รูทันราชวงศจักรี

บทนํา ประเทศไทยปกครองดวยระบบศักดินามานานหลายรอยป พวกเจาศักดินาจะครองบานครองเมือง ต้ังตนเปนเจาของท่ีดินท้ังท่ีตนไมเคยออกแรงถางปาพันไร มีอํานาจเปนเจาเหนือหัวเหนือชีวิตผูคนในบานเมือง ดังท่ีพวกเรารูจักกันในนามพระมหากษัตริย, พระราชา, พระเจาแผนดิน, พระเจาอยูหัว ซ่ึงช่ือของเขาไดบงถึงความยิ่งใหญกับฟาอยูในตัว ขาราชบริพารและไพรฟาประชาราษฎรตางตองทํามาหากินเปนชาวนาชาวไร ไมมีใครเปนอิสระ ตองเปนไพรติดท่ีดินสังกัดเจาศักดินาคนใดคนหน่ึง ปหนึ่งๆไพรชายท่ีมีอายุ 18 ปข้ึนไปตองถูกเกณฑแรงงานถึง 6 เดือน คือเขาเดือนเวนเดือนโดยไมมีคาตอบแทนแมแตสตางคแดงเดียว ซํ้ายังตองนําขาวไปกินเอง ทุกคนตองเปนขารับใชแรงงาน ไปรบ ไปทําอะไรตอมิอะไร แมแตไปตายตามท่ีเจาศักดินาส่ัง ตองทําเชนนี้จนถึงอายุ 60 ปจึงจะเปนไท ชีวิตไพรจึงเหมือนวัวควายท่ีพูดได จะอยูจะตายข้ึนอยูกับคําส่ังของเจานาย หากเจาศักดินายกท่ีดินใหใคร ไพรติดท่ีดินนั้นก็ตองไปข้ึนกับเจาศักดินาคนใหมทันที นอกจากนั้นการเพาะปลูกของไพรยังตองถูกเรียกเก็บภาษี ถูกรีดอากรในรูปของเงินและพืชผลอีกหลายประเภท พวกเขาตองมีชีวิตอยูอยางยากแคน ตองทํางานหนักหนวงไมเพียงเพื่อเล้ียงตนเองและครอบครัว แตยังตองเล้ียงเจาศักดินาของตน แทท่ีจริงชีวิตของชาวไทยทุกคนมีไวเพื่อเล้ียงดูเจาศักดินาท้ังส้ิน ใครท่ีทนไมไดก็จะหนีไปอยูปาอยูดง ไปใหไกลๆพนจากเงื้อมมือการปกครองของพวกเขา คนประเภทนี้เจาศักดินาจะไมรับรองความเปนคน จะไมมีสิทธิฟองรอง รองเรียนตอบานเมือง ดังไดตราไวในกฎหมายต้ังแตกรุงศรีอยุธยาและถอดแบบเปนกฎหมายตราสามดวงในยุคกรุงรัตนโกสินทร หากคนพวกน้ีถูกคนพบจะถูกสักขอมือกลายเปนไพรหลวงคือขารับใชของเจาแผนดินทันที ชีวิตของพวกศักดินาจํานวนหยิบมือหนึ่งนี้อยูกันอยางฟุงเฟอหรูหรา กินท้ิงกินขวาง เสพสุขโดยไมออกแรงทํางานใดๆท้ังส้ิน ซํ้ายังดูถูกการใชแรงงานเปนส่ิงตํ่าตอยหยาบชา ขณะท่ีพวกเขาเฝาเสพเมถุนเชายันคํ่าโดยไมใยดีวาเปนลูกเตาและเมียใคร แลวกลับยกยองสรรเสริญหญิงนั้นวามีบุญวาสนาสูงสงจึงไดบําเรอเจาศักดินา หลายยุคหลายแผนดินท่ีผานมา พวกเขายังคงเสวยสุขบนนํ้าตา เลือดเนื้อและความขมข่ืนของไพรฟาชาวไทยท้ังหลาย การที่ระบบศักดินายืนยงอยูไดยาวนาน สาเหตุท่ีสําคัญอันหนึ่งคือ การสรางความนิยมชมชอบใหเกิดข้ึนโดยอาศัยบรรดาส่ิงศักดิ์สิทธ์ิจากส่ิงท่ีผูคนศรัทธาเช่ือถืออยูแลว เชน แอบอิงพระพุทธศาสนาดวยการโออวดวา กษัตริยคือพระโพธิสัตวซ่ึงจะไดตรัสรูเปนพระพุทธเจา1 เพื่อหลอกลวงผูอ่ืนใหเขาใจวา การปกครองของกษัตริยนั้นชอบธรรมและท้ังๆท่ีไมมีขอความใดในพระไตรปฎกท้ัง 84,000 พระธรรมขันธจะรับรองวากษัตริยคือพระโพธิสัตวเลย พวกเขาก็ยังยืนยันเรียกกษัตริยวา “พระพุทธเจาอยูหัว” ซ่ึงเปนพระนามอันมีไวเฉพาะพระพุทธองค และเรียกลูกกษัตริยวา “หนอพุทธางกูร” อันหมายถึง ผูท่ีจะไดเปนพระพุทธเจาในอนาคตขางหนาซ่ึงเปนการนําเอาพระนามของพระศาสดาอันประเสริฐท่ีสุดองคหนึ่งมาใชโดยปราศจากความเคารพ เชน รัชกาลที่ 1 ซ่ึงพวกเจาศักดินารุน “ร.ศ. 200” พยายามจะยกข้ึนเปนมหาราช ถึงกับไดรับคําสรรเสริญจากศักดินาดวยกันท่ีแตงหนังสือเทศนาจุลยุทธการวงศวา “พระองคเปนพงศพุทธางกูรทรงบําเพ็ญพุทธการจริยา...” นอกจากแอบอิงพระพุทธศาสนาแลว ยังแอบอิงความเช่ือในส่ิงศักดิ์สิทธ์ิท่ียึดถือกันมานานไดอยางวิจิตรพิสดารนั่นก็คือ การที่พวกศักดินาถือวากษัตริยเปนเทวดาต้ังแตขณะที่มีชีวิตอยู จึงสรางราชาศัพทซ่ึงมีไวใชเฉพาะกับกษัตริยและราชนิกุลท้ังหลาย และมีการตั้งกฎเกณฑตางๆอันทําใหแลดูวากษัตริยสูงสงกวามนุษยท่ัวไป เชน หามมองดู

กษัตริย โดยอางวาถามนุษยมองดูพระเจาก็เหมือนมองพระอาทิตย กษัตริยจะไมยอมใหเทาเหยียบแผนดินโดยไมใสรองเทา โดยอางวาเทาของเทวดายอมรอน ถาเหยียบแผนดินแลวไฟจะไหมโลก2 นอกจากนี้ยังหามแตะตองกษัตริย3 ผูท่ีมีสิทธ์ิถูกตองตัวกษัตริยไดจึงมีแตชางตัดผมและนางบําเรอของกษัตริยเทานั้น ไมเพียงเทานี้เจาศักดินายังแตงตํานานโกหกพกลม โดยอางกฎแหงกรรมมาบิดเบือนวา พวกตนมีบุญญาธิการสูงสงหาผูใดเปรียบเปรยมิได ชาตินี้จึงเกิดมาไดเปนเจาแผนดิน ลูกทานหลานเธอจึงไดเสวยสุขบรมสุข มีอํานาจเหนือหัวผูคนท้ังหลาย แทท่ีจริงพระพุทธองคไมเคยตรัสเชนนั้นเลย ดังจะเห็นไดจากยักคัญสูตรท่ีพระพุทธองคทรงย้ําวา คนเราแตกตางกันเพราะการกระทําหาใชชาติกําเนิด ในพระสูตรดังกลาวไดกลาวถึงกําเนิดของกษัตริยโดยไมยอมรับเลยวา กษัตริยนั้นมีบุญมากกวาผูอ่ืนแตอยางใด 1. กรมพระยาดํารงราชานุภาพ “เร่ืองการปกครองของประเทศสยามโบราณ” หนังสืออานประกอบคําบรรยายวิชาพื้นฐานอารยธรรมไทย (มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร) หนา 54 2. ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ ปราโมช ”สถาบันกษัตริย” (มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, 2523) หนา 14-23 3. เร่ืองเดิม หนา 14

 

ความในใจของผูเขียน ผูเขียนขอเรียนช้ีแจงไวเปนปฐม ณ ท่ีนี้วา จุดเร่ิมตนของการเขียน หาไดมีเจตนาท่ีจะลบหลูพระบรมเดชานุภาพขององคพระมหากษัตริยราชวงศจักรีแตอยางใดไม หากแตอยูบนพื้นฐานความตองการเปดเผยขอเท็จจริงทางประวัติศาสตรท่ีผูเขียนไดศึกษาคนควาดวยความสํานึกท่ีรุมรอน และตระหนักตอหนาท่ีของนักประวัติศาสตรท่ีเคารพความจริงคนหนึ่ง และดวยเหตุผลท่ีวา “ขอเท็จจริง” เปนสัจธรรมท่ีมีความเท่ียงตรง มันจึงไดปรากฏคุณคาและพระเกียรติอยางตรงไปตรงมาและแจมชัดในตัวมันเอง ดังนั้นความกระทบกระเทือนอันใดท่ีมีจึงหาใชเจตนาในขอเขียนของขาพเจาแตอยางใดไม แตเปนเพราะขอเท็จจริงในประวัติศาสตรนั้นเอง ขอเท็จจริงเหลานี้เปนแสงสวางอันมีคุณคาและดูเหมือนจะมีคุณคายิ่งโดยเฉพาะในยุค 200 ปแหงกรุงรัตนโกสินทรท่ีผูคนสวนหนึ่งพยายามจะเชิดชูพระเกียรติกษัตริยไทยใหสูงสงเกินจริง ราวกับหวั่นเกรงวา ขอเท็จจริงอันเลวรายของราชวงศจักรีท่ีปกปดกันมาชานานจะร่ัวหลุดไปถึงสายตาปวงชน อันจะนําไปสูความเส่ือมศรัทธาคร้ังใหญและจะยังความวิบัติแกราชวงศจักรี โดยท่ีแมแตส่ิงศักดิ์สิทธ์ิใดๆก็ไมอาจคุมครองได ทานผูอานท่ีเคารพ ประวัติศาสตรไทยท่ีเราทานเลาเรียนกันมามิไดสะทอนความเปนจริงแหงการดํารงชีพของคนไทยและความเปนจริงของเหตุการณในแผนดินอยางตรงไปตรงมา เนื้อหาสวนใหญกลับเปนเร่ืองบิดเบือนและปดหูปดตาไมใหผูคนรูความจริง ประวัติศาสตรไทยกลายเปนตํานานของการสืบสันตติวงศ เปนการยกยองกษัตริยใหผิดมนุษยธรรมดา ทําใหผูคนหลงเช่ือวา กษัตริยคือเทพเจาอยูเหนือคําตําหนิใดๆของมนุษย เม่ือกลาวถึงกษัตริยจะมีแตสวนดีงามและการยกยองสรรเสริญเทานั้น ผูเขียนมีความเห็นอยางบริสุทธ์ิใจวา กิจวัตรของกษัตริยและราชนิกุลท้ังหลายก็เฉกเชนคนสามัญ ท่ีประกอบคละกันไปดวยสวนท่ีดีงามควรแกการสรรเสริญ กับสวนท่ีเลวรายควรแกการตําหนิวิจารณ ฉะนั้นการท่ีมีแตสรรเสริญฝายเดียวและหามเอยถึงสวนท่ีเสียแมแตนอยเพ่ือการปรับปรุงสรางสรรคจึงเปนหนทางแหงการเส่ือมถอยมากกวาเปนเร่ืองดี โดยเฉพาะในยุคปจจุบันท่ีการศึกษา ความรับรูของมนุษยไดกาวไปไกลมาก อีกท้ังสังคมก็มีสิทธิเสรีภาพ ขอยึดปฏิบัติเกี่ยวกับกษัตริยจึงเปนเร่ืองลาหลังอยางยิ่ง เพราะการศึกษาคนควา ทําใหเราทราบขอเท็จจริงทางประวัติศาสตรวาใครถูกผิด ใครดีช่ัว อีกประการหนึ่งปุถุชนวิสัยมีความอยากรูอยากเห็น ยิ่งบิดเบือนมากเสียงซุบซิบก็จะหนาหูข้ึน ดังเชนในยุคปจจุบันท่ีผูคนวงการตางๆนําเร่ืองในราชสํานักมาเลาลือจนกลายเปนเร่ืองตลกหลังอาหารอยางกวางขวาง การโปปดมดเท็จหลอกลวงผูคนเพื่อหวังกดหัวประชาชนใหรับใชพวกตนอยางงมงายดวยความสัตยซ่ือมานับรอยๆปนั้น มาบัดนี้จะเปนหนาท่ีของประวัติศาสตรท่ีจะไดเปดใหเห็นโฉมหนาอันแทจริงของเจาศักดินาไทย โดยเฉพาะกษัตริยราชวงศจักรีใหประจักษชัดตอประชาชนไทย ณ ท่ีนี้ผูเขียนใครขอขอบคุณนักคิดนักเขียน นักโบราณคดีและนักประวัติศาสตรท้ังคนไทยและคนตางชาติท่ีกลาหาญและซ่ือสัตยตอขอเท็จจริง พวกเขาไดเขียนบันทึกและเผยโฉมหนาท่ีแทจริงของประวัติศาสตรออกมา จนผูเขียนสามารถนํามาเรียบเรียงเปนหนังสือเลมนี้ ผูเขียนมีความเช่ืออยางเต็มเปยมวา “ความเปนจริง ยอมลอยข้ึน เหนือน้ํา เหนือฟาเสมอ”

สารบัญ

หนาที่ พระเจาตาก : กษัตริยผูกอบกูบานเมือง 1 รัชกาลที่ 1 : ผูสถาปนาราชวงศจักรีดวยชีวิตของกษัตริยผูกูชาติ 3 รัชกาลที่ 2 : กษัตริยกวีผูอ้ือฉาวเรื่องโลกีย 8 รัชกาลที่ 3 : กษัตริยผูฆาพระราชบิดา 9 รัชกาลที่ 4 : กษัตริยอดีตภิกษุ เฒาหัวงูผูไมอ่ิมในกามคุณ 10 รัชกาลที่ 5 : กษัตริยผูพัฒนาประเทศเพียงเพื่อค้ําบัลลังก 17 รัชกาลที่ 6 : กษัตริยผูหลงระเริงอยูกับวรรณกรรมและการละคร 22 รัชกาลที่ 7 : กษัตริยผูไมอาจรั้งประชาธิปไตย 25 รัชกาลที่ 8 : กษัตริยหนุม ผูเปนเหย่ือของความทะเยอทะยาน 28 รัชกาลที่ 9 : คนบาปในคราบนักบุญ 39 บทความพิเศษ : โพธิอธิษฐาน 74 บทความพิเศษ : ครอบครัวคุณธรรม 75

พระเจาตาก : กษัตริยผูกอบกูบานเมอืง หลังกรุงศรีอยุธยาเสียกรุงแกพมาในป 2310 พระเจาตากสินไดรวบรวมผูคนและนักรบตอสูขับไลพมาอยางเด็ดเดี่ยวจนกอบกูบานเมืองไดสําเร็จ จากน้ันก็ใชเวลาอีก 15 ปกรําศึกสงครามรวบรวมหัวเมืองตางๆท่ีกระจัดกระจาย ขณะเดียวก็ตองทําศึกใหญกับพมาหลายคร้ัง จนสรางความเปนปกแผนแกบานเมือง พรอมกับทํานุบํารุงพระพุทธศาสนาอยางขนานใหญ พระองคเปนพุทธบริษัทท่ีดี เม่ือวางเวนจากราชการแผนดินพระองคจะไปทรงศีล บําเพ็ญพระกรรมฐานท่ีวัดบางยี่เรือเปนนิจ1

ตอมาในป 2323 ทางเมืองเขมรเกิดกบฏข้ึนโดยการยุยง แทรกแซงของญวนฝายองเชียงสือ เปนการหากําลังและเสบียงขององเชียงสือ เพื่อทําสงครามแยงชิงความเปนใหญกับญวนฝายราชวงศไตเชิง (เล) ขณะเดียวกันในกรุงธนบุรีเอง องเชียงชุน (พระยาราชาเศรษฐี) ซ่ึงเขามาสวามิภักดิ์ตอพระเจาตาก ไดกอกบฏข้ึนในเดือนอายป 2324 หลังจากทําการปราบปรามกบฏสําเร็จในเดือนยี่ พระเจาตากไดพิจารณาเหตุการณตางๆ และทรงตัดสินพระทัยใหกองทัพไทยยกไปตีเมืองเขมรและไปรับมือญวนใหเด็ดขาดลงไป จึงทรงแตงตั้งสมเด็จเจาฟากรมขุนอินทรพิทักษ พระมหาอุปราช องครัชทายาทเปนแมทัพใหญ2 เจาพระยาจักรี (ดวง)3 เจาพระยานครสวรรค เจาพระยาสาศรี (บุญมา นองชายเจาพระยาจักรี) เปนแมทัพรองๆลงมา ในครั้งน้ันแมทัพใหญพยายามรุดหนาไปตามพระราชโองการ แตติดขัดท่ีแมทัพรองบางนายพยายามยับยั้ง เพื่อคอยฟงเหตุการณทางกรุงธนบุรี สวนทางญวนซ่ึงไมตองการเผชิญศึก 2 ดาน ท้ังไทยและญวนราชวงศเล ไดแตงทูตมาเจรจาลับกับแมทัพรองฝายไทย ทางแมทัพรองตกลงจะชวยเหลือองเชียงสือในอนาคต หากงานท่ีเตรียมไวสําเร็จทางญวนไดทําตามสัญญาดวยการลอมกองทัพมหาอุปราชองครัชทายาทอยางหนาแนน เปดโอกาสใหแมทัพรองฝายไทยยกกําลังกลับกรุงธนบุรี4

เหตุการณในกรุงธนบุรี เกิดมีผูยุยงชาวกรุงเกาใหเกิดความเขาใจผิดในพระเจาตากและชักชวนกบฏยอยๆขึ้น จากน้ันก็ยกพลมาลอมยิงพระนคร ขณะเดียวกันภายในกรุงธนบุรีเองก็มีคนกอจลาจลขึ้นรับกับกบฏ พระเจาตากทรงบัญชาการรบจนถึงรุงเชา จึงทราบวาพวกกบฏเปนคนไทยดวยกันท้ังส้ินก็สลดสังเวชใจ เพราะพระทัยทรงต้ังอยูในธรรมปฏิบัติมุงโพธิญาณเปนสําคัญ และทรงเห็นวาหากการเปล่ียนแปลงอํานาจน้ันไมกอความเดือดรอนแกชาวไทย พระองคจะทรงหลีกทางใหพวกกบฏจึงทูลใหออกบวชสะเดาะเคราะหสัก 3 เดือนแลวคอยกลับสูราชบัลลังก ขณะน้ันพระยาสรรคบุรี พระยารามัญวงศ ขาราชการชั้นผูใหญท่ียังอยูในกรุงและมีความภักดีตอพระเจาตากเห็นเปนการคับขัน จําตองผอนคลายไปตามสถานการณ หลังจากบวชได 12 วัน พระยาสุริยอภัยหลานเจาพระยาจักรียกทัพมาโดยมิไดรับพระบรมราชานุญาต เกิดการรบพุงกับกําลังของกรุงธนบุรีและไดรับชัยชนะ จากน้ันอีก 3 วันคือ เขาวันท่ี 6 เมษายน เจาพระยาจักรี (ดวง) ซ่ึงเล่ียงทัพจากสงครามเขมรมาถึงกรุงธนบุรี ไดมีการสอบถามความเห็นกัน ขาราชการชั้นผูใหญท่ียังจงรักภักดีและเช่ือในปรีชาสามารถของพระเจาตากตางยืนยันใหอัญเชิญพระองคมาครองราชยตอไป แตขาราชการเหลานี้กลับถูกคุมตัวไปประหารชีวิต เชน เจาพระยานครราชสีมา (บุญคง ตนตระกูลกาญจนาคม), พระยาสวรรค (ตนตระกูลแพงสภา), พระยาพิชัยดาบหัก (ตนตระกูลพิชัยกุลและวิชัยขัทคะ), พระยารามัญวงศ (ตนตระกูลศรีเพ็ญ) เปนตน จํานวนกวา 50 นาย

1

พระเจาตากก็ถูกปลงพระชนมท้ังท่ีทรงเพศพระภิกษุในวันนั้นเอง ณ พระวิหารท่ีประทับในวัดแจงและอัญเชิญพระศพไปฝงท่ีวัดอินทรารามบางยี่เรือ ใกลตลาดพลู คลองบางหลวง สวนราชวงศท่ีเปนชายและเจริญวัยท้ังหมดถูกจับปลงพระชนมหมด นอกนั้นใหถอดพระยศ แมกระท่ังสมเด็จพระราชินีและสมเด็จพระนานาง เปนการถอดอยางท่ีไมเคยมีมา5 เม่ือขาวนี้ทราบไปถึงเจาพระยาอินทวงศา อัครมหาเสนาบดีฝายกลาโหมซึ่งต้ังบัญชาการทัพอยูท่ีปากพระใกลเมืองถลางก็ไดฆาตัวตายตามเสด็จ เพราะไมยอมเปนขาคนอ่ืน เม่ือขาวการปลงพระชนมพระเจาตากแพรออกไป เมืองตะนาวศรีและเมืองมะริดอันเปนเมืองสําคัญทางตะวันตกก็ตกไปเปนของพมาในปนั้นเอง และเน่ืองจากพันธะสัญญาท่ีทําไวกับญวนอยางลับๆ ไทยจึงตองชวยญวนฝายองเชียงสือรบกับญวนฝายราชวงศเลถึง 2 คร้ัง รวมท้ังการชวยอาวุธยุทธภัณฑอีกนับไมถวน พอคร้ันญวนฝายองเชียงสือมีกําลังกลาแข็งข้ึน ไทยกลับตองเสียเมืองพุทไธมาศและผลประโยชนอีกมากมายแกญวนไป6 ดวยความเหิมเกริมทะยานอยากไดอํานาจสูงสุด เจาพระยาจักรีจึงเปนกบฏ ทรยศตอพระเจาตาก กษัตริยผูกูชาติไทย กระทําการเขนฆาลางโคตรอยางโหดเหี้ยม อํามหิตท่ีสุด ซํ้ายังเสริมแตงใสรายพระเจาตากวาวิปลาสบาง7 กระทําการมิบังควรแกสงฆบาง วิกลจริตในการบริหารราชการบาง8 จากนั้นก็ตั้งตนเปนกษัตริยองคใหม และเร่ิมสรางพระราชวังใหมท่ีฟากตะวันออกของแมน้ําเจาพระยาอันเปนจุดเร่ิมตนของการสถาปนาราชวงศใหม “ราชวงศจักรี” และดวยความโหดรายบนเลือดเนื้อและชีวิตของกษัตริยในเพศพระภิกษุ กษัตริยองคตอๆมาในราชวงศจักรีจึงเต็มไปดวยความบาดหมาง แกงแยงชิงราชสมบัติกันทุกรัชกาล ลูกฆาพอ พี่ฆานอง นองฆาพี่อยางไมวางเวนแมกระท่ังในรัชกาลองคปจจุบัน 1. กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ประชุมพงศาวดารเลม 3 เร่ืองไทยรบพมา 2. ตามพงศาวดารกลาววา “ใหพระยาจักรีเปนแมทัพใหญ” (ตามประเพณีสงคราม กษัตริยจะเปนจอมทัพและจะแตงตั้งผูที่ไววางพระทัยที่สุดเปนแมทัพใหญ ซ่ึงนาจะเปนองครัชทายาทมากกวาพระยาจักรี...ผูเขียน) 3. ตามพงศาวดารบางฉบับอางวาไดยศเปน “เจาพระยามหากษัตริยศึก” ชื่อนี้เกิดเปนปญหาขัดแยงกันจนถึงปจจุบัน 4. นาย ตันหยง ทหารปนใหญ พงศาวดารญวน เลม 2 หนา 378-382 5. กรมศิลปากร หนังสือไทยตองจํา และลําดับสกุลเกา ภาค 4 พิมพคร้ังที่ 2 6. นาย ตันหยง ทหารปนใหญ พงศาวดารญวนเลม 2 หนา 294, 518 และกรมศิลปากร หนังสือไทยตองจํา พิมพคร้ังที่ 2 หนา 113 7. สมเด็จกรมพระยาดํารงราชานุภาพ ประชุมพงศาวดาร เลม 3 เร่ืองไทยรบพมา 8. ประเด็นวิกลจริต อาจารย ขจร สุขพานิช ไดเคยสัมภาษณในวิทยาสารปที่ 22 ฉบับที่ 32, 22 สิงหาคม 2514 กลาววา “มีหลักฐานเปนเอกสารภาษาฝรั่งเศส ซ่ึงบาทหลวงในสมัยนั้นเขียนไววา ทานเปนบางคร้ังบางคราวเทานั้น เชน เม่ือคร้ังหนึ่งรับส่ังใหบาทหลวงเขาเฝา แลวตรัสวา “นี่แก ฉันจะเหาะแลวนะ” บาทหลวงทูลวา “ไมเชื่อ” ทานก็วา “ฮื้อ ไอนี่ ขัดคอซะเร่ือย” (หัวเราะ) แลวก็ไลออกไปไมไดเฆ่ียนตีอะไร คือบาทั้ง 24 ชั่วโมงนั้นไมใช แคเปนบางคร้ัง นี่เปนขอเท็จจริง แตผมไมเขียน ถาเขียนแลวเปนผลรายตออนาคต ผมไมเขียน”

2

รัชกาลท่ี 1 : ผูสถาปนาราชวงศจักรีดวยชีวิตของกษัตริยผูกูชาติ เม่ือรัชกาลท่ี 1 ยายเมืองหลวงมาอยูท่ีกรุงเทพแลว ก็พยายามทุกวิถีทางท่ีจะทําใหผูอ่ืนเขาใจวาตนเองไมมีขอบกพรอง ไมเคยกระทําส่ิงใดผิดพลาด เปนเอกบุรุษท่ีอุดมสมบูรณไปดวยบุญญาบารมีและบริสุทธ์ิกวาผูอ่ืนท้ังแผนดิน เพื่อใหสมกับท่ีตนเองไดเปนพระโพธิสัตวและเทวดาแลว โดยเสแสรงทําเปนลืมไปวา ในโลกแหงความเปนจริงพระองคมิไดวิเศษกวาบุคคลอ่ืน ตรงท่ีเปนมนุษยเดินดินกินขาวแกงเหมือนกัน และท่ีสําคัญทําเปนจําไมไดวากอนหนานี้พระองคก็เปนสามัญชน ท่ีมิไดมีเลือดสีน้ําเงิน แมพอจะไดช่ือวาเปนขุนนางก็จัดอยูในช้ันปลายแถว แมก็เปนเพียงหญิงเช้ือสายจีนพอคา1 มิไดเลิศเลอไปกวาประชาชนสวนใหญท่ีตนเหยียดหยามเปนไพรราบพลเลวเลย จุดบอดท่ีรัชกาลท่ี 1 เห็นวาสรางความอัปยศใหแกตนเองมากคือ ความปราชัยในการรบกับอะแซหวุนกี้ท่ีพิษณุโลก ในรัชกาลพระเจาตากสิน การรบคราวนั้น ศาสตราจารย ขจร สุขพานิช สรุปจากพงศาวดารท่ีแตงโดย Sir Arthur Phayre และจากจดหมายเหตุความทรงจําของกรมหลวงนรินทรเทวี (นองสาวรัชกาลท่ี 1) เอง ไดความวา แมอะแซหวุนกี้รบชนะเมืองพิษณุโลกที่มีรัชกาลท่ี 1 เปนแมทัพฝายไทย แตก็ถูกกองทัพของพระเจาตากสินหนุนเนื่องข้ึนมาโจมตีจนแตกพายยับเยิน จดหมายเหตุความทรงจํากรมหลวงนรินทรเทวี (เพิ่งถูกคนพบสมัย รัชกาลท่ี 5) บันทึกวาฝายไทยสามารถ “จับไดพมาแมทัพใหญ ไดพมาหลายหม่ืน พมาแตกเลิกทัพหนีไป” หลักฐานฝายพมาปรากฏวา อะแซหวุนกี้ถึงกับถูกกษัตริยพมาถอดจากยศ “หวุนกี้” และเนรเทศไปอยูท่ีเมืองจักกายดวยความอัปยศอดสู2 ท้ังท่ีอะแซหวุนกี้เคยไดรับการยกยองในฐานะวีรบุรุษท่ีรบชนะกองทัพจีนมาแลวก็ตาม หลังจากท่ีปราบดาภิเษกสําเร็จและปลงพระชนมพระเจาตากสินรวมท้ังขุนนางฝายตรงขามไปกวา 50 ชีวิตแลว คราใดท่ีระลึกถึงเหตุการณท่ีเมืองพิษณุโลก หัวใจก็เหมือนถูกชโลมดวยยาพิษ ใจหนึ่งนั้นแสนจะอัปยศอดสูท่ีตองลาทัพหนีพมา อีกดานก็ริษยาพระเจาตากสินท่ีสามารถปราบกองทัพพมาท่ีมีขนาดใหญท่ีสุดในสมัยกรุงธนบุรี และกําหราบอะแซหวุนกี้ท่ีเอาชนะท้ังกองทัพจีนและพระองคมาแลว พระองคจึงใชเลหเพทุบายบังคับใหอาลักษณแกไขประวัติศาสตรทุกฉบับ บิดเบือนวาอะแซหวุนกี้มิไดรบกับพระเจาตากสิน แตตองถอยทัพไป เพราะกษัตริยพมามีหมายเรียกตัวกลับบาน3 พงศาวดารฉบับราชหัตถเลขาถึงกับบิดเบือนวา พออะแซหวุนกี้กลับพมาก็ไดรับบําเหน็จรางวัลจากกษัตริยพมาในฐานะที่ปราบหัวเมืองเหนือของไทยไดสําเร็จ4 เพ่ือใหประชาชนเขาใจวาอะแซหวุนกี้นั้นมิใชยอยๆ หาไมแลวท่ีไหนเลยจะเอาชนะรัชกาลท่ี 1 ได จึงมิใชเร่ืองอับอายเลยท่ีรัชกาลท่ี 1 รบแพอะแซหวุนกี้ พงศาวดารฉบับพระนพรัตนถึงกับบันทึกไวอยางนาขบขันวา รัชกาลท่ี 1 ไดสําแดงความเปนเสนาธิการชั้นเซียนเหยียบเมฆ ดวยการแตงอุบายใหเอาพิณพาทยข้ึนตีบนกําแพงลวงพมาเหมือนขงเบง ตีขิมลวงสุมาอ้ีในเรื่องสามกก แลวรัชกาลท่ี 1 ก็ชิงโอกาสตีแหกทัพพมาท่ีลอมเมืองพิษณุโลกหนีออกมาได ก็ขนาดเร่ืองใหญเชนนี้รัชกาลท่ี 1 ยังกลาใหอาลักษณบิดเบือนกันถึงเพียงนี้ ทํานองเดียวกับเหตุการณท่ีอะแซหวุนกี้ขอดูตัวเจาพระยาจักรีนั้นก็กลาวไดวาเปนความเท็จอีกเชนกัน เพราะจะมีแมทัพชาติไหนกันท่ีจะขอดูตัวแมทัพอีกฝายหนึ่งเพ่ือสรรเสริญวา เกงกาจสามารถเปนเยี่ยม เนื่องจากการทําเชนนี้ยอมทําลายขวัญสูรบของทหารฝายตนใหพังพินทไป อาจารย นิธิ เอียวศรีวงศ วิจารณไวชัดเจนวา

3

“ถาจะมองจากกฎหมายของไทยและพมาแลว ถาพระยาจักรีและอะแซหวุนกี้เจรจากันดังท่ีศักดินาจักรีอวดอางแลว ท้ัง 2 ฝายนาจะมีความผิดถึงข้ันขบถเลยทีเดียว5 ท้ังนี้เปนไปตามกฎมณเฑียรบาล กฎหมายตราสามดวงท่ีวา อนึ่ง ผูใดไปคบหาxxxเมืองxxxxราชทูตเจรจาโทษถึงตาย” สําหรับเร่ืองท่ีมีผูรูเห็นมากมาย รัชกาลท่ี 1 ยังกลาใชใหอาลักษณแตงพงศาวดารกลับดําใหเปนขาว ดังนั้นส่ิงท่ีเปนเร่ืองสวนตัวไมมีผูอื่นรูเห็นดวย เชน เร่ืองของซินแสหัวรอทํานายวา พระยาจักรีกับพระยาตากสินจะไดเปนกษัตริยนั้นจึงวินิจฉัยไดไมยากวา เปนส่ิงท่ีรัชกาลท่ี 1 เสกสรรปนแตงข้ึนมาเอง ซ่ึงพวกศักดินาจักรีจะอางไมไดวาเรื่องนี้เกิดจากคําเลาลือของคนรุนหลัง เพราะรัชกาลท่ี 1 เองนั่นแหละท่ีเปนผูออกปากเลาความใหเจาเวียงจันทรกับพระยานครศรีธรรมราชฟงในวัดพระแกว จนกระท่ังมีผูไดยินไดฟงดวยกันหลายคน6 การท่ีรัชกาลท่ี 1 กลาโปปดมดเท็จถึงเพียงนี้ก็เพราะพระองคกําลังอยูบนบัลลังกเลือดของกษัตริยองคกอน จึงตองลอลวงใหผูอ่ืนเขาใจวา พระองคมีพระปรีชาสามารถเปนเลิศ มีปญญาอภินิหารกวาผูอ่ืนในแผนดินรวมท้ังพระเจาตากสินดวย นี่เปนการพยายามสรางเหตุผลเพ่ือรับรองวา การปราบดาภิเษกเปนกษัตริยองคใหมเปนส่ิงท่ีเหมาะสมท่ีสุด ภายในจิตใจลึกๆของ 2 พี่นองคือ รัชกาลท่ี 1 กับกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท มีท้ังความพยาบาทชิงชังและความไมพอใจในตัวพระเจาตากสินไมนอย ท้ังท่ีพระเจาตากสินไดทํานุบํารุงใหพี่นองคูนี้มีอํานาจวาสนากวาขุนนางท้ังหลายในกรุงธนบุรี ท่ีเปนเชนนี้เนื่องจากวา กรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาถนั้น เคยถูกพระเจาตากสินโบยถึง 60 ทีเพราะมีพฤติกรรมซุมซาม คลานเขาถึงตัวพระเจาตากสินขณะกรรมฐานอยูท่ีตําหนักแพกับสมเด็จพระวันรัตน (ทองอยู) โดยมิไดตรัสเรียก7 กรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาถจึงมีจิตอาฆาตแคนเปนหนักหนา สวนรัชกาลท่ี 1 ก็เคยถูกพระเจาตากสินโบยถึง 2 คร้ัง คราวแรกในป 2313 เพราะรัชกาลท่ี 1 รบกับเจาพระฝางดวยความยอหยอนไมสมกับท่ีเปนขุนนางใหญจึงถูกโบย 30 ที8 และในป 2318 รัชกาลท่ี 1 ไดรับคําส่ังใหทําเมรุเผาชนนีของพระเจาตากสิน แตเมรุนั้นถูกฝนชะเอากระดาษปดทองท่ีปดเมรุรวงหลุดลงหมดส้ิน พระเจาตากจึงวา “เจาไมเอาใจใสในราชการ ทํามักงายใหเมรุเปนเชนนี้ดีแลวหรือ” ทําใหรัชกาลท่ี 1 ถูกโบยอีก 50 ที ความสัมพันธระหวางรัชกาลท่ี 1 กับพระเจาตากสินมิไดส้ินสุดลงเพียงเทานี้ รัชกาลท่ี 1 ไดถวายบุตรสาวเปนสนมของพระเจาตากสินซ่ึง ศาสตราจารย ขจร สุขพานิช ตั้งขอสังเกตวา สนมพระเจาตากสินผูหนึ่งท่ีถูกประหารชีวิตเพราะมีชูก็นาจะเปนบุตรสาวของรัชกาลท่ี 1 นี่เอง9 ดวยเหตุนี้รัชกาลที่ 1 จึงเคียดแคนพระเจาตากสินมาก เม่ือมีโอกาสคราใดก็จะประณามอยางตรงไปตรงมา คราวหน่ึงถึงกับประณามไวในสารตราต้ังเจาพระยานครศรีธรรมราช เม่ือป 2327 เพื่อประจานพระเจาตากสินวาเปนผูท่ี “กอรปไปดวย โมหะ โลภะ”10

ขอเท็จจริงทางประวัติศาสตรยืนยันวา พระเจาตากสินเปนผูนําในการรวบรวมผูคนท่ีแตกระสํ่าระสาย ในภาวะท่ีบานเมืองไมมีข่ือแป อดอยาก และพมาเขากวาดตอนขมเหงผูคนไปท่ัว รวบรวมกําลังทีละนอยรบกับพมาและคนไทยขายชาติบางกลุม รบกันหลายสิบคร้ัง ผลัดกันแพผลัดกันชนะ จนสุดทายมีกําลังปราบพวกพมาและชิงกรุงศรีอยุธยากลับคืนมาได จากน้ันก็ปราบกกตางๆจนสามารถรวบรวมเปนประเทศไดอีกคร้ังหนึ่ง นี่ยอมหมายความวา พระเจาตากสินตองมีบุคลิกของความเปนผูนํา มีลักษณะรักชาติ กอรปดวยจิตใจท่ีกลาหาญดีงาม จึงจะสามารถเปนศูนยรวมของชาวไทยในภาวะบานแตกสาแหรกขาด จนสามารถนําชาวไทยไปกอบกูบานเมืองไดสําเร็จในชวงเวลาเพียงปเดียว

4

นอกจากนั้นหลักฐานทางประวัติศาสตร เชน เอกสารของบาทหลวงสมัยนั้นกลาววา พระเจาตากมีความเปนอยูอยางงายๆ แมแตปราสาทราชวังหลังเดียวก็ไมปรากฏขึ้นในกรุงธนบุรี อนุสรณท่ีพระเจาตากสินสรางไวเปนเพียงทองพระโรงที่พระราชวังเดิมซ่ึงดูๆไปก็ไมวิจิตรพิสดารไปกวาโบสถขนาดยอมหลังหนึ่ง จึงเปนหนาท่ีของเราท่ีจะวินิจฉัยเอาเองวา ใครกันแนท่ีกอรปดวยโลภะ โมหะ หลังจากรัชกาลท่ี 1 ไดผลิตผลงานช้ินเอกดวยการปลอมแปลงประวัติศาสตรของชาติแลว พระองคก็หันมาฟนฟูพุทธศาสนาคร้ังใหญ โดยการแสดงตนเปนพระโพธิสัตวผูรูแจง ดวยการกลาวรายคณะสงฆไทยอยางสาดเสียเทเสีย เชน หาวา “ท้ังสมณะและสมเณรมิไดรักษาพระจตุบาริยสุทธิศีล”11 บาง “มิไดกระทําตามพระวินัยปรนิบัติเห็นแตจะเล้ียงชีวิตผิดธรรม”12 บาง นอกจากนี้ยังโมเมวาพระภิกษุ “มิไดระวังตักเตือนส่ังสอนกํากับวากลาวกัน”13 บาง ท้ังๆท่ีสมัยพระเจาตากสินเพิ่งมีการฟนฟูพุทธศาสนาหลังภาวะสงครามคร้ังใหญ และพระองคทรงสงเสริมการปฏิบัติธรรมอยางกวางขวาง ดวยพระองคเองก็ทรงม่ันในวิปสสนาธุระ สภาพของสงฆจึงอยูในกรอบพระธรรมวินัยไดเครงครัด ดังนั้นการกลาวรายจึงไมอาจมองเปนอ่ืนไปได นอกจากการสรางเร่ืองเพ่ือหาชองทางเขาไปควบคุมศาสนจักร เพื่อเสริมอํานาจการครองราชยของพระองคใหเขมแข็งข้ึน จึงมีการควบคุมจิตสํานึกของสังคมดวยการบีบบังคับพระภิกษุสงฆสวนใหญ ไมใหมีโอกาสคัดคานการนําเอาพระพุทธศาสนาไปกระทําปูยี่ปูยําเพื่อรับใชผลประโยชนของกษัตริยจักรี พระมหากรุณาธิคุณของพระมหาราชองคนี้ในดานการฟนฟูพุทธศาสนาคือ ใหตํารวจวังไปเอาสมเด็จพระวันรัต (ทองอยู) วัดบางหวาใหญ ซ่ึงเปนพระอาจารยวิปสสนาธุระของพระเจาตากสินและเปนพระอาจารยของลูกฟาฉิม (รัชกาลท่ี 2) ใหสึกออกแลวลงพระราชอาญาเฆ่ียน 100 ที และมีดํารัสใหประหารชีวิตเสีย14 เพราะแคนพระทัยมานานแตคร้ังสมเด็จพระวันรัตเคยทูลใหพระเจาตากสินลงโทษ พระองคเคราะหดีท่ีลูกฟาฉิมทรงทูลขอไวชีวิตอาจารยของตนไว พระแกๆท่ีเครงในธรรมจึงไดรอดชีวิตมาอยางหวุดหวิด การที่พระองคทรงบังอาจลงโทษดวยการทํารายพระสงฆชราผูม่ันในโลกุตรธรรมอยางรุนแรง นับเปนพฤติกรรมท่ีช่ัวรายมาก อันชาวบานสามัญชนถือเปนบาปมหันต ไมนอยกวาการฆาบิดามารดาผูบังเกิดเกลา แตดวยโมหะจริตท่ีพยาบาทอาฆาตมานาน และดวยอํานาจอันยิ่งใหญในแผนดิน ทุกส่ิงท่ีพระองคกระทําจึงเปนความถูกตองชอบธรรมทุกประการ แตเดิมนั้นกษัตริยจะควบคุมสงฆไวเพียงระดับหนึ่ง แตในรัชกาลนี้การควบคุมกลับเขมงวดกวาเดิม กษัตริยจะใหขุนนางในกรมสังฆการีมีอํานาจปกครองสงฆและเปนผูคัดเถระแตละรูปวาควรอยูในสมณะศักดิ์ข้ันใด นอกจากนี้ยังใหกรมสังฆการีดูแลความประพฤติของสงฆและคอยตัดสินปญหาเวลาท่ีพระภิกษุตองอธิกรณ โดยจะเปนท้ังอัยการและตุลาการ ส่ิงนี้ทําใหกษัตริยและกลุมคนดังกลาวมีอํานาจเหนือพระ15

ในท่ีสุดคณะสงฆไทยก็ตองตกอยูภายใตภาวะท่ีนาอเนจอนาถใจเพราะถูกครอบงําโดยพวกศักดินาจักรี อันเปนฆราวาสซ่ึงมีเพศท่ีต่ําทรามกวา บางคร้ังถึงกับถูกควบคุมโดยพวกลักเพศ เชนคราวหนึ่งคณะสงฆท้ังอาณาจักร ตองตกอยูใตการปกครองของกรมหลวงรักษรณเรศ โอรสของรัชกาลท่ี 1 ซ่ึงเปนพวกลักเพศ ชอบมั่วสุมกับเด็กหนุมๆ แตไดรับการมอบหมายจากกษัตริยใหบังคับบัญชากรมสังฆการี

5

แมวารัชกาลท่ี 1 รวมท้ังศักดินาอ่ืนจะถือตนวาเปนพระโพธิสัตวและหนอพุทธางกูร จนกาวกายเขาไปในศาสนจักรอยางนาเกลียดก็มิอาจปกปดธาตุแทท่ีโลภโมโทสันได พวกเขาตางก็ปดแขงปดขากันเองอุตลุต เพ่ือแกงแยงอํานาจและผลประโยชนท่ีไดมาจากหยาดเหง่ือแรงงานของประชาชนสวนใหญของประเทศ ความขัดแยงอยางรุนแรงระหวางพวกศักดินาในรัชกาลท่ี 1 เกิดข้ึนระหวางกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทหรือวังหนากับรัชกาลท่ี 1 หรือวังหลวง 2 พี่นองซ่ึงตางก็ไมยอมลดราวาศอกใหแกกันและกัน คราวหนึ่งวังหนาจะสรางปราสาทมียอดขึ้นประดับเกียรติยศ ท้ังท่ีรูวาปราสาทยอดเปนของหวงหามไวสําหรับกษัตริยเทานั้น ในป 2326 จึงเกิดมีผูรายแปลกปลอมเขาไปในวังหนาจะฆากรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทขณะทรงบาตร บังเอิญผูรายเหลานี้ถูกจับไดเสียกอนซ่ึงก็ปรากฏวาเปนคนในวังหลวงเปนสวนใหญ16 วังหนาจึงรูวา “ท่ีพระองคมาทรงสรางปราสาทข้ึนในวังหนา เห็นจะเกินวาสนาไปจึงมีเหตุ จึงโปรดใหงดการสรางปราสาทน้ันเสีย”17 เหตุการณไดรุนแรงยิ่งข้ึนหลังจากท่ีวังหนาขอใหวังหลวง เพิ่มผลประโยชนจากภาษีอากรใหวังหนามากกวาเดิม แตวังหลวงไมยินยอม วังหนาจึงโมโหหัวฟดหัวเหวี่ยง จนไมเขาเฝารัชกาลท่ี 1 พอถึงป 2339 พวกวังหนาไดเห็นขุนนางวังหลวงขนปนใหญข้ึนปอมจึงต้ังปนใหญหันไปทางวังหลวงบาง จนเกือบเกิดสงครามกลางเมือง ทําใหพี่สาวรัชกาลท่ี 1 ตองเลาโลมวังหนาใหเขาเฝา เหตุการณจึงสงบลงได18

โดยพื้นฐานแลวพวกวังหนามักดูถูกดูหม่ินพวกวังหลวงวาไมเอาไหน สูพวกตนไมได เม่ือคราวทําสงครามท่ีเชียงใหมในป 2339-2345 พวกขุนนางวังหลวงจึงถูกวังหนาซ่ึงเปนแมทัพบริภาษติเตียนวา รบไมไดเร่ือง19

พอถึงป 2344 วังหนาปวยหนักดวยโรคนิ่ว อาการกําเริบจึงใหคนหามเสล่ียงเดินรอบวังหนา แลวสาปแชงวา “ของใหญของโตก็ดี ของกูสราง นานไป ใครไมใชลูกกู ถามาเปนเจาของเขาครอบครอง ขอผีสางเทวดาจงดลบันดาล อยาใหมีความสุข”20 เพราะท้ังนี้รูอยูเต็มอกวาของเหลานั้น “ตอไปจะเปนของทานอ่ืน”21 คร้ันมาถึงวัดมหาธาตุ ทรงเรียกเทียนมาจุดxxxxxมาติดท่ีพระแสง แลวเอาพระแสงจะแทงพระองค พระองคเจาลําดวนและพระองคเจาอินทปต พระโอรสใหญท้ังสองเขาปลุกปลํ้าแยงชิงพระแสงไปได วังหนาทรงกันแสงกับพื้นและตรัสวา “สมบัติคร้ังนี้ ขาไดทําสงครามกูแผนดินข้ึนมาไดก็เพราะขานี่แหละ ไมควรใหสมบัติตกไปไดแกลูกหลานวังหลวง ใครมีสติปญญาก็ใหเรงคิดเอาเถิด” พอวังหนาสวรรคต พวกวังหนาจึงต้ังกองเกล้ียกลอมหาคนท่ีมีวิชาความรูฝกปรืออาวุธกัน ทํานองจะเปนกบฏ โดยมีพระองคเจาลําดวนและอินทปตเปนหัวหนา แตเปนคราวเคราะหดีของรัชกาลท่ี 1 ท่ีความแตกกอนจึงสามารถจับคนเหลานี้ไปฆาจนหมดส้ิน22 ราชบังลังกของรัชกาลท่ี 1 จึงยังคงต้ังอยูไดบนคราบเลือดและซากศพของหลานตนเอง หลังจากนั้นไมนาน จะมีการประกอบราชพิธีกรรมทางศาสนา เพ่ืออุทิศสวนกุศลใหกับพระอนุชารวมพระอุทร แตรัชกาลท่ี 1 ทรงไมหายกร้ิวเร่ืองอดีตถึงกับตรัสวา “บุญมา เขามันรักลูกยิ่งกวาแผนดิน ใหสติปญญา ใหลูกกําเริบถึงคิดรายตอแผนดิน ผูใหญไมดี ไมอยากเผาผีเสียแลว”23 พวกเจาศักดินาไมวาจะอยูระดับสูงหรือตํ่าไมวาจะเปนในอดีตหรือปจจุบันตางก็มีความคิดต้ืนๆอยูเสมอวา “ใครก็ตามที่คิดรายตอขา เขาผูนั้นคิดรายตอแผนดิน” เพราะพวกเขาคิดวา แกนแทของความถูกตองก็คือตัวเขานั่นเอง จะอยางไรก็ตามเหตุการณสุดทายท่ีเกิดข้ึนในสมัยรัชกาลท่ี 1 ซ่ึงนาจะหยิบยกข้ึนมากลาวถึง เพื่อตัดสินวากษัตริยเจาฟาเจาแผนดินท้ังหลายน้ันมีศีลธรรมจรรยาสมกับท่ีตั้งตนเองเปนเทวดาและพระโพธิสัตวหรือไม ก็คือเร่ืองคาวๆฉาวโฉ ท่ีสรางรอยดางใหกับราชสํานักรัชกาลท่ี 1 ซ่ึงเกิดข้ึนภายหลังจากท่ีเจาฟาฉิม (ซ่ึงตอมาเปนรัชกาลที่ 2) เกิดมี

6

จิตปฏิพัทธกับเจาฟาบุญรอด (หลานสาวของรัชกาลท่ี 1) จนถึงข้ันลักลอบเสพสังวาสกันในพระบรมมหาราชวัง โดยไมนึกถึงขนบธรรมเนียมของปูยาตายายท่ีส่ังสอนใหสตรีไทยรักนวลสงวนตัว หนังสือขัตติยราชปฏิพัทธสมุดขอยท่ีพวกศักดินาบันทึกไวไดเปดเผยวา หลังจากท่ีเจาฟาบุญรอดทองถึง 4 เดือนความจึงแตก เพราะเร่ืองอยางนี้ถึงอยางไรก็ปดไมมิด24 เม่ือเหตุการณอันนาอับอายขายหนาของพวกเจาฟาเจาแผนดินถูกเปดเผยข้ึนมา รัชกาลที่ 1 ก็โกรธเปนฟนเปนไฟท่ีหนอพุทธางกูรกระทําการอุกอาจถึงในร้ัววังหลวงซ่ึงพวกศักดินาถือวาศักดิ์สิทธ์ิ จึงขับไลเจาฟาบุญรอดออกไปจากวังหลวงทันทีท่ีรูเร่ือง และหามไมใหเจาฟาฉิมเขาเฝาอีกเปนเวลานาน25 นับเปนบุญของเจาฟาฉิมท่ีไมถูกลงโทษมากกวานี้ เพราะโอรสของรัชกาลท่ี 1 นี้เคยถูกราชอาญาของพอถึง 30 ป เพราะบังอาจไปหลงสวาทพ่ีสาวของตนเองเขาให26

1. เปนคําอธิบายของรัชกาลที่ 4 ที่ใหไวแก เซอร จอหน เบาร่ิง ดู นิธิ เอียวศรีวงศ ประวัติศาสตรรัตนโกสินทรในพระราชพงศาวดารอยุธยา (สถาบันไทยคดีศึกษา ธรรมศาสตร, 2523) หนา 39 2. ศาสตราจารย ขจร สุขพานิช ขอมูลประวัติศาสตรสมัยบางกอก (ภาควิชาประวัติศาสตรม.ศรีนครินทรวิโรฒน ประสานมิตร, 2518) หนา 54-57 3. เร่ืองเดิม หนา 38 4. เร่ืองเดิม หนา 54 5. นิธิ เอียวศรีวงศ เร่ืองเดิม หนา 45 6. ดู “อภินิหารบรรพบุรุษ” (เปนสมุดขอยพบในสมัยรัชกาลที่ 7) อินทุจันทรยง เรียบเรียง (ประพันธสาสน, 2517-2520) หนา 30 7. เร่ืองเดิม หนา 56-58 8. เร่ืองเดิม หนา 49 9. ขจร สุขพานิช เร่ืองเดิม หนา 63 10. นิธิ เอียวศรีวงศ เร่ืองเดิม หนา 43 11. “กฎพระสงฆ” กฎหมายตราสามดวง เลม 4 (คุรุสภา, 2505) 12. เร่ืองเดิม หนา 193 13. เร่ืองเดิม หนา 178 14. ประกอบ โชประการ, ประยุทธ สิทธิพันธ, สมบูรณ คนฉลาด พระมหากษัตริยไทย หนา 556 15. อัจฉรา กาญจโนมัย การฟนฟูพุทธศาสนาในสมัยรัตนโกสินทรตอนตน (มูลนิธิโครงการตําราสังคมศาสตรและมนุษยศาสตร, 2525) หนา 21 16. กรมหลวงนรินทรเทวี จดหมายเหตุความทรงจํา (คุรุสภา, 2507) หนา 7 17. กรมดํารงราชานุภาพ ตํานานวังหนา ประชุมพงศาวดารเลม 11 (คุรุสภา, 2507) หนา 27 18. เร่ืองเดิม หนา 38 19. เร่ืองเดิม หนา 38-51 20. เร่ืองเดิม หนา 47 21. เร่ืองเดิม หนา 46 22. เร่ืองเดิม หนา 4 23. ประกอบ โชประการ, ประยุทธ สิทธิพันธ, สมบรูณ คนฉลาด พระมหากษัตริยไทย หนา 551-553 24. บรรเจิด อินทจันทรยง (รวบรวม) ขัตติยราชปฏิพันธ พงศาวดารกระซิบ (ประพันธสาสน, 2521) หนา 118 25. เร่ืองเดิม หนา 119 26. เร่ืองเดิม หนา 117

7

รัชกาลท่ี 2 : กษัตริยกวีผูอือ้ฉาวเรือ่งโลกีย เจาฟาฉิมไดเปนกษัตริยองคตอมา และแตงต้ังเจาฟาบุญรอดใหเปนราชินีของพระองค รุงวันใหมของการเปนกษัตริยก็มิใชวาจะเปนวันมงคลอะไรท่ีจะหามไมใหพวกศักดินาเขนฆาเพื่อแยงความเปนใหญกัน เพราะพอรัชกาลท่ี 2 ข้ึนนั่งเมืองไดเพียง 3 วัน พระองคก็ทรงบัญชาใหจับเจาฟาสุพันธวงศ (หลานรัชกาลท่ี 1) และพรรคพวกไปฆากวา 100 คน โดยกลาวโทษวาพวกนี้คิดจะกบฏ ขณะเดียวกันพวกศักดินาท่ีบันทึกพงศาวดารซ่ึงอยากจะยกยองรัชกาลท่ี 2 เต็มแกก็ไดแตงนิยายหลอกเด็กวา รัชกาลท่ี 2 รูวาเจาฟาสุพันธวงศจะเปนกบฏนั้นก็เพราะมีกาดําคาบหนังสือแจงรายช่ือพวกคิดรายตอกษัตริยมาท้ิงในวังหลวง1 ทํานองสรางเร่ืองใหคนเช่ือวา กษัตริยมีบุญญาธิการเปนลนพน กระทั่งกาดําสัตวช้ันตํ่าก็ยังจงรักภักดีคาบขาวมาทูลใหทราบเหตุเภทภัย เร่ืองพรรคอยางนี้ก็ไมรูวาจะหลอกคนไปไดสักกี่น้ํา กลับมาเร่ืองคาวๆฉาวโฉ ใชวาชราแลวจะลดลงบาง ทําเอาเจาฟาบุญรอดตองทุกขระทมในบ้ันปลายชีวิต เพราะรัชกาลท่ี 2 ก็เหมือนกับพอคือ เปนผูมักมากในกามคุณ พอไดเมียสาวก็มักจะลืมเมียหลวง กลาวคืออยูมาวันหนึ่ง รัชกาลท่ี 2 ไปเห็นเอาเจาฟากุณฑล (นองสาวคนละแม) ซ่ึงมีอายุเพียง 18-19 ปเขาก็มีจิตพิศวาส จึงยกข้ึนเปนมเหสีขางซาย เคียงคูเจาฟาบุญรอดมเหสีขางขวา เจาฟากุณฑลมีอายุออนกวาเจาฟาบุญรอดถึง 30 ป รัชกาลท่ี 2 จึงลุมหลงเปนนักหนาตามประสาโคเฒากับหญาออน ในท่ีสุดเจาฟาบุญรอดก็ทนเห็นภาพบาดใจตอไปมิได จึงหนีออกจากวังหลวงไปอยูท่ีพระราชวังเดิมธนบุรี ไมยอมเขาเฝารัชกาลท่ี 2 อีก2 เม่ือกลาวถึงเร่ืองนี้แลวตองกลาววา เจาฟาบุญรอดน้ันยังมีชะตากรรมดีกวาพระชนนีของรัชกาลท่ี 2 คือมเหสีของรัชกาลท่ี 1 มาก พระชนนีของรัชกาลท่ี 2 ถึงกับเคยตองเจ็บชํ้าน้ําใจเพราะถูกพระสวามีท่ีหนามืดตามัว หลงอิสตรีวัยรุน วิ่งไลฟนดวยดาบมาแลว สาเหตุท่ีรัชกาลท่ี 1 โกรธพระมเหสีถึงกับจะลงไมลงมือ ก็เพราะวาคืนหนึ่งขณะท่ีรัชกาลท่ี 1 เม่ือคร้ังเปนขุนนางเมืองธนบุรี นอนเปลาเปล่ียวใจอยูคนเดียวนั้นไมอาจทนราคะจริตอยูได เพราะพระมเหสีในขณะน้ันไปนอนอยูกับบุตรสาวในวังพระเจาตากสิน จึงวางแผนจะเรียกเด็กสาวลาวผูหนึ่ง ซ่ึงตอมาเปนเจาจอมแวน ใหเขาไปหาในหองนอนเพื่อหวังจะเผด็จสวาท แตพระมเหสีรูขาวเขาเสียกอน จึงเอาไมตีเด็กนั้นเพราะความหึงหวง รัชกาลท่ี 1 พอรูเขาก็โกรธจัด ควาดาบไลไปถึงท่ีอยูของพระมเหสีแลวจะพังประตูหอง แตเขาไมได จึงฟนประตูหองอุตลุดจะเขาไปทํารายพระมเหสีใหได รอนถึงลูกฉิมตองพาแมหนีภัยออกไปทางหนาตาง3 แตนั้นมาแมรัชกาลท่ี 2 ก็ไมยอมอาศัยอยูใตชายคาบานของรัชกาลท่ี 1 อีกจนตายจากกันไป4

1. สิริ เปรมจิตต พระบรมราชจักรีวงศ (โรงพิมพเสาวภาค, 2514) หนา 82 2. โสมทัต เทเวศร เจาฟาจุฬามณี (แพรพิทยา, 2513) หนา 11-12 3. บรรเจิด อินทุจันทรยง (รวบรวม) “เจาจอมแวน” พงศาวดารกระซิบ (ประพันธสาสน, 2521) หนา 129-131 โปรดดูเทียบกับหนังสือ เร่ืองโครงกระดูกในตู โดย ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ ปราโมช 4. เร่ืองเดิม หนา 132

8

รัชกาลท่ี 3 : กษัตริยผูฆาพระราชบิดา กรมหม่ืนเจษฎาบดินทรเปนเพียงโอรสของเจาจอมมารดาเรียมและประสูตินอกเศวตฉัตร มีความทะยานอยากเปนกษัตริยแทนเจาฟามงกุฎมานานแลว ประจวบกับปลายรัชกาลท่ี 2 เจาฟามงกุฎทรงหมกมุนอยูกับการกวีและกามารมณ จึงปลอยใหกรมหม่ืนเจษฎาบดินทรทํางานแทนพระเนตรพระกรรณรวม 20 ป จึงใกลชิดรัชกาลท่ี 2 มากกวาโอรสองคอ่ืนๆ และจากพงศาวดารทําใหทราบวา ความจริงรัชกาลท่ี 2 ไมไดประชวรมากนัก แตเพราะเสวยพระโอสถที่จัดถวายโดยเจาจอมมารดาเรียม พระอาการจึงทรุดหนักและสวรรคตโดยปจจุบันทันดวน กอนหนานี้กรมหม่ืนเจษฎาบดินทรส่ังใหทหารลอมวัง หามเขาออก รัชกาลท่ี 2 จึงหมดโอกาสมอบบัลลังกใหเจาฟามงกุฎ สวนเจาฟามงกุฎเองตองรีบรอนออกบวชกอนหนานี้เพียง 2 เดือน ราวกับทรงทราบวามหันตภัยสําหรับพระองคกําลังจะคืบคลานเขามาหากไมละจากพระราชวัง แตก็ทรงจากไปดวยภาวะ “รอนผาเหลือง” และก็ตองรอนไปเปนเวลานาน เพราะไมสามารถสะสมกําลังอยางเต็มท่ี อยางไรก็ตามแมวากรมหม่ืนเจษฎาบดินทรจะกดเจาฟามงกุฎลงใตบาทไดก็หาใชจะหามไมใหศักดินาอ่ืนสะสมกําลังเพื่อความมักใหญใฝสูงได กรมหลวงรักษรณเรศ (โอรสรัชกาลท่ี 1) “หนอพุทธางกูร” องคนี้ เร่ิมสะสมไพรพลมากข้ึนๆทุกที จนรัชกาลท่ี 3 ทนไมไดจึงดากรมหลวงรณเรศวา “เปนพืชพันธุลูกอียายเดนเกือก เปนคนอุบาทวบานเมือง...”1 และวา “อยาวาแตมนุษยจะใหกรมหลวงรักษรณเรศเปนกษัตริยเลย แมแตสัตวเดรัจฉานมันก็ไมยอม”2 แลวจึงใหจับกรมหลวงรักษรณเรศยัดเขาถุงแดงและใหใชไมทุบจนตาย ท้ังนี้มีขออธิบายวาท่ีตองฆาในถุงสีแดงนั้น ก็เพราะความเจายศเจาอยางของพวกศักดินานั้นเอง ดวยถือวาเลือดพวกเจาเปนเลือดเทวดา พระโพธิสัตว เปนของขลัง หากตกถึงแผนดิน ปฐพีจะลุกข้ึนเปนไฟและใชปลูกอะไรไมได3 จึงตองฆาใหตายในถุงสีแดง นอกจากนี้รัชกาลท่ี 3 ก็เกิดขัดแยงกับวังหนาของพระองคคือ กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพยอีก เร่ืองนี้รัชกาลท่ี 5 เลาวาความสัมพันธระหวางวังหนาและวังหลวงไมใครจะดีนัก เหตุเพราะคราวหนึ่งวังหนาจะไปรบกับลาว กษัตริยพระน่ังเกลาไมไววางพระทัยจึงบังคับใหวังหนาดื่มน้ําพระพิพัฒนสัตยาเสียกอน หลังจากนั้นมาไมนาน วังหนาจะสรางปราสาทมียอดข้ึนในวังของตน แตรัชกาลท่ี 3 ทรงทราบจึงหามไว เหตุการณท้ังหมดนี้ทําใหวังหนานอยพระทัยมาก4 ถาวังหนาไมสวรรคตไปกอน ความขัดแยงระหวางรัชกาลท่ี 3 กับวังหนาจะตองรุนแรงกวานี้อยางแนนอน มีขอนาสังเกตวา การท่ีรัชกาลท่ี 3 ทรงอุปการะพระพุทธศาสนาเปนพิเศษ อีกท้ังสรางวัดวาอารามและเจดียท่ีมีช่ือเสียงไวมากมายนั้น เหตุผลสําคัญท่ีนาสนใจคือ เพราะพระองคทรงปตุฆาตจึงสรางไวเพื่อไถบาป5

1. ลอม เพ็งแกว “ฟาอาภร (แปลกพักตร อาลักษณเดิม)” วารสารศิลปวัฒนธรรม ปที่ 2 ฉบับที่ 8 เดือน มิ.ย. 2524 หนา 65 2. เร่ืองเดิม หนา 65 3. ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ ปราโมช เร่ืองเดิม หนา 25 4. ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม สมเด็จเจาพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ เลม 1 (แพรพิทยา, 2516) หนา 659-660 5. ส.ธรรมยศ พระเจากรุงสยาม (โรงพิมพ ส.สงา, 2495) หนา 101

9

รัชกาลท่ี 4 : กษัตริยอดีตภิกษ ุเฒาหัวงผููไมอิ่มในกามคุณ รัชกาลท่ี 4 ทวดของรัชกาลองคปจจุบัน เปนผูท่ีมีประวัติโลดโผนมาก กอนเปนกษัตริยเคยบวชมานานและมีสาวกมาก เพราะเปนผูริเร่ิมเทศนแบบปาฐกถาซ่ึงเราอารมณ ไมใชการแสดงธรรมตามธรรมเนียมแบบเกาตามคัมภีรซ่ึงไมมีชีวิตชีวา1 นอกจากนี้ยังเปนผูท่ีรูจักหาเสียงดวยวิธีท่ีแหวกแนว โดยมีบรรดาสาวกคอยชวยเหลือ เผยแพรการโฆษณาอันเปนเท็จ เชน กระพือขาววา ขณะท่ีเปนสงฆนั้นเพียงแคพระองคขอพระธาตุจากพระปฐมเจดียในป จ.ศ. 1193 พระบรมธาตุก็แสดงปาฏิหาริยตาม “เสด็จ” ถึงกรุงเทพฯ พอถึงป จ.ศ. 1195 ภิกษุฟามงกุฏธุดงคไปถึงชัยนาท ก็มี “จระเขใหญลอยข้ึนเหนือน้ําช่ืนชมบารมี” คร้ันนั่งวอไปสวรรคโลก ก็พบเสือรายใหญเทาโค นอนกระดิกหางช่ืนชมบารมีหางจาก “ทางเสด็จ” เพียง 8 ศอก คร้ันไปถึงแกงหลวง เมืองสวรรคโลก ซ่ึงเปนหนาแลงไมเคยมีปลามากอนก็บังเกิดมีปลาตะเพียนใหญมากมายเหลือประมาณ กระโดดข้ึนริมตล่ิง ช่ืนชมพระบารมี และพอพระองคเลาใหญาติโยมท่ีเมืองสุโขทัยฟงวา เม่ือคืนนี้ไดฝนวามีชาวเมืองสุโขทัยมากมายมาขอใหอยูท่ีสุโขทัยนานๆหนอยเทานั้นเองก็ปรากฏวามีฝนตกใหญ จนน้ําทวมแผนดินถึง 2 วันซอนในฤดูแลง เปนปาฏิหาริย2 นอกจากนี้ภิกษุเจาฟามงกุฎ ยังรูจักวิธีการท่ีจะทําใหประชาชนศรัทธาตนดวยวิธีการแปลกๆไมตางจากท่ีกลาวไปแลว พระองคถึงกับหลอกลวงใหผูอ่ืนเขาใจวาตนเปน “ภิกษุยิ่งกวาภิกษุอ่ืน” ดวยการบวชซํ้าบวชซากถึง 6 คร้ัง ท้ังท่ีตามพุทธบัญญัตินั้นอนุญาตใหทําอุปสมบทกรรมดวยญัตติจตตุถกรรมวาจาเพียงคราวเดียว3 ก็สําเร็จเปนสงฆ ภาษิตไทยท่ีวาชาย 3 โบสถนั้นคบไมได แตพระองคเปนถึงชาย 6 โบสถจะนาคบหาสมาคมดวยเพียงใด โดยพ้ืนฐานแลว ภิกษุเจาฟามงกุฎอยากเปนกษัตริยมากกวาเปนพระ ตามสิทธิแหงการเปนโอรสของราชินี และตามความปรารถนาของบิดา ซ่ึงพระยาตรังรัตนกวีแหงรัตนโกสินทรตอนตน บอกใหเรารูวารัชกาลท่ี 2 นั้นประกาศตั้งแตยังไมสวรรคตวา จะใหเจาฟามงกุฎเปนกษัตริย4 แตดวยสติปญญาของเจาฟามงกุฎเองก็รูวา ถาตนสึกเม่ือใดก็หัวขาดเม่ือนั้น จึงทนอดเปร้ียวไวกินหวานเพื่อสะสมกําลัง โดยหวังท่ีจะเอาอยางบุตรของพระเอกาทศรถผูหนึ่ง ซ่ึงบวชจนไดเปนพระพิมลธรรมและมีญาติโยมมากกระทั่งสามารถยกกําลังเขาไปในวัง และจับกษัตริยศรีเสาวภาคปลงพระชนม แลวสถาปนาตนเองเปนพระเจาทรงธรรมสมัยอยุธยา การสะสมกําลังของภิกษุเจาฟามงกุฎนั้น ใชวิธีการที่นาเกลียดไมแพรัชกาลท่ี 1 ปูของตนเองซ่ึงใสรายปายสีพระภิกษุท่ัวท้ังแผนดิน ดังจะเห็นไดวา พอพระองคบวชอยูท่ีวัดมหาธาตุไดไมถึงปก็วิจารณพระภิกษุไทยวา “สมณะเหลานั้น ไมเปนท่ีนํามาซ่ึงความเล่ือมใสศรัทธา เปรียบเหมือนตนไมท่ีไมมีรากเหงาอันเนาผุพัง” คร้ันไปถามปญหาตางๆกับทานท่ีเปนอาจารย “ก็งุบงิบออมแอม ไมอธิบายใหกระจางสวางได” จึงตองไปศึกษาพระธรรมวินัยกับภิกษุมอญ5 หลังจากนั้นอีก 5 ปก็ใสไคลวาสงฆหลายรอยรูปในวัดมหาธาตุท่ีสถิตยของพระสังฆราช อุปชฌายของพระองคเองเต็มไปดวยภิกษุลามกอลัชชี6 จึงหนีไปต้ังธรรมยุตินิกายท่ีวัดสมอราย7

การท่ีภิกษุเจาฟามงกุฎคุยเข่ืองถึงเพียงนี้นับเปนเร่ืองท่ีนาตลกมาก เพราะเมื่อพระองคบวชไมถึง 12 เดือน ยังเปนนวภิกขุ แปลบาลีก็ไมได กลับเพอเจอวาพระมอญรูวินัยดีกวาพระไทย และยังมีสติปญญาแกกลาถึงขนาดท่ีถามปญหาธรรม ไลตอนจนอาจารยจนแตมได พึงทราบวาอุปชฌายของพระองค สมเด็จพระสังฆราช (ตวน) ธรรมดานั้น ภิกษุใหมมีปญหาอะไร ยอมตองศึกษาหาความรูกับอุปชฌาย ในกรณีของภิกษุเจาฟามงกุฎนี้ เปนไปไดหรือท่ี

10

พระสังฆราชประมุขของสงฆท่ัวราชอาณา ถึงกับจนแตมศิษยนอยจอมกระลอนท่ีบวชพระไดไมถึงป ? ถาไมเรียกวาเปนการโปปดมดเท็จแลวจะเรียกวาอะไร ? แนนอนการท่ีภิกษุเจาฟามงกุฎยกตนขมครูโดยปราศจากความเคารพดวยการอุตริมนุสธรรมเชนนี้ ก็เพื่อเหตุผลประการเดียวคือ การโฆษณาหาเสียง สรางความนิยมในหมูสาวก เพื่อเตรียมการเปนกษัตริยในวันหนา การดึงเอาพระศาสนามาแปดเปอนการเมืองของภิกษุมงกุฎนั้นมิใชจะไมมีผูใดจับไดไลทัน ส.ธรรมยศ นักปรัชญาคนสําคัญวิจารณวา ธรรมยุติและมหานิกายมีวัตรปฏิบัติตางกันเพียงเล็กนอย เชน วิธีการครองผา วิธีสวดมนต และวิธีลงอุโบสถสังฆกรรมซ่ึงเปนความแตกตางเพียงเศษหนึ่งแหงเส้ียวธุลีดิน ไมเหมือนกับนิกายแคทอลิคและโปรแตสแตนในคริสตศาสนาซ่ึงแตกตางกันโดยส้ินเชิง ตั้งแต วัด คัมภีร ชีวิตของพระและการแตงกาย จึงไมมีเหตุผลเพียงพอท่ีพระองคจะแยกธรรมยุติเปนอีกนิกายหนึ่งตางหากจากมหานิกาย เหมือนกับท่ีโปรแตสแตนแยกตัวออกจากแคธอลิค8

หากจะกลาวถึงสาเหตุท่ีภิกษุเจาฟามงกุฎแยกตนมาต้ังธรรมยุตินิกาย และรังเกียจไมใหคณะมหานิกายซ่ึงเปนสงฆสวนใหญของประเทศรวมสังฆกรรมกับตน โดยไมยอมรับวาการอุปสมบถกรรมของฝายมหานิกายบริสุทธ์ิพอคือ ไมถือวาคณะภิกษุฝายมหานิกายเส่ือมถอยไปเสียจากพระธรรมวินัยจึงยังไมนับวามีเหตุผล เพราะใครจะกลาอวดอางวา โดยพ้ืนฐานแลวมหานิกายตกตํ่ากวาธรรมยุติ ดูเอาแตประมุขของแตละคณะเถิด ใครจะกลายืนยันวาสมเด็จปาวัดโพธ์ิพระสังฆราชองคกอนฝายมหานิกายมีวัตรปฏิบัติออนดอยกวาสมเด็จวัดมงกุฎ สังฆราชองคกอนหนาทาน และออนดอยกวาสมเด็จวัดราชบพิธ สังฆราชองคปจจุบันซ่ึงเปนฝายธรรมยุตินิกาย หากยอนไปสูอดีตใครเลยจะกลารับรองวาภิกษุเจาฟามงกุฎ มีศีลบริสุทธ์ิและสันโดษเสมอดวยพระเถระฝายมหานิกาย ซ่ึงมีอยูในยุคสมัยใกลเคียงกับพระองค เชน สมเด็จพุฒาจารย (โต) และสมเด็จพระสังฆราช (สุก) ซ่ึงเช่ียวชาญในวิปสสนาธุระจนทําใหไกปาเช่ืองได ดวยเหตุนี้ ส.ธรรมยศ จึงวิจารณวา การที่ภิกษุเจาฟามงกุฎตั้งนิกายธรรมยุตินั้น “ไมใชเนื่องจากแตความเส่ือมโทรมของศาสนา กลาวใหชัดก็คือ ทรงต้ังธรรมยุติกะข้ึนมาในนามของพระพุทธศาสนา เพื่อการเมืองคือ เอาพระพุทธศาสนามาเปนโล เปนเคร่ืองมือของพระองคเพื่อชิงเอาราชสมบัติ”9

ในท่ีสุดเจาฟามงกุฎก็เลนการเมืองเต็มท่ี ดวยการคบหากับขุนนางตระกูลบุนนาคขณะท่ียังอยูในสมณเพศ เพื่อสรางหนทางทอดไปสูความเปนกษัตริย สําหรับจุดเร่ิมตนแหงสัมพันธภาพดังกลาวนั้น กรมพระยาดํารงราชานุภาพเลาไวในหนังสือประวัติเจาพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศวา เม่ือจวนส้ินรัชกาลท่ี 3 นั้นพวกบุนนาคอยากใหภิกษุเจาฟามงกุฎเปนกษัตริย จึงปฏิสังขรณวัดบุปผารามเปนวัดธรรมยุติ จนสามารถสนิทสนมกับพระองคตั้งแตคราวนั้น10

ในท่ีสุดพอถึงปลายรัชกาลท่ี 3 ภิกษุเจาฟามงกุฎก็กําลังกลาแข็งมาก ในวันอังคาร เดือน 3 ข้ึน 10 คํ่า เปนวันท่ีรัชกาลท่ี 3 มีอาการทรุดหนัก สุดวิสัยท่ีจะรักษาได ในวันพุธ เดือน 4 ข้ึน 8 คํ่าเจาพระยาพระคลัง หัวหนาพวกบุนนาคจึงเชิญภิกษุเจาฟามงกุฎข้ึนเปนกษัตริย ท้ังท่ีรัชกาลท่ี 3 ยังไมสวรรคต11

ในคราวท่ีรัชกาลท่ี 2 สวรรคตน้ัน ภิกษุเจาฟามงกุฎเท่ียวถามใครตอใคร เชน นาชายของตนเอง และกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรสวา ควรสึกเพื่อเรียกรองสิทธิท่ีจะไดรับสมบัติหรือไม จนไดขอสรุปวาไมควรสึก แตเม่ือเวลาลวงเลยมาถึงคราวรัชกาลท่ี 3 จะส้ินแลว พระองคไมพักตองไปถามใครท้ังส้ิน ยินยอมตกลงตามขอเสนอของเจาพระยาพระคลังดวยความยินดี โดยไมไดอาลัยอาวรณผากาสาวพัสตรและตําแหนงประมุขแหงธรรมยุตินิกายแมแตนอย

11

ในท่ีสุดภิกษุเจาฟามงกุฎก็ไดเปนกษัตริยท้ังท่ีรัชกาลที่ 3 ไมไดปรารถนาท่ีจะใหเปนเชนนี้เลย เซอร แฮร่ี ออด เจาเมืองสิงคโปรสมัยรัชกาลท่ี 4 เขียนจดหมายเหตุเลาวา รัชกาลท่ี 3 อยากใหราชสมบัติตกอยูกับลูกชายตนเอง12 ซ่ึงก็ไดแกพระองคเจาอรรณพ เพราะพระองคเคยมอบแหวนและเคร่ืองประคําของรัชกาลท่ี 1 อันเปนของสําหรับกษัตริยใหแกลูกชายคนนี้กอนสวรรคต13 แตโชครายท่ีพระองคเจาอรรณพไมไดส่ิงของดังกลาวตามสิทธิ14 เพราะถูกกีดกันจากฝายภิกษุเจาฟามงกุฎ ซ่ึงตอมาเปนรัชกาลท่ี 4 และไดมอบประคําและแหวนดังกลาวใหแกรัชกาลท่ี 5 ตอไป15 ในภายหลังไมมีใครรูเร่ืองราวของพระองคเจาอรรณพอีกเลย16

สําหรับภิกษุเจาฟามงกุฎนั้นพอเปนพระเจาแผนดิน พระองคก็หลงใหลปลาบปล้ืมอยูกับกามารมณไมรูสราง พวกขุนนางท่ีรูวากษัตริยพอใจในเร่ืองพรรคนี้ไดกวาดตอนเอาผูหญิงมาบํารุงบําเรอเจาชีวิตของตนเต็มท่ี เหมือนกับท่ีสุนทรภูสะทอนภาพศักดินาใหญไวในกาพยพระไชยสุริยาวา “อยูมาหมูขาเฝา ก็หาเยาวนารี ท่ีหนาตาดีดี ทํามโหรีท่ีเคหา คํ่าเชาเฝาสีซอ เขาแตหอลอกามา” บางคนถึงกับฉุดคราตัวเด็กสาวๆจากบิดา มารดามา “กราบ” รัชกาลท่ี 4 อดีตสมภารนักการเมือง “ตนตระกูลกิตติวุฒโท” แหงจิตตภาวันในปจจุบัน เชน ในกรณีของพระยาพิพิธฤทธิเดช เจาเมืองตราด ครากุมเอาลูกสาวชาวบาน 3 คนไป “ถวายตัวใหกษัตริย” เม่ือพอแมเด็กยื่นถวายฎีกา รัชกาลท่ี 4 ท่ีมัวเมาโมหะกลับหาวาพระยาพิพิธฤทธิเดชไมผิด ผูท่ีผิดคือพอแมเด็กท่ี “เปนคนนอกกรุง ไมรูอะไรจะงาม ไมงาม” แถมยกยองวาพระยาพิพิธฤทธิเดช “ถือน้ําพิพัฒนสัตยา อยูในพระนามพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ก็ควรเห็นวาเปนอันเหมือนขนทรายเขาวัด มิใชเกาะกรองเรงรัดลงเอาเบ้ียหอยเงินทองอะไรฤา จะเอาไปถวายเจาอ่ืนนายอ่ืน ประจบประแจงผูใดก็หาไม ไมควรจะเอาโทษ”17

การท่ีรัชกาลท่ี 4 สะสมนางในไวในฮาเร็มมากมายนั้น ถึงกับทําใหขาราชการฝายในกับวังจน แทบไมมีท่ีอยูท่ีกิน พระองคเองก็หลงๆลืมๆจําช่ือคนเหลานั้นไมไดหมด18 ภายในระยะเวลาเพียงกวา 10 ป แมวาพระองคจะเฒาชะแลแกชราเต็มทีก็ยังสามารถผลิตลูกไดถึง 82 พระองค19 เพราะหมกมุนอยูกับอิสตรีไมมีวันหนายซ่ึงนับวาไมมีกษัตริยอ่ืนใดในกรุงรัตนโกสินทรจะสูได เพราะรัชกาลท่ี 5 แชมปลูกดกอันดับท่ี 2 ก็ยังมีลูกเพียง 76 พระองค เม่ือกลาวถึงความมีเมียมากของรัชกาลท่ี 4 แลวก็อดพูดถึงชีวิตของบรรดาเจาจอมหมอมหามของกษัตริยไมไดวามีชีวิตท่ีนาเวทนาเพียงใด เพราะนางสนมท้ังหมดเพิ่งจะพนจากวัยเด็ก ไมทันพบกับความสดช่ืนของชีวิตในวัยสาวก็ตองตกไปอยูในมือของโคแกกระหายสวาท ผูท่ีนาสงสารท่ีสุดคือ เจาจอมทับทิม เด็กสาวท่ีมีอายุเพียง 15 ป ถูกพอ “กราบ” เปนนางบําเรอรัชกาลท่ี 4 อายุ 60 ป ฟนฟางหักหมดปากต้ังแตขณะท่ีเปนสงฆ20 เหมือนโฉมหนาทาวสันนุราช (เฒาราคะ) ท่ีปรากฏอยูในเร่ืองคาวีท่ีวา “...หนาพระทนตบนลางหางหัก ดวงพระพักตรเหี่ยวเห็นเสนสาย...” เจาจอมทับทิมนั้นชอบพอกับพระครูปลัดใบฎีกา ฐานานุกรมของสมเด็จพระสังฆราช (สา) อยูแลว ยอมไมยอมทนอยูกับตาเฒาฟนฟางหักหมดปากจึงหนีไปกับคูรัก แตหนีไมพน ถูกรัชกาลท่ี 4 จับฆาท้ังคู เหตุการณนี้ นาง แอนนา ลีโอโนเวนส เขียนเอาไว มีคนจํานวนมากไมเช่ือวาจริง แตก็ไมเห็นมีใครยกหลักฐานมาพิสูจนวาไมจริงอยางไร ส. ธรรมยศ นักคิดท่ีสําคัญคนหนึ่งวิจารณวา นาง แอนนา เขียนหนังสือเกี่ยวกับพระจอมเกลาไวกวา 80,000 คํา แตผูคัดคานท้ังหลายเขียนหนังสือเกี่ยวกับเร่ืองนี้ไมถึง 2,000 คํา ท้ังไมมีสาระเพียงพอท่ีจะลบลางถอยคําของ นาง แอนนา เลย

12

ความจริงแลวมีนางสนมกํานัลเอาใจออกหางจากกษัตริยตลอดมามากมาย ในสมัยกอนรัชกาลท่ี 4 เองก็มีการฆาฟนเจาจอมท่ีเปนชู รวมทั้งชายชูอีกหลายคร้ัง เชน ในกรณีของพระยากลาโหมราชเสนา (ทองอิน) เปนชูกับเจาจอมวันทา ของวังหนารัชกาลท่ี 121 หรือกรณีของบุตรชายเสนาบดีผูใหญแหงตระกูลบุนนาคในรัชกาลที่ 3 และกรณีของพระอินทรอภัย ฯลฯ เปนตน สวนในชวงหลังรัชกาลท่ี 4 นั้นการฆาสตรีในวังก็ยังไมหมดไป เพียงแตคราวนี้ผูตายมิใชสนม หากเปนพระองคหญิงเยาวลักษณ (ธิดาองคโต) เพราะไปรักใครกับสามเณรรูปหนึ่งของวัดราชประดิษฐ22 ช่ือโต ทําใหฝายชายตองถูกประหารชีวิต และฝายหญิงถูกเผาท้ังท่ียังไมทันตายสนิทก็ถูกเผาท้ังเปนเสียแลว เหตุท่ีนางสนมมีชูกันมากเชนนี้ก็เพราะไมอาจทนมีชีวิตอยูในวังหลวงหรือฮาเร็มของกษัตริยท่ีเต็มไปดวยส่ิงท่ีกดดัน ไมมีเสรีภาพ จะไปไหนมาไหนโดยอิสระก็ไมได แมกระท่ังนางกํานัลของพระสนม ถาหนีออกจากวังจะตองไดรับโทษอยางหนัก23 นอกจากนี้ยังตองตกอยูในภาวะท่ีเก็บกดในเร่ืองเพศซ่ึงปุถุชนท่ัวไปจะตองมีอีก นางสนมกํานัลจํานวนมากตอง “เลนเพื่อน” เพื่อระบายอารมณ ดังจะศึกษาไดจากวรรณกรรมเร่ือง “หมอมเบ็ดสวรรค” ท่ีแตงโดย สุวรรณ กวีหญิงผูโดงดังในสมัยรัตนโกสินทรตอนตนซ่ึงไดสะทอนภาพของราชสํานักแหงจักรีวงศ อันนาเกลียดออกมาใหประชาชนเห็นอยางกะจะแจง นาสังเกตวาการ “เลนเพื่อน” ในวังมีมากจนรัชกาลที่ 4 ก็กลัววาลูกสาวของตนจะเลนเพื่อน ท้ังนี้นาจะเพราะรูดีวา สตรีช้ันสูงในวังมักไมมีผัว ดวยสตรีสูงศักดิ์จะแตงงานกับชายท่ีต่ําศักดิ์กวาไมได24 จึงถึงกับอุตสาหเขียนจดหมายส่ังลูกสาวทุกคนไมให “เลนเพื่อน” เม่ือกลาวถึงเพียงนี้ขอยอนถามผูท่ีปกปองรัชกาลท่ี 4 จนเกินขอบเขตวา ก็ในเม่ือมีการฆาเจาจอมท่ีเอาใจออกหางกษัตริยแก ตลอดมาเชนนี้แลวทําไมการฆาเจาจอมทับทิมจะเกิดข้ึนไมไดเลา เม่ือกลาวถึงบรรดาสนมนางกํานัลรุนเด็กแลว ไมกลาวถึงบรรดาเจาจอมท่ีมีอายุมากบางก็จะมองดูชีวิตแตงงานของรัชกาลท่ี 4 ไมครบทุกดาน ปกติแลวเจาจอมท่ีมีอายุมากของพระองคนั้นจะถูกมองเปนของเกาแกท่ีเขรอะไปดวยสนิม ตองถูกทอดท้ิงใหอยูตามลําพัง จึงมีความรูสึกเก็บกดไมตางไปจากเจาจอมวัยรุนท้ังหลาย ชีวิตของเจาจอมมารดานอยท่ีอยูกินกับรัชกาลท่ี 4 ตั้งแตขณะท่ีมิไดบวชเปนพระ นับเปนตัวอยางของเร่ืองนี้ การท่ีเจาจอมมารดานอยเห็นรัชกาลท่ี 4 หมกมุนอยูเฉพาะกับเจาจอมหมอมหามสาวๆ ทําใหเจาจอมมารดานอยไดรับความขมข่ืนและนอยอกนอยใจมาก ดังน้ันวันหนึ่งเจาจอมมารดานอยจึงลงเรือเกงส่ังใหนายทายเรือ พายเรือไปเทียบกับเรือพระท่ีนั่งของรัชกาลท่ี 4 หนาวัดเขมา นนทบุรี จนไดเห็นพระองคหอมลอมไปดวยนางสนมเด็กเสนอหนาราวดอกเห็ดก็เลยใหขาหลวงที่ไปดวยหัวเราะฮาๆเยยหยัน รัชกาลท่ี 4 กลับกร้ิว หาวาเจาจอมมารดานอย “ตามมาลอตอหนานางสนมใหมๆสาวๆ”26 จึงใหจับเอาตัวไปขังไวในวังหลวง เจาจอมมารดานอยอางวา “จะตามไปกรุงเกาดวย”27 พระองคไมฟงเสียง กลับนึกอยากจะใครใหเอาไปตัดหัวเสียตามสกุลพอมัน...”28 (เจาจอมมารดานอยเปนหลานพระเจาตากสิน) จึงไมยอมยกโทษให เจาจอมมารดานอยผูนั้นตองติดคุกสนมจนตาย แลวถูกนําศพไปเผาท่ีวัดตรีทศเทพ ไมไดเขาเมรุกลางกรุงเหมือนเขา29 ซ่ึงก็นับวาเปนเร่ืองท่ีนาสังเวชใจเปนอยางยิ่ง เพราะขณะท่ีรัชกาลท่ี 4 บวชอยู ไรอํานาจ เจาจอมมารดานอยเปนผูอุปฏฐากสงสํารับเชาเพลดวยความซ่ือสัตย แมวาท้ังตัวเองและลูกๆถูกกล่ันแกลงรังแกโดยศักดินาท่ีเปนศัตรูของรัชกาลท่ี 4 อยางไรก็ยอมทน30 พระองคกลับไมยอมคิดถึงคุณงามความดีเลย

13

ดวยเหตุนี้ กี ฐานิสสร อดีตสมาชิกสภา จ.นครศรีธรรมราช จึงแตงหนังสือวิจารณรัชกาลท่ี 4 วา “มิใชลักษณะบุรุษอาชาไนยหรือนารายณอวตารแบงภาคมาเกิด... ความจริงเปนบุคลิกลักษณะของทศกรรฐอวตารแบงภาคมาเกิด หรือเปนพระเจาเสือทีเดียว อันท่ีจริงละมายคลายจม่ืนราชามาตย เผาวังท้ังเปนเพื่อปรุงเปนอาหาร สุนทรภู (ความจริงพระมหามนตรี (ทรัพย)-ผูแตง) แตงกลอนเยาะเยยวา มีบุญเหมือนเจาคุณราชามาตย รายกาจเหมือนยักษมักกะสัน ฉะนั้น”31 บางทานอาจเห็นวา กี ฐานิสสร พูดจารุนแรงเกินไป แตขาพเจาเห็นวาไมรุนแรงเลย ทานผูนี้เคยถูกพนักงานสอบสวนฟองในคดีหม่ินพระบรมเดชานุภาพ เนื่องจากการวิจารณดังกลาว แตศาลก็ยกฟอง แสดงวาทัศนะของ กี ฐานิสสรถูกเปา ตรงประเด็น เปนความจริงทุกอยาง แมแตศาลก็ไมเห็นผิด ผูท่ีมองเห็นเบ้ืองหลังของรัชกาลท่ี 4 อยางทะลุปรุโปรง ไมไดมีเฉพาะคนอยาง กี ฐานิสสร ซ่ึงมีชีวิตในยุคหลังเทานั้น แมแตสมเด็จพระพุฒาจารย (โต) แหงวัดระฆังยอดสงฆฝายมหานิกายในรัชกาลท่ี 4 ท่ีมีช่ือเสียงในเร่ืองความมักนอย (สมถะ) ก็ยังเคยเดินถือไตดวงใหญ เขาวังหลวงในเวลาเท่ียงวัน ปากก็บนวา “...มืดนัก....ในนี้มืดนัก มืดนัก...”32

เม่ือพูดถึงรัชกาลท่ี 4 แลว ถาไมพูดถึงความขัดแยงระหวางพระองคกับพระปนเกลานองชายเลย ยอมไมอาจจะเห็นภาพของราชสํานักท่ีเต็มไปดวยการชิงดีชิงเดนได ปรากฏความตามจดหมายของรัชกาลท่ี 5 ถึงเจาฟาวชิรุณหิศเลาวา รัชกาลท่ี 4 กับพระปนเกลาไมคอยจะกินเสนกันเทาใดนัก เพราะพระองคระแวงที่พระปนเกลามีผูนิยมมาก ท้ังพระปนเกลาเองก็มักจะกระทําการท่ีมองดูเกินเลยมาก33

พระปนเกลาไมคอยยําเกรงรัชกาลท่ี 4 กรมพระยาดํารงราชานุภาพเลาวา พระปนเกลามักจะลอรัชกาลท่ี 4 วา “พี่หิตบาง พี่เถรบางและตรัสคอนวา แกวัด”34 สวนรัชกาลท่ี 4 เองแมไมอยากยกนองชายข้ึนเปนพระเจาแผนดินองคท่ี 2 แตก็จําเปนตองทํา ท้ังนี้เพราะรูดีวา มีผูยําเกรงพระปนเกลากันมากวาเปนผูมีวิชา มีล้ินดําเหมือนพระเจาหงสาวดีล้ินดํา มิหนําซํ้ายังเหยียบเรือรบฝร่ังเอียง นอกจากนี้ยังมีทหารในกํามือมาก35 และพระองครูดีวา นองชายก็อยากเปนกษัตริยเพราะวา ขณะเม่ือรัชกาลท่ี 3 ปวยหนักนั้นพระปนเกลาไดเขาหาพี่ชายถามวา “พี่เถร จะเอาสมบัติหรือไมเอา ถาเอาก็รีบสึกไปเถอะ ถาไมเอาหมอมฉันจะเอา...”36 พระองคจึงต้ังพระปนเกลาเปนกษัตริยองคท่ี 2 เพื่อระงับความทะเยอทะยานของนองชาย แตนานวันความสัมพันธระหวางพี่นองท้ังสองคนก็หางเหินกันมากข้ึนทุกที รัชกาลท่ี 4 นั้นไมพอใจเปนอยางยิ่งท่ีมีเสียงเลาลือไปในหมูคนไทย ลาว อังกฤษ วาตนเองเปนผูท่ี “...ชรา ครํ่าเครง ผอมโซ เอาราชการไมได ไมแข็งแรง โงเขลา”37 จนกษัตริยทนฟงไมไดตองออกกฎหมาย หามประชาชนวิพากษวิจารณพระกายของกษัตริยวา อวน วาผอม วาดํา วาขาว หามวางามหรือไมงาม38 ในขณะท่ีมีเสียงเลาลือเกี่ยวกับพระปนเกลาในทางตรงขาม เชน มีผูเลาลือกันท่ัวไปวา “...วังหนาหนุมแข็งแรง.....ชอบการทหารมาก มีวิทยาอาคมดี....”39 ขอท่ีสรางความชอกชํ้าระกําใจใหกับพระองคท่ีสุดคือการท่ีพระปนเกลาไปไหนก็ “ไดลูกสาวเจาบานผานเมืองแลกรมการมาทุกที” แตพระองคมิเปนเชนนั้นเลย จึงริษยาและบนเอากับคนท่ีไวใจวา “...ขาพเจาไปไหนมันก็วา ชรา ไมมีใครใหลูกสาวเลย ตองกลับมาแพลงรัง....”40

ตอมาพระปนเกลาก็สวรรคต แตการสวรรคตของพระปนเกลามี เ บ้ืองหลังมาก ส .ธรรมยศ เ ขียนไววา “ท่ีพระปนเกลาทรงสวรรคตดวยยาพิษโดยพระเจากรุงสยาม (รัชกาลที่ 4) ทรงจางหมอใหทํา..... ส.ธรรมยศ อางหนังสือ An English Governor and the Siamese Court ท่ีเขียนโดย นาง แอนนา เลขานุการของรัชกาลท่ี 4 วา เปน

14

พฤติการณท่ีรูเห็นกันท่ัวไป และนางใชคําวา พระเจากรุงสยามเปนกษัตริยท่ีโหดรายช่ัวชามาก และท่ีรายแรงกวาความช่ัวชาคือ ความผูกอาฆาต พยาบาทอยางรุนแรง และทรงเปนกษัตริยท่ีมีพระนิสัยอิจฉาริษยาอยางมาก โดยยกตัวอยางไวมากมาย” (พระเจากรุงสยาม หนา 81, 178) และหลังจากท่ีพระปนเกลาสวรรคต รัชกาลท่ี 4 ก็ไดแกแคนคนท้ังปวงท่ีนิยมพระปนเกลา ดวยการบังคับใหพระนางสุนาถวิสมิตรา (ลูกสาวของเจาชายแหงเมืองเชียงใหม) มเหสีของพระปนเกลา ใหมาเปนเจาจอมของตน แตพระนางสุนาถวิสมิตราไมยอมจึงถูกจับกุมขังไวในวังหลวง แตโชคดีท่ีหนีไปเมืองพมาไดในภายหลัง41

1. ส. ธรรมยศ พระเจากรุงสยาม (โรงพิมพ ส.สงา, 2495) หนา 96-67 2. สมเด็จพระมหาสมณะเจา กรมพระยาปวเรศอริยาลงกรณ “พระราชประวัติในรัชกาลที่ 4” (สิริ เปรมจิตต รวบรวม) พระบรมราชจักรีวงศ (โรงพิมพเสาวภาค, 2514) หนา 293-302 3. กี ฐานิสสร ประวัติคณะสงฆไทยกับธรรมยุติกประหาร (มณีกรวิทยาการพิมพ, 2518) หนา 96-97 4. หนังสือโคลงดั้นเฉลิมพระเกียรติ ร.2 ของพระยาตรัง พรรณนาพิธีโสกันตเจาฟามงกุฎกอน ร.2 ตายวา “ปางองคอิศรราชเจา จอมกษัตริย หวังหนอนฤบดินทร ธเรศทาว ใหสืบสิริพัฒว ทรราช เรืองพระยศอกราว ครอบครอง” 5. พระมหาสมณเจากรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ เร่ืองเดิม หนา 284-285 6. เร่ืองเดิม หนา 295 7. เร่ืองเดิม หนา 295 8. ส. ธรรมยศ เร่ืองเดิม หนา 110 และ 115 9. เร่ืองเดิม หนา 103-104 10. ธงไทย หลอมนิกาย (สีหะพันธการพิมพ, 2518) หนา 66-67 11. สิริ เปรมจิตต เร่ืองเดิม หนา 236 12. ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม เร่ืองเดิม หนา 352-353 13. ส. ธรรมยศ เร่ืองเดิม หนา 149 14. โสมทัต เทเวศร เร่ืองเดิม หนา 134 15. เร่ืองเดิม หนา 134 16. ส. ธรรมยศ เร่ืองเดิม หนา 157 17. ประกาศเรื่องพระยาพิพิธฤทธิเดช ผูสําเร็จราชการเมืองตราดสงหญิงเขามาถวาย 3 คน ปมะเมีย จ.ศ. 1220 ในประชุมกฎหมายประจําศกเลม 6 18. พระจอมเกลา “ประกาศพระราชทานอนุญาตใหขาราชการฝายในทูลลาออกนอกราชการได ประชุมประกาศ ร.5 ป 2405-2408 (คุรุสภา, 2505) หนา 125 19. เร่ืองเดิม หนา (ท) ท.ทหาร 20. ส. ธรรมยศ เร่ืองเดิม หนา 360 21. พระจุลจอมเกลา “พระบรมราโชวาทประทานเจาฟาวชิรุณหิศ” พระราชนิพนธ มูลนิธิพิพิธภัณฑวังวรดิศ พระญาติและนิกรของ ม.จ.พูนพิสมัย ดิศกุล (รวบรวม) (ชวนพิมพ, 2523) หนา 5 22. ส. ธรรมยศ เร่ืองเดิม หนา 287 23. “พระราชกําหนดใหม เร่ือง โทษลักพาคนในพระราชวัง” กฎหมายตราสามดวง เลม 5 (คุรุสภา, 2506) หนา 251-254 24. พระจอมเกลา “ประกาศ พรบ.ลักษณะลักพา ปฉลูศัปตศก” ประชุมประกาศ ร.4 ป 2405-2408 (คุรุสภา, 2504) หนา 307 25. พระจอมเกลา “พระบรมราโชวาท” พระราชทานในพระเจาลูกเธอพระราชหัตถเลขา (มงกุฎราชวิทยาลัย, 2521) หนา 6 26. พระจอมเกลา “พระราชหัตถเลขาถึงเจาจอมมารดาผึ้ง ปเถาะ 2398” พระราชหัตถเลขา (มหามงกุฎฯ, 2521) หนา 294-296 27. เร่ืองเดิม หนา 296

15

28. เร่ืองเดิม หนา 295 29. กี ฐานิสสร เร่ืองเดิม หนา (ท) 30. พระจอมเกลา “จดหมายถึงกรมหมื่นมเหศวรศิววิลาศ” (ลูกหมอมนอย-ผูเขียน) พระราชหัตถเลขา เร่ืองเดิม หนา 204 31. กี ฐานิสสร เร่ืองเดิม หนา (น) 32. ส. ธรรมยศ เร่ืองเดิม หนา 122 ดู ฉันทิชัย สมเด็จพระพุฒาจารย (โต) เลม 1 (คุรุสภา, 2507) หนา 13 33. พระจุลจอมเกลา “พระบรมราโชวาทถึงเจาฟาวชิรุณหิศ” เร่ืองเดิม หนา 26 34. โสมทัต เทเวศร เร่ืองเดิม หนา 183 35. เร่ืองเดิม หนา 165 36. เร่ืองเดิม หนา 170 37. พระจอมเกลา “จดหมายถึงพระยามนตรีสุริยวงศ” พระราชหัตถเลขา เร่ืองเดิม หนา 582 38. พระจอมเกลา “ประกาศหามมิใหกราบบังคมทูลทัก อวน ผอม ดํา ขาว” ประชุมประกาศ ร.4 (คุรุสภา, 2524) หนา 14 39. พระจอมเกลา “จดหมายถึงพระยามนตรีสุริยวงศ” พระราชหัตถเลขา เร่ืองเดิม หนา 582 40. เร่ืองเดิม หนา 582 41. กี ฐานิสสร เร่ืองเดิม หนา (ฌ)

16

รัชกาลท่ี 5: กษัตริยผูพัฒนาประเทศเพียงเพื่อคํ้าบัลลังก พอถึงป 2411 เจาฟาจุฬาลงกรณแชมปลูกดกอันดับท่ี 2 ของประเทศ ในรอบ 200 ปก็สืบราชสมบัติเปนรัชกาลท่ี 5 รัชกาลท่ี 5 เองเปนกษัตริยขณะท่ีเยาววัยอยู อํานาจท้ังปวงจึงตกอยูในมือขุนนางเกา ภายหลังจึงพยายามรวมศูนยอํานาจมาไวท่ีตนเอง ดวยการดึงเอาอํานาจในการเก็บภาษีอากรมาไวท่ีหอรัษฎากรพิพัฒนซ่ึงพระองคเปนผูควบคุมอยู นอกจากนี้ยังพยายามสรางทางรถไฟ เพ่ือใหสามารถสงกองทัพไปควบคุมขุนนางตามขางเมืองและรวบอํานาจในการเก็บภาษีอากรตามขางเมืองมาไวในมือของตนเอง กอนนั้นขุนนางตามขางเมืองสงภาษีใหกษัตริยไมเต็มเม็ดเต็มหนวยซ่ึงกษัตริยก็มิรูจะทําอยางไร เพราะการคมนาคมไมสะดวก แตหลังจากท่ีรัชกาลที่ 5 สรางทางรถไฟและลิดรอนอํานาจของขุนนางเกาแลวก็มีภาษีอากรหล่ังไหลเขาทองพระคลังมากมายกวาเดิม นโยบายดังกลาวถูกตอตานจากขุนนางเกามาก โดยเฉพาะพวกท่ีอยูในกรุงเทพ รวมท้ังกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญวังหนาในสมัยนั้นดวย เพราะกอนหนานั้นอํานาจในการเรียกเก็บภาษีอากรกระจายอยูตามกรมกองตางๆ โดยขุนนางและพวกเจาท่ีคุมกรมกองเหลานั้นจะสงภาษีอากรใหกษัตริยในภายหลัง จึงมีโอกาสแบงปนภาษีอากรบางสวนเปนอาณาประโยชนสวนตน ทําใหกษัตริยสูญเสียผลประโยชนไปปละไมนอย การที่รัชกาลท่ี 5 ใหหนวยงานท่ีตนกุมไดเปนผูเก็บภาษีทําใหพระองคเปนผูเดียวท่ีไดประโยชนจากภาษี ในขณะท่ีผูอ่ืนตางสูญเสียผลประโยชน การเลิกทาสในป 2417 และยกเลิกการเกณฑแรงงานไพรในป 2421 ซ่ึงพวกศักดินายกยองวาเปนผลงานช้ินสําคัญยิ่งในการปลดปลอยปวงชนชาวไทย ดวยพระมหากรุณาธิคุณเปนลนพนจนรวมหัวกันถวายพระนามวา “พระปยมหาราช” นั้น ความจริงพระองคมิไดมีเจตนาเชนนั้นเลย เปาหมายสําคัญเปนไปเพ่ือลดการซองสุมไพรพลของบรรดาขุนนางใหญในกรุงและหัวเมือง โดยเฉพาะขุนนางตระกูลบุนนาค (สมเด็จเจาพระยาศรีสุริยวงศ) เพราะเกรงวาประวัติศาสตรจะซํ้ารอยท่ีพวกขุนนางจะหนุนเจาศักดินาอ่ืนข้ึนเปนกษัตริยแทนพระองค ในชวงนั้นท้ังเจาศักดินาและขุนนางพากันไมพอใจรัชกาลที่ 5 อยางมากท่ีริดรอนอํานาจการปกครองและการเก็บภาษี ในท่ีสุดความขัดแยงระหวางพวกศักดินาก็ถึงจุดสูงสุด เม่ือรัชกาลท่ี 5 ลิดรอนอํานาจในการเก็บภาษีของวังหนา และตัดทอนผลประโยชนท่ีวังหนาเคยไดรับ พระองคก็ไมยอมสงใหอีกตอไป จนกระท่ังวังหนาไดยินขาวลือวาวังหลวงจะทํารายตนจึงหนีไปอยูใตรมธงอังกฤษ โดยมีกงสุลนอกซเปนผูคุมครอง1

การนิเอ กงสุลฝร่ังเศสขณะน้ันบันทึกวา รัชกาลท่ี 5 ตองการรวบอํานาจมาอยูในมือตัวเองจึงวางแผนท่ีจะจับวังหนา โดยแสรงกอไฟไหมวังหลวง ซ่ึงตามระเบียบแลววังหนาตองคุมทหารมาชวยดับไฟจะไดหาวาวังหนาเปนกบถ และยึดตัวไวใหสละตําแหนง ถาไมยอมจะสําเร็จโทษ แผนการท่ี 2 คือ พระองคเตรียมใหเจาฟามหามาลาไปบอกวังหนาวา วังหลวงจะไปเยี่ยม ใหวังหนาขนทหารไปจากวังแลวพระองคก็จะนําทหารไปจับวังหนา แตในท่ีสุดใชวิธีแรก คือทําใหเกิดไฟไหมในวังหลวง แตบังเอิญวังหนาไมยอมไปชวยดับไฟ เพราะเปนรูมาติซ่ัม (โรคขออักเสบชนิดหนึ่ง) รัชกาลท่ี 5 จึงถือโอกาสกลาวหาวาวังหนามีแผนการจะยึดวังหลวงและเอาปนใหญหันไปทางวังหนา โดยลอมวังหนาไวทุกดาน ทางแมน้ําก็มีเรือปนเฝาไว ถึงกระนั้นวังหนาก็ลงเรือหนีออกไปไดพรอมกับครอบครัวในตอนกลางคืน2

เม่ือรัชกาลท่ี 5 เห็นวังหนาหนีไปอยูกับอังกฤษก็ขอใหขาหลวงอังกฤษท่ีสิงคโปรไกลเกล่ียนโยบายที่เส่ียงภัยของพวกศักดินา ในการชักเอาไทยตางดาวทาวตางแดนเขามายุงเกี่ยวกับการแยงผลประโยชนประดุจเด็กอมมือ ทําให

17

อธิปไตยของไทยแขวนอยูบนเสนดาย ฝร่ังเศสและอังกฤษสงเรือรบของตนเขามาท่ีกรุงเทพ อางวาเพื่อรักษาผลประโยชนของพวกตน นอกจากนี้ถึงกับมีการพูดกันระหวางกงสุลอังกฤษและฝร่ังเศสวา ควรแกปญหาดวยการแบงไทยเปน 3 สวน ใหรัชกาลวังหนาและสมเด็จเจาพระยาศรีสุริยวงศปกครองกันคนละสวน3 อันจะเปนผลใหอังกฤษและฝร่ังเศสสามารถแทรกแซงประเทศเราไดสะดวกยิ่งข้ึนในเวลาตอไป แตเปนคราวเคราะหดีท่ีผูสําเร็จราชการอังกฤษท่ีสิงคโปรไมเห็นดวย เพราะคิดวาถาทําเชนนั้นฝร่ังเศสจะไดภาคตะวันออกของไทย สวนอังกฤษไดเพียงฝงตะวันตกซ่ึงทําเลคาขายสูอีกฝงหนึ่งไมได ซํ้าจะทําใหการคาของอังกฤษซ่ึงครอบงําไทยไดอยูแลวตองเสียหายไปอีก4 จึงตกลงใจเขาขางรัชกาลท่ี 5 บีบบังคับใหวังหนาตองออกจากกงสุลอังกฤษ กลับวังดวยความคับแคนใจ นโยบายท่ีละโมบของรัชกาลท่ี 5 ทําใหสวนพระองคไดรับรายไดจากภาษีอากรมากกวาเดิมมากมาย ภาษีอากรท่ีไดเพิ่มข้ึนนี้ถูกพระองคนําไปใชจายอยางฟุมเฟอยซ่ึง ม.จ. จงจิตรถนอม ดิศกุล และ ม.จ. พูนพิสมัย ดิศกุล เลาวา วังหลวงสมัยนั้นมีแตความฟุมเฟอย พวกเจามีชีวิตท่ีเหลวไหลอยูทามกลางงานสังสรรค และการแตงแฟนซี ม.จ. จงจิตรถนอม ดิศกุล เลาวา “...ในสมัยนั้นโปรดการแตงแฟนซีมาก มักจะมีเสมอ เม่ือเล้ียงที่สวนศิวาลัย...”5 ม.จ. พูนพิสมัย ดิศกุล ก็เลาวา “...มักจะมีงานสนุกๆเสมอ...”6 “...เจานายฝายในทรงมีเวลาวางมากก็เสด็จไปเยี่ยมเยียนกันตามตําหนัก บางทีก็เสวยดวยกันบาง กระน้ันพอเย็นลง ทุกคนก็แตงตัวสวยๆออกเดินกันเต็มถนนในวัง...”7

โดยเฉพาะรัชกาลท่ี 5 นั้น “....คิดทําอะไรใหแปลกๆและสนุกอยูเสมอ เชน งานปใหม งานข้ึนพระท่ีนั่ง ข้ึนพระตําหนัก แมตนพะยอมท่ีทรงปลูกออกดอกก็จะมีการออกราน ของกิน เฉลิมฉลองกันอยูใตตนพะยอมนั้น”8 ซ่ึงนับเปนเร่ืองท่ีไรสาระมากท่ีจัดงานเล้ียงพรํ่าเพร่ือ ขนาดตนพะยอมออกดอกก็เฉลิมฉลองกัน ม.จ. พูนพิสมัย ดิศกุล เลาตอไปวา “ขาพเจาจําไดชัดเจนดี การแตงแฟนซีปใหม มีเจานายทรงแตงเปนพระยาวอก องคหนึ่งถึงวันพระยาระกาจะมา มีการเสด็จออกรับรองกันสนุก ท้ังสองฝายตกแตงเปนไทยโบราณรับรองกัน สนุกท้ัง 2 ฝาย มีบริวารตกแตงเปนไทยโบราณดวยกันท้ัง 2 ฝาย เดินกระบวนแหมาพบกันท่ีพระท่ีนั่งอัมพรสถาน”9

นาสังเกตวาในรัชกาลนี้เองท่ีมีการสรางปราสาทราชวัง เปลืองเงินทองของประเทศ เพื่อใชประดับเกียรติยศของกษัตริยมากท่ีสุด พระท่ีนั่งจักรีแบบวิกตอเรียขนาดใหญ ยอดปราสาทไทยก็ดี พระท่ีนั่งอนันตสมาคมซ่ึงเปนหินออนอิตาลีท้ังหลังก็ดี ลวนสรางข้ึนในรัชกาลนี้ท้ังส้ิน สวนบุคคลอ่ืนท่ีใกลชิดกับรัชกาลท่ี 5 นั้นก็นําเอาภาษีอากรของประชาชนมาบํารุงบําเรอความสุขของตนเชนกัน ดูพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ (มเหสีของรัชกาลท่ี 5) ซ่ึงมิไดทําคุณประโยชนอันใดแกแผนดินเลย กลับมีเงินทองใชสอยสุรุยสุรายบนความทุกขยากของประชาชนสวนใหญ อุทุมพร วีระไวทยะ (นาง อมร คุรุณารักษ อ. สุนทรเวช) ขาราชสํานักของพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถเลาวา ราชินีองคนี้สนใจสะสมเครื่องเพชรและ “ทรงโปรดแลวก็ทรงศึกษาหาความรู พรอมท้ังเต็มพระทัยจับจายซ้ือหาเทาท่ีทรงเห็นสมควรโดยไมลังเล”10 ฉะนั้นจึงเปนท่ีเลาลือท่ัวไปวา “ไมเคยมีสมเด็จพระอัครมเหสี-เทวีพระองคไหนในรัชกาลใดๆแหงราชวงศจักรี ท้ังในอดีตและปจจุบันจะไดทรงเปนเจาของเคร่ืองราชอาภรณท่ีเปนเพชรนิลจินดาคาควรเมืองท่ีงดงามหลากสี หลายตระกูล ขนาดตางๆนานาชนิดเหมือนกับของสมเด็จจนอาจจะกลาวไดวา กระบวนเคร่ืองอาภรณ เพชรพลอย ท่ีเปนอัญมณีช้ันยอด เทาท่ีจะมีอยูในประเทศแถบตะวันออกนี้แลวเปนอันไมมีของใครจะงดงามเทา หรือสะสมไวมากเทาเทียม แมแตคร่ึงหนึ่งของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถแหงกรุงสยาม”11 เคร่ืองเพชรคาควรเมืองชุดใหญเปนพิเศษ

18

เหลานี้ประกอบดวยชุดเพชรรูปกลมเม็ดใหญ 2 ชุด ชุดเพชรรูปหยดน้ํา ชุดทับทิมลอมเพชร มรกตลอมเพชร นิลสีน้ําเงินแกลอมเพชร กลาวกันวานิลเม็ดใหญเม็ดเดียวก็มีคานับลาน12 นอกจากนี้ยังมีไขมุกต้ังแตส้ันจนยาวถึงสะเอวไมต่ํากวา 1,000 เม็ดตางสีและตางขนาดกัน เม็ดท่ีมีคามากท่ีสุดนั้นสีเหลืองน้ําผ้ึงซ่ึงรัชกาลท่ี 5 ซ้ือมาจากยุโรป ดวยมูลคาท่ีจุลจอมเกลาเองก็ออกปากวา “ราคาแพงเต็มที”13

หลังป 2475 ไดมีผูพยายามนําเอาเคร่ืองเพชรเหลานี้มาเก็บไวเปนของแผนดิน หรือทําใหกลายเปนสมบัติของประชาชนท้ังชาติ แตถูกพวกศักดินาคัดคานอยางหนัก จนถึงรัชกาลท่ี 9 พวกศักดินาท่ีเปนทายาทของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถจึงไดรับการจัดสรรปนสวนทรัพยสมบัติเหลานี้ไปจนหมดส้ิน14

การที่บรรดาเจาจอมหมอมหามของรัชกาลท่ี 5 ไดรับผลประโยชนจากพระองคแตกตางกันไปตามความพอใจของพระองคนั้น ทําใหหลานเจาจอมของพระองคทะเลาะเบาะแวง แบงแยกกันเปนกกเปนเหลา เพราะตางก็อิจฉาริษยา และแกงแยงชิงดีชิงเดนกันอยางหนัก เชน เจาจอมหมอมหามท่ีขึ้นอยูกับพระศรีพัชรินทรบรมราชินีนาถ มีเจาจอม ม.ร.ว. แปน มาลากุล, เจาจอม ม.ร.ว. แปม มาลากุล, เจาจอม ม.ร.ว. แปง มาลากุล, เจาจอมเล่ือน, เจาจอมชุม, เจาจอมแส, เจาจอมอนและเจาจอมศรีพรหมา สวนเจาจอมท่ีสังกัดกับเจาจอมมารดาแพพระสนมเอกมี เจาจอมกก อ. 5 คน พี่นองตระกูลบุนนาคคือ เจาจอมออน, เจาจอมเอ่ียม, เจาจอมเอิบ, เจาจอมอาบและเจาจอมเอ้ือม สําหรับเจาจอมท่ีข้ึนกับพระนางเจาสวางวัฒนาบรมราชเทวีนั้นมี เจาจอม ม.ร.ว. เนื่อง สนิทวงศ, เจาจอม ม.ร.ว. ขอ สนิทวงศ, เจาจอมพรอมและเจาจอมเรียม เปนตน15 การท่ีเจาจอมหมอมหามท้ังหลายแตกเปนกกเปนเหลาเชนนี้ทําใหแตละกกตางก็วิวาทบาดหมางกัน ไมผิดพวก “ไพร” ท่ีพวก “ผูดี” ท้ังหลายเหยียดหยามวาตํ่าทราม หม่ืนพิทยาลาภเลาไวในงานช่ือ คุณทาว วรจันทร ในหนังสือชุมนุมพระนิพนธของทานวา บางคร้ังความกินแหนงแคลงใจระหวางนางในราชสํานักกกตางๆ ทําใหคูขัดแยงแตละขางถึงกับยกพวกเขาตบตีกันเปนโกลาหล โดยมิไดเกรงพระราชอาญา ขณะท่ีรัชกาลท่ี 5 และเหลาราชนิกุลเสพยสุขอยูในวัง และทะเลาะเบาะแวงไรสาระนั้น ประชาชนสวนใหญกลับมีสภาพยากจน อดม้ือกินม้ือ ตางไปจากพวกผูดีอยางฟากับดิน พระสุริยานุวัติเลาในหนังสือทรัพยศาสตรใหเห็นถึงชีวิตของชาวไรชาวนา ประชาชนกวารอยละ 80-90 ของประเทศในเวลานั้นวา “ราษฎรท่ียากจนขัดสนดวยทุนตองออกแรงทํางานแตลําพังดวยความยากลําบากเพียงใด ยอมจะเห็นปรากฏอยูท่ัวไปแลว ในเวลาท่ีทํานาอยู เสบียงอาหารและผานุงหมไมพอก็ตองซ้ือเขาโดยเสียราคาแพง หรือถากูเขาไปซ้ือก็ตองเสียดอกเบ้ียอยางแพงเหมือนกัน เม่ือเกี่ยวขาวไดผลแลวไมมีกําลังและพาหนะพอจะขนไปจากลานนวดขาว หรือไมมียุงฉางสําหรับเก็บขาวไวขาย เม่ือเวลาขาวในตลาดจะข้ึนราคาก็จําเปนตองขายขาวเสียแตเม่ืออยูในลานนั้นเอา จะใหราคาตํ่าสักเทาใดก็จําใจขาย มิฉะนั้นจะไมมีเงินใชหนี้เขาทันตามกําหนดสัญญา ตองเสียเปรียบเพราะมีทุนนอยเชนนี้.....แรงท่ีไดออกไปดวยความเหน็ดเหนื่อยและทรมานกาย อุตสาหตากแดดฝนทนลําบากเปนหนักหนานั้นก็ไมทําใหเกิดเปนผลทรัพยของตัวเองได เทากับออกแรงทําประโยชนใหแกผูอ่ืนฝายเดียวเปนแท ดูเปนนาสมเพชนัก....” ในขณะท่ีประชาชนทุกขยากถึงเพียงนี้รัชกาลท่ี 5 กลับมิไดเหลียวแลเลย จนพระยาสุริยานุวัตรอดีตเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติอดไมไดท่ีจะวิจารณวา “พระเจาแผนดินไมตองทําอะไร เพราะไมมีความกังวลในศึกสงครามก็มีแตจะแสวงหาความสุข แบงปนเอาเงิน ผลประโยชนแผนดินไปใชเปนสวนพระองค...”16 ซํ้ายังวิจารณอีกวา “....รายไดของแผนดินตองเสียไปสําหรับพระมหากษัตริยมากมายดังกลาวแลว รัฐบาลจะเอาเงินท่ีไหนมาใชบํารุงความเจริญของบานเมืองไดตามความปรารถนาของราษฎร ขาดการศึกษา การอนามัย และขาดความ

19

สงเคราะหทุกอยางแกการกสิกรรม อุตสาหกรรม พานิชยกรรม เปนตน ถาทานไมเอาเงินแผนดินไปใชเสียมากมายเชนนั้น ฐานะของพลเมืองคงจะดีกวาทุกวันนี้เปนอันมาก....”17 การที่พระยาสุริยานุวัตรวามานี้เปนความจริงทุกประการ สมัยรัชกาลท่ี 5 นั้นราชสํานักซ่ึงประกอบดวยกษัตริยและเจาจอมหมอมหามหยิบมือเดียวไดรับงบประมาณถึง 1 ใน 7 ของรายจายของรัฐ ในขณะท่ีประชาชนหลายลานตองเสียภาษีอากรเปนรายไดท้ังหมดของแผนดิน แตกลับไดรับการจัดสรรรายจายของรัฐตามโครงการพัฒนาเศรษฐกิจ เชน รถไฟ ถนน เข่ือน และการศึกษาเพียง 1 ใน 6 ของรายจายแผนดินซ่ึงมีจํานวนพอๆกับรายจายสําหรับกษัตริยเพียงพระองคเดียว18

ภายใตภาวะเชนนี้ ชาวไร ชาวนา คนสวนใหญของประเทศถูกศักดินาขูดรีดอยางหนัก ชาวนาภาคกลางตองเสียภาษีตางๆ ดอกเบ้ียและคาเชารวมกันถึง 3 ใน 5 ของผลผลิตท้ังหมด19 ซ่ึงกษัตริยเปนผูท่ีไดรับประโยชนท่ีสุด เพราะเปนผูท่ีไดประโยชนจากภาษีอากรมากท่ีสุด นอกจากนี้ยังเปนเจาท่ีดินใหญท่ีสุดในประเทศซ่ึงขูดรีดเอาคาเชาจากชาวนาของเขาถึง 50,000 ไรเปนอยางนอย สวนชาวนาในภาคอ่ืนนั้น แมไมเชาท่ีดินกันมาก แตก็ทํากินในที่ดินไมอุดมสมบูรณไดผลผลิตพอยังชีพเทานั้น เพราะไมมีชลประทาน โดยเฉพาะในปท่ีมีภัยธรรมชาติ เชน ฝนแลง ชาวนาจะมีขาวไมพอกินจนตองขายลูกเมียและตนเองลงเปนทาส20 การเก็บเกี่ยวท่ีไมไดผลในบางปทําใหคนถึงกับอดตาย เหตุการณท่ีนาเศรานี้สวนมากเกิดข้ึนในภาคเหนือและอีสานซ่ึงดินไมอุดมสมบูรณ21 ชาวนาอีสานตองเรรอนไปยังท่ีตางๆเพ่ือหาอาหาร และบอยคร้ังท่ีตองบริโภคกลอยแทนขาว22 โดยไมไดรับการนําพาจากกษัตริยเลย ในป 2433 และ 2452 ชาวนาท่ีขัดสนถึงกับรวมตัวกันยื่นฎีกา ขอกูเงินหลวงเพ่ือนําไปซ้ืออาหารรับประทาน แตรัชกาลท่ี 5 กลับปฏิเสธ23 ท้ังท่ีรัชกาลท่ี 5 มักจะยอมปลอยเงินกูใหแกพอคาจีน24 เพราะไดดอกเบ้ียคุมเงินท่ีเสียไป นี่แหละคือน้ําใจของผูท่ีเจาขุนมูลนายยกยองวาเปน “ปยมหาราช” แตเดิมนั้นชาวนาไทยยังพออดทนอยูได แตเม่ือเวลาผานไปสภาวะกลับเลวรายลงทุกที เพราะราคาขาวเร่ิมตกตํ่าลง นอกจากนี้การที่รัชกาลท่ี 5 ใชเงินจํานวนมาก บํารุงบําเรอความสุขของตนเองและเจาจอมหมอมหามอันไมกอประโยชนใหแกประเทศเลย ไดทําใหเศรษฐกิจโดยสวนรวมเส่ือมทรามลงเร่ือยๆ ดังจะเห็นขอเท็จจริงไดจากการวิจารณของพระยาวิสุทธ์ิสุริยศักดิ์ หลังจากท่ีรัชกาลท่ี 5 สวรรคตไปแลววา “การคาขายและการเพาะปลูกในเมืองไทยนั้นตกตํ่า ทรุดโทรมมาแตปลายรัชกาลกอนแลว (รัชกาลท่ี 5) ราษฎรไดรับความคับแคน อับจนตางๆ” 1. ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม เร่ืองเดิม หนา 486 2. ม.ล. มานิจ ชุมสาย ประวัติศาสตรญวน-ไทย ในเรื่องเขมร-ลาว (รวบรวมจากเอกสารกระทรวงตางประเทศรัฐบาลฝร่ังเศส) พิมพเปนอนุสรณในงานฌาปนกิจศพนางเจิม ชุมสาย ณ อยุธยา วันที่ 18 เม.ย. 2522 หนา 63-64 3. ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม เร่ืองเดิม หนา 634-635 4. เร่ืองเดิม หนา 634-635 5. ม.จ. จงจิตรถนอม ดิศกุล “คําปรารภ” พระราชนิพนธและพระนิพนธ (เร่ืองเดิม) หนา 76 6. ม.จ. พูนพิสมัย ดิศกุล “ชิงนาง” พระราชนิพนธและพระนิพนธ (เร่ืองเดิม) หนา 89 7. ม.จ. พูนพิสมัย ดิศกุล “ความสนุกในพระบรมมหาราชวัง” พระราชนิพนธและพระนิพนธ (เร่ืองเดิม) หนา 94 8. เร่ืองเดิม หนา 95 9. เร่ืองเดิม หนา 95 10. อุทุมพร พระราชประวัติสมเด็จพระศรีพัชรินทราฯ เลม 6 (คุรุสภา, 2514) หนา 133

20

11. เร่ืองเดิม หนา 134 12. เร่ืองเดิม หนา 141-149 13. เร่ืองเดิม หนา 140-149 14. เร่ืองเดิม หนา 145 15. อุทุมพร เร่ืองเดิม หนา 48-51 16. พระยาสุริยานุวัตร เศรษฐวิทยา เลม 3 (พิมพที่ระลึกงานศพ นาง กุณฑลี วรศะวิน 25 พ.ค. 2519) หนา 2 17. เร่ืองเดิม หนา 2 18. คํานวณจาก Statiscal year book of Kingdom of Siam.1916 19. คํานวณโดย ฉัตรทิพย นาถสุภา และ สุธี ประศาสนเศรฐ “ระบบเศรษฐกิจไทย” 1851-1910 (สรางสรรค, 2524) หนา 151 20. เอกสารในหอจดหมายเหตุแหงชาติ (ตอไปเรียก กจช.) เลขที่ กษ 3.1/12 พระยาวงศานุประพัทธ์ิ ทูล ร.5 วันที่ 18 ส.ค. ร.ศ. 128 21. กจช.เอกสารสมัย ร.5 เลขที่ ม 2.25/3 Mr. Henry M. Jones (of the British Legation) To Prince 1892 กจช.เอกสารรัชกาลที่ 5 เลขที่ ม 2.25/39 กรมดํารงทูลกรมสมมติ อมรพันธ 25 ก.ย. ร.ศ. 122 22. กจช.เอกสารสมัย ร.5 เลขที่ ม 2.25/36 และ ม 2.25/35 การโตตอบของกรมดํารง กรมสมมติ อมรพันธและกรมหมื่นปราจิณกิติบดี ร.ศ.122 และ ร.ศ. 126 23. กจช.เอกสาร ร.5 ก.ย. 3.1/3 ฎีการาษฎร ร.ศ. 109 และเอกสาร ร.5 ก.ย. 3.1/12 เจาพระยาวงศานุประพัทธ์ิ ทูล ร.5 ร.ศ. 128 24. ดู สิริลักษณ ศักดิ์เกรียงไกร ตนกําเนิดชนชั้นนายทุนในประเทศไทย (2398-2453) (สรางสรรค, 2523) หนา 54 25. กจช.เอกสาร รัชกาลที่ 6 หมายเลข บ. 17/11 พระยาวิสุทธ์ิ สุริยศักดิ์ ทูล ร.6 วันที่ 4 มี.ค. ร.ศ. 130

21

รัชกาลท่ี 6 : กษัตริยผูหลงระเรงิอยูกับวรรณกรรมและการละคร เม่ือรัชกาลท่ี 5 สวรรคตและเจาฟาวชิราวุธไดครองราชยสถานการณทางเศรษฐกิจก็มิไดดีข้ึน ขนาดเจาพระยาวงษานุประพัทธ์ิเสนาบดีเกษตรเองก็ยังวิจารณนโยบายของรัฐบาลวายัง “...ไมไดกระจายความม่ังค่ัง เพื่อความสุขสบายของประชาชาติซ่ึงเปนจุดมุงหมายของอารยประชาชาติท้ังปวง....”1

แมวาเจาพระยาวงศานุประพัทธ์ิจะไดนําเอาสภาพชาวนาท่ีประสบกับปญหาดินฟาอากาศวิปริตไปเลาใหรัชกาลท่ี 6 ฟงเม่ือตนรัชกาลวา ในเวลาท่ีดินฟาวิปริตนั้นพืชพรรณธัญญาหารจะเสียหายเปนสวนใหญ เพราะรัฐศักดินาแทบจะไมไดพัฒนาชลประทานของประเทศเลย ส่ิงนั้นทําใหผูคนซ่ึงอดอยาก “ตางก็พากันออกไปเท่ียวหาขาวมาเล้ียงกัน....” บางคนถึงกับอดขาวตายเพราะความหิวโหย โดยเฉพาะเด็กตัวดําๆท่ีมีรางกายเปราะบาง และคนชราซ่ึงทํางานเกณฑ และชําระภาษีอากรเพื่อบํารุงบําเรอความสุขของพวกศักดินามาตลอดชีวิต แตรัชกาลท่ี 6 ไมนําพารายงานดังกลาว กลับใชจายเงินฟุมเฟอยมากข้ึนเร่ือยๆในเร่ืองโขนละคร โดยไมยอมเจียดเงินไปพัฒนาประเทศชาติเลย งบประมาณสวนท่ีประชาชนไดรับประโยชนยังคงมีนอยนิดเดียวไมผิดกับในสมัยรัชกาลท่ี 53 พระองคใชจายเงินสุรุยสุรายจนมีหนี้สินหลายลานบาท ท้ังท่ีกษัตริยเพียงคนเดียวไดรับงบประมาณมากกวางบสรางเข่ือนใหประชาชนไมรูกี่เทาตัวซ่ึงสถานทูตอังกฤษบันทึกวา หนี้สวนหนึ่งเกิดจากการซ้ือเพชรพลอย อัญมณีแจกจายขาราชบริพารคนโปรด4 กษัตริยบีบบังคับใหกระทรวงพระคลังมหาสมบัติจายเงินแผนดินอันเปนภาษีอากรของประชาชนใชหนี้ใหแกตน นอกเหนือจากงบประมาณสําหรับกษัตริยถึง 3 บาท5 บทความอางงานของ Anderson ท่ีกลาววา “ระบบใหมนี้ (ระบบการสืบราชสันตติวงศ) นําคนรักรวมเพศท่ีไมไดเร่ืองคนหน่ึงข้ึนสูราชบัลลังกในป 2453” หรืออางงานของ Greene วา รัชกาลท่ี 6 นั้น “ทรงโปรดใหมีผูแวดลอมเปนชาย” บทความตอนหน่ึงพูดถึงเจาพระยารามราฆพ “คนท่ีพระเจาแผนดินทรงไววางพระทัยและเปนพระสหายคูใจท่ีซ่ือสัตย” จากการเปนคนโปรดของพระเจาแผนดินนั้นพระยารามไดรับพระราชทานตําแหนงเจาพระยาอันเปนตําแหนงสูงสุดทางราชการต้ังแตป 2464 ในขณะท่ีมีอายุเพียง 31 ป เจาพระยารามราฆพนั้นตอมาไดรับแตงต้ังเปนประธานสมาคมฟุตบอลแหงประเทศไทย บทความกลาวไวตอนหนึ่งวา “รัชกาลท่ี 6 ทรงกระทําทุกอยางเพ่ือใหแนใจวาทีมมหาดเล็กคนโปรดและพระสหายคูใจตลอดกาลคือ เจาพระยารามราฆพจะตองชนะเสมอ” คนโปรดอีกคนหน่ึงท่ีบทความพูดถึงคือ พระยานรรัตนราชมานิตย ซ่ึงไดตําแหนงพระยาเม่ือมีอายุเพียง 24 ป รัชกาลท่ี 6 ไดทรงสังเกตเห็นพระยานรรัตนราชมานิตยในคราวเม่ือมีการสวนสนามเสือปา ขณะท่ีพระยานรรัตน ราชมานิตยยังคงเปนนักเรียนในโรงเรียนมหาดเล็ก บทความอาง กมลา ติยะวณิช ท่ีไดบรรยายไววา “ดวยรูปรางหนาตาท่ีหลอเหลา และมีกิริยามารยาทดีทําใหรัชกาลท่ี 6 ทรงสนพระทัย หลังจบจากโรงเรียนมหาดเล็กแลวก็ไดเขารับราชการเปนมหาดเล็กของพระเจาอยูหัว และตอมาก็ไดเปนคนสนิทของพระองค” ตามท่ีบทความอาง ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ ปราโมช เคยบรรยายถึงลักษณะท่ีพระยานรรัตนราชมานิตยปะและซอมกางเกงแพรจีนของพระเจาอยูหัวดวยอาการราวกับภรรยาบนถึงสามีหัวดื้อของเธอม่ีแมจะสามารถซ้ือกางเกงตัวใหมไดแตก็ไมยอมทิ้งกางเกงตัวเกาท่ีโปรดปราน ในบรรดามหาดเล็กคนโปรดของรัชกาลท่ี 6 คือ เจาพระยารามราฆพและเจาคุณอนิรุทธ์ิเทวานองชายนั้นเปนผูไดประโยชนมากท่ีสุด คนพี่ไดบานไทยคูฟาคือ ทําเนียบรัฐบาลเปนของขวัญ สวนเจาคุณอนิรุทธ์ิเทวาไดบาน

22

พิษณุโลก และขาราชบริพารคนโปรดอีกคนหนึ่งไดบานมนังคสิลา คฤหาสนยักษท้ัง 3 หลังซ่ึงมีบานไทยคูฟาใหญท่ีสุดที่รัชกาลท่ี 6 สรางข้ึน เพื่อมอบใหเปนกรรมสิทธ์ิแกคนโปรดนี้มีราคาแพงมหาศาล ถาปจจุบันนี้ใชเงินเพียง 10-20 ลานบาทก็สรางไมได เพราะเพียงบานพิษณุโลกหลังเดียวท่ีรัฐบาล จอมพล ป. บังคับซ้ือจากเจาคุณอนิรุทธ์ิเทวาในราคาถูกนั้น รัฐบาลปจจุบันจะซอมแซมสําหรับใชเปนท่ีอาศัยของนายกรัฐมนตรีก็ตั้งงบประมาณนับสิบลานบาททีเดียว ในรัชกาลนี้ความสัมพันธระหวางพวกเจากับรัชกาลท่ี 6 อยูในภาวะมึนชาอยางยิ่ง เพราะพวกเจาเห็นวาพระองคไดผลประโยชนเทาไรก็ประเคนใหมหาดเล็กคนโปรดหมด ไมแบงปนใหญาติพี่นองเลย พระองคไมยกยองพวกตนเทาท่ีควร พระองคเองก็ไมเคารพพวกพ่ีนอง ในขณะท่ีพระองครวมโตะกับพระยารามราฆพและพระยาอนิรุทธ์ิเทวาเปนประจํา กลับไมเคยกินขาวรวมกับเจาฟากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถซ่ึงเปนนองชายรวมสายโลหิตอยางเปนกันเองตลอดเวลานานนับ 10 ป6 สวนพี่นองคนอ่ืนๆก็ยิ่งหางเหินมาก ขนาดนองชายอีกคนหนึ่งคือกรมหลวงนครสวรรควรพินิตจะไดเฝาทีไรก็ตองคอยคราวละต้ัง 3-4 ชั่วโมง บางคราวถึงกับตองคอยเกอก็มี7 ในการฝกเสือปานั้นพวกเจาถูกลบหลูอยางหนัก มหาดเล็กท่ีใกลชิด เชน นาย จายง (ตอมาเปนเจาพระยารามราฆพ) ไดรับตําแหนงนายกองโท และเพียง 2 เดือนตอมาก็เล่ือนเปนถึงนายกองเอก8 ท้ังท่ีพระราชวงศช้ันผูใหญท่ีเรียนทหารจากตางประเทศ เชน จอมพลเจาฟากรมพระภาณีพันธุ วงษวรเดช (อาของรัชกาลท่ี 6) พล.ร.อ. กรมขุนนครสวรรควรพินิต (นองชายของรัชกาลท่ี 6) พล.อ. กรมหม่ืนนครไชยศรีสุรากช (พี่ชายของรัชกาลท่ี 6) และกรมหลวงพิษณุโลก (นองชายของรัชกาลท่ี 6) เปนแคนายกองตรีท้ัง 4 คน9 ความที่ริษยามหาดเล็กคนโปรดของรัชกาลท่ี 6 อยางรุนแรง และความท่ีโมโหพี่ชายรวมสายเลือดจนอดทนตอไปไมได ทําใหเจาฟาจักรพงษภูวนาถเสนาธิการทหารบกไมยอมใหทหารไปฝกเสือปาในเวลาราชการเลย10 สวนเจาฟาประชาธิปกศักดิเดช (นองชายของรัชกาลท่ี 6) ก็ไมพอใจพี่ชาย และเขียนจดหมายถึง ดร. ฟรานซิส บีแซร เลาวา “พระเจาแผนดินกลายเปนผูท่ีตกอยูใตอิทธิพลของขาราชบริพารคนโปรด ขาราชการทุกคนถูกเพงเล็งมากบาง นอยบาง ในดานฉอราษฎรบังหลวงหรือเลนพรรคเลนพวก ......... พระราชสํานักของพระองคเปนท่ีเกลียดชังอยางรุนแรง และในตอนปลายรัชกาลก็ถูกลอเลียนเยาะเยย....”11

การที่พวกเจาไมพอใจรัชกาลท่ี 6 เพราะเร่ืองผลประโยชน ทําใหไมมีใครรูสึกเดือดรอนแทนพระองคในเวลาท่ีเกิดกบฏของพวกทหารใน ร.ศ. 130 จนกระท่ังพระองครูซ้ึงถึงเร่ืองดังกลาวจนอดคิดไมไดวา ตอกรณีนี้ผูอ่ืนตางก็รองอยูในใจวา “ไมใชกงการอะไรของขา...”12 เอกสารของสถานทูตอังกฤษเปดโปงวา ท่ีพวกราชวงศไมพอใจมากก็คือ การที่พวกขุนนางของรัชกาลท่ี 6 กล่ันแกลงพวกตน เชน เจาพระยายมราชคนโปรดของพระองคพยายามบีบพระองคเจาศุภโยคเกษมใหพนจากตําแหนงเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ โดยออกคําส่ังลับไมใหเจาหนาท่ีฝายตนเก็บภาษีเพื่อฟองพระองควา กระทรวงพระคลังมหาสมบัติไมสามารถเก็บภาษีไดทั้งท่ีมีเงินอยูในประเทศมาก13

ในบรรดาพวกเจาเหลานี้ตางก็รวมตัวกันตอตานรัชกาลท่ี 6 อยางจริงจัง โดยมีกรมพระจันทบุรีนฤนาทเปนผูนํา สวนเจานายคนอ่ืนก็มี พระเจาพ่ียาเธอกรมพระกําแพงเพชร, พระองคเจาศุภโยคเกษม และเจาฟากรมพระนครสวรรควรพินิต14 ในท่ีสุดก็มีขาวลือตลอดรัชกาลนี้วาจะมีรัฐประหารโดยพวกเจา เชน เม่ือตนป ร.ศ. 130 มีขาวลือวากรมหม่ืนชุมพรเขตอุดมศักดิ์จะรัฐประหาร เชิญเจาฟากรมหลวงนครสวรรคเปนกษัตริย15 ซ่ึงส่ิงนี้ท่ีจริงแลวก็

23

คือปฏิกิริยาท่ีพวกเจามีตอรัชกาลท่ี 6 อยางนอยท่ีสุดก็เปนการปลอยขาวออกมาบีบบังคับพระองควา ถาเอ็งยังดื้อร้ัน ขาก็จะจัดการละนะหรืออะไรทํานองนั้น โชคดีท่ีรัชกาลท่ี 6 ไมถูกพวกเจาถอดจากราชบัลลังก เพราะสวรรคตไปเสียกอน 1. กจช. เอกสาร ร.6 แฟมกระทรวงเกษตร เลขที่ กษ 1/4 เจาพระยาวงษานุประพัทธ์ิ 17 ธ.ค. 2453 2. เร่ืองเดิม 3. ดูรายละเอียดใน พรเพ็ญ ฮันตระกูล การใชจายเงินแผนดินในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาฯ วิทยานิพนธอักษรศาสตรมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณฯ, 2517 4. เร่ืองเดิม 5. เร่ืองเดิม 6. พระองคเจาจุลจักรพงษ เจาชีวิต หนา 580-581 7. ม.จ. สมประสงค บริพัตร บันทึกความทรงจําบางเรื่อง (อางแลว) หนา 19 8. กจช. ร.6 บ 11/10 ทะเบียนธงเสือปา 22 ก.ค. 30 พ.ค. 2454 9. แถมสุข นุมนนท ยังเติรกรุนแรก กบถ ร.ศ. 130 (เรืองศิลป 2423) หนา 149 10. เร่ืองเดิม หนา 148 11. กจช. เอกสาร ร.7 สบ. 2.87/32 เลม 3 บันทึกเร่ืองการปกครอง (23 ก.ค.-1 ส.ค. 2469) พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว ถึง ดร. ฟรานซิส บีแซร 12. กจช. เอกสาร ร.6 จดหมาย ร.6 ถึงเจาพระยายมราช 4 มิ.ย. ร.ศ. 131 13. Greg to Sir Austin Chamberlain, May, 27th 1925 14. Greg to Sir Austin Chamberlain, Annual Report,1925 Feb 10th1926 FO.371/117 19F1122/1122/40 และ Greg to Sir Austin Chamberlain May 27th1925 Fo371/10972 F2745/72/40 15. บันทึกความทรงจําบางเรื่องของหมอมเจาหญิงประสงคสม บริพัตร (โรงพิมพทาพระจันทร, 2499) หนา 17-18                       

24

รัชกาลท่ี 7 : กษัตริยผูไมอาจรัง้ประชาธิปไตย กอนหนารัชกาลท่ี 7 นั้น รัชกาลท่ี 5 และรัชกาลที่ 6 ทรงตอตานประชาธิปไตยมาก รัชกาลท่ี 5 หาวาพวกท่ีสนับสนุนระบบรัฐสภานั้น “พูดไปโดยรู งูๆ ปลาๆ.......”1 เพราะฝนเฟองไปวา ตนเองซ่ึงเปนกษัตริย “.....จะทรงประพฤติการณอันใดก็ตองเปนไปตามทางท่ีสมควรและยุติธรรม”2 และหลงวาถึงจะมี ส.ส. คนก็คงเช่ือกษัตริยมากกวา ส.ส.3 สวนรัชกาลท่ี 6 ก็แสดงความเห็นไวในหนังสือเร่ือง “ฉวยอํานาจ” วาการปกครองแบบเกาสมบูรณท่ีสุด เพราะวา “มีราชาเปนสงาแหงแควน” และพยายามตอตานระบบประชาธิปไตยอยางรุนแรง ประดุจผูท่ีปดหูปดตาตนเอง โดยดึงเอาระบบประชาธิปไตยไปพัวพันกับความจลาจลวุนวาย ดังจะเห็นไดจากบทความเร่ือง “ความกระจัดกระจายแหงเมืองจีน” และ “การจลาจลในรัสเซีย” ซ่ึงพระองคแปลมาจากภาษาอังกฤษ เพื่อปกปองสถานภาพท่ีไดเปรียบของตนไว ความคิดท่ีลาหลังของกษัตริยท้ังสองขัดขวางความกาวหนาของประเทศชาติจึงถูกผูท่ีรักชาติตอตานตลอดมา ซ่ึงจากบันทึกของรัชกาลท่ี 7 ไดช้ีวาต้ังแตปลายรัชกาลของรัชกาลท่ี 5 แลวท่ีมีผูวิพากษวิจารณกษัตริยในแงลบมากข้ึน4 บันทึกนั้นมีสาระตรงกับความคิดของเจาฟากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถท่ีวา “นับแตปลายรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเจาหลวงเปนตนมา ความเช่ือม่ันในพระบรมราโชบาย......ดูเบาบางลง เกิดมีความเห็นวา ทําอยางนั้นจะดีกวา ทําอยางนี้จะดีกวา ทําอยางนั้นเปนการเดือดรอนแกราษฎร....”5

ลําดับเหตุการณการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 กุมภาพันธ 2469 : คณะราษฎรไดถูกจัดต้ัง และประชุมคร้ังแรกท่ีหอพัก Rue Du Somerard กรุงปารีส ประเทศฝร่ังเศส ผูเขารวมประชุมมี 7 คนคือ ร.ท. ประยูร ภมรมนตรี (นายทหารกองหนุน อดีตผูบังคับหมวดทหารมหาดเล็กรักษาพระองครัชกาลท่ี 6), ร.ท. แปลก ขีตตะสังคะ (นักศึกษาในโรงเรียนนายทหารปนใหญฝร่ังเศส), ร.ต. ทัศนัย มิตรภักดี (นักศึกษาในโรงเรียนนายทหารมาฝร่ังเศส), นาย ตั้ว ลพานุกรม (นักศึกษาวิทยาศาสตรในสวิตเซอรแลนด), หลวงสิริราชไมตรี (ผูชวยสถานทูตสยามประจํากรุงปารีส), นาย แนบ พหลโยธิน (เนติบัณฑิตอังกฤษ) และนาย ปรีดี พนมยงค (ดุษฎีบัณฑิตกฎหมายฝายนิติศาสตร ฝร่ังเศส) โดยลงมติให นาย ปรีดี เปนประธาน และหัวหนาคณะราษฎร 12 มิถุนายน 2475 : คณะราษฎรไดวางแผนการที่บาน ร.ท. ประยูร ภมรมนตรี เพื่อจะดําเนินการควบคุมสมเด็จเจาฟากรมพระนครสวรรควรพินิต (ผูสําเร็จราชการรักษาพระนคร) 16 มิถุนายน 2475 : คณะราษฎรไดมีการประชุมเตรียมการหลายคร้ัง รวมถึงไดมีการลมเลิกแผนการบางแผนการ เชน การเขายึดอํานาจในวันพระราชพิธีถือน้ําพิพัฒนสัตยา เนื่องจากมีความเส่ียงสูง จนกระท่ังสุดทายไดขอสรุปวาจะดําเนินการในเชาวันศุกรท่ี 24 มิถุนายน 2475 ซ่ึงเปนชวงที่รัชกาลท่ี 7 ประทับท่ีวังไกลกังวล ทําใหเหลือขาราชการเพียงไมกี่คนอยูในกรุงเทพ

25

หลังจากนั้นยังไดมีการประชุมกําหนดแผนการเพ่ิมเติมอีกท่ีบานพระยาทรงสุรเดช โดยมีการวางแผนวาจะดําเนินการอยางไร และมีการแบงงานใหแตละกลุม แบงออกเปน 4 หนวยดวยกันคือ หนวยท่ี 1 ทําหนาท่ีทําลายการส่ือสารและการคมนาคมท่ีสําคัญ เชน โทรศัพท โทรเลข ดําเนินการโดยท้ังฝายทหารบกและพลเรือน ทหารบกจะทําการตัดสายโทรศัพทของทหาร สวนโทรศัพทกลางท่ีวัดเลียบมี นาย ควง อภัยวงศ, นาย ประจวบ บุนนาค, นาย วิลาศ โอสถานนท ดําเนินการ โดยมีทหารเรือทําหนาท่ีอารักขา สวนสายโทรศัพทและสายโทรเลขตามทางรถไฟและกรมไปรษณียเปนหนาท่ีของ หลวงสุนทรเทพหัสดิน, ม.ล. อุดม สนิทวงศ, ม.ล. กรี เดชาติวงศ เปนตน ซ่ึงหนวยนี้ยังรับผิดชอบคอยกันมิใหรถไฟจากตางจังหวัดแลนเขามาดวย โดยเร่ิมงานต้ังแตเวลา 06.00 น. หนวยท่ี 2 เปนหนวยเฝาคุม โดยมากเปนฝายพลเรือนผสมกับทหาร ทําหนาท่ีควบคุมตัวเจานายและบุคคลสําคัญตางๆ เชน สมเด็จเจาฟากรมพระนครสวรรควรพินิต จากวังสวนผักกาดมายังพระท่ีนั่งอนันตสมาคม พระประยุทธอริยั่น จากกรมทหารบางซื่อ เปนตน นอกจากนี้ยังมีการวางแผนใหเตรียมรถยนตสําหรับลากปนใหญมาตั้งเตรียมพรอมไว โดยทําทีทาเปนตรวจตรารถยนตอีกดวย โดยหนวยนี้ดําเนินงานโดย นาย ทวี บุณยเกตุ, นาย จรูญ สืบแสง, นาย ตั้ว ลพานุกรม, หลวงอํานวยสงคราม เปนตน โดยฝายนี้เร่ิมงานต้ังแตเวลา 01.00 น. หนวยท่ี 3 เปนหนวยปฏิบัติการเคลื่อนยายกําลังซ่ึงทําหนาท่ีประสานท้ังฝายทหารบกและทหารเรือ เชน ทหารเรือจะติดไฟเรือรบ และเรือยามฝง ออกเตรียมปฏิบัติการณตามลําน้ําไดทันที หนวยท่ี 4 เปนฝาย “มันสมอง” มี นาย ปรีดี พนมยงค เปนหัวหนา ทําหนาท่ีรางคําแถลงการณ รางรัฐธรรมนูญ และหลักกฎหมายปกครองประเทศตางๆ รวมท้ังการเจรจากับตางประเทศเพ่ือทําความเขาใจภายหลังการปฏิบัติการสําเร็จแลว แมวาทางคณะราษฎรจะพยายามท่ีทําลายหลักฐานตางๆแลวแตก็ยังมีขาวเล็ดรอดไปยังทางตํารวจซ่ึงไดออกหมายจับกลุมผูกอการ 4 คน คือ หลวงประดิษฐมนูธรรม, พ.ต. หลวงพิบูลสงคราม, ร.ท. ประยูร ภมรมนตรี และ นาย ตั้ว ลพานุกรม อยางไรก็ตามเม่ือนําเขาแจงแกสมเด็จเจาฟากรมพระนครสวรรควรพินิตก็ถูกระงับเร่ืองไวกอน เนื่องจากไมทรงเห็นวานาจะเปนอันตราย และใหทําการสืบสวนใหชัดเจนกอน 24 มิถุนายน 2475 : คณะราษฎรไดใชกลลวงนําทหารบกและทหารเรือมารวมตัวกันบริเวณรอบพระท่ีนั่งอนันตสมาคมประมาณ 2,000 คน ตั้งแตเวลา 5.00 น. โดยอางวาเปนการสวนสนาม จากน้ันนายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนาไดอานประกาศคณะราษฎร ฉบับท่ี 1 ณ บริเวณลานพระบรมรูปทรงมาเสมือนประกาศยึดอํานาจการปกครอง กอนจะนํากําลังแยกยายไปปฏิบัติการตอไป คณะราษฎรประกาศเปล่ียนแปลงการปกครองของประเทศไทยจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยไปเปนระบอบประชาธิปไตย ในการปฏิบัติการมีพระยาพหลพลพยุหเสนาเปนหัวหนาคณะราษฎร 27 มิถุนายน 2475 : รัชกาลท่ี 7 ทรงลงพระปรมาภิไธยในธรรมนูญการปกครองประเทศ โดยทรงเพ่ิมคําวา “ช่ัวคราว” ตอทายธรรมนูญการปกครองฯ (ผูรางคือ นาย ปรีดี พนมยงค) 28 มิถุนายน 2475 : สภาผูแทนราษฎรสมัยแรกตามธรรมนูญการปกครองฯ ช่ัวคราว มีจํานวน 70 คน โดยแตงต้ังจากคณะราษฎร 31 คน และจากขาราชการช้ันผูใหญในระบอบเดิม 39 คน ทําการเลือกพระยามโนปกรณนิติธาดา

26

เปนประธานกรรมการราษฎร (นายกรัฐมนตรี) คนแรกของประเทศไทย และ นาย ปรีดี เปนเลขาธิการสภาผูแทนราษฎรคนแรกของสภาผูแทนราษฎร 25 สิงหาคม 2475 : คณะราษฎรโดยพระยานิติศาสตรไพศาล (นาย วัน จามรมาน) จดทะเบียนจัดต้ัง “สมาคมคณะราษฎร” ซ่ึงเปนสมาคมท่ีอาจถือไดวาเปนพรรคการเมืองแรกของไทย (ในสมัยนั้นยังไมมีบัญญัติคําวา “พรรคการเมือง”) 10 ธันวาคม 2475 : รัฐธรรมนูญฉบับถาวร ผานการเห็นชอบของสภาผูแทนราษฎร และไดรับพระราชทานจากรัชกาลท่ี 7 และไดมีพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ แตงต้ังผูบริหารชุดใหมในนามใหมคือ นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีจํานวน 20 นาย (โดยไมไดใชช่ือตําแหนงวา ประธานคณะกรรมการราษฎร และ กรรมการราษฎร อีกตอไป) คณะบริหารชุดใหมมีพระยามโนปกรณนิติธาดาเปนนายกรัฐมนตรี และมีรัฐมนตรีประจํากระทรวง 7 กระทรวง และรัฐมนตรีลอยอีก 13 คน 15 มีนาคม 2475 : นาย ปรีดี เสนอ “เคาโครงรางเศรษฐกิจ” หรือท่ีเรียกกันวา “สมุดปกเหลือง” เพื่อใหพิจารณาใชเปนหลักสําหรับนโยบายเศรษฐกิจของประเทศ สําหรับรัชกาลท่ี 7 นั้น มีความทันสมัยกวาพี่ชายและพอคือ เห็นวา “.....ฐานะของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเปนส่ิงท่ีตกอยูในสภาวะลําบาก ความเคลื่อนไหวทางความคิดในประเทศ แสดงใหเห็นอยางชัดเจนวา ระยะเวลาของระบบเอกาธิปไตยเหลือนอยเต็มที....”6 แตถึงพระองคจะรูเชนนี้และมีโอกาสเปนกษัตริยอยูหลายปก็มิไดผลักดันใหมีการเปล่ียนแปลงใดๆใหเกิดข้ึนในเวลาอันสมควร จนทําใหสถานการณท้ังทางเศรษฐกิจ การเมืองเลวรายลงทุกที แมหนังสือพิมพ เชน นครสาร, บางกอกการเมือง, ปากกาไทย, สยามรีวิว, ศรีกรุง และไทยหนุม จะเรียกรองใหมีการแกไขปญหาประชาธิปไตยและเศรษฐกิจ นสพ.ไทยหนุม ฉบับเดือน กรกฎาคม 2470 ถึงกับเสียดสีพวกศักดินาวา “....อยาวาแตราษฎรท่ีไมไดรับการศึกษาจะเปนพลเมืองท่ีถวงความเจริญของประเทศเลย ถึงพระเจาแผนดินท่ีมีชีวิตไมเต็มความก็เปนภัยกับประเทศเหมือนกัน.....” แตพวกเจาก็ยังแสดงทีทาวาเปนพระอิฐพระปูน ส่ิงนี้ทําใหเกิดกรณีการเปล่ียนแปลงในป 2475 อันเปนฝนรายของพวกศักดินา พวกอนุรักษนิยมท่ีจะตองจดจําไปตลอดชีวิต และก็เพราะเหตุการณนี้เองท่ีทําใหรัชกาลท่ี 7 ตองสละราชสมบัติ 1. พระจุลจอมเกลา “พระบรมราชาธิบายวาดวยความสามัคคี” หนังสืออานประกอบคําบรรยายวิชาพื้นฐานอารยธรรมไทย (เร่ืองเดิม) หนา 240 2. พระจุลจอมเกลา “พระราชดํารัสลงในพระบรมราชาธิบายแกไขการปกครอง” หนังสืออานประกอบคําบรรยายฯ ( เร่ืองเดิม) หนา 235 3. เร่ืองเดิม หนา 235 4. กจช.เอกสาร ร.7 สบ. 2.47/32 เลม 3 บันทึกเร่ืองการปกครอง (23 ก.ค.-1 ส.ค. 2469) พระราชหัตถเลขา ร.7 ถึง ดร. ฟรานซิส บีแซร 5. กจช.เอกสารสมัย ร.6 หมายเลข ก 1/2 ลายพระหัตถเลขา เจาฟากรมหลวงพิษณุโลกฯ ทูล ร.6 ป 2454 6. กจช. เอกสาร ร.7 สบ. 2.47/32 เลม 3 บันทึกเร่ืองการปกครอง (23 ก.ค.-1 ส.ค. 2469) จดหมาย ร.7 ถึง ดร. ฟรานซิส บีแซร ผูสนใจสามารถศึกษาเพิ่มเติมจากหนังสือเกี่ยวกับประวัติงานของ เทียนวรรณ ก.ร.กุหลาบ เชน ฟนอดีต ของ แถมสุข นุมนนท

27

รัชกาลท่ี 8 : กษัตริยหนุมผูเปนเหยื่อของความทะเยอทะยาน ความขัดแยงของพวกศักดินาปจจุบันเร่ิมข้ึนเม่ือรัชกาลท่ี 7 สละราชสมบัติ เนื่องจากรัชกาลท่ี 7 ไมมีพระอนุชา ไมมีพระโอรสและธิดาตามกฎมณเฑียรบาลการสืบราชสันตติวงศ จะตองกระทําโดยการสืบเช้ือพระวงศจากวงในสุดออกมา ซ่ึงทานแรกคือ “พระองคเจาจุลจักรพงษ” แตเนื่องจากทานมีแมเปนชาวรัสเซีย มีพระชายาเปนชาวอังกฤษ เปนการผิดกฎมณเฑียรบาลจึงไมสามารถข้ึนมาเปนกษัตริยได องคถัดมาคือ “พระองคเจาวรนนทธวัส” แตเนื่องจากมีพระชายาเปนชาวตะวันตกจึงไมไดรับเลือกอีกเชนกัน ตําแหนงจึงตกมาอยูกับพระองคเจาอานันทมหิดลในท่ีสุด อันท่ีจริงพระองคเจาอานันทมหิดลและพระองคเจาภูมิพล มีพอคือกรมหลวงสงขลานครินทรกับ น.ส. สังวาลย ตะละภัฏ ซ่ึงเปนหญิงสามัญชน ลูกพอคาจีนขายกวยเตี๋ยวอยูแถวทาชาง (ท่ีเขียนเชนนี้มิไดมีเจตนาลบหลูคนจีนหรืออาชีพชาวบาน เพียงแตช้ีใหเห็นวาแทจริงพวกเขาก็เปนคนสามัญชนท่ัวๆไปอยางเราทาน) ลูกท่ีเกิดมาจึงมีศักดิ์เปนเพียงหมอมเจาเทานั้น แตเนื่องจากกรมหลวงสงขลานครินทรเปนบิดาทางการแพทย สรางคุณงามความดีไวมาก รัชกาลท่ี 7 จึงโปรดเกลาฯใหลูกของกรมหลวงสงขลาเล่ือนฐานันดรศักดิ์เปนพระองคเจา เพื่อตอบแทนท่ีกรมหลวงสงขลานครินทรตองส้ินพระชนมในวัยหนุมฉกรรจในการบุกเบิกการแพทยไทย เม่ือคร้ังท่ีพระองคเจาอานันทมหิดลเปนกษัตริย พระองคมีพระชนมายุเพียง 9 พรรษาเทานั้นและกําลังศึกษาอยูท่ีสวิสเซอรแลนด รัชกาลท่ี 8 เม่ือทรงพระเจริญวัยข้ึนไดรับอิทธิพลจากตะวันตกมามาก โดยเฉพาะความรูทางดานการปกครอง ถึงแมพระองคจะไดช่ือวามีเช้ือสายกษัตริย แตก็มีพระราชประสงคใหประชาชนอยูดีกินดี มีการปกครองตนเอง อีกท้ังไดรับอิทธิพลจากการสละราชบัลลังกของรัชกาลท่ี 7 จึงมีพระราชดําริท่ีจะสละราชสมบัติและเลิกลมระบบกษัตริย เพราะเห็นวายุคนี้การเปนกษัตริยนั้น เปนการเอาเปรียบประชาชน และผูปกครองประเทศควรมาจากการเลือกตั้ง โดยพระองคจะลงเลนการเมืองในระบอบประชาธิปไตยดวยตนเอง เร่ืองนี้ทําใหพระชนนีไมพอพระทัยมากจึงขัดแยงกันข้ึน เหตุการณท่ีสําคัญอีกประการหนึ่งคือ รัชกาลท่ี 8 ทรงเห็นดวยกับความคิดในการปรับปรุงประเทศของ นาย ปรีดี พนมยงค ซ่ึงเคยเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองคอยูระยะหนึ่ง โดยเฉพาะเคาโครงเศรษฐกิจของชาติท่ีมีเนื้อหาการจัดระบบสหกรณ และการปฏิรูปท่ีดินอยางขนานใหญท่ัวประเทศ และเร่ืองนี้กระทบกระเทือนผลประโยชนของพวกศักดินาอยางรุนแรง เพราะพวกศักดินาเปนเจาของท่ีดินสวนใหญของประเทศไทย พวกศักดินาจึงใสรายหาวา นาย ปรีดี เปนคอมมิวนิสต เนื่องจากพระองคทรงเปนกษัตริยหนุมท่ีเลือดรักชาติแรงกลาและเห็นใจประชาชนเปนพื้นจึงทรงออกนั่งตุลาการดวยตนเอง ท้ังยังออกเยี่ยมประชาชนอยูเนืองๆ เชน คนจีนท่ีสําเพ็ง ซ่ึงปรากฏวาชาวจีนถวายความนับถือและจงรักภักดีมาก การออกเยี่ยมตามที่ตางๆทําใหพระองคไดสัมผัสกับชีวิตความเปนอยูของประชาชนอยางแทจริง ทําใหความคิดของพระองคยิ่งขัดแยงกับพวกศักดินามากข้ึนเปนลําดับ หมอม สังวาลย อดีตนางพยาบาลท่ีปรนนิบัติกรมหลวงสงขลานครินทรจนไดแตงงานกัน มีความหลงใหลในเกียรติยศช่ือเสียงของตน นึกไมถึงวาจะไดเปน “สมเด็จพระบรมราชชนนี” ซ่ึงหมายถึงแมของกษัตริย ประมุขสูงสุดของประเทศ นางจึงขัดแยงมากและยอมไมไดท่ีรัชกาลท่ี 8 จะลมลางสถาบันพระมหากษัตริย อันหมายถึงเกียรติยศช่ือเสียงและผลประโยชนจํานวนมหาศาลท่ีจะดลบันดาลความสุขสบายแกตนเองและวงศตระกูลไปตลอดชาติตอง

28

อันตรธานในพริบตา นอกจากนี้ยังมีความขัดแยงอ่ืนๆระหวางแมลูกคูนี้อีกกลาวคือกรมหลวงสงขลานครินทรไดส้ินพระชนมไปขณะท่ีสมเด็จพระบรมราชชนนียังสาวอยู นางจึงดําริจะแตงงานใหม แตทวารัชกาลท่ี 8 ไมเห็นดวย อยางไรก็ตามดวยความตองการทางเพศอันเปนปกติของรางกายในวัยสาว นางจึงไดมีสัมพันธสวาทกับฝร่ังชาติกรีกนายหนึ่งอยางลึกซ้ึง และเม่ือรัชกาลท่ี 8 ทรงทราบเขาก็เกิดการถกเถียงอยางหนักในเร่ืองนี้ซ่ึงเปนท่ีรูกันในหมูคนไทยท่ีใกลชิดในเมืองโลซาน เร่ืองนี้ทําให นาง สังวาลย ไมพอใจมาก โดยธรรมชาติของมนุษย เม่ือลูกคนใดคนหนึ่งเกิดความขัดแยงกับพอหรือแมก็จะมีลูกอีกคนหนึ่งเกิดความไมพอใจกับลูกท่ีขัดแยงนี้ นี่ก็เชนเดียวกันภูมิพลไดเขาขางแมและไมพอใจพี่ชายหาวา รัชกาลท่ี 8 เปนลูกอกตัญูประกอบกับตนเองมีปมดอยทางรางกายและอยูในวัยรุนดวยจึงมีความคิดละอารมณวูวาม ขาดความยั้งคิด ตองการเดนดังมีหนามีตาอยางพี่ชายของตนบาง อีกท้ังไดแรงยุจากแมในเร่ืองท่ีขัดแยงกับรัชกาลท่ี 8 ภูมิพลซ่ึงเดิมเปนเด็กท่ีอยูในโอวาท ข้ีประจบ หัวออน ก็กลับกลายเปนผูท่ีมีอารมณวูวาม รุนแรงในบางคร้ังกับคนท่ีตนไมพอใจ โดยปกติวิสัยของรัชกาลท่ี 8 ชอบสะสมปนมาก และมีปนของรัชกาลท่ี 8 อยูกระบอกหน่ึงซ่ึงไกปนออนมาก ขณะเดียวกับภูมิพลชอบเอาปนของรัชกาลท่ี 8 มาเลน เชน ไปจี้คนนั้นคนนี้ บางคร้ังเอาปนมาจอรัชกาลท่ี 8 ทําทายิงเลนๆ จนผูคนในวังเห็นเปนเร่ืองปกติไปเสียแลว แตแลวส่ิงท่ีไมมีใครคาดฝนก็ไดเกิดขึ้น เม่ือเวลา 9.30 น. ของวันท่ี 9 มิถุนายน 2489 เสียงปนดังข้ึน 1 นัด จากหองบรรทม ช้ันบนของพระท่ีนั่งบรมพิมาน ตอจากนั้นอีกไมกี่นาที นาย ชิต ยามมหาดเล็ก วิ่งหนาต่ืนไปทูลพระราชชนนีวา “ในหลวงทรงยิงพระองค” การส้ินพระชนมของรัชกาลท่ี 8 นั้น ศาลอาญา, ศาลอุทธรณและศาลฎีกา สรุปตรงกันวา เกิดโดยการลอบปลงพระชนม มิใชการปลงพระชนมเอง เพราะวาแผลท่ีทําใหพระองคสวรรคตอยูท่ีหนาผาก กระสุนทะลุออกทางทายทอย ซ่ึงแสดงวาไมใชการฆาตัวตาย เพราะผูท่ีอัตตวินิบาตกรรม สวนมากจะยิงขมับและหัวใจเทานั้น นอกจากนี้ น.พ. ใช ยูนิพันธ ยังใหความเห็นวา แผลของพระองคเกิดจากการอัตตวินิบาตกรรมไมได เพราะวิถีกระสุนเฉียงลง รัชกาลท่ี 8 ผูท่ียิงตนเองตองยกดามปน หันปากกระบอกปนลงเปนของทําไดยาก นอกจากนี้แผลยังแสดงวาอุบัติเหตุท่ีเกิดโดยรัชกาลท่ี 8 เองก็ไมมีทางเปนไปไดเชนกัน เพราะวิถีกระสุนมีลักษณะท่ีเห็นชัดวาเกิดจากการตั้งใจทําของผูท่ียิง

ลําดับเหตุการณการสวรรคตของรัชกาลท่ี 8 2 มิถุนายน 2489 : รัชกาลท่ี 8 เร่ิมมีพระอาการประชวรเกี่ยวกับพระนาภี (ปวดทอง) 3 มิถุนายน 2489 : รัชกาลท่ี 8 พรอมดวยรัชกาลที่ 9 เสด็จเยี่ยมเยียนสําเพ็งดวยการพระราชดําเนิน ทามกลางความปลาบปล้ืมยินดีของพสกนิกร โดยเฉพาะชาวจีนและชาวไทยเช้ือสายจีนท่ีอาศัยอยู ณ ท่ีแหงนั้น 5 มิถุนายน 2489 : รัชกาลท่ี 8 เสด็จพระราชดําเนินพรอมดวยรัชกาลท่ี 9 ทรงทอดพระเนตรการทํานาท่ีอําเภอบางเขน และกิจการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร โดยรัชกาลท่ี 8 ทรงหวานขาวในแปลงนาหลังตึกขาวซ่ึงปจจุบันคือตึกพืชพรรณของกรมวิชาการเกษตร 8 มิถุนายน 2489 : รัชกาลท่ี 8 มีพระอาการประชวรมากข้ึน เวลาเย็นวันนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหรัชกาลท่ี 9 ปฏิบัติพระราชกิจแทนพระองค นาย ปรีดี พนมยงคไดรับเลือกจากรัฐสภาใหเขาดํารงตําแหนงนายกรัฐมนตรี (คร้ังท่ี 2)

29

9 มิถุนายปนดังข้ึน เมื่2489) เวลา 5.008 บรรทมตอ เวลา 6.20พิมานซ่ึงเปน เวลา 7.00จากนั้นท้ังส เวลา 8.00แลวเสด็จข้ึนนั้นรัชกาลที่พระท่ีนั่งบร

ยน 2489 (วันเมื่อเชาวันท่ี 9

0 น. สมเด็จพอ 0 น. นาย บุศนที่ประทับขอ0 น. พระยาอนองออกจากพ

0 น. นาย บุศยนพระแทนบร 9 ตื่นพระบรมพิมานแตเพี

เกิดเหตุ) : เสนมิถุนายน พ.

พระบรมราชช

ศย ปทมศริน องรัชกาลท่ี 8 นุรักษราชมณระท่ีนั่งเพื่อไปย เห็นรัชกาลทีรรทมตามเดิมรรทม จากนั้นพยีงพระองคเดี

ภาพผังพ

นทางเคล่ือนไศ. 2489 เวล

ชนนีทรงปลุก

มหาดเล็กหอ และไดรินน้ําณเฑียรกับ นาปติดตอชางทํที่ 8 ตื่นพระบม นาย บุศย จึนเวลาประมาดยีว

พระที่นั่งบร

ไหวของบุคคลาประมาณ 9

กบรรทมรัชกา

องพระบรรทมาสมค้ันท่ีหองย ชิต สิงหเสทาํบพระตราที่บรรทมจึงนํานจึงกลับมาประณ 8.30 น. เส

รมพิมาน

ลตางๆ ในพร.30 น. (ภาพ

าลท่ี 8 เพื่อถว

มของรัชกาลทีงเสวยเพื่อคอยนี ข้ึนมาท่ีพรทีร่านงามพันธน้ําสมค้ันไปถะจําหนาท่ี ที่หสด็จไปเสวยพ

ระท่ีนั่งบรมพิพจากหนังสือก

วายพระโอสถ

ที่ 8 มาเขาเวรยทูลเกลาฯ ถวระท่ีนั่งบรมพิธ ถวาย แตพระอหนาหองพระพระกระยาหา

พมิานช้ันบน ภกรณีสวรรคต

ถใหเสวย จาก

รถวายงานท่ีพวาย มานเพื่อวัดข

องคโบกพระะบรรทมตามารเชาท่ีหนามุ

ภายหลังเสียงต 9 มิถุนายน

กนั้นรัชกาลที่

พระท่ีนั่งบรม

นาดพระตรา

หัตถไมเสวยเดิม หลังจากมุขชั้นบนของ

งน

า

ย กง

30

เวลา 9.00 น. นาย ชิต ไดข้ึนมาท่ีช้ันบนของพระท่ีนั่งบรมพิมานและนั่งอยูหนาหองพระบรรทมดวยกันกับนาย บุศย เพื่อรอใหรัชกาลท่ี 8 ตื่นจากบรรทมเสียกอน เพื่อขอพระบรมราชานุญาตเขาไปเอาพระตราไปทาบ เนื่องจากทางรานงามพันธตองการดูขนาดของพระตราองคจริง เวลา 9.05 น. รัชกาลท่ี 9 เสวยเสร็จแลว เสด็จมาท่ีหนาหองแตงพระองคของรัชกาลท่ี 8 เพื่อถามพระอาการกับ นาย ชิต กับ นาย บุศย จากน้ันพระองคก็เสด็จไปท่ีหองเคร่ืองเลนซ่ึงอยูติดกับหองบรรทมของพระองค ในเวลาเดียวกันนั้น สมเด็จพระบรมราชชนนีประทับอยูท่ีหองบรรทมของพระองคกับ น.ส. จรูญ ตะละภัฏ ขาหลวงในพระองค สวนพระพี่เล้ียง (เนื่อง จินตดุล) กําลังเขาไปเก็บพระท่ีในหองบรรทมของรัชกาลท่ี 9 เวลา 9.30 น. มีเสียงปนดังข้ึน 1 นัด ภายในหองพระบรรทมของรัชกาลท่ี 8 นาย ชิต สะดุงอยูมองหนา นาย บุศย และคิดหาท่ีมาของเสียงปนอยูประมาณ 2 นาทีจึงเขาไปในหองพระบรรทม พบวารัชกาลท่ี 8 บรรทมหลับอยูเปนปกติ แตปรากฏวามีพระโลหิตไหลเปอนพระศอ (คอ) และพระอังสะ (ไหล) ดานซาย นาย ชิต จึงวิ่งไปที่หองบรรทมของสมเด็จพระบรมราชชนนีแลวกราบทูลวา “ในหลวงถูกยิง” สมเด็จพระบรมราชนนีตกพระทัย ทรงรองข้ึนไดเพียงคําเดียวและรีบวิ่งไปท่ีหองพระบรรทมของรัชกาลท่ี 8 ทันที นายชิต, พระพ่ีเล้ียงเนื่อง, รัชกาลท่ี 9, และ น.ส. จรูญ ไดวิ่งตามเสด็จสมเด็จพระบรมราชชนนีไปติดๆ (ดูแผนผังพระท่ีนั่งบรมพิมานประกอบ) เม่ือไปถึงท่ีหองพระบรรทมน้ันปรากฏวา รัชกาลท่ี 8 เสด็จสวรรคตเสียแลว ในลักษณะของคนท่ีนอนหลับธรรมดา มีผาคลุมพระองคตั้งแตขอพระบาทมาจนถึงพระอุระ ท่ีพระบรมศพมีบาดแผลกลางพระนลาฎ (หนาผาก) บริเวณระหวางพระขนง (ค้ิว) ขางพระศพบริเวณขอพระกรซายมีปนพก US Army ขนาดกระสุน 11 มม.วางอยูในลักษณะชิดขอศอก ดามปนหันออกจากตัว ปากกระบอกปนช้ีไปท่ีปลายพระแทนบรรทม สมเด็จพระบรมราชชนนีไดโถมพระองคเขากอดพระบรมศพของรัชกาลที่ 8 จนรัชกาลที่ 9 ตองพยุงสมเด็จพระบรมราชชนนีไปประทับท่ีพระเกาอ้ีปลายแทนพระบรรทม จากน้ันสมเด็จพระบรมราชชนนีจึงมีรับส่ังใหตาม พ.ต. น.พ. หลวงนิตยเวชวิศิษฐ แพทยประจําพระองคมาตรวจพระอาการของในหลวง สวนพระพ่ีเล้ียงไดจับพระชีพจรของรัชกาลท่ี 8 ท่ีขอพระหัตถซายพบวา พระชีพจรเตนอยูเล็กนอยแลวหยุด พระวรกายยังอุนอยูจึงเอาผาคลุมพระองคมาซับบริเวณปากแผล และปนกระบอกท่ีคาดวาเปนเหตุทําใหรัชกาลท่ี 8 สวรรคตไปให นาย บุศย เก็บพระแสงปนไวท่ีล้ินชักพระภูษา เหตุการณชวงเองนี้ไดกอปญหาในการพิสูจนหลักฐานในเวลาตอมาเม่ือมีการจัดต้ัง “ศาลกลางเมือง” เพื่อสอบสวนเกี่ยวกับกรณีสวรรคต เนื่องจากไมมีการกันท่ีเกิดเหตุไวใหเจาหนาท่ีตํารวจมาตรวจสอบอยางเวลามีคดีฆาตกรรมตางๆเกิดข้ึนตามปกติ ทําใหหลักฐานตางๆในคดีนี้ลวนถูกทําลายจากการเปล่ียนแปลงและเคล่ือนยายพระบรมศพและหลักฐานไปจากตําแหนงเดิม เวลา 10.00 น. หลวงนิตยเวชวิศิษฐไดมาถึงสถานท่ีเกิดเหตุและตรวจพระอาการของรัชกาลท่ี 8 พบวาสวรรคตแนนอนแลวจึงกราบทูลใหสมเด็จพระบรมราชชนนีทรงทราบ สมเด็จพระบรมราชชนนีจึงรับส่ังใหทําความสะอาดและตกแตงพระบรมศพเพ่ือเตรียมการถวายนํ้าสรงพระบรมศพในชวงเย็น ในชวงเวลาเดียวกันพระยาเทวาธิราช (ม.ร.ว. เทวาธิราช ป. มาลากุล) สมุหพระราชพิธีไดเดินทางไปท่ีทําเนียบทาชาง ท่ีพักของ นาย ปรีดี พนมยงค เพื่อแจงขาวการสวรรคต (ขณะนั้น นาย ปรีดี ประชุมอยูกับหลวงเชวงศักดิ์สงคราม (รมว.มหาดไทย) พล.ต.อ. พระรามอินทรา (อธิบดีกรมตํารวจ) และหลวงสัมฤทธ์ิสุขุมวาท (ผูบังคับการตํารวจสันติบาล) ในเร่ืองกรรมกรท่ีมักกะสันหยุดงานประทวง)

31

เวลา 11.00 น. นาย ปรีดี มาถึงพระท่ีนั่งบรมพิมานและส่ังใหพระยาชาติเดชอุดมอัญเชิญพระบรมวงศานุวงศช้ันผูใหญและเชิญคณะรัฐมนตรีมาประชุมเกี่ยวกับเร่ืองการเสด็จสวรรคตของรัชกาลท่ี 8 ท่ีประชุมสรุปวาใหออกแถลงการณแจงใหประชาชนทราบวา การเสด็จสวรรคตของรัชกาลท่ี 8 เปนอุบัติเหตุ แถลงการณของกรมตํารวจท่ีออกมาในวันนั้นก็มีเนื้อหาในลักษณะเดียวกัน เวลา 21.00 น. รัฐบาลเรียกประชุมรัฐสภาเปนการดวนเพื่อแจงใหสภาทราบเร่ืองการสวรรคตของรัชกาลท่ี 8 และสรรหาผูสืบราชสมบัติ ท่ีประชุมไดลงมติถวายราชสมบัติใหแกรัชกาลท่ี 9 ข้ึนสืบราชสมบัติ เปน “พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช” รัชกาลที่ 9 แหงพระบรมราชจักรีวงศตอไป จากนั้น นาย ปรีดี ไดประกาศลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีเพื่อแสดงความรับผิดชอบในกรณีสวรรคต 10 มิถุนายน 2489 : เจาหนาท่ีและแพทยจากโรงพยาบาลจุฬาลงกรณไดเดินทางมาทําการฉีดยารักษาสภาพพระบรมศพ ระหวางการทําความสะอาดพระบรมศพเพ่ือเตรียมการฉีดยานั้น คณะแพทยและเจาหนาท่ีไดพบบาดแผลท่ีพระปฤษฎางค (ทายทอย) ซ่ึงเปนบาดแผลที่ทะลุจากรูกระสุนปนท่ีพระพักตรบริเวณพระนลาฏ (หนาผาก) ตรงระหวางพระขนง (ค้ิว) ทําใหเกิดกระแสวิพากษวิจารณวา ท่ีจริงแลวรัชกาลท่ี 8 ถูกลอบปลงพระชนม เนื่องจากบาดแผลท่ีพบใหมไมตรงกับคําแถลงการณท่ีออกมาในตอนแรก ทําใหประชาชนเกิดความสงสัยวารัฐบาลมีสวนในการปลงพระชนมรัชกาลท่ี 8 กรมตํารวจจึงออกแถลงการณเพิ่มเติมวาไดตั้งประเด็นการสวรรคตไว 3 ประเด็น คือ 1. มีผูลอบปลงพระชนม 2. ทรงพระราชอัตนิวิบากกรรม (ปลงพระชนมเอง) และ 3. อุปทวเหตุ 11 มิถุนายน 2489 : กรมตํารวจยังคงแถลงการณยืนยันวา รัชกาลท่ี 8 สวรรคตดวยอุบัติเหตุ แตประชาชนยังคงมีความคลางแคลงใจตอรัฐบาลอยูเชนเดิม ในวันนี้ทางกรมตํารวจไดนําปนของกลางท่ีพบในวันสวรรคตไปใหกรมวิทยาศาสตรตรวจสอบ นาย ปรีดี พนมยงค ไดรับเลือกจากรัฐสภาใหดํารงตําแหนงนายกรีฐมนตรีอีกคร้ัง และสมเด็จพระเจานองยาเธอ เจาฟาภูมิพลอดุลยเดช สืบราชสมบัติ เปนพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 แหงพระบรมราชจักรีวงศ นาย ปรีดี พนมยงค ไดรับผลกระทบจากคดีนี้มากท่ีสุด เพราะถูกคนกลาวหาวา "ปรีดีฆาในหลวง" เนื่องจากช้ีแจงสาเหตุการสวรรคตแกประชาชนไดไมชัดเจนและคล่ีคลายคดีนี้ไมสําเร็จ และกลายเปนหนึ่งในสาเหตุหลักท่ีทําให นาย ปรีดี ไมเดินทางกลับมาประเทศไทยอีกเลยจนส้ินชีวิต หลังจากการลี้ภัยทางการเมืองเพราะเหตุการณกบฏวังหลวงป 2492 อยางไรก็ตาม ในขณะที่มีชีวิตอยูไดใหลูกชาย (นาย ปาล พนมยงค) และคนรูจักท่ีอยูเมืองไทยคอยชวยตอสูคดีหม่ินประมาทจากกรณีสวรรคตอยูตลอด เพื่อพิสูจนความบริสุทธ์ิวา ตนเองไมไดมีสวนกอคดีกรณีสวรรคตน้ีแตอยางใดซ่ึงผลปรากฏวา ชนะทุกคดี คดีนี้ไดกลายเปนขออางสําคัญประการหนึ่งในการทํารัฐประหารป 2490 เนื่องจากรัฐบาลของหลวงธํารงนาวาสวัสดิ์ (รับชวงตอจาก นาย ปรีดี) ไมสามารถสะสางกรณีสวรรคตได อนึ่งกรณีสวรรคตยังสงผลใหกลุมการเมืองฝาย นาย ปรีดี ตองพลอยหมดบทบาทจากเวทีการเมืองไทยภายหลังการรัฐประหารคร้ังนี้ดวยทฤษฎีและความเช่ือ

32

ในตอนเชาวันสวรรคต ระหวางการชักธงชาติข้ึนสูยอดเสาท่ีหนากองทัพอากาศ ดอนเมือง ปรากฏวา ผืนธงไดถูกลมพัดรวงหลนลงพ้ืน และท่ีหนากระทรวงกลาโหม ธงก็ชักไปติดแคคร่ึงเสา ชักตอไมได ท้ัง 2 เหตุการณนี้เสมือนลางบอกเหตุราย

ใครลอบปลงพระชนมรัชกาลที่ 8 ผูท่ีฆามิใชบุคคลอื่นท่ีอยูนอกวัง โดยเฉพาะอยางยิ่งพระท่ีนั่งบรมพิมาน เพราะวาไดมีการจัดทหาร ตํารวจวัง ลอมรอบพระท่ีนั่งอยางเขมงวด ตั้งแตประตูวังถึงองคพระท่ีนั่ง คือถาเปนกลางวัน ณ ท่ีประตูเหล็กทางเขาพระท่ีนั่งจะมีทหารยามรักษาการณ สวนพระท่ีนั่งช้ันบนมียามมหาดเล็ก 3 จุด สําหรับช้ันลางมียามตํารวจหลวงและยังมีทหารยามเฝาอยูท่ีเชิงบันไดสวนท่ีจะข้ึนพระท่ีนั่งอีก1 เฉพาะท่ีบันไดใหญทางข้ึนพระท่ีนั่งมียามถึง 4-5 คน2 สวนในเวลากลางคืนจะมียามอยูท่ีช้ันบนตรงตําแหนงท่ีสําคัญ 2 จุดๆละ 2 คน นอกจากนี้ยังมียามท่ีช้ันลางอีก3 ตัวพระท่ีนั่งมีทางข้ึนช้ันบนท่ีประทับของรัชกาลท่ี 8 อยู 3 บันได ในจํานวนนี้อนุญาตใหคนข้ึนลงตลอดวันเพียง 1 บันได ปดตาย 1 บันได สวนอีก 1 บันได เปดเฉพาะเวลากลางวัน สําหรับบันไดท่ีเปดตลอดเวลานั้นจะมียามเฝาในเวลากลางคืน4 ยามเหลานี้ลวนเปนมหาดเล็กท่ีคัดเลือกกันมาตามตระกูลท่ีเช่ือไดวาจงรักภักดี สามารถสละชีพเพื่อกษัตริยได (ขนาดชางตัดผมของรัชกาลท่ี 9 ทุกวันนี้ก็ตัดผมกษัตริยมาต้ังแตบรรพบุรุษ) ยอมไมมีวันยินยอมปลอยใหผูรายภายนอก หลงหูหลงตาข้ึนไปชั้นบนพระท่ีนั่งเปนอันขาด จะเห็นไดวาถาไมใชคนในพระท่ีนั่งบรมพิมานแลวจะฆารัชกาลท่ี 8 ไมไดเลย เพราะนอกจากไมสามารถเล็ดลอดยามจํานวนมากข้ึนไปบนพระท่ีนั่ง ยังไมสามารถหนีไปไดพนเม่ือยิงแลว เพราะเปนท่ียอมรับกันวา รัชกาลท่ี 8 ส้ินพระชนมในเวลา 9 โมงเศษ ซ่ึงในเวลานั้นจะมีผูคนพลุกพลานบนพระท่ีนั่งแลว เพราะอยางนอยท่ีสุด ชาววังจะทําความสะอาดต้ังแต 6-8 โมงเชา5 ผูรายภายนอกจะไมมีทางวิ่งหนีลงไปจากพระท่ีนั่งได เพราะเมื่อเสียงปนดังสนั่นข้ึนแลว ทุกคนโดยเฉพาะอยางยิ่งพวกยามยอมรูวามีเหตุรายจะคอยสังเกตดูความผิดปกติ แตปรากฏวาพยานทุกคนท่ีเปนยามใหการกับศาลวา ไมปรากฏวาผูใดเห็นรองรอยผูรายวิ่งลงมาจากพระท่ีนั่งเลย นอกจากประเด็นท่ีกลาวแลว ควรพิจารณาตอไปอีกวา ในวันท่ี 8 มิถุนายน 2498 นั้นรัชกาลท่ี 8 เขานอนเวลา 3 ทุมเศษ และต่ืนข้ึนมาในเวลาย่ํารุงวันท่ี 9 มิถุนายน 2498 หลังจากนั้นพระชนนีและมหาดเล็ก 1 คนไดถวายน้ํามันละหุง เพราะในวันท่ี 8 มิถุนายนพระองคทองเดิน หลังจากน้ันก็หลับไปจนเวลา 8.00 น. จึงต่ืนข้ึนไปเขาหองน้ํา แลวกลับมานอนอีกราว 1 ช่ัวโมง เวลา 9 โมงเชาก็ถูกลอบปลงพระชนม หลังจากท่ีถูกยิงแลวคณะแพทยสวนใหญไดตรวจพระศพและวินิจฉัยวา แผลท่ีเกิดจากการยิงหางจากหนาผากไมเกิน 5 ซม.6 ซ่ึงตอมา น.พ. สุด แสงวิเชียร ตรวจสอบบาดแผลเปนพิเศษพบวา ท่ีตําแหนงหนาผากตรงท่ีถูกยิงมีรอยกดของกระบอกปนเปนวงกลม แสดงวาผูท่ียิงตองเอาปนกระชับยิงลงไปท่ีหนาผาก ท้ังนี้เม่ือตรวจมุงของรัชกาลท่ี 8 แลวไมปรากฏวามีรอยทะลุ แสดงวาผูรายตองเลิกมุงออกแลวจึงเอาปนจอยิงในหลวง โดยท่ี “ผูท่ียิงตองเปนคนรูปรางสูง แขนยาว” จึงจะทําไดสะดวก เพราะจากขอบเตียงถึงบาดแผลมีระยะหางกันถึง 66 ซม. ถารูปรางเล็กแขนส้ันจะทําไมได7 (ซ่ึงเร่ืองนี้เปนส่ิงท่ีนาตลก ท่ีพวกศักดินาพยายามวา ร.ท. สิทธิชัย ชัยสิทธิเวช ฆารัชกาลท่ี 8 ซ่ึงเปนไปไมได เพราะ ร.ท. สิทธิชัย เปนคนรูปรางเล็ก)

33

จะเห็นวาถาผูรายเปนบุคคลอ่ืนซ่ึงไมสนิทสนมกับรัชกาลท่ี 8 มากๆแลวจะกระทําการดังกลาวไมไดเลย เพราะเปนการเส่ียงภัยและไมมีทางสําเร็จ เพราะพระองคนอนต้ังแตเวลา 3 ทุมของวันท่ี 8 มิถุนายนจนต่ืนข้ึนมาในเวลาเชาตรูของวันท่ี 9 มิถุนายน และเขานอนถึง 2 ระยะยอมหลับไมสนิท เพราะปกติในหลวงไมเคยต่ืนสายกวา 8.30 น. เลย ดังนั้นถามีคนเลิกมุงยอมมีเสียง เพราะมุงมีเหล็กทับอยูทําใหพระองครูตัวกอนท่ีผูรายจะทําการได8นอกจากนี้ถามีผูรายภายนอกแอบเขาไปในหองบรรทมก็ตองเขาไปในเวลากลางคืนและยิงในเวลาน้ันเลย เพราะปลอดคน ท้ังหนีสะดวก มิใชรอจนเวลาเชาจึงยิง อันจะทําใหตองแอบซอนตัวอยูเปนเวลานานซ่ึงเปนการเส่ียงภัยมากกวา และหากมีผูรายซอนตัวอยูจริง ยอมไมอาจรอดสายตาพระชนนี และมหาดเล็กท่ีเขาไปถวายนํ้ามันละหุงใหรัชกาลท่ี 8 ได ตามธรรมดานั้นปรากฏในประวัติศาสตรเสมอมาวา พี่ฆานอง นองฆาพี่ ลูกฆาพอ อาฆาหลาน หลานฆาอา และกระท่ังแมฆาลูกเพื่อชิงราชสมบัติ เชน กรณีแมเจาอยูหัวศรีสุดาจันทรสมัยอยุธยาฆาพระแกวฟา บุตรของตนเองเพ่ือใหพันบุตรศรีเทพหรือขุนวรวงศาธิราชชูรักไดเปนกษัตริย ในเม่ือผูรายเปนบุคคลภายนอกมิได สวนผูท่ีอยูในพระท่ีนั่งก็ลวนจงรักภักดีและไมไดประโยชนจากการตายของรัชกาลท่ี 8 ผูท่ีนาสงสัยท่ีสุดก็คือ รัชกาลท่ี 9 ซ่ึงเปนผูท่ีไดรับประโยชนมากท่ีสุดจากกรณีสวรรคต ท้ังในดานลาภยศและทรัพยศฤงคาร

ขอสังเกตในเหตุการณสวรรคตของรัชกาลท่ี 8 หองของรัชกาลท่ี 8 อยูทางตะวันออกของพระท่ีนั่งช้ันบน สวนหองของรัชกาลท่ี 9 อยูอีกฟากหนึ่งทางทิศตะวันตกมีระเบียงเช่ือมถึงกัน ขางหองรัชกาลท่ี 9 เปนหองพระชนนีซ่ึงมีประตูติดตอถึงกันได รัชกาลท่ี 9 ใหการวาในวันนั้นตนจะเขาไปหาพี่ชายในเวลาประมาณ 9 โมงเชา กอนเกิดเสียงปนไมนานนักพบ นาย ชิต สิงหเสนี และ นาย บุศย มหาดเล็กซ่ึงนั่งอยูท่ีประตูหองรัชกาลท่ี 8 เม่ือรูวาพี่ชายยังไมตื่นจึงเดินกลับไปท่ีหองของตน เขาๆออกๆระหวางหองตนกับหองเคร่ืองเลน (ดูแผนท่ี) และในเวลาที่มีการยิงปนนั้นตนไมไดยินเสียงปนเลย จนเม่ือรูเร่ืองการยิงรัชกาลท่ี 8 จาก น.ส. จรูญ ตะละภัฏ แลวจึงวิ่งไปท่ีหองบรรทมซ่ึงก็มีแมและพระพี่เล้ียงเนื่องอยูในหองนั้นกอนหนาท่ีตนจะวิ่งเขาไป คําใหการนี้ซ่ึงก็สอดคลองกับคําใหการของ น.ส. จรูญ ตะละภัฏ ขาหลวงพระชนนี (เปนญาติพระชนนีดวยเพราะนามสกุลเดียวกัน) ท่ีอางวา พอตนไดทราบจาก นาย สาธิต วา รัชกาลท่ี 8 ถูกยิงก็วิ่งไปท่ีหองบรรทมพบรัชกาลท่ี 9 อยูท่ีประตูหองบันไดเล็ก (ซ่ึงมีประตูติดตอกับหองเคร่ืองเลน) จึงแจงใหรูวาในหลวงสวรรคตแลวพากันวิ่งไปท่ีหองบรรทมดวยกัน โดยมีรัชกาลที่ 9 วิ่งนําหนาไป คําใหการของรัชกาลท่ี 9 และพยานในท่ีเกิดเหตุมีพิรุธมากเพราะ - ทุกคนท่ีอยูในพระท่ีนั่งไดยินเสียงปนดังสน่ันท้ังช้ันลางและชั้นบน มีแตรัชกาลท่ี 9 และพระชนนีเทานั้นท่ีไมไดยินเสียงปน - จากคําใหการของ นาย ฉลาด เทียมงามสัจ ซ่ึงยืนอยูในบริเวณหองเสวยพระกระยาหาร อันเปนจุดท่ีสามารถเห็นการเคล่ือนไหวหนาหองบรรทมไดหมดนั้น นาย ฉลาด ใหการวารัชกาลท่ี 9 วิ่งเขาไปในหองบรรทมกอนพระพ่ีเล้ียง (เนื่อง จินตะดุลย) ไมตรงกับคําใหการของรัชกาลท่ี 9 ท่ีวาเขาไปในหองหลังพระพี่เล้ียง - พระพ่ีเล้ียงนักเรียนพยาบาลรุนเดียวกับพระชนนีใหการวา ตนอยูในหองรัชกาลท่ี 9 20 นาทีกอนมีเสียงปน และไมพบรัชกาลท่ี 9 ในหองนั้นเลย แสดงวารัชกาลท่ี 9 อางวา ตนเองเขาๆออกๆระหวางหองนอนของตนกับหอง

34

เคร่ืองเลนยอมเปนการโกหก นอกจากนี้พระพ่ีเล้ียงยังใหการตอไปอีกวา เม่ือไดยินเสียงปนแลวก็รีบวิ่งไปยังหองบรรทมผานหองเคร่ืองเลน แตไมพบรัชกาลท่ี 9 ในหองน้ัน แสดงวาขออางของรัชกาลท่ี 9 ท่ีวาอยูในหองเคร่ืองเลนกอนหนาเหตุการณสวรรคตก็ไมเปนจริง เพราะถาเปนอยางนี้จริงขณะท่ีพี่เล้ียงวิ่งผานหองเคร่ืองเลนนั้นจะตองแลเห็นรัชกาลท่ี 9 เพราะรัชกาลท่ี 9 เองก็ยังอางวา ตนวิ่งไปยังหองบรรทมหลังพระพี่เล้ียง - รัชกาลท่ี 9 และ น.ส. จรูญ ตะละภัฏ ญาติพระชนนี อางวา ตนวิ่งไปท่ีหองบรรทมดวยกัน แต นาย ฉลาด เทียมงามสัจ ซ่ึงอยูนอกหองบรรทมและเห็นเหตุการณใกลชิดใหการวา ไมเห็น น.ส. จรูญ เขาไปในหองบรรทมเลย (นาสังเกตวาคําใหการของ น.ส. จรูญ นี้ เช่ือถือไมไดท้ังส้ิน เพราะ น.ส. จรูญอางวา ตนอยูในหองพระชนนีกอนเสียงปนดัง แตพยานอ่ืนท่ีอยูในหองขณะน้ันใหการเปนอยางอ่ืน) - รัชกาลท่ี 9 บอกใหกรมขุนชัยนาทนเรนทรฟงวา ขณะท่ีผูรายยิงปนนั้นตนเองอยูในหองของตน9 ซ่ึงเปนเร่ืองเท็จอยางเห็นไดชัด เพราะขัดแยงกับคําใหการของพระพ่ีเล้ียงซ่ึงอยูในหองของพระองคในขณะน้ัน - นาย เวศน สุนทรวัฒน มหาดเล็กหนาหองรัชกาลท่ี 9 ใหการวา แมหองนอนของรัชกาลท่ี 9 มีประตูติดกับหองเคร่ืองเลน แตประตูนี้ปดตายตลอดเวลา ถารัชกาลที่ 9 ตองการจะเขาหองเคร่ืองจะตองเขาทางประตูดานหนาของหองเคร่ือง มิใชเขาทางประตูดานหลังซ่ึงติดตอกับหองของรัชกาลท่ี 9 จึงเห็นไดวา ขออางท่ีรัชกาลท่ี 9 โกหกวาตนเขาๆออกๆระหวางหองเคร่ืองกับหองนอนตนเองนั้นเปนเท็จ พยายามอางวาตนอยูไกลสถานท่ีเกิดเหตุท่ีสุด และไปถึงหองบรรทมคนสุดทาย โดยรวมมือกับบุคคลอ่ืน เชน น.ส. จรูญ ตะละภัฏ เปนตน

ปริศนาการสวรรคตของรัชกาลที่ 8 โดยขอมูลนี้เราจะเห็นไดวา เม่ือรัชกาลท่ี 9 กินขาวเชาอ่ิมก็ไดเดินไปถึงหนาหองบรรทมของรัชกาลท่ี 8 กอนเสียงปนไมนานนักและเขาไปในหองนั้น โดยท่ี นาย ชิต และ นาย บุศย มิไดหามปราม เพราะตามคําใหการของพระพ่ีเล้ียงนั้นปรากฏวาพี่นองคูนี้นั้น ถาผูใดต่ืนกอนมักจะเขาไปยั่วเยาอีกคนหน่ึงใหตื่น ฉะนั้น นาย ชิต และ นาย บุศย ยอมไมสงสัยวาเหตุใดรัชกาลท่ี 9 จึงเขาไปในหองรัชกาลท่ี 8 เม่ือเขาไปในหองรัชกาลท่ี 8 แลวก็เอาปนของรัชกาลท่ี 8 นั้นเองถือเดินไปที่พระแทน เลิกมุงข้ึนแลว “บุรุษรางสูง แขนยาว” ผูนี้ก็เอาปนจอยิงรัชกาลท่ี 8 ขณะท่ีรัชกาลท่ี 8 ยังไมทันรูตัววาจะถูกฆา รัชกาลท่ี 8 ไมรูตัวในเวลาท่ีนองชายเลิกมุงหรือ ? ตอบไดวา จะรูหรือไมไมสําคัญ เพราะพี่ชายยอมไมระแวงนองชาย นอกจากนี้ท้ังคูก็มักจะใชปนลอผูอ่ืนอยูแลว พระพ่ีเล้ียงใหการวา บางคร้ังท้ังคูจะใชปนจี้ลอพวกฝายใน เชน ทาวสัตยา, น.ส. จรูญ, น.ส. ทัศนียา และพระพี่เล้ียง บางคร้ังถึงกับเอาปนเขาไปใกลๆยกข้ึนเล็งไปยังคนเหลานั้น ฉะนั้นแมรัชกาลท่ี 8 จะเห็นรัชกาลที่ 9 ถือปนก็ไมมีวันระแวง จะเปนเร่ืองอุบัติเหตุไดหรือไม ? ไมนาจะเปนอุบัติเหตุ เพราะถารัชกาลท่ี 9 เอาปนลอรัชกาลท่ี 8 แมจะเล็งปนเขาไปใกลเพียงใดก็ไมนาจะถึงกับเอาปนจอกระชับเขาไปที่หนาผากเปนอันขาด (ตามการตรวจแผลของ น.พ. สุด แสงวิเชียร) เพราะทรงยอมรู

35

เหมือนกับคนอ่ืนท่ัวไปวา ปนกระบอกนั้นไกออน ถากระชับปนเขาท่ีหนาผากขนาดน้ันยอมเปนการเส่ียงภัยจนเกินไป พยานหลายคน เชน นาย ชิต นาย บุศย และ นาย ฉลาด เทียมงามสัจ ท่ีใหการตรงกันวา รัชกาลท่ี 9 ไมไดเขาไปในหองบรรทมเชื่อไมไดเลยหรือ ? ตอบไดวา “เช่ือไมได” คนเหลานี้ลวนใหการเท็จ เพราะสําหรับ นาย ฉลาด นั้น เปนผูไดรับประโยชนจากการโกหกของตนเอง นาย ฉลาด ยอมรับในศาลวา ตั้งแตถูกเรียกตัวไปสอบสวนก็ไดเบ้ียเล้ียงจากสันติบาลวันละ 3 บาท นอกจากนี้หลังจากท่ีถูกปลดจากสํานักราชวัง ฐานหยอนความสามารถ เม่ือเดือน มกราคม 2491 ก็ยังไดรับการบรรจุเขาทํางานท่ีธนาคารแหงประเทศไทยดวยความสนับสนุนของพนักงานสอบสวน ขอท่ีช้ีชัดไดวา นาย ฉลาด โกหกก็คือ การท่ี นาย ฉลาด บอกวาไมเห็นผูรายวิ่งออกจากหองบรรทมเลยน่ีเปนการโกหกชัดๆ เพราะเม่ือมีการปลงพระชนมเกิดข้ึนแลว ผูรายท่ีไหนจะยอมอยูเปนเหยื่อในหองบรรทมจะตองวิ่งหนีออกจากหองนั้น สวน นาย ชิต กับ นาย บุศย นั้น ตกอยูในฐานะน้ําทวมปาก พูดมากไมได เพราะการฟองรองคดีสวรรคตนี้เกิดข้ึนหลังจากท่ีพวกทหารกอรัฐประหารลมลางรัฐบาลเลือกตั้ง ผลจากรัฐประหารทําใหพระพินิจชนคดีไดเปนอธิบดีกรมตํารวจ และดําเนินการสอบสวน นาย ชิต เองถูกฉีดยาใหเคลิบเคล้ิม ถูกขูเข็ญสารพัด10 ท้ังคูรูดีวา พวกศักดินาและพระพินิจชนคดีจะตองเลนงานพวก นาย ปรีดี พนมยงคใหได โดยใชกรณีสวรรคตเปนเคร่ืองมือ ฉะนั้นถึงตนพูดความจริงก็ไมมีประโยชน ซํ้าจะเปนอันตรายถึงครอบครัว เพราะท้ังคูรูดีวา สมัยนั้นมีการใชอํานาจเผด็จการรัฐประหารอยางปาเถ่ือน เชน ยิงท้ิง จับกุมคุมขังและทรมานผูบริสุทธ์ิอยางไรบางจึงยอมสงบปาก หวังท่ีจะไดรับความเมตตาของศาล และอยางนอยท่ีสุดท้ังคูนาจะไดรับคํารับรองจากศักดินาวา ถาศาลตัดสินประหารชีวิต รัชกาลท่ี 9 จะใหอภัยโทษ ไมตองถูกประหารชีวิตและทางครอบครัวจะไดรับการเล้ียงดู เปนท่ีนาเสียใจท่ี นาย ชิต และ นาย บุศย ไมไดรับความปรานีจากศักดินา หลังจากท่ีเขาถูกตัดสินประหารชีวิต แมจะถวายฎีกา แตรัชกาลท่ี 9 ยกฎีกาเสีย จอมพล ป. เลาใหลูกชาย (พล.ต. อนันต พิบูลยสงคราม) ฟงวา “ตนเอง....ไดขอพระราชทานอภัยโทษข้ึนไปถึง 3 คร้ัง...”10 แตรัชกาลท่ี 9 ไมยอมใหผูท่ีรูความลับของตนมีชีวิตตอไป จึงยกฎีกาเสีย อยางไรก็ดีศักดินาใหญก็ฉลาดพอท่ีจะสงเงินอุดหนุนจุนเจือครอบครัวผูถูกประหารชีวิตเสมอมา เพ่ือปองกันมิใหครอบครัวผูส้ินชีวิตโวยวายซ่ึงเร่ืองน้ี นาย ปรีดี พนมยงค ไดเปดโปงไวในคําฟองคดีท่ี นาย ชาลี เอ่ียมกระสิทธ หม่ินประมาท นาย ปรีดี วา ครอบครัวผูตายไดรับการชวยเหลือทางการเงินจากพระราชวงศองคหนึ่งซ่ึงพวกศักดินาก็ไมกลาโตตอบแตอยางใด

การบิดเบือนคดีลอบปลงพระชนมรัชกาลที่ 8 ขณะน้ันอํานาจมืดอันเกิดจากการรัฐประหารดวยปนแผซานไปท่ัว มีความพยายามท่ีจะปกปองรัชกาลท่ี 9 และโยนบาปไปใหพวก นาย ปรีดี โดยการใชวิธีการทุกอยาง เชน - สรางพยานเท็จ นอกจากท่ีกลาวแลวยังมีการสรางพยานเท็จวา นาย ปรีดี และพวก ปรึกษากันวาจะฆารัชกาลที่ 8 ท่ีบานพระยาศรยุทธเสนี โดยมี นาย ตี๋ ศรีสุวรรณ เปนผูลวงรูความลับนี้ เร่ืองโกหกพรรคนี้แมศาลก็ไมกลาเช่ือ ใน

36

ภายหลัง นาย ตี๋ ศรีสุวรรณ ยอมรับกับทานปญญานันทะภิกขุวาตนใหการเท็จ นอกจากนี้ยังมี นาย วงศ เชาวนะกวี ใหการวาไดยิน นาย ปรีดี พูดกับตนวา ตอไปนี้ นาย ปรีดี จะไมปองกันราชบัลลังกซ่ึงเปนเร่ืองท่ีนาหัวเราะ เพราะ นาย วงศ มิใชผูท่ีสนิทชิดเช้ือกับ นาย ปรีดี พอท่ี นาย ปรีดี จะพูดความลับอันเปนความเปนความตายดวย - มีการทําลายหลักฐานตางๆท่ีจะผูกมัดรัชกาลท่ี 9 ในภายหลัง เชน พระชนนีส่ังใหพระพ่ีเล้ียงทําความสะอาดพระศพแลวยังใหหมอนิตยเย็บบาดแผล ท้ังท่ีพระชนนีเปนพยาบาลมากอนยอมรูดีวาควรจัดการอยางไรกับศพท่ีมีเคาวาจะถูกฆาตกรรม นอกจากนี้ยังมีการผลัดเส้ือผาพระศพ โดยเฉพาะหมอนนั้นถูกนําไปฝงหลังรัชกาลท่ี 8 สวรรคตไปแลว 10 วัน ซ่ึงพระยาชาติเดชอุดมเลขาธิการพระราชวังใหการวาจะทําเชนนี้ไดตองมี “ผูใหญ” ส่ังแนนอน ผูท่ีใหญกวาเลขาธิการพระราชวังในวังหลวงนั้นเห็นจะมีแตพระชนนีหาไมก็รัชกาลท่ี 9 เทานั้น ท่ีรายกวานั้นคือ มีการเคล่ือนยายพระศพรัชกาลท่ี 8 ออกไปและมีผูยกเอาพระศพไปไวบนเกาอ้ีโซฟาแทน11 การแตะตองพระบรมศพน้ันมิใชวาจะกระทําไดงายๆตองไดรับอนุญาตจากเจานายผูใหญกอนเทานั้น - เม่ือรัฐบาลพลเรือนชุดกอนท่ีจะถูกรัฐประหารจะชันสูตรพระศพรัชกาลท่ี 8 กลับถูกคัดคานจากกรมขุนชัยนาทและพระชนนีจนกระทําไมได12 - แมแตศาลฎีกาก็พยายามชวยเหลือรัชกาลท่ี 9 และโยนความผิดใหผูอ่ืนดังจะเห็นไดวา มีเพียง 2 คนเทานั้นในคดีนี้ท่ีไมไดรับการตรวจพิสูจนเขมาปนท่ีมือคือ พระชนนีกับรัชกาลท่ี 9 เม่ือปรากฏวามีนายตํารวจคนหน่ึงเสนอใหทําการพิสูจนดวย ผลตอมาปรากฏวานายตํารวจผูนั้นถูกส่ังปลดออกจากราชการ - ศาลหลีกเล่ียงไมยอมปฏิบัติตามมาตรา 172 และ 172 ทวิแหงประมวลวิธีความอาญาซ่ึงกําหนดวา การซักคานพยานอันจะเกิดความเสียหายตอจําเลย ตองกระทําตอหนาจําเลย ศาลกลับเดินเผชิญสืบพระชนนีและรัชกาลท่ี 9 ท่ีสวิสเซอรแลนด ในวันท่ี 12 และ 15 ป 2493 โดยไมยอมใหจําเลยและทนายไปซักคานดวย แมพระชนนีและรัชกาลท่ี 9 ใหการสับสนทนายจําเลยก็ซักคานไมได - การซักคานรัชกาลท่ี 9 และพระราชชนนีโดยอัยการคราวนี้ไดกระทําอยางขอไปทีอยางนาเกลียด ท้ังท่ีรัชกาลท่ี 9 เปนผูท่ีนาสงสัยท่ีสุด ในฐานะท่ีไดรับประโยชนจากการตายของรัชกาลท่ี 8 แตผูเดียว อัยการกลับซักถามรัชกาลท่ี 9 เพียงไมกี่คํา และเล่ียงท่ีจะไตถามในส่ิงท่ีเปนสาระสําคัญ นอกจากนี้ศาลฎีกายังหลีกเล่ียงไมยอมปฏิบัติตามมาตรา 208 และ 208 ทวิ และ 225 แหงประมวลวิธีความอาญา เพราะวาตามปกตินั้นคดีสําคัญๆจะตองนําไปใหท่ีประชุมใหญศาลฎีกาวินิจฉัย แตคดีสวรรคตเปนคดีท่ีสําคัญกวาคดีท้ังปวงในประวัติศาสตรท่ีประชุมใหญของศาลฎีกากลับไมไดวินิจฉัย มีเพียงผูพิพากษา 5 คนเทานั้นท่ีเปนผูตัดสินคดี ท่ีคณะศาลฎีกาไมยอมเอาคดีนําข้ึนสูท่ีประชุมใหญก็เพราะไมอยากใหผูท่ีจับไดไลทันคัดคานนั่นเอง - เพื่อใหความผิดพนจากตัวรัชกาลท่ี 9 ศาลฎีกาถึงกับประหารชีวิตผูบริสุทธ์ิอยาง นาย เฉลียว ปทุมรส ซ่ึงคนผูนี้ศาลฎีกาไมสามารถกลาวออกมาไดวา เกี่ยวของกับคดีสวรรคตอยางไร นอกจากอางซํ้าแลวซํ้าอีกวา มีความใกลชิดกับ นาย ปรีดี เชน ยืนตามคําใหการของ “นาย รวิ ผลเนืองมา” วา นาย เฉลียว จัดรถพระท่ีนั่งของรัชกาลท่ี 8 ให นาย ปรีดี ใชขณะท่ีรัชกาลท่ี 8 อยูท่ีหัวหิน อันเปนการแสดงความไมจงรักภักดี (ซ่ึงเปนคําใหการเท็จเพราะขณะน้ัน นาย ปรีดี ก็อยูท่ีหัวหินดวย) ไมวา นาย เฉลียว จะใกลชิดกับ นาย ปรีดี หรือมีความจงรักภักดีกับรัชกาลท่ี 8 มากนอยเพียงใด การประหารชีวิต นาย เฉลียว ก็เปนบาปอันมหันตของศาลฎีกาชุดนั้น เพราะกระท่ังฆาตกรศาลก็วินิจฉัยไมไดวาใครเปนผูกระทํา ศาลกลับใหประหาร นาย เฉลียว เพียงเพราะ นาย เฉลียว ใกลชิดกับ นาย ปรีดี

37

เม่ือการสะสางคดีนี้จบลงโดยการมีแพะรับบาปตองคําพิพากษาประหารชีวิต 3 คนคือ นาย ชิต สิงหเสนี นาย บุศย ปทมศริน นาย เฉลียว ปทุมรส สวนรัชกาลท่ี 9 ก็ไดทรงหนีไปอยูตางประเทศช่ัวคราวระยะหน่ึงจึงเสด็จกลับ เพ่ือเปนการหนีเสียงครหานินทาของประชาชน โดยวางหมากใหแมเปนผูออกรับแทน กอนท่ีคนท้ัง 3 จะถูกประหารชีวิต คนหนึ่งไดขอพบ พล.ต.อ. เผา ศรียานนท เปนการสวนตัว และไดพูดคุยกับ พล.ต.อ. เผา เปนการลําพังประมาณ 10 นาที เม่ือหนังสือพิมพไดถามหลังการประหาร 3 คนนั้นแลววา ไดคุยเร่ืองอะไรกันบาง พล.ต.อ. เผา ไมยอมตอบ แนนอน พล.ต.อ. เผา จะตองรูวา ใครเปนฆาตกรโหดในกรณีดังกลาวและไมเปนท่ีสงสัยเลยวา พล.ต.อ. เผา จะไมไดบอกเพื่อนสนิทใหรูความลับนี้ ในจํานวนเหลานั้นมี จอมพล ป. จอมพล สฤษด์ิ และ จอมพล ประภาส รวมอยูดวย การกําจัดรัชกาลท่ี 8 นั้นนับวาเปนการยิงทีเดียวไดนก 2 ตัว เพราะนอกจากรัชกาลท่ี 9 จะจัดการกับรัชกาลท่ี 8 ไดแลวยังไดกําจัด นาย ปรีดี ซ่ึงเปนตนตอทําลายผลประโยชนของพวกกลุมศักดินาอีกดวย อีกท้ัง นาย ปรีดี จะรูอะไรมากไปสักหนอยสมควรที่จะถูกทําลายลงเสียที ฉะนั้นเม่ือส้ินเสียงปนไมนาน นาย ปรีดี ตองล้ีภัยทางการเมืองไป ตั้งแตป 2491 ขอนาสังเกตประการหน่ึง ซ่ึงเพิ่งถูกคนพบในระยะหลังๆคือ เมียของ ร.ท. สิทธิชัย ชัยสิทธิเวช ผูถูกระบุวาเปนมือปนแลวหนีตาม นาย ปรีดี ไปอยูเมืองนอก ช่ือ ชะอุม กลับไดรับตําแหนงหัวหนาแมครัวในวังสวนจิตรลดาตราบเทาทุกวันนี้ ลูกทุกคนไดรับการสงเสียใหเงินทุนไปเรียนตอตางประเทศ และตัว ร.ท. สิทธิชัย เองก็กลับมาอยูอาศัยท่ีลาดพราว ซอย 101 อยางสุขสบาย โดยท่ีเจาตัวไมตองทํามาหากินแตอยางใด หากเขาเปนฆาตกรจริงทําไมรัชกาลท่ี 9 จึงยังทรงไววางพระทัยในตัวแมครัวปจจุบัน และเหตุใดจึงไมใหมีการลงโทษตามตัวบทกฎหมาย เชนเดียวกับท่ีเคยเลนงาน นาย ชิต และ นาย บุศย หลักฐานจากผูเกี่ยวของกับเหตุการณสวรรคตท่ีกลาวมาท้ังหมดนี้ไดช้ีอยางเดนชัดวา ฆาตกรผูฆารัชกาลท่ี 8 อยางเลือดเย็นนั้นจะเปนผูอ่ืนมิไดเลยนอกจากรัชกาลท่ี 9 มหาราชองคปจจุบัน 1. คําใหการพระยาชาติเดชอุดม (พยานโจทก) คดีสวรรคต 2. คําใหการของ นาย เวช สุนทรรัตน (มหาดเล็กหนาวัง) 3. คําใหการของ นาย มังกร ภมรบุตร (มหาดเล็กในฐานะพยานโจทก) 4. คําใหการของพระพ่ีเลี้ยงเนื่อง 5. คําใหการของพระพ่ีเลี้ยง (พยานโจทก) 6. คําวินิจฉัยของศาลกลางเมือง 7. คําใหการของ นายแพทย นิตย เวชวิศิษฐ ผูตรวจศพ 8. คําวินิจฉัยของศาลกลางเมือง 9. คําใหการของกรมขุนชัยนาทฯ 10. พล.ท. อนันต พิบูลยสงคราม จอมพล ป.พิบูลสงคราม เลม 8 หนา 687 11. คําใหการพระยาอนุรักษราชมณเฑียร 12. คําใหการหมอนิตยและคําใหสัมภาษณของ ม.จ. สกลวรรณกร วรวรรณ ตอ นสพ.เสียงไทย วันที่ 28 มิ.ย. 2488

38

รัชกาลท่ี 9 : คนบาปในคราบนกับุญ แมรัชกาลท่ี 9 ไดเปนกษัตริยแลวแตก็ไมไดรับการยอมรับจาก จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีท่ีมีอํานาจมากท่ีสุดในชวงกอนหนาป 2500 ท้ังนี้เพราะ จอมพล ป. รูเชนเห็นชาติพระองคเปนอยางดีจึงมิไดมีความเคารพนับถือแมแตนอย ยิ่งเปน พล.ต.อ. เผา ศรียานนท ดวยแลวถึงกับขูวาจะเปดโปง “กรณีสวรรคต” โดยการจาง นาย สงา เนื่องนิยม นักไฮปารกสมญานาม “ชางงาแดง” ปาวประกาศกึกกองกลางสนามหลวงหนาพระบรมมหาราชวังท่ีประดิษฐานของพระเศวตฉัตรวา จะเปดเผยตัวผูฆารัชกาลท่ี 8 เม่ือมีประชาชนมารอฟง นาย สงา เนื่องนิยม จํานวนมาก นาย สงา ก็ปนข้ึนไปยืนบนท่ีสูงกลางทองสนามหลวง ในวันท่ี 24 มิถุนายน 2500 และรองกองวา “ผูฆารัชกาลท่ี 8 คือ....” แลวเอาแวนตาข้ึนมาสวมทําทาประหลาด เพื่อบอกใบใหคนดูรูวาฆาตกรคือ รัชกาลที่ 9 โดยไมพูดอะไรอีก แม นาย สงา แสดงกิริยาเชนนี้ตํารวจของ พล.ต.อ. เผาก็มิไดจับตัว นาย สงา ไปลงโทษแตอยางใด (นาย สงา ถูกจับตัวไปลงโทษภายหลังในสมัย จอมพล สฤษด์ิ ธนะรัชต) สวน จอมพล ป. มีมาดท่ีสุขุมกวานี้ ตอหนาประชาชนแลว จอมพล ป. จะย้ําวาตนจงรักภักดีกษัตริย แตในท่ีลับนั้นจอมพล ป. ไดเตรียมการท่ีเปดโปง ร้ือฟนการพิจารณาคดีสวรรคตข้ึนมาใหม1 ซ่ึงส่ิงนี้รัชกาลท่ี 9 ทนไมได จึงเปดตัวออกมาเลนการเมืองอยางเปดเผย ในวันท่ี 25 มกราคม 2488 ทรงเร่ิมปราศรัยในวันกองทัพบกวา ทหารไมควรเลนการเมือง รัฐบาลจึงไดนําเอาบทความของ ดร. หยุด แสงอุทัย ออกอากาศทางวิทยุแสดงความเห็นวา “องคพระมหากษัตริยไมพึงตรัสส่ิงใดที่เปนปญหาหรือเร่ืองราวเกี่ยวกับเศรษฐกิจการเมือง หรือทางสังคมของประเทศโดยไมมีรัฐมนตรีในคณะรัฐบาลเปนผูสนองพระบรมราชโองการ...” เพ่ือเปนการโตตอบ พวกศักดินาเคียดแคนบทความน้ีมาก พากันโจมตีเปนการใหญ รัชกาลที่ 9 ฉวยโอกาสท่ีมีประชาชนไมพอใจนโยบายเผด็จการของ จอมพล ป. กันมากเปนเครื่องมือรุกทางการเมือง โดยไมยอมลงพระปรมาภิไธยแตงต้ัง ส.ส. ประเภท 2 ตามท่ีรัฐบาลจอมพล ป. เสนอไป ในขณะเดียวกันก็พยายามทําใหความสัมพันธระหวาง จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต กับตนเองกระชับมากข้ึน และแลว จอมพล สฤษดิ์ ก็รวมมือกับรัชกาลที่ 9 ดวยการพาเอาพรรคพวกลาออกจากการเปน ส.ส.ประเภท 2 เปนจํานวนมาก และไมยอมสนับสนุน จอมพล ป. อีกตอไป จนกระท่ังทําการรัฐประหารในป 2500 จอมพล สฤษด์ิ ยกยองรัชกาลท่ี 9 ใหไดรับเกียรติยศมากข้ึนและฟนฟูพระราชพิธีท่ีลาหลัง เชน แรกนาขวัญอันถูกยกเลิกไปในระยะหลังป 2475 ในอดีตนั้นประเพณีนี้ลาหลังถึงข้ันที่วา ถากษัตริยยังไมไดประกาศใหมีการแรกนาขวัญในแตละปแลว ประชาชนจะทําไรทํานาไมไดเปนอันขาดทีเดียว2 มิฉะนั้นจะตองถูกลงโทษอยางหนัก ในฐานะท่ีบังอาจทําอะไรขามหนาขามตากษัตริย รัชกาลท่ี 9 เองไดพยายามสนับสนุนการปกครองท่ีบีบค้ันเสรีภาพของประชาชน เขาไดกลาวสุนทรพจนสนับสนุน จอมพล สฤษดิ์ อยูเนืองๆโดยไมคํานึงถึงความผิดชอบช่ัวดีเลยวา ผูท่ีตนสนับสนุนนั้นเปนจอมเผด็จการท่ีคอรัปช้ันทรัพยของแผนดินไปนับพันลานบาท สวนราชินีก็เชนเดียวกัน คราวหนึ่งราชินีกับรัชกาลท่ี 9 ไดรับการสนับสนุนจาก จอมพล สฤษดิ์ ใหไปเยือนประเทศออสเตรเลียในฐานะตัวแทนแหงประเทศไทย ขณะท่ีทรงประทับอยูหนาศาลาเทศบาลเมืองซิดนียนั้นมีประชาชนจํานวนหนึ่งโปรยใบปลิวลงจากหนาตางตึกหนาศาลาเทศบาลนั้น กระจายในหมูฝูงชน มีขอความโจมตี จอมพล สฤษด์ิ วาเปนฆาตกรประหารชีวิตผูบริสุทธ์ิ ราชินีทนอานขอความนี้ไมไดเลย เพราะโดยพื้นๆนั้นทรงโปรดอานแตเร่ืองภูตผีวิญญาณ โดยเฉพาะอยางยิ่งทางดานโหราศาสตรของไคโร โหรจาก

39

อังกฤษ3 (กอนท่ีจะสวดมนตภาวนากอนนอนวันละ 2 ช่ัวโมง)4 จึงแตงหนังสือโตตอบกับประชาชนท่ีเกลียดชังเผด็จการดังกลาววา ตนเองไดรูจากนักเรียนไทยในออสเตรเลียวาผูท่ีตอตาน จอมพล สฤษดิ์ ท่ีซิดนี่ยนั้นเปน “...องคการลับของพวกแดงท่ีมีทุนรอนมาก...” ทรงแสดงความเห็นวา “ขาพเจาอดท่ีจะนึกไมไดวาคงจะตองเปนองคการใหญท่ีมีเงินมากอยางแนนอนจึงมีทุนทรัพยและหนทางท่ีจะสืบเร่ืองเมืองไทยไดอยางละเอียดลออ และยังลงทุนพิมพใบปลิวมากมายไวโปรยเลนตอนเราไดรับเชิญมาเมืองนี้...” ทรงโตแทน จอมพล สฤษดิ์ วา “...เหตุผลของเขาในการตําหนิรัฐบาลเราฟงไมคอยข้ึน คนท่ีเขาเรียกวาผูบริสุทธ์ิในใบปลิวก็คือ พวกที่โดนประหารชีวิตเพราะวางเพลิงกับพวกท่ีกระทําจารกรรมและอาชญากรรมตางๆในเมืองเรานั่นเอง...”5 ตกลงราชินีก็เชนเดียวกับผูท่ีนิยมลัทธิเผด็จการเบ็ดเสร็จคนอ่ืนคือ พอเห็นใครตอตานโจมตีการใชอํานาจเผด็จการปาเถ่ือนกดหัวประชาชน โดยไมคํานึงถึงศีลธรรม หาวาผูนั้นเปนคอมมิวนิสต เปนแดง เปนซายและอะไรตอมิอะไร ท่ีจะเสกสรรปนเร่ืองข้ึนเปนเหตุผลในการปดปากประชาชนตอไป โดยพอใจท่ีจะยกยองรัฐบาลท่ีมีนายกรัฐมนตรีเปนคนข้ีโกง เชน จอมพล สฤษด์ิ วาเปน “รัฐบาลของเรา” มากกวาท่ีจะเห็นอกเห็นใจประชาชนสวนใหญของประเทศท่ีถูกคอรัปช่ันจนยากจน สูญเสียโชควาสนาและความหวังในชีวิตไปแทบจะหมดส้ิน ขณะท่ีรัชกาลท่ี 9 และราชินีกําลังรวมมือกับ จอมพล สฤษดิ์ เพื่อร้ือฟนฐานะของสถาบันกษัตริยใหสูงข้ึนนั้น ในกลุมศักดินาดวยกันเองก็ไมละเวนท่ีจะแกงแยงชิงความเปนใหญในแผนดินทุกขณะ ...... ตราบเทาท่ีตําแหนงกษัตริยยังคงมีอยูในประเทศไทยจึงขอยอนกลาวถึงการแกงแยงราชสมบัติระหวางพวกศักดินา จนกระท่ังฝายมหิดลไดเปนกษัตริย ตามท่ีไดกลาวไวขางตนแลวนั้น เร่ืองนี้ไดสรางความเคียดแคนใหฝายจักรพงษมากจึงมีการวางแผนอยางลึกซ้ึง โดยใหเครือญาติของตนเขาไปมีสวนรวมในสถาบันกษัตริย เพื่อใหราชสมบัติกลับมายังพวกตนบาง ถาเอาคนในตระกูลจักรพงษเขาไปสัมพันธทางสายโลหิตกับตระกูลมหิดลโดยตรงก็เกรงวาอีกฝายจะรูตัว ดังนั้นจึงวางแผนเอาตระกูลท่ีใกลชิดกับตนคือ ตระกูลกิติยากรเขาไปสัมพันธกับพระองคเจาภูมิพล (รัชกาลท่ี 9) รัชกาลท่ี 9 ทรงพระราชสมภพท่ีรัฐนิวยอรค สหรัฐอเมริกา ทรงไดรับการศึกษาท่ีสวิสเซอรแลนด โดยเร่ิมจากวิชาการแพทยแลวทรงเปล่ียนเปนรัฐศาสตร เม่ือพระองคไดข้ึนครองราชยเปนกษัตริยพระองคใหมของราชวงศจักรี การดําเนินชีวิตของพระองคในตางประเทศเต็มไปดวยความสนุกสนาน ทรงโปรดท้ังดนตรี งานสังคม และทรงโปรดการขับรถเร็วเปนพิเศษ ดวยพระองคทรงอยูในวัยหนุมและชอบสนุกจึงเปดชองใหฝายจักรพงษใชแผนลับดังกลาวผานรัชกาลท่ี 9 ซ่ึงจะดูแนบเนียนมาก ฝายจักรพงษไดรวมมือกับฝายกิติยากรสง ม.ร.ว.สิริกิต กิติยากร ธิดาของกรมหม่ืนจันทบุรีซ่ึงเปนทูตไทยในอังกฤษขณะน้ันใหไปชวยรักษาพยาบาลรัชกาลท่ี 9 อยางใกลชิดท่ีสวิสเซอรแลนด ภายหลังท่ีพระองคทรงเกิดอุบัติเหตุทางรถยนตจนกระจกทิ่มเอาพระเนตรบอดสนิทไปขางหน่ึง จากเสนหของสาวแรกรุนและความใกลชิดทําใหรัชกาลท่ี 9 ทรงติดเนื้อตองใจ ม.ร.ว.สิริกิต ดวยความประทับพระทัย พระองคจึงมอบแหวนธรรมดาวงหนึ่งใหเพื่อเปนการตอบแทนน้ําใจของ ม.ร.ว.สิริกิต ฝายจุลจักรพงษและกิติยากรเห็นเปนนิมิตรหมายท่ีดีจึงฉวยโอกาสประโคมขาวออกมาวา รัชกาลท่ี 9 ทรงหม้ัน ม.ร.ว.สิริกิต จนทําใหพระองคตกกระไดพลอยโจน ตองทรงประกาศการหม้ันอยางเปนทางการในเวลาตอมา และไดเขาพิธีอภิเษกสมรสในป 2493 ขณะนั้นรัชกาลท่ี 9 ทรงมีพระชนมายุได 22 พรรษา ขณะท่ี ม.ร.ว. สิริกิต มีอายุได 17 ป อยางไรก็ตามอีกไมนานตอมารัชกาลท่ี 9 กับพระชนนีก็ไดเร่ิมเขาพระทัยวาการแตงงานคร้ังนี้คงจะตองมีเบ้ืองหลัง ทรงไมพอพระทัยมากที่ไปตกหลุมพรางจึงทรงผูกใจเจ็บและพยายามหาทางตอบโตอีกฝายหนึ่ง คร้ันแลวพระ

40

วโรกาสก็มาถึง เชาวันหนึ่งขณะท่ีกรมหม่ืนจันทบุรี พระบิดาของราชินีกําลังวิ่งออกกําลังกายในกิจวัตรปกติ เพื่อเปนการกระตุนเลือดลมใหเดินสะดวกยิ่งข้ึนหลังจากออกกําลังกายเสร็จ รัชกาลท่ี 9 ทรงยกสุราใหดื่มแกวหนึ่ง หลังจากท่ีกรมหม่ืนจันทบุรีดื่มแลวก็ไดเสียชีวิตลงในวันนั้นเอง แมวาจะไมมีหลักฐานอยางเดนชัดวาการตายของกรมหม่ืนจันทบุรีมีสาเหตุจากรัชกาลท่ี 9 ตาของฝายกิติยากรและญาติวงศตางไมพอใจจึงเก็บความคับแคนนี้ไวในสวนลึกของหัวใจ เบ้ืองหลังเหตุการณที่แทจริงเปนเชนไร รัชกาลท่ี 9 และพระชนนีจะทรงเลาไดดีท่ีสุด ความรักใครปรองดองของท้ัง 2 พระองค เร่ิมหางเหินและทรงกินแหนงแคลงใจมากข้ึนเปนลําดับ หลายๆคร้ังท่ีแสดงออกถึงการพยายามจะชิงความเปนใหญดังจะไดกลาวในโอกาสตอไป แมวารัชกาลท่ี 9 และราชินีจะทรงบาดหมางใจกันจนเขากันไมได แตในสภาพท่ีตางก็มีผลประโยชนมหาศาลรวมกันในสถาบันกษัตริย การขัดแยงจึงเปนเร่ืองภายใน แตหลังฉากแลวความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน เปนภาพพจนท่ีสําคัญซ่ึงจะดํารงความศรัทธาของปวงชนท่ีมีตอ 2 พระองค ยิ่งในภาวการณท่ีถูกอิทธิพลทหารบีบ เชน รัฐบาล จอมพล ถนอม จอมพล ประภาส การกลมเกลียวเพียงหนาฉากยังไมเพียงพอ ท้ัง 2 พระองคบอยคร้ังท่ีตองปรึกษาความกันจนสวาง มีความรวมมือกันอยางจริงจัง เพื่อแสดงบทขอความเห็นใจจากประชาชน ท้ังนี้ก็เพื่อตอตานกับพลังใดๆท่ีบังอาจมาทําลายสถาบันผลประโยชนอันลาหลังของตน ในชวงที่รัฐบาล จอมพล ถนอม จอมพล ประภาส เรืองอํานาจอยูนั้น จอมพล ประภาส ไมลงรอยกับศักดินาใหญมาตลอด เปนเพราะตางก็ตองการเปนใหญเหนือผูอ่ืนในแผนดิน อีกท้ัง จอมพล ประภาส สามารถกําความลับเร่ืองการสังหารรัชกาลท่ี 8 อยูดวยจึงเห็นไดวาการกระทําของกลุม จอมพล ถนอม จอมพล ประภาส มีลักษณะแขงขันและไมไวหนาศักดินาใหญมากข้ึนเปนลําดับ เชน นาง ไสว จารุเสถียร ชอบแตงตัวแขงขันกับราชินีตลอดเวลา ไมวาราชินีจะทรงแตงกายอยางฟุมเฟอยเพียงใด นาง ไสว จะตองแตงใหไดเทียมนั้น นับเปนการพยายามแขงขันท่ีนาสังเวชมาก พ.อ. ณรงค กิตติขจร เองถึงกับประกาศกองในหมูเพื่อนทหารขณะมึนสุราอยางนอย 2 คร้ังวา “กูนี่แหละจะเปนประธานาธิบดีคนแรกของเมืองไทย” คร้ังหนึ่งท่ี จ.เพชรบุรี อีกคร้ังหนึ่งท่ี จ.เพชรบูรณ ในวันเฉลิมพระชนมพรรษาของกษัตริยภูมิพลหรือราชินีจะมีขาราชการชั้นผูใหญท้ังนายทหารและพลเรือนเขาถวายพระพรเปนประจําทุกป แตในชวงกอนเหตุการณ 14 ตุลาคม 2516 จะพบวาไมมีช่ือของ จอมพล ประภาสพล.อ. ไสว ไสวแสนยากร พ.อ. ณรงค กิติขจร และภรรยา เขาไปถวายพระพรเลย ในชวงนั้นฝายศักดินาใหญพยายามปลอยขาววา จอมพล ประภาส สงคนไปยิงฟาชายวชิราลงกรณท่ีประเทศออสเตรเลีย เพื่อเปนการปลูกความจงรักภักดีในสถาบันกษัตริยและเปนการทําลาย จอมพล ประภาส ไปในตัวซ่ึงวิธีการอันแนบเนียนนี้เปนวิธีการที่ท้ัง 2 พระองคทรงโปรดปรานมากนิยมนํามากล่ันแกลงและทําลายผูท่ีลวงรูความลับอันเลวราย และไมยอมออนขอใหพระองคเปนประจํา ขณะท่ีกลุม จอมพล ถนอม จอมพล ประภาส มีอํานาจและมีกําลังทหารในมือพรอมท่ีจะโคนศักดินาใหญได ฝายศักดินาใหญก็มีประชาชนจํานวนมากท่ีใหการสนับสนุนดวยความงมงายตามประเพณีนิยม ในภาวะขณะนั้นฝายศักดินาใหญแมจะเสียเปรียบอยูบาง แตก็ไมอาจสรางกําลังใดๆไดเลย นอกจากตํารวจชายแดนจํานวนไมมากท่ีทรงใหความสนิทสนมโดยสวนพระองคของพระชนนีและกษัตริยภูมิพล ปญหาฐานอํานาจของศักดินาคือ กําลังติดอาวุธนี่เปนส่ิงท่ีกลุมทหารท่ีกุมอํานาจตระหนักและกีดกันสถาบันกษัตริยหลัง 2475 มาตลอด และเปนความเจ็บปวดของฝายศักดินาท่ีจดจําไดแมนยําจนเปนบทเรียนสําคัญ ดังจะเห็นไดในระยะหลัง 14 ตุลาคม 2516 ท่ีศักดินาใหญพยายามแทรกอิทธิพลของตนเขาไปในหมูทหารและขาราชการสําคัญๆ รวมท้ังการเลนเลห

41

เพทุบายเพื่อหาคนหัวออนและงมงายในตนข้ึนมาคุมอํานาจตางพระกรรณอันจะเปนฐานอํานาจท่ีแทจริงในการคํ้าจุนสถาบันกษัตริยซ่ึงนับวันจะเส่ือมดวยความเหลวแหลกของคนในสถาบันเอง อยางไรก็ตามกําลังของท้ัง 2 ฝายก็ไมอาจทําลายลางกันไดในทันทีเชนกัน ปญหาของท้ัง 2 ฝายคือ การคอยจองหาโอกาสเหมาะๆที่อีกฝายเพล่ียงพลํ้า เพื่อทําลายอีกฝายลงไปใหได

ลําดับเหตุการณวิกฤตการณ 14 ตุลาคม 2516 5 ตุลาคม 2516 : เวลา 16.00 น. มีการแถลงขาวโครงการรณรงคเรียกรองรัฐธรรมนูญ สมาชิกกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญประมาณ 10 คน อาทิ นาย ธีรยุทธ บุญมี, นาย ประสาร มฤคพิทักษ, นาย ประพันธศักดิ์ กมลเพชร, นาย ธัญญา ชุนชฎาธาร ไดแถลงขาวเปนคร้ังแรกถึงโครงการรณรงคเรียกรองรัฐธรรมนูญ ณ สนามหญาบริเวณอนุสาวรียทหารอาสา แตฝายตํารวจไดแถลงวา หากการเรียกรองคร้ังนี้ทําใหเกิดการเดินขบวนข้ึนทางเจาหนาท่ีตํารวจจะดําเนินการจับกุมทันที ขณะเดียวกัน พ.อ. ณรงค กิตติขจร (รองเลขาธิการคณะกรรมการติดตามผลการปฏิบัติราชการ (ก.ต.ป.)) ไดใหสัมภาษณหนังสือพิมพวา มีอาจารยมหาวิทยาลัยและนักการเมืองบางคนกําลังดําเนินการใหนักศึกษาเดินขบวนในเร็วๆนี้ และหากมีการเดินขบวนแลวไมผิดกฎหมายอีก ผมก็จะนําทหารมาเดินขบวนบาง 6 ตุลาคม 2516 : ในตอนเชาสมาชิกของกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญท้ังหญิงและชายประมาณ 20 คน นัดชุมนุมกันท่ีลานอนุสาวรียทหารอาสา และเร่ิมเดินแจกใบปลิวเชิญชวนใหประชาชนรวมกันตอเรียกรองรัฐธรรมนูญ มีการถือปายโปสเตอรซ่ึงมีขอความเรียกรองรัฐธรรมนูญและใหรัฐบาลคืนอํานาจ เวลา 14.00 น. ท่ีประตูน้ําขณะกําลังจะแยกยายกันแจกใบปลิว ตํารวจสันติบาลและนครบาลก็เขาจับกุมกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญทันที โดยจับกุมได 11 คนประกอบไปดวยอาจารย นิสิตนักศึกษา นักหนังสือพิมพ และนักการเมือง ท้ังหมดถูกแจงขอหา “ม่ัวสุมชักชวนใหมีการชุมนุมทางการเมืองเกินกวา 5 คน” ทางตํารวจปฏิเสธไมยอมใหเยี่ยมและหามประกัน ผูตองหาถูกนําไปคุมขังไวท่ีกองบังคับการตํารวจสันติบาลกอง 2 จนกระท่ังหลังเท่ียงคืนจึงถูกยายไปคุมขังท่ีโรงเรียนพลตํารวจนครบาลบางเขน 7 ตุลาคม 2516 : ในตอนเชาเจาหนาท่ีตํารวจไดนําตัว นาย ธัญญา และ นาย บุญสง ชเลธร ไปคนสํานักงานทนายความ “ธรรมรังสี” ซ่ึงเปนของ นาย ไขแสง สุกใส (อดีต ส.ส.นครพนม) โดยเจาหนาท่ีตํารวจไดตรวจคนเอกสาร โปสเตอร และหนังสือจํานวนหนึ่ง ตอมาเจาหนาท่ีตํารวจสันติบาล กองกํากับ 2 ไดแจงใหทราบถึงขอหาท่ีจับกุมกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญ 11 คน วา ขัดขืนคําส่ังคณะปฏิวัติ ฉบับท่ี 4 และมีความผิดในลักษณะกบฏตอราชอาณาจักร ในชวงเท่ียงศูนยกลางนิสิตนักศึกษาแหงประเทศไทย (ศนท.) ไดเรียกประชุมคณะกรรมการ และออกแถลงการณคัดคานการจับกุม ในชวงบายเจาหนาท่ีตํารวจไดจับกุมตัว นาย กองเกียรติ คงคา นักศึกษาคณะนิติศาสตรปท่ี 3 ม.รามคําแหง นําไปสอบสวนท่ีกองกํากับการตํารวจสันติบาล 2 เพ่ิมอีกคนหนึ่ง โดยต้ังขอหาเชนเดียวกับผูท่ีถูกจับกุมกอนหนาท้ัง 11 คน ศนท. ไดพยายามเจรจาขอใหปลอยผูถูกจบกุมท้ังหมด แตก็ไดรับการปฏิเสธ

42

8 ตุลาคม 2516 : ตอนเชามีในตัวเมือง จ.เชียงใหม และ ม.ธรรมศาสตร (วันแรกของการสอบประจําภาค) มีโปสเตอรโจมตีรัฐบาลอยางรุนแรงปดท่ัวบริเวณ มีนักศึกษารวมกันลงช่ือถึง จอมพล ถนอม กิตติขจร เรียกรองความเปนธรรมแกผูถูกจับกุม วันเดียววันนั้นตํารวจสันติบาลไดออกหมายจับ นาย ไขแสง (อดีต ส.ส.นครพนม) ในขอหาวาอยูเบ้ืองหลังกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญ จอมพล ประภาส จารุเสถียร ไดใหสัมภาษณวา จากการสอบสวนตามท่ีตางๆโดยเฉพาะท่ีสํานักงานทนายความธรรมรังสีของ นาย ไขแสง มีการคนพบเอกสารสอนลัทธิคอมมิวนิสตและบันทึกแผนงานของกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญท่ียุยงใหประชาชนลมลางรัฐบาล เวลา 15.00 น. ท่ีประชุมกระทรวงมหาดไทยช้ีแจงวา มีคอมมิวนิสตจากตางประเทศเขามาแทรกแซงการเคล่ือนไหวของนิสิตนักศึกษา และ “เช่ือวานิสิตนักศึกษาจะเสียไปราวรอยละ 2 จากจํานวนเปนแสนคนจําตองเสียสละเพื่อความอยูรอดของบานเมือง” ในชวงเย็นองคการนักศึกษา ม.ธรรมศาสตร (อมธ.) ไดเรียกประชุมลับ กลุมนักศึกษาอิสระไดเสนอให อมธ. ชักชวนใหนักศึกษา ม.ธรรมศาสตร งดสอบและชุมนุมประทวง คืนนั้นเองนักศึกษา ม.ธรรมศาสตร สวนหนึ่งจึงไดเอาโซลามประตู เอาปูนปลาสเตอรอุดรูกุญแจหองสอบ และตัดสายไฟฟาทําใหลิฟทใชการไมได 9 ตุลาคม 2516 : เม่ือถึงรุงเชาหนังสือพิมพทุกฉบับลงแถลงการณประกาศงดสอบของ อมธ. สวนนักศึกษาท่ีเขาหองสอบไมไดก็ทยอยไปชุมนุมและฟงการอภิปรายโจมตีรัฐบาลอยางเผ็ดรอน ณ บริเวณลานโพธ์ิ ขณะท่ี ศ. สัญญา ธรรมศักดิ์ (ประธานองคมนตรีและอธิการบดี ม.ธรรมศาสตร) ไดเรียกประชุมคณาจารยทันทีเพื่อพิจารณาถึงขอเรียกรองของนักศึกษาท่ีจะใหเล่ือนสอบออกไปอยางเปนทางการ เวลา 10.30 น. นาย ไขแสง ไดเขามอบตัวท่ีกองบังคับการตํารวจสันติบาล ดานวิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตร (ตอมาเปล่ียนช่ือเปน ม.ศรีนครินทรวิโรฒ) ไดชุมนุมอภิปรายโจมตีรัฐบาลเปนวันท่ีสอง พรอมกับออกแถลงการณเรียกรองใหปลอยผูตองหาท้ัง 12 คน ภายในวันท่ี 13 ตุลาคม และใหรัฐบาลประกาศใชรัฐธรรมนูญในวันท่ี 10 ธันวาคม ท่ี ม.รามคําแหง เร่ิมชุมนุมอภิปรายเรียกรองใหมหาวิทยาลัยเล่ือนการสอบ ท่ี ม.เชียงใหม ออกแถลงการณเรียกรองรัฐธรรมนูญและโจมตีรัฐบาล สวนที่จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยไดแถลงวา จะรวมตอสูกับ อมธ. ในชวงบายนักศึกษาแพทยศาสตรศิริราชไดขามแมน้ําเจาพระยามาสมทบท่ี ม.ธรรมศาสตร พรอมกับมาต้ังหนวยแพทย ขณะเดียวกันสภานักศึกษา ม.ธรรมศาสตร ทําหนังสือเรียกรองใหรัฐบาลปลอยตัวผูตองหาท้ัง 13 คนโดยไมมีเงื่อนไข ทําหนังสือถึงอธิการบดีใหเล่ือนการสอบประจําภาคแรก ตอมาอาจารยมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 205 คน ไดลงมติใหทําจดหมายเปดผนึกถึง จอมพล ถนอม เรียกรองใหปลอยผูตองหาท้ัง 13 คน ในชวงเย็นท่ีทําเนียบรัฐบาล จอมพล ถนอม (นายกรัฐมนตรี) ไดมีคําส่ังตามมติของคณะรัฐมนตรีใหใชอํานาจตามมาตรา 17 แหงธรรมนูญการปกครอง ควบคุมผูถูกจับกุมท้ัง 13 คนจนกวาจะเสร็จส้ินการสอบสวน ท่ี ม.เกษตรศาสตร มีการออกแถลงการณโจมตีการกระทําของรัฐบาล ขณะท่ีนักศึกษา ม.มหิดล และวิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตรเร่ิมทยอยไปรวมชุมนุมท่ีลานโพธ์ิ ขณะเดียวกันอธิการบดี ม.ธรรมศาสตร ไดออกประกาศของมหาวิทยาลัยเล่ือนการสอบออกไปจนกวาภาวการณจะกลับคืนสูปกติ เวลา 20.00 น. สถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยไดออกแถลงการณของรัฐบาลระบุวา บุคคลท้ัง 13 คน ท่ีถูกตํารวจจับกุมมีแผนลมลางรัฐบาล ไมใชเพราะเรียกรองรัฐธรรมนูญ ตอมาทบวงมหาวิทยาลัยประกาศแถลงการณผานทางวิทยุ ขอใหนิสิตนักศึกษาปฏิบัติตามกําหนดการสอบอยางเครงครัด หลังจากนั้น ศนท. ไดออกแถลงการณ

43

วา การต้ังขอหากลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญวามีการกระทําอันเปนคอมมิวนิสต แสดงใหเห็นวารัฐบาลพยายามใชอํานาจเถ่ือนกลาวหาผูบริสุทธ์ิ 10 ตุลาคม 2516 : ตลอดท้ังวัน นักเรียน นักเรียนอาชีวะ นิสิต นักศึกษาในกรุงเทพจากหลายสถาบันเร่ิมทยอยกันมาชุมนุมท่ีลานโพธ์ิ แตละสถาบันไดสงตัวแทนข้ึนพูดอภิปราย ยืนยันหนักแนนวาจะหยุดเรียนจนกวาจะตอสูสําเร็จ ขณะเดียวกันอาจารยจากหลายมหาวิทยาลัยไดพากันไปเยี่ยมผูท่ีถูกจับ ณ ศูนยฝกตํารวจนครบาล บางเขน      ในชวงเชาท่ี ม.รามคําแหง คณาจารยไดออกแถลงการณคัดคานการกระทําของรัฐบาล ในชวงบายคณาจารณจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยไดออกแถลงการณวา รัฐบาลลุแกอํานาจ หลังจากนั้นสภาอาจารย ม.ธรรมศาสตร ก็ออกแถลงการณโดยเห็นวา เปนการจงใจใสความเท็จ เพื่อมุงหวังจะขมขูประชาชน ทางดานนักศึกษาในตางจังหวัดก็มีการชุมนุมประทวงรัฐบาลเชนกัน เวลา 14.00 น. ศนท. ไดเรียกประชุมกรรมการ เพื่อรวมปรึกษาหารือและวางแผนในการผนึกกําลังกันตอสูกับรัฐบาลเผด็จการ พรอมกันนั้น จอมพล ถนอม ไดเรียกประชุมคณะรัฐมนตรีเปนการฉุกเฉินท่ีศูนยปฏิบัติการทหารบก (ศ.ป.ก.ท.บ.) สวนร่ืนฤดี ท่ีประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติแตงต้ังให จอมพล ประภาส (รองผูบัญชาการทหารสูงสุด) เปนผูอํานวยการกองอํานวยการรักษาความสงบ ตอมาองคการนิสิต ม.เกษตรศาสตร ไดออกแถลงการณวา จะดําเนินการประทวงรวมกับ ศนท. จนกวาขอเรียกรองจะไดรับการปฏิบัติตาม ในชวงเย็นวันนั้นนิสิตนักศึกษาวิทยาลัยวิชาการศึกษาและนักศึกษาวิทยาลัยครูเดินทางมายังลานโพธ์ิ และประกาศวา วิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตรและวิทยาลัยวิชาการศึกษาหลายไดหยุดเรียนต้ังแตวันนี้เปนตนไป ขณะท่ี ม.เกษตรศาสตร สภาผูแทนนิสิตและองคการนิสิตไดมีมติงดสอบต้ังแตวันท่ี 11 ตุลาคม 2516 เปนตนไป และยังไดมีการออกแถลงการณของแนวรวมพลังนิสิตนักศึกษาแหง ม.เกษตรศาสตร เรียกรองใหประชาชนผนึกกําลังกันเพื่อเรียกรองรัฐธรรมนูญและรณรงคใหผูถูกจับกุม 13 คนเปนอิสระ ในชวงกลางคืนท่ีชุมนุมบริเวณลานโพธ์ิมีสถาบันการศึกษาทุกระดับในกรุงเทพสงตัวแทนมารวม ท้ังวิทยาลัยครูทุกแหง โรงเรียนอาชีวะ และมัธยมสายสามัญ รวมท้ังมหาวิทยาลัยทุกแหงท่ัวประเทศ พรอมกันนั้น ศนท. ไดออกแถลงการณเพื่อวิงวอนถึงประชาชนชาวไทยและคณาจารยทุกสถาบันใหผนึกกําลังกันตอตานอํานาจเถ่ือนของรัฐบาล เวลา 20.30 น. จํานวนผูชุมนุมเพิ่มข้ึนมากข้ึนเปน 20,000 คน อมธ. จึงส่ังยายการชุมนุมมาท่ีหนาตึกสถาบันนักศึกษาดานสนามฟุตบอล มีบุคคลลึกลับนําใบปลิวเถ่ือนโจมตีกลุมเรียกรองรัฐธรรมนูญไปโปรยรอบสนามฟุตบอล ม.ธรรมศาสตร 11 ตุลาคม 2516 : หลังจากชุมนุมโจมตีรัฐบาลมาตลอดท้ังคืน นิสิต นักศึกษา และประชาชนจากท่ัวกรุงเทพ และจังหวัดใกลเคียงก็ไดทยอยหล่ังไหลมายังสนามฟุตบอล ม.ธรรมศาสตร ตลอดท้ังวัน จนทําใหมีผูรวมชุมนุมกวา 60,000 คน นิสิต ม.เกษตรศาสตร และอีกหลายสถาบันประกาศงดสอบและหยุดเรียนอยางไมมีกําหนดแลวเคล่ือนขบวนมา ม.ธรรมศาสตร คณะกรรมการ ศนท. ไดประชุมและมีมติวา การกระทําของรัฐบาลเปนการลิดรอนและละเมิดสิทธิเสรีภาพจึงตองการใหปลอยผูเรียกรองรัฐธรรมนูญท้ัง 13 คนโดยไมมีเงื่อนไข เวลา 10.30-12.30 น. ศนท. ไดเขาเจรจากับฝายรัฐบาล ณ วังปารุสกวัน ปรากฏวาท้ัง 2 ฝายตกลงกันไมได ฝายนิสิตนักศึกษายืนยันใหรัฐบาลปลอยตัวผูตองหาท้ัง 13 คน ตอมาในชวงเย็นผูตองหาท้ัง 13 คนก็ไดประกาศจะอด

44

อาหารต้ังแตวันนี้เปนตนไป เพื่อประทวงการกระทําของรัฐบาล นอกจากนี้นักเรียน นักศึกษา และอาจารยจากสถาบันตางๆก็ไดออกแถลงการณสนับสนุนการตอสูและคัดคานการกระทําของรัฐบาล อยางไรก็ตามนอกจากจะมีแถลงการณสนับสนุนแลวก็ยังแถลงการณโจมตีฝายนักเรียน นิสิต นักศึกษาดวย มีการเคล่ือนไหวในตางจังหวัดดวย ในชวงกลางคืนการชุมนุมดําเนินไปอยางเผ็ดรอนและแนนขนัด มีท้ังเงินบริจาคหลายแสนบาท มีท้ังอาหารผลไมและยาหล่ังไหลเขามาไมขาดสาย ทางดาน จอมพล ถนอม ไดส่ังใหทหาร 3 เหลาทัพ เตรียมพรอมเพ่ือรับสถานการณท่ีอาจเกิดข้ึนจากการรวมพลังของนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชน สถานีโทรทัศนทุกแหงออกขาวถึงหลักฐานในการจับกุมผูเรียกรองรัฐธรรมนูญ โดยรัฐบาลใหความม่ันใจวา เหตุการณไมรายแรงแตอยางใด นอกจากนี้ ศนท. ยังไดรับรายงานขาววา ตํารวจในตางจังหวัดไดรับคําส่ังใหกักรถท่ีบรรทุกนักเรียนนักศึกษาตางจังหวัดไมใหเขากรุงเทพ 12 ตุลาคม 2516 : หลังการชุมนุมติดตอกันเปนเวลา 3 วัน ถนนทุกสายของผูใฝหาเสรีภาพและประชาธิปไตยก็มุงสู ม.ธรรมศาสตร การจราจรบนถนนในกรุงเทพ โดยเฉพาะสายท่ีจะไป ม.ธรรมศาสตร ติดขัดขนาดหนัก คลาคลํ่าไปดวยขบวนของนักเรียนและนิสิตนักศึกษา มีคนรวมชุมนุมเปนจํานวนเรือนแสน ท่ีจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย สโมสรนิสิตฯ ไดประกาศงดสอบ ท่ี ม.รามคําแหง ไดออกประกาศใหเล่ือนการสอบ ขณะท่ี ม.เกษตรศาสตร สภาคณาจารยไดออกแถลงการณใหเลิกใชมาตรา 17 แหงธรรมนูญการปกครองกรณีการจับกุมผูตองหา 13 คน และใหประกาศใชรัฐธรรมนูญภายใน 6 เดือน เวลา 12.00 น. นาย สมบัติ ธํารงคธัญญวงศ (เลขาธิการ ศนท.) ไดประกาศแถลงการณใหรัฐบาลปลดปลอยผูตองหาท้ัง 13 คน ภายใน 24 ช่ัวโมง หลังจากนั้นท่ีกองบัญชาการปราบปรามจลาจล สวนร่ืนฤดี นายกรัฐมนตรีไดเรียกประชุมคณะรัฐมนตรีเร่ือง ศนท. ยื่นคําขาดใหปลอยตัวผูเรียกรองรัฐธรรมนูญ 13 คน ในท่ีสุดท่ีประชุมตกลงใหปลอยผูตองหา 13 คนไดโดยมีการประกันตัว สวนขอกลาวหาวาเปนกบฏและคอมมิวนิสตนั้นใหไปตอสูกันในช้ันศาล ชวงเวลาเดียวกันคณาจารยวิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตรไดยื่นหนังสือถึงรัฐบาลใหหลีกเล่ียงความรุนแรง บัณฑิตและนักศึกษาปริญญาโทเศรษฐศาสตร ม.ธรรมศาสตร กับนักศึกษาปริญญาโทสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตรไดรวมกันออกแถลงการณใหรัฐบาลปลอยตัวผูตองหา ขณะท่ีนักหนังสือพิมพไดเขียนคําวิงวอนขอประชามติจากประชาชนใหปลอยตัวผูเรียกรองรัฐธรรมนูญ เวลา 17.00 น. พล.ต.ต. ชัย สุวรรณศร (ผูบังคับการตํารวจสันติบาล) ไดแถลงกับผูส่ือขาววาไดรับคําส่ังจากอธิบดีกรมตํารวจ อนุมัติใหประกันตัวผูตองหาทั้ง 13 คนได ซ่ึง นาย สนั่น ผิวนวล (อาจารยโรงเรียนรุจิเสรีวิทยา) ไดยื่นหลักทรัพยประกันกับอธิบดีกรมตํารวจโดยตรง ทางดาน ศนท. ไดเรียกประชุมกรรมการมีมติไมยอมให 13 ผูตองหารับการประกันตัว และยืนยันวารัฐบาลจะตองปลอยตัวผูเรียกรองรัฐธรรมนูญโดยไมมีเง่ือนไขใดๆท้ังส้ินภายใน 12.00 น. ของวันท่ี 13 ตุลาคม โดยถือวาการอนุมัติใหมีการประกันตัวนั้นเปนการบายเบ่ียงเปาหมายการตอสูของประชาชน หลังจากนั้นเม่ือ พล.ต.ต. ชัย ไดแจงเร่ืองการใหประกันตัวแกผูตองหาท้ัง 13 คนทราบ แตท้ัง 13 คนก็ไมยอมเซ็นรับทราบและไมยอมรับการประกันตัว ตํารวจสันติบาลไดพาตัว นาย ไขแสง ไปท่ีกองบังคับการตํารวจสันติบาลปทุมวัน สวนผูตองหาอีก 12 คนนั้นยังไมยอมออกจากท่ีคุมขัง ขณะเดียวกัน สถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยก็ออกขาวการใหประกันตัว 13 ผูตองหา และไดประกาศแถลงการณของทบวงมหาวิทยาลัยขอใหนักศึกษาเลิก

45

ชุมนุม สําหรับในตางจังหวัดการประทวงไดคุกรุนเพิ่มข้ึนทุกขณะพรอมกันนั้นยังมีการสงคนมารวมชุมนุมท่ี ม.ธรรมศาสตร ดวย ในชวงกลางคืนการชุมนุมประทวงดําเนินตอไป คล่ืนมนุษยเบียดเสียดกันอยูกวา 200,000 คนซ่ึงวิทยุกรมประชาสัมพันธไดประกาศเตือนพอแมผูปกครองมิใหปลอยลูกหลานมารวมชุมนุม โดยอางวามีบุคคลกลุมหนึ่งเตรียมการที่จะใชอาวุธ ขณะท่ี ศนท. ก็ออกแถลงการณยืนยันใหรัฐบาลปลอยตัว 13 ผูตองหาโดยไมมีเง่ือนไขตามมติเดิม 13 ตุลาคม 2516 : การชุมนุมประทวงดําเนินตอไปตลอดคืน มีการอภิปราย สลับการรองเพลง การแสดงละคร และการอานบทกวี จนกระท่ังฟาสางเม่ือเวลาประมาณตี 5 นาย สมบัติ ไดข้ึนกลาวปราศรัยวายังเหลือเวลาอีกนอยเต็มทีแลวท่ีจะถึงจุดตอสู ถาการตอสูดวยสันติวิธีไมเปนผล เราจะออกไปตอสูขางนอกอยางพรอมเพรียงกัน หลังจากนั้นก็มีนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนเขามาสมทบจนลนออกนอก ม.ธรรมศาสตร ศนท. ไดแบงหนาท่ีในการปฏิบัติงานของกรรมการและเจาหนาท่ีออกเปน 3 ชุด ประกอบดวย ชุดท่ี 1 ไปเจรจากับรัฐบาลเปนคร้ังสุดทาย ชุดท่ี 2 ไปขอเขาเฝาพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวท่ีพระตําหนักจิตรลดาฯ และชุดท่ี 3 ทําหนาท่ีในการควบคุมการเคล่ือนไหวขบวนของนักเรียน นิสิต นักศึกษา โดยขบวนจะมุงไปยึดอนุสาวรียประชาธิปไตยเปนกองบัญชาการ จนกวาคณะกรรมการ ศนท. จะมีมติใหดําเนินการในข้ันตอไป ดานกองบัญชาการปราบปรามประชาชนท่ีสวนร่ืนฤดี ทหารบกประมาณ 2 กองรอยพรอมดวยอาวุธประจําตัวเต็มอัตราศึกนําเคร่ืองกีดขวางมาปดกั้นถนนท่ีจะเขาสูกองบัญชาการสวนร่ืนฤดี ท่ีสวนพุดตานมีทหารบกอาวุธครบมือยืนรักษาการณเปนจํานวนมาก พรอมท้ังมีรถดับเพลิงหัวฉีดแรงสูงเขาประจําท่ีเรียงรายหนาสวนพุดตานและสวนร่ืนฤดี ท่ีโรงเรียนพลตํารวจบางเขนมีการจัดกําลังพลตํารวจหนวยปราบจลาจลประมาณ 2 กองรอย มุงไปยังวังปารุสกวันและสํานักทําเนียบนายกรัฐมนตรี นอกจากนั้นยังมีการจัดกําลังรถตํารวจนครบาลลาดตระเวนรอบสํานักทําเนียบนายกรัฐมนตรี และสังเกตการณตั้งแตบริเวณสนามหลวงกับถนนทุกสายท่ีไปสูสวนร่ืนฤดี วังปารุสกวัน สํานักทําเนียบนายกรัฐมนตรี และสวนจิตรลดาฯ เวลา 11.00–11.55 น. นายกสโมสรจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยและกรรมการ ศนท. 2 คน ไดเขาพบ จอมพล ประภาส ท่ีสวนร่ืนฤดี เพื่อขอทราบการตัดสินใจของรัฐบาลเกี่ยวกับขอเสนอ จอมพล ประภาส จึงนํารางสัญญาออกมามีใจความสรุปวา รัฐบาลจะปลอยตัว นาย ไขแสง และพวกจํานวน 13 คน “โดยไมมีเงื่อนไข” หากทาง ศนท. สัญญาวา จะหาทางใหฝูงชนนั้นสลายไปโดยเร็วท่ีสุด และถามถึงเร่ืองรัฐธรรมนูญ จอมพล ประภาส ก็ตอบวาจะรางใหเสร็จกอนเดือนตุลาคม 2517 ระหวางนั้นเองผูบังคับการตํารวจสันติบาลไดไปท่ีศูนยฝกนครบาล บางเขน เพื่อท่ีจะนําตัวผูตองหาท่ีเหลืออีก 12 คนซ่ึงไดรับการประกันตัวมาปลอยตัวท่ีกองบังคับการตํารวจสันติบาลปทุมวัน แตท้ัง 12 คนไมยอมรับการประกันตัวและไมยอมข้ึนรถ แตแลวเจาหนาท่ีตํารวจไดใชหนวยคอมมานโดขับไลท้ัง 12 คนออกจากเรือนจําบางเขนโดยอางวา เปนบุคคลท่ีไมพึงปรารถนาของสถานท่ีราชการแลว ท้ัง 12 คนจึงปกหลักจับกลุมกันอยูหนาประตูศูนยฝกตํารวจนครบาล บางเขน และไมยอมเคล่ือนท่ีไปไหน เวลา 12.00 น. โฆษก ศนท. ประกาศวา ถึงเวลาแลววันนี้จะเปนวันแหงชัยชนะของประชาชน ทุกคนตางก็ทําหนาท่ีจัดขบวนเตรียมพรอมจะเดิน

46

เวลา 12.30 น. กองบัญชาการจึงส่ังใหเคล่ือนขบวนออกจากประตู ม.ธรรมศาสตร ดานสะพานพระปนเกลาฯ หนวยเฟองปาเร่ิมเคล่ือนตัวอยางรวดเร็วเปนกองหนา จากนั้นหนวยฟนเฟองก็ไดประสานมือกันเปนแนวยาว 2 ขางทาง เพื่อเปดเสนทางใหขบวนใหญเคล่ือนออกมา ดานผูแทน ศนท. ไทยท่ีเขาพบ จอมพล ประภาส ไดกลับมาประชุมกับกรรมการ ศนท. เพ่ือรางสัญญาท่ี จอมพล ประภาส ใหมา จากน้ันก็ไดติดตอไปยังสํานักพระราชวังเพื่อขอเขาเฝาสมเด็จพระเจาอยูหัวในเวลา 12.45 น. เวลา 13.30 น. รถควบคุมการเดินขบวนสวนหนาเคล่ือนถึงหนากรมประชาสัมพันธ และไดพูดกระจายเสียงเชิญชวนประชาชนใหมารวมรณรงคดวย เวลา 14.30 น. ขณะท่ีสวนหนาและตอนกลางของขบวนอันยาวเหยียดไดเขาสูถนนราชดําเนินกลางแลว สวนทายสุดของขบวนยังไมไดออกจาก ม.ธรรมศาสตร ทางดานกองอํานวยการปราบปรามจลาจลนั้นก็มีคําส่ังใหทหารรักษาการณบริเวณรอบๆสวนร่ืนฤดีหนาแนนข้ึนและไดติดดาบปลายปนเตรียมพรอม ท่ีบริเวณสวนออยทหารราว 2 กองพันไดกระจายกําลังลอมรอบพรอมอาวุธครบมือ สวนท่ีทําเนียบรัฐบาลมีการจัดวางกําลังตํารวจอยูในสภาพเตรียมพรอมตอตานการจลจล เวลา 15.00 น. เม่ือตอนกลางของขบวนไดเคล่ือนมาถึงอนุสาวรียประชาธิปไตย มีการจัดรูปขบวนใหม พรอมกันนั้นก็มีการแจกเสบียงอาหารใหแกผูชุมนุม และมีการเปดเพลงชาติกับเพลงปลุกใจสลับกันไป ซ่ึงในชวงเดียวกันนี้ตนขบวนก็ไดเคล่ือนไปถึงหนาตึกกระทรวงเกษตรและสหกรณแลว เวลา 15.30 น. สวนทายของขบวนไดออกจาก ม.ธรรมศาสตร จนหมด ขณะท่ีบริเวณอนุสาวรียประชาธิปไตย โฆษกของ ศนท. ไดเร่ิมอภิปรายทามกลางฝูงชนท่ีมารวมชุมนุมมากถึง 500,000 คน ตอนน้ีเอง นาย เสกสรรค ประเสริฐกุล (ผูไดรับมอบหมายจากคณะกรรมการ ศนท.) ไดประกาศวา มาตรการข้ันเด็ดขาดมิใชนั่งอยูท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตย แตจะหยุดดูทาทีของรัฐบาลเพียง 2 ช่ัวโมงเทานั้น 5 โมงตรงถายังไมมีคําตอบจากรัฐบาลขบวนก็จะเคล่ือนตอไป เวลา 16.20–17.20 น. ตัวแทน ศนท. 9 คนไดเขาเฝาพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเพื่อกราบบังคมทูลเปาหมายในการตอสู เม่ือส้ินสุดการเขาเฝาฯ กรรมการ ศนท. ไดตกลงวาจะไปเซ็นสัญญากับทางรัฐบาล และจะอัญเชิญพระบรมราโชวาทแจงใหฝูงชนทราบ เวลา 17.30 น. ท่ีรถบัญชาการ นาย เสกสรรค ไดตัดสินใจส่ังเคล่ือนขบวนจากอนุสาวรียประชาธิปไตยมุงหนาสูลานพระบรมรูปทรงมา ในชวงนั้นกรรมการ ศนท. ชุดหนึ่งกําลังเดินทางไปสวนร่ืนฤดีเพ่ือทําสัญญากับ จอมพล ประภาส โดยใจความในสัญญาสรุปไดวา รัฐบาลจะปลอยตัวผูเรียกรองรัฐธรรมนูญท้ัง 13 คน หากสัญญาวาจะจัดการใหฝูงชนสลายตัวโดยเร็วท่ีสุด และรัฐบาลจะพยายามรางรัฐธรรมนูญใหเสร็จภายในเดือนตุลาคม 2517 เวลา 17.40 น. ท่ีรถบัญชาการซ่ึงกําลังเคล่ือนถึงบริเวณหนาทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ นาย กนก วงศตระหงาน (รองเลขาธิการ ศนท.) ไดช้ีแจงใหผูรวมชุมนุมฟงถึงผลการเขาเฝาฯ ของกรรมการ และขอใหอดใจรอเพราะ ศ. สัญญา กําลังเรียบเรียงพระบรมราโชวาทอยู จากนั้นเขาก็ไดแจงใหเจาหนาท่ีควบคุมขบวนบนรถบัญชาการทราบวา บัดนี้ทางรัฐบาลไดตกลงยอมท่ีจะปลอยตัวผูเรียกรองรัฐธรรมนูญ 13 คนแลว และพรอมจะใหรัฐธรรมนูญภายในเดือนตุลาคม 2517 แตกําลังรอเซ็นสัญญากับรัฐบาลอยู

47

เวลา 18.00 น. กรรมการ ศนท. ออกจากสวนร่ืนฤดี โดย นาย สมบัติ ไดแยกไปรับผูตองหาท่ีบางเขน สวน นาย ประสาร ไตรรัตนวรกุล (นายกสโมสรนิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย) และ นาย สมพงษ สระกวี (นายกองคการนักศึกษา ม.รามคําแหง) กลับไปท่ีสวนจิตรลดาฯ เพื่อนําสัญญาไปให ศ. สัญญา เซ็นช่ือเปนพยาน เวลา 18.40 น. กําลังสวนแนวหนามาถึงลานพระบรมรูปทรงมาโดยมีถุงพลาสติกแขวนคอ เพ่ือเตรียมคุมหัวไวปองกันแกสน้ําตา สวนกองกําลังสําคัญอีกสวนยังอยูท่ีสะพานมัฆวาฬรังสรรค จากน้ันผูรวมชุมนุมบริเวณถนนราชดําเนินเร่ิมมุงหนาสูลานพระบรมรูปทรงมา ในขณะท่ีมีประชาชนมารวมสมทบเพ่ิมข้ึนเร่ือยๆ เวลา 18.50 น. รถบัญชาการของ ศนท. ไดหยุดจอดนิ่งอยูกลางสะพานมัฆวาฬรังสรรค ขณะท่ีสวนหนาของขบวนไดเคล่ือนถึงลานพระบรมรูปทรงมาแลว จนกระท่ังมีผูชุมนุมอยูท่ีลานพระบรมรูปทรงมาราว 5,000 คน เวลา 19.30 น. เม่ือมีขาววามีนักเรียนนักศึกษากลุมหนึ่งจะบุกเขาทําลายพระท่ีนั่งอนันตสมาคม ทางรถบัญชาการจึงมีคําส่ังใหขบวนสวนใหญซ่ึงตรึงกําลังอยู ณ สะพานมัฆวาฬรังสรรค เคล่ือนไปยังลานพระบรมรูปทรงมาเม่ือเวลา 19.45 น. ในขณะเดียวกัน นาย สมบัติ ไดไปรับตัวผูตองหาท้ัง 13 คนท่ีหนาโรงเรียนพลตํารวจนครบาลบางเขน แตพบวา นาย ไขแสง ไดถูกตํารวจนําไปปลอยตัวท่ีกองกํากับการ 2 กองตํารวจสันติบาลแลว สวน นาย ธีรยุทธ และ นาย ชัยวัฒน ไดไปกับเลขานุการสมเด็จพระสังฆราชซ่ึงมารับกอนหนานั้น เลขาธิการ ศนท. จึงรับ 10 คนท่ีเหลือออกไป เวลา 20.00 น. สถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทย ไดประกาศวารัฐบาลยอมรับขอเสนอของ ศนท. คือ ปลอยผูถูกจับกุมท้ัง 13 คนโดยไมมีเง่ือนไขใดๆ และ จอมพล ประภาส รักษาการณอธิบดีกรมตํารวจและประธานกรรมการรางรัฐธรรมนูญไดใหคํารับรองวา จะรางรัฐธรรมนูญใหเสร็จภายในเดือนตุลาคม 2517 บรรยากาศท่ัวไปเต็มไปดวยขาวลือตางๆนานาในทางรายตอผูนํานิสิตนักศึกษา กรมประชาสัมพันธออกแถลงการณวา “ไดมีนักเรียนหรือบุคคลกลุมหนึ่งเตรียมการที่จะใชอาวุธรายแรงตางๆ ในวันท่ี 13 ตุลาคม 2516” เวลา 20.30 น. รถบัญชาการเดินขบวนเคล่ือนมาถึงลานพระบรมรูปทรงมา โฆษกของรถบัญชาการไดขอรองใหฝูงชนนั่งลงดวยความสงบ และส่ังใหรถเสบียงแจกจายอาหาร โดย นาย เสกสรรค ประกาศขอรองใหนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนอยาเพิ่งแตกตื่น และขอใหรอคอยฟงขาวจาก ศนท. เทานั้น อยาเช่ือขาวอ่ืนเปนอันขาด ทางดาน นาย สมบัติ ไดนําตัวผูตองหา 10 คนไปที่รานอาหารศรแดงตรงมุมอนุสาวรียประชาธิปไตยซ่ึงเปนจุดนัดพบของกรรมการตามท่ีนัดกันไวแตไมพบใคร เพราะขบวนไดเคล่ือนไปลานพระบรมรูปทรงมาแลวจึงนั่งรถแท็กซ่ีแหวกฝูงชนไปท่ีรถบัญชาการจนไปทันท่ีสะพานมัฆวาฬรังสรรค เวลา 21.00 น. เขาจึงข้ึนไปแจงใหผูรวมชุมนุมทราบวา กรรมการ ศนท. ไดเซ็นสัญญากับรัฐบาลเรียบรอยแลว และกําลังนําพระบรมราโชวาทฯ มาแจงใหทราบ แตพอประกาศวาทางรัฐบาลจะรางรัฐธรรมนูญใหเสร็จภายในเดือนตุลาคม 2517 ผูรวมชุมนุมก็เร่ิมลังเลแสดงความไมพอใจ และมีผูตะโกนวาตองการรัฐธรรมนูญเร็วกวานั้น แตยังไมทันท่ี นาย สมบัติ จะพูดอะไรตอไปก็เปนลมลงเสียกอน เนื่องจากไมไดพักผอนมาเปนเวลานาน สวนท่ีลานพระบรมรูปทรงมาก็ชุมนุมกันตอไปเพราะยังไมทราบขาว ขณะท่ีคนท่ีทราบเร่ืองแลวแตยังไมยอมเช่ือก็ไปสมทบท่ีลานพระบรมรูปฯอีก ตอมาเม่ือเลขาธิการ ศนท. ฟนจากเปนลมแลวไดพยายามเดินไปท่ีรถบัญชาการเพ่ือแถลงแกฝูงชน แตแลวก็ไมสามารถข้ึนไปพูดได กรรมการ ศนท. จํานวนหน่ึง นั่งประชุมกันท่ีสนามหญาในสวนจิตรลดาฯ ขณะนั้นมีผูรวมชุมนุมกันท่ีลานพระบรมรูปทรงมาประมาณ 100,000 คน

48

เวลา 21.30 น. กรรมการ ศนท. จํานวนหนึ่งไดประชุมกันในสวนจิตรลดาฯ โดยไดเรียก นาย ธีรยุทธ และ นาย ชัยวัฒน พรอมท้ังเลขาธิการ ศนท. มาประชุมดวยซ่ึงขณะน้ันฝูงชนยังคงชุมนุมกันท่ีลานพระบรมรูปทรงมาประมาณ 100,000 คน เวลา 22.00 น. กรมประชาสัมพันธไดออกแถลงการณวา บัดนี้ไดมีบุคคลท่ีมิใชนักศึกษาถือโอกาสอภิปรายโจมตีรัฐบาลและยุยงสงเสริมใหเกิดความวุนวายตอไป สวนทางดานลานพระบรมรูปทรงมา นาย เสกสรรค ไดแถลงจากรถบัญชาการขอใหกรรมการรีบเดินทางมาพบฝายปฏิบัติการโดยดวน เพื่อช้ีแจงใหผูชุมนุมไดทราบ เพราะไมมีใครเช่ือขาวการตกลงยอมรับเง่ือนไขกับรัฐบาลจนกวาจะไดทราบจากปากผูแทนของรัฐบาลหรือ ศนท. เอง เวลา 22.45 น. ผูรวมชุมนุมบางสวนเร่ิมสลายตัวกลับไปบางแลว แตหนวยรักษาความปลอดภัยยังคงปฏิบัติหนาท่ีตอไป บางหนวยพบวามีบุคคลบางคนแอบแฝงมากอกวนฝูงชน เวลา 22.50 น. คณะกรรมการ ศนท. ไดสรุปการประชุมเห็นวา อาจมีผูเจตนารายควบคุมฝูงชนอยู รวมท้ังวิเคราะหการทํางานวาผิดพลาด จําเปนตองสลายฝูงชนใหได จากนั้นจึงเดินทางไปท่ีศูนยปฏิบัติการกองทัพบก สวนร่ืนฤดี เพื่อเอารถติดเคร่ืองขยายเสียงมาใชประกาศกับฝูงชน เวลา 22.50 น. คณะกรรมการ ศนท. แจงขอสรุปใหราชเลขาธิการฯ , พ.ต.อ. วสิษฐ เดชกุญชร (ตํารวจประจําสํานักพระราชวัง), พล.ต.ท. มนตชัย พันธุคงช่ืน (ผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ) และ พล.ต.ต. ณรงค มหานนท รับทราบ โดยมีขอเสนอใหติดลําโพงขยายเสียงท่ัวสนามเสือปาและพระท่ีนั่งอนันตสมาคม และออกประกาศทางวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยวา ขณะน้ีขอตกลงระหวางนิสิต นักศึกษากับรัฐบาลเปนอยางไร เวลา 23.30 น. ดานรถบัญชาการ ศนท. นาย พีรพล ตริยะเกษม นายก อมธ. ไดกระซิบบอก นาย เสกสรรค วา กรรมการ ศนท. ท่ีเขาเฝาฯ ชะตาขาดหมดแลว พรอมกันนั้นรถบัญชาการก็ไดรับขาวการตั้งกําลังประชิดของฝายทหารตํารวจใกลพระบรมรูปฯ รวมท้ังขาวท่ีจะใชรถถังปราบปรามผูเดินขบวนท่ีจะเขาไปใกลสวนพุดตาน ในท่ีสุดเพื่อความปลอดภัยของฝูงชนเรือนแสน และเพื่อผอนคลายความตองการของมวลชน นาย เสกสรรค จึงไดส่ังเคล่ือนขบวนจากลานพระบรมรูปทรงมาไปยังสวนจิตรลดาฯเพ่ือหวังจะเอาพระบารมีเปนท่ีพึ่ง เม่ือเวลาประมาณ 24.00 น. 14 ตุลาคม 2516 : เวลา 0.05 น. หลังจากท่ี นาย เสกสรรค ส่ังใหเคล่ือนขบวนไปสวนจิตรลดาฯ เพื่อขอพึงพระบารมีก็มีการจัดขบวนใหม ทางดานคณะกรรมการ ศนท. เม่ือทราบขาวการเคล่ือนไหวจึงไดรีบออกจากสวนรื่นฤดีพรอมดวยรถติดเคร่ืองขยายเสียงของทหาร 2 คันเพื่อไปยับยั้งการเคล่ือนขบวนโดยเร็วท่ีสุด เวลา 1.00 น. สวนหนาของขบวนประมาณ 5,000 คนไดเคล่ือนผานประตูทางดานทิศตะวันตกของสวนจิตรลดาฯ แลวเผชิญหนากับแถวปดกั้นของตํารวจปราบจลาจลจึงไมสามารถเคล่ือนขบวนตอไปได เม่ือคณะกรรมการ ศนท. มาถึงหลังแนวปดกั้นของตํารวจ เลขาธิการและกรรมการของ ศนท. ไดผลัดข้ึนไปพูดผานเคร่ืองขยายเสียงโจมตี นาย เสกสรรค วา มีเจตนาไมบริสุทธ์ิ มีคอมมิวนิสตสนับสนุนอยูเบ้ืองหลัง และขอใหนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนสลายตัวกลับไป เพราะคณะกรรมการ ศนท. ไดตกลงกับรัฐบาลเรียบรอยแลว เวลา 2.10 น. กรรมการ ศนท. ท้ังหมดก็หยุดอภิปรายโจมตี นาย เสกสรรค เพราะไมสามารถทําใหฝูงชนสลายตัวตามท่ีตองการได แตกลับมีคนในขบวนโหรองขับไลแทน สวนหนึ่งเพราะไมยอมเช่ือ ศนท. อีกตอไป เวลา 2.45 น. นาย ธีรยุทธ ไดเขาไปพบกับ นาย เสกสรรค ท่ีรถควบคุมขบวนจึงรูวาเกิดการเขาใจผิดกันหลังจากท่ีขาดการประสานงานกันอยางตอเนื่อง หลังจากปรับความเขาใจกันแลวก็ไดชวยกันประกาศผานไมโครโฟน

49

เพื่อใหผูชุมนุมคลายความสงสัยลง นาย ธีรยุทธ ก็ประกาศวาจะพา นาย เสกสรรค ไปขอเขาเฝาพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวซ่ึงขณะน้ันเปนเวลา 3.00 น. เวลา 3.30 น. นาย ธีรยุทธ และ นาย เสกสรรค ไดออกจากขบวนไปพบเลขาธิการและกรรมการ ศนท. เพื่อพูดถึงปญหาความขัดแยงและความเขาใจผิดท่ีเกิดข้ึน จากนั้นท้ังหมดก็ไดเขาไปในสวนจิตรลดาฯ เพื่อขอเขาเฝาพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เวลา 4.45 น. พ.ต.อ. วสิษฐ, นาย ธีรยุทธ, นาย เสกสรรค ก็ออกจากพระราชวังสวนจิตรลดาฯ ตรงไปยังรถบัญชาการแลวชวยกันประกาศใหผูชุมนุมไดเขาใจถึงเหตุการณท่ีเกิดข้ึนและความสําเร็จในการเจรจากับรัฐบาล รวมท้ังช้ีแจงความไมเขาใจกันท่ีเกิดข้ึนระหวางคณะกรรมการ ศนท. กับฝายควบคุมขบวน เวลา 5.30 น. พ.ต.อ. วสิษฐ ไดอัญเชิญพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวมาอานใหท่ีชุมนุมฟง และเม่ืออานเสร็จ นาย เสกสรรค รวมทั้งกรรมการ ศนท. ก็ไดข้ึนพูดใหทุกคนพอใจและขอใหสลายตัว จากนั้นฝูงชนก็เร่ิมแยกยายกันออกจากท่ีชุมนุม เวลา 6.00 น. ขณะท่ีนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนกําลังแยกยายกันกลับนั้น สวนหน่ึงก็มุงไปตาม ถ.พระราม 5 เพ่ือออกไปทางสี่แยกดุสิต แตแลวกลับถูกกั้นโดยเจาหนาท่ีตํารวจประมาณ 250 คนซ่ึงไมยอมใหเดินผานไปโดยสะดวก ทําใหฝูงชนเกิดความไมพอใจกระท่ังเร่ิมมีการขวางปาส่ิงของตางๆใสตํารวจ เวลา 6.30 น. เกิดการขวางปาและประจันหนารุนแรงข้ึน ในท่ีสุดตํารวจหนวยปราบปรามภายใตการบัญชาการของ พล.ต.ท. มนตชัย พันธุคงช่ืน ไดใชไมกระบองและโลเขาตีและดันผูเดินขบวนใหถอยรนไป ขณะเดียวกันตํารวจกองปราบในแนวหลังก็ไดรับคําส่ังใหยิงแกสน้ําตาจนฝูงชนแตกหนี ผูรวมชุมนุมจํานวนมากถูกดัน ถูกตี และสําลักแกสน้ําตาจนตกนํ้า ตางคนก็วิ่งหนีเอาชีวิตรอด บางคนตอสูโดยใชมือเปลา ไม กอนหิน และขวดเทาท่ีจะหยิบฉวยไดตามพ้ืนถนน ชายหญิงและเด็กหลายคนถูกตีจนแขนหัก ศีรษะแตก บางถูกเหยียบซํ้าเนื่องจากการถอยรนของผูรวมชุมนุม บางคนถูกไลตีตกน้ําท้ังๆท่ียังสําลักแกสน้ําตา บางสวนหนีไปฝงสวนจิตรฯ และฝงสวนสัตวดุสิต ดานเลขาธิการและกรรมการ ศนท. จํานวนหนึ่งไดติดกลุมไปกับฝูงชนท่ีถอยรนไปอยูในสวนจิตรลดาฯ จํานวน 1,000 คนเศษ ขณะท่ี นาย เสกสรรค ไดเดินออกไปจากขบวนแลว เวลา 7.00 น. ท่ีลานพระบรมรูปทรงมา นักเรียนอาชีวะและนักศึกษาไดใชรถเสบียงบรรทุกไมจํานวนมากมาแจกใหกับนักเรียนนักศึกษา พรอมกับมีรถบรรทุกผูท่ีทราบขาวและตองการตอสูกับตํารวจมาสงจํานวนมาก ตํารวจท่ีสังเกตการณอยูไดพยายามยิงแกสน้ําตาเพ่ือใหฝูงชนแตกกระจายแตก็ถูกตอบโตดวยไมและกอนหินหอนอิฐ จากนั้นก็มีการกระจายขาวกรณีตํารวจบุกตีนักเรียน นิสิต นักศึกษาใหประชาชนทราบ ขณะท่ีกําลังของนักเรียน นิสิต นักศึกษาและประชาชนไดถอยรนมารวมตัวกันท่ีลานพระบรมรูปทรงมาเปนสวนมาก เวลา 8.00 น. นักเรียน นิสิต นักศึกษาท่ีทราบขาวการปะทะท่ีสวนจิตรลดาฯ ไดเร่ิมทยอยเขาไปรวมกันใน ม.ธรรมศาสตร จํานวนมาก คนท่ีหนีมาจากสวนจิตรฯ ไดนําความทารุณของตํารวจมาเลาใหเพื่อนฟง บางคนมีอารมณแคนพุงสูงข้ึน ตางฉวยไมข้ึนรถพากันออกไป สวนท่ีเหลือชวยกันทําระเบิดเพลิงอยางเรงรีบ ขณะเดียวกันก็มีการตั้งศูนยพยาบาลสนามข้ึนใน ม.ธรรมศาสตร ดวย เวลา 8.30 น. นักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนราว 5,000 คน ไดเคล่ือนจากลานพระบรมรูปทรงมา ตรงไปยังกองบัญชาการตํารวจนครบาลผานฟา เชิงสะพานผานฟาลีลาศ มีการขวางปาไมและกอนหินเขาไปยัง

50

กองบัญชาการตํารวจนครบาล และมีรถกระจายเสียงของนักศึกษาประกาศใหไปรวมตัวกันท่ี ม.ธรรมศาสตร สวนบริเวณหนากรมประชาสัมพันธก็มีนักศึกษาประชาชนชุมนุมกันหลายพันคน โดยผูชุมนุมจํานวนหน่ึงไดเขายึดกรมประชาสัมพันธและสํานักงานคณะกรรมการติดตามและประเมินผลการปฏิบัติราชการ (ก.ต.ป.) เม่ือเวลาประมาณ 9.00 น. เวลา 9.30 น. สถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยไดกระจายเสียงแถลงการณของ จอมพล ถนอม วา มีนักเรียนและผูแตงกายคลายทหารกอวินาศกรรม บุกเขาไปในสวนจิตรลดาฯ และสถานท่ีราชการ โดยมุงหมายท่ีจะลบลางเปล่ียนแปลงการปกครองรัฐบาลจึงขอประกาศวา ตั้งแตนี้เปนตนไปเจาหนาท่ีจะเขาระงับสถานการณอยางเด็ดขาด ระหวางนั้นเอง พ.อ. ณรงค กิตติขจร (หัวหนาฝายปฏิบัติการปราบปรามจลาจล) พรอมกับทหารและตํารวจไดข้ึนเฮลิคอปเตอร 2 ลํา บินตรวจการณและรายงานขาวถึง จอมพล ถนอม และ จอมพล ประภาส วาใน ม.ธรรมศาสตร มีการซองสุมอาวุธและผูคน และการจลาจลคร้ังนี้เปนไปตามแผนของคอมมิวนิสต นอกจากนี้ยังมีการยิงปนเอ็ม 16 และระเบิดแกสน้ําตาลงมาใสประชาชนดวยตลอดท้ังวัน เหตุการณไดบานปลายลุกลามออกไปอยางท่ีไมมีใครคาดคิดไว ทหารและตํารวจออกปราบฝูงชนโดยใชท้ังอาวุธปน รถถัง และเฮลิคอปเตอร มีการตอสูปะทะกันตลอดสาย ถ.ราชดําเนิน ตั้งแตผานฟาถึงสนามหลวง โดยเฉพาะท่ีหนากรมประชาสัมพันธ กรมสรรพากร กองสลากกินแบง โรงแรมรัตนโกสินทร ตึก ก.ต.ป. กองบัญชาการตํารวจนครบาลผานฟา รวมท้ังบริเวณสถานีตํารวจชนะสงครามและยานบางลําภู นักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชน ก็เร่ิมตอบโตกลับรุนแรงมากข้ึน มีการยิงและปาระเบิดขวดตอบโตทหารตํารวจเปนบางจุด มีการบุกเขายึดและทําลายสถานท่ีบางแหงท่ีเปนสัญลักษณของอํานาจเผด็จการคณาธิปไตย สํานักงานกองสลากกินแบงรัฐบาล ตึก ก.ต.ป. และปอมยามถูกเผา บางคนไดขับรถเมล รถขยะและรถบรรทุกน้ําของเทศบาลวิ่งเขาชนรถถัง ศพวีรชนท่ีสละชีวิตหลายคนถูกแหเพื่อเปนการประจานความทารุณของทหารตํารวจและชักชวนใหประชาชนไปรวมตอสูเพื่อประชาธิปไตย สวนใน ม.ธรรมศาสตร นักศึกษาก็ลําเลียงผูเสียชีวิตและผูบาดเจ็บไปโรงพยาบาลศิริราชทางเรือตลอดเวลา ขณะเดียวกันรัฐบาลก็ไดออกแถลงการณโจมตีนักศึกษาประชาชนผานสถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยอยางตอเนื่อง รวมท้ังมีคําส่ังใหปดสถาบันการศึกษาของรัฐในกรุงเทพ นนทบุรี และสมุทรปราการทุกแหง และประกาศไมใหประชาชนออกนอกบานในเวลากลางคืน เวลา 17.15 น. เลขาธิการและคณะกรรมการ ศนท. จํานวนหน่ึงไดเดินทางออกจากพระราชวังสวนจิตรลดาฯ เพื่อไปพบ จอมพล ถนอม ท่ีกองบัญชาการปราบปรามจลาจล สวนร่ืนฤดี แตก็สวนทางกับ จอมพล ถนอม ซ่ึงไดเดินทางไปกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีในเวลา 17.20 น. การปราบปรามนักศึกษาประชาชนก็ยังดําเนินตอไป สถานีวิทยุกรมประชาสัมพันธไดกระจายเสียงประกาศของกองบัญชาการทหารสูงสุดให ม.ธรรมศาสตร และ ม.ศิลปากร เปนเขตอันตรายซ่ึงเจาหนาท่ีกําลังจะเขายึดพื้นท่ีภายในเวลา 18.00 น. ขอใหนักเรียนนักศึกษาออกจากเขตดังกลาว เวลา 18.30 น. สถานีวิทยุกรมประชาสัมพันธและสถานีโทรทัศนทุกสถานีจึงไดถายทอดแถลงการณการลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีของ จอมพล ถนอม ซ่ึงขณะนั้นฝายนักศึกษาประชาชนไดถอยมาชุมนุมกันท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตยราว 30,000 คน

51

เวลา 18.45 น. พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงมีพระราชโองการโปรดเกลาฯ แตงต้ัง ศ. สัญญา เปนนายกรัฐมนตรี เวลา 19.15 น. พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงมีกระแสพระราชดํารัสทางวิทยุและโทรทัศนขอใหทุกฝายระงับเหตุแหงความรุนแรง อยางไรก็ตามท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตยก็ยังคงมีประชาชนมาชุมนุมเพิ่มข้ึนเร่ือยๆและยังคงมีตํารวจทหารยิงทํารายประชาชนอยูในบางบริเวณ ทามกลางความสับสนคณะกรรมการศูนยปวงชนชาวไทยก็ไดถูกกอต้ังข้ึนช่ัวคราวเมื่อเวลา 20.45 น. ทามกลางประชาชนประมาณ 50,000 คนท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตย เพื่อประสานงานและคล่ีคลายสถานการณ เวลา 23.30 น. ศ. สัญญา ไดปราศรัยทางโทรทัศน ขอใหทุกฝายคืนสูความสงบ และประกาศจะใชรัฐธรรมนูญภายใน 6 เดือน ตลอดคืนนั้นยังคงมีเสียงปนดังข้ึนประปราย ทองฟาแถบ ถ.ราชดําเนิน เปนสีแดง ควันพวยพุงอยูเปนหยอมๆการตอสูเพื่อสิทธิเสรีภาพและประชาธิปไตยดําเนินไปตลอดคืน 15 ตุลาคม 2516 : เวลา 0.30 น. ภายหลังจากลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีแลว จอมพล ถนอม ยังคงออกแถลงการณทางสถานีโทรทัศนกองทัพบกและวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยวา มีผูท่ีพยายามจะนําลัทธิการปกครองอื่นท่ีเลวรายมาลมลางการปกครองแบบประชาธิปไตยจึงขอใหเจาหนาท่ีทุกฝายปฏิบัติหนาท่ีจนสุดความสามารถ ตลอดท้ังคืน นักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนยังคงยืนหยัดชุมนุมกันท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตยเปนจํานวนมาก ท่ีบริเวณกองบัญชาการตํารวจนครบาลผานฟา เชิงสะพานผานฟาลีลาศ ประชาชนก็ปะทะกับตํารวจทหารอยูเปนระยะ การจลาจลขยายขอบเขตออกไปท่ัวกรุงเทพ ขณะท่ีศูนยปวงชนชาวไทยไดพยายามประกาศใหหยุดการยิงตอสูกันและยื่นขอเสนอตอรัฐบาลใหมเพื่อใหสถานการณสงบลง ในชวงเชาประชาชนไดมาสมทบท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตยมากข้ึนเร่ือยๆถนนทุกสายในกรุงเทพเกล่ือนกลาดไปดวยถังขยะเทศบาล เศษแกว เศษไม ซากปอมตํารวจ ซากรถท่ีถูกเผา สัญญาณไฟจราจรถูกทําลาย สวนทางตางจังหวัด มีการชุมนุมเพื่อไวอาลัยแกผูเสียชีวิตและโจมตีความโหดรายของรัฐบาลเกา รวมทั้งมีการบริจาคเลือดเพื่อสงมาใหโรงพยาบาลในกรุงเทพ เวลา 8.15 น. สถานีวิทยุของกรมประชาสัมพันธก็ไดกระจายเสียงประกาศของ ศ. สัญญา ใหราชการในกรุงเทพหยุดเปนเวลา 3 วัน เหตุการณยังคงตึงเครียด ทหารสงกําลังเขามาเสริมตามจุดตางๆท่ีมีการจลาจล สวนทางเจาหนาท่ีตํารวจท่ัวกรุงเทพไมไดออกปฏิบัติหนาท่ี แตตั้งรับอยูในแตละสถานีโดยไมไดสวมเคร่ืองแบบตํารวจ หลายโรงพักถูกปลอยราง ฝายกลุมประชาชนซ่ึงยึดรถเมลได ก็ขับรถออกวิ่งไปตามถนนสายตางๆพรอมกับรองเพลงปลุกใจและโบกธงชาติ ขณะท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตยคนนับพันยังคงชุมนุมกันอยู โดยมีนักศึกษาผลัดกันข้ึนพูดใหเหตุการณรายตางๆสงบลง ตามโรงพยาบาลทุกแหงแพทยและพยาบาลตองทํางานอยางหนัก คนเจ็บและเสียชีวิตถูกนํามาสงทุกระยะจนไมมีท่ีวางเหลือ ทุกโรงพยาบาลประกาศขอรับบริจาคเลือดและเงินซ่ึงก็มีประชาชนไปบริจาคอยางคับค่ัง เวลา 11.30 น. กองบัญชาการทหารสูงสุดกลับออกประกาศวาผูกอการจลาจลไมใชนิสิตนักศึกษา แตเปนผูกอการรายคอมมิวนิสต อยาเช่ือขาวลือท่ีวาทหารตํารวจทํารายนิสิต นักศึกษา และขอใหประชาชนแยกออกจากผูกอการจลาจล เพื่อท่ีราชการจะไดปราบปรามคอมมิวนิสตใหส้ินซากโดยเร็ว ระหวางนั้น เลขาธิการ ศนท. พรอม

52

กับกรรมการและเจาหนาท่ีไดเขาพบ ศ. สัญญา ท่ีพระราชวังสวนจิตรลดา เพื่อปรึกษาถึงวิธีการแกไขสถานการณใหดีข้ึน ขณะเดียวกันทางดานกองบัญชาการตํารวจนครบาลผานฟา ประชาชนไดชวยกันปาระเบิดเพลิงเขาไปจนถูกไฟไหมอยางหนัก จนเจาหนาท่ีตํารวจตองถอนกําลังออกไป จากน้ันก็มีประชาชนบุกเขาไปเผาสถานีตํารวจนางเล้ิงซ่ึงอยูใกลๆกันดวย ในชวงเท่ียงประชาชนหลายหม่ืนคนไดเดินทางมาชุมนุมกันในบริเวณถนนราชดําเนินกลางอยางแนนขนัด เพ่ือมาดูเหตุการณท่ีเกิดข้ึน ขณะท่ีกองบัญชาการปราบปรามจลาจล สวนร่ืนฤดี จอมพล ถนอม, จอมพล ประภาส และ พ.อ. ณรงค ไดตัดสินใจท่ีจะเดินทางหนีออกนอกประเทศ เนื่องจากเกิดความขัดแยงอยางหนักในรัฐบาล และในหมูทหารตํารวจ เวลา 14.10 น. สถานีวิทยุกรมประชาสัมพันธไดกระจายเสียงประกาศของกองบัญชาการทหารสูงสุด หามประชาชนออกนอกเคหะสถานในเวลากลางคืน เพื่อสะดวกในการปราบปรามจลาจล ขณะเดียวกันกรรมการ ศนท. ก็ไดแบงกันออกไปพูดกับประชาชนท่ีอนุสาวรียประชาธิปไตยและตามชุมชนตางๆเพ่ือใหเขาใจสถานการณและใหสลายตัวโดยเร็วท่ีสุด และกรรมการอีกสวนหนึ่งไปติดตอโรงพิมพสํานักนายกรัฐมนตรีเพื่อใหพิมพเจตจํานงของ ศ. สัญญา รวมกับแถลงการณของ ศนท. ถึงประชาชนเพื่อช้ีแจงสถานการณและสนับสนุนรัฐบาลชุดใหม เวลา 18.40 น. วิทยุกรมประชาสัมพันธไดประกาศขาวการลาออกจากราชการและการเดินทางออกนอกประเทศของ จอมพล ถนอม และ จอมพล ประภาส หลังจากขาวแพรสะพัดออกไป ประชาชนตางก็โหรองยินดีและเร่ิมทยอยกันกลับบาน เม่ือสถานการณเร่ิมสงบลง ศ. สัญญา ไดกลาวปราศรัยทางโทรทัศนและวิทยุในเวลา 20.45 น. ถัดจากนั้นกรรมการ ศนท. ก็ปราศรัยสดุดีวีรกรรมของประชาชนและขอใหผนึกกําลังกันเพื่อพิทักษรักษาส่ิงท่ีไดมาใหยั่งยืนตอไป จากน้ัน จอมพล ประภาส, พ.อ. ณรงค พรอมครอบครัวและผูติดตามจึงไดเดินทางล้ีภัยการเมืองโดยเท่ียวบินพิเศษ มุงหนาไปกรุงไทเป เกาะใตหวัน เม่ือเวลา 21.47 น. สวน จอมพล ถนอม นั้นเดินทางตามไปในวันรุงข้ึน ผลจากเหตุการณรุนแรงตลอดวันท่ี 14-15 ตุลาคม 2516 ปรากฏวามีผูเสียชีวิตถึง 77 คน และบาดเจ็บอีก 857 คน 16 ตุลาคม 2516 : กรุงเทพเร่ิมกลับสูภาวะปกติ ถนนทุกสายไมมีเจาหนาท่ีตํารวจออกปฏิบัติหนาท่ี แตก็มีลูกเสือ นักเรียน และนักศึกษาออกมาทําหนาท่ีอํานวยความสะดวกดานจราจรแทน ในชวงเชาผูคนจํานวนหลายแสนคนตางพากันเดินทางมาท่ี ถ.ราชดําเนิน เพื่อดูความเสียหายท่ีเกิดข้ึนจากการตอสูระหวางทหารตํารวจกับประชาชนซ่ึงเต็มไปดวยซากปรักหักพังของสถานท่ีราชการ ซากรถท่ีถูกเผา และคราบเลือด พรอมกันนั้นนักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนก็ไดชวยกันทําความสะอาดบริเวณทองถนน ตามจุดตางๆในกรุงเทพมีหนวยอาสาสมัครแพทยและพยาบาล เปดศูนยบริจาคโลหิตช่ัวคราวข้ึนเพื่อชวยเหลือผูบาดเจ็บจากเหตุการณ นอกจากน้ี ณ ท่ีทําการช่ัวคราวของ ศนท. (สนามเสือปา) ประชาชนไดหล่ังไหลไปรวมบริจาคเงินและส่ิงของ เพื่อเปนกองทุนสงเคราะหวีรชนผูเสียชีวิตและบาดเจ็บ รวมท้ังเปนทุนในการกอสรางอนุสาวรียวีรชนดวย ทางดานตางจังหวัด นักเรียน นิสิต นักศึกษาและประชาชนก็ไดรวมบริจาคเงินและส่ิงของตางๆสงมาสมทบท่ี ศนท. ตลอดเวลา สวนทางดานตางประเทศมีคณะนักเรียนไทยสงเงินบริจาคมาชวยเหลือในคร้ังนี้ดวย

53

เวลา 14.00 น. สวนร่ืนฤดีคณะกรรมการ ศนท. ไดประชุมรวมกับเจาหนาท่ีของรัฐบาล เพื่อรวมมือในการรักษาความสงบในขณะท่ีตํารวจไมสามารถปฏิบัติหนาท่ีโดยสวมเคร่ืองแบบได เนื่องจากประชาชนยังเกลียดตํารวจ โดย ศนท. จะสงนิสิตนักศึกษาไปประจําสถานีตํารวจท่ีราชการเห็นสมควร สถานีละ 10 คนเพื่อรวมกับตํารวจ จนกวาบานเมืองจะกลับเขาสูภาวะสงบโดยสมบูรณ ท่ีทําเนียบรัฐบาลคณะรัฐมนตรีชุดใหมไดประชุมเปนคร้ังแรกเม่ือเวลา 17.30 น. โดยมีมติใหออกพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแกผูชุมนุม และมีมติใหแตงต้ังคณะกรรมการรางรัฐธรรมนูญชุดใหม หลังจากนั้นสถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยก็ไดออกประกาศสํานักนายกรัฐมนตรีใหขาราชการปฏิบัติงานและใหสถานศึกษาเปดทําการสอนตามปกติตั้งแตวันท่ี 18 ตุลาคม 2516 เปนตนไป ทางดาน จอมพล ถนอม ออกเดินทางจากทาอากาศยานดอนเมือง เพื่อล้ีภัยการเมืองไปท่ีเมืองบอสตัน รัฐแมสซาชูเซตต สหรัฐอเมริกา พรอมครอบครัวในเวลาประมาณ 21.40 น. ในชวงนั้นอดีตผูนํานักศึกษาและอาจารยกลุมหนึ่งทําการเรียกรองรัฐธรรมนูญซ่ึงรัฐบาล จอมพล ถนอม รางมา 10 ปยังไมเสร็จ จอมพล ประภาส ส่ังจับคนเหลานี้ โดยตั้งขอหาฉกรรจวาเปนกบฏและคอมมิวนิสต ทําใหนักเรียน นักศึกษา ประชาชนลุกข้ึนตอสูท่ัวประเทศนับลานคน เพื่อเรียกรองใหปลอยคนท้ัง 13 คนและใหรัฐธรรมนูญโดยเร็ว ในขณะที่สถานการณตึงเครียดติดตอกันหลายวันกําลังเปล่ียนไปในทางท่ีดีแก จอมพล ถนอม จอมพล ประภาส ในตอนใกลรุงของวันท่ี 14 ตุลาคม 2516 ไดมีวิทยุลับจากพระราชวังส่ังให พล.ต.ท. มนตชัย พันธคงช่ืน ซ่ึงเผชิญหนาฝูงชนอยูท่ีสวนจิตรลดาใหตะลุมบอนตีนักศึกษา เพื่อหวังกอคล่ืนตอสูในหมูประชาชนท่ีมีตอ 3 ทรราชยข้ึนมาใหม มีการจลาจลกันท่ัวไปในกรุงเทพ ผูคนเสียชีวิตเกือบ 100 คน ขณะเดียวกันตํารวจชายแดนนอกเคร่ืองแบบก็ถูกศักดินาใหญสงตัวออกไปปลุกความเกลียดชัง และรวมท้ังกอวินาศกรรมเผาตึกหลายแหง พรอมกับเปดประตูวังตอนรับนักศึกษา ประชาชนเพื่อคุมภัยใหอันเปนการฉวยโอกาสสรางความนิยมในพระองค ทามกลางความชิงชัง 3 ทรราชยในหมูนักศึกษา ประชาชน พระองคโดดเดนขึ้นมาเปนเทพบุรุษในดวงใจของประชาชน แตอีกมือหนึ่งก็รวมมือกับ พล.อ. กฤษณ สีวะรา ใชอํานาจทางทหารบีบให 3 ทรราชยบินออกนอกประเทศ โดยหนาฉากกษัตริยใหคําม่ันสัญญาตอหนา 3 ทรราชยวา จะไมยึดสมบัติอันมหาศาลของพวกเขา และจะใหกลับเขาประเทศอยางแนนอนเม่ือเร่ืองสงบลง แตหลังเหตุการณไมนานกษัตริยกลับสนับสนุนใหยึดสมบัติของพวกเขา และแสดงทาทีเฉยเมยตอการขอกลับประเทศในระยะ 2 ปแรก การแยงผลประโยชนกับการหักหลังเปนของคูกัน กษัตริยซ่ึงถือกันวา เปนผูสูงสงก็หาไดพนจากวิถีการแกงแยงดวยการหักหลังผูอ่ืนก็หาไม โอกาสใคร โอกาสมัน ผูกําชัยชนะท่ีแทจริงในวันมหาวิปโยคหาใชประชาชนเราทานตามท่ีเขาใจกัน แทท่ีจริงคือ สถาบันพระมหากษัตริยหรือกษัตริยภูมิพลจอมวางแผน หลังเหตุการณ 14 ตุลาคม 2516 อํานาจการปกครองจึงหวนกลับมาสูออมอกของกลุมศักดินาอีกคร้ังหนึ่ง หลังจากการสูญเสียคร้ังยิ่งใหญเม่ือ 2475 และตองอยูเบ้ืองลางกลุมทหารมาตลอด นาย สัญญา ธรรมศักดิ์ องคมนตรีเปนคนที่กษัตริยทรงไววางพระทัยมากท่ีสุดคนหนึ่ง ไดรับการแตงต้ังจากพระองคใหเปนนายกรัฐมนตรีหลังเหตุการณนองเลือด สัญญา ธรรมศักดิ์ ใชความเกลียดชังตอ 3 ทรราชยของปวงชนสรางความนิยมใหสถาบันกษัตริยดวยการเหยียบ 3 ทรราชยใหจมดิน ซํ้ายังโยกยายนายทหาร ตํารวจท่ีเปนเสนสาย 3 ทรราชยออกจากตําแหนงสําคัญๆทาง

54

ราชการ ในชวงนี้อิทธิพลศักดินาใหญคอยๆเขาแทนท่ีอิทธิพลของกลุมทหาร โดยสรรหาบุคคลท่ีจงรักภักดี ไมวาจะจริงใจหรือดวยความทะเยอทะยาน เขามามีบทบาททางราชการเมือง เชน สมัคร สุนทรเวช (คร้ังสมัยยังอยูประชาธิปตย) พล.อ. เปรม ติณสูลานนท (นายทหารภูธรขณะน้ัน) พล.ต.อ. มนตชัย พันธคงช่ืน (อธิบดีกรมตํารวจ) พรอมกับการปรับปรุงตํารวจชายแดน ฐานกําลังสําคัญของตนใหมีอาวุธทันสมัยข้ึน แตก็ไมอาจเขาครอบงําทหาร ตํารวจทุกสวน เพราะทหาร ตํารวจบางคนท่ีมีอํานาจอยูแลว ไมคิดท่ีจะไปเกาะขาหรือชายกระโปรงใครท้ังส้ิน เชน พวกทหารยังเติรกและนายตํารวจท่ีเขารวมกบฏใน 1 เมษายน 2524 ซ่ึงพวกเขาเช่ือม่ันในความสามารถของตนมากกวาการเดินเสนสายกษัตริย เพราะตองเอาใจและปฏิบัติตามความมักใหญใฝสูง รวมท้ังความคิดพิเรนๆของศักดินาใหญ นอกจากกําลังทหาร ตํารวจแลว ศักดินาใหญยังพยายามหาฐานกําลังสนับสนุนจากชาวบานดวยการตั้งกลุมลูกเสือชาวบาน นวพล กระทิงแดง ดวยความบันเทิง ความเชื่องมงาย เพื่อดํารงความภักดีของพวกเขาตอไปดวยการพระราชทานผาพันคอใหเขาเฝาอยางใกลชิด ใหสายสะพายเหรียญตรา รวมท้ังสนับสนุนดานเงินทอง นับวันกําลังของศักดินาใหญจะเขมแข็งข้ึน แตความขัดแยงภายในระหวางกษัตริยและราชินีไมมีทีทาจะลดลงเลย ในชวงท่ี ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ ไดรับการเลือกตั้งเปนประธานสภาสนามมาซ่ึงเปนสภาชุดพระราชทาน แตงต้ังโดยกษัตริยภูมิพล พระองคทรงมอบให ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ แกกฎมณเฑียรบาลเสียใหม โดยใหสตรีมีสิทธ์ิท่ีจะเปนกษัตริยไดเชนกัน ท้ังนี้เพื่อพระองคจะไดหนุนฟาหญิงสิรินธร พระธิดาองคโปรดของพระองคใหมีโอกาสเปนกษัตริยไดและจะไดเปนตัวแทนของราชวงศสายสามี ขณะท่ีราชินีพยายามจะทรงดันลูกชายปญญาออนสุดท่ีรักข้ึนเปนกษัตริย เพื่อตนจะไดเขากุมบังเหียนตามแผนท่ีฝายกิติยากรและจักรพงษไดรวมวางไว การพยายามสรางช่ือเสียงและปลูกฝงความจงรักภักดีในหมูนักศึกษาของศักดินาใหญ กลับไมเปนไปตามท่ีกษัตริยภูมิพลคาดการณ พระองคทรงเอาใจศูนยนิสิตดวยการทรงเสด็จไปพระราชทานเพลิงศพวีรชน พระราชทานโอวาทและใหการสนับสนุนนักศึกษาหลายๆประการ แตดวยความต่ืนตัวของภาวะการเมืองในระยะนั้น นักศึกษาหาไดติดกับสถาบันกษัตริยซ่ึงสวยหรูแตภายนอก พวกเขากลับลุกขึ้นเพื่อตอสูเพื่อความเปนธรรม เพื่อสิทธิเสรีภาพ เพื่อชีวิตท่ีดีข้ึนของผูคนโดยเฉพาะชาวนา กรรมกรอยางขนานใหญ และสงผลกระทบกระเทือนผลประโยชนกลุมศักดินาอยางใหญหลวง สุดกําลังของท้ัง 2 พระองคจะเหนี่ยวร้ังไวได ศักดินาใหญจึงหันมาวางแผนเพื่อกําจัดคนรุนหนุมสาวมิใหเปนเส้ียนหนามพระองคตอไป โดยกอนหนานี้ไมนานครอบครัวกษัตริยไดไปใหพระหมอดูทํานายอนาคต พระองคนั้นบอกวาราชวงศจักรีถึงฆาต ชะตาขาดเสียแลวในรัชกาลนี้ หากจะใหมีรัชกาลท่ี 10 ตอไปแลวกษัตริยตองทําการอยางใดอยางหน่ึงทางการเมือง ตั้งแตเดือนสิงหาคมเปนตนไป จากนั้นตองฆาประชาชนสัก 30,000 คน ชวงเวลาท่ีเหมาะสมที่สุดคือ กันยายน-ตุลาคม โดยใหพวกทหารจัดการให นอกจากนั้นพระหมอดูยังไดเสนอใหแกเคล็ดลางรายดวยการใหพระองคและฟาชายนอนลงในโลงศพ และนําเลือดหญิงสาวพรหมจรรยของผูท่ีไมหวังดีตอสถาบันกษัตริยมาชําระพระบาทท้ัง 2 ขาง ดวยความงมงายอยางยิ่งยวดและความหวาดกลัวตอการเปล่ียนแปลงสังคมเพื่อคนยากไรในยุคนั้น กษัตริยและราชินีกับราชนิกุลกลับคิดถึงความอยูรอดของบัลลังกเฉกเชนบรรพบุรุษของตนในทุกยุคท่ีผานมา เม่ือมีเหตุการณแหลมคมใดๆเกิดข้ึนในบานเมืองก็ยินดีท่ีจะใหความฉิบหายบังเกิดแกไพรฟาประชาราษฎรและบานเมือง ยิ่งกวา

55

การเสียผลประโยชน ลาภยศ ความสุขและการเสียสละสวนพระองคของสถาบันกษัตริยเลย เหลาราชนิกุลของราชวงศจักรีสายมหิดลไดตัดสินพระทัยท่ีจะปฏิบัติตามคําทํานาย หลังวันท่ี 12 สิงหาคม 2519 อันเปนวันครบรอบวันเกิดของราชินีไมนาน ตามแผนการลับข้ันท่ี 1 ใหจัดสง จอมพล ประภาส ใหบินกลับเมืองไทย เพื่อทดสอบการตอตานของปวงชน ท้ัง 2 พระองคไดแสดงออกอยางเดนชัดในการคัดคาน การตอตานของนักศึกษาและประชาชนดวยการอนุญาตให จอมพล ประภาส เขาเฝา มอบชอดอกไมและออกคาใชจายจํานวน 500,000 บาทเพ่ือเปนคาเท่ียวบินพิเศษในการนํา จอมพล ประภาส กลับไทเป กอนจากไปมีการอนุญาตให จอมพล ประภาส ปรากฏตัวทางโทรทัศน เพื่อแสดงบทขอความเห็นใจจากประชาชนโดยอางวาตนเองตากําลังใกลบอดตองการมารักษาในเมืองไทย เดิมที จอมพล ถนอม เคยขอสัญญาใหตนเองกลับประเทศ แตศักดินาใหญกับทหารบางคนเปนตัวการอางความไมพอใจของประชาชน โกหก จอมพล ถนอม วายังไมถึงเวลานั้น แตเม่ือศักดินาใหญตองการสรางสถานการณปราบนักศึกษา กลับแตงคนไปเช้ือเชิญ 3 ทรราชยและใหการตอนรับอยางดี โดยไดรับการคุมครองอยางเขมแข็งจาก พล.ต. ยศ เทพหัสดินทร (หลานชายของจอมพล ประภาส) นั่นเอง ในชวงกอนท่ี จอมพล ประภาส จะเขามาเมืองไทย ในวงการทหารมีการเปล่ียนแปลงดุลยอํานาจอยางมาก เม่ือ พล.อ. กฤษณ สีวะรา ผูบัญชาการทหารบก ดวนตายไปกอนดวยการถูกวางยาพิษขณะเขาโรงพยาบาลพระมงกุฎดวยโรคสามัญ แทจริง พล.อ. กฤษณ ตองการใชโรงพยาบาลเพ่ือการประชุมนายทหารคนสนิท วางแผนเตรียมยึดอํานาจมาสูกลุมตน แตถูก พล.ต. ยศ เทพหัสดินทร ลูกนองท่ีไวใจไดของ พล.อ. กฤษณ หักหลัง เพราะ พล.อ. กฤษณ คัดคานการพยายามกลับเขามาของ 3 ทรราชยตั้งแตหลัง 14 ตุลาคม พล.อ. กฤษณเปนผูคุมกําลังทหารมากท่ีสุดในขณะนั้นไมเห็นดวยกับแผนการขยายอํานาจของกษัตริยภูมิพลในกลุมทหาร และพยายามขัดขวางพระองค นี่เปนสาเหตุการตายท่ีสําคัญ เม่ือมามองประวัติศาสตรในยุคหลังจากนี้ไมกี่ปไดมีนายทหารหลายคนที่จะไดเปนผูบัญชาการทหารระดับสูง แตตองเสียชีวิตในลักษณะท่ีคลายๆกันโดยไมทราบสาเหตุเดนชัด เชน พล.อ. อํานาจ ดําริกาญจน, พล.อ.อ.คํารณ ลีละศิริ ซ่ึงแตละคนลวนแตขัดแยงกับศักดินาใหญท้ังส้ิน และก็มีขาวลือวาเปนเพราะ “คําบัญชาจากเบ้ืองบน” ทุกคร้ังไป เร่ืองทํานองนี้เปนท่ีกลาวขวัญกันท่ัว ในบรรดานายทหารช้ันผูใหญ เชน คร้ังหนึ่งขณะท่ีมีการแขงขันเลือกตั้งท่ีรอยเอ็ด พล.อ. เกรียงศักดิ์ ชมะนันท เปนนายทหารที่มีจิตใจประชาธิปไตย หากไดรับเลือกต้ังจะเปนกําลังสําคัญของฝายประชาธิปไตยในการตานทานอิทธิพลอันแสนจะลาหลังของกษัตริย ในขณะรณรงคเลือกต้ัง พล.อ. เกรียงศักดิ์ เกิดเปนไขหวัดและตองการไปพักผอน แตผูใกลชิดทุกคนตางเตือนไมให พล.อ. เกรียงศักดิ์ เขาโรงพยาบาล เพราะเกรงวาจะเสียชีวิตอยางกะทันหันเชนนายพลคนท่ีตายอยางมีเลศนัย เพราะบังอาจไปบดบังรัศมีของสถาบันพระมหากษัตริย พล.อ. กฤษณ ก็เชนกัน การข้ึนเปนรัฐมนตรีกลาโหมตามท่ีพรรคประชาธิปตยเสนอจะทําให พล.อ. กฤษณสามารถผนึกกําลังไดเขมแข็งยิ่งข้ึนและอํานาจอันควรตกแกกษัตริยจะยิ่งริบหร่ีลงทุกวัน แนนอนกษัตริยและราชินียอมทนในส่ิงนี้ไมได ใครผูบังอาจขวางทางพระองคก็จะตองมีอันเปนไปตามพระบัญชา แผนรายไดเร่ิมข้ึนดวยการปลุกปนลูกเสือชาวบาน นวพล กระทิงแดงใหจงเกลียดจลชังนักศึกษาเปนพิเศษ ใชกลไกราชการขัดขวาง ประณามและใสราย หาวานักศึกษาไมหวังดีตอชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนพวกคอมมิวนิสต รวมท้ังใชศาสนามาสรางความขลัง ใหพระเทศน ตลอดจนการเขาทรง ใชเคร่ืองรางตางๆ เชน ผานสํานักปูสวรรค ซ่ึงพวกเขาตั้งข้ึนเพื่อทําลายอีกฝายโดยเฉพาะ, พระกิตติวุฒิโฑแหงจิตภาวัน ฯลฯ รวมท้ังการแตงเพลงปลุกใจ มอม

56

เมาใหชาวบานรังเกียจพวกนักศึกษาและศูนยนิสิตอยางยิ่ง ท้ังท่ีเด็กรุนหนุมรุนสาวเหลานี้อยากเห็นสังคมท่ีมีความยุติธรรม และเปดโอกาสใหปญหาความยากจน ความเนาเฟะของประเทศไดรับการแกไขเทานั้น ถาผูมีอํานาจในประเทศเขาใจ และเปดโอกาสใหพวกเขามีสวนรวมในการแกปญหาสังคมบางอยางคอยเปนคอยไป ความรุนแรงและนองเลือดจะตองลดนอยลงกวาภาวะปจจุบันอยางแนนอน และยังใหโอกาสสังคมเปล่ียนแปลงอยางสันติไดมากข้ึนดวย

ลําดับเหตุการณวิกฤตการณ 6 ตุลาคม 2519 มิถุนายน 2519 : นาย สุธรรม แสงประทุม ไดรับเลือกต้ังเปนเลขาธิการศูนยกลางนิสิตนักศึกษาแหงประเทศไทย (ศนท.) ในชวงนั้นไดมีการประเมินสถานการณวากําลังกาวเดินไปสูความเลวรายทุกขณะ โดยมีการทําลายลางท้ังการโฆษณาและวิธีการรุนแรง แตกลับทําใหขบวนการนักศึกษาเติบใหญอยางไมเคยปรากฏมากอน ดูจากผลการเลือกตั้งกรรมการนักศึกษาในมหาวิทยาลัยตางๆประจําป 2519 นักศึกษาฝายกาวหนาไดรับชัยชนะเกือบทุกสถาบัน 27 มิถุนายน 2519 : กิตติวุฒโฑภิกขุ ใหสัมภาษณ น.ส.พ.จัตุรัส วา “การฆาคนเพ่ือชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ถือเปนบุญกุศลเหมือนฆาปลาแกงใสบาตรพระ” 2 กรกฎาคม 2519 : กรรมการ ศนท. นัดพบประชาชนท่ีสนามหลวง การชุมนุมคร้ังนี้มีคนถูกปาดวยเหล็กแหลมและกอนหินจนบาดเจ็บหลายคน นาย สุธรรม กลาวในการชุมนุมวากรรมการ ศนท. ชุดนี้อาจจะเปนชุดสุดทาย แตก็พรอมยืนตายคาเวทีตอสู ในชวงนั้น ท่ีทําการ ศนท. ในตึก ก.ต.ป. ถูกลอมและขวางปาหลายคร้ัง และยังเคยมีคนมาติดตอกับกรรมการ ศนท. เสนอใหเดินทางออกนอกประเทศ พรอมกับจะสนับสนุนเงินทองและท่ีอยูให โดยบอกวาจะมีรัฐประหารแนนอน แตไมอยากใหนักศึกษาลุกข้ึนตอตาน แตกรรมการ ศนท. ตอบปฏิเสธ 27 กรกฎาคม 2519 : หนังสือพิมพฉบับหนึ่งพาดหัวขนาดใหญวา “วางแผนยุบสภาผูแทน ตั้งสภาปฏิรูปสวมรอย” เนื้อขาวกลาววา บุคคลกลุมหนึ่งประกอบดวยทหาร ตํารวจช้ันผูใหญ พอคา ขาราชการ กําลังวางโครงการตั้ง “สภาปฏิรูปแหงชาติ” เตรียมตัวเพื่อข้ึนมาบริหารงานแทนรัฐบาล ม.ร.ว. เสนีย 6 สิงหาคม 2519 : คณะรัฐมนตรีประชุมนัดพิเศษเพื่อพิจารณาคําขอของ จอมพล ถนอม ท่ีจะเดินทางเขาประเทศ ปรากฏวาความเห็นแบงออกเปน 2 ฝาย ฝายหนึ่งเห็นวาไมควรอนุมัติเพราะจะเปนเง่ือนไขใหเกิดการชุมนุมขับไล อีกฝายหนึ่งเห็นวาควรอนุมัติเพราะ จอมพล ถนอม มีสิทธิตามรัฐธรรมนูญ 10 สิงหาคม 2519 : มีขาวลือวา จอมพล ถนอม เดินทางเขามาในประเทศไทย แตวันรุงข้ึนมีขาววา จอมพล ถนอม ทําบุญเล้ียงพระท่ีวัดไทยในสิงคโปร 16 สิงหาคม 2519 : มีขาวแจงวา จอมพล ประภาส เดินทางกลับเขาประเทศแลว 19 สิงหาคม 2519 : นักศึกษาจํานวนหนึ่งจัดขบวนแหรูปวีรชน 14 ตุลา ไปท่ี สน.ชนะสงคราม แจงขอหาใหตํารวจดําเนินคดีกับ จอมพล ประภาส เวลา 15.00 น. นกัศึกษาชุมนุมท่ีลานโพธ์ิ แมวามหาวิทยาลัยจะมีคําส่ังหามแลว เวลา 17.00 น. ศนท. จัดชุมนุมท่ีสนามหลวง

57

เวลา 22.00 น. นักศึกษาประชาชนประมาณ 10,000 คนเคล่ือนขบวนจากสนามหลวงเขามายังสนามฟุตบอล ม.ธรรมศาสตร และมีการชุมนุมกันตลอดคืน 20 สิงหาคม 2519 : กรรมการองคการนักศึกษา ม.ธรรมศาสตร (อมธ.) เปดอภิปรายท่ีลานโพธ์ิ ช้ีแจงเหตุผลท่ีตองยายการชุมนุมเขามาใน ม.ธรรมศาสตร การชุมนุมท่ีสนามฟุตบอลยังดําเนินไปตลอดคืน 21 สิงหาคม 2519 : กลุมกระทิงแดงเร่ิมปดลอมมหาวิทยาลัย เวลา 14.00 น. นักศึกษา ม.รามคําแหง 3,000 คน เดินขบวนเขามาทางประตูมหาวิทยาลัยดานพิพิธภัณฑ กระทิงแดงปาระเบิดและยิงปนเขาใสทายขบวน มีผูเสียชีวิต 1 คน แตการชุมนุมยังดําเนินตอไป เวลา 20.30 น. ฝนตกหนัก กลุมผูชุมนุมยังคงยืนหยัดอยูในสนามฟุตบอลจนฝนหยุด จึงเคล่ือนเขาไปในหอประชุมใหญ และอยูขางในตลอดคืน 22 สิงหาคม 2519 : จอมพล ประภาส เดินทางออกนอกประเทศ นักศึกษาประชาชนสลายตัว 26 สิงหาคม 2519 : มีขาวลือวา จอมพล ถนอม ลอบเขามาทาง จ.สงขลา แตไมเปนความจริง นาย สุธรรม แถลงวา จอมพล ถนอม ตองการกลับมามีอํานาจอีกคร้ัง 27 สิงหาคม 2519 : อธิบดีกรมตํารวจมีคําส่ังใหหนวยงานทุกฝายท่ีเกี่ยวของระมัดระวังมิให จอมพล ถนอม เดินทางเขาประเทศไทย 28 สิงหาคม 2519 : ทานผูหญิง จงกล กิตติขจร เดินทางเขาประเทศไทย โดยแถลงวาเขามาเพ่ือปรนนิบัติบิดาของจอมพล ถนอม และมารดาของทานผูหญิง รวมท้ังเปนเจาภาพงานแตงงานเพื่อนของบุตรชายดวย 29 สิงหาคม 2519 : บุตรสาว จอมพล ถนอม 3 คนเขาพบนายกรัฐมนตรีท่ีบานพัก ซ.เอกมัย เพื่อเจรจาขอให จอมพล ถนอม เขามาบวชและรักษาบิดา นายกรัฐมนตรีขอนําเร่ืองเขาปรึกษาคณะรัฐมนตรี 30 สิงหาคม 2519 : น.ท. ยุทธพงษ กิตติขจร ยื่นหนังสือตอนายกรัฐมนตรี ช้ีแจงเกี่ยวกับวัตถุประสงคและเหตุผลท่ี จอมพล ถนอม ขอเดินทางเขาประเทศไทย 31 สิงหาคม 2519 : คณะรัฐมนตรีพิจารณาแลวเห็นวาไมสมควรอนุมัติให จอมพล ถนอม เดินทางกลับเขามา และ รมช.ตางประเทศ ส่ังสถานทูตไทยในสิงคโปรแจงผลการประชุมคณะรัฐมนตรีให จอมพล ถนอม ทราบ 1 กันยายน 2519 : นายกรัฐมนตรีเรียกอธิบดีกรมตํารวจและรองอธิบดีกรมตํารวจฝายกิจการพิเศษเขาพบ เพื่อเตรียมการปองกันการเดินทางเขาประเทศของ จอมพล ถนอม และใหนําเอกสารจากกระทรวงมหาดไทยและกลาโหมเกี่ยวกับการพิจารณาความผิด จอมพล ถนอม ในกรณี 14 ตุลาคม 2516 มาตรวจสอบ 2 กันยายน 2519 : แนวรวมตอตานเผด็จการแหงชาติติดใบปลิวตอตานการเดินทางกลับไทยของ จอมพล ถนอม ตามท่ีสาธารณะ นาย สุธรรม พรอมดวยตัวแทน อมธ. สโมสรนักศึกษาสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลา สโมสรนักศึกษา ม.มหิดล และแนวรวมตอตานเผด็จการแหงชาติ รวมกันแถลงวาจะคัดคานการกลับมาของ จอมพล ถนอม จนถึงท่ีสุด 3 กันยายน 2519 : อธิบดีกรมตํารวจชี้แจงวาไดเตรียมการปองกัน จอมพล ถนอม เดินทางกลับเขามาไวเรียบรอยแลว ถาเขามาจะควบคุมตัวทันที นาย ประสิทธ์ิ กาญจนวัฒน (รมต.ยุติธรรม) ซ่ึงเดินทางกลับจากประเทศสิงคโปร แถลงวาหลังจากไดพบและช้ีแจงถึงความจําเปนของรัฐบาลตอ จอมพล ถนอม แลว จอมพล ถนอม บอกวาจะยังไม

58

เขามาในระยะน้ี นาย สมัคร สุนทรเวช (รมช.มหาดไทย) กลาวโดยสรุปวาขณะนี้มีมือท่ีสามจะสวมรอยเอาการกลับมาของ จอมพล ถนอม เปนเคร่ืองมือกอเหตุราย 4 กันยายน 2519 : พระภิกษุสงคราม ปยะธรรมโม ประธานแนวรวมยุวสงฆแหงประเทศไทย แถลงวาถา จอมพล ถนอม บวช แนวรวมยุวสงฆจะถวายหนังสือคัดคานตอสมเด็จพระสังฆราชทันที และพระสงฆท่ัวประเทศก็จะเคล่ือนไหวคัดคานดวย สภาแรงงานแหงประเทศไทยออกแถลงการณคัดคานการกลับเขามาของ จอมพล ถนอม 5 กันยายน 2519 : ในการประชุมตัวแทนของ ศนท. และของกลุมนักเรียน นิสิตนักศึกษา และกรรมกร รวม 67 กลุม ท่ีตึกจักรพงษ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย เพื่อเตรียมงาน 14 ตุลา ไดออกแถลงการณรวม สรุปวาจะตอตานคัดคานการกลับมาของ จอมพล ถนอม จนถึงท่ีสุด 19 กันยายน 2519 : จอมพล ถนอม บวชเณรจากประเทศสิงคโปร แลวเดินทางถึงประเทศไทยเวลาประมาณ 10.00 น. แลวเดินทางไปวัดบวรนิเวศฯ มีผูไปรอตอนรับเณรถนอมท่ีดอนเมือง เชน พล.อ. ยศ เทพหัสดิน ณ อยุธยา พล.อ.ต. สุรยุทธ นิวาสบุตร (เจากรมการบินพลเรือน) พล.อ.ต. นิยม กาญจนวัฒน (ผูบังคับการกองตรวจคนเขาเมือง) เวลา 11.15 น. จอมพล ถนอม อุปสมบทเปนพระภิกษุ แลวเดินทางไปเยี่ยมอาการปวยของบิดา เวลา 12.00 น. ขาวการกลับมาของ จอมพล ถนอม แพรออกไปโดยประกาศของสถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทยซ่ึงระบุวา จอมพล ถนอม บวชเณรเขาไทยและบวชเปนพระเรียบรอยแลวท่ีวัดบวรนิเวศฯ ทางดานสถานีวิทยุยานเกราะออกอากาศคําปราศรัยของ จอมพล ถนอม ซ่ึงยืนยันเจตนารมณวามิไดมีความมุงหมายทางการเมือง พรอมกันนั้นยานเกราะยังเรียกรองใหระงับการตอตานพระถนอมไวชั่วคราวจนกวาพระถนอมจะสึก เพื่อมิใหสะเทือนตอพระศาสนา นาย สุธรรม แถลงวาท่ีประชุมกลุมพลัง 165 กลุม มีมติคัดคานการกลับมาของ จอมพล ถนอม ตอกรณีการเคล่ือนไหว ทาง ศนท. เห็นวาการเคล่ือนไหวคร้ังนี้จําเปนตองมีความสุขุม เพราะมีความละเอียดซับซอน ประกอบกับมีการนําเอาศาสนาประจําชาติข้ึนมาบังหนา ฉะนั้น ศนท. จึงจะรอดูทาทีของรัฐบาลและใหโอกาสรัฐบาลตัดสินใจและดําเนินการกอน ขณะที่ทาง ศนท. กําลังรอดูทาทีของฝายรัฐบาล ไดเกิดกระแสโจมตีการเคล่ือนไหวของ ศนท. อยางรวดเร็ว โดยเฉพาะสถานีวิทยุยานเกราะ ถึงกับมีการเรียกรองใหรัฐบาลฆาประชาชนสัก 30,000 คนเพื่อคนจํานวน 43 ลานคน ตอมาตํารวจไดจับนักศึกษารามคําแหง ช่ือ นาย วิชาญ เพชรจํานง ซ่ึงเขาไปในวัดบวรฯ พรอมแผนท่ีกุฏิในวัด น.ส.พ.ดาวสยาม พาดหัวขาวหนาหนึ่งในตอนเย็นวา “จับ นศ.วางแผนฆาถนอม” แตหลังจากนั้นตํารวจไดปลอยตัว นาย วิชาญ ไปเพราะ นาย วิชาญ เปนสมาชิกคนหนึ่งในกลุมกระทิงแดง 20 กันยายน 2519 : โฆษกประจําสํานักนายกรัฐมนตรีแถลงวา ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช (นายกรัฐมนตรี) ไดเชิญหัวหนาพรรคชาติไทย ธรรมสังคม สังคมชาตินิยม และ นาย เสวต เปยมพงศสานต เขาพบเพื่อปรึกษาหารือ และมีขอสรุปวา 1.จอมพลถนอมเขามาบวชตามท่ีขอรัฐบาลไวแลว 2.ในฐานะท่ีจอมพลถนอมเปนท้ังจอมพลและภิกษุจึงนาจะพิจารณาตัวเองไดหากมีความไมสงบเกิดข้ึน มีปฏิกิริยาและความเคล่ือนไหวจากหลายฝายตลอดวันนี้ เชน ม.ร.ว. คึกฤทธ์ิ ปราโมช เสนอใหออกกฎหมายพิเศษขับพระถนอมออกนอกประเทศ นาย ดํารง ลัทธพิพัฒน เสนอใหพระถนอมออกไปจําวัดท่ีตางแดน ทหาร

59

ออกมาประกาศวาจะไมเขาไปยุงและจะไมปฏิวัติ พล.ต. ประมาณ อดิเรกสาร กลาววาถาพระถนอมเขามาถูกตองตามรัฐธรรมนูญจะผิดไดอยางไรก็นักศึกษาสูเพ่ือรัฐธรรมนูญไมใชหรือ พระกิตติวุฒโฑ กลาววานักศึกษาตองการขับไลพระ มีแตคอมมิวนิสตเทานั้นท่ีไลพระ สถานีวิทยุยานเกราะและ น.ส.พ.ดาวสยาม ออกขาวโจมตี ศนท. ไมใหประชาชนไปรวมชุมนุม ฯลฯ ศนท.ใชวิธีเคาะประตูบานแทนการชุมนุม โดยใหนิสิตนักศึกษาออกไปตามบานประชาชนในเขตกรุงเทพเพื่อสอบถามความรูสึกถึงเร่ืองพระถนอม ปรากฏวาสามารถสรางความเขาใจและความตื่นตัวไดอยางดียิ่ง 21 กันยายน 2519 : เกิดเหตุปาระเบิด บริษัท ทัวร ที เอส ที ซ่ึงบริษัทนี้ถูกสถานีวิทยุยานเกราะออกขาววาเปนของ ศนท. แตปฏิบัติการดังกลาวพลาดไปถูกรานตัดเส้ือขางเคียง มีผูบาดเจ็บ 5 คน นักเรียนอาชีวะยกพวกตีกัน ระหวางชางกลสยาม (นาย วีรศักดิ์ ทองประเสริฐ เลขาธิการศูนยนักเรียนอาชีวะฯ ในขณะนั้นเรียนอยู) กับชางกลอุตสาหกรรม มีการปรากฏตัวของกลุมกระทิงแดงในท่ีเกิดเหตุ และมีการปาระเบิดสังหารชนิด เอ็ม 26 สงผลใหนักเรียนชางกลสยามตาย 5 ศพ บาดเจ็บจํานวนมาก และถูกจับอีกประมาณ 200 คน ในขณะท่ีชางกลอุตสาหกรรมไมโดนจับเลย เพียงแตสอบสวนแลวปลอยตัวไป กรณีนี้มีผูตั้งขอสังเกตวาทําไมตํารวจทองท่ีกับอาจารยในโรงเรียนจึงไมยับยั้งนักเรียนชางกลสยาม และการจับนักเรียนชางกลสยามไปเทากับตัดกําลังหนวยรักษาความปลอดภัยของแนวรวมอาชีวศึกษาเพื่อประชาธิปไตย ท่ีประกาศตอสูเคียงบาเคียงไหลรวมกับ ศนท. ออกไปสวนหนึ่ง นาย อํานวย สุวรรณคีรี แถลงวา คณะรัฐมนตรีมีมติแตงต้ังกรรมการ 2 ชุด ชุดท่ี 1 ไปเจรจากับพระถนอม ชุดท่ี 2 ออกแถลงการณกรณีพระถนอมเขามาในประเทศไทย นาย สุรินทร มาศดิตถ แถลงวา คณะรัฐมนตรีมีมติจะใหพระถนอมออกไปนอกประเทศโดยเร็ว รัฐบาลออกแถลงการณขอความรวมมือประชาชนในการรักษาความสงบของบานเมือง 22 กันยายน 2519 : แนวรวมยุวสงฆแหงประทศไทย และสหพันธพุทธศาสนิกแหงประเทศไทย มีหนังสือมาถึงมหาเถรสมาคมใหพิจารณาการบวชของพระถนอมวาผิดวินัยหรือไม พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ จัดกําลังตํารวจเขาอารักขาวัดบวรนิเวศฯ เนื่องจากทางวัดเกรงวากลุมตอตานพระถนอมจะเผาวัด คณะอาจารย ม.รามคําแหง ยื่นหนังสือถึงนายกรัฐมนตรี ขอใหรัฐบาลนําพระถนอมออกนอกประเทศ ศนท. แนวรวมตอตานเผด็จการฯ สภาแรงงานฯ ศูนยกลางนักเรียนฯ ศูนยนักศึกษาครูฯ องคการนักศึกษา ม.ศรีนครินทรวิโรฒ 8 แหง แถลงวา ไมพอใจท่ีแถลงการณของรัฐบาลไมชัดเจน ดังนั้นทุกองคกรจะรวมมือกันคัดคานพระถนอมตอไป แนวรวมนักเรียน นักศึกษา ประชาชนหลายจังหวัด สหพันธนักศึกษาอีสาน แนวรวมตอตานเผด็จการฯ ออกติดโปสเตอรตอตานพระถนอมตามสถานท่ีตางๆ ตัวแทนนักศึกษา ม.สงขลานครินทร มีมติใหสงนักศึกษาออกช้ีแจงประชาชนวาการกลับมาของพระถนอมทําใหศาสนาเส่ือม 23 กันยายน 2519 : ส.ส. 4 ราย คือ นาย ชุมพล มณีเนตร, นาย แคลว นรปติ, นาย มานะ พิทยาภรณ และ นาย ไพฑูรย วงศวานิช ยื่นกระทูดวนเร่ืองการกลับมาของ จอมพล ถนอม ผลการอภิปรายทําให ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช ประกาศลาออกกลางสภาผูแทน เนื่องจากไมอาจเสนอรางพระราชบัญญัติจํากัดถ่ินท่ีอยูของบุคคลบางประเภทซ่ึงขัดตอรัฐธรรมนูญมาตรา 47 อีกทั้งยังไมสามารถควบคุมสถานการณบานเมืองได ลูกพรรคก็ขัดแยงโตเถียงในสภาฯ แบงเปนซายเปนขวา ส.ส. บางคนก็อภิปรายในลักษณะไมไววางใจรัฐบาล กองบัญชาการทหารสูงสุด กองทัพบก

60

กองทัพเรือ กองทัพอากาศ มีคําส่ังเตรียมพรอมในท่ีตั้งเต็มอัตราศึก สถานีวิทยุยานเกราะออกอากาศใหตํารวจจับกุมนักศึกษาท่ีออกติดโปสเตอร 24 กันยายน 2519 : เวลา 1.00 น. รถจี๊ปและรถสองแถวบรรทุกคนประมาณ 20 คนไปท่ีประตู ม.ธรรมศาสตร ดานทาพระจันทร ทําลายปายท่ีปดประกาศขับไลถนอม นาย เสถียร สุนทรจําเนียร นิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยถูกตีท่ีศีรษะและถูกแทงลําตัว ในขณะท่ีออกติดโปสเตอรพรอมกับเพื่อนอีก 2 คนซ่ึงถูกทํารายและถูกรูดทรัพยไปโดยฝมือชายฉกรรจ 20 คนในรถกระบะสีเขียว นาย วิชัย เกษศรีพงษา และนาย ชุมพร ทุมไมย พนักงานการไฟฟานครปฐม และเปนสมาชิกแนวรวมตอตานเผด็จการแหงชาติถูกซอมตายระหวางออกติดโปสเตอรประทวงตอตานพระถนอม และถูกนําศพไปแขวนคอท่ีประตูทางเขาท่ีจัดสรรบริเวณหมูบานแหงหนึ่งท่ี ต.พระประโทน อ.เมือง จ.นครปฐม พบมีรอยมัดมือและรอยถูกรัดคอดวยเชือกไนลอน ตํารวจสืบสวนสาเหตุวามาจากการผิดใจกับคนในท่ีทํางานและติดสินบนนักขาวทองถ่ินใหเงียบ แตมีผูรักความเปนธรรมนํารูปกวา 20 รูปพรอมเอกสารการฆาตกรรมมาให ศนท. ในวันท่ี 25 กันยายนตอนเชา (ในวันท่ี 6 ตุลาคม มีตํารวจ 5 คนถูกจับในขอหาสมคบฆาแขวนคอสองพนักงานการไฟฟา ไดแก ส.ต.อ. ชลิต ใจอารีย ส.ต.ท. ยุทธ ตุมพระเนียร ส.ต.ท. ธเนศ ลัดดากล ส.ต.ท.แสงหมึก แสงประเสริฐ พลฯ สมศักดิ์ แสงขํา แตท้ังหมดถูกปลอยตัวอยางเงียบๆ หลังจากนั้น) 25 กันยายน 2519 : มีพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ให ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช เปนนายกรัฐมนตรี (อีกคร้ังหลังจากลาออกไปเม่ือ 2 วันกอน) ศนท. โดย นาย สุธรรม และ นาย ชัชวาลย ปทุมวิทย (ผูประสานงานแนวรวมตอตานเผด็จการแหงชาติ) ช้ีแจงกับส่ือมวลชนกรณีฆาแขวนคอท่ี จ.นครปฐม มีการชุมนุมท่ีจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย และต้ังตัวแทนยื่นหนังสือเรียกรองตอรัฐบาลใหจัดการใหพระถนอมออกจากประเทศไทยโดยเร็วท่ีสุดและใหเรงจับกุมฆาตกรฆาแขวนคอท่ี จ.นครปฐม สภาแรงงานฯ โดย นาย ไพศาล ธวัชชัยนันท ขอเขาเฝาสมเด็จพระสังฆราชเพ่ือยื่นหนังสือ แตไมไดรับอนุญาตใหเขาเฝา ดร. คลุม วัชโรบล นําลูกเสือชาวบานประมาณ 200 คน ไปวัดบวรนิเวศฯ เพื่ออาสาปองกันการเผาวัด 26 กันยายน 2519 : กิตติวุฒโฑภิกขุ และ นาย วัฒนา เขียววิมล (แกนนํากลุมนวพล) ไปเยี่ยมพระถนอมท่ีวัดบวรฯ เวลา 22.30 น. อางวามาสนทนาธรรม และวาการเขามาบวชของพระถนอมน้ันบริสุทธ์ิ 27 กันยายน 2519 : ศนท. สภาแรงงานแหงประเทศไทย แนวรวมตอตานเผด็จการแหงชาติ และตัวแทนจากกลุมพลังตางๆ ประชุมกันและมีมติใหรัฐบาลขับพระถนอมออกนอกประเทศ และใหจัดการจับฆาตกรสังหารโหดฆาแขวนคอท่ีนครปฐม 26-27 กันยายน 2519 มีการเคล่ือนไหวยายกําลังพลในเขตกรุงเทพดวยคําอางวาจะมีการเดินสวนสนามเพ่ือสาบานตนตอธงชัยเฉลิมพล (ปกติจะกระทําในวันท่ี 25 มกราคมของทุกป) 28 กันยายน 2519 : ศนท. แถลงวาจะจัดชุมนุมท่ีสนามหลวงในวันท่ี 29 กันยายน 2519 เพ่ือเรงรัฐบาลใหดําเนินการตามท่ียื่นหนังสือเรียกรอง 29 กันยายน 2519 : ม.ธรรมศาสตร ประกาศเล่ือนพิธีรับพระราชทานปริญญาบัตรออกไปโดยไมมีกําหนด ศนท. และกลุมพลังตางๆนัดชุมนุมประทวงพระถนอมท่ีสนามหลวง โดยเปนการชุมนุมอยางสงบตามสิทธิแหงรัฐธรรมนูญ นาย สุธรรม กลาวกับประชาชนวา การชุมนุมคร้ังนี้ไดแจงใหนายกรัฐมนตรีทราบแลว และ

61

นายกรัฐมนตรีรับปากวา จะใหกําลังตํารวจคุมครองผูชุมนุม มีประชาชนมารวมชุมนุมประมาณ 20,000 คน ระหวางการชุมนุม มีผูอางตัววารักชาติมาต้ังเคร่ืองขยายเสียงกลาวโจมตี ศนท. อยางหยาบคายจนตํารวจตองไปขอรองใหเลิกและกลับไปเสีย กลุมรักชาติพวกนี้จึงยอมกลับไป นอกจากนั้นยังมีการปลอยงูพิษกลางท่ีชุมนุมท่ีหาดใหญและมีการยิงปนใสท่ีชุมนุมกอนสลายตัว (การชุมนุมจัดโดยมหาวิทยาลัยสงขลาฯ นายจเร ดิษฐแกว ถูกยิงท่ีกกหูบาดเจ็บ นายสมชัย เกตุอําพรชัย นักศึกษาวิทยาลัยเทคนิคภาคใตถูกตีศีรษะและถูกยิงท่ีมือซาย) ศนท.ไดสงคนเขาพบนายกรัฐมนตรีเพื่อขอฟงผลตามขอเรียกรองท่ีเคยยื่นหนังสือไว แตเลขานุการนายกฯ ไมใหเขาพบ กระท่ังเวลา 21.00 น. เศษ นาย สุธรรม และคณะจึงกลับมาท่ีชุมนุมพรอมกับกลาววาไดรับความผิดหวังมาก แตยืนยันวาจะสูตอไป และจะใหเวลารัฐบาลถึงเท่ียงวันเสารท่ี 2 ตุลาคม ถารัฐบาลยังไมตัดสินใจแกปญหานี้ก็จะเคล่ือนไหวท้ังในกรุงเทพและตางจังหวัดพรอมกัน ท่ีชุมนุมประกาศสลายตัวเม่ือเวลา 21.45 น. กลุมกระทิงแดงและลูกเสือชาวบานจํานวนหนึ่งอางตัวเขาอารักขาพระถนอมท่ีวัดบวรฯ ในชวงนี้ นักศึกษาสถาบันตางๆเร่ิมเคล่ือนไหวโดยรับมติของ ศนท. ไปปฏิบัติ 30 กันยายน 2519 : รัฐบาลสง นาย ประสิทธ์ิ กาญจนวัฒน, ดร.นิพนธ ศศิธร และ นาย ดํารง ลัทธพิพัฒน เปนตัวแทนไปนิมนตพระถนอมออกนอกประเทศ แตพระถนอมปฏิเสธ สมเด็จพระญาณสังวร และคณะสงฆผูใหญ แจงใหตัวแทนรัฐบาลทราบวา พระบวชใหมจะไปไหนตามลําพังระหวางพรรษาไมได และกําหนดพรรษาจะส้ินสุดลงในวันท่ี 8 ตุลาคม 2519 ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช ยืนยันวา ขอเรียกรองใหพระถนอมออกนอกประเทศน้ันรัฐบาลทําไมได เพราะขัดตอรัฐธรรมนูญ 1 ตุลาคม 2519 : มีการชุมนุมท่ีสนามหลวง แตเปนการชุมนุมท่ีไมยืดเยื้อ เพียงเวลา 21.00 น. ก็เลิกและประกาศใหประชาชนมาฟงคําตอบรัฐบาลในวันท่ี 4 ตุลาคม เวลา 15.30 น. ตัวแทนญาติวีรชน 14 ตุลา จํานวน 5 คน อดอาหารประทวงที่หนาทําเนียบรัฐบาล จนกวารัฐบาลจะใหคําตอบแนชัดวาจะใหพระถนอมออกจากประเทศไทย นาย สมศักดิ์ ขวัญมงคล (หัวหนากลุมกระทิงแดง) กลาววา หากมีการเดินขบวนไปวัดบวรนิเวศฯ กระทิงแดงจะอารักขาวัดบวรฯ และขอให ศนท. ยุติการเคล่ือนไหว ขบวนการปฏิรูปแหงชาติ และกลุมพลัง 12 กลุม รวมกันออกแถลงการณวา ศนท. ถือเอากรณีพระถนอมเปนเคร่ืองมือกอความไมสงบ 2 ตุลาคม 2519 : สมาชิกกลุมนวพลท่ัวประเทศเดินทางเขามาท่ีวัดพระแกว และปฏิญาณตนตอหนาพระแกวมรกตเพ่ือปกปองชาติ ศาสน กษัตริย แลวไปชุมนุมกันท่ีบริเวณสนามไชย นาย วัฒนา ไดนํากลุมนวพลไปวัดบวรฯ อวยพรวันเกิดสมเด็จพระญาณสังวรแลวกลับไปชุมนุมท่ีสนามไชยอีกคร้ัง เนื้อหาการอภิปรายมุงตอตานคอมมิวนิสต จากนั้นก็เลิกราเดินทางกลับภูมิลําเนา ในชวงกลางคืนมีคนรายยิงปน เอ็ม 79 เขาไปยังสํานักงาน น.ส.พ.ไทยรัฐ โดย น.ส.พ.ไทยรัฐฉบับวันท่ี 3 ตุลาคม หนา 4 คอลัมน “ไตฝุน” เขียนวา “หากเมืองไทยจะมีนายกรัฐมนตรีใหมอีก ทํานายทายทักกันไดวาจะไมใชคนในสกุลปราโมชอีกแลว อาจจะเปน 1 ใน 3 ของคนวัย 52 เล็งกันไวจากสภาปฏิรูป ดร.เชาวน ณ ศีลวันต, นาย เกษม จาติกวณิช หรือ นาย ประภาศน อวยชัย คนนี้ซินแสดูโหงวเฮงแลวบอกวาฮอ” ทางดาน ม.ธรรมศาสตร นักศึกษาคณะรัฐศาสตรเปนคณะแรกท่ีหยุดสอบประทวง สวนนักศึกษา ม.เชียงใหม ออกแถลงการณใหรัฐบาลแกไขกรณีพระถนอมโดยดวน ศนท.พรอมดวยตัวแทนกลุมพลังอ่ืนๆจํานวน 10 คนเขา

62

พบนายกรัฐมนตรีเพ่ือขอคําตอบตามท่ียื่นขอเรียกรองไว จากน้ัน นาย สุธรรม แถลงวา ไดรับคําตอบไมชัดเจน จึงประกาศเคล่ือนไหวคัดคานตอไป โดยจะนัดชุมนุมประชาชนท่ัวประเทศที่สนามหลวงในวันท่ี 4 ตุลาคม 3 ตุลาคม 2519 : ญาติวีรชนท่ีอดขาวประทวงอยูหนาทําเนียบรัฐบาล ยายมาประทวงตอท่ีลานโพธ์ิ ม.ธรรมศาสตร เนื่องจากสถานการณไมอํานวย ตกเย็นกลุมประชาชนรักชาตินําเคร่ืองขยายเสียงมาโจมตี ศนท. วาเปนคอมมิวนิสต นักศึกษา ม.สงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี ชุมนุมคัดคานพระถนอม ขณะท่ีตัวแทนกลุมนวพลจากจังหวัดตางๆชุมนุมกันท่ีสนามไชย 4 ตุลาคม 2519 : ม.ร.ว. เสนีย ใหสัมภาษณหนังสือพิมพยอมรับวามีตํารวจกลุมหนึ่งเปนผูลงมือฆาโหดท่ี จ.นครปฐม ขณะท่ี พล.อ.อ. กมล เดชะตุงคะ ใหสัมภาษณหนังสือพิมพวาไมมีมูลเพียงพอท่ีจะฟอง นักศึกษา ม.เชียงใหม ประมาณ 700 คน เดินขบวนตอตานพระถนอม แลวไปชุมนุมท่ีสนามหนาศาลากลางจังหวัด สวนท่ีอนุสาวรียทาวสุรนารี จ.นครราชสีมา มีนักศึกษาเปดอภิปรายตอตานพระถนอม ท่ี จ.ขอนแกน นักศึกษาเปดอภิปรายตอตานพระถนอมและมีการเผาหุนพระถนอม ในชวงเท่ียงมีการชุมนุมท่ีลานโพธ์ิ นักศึกษา ม.ธรรมศาสตร สวนใหญไมเขาสอบ ดร.ปวย อ๊ึงภากรณ (อธิการบดี ม.ธรรมศาสตร) ใหนักศึกษาเลิกชุมนุมและเขาหองสอบแตนักศึกษาไมยอม มีการอภิปรายและการแสดงละครเก่ียวกับกรณีฆาแขวนคอพนักงานการไฟฟา จ.นครปฐม จัดโดยชุมนุมนาฏศิลปและการละคร ม.ธรรมศาสตร สถานีวิทยุยานเกราะออกขาววานักศึกษาท่ีแสดงละครมีใบหนาคลายเจาฟาชายถูกแขวนคอ เวลา 15.30 น. ศนท. และแนวรวมตอตานเผด็จการฯชุมนุมประชาชนอีกคร้ังท่ีสนามหลวง เวลา 17.30 น. มีการกอกวนจากกลุมกระทิงแดง นักเรียนอาชีวะ และกลุมประชาชนรักชาติประมาณ 50 คน ติดเคร่ืองขยายเสียงพูดโจมตี ศนท. โดย นาย สมศักดิ์ มาลาดี จนกระท่ังถูกตํารวจจับ (หลัง 6 ตุลา นาย สมศักดิ์ ไดไปออกรายการท่ีสถานีวิทยุยานเกราะ) กระทิงแดงสลายตัวเม่ือเวลา 20.15 น. เวลา 18.30 น. ฝนตกหนัก แตทองสนามหลวงยังมีคนชุมนุมอยูนับหม่ืน เวลา 19.30 น. เพ่ือความปลอดภัยจึงยายการชุมนุมเขา ม.ธรรมศาสตร อยางสงบพรอมกับประกาศวา จะไมสลายตัวจนกวาพระถนอมจะออกจากประเทศไทย เวลา 21.00 น. ดร.ปวย โดยความเห็นชอบของนายกสภามหาวิทยาลัยฯ (ดร. ประกอบ หุตะสิงห) ออกแถลงการณส่ังปดมหาวิทยาลัย 5 ตุลาคม 2519 : มีพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ แตงต้ังคณะรัฐมนตรี ชุดใหม โดยมี ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช เปนนายกรัฐมนตรี นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยตางๆ เร่ิมเคล่ือนขบวนมุงสู ม.ธรรมศาสตร มีการประกาศงดสอบทุกสถาบันซ่ึงเปนการเคล่ือนไหวใหญท่ีทําพรอมกันท่ัวประเทศ ในชวงเชา น.ส.พ.ดาวสยาม และ น.ส.พ.บางกอกโพสต เผยแพรภาพการแสดงลอการแขวนคอของนักศึกษาท่ีลานโพธ์ิ โดยพาดหัวขาวเปนเชิงวาการแสดงดังกลาวเปนการ “หม่ินพระบรมเดชานุภาพ” นาง นงเยาว สุวรรณสมบูรณ เขาแจงความตอนายรอยเวรสถานีตํารวจนครบาลชนะสงครามใหจับกุมผูแสดงละครหม่ินพระบรมเดชานุภาพองคสยามมกุฎราชกุมาร เวลา 9.30 น. ท่ีประชุมสหภาพแรงงาน 43 แหงมีมติจะเขาพบ ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช เพื่อยื่นขอเสนอใหพระถนอมออกนอกประเทศ และสภาแรงงานจะนัดหยุดงานทั่วประเทศภายในวันท่ี 11 ตุลาคม

63

เวลา 10.00 น. สถานีวิทยุยานเกราะเปดรายการพิเศษ เสียงของ พ.ท. อุทาร สนิทวงศ กลาวเนนเปนระยะวา “เดี๋ยวนี้การชุมนุมท่ีธรรมศาสตรไมใชเปนเร่ืองตอตานพระถนอมแลว หากแตเปนเร่ืองหม่ินพระบรมเดชานุภาพ” เวลา 13.30 น. นักศึกษา ม.รามคําแหง เตรียมออกเดินทางไปสมทบท่ี ม.ธรรมศาสตร 25 คันรถ เวลา 15.30 น. นักศึกษา ม.รามคําแหง ท่ีไมเห็นดวยกับการชุมนุมคัดคานพระถนอมยื่นหนังสือถึงรองอธิการบดีใหมีการสอบไลตอไป เวลา 17.30 น. พ.อ. อุทาร ออกประกาศใหคณะกรรมการชมรมวิทยุเสรี และผูรวมกอตั้งไปรวมประชุมท่ีสถานีวิทยุยานเกราะเปนการดวน ในชวงเย็นจํานวนผูรวมชุมนุมเพ่ิมมากข้ึนนับหม่ืนคนจึงยายการชุมนุมจากบริเวณลานโพธ์ิมายังสนามฟุตบอล ม.รามคําแหง ประกาศงดการสอบไลโดยไมมีกําหนด เวลา 19.00 น. ประธานรุนลูกเสือชาวบานเขตกรุงเทพไดประชุมท่ีกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน โดยมี พล.ต.ต. เจริญฤทธ์ิ จํารัสโรมรัน และ นาย อาคม มกรานนท เปนผูกลาวในท่ีประชุมวา จะตอตาน ศนท. และบุคคลท่ีอยูใน ม.ธรรมศาสตร 20.35 น. ชมรมวิทยุเสรีออกแถลงการณฉบับหนึ่งวา “ขณะน้ีมีกลุมคนกอความไมสงบไดดําเนินการไปในทางท่ีจะทําลายชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ในกรณีตางๆดังตอไปนี้ มีการนําธงชาติคลุมตัวละครแสดงเปนคนตายท่ีขางถนนหนารัฐสภา มีการใชส่ือมวลชนที่มีแนวโนมเอียงเชนเดียวกับผูกอความไมสงบลงบทความ หรือเขียนขาวไปในทํานองท่ีจะทําใหเกิดชองวางในบวรพุทธศาสนา มีนักศึกษาผูหนึ่งทําเปนผูถูกแขวนคอ โดยผูกอความไมสงบท่ีมีใบหนาคลายกับพระราชวงศช้ันสูงองคหนึ่ง พยายามแตงใบหนาเพิ่มเติมใหเหมือน” ทั้งนี้พยายามจะแสดงใหเห็นวา กรณีพระถนอมและผูท่ีถูกแขวนคอเปนเพียงขออางในการชุมนุมกอความไมสงบเทานั้น แตความจริงตองการทําลายชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย นับเปนคร้ังแรกที่สถานีวิทยุยานเกราะ และชมรมวิทยุเสรีเรียกกลุมนักศึกษาประชาชนท่ีธรรมศาสตรวา “ผูกอความไมสงบ” ซ่ึงแถลงการณไดกลาวตอไปอีกวา “ชมรมวิทยุเสรีคัดคานการกระทําดังกลาวในทุกๆกรณี ขอใหรัฐบาลจัดการกับผูทรยศเหลานี้โดยเร็วท่ีสุด เพื่อปองกันการนองเลือดอันอาจจะเกิดข้ึน หากใหประชาชนชุมนุมกันแลวอาจมีการนองเลือดข้ึนก็ได” นับเปนคร้ังแรกอีกเชนกันท่ีสถานีวิทยุยานเกราะและชมรมวิทยุเสรีกลาวคําวา “อาจมีการนองเลือดข้ึน” เวลา 21.00 น. พล.ต.ต. เจริญฤทธ์ิ ส่ังใหประธานลูกเสือชาวบาน (ลส.ชบ.) แจงแกบรรดา ลส.ชบ. ท่ีชุมนุมกันอยู ณ บริเวณพระบรมรูปทรงมาวา ใหฟงสถานีวิทยุยานเกราะและชมรมวิทยุเสรีกอนการเคล่ือนไหว เวลา 21.30 น. นาย ประยูร อัครบวร (รองเลขาธิการฝายการเมืองของ ศนท.) ไดแถลงท่ี อมธ. พรอมกับนํา นาย อภินันท บัวหภักดี (นักศึกษาปท่ี 2 คณะรัฐศาสตร) และ นาย วิโรจน ตั้งวาณิชย (นักศึกษาปท่ี 4 คณะศิลปศาสตร สมาชิกชุมนุมนาฏศิลปและการละคร ม.ธรรมศาสตร) มาแสดงความบริสุทธิ์ใจและกลาววา การแสดงดังกลาวก็เพื่อแสดงใหเห็นความทารุณโหดรายอันเนื่องมาจากการฆาแขวนคอที่ จ.นครปฐม โดยมีการแตงหนาใหเหมือนสภาพศพ และการท่ีเลือกเอาบุคคลท้ังสองก็เพราะเปนนักแสดงในมหาวิทยาลัย อีกท้ังตัวเล็กมีน้ําหนักเบา ไมทําใหกิ่งไมหักงาย การแสดงแขวนคอใชวิธีผูกผาขาวมารัดรอบอกและผูกเชือกดานหลังหอยกับกิ่งไมจึงตองใสเส้ือทหารซ่ึงมีตัวใหญเพ่ือบังรองรอยผาขาวมาใหดูสมจริง นาย ประยูร กลาววา “ทางนักศึกษาไมเขาใจเหมือนกันวาทําไมสถานี

64

วิทยุยานเกราะและหนังสือพิมพดาวสยามจึงใหรายปายสีบิดเบือนใหเปนอยางอ่ืนโดยดึงเอาสถาบันท่ีเคารพมาเกี่ยวของ…” เวลา 21.40 น. รัฐบาลเสนียออกแถลงการณทางสถานีโทรทัศนชอง 9 แจงวา “ตามท่ีไดมีการแสดงละครท่ี ม.ธรรมศาสตร เม่ือวันท่ี 4 ตุลาคม ศกนี้ มีลักษณะเปนการหม่ินหรือแสดงความอาฆาตมาดรายตอองครัชทายาท รัฐบาลไดส่ังใหกรมตํารวจดําเนินการสอบสวนกรณีนี้โดยดวนแลว” สถานีวิทยุยานเกราะและชมรมวิทยุเสรีออกอากาศตลอดคืนเรียกรองใหประชาชนและลูกเสือชาวบานไปชุมนุมท่ีลานพระบรมรูปทรงมา เพ่ือเรียกรองใหรัฐบาลเรงดําเนินการจับกุมผูกระทําการหม่ินองคสยามมกุฎราชกุมารมาลงโทษ เวลา 24.00 น. กรมตํารวจประชุมเจาหนาท่ีตํารวจชั้นผูใหญ ประกอบดวย พล.ต.อ. ศรีสุข มหินทรเทพ, พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ, พล.ต.ท. มนตชัย พันธุคงช่ืน, พล.ต.ท. ณรงค มหานนท และเจาหนาท่ีตํารวจชั้นผูใหญอีกหลายนาย 6 ตุลาคม 2519 : สถานีวิทยุยานเกราะออกอากาศวา พล.ต. ประมาณ อดิเรกสาร (รองนายกรัฐมนตรี) ไดยื่นคําขาดตอ ม.ร.ว. เสนีย ขอใหรัฐบาลดําเนินการตามกฎหมายตอ ศนท. ท่ีหม่ินพระบรมเดชานุภาพอยางเด็ดขาด หากมีรัฐมนตรีหรือนักการเมืองคนใดเกี่ยวของกับเร่ืองดังกลาว ก็ใหจับกุมและลงโทษตามกฎหมายทันที นาย สุธรรม กับกรรมการ ศนท. และตัวแทนชุมนุมนาฏศิลปฯ เดินทางไปขอพบนายกรัฐมนตรี เพื่อแสดงความบริสุทธ์ิใจ เวลา 1.40 น. กลุมคนประมาณ 100 คนไดบุกเขาไปเผาแผนโปสเตอรหนาประตู ม.ธรรมศาสตร ดานสนามหลวง กลุมคนท่ีอออยูหนาประตูพยายามจะบุกปนร้ัวเขาไป มีเสียงปนนัดแรกดังข้ึนและมีการยิงตอบโตประปรายแตไมมีใครบาดเจ็บ เวลา 2.00 น. กลุมนวพลในนาม “ศูนยประสานงานเยาวชน” มีแถลงการณความวา “ขอใหรัฐบาลจับกุมกรรมการ ศนท. ภายใน 72 ช่ัวโมง หากรัฐบาลไมสามารถปฏิบัติได นวพลจะดําเนินการข้ันเด็ดขาด” เวลา 3.00 น. สถานีวิทยุยานเกราะยังคงออกรายการ “หม่ินพระบรมเดชานุภาพ” ตลอดท้ังคืน สวนภายใน ม.ธรรมศาสตร ยังมีการอภิปรายและแสดงดนตรีตอไปแมจะมีผูพยายามบุกเขามหาวิทยาลัยและมีเสียงปนดังข้ึน โดยเจาหนาท่ีของ ศนท. ข้ึนอภิปรายบนเวทีขอใหเจาหนาท่ีตํารวจจับกุมผูใชอาวุธ ในเวลาไลเล่ียกันนั้นเจาหนาท่ีหนวยปราบจราจลยกกําลังมากั้นทางออกดานสนามหลวง เวลา 5.00 น. กลุมคนท่ียืนอออยูหนาประตูมหาวิทยาลัยพยายามจะบุกปนเขาไปอีกคร้ัง ยังคงมีการยิงตอบโตดวยปนพกประปราย เวลา 7.00 น. กลุมคนท่ีอออยูหนาประตูมหาวิทยาลัยต้ังแตตอนตีหนึ่งพยายามบุกเขาไปในมหาวิทยาลัยโดยใชรถบัส 2 คันขับพุงเขาชนประตูตอมาก็มีเสียงระเบิดดังข้ึน เวลา 7.50 น. ตํารวจหนวยคอมมานโด หนวยปฏิบัติการพิเศษ (นปพ.) และตํารวจทองท่ี ลอมอยูโดยรอบมหาวิทยาลัย โดยมี พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ, พล.ต.ต. เสนห สิทธิพันธ และ พล.ต.ต. ยุทธนา วรรณโกวิท มาถึงท่ีเกิดเหตุและเขารวมบัญชาการ เวลา 8.10 น. พล.ต.ต. เสนห สิทธิพันธ (บัญชาการใหตํารวจตระเวนชายแดน (ตชด.)) อาวุธครบมือบุกเขาไปใน ม.ธรรมศาสตร ตชด.มีอาวุธสงครามใชทุกชนิด ตั้งแตเคร่ืองยิงระเบิด ปนตอสูรถถัง ปนเอ็ม 79 ปนเอ็ม 16 ปนเอช.เค. และปนคารบิน ตํารวจบางคนมีระเบิดมือหอยอยูครบเต็มอัตราศึก เสียงปนดังรุนแรงตลอดเวลา ตํารวจประกาศ

65

ใหนักศึกษายอมจํานน นักศึกษาหลายคนพยายามวิ่งออกมาขางนอกจึงถูกประชาชนท่ีอยูภายนอกรุมประชาทัณฑ นักศึกษาประชาชนท่ีชุมนุมอยูขางในแตกกระจัดกระจายหลบหนีกระสุน เวลา 8.18 น. ตชด.เขาประจําการแทนตํารวจทองท่ี และมีกําลังใหมเขามาเสริมอีก 2 คันรถ เวลา 8.25 น. ตชด.บุกเขาไปในมหาวิทยาลัยหลายจุด พรอมกับยิงกระสุนวิถีโคง และยิงกราดเขาไปยังกลุมนักศึกษาซ่ึงมีอยูจํานวนมาก มีนักศึกษาถูกยิงบาดเจ็บและเสียชีวิตทันทีหลายคน (ไทยรัฐ 7 ตุลาคม 2519) เวลา 8.30-10.00 น. นักศึกษาและประชาชนท่ีอยูในมหาวิทยาลัยตลอดคืนตางแตกต่ืนวิ่งหนีวิถีกระสุนท่ี ตชด. และกลุมคนท่ีเขากอเหตุไดยิงเขาใสฝูงชนอยางไมยั้ง ท้ังๆท่ีหนวยรักษาความปลอดภัยของนักศึกษามีปนพกเพียงไมกี่กระบอก นักศึกษาประชาชนท่ีแตกต่ืนวิ่งหนีออกไปทางหนาประตูมหาวิทยาลัยในจํานวนนี้มีมากกวา 20 คนถูกรุมตีรุมกระทืบ บางคนถูกทํารายบาดเจ็บสาหัส แตยังไมส้ินใจไดถูกลากออกไปแขวนคอ และแสดงทาทางเยาะเยยศพตางๆนานา นักศึกษาหญิงคนหนึ่งถูกรุมตีจนส้ินชีวิตแลวถูกเปลือยผาประจาน โดยมีชายคนหนึ่งซ่ึงเขากอเหตุ รูดซิปกางเกงออกมาแสดงทาเหมือนจะขมขืนหญิงผูเคราะหรายนั้น ใหพวกพองท่ีโหรองอยูใกลๆดู มีประชาชนบางสวนเม่ือเห็นเหตุการณชวนสังเวชจะเดินเล่ียงไปดวยน้ําตาคลอ ประชาชนท่ีชุมนุมอยูหนาประตูมหาวิทยาลัย ลากศพนักศึกษาท่ีถูกทิ้งอยูเกล่ือนกลาดขางหอประชุมใหญ 3 คนออกมาเผากลาง ถ.ราชดําเนิน ตรงขามอนุสาวรียพระแมธรณีบีบมวยผม ใกลๆกับบริเวณแผงขายหนังสือสนามหลวง โดยเอายางรถยนตทับแลวราดน้ํามันเบนซิน จุดไฟเผา ศพนักศึกษาอีก 1 ศพถูกนําไปแขวนคอไวกับตนมะขามแลวถูกตีจนรางเละ เวลา 11.00 น. หลังจากตํารวจบุกยึด ม.ธรรมศาสตร ไดแลว นักศึกษาประชาชนถูกส่ังใหนอนคว่ํา แลวควบคุมตัวไวทยอยลําเลียงข้ึนรถเมลและรถ 2 แถวสงไปขังตามสถานีตํารวจตางๆ (มี 3 แหลงใหญๆ ไดแก จ.นครปฐม จ.ชลบุรี และ ร.ร.ตํารวจนครบาลบางเขน) มากกวา 3,000 คน ระหวางท่ีถูกควบคุมตัวอยูนั้น นักศึกษาชายและหญิงถูกบังคับใหถอดเส้ือ นักศึกษาหญิงเหลือแตเส้ือช้ันใน ถูกส่ังใหเอามือกุมหัว นอนคว่ําคลานไปตามพ้ืน ระหวางท่ีคลานไปตามพื้นก็ถูกเตะถีบจากตํารวจ ระหวางข้ึนรถก็ถูกดาทออยางหยาบคายและถูกขวางปาเตะถีบจากตํารวจและอันธพาลกระทิงแดง ลส.ชบ. ระหวางลงจากรถไปยังท่ีคุมขังก็ถูกตํารวจปลนชิงทรัพยสินและของมีคาไป กระทรวงมหาดไทยมีคําส่ังถึงผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัดใหกําชับการอยูเวรยาม ใหเจาหนาท่ีส่ือสารคอยรับฟงขาวจากสถานีวิทยุกระจายเสียงแหงประเทศไทย และสดับตรับฟงขาวในเขตจังหวัด ปองกันการกอวินาศกรรมสถานท่ีราชการ และหาทางยับยั้งอยาใหนักเรียนนิสิตนักศึกษาเดินทางเขากรุงเทพ กรุงเทพส่ังปดโรงเรียนในสังกัดโดยไมมีกําหนด กระทรวงศึกษาธิการสั่งปดโรงเรียนในสังกัดถึงวันท่ี 11 ตุลาคม 2519 กระทรวงยุติธรรมส่ังหยุดศาลตางๆ 1 วัน เวลา 11.50 น. สํานักนายกรัฐมนตรีแถลงวา นายกรัฐมนตรีมีบัญชาใหตั้งกองบัญชาการรักษาความสงบเรียบรอยข้ึนท่ีทําเนียบรัฐบาล เวลา 12.00 น. รัฐบาลออกแถลงการณสรุปไดวา เจาหนาท่ีตํารวจจับกุมผูท่ีหม่ินพระบรมเดชานุภาพสยามมกุฎราชกุมารไดแลว 6 คน และไดเขาควบคุมสถานการณการปะทะกันท่ี ม.ธรรมศาสตร ไดแลว รวมท้ังรัฐบาลไดส่ังใหเจาหนาท่ีตํารวจปราบปรามผูกระทําผิดกฎหมายโดยเด็ดขาด

66

เวลา 12.30 น. ลส.ชบ. และประชาชนจํานวนหลายหม่ืนคนชุมนุมอยูท่ีลานพระบรมรูปทรงมา มีการพูดกลางท่ีชุมนุม โดย นาย อุทิศ นาคสวัสดิ์ ใหปลดรัฐมนตรี 4 คน คือ นาย สุรินทร มาศดิตถ, นายดํารง ลัทธพิพัฒน, นาย ชวน หลีกภัย และ นาย วีระ มุสิกพงศ โดยแตงต้ังให นาย สมัคร สุนทรเวช และ นาย สมบุญ ศิริธร อยูในตําแหนงเดิมตอไป ในท่ีชุมนุมมีการเรียกรองใหรัฐบาลดําเนินการกับผูท่ีหม่ินพระบรมเดชานุภาพองคสยามมกุฎราชกุมารซ่ึงชุมนุมท่ี ม.ธรรมศาสตร อยางเฉียบขาด นิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยประมาณ 3,000 คน ชุมนุมกันภายในบริเวณมหาวิทยาลัย นาย เอนก เหลาธรรมทัศน นายกสโมสรนิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยช้ีแจงถึงเหตุการณจราจลที่ ม.ธรรมศาสตร โดยเรียกรองใหนิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยออกช้ีแจงกับประชาชนถึงเหตุการณท่ีเกิดข้ึน เรียกรองใหรัฐบาลจัดการเรื่องท่ีเกิดข้ึนโดยเร็วท่ีสุด และยืนหยัดในการขับพระถนอมออกนอกประเทศ ในชวงบายมีการประชุมคณะรัฐมนตรีนัดพิเศษ พล.ต.อ. ศรีสุข มหินทรเทพ และ พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ (รองอธิบดีกรมตํารวจ) เขาช้ีแจงเหตุการณตอท่ีประชุมคณะรัฐมนตรี เวลา 14.20 น. ประชาชนและลูกเสือชาวบานท่ีชุมนุมอยู ณ ลานพระบรมรูปทรงมาสวนหนึ่งประมาณ 4,000 คน เคล่ือนขบวนไปทําเนียบรัฐบาล และสงตัวแทน 5 คนเขาพบนายกรัฐมนตรี เรียกรองใหปรับปรุงคณะรัฐมนตรีและดําเนินคดีกับผูเกี่ยวของกับการแสดงละครหม่ินพระบรมเดชานุภาพ นายกรัฐมนตรีรับปากวาจะพิจารณาดําเนินการ เวลา 17.00 น. ประชาชนและลูกเสือชาวบานท่ีชุมนุมอยูสลายตัว เวลา 18.00 น. พล.ร.อ. สงัด ชลออยู หัวหนาคณะปฏิรูปการปกครองแผนดิน ประกาศยึดอํานาจความวา “ขณะน้ี คณะปฏิรูปการปกครองแผนดินไดเขายึดอํานาจการปกครองประเทศต้ังแตเวลา 18.00 น. ของวันท่ี 6 ตุลาคม เปนตนไป และสถานการณท้ังหลายตกอยูภายใตการควบคุมของคณะปฏิรูปการปกครองแผนดิน…” โดยมีเหตุผลในการยึดอํานาจการปกครองคือ “…คณะปฏิรูปการปกครองแผนดินไดประจักษแจงถึงภัยท่ีไดเกิดข้ึนอยูในขณะน้ี กลาวคือ ไดมีกลุมบุคคลซ่ึงประกอบดวยนิสิตนักศึกษาบางกลุมไดกระทําการหม่ินพระบรมเดชานุภาพ โดยมีเจตจํานงทําลายสถาบันพระมหากษัตริย ซ่ึงเปนสวนหนึ่งของการวางแผนของคอมมิวนิสตท่ีจะเขายึดครองประเทศไทย เม่ือเจาหนาท่ีทําการเขาจับกุมก็ไดตอสูดวยอาวุธรายแรงท่ีใชในราชการสงคราม โดยรวมมือกับผูกอการรายคอมมิวนิสตชาวเวียดนามตอสูกับเจาหนาท่ีตํารวจเสียชีวิตและบาดเจ็บจํานวนมาก” สรุปความเสียหายจากเหตุการณ 6 ตุลา ตามตัวเลขทางการระบุวามีผูเสียชีวิต 39 คน บาดเจ็บ 145 คน (ในจํานวนนี้เปนตํารวจเสียชีวิต 2 คน บาดเจ็บ 23 คน) นักศึกษาประชาชนถูกจับกุม 3,094 คน เปนชาย 2,432 คน หญิง 662 คน ขณะท่ีแหลงขาวอางอิงจากการเก็บศพของเจาหนาท่ีมูลนิธิรวมกตัญู ประมาณวามีนักศึกษาประชาชนเสียชีวิต 530 คน สวนทรัพยสิน (จากการสํารวจของคณะกรรมการของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร) มีครุภัณฑและวัสดุของคณะตางๆ เสียหายเปนมูลคา 50 กวาลานบาท รานสหกรณมีสินคาและทรัพยสินเสียหาย 1,300,000 บาท แผนลับข้ันท่ี 2 ไดเร่ิมข้ึนเม่ือ 19 กันยายน 2519 มีการสงพระถนอมเขามาเมืองไทยในรูปของสามเณร เพื่อมาบวชเปนพระที่วัดบวรนิเวศอันเปนวัดหลวงที่กษัตริยเคยบวช สามเณรถนอมเขามาท้ังๆท่ีคณะรัฐมนตรีมีมติหามเขามา พระถนอมไดรับความคุมครองจากตํารวจรอบวัด รวมท้ังการอารักขาจาก พล.ท. ยศ เทพหัสดินทร แมทัพภาค 1 ในชวงนี้เองท่ีฝายสนับสนุนศักดินาใหญไดเผยโฉมออกมาอยางชัดเจน พระนวพล กิตติวุฒโฑ พูดออกอากาศทาง

67

โทรทัศนวา “การกลับเขามาและการบวชของพระถนอมไดรับพระบรมราชานุญาตและพระราชดําริเห็นชอบจากพระเจาอยูหัว ฉะนั้นพระถนอมจึงเปนผูบริสุทธ์ิ” นาย สมัคร สุนทรเวช รัฐมนตรีชวยมหาดไทยในขณะน้ันไดใหสัมภาษณในเรื่องนี้วา “ผมไดรับพระราชกระแสรับส่ังจากพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวใหเปนผูยุติเร่ืองนี้” วันตอมาสมัครก็เดินทางไป จ.นราธิวาส เพื่อเขาเฝากษัตริยและราชินี ท้ัง 2 พระองคซ่ึงทําทีวาไมรูเร่ืองมาต้ังแตตน โดยไดหลบดูเหตุการณอยูภาคใตไดรีบเสด็จข้ึนกรุงเทพในวันท่ี 23 กันยายน 2519 และเขาเยี่ยมพระถนอมทันทีท่ีลงจากเคร่ืองบินที่ทาอากาศยานดอนเมือง เชนเดียวกับฟาชายวชิราลงกรณ ซ่ึงกลับจากประเทศออสเตรเลียก็ตรงเสด็จเขาเยี่ยมพระถนอมทันทีในวันท่ี 3 ตุลาคม 2519 แทนท่ีจะเขานมัสการพระแกวมรกตตามปกติ การแสดงทาทีเชนนี้เปนการประกาศสนับสนุนพระถนอม และคัดคานการตอสูของนักศึกษา ประชาชนท่ีใหจับฆาตกรมาลงโทษอยางตรงไปตรงมา โอกาสอันเหมาะสมท่ีสุดไดเกิดขึ้น เม่ือนักศึกษากลุมหนึ่งไดจัดแสดงละครเลียนแบบการแขวนคอชางไฟฟา 2 คนท่ีออกติดโปสเตอรตอตานพระถนอม แตพวกศักดินาไดฉวยโอกาสตกแตงฟลมท่ีถายรูปตัวละครนั้นเสียใหมใหเหมือนเจาฟาชาย จากนั้นก็ใชวิธีการที่พวกตนถนัดนักหนาโหมปลุกระดมความจงรักภักดีท้ังทางหนาหนังสือพิมพและวิทยุอยางขนานใหญ โดยกลาวหานักศึกษาวาหม่ินพระบรมเดชานุภาพดวยการแสดงละครแขวนคอฟาชาย เร่ืองนี้สรางความประหลาดใจแกชาวบานท่ีไมรูตนสายปลายเหตุในตางจังหวัดมาก พวกเขาหลงเช่ือคําโฆษณา โดยเฉพาะลูกเสือชาวบานถึงกับถูกหลอกใหมาเท่ียวกรุงเทพฯ แตกลับตาลปตรไดมาชุมนุมท่ีพระบรมรูปรัชกาลท่ี 5 เพื่อใหดูเหมือนวาชาวไทยโกรธแคนแทนสถาบันกษัตริย ขณะเดียวกันพวกศักดินาไดรวมกับทหารบางกลุม ตระเตรียมพวกอันธพาล กระทิงแดง ตํารวจชายแดน รวมท้ังทหารพลรมปาหวายติดอาวุธรายแรงครบครับ ลอมทางเขาออกมหาวิทยาลัยธรรมศาสตรทุกดาน วันแหงการนองเลือดไดมาถึงเม่ือเชาตรูวันท่ี 6 ตุลาคม 2519 หนุมสาวผูมีแต 2 มือเปลาถูกระเบิด กระสุนซัดดังหาฝน ตายและบาดเจ็บอยางอเนจอนาถ บางคนถูกจับแขวนคอ เผาท้ังเปนอยางสยดสยอง ผูหญิงบางคนถูกขมขืนแลวฆาอยางไรความปรานี บางคนถูกทรมานเอาไมตอกท้ังเปน เอาไมแทงเขาชองคลอดของเด็กสาวผูไรเดียงสา และแลวเลือดบริสุทธ์ิจากหญิงสาวพรหมจรรยก็ไดถูกนําไปลางพระบาทท้ัง 2 ขางของพระมหากษัตริยไทยผูสูงสงตามพิธีกรรมทางไสยศาสตรอันพิสดาร ชีวิตผูคนจํานวนนับรอยนับพัน ผูไรความผิด ตองตกเปนเหยื่อของความโงเขลาเบาปญญาและความมัวเมาในอํานาจของกษัตริยและราชินี ทุกคร้ังท่ีมีการเอยถึงเหตุการณมหาวิปโยคในวันท่ี 6 ตุลาคม 2519 ยากยิ่งท่ีชาวไทยจะไมหวนระลึกถึงกษัตริยภูมิพลและราชินีคนบาปในคราบนักบุญ ผูบงการและอยูเบ้ืองหลังการตายอันนาขนพองสยองเกลาของเหลานักศึกษาผูบริสุทธ์ิ ในตอนเย็นวันท่ี 6 ตุลาคม 2519 กลุมทหารก็ประกาศยึดอํานาจโดยมี พล.ร.อ. สงัด ชลออยู (รัฐมนตรีกลาโหมในขณะนั้น) เปนหัวหนาคณะปฏิวัติ กอนหนามีการประกาศยึดอํานาจในเย็นวันนั้นมีการพบปะระหวางกษัตริยภูมิพลและ พล.อ. อรุณ ทวาทสิน เพ่ือไปทาบทาม พล.ร.อ. สงัด ชลออยู ใหเปนหัวหนาคณะปฏิวัติ เม่ือ พล.ร.อ. สงัดทราบวากษัตริยทรงสนับสนุนการปฏิวัติคร้ังนี้อยางยิ่งจึงไดยอมรับ หลังจากนั้นไดมีการจัดต้ังรัฐบาลโดย นาย ธานินทร กรัยวิเชียร ผูมีความคิดคับแคบและใชอํานาจเผด็จการในการบริหารประเทศตามอําเภอใจรวมกับ นาย สมัคร สุนทรเวช รัฐมนตรีมหาดไทย ท้ัง 2 ตางก็เปนผูใกลชิดและวางพระทัยของสถาบันกษัตริยโดยเฉพาะราชินี เห็นไดชัดวาการไดดิบไดดีของ นาย สมัคร มาจากลักษณะมักใหญใฝสูง ถีบตัวข้ึนมาจากการเกาะชายกระโปรงของ

68

ฝายหญิง พรอมกับการถีบสงเพื่อนรวมงานและผูมีบุญคุณทุกคน แมแต นาย ธรรมนูญ เทียนเงินและพรรคประชาธิปตยผูโอบอุมทางการเมืองต้ังแตสมัครยังไมมีช่ือเสียงใดๆ ในชวงหลัง 6 ตุลาคม 2519 ไมนาน ราชินีผูกําบังเหียนรัฐบาลชุดใหมไดมีบทบาทมากและพยายามสรางฐานอํานาจของตนใหม่ันคงย่ิงข้ึนในกลุมลูกเสือชาวบาน โดยเฉพาะในเขตภูธรท่ีเปนของกษัตริยภูมิพล และในวันท่ี 5 พฤศจิกายน 2519 ราชินีและฟาชายไดพาประธานลูกเสือชาวบานจํานวนหน่ึงไปสาบานตนกลางดึกในวัดพระแกว วาจะรับใชและจงรักภักดีตอราชินีเสมอไป การใชเลหกลสารพัดเพื่อหลอกลอ ผูกมัดทางจิตใจชาวบานและขาราชการระดับตางๆอยางเชนตัวอยางขางตนมักจะมีเปนประจํา บางคร้ังถึงกับจัดงานฉลองเล้ียงอาหารในพระราชวังเปนการสวนพระองคเอง มีการแจกของที่ระลึกเหรียญตราเปนกรณีพิเศษ พวกทหารเสือราชินีและทหารท่ีคายนวมินทรชลบุรี เปนตัวอยางของขุมกําลังท่ีราชินีผูมักใหญใฝสูงไดพยายามสรางข้ึนมาจากศรัทธา และความรูเทาไมถึงการณของเหลาทหาร พวกเขายังหลงคิดวา การเสียสละใหกับราชินีเปนคุณอันใหญหลวงตอประเทศชาติ แทจริงการเสียสละของเขาไมเพียงแตไรคา แตยังสรางความฉิบหายกับประเทศโดยสวนรวมโดยท่ีเขาไมเขาใจเลย สมเด็จพระนางเจาสิริกิตต์ิ พระบรมราชินีนาถ เติบโตมาจากพระราชวงศช้ันปลายแถว เปนเด็กหญิงหมอมราชวงศตัวเล็กๆท่ีเคยศึกษาในโรงเรียนสามัญเชนเดียวกับลูกชาวบานท่ัวไปท่ีโรงเรียนสายปญญา คร้ันตอมาไดเปนราชินีดวยอุบายอันแนบเนียนของพระบิดาและญาติวงศท่ีใกลชิด เชน จักรพงษและสนิทวงศ ราชินีทรงมีลักษณะทะเยอทะยานใฝสูงเปนพิเศษ ยิ่งมีอํานาจสูงก็ยิ่งหลงระเริง ทรงเปนสตรีท่ีเจาเลหเพทุบาย มักเปนผูบงการอยูเบ้ืองหลังเหตุการณสําคัญๆของบานเมือง บางคร้ังถึงกับออกหนาอยางทระนง เชน การแตงตั้งโยกยายนายทหารหลังเหตุการณ 14 ตุลาคม 2516 เกือบทุกคร้ัง แตท่ีโดงดังคือ การต้ัง พล.อ. เปรม ติณสูลานนท จากผูชวยผูบัญชาการทหารบกเปนผูบัญชาการทหารบก พรอมกับเตะโดง พล.อ. เสริม ณ นคร ผูบัญชาการทหารบกขณะนั้นไปเปนผูบัญชาการทหารสูงสุด การตออายุ พล.อ. เปรม ในตําแหนงผูบัญชาการทหารบกซ่ึงเปนตําแหนงท่ีมีอิทธิพลยิ่งใหญท่ีสุดในประเทศ โดยราชินีส่ังให พล.อ. อาทิตย เลนเกมสนี้รวมกับพระองค แมคณะรัฐมนตรีหลายทานจะคัดคานเพราะไมชอบดวยตัวบทกฎหมาย แตในท่ีสุดคณะรัฐมนตรีตองอนุมัติอยางเฝอนๆดวยจํายอมตอ “ขอมูลใหม” ซ่ึงก็คือพระราชเสาวนียของราชินี อีกคร้ังหนึ่งท่ีเดนมากและมีผลตอการเปล่ียนดุลยอํานาจในหมูทหารอยางพลิกหนามือเปนหลังมือคือ กรณีหักหลังกลุมยังเติรกในกบฏวันท่ี 1 เมษายน 2524 ราชินีเปนผูดึงดันใหกษัตริยภูมิพลและ พล.อ. เปรม ทรยศตอยังเติรก และพากันหนีไปต้ังกองบัญชาปราบกบฏท่ีโคราช ท้ังๆท่ี พล.อ. เปรม และกษัตริยภูมิพลเปนผูเปดไฟเขียวใหพวกยังเติรกและ พล.อ. สัณห จิตรปฏิมา ปฏิวัติเอง ชวงจังหวะ พล.อ. อาทิตย ไดโดดเดนข้ึนมาเปนผูยิ่งใหญท่ีแทจริงคุมท้ังแมทัพภาค 1 ผูชวยผูบัญชาการทหารบก, ผูอํานวยการรักษาพระนคร ฐานอํานาจทางทหารจึงตกอยูในมือของราชินีโดยผาน พล.อ. อาทิตย กําลังเอก, ทหารเสือราชินีท่ีราชินีทรงโปรดปรานเปนพิเศษ บางคร้ังการใชอํานาจของราชินีเปนไปอยางมัวเมา โดยไมเคยคํานึงถึงผลกระทบตอประเทศชาติเลย เชน กรณีกลุมยังเติรกอยากขอเขารับราชการทหารใหม ซ่ึงนาท่ีจะอนุญาตเพราะจะเปนการสมานความแตกราวในกองทัพมิใหสลายเปนเส่ียงๆมากไปกวานี้ อีกท้ังจะยังเปนการรักษาสมรรถภาพของกองทัพในการตั้งรับกองทัพเวียดนามท่ีกําลังจอคอหอยประเทศไทยอยูขณะนี้ เพราะกลุมยังเติรกเปนนายทหารท่ีมีฝมือ ผานการรบเคียงบาเคียงไหลกับพลทหารมาอยางโชกโชน ขณะท่ีผูบัญชาการระดับกรมและกองพันสวนใหญในปจจุบัน มักรวมรบกับลูกนองในหองแอร พวกเขา 20 คนเศษจึงเปนกําลังท่ีสําคัญของกองทัพไทย แตราชินีไมไดมองเห็น

69

คุณคาของพวกเขาเลย ราชินีหวงอํานาจของตนในกองทัพบกมากกวาหวงสถานการณทางชายแดน พระองคจึงใชสิทธิพิเศษในการวีโตทุกคร้ัง ไมวาใครจะมาเพียรพยายามขอรองอยางใด คําตอบก็คือ “ไม” บทบาททางการเมืองท้ังลับและเปดเผยดวยลูกไมอันแพรวพราวของราชินีเปนท่ีลือเล่ืองกันไปท่ัวในหมูขาราชการทหาร ตํารวจ พลเรือนช้ันผูใหญ วงการนักการเมืองและนักธุรกิจช้ันสูงตางยกยองราชินีในนามสมญาตางๆ และใชกันอยางกวางขวาง บอยคร้ังท่ีหนังสือพิมพมีการเขียนคอนแคะดวยพระสมญานามอยางคร้ืนเครง เชน “พระนางอสรพิษ” “ซูสีไทเฮา” “ผูบัญชาการ ผบ.ทบ.” “คําส่ังเบ้ืองบน” เปนตน จนรูกันท่ัวเดี๋ยวนี้ขาราชการคนใดอยากเปนใหญเปนโตในพริบตาก็ตองผานเสน “ราชินี” เพียงแคกราบใตเบ้ืองพระบาทงามๆ และปฏิบัติตามคําบัญชาของพระองคจนมีผลงานใหดูเสมือนหนึ่งจงรักภักดี และจะพยายามถวายชีวิตนี้ใหพระองคเทานั้นความยิ่งใหญนั้นก็จะมาไดอยางงายดาย จนถึงกับมีนายทหารพูดวา “อยากเปนผูการก็ใหไปกราบทาน” นี่จึงเปดชองใหพวกมักใหญใฝสูง แตดอยฝมือตองเขามาซบอกเกาะขอบชายกระโปรงตามๆกัน เชน พล.อ. อาทิตย กําลังเอก, นาย สมัคร สุนทรเวช, พล.ต.ต. เจริญฤทธ์ิ จํารัสโรมรัน, นาย พิศาล มูลศาสตรสาทร, นาง ทมยันตี, พ.อ. อุทาร สนิทวงศ เปนตน นอกจากราชินีจะเปนผูมัวเมาในอํานาจแลวยังทรงใชจายอยางฟุมเฟอย ฟุงเฟอในเร่ืองฉลองพระองค6 และการรักษาพระสิริโฉมอันเหี่ยวยนซ่ึงรวงโรยไปตามสังขารใหกลับเตงตึงหวานซ้ึงราวสาวแรกรุน พระองคทรงยินดีท่ีจะเสียพระราชทรัพยไมวาสักเพียงใด เพื่อใหประเทศไทยมีราชินีท่ียังสาวและสวยสงาเปนศรีแหงแวนแควนตลอดไป จนถึงกับมีขาวเกรียวกราววาพระองคทรงเสด็จไปอเมริกาเพื่อยกเคร่ืองใหมในป 25237 แมจะอางวาไปเพ่ือรักษาโรคภูมิแพก็ตามที แทจริงพระองคก็มีพระชนมายุอีกเพียงปเดียวก็ครบ 50 พรรษา การมีพระวรกายตามพรรษาจริงก็มิไดทําใหประเทศชาติตองเส่ือมเสียหรือพินาศลงไปเลยแมแตนอย กลับจะทรงเปนแบบอยางท่ีดีงามของประชาชน แตการใชจายเงินภาษีของชาติในภาวะท่ีเศรษฐกิจฝดเคืองประชาชนอดอยากไปท่ัวอยางฟุงเฟอไรสติเชนนี้ รังแตจะทําผูคนนินทา ดากันไปทั่วท้ังแผนดิน การวางพระองคและพระทวงทาท่ีแสดงออกก็เปนส่ิงท่ีผูคนวิพากษวิจารณกันมาก เชน การประพาสประเทศอเมริกาปลายป 2524 พระองคทรงโอบกอดเตนรํากับหนุมชาวนาอเมริกาอยางสนิทแนน และภาพน้ีส่ือมวลชนทั่วโลก รวมท้ังภายในประเทศมีการนํามาตีแผกันท่ัว เปนภาพท่ีนาสลดสังเวชมากท่ีพระราชินีไทย ไมมีการไวพระองคในฐานะสตรีผูสูงศักดิ์ท่ีพึงมีสมบัติกุลสตรีไทยบางตามสมควร อีกคร้ังหนึ่งราวป 2520 พระองคทรงนั่งปอนพระขนมแกชายหนุมลูกเสือชาวบานคนหนึ่ง ดวยทวงทาท่ีนาชมเชยดั่งหญิงสาวแรกแยมปอนขนมใหคูรักของตน ภาพนี้ไดรับการตีพิมพในขาวสังคมหนาในของหนังสือพิมพ เปนภาพท่ีบัดสี ขนาดชาวบานนินทาอยางรุนแรงจนไมอาจจะเขียนเปนตัวหนังสือ ปจจุบันพระเกียรติคุณของราชินีในสายตาของปวงชนลดลงจนกลายเปนเร่ืองตลก เร่ืองสนุกท่ีชาวบานจะเลาสูกันฟงหลังอาหารอยางครึกคร้ืนเสียแลว เนื่องจากราชินีไมไดทรงศึกษาในมหาวิทยาลัยหรือการศึกษาขั้นสูง ประกอบกับไมคอยเขาใจกฏเกณฑทางวิทยาศาสตร ราชินีจึงเปนผูท่ีเช่ือคนงาย ชอบการยกยอปอปน คําหวานหอม ตลอดจนเช่ือผีสางโชคลางเปนอยางยิ่ง หลายคร้ังทีเดียวท่ีพระองคเลาใหนางสนองพระโอษฐฟงวา พระนเรศวรมาเขาฝน บางคร้ังถึงกับปรากฏตอหนาพระพักตร และเม่ือพระองคทรงตื่นก็ปลุกกษัตริยภูมิพลข้ึนทอดพระเนตรก็ยังคงทอดพระเนตรเห็นวิญญาณน้ันปรากฏอยู (ความเปนจริงราชินีและกษัตริยทรงขัดเคืองจนมิไดบรรทมดวยกันมานานแลว) และหลายคร้ังท่ีใหคุณหญิงแดง (คุณหญิงสวรี เทพาคํา) เขาทรง เพื่อพระองคจะไดติดตอกับวิญญาณศักดิ์สิทธ์ิตางๆ รวมท้ังการลวงรูเหตุการณ

70

สําคัญๆในอนาคตไดแมนยํา ดังนั้นราชินีจึงนับถือและสนิทสนมกับคุณหญิงแดงมาก ท้ังสองอยูดวยกันดึกๆจนสวางเพื่อประกอบพิธีกรรมและปรึกษาความเมืองกัน คุณหญิงแดงจึงเปนเปาดานแรกในการเขาหาราชินี ของ พล.อ. อาทิตย กําลังเอก ผูตองการเปนใหญ ไดใกลชิดกับราชินีเปนพิเศษสุดในระยะหลังโดยผานคุณหญิงแดงนี่เอง การเขาทรงและประกอบพิธีกรรมทางไสยศาสตร ยิ่งทําใหพระองคทรงเช่ืออยางฝงใจในเร่ืองลางสังหรณ คําทํานายของโหรใหญ การดูโชคชะตาราศีของพระ เร่ืองนี้ราชินีเปนผูใหสัมภาษณยืนยันเร่ืองเหลานี้ดวยตนเอง เชน “เร่ืองโหราศาสตร เช่ือเปนบางคน เฉพาะท่ีคิดเลขเกงจริงๆ พอฉันก็ชอบเกี่ยวกับเร่ืองโหราศาสตร สวนเรื่องวิญญาณก็เช่ือ เราเช่ือเร่ืองวิญญาณ เพราะวาตัวเองเคยประสบหลายหน” “เร่ืองพระนเรศวรมาเขาทรงสุบินนั้นเปนความจริง แตฉันอาจแตงเอาเองในสวนลึกของหัวใจก็ได” พระองคทรงคล่ังไคลเร่ืองทํานองนี้ มีอยูคร้ังหนึ่งถึงกับออกประกาศชักชวนใหปฏิบัติตามจนเปนขาวเกรียวกราวในหนาหนังสือพิมพ เพราะพระองคทรงสุบินไปวา คนท่ีเกิดปมะ จะมีอันเปนไป มีอาเพศแกตน ใหชวนกันไปทําบุญท่ีโบสถพราหมณ มีผูคนมากมายต่ืนแลวบอกตอๆกันจนโบสถพราหมณท่ีเสาชิงชาเกือบพัง อีกเร่ืองหน่ึงเกิดข้ึนภายในราชวังคือ หลังเหตุการณ 6 ตุลาคม 2519 ไมนานนักราชินีทรงรับส่ังใหมีการประกอบพิธีสะเดาะเคราะหแกฟาชายวชิราลงกรณ ดวยการปนหุนขนาดเทาฟาชายและมีลักษณะเหมือนจริงทุกประการ และเอาหุนนั้นลงนอนในโลงศพ อันเปนพิธีสะเดาะเคราะหตออายุใหฟาชาย เร่ืองนี้ความแตกเพราะฟาชายบังเกิดความเมามันจึงจางคน 4 คนแบกโลงศพซ่ึงมีหุนของพระองคอยูขางใน หอโลงศพอยางสวยงาม สงไปใหนาของโสมสวลี บานอยูแถวคลองประปาสามเสน หมอมนาทรงแปลกพระทัย และเม่ือแกะกลองออกมาเห็นในโลงศพมีศพฟาชายก็ตกพระทัย รองกร๊ีดดังล่ันจึงโทรเรียกตํารวจทองท่ีมาจัดการกับชาย 4 คนนั้น มีชาวบานละแวกนั้นแหกันมามุงดูมืดฟามัวดิน ขณะท่ีหมอมนายังไมหายตกพระทัยก็พอดีมีเสียงโทรศัพทจากฟาชายและโสมสวลี หัวเราะครึกคร้ืนมาตามสาย ทรงทูลหมอมนาวา “ทรงตกพระทัยมากไหม” นาของโสมสวลีจึงมาถึงบางออ ดวยความโกรธจัดจึงพูดไปวา “อยากถวายผาง (เตะ) พะยะคะ” ทางตํารวจทองท่ีหัวปนไมรูจะทําอยางไรจึงตองปลอยชายผูตองหาไป เร่ืองนี้สามารถสอบถามไดจากชาวบานละแวกนั้นซ่ึงตางก็รูสึกท่ึงในการไมสมประกอบทางปญญาของพวกราชนิกุล ความใฝฝนท่ีจะใหราชบัลลังกตกอยูกับตระกูลของตนและญาติวงศท่ีใกลชิดเปนความฝนท่ีใกลจริง เม่ือพระองคทรงกะเกณฑใหฟาชายวชิราลงกรณแตงงานกับ โสมสวลี กิติยากร หลานแทๆของพระองค เม่ือวันท่ี 3 มกราคม 2520 วชิราลงกรณเปนโอรสที่สนิทสนมและรักทูลกระหมอมแมมากกวาพอ ทรงรักและเชื่อฟงแมมากถึงกับเขียนกลอนสดุดีราชินีขณะท่ียังเรียนอยูท่ีประเทศออสเตรเลีย วชิราลงกรณนั้นเรียนไมเกง เม่ือคร้ังไปเรียนท่ีอังกฤษ ปรากฏวาทรงสอบไดวิชาภาษาไทยเพียงวิชาเดียว ตองยายโรงเรียนถึง 3 คร้ัง ในท่ีสุดยายมาเรียนวิทยาลัยดันทรูนในประเทศออสเตรเลีย นักเรียนไทยในประเทศออสเตรเลียมักเลาสูกันฟงถึงเร่ืองของฟาชายเสมอวา ท่ีวิทยาลัยนี้มีการศึกษา 2 ระดับดวยกัน ผูท่ีมีเกรดดีจึงจะไดเรียนในระดับนายรอย สวนผูทําเกรดไมไดจะไดเรียนแคระดับนายสิบเทานั้น ฟาชายของเราทําคะแนนไมไดจึงไดเรียนแคนายสิบเทานั้น เห็นไดจากภาพที่แพรในชวงท่ีมีการรับปริญญาจะเห็นฟาชายแตงชุดทหารยศแคสิบโทเทานั้น แตมีการอางวาท่ีวิทยาลัยนี้เขาก็แตงกันอยางนี้ท้ังนั้น มันนาตลกส้ินดีท่ีเม่ือฟาชายกลับถึงเมืองไทย 3 เหลาทัพจําตองกุลีกุจอถวายพระยศเปนรอยเอก, เรือเอกและเรืออากาศอยางเสียไมได

71

ฟาชายชอบใสชุดทหารและติดอาวุธต้ังแตศีรษะจรดเทาท้ังๆท่ีพระองครับราชการฝายขาวของกองทัพ นอกจากพระองคจะทรงพยายามแสดงออกถึงความสามารถสูงสงอยางเบาปญญาแลว บรรดาที่อยูใกลชิดก็จะชวยกันโหมขาวสรางช่ือเสียงใหฟาชายเพ่ือจะไดมีพระเกียรติสมกับสยามมกุฎราชกุมาร เชน วันท่ี 13 กุมภาพันธ ส่ือมวลชนทุกประเภทพากันประโคมขาววา รถเกราะพาหนะของฟาชายถูก ผกค. ซุมโจมตีท่ีบริเวณเขาคอ (จ.เพชรบูรณ) พระองคไดแสดงวีรกรรมอยางอาจหาญ ส่ังสละรถตนเอง ไดหลบและเคล่ือนท่ีเขาจุดท่ีม่ัน ทรงบัญชาใหหนวยปนใหญท่ีบานทุงสมอ ระดมยิงไปท่ี ผกค. จนพวกนั้นลาถอยกลับไป แตสําหรับทหารท่ีอยูในเหตุการณตางทราบดีวา เฮลิคอปเตอรของฟาชายถูกยิงตก และก็ไมมีวีรกรรมใดๆปรากฏขึ้นเลย จะมีก็เพียงขาวลือและเขาเลาวา แตเม่ือไดพบเห็นฟาชายท่ีทรงกระทําอะไรแผลงๆแบบไมคอยเต็ม ความท่ีเคยสงสัยก็กลับกระจางอยางไมนาเช่ือ สําหรับโสมสวลีทรงเรียนหนังสือคร้ังแรกท่ีโรงเรียนจิตรลดา การเรียนอยูในระดับต่ําจนตองสอบชั้น ป. 3 ตก 1 คร้ัง เม่ือยายมาเรียนท่ีโรงเรียนราชินีลาง (ปากคลองตลาด) การเรียนก็ไมดีข้ึน ครูถึงกับเอยปากหนักใจแทน เพราะโสมสวลีของเราสอบช้ัน ม.ศ. 2 ตกซํ้า 2 ปติดตอกันจึงลาออก ราชินีทรงรับมาชุบเล้ียงในราชวัง ฝกทําของคาวหวานจนเกงงานครัว ท้ังฟาชายและโสมสวลีตางมีสายโลหิตท่ีใกลชิดกันมาก มีคนเกรงวาหากแตงงานกันเชนนี้ จะทําใหโอรสและธิดาท่ีทรงประสูติมาจะมีโอกาสปญญาออนมาก เพราะเพียงแคลําพัง 2 พระองคก็ทรงมีลักษณะอับเฉาทางปญญามากพออยูแลว เร่ืองนี้มีผูทวงติงมากแมแตกษัตริยภูมิพลเอง แตเพราะเปนความตองการของฟาชายท่ีถูกแมขอรองใหแตงงาน เร่ืองจึงตองวากันไปตามเพลง ผลมาปรากฏตอนทายมีผูท่ีเสียพระทัยมากท่ีสุด 2 คนคือ ราชินีและโสมสวลี เพราะฟาชายทรงหนีไปมีนางสนมมากมาย และไมคิดจะใยดีโสมสวลีตอไป เพราะโสมสวลีคือลูกสะใภท่ีแมตองการ สวนเมียสุดท่ีรักของฉันคือ “ยุวธิดา” การท่ีราชินีทรงเชิดฟาชายผูอยูในโอวาทใหมีบทบาทท่ีจะรับตําแหนงกษัตริยตอไป ดวยการกุมบังเหียนไดท้ังหลานและลูก นับเปนความสําเร็จทางการเมืองช้ินสําคัญ แตราชินีก็ทรงพรํ่าเพอวาพระองคทรงไมรูจักการเมืองและไมปรารถนาท่ีจะยุงเกี่ยว นอกจากการชวยเหลือประชาชนผูยากไรอยางฉาบฉวย และหากส่ิงนี้คือการเมือง พระองคก็อดไมไดท่ีอุทิศตัวเพื่อชวยเหลือพวกเขาอยางสุกเอาเผากินกันตอไป พระองคถึงกับปรารภวา “คนท่ีจนท่ีสุดบวกจนท่ีสุดคือชาวเขาและชาวไทยอิสลาม จนอยางชนิดท่ีเราไมเคยเห็น อีสานก็ไมเคยเห็นอยางนั้น เส้ือผากะรุงกะร่ิง รางกายซูบซีดขาดเลือด ฉันใหแมทัพใต ตอนน้ันคุณ ปน ธรรมศรี คุณ เปรม เปนผูชวยหรือรองผบ.ทบ. ฉันไมเขาใจวารองหรือผูชวยตางกันอยางไร คุณ เปรม ไปเฝาท่ีนั่น คุณ เปรม ก็บอก “ปน ทําไมไมชวยราษฎรละ” คุณปนบอก “แหมก็ไปกาวกาย” อันนี้ก็การเมืองอีกใชไหม ฉันไมทราบจะทําอยางไร การเมืองนี่เปนอยางไร ฉันไมทราบจะทําอยางไร เพราะราษฎรเอามาใหชวย ขนาดจุฬาภรณและสิรินธรถึงกับเคยแยงฎีกาชาวบานจากมือของตํารวจพระราชวัง โธคุณถาเผ่ือปดนี่ บานเมืองเราจะไปไมไหวนะ ราษฎรไมรูจะออกทางไหน เราก็มีหนาท่ีเอามา แลวเอาไปใหแกรัฐบาลเทานั้น”9

ราชินีแมจะรูวาชาวบานอดอยากแรนแคนมาก แตพระองคไมเคยทรงทราบเลยวา เลือดของประชาชนท่ีขาดหายไปจนซูบซีดนั้น ใครเปนผูสูบไป พระองคก็ไมตางจากจอมเผด็จการทั้งหลายในโลกรวมท้ังพระนางซูสีไทเฮา ซ่ึงไมเคยทราบตนสายปลายเหตุความทุกขยากของแผนดิน พวกเขาไดแตสงสาร เห็นใจ และสงเคราะหชวยเหลือไปตามความสบายใจของตน พระองคหารูไมวา ก็เพราะอํานาจของสถาบันพระองคท่ีครอบงําความกาวหนาของสังคม และคอยคํ้าจุนระบบคนกินคนอันเลวรายของสังคม ขณะเดียวกันธุรกิจสมัยใหมของทรัพยสินสวนพระมหากษัตริย

72

ก็มีสวนรวมสูบเลือดชาวไทยใหหนักหนวงยิ่งข้ึน อิทธิพลของสถาบันพระมหากษัตริยคือ ตนตอความยากจนทุกขเข็ญของประชาชนท่ัวท้ังประเทศ ขณะท่ีราชินีทรงใชกลเม็ดเด็ดพรายแยงราชบัลลังกจากกษัตริยผูฆาพี่ชายอยางเลือดเย็น มาสูตระกูลของตนพรอมกับซองสุมกําลังทหารเสือราชินี, ผลักดัน พล.อ. อาทิตย กําลังเอก ข้ึนเปนผูบัญชาการทหาร เพื่อหวังกุมอํานาจท่ัวท้ังแผนดินมาสูกํามือของตนเชนนี้แลว พระองคยังจะกลาเอยปากวา พระองคไมรูจักคําวาการเมืองอีกหรือ เพราะทุกยางกาวของความมักใหญใฝสูงลวนกระทบกระเทือนตอชีวิตตัวดําๆของชาวไทยท่ัวท้ังประเทศ หากพระองคมีเจตนาหวังดีตอประชาชนอยางแทจริงก็จงมาชวยกันลมระบบอภิสิทธ์ิของซากเดนศักดินาใหญ มาชวยกันพัฒนาและปลุกความตื่นตัวของประชาชนใหสามารถคุมครองและชวยเหลือตนเองในการตอสูเพื่อปากทองในสังคมอยางยุติธรรมตอไป เปดใหมีการกระจายอํานาจการปกครองไปสูทองถ่ินอยางจริงจัง ทําการปฏิรูปท่ีดินและสรางการชลประทานอยางตอเนื่องท่ัวประเทศ กอตั้งระบบสหกรณท่ีมีประสิทธิภาพข้ึนมาใหม ใหกอตั้งสหภาพแรงงานเพื่อตอรองกับนายจางอยางยุติธรรมตามกฎหมายแรงงาน ใหชวยกันสรางเศรษฐกิจของชาติใหพนจากอิทธิพลของตางชาติท่ีคอยสูบเลือดเรา หากราชินีและกษัตริยภูมิพลทรงรักประชาชนและประเทศไทย และตองการใหประเทศไทยกาวหนาทัดเทียมอารยประเทศท้ังหลาย ขอใหพระองคสละราชสมบัติ ยกเลิกระบบกษัตริยซ่ึงคํ้าจุนความคิดและระบบอันลาหลัง งมงายลงเสีย เปล่ียนการปกครองเปนประเทศสาธารณรัฐ มีประธานาธิบดี ควรเปนประมุขของชาติท่ีอยูใตกฎหมาย และไมมีอํานาจบริหารประเทศใดๆท้ังส้ิน และหากพระองคคิดวาประชาชนยังคงรักและเห็นความดีงามของพระองค พระองคก็จะไดเปนประธานาธิบดีคนแรกท่ีประชาชนยกยองนับถือ และหากองครัชทายาทเปนผูท่ีดีพอ ตําแหนงประธานาธิบดีคงไมแคลวคลาดจากฟาชาย ยุคสมัยแหงการสืบสันตติวงศเอาเพียงสายโลหิตของกษัตริยเปนเคร่ืองวัดความดีงาม และสืบทอดตําแหนงประมุขของชาติอยางงมงายควรจะเลิกกันเสียที ประชาชนผูทุกขยากจํานวนลานๆไมอาจทนหิวโหย ผอมโซอีกตอไปแลว ขอพระองคจงเรงตัดสินใจ กอนท่ีจะสายเกินกาล เม่ือวันนั้นมาถึงชาติตระกูลของพระองคคงตองสูญส้ิน ขณะท่ีประเทศและประชาชนจะชวยกันสรางชาติไทยใหรุงโรจนสืบไป 1. สุพจน ดานตระกูล แถลงการณเร่ืองความบริสุทธ์ิของ นาย ปรีดี พนมยงค ในกรณีสวรรคตของ ร.8 (ไทยแลนดการพิมพ, 2522) หนา 62 2. ดูประชุมประกาศในสมัยรัชกาลที่ 4 ที่คุรุสภาพิมพ 3. พระราชเสาวนียตอสมาคมนักขาวหญิงแหงประเทศไทย ดู...มาตุภูมิ วันที่ 27 ก.ค. 2524 4. เร่ืองเดิม 5. สมเด็จพระนางเจาพระบรมราชินีนาถ “ความทรงจําในการตามเสด็จตางประเทศ” อนุสรณ พล.ต.อ. หลวง วรยุทธวิชัย (วรยุทธ จารุมาศ) (โรงพิมพอักษรประเสริฐ, 2514 หนา 43) 6. พระราชกระแส สัมภาษณโดย นาง อนงค เมษประสาท หนังสือสยามใหม ฉบับที่ 71, 22 ส.ค. 2524 หนา 12 พระองคใหสัมภาษณวา “ทรงโปรดการแตงพระองคงาม อันนี้จริง ฉันเปนคนที่แกไมหาย เพราะชอบสวยงาม อีกประการหนึ่ง ชาวบาน นานๆเขาจะเห็นเราสักทีหนึ่ง โดยมากชั่วชีวิตเขาก็เห็นไมกี่คร้ังเลย คิดวาพยายามแตงตัวใหดี ใหเขาเห็น ใหเขาจําเราได” 7. หนังสือเสด็จประพาสอเมริกา 8. พระราชกระแส สัมภาษณโดย นาง อนงค ดมษประสาท หนังสือสยามใหม ฉบับที่ 71 หนา 4... 9. เร่ืองเดิม หนา 13

73

บทความพิเศษ : โพธิอธิษฐาน เร่ืองของมหาดเล็ก 3 คนท่ีถูกตัดสินประหารชีวิตในขอหาลอบปลงพระชนมพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวอานันทมหิดล คือนายชิต, นายบุศย และนายเฉลียว 3 คนนี้ถูกยิงเปาในแดนประหารชีวิตเรือนจํากลางบางขวาง กอนท่ี 3 คนนี้จะเขาสูหลักประหาร พวกเขาไดปลูกตนโพธิข้ึนมา 3 ตนท่ีทางเขาแดนประหารแลวก็ไดอธิษฐานวา “ถาพวกขาพเจาท้ัง 3 คนนี้ไดกระทําความผิด คิดรายตอพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวอานันทมหิดลจริงแลวก็ขอใหโพธิท้ัง 3 ตนนี้ไดเหี่ยวเฉาตายไปพรอมกับชีวิตของพวกขาพเจาท้ัง 3 คน แตถาหากวาพวกขาพเจาไมไดกระทําผิดตามท่ีถูกตัดสินประหารชีวิตก็ขอใหโพธิท้ัง 3 ตนนี้ไดเจริญงอกงามตอไป” จนถึงวันนี้โพธิท้ัง 3 ตนไดเติบใหญและงอกงามอยูหนาแดนประหารในเรือนจําบางขวางซ่ึงชาวเรือนจําบางขวางเรียกโพธิ 3 ตนนี้วา “โพธิอธิษฐาน” เม่ือมีเหตุการณหรืออะไรก็แลวแตผูตองหาในเรือนจํากลางบางขวางก็จะไปบูชา สักการะโพธิ 3 ตนนี้อยูเปนประจํา นี้คือเกร็ดทางประวัติศาสตรท่ีหลายคนอาจจะไมเคยทราบมากอน

74

บทความพิเศษ : ครอบครัวคุณธรรม

สังวาลย : สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี - แมของกษัตริยภูมิพล นามเดิม น.ส. สังวาลย ตะละภัฏ (ชูกระมล) อาชีพเดิมเปนพยาบาล ถูกสงไปเรียนตอในยุโรป - เปนคนสวยเลยเปนท่ีติดใจของหนุมๆไทยท่ีเรียนในยุโรป ไดแตงงานกับสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม (พอของกษัตริยภูมิพล) ซ่ึงเรียนแพทย - เปนลูกคนจีน มีนามสกุลเดิม แซปอ - เปนผูหญิงท่ีโชคดีท่ีสุด เพราะลูกๆไดเปนกษัตริยคือ อานันท (รัชกาลท่ี 8) และ ภูมิพล (รัชกาลท่ี 9) - สามีตายไปตั้งแตลูกๆยังเด็ก (2472) ตอนนั้นเพิ่งจะมีอายุเพียง 29 ป และภูมิพลมีอายุเพียง 2 ขวบ - เม่ือลูกๆไดเปนกษัตริยก็ไมสามารถท่ีจะมีสามีใหมไดก็เลยตองช่ืนชมพวกยามหลอๆในวัง แตตอนหลังไดตัดสินใจเปนเลสเบ้ียนอยูกับแหมมชาวสวิส เวลาไปไหนมาไหนดวยกันก็บอกวาเปนสาวใช - ใชชีวิตอยูกับแหมมคนนี้ในโลซานนมากกวาท่ีจะอยูเมืองไทยกับลูกหลาน

ภูมิพล : พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) - เปนลูกของกรมหลวงสงขลานครินทร (ลูกชายของนางสนมกับรัชกาลท่ี 5) กับนางสังวาลย - สัญชาติอเมริกันและสวิส เช้ือชาติไทย แตไมมีสัญชาติไทย เพราะไมมีบัตรประชาชนและสํามโนครัว แตใชพาสปอรตไทย มีช่ือในพาสปอรตวา Bhumibol Mahitala บานเดิมอยูโลซานน สวิตเซอรแลนด - งานอดิเรก เลนดนตรีแจส วาดรูปพอใชได ไมถึงกับเปนจิตรกรมืออาชีพ สูบบุหร่ีและซิการ ตาพิการขางหนึ่ง - ตาเสียขางหนึ่งเพราะไดรับอุบัติเหตุรถยนตรคว่ํา ขับโดยลูกชายนายทหารใหญคนหน่ึงในสวิตเซอรแลนด พวกฝายซายมักจะเรียกวา “ไอบอด” - เปนพอคาขายกลองยี่หอ Hasseblad และเปนนักเขียนสมัครเลน แตหนังสือกลับขายดี - ระหวางนอนพักรักษาตัวอยูในสวิส ม.ร.ว. สิริกิต กิติยากร ถูกสงตัวมาพยาบาล หลอนเปนลูกสาวของ ม.จ. นักขัตมงคล กิติยากร เวลานั้นเปนทูตไทยในกรุงปารีส ภูมิพลเกิดรักกับหลอนเพราะเพ่ิงแตกเน้ือสาวเลยหม้ันกันเปนขาวเกรียวกราวในเมืองไทย - กอนจะแตงงานมีแฟนแลวคนหนึ่งเปนสามัญชนไดลูกชาย 1 คน ปจจุบันนี้ลูกชายหัวปเปนอาจารยสอนท่ีมหาวิทยาลัยแหงหนึ่งในอังกฤษ - แตงงานกับสิริกิตและมีลูก 4 คน - หลังแยกทางกันแลวก็มีแฟนใหม และไดลูกดวยกันอีกหลายคน

75

- เคยเปนหนึ่งในผูตองสงสัยคดีฆาพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล (พี่ชาย) เพราะเปนคนสุดทายท่ีเขาไปในหองพี่ชายกอนจะมีเสียงปนดังไมกี่นาทีตอมา (แตคดีนี้ในประเทศน้ีจะไมมีวันไดร้ือข้ึนมาอีกท้ังๆที่ควรร้ือครอบครัวคนธรรมดาพี่นองใครถูกฆาตาย เขายังอยากรูวาเปนฝมือใครแตครอบครัวนี้ไมอยากรู)

สิริกิตต์ิ : สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ - อดีตภรรยาของกษัตรยภูมิพล เปนนางพยาบาลกอนท่ีจะไดเปนราชินีไทย - มีลูกกับกษัตริยภูมิพล 4 คนคือ อุบล วชิระ เทพรัตน และจุฬาภรณ แยกกันอยูกับภูมิพลหลายสิบปแลว แตจะมาเจอกันตอนออกงาน - ไมคอยกินเสนกับแมสามีกันนัก ตนเหตุสําคัญคือแยงเคร่ืองเพชรท่ีเก็บอยูในวัง เม่ือราชรถมาเกยไดเปนราชินีทําใหตระกูลสนิทวงศใกลชิดในตําหนักช้ันในยิ่งข้ึน (ม.ล. บัว (มารดาของสิริกิต) มีนามสกุลเดิม สนิทวงศ) ผูท่ีเรืองอํานาจในราชสํานักจึงแบงเปน 2 ฝาย ฝายหนึ่งคือกษัตริยภูมิพล, สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และสมเด็จพระเจาพี่นางเธอ เจาฟากัลยาณิวัฒนา อีกฝายหนึ่งคือ ราชินี, ม.ล. บัว และพวกสนิทวงศใกลชิด - มีการขมอํานาจและแยงสมบัติมีอยูเนืองๆโดยเฉพาะเคร่ืองเพชรทองของเกา ฝายตระกูล ม.ล. บัว แสดงความกระหายเกินขอบเขตถึงกับเกิดวิวาทกันข้ึน สมเด็จพระเจาพี่นางเธอ เจาฟากัลยาณิวัฒนาลุกข้ึนเอาสรอยเพชรขวางหนา ม.ล. บัว ดวยความไมพอใจสุดขีด - คร้ังหนึ่งหลอนเคยดาแมสามีวา “อีสังวาลย แซปอ คนไมมีสกุลรุณชาติอะไร” - มีรายงานขาวลงหนังสือพิมพวา สมัย นาย ธนิต อยูโพธ์ิ เปนอธิบดีกรมศิลปากร สมบัติอันลํ้าคาในพิพิธภัณฑสถานแหงชาติถูกขโมยหายไปมากกวา 5,000 ช้ิน ในจํานวนนี้เปนเคร่ืองเพชรนิลจินดา ทองคํา ของเกาท่ีเปนอาภรณเคร่ืองประดับ (ความจริงไมหายไปไหน แตมีขาววาถูก “ในวัง” ขอยืมไปแตงองคทรงเคร่ืองรับแขกเมืองหรือมีพิธีการ ขอยืมแลวไมคืนเจาหนาท่ีจึงตองแทงบัญชี “หาย”) - คร้ังหนึ่ง จอมพล สฤษด์ิ ธนะรัชต ถึงกับกลาวตอหนานายทหารช้ันผูใหญหลายคนวา “เจาอะไรวะ งกชิบหาย” - ชอบออกไปเท่ียวตามชนบทกับสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ ลูกชายสุดท่ีรัก - ชอบแฟช่ันเปนชีวิตจิตใจ เวลาตัดเส้ือนายชางตองตัดหนึ่งแถมหน่ึง - ยามวางก็เปนแมคาขายเพชรพลอยมือสอง ผูซ้ือจะใหเทาไหรก็แลวแตตามศรัทธา - มีใบหนาท่ีไมคอยเหี่ยวถึงแมอายุจะกวา 70 เพราะมีหมอคอยดึงหนาใหตลอด แตลาสุดหมอไมรับดึงแลว - เคยมีแฟนหนุมเปนทหารช่ือ พ.ท. ณรงคเดช นันทโพธ์ิเดช แตก็ถูกฆาตายในโรงแรมแหงหนึ่งในสหรัฐ เม่ือศพถูกสงกลับมา หลอนไปรับและรองหมรองไหท่ีดอนเมือง - หากกษัตริยภูมิพลส้ินชีพ หลอนอาจจะสถาปนาตนเองข้ึนเปนพระมหากษัตริยาไทยพระองคแรก (รัชกาลท่ี 10) มีพระนามวา “พระทาวสมเด็จพระนางเจาอยูหัวสิริกิติยามหาราชินีศรีสยาม” - เหลาโหรเคยทํานายไปแลววา เมืองไทยจะปกครองโดยราชินี มีดาวศุกรผานหนาพระอาทิตยเปนมหาสัญลักษณ และจะสุดส้ินราชวงศจักรี เฉกเชนคราท่ีซูสีไทเฮาข้ึนครองราชยแผนดินจีนแลวบัลลังกก็ลมสลาย

76

- คร้ันจะใหสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ ข้ึนครองราชยอาการเอดสก็หนักข้ึนทุกวันสูพระองคข้ึนเสวยราชยครองเศตรฉัตรสิบช้ันมิดีกวาหรือ ?

อุบลรัตน : ทูลกระหมอมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา - เปนลูกสาวคนโตของกษัตริยภูมิพลกับราชินีสิริกิตต์ิ - สัญชาติสวิสและอเมริกัน มีช่ือฝร่ังวา “จูล่ี” - ถูกสงไปเรียนตอเมืองนอกเขา MIT - เม่ือมีชีวิตอิสระก็สูบบุหร่ีกินเหลาคบเพ่ือนสนุกสนานในงานปารตี้ - ไอหนุมอเมริกันรูวาหลอนเปน “เจาหญิง” ก็เลยเอาอกเอาใจกรอกเหลาเมาแลว “Fucking” กันอยางสนุกสนาน บอยเขาๆทําทาวาจะทองจึงแจงมาถึงในวังวาจะแตงงาน - ในวังตกใจมากเพราะอยูๆแตงงานท้ังท่ีไมไดหม้ัน เรียนก็ยังไมจบ ฝายพอโกรธมากเพราะทําขายหนาเสียศักดิ์ศรี ลูกกษัตริยอยูๆมีสามี (ตอมาลูกชายลูกสาวของกษัตริยภูมิพลก็มีภรรยามีสามีอีกหลายคนโดยไมแตงงานเลย) พอไมพูดกับลูกสาวอยูหลายป - อยูกับสามีอเมริกันช่ือ นาย ปเตอร เจนเสน มีบานอยูท่ีนิวปอรตบีช ทางใตของรัฐแคลิฟอรเนีย ซ้ือไวดวยเงิน 223,000 ดอลลารเม่ือเดือนมีนาคม 2522 - ในเวลาตอมาหลอนพาสามีและลูกกลับมาเมืองไทย แตสามีไมชอบชีวิตไทยนักจึงตกลงแยกทางกัน - หยากับสามีฝร่ังมาหลายปก็หอบพาลูกๆกลับมาอยูเมืองไทย - สุขสบายกับชีวิตในวังแวดลอมดวยบริวารขาทาส จับจายใชสอยฟุมเฟอย ทาสบริวารยกยองเปนเจาหญิงท้ังๆท่ีสละฐานันดรดวย - เปนนักรอง นักแสดง เดินแฟช่ัน (แสดงฟรีก็ไดคะ อยากดัง) - รูสึกเสียใจไมนอยท่ีถูกถอดออกจากตําแหนง “เจาหญิง” มาเปนสามัญชน - ปจจุบันกําลังทํา PR อยางหนัก เพราะอยากไดตําแหนงเดิมคืน - ดีไมดีอาจจะไดเปนกษัตริยาไทย (รัชกาลท่ี 10) หากสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ (นองชาย) และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (นองสาว) ตายกอน (ตอนนี้เปนกษัตริยาในจอแกวไปกอน)

วชิราลงกรณ : สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ - เปนลูกชายคนโตของกษัตริยภูมิพลกับราชินีสิริกิตต์ิ - วาท่ีรัชกาลท่ี 10 - ลือช่ือวา มักมากในกาม มีภรรยามากมาย - มีลูกกับโสมสวลี 1 คน (พระเจาหลานเธอ พระองคเจาพัชรกิติยาภา) แตไปแยง “ยุวธิดา” ดาราสาวสวยจากสามีเอามาทําเปนภรรยา

77

- มีลูกกับยุวธิดาดวยกัน 5 คน เปนชาย 4 คน (ม.จ. จุฑาวัชร มหิดล, ม.จ. วัชรเรศร มหิดล, ม.จ. จักรีวัชร มหิดล และม.จ. วัชรวีร มหิดล) และหญิง 1 คน (ม.จ.หญิง บุษยน้ําเพชร มหิดล หรือ ม.จ.หญิง สิริวรรณวรี มหิดล ปจจุบันเปนพระเจาหลานเธอ พระองคเจาสิริวัณณวรีนารีรัตน) ตอนหลังทะเลาะแลวแยกทางกัน - ยุวธิดาและลูกชายอยูท่ีอังกฤษ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณเอาคนสุดทองมาเล้ียง เพราะถือวายุวธิดาเปน “ตัวซวย” ก็เลยไมอยากเอาไปเล้ียง - มีความสัมพันธกับลูกสาวของ นาย อารีย วงศอารยะ (อดีตปลัดกระทรวงมหาดไทย) มีลูกดวยกันอีก 2-3 คน - ปจจุบันมีภรรยาท่ีเปดเผยช่ือ “อ๊ีด” (หมอม ศรีรัศม์ิ มหิดล ณ อยุธยา ปจจุบันเปน พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรีรัศม์ิ) หลอนเปนอดีตนักรองคาเฟท่ีรับจอบถายนูดดวย - ชอบถายภาพนูดภรรยาตัวเองเปนงานอดิเรก - ชอบฝนรายวา ผีหลอก หรือมีคนจะฆาก็เลยตองมียามเฝาประตูหองนอนระดับนายพัน คนหน่ึงเฝาประตู อีกคนหนึ่งจะเฝายามท่ีเฝาประตู - เปนเจาพอมาเฟย ถาลูกนองทําผิดจะโดนกระทืบสลบคาเทา

ยุวธิดา : ภรรยาของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ - นามเดิม นาง ยุวธิดา ผลประเสริฐ หรือ อดีตหมอม สุจาริณี มหิดล ณ อยุธยา - มีลูกกับสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ 5 คน เปนชาย 4 คน และหญิง 1 คน - แมของยุวธิดาเปนแมคาในตลาดนัดแหงหนึ่งรูวาสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณติดผูหญิงจึงทําเสนห โดยใหหมอขอมทํายันตรสักที่อวัยวะเพศของลูกสาวแลวส่ังใหหมอขอมหายไปจากโลก - โหรประจําวัง (โหรทํานายในหนังสือพิมพรายวันช่ือดัง) ทํานายวา “หากมีบุตรชายกับสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณครบ 7 คนจะไดเปนราชินีในอนาคต แตถาไดลูกสาวจะตกอัปไมมีโอกาสไดเปนอีกเลย” - เม่ือทองคร้ังท่ี 5 ตรวจ ultrasound พบวาทารกในครรภเปนเพศหญิงก็พยายามหาวิธีท่ีจะใหแทงแบบธรรมชาติ - ภายหลังสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณและยุวธิดาก็ทะเลาะกันอยางรุนแรง เพราะไมคอยจะเสนหานางมากนัก แมสามีก็ไมเคยรับยุวธิดาวาเปนสะใภ ไมเคยใหเดินออกงานดวยกัน นอกจากออกงานแคคร้ังเดียว - คร้ังหนึ่งแมสามีเคยกลาวกับหลอนวา “ฉันชอบเพชรเม็ดใหญๆราคาหลายรอยลาน” เทานั้นแหละก็เขาใจวา แมสามีอยากไดเพชรใหญ ราคาหลายรอยลาน - คิดหาวิธีหาเงินเพื่อตอบสนองแมสามี วิธีเดียวก็คือ “ขายฝุนขาวๆ” ฝุนขาวถูกเย็บเขาท่ีเส้ือของลูกสาวคนสุดทอง (ไมเฉลียวใจเลยวา แมจะเปนแขก VIP แตท่ีอังกฤษก็มีการเช็คเหมือนกัน เม่ือถึงสนามบินก็เลยถูกจับเขาซังเต) - วิธีนี้นอกจากจะกําจัดสะใภไดแลว สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณก็ถือวาโชคดีท่ีจะไดมีภรรยาใหมๆโดยไมมีใครมาขวางคอ

78

พระเทพ : สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา - เปนลูกสาวคนรองของกษัตริยภูมิพลกับราชินีสิริกิตต์ิ - ลือช่ือวาประหยัดมาก (ตระหนี่) พวกทหารยามพูดกันวา ถาใครไดเงินจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาเม่ือไหร เอาไปแทงหวยถูกแน - ไมคอยจะตัดเส้ือผา เพราะจะเอาของแมมาใช หรือใชเส้ือผาท่ีคนเขาบริจาค - ครองโสด ไมแตงงาน ไมมีสามี ไมเคยมีขาวลือวาเปนเลสเบ้ียน - เก็บเงินในธนาคารท่ีสวิตเซอรแลนด บานเดิมของพอ

จุฬาภรณ : ลูกสาวคนสุดทองของกษัตริยภูมิพล - เปนลูกสาวคนสุดทองของกษัตริยภูมิพลกับราชินีสิริกิตต์ิ - สามี (น.อ วีระยุทธ ดิษยะศริน) รูวามีชู จับไดคาหนังคาเขาจึงโดนตบ - เลยไปฟองสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ (พี่ชาย) จึงเรียกนองเขยมาส่ังสอนใหจนเกือบตายคาเทา และบอกวา “ถามึงไมอยากตายก็ออกไปใหพนจากแผนดินกู” ก็เลยตองยัดเส้ือผาใสกระเปาเรรอนไปเมืองฝร่ังสักพักใหญๆ - ปจจุบันนี้ก็แยงสามีของคนอ่ืนอีกตามเคย เปนหมอท่ีสถาบันวิจัยจุฬาภรณ ช่ือ รศ.นพ. ชัยชน โลวเจริญกุล - เปนนักรอง เสียงแจวๆฟงแลวรูสึกเล่ือมใสในคําวา “อนิจจา” - เปนนักธุรกิจขายซีดี บังคับใหคนที่รูจักซ้ือในราคาตามแตจะศรัทธา - เปนโรคชนิดหนึ่ง ตองถายโลหิตบอยๆ

79