ คาสงศาลชนตนทไมอนญาตใหผรองซงเปนผรบโอน

สทธเรยกรองมาโดยชอบดวยกฎหมายทกประการ ศาลชนตนพจารณาวาผรองมใชคความหรอบคคลท

ชนะคดตามคาพพากษามา จงไมมสทธบงคบคดไดตามคาพพากษา ตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความแพง มาตรา 271 ถอเปนการตความกฎหมายของศาลโดยเครงครดตามกฎหมายวธพจารณาซงไม

สอดคลองกบกฎหมายสารบญญตเรองการโอนสทธเรยกรอง คาพพากษาหรอคาวนจฉยของศาลจงม

ความแตกตางกนไปขนอยกบดลพนจของศาลประกอบขอกฎหมายทจากดสทธดงกลาวซงบางคดศาลก

อนญาตใหสวมสทธบงคบคด บางคดศาลกไมอนญาตใหสวมสทธบงคบคดดงทไดยกตวอยางคดไว

ขางตน ปญหาการบงคบใชกฎหมายดงกลาวจงถอเปนปญหาทจะสงผลใหการโอนสทธเรยกรองในหน

ตามคาพพากษาไมสามารถกระทาไดซงไมสอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายเรองการโอนสทธ

เรยกรองและไมสอดคลองกบระบบสงคมการเงนสมยใหม

ดงจะเหนไดวาปญหาการทศาลไทยตความการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามคา

พพากษาจงยงไมมบรรทดฐานทแนนอน ผรบโอนสทธในมลหนตามสทธเรยกรองจงไมกลารบโอน

สทธเรยกรองในหนทมคาพพากษาแลวเนองจากเหตผลทศาลไทยไดตความจากดสทธการรบโอนหน

เพอไปบงคบคดอยางแคบและไมมบรรทดฐานทแนนอน ผวจยจงเหนวาการนากฎหมายวธสบญญตมา

จากดสทธกฎหมายสารบญญตนาจะเปนปญหาทควรปรบปรงแกไขเพอใหเกดความสอดคลองในระบบ

กฎหมายไทย โดยประการสาคญเพอใหการโอนสทธเรยกรองทสามารถโอนไดโดยชอบตามกฎหมาย

สามารถโอนใหแกผรบโอนทมกาลงความสามารถในการบงคบคดสามารถบงคบคดไดตอไปไดและไม

เปนการขดตอเจตนารมณของกฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรอง

DPU

92

4.1.1.4 การโอนสทธเรยกรองทเปนหนดอยคณภาพเพอนามาฟองรองบงคบคด

เมอผลของการโอนสทธเรยกรอง คอ สทธของผโอนเคยมอยอยางไร ผรบโอนกมสทธอยาง

นน แตยงมปญหากรณโอนสทธเรยกรองในรปหนดอยคณภาพทผรบโอนซอหนมาในราคาถกมากเพอ

มาฟองรองบงคบคด ผรบโอนมสทธไดรบหนเตมจานวนทไดรบโอนมา แตยงมกรณทลกหนยกขอ

ตอสวาผรบโอนไดรบโอนหนมาในราคาถก การบงคบใหลกหนชาระหนเตมจานวนหนจงเปนการใช

สทธโดยไมสจรต หรอไมเปนธรรมตอผบรโภค ในประเดนนผวจยเหนวาผรบโอนรบซอสทธเรยกรอง

มาในราคาถกกจรง แตกตองรบความเสยงทจะบงคบชาระหนไมไดเพราะรบซอหนมาเปนลอตหลาย

รายมทงหนทมความเสยงสงและความเสยงตา หนทรบโอนมากอาจบงคบไดหรอบงคบไมไดเลย การ

ฟองบงคบชาระหนเตมจานวนจงเปนไปตามสทธทไดรบโอนมาไมใชการใชสทธโดยไมสจรตแตอยาง

ใด หากรบโอนหนมาในราคาถกแตบงคบไดเตมจานวนผรบโอนกตองนามาเฉลยกบหนอนทรบซอ

มาแลวไมสามารถบงคบคดได หากศาลกาวลวงไปพพากษาลดจานวนหนหรอดอกเบยโดยใหเหตผลวา

ผรบโอนรบซอหนมาในราคาถกเปนเรองทไมสอดคลองกบรปแบบธรกจในปจจบน เนองจากกจการ

หลายกจการตดภาระในการบงคบชาระหนทตองใชกระบวนการทางศาลและเจาพนกงานบงคบคดแก

องคกรทางธรกจอนทมบคลากรทเชยวชาญทางกฎหมาย ลดคาใชจายและลดงานในสวนทไมถนด ทง

ลดภาระทจะตองตดตามผลการดาเนนงานของทนายความทมารบดาเนนการทางกฎหมายให เปนการ

แบงงานกนทา ทาใหผรบโอนไปดาเนนธรกจทตนถนด โดยสภาพของหนเนาความยงยากและคาใชจาย

ในการดาเนนคดในศาลและในชนบงคบคดยอมเพมมากขน การรบโอนหนดอยคณภาพในราคาถกและ

ฟองรองบงคบเตมจานวนกเสมอนกบเจาหนเดมเปนผฟองคดเองโดยจายคาจางผวจยเหนวาเปนสวน

ตางของเงนทบงคบชาระหนได ไมใชการใชสทธโดยไมสจรตแตอยางใด และไมใชการซอขายความ

โดยสงเสรมใหคนเปนความกน ทมาของเรองของการซอขายความ คอ การสงเสรมใหบคคลอนฟองคด

และถอเอาประโยชนจากการชนะคด ซงเปนแนวคดทประสงคคมครองปจเจกชนในสงคมทม

ความสมพนธกนแบบสวนตวไมใหพพาทกนโดยตางอางสทธตามกฎหมาย หากเขาจะยอมโอนออน

ผอนปรนใหกนได แตความสมพนธในปจจบนเปนความสมพนธทางธรกจการนาหลกการซอขายความ

มาใชดจะไมถกเรองลาหลง และเปนการทาลายระบบเศรษฐกจและสงคมดวย เพราะเปนการลงโทษ

DPU

93

ลกหนทชาระหนตามกาหนดทาลายวนยในการชาระหน โดยลกหนใชจายโดยไมมวนยสรางหนโดยไม

จาเปน และขาดวนยในการชาระหนเพอประสงคจะใหศาลพพากษาลดยอดหนให

อยางไรกตามคาพพากษาศาลฎกาท 613/2553 วนจฉยประเดนนวาจาเลยฎกาวา โจทก

ประมลซอหนมารอยละ 20 การทโจทกนาคดมาฟองเรยกหนเปนจานวนเงนเตมรอยละ 100 รวม

ดอกเบยตามประกาศของธนาคารแหงประเทศไทยดวย จงเปนการคากาไรเกนสมควร โจทกจงเรยกรอง

เปนจานวนตนเงนและดอกเบยตามฟองไมไดนน เหนวา โจทกเปนผซอทรพยสนของบรษทเงนทนเอก

ธนกจ จากด (มหาชน) โจทกจงเปนผรบโอนสทธเรยกรองคดนโดยชอบแมโจทกจะซอมาในราคาตา

กวามลหนเดม แตโจทกเปนเจาของสทธเตมจานวนหนทคางชาระ โจทกยอมมสทธเรยกรองใหจาเลย

ซงเปนผค าประกนบรษทอตสาหกรรมไทยบรรจภณฑ จากด (มหาชน) ชาระหนเตมจานวนทคางชาระ

แกบรษทเงนทนเอกธนกจ จากด (มหาชน) จาเลยเปนหนบรษทเงนทนเอกธนกจ จากด (มหาชน) อย

เทาใดกตองมการชาระหนแกโจทกซงเปนผรบโอนสทธเรยกรองโดยชอบเพยงนน การทาสญญาซอ

สนทรพยสนเชอธรกจของโจทกหาไดเปนการคากาไรเกนควรไม ฎกาของจาเลยขอนฟงไมขน

ดงนนปญหาเรองการรบซอหนมาในราคาถกแตผรบโอนสทธเรยกรองอาจมความเสยงสง

จากการบงคบชาระหนเปนเรองทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอไมนน

กฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ไดจากดสทธของผรบโอนทรบความเสยงในการบงคบคด

และตดสทธผรบโอนในการบงคบคดยงทาใหการบงคบชาระหนไมสามารถดาเนนการตอไปไดเลย

เพราะเจาหนตามคาพพากษาเทานนทจะมสทธบงคบคดไดตามคาพพากษา การจะโอนสทธเรยกรองใน

การบงคบคดตอไปใหผทมกาลงความสามารถหรอผทมความเชยวชาญมากกวากกระทามไดเนองจาก

การถกกฎหมายหามไวดงกลาว ระบบเศรษฐกจกจะตองถกทาลายลง ลกหนกจะเพกเฉยตอการชาระหน

มากขนและยงหากรชองทางของกฎหมายกเรองการหามโอนสทธเรยกรองในการบงคดดวยแลวยง

เพกเฉยตอการชาระหนตอไปเพราะไมมผใดมาบบบงคบใหชาระหนไดนอกจากเจาหนเดมเทานน

4.1.2 วเคราะหเปรยบเทยบการโอนสทธเรยกรองสทธในการบงคบคดตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชยและกฎหมายพเศษ

DPU

94

นอกจากการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลวยงมการโอน

สทธเรยกรองตามกฎหมายพเศษ ไดแก

4.1.2.1 พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ.2541

กฎหมายฉบบนบญญตขนสมยวกฤตเศรษฐกจป 2540 มวตถประสงคเพอชวยใหสถาบน

การเงนอยไดโดยสามารถขายหนดอยคณภาพออกไป และลดภาระของสถาบนการเงนโดยไมตองเพม

ทน โดยใหบรษทจากดทจดทะเบยนกบธนาคารแหงประเทศไทยรบซอหรอรบจางบรหารหรอรบโอน

สนทรพยดอยคณภาพของสถาบนการเงน หรอสนทรพยของสถาบนการเงนทถกระงบการดาเนน

กจการ เลก หรอถกเพกถอนใบอนญาตประกอบการธนาคารพาณชย ธรกจเงนทน หรอธรกจ

เครดตฟองซเอร ตลอดจนหลกประกนของสนทรพยนนเพอนามาบรหารหรอจาหนายจายโอนตอไป

การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายฉบบน หากมอบใหเจาหนเดมเปนตวแทนเรยกเกบและ

รบชาระหน กไมตองบอกกลาวการโอนไปยงลกหนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย แตไมกระทบกระเทอนสทธของลกหนทจะยกขอตอสตามมาตรา 308 วรรคสอง แหงประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย แตหากเปลยนตวแทนเรยกเกบรบชาระหน บรษทบรหารสนทรพยตองบอก

กลาวการโอนไปยงลกหน ในกรณทมความจาเปนเรงดวนทจะรกษาความมนคงของระบบสถาบน

การเงน และหากปลอยเนนชาอาจเกดความเสยหายแกประโยชนของประชาชนในการโอนทรพยท

ไดรบความเหนชอบจากธนาคารแหงประเทศไทย การบอกกลาวการโอนอาจกระทาโดยประกาศ

รายการพรอมรายละเอยดตามสมควรในระบบเครอขายคอมพวเตอรและโฆษณาในหนงสอพมพราย

วนทแพรหลายอยางนอยหนงฉบบเปนระยะเวลาไมนอยกวาสามวน และใหถอวาเปนการบอกกลาวการ

โอนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

สาหรบสทธเรยกรองทโอนไปนนบรษทบรหารสนทรพยสามารถเรยกเกบดอกเบยจาก

ลกหนตามสญญาเดมไดไมเกนอตราดอกเบยตามสญญาเดม ณ วนทรบโอนมาแตถาสญญาเดมได

กาหนดอตราดอกเบยเปนอตราลอยตวและไมมฐานในการคานวณของสถาบนการเงนเดมใหอางองได

ใหคานวณอตราดอกเบยตามหลกเกณฑทธนาคารแหงประเทศไทยกาหนด และมใหนามาตรา 654 แหง

DPU

95

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบแตจะเรยกเกบดอกเบยเกนกวาอตราทธนาคารแหง

ประเทศไทยประกาศกาหนดมได

ในกรณท มการฟองบงคบสทธเรยกรองเปนคดอยในศาลใหบรษทบรหารสนทรพยเขาสวม

สทธเปนคความแทนในคดดงกลาวและ หากศาลไดมคาพพากษาบงคบตามสทธเรยกรองนนแลว กให

เขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษาคดนน

การโอนสทธเรยกรองตาม พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ.2541 มคาพพากษา

ฎกาทเกยวของดงน

คาพพากษาศาลฎกาท 1050/2546 พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ. 2541 มาตรา

612 บญญตวาในการโอนสนทรพยของสถาบนการเงนไปใหบรษทบรหารสนทรพย ถาเปนสนทรพยทม

หลกประกนอยางอนทมใชสทธจานอง สทธจานา หรอสทธอนเกดแตการคาประกนใหหลกประกนนน

ตกแกบรษทบรหารสนทรพยดวย มาตรา 913 บญญตวาในการโอนสนทรพยทเปนสทธเรยกรองจาก

สถาบนการเงนไปใหบรษทบรหารสนทรพย หากบรษทบรหารสนทรพยมอบหมายใหผรบชาระหน

เดมเปนตวแทนเรยกเกบและรบชาระหนทเกดขนการโอนสทธเรยกรองดงกลาวเปนอนชอบดวย

กฎหมายโดยไมตองบอกกลาวการโอนไปยงลกหน ตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย...เมอหนตามคาพพากษาคดนเปนสนทรพยดอยคณภาพของโจทกซงเปนสถาบนการเงน โจทก

ยอมสามารถโอนสนทรพยทเปนสทธเรยกรองของโจทกไปใหผรองซงเปนบรษทบรหารสนทรพยได

และผรองไดมอบหมายใหโจทกผรบชาระหนเดมเปนตวแทนเรยกเกบเงนและรบชาระหนทเกดขน การ

โอนสทธเรยกรองรายนจงเปนอนชอบดวยกฎหมาย โดยไมจาตองบอกกลาวการโอนไปยงจาเลยทง

สองซงเปนลกหน ตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแตอยางใดผรองยอมเขาสวม

สทธเปนเจาหนตามคาพพากษาแทนโจทกได ตามบทกฎหมายดงกลาวซงประกาศใชโดยชอบแลว การ

โอนสนทรพยระหวางโจทกกบผรองหาใชการซอขายความกนดงทจาเลยทงสองอางไม กรณจงไมขด

ตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน ไมตกเปนโมฆะ

12 พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ. 2541 มาตรา 6 13 พระราชกาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ. 2541 มาตรา 9

DPU

96

คาพพากษาศาลฎกาท 2355/2547 บรษทบรหารสนทรพยกรงเทพพาณชย จากด ผรองจด

ทะเบยนเปนนตบคคลมวตถประสงคเพอการรบซอหรอรบโอนสนทรพยดอยคณภาพ แตกตางจาก

ธนาคารกรงเทพฯ พาณชย จากด (มหาชน) โจทกซงเปนนตบคคลประเภทธนาคารพาณชย แมโจทกจะ

เปนผถอหนของผรองเกอบทงหมด แตผรองกเปนนตบคคลตางหากจากโจทก ซงการจดตงหรอการจด

ทะเบยนเพอดาเนนกจการบรหารสนทรพยลวนแตไดรบอนญาตโดยถกตองแลวทงสน การโอนหนของ

จาเลยซงเปนลกหนดอยคณภาพจงเปนไปโดยสจรตและชอบดวยกฎหมายแลว

คาพพากษาศาลฎกาท 2665/2548 การรองขอใหบงคบคดตาม ป.ว.พ.มาตรา 271 เจาหนตาม

คาพพากษาจะตองดาเนนการตามขนตอนตางๆ ของการบงคบคดใหครบถวนภายใน 10 ป คอ เจาหน

ตามคาพพากษาตองขอใหศาลออกหมายบงคบคด แจงใหเจาพนกงานบงคบคดทราบวาศาลไดออก

หมายบงคบคดแลว จากนนตองแถลงตอเจาพนกงานบงคบคดขอใหยดทรพยของลกหน ซงโจทกได

ปฏบตครบถวนตามขนตอนในการรองขอใหบงคบคดตามบทกฎหมายดงกลาวแลว แมในวนท 19

ธนวาคม 2536 โจทกไดยนคาแถลงของถอนการยดทดนพพาท และขอถอนการบงคบคดไปแลวกตาม

แตเมอวนท 4 มกราคม 2537 โจทกไดยนคาแถลงตอเจาพนกงานบงคบคดขอใหเพกถอนคาสงใหถอน

การบงคบคดแกจาเลยทงสโดยใหโจทกมอานาจบงคบคดแกจาเลยทงสตอไปและระงบการแจงถอน

การยดทดนพพาทไปยงเจาพนกงานทดนโดยอางวาโจทกยงไมไดรบเงนตามแคชเชยรเชคทจาเลยทงส

นามาชาระหนตามคาพพากษาแกโจทก แมเจาพนกงานบงคบคดจะยกคาแถลงของโจทกแตโจทกไมยน

คารองคดคานคาสงของเจาพนกงานบงคบคดดงกลาวตอศาลจนศาลฎกาพพากษาถงทสดใหโจทก

บงคบคดตอไปได เจาพนกงานบงคบคดจงมหนาททจะตองดาเนนการบงคบคดไปตามคาพพากษาอน

ถงทสดใหโจทกบงคบคดตอไปไดตามคาแถลงของโจทกทยนไวตอเจาพนกงานบงคบคดเมอวนท 5

มกราคม 2537 ซงยงไมพน 10 ป นบถดจากวนครบกาหนดทจาเลยทงสจะตองปฏบตตามคาพพากษา

ตามยอมคอวนท 1 มถนายน 2530 โจทกจงมสทธทจะงงคบคดแกทดนพพาทไดตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความแพง มาตรา 271

ผรองเปนบรษทจากดทจดทะเบยนเปนบรษทบรหารสนทรพยตาม พ.ร.ก.บรษทบรหาร

สนทรพยฯ และไดรบโอนสนทรพยอนเปนสทธเรยกรองอนมตอจาเลยทงสมาจากโจทกซงเปนสถาบน

DPU

97

การเงนแลว ซงการโอนสนทรพยในกรณทศาลไดมคาพพากษาแลวนน พ.ร.ก.บรษทบรหารสนทรพยฯ

มาตรา 7 กาหนดใหบรษทบรหารสนทรพยเขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษา ดงนน การเขาสวม

สทธในการบงคบคดตามคาพพากษาตามสทธเรยกรองแทนโจทกทมอยแกจาเลยทงสของผรองจง

เปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมาย ทงผรองกไดรบอนญาตจากศาลชนตนตามคารองใหเขาสวมสทธ

เปนเจาหนตามคาพพากษาแทนโจทกการเขาสวมสทธของผรองจงชอบดวยกฎหมาย

คาพพากษาศาลฎกาท 2355/2547 บรษทบรหารสนทรพยกรงเทพพาณชย จากด ผรองจด

ทะเบยนเปนนตบคคลมวตถประสงคเพอการรบซอหรอรบโอนสนทรพยดอยคณภาพ แตกตางจาก

ธนาคารกรงเทพฯ พาณชยการ จากด (มหาชน) โจทกซงเปนนตบคคลประเภทธนาคารพาณชย แม

โจทกจะเปนผถอหนของผรองเกอบทงหมด แตผรองกเปนนตบคคลตางหากจากโจทก ซงการจดตง

หรอการจดทะเบยนเพอดาเนนกจการบรหารสนทรพยลวนแตไดรบอนญาตโดยถกตองแลวทงสน การ

โอนหนของจาเลยซงเปนลกหนดอยคณภาพจงเปนไปโดยสจรตและชอบดวยกฎหมายแลว

คาพพากษาศาลฎกาท 2067/2549 โจทกโอนสทธเรยกรองทมตอจาเลยซงศาลไดมคา

พพากษาบงคบตามสทธเรยกรองแลวใหแกผรองซงเปนบรษทบรหารสนทรพยทจดตงขนตามพระราช

กาหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ.2541 มาตรา 7 ผรองยอมเขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษา

โดยบทบญญตดงกลาว และการเขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษาโดยผลของกฎหมายในกรณน

ไมขดตอประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ภาค 4

ดงนน การโอนสทธเรยกรองทงหนทยงไมมคาพพากษาหรอหนทมคาพพากษาหรอคา

บงคบใหลกหนชาระหนแลวจงสามารถโอนใหผรบโอนไดทกกรณเนองจากมกฎหมายพเศษใหอานาจ

ในการโอนสทธเรยกรองในหนทโอนกนไดไมถกจากดสทธในการโอนสทธเรยกรองตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 เหมอนเชนการโอนสทธเรยกรองทวไปทไมมกฎหมาย

บญญตรองรบไวเปนการเฉพาะ ประมวลกฎหมายวธวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ทจากดสทธการ

โอนสทธเรยกรองหนทสามารถโอนกนไดโดยกฎหมายวธสบญญตจงเปนปญหาทผรบโอนสทธ

เรยกรองในหนตามคาพพากษาทวไปใหไมสามารถบงคบคดไดตามสทธหากไมมกฎหมายรบรองการ

โอนสทธเรยกรองไวเปนการเฉพาะ

DPU

98

4.1.2.2 พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ.2544

พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ.254414 เปนกฎหมายตงบรรษทบรหาร

สนทรพยไทย (บสท.) มวตถประสงคในการบรหารสนทรพยดอยคณภาพของสถาบนการเงนและ

บรษทบรหารสนทรพย ปรบโครงสรางหนและปรบโครงสรางกจการ ทงน โดยการรบโอนสนทรพย

ดอยคณภาพของสถาบนการเงนและบรษทบรหารสนทรพย รวมตลอดทงสทธอนใดเหนอทรพยสนท

เปนหลกประกนการชาระหนสาหรบสนทรพยดอยคณภาพนน หรอโดยการใชมาตรการอนใดเพอ

ประโยชนแกการฟนฟเศรษฐกจหรอความมนคงของประเทศ โดยใหสถาบนการเงนหรอบรษทบรหาร

สนทรพยทมกองทนฟนฟ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจแหงใดแหงหนงหรอรวมกนเปนผถอหน

เกนรองละหาสบของทนจดทะเบยนทชาระแลวโอนสนทรพยทจดเปนสนทรพยดอยคณภาพ ณ วนท

31 ธนวาคม 2543 ทงหมดใหแก บสท.

สนทรพยดอยคณภาพทโอนใหแก บสท. ให บสท. ลงโฆษณาหรอรายละเอยดทเปน

สาระสาคญในระบบเครอขายคอมพวเตอรและหนงสอพมพรายวนทแพรหลายอยางนอย 1 ฉบบ เปน

เวลาตดตอกนหรอจะบอกกบาวเปนหนงสอไปยงลกหนแตละรายกไดใหถอวาเปนการบอกกลาวการ

โอนตามมาตรา 306 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว

ในคดทสถาบนการเงนหรอบรษทบรหารสนทรพยฟองเปนคดตอศาลเกยวกบสนทรพย

ดอยคณภาพท บสท. รบโอนมาตามพระราชกาหนดน ให บสท. เขาสวมสทธเปนคความแทน ในการน

บสท. อาจคดคานเอกสารทไดยนไวแลว ถามคานหรอคดคานพยานทสบไปแลวได หากศาลมคา

พพากษาบงคบคดตามวรรคหนงแลว ให บสท. เขาสวมสทธเปนเจาหนตามคาพพากษานน

การโอนสทธเรยกรองทงหนทยงไมมคาพพากษาหรอหนทมคาพพากษาหรอคาบงคบให

ลกหนชาระหนแลวจงสามารถโอนใหผรบโอนไดทกกรณเนองจากมกฎหมายพเศษใหอานาจในการ

14 พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 30

พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 38

พระราชกาหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 41

DPU

99

โอนสทธเรยกรองในหนทโอนกนไดไมถกจากดสทธในการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความเพงมาตรา 271

4.1.2.3 พระราชกาหนดการปฏรปสถาบนการเงน พ.ศ. 2540

เนองจากวกฤตทางเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 ทาใหเกดปญหาแกระบบสถาบนการเงน จงตง

องคการปฏรประบบสถาบนการเงนขน(ปรส.) ใหสถาบนการเงนจดทาแผนแกไขฟนฟสถาบนการเงน

ทถกระงบการดาเนนกจการตามคาสงของรฐมนตการกระทรวงการคลงลงวนท 26 มถนายน พ.ศ. 2540

และวนท 5 สงหาคม พ.ศ. 2540 การดาเนนงานภายใตการควบคมขององคการปฏรประบบสถาบน

การเงน เพอแกไขปญหาระบบสถาบนการเงนและฟนฟฐานะของสถาบนการเงนทประสบปญหา และ

คมครองผฝากเงนและเจาหนของสถาบนการเงนสวนกรณสถาบนการเงนทไมอาจดาเนนการตอไปได

นน จาเปนจะตองมมาตรการพเศษผอนคลายจากกรณทวไปในเรองการขายทรพยสนของสถาบน

การเงน เพอใหเกดสภาพคลองทางเศรษฐกจใหความเชอมนแกผซอทรพยสน

ตามกฎหมายดงกลาว มการจดตงองคการเพอการปฏรประบบสถาบนการเงน (ปรส.) ม

วตถประสงคเพอดาเนนการแกไขฟนฟฐานะ และชวยเหลอผฝากเงนและเจาหนทสจรตของบรษท

เงนทนหลกทรพยทถกระงบการดาเนนกจการ ตลอดจนชาระบญชบรษททถกระงบการดาเนนกจการ

ในกรณทบรษทดงกลาวไมสามารถดาเนนกจการตอไปไดบรษททถกระงบการดาเนนกจการตองเสนอ

แผนเพอแกไขฟนฟฐานะตอคณะกรรมการ ปรส. เพอขอความเหนชอบ ในกรณทคณะกรรมการ ปรส.

เหนวา บรษทไดดาเนนการแกไขฟนฟจนสามารถดาเนนกจการของตนเองตอไปได หรอควบกจการ

หรอโอนกจการใหกบสถาบนการเงนอนตามแผนเพอแกไขฟนฟแลวใหรายงานตอรฐมนตรวาการกระ

ทวงการคลง และถารฐมนตรโดยคาแนะนาของธนาคารแหงประเทศไทยเหนวาควรอนญาตใหคณะกร

รกสาร ปรส. มคาสงใหบรษทดงกลาวดาเนนกจการตอไปได และอานาจหนาทของ ปรส. เปนอน

สนสดลง15

15 ธญกมล ลมาคณาวฒ, “สรปสาระสาคญของพระราชกาหนดการปฏรประบบสถาบนการเงน พ.ศ.2540

ศนยขอมลศนยขอมลกฎหมายกลาง สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ตลาคม 2557 ,” สบคนเมอวนท 1 ตลาคม 2559,

จาก http://web.krisdika.go.th/data/lawabout/lawdetail/lawdetail_122.htm

DPU

100

การโอนสทธเรยกรองของบรษททถกระงบการดาเนนกจการ ไปยงสถาบนการเงนอน ให

ทาไดโดยไดตองบอกกลาวการโอนตาม ไปยงลกหนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 แต

ลกหนยงคงมสทธยกขอตอสตามมาตรา 308 วรรคสอง16

การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายฉบบนมคาพพากษาฎกาทเกยวของดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 613/2553 กองทนรวมแกมมาแคปปตอล เปนโจทกฟองบรษท

เงนทน ธ. เปนสถาบนการเงนจงมสทธคดดอกเบยตามประกาศธนาคารแหงประเทศไทยซงออกโดย

อาศยอานาจตามพระราชบญญตการประกอบธรกจเงนทน ธรกจหลกทรพยและธรกจเครดตฟองซเอร

พ.ศ. 2522 มาตรา 30 (2) ไมตกอยในบงคบ ป.พ.พ.มาตรา 654 บรษทเงนทน ธ. จงมสทธคดดอกเบยได

เกนกวาอตรารอยละ 15 ตอป เมอโจทกรบโอนสทธเรยกรองของบรษทเงนทน ธ. มาตามสญญาขาย

ทรพยสนขององคการเพอการปฏรประบบสถาบนการเงน (ปรส.) ซงรวมทงสทธเรยกรองทบรษท

ดงกลาวมตอบรษท อ. และจาเลย แลวโจทกใชสทธของบรษทเงนทน ธ. ฟองของใหศาลบงคบจาเลย

ชาระหนตามสญญาคาประกนโจทกจงมสทธคดดอกเบยไดเกนกวาอตรารอยละ 15 ตอป แมโจทกมได

เปนสถาบนการเงนกตาม

ดงนน การโอนสทธเรยกรองทงหนทยงไมมคาพพากษาหรอหนทมคาพพากษาหรอคา

บงคบใหลกหนชาระหนแลวจงสามารถโอนใหผรบโอนไดทกกรณเนองจากมกฎหมายพเศษใหอานาจ

ในการโอนสทธเรยกรองในหนทโอนกนไดไมถกจากดสทธในการโอนสทธเรยกรองตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 เหมอนเชนการโอนสทธเรยกรองทวไปทไมมกฎหมาย

บญญตรองรบไวเปนการเฉพาะ ประมวลกฎหมายวธวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ทจากดสทธการ

โอนสทธเรยกรองหนทสามารถโอนกนไดโดยกฎหมายวธสบญญตจงเปนปญหาทผรบโอนสทธ

เรยกรองในหนตามคาพพากษาทวไปใหไมสามารถบงคบคดไดตามสทธ เชนกน

4.1.3 วเคราะหการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามตามสญญาประนประนอมยอมความ

สภาพแหงสทธในกฎหมายแพง แยกออกเปน 1.สทธในทางทรพยสน 2.สทธทางครอบครว

3.สทธของบคคล ในบทวเคราะหนจะวเคราะหถงสทธในทางทรพยสนหรอหนทเกดจากสญญา

16 พระราชกาหนดการปฏรปสถาบนการเงน มาตรา 27

DPU

101

ประนประนอมยอมความกนทศาลนนเปนหนอนไดแก หนใหกระทาการ หนงดกระทาการ หนเงนท

ตองชาระตามสญญาประนประนอมยอมความ ผวจยเหนวาหากหนทถอเปนทรพยสนมใชเปนเรอง

เฉพาะตวโดยแทหรอเปนเรองทขดกบเจตนาของผโอนและลกหนอนไดแสดงเจตนาไวหนตามสญญา

ประนประนอมยอมความกสามารถโอนใหแกผรบโอนไดเชนกน มใชเมอทาสญญาประนประนอมยอม

ความกนแลว เกดสทธเรยกรองแลวเมอลกหนผดนดชาระหนกไมสามารถบงคบคดไดหากผโอนสทธ

ตามสญญาประนประนอมยอมความหมดกาลงความสามารถทจะบงคบคดภายในระยะเวลาทกฎหมาย

กาหนด หรอทายาทผรบโอนสทธเรยกรองจากองมรดกของผตายซงเปนเจาหนไมมกาลงความสามารถ

ในการยดทรพยบงคบคดหรอตดตามหนจากลกหนได

สทธในทางทรพยสนทอาจแยกออกมาไดสองสวนคอ ทรพยสทธ(real right)และบคคล

สทธ(Personal Right) ในสวนของหนตามสญญาประนประนอมยอมความถอเปนบคคลสทธ(Personal

Right) ทแยกออกเปน สทธทางหน และ สทธเรยกรอง

สทธตามประมวลกฎหมายแพงอาจแบงลกษณะการบงคบใชกบบคคลอนได ดงน

(1) สทธตอบคคลทวไป(Jus in Rem) ไดแก สทธเกยวกบทรพยทเราเรยกกนวาทรพยสทธ

สวนคาวาสทธเดดขาด นปรากฏในกฎหมายเยอรมน(absolute right) หมายความวาสทธทคนทวไปทก

คนมหนาทเคารพสทธ

(2) สทธทใชเฉพาะตวบคคล หรอ บคลสทธ(Jus in Personam) หรอกฎหมายหมายเยอรมน

เรยกวา(Relative Right) คอ เปนสทธเฉพาะตวกบคกรณเทานน ใชกบบคคลภายนอกไมได เชน สทธใน

หน

กรณสญญาททาขนยอมเกดบคคลสทธระหวางคสญญาแตสญญาททาขนนนมนอาจจะใช

ยนบคคลภายนอกซงมใชคสญญาได อนไดแก

(1) การรบชวงสทธ บคคลผมสวนไดเสยบางฐานะเขาชาระหนแทนรบชวงสทธเจาหนมา

บงคบเอากบตวลกหนได

DPU

102

(2) การโอนสทธเรยกรอง โดยการโอนสทธเรยกรองของตนเองใหกบบคคลอนตาม

กฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรอง หมายความวาผรบโอนไดกลายมาเปนเจาหนคนใหมหากมการ

โอนสทธเรยกรองกนถกตองตามกฎหมาย

(3) การแปลงหนใหม โดยมการเปลยนตวเจาหน มผลใหสญญาเดมระงบ เจาหนรายใหม

เขามาเปนเจาหนแทนเจาหนรายเดม

(4) สญญาเพอประโยชนบคคลภายนอก คอการทาสญญาเพอใหบคคลภายนอกสญญา

ไดรบผลประโยชนจากสญญาโดยบคคลภายนอกไดแสดงเจตนาเขารบประโยชนในสญญาดงกลาว

(5) การตกทอดโดยมรดก ทายาท แมเปนบคคลภายนอกแตกตองรบภาระในหนหรอไดรบ

สทธทตกทอดมาจากมรดก

จากกรณดงกลาวแมบคคลภายนอกไมไดเปนคสญญาแตสญญาดงกลาวนนกอาจจะม

ขอยกเวนทสญญาหรอสทธในสญญาอาจตกทอดไปยงบคคลอนไดโดยมทงสวนทเปนประโยชนตาม

สญญาและสวนทตองชาระหนตามสญญา ดงนนสญญาจงมความผกพนเฉพาะคสญญาเทานนแตกตอง

อยภายใตขอยกเวน 5 ประการดงกลาวขางตน ในสวนของหนทเกดจากสญญาประนประนอมยอมความ

ลวนเปนหนทชอบดวยกฎหมายทงสนเพราะศาลไดพจารณาแลววาเหนชอบดวยกฎหมายจงมคา

พพากษาตามยอมใหคความปฏบตตามสญญาประนประนอมยอมความ

ดงน นผวจ ยเหนวาเรองการโอนสทธเรยกรองทใชบงคบโดยบททวไปตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย และการโอนตามกฎหมายเฉพาะซงเปนการชวยเหลอหรอบรหารจดการกบ

องคกรทางธรกจทปญหาในการดาเนนกจการ หรอ เกยวกบการบรหารหนดวยคณภาพซงจะเปนการ

โอนสทธเรยกรองไปยงองคกรเฉพาะเพอแกไขปญหาดานเศรษฐกจและสรางความเชอมนใหกบนก

ลงทนตางประเทศ แมบางกรณอาจจะตความโดยเครงครดตามตวบทกฎหมายกอใหเกดปญหาในการ

ขดของในวธปฏบตกตาม เชน การโอนสทธเรยกรองในชนบงคบคดกบการสวมสทธชนบงคบคด กรณ

เปนบคคลธรรมดาทเปนเจาหนไดรบโอนสทธเรยกรองกไมสามารถบงคบคดไดเพราะไมใชคความ

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 แตถาเปนนตบคคลทกอตงขนตามกฎหมายท

เกดโดยเฉพาะบทบญญตกฎหมายกบกาหนดใหสทธเขาบงคบคดไดซงแตกตางกบบคคลธรรมดา หาก

DPU

103

ใหบคคลธรรมดามสทธบงคบคดไดเกรงวาจะเปนการกระทาทเปนซอขายความซงขดตอความสงบ

เรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หากจะเทยบเคยงกไมแตกตางกบการโอนสทธเรยกรอง

ทวไป ขบวนการการบงคบตามสญญาดงกลาวนบวาเปนสวนหนงของระบบการดาเนนธรกจในยค

ปจจบนไปแลว

เรองการโอนสทธเรยกรองของไทยบทบญญตแบงไดเปน บทบญญตทใชบงคบทวไปอย

ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และการโอนตามกฎหมายเฉพาะ การโอนสทธเรยกรองตาม

กฎหมายเฉพาะซงเปนกฎหมายเกยวกบการชวยเหลอหรอบรหารจดการกบองคกรทางธรกจทมปญหา

ในการดาเนนกจการ หรอเกยวกบการบรหารหนดอยคณภาพซงจะเปนการโอนสทธเรยกรองไปยง

องคกรเฉพาะ เชน บรรษทบรหารสนทรพยไทย หรอโอนสทธเรยกรองไปโดยผทมอานาจการจดการ

ทรพยสน เชน เจาพนกงานพทกษทรพย ดงนน การโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายไทย สวนใหญยงอย

ภายในบงคบของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 ซงการโอนจะสมบรณตอเมอทาเปน

หนงสอ และจะใชเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกไดกตอเมอบอกกลาวการโอนไปยงลกหนเปน

หนงสอ หรอลกหนใหความยนยอมเปนหนงสอแลว ในการใชบงคบเกยวกบเรองแบบการโอนตาม

แนวคาพพากษาศาลฎกาผอนคลายความเครงครดลงโดยตความวาแบบของการโอนทตองทาเปน

หนงสอนน กฎหมายไมไดบงคบใหตองมลายมอชอของผโอนและผรบโอน ฉะนนมเพยงลายมอชอผ

โอนเพยงฝายเดยวกถอวาทาเปนหนงสอแลว17 และยงผอนคลายไปถงขนาดวา หากเจาหนเดมขายสทธ

เรยกรองใหแกอกบคคลหนง ถอเปนการซอขายสทธระหวางผโอนกบผรบโอนสามารถบงคบกนไดแม

ไมไดทาเปนหนงสอ18 อยางไรกตาม หากกการโอนสทธเรยกรองเปนหนตามคาพพากษา ศาลฎกากลบ

ตความเครงครดวาผรบโอนไมอาจเขาบงคบคดแทนผโอนทเปนเจาหนตามคาพพากษาไดนอกจากจะ

เปนการโอนตามกฎหมายเฉพาะทมเขยนไวชดแจงใหผรบโอนเขาสวมสทธชนบงคบคดได หรอเปน

กรณไดรบโอนโดยเจาพนกงานพทกษทรพยในการจาหนายทรพยสนของลกหนในคดลมละลาย

โดยเฉพาะการโอนสทธเรยกรองของลกหนในคดลมละลายของเจาพนกงานพทกษทรพยไมม

17 คาพพากษาศาลฎกาท 6816/2537 18 คาพพากษาศาลฎกาท 5466/2539 (ประชมใหญ)

DPU

104

บทบญญตรบรองใหผรบโอนเขาสวมสทธไดเหมอนกรณโอนตามกฎหมายพเศษ หากจะเทยบเคยงกไม

แตกตางกบการโอนสทธเรยกรองทวไป จะตางกแตเพยงการโอนของเจาพนกงานพทกษทรพยเปนการ

กระทาโดยเจาพนกงานรฐ เหตทแนวคาพพากษาฎกาไมใหผรบโอนสทธเรยกรองของเจาหนตามคา

พพากษาเขาดาเนนการบงคบคดแทนเจาหนตามคาพพากษาไดนาจะเกรงวาจะมการกระทาทเปนการซอ

ขายความ ซงชดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน ขดความสงบเรยบรอยและ

ศลธรรมอนดของประชาชน อยางไรกตามเหตทการซอขายความเปนเรองขดความสงบเพราะไม

ตองการใหผทไมมสวนไดเสยเขามายยงสงเสรมใหบคคลอนพพาทกนเปนคดในศาล โดยเฉพาะหาก

คกรณมความสมพนธทดกนอยเปนพนฐานแลว จะกอใหเกดความแตกแยกและไมสงบในสงคม แต

ปจจบนสภาพทางเศรษฐกจและสงคมเปลยนแปลงไป มสญญาหลายประเภทคสญญามความสมพนธ

กนในทางธรกจโดยแท ไมมความสมพนธสวนตวเขามาเกยวของ มใชการโอนสทธเรยกรองดงเชนยค

โรมนอกตอไป การโอนสทธเรยกรองเพอใหบคคลอนฟองรองบงคบคด จงเปนสวนหนงของ

กระบวนการบงคบตามสญญาและเปนสวนหนงของระบบการดาเนนธรกจไปแลว

ในยคปจจบนรปแบบของการดาเนนธรกจพฒนาไปมาก บทบญญตของกฎหมายกยอมตอง

พฒนาใหสอดคลองเพอใหธรกจสามารถดาเนนไปไดอยางคลองตวยงขน ในบางกรณทบทบญญตของ

กฎหมายสามารถตความใหสอดคลองและใชบงคบกบธรกรรมใหมๆ ได นกกฎหมายโดยเฉพาะศาลท

เปนผพจารณาคดจงตองเปดใจกวางในการตความและบงคบใชกฎหมายใหเหมาะสมและเทาทนกบ

สภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป เพราะหากจะใหฝายนตบญญตบญญตใหมใหชดเจนนน

อาจลาชาไมทนการโดยเฉพาะในสถานการณการเมอไมมเสถยรภาพ ศาลยงตองเปนผบงคบใชกฎหมาย

ใหทนสมยอยเสมอ เพอใหเกดความยตธรรมแกคกรณ นคอสงทศาลทาไดเพยงพเคราะหถงบรบทของ

กฎหมายและเปลยนแปลงแนวคาวนจฉยโดยการตความการโอนสทธเรยกรองใหกวางขนเนองจาก

ขอจากดของกฎหมายวธสบญญตจากดสทธในการโอนสทธเรยกรองในนตามคาพพากษาอย

เมอมปญหาหรอขอจากดของบทบญญตแหงกฎหมายเรองการบงคบคดบญญตใหเฉพาะ

คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามคาพพากษา) มสทธในการบงคบคดไดเทานนจงเปน

การบญญตกฎหมายทไมสอดคลองกบรปแบบของเศรษฐกจในยคปจจบนและความเปลยนแปลงไป

DPU

105

ของสงคมทมรปแบบในทางธรกจมากขน ซงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงปจจบน

ตความไดวา ผรบโอนสทธเรยกรองหลงทศาลไดตดสนคดแลวยอมตองถกตองหามตามกฎหมายท

ตความเครงครดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ซงหากมการแกไขเพมเตมและ

ขยายขอบเขตใหการโอนสทธเรยกรองในชนบงคบคดสามารถกระทาได การบงคบคดเพอใหหนไมเกด

หนสญคงทาไดมากขนและในวนใดทเจาหนตามคาพพากษาไมมกาลงความสามารถในการบงคบคด

ลกหนกสามารถโอนสทธเรยกรองตามกฎหมายไดโดยชอบ เศรษฐกจของประเทศไทยกคงดขนหากม

การแกไขกฎหมายในสวนนอยางเหมาะสม

4.2 วเคราะหปญหาการโอนสทธเรยกรองกบการคาความ

การโอนสทธเรยกรองนนเปนนตกรรมอยางหนง จงตองอยภายใตบงคบของกฎหมาย

ลกษณะนตกรรมดวย และการโอนสทธเรยกรองนนมผลทาใหผรบโอนไดรบสทธของผโอนทจะไป

เรยกรองเอากบลกหน ซงกหมายรวมถงการดาเนนคดกบลกหนแทนผโอนเพอใหไดรบชาระหนดวย

ดงนน การโอนสทธเรยกรองบางกรณจงมลกษณะเปนการทผรบโอนและผโอน มเจตนาใหเปนการซอ

ขายคดความ เปนลกษณะของนตกรรมซงตองหามตามกฎหมาย ตามทบญญตในประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย คอ

มาตรา 150 “การใดมวตถทประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายกดเปนการพน

วสยกด เปนการขดขวางตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนกด การนนทานวาเปน

โมฆะกรรม”

ตามหลกในมาตรานแบงการกระทาเทาทตองหาม19 ตามกฎหมายแบงออกไดเปนประเภท

คอ

1. การกระทานตกรรมโดยมวตถทประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย

2. การกระทานตกรรมโดยมวตถทประสงคเปนการพนวสย

19 ศกด สนองชาต , คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยนตกรรมสญญา, (ม.ป.ท: ม.ป.พ,

ม.ป.ป), น. 21-22.

DPU

106

3. การกระทานตกรรมโดยมวตถทประสงคเปนการขดขวางตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชน

วตถประสงคของนตกรรม คอ จดประสงคหรอความมงหมายในการทานตกรรมนนเอง นต

กรรมทกประเภทไมวาเปนนตกรรมฝายเดยวหรอนตกรรมหลายฝายหากไมมวตถประสงคยอมไมเปน

นตกรรม เกยวกบการขายความนนไมมกฎหมายบญญตหามไวโดยเฉพาะหรอชดแจง และการขายความ

นนไมใชการทจะพนวสยทจะกระทาตามนตกรรมนนเชนกน การขายความจงไมใชลกษณะของการ

กระทาทตองหามตามกฎหมายในขอ 1 และขอ 2 จงเปนลกษณะทตองหามเพราะขดขวางความสงบ

เรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนตามขอ 3 ซงพอจะอธบายลกษณะไดดงน

การกระทาทขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน พอจะใหความหมายไววา คอ การ

กระทาใดซงมผลกระทบกระเทอนถงความมนคงของรฐ เศรษฐกจ ของประเทศ ความสงบสขในสงคม

และหรอความมนคงของสถาบนครอบครว

สวนศลธรรมอนดของประชาชน หมายความถง ธรรมเนยมประเพณของสงคม ธรรมเนยม

ประเพณนนอาจเปลยนแปลงไปไดตามยคสมย สงซงสงคมไมยอมรบในสมยหนงอาจกลบกลายเปน

ธรรมเนยมประเพณของสงคมอกสมยหนงกได และธรรมเนยมประเพณของสงคมในชาตหนงอาจไม

เปนทยอมรบของสงคมในอกชาตหนงกได ดงนน การการะทาใดๆจะขดตอศลธรรมหรอไม กขนอยกบ

ธรรมเนยมประเพณ สภาพของสงคม และการนบถอศาสนาของแตละสงคมเปนเครองประกอบในการ

พจารณาและวเคราะหตามความเปลยนแปลงไปตามยคสมยดวย

ดงนน การกระทาใดทมลกษณะทมวตถประสงคเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนนน ยอมไมอาจอางไดวาเปนความพอใจของตน เพราะผลของการกระทา

นนกระทบกระเทอนถงประเทศชาต และประชาชนเปนสวนรวม กฎหมายจงไมยอมรบรองใหเกดผล

กฎหมายไมไดระบหรอใหคานยามของการกระทาทขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของ

ประชาชน ปลอยใหศาลเปนผวนจฉยชขาดเมอมขอพพาทมาสศาล ทาใหหลกกฎหมายในเรองน

คอนขางกวางเพราะขนอยกบการตความของศาลและอาจเปลยนแปลงไดหากศาลทวนจฉยคดภายหลง

ไมเหนดวยและวนจฉยไปในทางตรงกนขาม

DPU

107

คาพพากษาศาลฎกาไดวางหลกเกยวกบการกระทาทขดตอความสงบเรยบรอย20 หรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนไวหลายเรอง เชน วางหลกในเรองเกยวกบการขดขวางมใหเปนไปตาม

ครรลองยตธรรม ไดแก สญญาเลกคดอาญาแผนดนโดยไมใหฟอง ไมใหแจงความ ใหถอนฟอง หรอ

ชวยใหผกระทาผดไมมความผดหรอขอตกลงหามนาคดมาสศาล ตามคาพพากษาฎกาท 524/2484,

1732/2510, 2634/2516, 958/2519 เรองทนายความเรยกคาจางวาความโดยแบงเอาสวนจากทรพยสนใน

มลพพาท ตามคาพพากษาศาลฎกาท 1160-1161/2494 และ 492/2511 และ หลกทสาคญทเกยวกบปญหา

ในเรองนซงมคาพพากษาฎกาวางไวคอ เรอการซอขายหรอยยงสงเสรมใหเปนความกน กลาวคอ

คาพพากษาศาลฎกาท 690/2492 ทาสญญากนวาโจทกจายเงนใหจาเลยเพอหาทนายฟอง

ความเรองทดน ถาจาเลยแพคดเงนนนเปนพน ถาจาเลยชนะคดจาเลยยอมโอนทดนทชนะความใหโจทก

โดยโจทกตองเลยงดจาเลยตลอดชวต ดงน เปนสญญาใหไดรบประโยชนตอบแทนจากการเปนความซง

ตนไมมสวนในมลคด เปนการแสวงหาประโยชนจากการทผอนเปนความกน ยอมเปนการขดตอความ

สงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน จงเปนโมฆะ โจทกจะมาฟองขอใหบงคบตามสญญา

หรอเรยกเงนคนไมได

คาพพากษาศาลฎกาท 1425/2492 โจทกฟองขอใหเพกถอนการโอนทดนโดยอางวาจาเลย

หลอกลวงเจาของทดนใหลงชอในใบมอบฉนทะ แลวจาเลยไปทาการโอนทดนเปนของจาเลย เจาของ

ทดนไมสามารถฟองคดเองได จงไดโอนสทธเรยกรองใหโจทก ดงน ไมใชเรองโอนสทธเรยกรอง แต

เปนการโอนการฟองรองเทากบเปนการขายความยอมเปนการขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน

จงเปนโมฆะ โจทกจงไมมอานาจฟอง

คาพพากษาศาลฎกาท 112/2515 โจทกกาลงเปนความอยกบบคคลอน ตอมาไดทาสญญากบ

จาเลยโดยจาเลยตกลงใหประโยชนเปนเงนจานวนหนงแกโจทก และโจทกยอมโอนสทธสวนไดเสยทง

ปวงในคดความนนใหแกจาเลย สญญาแหงโจทกจาเลยเปนสญญาแสวงหาประโยชนจากการทผอนเปน

20 ศกด สนองชาต, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยนตกรรมสญญา, (ม.ป.ท: ม.ป.พ,

ม.ป.ป), น. 40- 46.

DPU

108

ความกน หรอนยหนงเปนสญญาซอขายความกน ยอมเปนสญญาทขดตอความสงบเรยบรอยและ

ศลธรรมอนดของประชาชนตกเปนโมฆะ

มคาพพากษาศาลฎกาบางเรองวนจฉยวาไมเปนการซอขายความ กลาวคอ

คาพพากษาศาลฎกาท 1250/2480 โอนสทธเรยกรองใหแกกนโดยถกตองชอบดวยกฎหมาย

แมการโอนทาขนเพอใหผรบโอนมาฟองคด เพราะผโอนขเกยจมาศาลกด กไมเปนนตกรรมทขดขวาง

ตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนทงไมเปนการแสดงอานาจลวงอยางใด การโอน

ยอมใชไดตามกฎหมาย

ศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช ไดมหมายเหตทายคาพพากษาศาลฎกานวา “ปญหาวา

การโอนจะเปนการสมรกนแสดงเจตนาลวงตามมาตรา 118 หรอไมนนเปนปญหาขอเทจจรง แลวแตวา

คกรณมเจตนาจะโอนกนจรงหรอไม บางทผลแหงการทผโอนจะดาเนนการใชสทธไดจรงหรอไม อาจ

ชวยพสจนเจตนานนได ถาตามเจตนาความมงหมายของเขา ผรบโอนจะดาเนนการฟองรองใชสทธท

โอนกนไปนนไดอยางจรงจง การโอนสทธนนกคงไมใชการแสดงเจตนาลวง สาเหตทชกจงใจใหโอน

สทธกนนนเปนอกสวนหนง บางทคกรณโอนสทธเรยกรองกนเพราะผเปนเจาหนเดมไมตองการไป

ดาเนนการฟองรองคดเอง บางทลกหนมภมลาเนาอยทอนจะนาคดไปฟองรองทนนไมสะดวก บางท

อาจโอนใหกนโดยเสนหา หรออยางอน เจาหนไมอยากเปนความทจะฟองเอาเองในศาล เพยงเทานนไม

ทาใหการทโอนสทธเรยกรองตอกนเปนการแสดงเจตนาลวง อนทจรงการโอนสทธเรยกรองมกจะเกดม

ขน กเพราะเจาหนเดมรสกวาการทฟองรองบงคบเอาเองไมสะดวกดงตวอยางขางตน หาไมแลวกคงจะ

ไดใชสทธเรยกรองฟองเอาเอง การทผทรงสทธไมอยากใชสทธของเขาเองนน อาจเปนสาเหตใหม

เจตนาโอนสทธไปเสยอยางจรงจง เชนเจาของทดนถกคนรบกวนขดสทธมากนก เจานไมอยากทจะไป

ฟองรองศาล จงโอนขายทดนนนไปเสย ดงน จะวาการขายไดทาขนดวยการแสดงเจตนาลวงไมไดฉน

ใดกควรจะเปนอยางเดยวกนในคดน

ผวจยเหนวาการยแหยใหเปนความกน อนเปนการขดตอความสงบเรยบรอย ควรตกเปน

โมฆะมามาตรา 150 นน ถามลกษณะเปนการยแหยใหเปนความเปนคดพพาทตอกนทาใหเกดคดความ

มากเกนไป การยยงดงกลาวกควรตกเปนโมฆะ แตการทผทรงสทธไมประสงคการเปนคดความโดยการ

DPU

109

ไปฟองรองบงคบเอาเองนนไมถอเปนการผดศลธรรมหรอขดตอความสงบและการทประมวลแพงและ

พาณชย บรรพ 2 มบทบญญตวาดวยการโอนสทธเรยกรอง เปนการรบรองอยในตววาจะโอนสทธ

เรยกรองใหคนอนฟองกได เพราะผลของการโอนสทธเรยกรองจะตองเปนเชนนน ลาพงแตการทโอน

กนไปเพราะเจาหนเดมไมตองการฟองคดเทานนเอง จงไมนาจะถอวาเปนสญญาผดกฎหมายหากเปน

การโอนสทธเรยกรองทสภาพแหงสทธเปดชองใหโอนได หรอ ไมเปนการยแหยใหเปนความตอกนอน

เปนเจตนารมณของการซอขายความ

ปญหาเรองการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามคาพพากษาเมอผวจยซงประกอบวชาชพ

ทนายความและไดศกษาแลววาไมนาจะเปนการคาขายความแตอยางใดดงเจตนารมณของกฎหมายเรอง

การโอนสทธเรยกรองเนองจากหนทยงไมคาพพากษายงสามารถโอนสทธเรยกรองกนไดโดยชอบดวย

กฎหมายหากมใชหนทขดตอกฎหมาย สภาพแหงหนเปดชองใหโอนกนได หรอ การทคสญญาม

ขอกาหนดหามโอนไว หรอเปนหนทเปนหนเฉพาะตว ในสวนของความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอน

ดเมอพจารณาหนทชอบดวยกฎหมายตามคาพพากษาและการโอนสทธตามกฎมายเรองการโอนสทธ

เรยกรองจงไมเปนการโอนหนทเปนการซอขายความแตประการใด การทผทรงสทธตามสญญาโอน

สทธเรยกรองซงมกาลงความสามารถในการบงคบคดมากกวาเจาหนเดมรบโอนสทธในการบงคบคด

แทนเจาหนเดมแตกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 หามผรบโอนหนตามคาพพากษาทมใช

เจาหนหรอคความทชนะคดบงคบคดจงเปนกฎหมายทจากดสทธในหนทชอบดวยกฎหมายแลวซงตอง

เปนเจาหนหรอคความทชนะคดนนเทานนทจะมสทธบงคบคดไดสงผลใหอาจไมเกดการบงคบชาระ

หนเกดขนตามกฎหมาย ปญหาของกฎหมายในเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามคาพพากษา

จงเปนปญหาททนายความผใหคาปรกษาและดาเนนการบงคบใหตามสทธเรยกรองทรบ โอนจงไม

สามารถดาเนนการใหแกลกความทประกอบธรกจในการรบโอนสทธเรยกรอง

4.3 วเคราะหปญหาเกยวกบการด าเนนคดเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรอง

การฟองคดเกยวกบการโอนสทธเรยกรองนนกมลกษณะเชนเดยวกบการฟองคดตามสญญา

อน กลาวคอ ในคาฟองตองมการบรรยายถงฐานะของโจทก ในกรณทโจทกเปนนตบคคลในตอนแรก

DPU

110

และมการบรรยายถงมลเหตทตงแหงสทธในการฟองคดในตอนทสอง และ บรรยายถงความรบผดท

จาเลยตองรบผดตอโจทกอยางไร เปนตอนสดทาย

ดงนนสวนทสาคญทสดของการบรรยายคาฟอง คอ มลเหตทตงแหงสทธในการฟองคดของ

โจทก ทเกยวกบการโอนสทธเรยกรองนนอาจแบงไดเปน 2 กรณ คอ

กรณการโอนสทธเรยกรองในหนอนตองชาระโดยเฉพาะเจาะจง กตองมการบรรยาย การ

รบโอนสทธเรยกรองโดยทาเปนหนงสอ ลงลายมอชอของผโอนและมการบอกกลาวการโอนใหจาเลย

ทราบแลว แตจาเลยเพกเฉยไมชาระหนกรณนตองมเอกสารคอ หนงสอโอนสทธเรยกรอง และหนงสอ

บอกกลาวลกหนใหทราบการโอนสทธเรยกรอง รวมทงอาจตองมหนงสอทวงถามดวยในกรณทหนนน

ผดนดตอเมอมการทวงถาม เอกสารเหลานมกจะสงเปนสาเนาในชนยนฟองจะสงตนฉบบใหช น

สบพยาน

สวนกรณการโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองชาระตามเขาสง กตองมการบรรยายถงการ

เปนผทรงตราสารแหงสทธโดยชอบดวยกฎหมาย และเนอหาของตราสารนนมรายละเอยดแหงสทธ

อยางไรบาง รวมทงวนเวลาทกาหนดในตราสารและผใดเปนผออกตราสารนน

อานาจในการฟองคดเรองการโอนสทธเรยกรองนน เดมหลกของระบบกฎหมายจารต

ประเพณ( Common Law System) ผรบโอนจะฟองคดไดแตโดยอาศยอานาจของผโอน หรอตองมผ

โอนเขาเปนโจทกรวมดวยเทานน ปจจบนผรบโอนสามารถฟองคดไดโดยอาศยสทธของตนเอง แตบาง

คดอาจมการขอใหศาลมหมายเรยกผโอนเขามาเปนโจทกรวมเพอสะดวกในการนาพยานเขาสบ หรอ

ผรบโอนอาจฟองผโอนเปนจาเลยรวม เพราะแมผโอนจะโอนสทธเรยกรองไปแลวตนเองกยงไมหลด

พนความรบผดไปเลย จนกวาจะมการชาระหนตามสทธเรยกรองนนๆ ครบถวนแลว ซงตางกบการ

แปลงหน การทผโอนเขามาในคดยอมเปนประโยชนแกผรบโอนในการพสจนสทธของตนทมอยเหนอ

ลกหน ซงเปนจาเลยในคดไดชดแจงขน เพราะมฉะนน ลกหนอาจกลาวขอตอสทมตอผโอนขนกลาว

อางยนผรบโอน ซงผรบโอนอาจไมทราบเรองเหลานนแนชด หรอลกหนยกขอตอสในเรองความสจรต

ของผรบโอนหรอ มผรองสอดเขามาในคดโดยอางวาตนมสทธดกวา หรออางวาการโอนสทธเรยกรอง

DPU

111

นนเปนการฉอฉล เหลานกอาศยผโอนในการเปนพยานเบกความ หรอ นาเอกสารมาแสดงตอศาลใหได

ความตามทโจทก ( ผรบโอน ) กลาวอาง

อนง การบรรยายคาฟองกด การสบพยานกด ตองแสดงใหเหนไดอยางชดแจงกรณตามฟอง

เปนการโอนสทธเรยกรองมใชเปนการกระทาการในฐานะตวแทน ทงน เกยวกบเรองนเคยมคาพพากษา

ฎกาวนจฉยไว กลาวคอ

คาพพากษาศาลฎกาท 653/2514 บนทกขอตกลงแกไขเพมเตมสญญาจางเหมากอสรางทผวา

จางและผรบจางทาขนเปนหนงสอ แมจะมขอความวาผรบจางไดตกลงยนยอมและมอบใหธนาคาร ก.

แตผเดยวเปนผรบเงนเกยวกบคาจางเหมาทงสน และผวาจางตกลงจะจายเงนจานวนนใหแกธนาคาร ก.

โดยธนาคาร ก. ลงชอไวในบนทกดวย แตเมอเจตนาของคกรณทตดตอกนเหนไดวา เปนการใหชาระ

เงนโดยผานธนาคาร เพอทธนาคารจะไดเอาไปหกกบหนสนทผรบจางมอยตอธนาคารกอน และเงน

คาจางสวนทเหลอยงเปนของผรบจางอย ขอตกลงนถอเปนการมอบใหธนาคารรบเงนแทนผรบจาง หา

ใชการโอนสทธเรยกรองไม

การสบพยานในคดน ทาใหศาลเหนวาคกรณมเจตนาชาระเงนผานธนาคารมใชโอนสทธ

เรยกรองใหแกธนาคาร ซงทาใหธนาคารไมอาจหลกเรองการโอนสทธเรยกรองมาใชได

สวนในการตอสคดของจาเลยนน จาเลยตองใหการโดยชดแจงเพอแกคาฟองของโจทก ซง

นอกจากตอสเรองอานาจฟอง ฟองเคลอบคลม หนงสอโอนสทธเรยกรองปลอมแลว กคงมขอตอสใน

เรองการบอกกลาว ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 306 และ กคงตองหยบยกเรองขอตอส

ทจาเลยมตอผโอนกอนเวลาไดรบคาบอกกลาวมอยอยางไร เชน หนเดมเกดจากกลฉอฉล สาคญผด

หรอเจตนาลวง รวมทงการตอสวาหนเดมระงบไปแลว ขอตอสเหลานอาศยหลกในมาตรา 308 ซงตอง

นาสบรายละเอยดประกอบในเรองการยนยอมโดยอดเออนหรอไม สวนในการตอสเกยวกบการโอน

สทธเรยกรองตามเขาสงยอมตองตอสเกยวกบฐานะของผทรงวาเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม

ตราสารสทธนนสมบรณหรอไม และใชบงคบไดตามคาฟองของโจทกจรงหรอไม อยางไร

DPU

112

บางกรณอาจมผรองสอดเขามาในคดวาการโอนสทธเรยกรองใหเขาเสยเปรยบจงขอเพก

ถอนการโอนโดยฉอฉล ตามมาตรา 237 หรอ อาจกลาววาผรองมสทธดกวาโจทกเพราะไดบอกกลาวแก

จาเลยลกหนกอนคนอนตามมาตรา 307

เนองจากมขอจากดการรบโอนมลหนตามคาพพากษาจงอาจกอใหเกดการเลยงกฎหมายโดย

การมอบอานาจใหผรบโอนมลหนดาเนนการแทนหรอบงคบคดแทนทงทผรบมอบอานาจคอเจาหนราย

ใหมอยางแทจรงของลกหนไดซอหนและเสยคาตอบแทนเพอมาบรหารหนและอาจไมรโดยสจรตวาหน

ตามคาพพากษาทรบโอนมานนไมสามารถบงคบคดไดดวยตนเองตองอาศยสทธของเจาหนเดมเทานน

จงเปนปญหากบผรบโอนหนตามคาพพากษาในกรณทสามารถบงคบคดไดเงนมาชาระหนแลว เจาหน

เดมอาจใชชองทางกฎหมายเรองวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ไมชาระหนใหแกเจาหนทมสทธโดย

แทจรงและกอใหเกดการฟองรองดาเนนคดตอไปอก ปญหาการรบซอหนตามมลหนในคาพพากษาจง

ควรแกไขใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป

4.4 วเคราะหปญหากฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในฐานะ

ทนายความทใหค าปรกษาดานกฎหมาย

เมอแนวคดเกยวกบกาชาระหนเปลยนไปเปนการบงคบเอาแกทรพยสนของลกหนเทานน

และยอมรบกนวาสทธเรยกรองนนยอมโอนได ดงบญญตไวในมาตรา 306 แลวกตาม กยงมสทธ

เรยกรองบางประเภททกฎหมายหามโอนสทธเรยกรองประเภทน ดงบญญตไวในมาตรา 303 และ 304

วา

“ มาตรา 303 สทธเรยกรองนนทานวาจะพงโอนกนได เวนไวแตสภาพแหงสทธนนเองจะ

ไมเปดชองใหโอนกนได

ความทกลาวมานยอมไมใชบงคบ หากคกรณไดแสดงเจตนาเปนอยางอน การแสดงเจตนา

เชนวาน ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทาการโดยสจรต”

“ มาตรา 304 สทธเรยกรองเชนใด ตามกฎหมายศาลจะสงยดไมได สทธเรยกรองเชนนน ทา

วาจะโอนกนหาไดไม ”

DPU

113

จากบทบญญตในมาตรา 303 และ 304 จะเหนไดวาสทธเรยกรองทหามโอนนนมอย 3 กรณ

คอ

1) สทธเรยกรองทสภาพแหงหนไมเปดชองใหโอนกนได

2) สทธเรยกรองทคกรณแสดงเจตนาหามโอนไว

3) สทธเรยกรองทศาลสงยดไมได

4.4.1 สทธเรยกรองทสภาพแหงสทธไมเปดชองใหโอนกนได

สทธเรยกรองทโอนกนไมไดเพราะขดกบสภาพแหงสทธน นเองน น ปกตกเปนสทธ

เฉพาะตว หรออาจกลาวไดวาเปนสทธทมใชเกยวกบทรพยสนโดยแท คอเปนสทธทเกยวกบสภาพของ

บคคล หรอสถานะของบคคลทกฎหมายรบรองหรอกาหนดใหและสทธเหลานถกลวงละเมด หรอไม

ไดรบการปฏบตและในทสดกตองมาเรยกรองเอาในทางหน เชน สทธในชวตรางกาย เสรภาพ ท

กฎหมายรบรองไว เมอถกบคคลลวงละเมดสทธเหลาน ทาใหเขาเสยหายแกรางกาย เสรภาพ นอกจาก

การชดใชคาเสยหายทเขาตองจายไปเปนทรพยสน เชน คารกษาพยาบาล คาขาดการงานแลว ยงมคา

สนไหมทดแทนความเสยหายทไมเปนตวเงน เชน การตองทนทกขทรมานจากการเจบปวย การตอง

กลายเปนคนพการ หรอหนาเสยโฉม เชนนเปนตน คาสนไหมทดแทนในสวนนเปนสทธเรยกรอง

เฉพาะตว โอนกนไมได ดงทบญญตไวในมาตรา 446 วา “ในกรณทาใหเขาเสยหายแกรางกายหรอ

อนามยกด ในกรณทาใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความท

เสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกไดสทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท

เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว” และความในวรรค

สองไดรวมถงคาสนไหมทดแทนความเสยหายทมใชตวเงนทหญงทตองเสยหายเพาะผใดทาผดอาญา

เปนทรศลธรรมแกตนดวยในสวนของสทธทเกยวกบสถานะความสมพนธของบคคลทโดยสภาพแลว

โอนกนไมได เชน สทธเรยกคาทดแทนความเสยหายตามมาตรา 1440 (1) (2) คาทดแทนตามมาตรา

1445, 1446 ซงมาตรา 1447 วรรคสอง กาหนดวาไมอาจโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท

นอกจากนสทธในคาอปการะเลยงดระหวางบดามารดากบบตร หรอระหวาสามภรยา นน มาตรา

1598/41 กบญญตวา จะสละหรอโอนมได และไมอยในขายแหงการบงคบคด สทธเรยกรองเหลานถอ

DPU

114

วาสภาพแหงสทธไมเปดชองใหโอนกนได สทธเรยกรองเหลาน กเปนไปทานองเดยวกบสทธเรยกรอง

ทเจาหนจะเขาใชสทธแทนลกหนไมไดนนเอง

สทธอกประเภทหนงเปนสทธทเกดโดยสญญาทางแพงธรรมดาแตลกษณะของสญญานนม

ลกษณะเฉพาะตว เชน สญญาเชา ซงตวผเชาเปนสาระสาคญ ดงนนสทธการเชาจงเปนเรองเฉพาะตว

เมอผเชาตายสญญาเชาระงบ ผเชาจะโอนสทธของตนใหแกบคคลภายนอกมไดเวนแตจะไดตกลงกนไว

เปนอยางอน ในสญญาเชา (มาตรา 544) กด หรอสญญาเขาหนสวนกนซงตวหนสวนเปนสาระสาคญ

จะชกนาบคคลอนมาเขาเปนหนสวนโดยหนสวนคนอนไมยนยอมไมได (มาตรา 1040) น รวมทงสทธ

อนๆ ทานองเดยวกนน ทถอวาคฯสมบตของบคคลเปนสาระสาคญนจะอยในความหมายของสทธ

เรยกรองทสภาพแหงสทธไมเปดชองใหโอนกนได ตามมาตรา 303 วรรคแรก หรอไม กรณน

ศาสตราจารยโสภณ รตนากร เหนวา เปนหนเฉพาะตวทสภาพแหงหนไมเปดชองใหโอนกนได21 แต

ศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช เหนวา สภาพแหงหนไมเปดชองใหตามมาตรา 303 วรรคแรก น คง

ไมหมายความถงเรองทคณสมบตของบคคลเปนสาระสาคญ เชนเรองเชาบานอยอาศย แมคณสมบตของ

บคคลจะเปนสาระสาคญ ถาผใหเชายนยอมกโอนกนได หรอเรยกเขาหนสวน แมจะอาศยความ

ไววางใจกนเปนสวนตวกยงมทางทจะโอนสทธชกนาเอาคนอนเขามาได ถาไดยนยอมตกลงไวเชนนน

และทานไดใหความเหนตอไปอกวา กรณทสภาพแหงสทธเรยกรองไมเปดชองใหโอนกนได นาจะ

เขาใจวาแมถงวาคกรณทเกยวของจะไดยนยอมกยงโอนกนไมได เชน ตามมาตรา 44622 ผวจยเหนวา

สทธทเกดโดยสญญาเหลานแมจะเปนกฎหมายกาหนดถงสทธของคสญญา เชน สญญาเชากดสญญา

จดตงหางหนสวนกด แตฐานะของกฎหมายในเรองนกมเทากบสญญาทกาหนดไวหากคกรณมไดตกลง

กนเปนอยางอนเทาน น คกรณสามารถทจะตกลงกนเปนอยางอนไดเสมอถาไมขดกบความสงบ

เรยบรอย แมในสญญาอยาอน คกรณกอาจตกลงกนหามโอนสทธ หรอใหถอวาเปนสทธเฉพาะตวได

21 โสภณ รตนากร, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ,

ม.ป.ป), น. 375. 22 เสนย ปราโมช. ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย นตกรรมและหน เลม 2,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแสวงสทธการพมพ, 2520), น. 943.

DPU

115

เสมอ ดงนนกฎหมายทกาหนดนจงเทากบเปนสญญาขอหนงทผกพนคกรณเทานน ดงนนจงไมนาจะถอ

วาเปนการโอนสทธเรยกรองไมไดเพราะสภาพแหงสทธ หากจะถอวาโอนไมไดกจะเปนเรองเจตนา

ของคกรณมากกวา คอ หากคกรณไมมเจตนาทจะหามโอนกยอมยกเวนไดเสมอ

สทธอกประเภทหนง ทนาจะถอวาเปนสทธเฉพาะตวโดยแท เชน สทธในใบอนญาตตางๆ

ของทางราชการกด หรอสทธในการศกษาเลาเรยน เชน มผสมครเขาเรยนในสถาบนแหงหนง เมอ

สะสมจานวนหนวยกตไดจานวนหนงแลว ไมประสงคจะเรยนตอไป แตมเพอนทตองการเขามาเรยน

เชนน จะโอนสทธในวชาทสอบไดไวแลวใหแกเพอนทเขามาเรยนดงน ยอมทาไมได เพาะการสอบได

หรอการไดรบประกาศนยบตรตางๆ เหลานเปนเรองเฉพาะตวโดยแท จงยอมจะโอนสทธกนไมได

เพยงแตสทธเหลานไมนาจะถอวาเปนสทธเรยกรองในทางหน แตเปนสทธตามกฎหมายมหาชน การจะ

โอนสทธเหลานไดหรอไม ยอมเปนไปตามกฎหมายททาใหเกดสทธเหลานขนมา ซงกฎหมายนนอาจ

กาหนดใหโอนไปได เพอสนองตอบวตถประสงคบางอยางของกฎหมายนน กยอมทาได เชน สทธใน

ประทานบตรเหมองแร เปนตน ดงนน การทสทธเหลานโอนไมได จงมใชเปนเพราะเปนสทธเรยกรอง

ทสภาพแหงสทธไมเปดชองให ตามมาตรา 301 วรรคสองน

4.4.2 สทธเรยกรองทคกรณแสดงเจตนาหามโอนไว

สทธเรยกรองในทางหนเปนสทธทเกดจากความสมพนธทางแพงระหวางเจาหนกบลกหน

ยอมเปนสทธของคกรณทจะตกลงกนอยางไรกไดหากไมเปนการพนวสย ไมขดความสงบเรยบรอย

หรอศลธรรมอนดของประชาชน และไมขดตอกฎหมายตามมาตรา 150 ดงนนคกรณจงมสทธทจะตก

ลงกนหามโอนสทธเรยกรองไว ซงเจตนานกยอมบงคบกนไดระหวางคกรณเพราะบางคนยอมเปนหน

บางคน แตไมยอมทจะเปนหนคนบางคนเชนกน

อยางไรกตามการตกลงนแมจะผกพนบงคบคกรณได แตเมอมบคคลภายนอกเขามา

เกยวของ คอผรบโอนโดยสจรตแลว มาตรา 303 วรรคสองตอนทาย กไดกาหนดหลกเกณฑในการ

คมครองวา “การแสดงเจตนาเชนวาน ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทาการโดย

สจรต” การคมครองนเพยงแตบคคลภายนอกสจรตคอไมรถงเจตนาหามโอนระหวางคกรณกพอแลว

โดยไมคานงวาจะตองเสยหายหรอเสยคาตอบแทนหรอไม ปญหาวา เมอมขอตกลงหามโอนกน และ

DPU

116

เจาหนฝาฝนโอนสทธเรยกรองนไปยงบคคลภายนอกผสจรตดงกลาวน แตในระหวางเจาหนเดมกบ

ลกหนทมขอตกลงกน เมอมการฝาฝนขอตกลงดงกลาว กอาจตองไปรบผดชดใชคาเสยหายกนเปนอก

อยางหนง

4.4.3 สทธเรยกรองทศาลสงยดไมได

สทธเรยกรองทศาลจะสงยดไมไดนนกจะโอนกนไมไดดงทบญญตไวในมาตรา 304 วา

“สทธเรยกรองเชนใด ตามกฎหมายศาลจะสงยดไมได สทธเรยกรองเชนนน ทานวาจะโอนกนหาไดไม”

สทธเรยกรองทศาลจะสงยดไมได หมายถง สทธเรยกรองทมกฎหมายบญญตไวหามมให

ศาลยด เชนสทธทจะถอนทรพยทวางไวตามมาตรา 334 ดงบญญตไวในมาตรา 334 วรรคหนงวา “สทธ

ถอนทรพยนน ตามกฎหมายศาลจะสงยดหาไดไม” ดงนนเมอลกหนวางทรพยไว ณ สานกงานวาง

ทรพยแลว สทธในการถอนทรพยทวางไวนน ลกหนจะโอนสทธเรยกรองถอนทรพยนใหแกผอนไมได

นอกจากจะหมายถงสทธเรยกรองทกฎหมายบญญตไวโดยตรงดงเชนในมาตรา 334 นแลว

กยงหมายถงสทธเรยกรองทมกฎหมายบญญตไวไมอยในขายแหงการบงคบคด ทงบญญตไวโดยตรงใน

สทธนนๆ เชน สทธในคาอปการะเลยงดระหวางบดามารดากบบตร หรอระหวางสามภรรยาทมาตรา

1598141 บญญตวา จะสละหรอโอนไมได และไมอยในขายแหงการบงคบคด กแสดงวาศาลจะสงยด

สทธเรยกรองรองเหลานเพอมาชาระหนไมได สทธเหลานจงโอนกนไมไดดวย และยงรวมถงสทธ

เรยกรองทแมจะไมมบญญตไวโดยตรงในสทธนนๆ แตมบญญตไวในกฎหมายวธพจารณาความแพง

มาตรา 286 ทไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด ไดแก เบยเลยงชพ และรายไดเพอเลยงชพเปน

คราวๆ เงนเดอน บานาญ บาเหนจ และเบยหวดของขาราชการ หรอคนงานของรฐ และบานาญทรฐบาล

จายใหแกญาตของบคคลเหลาน คาจาง เงนสงเคราะห เงนฌาปนกจ เปนตน สทธเรยกรองในเงนเลาน

ไมอยในขายแหงการบงคบคด ดงนน สทธเรยกรองในเงนเหลานจงไมอาจโอนกนไดดวยวธการโอน

สทธเรยกรอง การทขาราชการทาหนงสอใหบคคลอนรบเงนเดอนแทน และหกใชหนนนเปนเพยงการ

มอบอานาจใหรบเงนเดอนแทนเทานนมใชการโอนสทธเรยกรอง เพราะสทธเรยกรองในเงนเดอน

ขาราชการโอนกนมได (คาพพากษาฎกาท 37931/2535) และเมอเปนการมอบอานาจมใชเปนการโอน

สทธเรยกรอง ผมอบอานาจยอมเพกถอนการมอบอานาจไดเสมอ

DPU

117

ก. ผลของการโอนสทธเรยกรองทตองหามโอนมใหโอน

สทธเรยกรองทตองหามมใหโอนน หากมการโอนฝาฝนกฎหมายแลว ผลกจะเทากบไมม

การโอนเลย ดงนนหากผรบโอนไปเรยกเอาชาระหนจากลกหน ลกหนกมสทธทจะปฏเสธไมชาระหน

ได เชน ขาราชการทาหนงสอโอนสทธในเงนเดอนหรอเงนบาเหนจบานาญ ใหแกเจาหนเพอชาระหน

เจาหนนนมาขอรบเงนเดอนหรอเงนบาเหนจบานาญ โดยอางวาตนเองไดรบโอนสทธเรยกรองมาจาก

ตวขาราชการนน สวนราชการกมสทธทจะปฏเสธไมจายเงนเดอนแกผทอางวารบโอนสทธนน แตถา

หากลกหนแหงสทธเรยกรองนนไดจายแกผรบโอนทไมชอบไปแลวเจาหนแหงสทธจะกลบมาเรยกเอา

ซ าอกไดหรอไมนน หากเหนวาการโอนนนไมชอบไมถอเปนการโอนแลว เจาหนแหงสทธกนาจะยงคง

มสทธเชนเดอม แตการทตนโอนสทธใหแกบคคลอนไปแลว และจะกลบมาเรยกเอาจากลกหนแหง

สทธนนซ าอกกนาจะเปนการใชสทธทไมสจรต ทลกหนแหงสทธอาจยกขนมาตอสได

ดงนนผวจยเหนวาสทธเรยกรองนอกจากทหามโอนดงกลาวขางตนแลวนนยอมโอนกนได

ไมวาสทธเรยกรองนนจะเปนหนตามคาพพากษาแลวหรอไมกตาม และกฎหมายไดกาหนดวธการโอน

ผลแหงการโอนสทธเรยกรองนไวแยกเปน 2 กรณตามเจาหนแหงสทธนน คอ 1) สทธเรยกรองในหน

อนจะพงตองชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจง และ 2) สทธเรยกรองในหนอนพงตองชาระตามเขาสง

ซงจะไดพจารณาวธการโอน ผลแหงการโอน ตามประเภทแหงสทธเรยกรองนน

ข. สทธเรยกรองในหนทตองชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจง

สทธเรยกรองในหนทตองชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงนน หมายถง สทธเรยกรองทม

ตวเจาหนแหงสทธทแนนอน ชดเจน และลกหนกยอมจะรไดอยแลวาตนตองชาระหนแกใคร เชน กยม

เงนเขามากตองรอยแลววาตองชาระแกเจาหนผทตนไปกยมเขามา ไปซอสนคามากตองชาระราคาแก

เจาของผขายสนคานน ไปซอกวยเตยวเขากน กตองชาระราคาแกผขาย เปนตน

สทธเรยกรองทแมในขณะทาสญญานนจะยงไมรตวเจาหนแนนอน แตเมอจะตองชาระก

สามารถรตวเจาหนแนนอนได เชน การทาสญญาประกนภยความรบผด เชน ทบคคลทวไปทา

ประกนภยรถยนตวาถาหากรถยนตททาประกนภยไว ไปกอใหเกดความเสยหายบคคลภายนอกทผเอา

ประกนภยตองรบผดแลว บรษทประกนภยกจะจายคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายผเอาประกนภยนน

DPU

118

ดงนแมในขณะทาสญญายงไมรตวผทจะไดรบคาสนไหมทดแทนแตเมอเกดการละเมดขนกสามารถ

รตวผทบรษทประกนภยจะตองชาระคาสนไหมทดแทนได สทธเรยกรองเชนน กตองถอวา เปนสทธ

เรยกรองในหนทตองชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงเชนกน หรอสทธเรยกรองทกาหนดตวเจาหน

แหงสทธไวตามความผกพนหรอสถานะ เชน สทธการรบเงนฌาปนกจสงเคราะห ทกาหนดใหจายแก

บตรหรอภรยา หรอบดา มารดา ของสมาชกนน กตองถอวาเปนสทธเรยกรองในหนทตองชาระแก

เจาหนโดยเฉพาะเจาะจงเชนกน

1) หลกเกณฑทวไปในการโอน

การโอนสทธเรยกรองในหนทตองชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงนน กฎหมายกาหนด

วธการโอนระหวางผโอนกบผรบโอนไวสวนหนง และวธการทจะยกขนยนลกหนหรอบคคลภายนอก

อกสวนหนง แยกตางหากจากกน

(1.1) วธการโอน การโอนสทธเรยกรองในหนทตองชาระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงนน

มาตรา 306 วรรคแรก บญญตวา “การโอนหนอนจะพงตองชาระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจงนน

ถาไมทาเปนหนงสอ ทานวาไมสมบรณ”

การทาเปนหนงสอนน โดยหลกการตามมาตรา 9 นน กตองทาเปนหนงสอกนระหวาผโอน

กบผรบโอน และลงลายมอชอดวยกนทงสองฝาย แตศาลฎกาเคยตดสนวา ถามการทาหนงสอโอนสทธ

เรยกรองกนแลว แมผโอนลงชอฝายเดยว ผรบโอนไมไดลงชอ กถอไดวาเปนการเพยงพอทจะถอไดวาม

การโอนเปนหนงสอแลว (ฎกาท 18931251, 4139/2532) แตถาเพยงผโอนหรอผรบโอนเพยงฝายเดยวม

หนงสอบอกไปยงลกหนวาไดมการโอนหนกนแลว เพยงเทานยงไมถอวาไดมการโอนกนเปนหนงสอ

(ฎกาท 1802/2518)

ปญหาวา การโอนทกฎหมายกาหนดวา ถาไมทาเปนหนงสอไมสมบรณนนจะถอวาเปน

แบบแหงการโอนหรอไม นกกฎหมายฝายหนง เหนวาการทาเปนหนงสอนเปนแบบของการโอน ดงท

ศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช กลาววา “ความทบญญตไวดงกลาวขางตน เหนไดชดวาเปนเรอง

แบบ ซงถาไมทาตามจะไมสมบรณ หรอตกเปนโมฆะตามหลกในมาตรา 115 (ปจจบน มาตรา 150) หา

ใชแตเพยงตองการหลกฐานแหงการฟองหรอไม” และไดอธบายใหเหนความแตกตางระหวางการโอน

DPU

119

สทธเรยกรองกบการโอนทรพยสน (ซอขายทรพยสน) วา “การโอนทรพยมแตทรพยกบคสญญาสอง

ฝาย การโอนสทธเรยกรองมคกรณผโอนกบผรบโอนอยสองฝาย และมลกหนเขามาเกยวของเปนฝายอย

ดวย จงตางกน เฉพาะการโอนในระหวางเจาหนผโอนกบผรบโอนนนเปนนตกรรมสญญาระหวาเขาทง

สองโดยเฉพาะลกหนไมไดเขาเกยวของดวย ลกหนจะเขามาเกยวของกแตในการรบคาบอกกลาวหรอ

ยนยอมดวยในการโอนนน ตามกฎหมายสาธารณรฐฝรงเศส การโอนระหวางเจาหนกบผรบโอน

สมบรณโดยลาพง แตตกลงกนปากเปลา ไมตองทาเปนหนงสอเพราะเขาถอวาการโอนสทธเรยกรอง

เปนการขายทรพยและเมอไมใชอสงหารมทรพยกไมตองทาเปนหนงสอ แตกฎหมายไทยกาหนดเปน

แบบไวใหตองทาเปนหนงสอแมจะเปนเรองระหวางผโอนกบผรบโอนกนเองกตาม” และศาสตราจารย

กาธร พนธลาภ กเหนทานองเดยวกนวาเปนแบบแหงการโอน ถาไมทาเปนหนงสอกตกเปนโมฆะ23

และกมคาพพากษาฎกาท 1091/2477, 272/2484, 2331/2522 วนจฉยวา ถาไมทาเปนหนงสอกไมมผลแม

จะเปนเรองระหวาผโอนกบผรบโอนกตาม

ความเหนอกฝายหนงเหนวา การโอนทมไดทาเปนหนงสอ เปนเพยงไมมผลระหวางผรบ

โอนกบลกหนเทานน แตยงมผลระหวางผโอนกบผรบโอนอย ตวอยางเชน จาเลยโอนขายกจการคากบ

เครองโทรศพทใหแกโจทก แตกลบไมยอมโอนสทธการใชใหโจทก การโอนมไดทาเปนหนงสอ จงม

ปญหาวาจะมผลผกพนกนเพยงใด โจทกจะตองบงคบใหจาเลยโอนโทรศพทใหไดหรอไม ศาลฎกา

วนจฉยวา โจทกไดชาระคาโอนโทรศพทใหจาเลยแลว แมการโอนมไดทาเปนหนงสอกบงคบกนได

โดยเทยบเคยงวาเปนการซอขายกเปนการซอขายเสรจเดดขาด หาใชสญญาจะซอขายไม แมไมทาเปน

หนงสอกบงคบได (ฎกาท 536/2498) และในอกคดหนงเปนการโอนสทธการเปนสมาชกวงแชร โดยลก

แชรคนหนงโอนขายสทธในวงแชรใหแกผรบโอนและแจงแกนายวงแชร (ลกหนเมอมการเปยแชร)

ทราบแลว แตผโอนกลบเปยแชรไปอก การโอนมไดทาเปนหนงสอ ศาลฎกาวนจฉยวา สทธในการเปน

ลกวงแชรเปนทรพยสนชนดหนง เพราะอาจมราคาและอาจถอเอาได จงอาจซอขายกนได การซอขาย

23 กาธร พนธลาภ, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยหน, (กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2520), น. 72.

DPU

120

แชรกฎหมายมไดบงคบใหตองมหลกฐานเปนหนงสอ การซอขายจงสมบรณ ไมอยในบงคบวาดวยการ

โอนสทธเรยกรอง (ฎกาท 2095/2524)

ผวจยเหนวา สทธเรยกรองสามารถโอนดวยการซอขายเหมอนกบการขายทรพยสนและ

ทวไปและไมตองทาเปนหนงสอแลวกเทากบบทบญญตมาตรา 306 วรรคแรก ไมมผลบงคบเลย การ

อธบายวาการโอนโดยไมทาเปนหนงสอนน สามารถบงคบไดระหวางคกรณ แตถาจะบงคบไปถง

ลกหนนนตองทาเปนหนงสอนน บทบญญตในมาตรา 306 วรรคแรก ไดบญญตเรองการทจะมผลยนตอ

ลกหนไวอกกรณหนงตางหากแลว จงไมนาจะแปลความเรองการโอนทตองทาเปนหนงสอวาเปนเรอง

ของการทจะมผลไปถงลกหนหรอไม การทกฎหมายบญญตเรองการโอนสทธเรยกรองไว จงนาจะตอง

ถอวากฎหมายตองการใหการโอนสทธเรยกรองตางจากการโอนทรพยสนอน จงไมนาจะแปลความวา

การโอนสทธเรยกรองกเหมอนกบการขายทรพยสนอยางหนง

อยางไรกตามการโอนสทธเรยกรองทกาหนดวาตองทาเปนหนงสอน ไมจาเปนตองม

ถอยคาวาเปนการโอนสทธเรยกรอง หากเนอความในหนงสอนนสามารถตความไดวาเปนการโอนสทธ

เรยกรอง กถอวาเปนหนงสอการโอนสทธเรยกรองได โดยดเจตนาของคสญญาเปนสาคญ เชน หนงสอ

มอบอานาจมสาระสาคญวา ลกหนมอบอานาจใหผคดคานรบเงนจากการไฟฟาสวนภมภาคแทนลกหน

โดยลกหนจะไมยกเลกเพกถอนการมอบอานาจนจนกวาผคดคานจะไดรบเงนตามสทธรบเงนทงหมด

จนครบถวน เนองจากลกหนไดรบการสนบสนนทางการเงนจากผคดคานในรปของสนเชอประเภท

ตางๆ จงถอไดวาขอตกลงในหนงสอดงกลาว มลกษณะเปนการโอนสทธเรยกรองอนจะพงตองชาระแก

เจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจง แมมไดระบวาเปนการโอนสทธเรยกรองโดยตรง กสมบรณตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 (ฎกาท 7020/2546)

(1.2) วธดาเนนการเพอใชสทธ การโอนสทธเรยกรองทไดทาการโอนกนเปนหนงสอ

ระหวางผโอนกบผรบโอนแลวนนจะยกขนยนลกหน หรอบคคลภายนอกไดนนมาตรา 306 วรรคแรก ท

บญญตตอไปวา “อนงการโอนหนนนทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกไดแตเมอ

ไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนจะไดยนยอมดวยในการโอนนน คาบอกกลาวหรอความ

ยนยอมเชนวานทานวาตองทาเปนหนงสอ”

DPU

121

บทบญญตน หมายความวา แมจะมการโอนกนระหวางผโอน หรอผรบโอนโดยถกตองแลว

หากไมทาตามวธการในสวนน กจะยกขนยนลกหนหรอบคคลภายนอกไมได ดงนน จะยกการโอนขน

ยนตอลกหนหรอบคคลภายนอกนน กจะตองทาอยางใดอยางหนงคอ

1. บอกกลาวการโอน เปนหนงสอยงลกหน หรอ

2. ใหลกหนทาหนงสอยนยอมในการโอนสทธเรยกรองนน

การทกฎหมายบงคบใหตองทาเชนน กเพราะสทธเรยกรองทโอนไปนนเปนสทธเรยกรองท

มตอลกหนใหตองชาระหน เมอมการโอนสทธไปจากเจาหนเดมไปเปนเจาหนคนใหม หากไมใหลกหน

ไดรดวย แลวลกหนจะไปปฏบตการชาระหนถกตวเจาหนทแทจรงไดอยางไร ดงนน หากยงไมปฏบต

ตามวธการดงกลาวน หากลกหนไปชาระหนแกเจาหนเดม วรรคสอง บญญตวา “ถาลกหนทาใหพอแก

ใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอกกลาวหรอกอนไดตกลงใหโอนไซร

ลกหนนนกเปนอนหลดพนจากหน” นนกคอ กอนทจะไดรบคาบอกกลาว หรอไดตกลงใหโอนนนกคอ

ลกหนยนยอมในการโอน เมอยงไมมการทาอยางใดอยางหนงนสาหรบลกหนแลวยงตองถอวาผโอน

เดมเปนเจาหนอย ลกหนจงมสทธทจะไปชาระหนแกผโอนเดมแลว ลกหนกหลดพนจากหน และผรบ

โอนกจะยกขอทไดรบโอนมาแลวมายนลกหนกไมได เพราะมไดมการบอกกลาวหรอลกหนไดยนยอม

ดวยนนเอง

ในสวนของบคคลภายนอกนน อาจหมายถงผอนทจะยกการโอนนขนยนเขาเชนกน เชน

อาจเปนเจาหนของผโอนทอาจจะเขาใชสทธเรยกรองของลกหนคอผโอนเดม ตามหลกเรองการใชสทธ

เรยกรองของลกหนเรยกเอาหนน ผรบโอนกจะอางวาสทธนนเปนของตนแลวไมได เพราะยงไมไดบอก

กลาวแกลกหนหรอลกหนไดยนยอมดวยหรอเจาหนของผโอนใชสทธอายดหนรายนเสยแลว ผรบโอน

กจะยกการโอนขนมายนเขาไมไดเชนกน นอกจากนกยงอาจเปนผรบโอนรายอนทพพาทอางสทธการ

โอนตอกนตามมาตรา 307 กได

ในเรองการบอกกลาวการโอนนน ปญหาวาใครจะเปนผบอกกลาวไปยงลกหน ความจรง

แลวผโอนนนอยในฐานะของเจาหนทมนตสมพนธกบลกหนอยกอน หรออาจกลาวไดวา ผโอนคอผท

ลกหนรวาเปนเจาหน กนาจะเปนผบอกกลาวแกลกหนวาตนไดโอนสทธในหนรายนใหแกผรบโอนไป

DPU

122

แลว ลกหนกจะไมมความสงสยอยางใด ในดานของผรบโอนนน ลกหนไมเคยรจกไมเคยมนตสมพนธ

กนมากอน การมาแจงกบลกหนวาตนไดรบโอนสทธในหนรายนมาจากเจาหนเดมแลว ใหมาชาระหน

กบตน ลกหนกคงมความกงขาวาจะจรงดงทเขาอางหรอไม แมจะมหลกฐานการโอนเปนหนงสอ

ลกหนกอาจไมแนใจไดวาหลกฐานนนจะจรงหรอเทจ หากไมจรงขนมาแลวลกหนไปใชหนใหไป หนก

ไมระงบ เงนทใชไปกจะสญเปลา ลกหนกคงตองกลบไปถามเจาหนเดมของตนเองอยดวาไดมการโอน

สทธหรอไม แตศาลฎกาไดวนจฉยวา ผโอนหรอเจาหนเดมกบอกกลาวไปยงลกหนได (ฎกาท

315/2494) หรอผรบโอนกมสทธจะบอกกลาวไปยงลกหนไดเชนกน (ฎกาท 228/2482, 446/2495) แตผ

ไมมสวนไดเสยเกยวของเลยยอมไมอาจบอกกลาวได (ฎกาท 315/2494) ถงจะบอกกลาวแกลกหนกไม

ถอเปนการบอกกลาวโดยชอบ (ฎกาท 721/2473) แตในกรณทลกหนใหความยนยอมดวยในการโอนก

ไมมกรณทจะตองบอกกลาวอกแตอยางใด

การบอกกลาวหรอความยนยอมนกฎหมายกกาหนดวาตองทาเปนหนงสอ หากทาเปน

หนงสอเปนแตเพยงบอกดวยวาจาหรอโทรศพทไปบอกนน กไมมผลเปนคาบอกกลาว หรอเรยกลกหน

มารบทราบการโอนลกหนกตกลงดวยในการโอนดวยวาจาโดยไมไดทาเปนหนงสอ ดงนกยงไมมผลท

จะยกขนยนลกหนเทานน ไมทาใหการโอนระหวางผโอนกบผรบโอนอยแลวเสยไป (ฎกาท 290/2518)

การบอกกลาว หรอความยนยอมของลกหนน ในกรณทมลกหนหลายคน กตองบอกแก

ลกหนทกคนจงใชยนกบลกหนทกคนได หากบอกแกลกหนเพยงบางคน กจะใชยนไดเฉพาะคนทไดรบ

การบอกกลาวเทานน เชน มลกหนและมผค าประกนดวย กตองบอกกลาวแกทงลกหนและผค าประกน

หากบอกแตลกหนกจะใชยนผค าประกนไมได (ฎกาท 689/2473)

2) ผลของการโอนสทธเรยกรอง

เมอมการโอนสทธเรยกรองไปกจะมผลตอความสมพนธของบคคลทเกยวของหลายคน

ไดแก ผโอนเดม ผรบโอน ลกหน ซงจะไดแยกพจารณาความสมพนธระหวาบคคลเหลานนแยกเปน แต

ละคไปดงน

(2.1) ผลระหวางผโอนกบผรบโอน ในระหวางผโอนกบผรบโอน ยอมมผล 3 ประการ คอ

DPU

123

1) สทธเรยกรองนนยอมโอนไปยงผรบโอน หรออกนยหนงกคอ ผรบโอนเขามาเปนเจาหน

แทนทผโอนเดมนนเอง ผรบโอนยอมมสทธเทาทผโอนเดมมอย เชนสทธเรยกรองเดมเปนสทธเรยกรอง

ทมบรมสทธ ผรบโอนกยอมมบรมสทธในหนนนและยอมใชบรมสทธไดเชนเดยวกบผโอนเดม ในดาน

ของผโอน เมอสทธเรยกรองโอนไปแลว ผโอนเดมกสนสทธในหนนนอกตอไป ไมมสทธทจะเรยกให

ลกหนชาระหน รวมทงเจาหนของผโอนเดมกไมอาจใชสทธในฐานะทเปนสทธเรยกรองของผโอนอก

ตอไปดวย เชน จาเลยวางเงนประกนการรบเหมาทาการกอสรางแลวโอนสทธการรบเงนดงกลาวแกผ

รองกอนแลว โจทกผชนะคดจาเลยจงไมอาจอายดสทธดงกลาวไดอก (ฎกาท 446/2495) จาเลยทา

หนงสอโอนสทธในการรบเงนคาจางเหมาใหแกผรองซงเปนเจาหนแลว สทธดงกลาวตกเปนของผรอง

แลว โจทกซงเปนเจาหนอกคนหนงของจาเลย กไมมสทธขออายดอก (ฎกาท 652/2508)

สทธเรยกรองทโอนไปยงผรบโอนแลวน ผโอนจะยกเลกการโอนโดยลาพงไมไดการทผ

โอนสทธเรยกรองมหนงสอบอกเลกการโอนไปยงผรบโอนและลกหน โดยผรบโอนมไดตกลงยนยอม

ดวย ยอมไมมผลทาใหลกหนหลดพนจากหนทตองชาระแกผรบโอน (ฎกาท 979/2532)

2) สทธอนเปนอปกรณแหงสทธเรยกรองยอมโอนมาดวย คอผลของการทสทธเรยกรอง

โอนมายงผรบโอนนน นอกจากสทธในหนประธานจะโอนมาแลวสทธอนเปนอปกรณแหงหน เชน

จานอง จานา กยอมโอนมาดวย ดงบญญตไวในมาตรา 305 วา

“เมอโอนสทธเรยกรองไป สทธจานองหรอจานาทมอยเกยวพนกบสทธเรยกรองนนกด

สทธอนเกดแตการคาประกนทใหไวเพอสทธเรยกรองนนกด ยอมตกไปไดแกผรบโอนดวย

อนง ผรบโอนจะใชบรมสทธใดๆ ทตนมอยเกยวดวยสทธเรยกรองในกรณบงคบยดทรพย

หรอลมละลายนนกได”

หมายความวา เมอสทธเรยกรองนนโอนไป หากสทธเรยกรองนนมประกนแหงหนงไมวา

จะเปนการประกนดวยบคคล คอคาประกน หรอประกนดวยทรพยไดแก จานา จานอง สทธเหลานกตก

มาไดแกผรบโอน และผรบโอนยอมใชสทธบงคบได

3) สทธในการบงคบตามสญญา ในการโอนสทธเรยกรองนหากมผลสมบรณอาจไมมกรณ

ทจะตองมาบงคบอก แตหากมปญหาในการโอนสทธเรยกรอง เชน เมอมการโอนสทธเรยกรองหลาย

DPU

124

ราย ในทสดบางรายกไมไดรบโอนสทธดงน ผทรบโอนมาแตเสยสทธไป ในทสดกจะตองมาเรยกคา

สนไหมทดแทนกนกบผโอนอยนนเอง หากเปนการโอนทมคาตอบแทน

(2.2) ผลระหวางผรบโอนกบลกหน ในระหวางผรบโอนกบลกหนนน โดยหลกแลวกยอม

เขาสฐานะเปนเจาหนลกหนกนตอไป อาจกลาวไดวาผลระหวางผรบโอนลกหนนม 2 ประการ คอ

1) ผรบโอน และลกหน ยอมอยในฐานะเจาหนและลกหนตอไป เมอมการโอนสทธ

เรยกรอง และบอกกลาวการโอนหรอลกหนยนยอมดวยในการโอนโดยชอบแลว ผรบโอนกยอมจะใช

สทธทกประการทเจาหนเดมมอยทกประการ เชน การเรยกใหชาระหน การใชสทธเรยกรองของลกหน

การเพกถอนการฉอฉล การบงคบชาระหน เปนตน

2) การยกขอตอสเจาหนเดมขนตอสเจาหนคนใหม เนองจากการโอนสทธเรยกรอง ทาให

ผรบโอนเขามาเปนเจาหนคนใหม ดวยความตกลงทานตกรรมกนระหวางโอนกบผรบโอน โดยในบาง

กรณลกหนกไดรเหนยนยอมดวยในการโอน แตบางกรณลกหนกเพยงแตไดรบคาบอกกลาวการโอน

เทานน ดงนนการโอนสทธไปนน อาจไมตรงตามความสมพนธทแทจรงระหวางเจาหนเดมกบลกหน

หากจะผกมดใหลกหนตองเขามาเปนลกหนของเจาหนคนใหม โดยทไมอาจนาขอตอสตางๆ ทมอยเดม

มาตอสเจาหนคนใหมเลย กจะไมเปนธรรมกบลกหน ดงนนกฎหมายจงวางเกณฑทลกหนจะยกขอตอส

ทมตอเจาหนเดมขนตอสเจาหนคนใหม แยกเปน 2 กรณคอ

ก. กรณลกหนไดยนยอมดวยในการโอน กรณทลกหนไดยนยอมดวยในการโอนนน มาตรา

308 วรรคแรกบญญตวา

“ถาลกหนไดใหความยนยอมดงกลาวมาในมาตรา 306 โดยมไดอดเออน ทานวาจะยกขอ

ตอสทมตอผโอนขนตอสผรบโอนนนหาไดไม แตถาเพอจะระงบหนนนลกหนไดใชเงนแกผโอนไป

ไซร ลกหนจะเรยกคนเงนนนกได หรอถาเพอการเชนกลาวมานนลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยาง

หนงขนใหมตอผโอน จะถอเสมอนหนงวาหนนนมไดกอขนเลยกได”

การทกฎหมายบญญตไวเชนนกเพราะการโอนสทธเรยกรองนน อาจมคาตอบแทนกนกได

เมอการโอนนนลกหนไดไปใหความยนยอมเทากบวาเปนการรบรองตอเจาหนคนใหมวาตนยอมรบ

ตามสภาพแหงสทธเรยกรองทเขาตกลงโอนกนโดยมไดอดเออนอะไรเลยแลว ตอมาภายหลงตนจะกลบ

DPU

125

ยกเอาเหตตางทเปนขอตอสทมตอเจาหนเดม เชน ตอสวามหนไมถงเทาทโอนกน เพราะไดมการชาระ

หนไปบางสวนแลว หรอไดรบเงนกมาไมครบมการหกกลบลบหนกนไปบางแลว เชนน กยอมไมเปน

ธรรมกบเจาหนคนใหม เพราะหากเขาไดรขอตอสเหลานเสยแตแรกเขากอาจไมรบโอนมา หรอ

คาตอบแทนในการโอนถาหากมกจะตองตากวาทเขาตกลงกนเปนตน ดงนนเมอลกหนไดไปใหความ

ยนยอมในการโอนโดยมไดอดเออนแลวจงหามไมใหลกหนยกขอตอสใดๆ ทมตอผโอนเดมขนตอส

ผรบโอน

การใหความยนยอมโดยมไดอดเออน นนถอยคาทวา “มไดอดเออน” คลายกบวาเปนการ

เพยงแสดงความไมพอใจ ไมอยากใหมการโอนเทานน แตเมอพจารณาถงผลเปนเรองขอตอสตางๆ ทจะ

ยกขนตอสดงนน คาวา “อดเออน” จงตองมใชหมายความวาเพยงแตไมพอใจ โดยไมแสดงแยงสงวน

สทธอะไรเมอดถอยคาในฉบบภาษาองกฤษใชคาวา “Without Reservation” คอการใหความยนยอมโดย

มไดแสดงแยงสงวนสทธอะไร เชนนแลวกจะยกขอตอสทมตอผโอนเดมมาตอสผรบโอนไมได แตถา

ไดแสดงแยงสงวนสทธไว กยอมยกขอทไดแสดงแยงสงวนสทธไวนนขนตอสได

ขอตอสทหามมใหยกขนตอสผรบโอนนน ตองเปนขอตอสทมตอผโอนเดม คอ เปนขอ

ตอสเฉพาะตว เชน มการชาระหน ปลดหน หกกลบลบหน หรอแปลงหนใหมกนไปแลว เปนตน แตถา

เปนขอตอสดวยตวหนเอง เชน ความสมบรณแหงหนวาตกเปนโมฆะ หรอโมฆยะหรอไม หนถง

กาหนดชาระหรอไม รวมทงเรองอายความแหงหนนน เหลานเปนเรองขอตอสทเกยวกบตวหนนน

โดยตรง นาจะไมตองหาม สวนขอตอสนนจะฟงไดหรอไม และการทไปใหความยนยอมนนจะเปนผล

อะไรตามมา เชน ตอสเรองอายความขาดแลว แตการใหความยนยอมในการโอนเขาลกษณะการรบ

สภาพหน ทาใหอายความสะดดหยดลง กเปนอกเรองหนง แตหากตอสเรองการเรมตนนบอายความ

เชนน แมจะมไดใหแยงไว กนาจะยกตอสได เพราะเปนเรองเกยวกบหนนนโดยตรงทลกหนยอมยกขน

ตอสไดเสมอ

นอกจากน ขอตอสทมตอตวผรบโอนคนใหม ลกหนกยกขนตอสไดเชนผรบโอนคนใหมก

อยในฐานะเปนลกหนของลกหนดวย เมอมการหกกลบลบหนกนไป กยกขนตอสได หรอหากมการไม

ชาระหนเพราะความผดของเจาหนคอตวผรบโอนดงนกยอมตอสไดไมตองหาม

DPU

126

การโอนสทธเรยกรองทไดโอนไปแลว แตลกหนไดไปชาระกบเจาหนเดม กฎหมายยอมให

ลกหนไปเรยกเอาคนจากเจาหนเดมได หรอถาไดรบภาระเปนหนขนใหมนกถอวาหนนนมไดกอขนเลย

ประเดนวาการทลกหนไดใชเงนแกผโอนไปนน เปนการใชเพออะไร กฎหมายกลาววา “เพอจะระงบ

หนนน” กยงเปนทนาสงสยอยวา เมอหนหรอสทธเรยกรองนนไดโอนไปยงเจาหนคนใหมแลว แมจะ

ถอวาการโอนสทธเรยกรองนนหนเดมไมระงบ แตกไดโอนไปแลว เจาหนคนเดมกไมอยในฐานะ

เจาหนทจะทาใหเมอชาระหนแลวทาใหหนระงบไดอกแลวเพยงแตวาการโอนสทธเรยกรองน น

กฎหมายมไดมการบงคบใหตองสงมอบเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหน ดงนน ลกหนจงอาจถกเจาหน

เดมเรยกเอาโดยอางหลกฐานทมอย ทาใหลกหนจาใจตองชาระหนไปทงๆ ทไมมหนาทตามกฎหมายท

จะตองชาระแลว เชน เจาหนเดมเอาหลกฐานไปแสดงเรยกทวงหนในขณะออกงานสงคม ลกหนจายอม

ตองชาระหนไปเพอรกษาหนาตาของตนเอง ทงทไมมหนาทตองชาระ กจะเปนการชาระหนตาม

อาเภอใจโดยรอยวาไมมหนาทตองชาระโดยหลกในเรองลาภมควรได มาตรา 407 กจะไมมสทธไดรบ

คนทรพย การบญญตในมาตรา 308 วรรคแรก จงนาจะเปนขอยกเวนของมาตรา 407 เพอใหลกหนม

สทธจะเรยกคนไดโดยอาศยขอยกเวนน แตดเหมอนศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช จะเหนวาไมใช

การชาระหนตามอาเภอใจแตเปนเรองทลกหนถกบงคบซ าสองเขาจงใหเรยกคนได24

ดงนน ปญหาทกฎหมายไทยมไดระบใหผโอนตองสงมอบเอกสารแหงสทธทงหมดใหแก

ผรบโอนดวยจงเปนประเดนปญหาทสาคญและผวจยเหนวาสมควรแกไขกฎหมายใหบญญตหนาทของ

ผโอนทจะตองสงมอบเอกสารแหงสทธทงหมดใหแกผรบโอนในขณะทรบโอนสทธกนดวยเพอปด

ชองวางของกฎหมายเรองนและเปนการปองกนปญหาเจาหนเดมหรอผโอนสทธเรยกรองมาใชสทธไม

สจรตเอากบลกหนอกทาใหอาจมการชาระหนซ าซอนกนได ปญหาการสงมอบเอกสารแหงหนทไมม

การบญญตไวอยางชดเจนในกฎหมายจงอาจกอใหเกดปญหาในการชาระหนแกลกหนผดตวบคคล

24 เสนย ปราโมช. ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย นตกรรมและหน เลม 2,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแสวงสทธการพมพ, 2520), น. 966-967.

DPU

บทท 5

บทสรปและเสนอแนะ

5.1 บทสรป

เรองการโอนสทธเรยกรองทใชบงคบโดยบททวไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

และการโอนตามกฎหมายเฉพาะซงเปนการชวยเหลอหรอบรหารจดการกบองคกรทางธรกจทปญหาใน

การด าเนนกจการ หรอเกยวกบการบรหารหนดอยคณภาพซงจะเปนการโอนสทธเรยกรองในมลหนท

ยงไมมค าพพากษาและมลหนตามค าพพากษาไปยงองคกรเฉพาะเพอแกไขปญหาดานเศรษฐกจและ

สรางความเชอมนใหกบนกลงทนตางประเทศ เมอศาลไทยตความโดยเครงครดตามตวบทกฎหมายยอม

กอใหเกดปญหาในการขดของในวธปฏบตงานของทนายความใหส าเรจตามความมงหวงของลกความท

ประกอบธรกจรบโอนสทธเรยกรองในมลหน เชน การโอนสทธเรยกรองในชนบงคบคดกบการสวม

สทธชนบงคบคด เนองจากกรณเปนบคคลธรรมดาทเปนเจาหนไดรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตาม

ค าพพากษากไมสามารถบงคบคดไดเพราะไมใชคความ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

มาตรา 271 แตถาเปนนตบคคลทกอต งขนตามกฎหมายทเกดโดยเฉพาะบทบญญตกฎหมายกบ

ก าหนดใหสทธเขาบงคบคดไดซงแตกตางกบบคคลธรรมดา หากใหบคคลธรรมดามสทธบงคบคดได

เกรงวาจะเปนการกระท าทเปนซอขายความซงขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของ

ประชาชน หากจะเทยบเคยงกไมแตกตางกบการโอนสทธเรยกรองทวไป เนองจากขบวนการการบงคบ

ตามสญญาดงกลาวนบวาเปนสวนหนงของระบบการด าเนนธรกจในยคปจจบนไปแลว

ในยคปจจบนรปแบบของการด าเนนธรกจพฒนาไปมาก บทบญญตของกฎหมายกยอมตอง

พฒนาใหสอดคลองเพอใหธรกจสามารถด าเนนไปไดอยางคลองตวยงขน ทนายความผมหนาทอน

ส าคญในการใหค าปรกษากฎหมายทางธรกจแกลกความพงตองศกษากฎหมายอนเกยวกบการท าธรกจ

สมยใหมและใหค าแนะน าแกลกความอยางถกตองและตรงไปตรงมาเพอใหลกความทราบถงแนว

DPU

128

ทางการด าเนนธรกจ รวมทงปญหาหรอขอจ ากดของกฎหมายในการด าเนนธรกจในการประกอบการ

ตดสนใจในการท าธรกจการเงนสมยใหม โดยเฉพาะเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษาในปจจบนทเปลยนไปจากธรกรรมการโอนสทธระหวางบคคลเปนรปแบบการด าเนนธรกรรม

ทางธรกจมากขน โดยกรณศกษาเรองการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาทนายความตอง

ใหความเหนอยางถกตองเกยวกบความไมแนนอนของกฎหมายเพอประกอบการตดสนใจด าเนนธรกจ

การรบโอนสทธเรยกรองในมลหนเนองจากศาลไทยยงคงตความโดยเครงครดในบทบญญตประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 การรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาจงไม

สามารถกระท าได ทนายความ ดงนน การปรบปรงกฎหมายเพอใหองคกรธรกจการเงนสมยใหม

สามารถฟนฟหนหรอใหการเงนมความคลองตวทางเศรษฐกจมากขนจงเปนเรองทควรพจารณา

กฎหมายทขดขวางการเตบโตทางธรกจและใหทนายความสามารถด าเนนงานดานธรกจใหกบลกความ

ตอไปไดอยางไมตดขด

เมอไดศกษาแนวคดการโอนสทธเรยกรองในมลหนทงระบบกฎหมายลายลกษณอกษร

(Civil Law System) และระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) มหลกการโอนสทธ

เรยกรองทสอดคลองกนในยครปแบบธรกจการเงนสมยใหม สทธเรยกรองสามารถโอนกนไดไมม

ขอจ ากดวาเปนสทธเรยกรองตามหนทยงไมมค าพพากษาหรอหนทมค าพพากษาแลว เวนไวแตสภาพ

แหงสทธนนเองจะไมเปดชองใหโอนกนได อนไดแกสทธเฉพาะตว ขอตกลงหามโอนสทธเรยกรอง

หรอ สทธเรยกรองทกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะในการหามโอนสทธเรยกรอง ดงนน โดยหลกการ

ของระบบกฎหมายลายลกษณอกษร(Civil Law System) และระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common

Law System) สทธเรยกรองใดๆ กตามทเจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนของตนช าระหนยอมโอนได

ทงสน แตกตองอยภายใตหลกการทวาสทธเรยกรองทโอนไดนนตองเปนสทธเรยกรองในหนทสมบรณ

ดงนน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ยงคงบญญตถอยค าตามกฎหมายและการ

ตความโดยเครงครด ดงประเดนปญหา ดงตอไปน

DPU

129

5.1.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

5.1.1.1 ปญหาการตความและบงคบใชกฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรองตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย

สทธเรยกรองในมลหนโดยทวไปนนสามารถโอนกนไดไมมขอจ ากดวาเปนสทธเรยกรอง

ตามหนทยงไมมค าพพากษาหรอหนทมค าพพากษาแลว เวนไวแตสภาพแหงสทธนนเองจะไมเปดชอง

ใหโอนกนได อนไดแกสทธเฉพาะตว ขอตกลงหามโอนสทธเรยกรอง หรอ สทธเรยกรองทกฎหมาย

บญญตไวโดยเฉพาะในการหามโอนสทธเรยกรอง แตการทกฎหมายวธพจารณาความแพงจ ากดสทธ

เรยกรองทสามารถบงคบคดตองเปนสทธเรยกรองในมลหนทยงไมมค าพพากษา ปญหาการรบโอน

สทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาจงไมสามารถรบโอนเพอการบงคบคดได

ก. ปญหาการโอนสทธเรยกรองตามสญญาเชาซอ

สทธอนเกดจากการผดสญญาเชาซอ และสญญาผใหเชาซอบอกเลกสญญากบผเชาซอแลว

ไดแก คาขาดราคา คาขาดประโยชน นน หากยงไมมค าพพากษาถงทสดใหผมสทธในการไดรบช าระคา

เชาซอหรอคาเสยหาย คาขาดประโยชน กฎหมายใหผมสทธดงกลาวสามารถโอนสทธเรยกรองในมล

หนดงกลาวได แตเมอเปนมลหนตามค าพพากษาหรอคดถงทสดแลวผมสทธในการไดรบช าระคาเชาซอ

หรอคาเสยหาย คาขาดประโยชนซงเปนผทชนะคดตามค าพพากษาไมสามารถโอนสทธเรยกรองในมล

หนดงกลาวไดอกตอไปเนองจากตดขดในเรองบทบญญตของกฎหมายตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงมาตรา 271 “ถาคความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด(ลกหนตามค าพพากษา)มได

ปฏบตตามค าพพากษาหรอค าสงของศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด

(เจาหนตามค าพพากษา) ชอบทจะรองขอใหบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสงนนไดภายใน 10 ป นบ

แตวนทมค าพพากษาหรอค าสงโดยอาศยตามค าบงคบทออกตามค าพพากษาหรอค าสงนน” การโอน

สทธเรยกรองในหนทเกดขนตามค าพพากษาจงไมสามารถกระท าได จงเปนปญหาในการรบโอนสทธ

เรยกรองในการบงคบคดตามสทธเรยกรองในสญญาเชาซอ

DPU

130

ข. ปญหาการโอนสทธเรยกรองกบการสวมสทธชนบงคบคด

ตามแนวค าพพากษาศาลฎกาจะรบรองใหโอนสทธเรยกรองไดแมเปนสทธเรยกรองทเปน

หนตามค าพพากษาแลว แตยงไมอนญาตใหผรบโอนเขาบงคบคดตอจากเจาหนตามค าพพากษาได

ยกเวนมบทบญญตของกฎหมายใหสวมสทธได เชน พระราชก าหนดการปฏรประบบสถาบนการเงนฯ

พระราชก าหนดบรษทบรหารสนทรพยฯ พระราชก าหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทยฯ หรอ กรณการ

ขายทรพยสนในคดลมละลายของเจาพนกงานพทกษทรพย ตามพระราชบญญตลมละลายฯ ค ารองขอ

สวมสทธชนบงคบคดสามารถตความไดวาเปนค ารองสอดในชนบงคบคด ซงจะเปนการตความ

กฎหมายในทางทใชบงคบได เพอใหไมใหเกดชองวางแกผรบโอนสทธเรยกรองซงเปนหนตามค า

พพากษาวาจะบงคบคดไดทางใด เมอกฎหมายไมไดหามการโอนสทธเรยกรองทเปนหนตามค า

พพากษา และยงมค าพพากษาศาลฎกาทรบรองวาสามารถโอนได ผรบโอนกควรทจะมสทธบงคบคด

เพราะถามสทธเรยกรองแตบงคบตามสทธนนไมไดกเทากบไมมสทธนนเอง แตอยางไรกตาม การโอน

สทธเรยกรองในการบงคบคดกบลกหนตามค าพพากษานน ศาลไทยกมไดอนญาตใหผรบโอนสทธ

เรยกรองเขาสวมสทธบงคบคดไดทกกรณเวนแตการรบโอนจะมกฎหมายใหสวมสทธไดโดยเฉพาะ

เทานน ปญหาในการด าเนนคดเพราะศาลไทยไมอนญาตใหผรบโอนหนตามค าพพากษารบโอนสทธ

เรยกรองและไมอนญาตใหสวมสทธเขาบงคบคดแทนเจาหนเดมไดหากไมมบทบญญตกฎหมายบญญต

ไวเปนการเฉพาะใหสวมสทธในการบงคบคดในหนตามค าพพากษาจงไมสอดคลองกบความ

เปลยนแปลงกบยคธรกจการเงนสมยใหมในปจจบน กฎหมายเรองการรบโอนหนตามค าพพากษาจงไม

มความแนนอนในการรบโอนสทธเรยกรอง ท าใหผประกอบธรกจรบโอนมลหนเพอบงคบคดไมกลา

เสยงในการลงทนทางธรกจ

ค. ปญหาการโอนสทธเรยกรองทเปนหนดอยคณภาพเพอน ามาฟองรองบงคบคด

เมอผลของการโอนสทธเรยกรอง คอ สทธของผโอนเคยมอยอยางไร ผรบโอนกมสทธอยาง

นน แตยงมปญหากรณโอนสทธเรยกรองในรปหนดอยคณภาพทผรบโอนซอหนมาในราคาถกมากเพอ

มาฟองรองบงคบคด ผรบโอนมสทธไดรบหนเตมจ านวนทไดรบโอนมา แตยงมกรณทลกหนยกขอ

ตอสวาผรบโอนไดรบโอนหนมาในราคาถก การบงคบใหลกหนช าระหนเตมจ านวนหนจงเปนการใช

DPU

131

สทธโดยไมสจรต หรอไมเปนธรรมตอผบรโภค ปญหาเรองการรบซอหนมาในราคาถกแตผรบโอน

สทธเรยกรองอาจมความเสยงสงจากการบงคบช าระหนเปนเรองทสมเสยงและขดตอความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอไมนน กเปนปญหาเรองการรบโอนสทธเรยกรองมาใน

ราคาถก ประกอบกบกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ไดจ ากดสทธของผรบโอนทรบความ

เสยงในการบงคบคดและตดสทธผรบโอนในการบงคบคดยงท าใหการบงคบช าระหนไมสามารถ

ด าเนนการตอไปไดเลยเพราะเจาหนตามค าพพากษาเทานนทจะมสทธบงคบคดไดตามค าพพากษา การ

จ ากดสทธในการรบโอนหนตามค าพพากษาหรอการตความวาการรบซอมลหนในราคาถกเปนการใช

สทธโดยไมสจรต หรอไมเปนธรรมตอลกหน จงเปนปญหาทท าใหผประกอบธรกจรบซอมลหนมา

บรหารความเสยงในการบงคบคดไมสามารถเขามาบงคบคดกบลกหนในมลหนตามค าพพากษาได

5.1.1.2 ปญหาการโอนสทธเรยกรองสทธในการบงคบคดตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยและกฎหมายพเศษ

นอกจากการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลวยงมการโอน

สทธเรยกรองตามกฎหมายพเศษ พระราชก าหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ.2541 พระราชก าหนด

บรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ.2544 พระราชก าหนดการปฏรปสถาบนการเงน พ.ศ. 2540 ดงจะเหน

ไดวากฎหมายพเศษดงกลาวมบทบญญตไวเฉพาะในเรองการรบโอนมลหนตามค าพพากษาหรอมลหน

ยงไมมค าพพากษาใหสามารถฟองรองด าเนนคดและสามารถบงคบคดไดตามกฎหมายเฉพาะบญญตไว

ทงนเจตนารมณของกฎหมายดงกลาวเพอประโยชนแกการฟนฟเศรษฐกจหรอความมนคงของประเทศ

มใหเกดสภาพหนเสยจนเปนปญหาตอระบบเศรษฐกจการเงนของประเทศ การโอนสทธเรยกรองทงหน

ทยงไมมค าพพากษาหรอหนทมค าพพากษาหรอค าบงคบใหลกหนช าระหนแลวจงสามารถโอนใหผรบ

โอนไดทกกรณเนองจากมกฎหมายพเศษใหอ านาจในการโอนสทธเรยกรองในหนทโอนกนไดไมถก

จ ากดสทธในการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาโดยประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

เพงมาตรา 271 ดงมลหนทวไปทไมมกฎหมายพเศษบญญตใหกระท าได ปญหาการรบโอนหนในค า

พพากษาจงยงกอใหเกดหนเสยตอไปอยางไมสนสดหากไมมการปรบปรงแกไขกฎหมายวธพจารณา

DPU

132

ความเพงมาตรา 271 ใหเหมาะสมและการออกกฎหมายพเศษมาบงคบใชเฉพาะเรองจงอาจไม

เหมาะสมกบธรกจการเงนสมยใหมทมความคลองตวสงในการแขงขนทางธรกจ

5.1.1.3 ปญหาการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามตามสญญาประนประนอมยอมความ

เมอมปญหาหรอขอจ ากดของบทบญญตแหงกฎหมายเรองการบงคบคดบญญตใหเฉพาะ

คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามค าพพากษา) มสทธในการบงคบคดไดเทานนจงเปน

การบญญตกฎหมายทไมสอดคลองกบรปแบบของเศรษฐกจในยคปจจบนและความเปลยนแปลงไป

ของสงคมทมรปแบบในทางธรกจมากขน ซงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงปจจบน

ตความไดวา ผรบโอนสทธเรยกรองหลงทศาลไดตดสนคดแลวยอมตองถกตองหามตามกฎหมายท

ตความเครงครดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความเพงมาตรา 271 ทงทหนตามค าพพากษานนถอ

วาเปนหนทไดรบการพจารณาวนจฉยโดยศาลแลว จงเปนหนทชอบดวยกฎหมายอยางยง การจ ากดสทธ

มใหโอนสทธเรยกรองในหนตามค าพพากษาหรอหนทเกดจากค าพพากษาตามยอมโดยการ

ประนประนอมยอมความกนโดยหนดงกลาวมไดเปนการซอขายความซงขดตอความสงบเรยบรอยและ

ศลธรรมอนดของประชาชน หากจะเทยบเคยงกไมแตกตางกบการโอนสทธเรยกรองทวไป ขบวนการ

การบงคบตามสญญาดงกลาวนบวาเปนสวนหนงของระบบการด าเนนธรกจในยคปจจบนไปแลว หน

ตามค าพพากษาจงเปนหนทถกตองดวยกฎหมายและเปนหนทไมควรถกจ ากดสทธเวนแตเปนเรองหาม

โอนหรอเรองเฉพาะตวโดยแท ปญหาการรบโอนหนในมลหนตามค าพพากษาจงควรปรบปรงแกไข

อยางเหมาะสม

5.1.2 ปญหาการโอนสทธเรยกรองกบการคาความ

การกระท าใดทมลกษณะทมวตถประสงคเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรม

อนดของประชาชนนน ยอมไมอาจอางไดวาเปนความพอใจของตน เพราะผลของการกระท าน น

กระทบกระเทอนถงประเทศชาต และประชาชนเปนสวนรวม กฎหมายจงไมยอมรบรองใหเกดผล

กฎหมายไมไดระบหรอใหค านยามของการกระท าทขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของ

ประชาชน ปลอยใหศาลเปนผวนจฉยชขาดเมอมขอพพาทมาสศาล ท าใหหลกกฎหมายในเรองน

คอนขางกวางเพราะขนอยกบการตความของศาลและอาจเปลยนแปลงไดหากศาลทวนจฉยคดภายหลง

DPU

133

ไมเหนดวยและวนจฉยไปในทางตรงกนขาม ปญหาเรองการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษาเมอพจารณาแลวกไมเขาขายจะเปนการคาความแตอยางใด ประกอบกบหลกการโอนสทธ

เรยกรองของระบบกฎหมายลายลกษณอกษร(Civil Law System) และระบบกฎหมายจารตประเพณ

(Common Law System) สทธเรยกรองใดๆ กตามทเจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนของตนช าระหนยอม

โอนไดทงสน แตกตองอยภายใตหลกการทวาสทธเรยกรองทโอนไดนนตองเปนสทธเรยกรองในหนท

สมบรณ เนองจากหนทยงไมค าพพากษายงสามารถโอนสทธเรยกรองกนไดโดยชอบดวยกฎหมายหาก

มใชหนทขดตอกฎหมาย สภาพแหงหนเปดชองใหโอนกนได หรอ การทคสญญามขอก าหนดหามโอน

ไว หรอเปนหนทเปนหนเฉพาะตว ในสวนของความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดเมอพจารณาหนท

ชอบดวยกฎหมายตามค าพพากษาและการโอนสทธตามกฎมายเรองการโอนสทธเรยกรองจงไมเปนการ

โอนหนทเปนการซอขายความแตประการใด การทผทรงสทธตามสญญาโอนสทธเรยกรองซงมก าลง

ความสามารถในการบงคบคดมากกวาเจาหนเดมรบโอนสทธในการบงคบคดแทนเจาหนเดมแต

กฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 หามผรบโอนหนตามค าพพากษาทมใชเจาหนหรอคความท

ชนะคดบงคบคดจงเปนกฎหมายทจ ากดสทธในหนทชอบดวยกฎหมายแลวซงตองเปนเจาหนหรอ

คความทชนะคดนนเทานนทจะมสทธบงคบคดไดสงผลใหอาจไมเกดการบงคบช าระหนเกดขนตาม

กฎหมาย

5.1.3 ปญหาเกยวกบการด าเนนคดเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรอง

เมอมขอจ ากดการรบโอนมลหนตามค าพพากษาจงอาจกอใหเกดการเลยงกฎหมายโดยการ

มอบอ านาจใหผรบโอนมลหนด าเนนการแทนหรอบงคบคดแทนทงทผรบมอบอ านาจคอเจาหนราย

ใหมอยางแทจรงของลกหนไดซอหนและเสยคาตอบแทนเพอมาบรหารหนและอาจไมรโดยสจรตวาหน

ตามค าพพากษาทรบโอนมานนไมสามารถบงคบคดไดดวยตนเองตองอาศยสทธของเจาหนเดมเทานน

จงเปนปญหากบผรบโอนหนตามค าพพากษาในกรณทสามารถบงคบคดไดเงนมาช าระหนแลว เจาหน

เดมอาจใชชองทางกฎหมายเรองวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ไมช าระหนใหแกเจาหนทมสทธโดย

แทจรงและกอใหเกดการฟองรองด าเนนคดตอไปอก ปญหาการรบซอหนตามค าพพากษาในมลหน

ทวไปจงควรแกไขใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป

DPU

134

5.1.4 ปญหาในการโอนสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

สทธเรยกรองนอกจากทหามโอนนนยอมโอนกนไดไมวาสทธเรยกรองนนจะเปนหนตาม

ค าพพากษาแลวหรอไมกตาม และกฎหมายไดก าหนดวธการโอนผลแหงการโอนสทธเรยกรองนไวแยก

เปน 2 กรณตามเจาหนแหงสทธนน คอ

5.1.4.1 สทธเรยกรองในหนอนจะพงตองช าระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจง ปญหาเรอง

วธการโอน การโอนสทธเรยกรองในหนทตองช าระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงนน ตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 วรรคแรก บญญตวา “การโอนหนอนจะพงตองช าระแกเจาหนคน

หนงโดยเฉพาะเจาะจงนน ถาไมท าเปนหนงสอ ทานวาไมสมบรณ” การท าเปนหนงสอนน โดย

หลกการตามมาตรา 9 นน กตองท าเปนหนงสอกนระหวางผโอนกบผรบโอน และลงลายมอชอดวยกน

ทงสองฝาย แตศาลฎกาเคยตดสนวา ถามการท าหนงสอโอนสทธเรยกรองกนแลว แมผโอนลงชอฝาย

เดยว ผรบโอนไมไดลงชอ กถอไดวาเปนการเพยงพอทจะถอไดวามการโอนเปนหนงสอแลว (ฎกาท

18931251, 4139/2532) แตถาเพยงผโอนหรอผรบโอนเพยงฝายเดยวมหนงสอบอกไปยงลกหนวาไดม

การโอนหนกนแลว เพยงเทานยงไมถอวาไดมการโอนกนเปนหนงสอ (ฎกาท 1802/2518) ปญหาวา

การโอนสทธเรยกรองตองท าเปนหนงสอลงลายมอชอผโอนและผรบโอนดวยหรอไมจงยงเปนเพยง

แนวค าวนจฉยของศาล และยงมความเหนของนกกฎหมายแยกเปนสองทางอยซงนกกฎหมายฝายหนง

เหนวาการท าเปนหนงสอนเปนแบบของการโอน ดงทศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช กลาววา

“ความทบญญตไวดงกลาวขางตน เหนไดชดวาเปนเรองแบบ ซงถาไมท าตามจะไมสมบรณ หรอตกเปน

โมฆะตามหลกในมาตรา 115 (ปจจบน มาตรา 150) หาใชแตเพยงตองการหลกฐานแหงการฟอง

หรอไม” และไดอธบายใหเหนความแตกตางระหวางการโอนสทธเรยกรองกบการโอนทรพยสน (ซอ

ขายทรพยสน) วา “การโอนทรพยมแตทรพยกบคสญญาสองฝาย การโอนสทธเรยกรองมคกรณผโอน

กบผรบโอนอยสองฝาย และมลกหนเขามาเกยวของเปนฝายอยดวย จงตางกน เฉพาะการโอนใน

ระหวางเจาหนผโอนกบผรบโอนนนเปนนตกรรมสญญาระหวางเขาทงสองโดยเฉพาะลกหนไมไดเขา

เกยวของดวย ลกหนจะเขามาเกยวของกแตในการรบค าบอกกลาวหรอยนยอมดวยในการโอนนน ตาม

กฎหมายสาธารณรฐฝรงเศสการโอนระหวางเจาหนกบผรบโอนสมบรณโดยล าพงแคตกลงกนปากเปลา

DPU

135

ไมตองท าเปนหนงสอเพราะเขาถอวาการโอนสทธเรยกรองเปนการขายทรพยและเมอไมใช

อสงหารมทรพยกไมตองท าเปนหนงสอ แตกฎหมายไทยก าหนดเปนแบบไวใหตองท าเปนหนงสอแม

จะเปนเรองระหวางผโอนกบผรบโอนกนเองกตามสวนนกกฎหมายอกฝายหนงเหนวา การโอนทมได

ท าเปนหนงสอเปนเพยงไมมผลระหวางผรบโอนกบลกหนเทานน ปญหาเรองวธการโอนสทธเรยกรอง

ในหนทตองช าระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงนนจงมความเหนทางกฎหมายทแตกตางกนอยเนองจาก

การตความการโอนสทธเรยกรองทตองท าเปนหนงสอ แตอยางไรกตามค าพพากษาศาลฎกาไดตความ

การโอนสทธเรยกรองทตองท าเปนหนงสอไมตองลงลายมอชอทงสองฝายกสามารถบงคบตามสญญา

โอนสทธเรยกรองได โดยใหผโอนหรอผรบโอนคนใดคนหนงลงลายมอชอในหนงสอกไดซงเปนเพยง

แนวค าวนจฉยของศาลฎกาเทานน

5.1.4.2 ปญหาวาใครจะเปนผบอกกลาวการโอนสทธเรยกรองไปยงลกหน ความจรงแลวผ

โอนนนอยในฐานะของเจาหนทมนตสมพนธกบลกหนอยกอน หรออาจกลาวไดวา ผโอนคอผทลกหน

รวาเปนเจาหน กนาจะเปนผบอกกลาวแกลกหนวาตนไดโอนสทธในหนรายนใหแกผรบโอนไปแลว

ลกหนกจะไมมความสงสยอยางใด ในดานของผรบโอนนนลกหนไมเคยรจกไมเคยมนตสมพนธกนมา

กอน การมาแจงกบลกหนวาตนไดรบโอนสทธในหนรายนมาจากเจาหนเดมแลว ใหมาช าระหนกบตน

แทน ลกหนกคงมความกงขาวาจะจรงดงทผรบโอนอางสทธกบลกหนหรอไม แมจะมหลกฐานการโอน

เปนหนงสอ ลกหนกอาจเกดความไมแนใจไดวาหลกฐานนนจะจรงหรอเทจอยางไร หากไมจรงขน

มาแลวลกหนไปใชหนใหไป หนกไมระงบ เงนทใชไปกจะสญเปลา ลกหนกคงตองกลบไปถามเจาหน

เดมของตนเองอยดวาไดมการโอนสทธหรอไม แตศาลฎกาไดวนจฉยวา ผโอนหรอเจาหนเดมกบอก

กลาวไปยงลกหนได (ฎกาท 315/2494) หรอผรบโอนกมสทธจะบอกกลาวไปยงลกหนไดเชนกน (ฎกา

ท 228/2482, 446/2495) แตผไมมสวนไดเสยเกยวของเลยยอมไมอาจบอกกลาวได (ฎกาท 315/2494) ถง

จะบอกกลาวแกลกหนกไมถอเปนการบอกกลาวโดยชอบ (ฎกาท 721/2473) แตในกรณทลกหนให

ความยนยอมดวยในการโอนกไมมกรณทจะตองบอกกลาวอกแตอยางใด ดงนนปญหาเรองใครจะเปนผ

บอกกลาวการโอนสทธเรยกรองจงเปนเพยงแนวค าวนจฉยของศาลฎกาเทานน ตามประมวลกฎหมาย

DPU

136

แพงและพาณชย มาตรา 306 มไดระบเจาะจงวาใครจะเปนผบอกกลาวจงจะมผลสมบรณตามกฎหมาย

จงยงเปนปญหาในการโตแยงสทธของลกหน

5.1.4.3 ปญหาผรบโอนเขามาเปนเจาหนแทนทผโอนเดมแลวสามารถยกเลกการโอนสทธ

เรยกรองไดหรอไมหากผรบโอนไมปฏบตตามขอตกลงระหวางผโอนกบผรบโอนหรอไมช าระหนการ

ซอขายมลหนกนตามสญญาโอนสทธเรยกรอง ในดานของผโอน เมอสทธเรยกรองโอนไปแลว ผโอน

เดมกสนสทธในหนนนอกตอไป ไมมสทธทจะเรยกใหลกหนช าระหน รวมทงเจาหนของผโอนเดมก

ไมอาจใชสทธในฐานะทเปนสทธเรยกรองของผโอนอกตอไปดวย เชน จ าเลยวางเงนประกนการ

รบเหมาท าการกอสรางแลวโอนสทธการรบเงนดงกลาวแกผรองกอนแลว โจทกผชนะคดจ าเลยจงไม

อาจอายดสทธดงกลาวไดอก (ฎกาท 446/2495) จ าเลยท าหนงสอโอนสทธในการรบเงนคาจางเหมา

ใหแกผรองซงเปนเจาหนแลว สทธดงกลาวตกเปนของผรองแลว โจทกซงเปนเจาหนอกคนหนงของ

จ าเลย กไมมสทธขออายดอก (ฎกาท 652/2508) ปญหาเรองผโอนสทธเรยกรองตองการยกเลกการโอน

สทธเรยกรองไดหรอไมกฎหมายมไดระบไวโดยชดแจงมเพยงแนวค าวนจฉยของศาลฎกา

5.1.4.4 ปญหาเรองการโอนสทธเรยกรองนนกฎหมายมไดมการบงคบใหตองสงมอบ

เอกสารอนเปนหลกฐานแหงหน ดงนนการทกฎหมายมไดระบใหผโอนตองสงมอบเอกสารแหงสทธ

ทงหมดใหแกผรบโอนดวยจงเปนประเดนปญหาทส าคญเนองจากเจาหนเดมหรอผรบโอนอาจมาใช

สทธไมสจรตเอากบลกหนอกท าใหอาจมการช าระหนซ าซอนกนได ปญหาการสงมอบเอกสารแหงหน

ทไมมการบญญตไวอยางชดเจนในกฎหมายอาจกอใหเกดปญหาในการช าระหนแกลกหนและเกดเปน

ชองวางของกฎหมายของผโอนสทธเรยกรองทไมสจรตกบผรบโอนสทธเรยกรองและลกหนแหงสทธ

5.2 ขอเสนอแนะ

จากทผวจยไดท าการศกษา จงเหนไดวาบทบญญตของกฎหมายกฎหมายตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 ทบงคบใชอยในปจจบนยงไมสอดคลองกบรปแบบของการ

ด าเนนธรกจทพฒนาไปมากและมความคลองตวทางการเงนสง การอาศยเฉพาะเพยงใหศาลตความ

กฎหมายเพอใหเหมาะสมกบธรกจการเงนสมยใหมนนจงยงไมมความชดเจนเนองจากในการรบโอน

DPU

137

สทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา ศาลไทยยงคงตความโดยเครงครดในบทบญญตประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 การรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาจงไม

สามารถกระท าไดโดยขอจ ากดดงกลาว ผวจยจงขอเสนอแนะแนวทางในการแกปญหา ดงตอไปน

5.2.1 ควรจะมการแกไขเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษา

5.2.1.1 มลหนตามค าพพากษาอนเกดจากการผดสญญาเชาซอ มลหนทเปนหนดอยคณภาพ

เพอน ามาฟองรองบงคบคด หรอมลหนทเจาหนใชสทธในการสวมสทธชนบงคบคด หรอมลหนอนๆ

ตามค าพพากษาทไมเขาลกษณะของมลหนทสภาพแหงสทธนนเองจะไมเปดชองใหโอนกนได หรอมล

หนอนเปนสทธเฉพาะตว หรอมขอตกลงหามโอนสทธเรยกรอง หรอ สทธเรยกรองทกฎหมายบญญต

ไวโดยเฉพาะในการหามโอนสทธเรยกรองใหไมสามารถบงคบคดไดตามกฎหมาย โดยเหนควรแกไข

เพมเตมกฎหมาย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 จากเดม “ถาคความหรอบคคลซง

เปนฝายแพคด(ลกหนตามค าพพากษา)มไดปฏบตตามค าพพากษาหรอค าสงของศาลทงหมดหรอ

บางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามค าพพากษา) ชอบทจะรองขอใหบงคบคด

ตามค าพพากษาหรอค าสงนนไดภายใน 10 ป นบแตวนทมค าพพากษาหรอค าสงโดยอาศยตามค าบงคบ

ทออกตามค าพพากษาหรอค าสงนน” ใหแกไขเปลยนแปลงเปน

“ถาคความหรอบคคลซงเปนฝายแพคด(ลกหนตามค าพพากษา)มไดปฏบตตามค าพพากษา

หรอค าสงของศาลทงหมดหรอบางสวน คความหรอบคคลซงเปนฝายชนะคด(เจาหนตามค าพพากษา)

หรอผรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาเพอการบงคบคด ชอบทจะรองขอใหบงคบคดตาม

ค าพพากษาหรอค าสงนนไดภายใน 10 ป นบแตวนทมค าพพากษาหรอค าสงโดยอาศยตามค าบงคบท

ออกตามค าพพากษาหรอค าสงนน”

5.2.1.2 ควรมการบญญตกฎหมายโดยใหค านยามการโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษาใหชดเจนวามลหนลกษณะใดทตองหามโอนหนตามค าพพากษา หรอ มลกษณะเปนการคา

ความ เนองจากกฎหมายไมไดระบหรอใหค านยามของการกระท าทขดตอความสงบเรยบรอยและ

ศลธรรมอนดของประชาชนไวในบทบญญตใดเลย ปลอยใหศาลเปนผวนจฉยชขาดเมอมขอพพาทมาส

ศาล ท าใหหลกกฎหมายในเรองนคอนขางกวางเพราะขนอยกบการตความของศาลและอาจ

DPU

138

เปลยนแปลงไดหากศาลทวนจฉยคดภายหลงไมเหนดวยและวนจฉยไปในทางตรงกนขาม กอใหเกด

ความไมแนนอนของกฎหมาย ผวจยเหนสมควรแกไข ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา

271 วรรคสอง โดยเพมเตมวา “สทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาเพอการบงคบคด” หมายถง การ

โอนสทธเรยกรองทมใชหนทขดตอกฎหมาย หรอ สภาพแหงหนเปดชองใหโอนกนได หรอ การท

คสญญามขอก าหนดหามโอนไว หรอเปนหนทเปนหนเฉพาะตว หรอ มลหนทมลกษณะเปนการคา

ความอนกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยหรอขดตอศลธรรมอนดของประชาชน อนหมายถง มลหนอน

เกดจากการกระท าใดอนเปนการยแหยใหเปนความ มลหนซงมผลกระทบกระเทอนถงความมนคงของ

รฐ เศรษฐกจ ของประเทศ ความสงบสขในสงคมและหรอความมนคงของสถาบนครอบครว หรอ มล

หนทขดตอธรรมเนยมประเพณของสงคม”

5.2.1.3 ควรมการบญญตกฎหมายในเรองการด าเนนคดเกยวกบการรบโอนสทธเรยกรอง

เนองจากมขอจ ากดการรบโอนมลหนตามค าพพากษาจงอาจกอใหเกดการเลยงกฎหมายโดยการมอบ

อ านาจใหผรบโอนมลหนด าเนนการแทนหรอบงคบคดแทนทงทผรบมอบอ านาจคอเจาหนรายใหม

อยางแทจรงของลกหนไดซอหนและเสยคาตอบแทนเพอมาบรหารหนและอาจไมรโดยสจรตวาหนตาม

ค าพพากษาทรบโอนมานนไมสามารถบงคบคดไดดวยตนเองตองอาศยสทธของเจาหนเดมเทานน จง

เปนปญหากบผรบโอนหนตามค าพพากษาในกรณทสามารถบงคบคดไดเงนมาช าระหนแลว เจาหนเดม

อาจใชชองทางกฎหมายเรองวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ไมช าระหนใหแกเจาหนทมสทธโดย

แทจรงและกอใหเกดการฟองรองด าเนนคดตอไปอก ปญหาการรบซอหนตามค าพพากษาในมลหน

ทวไปจงควรแกไขใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป โดยการบญญตเพมเตม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 วรรค สาม “ หามมใหผรบโอนสทธเรยกรองในมล

หนตามค าพพากษา เมอไดรบการช าระหนกบลกหนเตมจ านวนแลว ใชสทธเรยกรองตามสญญาโอน

สทธเรยกรองในมลหนตามค าพพากษาบงคบคดกบลกหนหรอผโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษาอก”

5.2.1.4 ควรมการแกไขบทบญญตของกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยใน

เรองการโอนสทธเรยกรองใหเหมาะสมเพอความชดเจน ดงประเดนตอไปน

DPU

139

5.2.1.5 ในเรองของวธการโอน ผวจยเหนวาตามบทบญญตกฎหมายเดม การโอนสทธ

เรยกรองในหนทตองช าระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจงนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

306 วรรคแรก บญญตวา “การโอนหนอนจะพงตองช าระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจงนน ถาไม

ท าเปนหนงสอ ทานวาไมสมบรณ” การท าเปนหนงสอนน โดยหลกการตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยมาตรา 9 นน ผวจยเหนสมควรแกไขกฎหมายใหชดเจน เพอมใหเกดปญหาในการตความ โดย

เหนสมควรแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 วรรคแรก เปน “การโอนหนอนจะพง

ตองช าระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจงนน ถาไมท าเปนหนงสอลงลายมอชอทงผโอนและผรบ

โอน ทานวาไมสมบรณ อนงการโอนหนนนทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกได

แตเมอไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนจะไดยนยอมดวยในการโอนนน ค าบอกกลาวหรอ

ความยนยอมเชนวานทานวาตองท าเปนหนงสอ”

5.2.5.2 ในเรองผบอกกลาวการโอนสทธเรยกรองไปยงลกหน เนองจากผโอนนนอยใน

ฐานะของเจาหนทมนตสมพนธกบลกหนอยกอน และผโอนคอผทลกหนรวาเปนเจาหน ผวจยจง

เหนสมควรแกบทบญญตของกฎหมายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 ใหชดเจนยงขน

โดยเหนสมควรระบใหชดวาใครคอผมหนาทบอกกลาวการโอนเพอปองกนปญหาทอาจเกดขนในการ

รบโอนสทธเรยกรอง ลกหนกเกดความเชอมนวาเปนการโอนสทธเรยกรองในมลหนทลกหนมกบ

เจาหนเดมโดยแทจรง ผวจยเหนสมควรแกไข ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 วรรคสาม

“ การโอนสทธเรยกรองตามวรรคหนง ผโอนสทธเรยกรองมหนาทแจงการโอนสทธเรยกรองใหลกหน

ทราบถงการโอนสทธเรยกรองนน”

5.2.5.3 ในเรองการทผรบโอนเขามาเปนเจาหนแทนทผโอนเดมแลวสามารถยกเลกการโอน

สทธเรยกรองไดหรอไมหากผรบโอนไมปฏบตตามขอตกลงระหวางผโอนกบผรบโอนหรอไมนน

ผวจยเหนสมควรแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 วรรคส โดยแกไขเปน “เมอสทธ

เรยกรองโอนไปแลว ผโอนสทธเรยกรองเดมยอมสนสทธในหนนนอกตอไป และไมมสทธทจะเรยกให

ลกหนช าระหนอกตอไป”

DPU

140

5.2.5.4 ในเรองการโอนสทธเรยกรองนนกฎหมายมไดมการบงคบใหตองสงมอบเอกสาร

อนเปนหลกฐานแหงหนใหกบผรบโอน จงอาจเกดปญหาในการน าเอกสารหลกฐานแหงหนมาฟองรอง

ด าเนนคดกบลกหนซ าซอน อาจดวยความผดหลงหรอเจตนากตาม ดงนน ผวจยจงเหนสมควรแกไข

กฎหมายเพอใหเกดความชดเจนยงขนและปองกนการใชสทธเรยกรองซ าซอน ผวจยเหนสมควรแกไข

เพมเตม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 306 วรรคหา “เมอมการโอนสทธเรยกรองระหวางผ

โอนสทธเรยกรองและผรบโอนสทธเรยกรองแลว ผโอนสทธเรยกรองตองสงมอบเอกสารแหงหนใน

สทธเรยกรองใหแกผรบโอนเมอท าสญญาโอนสทธเรยกรองตอกน”

ดงนนหากมการปรบปรงกฎหมายเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนทงทยงไมมค า

พพากษาและมลหนทมค าพพากษาแลวใหสอดคลองไปในแนวทางตามกฎหมายเดยวกนตามหลก

กฎหมายสากลและเจตนารมณกฎหมายเรองการโอนสทธเรยกรองเพอใหหนสามารถบงคบช าระหนได

อยางสมบรณ อนสงผลใหกลไกทางธรกจสามารถขบเคลอนไปได เกดความเชอมนของนกลงทนใน

การลงทนทางธรกจ เนองจากการปรบปรงกฎหมายเรองการรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษาโดยมการแกไขบทบญญตใหมความชดเจนมากขนและสามารถบงคบไดตามกฎหมายไมตอง

อาศยการตความของศาลอนจะกอใหความสมเสยงประกอบธรกจรบโอนสทธเรยกรองในมลหนตามค า

พพากษาจะสงผลใหการประกอบธรกจของลกความมความราบรนและมประสทธภาพในการบงคบคด

ตอไปภายใตกรอบกฎหมายทผวจยไดเสนอแนวทางแกไขเพมเตม

DPU

บรรณานกรม

DPU

142

บรรณานกรม

ภาษาไทย

ก าธร พนธลาภ. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน. กรงเทพมหานคร :

มหาวทยาลยรามค าแหง, 2518.

ไกวล ชมวฒนา. “ปญหากฎหมายเกยวกบการโอนสทธเรยกรอง.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2528.

เฉลมธนว สขะปณณพนธ. การโอนสทธเรยกรองในทางธรกจ ปญหาในการตความและบงคบใช

กฎหมาย. ม.ป.ท: ม.ป.พ, ม.ป.ป.

ชลลดา วราทตยพกล. “การคมครองลกหนในการโอนสทธเรยกรอง.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549.

ณภทร นยมแยม. “ปญหาทางกฎหมายของการโอนสญญา.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554.

ทวพล ศรหงส. “ปญหาขอกฎหมายเกยวกบสญญาแฟคตอรงระหวางประเทศ.”

สารนพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2546.

ธระ เบญจรศมโรจน. “สญญาซอขายทรพยสนในอนาคต ปญหาบางประการในกฎหมายไทย.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527.

ธญกมล ลมาคณาวฒ. “สรปสาระส าคญของพระราชก าหนดการปฏรประบบสถาบนการเงน

พ.ศ.2540 ศนยขอมลศนยขอมลกฎหมายกลาง ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ตลาคม 2557.” http://web.krisdika.go.th/data/lawabout/lawdetail/lawdetail_122.htm ,

1 ตลาคม59

บนลอ คงจนทร. สภาพปจจบน ปญหาและขอเสนอแนะเพอการแกไขเกยวกบการยอมรบนบถอ

และการบงคบตามค าชขาดของอนญาโตตลาการนอกศาล. ม.ป.ท: ม.ป.พ, ม.ป.ป.

พนต เหลาจรงเภสชกร. “หลกสจรตของผขายในสญญาซอขาย.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549.

DPU

143

พระยาเทพวทร (บญชวย วณกกล) และยล ธรกล. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเรยง

มาตราวาดวย หน บรรพ 2 มาตรา 194-353. ปรบปรงโดย ดาราพร ถระวฒน และ

ชวน อนภทร. กรงเทพมหานคร : กองทนศาสตราจารยจตต ตงศภทย, 2554

พระสารสาสนประพนธ (ชน จารวสตร). กฎหมายแพงและพาณชยพสดาร (หน) ค าสอนชน

ปรญญาโททางนตศาสตร พทธศกราช 2478 มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและ

การเมอง. กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2554.

ไพโรจน วายภาพ. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย หน. พมพครงท 8.

กรงเทพมหานคร : ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2552.

ไพโรจน วายภาพ. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวย หน. พมพครงท 8.

กรงเทพมหานคร : ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2552.

ร.แลงกาต. ประวตศาสตรกฎหมายไทย. โดย ชาญวทย เกษตรศร และวกลย พงศพนตานนท

บรรณาธการ. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553.

วทยา จญกาญจน. “การประกนหนดวยทรพยแบบ Floating Charge.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537.

วลาวรรณ มงคละธนะกล. “อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการโอนสทธเรยกรอง

ในการคาระหวางประเทศ ค.ศ.2001.” วารสารกฎหมายทรพยสนทางปญญา.

น. 201(2546).

ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. ค าอธบายกฎหมายลกษณะเชาทรพย-เชาซอ พรอมค าอธบายใน

สวนของพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมและกฎหมายใหมทเกยวของ.

พมพครงท 5 แกไขเพมเตม. กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2554.

ศาสตราจารย ดร.ก าชย จงจกรพนธ. เรองหนารเกยวกบกฎหมายหมายหลกประกนทางธรกจ.

กรงเทพมหานคร : บรษทศรอนนตการพมพ จ ากด, ม.ป.ป.

DPU

144

ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. ค าอธบายกฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได

พรอมค าอธบายในสวนของพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2539

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 พระราชบญญตความรบผด

ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 และกฎหมายใหมท

เกยวของ. พมพครงท 4 แกไขเพมเตม. กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2555.

ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. ค าอธบายกฎหมายลกษณะหน(ผลแหงหน).

กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2555.

ศกด สนองชาต. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยนตกรรมสญญา.

ม.ป.ท: ม.ป.พ, ม.ป.ป.

สถต เสนสภา. “ปญหากฎหมายในสญญาแฟคตอรง.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536.

สนท สนนศลป. ค าอธบายกฎหมายหน วาดวยโอนสทธเรยกรองและความระงบหน.

กรงเทพมหานคร : สตรไพศาล, 2539.

สดา หวงสวฒนา. “ขอหามการโอนสทธเรยกรอง.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549.

เสนย ปราโมช. ม.ร.ว. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 2.

พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม 1505. กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520.

เสนย ปราโมช. ม.ร.ว. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 1.

พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม 2505. กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520.

โสภณ รตนากร. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน. พมพครงท 10.

กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2553.

อธก อศวานนท. “ความรเบองตนเกยวกบอนญาโตตลาการตามกฎหมายไทย.” วารสารกฎหมาย.

คณะนตศาสตร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปท 7. ฉบบท 1.

DPU

145

ภาษาตางประเทศ

Arangio-ruiz V. Istituzioni di Diritto Romano Quattrodicesima edizione riveduta ristampata

analitica. Giovene : Napoli, 1984, p. 391 – 401.

Arangio-ruiz V. supra note 1, p. 283 – 284.

Arangio-ruiz V. supra note 1. p.391ss. ; Tamalanca M. supra note 1, p.634ss.

Bianca C.ritto M. Diritto Civile : IV L’Obbligazione ristampata emendate.

Giuffre : Milano, 1993, p. 558.

Del Giudice F. & Beltrani B. (a cura di) Nuovo Dizionario Giuridico Romano. II edizione

Esselibri-Simone : Napoli, p. 158.

Del Giudice F. & Beltrani B. (a cura di) Nuovo Dizionario Giuridico Romano. II edizione

Esselibri – Simone : Napoli, p. 342.

Giorgianni M. supra note 5, p.83 ss., Torrente A. & Schlesinger P. Manuale di Diritto Privato.

Giuffre : Milano, 1981, p. 406.

Giorgianni M. Corso di Diritto Civile : L’Obbligazione. edizione ricerche : Roma, 1974, p.83ss.

R.W. Lee, The element of Roman Law. p. 403.

Rudolf Huebner. A History of German Private Law. Rothman Reprint, 1968, p. 533 - 534.

Talamanca M. Istituzione Di Diritto Romano. Giuffre : Milano, 1990, p. 634 – 635.

Torrente A. & Schlesinger P. Manuale di Diritto Privato undicesima edizione.

Giuffre : Milano, 1984, p. 416ss.

Torrente A. & Schlesinger P. supra note 5, p.417.

“Stipulatio.” nell Enciclopedia Treccani in WWW.treccani.it/enciclopedia/stipulatio retrieve in,

5 October 2016.

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

DPU

164

ประวตผเขยน

ชอ - นามสกล เฉลมพล รสตานนท ประวตการศกษา พ.ศ. 2546 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน พ.ศ. 2547-2549 เจาหนาทสบสวนสอบสวน ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค พ.ศ. 2550 ทนายความและหวหนาส านกงาน กฎหมายรสตาวด DPU