หลกสตร การ ศกษานอกระบบระดบ การ ศกษา ขน พนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑

สานก งาน สงเสรม การ ศกษานอกระบบ และ การ ศกษา ตามอธยาศย สานก งาน ปลด กระทรวง ศกษาธการ

กระทรวง ศกษาธการ

หาม จาหนายหนงสอเรยน เลม น จด พมพดวย เงนงบประมาณ แผนดน เพอ การ ศกษา ตลอด ชวต สาหรบ ประชาชน

ลขสทธ เปนของ สานก งาน กศน. สานก งาน ปลด กระทรวง ศกษาธการ

หนงสอเรยนสาระความ ร พนฐาน

รายวชาภ าษา ไทย(พท31001)

ระดบมธยม ศกษา ตอน ปลาย

หนงสอ เรยน สาระ ความร พนฐาน

รายวชาภาษาไทย (พท31001)ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย

เอกสาร ทาง วชาการ หมายเลข 6/2554

สานก งาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ได ดาเนนการ

จด ทาหนงสอ เรยนชด ใหม น ขน เพอ สา หรบ ใช ใน การเร ยน การ สอน ตาม หลกสตร การ ศกษา

นอก ระบบ ระดบ การ ศกษา ขน พนฐาน พทธ ศก ราช ๒๕๕๑ ท ม วตถ ประสงค ใน การ พฒนา

ผเรยน ให ม คณธรรม จรยธรรม ม สตปญญา และ ศกยภาพ ใน การประกอบ อาชพ การ ศกษา

ตอ และ สามารถ ดารงชวต อย ใน ครอบ ครว ชมชน สงคม ได อยาง ม ความ สข โด ย ผเรยน สามารถ

นา หนงสอ เรยน ไป ใช ดวย วธการ ศกษา คนควา ดวย ตน เอง ปฏบต กจกรรม รวม ทง แบบ ฝก

หด เพอ ทดสอบ ความ รความ เขาใจ ใน สาร ะ เนอหา โดย เมอ ศกษา แลว ยง ไมเขาใจ สามารถ นา

กลบ ไป ศกษา ใหม ได ผเรยน อาจ จะ สามารถ เพมพน ความร หลงจาก ศกษา หน งสอ เรยน น โดย

นา ความร ไป แลกเปลยน กบ เพ อน ใน ชนเรยน ศกษา จาก ภมปญญา ทองถน จา ก แหลง เรยน ร

และ จาก สอ อนๆ

ใน การ ดาเนนการ จด ทาหนงสอ เรยน ตาม หลกสตร การ ศกษา นอก ระบบ ระดบ การ ศกษา

ขน พนฐาน พทธศก ราช ๒๕๕๑ ได รบ ความ รวมมอ ท ด จาก ผทรง คณวฒ และ ผ ท เกยวของ

หลาย ทาน ท คนควา และ เรยบเรยง เนอหา สาระ จาก สอ ตางๆ เพอ ให ได เนอ หา ท สอดคลอง

กบ หลกสตร และ เปน ประโยชน ตอ ผเรยน ทอย นอก ระบบ อยาง แทจรง สานก งาน สงเสรม

การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศก ษา ตาม อธยาศย ขอ ขอบคณ คณะ ทปรกษาคณะ ผ เรยบ เรยง

ตลอด จน คณะ ผจดทา ทกทาน ท ได ให ความ รวมมอ ดวย ด ไว ณ โอกาส น

สานก งาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ แและ การ ศกษา ตาม อธยาศย หวง วา หนงสอ

เรยน ชด น จะ เปน ประโยชน ใน การ จดการ เรยน การ สอน ตาม สมควร หาก ม ขอเส นอ แนะ

ประการ ใด สานก งาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศก ษา ตาม อธยาศย ขอ นอม รบ

ไว ดวย ความ ขอบ คณ ยง

สานก งาน กศน.

คานา

หนาคานาคา แนะนาการ ใช หนงสอเรยน โครงสราง รายวชาบท ท ๑ การ ฟง การ ด .................................................................................. ๑ เรอง ท ๑ การเลอกสอในการฟงและด ........................................................๒ เรอง ท ๒ การวเคราะห วจารณ เรอง ท ฟงและ ด ...........................................๖ เรอง ท ๓ มา รยาท ในการ ฟง และ ด ...........................................................๑๑บท ท ๒ การพด ......................................................................................๑๕ เรอง ท ๑ มารยาท ในการพด ...................................................................๑๖ เรอง ท ๒ ลกษณะการพด ทด ..................................................................๑๗ เรอง ท ๓ การพด ใน โอกาส ตางๆ .............................................................๑๘บท ท ๓ การ อาน ..................................................................................... ๔๒ เรอง ท ๑ ความ สาคญ ของการ อาน ..........................................................๔๓ เรอง ท ๒ การ วจาร ญาณ ในการ อาน .........................................................๔๓ เรอง ท ๓ การอาน แปล ความ ตความ การขยาย ภาพ จบใจ ความหรอ สรป ความ ........................................................๔๕ เรอง ท ๔ วรรณคด .................................................................................๕๑ เรอง ท ๕ หลกการ วจารณ วรรณกรรม ......................................................๕๖ เรอง ท ๖ ภาษา ถน .................................................................................๖๑ เรอง ท ๗ สานวน สภาษต .....................................................................๖๔ เรอง ท ๘ วรรณกรรม ทอง ถน ..................................................................๖๔บท ท ๔ การ เขยน ......................................................................................๗๑ เรอง ท ๑ หลกการ เขยน .........................................................................๘๘ เรอง ท ๒ หลกการแตง คาประพนธ .........................................................๘๗ เรอง ท ๓ มา รยาท และ นสย รก การเขยน .....................................................๙๖บท ท ๕ หลกการ ใช ภาษา .....................................................................................๙๙ เรองท ๑ ธรรมชาตของ ภาษา ...............................................................๑๐๐ เรอง ท ๒ ถอยคา สานวน สภาษต คาพงเพย.......................................๑๑๔ เรอง ท ๓ การ ใช พจนานกรม และ สารานกรม ..........................................๑๒๓ เรอง ท ๔ คาราชาศพท ........................................................................๑๒๔บรรณานกรม ...........................................................................................๑๒๙คณะ ผจดทา ...........................................................................................๑๓๑

สารบญ

คา แนะนา ใน การ ใช หนงสอเรยน

หนงสอ เรยน สาระ ความร พนฐาน รายวชา ภาษาไทย พท๓๑๐๐๑ ระดบ

มธยมศกษา ตอนปลาย เปน หนงสอ เรยน ท จด ทาขน สาหรบ ผเรยน ท เปน นกศกษา นอก ระบบ

ใน การ ศกษา หนงสอ เรยน สาระ ความร พนฐาน รายวชา ภาษาไทย พท ๓๑๐๐๑ ระดบ

มธยมศกษา ตอนปลายผเรยน ควร ปฏบต ดงน

๑. ศกษา โครงสราง รายว ขา ให เขา ใจ ใน หวขอ และ สาระสาคญ ผล การ เรยนร ทคาด

หวง และ ขอบขาย เนอหา ของ รายวชา นนๆ โดย ละเอยด

๒. ศกษา รายละเอยด เนอหา ของ แตละ บท อยาง ละเอยด ทา กจกรรม แลว ตรวจสอบ

กบ แนว ตอบ กจกรรม ถา ผเรยน ตอบ ผด ควร กลบ ไป ศกษา และ ทาความ เขาใจ ใน เนอหา นน ใหม

ให เขาใจ กอน ทจะ ศกษา เรอง ตอๆ ไป

๓. ปฏบต กจกรรม ทาย เรอง ของ แตละ เรอง เพอ เปนการ สรป ความร ความ เขาใจ

ของ เนอหา ใน เรอง นนๆ อกครง และ การ ปฏบต กจกรรม ของ แตละ เนอหา แตละ เรอง ผเรยน

สามารถ นาไป ตรวจสอบ กบ คร และ เพอนๆ ท รวม เรยน ใน รายวชา และ ระดบ เดยวกน ได

๔. หนงสอ เรยน เลม น ม ๕ บท

บท ท ๑ การ ฟง การ ด

บท ท ๒ การ พด

บท ท ๓ การ อาน

บท ท ๔ การ เขยน

บท ท ๕ หลกการ ใช ภาษา

โครงสรางรายวชาภาษา ไทย (พท ๓๑๐๐๑)ระดบ มธยมศกษาตอนปลาย

สาระสาคญ ๑. การ อาน ทกษะ ทาง ภาษาทสาคญ เพราะ ชวย ใหสามารถ รบร ขาวสาร และเหตการณ

ตางๆ ของสงคม ทาให ปรบ ตวไดกบ ความเจรญ กาวหนา ทาง วทยาการตางๆ สามารถ

วเคราะห วจารณ และ นา ความรไป ใชใน ชวต ประจา วน

๒. การเขยนเปนการ สอสาร ทจด ระบบ ความคด การเลอก ประเดน การเลอกสรร

ถอยคา เพอ ถายทอด เปนตวอกษร ในการ สอ ความร ความคด ประสบการณ อารมณ

ความรสก จาก ผเขยนไปยง ผอาน

๓. การ ฟง การ ด และ การพด เปน ทกษะ ทสาคญ ของการ สอสาร ในการ ดาเนน ชวต

ประจา วนจง จาเปน ตอง เขาใจ หลกการ เบองตน และ ตองคานง ถง มารยาท ในการ ฟง การ ด

และ การพด ดวย

๔. การ ใช ภาษ าไทยใหถกตองตา มหลกภาษ า ทา ให เกด ความ ภาคภม ใจ ใน ภมปญญา

ของคนไทย จง ตระหนก ถงความ สาคญของ ภาษา และ ตอง อนรกษ ภาษา ไทย ไวเปน สมบต ของ

ชาต สบ ตอ ไป

๕. การ ใช ทกษะ ทาง ภาษ าไทยในการแสวง หาความ ร การเขาใจ ระดบ ของ ภาษา

สามารถ ใช คาพด และเขยนได ด ทาให เกด ประโยชน ตอตน เอ ง และ สวนรวม

๖. วรรณคด ไทย เปนมรดก ของ ภาษา และ วฒนธรรม ทม คณ คา เปนมรดก ทาง ปญญา

ของคนไทย แสดง ถงความรงเรอง ของวฒนธรรม ทาง ภาษา เปนการ เชดช ความเปนอารยะ ของชาต

ผล การ เรยนร ทคาดหวง เมอ ศกษา ชด วชา แล ว ผเรยน สามารถ

๑. จบใจ ความ สาคญ และเลาเรอง ได ตความ ได อาน ใน ใจและ อาน ออกเสยง

วเคราะห วจารณ ประเมน คา ได เลอก หนงสอ และ สารสนเทศ ไดและ ม มารยาท ในการ อาน

และ มนสย รก การ อาน

๒. อธบาย การเขยนเบองตนได เขยนเรยงความ ยอ ความ เขยน จดหมาย เขยน

โตแยง เขยน รายงาน เขยน คาขวญ เขยนประกา ศ เขยนเชญ ชวน กรอก แบบ รายการ

แตง คาประพนธ บอก คณ คาของ ถอยคา ภาษา และ สามารถ เลอก ใช ถอยคาในการ ประพนธ

เขยน อางอง เขยนเลข ไทย ได ถกตองสวย งาม

๓. บอก หลกเบองตน และ จด มงหมาย ของการ ฟง การ ดและ การพดได และ สามา รถ

พด ใน โอกาส ตางๆ ได

๔. บอก ลกษณะ สาคญ ของ ภาษา และ การ ใช ภาษา ในการ สอการ ใช พจนานกรม และ

สาร านกรม ใน ชวต ประจา วน ได

๕. บอก ชนด และ หนาท ของคา ประโยค และ นา ไป ใชได ถกตอง

๖. ใชเครอง หมาย วรรค ตอน อกษรยอ คาราชาศพท หลกการประชม การ อภปราย

การ โตวาท

๗. บอก ความหมายของวรรณคด และ วรรณกรรม องคประกอบ และ รป แบบ ลกษณะ

เดน ของวรรณคด ได

๘. บอก ความหมา ยของ วรรณกรรม มข ปา ฐะ และ วรรณกรรม ลายลกษณ ได

๙. บอก ความหมาย และ ลกษณะ เดน ของวรรณกรรม ทองถน ประเภท รป แบบ ของ

วรรณกรรม ไทย ปจจบน ได

๑๐. อาน วรรณคด และ วรรณกรรม บอก แนว ความคด คานยม คณ คาหรอ แสดง

ความคดเหนได

๑๑. บอก ลกษณะ สาคญ และ คณ คาของเพล ง พนบาน และ บทกลอ มเดกพรอม ทง

รองเพลง พนบาน และ บท กลอมเดก ได

ขอบขาย เนอหา บท ท ๑ การ ฟง การ ด

บท ท ๒ การ พด

บท ท ๓ การ อาน

บท ท ๔ การเขยน

บท ท ๕ หลกการ ใช ภาษา

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> ๑

สาระสาคญ การ ฟง และ ด สาร ประเภท ตางๆ อยาง ถกวธ ม วจารณญาณ และ พด แสดง ความร

ความคด ความรสก ใน โอกาส ตางๆ อยาง เหมาะสม จะ ทาให ไดรบ ความร ความ เขาใจ นาไปใช

ประโยชน ใน ชวต ประจาวน ได

ผล การ เรยนร ทคาดหวง เมอ ศกษา บท จบ แลว คาดหวง วา ผเรยน จะ สามารถ

๑. นา ความร ไป เปน ขอมล ใน การ ตดสนใจ เลอก สอ ใน การ ฟง และ ด

๒. แสดง ความ คดเหน วเคราะห วจารณ เรอง ท ฟง และ ด ได

๓. ม มารยาท ใน การ ฟง การ ด และ การ พด และ สรป สาระสาคญ ของ เรอง ท ฟง

และ ด ได

ขอบขาย เนอหา เรองท ๑ การ เลอก สอ ใน การ ฟง และ ด

เรองท ๒ การ วเคราะห วจารณ เรอง ท ฟง และ ด

เรองท ๓ มารยาท ใน การ ฟง และ ด

การ ฟง การ ด บท ท ๑

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๒

การ ฟง การ ด

บท ท๑

เรอง ท ๑ การ เลอก สอ ใน การ ฟง และ ด

สงคม ปจจบน ชองทาง การ นาเสนอ ขอมล ให ด และ ฟง จะ ม มากมาย ดง นน ผเรยน ควร รจก เลอก ท จะ ด และ ฟง เมอ ได รบร ขอมล แลว การ รจก วเคราะห วจารณ เพอ นาไป ใช ในทาง สรางสรรค เปน สงจาเปน เพราะ ผล ท ตาม มาจาก การ ด และ ฟง จะ เปนผล บวก หรอ ลบ แก สงคม ก ขน อย กบ การ นาไป ใช นน คอ ผล ด จะ เกด แก สงคม กเมอ ผด และ ฟง นา ผล ท ได นน ไป ใช อยาง สรางสรรค หรอ ใน ปจจบน จะ ม สานวน ท ใช กน อยาง แพรหลาย วา คด บวก เมอ รจก หลก ใน การ ฟง และ ด แลว ควร จะ รจก ประเภท เพอ แยก แยะ ใน การ นาไป ใช ประโยชน ซง อาจ สรป ประเภท การ แยก แยะ ประเภท ของ สอ ใน การ นาไป ใช ประโยชน ม ดงน ๑ . สอโฆษณา สอ ประเภท น ผฟง ตอง ร จด มงหมาย เพราะ สวน ใหญ จะ เปนการ สอ ให คลอยตาม อาจ ไม สมเหตสมผล ผฟง ตอง พจารณา ไตรตรอง กอน ซอ หรอ กอน ตดสน ใจ ๒ . สอ เพอ ความ บนเทง เชน เพลง, เรองเลา ซง อาจ ม การ แสดง ประกอบดวย เชน นทาน นยาย หรอ สอ ประเภท ละคร สอ เหลาน ผ รบสาร ตอง ระมดระวง ใช วจารณญาณ ประกอบการ ตดสน ใจ กอน ท จะ ซอ หรอ ทาตาม ปจจบน รายการ โทรทศน จะ ม การ แนะนา วา แตละ รายการ เหมาะกบ กลม เปาหมาย ใด เพราะ เชอ กน วา ถา ผ ใด ขาด ความคด ใน เชง สรางสรรค แลว สอ บนเทง อาจ สงผลราย ตอ สงคม ได เชน ผด เอา ตวอยาง การ จ, ปลน, การ ขมขน กระทา ชาเรา และ แม แต การ ฆาตวตาย โดย เอาอยาง จาก ละคร ท ด ก เคย ม มา แลว ๓ . ขาวสาร สอ ประเภท น ผ รบสาร ตอง ม ความ พรอม พอสมควร เพราะ ควร ตอง รจก แหลงขาว ผนา เสนอขาว การ จบ ประเดน ความ มเหตมผล รจก เปรยบเทยบ เนอหา จาก ทมา ของ ขาว หลายๆ แหง เปนตน ๔ . ปาฐกฐา เนอหา ประเภท น ผ รบสาร ตอง ฟง อยาง ม สมาธ เพอ จบ ประเดน สาคญ ให ได และ กอน ตดสน ใจ เชอ หรอ นา ขอมล สวน ใด ไป ใช ประโยชน ตอง มความร พนฐาน ใน เรอง นนๆ อย บาง ๕ . สนทรพจน สอ ประเภท น สวน ใหญ จะ ไม ยาว และ ม ใจความ ท เขา ใจงาย ชดเจน แต ผฟง จะ ตอง รจก กลนกรอง สง ท ด ไป เปน แนวทาง ใน การ ปฏบต

หลกการ ฟง และ ด อยาง สรางสรรค

๑ . ตอง เขา ใจความ หมาย หลก เบองตน จอง การ จบ ใจความ ของ สาร ท ฟง และ ด นน ตอง เขา ใจความ หมาย ของ คา สานวน ประโยค และ ขอความ ท บรรยาย หรอ อธบาย ๒ . ตอง เขา ใจ ลกษณะ ของ ขอความ ขอความ แตละ ขอความ ตอง ม ใจความ สาคญ ของ เรอง และ ใจความ สาคญ ของ เรอง จะ อย ท ประโยค สาคญ ซง เรยกวา ประโยค ใจความ ประโยค ใจความ จะ ปรากฏ อย ใน ตอน ใด ตอน หนง ของ ขอความ โดย ปกต จะ ปรากฏ อย ใน ตอนตน ตอนกลาง และ ตอนทาย หรอ อย ตอนตน และ ตอนทาย ของ ขอความ ผ รบสาร ตอง รจก สงเกต และ เขา ใจ การ ปรากฏ ของ ประโยค ใจความ ใน ตอน ตางๆ ของ ขอความ จง จะ ชวย

๓

การ ฟ

ง ก

าร ด

บท ท๑

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

ให จบ ใจความ ไดด ยงขน ๓ . ตอง เขา ใจ ใน ลกษณะ ประโยค ใจความ ประโยค ใจความ คอ ขอความ ท เปน ความคด หลก ซง มก จะ ม เนอหา ตรง กบ หวขอ เรอง เชน เรอง “ สนข” ความคด หลก คอ สนข เปน สตวเลยง ทรก เจาของ แต การ ฟง เรองราว จาก การ พด บางท ไมม หวขอ แต จะ พด ตามลาดบ ของ เนอหา ดง นน การ จบ ใจความ สาคญ ตอง ฟง ให ตลอด เรอง แลว จบ ใจความ วา พด ถง เรอง อะไร คอ จบ ประเดน หวเรอง และ เรอง เปน อยางไร คอ สาระสาคญ หรอ ใจความ สาคญ ของ เรอง นนเอง ๔ . ตอง รจก ประเภท ของ สาร สาร ท ฟง และ ด ม หลายประเภท ตอง รจก และ แยกประเภท สรป ของ สาร ได วา เปน สาร ประเภท ขอเทจจรง ขอ คดเหน หรอ เปน คา ทกทาย ปราศรย ขาว ละคร สารคด จะ ได ประเดน หรอ ใจความ สาคญ ได งาย ๕ . ตอง ตความ ใน สาร ได ตรง ตาม เจตนา ของ ผสงสาร ผสงสาร ม เจตนา ท จะ สงสาร ตางๆ กบ บางคน ตองการ ให ความร บางคน ตองการ โนมนาว ใจ และ บางคน อาจ จะ ตองการ สงสาร เพอ สอ ความ หมาย อนๆ ผฟง และ ด ตอง จบ เจตนา ให ได เพอ จะ ได จบ สาร และ ใจความ สาคญ ได ๖ . ตง ใจ ฟง และ ด ให ตลอด เรอง พยายาม ทาความ เขา ใจ ให ตลอด เรอง ยง เรอง ยาว สลบซบซอน ยง ตอง ตง ใจ เปนพเศษ และ พยายาม จบ ประเดน หวเรอง กรยา อาการ ภาพ และ เครองหมาย อนๆ ดวย ความ ตง ใจ ๗ . สรป ใจความ สาคญ ขน สดทาย ของ การ ฟง และ ด เพอ จบ ใจความ สาคญ ก คอ สรป ให ได วา เรอง อะไร ใคร ทา อะไร ทไหน เมอไร อยางไร และ ทาไม หรอ บางเรอง อาจ จะ สรป ได ไมครบ ทงหมด ทงน ยอม ขนกบ สาร ท ฟง จะ ม ใจความ สาคญ ครบถวน มาก นอย เพยง ใด

วจารณญาณ ใน การ ฟง และ ด

พจนานกรม ฉบบ ราชบณฑตยสถาน ได ให ความ หมาย ของ วจารณญาณ ไว วา ปญญา ท สามารถ ร หรอ ใหเหตผล ท ถกตอง คา น มาจาก คา วา วจารณ ซง แปล วา การ คด ใครครวญ โดย ใชเหตผล และ คา วา ญาณ ซง แปล วา ปญญา หรอ ความร ใน ชนสง วจารณญาณ ใน การ ฟง และ ด คอ การ รบสาร ให เขา ใจ เนอหา สาระ โดย อาศย ความร ความคด เหตผล และ ประสบการณ ประกอบการใชปญญาคดใครครวญ แลว สามารถ นาไป ใชได อยาง เหมาะสม การ ฟง และ ด ให เกด วจารณญาณ นน ม ขนตอน ใน การ พฒนา เปนลาดบ บางท ก อาจ เปนไป อยาง รวดเรว บางท ก ตอง อาศย เวลา ทงน ยอม ขน อย กบ พน ฐานความร ประสบการณ ของ บคคล และ ความ ยงยาก ซบซอน ของ เรอง หรอ สาร ท ฟง ขนตอน การ ฟง และ ด อยาง ม วจารณญาณ ม ดงน ๑ . ฟง และ ด ให เขา ใจ เรอง เมอ ฟง เรอง ใด กตาม ผฟง จะ ตอง ตง ใจ ฟง เรอง นน ให เขา ใจ ตลอด เรอง ให รวา เนอเรอง เปน อยางไร ม สาระสาคญ อะไร บาง พยายาม ทาความ เขา ใจ รายละเอยด ทงหมด

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๔

การ ฟง การ ด

บท ท๑

๒ . วเคราะห เรอง จะ ตอง พจารณา วา เปนเรอง ประเภท ใด เปน ขาว บทความ เรองสน นทาน นยาย บท สนทนา สารคด ละคร และ เปน รอย แกว หรอ รอยกรอง เปน เรองจรง หรอ แตงขน ตอง วเคราะห ลกษณะ ของตว ละคร และ กลวธ ใน การ เสนอ สาร ของ ผสงสาร ให เขา ใจ ๓ . วนจฉย เรอง คอ การ พจารณา เรอง ท ฟง วา เปน ขอเทจจรง ความรสก ความ คดเหน และ ผสงสาร หรอ ผพด ผ แสดง ม เจตนา อยางไร ใน การ พด การ แสดง อาจ จะ ม เจตนา ท จะ โนมนาว ใจ หรอ แสดง ความ คดเหน เปนเรอง ท มเหตมผล ม หลกฐาน นา เชอถอ หรอ ไม และ ม คณคา ม ประโยชน เพยง ใด

สาร ท ให ความร

สาร ท ให ความร บางครง ก เขา ใจงาย แต บางครง ท เปนเรอง สลบซบซอน ก จะ เขา ใจ ยาก ตอง ใช การ พนจ พเคราะห อยาง ลกซง ทงน ยอม ขนกบ เรอง ท เขา ใจงาย หรอ เขา ใจ ยาก ผรบ ม พนฐาน ใน เรอง ท ฟง เพยง ใด ถา เปน ขาว หรอ บทความ เกยวกบ เกษตรกร ผ ม อาชพ เกษตร ยอม เขา ใจงาย ถา เปนเรอง เกยวกบ ธรกจ นก ธรกจ ก จะ ได เขา ใจงาย กวา ผ ม อาชพ เกษตร และ ผพด หรอ ผสงสาร ก ม สวนสาคญ ถา มความร ใน เรอง นน เปน อยาง ด ร วธ พดนาเสนอผฟงก จะ เขา ใจ ได งาย

ขอ แนะนา ใน การ ฟง และ ด ท ให ความร โดย ใช วจารณญาณ ม ดงน ๑ . เมอ ได รบสาร ท ให ความ รเรอง ใด ตอง พจารณา วา เรอง นน ม คณคา หรอ ม ประโย ชน ควร แก การ ใช วจารณญาณ มาก นอย เพยง ใด

๒ . ถา เรอง ท ตอง ใช วจารณญาณ ไมวา จะ เปน ขาว บทความ สารคด ขาว หรอ ความ

รเรอง ใด กตาม ตอง ฟง ดวย ความ ตง ใจ จบ ประเดน สาคญ ให ได ตอง ตความ หรอ พนจ พจารณา

วา ผสงสาร ตองการ สงสาร ถง ผรบ คอ อะไร และ ตรวจสอบ หรอ เปรยบ เทยบกบ เพอน ๆ ท ฟง รวม กน มา วา พจารณา ได ตรง กน หรอ ไม อยางไร หาก เหน วาการ ฟง และ ด ของ เรา ตาง จาก

เพอน ดอยกวา เพอน จะ ได ปรบปรง แกไข ให การ ฟง พฒนาขนมประ สทธ ภาพ ตอไป ๓ . ฝก การ แยก แยะ ขอเทจจรง ขอ คดเหน เจตคต ของ ผพด หรอ แสดง ท ม ตอ เรอง ท

พด หรอ แสดง และ ฝก พจารณา ตดสน ใจ วา สาร ท ฟง และ ด นน เชอถอ ได หรอ ไม และ เชอถอ ได

มาก นอย เพยง ใด ๔ . ขณะ ท ฟง ควร บนทก สาระสาคญ ของ เรอง ตลอด ทง ประเดน การ อภปราย ไว เพอ

นาไป ใช

๕ . ประเมน สาร ท ให ความ รวา ม ความ สาคญ ม คณคา และ ประโยชน มาก นอย เพยง ใด ม แงคด อะไร บาง และ ผสงสาร ม กลวธ ใน การ ถายทอด ท ด นา สน ใจ อยางไร

๖ . นา ขอคด ความร และ กลวธ ตางๆ ท ได จาก การ ฟง ไป ใช ใน การ ดาเนน ชวต ประจาวน การ ประกอบ อาชพ และ พฒนา คณภาพ ชวต พฒนา ชมชน และ สงคม ได อยาง เหมาะสม

๕

การ ฟ

ง ก

าร ด

บท ท๑

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

สาร ท โนมนาว ใจ

สาร ท โนมนาว ใจ เปน สาร ท เรา พบเหน ประจา จาก สอมวลชน จาก การ บอกเลา จาก ปาก

หนง ไป ส ปาก หนง ซง ผสงสาร อาจ จะ ม จด มงหมาย หลายอยาง ทง ท ด และ ไมด ม ประโยชน

หรอ ใหโทษ จด มงหมาย ท ใหประโยชน ก คอ โนมนาว ใจ ให รก ชาต บานเมอง ให ใชจาย อยาง

ประหยด ให รกษา สง แวดลอม ให รกษาสา ธาร ณ สมบต และ ประพฤต แต สง ท ดงาม ในทาง

ตรงขาม ผสงสาร อาจ จะ ม จด มงหมาย ให เกด ความ เสยหาย มงหมาย ท จะ โฆษณา ชวนเชอ หรอ

ปลกปน ยยง ให เกด การ แตก แยก ดง นน จง ตอง ม วจารณญาณ คด พจารณา ให ดวา สาร นน

เปนไป ในทาง ใด

การ ใช วจารณญาณ สาร โนมนาว ใจ ควร ปฏบต ดงน

๑ . สาร นน เรยกรอง ความ สน ใจ มาก นอย เพยง ใด หรอ สราง ความ เชอถอ ของ ผ พด

มาก นอย เพยง ใด

๒ . สาร ท นามา เสนอ นน สนอง ความ ตองการ พนฐาน ของ ผฟง และ ดอยางไร ทา ให

เกด ความ ปรารถนา หรอ ความ วาวน ขน ใน ใจ มาก นอย เพยง ใด

๓ . สาร ได เสนอ แนวทาง ท สนอง ความ ตองการ ของ ผฟง และ ด หรอ ม สง ใด แสดง ความ

เหนวา หาก ผฟง และ ด ยอมรบ ขอเสนอ นน แลว จะ ได รบประโยชน อะไร

๔ . สาร ท นามา เสนอ นน เรา ใจ ให เชอถอ เกยวกบ สง ใด และ ตองการ ให คด หรอ ปฏบต

อยางไร ตอไป

๕ . ภาษา ท ใช ใน การ โนมนาว ใจ นน ม ลกษณะ ทา ให ผฟง เกด อารมณ อยางไรบาง

สาร ท จรรโลง ใจ ความ จรรโลง ใจ อาจ ได จาก เพลง ละคร ภาพยนตร คา ประพนธ สนทรพจน บทความ

บางชนดคา ปราศรย พระธรรม เทศนา โอวาท ฯลฯ เมอ ได รบสาร ดงกลาว แลว จะ เกด ความ

รสก สบาย ใจ สข ใจ คลาย เครยด เกด จนตนาการ มอง เหนภาพ และ เกด ความ ซาบซง สาร

จรรโลง ใจ จะ ชวย ยกระดบ จต ใจ มนษย ให สงขน ประณต ขน ใน การ ฝก ให ม วจารณญาณ ใน สาร

ประเภท น ควร ปฏบต ดงน

๑ . ฟง และ ด ดวย ความ ตง ใจ แต ไม เครง เครยด ทา ใจ ให สบาย

๒ . ทาความ เขา ใจ ใน เนอหา ท สาคญ ใช จนตนาการ ไป ตาม จดประสงค ของ สาร นน

๓ . ตอง พจารณา วา สง ทฟง และ ด ให ความ จรรโลง ในดาน ใด อยางไร และ มาก นอย เพยง ใด หาก เรอง นน ตอง อาศย เหตผล ตอง พจารณา วา สมเหตสมผล หรอ ไม

๔ . พจารณา ภาษา และ การ แสดง เหมาะสมกบ รป แบบ เนอหา และ ผ รบสาร หรอ ไม

เพยง ใด

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๖

การ ฟง การ ด

บท ท๑

เรอง ท ๒ การ วเคราะห วจารณ เรอง ท ฟง และ ด

ความ หมาย ของ การ วเคราะห การ วนจ และ การ วจารณ

การ วเคราะห หมาย ถง การ ท ผฟง และ ผด รบสาร แลว พจารณา องคประกอบ ออก

เปน สวนๆ นามา แยกประเภท ลกษณะ สาระสาคญ ของ สาร กลวธ การ เสนอ และ เจตนา

ของ ผสงสาร

การ วนจ หมาย ถง การ พจารณา สาร ดวย ความ เอา ใจ ใส ฟง และ ด อยาง ไตร ตรอง

พจารณา หา เหตผลแยก แยะ ขอด ขอเสย คณคา ของ สาร ตความหมาย และ พจารณา สานวน

ภาษา ตลอดจน นาเสยง และ การ แสดง ของ ผสงสาร พยายาม ทาความ เขา ใจความ หมาย ท

แทจรง เพอ ให ได ประโยชน ตาม วตถ ประสงค ของ ผ วนจ

การ วจารณ หมาย ถง การ พจารณา เทคนค หรอ กลวธ ท แสดง ออกมา นน ให เหนวา

นาคด นา สน ใจ นา ตดตาม ม ชนเชง ยอกยอน หรอ ตรงไป ตรง มา องคประกอบ ใด ม คณคา นา

ชมเชย องคประกอบ ใด นา ทวงตง หรอ บกพรอง อยางไร การ วจารณ สง ใด กตาม จง ตอง ใช ความ

ร มเหตมผล ม หลกเกณฑ และ ม ความ รอบคอบ ดวย

ตามปกต แลว เมอ จะ วจารณ สง ใด จะ ตอง ผาน ขนตอน และ กระบวนการ ของ การ

วเคราะห สาร วนจ สาร และ ประเมนคา สาร ให ชดเจน เสย กอน แลว จง วจารณ แสดง ความเหน

ออกมา อยาง มเหตมผล ให นาคด นาฟง และ เปน คา วจารณ ท เชอถอ ได

การ วจารณ ท รบฟง มา ก เชน เดยว กน ตอง ผาน การ วเคราะห วนจ และ ประเมนคา สาร นน มา กอน และการ วจารณ แสดง ความ คดเหน ท จะ ทาได อยา งม เหต ม ผล นา เชอถอ นน ผ

รบสาร จะ ตอง ร หลกเกณฑ การ วจารณ แสดง ความคด เหนตาม ชนด ของ สาร เพราะ สาร แตละ ชนด ยอม ม องคประกอบ เฉพาะตว เชน ถา เปน ขาว ตอง พจารณา ความ ถกตอง ตาม ความ

เปนจรง แต ถา เปน ละคร จะ ด ความ สมจรง และ พจารณา โครงเรอง เนอเรอง ฉาก ตวละคร

ภาษา ท ใช บทบาท การ แสดง ฯลฯ นอกจาก ร หลกเกณฑ แลว จะ ตอง อาศย การ ฝกฝน บอยๆ และ อาน ตวอยาง งาน วจารณ ของ ผอน ท เชยวชาญ ให มาก ก จะ ชวย ใหการ วจารณ ด ม เหตผล

และ นา เชอถอ

หลกการ วจารณ และ แสดง ความ คดเหน สาร ประเภท ตางๆ

สาร ท ไดรบ จาก การ ฟง ม มากมาย แต ท ไดรบ เปนประจา ใน ชวต ประจาวน ได แก ๑ . ขาว และ สาร ประชา สมพนธ

๒ . ละคร

๓ . การ สนทนา คา สมภาษณ บคคล ๔ . คา ปราศรย คา บรรยาย คา กลาว อภปราย คา ให โอวาท

๕ . งาน ประพนธ รอยกรอง ประเภท ตางๆ

๗

การ ฟ

ง ก

าร ด

บท ท๑

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกเกณฑ การ วจารณ สาร ท ไดรบ ตาม ชนด ของ สาร

๑ . ขาว และ สาร ประชา สมพนธ สาร ประเภท น ผ รบสาร จะ ไดรบ จาก วทย โทรทศน

ซง จะ เสนอขาว จาก หนวยงาน ประชา สมพนธ ของ ภาครฐ และ เอกชน รป แบบ ของ การ เสนอขาว

โดย ทวไป จะ ประกอบดวย หวขอ ขาว เนอ และ สรป ขาว โดย จะ เรมตน ดวย หวขอ ขาว ท สาคญ

แลว ถง จะ เสนอ รายละเอยด ของ ขาว และ ตอนทาย กอน จบ จะ สรป ขาว หรอ บางครง จะ เสนอ

ลกษณะ การ สรป ขาว ประจา สปดาห เปน รายการ หนง โดยเฉพาะ สวน สาร ประชา สมพนธ

อาจ ม รป แบบ ท แปลก ออกไป หลาย รป แบบ เชน เสนอ สาระ ใน รป แบบของ ขาว ประกาศ แจงความ หรอ โฆษณา แบบ ตางๆ ใน การ วจารณ ควรพจารณาตามหลกเกณฑ ดงน

๑ . ๑ แหลงขาว ทมา ของ ขาว และ สาร ประชา สมพนธ ผวจารณ จะ ตอง ด วา แหลง

ของ ขาว หรอ สาร ประชา สมพนธ นน มา จากไหน จาก หนวยงาน ใด เปน หนวยงาน ของ รฐ

หรอ เอกชน หนวยงาน หรอ สถาบน นน นา เชอถอ มาก นอย เพยง ใด

๑ . ๒ เนอหา ของ ขาว และ สาร ประชา สมพนธ ผ รบสาร ตอง พจารณา วา สาร นน

ม เนอหา สมบรณ หรอ ไม คอ เมอ ถาม ดวย คา ถาม วา ใคร ทา อะไร ทไหน เมอไร อยางไร แลว

ผฟง สามารถ หา คา ตอบ ได ครบถวน และ สามารถ สรป สาระสาคญ ได ดวย

๑ . ๓ พจารณา ทบทวน วา เนอหา ของ ขาว และ สาร ประชา สมพนธ ท นาเสนอ เปน

ความ จรง ทงหมด หรอ ม การ แสดง ความรสก ความ คดเหน ของ ผสงสาร แทรก มา ดวย

๑ . ๔ พจารณา ภาษา ท ใช ทง ความ ถกตอง ของ การ ใช ภาษา ศลป ภาษา และ ดาน

วรรณศลป

๒ . ละคร ภาพยนตร สาร ประเภท ละคร จะ ฟงได จาก ละครวทย และ โทรทศน เสย

เปน สวน ใหญ สวน ละคร เวท นน ม โอกาส ได ด ได ฟง นอยมาก ซง หลกการ วจารณ ละคร ม

แนวทาง ดงน

๒ . ๑ ด ความ สมจรง ของ ผ แสดง ตาม บทบาท ท ไดรบ วา ใช นาเสยง สมจรง ตาม

อารมณ ความรสก ของ ตวละคร นนๆ มาก นอย เพยง ใด ๒ . ๒ พจารณา โครงเรอง แกน ของ เรอง วา ม โครงเรอง เปน อยางไร สรป สาระสาคญ

หรอ แกน ของ เรอง ให ได

๒ . ๓ ฉาก และ ตวละคร ม ฉาก เหมาะสม สอดคลองกบ เนอเรอง เหมาะสมกบ บรรยากาศ และ ตวละคร แตละตว ม ลกษณะเดน หรอ ให อะไร กบ ผฟง

๒ . ๔ ภาษา ท ใช ถกตอง เหมาะสม ตาม หลกการ ใช ภาษา ศลปะ ภาษา และ

ดาน วรรณศลป

๓ . การ สนทนา และ คา สมภาษณ บคคล การ สนทนา และ คา สมภาษณ บคคล ใน วทย

และ โทรทศน เปน สาร ท ได ฟง กน เปนประจา ผ รวม สนทนา และ ให สมภาษณ ก เปน คน หลากหลาย ระดบ และ อาชพ การ สนทนา และ การวเคราะหมหลกในการพจารณา ดงน

๓ . ๑ การ สนทนา ใน ชวต ประจาวน

ก. การ ท สนทนา มนเปนเรอง อะไร และ ม สาระสาคญ วา อยางไร

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๘

การ ฟง การ ด

บท ท๑

ข. สาระสาคญ ของ การ สนทนา ท สรป ได เปนความ จรง และ นา เชอถอ เพยง ใด

ค. ผ รวม สนทนา มความร และ ม ความ สน ใจ ใน เรอง ท สนทนา มาก นอย เพยง ใด

ง. ภาษา ท ใช ใน การ สนทนา ม ความ ถกตอง ตามหลก การใชภา ษาม ความ

เหมาะสม และ สละสลวย ทา ให เขา ใจ เรอง ได ชดเจน เพยง ใด ทง นาเสยง และ ลลา การ พด แฝง

เจตนา ของ ผพด และ นาฟง หรอ ไม

๓ . ๒ คา สมภาษณ บคคล

ม หลกเกณฑ การ พจารณา และ วจารณ ดงน

ก. ผ สมภาษณ เปน ผ มความร และ ประสบการณ ใน เรอง ท สมภาษณ มาก

นอย เพยง ใด เพราะ ผ สมภาษณ ท มความร และ ประสบการณ ใน เรอง ท จะ สมภาษณ เปน อยาง

ด จะ ถาม ได สาระ เนอเรอง ด จง ตอง ด ความ เหมาะสม ของ ผ สมภาษณ กบ เรอง ท สมภาษณ ดวย

ข. ผ ใหการ สมภาษณ เหมาะสม หรอ ไม โดย พจารณา จาก วฒ ฐานะ หนา ท

อาชพ และ พจารณา จาก คา ตอบ ท ให สมภาษณ วา ม เนอหา สาระ และ ตอบโต ตรงประเดน คา ถาม

หรอ ไม อยางไร

ค. สาระ ของ คา ถาม และ คา ตอบ ใน แตละ ขอ ตรงประเดน หรอ ไม ม สาระ เปน

ประโยชน ตอ สงคม มาก นอย เพยง ใด

ง. ลกษณะ ของ การ สมภาษณ เปนการ สมภาษณ ทาง วชาการ หรอ การ

สมภาษณ เพอ ความ บนเทง เพราะ ถา เปนการ สมภาษณ ทาง วชาการ ยอม จะ ตอง ใช

หลกเกณฑ ใน การ พจารณา ครบถวน แต หาก เปนการ สมภาษณ เพอ ความ บนเทง นน งาย ตอ

การ วจารณ วา ด หรอ ไมด เพราะใช สามญ สานก และ ประสบการณ พจารณา ก เพยงพอ แลว

จ. ภาษา ท ใช เขา ใจงาย ชดเจน เหมาะสม เพยง ใด ผ สมภาษณ และ ผ ให

สมภาษณ ม ความ จรง ใจ ใน การ ถาม และ การ ตอบ มาก นอย เพยง ใด ๔ . คา ปราศรย คา บรรยาย คา กลาว อภปราย คา ให โอวาท

๔ . ๑ คา ปราศรย ม หลกเกณฑ การ พจารณา และ วจารณ ดงน

ก. สาระสาคญ เหมาะสมกบ โอกาส ท ปราศรย หรอ ไม โดย พจารณา เนอหา

สาระ เวลา และ โอกาส วา สอดคลอง เหมาะสม กน หรอ ไม

ข. สาระสาคญ และ ความคด เปน ประโยชน ตอ ผฟง หรอ ไม

ค. ผกลาว ปราศรย ใช ภาษา ได ดถกตอง เหมาะสม สละสลวย คมคาย หรอ ไม

อยางไร ๔ . ๒ คา บรรยายฃ

ม หลกเกณฑ การ พจารณา และ วจารณ ดงน

ก. หวขอ และ เนอเรอง เหมาะสมกบ สถานการณ และ ผฟง มาก นอย เพยง ใด

ข. สาระสาคญ ของ เรอง ท บรรยาย ม ประโยชน ตอ ผฟง และ สงคม ม สง ใด

ท นา จะ นาไป ใช ให เกด ประโยชน

๙

การ ฟ

ง ก

าร ด

บท ท๑

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

ค. ผบรรยาย มความร และ ประสบการณ ใน เรอง ท บรรยาย มาก นอย เพยง ใด

ม ความ นา เชอถอ หรอ ไม

ง. ภาษา ท ใช ใน การ บรรยาย ถกตอง ตาม หลกการ ใช ภาษา เขา ใจงาย ชดเจน หรอ ไม ๔ . ๓ คา กลาว อภปราย การ อภปราย เปน วธการ ระดม ความ คดเหน และ แนวทาง ใน การ แกปญหา ซง เรา จะ ได ฟง กน เปนประจา โดยเฉพาะ จาก รายการ โทรทศน การวเคราะหวจารณควรพจารณาโดยใชหลกการ ก. ประเดน ปญหา ท จะ อภปราย ขอบขาย ของ ปญหา เปน อยางไร ม ขอบกพรอง อยางไร ข. ประเดน ปญหา ท นามา อภปราย นา สน ใจ มาก นอย เพยง ใด และ ม ความ สอดคลอง เหมาะสมกบ สถานการณ หรอ ไม ค. ผอภปราย ม คณวฒ ประสบการณ ม สวน เกยวของ กบ ประเดน อภปราย อยางไร และ ม ความ นา เชอถอ มาก นอย เพยง ใด ง. ผอภปราย ได ศกษา คนควา และ รวบรวม ขอมล ความร มา ช แจง ประกอบ ได มาก นอย เพยงพอ เหมาะสม และ นา เชอถอ หรอ ไม จ. ผอภปราย รบฟง ความ คดเหน ของ ผ รวม อภปราย หรอ ไม ม การ ผกขาด ความคด และ การ พด เพยง คน เดยว หรอ ไม ฉ. ผอภปราย ให ขอคด และ แนวทาง อยาง ม เหตผล ม ขอมล หลกฐาน หรอ ไม ใช อารมณ ใน การ พด อภปราย หรอ ไม ช. ภาษา ท ใช ใน การ อภปราย ถกตอง ตาม หลกการ ใชภาษา กระชบ รดกม ชดเจน เขา ใจงาย ซ. ผฟง อภปราย ได ศกษา รายละเอยด ตาม หวขอ อภปราย มา ลวงหนา บาง หรอ ไม หาก มการศกษา มา ลวงหนา จะ ทา ใหวเคราะห วจารณ ได

๔ . ๔ คา ให โอวาท

ม หลกเกณฑ การ พจารณา และ วจารณ คอ ก. ผ ให โอวาท เปน ใคร ม คณวฒ มหนา ท ท จะ ให โอวาท หรอ ไม

ข. สาระสาคญ ของ เรอง ท ให โอวาท ม อะไร ให ขอคด เรอง อะไร สอน อะไร

ม แนวทาง ปฏบต อยางไร

ค. เรอง ท ให โอวาท ม ความ ถกตอง มเหตมผล สอดคลอง ตาม หลกวชาการ หรอ ไม นา เชอถอ เพยง ใด

ง. ม เทคนค และ กลวธ ใน การ พด โนมนาว จต ใจ ของ ผฟง และ ม การ อางอง

คาคม สานวน สภาษต หรอ ยก เรอง ยก เหตการณ มา ประกอบ อยางไรบาง

จ. ใช ภาษา ไดด ถกตอง สละสลวย คมคาย ไพเราะ ประทบ ใจ ตอนไหน บาง

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๐

การ ฟง การ ด

บท ท๑

สรป

๑ . วจารณญาณ ใน การ ฟง และ ด หมาย ถง การ รบสาร ให เขา ใจ ตลอด เรอง แลว ใช

ปญญา คด ไตรตรอง โดย อาศย ความร ความคด เหตผล และ ประสบการณ เดม แลว สามารถ

นา สาระ ตางๆ ไป ใช ใน การ ดาเนน ชวต ได อยาง เหมาะสม โดย ม ขนตอน ดงน

๑ . ๑ ฟง และ ด ให เขา ใจ ตลอด เรอง กอน

๑ . ๒ วเคราะห เรอง วา เปนเรอง ประเภท ใด ลกษณะ ของ เรอง และ ตวละคร เปน

อยางไร ม กลวธ ใน การ เสนอ เรอง อยางไร

๑ . ๓ วนจฉย พจารณา เรอง ท ฟง เปน ขอเทจจรง ความ คดเหน เจตนา ของ ผเสนอ

เปน อยางไร ม เหตผล นา เชอถอ หรอ ไม

๑ . ๔ การ ประเมนคา ของ เรอง เมอ ผาน ขนตอน ๑ – ๓ แลว ก ประมาณวา เรอง

หรอ สาร นน ด หรอ ไมด ม อะไร ท จะ นาไป ใช ให เปน ประโยชน ได

๑ . ๕ การ นาไป ใช ประโยชน เมอ ผาน ขนตอน ท ๑ – ๔ แลว ขน สดทาย คอ นา

คณคา ของ เรอง ท ฟง และ ด ไป ใชได เหมาะสมกบ กาลเทศะ และ บคคล

๒ . การ วเคราะห หมาย ถง การ แยก แยะ ประเภท ลกษณะ สาระสาคญ และ การ นา

เสนอ พรอม ทง เจตนา ของ ผพด หรอ ผเสนอ

การ วนจ หมาย ถง การ พจารณา เรอง อยาง ไตรตรอง หา เหตผล ขอด ขอเสย และ

คณคา ของ สาร

การ วจารณ หมาย ถง การ พจารณา อยาง ม หลกเกณฑ ใน เรอง ท ฟง และ ด วา ม อะไร

นาคด นา สน ใจนา ตดตาม นาชมเชย นาชนชม และ ม อะไร บกพรอง บาง

การ วจารณ สาร หรอ เรอง ท ได ฟง และ ด เมอ ได วนจวเคราะห และ ใช วจารณญาณ

ใน การ ฟง และ ด เรอง หรอ สาร ท ไดรบ แลวก นา ผล มา รายงาน บอกกลาว แสดง ความ คดเหน ตอ

สง นน อยาง ม เหตผล ม หลกฐาน ประกอบ และ เปน สง สรางสรรค

๓. หลกการ ฟง และ ด ท ด

ผ เรยนร ได เรยนร วธการ ฟง และ ด มา แลว หลาย ประการ ควร จะ ได รบร ถง วธการ

ปฏบตตน ใน การ เปน ผฟง และ ด ท ด ดวย ตามหลกการดงน

๑ . ฟง และ ด ให ตรง ตาม ความ มงหมาย การ ฟง แตละครง จะ ตอง ม จด มงหมาย

ใน การ ฟง และ ด ซง อาจ จะ ม จด มงหมาย อยาง ใด อยาง หนง โดยเฉพาะ หรอ ม จด มงหมาย หลายอยาง

พรอม กน กได จะ ตอง เลอก ฟง และ ด ให ตรง กบ จด มงหมาย ท ได ตงไว และ พยายาม ท จะ ใหการ

ฟง และ ด แตละครง ไดรบ ผล ตาม จด มงหมาย ท กาหนด ๒ . ม ความ พรอม ใน การ ฟง และ ด การ ฟง และ ด จะ ไดผล จะ ตอง ม ความ พรอม ทง

รางกาย จต ใจ และ สตปญญา คอ ตอง ม สขภาพ ด ทง รางกาย และ จต ใจ ไม เหนดเหนอย ไม เจบปวย และ ไมม จต ใจ เศราหมอง กระวนกระวายการ ฟง และ ด จง จะ ไดผล ด และ ตอง ม พน ฐาน

ความร ใน เรอง นน ด พอสมควร หาก ไมม พนฐาน ทาง ความร สตปญญา ก ยอม จะ ฟง และ ด ไม

รเรอง และ ไม เขา ใจ

๑๑

การ ฟ

ง ก

าร ด

บท ท๑

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

๓ . ม สมาธ ใน การ ฟง และ ด ถา หาก ไมม สมาธ ขาด ความ ตง ใจ ยอม จะ ฟง และ ด ไม

รเรอง การ รบร และ เขา ใจ จะ ไม เกด ดง นน จะ ตอง ม ความ สน ใจ ม ความ ตง ใจ และ ม สมาธ ใน

การ ฟง และ ด

๔ . ม ความ กร ะตอรอรน ผ ท มองเหน คณคา และ ประโยชน ของเรองนน ม ความ พรอม

ท จะ รบร และ ทาความ เขา ใจ จาก การ ฟง และ ด นน ยอม ม ประสทธภาพ ใน การ ฟง และ ด สง

๕ . ฟง และ ด โดย ไมม อคต ใน การ ฟง จะ ตอง ทา ใจเปนกลาง ไมม อคต ตอ ผพดตอ

เรอง ท พด หาก ไมชอบ เรอง ไม ศรทธา ผพด ก จะ ทา ให ไม พรอม ท จะ รบร และ เขา ใจ ใน เรอง นน

จะ ทา ใหการ ฟง และการ ด ไม ประสบผล สาเรจ

๖ . การ จดบนทก และสรปสาระสาคญ ใน การ ฟง และ ด เพอ ความร ม ความ จาเปน

ท ตอง บนทกสรป สาระสาคญ ท จะ นาไป ใช นาไป ปฏบต

คณสมบต ของ ผฟง และ ด ท ด ควร ปฏบต ดงน

๑ . สามารถ ปฏบต ตาม หลกการ ฟง และ ด ท ด ได โดยมจด มงหมาย ม ความ พรอม

ใน การ ฟง และ ด มความตง ใจ และ กร ะตอรอรน ไมม อคต และ รจก สรป สาระสาคญ ของ เรอง ท

ฟง และ ด นน ได

๒ . ม มารยาท ใน การ ฟง และ ด มารยาท ใน การ ฟง และ ด เปน สง ท จะ ชวย สราง

บรรยากาศ ท ด ใน การ ฟง และ ด เปน มารยาท ของ การ อยรวม กน ใน สงคม อยาง หนง หาก ผฟง

และ ด ไมม มารยาท การ อยรวม กน ในขณะ ท ฟง และ ด ยอม ไมปกต สข ม บรรยากาศ ท ไม

เหมาะสม และ ไม เออ ตอ ความ สาเรจ ตวอยาง เชน ขณะ ท ฟง และ ด การ บรรยาย ถา ม ใคร พดคย

กน เสยง ดง หรอ กระทาการ ท สราง ความ ไม สงบ รบกวน ผอน บรรยากาศ ใน การ ฟง และ ด นน

ยอม ไมด เกด ความ ราคาญ ตอ เพอน ทนง อย ใกล จะ ไดรบ การ ตาหน วา ไมม มารยาท ขาด สมบต

ผด แต ถา เปน ผ ม มารยาท ยอม ไดรบ การ ยกยอง จาก บคคลอน ทา ใหการ รบสาร ดวย การ ฟง

และ ด ประสบ ความ สาเรจ โดย งาย

๓ . รจก เลอก ฟง และ ด ใน สง ท เปน ประโยชน การ เลอก ฟง และ ด ใน เรอง ท จะ เปน

ประโยชน ตอ อาชพ ชวต ความ เปน อย และ ความ รบผดชอบ ใน สงคม แลว เลอก นาไป ใชให

เกด ประโยชน ใน การ พฒนา อาชพ พฒนา คณภาพ ชวต และ พฒนา สงคม

เรอง ท ๓ มารยาท ใน การ ฟง และ ด การ ฟง และ ด จะ สมฤทธผล นน ผฟง ตอง คานง ถง มารยาท ใน สงคม ดวย ยง เปนการ ฟง และ ด ใน ทสาธารณะ ยง ตอง รกษา มารยาท อยาง เครงครด เพราะ มารยาท เปน เครอง กากบ พฤตกรรม ของ คน ใน สงคม ควบคม ให คน ใน สงคม ประพฤตตน ให เรยบรอย งดงาม อน แสดง ถง ความ เปน ผด และ เปน คน ท พฒนา แลว

การ ฟง และ ด ใน โอกาส ตางๆ เปน พฤตกรรม ทาง สงคม ยกเวน การ ฟง และ ด จาก สอ

ตามลาพง แต ใน บางครง การ ฟง และ ด บทเรยน จาก สอ ทาง ไกล ก ม การ ฟง และ ด กน เปนกลม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๒

การ ฟง การ ด

บท ท๑

รวมกบ บคคลอน ดวย จาเปน ตอง รกษา มารยาท เพอ ม ให เปนการ รบกวน สมาธ ของ ผ อนการ รกษา มารยาท ในขณะ ท ฟง และ ด เปนการ แสดง ถง การ ม สมมาคารวะ ตอ ผพด หรอ ผ แสดง หรอ ตอ เพอน ผฟง ดวย กน ตอ สถาน ท ผ ม มารยาท ยง จะ ไดรบ ยกยอง วา เปน ผ ม วฒนธรรม ดงาม อกดวย มารยาท ใน การ ฟง และ ด ใน โอกาส ตางๆ ม ดงน ๑ . การ ฟง และ ด เฉพาะหนา ผ ใหญ เมอ ฟง และ ด เฉพาะหนา ผ ใหญ ไมวา จะ อย แตลาพง หรอ ม ผอน รวม อย ดวย กตาม จะ ตอง สารวม กรยา อาการ ให ความ สน ใจ ดวย การ สบตา กบ ผพด ผ ท สอสาร ให กน ทราบ ถา เปนการ สนทนา ไม ควร ชง พด กอน ท คสนทนา จะ พด จบ หรอ ถา ม ปญหา ขอ สงสย จะ ถาม ควร ให ผพด จบ กระ แส ความ กอน แลว จง ถาม หาก ม เพอน รวม ฟง และ ด อย ดวย ตอง ไม กระทาการ ใด อน จะ เปนการ รบกวน ผอน ๒ . การ ฟง และ ด ใน ทประชม การ ประชม จะ ม ประธาน ใน ทประชม เปน ผนา และ ควบคม ใหการ ประชม ดาเนน ไป ดวยด ผ เขารวม ประชม ตอง ให ความ เคารพ ตอ ประธาน ในขณะ ทผ อน พด เรา ตอง ตง ใจ ฟง และ ด หาก ม สาระสาคญ ก อาจ จดบนทก ไว เพอ จะ ได นาไป ปฏบต หรอ เปน ขอมล ใน การ อภปราย แสดง ความ คดเหน ไม ควร พด กระซบ กบ คน ขางเคยง ไม ควร พด แซง ขน หรอ แสดง ความ ไม พอ ใจ ให เหน ควร ฟง และ ด จนจบ แลว จง ใหสญญาณ ขออนญาต พด ดวย การ ยกมอ หรอ ขออนญาต ไม ควร ทา กจธระ สวนตว และ ไม ทา สง อน ใด ท จะ เปนการ รบกวน ทประชม ๓ . การ ฟง และ ด ใน ทสาธารณะ การ ฟง และ ด ใน ทสาธารณะ เปนการ ฟง และ ด ท ม คน จานวน มาก ใน สถาน ท ท เปน หองโถง กวาง และ ใน สถาน ท ท เปน ลานกวาง อาจ จะ ม หลงคา หรอ ไมม กได ขณะ ท ฟง และ ด ไม ควร กระทาการ ใดๆ ท จะ กอ ความ ราคาญ สราง ความ วนวาย ให แก บคคล ท ชม หรอ ฟง รวม อย ดวย ขอ ควร ระวง ม ดงน ๓ . ๑ การ ฟง และ ด ใน โรงภาพยนตร หรอ โรงละคร ๓ . ๑ . ๑ รกษา ความ สงบ ไม ใช เสยง พดคย และ กระทาการ ใดๆ ท จะ ทา ให เรอง รบกวน ผอน และ ไม ควร นา เดกเลกๆ ท ไรเดยงสา เขาไป ด หรอ ฟง ดวย เพราะ อาจ จะ รอง หรอ ทา เสยง รบกวน ผอน ได ๓ . ๑ . ๒ ไม ควร นา อาหาร ของ ขบเคยว ของ ท ม กลน แรง เขาไป ใน สถาน ท นน เพราะ เวลา แก หอ อาหาร รบประทาน ของ ขบเคยว ก จะ เกด เสยง ดง รบกวน ผอน และ ของ ท ม กลน แรง ก จะ สง กลน รบกวน ผอน ดวย ๓ . ๑ . ๓ ไม เดน เขา ออก บอย เพราะ ใน สถาน ท นน จะ มด เวลา เดน อาจ จะ เหยยบ หรอ เบยด ผ รวม ฟง ดวย หาก จาเปน ควร เลอก ทนง ท สะดวก ตอ การ เดน เขา ออก เชน นง ใกล ทาง เดน เปนตน ๓ . ๑ . ๔ ไม ควร แสดง กรยา อาการ ท ไมเหมาะ ไม ควร ระหวาง เพอน ตางเพศ ใน โรงมหรสพ เพราะ เปนเรอง สวนบคคล ขดตอ วฒนธรรม ประเพณ ไทย ไม ควร แสดง

กรยาอาการ ดงกลาว ใน ทสาธารณะ

๑๓

การ ฟ

ง ก

าร ด

บท ท๑

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

๓ . ๑ . ๕ ไม ควร สงเสยง ดง เกนไป เมอ ชอบ ใจ เปนพเศษ ใน เรอง ท ด หรอ ฟง เชน ถง ตอน ท ชอบ ใจ เปนพเศษ ก จะ หวเราะ เสยง ดง ปรบมอ หรอ เปาปาก ซง จะ เปนการ สราง ความ ราคาญ และ รบกวน ผอน ๓ . ๒ การ ฟง ใน ลานกวาง สวน ใหญ จะ เปนการ ชม ดนตร และ การ แสดง ท เปน ลกษณะ มหกรรม บนเทง ควร ปฏบต ดงน ๓ . ๒ . ๑ อยา สงเสยง ดง จน เกนไป จะ ทา ให เปน ท รบกวน ผ รวม ชม หาก ถก ใจ เปนพเศษ ก ควร ด จงหวะ อน ควร ไม ทา เกนพอด ๓ . ๒ . ๒ ไม แสดงอาการ กรยา ท ไมสมควร เชน การ โยก ตว การ เตน และ แสดง ทาทาง ตางๆ เกนพอด ๓ . ๒ . ๓ ไม ดม ของมนเมา เขาไป ชม การ แสดง หรอ ไม นาไป ดม ขณะ ชม ๓ . ๒ . ๔ ไม ควร แสดง กรยา ท ไม เหมาะสมกบ เพอน ตางเพศ หรอ เพศตรงขาม เพราะ ขดตอ วฒนธรรม ไทย และ อาจ ผด กฎหมาย ดวย ๓ . ๒ . ๕ ควร ยน หรอ นง ให เรยบรอย ไม ควร เดน ไป เดน มา โดย ไม จาเปน เพราะ จะ ทาความ วนวาย ให บคคลอน

สรป มารยาท ใน การ ฟง และ ด ได ดงน ๑ . ฟง และ ด ดวย ความ ตง ใจ ตา มองด ผพด ไม แสดงออก ดวย อาการ ใดๆ ท บอก ถง ความ ไมสน ใจ ๒ . ไม ทาความ ราคาญ แก ผอน ท ฟง และ ด ดวย ๓ . ไม แสดงกรยา ไม เหมาะสม ใดๆ เชน โห ฮา ฯลฯ ๔ . ถา จะ แสดง ความ คดเหน หรอ ถามปญหา ขอ ของ ใจ ควร จะ ขออนญาต กอน หรอ เมอ ทประชม เปดโอกาส ให ถาม และ แสดง ความ คดเหน ๕ . ไม ควร เดน เขา หรอ เดน ออก ขณะ ท ผพด กาลง พด หรอ กาลง แสดง หาก จา เปนจรง ๆ ควร จะ ทาความ เคารพ ประธาน กอน

กจกรรม ท ๑ ให ผเรยน ฝก ปฏบต ตาม ลกษณะ การ ฟง ท ด ใน โอกาส ท เหมาะสม เชน การ ฟง รายงาน กลม, การ ฟง พระ เทศน แลว นามา อภปราย กน ใน กลม ทง ผ เปน วทยากรผ รวม ฟง และ เนอหา ตาม หวขอ ท ผเรยน นาเสนอ และ ตกลง กน ใน กลม

กจกรรม ท ๒ ๑ . จง สรป มารยาท ใน การ ฟง และ ด วา ม อะไร บาง ๒ . ให ผเรยน ฝก ปฏบต ตามมารยาท ใน การ ฟง และ ด โดย แบงกลม จด กจกรรม ใน หองเรยน

กจกรรม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๔

การ ฟง การ ด

บท ท๑

การนา ความร จาก การ ฟง และ ด ไป ใช

การ ฟง และ การ ด เปนการ รบสาร ทาง หนง ท เรา สามารถ จะ รบร เรองราว ตางๆ ได เปน

อยาง ด และ ละเอยด เพราะ ได ฟง เรองราว จาก เสยง พด และ ยง ได มอง เหนภาพ เรองราว เหตการณ

และ วตถ สงของ ตลอด ทง กรยา อาการ ตางๆ อกดวย สง ท ไดรบ จาก การ ฟง และ ด จง เปน ขอมล

ความร ท คอนขาง จะ ละเอยด ลกซง จง สามารถ ท จะ นาไป ใช ใน ชวต ประจาวน ได อยาง ด เชน

๑ . ใช ถายทอด ความร เรองราว ดวย การ พด การ อาน และ การ เขยน เชน การ รายงาน

การบรรยาย การ บอกกลาว เลา เรอง การ อาน ขาว อาน ประกาศ บทความ และ การ เขยน

บทความ เขยน เรองยอ เรยงความ จดหมาย ฯลฯ เพอ ถายทอด เรองราว ท ได ฟง และ ด ตลอด

ทง การ เหน ตวอยาง ใน การ ถายทอด ดวย วธ ตางๆ มา ใช ใน การ ถายทอด ได อกดวย

๒ . ใช ใน การ วเคราะห วจารณ แสดง ความ คดเหน การ ฟง และ ด จะ ชวย ให เรา ได ความร

ได ขอมล ขอเทจจรง หลกฐาน เหตผล ตวอยาง แนวคด ท จะ ใช ประกอบการ วเคราะห วจารณ

แสดง ความ คดเหน ตอ ทประชม ตอ สาธารณชน ดวย การ พด การ เขยน ได เปน อยาง ด

๓ . ใช ใน การ แกปญหา การ แกปญหา ทก ประเภท ทก ปญหา จะ สาเรจ ละ ลวง ไป ดวยด

จะ ตอง อาศย ความร ประสบการณ แนวทาง แกปญหา อน ท เคย แกไข มา แลว และ ขอมล ทาง

วชาการ ประกอบ ใน การ ตดสน ใจ เลอก วธ แกปญหา ท เกดขน จง จะ สามารถ แกปญหา ได สาเรจ

ดวยด

๔ . ใช ใน การ ประกอบ อาชพ การ ได ฟงได เหน ตวอยาง เรองราว ตางๆ จะ ทา ให ไดรบ

ความร และ ขอมล เกยวกบ อาชพ ตางๆ จะ ทา ให เรา มองเหน ชองทาง การ ประกอบ อาชพ ชวย

ให ตดสน ใจ ประกอบ อาชพ และ ยงเปน ขอมล ท จะ สงเสรม ให บคคล ท ม อาชพ อย แลว ได พฒนา

อาชพ ของ ตน เอง ให เจรญ กาวหนา อกดวย

๕ . ใช ใน การ ศกษา เลาเรยน นกเรยน ผเรยน ท กาลง ศกษา อย ยอม สามารถ นา ความ

ร ประสบการณ จาก การ ฟง และ ด มา ชวย ให มความร ความ เขา ใจ ใน วชา ท เรยนทา ใหการ เรยน ประสบ

ความ สาเรจ ตาม ความ ตองการ ของ ตน เอง ๖ . ใช เปน แนวทาง ใน การ ดาเนน ชวต ใน สงคม ความร ท ได จาก การ ฟง และ ด จะ

สามารถ นาไป ใช เปน แนวปฏบต ของ แตละคน ทง ในดาน สขภาพ อนามย การ ปฏบตตน ใน สงคม

เกยวกบ วฒนธรรม ประเพณ การ กน อย หลบนอน การ อยรวม กน ใน สงคม อยาง เปนสข ทงหมด เปนเรอง ท จะ ตอง ศกษา หาความร ด ตวอยาง ด แนวปฏบต ระเบยบ กฎเกณฑ ของ

สงคม ดวย การ ฟง และ ด ทงสน

ท กลาว มา เปน สวนหนง ยงม อก มา กมาย หลายอยาง ท เรา ตอง นา ความร จาก การ ฟง และ

ด ไป ใช ใน การ ดาเนน ชวต

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> ๑๕

สาระสาคญ

การ พด เปนการ สอสาร ท ควบค กบ การ ฟง และ ด การ เขาใจ หลกการ การ เตรยมการ

พด การ พด ใน หลายๆ โอกาส และ มารยาท ใน การ พด จะ ทา ใหการ พด ประสบผล สาเรจ

ผล การ เรยนร ทคาดหวง

เมอ ศกษา บท ท ๒ จบ และ คาดหวง วา ผเรยน จะจะ สามารถ

๑. นา ความร เกยวกบ ลกษณะ การ พด ไป ใชได เหมาะสม

๒. ม ทกษะ ประสบการณ การ พด ใน โอกาส ตางๆ

๓. ม มารยาท ใน การ พด

ขอบขาย เนอหา

เรองท ๑ มารยาท ใน การ พด

เรองท ๒ ลกษณะ การ พด ท ด

เรองท ๓ การ พด ใน โอกาส ตางๆ

การ พด บท ท ๒

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๖

การพด

บท ท๒

เรอง ท ๑ มารยาท ใน การ พด

๑ . ใช คาพด สภาพ เหมาะสมกบ กาลเทศะ และ บคคล ใหเกยรต กบ ผ ท เรา พด ดวย รจก ใช คา ท แสดง ถง ความ ม มารยาท เชน คา ขอบคณ ขอบ ใจ เมอ ผอน ทาคณ ตอ เรา และ กลาว ขอโทษ ขออภย เสย ใจ ใน โอกาส ทกระทาการ ลวงเกน ผอน ๒ . ไม พดจา เยาะเยย ถากถาง ดหมน เหยยดหยาม เสยดส ผอน ไม พดจา ยก ตน ขม ทาน พด ช จด บกพรอง หรอ ปมดอย ของ ผอน ให เกด ความ อบอาย ๓ . ไม ผกขาด การ พด และ ความคด แตเพยง ผเดยว ใหโอกาส ผอน ได พด บาง ไม พด ตดบท ใน ระหวาง ผอน กาลง พด ควร คอย ให ผอน พด จน หมด กระบวนความ แลว จง พดตอ ๔ . เมอ จะ พด คดคาน หรอ โต แยง ควร จะ เหมาะสมกบ โอกาส และ ม เหตผล เพยงพอ ไม ใช อารมณ ควรใช คาพด ท นมนวล ไม ให เสย บรรยากาศ ของ การ พดคย กน ๕ . การ พด เพอ สราง บรรยากาศ ให เกด อารมณขน ควร จะ เปนเรอง ตลกขบขน ท สภาพ ไม หยาบโลน หรอ พด ลกษณะ สอง แง สอง งาม ๖ . ไม พด ตเตยน กลาวหา หรอ นนทา ผอน ตอหนา ชมชน หรอ ในขณะ ท ผ ท เรา พด ถง ไมได อย ดวย ๗ . ควร พด ดวย นาเสยง นมนวล ชวน ฟง ไม ใช นาเสยง หวนๆ หรอ ดดน วางอานาจ เหนอ ผฟง รจก ใช คา คะ ครบ นะคะ นะ ครบ หนอย เถด จะ นะ เสรม การ พด ให สภาพ ไพเราะ นาฟง คณธรรม ใน การ พด การ ปฏบต ตามมารยาท ใน การ พด ดงกลาว มา แลว ยง ไม ถอวา เปนการ พดด เพราะ ยงขาด คณธรรม ใน การ พด นน ก คอ ขาด ความ รบผดชอบ ขาด ความ จรง ใจ เพราะ บคคล ท ม คณธรรม ใน การ พด จะ ตอง ม ความ รบผดชอบ ใน คาพด และ สง ท พด ออกไป ม ความ จรง ใจ ม ความ บรสทธ ใจ ตอ ผ ท เรา พด ดวย ก. ความ รบผดชอบ ใน การ พด ผพด จะ ตอง รบผดชอบ ตอ การ พด ของ ตน ทง ในดาน กฎหมาย และ ศลธรรม รบผดชอบ ทาง กฎหมาย นน ก คอ เมอ ผพด พด อยาง ขาด ความ รบผดชอบ มความผด ตามกฎหมาย ผ นน จะ ตอง รบโทษ เชน พด หมนประมาท แจงความ เทจ พด ให ผอน เสยหาย จน เกด การ ฟองรอง ตอง รบโทษ ตามกฎหมาย สวน ความ รบผดชอบ ในดาน ศลธรรม หรอ คณธรรม นน หมาย ถง ความ รบผดชอบ ของ การ พด ท ทา ให ผอน เสย ใจ ไมสบาย ใจ เกด ความ เสยหาย ไม ถงกบ ผด กฎหมาย บานเมอง แต เปน สง ไมเหมาะ ไม ควร เชน การ พด สอเสยด พดคาหยาบ พด เพอเจอ พด ให ผอน ถก ตาหน เหลาน ผพด ตอง รบผดชอบ ตอง ไม ปฏเสธ ใน คาพด ของ ตน นอกจากนผพด จะ ตอง ไม พด ตอเตม เสรม แตง จน บดเบอน ความ จรง ตอง ตระหนก และ รบผดชอบ ใน การ พด ทกครง ข. ความ จรง ใจ และ บรสทธ ใจ ผพด ตอง ม ความ จรง ใจ ใน การ พด ดวย การ แสดงออก ทาง สหนา แววตา อากปกรยา นาเสยง และ คาพด ให ตรง กบ ความรสก ท ม อย ใน จต ใจ อยาง

๑๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

แทจรง ไมเส แสรง แกลง ทา พด ดวย ความ บรสทธ ใจ คอ การ พด ดวย ความ ปรารถนาด ท จะ ให เกดผล ด ตอ ผฟง ไม พด เพอ ให เขา เกด ความ เดอดรอน เสยหาย ใน การ พด ควร พจารณา ถง ผล ด ผล เสย กาลเทศะ อะไร ควร พด อะไร ไม ควร พด เปน สง สาคญ

เรอง ท ๒ ลกษณะ การ พด ท ด

การ พด การ พด เปนการ สอสาร อก ประเภท หนง ท ใช กน อย ใน ชวต ประจาวน ใน การ พด ควร

ตระหนก ถง วฒนธรรม ใน การ ใช ภาษา คอ ตอง เปน ผ ม มารยาท ใน การ พด ม คณธรรม ใน การ

พด และ ปฏบต ตาม ลกษณะ การ พด ท ด จง จะ สอ กบ ผ ฟงได ตาม ท ตองการ

การ พด ของ แตละบคคล ใน แตละครง จะ ด หรอ ไมด อยางไร นน เรา ม เกณฑ ท จะ

พจารณา ได ถา เปนการ พดท ด จะ ม ลกษณะ ดง ตอไปน

๑ . ตอง ม เนอหา ด เนอ หา ก จะ ตอง เปนเรอง เกยวกบ สขภาพ อนามย เนอหา ท ด ตอง

ตรง ตาม จด มงหมาย ของ ผพด ผพด ม จด มงหมาย การ พด เพออะไร เพอ ความร ความคด เพอ

ความ บนเทง เพอ จง ใจ โนมนาว ใจ เนอหา จะ ตอง ตรง ตาม เจตนารมณ ของ ผพด และ เนอหา นน

ตอง ม ความ ยาก งาย เหมาะกบ ผฟง ม การ ลาดบ เหตการณ ความคด ท ด ม ระเบยบ ไม วกวน

จง จะ เรยกวา ม เนอหา ด

๒ . ตอง ม วธการ ถายทอด ด ผพด จะ ตอง ม วธการ ถายทอด ความร ความคด หรอ สง

ท ตองการ ถายทอด ให ผฟง เขา ใจงาย เกด ความ เชอถอ และ ประทบ ใจ ผพด ตอง ม ศลปะ ใน การ

ใช ถอยคา ภาษา และ การ ใช นาเสยง ม การ แสดง กรยา ทาทาง ประกอบ ใน การ แสดงออก ทาง ส

หนา แววตา ได อยาง สอดคลอง เหมาะสม การ พด จง จะ เกด ประสทธผล

๓ . ม บคลกภาพ ด ผพด จะ ตอง แสดงออก ทาง กาย และ ทาง ใจ ได เหมาะสมกบ โอกาส

ของ การ พด อน ประกอบดวย รปราง หนาตา ซง เรา ไม สามารถ ท จะ ปรบ เปลยน อะไรได มาก นก

แต ก ตอง ทา ให ดด ทสด การ แตงกาย และ กรยา ทาทาง ใน สวน น เรา สามารถ ท จะ สรางภาพ ให

ด ได ไมยาก จง เปน สวน ท จะ ชวย ใน การ สราง บคลกภาพ ท ด ได มาก สวน ทาง จต ใจ นน เรา ตอง

สราง ความ เชอมน ใน ตวเอง ให สง ม ความ จรง ใจ และ ม ความคด รเรม ผพด ท ม บคลกภาพ ท ด

จง ดงดด ใจ ให ผฟง เชอมน ศรทธา และ ประทบ ใจ ได งาย การ สราง บคลกภาพ ท ด เปน คณลกษณะ

สาคญ อยาง หนง ของ การ พด

การ พด ท ใช สอสาร ใน ชวต ประจาวน นน ม ลกษณะ แตกตาง กน ทงน ขน อย กบ โอกาส

สถาน ท กาลเทศะ และ บคคล ท เรา พด ถา พด เปนทางการ เชน การ พด ใน ทประชม สมมนา

การ พด รายงาน ความ กาวหนา ของ การ ปฏบต งาน ให ผ บงคบ บญชา ทราบ ผพด ยอม ตอง ใช

ภาษา ลกษณะ หนง แต ใน โอกาส ท ไม เปนทางการ เชน การ พด ใน วง สนทนา ของ เพอน ท สนท

สนม กน การ พด ใหคาปรกษา ของ คร กศน. กบ ผเรยน ผนา หมบาน ช แจงรายละเอยด ของ

การ ประชม ให คน ใน ชมชน ทราบ ก ยอม จะ ใช ภาษา อก อยาง หนง หรอ ถา เรา พด กบ บคคล ท

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๘

การพด

บท ท๒

รจก คนเคย กน มา เปน อยาง ด ก ใชภา ษาพด ลกษณะ หนง แต ถา พด กบ บคคล ท เรา เพง รจก

ยง ไมคนเคย ก จะ ใช ภาษา อก ลกษณะ หนง

การ พด ทด อาจ แบง ได เปน ๓ ลกษณะ คอ

๑ . การ พด แบบ เปนทางการ เปนการ พด ท ผพด จะ ตอง ระมดระวง ใน เรอง ของ รป แบบ

วธการ ความ ถกตอง เหมาะสม ของ การ ใช ถอยคา การ พด ลกษณะ น จะ ใช ใน โอกาส ท เปน

พธการ ม รป แบบ วธการ และ ขนตอน ใน การ พด เปนการ พด ใน ทประชม ท ม ระเบยบ วาระ

การ กลาว ตอนรบ การ กลาว ตอบ การ กลาว อวยพร การ กลาว ให โอวาท การ แสดง ปาฐกถา

เปนตน

๒ . การ พด แบบ กง ทาง การ เปนการ พด ท ผพด ตอง พถพถน ใน การ ใช ถอยคา นอยลง

กวา ลกษณะ การ พด แบบ เปนทางการ จะ ใช ใน การ สนทนา พดคย กน ระหวาง ผ ท ยง ไมคนเคย

สนทสนม กน มาก นก หรอ ใน กลม ของ บคคล ตางเพศ ตางวย กน การ พด ใน ท ชมชน ก จะ ม

การ ใช การ พด ใน ลกษณะ น ดวย เชน การ แนะนา บคคล ใน ทประชม การ พด อภปราย การ

แนะนา วทยากร บคคล สาคญ เหลาน เปนตน

๓ . การ พด แบบ ไม เปนทางการ เปนการ พด ท ใช สอสาร กบ ผ ท เรา สนทสนม คนเคย

กน มากๆ เชน การ พดคย กน ของ สมาชก ใน ครอบครว การ พด กน ใน กลม ของ เพอนสนท หรอ พด กบ กลมคน ท เปน กนเอง การ พด ใน ลกษณะ น จะ ใช กน มาก ใน ชวต ประจาวน

เรอง ท ๓ การ พด ใน โอกาส ตางๆ

การ พด ระหวาง บคคล

การ พด ระหวาง บคคล เปนการ พด ท ไม เปนทางการ ทง ผพด และ ผฟง มก ไมได ม การ

เตรยมตว ลวงหนา ไมม การ กาหนด เวลา และ สถาน ท ไมม ขอบเขต เนอหา แนนอน ซง เปนการ

พด ท ใชมาก ทสด ผเรยน จะ ตอง ฝกฝน และ ใชได ทนท เมอ จาเปน ตอง ใช การ พด ระหวาง

บคคล พอ จะ แยก ได ดงน

การ พด ทกทาย ปราศรย ตามปกต คน ไทย เรา เปน คน ม นา ใจชอบ ชวยเหลอ เกอกล ผอน อย เสมอ ม หนาตา ยม แยม แจม ใส รจก โอภาปราศรย เมอ พบ ใคร จะ เปน คน ท รจก กน

มา กอน หรอ คน แปลกหนา ก จะ ทกทาย ดวย การ ยม หรอ ใชอว จน ภาษา คอ กรยา อาการ ทกทาย

กอน ซง เปน เอกลกษณ ของ คน ไทย ท ควร รกษา ไว เพราะ เปน ทประทบ ใจ ของ ผพบเหน ทงคน ไทย ดวย กน และ ชาว ตางประเทศ

การ ทกทาย ปราศรย ควร ปฏบต ดงน ๑ . ยม แยม แจม ใส ความรสก ยนด ท ได พบ กบ ผ ท เรา ทกทาย

๒ . กลาว คา ทกทาย ตาม วฒนธรรม ไทย หรอ ตาม ธรรมเนยม นยม อนเปน ทยอมรบ

กน ใน สงคม เชน กลาว “ สวสด ครบ” . . . “ สวสด คะ”

๑๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

๓ . แสดง กรยา อาการ ประกอบคา ทกทาย หรอ ปฏสนถาร เชน การ ยม และ คอม ศรษะ

เลกนอย การ จบ มอ จบ แขน หรอ ตบ ไหล เบาๆ ซง เปน วฒนธรรม ตะวนตก พอ ท จะ ทาได ถา เปน คน รจก สนทสนม กน ด ๔ . กลาว ขอความ ประกอบการ ทกทาย ท เหมาะสม และ ทา ให เกด ความ สบาย ใจ ดวย กน ทง สองฝาย เชน สวสด คะ คณ รตน สบายด หรอคะ สวสด ครบ คณ กง กมล วนน แตงตว สวย จง เลย สวสด คะ คณ พร พล ไมได พบ กน เสย นาน ลกๆ สบายด หรอคะ ๕ . การ ทกทาย ปราศรย ควร หลกเลยง การ ถาม เรอง สวนตว เรอง การเงน และ เรอง ท ทา ให ผอน ไมสบาย ใจ ตวอยาง สวสด คะ คณ คม กรช เปน อะไร ไปคะ ผอม จง เลย สวสด ครบ คณอร อนงค ไป ทา อะไร มา ครบ หนา ม แผล เตมไปหมด เลย

และ คา ถาม ท เปนเรอง สวนตว เชน จะ ไป ไหน จะ ไปเ ทยว ไหน เสอ ตว น ซอ มา ราคา เทาไร ไป ทา อะไร มา หนา ด ไมสบาย ไป บาน ลง อา ทาไม ลกษณะ เชนน ควร จะ หลกเลยง เพราะ ไม กอ ให เกด สมพนธภาพ ท ด ตอ กน ควร จะ ทกทาย ปราศรย ดวย ไมตรจต และ แสดง ให เหน ทง คาพด และ กรยา อาการ

การ แนะนา ตน เอง

การ แนะนา ตน เอง ม ความ จาเปน และ ม ความ สาคญตอ การ ดาเนน ชวต ประจาวน ของ คน เรา เปน อยางยง เพราะ ใน แตละวน เรา จะ ม โอกาส พบปะ สงสรรค ตดตอ ประสานงาน กบ บคคลอนๆ อย เสมอ การ แนะนาสราง ความ รจก คนเคย กน จง ตอง เกดขน เสมอ แต การ แนะนา ดวย การ บอกชอ สถานภาพ อยาง ตรงไป ตรง มา เปน ธรรมเนยม ของ ชาว ตะวนตก สวน คน ไทย นยม ใช การ แนะนา ดวย การ ให ความ ชวยเหลอ ใหบรการ เปน เบองตน เชน หยบ ของ ใหรน นา ตก อาหาร เมอ ม โอกาสอนควร ก จะ ทกทาย ปราศรย และ เรม การ สนทนา ใน เรอง ท เหนวา จะ พดคย กน ได แต ก ม บางครง บางโอกาส ท ฝาย ใด ฝาย หนง ไมยอม รบร แสดงอาการ เฉยเมย ไม ตอบสนอง จน ทา ให อก ฝาย หนง อดอด เกอเขน หมด ความ พยายาม ผล สดทาย ก เลกรา ไป ซง เหตการณ ลกษณะ น เปน สภาพการณ ท ไม พงปรารถนา และ คง ไมม ใคร ตองการ ให เกด ขนกบ ตวเอง ดง นน ผเรยน จง ตอง เขา ใจ และ ฝกฝน การ แนะนา ตน เอง เพราะ เปน สง ท ม ประโยชน ตอ การ ดาเนน ชวต และ จาเปน ตอง ใช ใน ชวต ประจาวน บคคล อาจ ตอง แนะนา ตน เอง ใน หลาย โอกาส แต จะ กลาว เฉพาะ ท สาคญ พอ เปน ตวอยาง คอ การ แนะนา ตน เอง ใน ทสาธารณะ ใน งานเลยง ใน การ ทา ธรกจ การ งาน และ ใน งาน ประชม กลม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๒๐

การพด

บท ท๒

ก. การ แนะนา ตน เอง ใน ทสาธารณะ ม แนวทาง การ แนะนา ตน เอง ดงน ๑ . สราง เหต ของ ความ คนเคย กอน ท จะ แนะนาตว มก จะ ม การ หา จด เรมตน ของ การ แนะนาตว ดวย การ สนทนา สน ๆ หรอ ทกทาย ดวย ถอยคา ท จะ นาไปส ความ คนเคย เชน วน แรก ของ การ พบ กลม ของ ผเรยน เมอ ผเรยน มา แตเชา ม เพอน ใหม มา คอย อย คน เดยว หรอ สอง คน อาจ จะ ม ผเรยน คน ใด คน หนง กลาว ปรารภ ขน มา “ ดฉน ก นก วา จะ ไมม เพอน เดน เขามา ครง แรก มอง ไมเหน ม ใคร เลย” ตอจาก นน ก จะ ม การ สนทนา กน ตอ อก เลกนอย เมอ เกด ความรสก คนเคย ม มตรไมตร ตอ กน ก จะ ม การ แนะนาตว ให รจก ซง กน และ กน ตอไป ใน บางครง อาจ จะ ม การ ทกทาย ดวย คา ถาม ท เหมาะสมกบ เหตการณ เชน ใน เหตการณ ท กลาว มา คอ ผเรยน มา พบ กน ณ สถาน ท พบ กลม เปน วน แรก นน คน ทมา ถง กอน อาจ จะ ถาม ขน กอน วา “ เพง มา ถง หรอคะ” “ หรอ มา คน เดยว หรอคะ” หรอ ไม คน ท มาทหลง อาจ จะ ถาม ขน กอน วา “ มา ถง นาน หรอยง ครบ” หรอ “ ยง ไมม ใคร มา เลย หรอ ครบ” แลว อก ฝาย หนง ก จะ ตอบ คา ถาม แลวก ม การ สนทนา ซกถาม กน ตอ จน เกด ความรสก คนเคย แลว จง ม การ แนะนาตว ให รจก ซง กน และ กน ตอไป ๒ . บอก ชอสกล และ ขอมล ท สาคญ เมอ ทกทาย หรอ กลาว ใน เชง ปรารภ จน รสกวา เพอน ใหม หรอ คสนทนา ม อธยาศย ไมตร ท ด บาง แลวก อาจ จะ ม ผ หนง ผ ใด เปน ฝาย แนะนา ตน เอง ดวย การ บอกชอ ชอสกล และ ขอมล ท สาคญ ตอเนอง เชน กลาว ขน วา “ ผมณฐ สชน คน เยยม มา พบ กลม ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย กลม อาจารย สภรณ ครบ” เพอน ท สนทนา ดวย ก จะ แนะนา ตน เอง ตาม มา วา “ ดฉน สวมล นนท วฒนา คะ มา พบ กลม ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย เหมอน กน คะ แต อย กลม อาจารย นพรตน คะ เรยน แผนการ เรยน ก. คะ” จาก นน ก จะ ม การ สนทนา กน ตอ ใน เรอง การ เรยน หรอ เรอง อนๆ ท ม ความ สน ใจ ตรง กน ตอไป อก จะ เหน ได วา การ แนะนา ตน เอง ใน การ พบปะสนทนา กน ใน ทสาธารณะ ตามปกต ทวไป มก จะ ม การ สราง เหต ของ ความ คนเคย ดวย การ สนทนา ซกถาม กน เลกๆ นอยๆ กอน แลว จง จะ ม การ แนะนา ตน เอง ม ใช เรม แรก ก จะ แนะนา ตน เอง ขน มา บางครง อาจ จะ ไมม การ ตอบสนอง จาก อก ฝาย หนง ได จง ควร คานง ถง เรอง น ดวย ข. การ แนะนา ตน เอง ใน งานเลยง การ ไป รวม งานเลยง ควร คานง ถง มารยาท ใน สงคม รจก สงเกต สน ใจ เพอน รวมโตะ หรอ เพอน ทมา รวมงาน ดวย หาก ยง ไมรจก คนเคย ก หาทาง แนะนา ตน เอง ตาม วฒนธรรม ประเพณ ของ ไทย ดวย การ แสดงสหนา ยม แยม แจม ใส แสดง ไมตร ม โอกาส บรการ ก ใหบรการ ซง กน และ กน แลว จง แนะนา ตน เอง โดย การ บอกชอ และ บางครง สนทนา กน ตอ ใน เรอง ตางๆ ตาม สถานการณ บรรยากาศ และ ความ สน ใจ การ แนะนา ตน เอง ใน งานเลยง ม ลกษณะ คลาย กบ การ แนะนา ตน เอง ใน ทสาธารณะ คอ จะ ม การ สราง เหต ของ ความ คนเคย กอน แลว จง แนะนา ตน เอง และ ม การ สนทนา รายละเอยด อนๆ ตอไป ค. การ แนะนา ตน เอง ใน การ ทา กจธระ เมอ พบ บคคล ท นดหมาย หรอ ท ตองการ พบโดยไมรจกกนมากอน ให บอกชอ และ นามสกล ของ ตนเองให ทราบ ดวย นาเสยง สภาพ ตอจาก นน จง บอก กจธระ ท ตองการ มา ตดตอ

๒๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

ตวอยาง เชน “ ผม ชอ วทยา ศกด สวรรณ เรยนอย กศน. เมองปาน ทราบ วา ท บาน น เลยง ปลา และ ขาย ลกปลา หลายชนด ใชไหม ครบ ผม ขออนญาต ชม บอ ปลา ขอ คา แนะนา และ ผม จะ ขอซอ ลก ปลาดก ไป เลยง สก ๕ ๐ ๐ ตว ดวยครบ” เมอ แนะนา ตน เอง และ ช แจง กจธระ ของ เรา อยาง ชดเจน แลวก จะ ทา ใหการ สอสาร ดาเนน ไป ดวยด และ กจธระ ของ เรา ก ประสบผล สาเรจ ง. การ แนะนา ตน เอง ใน กลม ยอย ใน โอกาสท ม การ พบ กลม คน ทสวน ใหญ ไมรจก กน มา กอนควรมการ แนะนา ตน เอง ให รจก เพอ จะ ได พดคย แสดง ความ คดเหน ได สะดวก ใจ และ ม ความ เปน กนเอง ซง การ แนะนา ตน เอง ใน กลม ยอย น ให บอกชอ และ นามสกล บอก อาชพ( ถา ม) และ บอกวา มาจาก หมบาน ตาบล อะไร ถา ตาง อาเภอ ก บอก อาเภอ ดวย เชน “ ดฉนวร วรรณ สข วฒนา เปน ผเรยน ใหม ของ กลม พระธาต เสดจ อย บาน วง ลก ตาบล พระธาต เสดจ ทางาน อย โรงพยาบาล ศนย ลาปาง คะ” เมอ แนะนา ตน เอง แลว ใน กลม ก จะ ม ปฏกรยา ตอนรบ ดวย การ ยม หรอ ปรบมอ แลว เรา ก นงลง ก จะ ทา ให บรรยากาศ ของ การ ประชม เปน กนเอง ขน

กจกรรม ท ๑

๑ . ให ผเรยน จบค กบ เพอน ใน กลม แลว สมมต สถานการณ วา ทงค พบ กน บน

รถประจาทาง หรอ ท สถานอนามย ประจาตาบล หรอ สถาน ทอนๆ ท เหนวา เหมาะสม

ฝก ทกทาย ปราศรย กน และ กน ให เพอน ผเรยน ใน กลม ฟง และ ให เพอน ชวย วจารณ การ ใช ภาษา และ การ สราง บรรยากาศ วา ถกตอง เหมาะสม เพยง ใด

๒ . ให ผเรยน แนะนา ตน เอง ใน วน พบ กลม ครง แรก หรอ เมอ ม โอกาส ไป รวม

ประชม กลม ยอย ใน วชา ตางๆ และ ยง ไมรจก กบ เพอน ใน กลม โดย ให ปฏบต ตาม

หลกการ และ วธการ แนะนา ตน เอง ท เรยน มา แลว

๓ . เมอ ม โอกาส ท จะ ทกทาย ปราศรย หรอ แนะนา ตน เอง ให ผเรยน ได ฝก ปฏบต

จรง ตาม หลกการ และ วธการ ท ได ศกษา มา แลว และ สงเกต ผล หาก ม ขอบกพรอง

ผด พลาด ให ปรบปรง แกไข ให ถกตอง

๔ . ให ผเรยน เรยง กน ออกมา เลา เหตการณ ใด ก ไดหนา หอง และ ให ผฟง วจารณ ใน หวขอ เนอหา วธการ ถายทอด และ บคลกภาพ ของ ผ พดวา เขา หลกเกณฑ ใน

การ เปน นก พด ท ด หรอ ไม

กจกรรม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๒๒

การพด

บท ท๒

การ สนทนา

การ สนทนา หมาย ถง การ พด ระหวาง บคคล ตง แต ๒ คน ขน ไป ผลด กน พด และ

ผลด กน ฟง การ สนทนา ม หลาย ลกษณะ อาจ จะ เปน ลกษณะ ท ไม เปน แบบ แผน คย ตามสบาย

ไมจากด เรอง ท สนทนา เชน การ สนทนา ใน ครอบครว การ สนทนา กน ใน เพอน ผเรยน ท รจก

สนทสนม กน เปนตน แต ใน การ สนทนา บางครง เปนการ สนทนา ท ม แบบ แผน ซง ตอง ม การ

ตระเตรยม ลวงหนา สวน ใหญ จะ เปนการ สนทนา เชง วชาการ แต ใน ทน จะ พด ถง การ สนทนา

ท ไม เปน แบบ แผน คอ การ สนทนา กบ บคคล ท รจก คนเคย และ บคคล แรก รจก การ สอสาร

ลกษณะ น ม ความ สาคญ และ เรา ได ใช เปนประจา ยง ใน ครอบครว ใน ททางาน ใน สถานศกษา

หรอ ใน กลม ของ ผเรยน ถา ม การ สนทนา กน ดวยด ก จะ นา ความ สมพนธ ฉน พนอง ฉนมตร

มา ให กระทา สง ใด ก ราบรน เกด ความ สามคค และ นา ความ สข มา ให แต ในทาง ตรงขาม ถา

การ สนทนา ไม เปนไป ดวยด ก ยอม กอ ให เกด การ แตกราว ขาด สามคค ม แต ความ สบสน

วนวาย การ สนทนา ระหวาง บคคล ท รจก คนเคย ม สง สาคญ ท ตอง นก ถง อย ๒ เรอง คอ เรอง

ท สนทนา และ คณสมบต ของ ผ รวม สนทนา

ก. เรอง ท สนทนา

เรอง ท นามา สนทนา จะ ทา ใหการ สนทนา ดาเนน ไป ดวยด ม ผล ด ตอ ทง สองฝาย นน

ควร ม ลกษณะ ดงน

๑ . ควร เปนเรอง ท ทง สองฝาย มความร และ ความ สน ใจ รวม กน หรอ ตรง กน

๒ . ควร เปน ขาว หรอ เหตการณ ท เกดขน ใน ชวงเวลา นน ๆ เชน เปน ขาว ใน หนงสอ

รายวน ภาวะ เศรษฐกจ ปญ หา การ ครอง ชพ เหตการณ ทาง การเมอง ในขณะ นน เปนตน

๓ . ควร เปนเรอง ท เหมาะกบ โอกาส กาลเทศะ และ เหตการณ เชน ถา เปนการ

สนทนา งาน มงคล ก ควร พด แต สง ท เปนมงคล เปน สง ดงาม ไม พด ใน สง ท ไม เปนมงคล หรอ

เรอง ราย ในขณะ เดยว กน ถา เปนงาน ท เศราโศก กลบ ไป พด เรอง สนกสนาน ก ไมสมควร

๔ . ควร เปนเรอง ท ไม สราง ความ วตกกงวล ความเครยด ให กบ คสนทนา ควร เปน

เรอง ท ทา ให เกด ความ พอ ใจความ สบาย ใจ หรอ ความ สนกสนาน

เรอง ท ควร งดเวน ท จะ นามา สนทนา ได แก

๑ . เรอง สวนตว ของ ตน เอง และ เรอง ท คสนทนา ไมม สวน เกยวของ ดวย

๒ . เรอง ท เปนการ นนทา ผอน เรอง ท ไม เปน สาระ แกนสาร

๓ . คยโว โออวด ความ สามารถ ของ ตน เอง

๔ . เรอง ความ ทกขรอน ของ ตน ความ โชคราย เพอ ขอ ความเหน ใจ ยกเวน

การ สนทนา กบ ผ ใกล ชด สนทสนม กน จรงๆ

ข. คณสมบต ของ ผ รวม สนทนา

๑ . ม ความ รอบร ใน เรอง ตาง ๆ พอสมควร มการ ตดตาม เหตการณ เปลยน แปลง

ของ บานเมอง และ โลก อย เสมอ

๒๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

๒ . ใช ถอย คาสภาพ ระมดระวง ใน การ ใช ภาษา ให เหมาะสม เปน กนเอง แสดง

การ เอา ใจ ใส และ กรยา ทาทาง ยม แยม แจม ใส ม การ ขอโทษ ขออภย เมอ พดผด พลาด ม การ

ขานรบ ดวย คา ครบ คะ ใช ครบ ใช คะ จรง ครบ ถก แลว คะ

๓ . เปน ผพด และ ผฟง ท ด ใหโอกาส คสนทนา ได พด ขณะ ท เขา พด ไม จบ ก ตอง รอ

ไวกอน แม จะ เบอหนาย ก ตอง อดทน เกบ ความรสก ไว ไม แสดง กรยา อาการ เบอหนาย ให เหน

ใหโอกาส คสนทนา ไดพด และ แสดง ความ คดเหน ให มาก ทสด

๔ . รจก สงเกต ความรสก ของ คสนทนา ซง จะ แสดงออก ทาง สหนา ทาทาง และ นา

เสยง คาพด ถา หาก สงเกต เหนวา คสนทนา ไมสน ใจ ฟง ไม กร ะตอรอรน ด สหนา แสดง ความ

เบอหนาย ก ให เปลยน บรรยากาศ ดวย การ เปลยน เรอง สนทนา หรอ พยายาม สงเกต ให ทราบ

ถง สาเหต ท ทา ให คสนทนา ไมสน ใจ เกด การ เบอหนาย แลว จง แกไข ตาม สาเหต นน เชน เหนวา

คสนทนา ม กจธระ ท จะ ทา เรา ก ปรบ เวลา ของ การ สนทนา ให สนเขา หรอ ให พอเหมาะ พอควร

๕ . พด ให กระชบ ตรงประเดน ให รวา สง ใด ควร พด สง ใด ไม ควร พด สง ใด คสนทนา

พอ ใจ สง ใด คสนทนา ไม พอ ใจ ไม พด ขมข ไม ผกขาด การ พด หาก คสนทนา ผด พลาด ไม ควร

ตาหน โดย ตรง ควร ม วธการ และ ใช คาพด ท แยบยล เพอ ให เขา รสก ได เอง

การ สนทนา กบ บคคล แรก รจก

บคคล ท เพง รจก กนทงสองผายยง ไมร ถง ภมหลงนสย รสนยม พน ฐานความร ความ

คดการ สนทนา กบ บคคล แรก รจก ควร ปฏบต ดงน

๑ . สราง ความ คนเคย ดวย การ บรการ หรอ แสดง ความ เออเฟอ ดวย วธ ตาง ๆ

๒ . สงเกต พฤตกรรม ของ คสนทนา เพอ จะ ได ทราบ ลกษณะ บางอยาง ของ คสนทนา

๓ . เรม ทกทาย ดวย ถอย คาสภาพ แสดง ถง ความ เปนมตร

๔ . พด เรอง ทวๆ ไป อาจ จะ เปน ขาว ดง เหตการณ ลมฟาอากาศ เมอ สงเกตได วา ผ

สนทนา ชอบ เรอง ประเภท ใด ก จะ ได สนทนา เรอง นน ตอไป หาก เหนวา คสนทนา ไมชอบ เรอง

ใด ก จะ ได เปลยน เรอง

๕ . เมอ เหนวา ม ความ คนเคย มาก แลว ก สามารถ ใช หลก ของ การ สนทนา กบ บคคล

ท รจก คนเคย มา ใชกบ บคคล ดงกลาว

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๒๔

การพด

บท ท๒

การ สมภาษณ

การ สมภาษณ ม อย หลาย ลกษณะ หลาย ระดบ แต ใน ระดบ น จะ ขอ กลาว เฉพาะ สวน ท

จาเปน ซง ผเรยน จะ ตอง นาไป ใช เทา นน

ก. ผ สมภาษณ ควร ม การ เตรยมตว และ ปฏบต ดงน

๑ . ตอง ม การ ตดตอ ประสานงาน นดหมาย กบ ผ ให สมภาษณ ไว ลวงหนา พรอม

ทง กาหนด วน เวลา ท จะ สมภาษณ และ บอก จดประสงค ของ การ สมภาษณ เพอ ผ ท ให สมภาษณ

จะ ได เตรยมตว ได ถกตอง

๒ . เมอ ประสานงาน แลว ผ สมภาษณ ควร เตรยม ตวตง แนว คา ถาม ท จะ ไป สมภาษณ ไว เปน ประเดนๆ ตาม วตถ ประสงค ท วางไว

๓ . ศกษา เรอง ท จะ สมภาษณ ให เขา ใจ

๔ . เมอ ไป พบ ผ ให สมภาษณ ตอง ตงคาถาม ให ชดเจน เขา ใจงาย ใช ภาษาสภาพ ๕ . ควร เตรยมการ บนทกภาพ เสยง และ ขอความ เตรยม อปกรณ เครองมอ ให

เรยบรอย กอน เพอ ใหการ บนทก สมบรณ ไมผด พลาด

๖ . รกษาเวลา นดหมาย เวลา ขณะ สมภาษณ ให เปนไปตาม ท กาหนด นด หมายไว

อยา ได ถาม นอก ประเดน และ อยา ยดเยอ โดย ไม จาเปน

ข. ผ ให สมภาษณ ผ ให สมภาษณ มก จะ เปน บคคล สาคญ ผ ประสบ ความ สาเรจ ใน ชวต ใน อาชพ ผ ม

ความร ฯลฯ สวน ผเรยน เอง ก ม โอกาส เปน ผ ให สมภาษณ ได เหมอน กน เชน เมอ ไป สมครงาน

กจกรรม

กจกรรม ท ๒

๑ . ให ผเรยน แบงกลม เพอ ฝก การ สนทนา ใน วน พบ กลม โดย ให แบงกลมๆ ละ

๕ – ๖ คน แยก เปน ผ สนทนา ๓ – ๔ คน และ เปน ผ สงเกตการณ ๒ คน ในขณะ กลม

สนทนา กน ให ผ สงเกตการณ บนทก รายละเอยด ของ การ สนทนา ของ กลม ใน หวขอ ตอไปน

๑ . ๑ หวขอ เรอง ท สนทนา ม เรอง อะไร บาง เรอง เดยว หรอ หลาย เรอง และ

ให วเคราะห ถง ประโยชน ของ เรอง นนๆ

๑ . ๒ ขณะ ท คน หนง พด คน อนๆ ฟง หรอ ไม หรอ ม พฤตกรรม อยางไร ให

แตละ กลม แสดง ความ คดเหน เชง วจารณ ผพด และ ผฟง เชน บคคล ใด ใน กลม ท พดมาก

ทสด และ บคคล ใด พดนอย ทสด พด ตรงประเดน หรอ ไม การ ใช ภาษา อารมณ ของ

คสนทนา หรอ ผฟง พฤตกรรม หรอ คาพด ใด ท ไม เหมาะสม

๒. เมอ เสรจสน การ สนทนา แลว ให ผ สงเกตการณ เสนอ ขอมล รายละเอยด ตอ

กลม แลว ให ชวย กน เขยน บท สนทนา ตาม รายละเอยด ท กลม ได สนทนา ไป แลว พรอม ขอ

สงเกต ผอน ให คร ประจา กลม ตรวจ และ ให คา แนะนา

๒๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

สมคร เขา เรยนตอ หรอ แสดง ความ คดเหน ตอ สอมวลชน ใน เรอง ตางๆ เหลาน เปนตน วธ

ปฏบตตน เมอ เปน ผ ให สมภาษณ ควร กระทา ดงน

๑ . สราง บคลกภาพ ให ด ดวย การ แตงกาย ใหสะอาด เรยบรอย ประณต สวน ตางๆ

ของ รางกาย ตอง สะอาด เรยบรอย เหมาะสม

๒ . รกษาเวลา นดหมาย แม จะ เปน ฝาย คอย ก ตอง ให พรอม ตามเวลา ท นดหมาย

๓ . สราง ความ มน ใจ ดวย การ เตรยม ให พรอม ไม ให ประหมา ตนเตน เคอะเขน ขม ใจ

ไม ให กงวล สง ใดๆ

๔ . พด ให ชดเจน เสยง หนก เบา และ นาเสยง ให พอด เหมาะสม ใช ภาษา ให เหมาะสม

กบ กาลเทศะ หลกเลยง การ ใช ภาษาปาก หรอ คา แสลง ไม พด ยก ตน ขม ทาน ไม พด โออวด

๕ . ตง ใจ ตอบ คา ถาม และ ตอบ ให ตรงประเดน การ ขยายความ พด ให กระชบ ไม

เยนเยอ ม ปฏภาณ ไหวพรบ แสดง ความ คดเหน อยาง ม เหตผล หาก สง ใด ท ตอบ ไมได ก ให

ออกตว อยาง นมนวล เชน บอกวา ไมคอย สนทด หรอ ไมส จะ มความร ใน เรอง น เปนตน

๖ . ตอบ คา ถาม อยาง สภาพ แสดง ไมตรจต และ ความ เตม ใจ ท จะ ให สมภาษณ

กจกรรม

กจกรรม ท ๓ ให ผเรยน ฝก การ สมภาษณ ดวย การ แบงกลม ออก เปนกลม ยอย กลม ละ ไม เกน ๕ คน แลว สมมต เปน ผ สมภาษณ และ เปน ผ ให สมภาษณ ฝาย ละ ก คน แลว แต ความ เหมาะสม โดย ม ขอกาหนด และ แนวทาง ฝก ดงน ๑ . รวม กาหนด เรอง ท จะ สมภาษณ และ ตง จดประสงค ของ การ สมภาษณ ๒ . แตละ ฝาย เตรยมการ สมภาษณ ศกษา เรอง ตงคาถาม หา แนว ตอบ ฯลฯ ๓ . ปฏบต การ สมภาษณ ๔ . บนทก บท สมภาษณ ๕ . ให คร กศน. และ เพอน ผเรยน ประเมน และ ให คา แนะนา

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๒๖

การพด

บท ท๒

การ ใช และ การ พด โทรศพท

การ สอสาร ดวย การ พด ทาง โทรศพท ใน ปจจบน ม แพรหลาย โดย ทวไป ม ทง โทรศพท

สาธารณะ ใน ระดบ ตาบล หมบาน โทรศพท สวนตว ก ขยาย ไป ทว เกอบ ทก ชมชน การ เรยนร

วธการ ใช และ การ พด โทรศพท จง เปน สงจาเปน สาหรบ ผเรยน เพราะ จะ ได ใช ให เกด ประโยชน

สงสด และ ประหยด คา ใชจาย

วธการ ใช โทรศพท และ พด โทรศพท ม ขอ ควร ปฏบต ดงน

๑ . ตอง ศกษา ให ร และ เขา ใจ การ คนหา รายชอ และ หมายเลข โทรศพท จาก สมด

โทรศพท และ ม สมด โทรศพท หรอ เครอง บนทก หมายเลข โทรศพท สวนตว การ บนทก

หมายเลข โทรศพท มอถอ ของ ผ ท จะ ตอง ตดตอ เปนประจา

๒ . เมอ โทร ไป แลว ม ผรบ ให ผรบ บอกชอ และ สถาน ท รบ โทรศพท ทน ท เชน

“ สวสด คะ บาน อย เปนสข คะ”

“ สวสด ครบ ศนย การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย อาเภอ เมอง

สงขลา ครบ”

“ สวสด คะ ๒ ๘ ๑ ๖ ๒ ๘ ๖ คะ”

๓ . ถา ผ โทรศพท เขามา ตองการ พด กบ คน อน และ บคคล นน อย ก อาจ ตอบกลบ ไป วา

“ กรณา รอ สกคร นะคะ ( นะ ครบ) ”

แลว รบไป ตาม บคล นน ทนท ถา ผ ท เขา ตองการ พด ดวย ไม อย หรอ ไมวาง จะ ดวย กรณ ใดๆ

กตาม ควร ช แจง ให ทราบ อยาง สภาพ เชน

“ คณ สมโภช ไม อย ครบ กรณา โทร มา ใหม นะ ครบ” หรอ

“ คณ เออ จต กาลง ตด ประชม คะ จะ ม อะไร สง หรอ ฝากไว หรอเปลาคะ ฯลฯ”

๔ . ถา เกด ขอ ผด พลาด หรอ ม ปญหา ในขณะ ใช โทรศพท ควร กลาว คา ขอโทษ และ รบ

ช แจง ขอขดของ ให ทราบ

“ ขอโทษ ครบ คณ ตอ ผด ครบ” หรอ

“ ไมเปนไร ครบ”

๕ . การ พด โทรศพท ทกครง ตอง พด อยาง สภาพ ใช นาเสยง ให พอด สนกระชบ ได ใจความ

และ ตรงประเดน อยา พดเรว หรอ ใช เสยง ดง เกนไป ไม พด เรอง ไรสาระ ยดยาว เพราะ จะ เสย คา

บรการ มาก และ เสยมารยาท ทา ให ผอน ท จะ ใช โทรศพท เครอง นน ตอง คอย

๖ . การ รบ โทรศพท แทน คน อน และ ผ โทรศพท ตดตอ ฝาก ขอความ ไว ตอง จดบนทก

ขอความ ให ครบถวน และ อาจ ขอ รายละเอยด เพมเตม ให ชดเจน เมอ จดบนทก แลว ควร อาน

ทาน ให ผ ท ตด ตอมา ฟง เพอ ตรวจสอบ ความ ถกตอง วา ครบถวน ตาม ความ ประสงค หรอ ไม

หาก ไม ครบถวน จะ ได เพมเตม และ ตอง ลงชอ ผบนทก พรอม วน เวลา ท รบ โทรศพท

๒๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

การ พดตอ ชมชน

๑ . เปน วธ ท สะดวก รวดเรว ท จะ เผย แพร ความ คดเหน ของ บคคล ตอ สาธารณชน ได

อยาง กวางขวาง ความ คดเหน น อาจ เปนได ทง ในทาง สนบสนน และ คดคาน

๒ . เปน วธการ หนง ใน การ ถายทอด วฒนธรรม การ ปลกฝง คณธรรม การ เผย แพร

ความร และ วทยา การ ใหมๆ ส ประชาชน เชน เรอง เกยวกบ วฒนธรรม พนบาน ปาฐกถา ธรรม

การ เผย แพร ความร ทาง การ เกษตร การ อตสาหกรรม เปนตน

๓ . เปน วถทาง ท ทา ให มนษย สามารถ ช แนะ การ แกปญหา สง แวดลอม ปญ หา การ

จราจร ปญหา ทาง ดาน เศรษฐกจ เปนตน

นอกจาก การ พดตอ ชมชน โดย การ ประชม รวม กน หรอ การ พด ใน ทสาธารณะ เชน

การ หาเสยง การ พด โฆษณา สนคา ตางๆ แลว ยงม การ พด อก วธ หนง ซง เปนการ พด ผาน

สอมวลชน โดย ผาน ทาง โทรทศน หรอ วทย ผเรยน เคย เหน เคย ฟง วธการ พด เชนน มา บาง แลว

อาท การ พด สมภาษณ การ เปน พธกร การ สนทนา การ โฆษณา การ เลา เรอง เปนตน

การ พด โดย ผาน สอมวลชน จะ ม ผฟง หรอ ผชม ทวประเทศ ผ ดาเนน รายการ จะ ตอง

คานง ถง วธการ พด ดงน

๑ . วธการ พด ท นา สน ใจ เรา ใจ สนกสนาน

๒ . ภาษา ท ใช ตอง สภาพ เหมาะสมกบ กาลเทศะ และ บคคล กระชบ เขา ใจงาย

๓ . ใหเกยรต แก ผ ท กาลง พด ดวย หรอ ผ ท กลาว ถง

๔ . ไม พด กาวราว หรอ เสยดส ผอน

ผเรยน เคย ได รบเชญ ให พดตอ ชมชน ไหม?

ถา เคย ทบทวน ซ วา เคย พด โดย วธ ใด ขอ ให อาน ตอไป แลว จะ รวา ท พด นน อย ใน วธ

ใด ของ ประเภท การ พด ประเภท ของ การ พดตอ ชมชน อาจ แบง ได หลาย วธ ดงน

๑ . แบง ตาม วธการ นาเสนอ ม ๔ ประเภท คอ ก. การ พด โดย ฉบพลน คอ การ พด ท ผพด ไมรตว ลวงหนา มา กอน เชน

การ ได รบเชญ ให พด อวยพร ใน งาน วนเกด งาน มงคลสมรส เปนตน

ข. การ พด โดย อาศย ตนราง คอ การ พด ท ผพด รตว ลวงหนา ม เวลา เตรยม ราง ขอความ ท จะ พด และ วสด อปกรณ ไวกอน การ พด ดวย วธ น ผพด จะ ม ความ มน ใจ ใน การ พด

มากกวา การ พด โดย ฉบพลน

ค. การ พด โดย วธการ ทองจา คอ การ พด ท ผพด ตอง เตรยม เขยน ตนฉบบ ท

จะ พด อยาง ละเอยด แลว ทองจา เนอหา ทงหมด จน ขน ใจ การ พด วธ น ไม ใคร เปน ธรรมชาต

เพราะ ถา ผพด ลม ตอน ใด ตอน หนง ก จะ ทา ให เสยเวลา คด

ง. การ พด โดย วธ อาน จาก ราง คอ การ พด โดย อาน จาก ตนฉบบ ท เตรยมไว

อยาง ด สวนมาก มก จะ ใช ใน โอกาส สาคญ เชน การ กลาว ปราศรย การ กลาว เปดประชม

การ กลาว ให โอวาท

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๒๘

การพด

บท ท๒

๒ . แบง ตาม ความ มงหมาย ม ๔ ประเภท คอ ก. การ พด เพอ ให ความร หรอ ขอเทจจรง เปนการ พด เพอ ให ขอมล หรอ เพอ แจง เรองราว ตางๆ ท เปน ประโยชน หรอ ม ความ สาคญ สาหรบ ผฟง การ พด ประเภท น ผพด อาจ จะ ใช วธ พด หลาย รป แบบ เชน อาจ จะ ใช วธ เลา พรรณนา วจารณ อธบาย ข. การ พด เพอ โนมนาว ใจ เปนการ พด เพอ ให ผฟง เกด ความ เชอถอ ศรทธาม ความ คดเหน คลอยตาม เชน การ โฆษณา สนคา การ พด หาเสยง ค. การ พด เพอ จรรโลง เปนการ พด เพอ ยกระดบ จต ใจ ให สงขน และ เพอ ให เกด ความ สนกสนาน เพลดเพลน คลาย เครยด เชน การ กลาว คา สดด การ เลานทาน การ เลา ประสบการณ ง. การ พด เพอ คนหา คา ตอบ เปนการ พด ท มงหมาย ให ผฟง ชวย คด แกปญหา เชน การ สมมนา รายการ คณ บอก มา ๓ . แบง ตาม เนอหา ท จะ พด เชน เนอหา เกยวกบ เศรษฐกจ การเมอง วทยาศาสตร ๔ . แบง ตาม โอกาส ท จะ พด อาจ แบง กวาง ๆ ได ๓ โอกาส คอ ก. โอกาส ท เปนทางการ เชน การ กลาว ปราศรย การ ให โอวาท ข. โอกาส กง ทาง การ เชน การ บรรยาย สรป เมอ ม ผ เยยมชม สถาน ท ค. โอกาส ท ไม เปนทางการ เชน การ สงสรรค กบ เพอนเกา การ เลา เรองตลก ให ทประชม การ พบปะ สงสรรค กบ เพอน รวมงาน เนอง ใน วน ขน ป ใหม เปนตน ๕ . แบง ตาม รป แบบ ม ดงน ก. การ สนทนา ตอหนา ชมชน คอ รป แบบ ท ม ผพด สอง คน หรอ มากกวา นน สนทนา ซง กน และ กน เชน รายการ สนทนา ปญหา บานเมอง ข. การ ปาฐกถา ผ ปาฐกถา เปน ผ เชยวชาญ เฉพาะ ดาน ได ศกษา คนควา มา อยาง ละเอยด ค. การ อภปราย เปน คณะ คอ การ พด ของ คณะบคคล ประมาณ ๓ – ๕ คน พด แสดง ความร และ แลกเปลยน ความ คดเหน ตอหนา ผฟง เปน จานวน มาก ง. การ ซกถาม หนา ทประชม คอ การ พด หนา ประชม โดย แบง ผพด ออก เปน๒ กลม กลม หนง เปนตว แทน ของ ผฟง จานวน ๒ – ๔ คน มหนา ท ซกถาม อก กลม หนง เปน วทยากร ประมาณ ๒ – ๔ คน เปน ผตอบ คา ถาม จ. การ โตวาท เปนการ พดโต แยง ระหวาง บคคล ๒ ฝาย ฝาย หนง เปน ฝายเสนอ ญตต อก ฝาย หนง เปน ฝายคาน ม กรรมการ ตดสน ชขาด ให ฝาย หนง ฝาย ใด เปน ฝาย ชนะ หรอ เสมอ การ เตรยมการ พดตอหนา ชมชน

การ พด ตอหนา ชมชน นน ผฟง สวนมาก ก ตง ความ หวงไว วา จะ ไดรบ ความร หรอ ประโยชน จาก การ ฟง ผพด จง ตอง เตรยมตว เปน อยาง ด เพราะ การ เตรยมตว จะ ชวย ให ผพด ม ความ มน ใจกลา ท จะ แสดง ความคด ความเหน การ พด ดวย ความ มน ใจ ยอม จะ ทา ให ผฟง เกด ความ เชอถอ ประทบ ใจ ใน การ พด

๒๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

ผพด แตละคน อาจ ใช วธการ เตรยมตว ได ตางๆ กน ดงน ๑ . การ กาหนด จด มงหมาย ของ การ พด ผพด ควร กาหนด ให ชดเจน ทง จด มงหมาย ทวไป และ จด มง หมายเฉพาะ เรอง เชน การ ให เลา ประสบการณ เกยวกบ การ ทางาน จด มงหมาย ทวไป คอ ให ความร จด มง หมายเฉพาะ คอ วธการ ทางาน และ อปสรรค ตางๆ ท ได พบ ๒ . การ วเคราะห ผฟง กอน ท จะ พด ทกครง ผพด ควร จะ ได พจารณา ผฟง อยาง ละเอยด วา ผฟง สวน ใหญ สน ใจ หรอ ชอบ เกยวกบ เรอง ใด โดย ผพด ควร เตรยม ขอมล และ การ ใช ภาษา ให เหมาะกบ เพศวย สถานภาพ ทาง สงคม ( โสด หรอ ม คสมรส แลว) อาชพ พน ความร ความ สน ใจ ตลอดจน ทศนคต ของ กลม ผฟง ๓ . การ กาหนด ขอบเขต ของ เรอง ท จะ พด ผพด ตอง ม เวลา เตรยมตว ใน การ พด ผพด จง ควร พจารณา เรอง ท จะ พดวา ตน เอง มความร ใน เรอง นนๆ เพยง ใด หาก ไม มความร เพยงพอ ก ควร หาความร เพมเตม และ กาหนด ขอบเขต ของ เรอง ให เหมาะกบ ผฟง เชน เปน เดกเลก เปน วยรน หรอ เปน ผ ใหญ เปนตน ๔ . การ รวบรวม เนอหา ท จะ พด การ พด ให ผอน ฟง ผพด ตอง เตรยม รวบรวม เนอหา ให ด เพอ ผฟง จะ ได รบประโยชน มาก ทสด การ รวบรวม เนอหา อาจ ทาได โดย การ ศกษา คนควา การ ไตถาม ผร การ สมภาษณ และ อาจ ใช อปกรณ ชวย เพอ ให ผฟง เขา ใจ ได งาย ขน ๕ . การ ทา เคาโครง ลาดบ เรอง ท จะ พด เพอ ใหการ พด เปนไป ตามลาดบ ขนตอน ไม สบสน ผพด ควร ทา โครงเรอง ลาดบ หวขอ ให ด เพอ กน การ หลงลม และ ชวย ให เกด ความ มน ใจ ใน การ พด ๖ . การ ฝกซอม การ พด ผพด ควร หา เวลา ฝกซอม การ พด ของ ตน เสย กอน เมอ ถงเวลา พด จะ ได พด ดวย ความ มน ใจ ใน การ ฝกซอม นน ควร คานง ถง บคลก ลกษณะ ทา ยน หรอ

นง กรยา อาการ การ ใช เสยง กร ใช สายตา ถา ม ผฟง อาจ จะ ชวย ตชม การ พด ในขณะ ฝกซอม ได

กจกรรม

กจกรรม ท ๔

๑ . ให ผเรยน ฟง การ สนทนา ทาง โทรทศน รายการ ท สน ใจ และ เปน รายการ เดยว กน เชน รายการ สนทนา ปญหา บานเมอง รายการ ตรงประเดน ฯลฯ เมอ ฟง แลว ให ผเรยน บนทก การ พด ของ ผ ดาเนน รายการ และ ผ รวม สนทนา วา ม วธการ พด อยางไร ภาษา ท ใช เหมาะสม หรอ ไม ม การ พด กาวราว หรอ เสยดส ผอน บาง หรอ ไม ฯลฯ แลว นามา สนทนา แลกเปลยน ความ คดเหน กน ใน วน พบ กลม หรอ ตดตอ ขอความ จาก สอ สงพมพ มา อาน และ ให วจารณ ขอความ นน ๆ กได ๒ . ให ผเรยน สงเกต การ พด ใหขาว ของ บคคล สาคญ และ นก การเมอง แตละคน ทาง สถานวทย และ โทรทศน แลว พจารณา วาการ ใหขาว หรอ การ แสดง ความ คดเหน นน ควร เชอ หรอ ไม เพยง ใด เพราะ เหต ใด แลว นามา สนทนา แลกเปลยน ความ คดเหน กน เมอ ม โอกาส พบปะ กน หรอ ใน วน พบ กลม ผเรยน อาจ จะ ฟง การ พด แสดง ทรรศนะ ของ นก การเมอง จาก เทป บนทก เสยง แลว นามา สนทนา กน กได ๓ . สมมต เหตการณ ให ผเรยน ออกมา สนทนา กน ทาง โทรศพท ให เพอนๆ วจารณ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๓๐

การพด

บท ท๒

การ พด แสดง ความ คดเหน

การ พด แสดง ความ คดเหน เปน ลกษณะ การ พด ท จะ ใช ใน การ ปรกษาหารอ กน ใน กลม ยอย

เพอ หา แนวทาง ใน การ แกปญหา เชน ปญ หา การ เรยน ปญหา ใน การ ดาเนน ชวต ปญหา ของ

ชมชน พนฐาน

การ แสดง ความ คดเหน เปนการ ใช ทกษะ การ ฟง การ อาน การ พด และ การ คด ให

สมพนธ กน ตอง อาศย การ ฝกฝน ให เกด ความ ชานาญ เพราะ การ พด แสดง ความ คดเหน ตอง

ใช ทง ความร ความคด เหตผล หรอ หลกการ ทฤษฎ ตางๆ หลายอยาง ประกอบ กน ความคด

นน จะ ถกตอง เหมาะสม ม คณคา นา เชอถอ การ พด แสดง ความ คดเหน จง ตอง ใช ความ รอบคอบ

ใหเหตผล ม ใจเปนกลาง บรสทธ ใจ ไมม อคต ม การ ฝกฝน จน เกด ความ ชานาญรบผดชอบ

ใน สง ท พด น เปนหลก ของ การ พด แสดง ความ คดเหน

การ พด ใน ทประชม

ผเรยน ทราบ มา แลว วาการ ประชม ม หลายประเภท หลาย ลกษณะ ทง การ ประชม กลม ยอย

การ ประชม กลม ใหญ การ ประชม เชง วชาการ การ ประชม เชง ปฏบต การ ฯลฯ แต บคคล ท ม

บทบาท ท จะ ตอง พด ใน ทประชม ท สาคญ นน ม เพยง ๒ ฝาย คอ ประธาน ใน ทประชม และ

ผ เขารวม ประชม บคคล ทง ๒ ฝาย น จะ ตอง รจก หนา ท และ มารยาท ของ การ พด ท ใน ประชม

ม ฉะ นน การ ประชม ก จะ ไม เรยบรอย และ ไม บรรลผล ตาม วตถ ประสงค

ประธาน ใน ทประชม จะ ตอง ปฏบต ตาม หนา ท และ มารยาท ใน การ พด ดงน

๑ . แจงให ทราบ ถง วตถ ประสงค ปญหา หรอ ประเดน ท นาคด ของ การ ประชม ให

สมาชก ได ทราบ และ พจารณา กอน ดาเนนการ ประชม

๒ . พดตาม หวขอ หรอวาระการ ประชม อยาง สนๆ ได เนอหา สาระ และ อยา ถอโอกาส ของ การ เปน ประธาน ผกขาด การ พด แตเพยง ผเดยว

๓ . ใหโอกาส แก ผ เขารวม ประชม แสดง ความ คดเหน ได อยาง เสร กวางขวาง เปนอสระ

และ ทว ถง ประธาน คอย สรปความ คดเหน ขอเสนอ ตางๆ ให กระชบ ตรงประเดน และ เปน

คน สดทาย

๔ . ใช คาพด สราง บรรยากาศ ท ด ม ความ เปน กนเอง เพอ ให ผ เขารวม ประชม กลา แสดง

ความคด เหน และ เพอ ใหการ ประชม เปนไป ดวย ความ ราบรน

๕ . ควบคม การ ประชม ให เปนไปตาม ระเบยบ วาระ และ รกษาเวลา ใน การ ประชม

ใหเปนไป ตามกาหนด หาก ผ เขารวม ประชม พด แสดง ความ คดเหน มาก จน เกน เวลา หรอ พด ไม ตรงประเดน ประธาน ตอง เตอน ให พด รวบรด และ พด ให ตรงประเดน

ผ เขารวม ประชม จะ ตอง ปฏบต ตาม หนา ท และ มารยาท ใน การ พด ดงน

๑ . พด แสดง ความ คดเหน หรอ อภปราย อยาง ม เหตผล ยอมรบฟง ความ คดเหน ของ

บคคลอน พด ดวย ใจเปนกลาง ไม ใช อารมณ หรอนา ความ ขด แยง สวนตว กบ ผ เขารวม ประชม

มา เกยวของ กบ การ พด และ แสดง ความ คดเหน ใน ทประชม

๓๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

๒ . เขา ประชม ให ตรงเวลา และ รกษาเวลา ใน การ พด ตาม ท ประธาน กาหนด ให

๓ . พด ให ได ใจความ กระชบ และ กากบ ความคด ให เปนไปตาม ขนตอน ม การ โยง

ความคด เหนดวย หรอ ขด แยง ให สมพนธ ตอเนอง และ สอดคลอง ไม ควร พด วกวน จน จบ

ประเดน ไมได

๔ . ไม ควร ผกขาด การ พด แต ผเดยว หรอ แสดง ความ คดเหน ของ ตน เอง เพอ แสดง

ความ รอบร เมอ เหนวา ประเดน ใด ท ม แนวทาง ท ด และ ถกตอง แลวก ควร งดเวน การ แสดง

ความ คดเหน ม ฉะ นน จะ ทา ให ผ เขารวม ประชม เกด ความ เบอหนาย

๕ . ควร รกษา มารยาท ใน การ พด ใน ทประชม อยาง เชน ใช ภาษาสภาพ ไม พด กาวราว

ม การ ขออนญาต ตอ ประธาน เมอ ตองการ พด ไม แสดง กรยา ท ไม สภาพ ใน ทประชม เปนตน

การ พด รายงาน

การ พด รายงาน หมาย ถง การ พด เพอ นาเสนอ เรองราว ขอมล ขอเทจจรง ผล การ

ปฏบต งาน สถานการณ ความ กาวหนา ของ การ ดาเนนงาน หรอ ผล ของ การ ศกษา คนควา ตอ

กลม หรอ ทประชม เชน การ รายงานผล การ ดาเนนงาน ตาม โครงการ ของ หนวยงาน หร องคกร

ท รบผดชอบ รายงาน สถานการณ และ ความ กาวหนา ของ หนวยงาน รายงานผล การ ทดลอง หรอ

ศกษา คนควา ของ ผเรยน เปนตน การ พด รายงาน ท ผเรยน จาเปน ตอง ใช ใน ชวต ประจาวน คอ

การ พด รายงานผล การ ทดลอง และ การ ศกษา คนควา เพอ เสนอ ตอ คร และ เพอน ใน กลม ซง มก

จะ เรยก วาการ รายงาน หนา ชน ดง นน ผเรยน จะ ตอง ทราบ ถง หลก และ วธการ พด รายงาน พรอม ทง หมน ฝกฝน ให เกด ทกษะ ซง ม แนวปฏบต ดงน

๑ . เรยบเรยง เนอหา ท จะ รายงาน ตามลาดบ ความ สาคญ ได สาระ กระชบ และ ชดเจน

๒ . พจารณา เนอหา ให เหมาะสมกบ สภาพ และ พน ฐานความร ของ กลม ผฟง

๓ . พจารณา เนอหา ท รายงาน ให เหมาะสมกบ เวลา ท กาหนด

๔ . ควร ใช ภาษา ใน การ เสนอ เนอหา ให เหมาะสมกบ ระดบ ของ ผฟง ใช ภาษา ท สอสาร เขา ใจงาย ไม ใช ศพทเทคนค หรอ ศพท ทาง วชาการ ท ยาก จะ ทา ให ผฟง ไม เขา ใจ

๕ . ม การ ยกตวอยาง สถต เอกสาร และ อปกรณ ประกอบการ รายงาน ใน เนอหา บาง

ตอน เพอ ให ผฟง เขา ใจงาย และ ชดเจน

กจกรรม

กจกรรม ท ๕

ให ผเรยน แสดงบทบาท สมมต พด แสดง ความ คดเหน ใน ทประชม ตาม หวขอ

ท คร กาหนด และ บางคน แสดงบทบาท ของ ผ เขารวม ประชม สรป ทาย ม การ อภปราย รวม กน ถง ขอด ขอดอย ตาม ท แสดงออก

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๓๒

การพด

บท ท๒

๖ . ควร เปดโอกาส ให ผ ฟงได ซกถาม ขอ สงสย เพอ ผรายงาน จะ ได อธบาย ๗ . หาก การ รายงาน ม เนอหา สาระ มากเกน เวลา ท ม อย ควร ม การ พมพ เอกสาร แจก ลวงหนา เพอ ผรายงาน จะ ได ช แจง เฉพาะ สวน ท สาคญ เทา นน สวน รายละเอยด จะ ด ได จาก เอกสาร

การ พด บรรยาย ความรสก

การ พด บรรยาย ความรสก เปน ลกษณะ การ ถายทอด ความร อารมณ ความรสก หรอ ความ คดเหน ใน เรอง ใด เรอง หนง โดย ผพด ม จดประสงค เพอ โนมนาว ใจ ให ผฟง คลอยตาม หรอ เชอ ใน เรอง นน ๆ การ พด บรรยาย ความรสก นกคด ออกมา ให ผฟง เชอ และ เหน คลอยตาม นน จาเปน ตอง ใช ศลปะ ใน การ พด ศลปะ ใน การ ใช นาเสยง และ การ แสดง กรยา ทาทาง ประกอบ ได อยาง เหมาะสม ตลอดจน การ เลอก ใช ถอยคา ใน การ พด และ การ ใช กลวธ ใน การ บรรยาย ความรสก เชน การ พด แสดง ความ ยนด การ พด แสดง ความ ขอบคณ การ กลาว แสดง ความ เสย ใจ การ เลา เหตการณ ท ตนเตน เรา ใจ และ การ พด ปลอบ ใจ เปนตน

การ พด ช แจง รายละเอยด

การ พด ช แจง รายละเอยด เปนการ พด อธบาย วธ หนง ท ม จดประสงค สาคญ เพอ อธบาย หรอ ช แจง เรองราว ตางๆ ท ม ผ ตด ใจ สงสย ให เขา ใจ ใน รายละเอยด อยาง แจม แจง ชดเจน ทง ผ ช แจง อาจ เปน คนๆ เดยว หรอ เปน คณะ กได และ ผฟง อาจ จะ เปน คนๆ เดยว หรอ กลมคน กได การ พด ช แจง รายละเอยด ม ขนตอน และ วธการ ดงน ๑ . ตอง ศกษา ทาความ เขา ใจ ปญหา ขอ สงสย เหตการณ ความ ตองการ และสถานการณ ของ บคคล กลม บคคล ท จะ ช แจง เปน อยาง ด ๒ . พด เทาความ ถง ปญหา ขอ สงสย ความ ตองการ ของ ผฟง คา ช แจง เพอ เปน หลกฐาน ท จะ นา เขาส การ ช แจง รายละเอยด ๓ . เรม ช แจง รายละเอยด หรอ เนอเรอง ท เปน เหตผล สาคญ เปน ขอเทจจรง หรอ เปน วธปฏบต ท ถกตอง เหมาะสม โดย ใช ภาษา ให เหมาะสมกบ กาลเทศะ บคคล และ สถานการณ ในขณะ นน อธบาย ให ผฟง เขา ใจ ในรายละเอยด ให แจม แจง ชดเจน ๔ . ม การ สรป ใน สาระสาคญ แนวปฏบต หรอ ขอตกลง ให ชดเจน ยงขน

กจกรรม

กจกรรม ท ๖

ให ผเรยน ฝก การ พด บรรยาย ความรสก ตอ เพอน หรอ บคคล ท เกยวของ ใน โอกาสอนควร ซง อาจ จะ เปนการ พด แสดง ความ ยนด แสดง ความ เสย ใจ หรอ การ พด เพอ ปลอบ ใจ

โดย ปฏบต ตามหลก และ วธการ พด บรรยาย ความรสก ให ครบถวน แลว ให ประเมน การ พด ของ ตน เอง ดวย

๓๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

การ อภปราย

ความ หมาย และ ความ สาคญ ของ การ อภปราย

การ อภปราย หมาย ถง การ ท บคคล คณะ หนง จานวน ตง แต ๒ คน ขน ไป รวม กน พด

แสดง ความร ความ คดเหน และ ประสบการณ เพอ ให เกด ความร ความคด ใหม และ กวางขวาง

เพมขน หรอ ชวย กน หา แนวทาง และ วธการ ใน การ แกปญหา รวม กน

การ อภปราย ม ความ สาคญตอ สงคม ไทย เปน อยางยง เพราะ เปน สงคม ประชาธปไตย

ซง ใหสทธ เสรภาพ แก คน ใน สงคม ได ใช ความร ความ สามารถ รวม กน ใน การ วาง แนวทาง ใน

การ ดาเนน ชวต แนวทาง ใน การ แกปญหา ใน ชมชน สงคม และ ประเทศ

ปจจบน ได นา เอา วธการ อภปราย มา ใช อยาง กวางขวาง ทง ในดาน การ ศกษา เลาเรยน

การ พฒนา ชมชน การ อนรกษ และ เผย แพร วฒนธรรม การ บรหาร ธรกจ การ ประกอบ อาชพ

การ ปกครอง ทองถน และ ประเทศ ฯลฯ

องคประกอบ ของ การ อภปราย ม ดงน

๑ . หวขอ เรอง หรอ ปญหา ท จะ อภปราย

๒ . ผฟง

๓ . คณะ หรอ หนวยงาน ท จดการ อภปราย

๔ . คณะ ผอภปราย

๑ . หวขอ เรอง หรอ ปญหา ท จะ อภปราย

ใน การ อภปราย แตละครง จะ ตอง ม หวขอ เรอง ท จะ อภปราย เพอ ให คณะ อภปราย

ได แสดง ความร ความคด และ ประสบการณ ใน เรอง นน ให ผฟง เขา ใจ ให ความร ใหม และ ได

ความร ความคด ท กวางขวาง ขน หรอ ไม ก ตอง ม ประเดน ปญหา ท นา สน ใจ ท คณะ ผอภปราย

จะ ได แสดง ความร ความคด และ ประสบการณ ท จะ ใช เปน แนวทาง ใน การ แกปญหา นนๆ รวม กน

หวขอ เรอง หรอ ประเดน ปญหา ท จะ นามา อภปราย จะ ตอง ม คณคา และ ม ประโยชน ตอ กลม ผฟง

ซง การ เลอก หวขอ เรอง และ ประเดน ปญหา ใน การ อภปราย ม หลก ใน การ เลอก ดงน

๑ . เปนเรอง และ ปญหา ท สาคญ ม สาระ ท เปน ประโยชน ตอ ทกฝาย

๒ . เปนเรอง และ ปญหา ท อย ให ความ สน ใจ ของ ผฟง และ ผอภปราย ๓ . เปนเรอง และ ปญหา ท ผอภปราย สามารถ ท จะ คนควา หาความร และ ขอมล ตาง ๆ มา เสนอ เพอ หา แนวทาง ใน การ แกปญหา ได ๒ . ผฟง

ใน การ อภปราย บาง ประเภท ผฟง กบ ผพด อาจ จะ เปน คน กลม เดยว กน เชน การ

อภปราย กลม ยอย การ อภปราย ใน การ ประชม สมมนา เปนตน และ ใน การ อภปราย บาง ประเภท ผฟง กบ ผพด หรอ คณะ ผอภปราย แยกกลม กน ผฟง ลกษณะ น จะ ตอง ปฏบตตน เปน ผฟง ท ด

ซง จะ ม ลกษณะ ดงน

๑ . ม มารยาท ใน การ ฟง เชน ใหเกยรต ผอภปราย ดวย การ ปรบมอ ตง ใจ ฟง ไม

กระทาการ ใดๆ ท จะ เปนการ รบกวน บคคลอน ฯลฯ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๓๔

การพด

บท ท๒

๒ . ฟง อยาง ม วจารณญาณ ๓ . แสดงอาการ ตอบสนอง เปนกาลง ใจ แก คณะ ผอภปราย ดวย การ แสดงออก ทาง กรยา อาการ ยม รบ ซกถาม เมอ ม โอกาส และ ไม แสดงอาการ เยนชา เบอหนาย ฯลฯ ๔ . นา ความร ความคด ประสบการณ และ แนวทาง แกไข ปญหา ไป ใช ให เกด ประโยชน ตอ ตน เอง และ สงคม ๓ . คณะ หรอ หนวยงาน ท จดการ อภปราย การ ท จะ ม การ อภปราย เกดขน จะ ตอง ม คณะบคคล หรอ หนวยงาน ท รบผดชอบ จด ให ม การ อภปราย ซง จะ ตอง ทา หนา ท ใน การ จด สถาน ท จด เตรยม วสด อปกรณ เครองมอ สอสาร ตางๆ กาหนด วน เวลา ประสานงาน ประชา สมพนธ เพอ ใหการ อภปราย เปนไป อยาง ราบรน หาก ผเรยน จะ จดการ อภปราย ขน คง จะ ตอง ตง คณะทางาน ท จะ ชวย กนและ ตอง ม ผ ใหญ ไว เปน ทปรกษา ๔ . คณะ ผอภปราย คณะ ผอภปราย นบเปน องคประกอบ ท สาคญมาก ซง ประกอบดวย บคคล ตง แต ๓ – ๕ คน โดย ม คน หนง ทา หนา ทผ ดาเนนการ อภปราย สวน ทเหลอ จะ เปน ผอภปราย ทง ผ ดาเนนการ อภปราย และ ผอภปราย จะ ตอง ร บทบาท หนา ท ของ ตน ร วธการ พด และ ร กระบวนการ ขนตอน ตลอดจน วธการ อภปราย การ อภปราย จง จะ ดาเนน ไป ดวยด ก. การ คดเลอก คณะ ผอภปราย การ คดเลอก บคคล ท จะ มา ทา หนา ท คณะ ผอภปราย นน ควร จะ เลอก บคคล ท ม ลกษณะ ดงน ผ ดาเนนการ อภปราย ควร เปน ผ ท ร กระบวนการ วธการ และ ขนตอน ใน การ อภปราย และ วธ ดาเนนการ อภปราย เปน อยาง ด ม ความ สามารถ ใน การ พด ม ปฏภาณ ไหวพรบด เปน ผร เรองราว ท จะ อภปราย พอสมควร และ ร ประวต ของ ผอภปราย พอ ท จะ แนะนา ได หาก เปน ผ ม ประสบการณ ใน การ อภปราย มา บาง ก จะ ยง เปนการ ด ผอภปราย ผอภปราย ควร เปน ผ มความร ความ สามารถ และ ประสบการณ เชยวชาญ ใน เรอง ท จะ อภปราย เปน อยาง ด ม ความ สามารถ ใน การ พด ม ปฏภาณ ไหวพรบ ม อารมณด ม ความ จรง ใจ ม ใจเปนกลาง และ ม มารยาท ใน การ พด อภปราย ข. บทบาท หนา ท ของ ผ ดาเนนการ อภปราย ๑ . ประสาน และ พบ กบ ผอภปราย เพอ พดคย ทาความ เขา ใจ ใน เรอง ของ การ อภปราย ๒ . กลาว ทกทาย ผฟง บอก หวเรอง ท จะ อภปราย และ แนะนา ผ รวม อภปราย แก ผฟง ๓ . ช แจง วธการ อภปราย ขอบขาย ของ เรอง และ เงอนไข ตางๆ ท ผฟง ควร ทราบ ๔ . เสนอ ประเดน อภปราย ให ผอภปราย แสดง ความ คดเหน พรอม ทง เชญ ผอภปราย ๕ . สรป คา อภปราย เปนระยะๆ ตาม ความ เหมาะสม ซง ไม จาเปน ตอง สรป ทกครง ท ผอภปราย แตละคน พด จบ ให พจารณา ตาม ท เหนสมควร และ จะ ตอง สรป คา อภปราย เมอ การ อภปราย จบสน แลว

๓๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

๖ . ควบคม ให ผอภปราย รกษาเวลา การ พด เปนไปตาม ขอตกลง และ พยายาม ให ผอภปราย พด ตรงประเดน ๗ . พยายาม ท จะ สราง บรรยากาศ ใน การ อภปราย ให เปน กนเอง และ เมอ ถงเวลา สาหรบ ผฟง ควร จะ กระตน ให ผ ฟงได ม สวนรวม แสดง ความ คดเหน หรอ ตงคาถาม ให มาก ทสด ๘ . เมอ ม คา ถาม จาก ผฟง ควร พจารณา มอบ ให ผอภปราย ตอบ ตาม ความ เหมาะสม ๙ . รกษา มารยาท ใน การ พด ไม แสดงตน เขาขาง ฝาย ใด และ ไม พดมาก จน เกนไป ๑ ๐ . กลาว สรป คา อภปราย และ กลาว ขอบคณ คณะ ผอภปราย ผฟง ผ จด และ ผ เกยวของ พรอม ทง อาลา ผฟง

ค. บทบาท และ การ พด ของ ผอภปราย ๑ . พบปะ กบ คณะ กอน การ อภปราย เพอ เตรยม ความ พรอม ใน การ อภปราย ๒ . เตรยม ความร ความคด ประสบการณ ตาม หวขอ เรอง ไว ให พรอม ละเอยด ชดเจน พรอม ทง สอ และ อปกรณ ท จะ ใช ประกอบการ พด อภปราย ๓ . ให ความ เคารพ และ ให ความ รวมมอ ผ ดาเนนการ อภปราย ในขณะ ทา หนา ท เปน ผอภปราย ตลอด เวลา การ อภปราย ๔ . พด ให ตรง หวขอ เรอง หรอ ประเดน ปญหา ท ผ ดาเนนการ อภปราย ได กาหนด ไว ๕ . รกษาเวลา ใน การ พดตาม ท กาหนด ๖ . รกษา มารยาท ใน การ พด และ ปฏบต ตาม หลกการ พด ท ด ม วาจา สภาพ สราง บคลกภาพ ท ด แสดง กรยา ทาทาง ให เหมาะสม ฯลฯ ง. ขนตอน การ อภปราย ผ ดาเนนการ อภปราย จะ ตอง แมนยา ใน ขนตอน การ อภปราย เพราะ จะ เปน ผควบคม และ ดาเนนการ อภปราย ใหเปนไป ตามลาดบ ขนตอน นนๆ ซง ลาดบ ขนตอน ของ การ อภปราย ม ดงน ๑ . ผ ดาเนนการ อภปราย กลาว เปด การ อภปราย ๒ . ผ ดาเนนการ อภปราย แนะนา หวขอ เรอง หรอ ปญหา ท จะ อภปราย ขอบเขต ของ ปญหา ความ สาคญ ของ ปญหา จด มงหมาย ของ การ อภปราย สดทาย คอ ผล ท คาดวา จะ ไดรบ ๓ . ผ ดาเนนการ อภปราย แนะนา ผ รวม อภปราย ๔ . ผ ดาเนนการ อภปราย เชญ ผอภปราย พดตาม ประเดน ท ให หรอ ตาม ท ตกลง กน ไว ทละ คน ๕ . ผ ดาเนนการ อภปราย สรป นนๆ เพอ จะ โยง ไป ส ประเดน ท จะ ให ผอภปราย คน ตอไป พด ๖ . เมอ ผอภปราย พด ครบ ทกคน แลว ผ ดาเนนการ อภปราย จะ ใหโอกาส ผ ฟงได ถาม และ แสดง ความ คดเหน เพมเตม ๗ . ผ ดาเนนการ อภปราย ม การ สรป คา อภปราย ขอบคณ ผ เกยวของ และ กลาว ปด การ อภปราย

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๓๖

การพด

บท ท๒

การ โตวาท

ความ หมาย และ ความ สาคญ ของ การ โตวาท การ โตวาท คอ การ อภปราย แบบ หนง ซง ประกอบดวย ผ ม ความเหน ตรงขาม กน ใน เรอง ใด เรอง หนง ม จานวน เทา กน ตง แต ๒ – ๔ คน ผลด กน พด แสดง ความ คดเหน เพอ จง ใจ ให ผฟง เหน คลอยตาม กบ เหตผล และ ความค ดของ ฝาย ตน ซง เรยกวา ฝายเสนอ ฝาย หนง และ ฝายคาน อก ฝาย หนง ม การ กาหนด เวลา ให แตละ ฝาย พด ผพด แตละคน จะ หา เหตผล มา หกลาง ฝาย ตรงขาม และ หา เหตผล มา สนบสนน ฝาย ของ ตน เอง โดย ม คณะกรรมการ เปน ผพจารณา ตดสน วา ฝาย ใด ม เหตผล ดกวา ฝาย ใด ชนะ หรอ เสมอ กน การ โต วา ท ไมม การ ให เวลา ผ ฟงได รวม แสดง ความ คดเหน เหมอน การ อภปราย ประเภท อน การ โตวาท เปน กจ กรรมการ พด ท ม ความ สาคญ ใน เชง ของ การ ใช ศลปะ การ พด เพอ แสดง ทรรศนะ เพอ การ ชกจง ใจ และ การ โต แยง เปนการ ฝกฝน การ แสดง วาทศลป ชนสง ฝก การ ยอมรบฟง เหตผล ม นา ใจ เปน นกกฬา และ รจก เคารพ กตกา เกยวกบ การ พด ซง ปกต เรา ไมคอย จะ ม กน การ โตวาท ม จดประสงค ท แทจรง ดง ท กลาว มา มากกวา การ จด เพอ ความ บนเทง ปจจบน ม การ จด กจ กรรมการ พด โตวาท อย เสมอ โดยเฉพาะ ทาง สอมวลชน เชนรายการ ยอ วาท แซว วาท ฯลฯ แต ด เปนการ ใช คารม คมคาย มากกวา การ ใช วธการ แหง ปญญา ไมได สงเสรม การ เพมพน ภมปญญา เพยง แต มงความ บนเทง มากกวา สาระ ความร

องคประกอบ ของ การ โตวาท

การ โตวาท เปนการ พด อภปราย สาธารณะ จง ม การ แยกกลม ผพด ออกจาก ผฟง และ ไม เปดโอกาส ให ผ ฟงได ม สวนรวม ใน การ พด อาจ จะ ม พยง ถาม ความเหน ใน การ ตดสน ดวย การ ขอ เสยง ปรบมอ เทา นน องคประกอบ ของ การ โต วา ท ม ดงน ๑ . ญตต คอ หวขอ การ โตวาท หรอ ประเดน ปญหา ท กาหนด ขน ซง เปน ขอ ท ผพด ทง สองฝาย ม ความเหน ไมตรง กน หรอ อาจ จะ กาหนด ให เหน ไมตรง กน หยบ ยกมา ให อภปราย โต แยง กน ญตต ท ควร นามา โตวาท ควร ม ลกษณะ ดงน ๑ . เปนเรอง ท คน สวน ใหญ ให ความ สน ใจ และ ม สวน เกยวของ หรอ ม ผล กระทบ และ เกด ประโยชน ตอ คน ใน สงคม เหลา นน

กจกรรม

กจกรรม ท ๗

ให ผเรยน เขา ฟง การ อภปราย ตาม โอกาส ตางๆ แลว นา ประสบการณ มา ถายทอด

เพอ จะ ได แลกเปลยน ความร และ แนว การ ดาเนนการ

๓๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

๒ . เปนเรอง ให ความร ม คณคา ใน การ สงเสรม ความร ความคด และ สงเสรม เศรษฐกจ

การเมองการ ปกครอง

๓ . เปนเรอง สงเสรม ศลป วฒนธรรม และ ไม ขดตอ ศลธรรม อน ดงาม ไม เปนภย ตอ สงคม

๔ . เปนเรอง ท จะ นาไปส ขอตกลง ท จะ ดาเนนการ ได หรอ สามารถ นา ผล ของ การ โตวาท

ไป ใช ใน การ แกปญหา หรอ ใช ประโยชน ดาน อนๆ ได

( ควร หลกเลยง ญตต ท ขาด ลกษณะ ดงกลาว มา เชน ญตต ทวา ขเมา ดกวา เจาช พอคา ดกวา

ขาราชการ ฯลฯ ซง เปน ญตต ท ไมได ประโยชน ไรสาระ)

๒ . ประธาน การ โตวาท และ คณะ ผตดสน ใจ

ประธาน การ โตวาท เปน ผทา หนา ท ควบคม การ โตวาท ให เปนไปตาม แบบ แผน และ

กฎเกณฑ ตลอด ทง ขอตกลง ตางๆ ประธาน การ โตวาท จะ ม ผชวย ทา หนา ท ผกากบ เวลา

ของ ผ โต ตาม ท กาหนด กน ไว ประธาน การ โตวาท มหนา ท ดงน

๑ . กลาวนา บอก ญตต และ ช แจง ระเบยบ วธการ หลกเกณฑ ของ การ โตวาท

๒ . แนะนา คณะ ผ โต ทง ฝายเสนอ และ ฝายคาน แนะนา ผกากบ เวลา และ คณะ ผตดสน

๓ . ช แจง รายละเอยด ของ กตกา ตางๆ ให ทกฝาย ท เกยวของ ใน การ โตวาท ทราบ

๔ . เชญ ผ โต ขน พด ทละ คน ตามลาดบ

๕ . รวมคะ แนน แจงผล การ ตดสน และ กลาว ปด การ โตวาท

คณะ ผตดสน

คณะ ผตดสน จะ เลอก ผ ท ม ประสบการณ ใน การ โตวาท และ ม ความ เชยวชาญ ใน เรอง

ท นามา เปน ญตต ใน การ โตวาท อาจ จะ ม ๒ หรอ ๕ คน คณะ ผตดสน มหนา ท ใหคะ แนน

ตดสน ชขาด การ โตวาท ฝาย ใด ท เสนอ เหตผล ความคด ทรรศนะ ท ดกวา โดย ไม ตอง ถาม

ความเหน ตอ ผฟง

๓ . คณะ ผ โตวาท คณะ ผ โต คอ กลม ๒ กลม ท ม ความเหน ขด แยง กน ตกลง จะ พด แสดง ความคด

ทรรศนะ ของ ตน ตอ สาธารณะ หรอ ผฟง ท สน ใจ คณะ ผ โต จะ แบงออก เปน ๒ ฝาย คอ ฝาย

ท เหนดวย กบ ญตต จะ พด สนบสนน เรยกวา ฝายเสนอ ฝาย ท ไม เหนดวย หรอ เปน ผ ม ความ

คดเหน โต แยง เรยกวา ฝายคาน ผ โต แตละ ฝาย จะ ม หวหนา คน หนง และ ม ผ สนบสนน ฝาย ละ ๒ – ๓ คน แตละ ฝาย

จะ ม ดงน

ฝายเสนอ ฝายคาน ๑ . หวหนา ฝายเสนอ ๑ . หวหนา ฝายคาน

๒ . ผ สนบสนน ฝายเสนอ คน ท ๑ ๒ . ผ สนบสนน ฝายคาน คน ท ๑

๓ . ผ สนบสนน ฝายเสนอ คน ท ๒ ๓ . ผ สนบสนน ฝายคาน คน ท ๒ ๔ . ผ สนบสนน ฝายเสนอ คน ท ๓ ๔ . ผ สนบสนน ฝายคาน คน ท ๓

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๓๘

การพด

บท ท๒

คณะ ผ โตวาท ทกคน ทง ฝายเสนอ และ ฝายคาน จะ ตอง ปฏบต ดงน ๑ . ปฏบต ตาม คา สง และ คา ช แจง ของ ประธาน อยาง เครงครด ๒ . ปฏบต ตาม กตกา ของ การ โตวาท อยาง เครงครด ๓ . รกษา มารยาท ใน การ พด อยาง เครงครด เชน พด ให สภาพ ไม พด กาวราว ยวเยา ดถก ฝาย ตรงขาม และ งดเวน การ พด เรอง สวนตว เปนตน การ จด ลาดบ และ การ พด ของ ผ โตวาท การ จด ลาดบ และ การ พด ของ ผ โตวาท ทง สองฝาย จะ ม การ จด ลาดบ กาหนด เวลา และ ม แนว การ นาเสนอ ดงน ลาดบ ท ๑ หวหนา ฝายเสนอ หวหนา ฝายเสนอ จะ ได รบเชญ ขน พด เปน อนดบ แรก โดย จะ ให เปน ผเสนอ ประเดน ขอบเขต ของ ญตต การ ให นยาม คา และ ทรรศนะ ท ม ตอ เรอง ท โตวาท ใน ครง นน วา เปน อยางไร โดย จะ บอก ถง ขอเทจจรง เหตผล พรอม หลกฐาน ตางๆ มา สนบสนน ปกต หวหนา ทง ๒ ฝาย จะ ใชเวลา พด มากกวา ผ สนบสนน เลกนอย ลาดบ ท ๒ หวหนา ฝายคาน หวหนา ฝายคาน จะ ได รบเชญ ขน พด เปน อนดบ ท ๒ ตอจาก หวหนา ฝายเสนอหวหนา ฝายคาน จะ รวบรวม ขอเสนอ ของ หวหนา ฝายเสนอ ทก ขอ ทกประเดน มา คดคาน ดวย เหตผล และ หลกฐาน เพอ หกลาง ให ได ทกประเดน แลว จง เสนอ ความคด เหตผล และ หลกฐาน สนบสนน ความคด ของ ฝายคาน ไว ให มาก ทสด ลาดบ ท ๓ – ๖ หรอ ๘ ผ สนบสนน ทง สองฝาย ตอจาก หวหนา ฝายคาน ก จะ เปน หนา ท ของ ผ สนบสนน ฝายเสนอ และ ฝายคาน สลบ กน ไป โดย ทกคน จะ ทา หนา ท สนบสนน ความคด และ เหตผล ของ ฝาย ตน เอง คดคาน หก ลางความคด และ เหตผล ของ ฝาย ตรง กน ขาม ใน ครบ ทกประเดน แลวก จะ เสนอ ความคด เหตผล และ หลกฐาน ตางๆ สนบสนน ฝาย ตน เอง ลาดบ สดทาย เมอ ผ สนบสนน ทง ๒ ฝาย พด ครบ ทกคน แลว จะ ให หวหนา ทง สองฝาย มา พด สรป อก ครงหนง โดย จะ ให หวหนา ฝายคาน เปน ผ สรป กอน แลว จง ให หวหนา ฝายเสนอ สรป เปน คน สดทาย ๔ . ผฟง ผฟง การ โตวาท เปน ผรบ ความร ความคด ทรรศนะ ของ ผ โตวาท ทง สองฝาย แลว จะ ตอง ใช วจารณญาณ ท จะ นาไป ใช ใหเก ด ประโยชน ผฟง การ โตวาท ไมม โอกาส ได รวม แสดง ความ คดเหน เหมอน กจ กรรมการ ฟง อภปราย ประเภท อน ม แตเพยง ตอง ปฏบตตน ให เปน ผฟง ท ด เทา นน

กจกรรม

กจกรรม ท ๘

ให ผเรยน เขารวม กจ กรรมการ โตวาท ของ กลม ใน โอกาส สาคญ โดย เขารวม เปน

คณะ ผ จด คณะ ผ โต หรอ อนๆ ตาม ความ เหมาะสม เพอ ฝกฝน การ พด

๓๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

การ เปน พธกร

พธกร ใน พจนานกรม บอก ความ หมาย วา ผ ดาเนนการ ใน พธ ผ ดาเนน รายการ ดง

นน พธกร จง หมาย ถง ผทา หนา ท ดาเนน รายการ ของ งาน ท จด ขน อยาง ม พธการ เชน การ

ประชม การ สมมนา การ อภปราย การ ไหวคร ฯลฯ พธกร จะ เปน ผทา หนา ท บอกกลาว ให ผ

เขารวม พธ ได ทราบ ถง ขนตอน พธการ วา ม อะไร บาง ใคร จะ เปน ผพด ใคร จะ เปน ผ แสดง ใคร

จะ ทา อะไร พธกร จะ เปน ผ แจง ให ทราบ นอกจากน พธกร จะ ทา หนา ท ประสานงาน กบ ทกฝาย

เพอ จะ ได ขอมล ท แตละ ฝาย จะ ดาเนนการ และ พธกร จะ ตอง จด และ ดาเนนการ ตาม ขนตอน

กาหนด เวลา ให บรรล หาก พธกร ทา หนา ท บกพรอง ก จะ ทา ให เกด ความ เสยหาย ได

คณสมบต ของ ผ ท เปน พธกร ม ดงน

๑ . เปน ผ ท ม บคลกภาพ ด รปราง ดสงา มใบ หนายม แยม แจม ใส รจก แตงกาย ให

เหมาะสมกบ กาลเทศะ พธหรอรายการนนๆ

๒ . ม นาเสยง นมนวล นาฟง ม ลลา จงหวะ การ พด พอเหมาะ ชวน ฟง ม ชวตชวา

๓ . พด ออกเสยง ถกตอง ตาม อกขรวธ ชดเจน ออกเสยง คา ควบกลา ได ถกตอง

๔ . ใช ภาษา ด เลอกสรร ถอยคา นามา พด ให ผฟง เขา ใจงาย สอ ความ หมาย ไดด สน

และ กระชบ ม ศลปะ ใน การ ใช ภาษา

๕ . ม มารยาท ใน การ พด ใหเกยรต ผฟง ควบคม อารมณ ไดด

๖ . ม มนษย สมพนธ ท ด ม วธ สราง บรรยากาศ ดวย สหนา ทาทาง ลลา และ นาเสยง ฯลฯ

๗ . เปน ผ ใฝ ใจ ศกษา รป แบบ วธการ ใหมๆ มา ใช ม ความคด สรางสรรค ยอมรบฟง

ความ คดเหน ของ บคคลอน และ พยายาม พฒนา ปรบปรง ตน เอง อย เสมอ

๘ . มความร ใน รายละเอยด ขนตอน พธการ ของ กจกรรม ท ดาเนนรายการ เปน อยาง ด

ดวย การ ศกษา ประสานงาน ซกซอม สอบถาม จาก ทกฝาย ให ชดเจน และ แมนยา

๙ . เปน คน ม ปฎภา ณ ไหวพรบด ม ความ สามารถ ใน การ แกปญหา เฉพาะหนา ได อยาง

ฉบไว

ขนตอน การ พด ของ พธกร

การ เปน พธกร นน ม ขนตอน การ พด แตกตาง กน ไปตาม ลกษณะ ของ งาน ถา เปนงาน ทาง

วชาการ เชน การ ประชม การ สมมนา การ อภปราย ก จะ ม ขนตอน ใน การ พด ลกษณะ หนง ถา

เปนงาน ของ โรงเรยน หรอ หนวยงาน อน ท ม การ แสดง ก อาจ จะ ม ขนตอน แตกตางจาก งาน ทาง

วชาการ บาง หรอ ถา เปนงาน ประเภท งาน มหกรรม งาน แสดงดนตร ก จะ ม ขนตอน การ พด ท

ม ขอ แตกตาง ใน เชง เนอหา บาง แต โดย ทวไป พธกร จะ ม ขนตอน ใน การ พด ดงน

๑ . กลาว ทกทาย และ ปฏสนถาร กบ ผฟง

๒ . แจง วตถ ประสงค หรอ กลาว ถง โอกาส ของ การ จดงาน

๓ . แจง ถง กจกรรม หรอ การ แสดง ท จะ จด ขน วา ม อะไร ม ขนตอน อยางไร

๔ . กลาว เชญ ประธาน เปดงาน เชญ ผกลาว รายงาน ( ถา ม) และ กลาว ขอบคณ เมอ

ประธาน กลาว จบ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๔๐

การพด

บท ท๒

๕ . แจง รายการ ท จะ ดาเนน ใน ลาดบตอไป ถา ม การ อภปราย ก เชญ คณะ ผอภปราย

เพอ ดาเนนการ อภปราย ถา หาก งาน นน ม การ แสดง ก แจง รายการ แสดง เชน

๖ . พด เชอม รายการ หาก ม การ แสดง หลาย ชด ก จะ ตอง ม การ พด เชอม รายการ

๗ . เมอ ทก รายการ จบสน ลง พธกร ก จะ กลาว ขอบคณ แขก ผ ม เกยรต ผฟง และ ผชม

ผ ท ใหการ ชวยเหลอ สนบสนน งาน หาก ม พธ ปด พธกร ก จะ ตอง ดาเนนการ จน พธ ปด เสรจ

เรยบรอย

ผ ม มารยาทด ใน การ พด

การ ม มารยาท ใน การ พด ก จะ คลายคลง กบ ลกษณะ การ พด ท ด ดง ท ได กลาว ใน ตอนตน

แลว ซง อาจ ประมวล ได ดงน

๑ . ผพด เปน ผ ท ถายทอด ความรสก ความ คดเหน ขอเทจจรง ตลอดจน ทศนคต ของ ตน ไป ส ผฟง โดย สอ ทาง ภาษา เสยง อากปกรยา และ บคลกภาพ ให ม ประสทธภาพ ทสด

ผพด จะ ตอง ม มารยาท และ คณธรรม ใน การ พด และ ผพด เอง ตอง ม การ เตรยมตว มความร และ

ประสบการณ ใน เรอง ท จะ พด อยาง ด และ ตอง รวบรวม เรยบเรยง ความร เหลา นน ให เปนระบบ

และ ถายทอด ให ผฟง เขา ใจงาย และ ชดเจน ผพด เอง ตอง ม ทกษะ ใน การ พด ม ความ สน ใจ ท จะ

พฒนา บคลกภาพ อย เสมอ เปนการ สราง ความ มน ใจ ให ผพด เอง ๒ . เรอง และ สาระ ท พด ตอง ม ประโยชน ตอ ผฟง ควร เปนเรอง ทนสมย เนอหา ชดเจน

ผพด ตอง ขยาย ความคด และ ยกตวอยาง ให ชดเจน

๓ . ผพด ตอง รจก กลม ผ ฟงกอน ลวงหนา ทง อาชพ วย เพศ ความ สน ใจ ของ ผฟง

ฯลฯ รวม ทง จด มงหมาย ใน การ พด เพอ จะ ได เตรยมตว และ เนอ หาได ถกตอง นา สน ใจ

๔ . ผพด ตอง คนควา หาความร และ ประมวล ความคด ทงหมด แยก แยะ ให ได วา ความคด หลก คอ อะไร ความคด รอง คอ อะไร และ ควร หา สง สนบสนน มา ประกอบ ความคด

กจกรรม ท ๙

๑ . ให ผเรยน ด และ ฟง การ พด ของ พธกร ใน รายการ ตางๆ ทาง โทรทศน และ วทย

เพอ สงเกต ขนตอน วธการ และ เทคนค ตางๆ ของ พธกร เพอ เปน ตวอยาง จะ ได นา สวน ด

มา ฝก และ ใช เมอ ได ทา หนา ท พธกร

๒ . ใน โอกาส ตางๆ ท กลม หรอ สถานศกษา จดงาน ให ผเรยน ใช โอกาส ฝก ทา หนา ท

พธกร เพอ จะ ได ฝก ทกษะ การ พด เปน พธกร หาก จะ ให เพอน ได ชวย วจารณ และ ให คร

ประจา กลม ให คา แนะนา ก จะ ทา ให พฒนาการ พด เปน พธกร ไดด

กจกรรม

๔๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การพ

ด

บท ท๒

นนๆ เชน เหตการณ ท รบร กน ได ทวไป หรอ บคคล ท ม ชอเสยง ฯลฯ พรอม กน นน ถา ม การ

อางอง เรอง ทมา ประกอบการ พด ท ผพด ตอง บอก แหลง ทมา ดวย

๕ . การ จด ระเบยบ และ วาง โครงเรอง ตอง เตรยม ให ด เพอ จะ ได ไม พดวกวน เพราะ

ม ฉะ นน จะ ทา ใหการ พด ไม นา สน ใจ และ อยาลม วา ใน การ พด แตละครง ตอง ให ครอบคลม จด

มงหมาย ให ครบถวน

๖ . ผพด ตอง เรา ความ สน ใจ ของ ผฟง ดวย การ ใช ภาษา เสยง กรยา ทาทาง และ

บคลกภาพ สวน ตน เขา ชวย ให ผฟง ฟง อยาง ตง ใจ และ ผพด ตอง พรอม ใน การ แกปญหา เฉพาะ

หนา ท อาจ เกดขน ดวย

กจกรรม ท ๑ ๐

ผเรยน ลอง ประเมน ตน เอง วา ทาน สามารถ เปน นก พด ระดบ ใด ถา กาหนด ระดบ

A B C และ D โดย ทาน เปน ผตง มาตรฐาน เอง ดวย และ ถา ได ระดบ C ลงมา ทาน คด

จะ ปรบปรง ตน เอง อยางไรบาง หรอ ไม

กจกรรม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๔๒

สาระสาคญ

การ อาน เปนการ แปลความ หมาย ของ ตวอกษร ออกมา เปน ความคด และ นาไปใช

ตดสนใจ แกปญหา และ สราง วสยทศน ใน การ ดาเนน ชวต และ ม นสย รก การ อาน

ผล การ เรยนร ทคาดหวง

ผเรยนสามารถ

๑. จบ ใจความ สรปความ ตความ แปลความ และ ขยายความ เรอง ท อาน

๒. วเคราะห วจารณ ความ สมเหตสมผล ความ เปนไปได และ ลาดบ ความคด

ของ เรอง ท อาน ได

๓. เขา ใจความ หมาย ของ ภาษาถน สานวน สภาษต ใน วรรณกรรม ทองถน

๔. เลอก อานหนงสอ จาก แหลง ความร เปน ผ ม มารยาท ใน การ อาน และ รก การ อาน

ขอบขาย เนอหา

เรอง ๑ ความ สาคญ ของ การ อาน

เรอง ๒ วจารณญาณ ใน การ อาน

เรอง ๓ การ อาน แปลความ ตความ ขยายความ จบ ใจความ หรอ สรปความ เรอง ๔ วรรณคด

เรอง ๕ หลกการ วจารณ วรรณกรรม เรอง ๖ ภาษาถน

เรอง ๗ สานวน , สภา ษต

เรอง ๘ วรรณกรรม ทองถน

การ อานบท ท ๓

๔๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

เรอง ท ๑ ความ สาคญ ของ การ อาน

๑ การ อาน ชวย พฒนา คณภาพ ชวต ทาให ผอาน ไดรบ สาระ ความร เพมขน เปน คน

ทนสมย ทน เหตการณ และ ความ เคลอนไหว ของ เหตการณ บานเมอง ตลอดจน สงคม และ

วทยา การ ใหมๆ เปนตน ผอาน เมอ ไดรบ ความร จาก การ อาน แลว จะ สามารถ นา สาระ ตางๆ

มา สรางสรรค ให เกด ประโยชน ตอ ชวต สงคม และ ประเทศชาตใน โอกาส ตอไป ได

๒. การ อาน ชวย ให เกด ความ เพลดเพลน หนงสอ หลายประเภท นอกจาก จะ ให ความ

ร ความคด แลว ยง ให ความ เพลดเพลน อกดวย ผ อานหนงสอ จะ ไดรบ ความ เพลดเพลน ไดรบ

ความ สข อกทง ยง สราง ความ ฝน จต นา การ แก ผอาน ตลอดจน เปนการ พกผอน และ คลาย

เครยด ได เปน อยาง ด

๓. การ อาน มผลตอ การ ดาเนน ชวต ท สข สมบรณ ของ มนษย ผล ท ไดรบ จาก การ อาน

นอกจาก จะ เปน พนฐาน ของ การ ศกษา ศลป วทยา การ และ ชวย ใน การ พฒนา อาชพ แลว ยง

ม ผล ชวย ให ผอาน ได แนวคด และ ประสบการณ จาลอง จาก การ อาน อกดวย ซง ความคด และ

ประสบการณ จะ ทาให ผอาน ม โลก ทศน กวาง ขน เขาใจ ตน เอง เขาใจ ผอน และ เขาใจ สงคม

เปน อยาง ด อน จะ มผลตอ การ ดาเนน ชวต และ การ ดารง ตน อย ใน สงคม ได อยาง ม ความ สข

เรอง ท ๒ วจารณญาณ ใน การ อาน

วจารณญาณ ใน การ อาน คอ การ รบสาร จาก การ อาน ให เขาใจ เนอหา สาระ แลว ใช สต

ปญญา ใครครวญ หรอ ไตรตรอง โดย อาศย ความร ความคด ประสบการณ มา เปน เหตผล

ประกอบ และ สามารถ นาไปใช ใน ชวต ได อยาง ถกตอง เหมาะสม การ ใช วจารณญาณ ใน การ อาน จะ เรมตน ท การ อาน ดวย ความ ตงใจ และ พยายาม

ทาความ เขาใจ เนอหา สาระ ของ เรอง ท อาน แลว ใช ความร ความคด เหตผล และ ประสบการณ

ประกอบการ คด ใครครวญ ให สามารถ รบสาร ได ถกตอง ถองแท การ อาน โดย ใช วจารณญาณ

ประกอบดวย การ เขาใจ ของ เรอง การ รจก เขยน การ เขา ใจความ สมพนธ ของ สาร และ การ นา

ไปใช การ อาน อยาง ม วจารณญาณ จะ ตอง ใช ความคด วเคราะห ใครครวญ และ ตดสนใจ วา

ขอความ ท ได อาน นน สง ใด เปนความ สาคญ สง ใด เปน ใจความ ประกอบ หรอ พลความ สามารถ

แยก ขอเทจจรง จาก ขอ คดเหน ได ตลอดจน วนจฉย ได วา ขอความ ท อาน นน ควร เชอถอ ได หรอไมเพยงใด และ การ อาน ประเมนคา วา ขอความ ท ได อาน ม เนอหา สาระ หรอ ม แงคด ท ด หรอไม

อาจ นาไปใช ประโยชน ได เพยงไร รวมทง การ ประเมนคา งานเขยน ในดาน ตางๆ เชน ความร

ความ สามารถ ความ จรงใจ และ กลวธ ใน การ เขยน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๔๔

การอาน

บท ท๓

ขนตอน ของ วจารณญาณ ใน การ อาน ม ดงน

๑ . อาน ให เขา ใจ ตลอด เรอง เปนการ อาน สาร ดวย ความ ตง ใจ ให เขา ใจ รายละเอยด

ตลอด เรอง

๒ . วเคราะห เรอง เมอ อาน และ เขา ใจ เรอง แลว จะ ตอง นามา วเคราะห สาระสาคญ ให

รเรอง ท อาน เปนเรอง ประเภท ใด อะไร เปน ขอเทจจรง อะไร เปน ขอ คดเหน และ อะไร เปน

ประโยชน ลกษณะ ของ ตวละคร เปน อยางไร เปนเรอง ประเภท รอย แกว รอยกรอง บทความ ขาว

หรอ ละคร ฯลฯ ผเขยน ม เจตนา อยางไร ใน การ เขยน เรอง น ใช กลวธ ใน การ นาเสนอ อยางไร

ซง ผอาน ตอง พจารณา แยก แยะ ให ได

๓ . ประเมนคา ของ เรอง เมอ อาน และ วเคราะห แยก แยะ เรอง แลว นามา ประเมนคา วา

สง ใด เทจ สง ใด จรง สง ใด ม คา ไมมคา ม ประโยชน ในดาน ใด นาไป ใชกบ ใคร เมอไร และ อยางไร

๔ . นา เรอง ท อาน ไป ใช หลงจาก ผาน ขนตอน ของ การ อาน ทาความ เขา ใจ วเคราะห

และ ประเมนคา แลว ตอง นาไป ใชได ทง ใน การ ถายทอด ให ผอน และ นาไป ใช ใน การ ดาเนน ชวต

ได อยาง เหมาะสมกบ กาลเทศะ และ บคคล

หลกการ อาน อยาง ใช วจารณญาณ

๑ . พจารณา ความ ถกตอง ของ ภาษา ท อาน เชน ดาน ความ หมาย การ วาง ตา แหนง

คา การ เวน วรรคตอน ความ ผด พลาด ดงกลาว จะ ทา ใหการ สอ ความ หมายผดไป

๒ . พจารณา ความ ตอเนอง ของ ประโยค วา ม เหตผล รบ กน ด หรอ ไม โดย อาศย ความร

ดาน ตรรกวทยา เขา ชวย ขอความ จาก ประโยค จะ ตอง ไม ขด แยง กน หรอ เรยงลาดบ ไม สบสน

วนวาย จน อาน ไม รเรอง หรอ อาน เสยเวลา เปลา

๓ . พจารณา ด ความ ตอเนอง ของ เรองราว ระหวาง เรอง ท เปน แกน หลก หรอ แกนนา

กบ แกน รอง และ สวนประกอบ อน ๆ กลมกลน กน ด หรอเปลา

๔ . รจก แยก แยะ ขอเทจจรง ออกจาก เรอง การ แสดง ความร และ ขอ คดเหน ของ ผ แตง เพอ จะ ได นามา พจารณา ภายหลง ได ถกตอง ใกลเคยง ความ เปนจรง ยงขน

๕ . พจารณา ความร เนอหา ตวอยาง ท ได วา ม สวน สมพนธ กน อยาง เหมาะสม หรอ

ไม เพยง ใด เปน ความร ความคด ตวอยาง ท แปลก ใหม หรอ อางอง มา จากไหน นา สน ใจ เพยง ใด

จาก นน ควร ทาการ ประเมนผล โดย ทวไป วา ผล จาก การ อาน จะ ทา ให เกด ความ รความ คดมาก

นอย เพยง ใด โดยเฉพาะ อยางยง ความคด สรางสรรค ท ผอาน ประสงค หรอ ปรารถนา จะ ได จาก การ อาน นนๆ อย เสมอ

แผนภม กระบวนการ อาน อยาง ม วจารณญาณ

การ อาน อยาง ม วจารณญาณ

การ อาน ขนตน

ได อาน ว เคราะ ห ใครครวญ วนจฉย ประเมนคา ใช ประโยชนรบร เขาใจ

การ อาน ขน วจารณญาณ

๔๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

การ อาน อยาง ม วจารณญาณ ไม ใช สง ท ทาได งายๆ ผกระทา จะ ตอง หมน ฝกหด สงเกต

จา และ ปรบปรง การ อาน อย เสมอ แรกๆ อาจ รสก เปน ภาระหนก และ นา เบอหนาย แต ถา ได

กระทา เปนประจา เปนนสย แลว จะทา ให ความ ลาบาก ดงกลาว หายไป ผล รบ ท เกดขน นน คมคา ยง

เรอง ท ๓ การ อาน แปลความ ตความ ข ยาย ความ จบ ใจความ หรอ

สรปความ การ อาน แปลความ หมาย ถง การ แปล เรองราว เดม ให ออกมา เปน คา ใหม ภาษา ใหม

หรอ แบบ ใหม ความ มงหมาย ของ การ แปลความ อย ท ความ แมนยา ของ ภาษา ใหม วา ยงคง

รกษา เนอหา และ ความ สาคญ ของ เรองราว เดม ไว ครบถวน หรอ ไม

สาหรบ การ แปลความ บท รอยกรอง เปน รอย แกว หรอ การ ถอด คา ประพนธ รอยกรอง

เปน รอย แกว นน ควร อาน ขอความ และ หาความ หมาย ของ ศพท แลว เรยบเรยง เนอเรอง หรอ

เนอหา เปน รอย แกว ให สละสลวย โดย ท เนอเรอง หรอ เนอหา นน ยง คงเดม และ ครบถวน เชน

พฤษภ กาสร อก กญชร อน ปลดปลง โททนต เสนง คง สาคญ หมาย ใน กาย ม

นรชาต วางวาย มลาย สน ทง อนทรย สถต ทว แต ชว ด ประดบ ไว ใน โลกา

( สมเดจพระ มหา สมณเจา กรม พระปร มา นชต ชโนรส : กฤษณา สอน นอง คา ฉนท)

ความ หมาย ของ ศพท พฤษภ = วว กาสร = ควาย

กญชร = ชาง ปลดปลง = ตาย

โท = สอง ทนต = ฟน เสนง = เขา นรชาต = มนษย

วางวาย = ตาย มลาย = สนไป

อนทรย = รางกาย สถต = คง อย

ประดบ = ตก แตง โลกา = โลก

กจกรรม ท ๑

ให ผเรยน อาน ขาว บทความ หรอ ขอความ และ ใช วจารณญาณ ใน การ อาน ตาม

ขนตอน ทง ๔ ขนตอน และ ประเมน ตน เอง วา สามารถ ทาได ครบ ทก ขนตอน หรอ ไม

และ เมอ ประเมน แลว รสก สน ใจ เรอง ของ การ อาน เพมขน หรอ ไม

กจกรรม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๔๖

การอาน

บท ท๓

แปลความ เปน รอย แกว ก คอ

ววควาย และ ชาง เมอ ตาย แลว ยงม ฟน และ เขา ทงสอง ขาง เหลอ อย สวน มนษย เมอ

ตาย ไป รางกาย ก สนไป คงเหลอ แต ความ ชว หรอ ความ ด ท ได ทา ไว เทา นน ท ยงคง อย ใน โลก น

การ อาน ตความ

การ อาน ตความ หรอ การ อาน วนจ สาร เปนการ อาน อยาง พจารณา ถถวน ดวย ความ เขา ใจ

เพอ ให ได ประโยชน หรอ เปนไปตาม วตถ ประสงค ของ ผเขยน จะ เปนการ อาน ออกเสยง หรอ

อาน ใน ใจ กได แต จด สาคญ อย ท การ ใช สตปญญา ตความหมาย ของ คา และ ขอความ ทงหมด

รวม ทง สง แวดลอม ทกอยาง ท เกยวของ กบ ขอความ ท อาน ดง นน จง ตอง อาศย การ ใชเหตผล

และ ความ รอบคอบ ใน การ พจารณา ทง ถอยคา และ สง แวดลอม ทงหมด ท ผอาน จะ ตความ สาร

ใดๆ ได กวาง หรอ แคบ ลก หรอ ตน ขนาด ไหน ยอม ขน อย กบ ประสบการณ สวนตว และ

ความ เฉยบ แหลม ของ วจารณญาณ เปนการ อาน ท ผอาน พยายาม เขา ใจความ หมาย ใน สง ท

ผเขยน มได กลาว ไว โดย ตรง ผอาน พยายาม สรป ลงความเหน จาก รายละเอยด ของ เรอง ท อาน

การ อาน ตความ นน ผอาน จะ ตอง คด หา เหตผล เขา ใจ ผเขยน ร วตถ ประสงค รภาษา

ท ผเขยน ใช ทง ความ หมาย ตรง และ ความ หมาย แฝง อนง ขอความ ทง รอย แกว และ รอยกรอง

บาง บท มได มความหมาย ตรง อยางเดยว แต มความหมาย แฝง ซอนเรน อย ผอาน ตอง แปล

ความ กอน แลว จง ตความ ให เขา ใจความ หมาย ท แฝง อย

สาร ท เรา อาน อย น ม ๒ ประเภท คอ ประเภท รอย แกว และ ประเภท รอง กรอง ดง นน

การ ตความ จง ม การ ตความ ทง สาร ประเภท รอย แกว และ ประเภท รอยกรอง

ตวอยาง การ ตความ สาร ประเภท รอยกรอง

“ นาค ม พษ เพยง สรโย

เลอย บ ทา เดโช แชม ชา

พษ นอย หยงยโส แมลง ปอง

ช แต หาง เอง อา อวดอาง ฤทธ”

( โคลง โลก นต)

โคลง บท น กลาว ถง สตว ๒ ชนด ท ม ลกษณะ แตกตาง กน เปรยบ เสมอน คน ๒ จาพวก พวก แรก ม อานาจ หรอ ม ความ สามารถ แต ไม แสดงออก เมอ ยง ไม ถงเวลา อน สมควร สวน พวก

ท ๒ ม อานาจ หรอ ความ สามารถ นอย แต อวดด กว ยกยอง จาพวก แรก เหยยดหยาม คน จาพวก หลง โดย สงเกต จาก การ ใช ถอยคา เชน ช หาง บาง พษ นอย บาง ฉะ นน ควร เอาอยาง

คน จาพวก แรก คอ ม อานาจ ม ความ สามารถ แต ไม แสดงออก เมอ ยง ไม ถงเวลา อน สมควร

ขอปฏบต ใน การ อาน ตความ ๑ . อาน เรอง ให ละเอยด แลว พยายาม จบ ประเดน สาคญ ของ ขอเขยน ให ได

๒ . ขณะ อาน พยายาม คด หา เหตผล และ ใครครวญ อยาง รอบคอบ แลว นามา ประมวล

เขากบ ความคด ของ ตน วา ขอความ นนๆ หมาย ถง สง ใด

๔๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

๓ . พยายาม ทาความ เขา ใจ กบ ถอยคา บาง คา ท เหนวา ม ความ สาคญ รวม ทง สภาพ แวด

ลอม หรอ บรบท เพอ กาหนด ความ หมาย ให ชดเจน ยงขน

๔ . การ เรยบเรยง ถอยคา ท ได มาจาก การ ตความ จะ ตอง มความหมาย ชดเจน

๕ . พง ระลก วาการ ตความ ม ใช การ ถอด คา ประพนธ ซง ตอง เกบความ หมาย ของ

บทประพนธ นนๆ มา เรยบเรยง เปน รอย แกว ให ครบ ทง คา และ ขอความ การ ตความ นน เปนการ

จบ เอา แต ใจความ สาคญ การ ตความจะ ตอง ใช ความร ความคด อน ม เหตผล เปน ประการ สาคญ

ขอ ควร คานง ใน การ ตความ

๑ . ศกษา ประวต และ พน ฐานความร ของ ผเขยน

๒ . ศกษา สภาพสงคม ใน สมย ท งานเขยน นน เกดขน วา เปน สงคม ชนด ใด เปน

ประชาธปไตย หรอ เผดจการ เปน สงคม เกษตร พาณชย หรอ อตสาหกรรม เปน สงคม ท เครง

ศาสนา หรอไม

๓ . อาน หลายๆ ครง และ พจารณา ใน รายละเอยด จะ ทา ให เหน แนวทาง เพมขน

๔ . ไม ยดถอ สง ท ตน ตความ นน ถกตอง อาจ ม ผอน เหน แยง กได ไม ควร ยดมน ใน กรณ

ท ไมตรง กบ ผอน วา ของ เรา ถกตอง ทสด

การ อาน ขยายความ

การ อาน ขยายความ คอ การ อธบาย เพมเตม ให ละเอยด ขน ภายหลง จาก ได ตความ

แลว ซง อาจ ใช วธ ยกตวอยาง ประกอบ หรอ ม การ อางอง เปรยบเทยบ เนอความ ให กวางขวาง

ออกไป จน เปน ท เขา ใจ ชดเจน ยงขน

ตวอยาง

ความ โศก เกด จาก ความ รก ความ กลว เกด จาก ความ รก ผ ท ละ ความ รก เสย ได ก ไม

โศก ไม กลว

( พทธภาษต)

ขอความ น ให ขอ คดวา ความ รก เปน ตนเหต ให เกด ความ โศก และ ความ กลว ถา ตด

หรอ ละ ความ รก ได ทง ความ โศก ความ กลว ก ไมม

ขยายความ เมอ บคคล ม ความ รก ใน สง ใด หรอ คน ใด เขา ก ตองการ ให สง นน คน นน คง อย ให เขา รก ตลอดไป มนษย สวนมาก กลว วา คน หรอ สง ท ตน รก จะ แตกสลาย หรอ สญสน จากไป แต เมอ ถงคราว ทกอยาง ยอม เปลยนไป ไม อาจ คง อย ได ยอม ม การ แตก ทาลาย สญสลาย ไป ตาม สภาพ ถา รความจรง ดงน และ รจก ละ ความ รก ความ ผกพน นน เสย เขา จะ ไม ตอง กลว และ ไม ตอง โศกเศรา เสย ใจ อก ตอไป การ ขยายความ น ใช ใน กรณ ท ขอความ บาง ขอความ อาจ ม ใจความ ไม สมบรณ จง ตอง ม การ อธบาย หรอ ขยายความ เพอ ให เกด ความ เขา ใจ ยงขน การ ขยายความ อาจ ขยายความ เกยวกบ คา ศพท หรอ การ ใหเหตผล เพมเตม เชน สานวน สภาษต โคลง กลอน ตางๆ เปนตน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๔๘

การอาน

บท ท๓

การ อาน จบ ใจความ หรอ สรปความ

การ อาน จบ ใจความ หรอ สรปความ คอ การ อาน ท มง คนหา สาระ ของ เรอง หรอ ของ หนงสอ แตละ เลม ท เปน สวน ใจความ สาคญ และ สวนขยาย ใจความ สาคญ ของ เรอง ใจความ สาคญ คอ ขอความ ท ม สาระ คลม ขอความ อนๆ ใน ยอหนา นน หรอ เรอง นน ทงหมด ขอความ อนๆ เปน เพยง สวนขยาย ใจความ สาคญ เทา นน ขอความ หนง หรอ ตอน หนง จะ ม ใจความ สาคญ ทสด เพยง หนงเดยว นอก นน เปน ใจความ รอง คา วา ใจความ สาคญ น บางท เรยก เปน หลายอยาง เชน แกน หรอ หว ใจ ของ เรอง แกน ของ เรอง หรอ ความคด หลก ของ เรอง แต จะ อยางไร กตาม ใจความ สาคญ คอ สง ท เปน สาระ ท สาคญ ทสด ของ เรอง นนเอง ใจความ สาคญ สวนมาก จะ ม ลกษณะ เปน ประโยค ซง อาจ จะ ปรากฏ อย ใน สวน ใด สวนหนง ของ ยอหนา กได จด ท พบ ใจความ สาคญ ของ เรอง แตละ ยอหนา มาก ทสด คอ ประโยค ท อย ตอนตน ยอหนา เพราะ ผเขยน มก จะ บอก ประเดน สาคญ ไวกอน แลว จง ขยาย รายละเอยด ให ชดเจน รอง ลงมา คอ ประโยค ตอนทาย ยอหนา โดย ผเขยน จะ บอก รายละเอยด หรอ ประเดน ยอๆ กอน แลว จง สรป ดวย ประโยค ท เปน ประเดน ไว ภายหลง สาหรบ จด ท พบ ใจความ สาคญ ยาก ขน ก คอ ประโยค ตอนกลาง ยอหนา ซง ผอาน จะ ตอง ใช ความ พยายาม สงเกต ให ด สวน จด ท หา ใจความ สาคญ ยาก ทสด คอ ยอหนา ท ไมม ประโยค สาคญ ปรากฏ ชดเจน อาจ ม หลาย ประโยค หรอ อาจ จะ อย รวมๆ กน ใน ยอหนา กได ซง ผอาน ตอง สรป ออกมา เอง

การ อาน และ พจารณา นวนยาย

คา วา “ นวนยาย” ( N o v e l ) จด เปน วรรณกรรม ประเภท หนง หมาย ถง หนงสอ ท

เขยน เปน รอย แกว เลา ถง ชวต ในดานตางๆ ของ มนษย เชน ดาน ความคด ความ ประพฤต

และ เหตการณ ตางๆ ท เกดขน ใน ชวตจรง ของ มนษย ชอ คน หรอ พฤตกรรม ท แสดงออ กเปนเรอง สมมต ทงสน นวนยาย แบง เปน ๖ ประเภท ดงน

๑ . นวนยายอง ประวต ศาสตร เชน ผ ชน ะสบ ทศ ( อง ประวต ศาสตร มอญ) ช ซ ไทเฮา

( อง ประวต ศาสตร จน) ส แผนดน ( อง ประวต ศาสตร ไทย สมย รตนโกสนทร แผนดน รชกาล

ท ๕ - ๘ ) กระทอม นอย ของ ลง ทอม( อง ประวต ศาสตร อเมรกา)

๒ . นวนยาย วทยาศาสตร คอ นวนยาย ท นา ความ มหศจรรย ทาง วทยาศาสตร แขนง

ตางๆ มา เขยน เปน เรองราว ท นา ตนเตน เชน กาเหวา ท บาง เพลง สตาร วอร( S t a r w a r )

มนษย พระจนทร มนษย ลองหน เปนตน

๓ . นวนยาย ลกลบ ฆาตกรรม นกสบ สายลบ เชน เรอง เชอร ลอก โฮม มฤตย ยอดรก ๔ . นวนยาย เกยวกบ ภตผปศาจ เชน แม นาค พระโขนง กระสอ ศรษะ มาร เปนตน

๕ . นวนยาย การเมอง คอ นวน นยาย ท นา ความร ทาง การเมอง การ ปกครอง มา เขยน

เปน เนอเรอง เชน ไผ แดง ของ ม. ร. ว. คก ฤทธ ปราโมช เปาบนจน สาม กก สารวตร ใหญ

เปนตน

๖ . นวนยาย ดาน สงคมศาสตร คอ นวนยาย ท สะทอน สภาพสงคม เชน เรอง เมยนอย เสยดาย เพลง บญ เกม เกยรตยศ นาง มาส เปนตน

๔๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

องคประกอบ ของ นวนยาย

นวนยาย แตละ เรอง ม องคประกอบ ท สาคญ ดงน ๑ . โครงเรอง ( P l o t ) หมาย ถง ของ ขาย หรอ โครง เรองราว หรอ เหตการณ ตางๆ ท ตอเนอง เปน เหต เปนผล ตอ กน ๒ . เนอเรอง ( S t o r y ) หมาย ถง เรองราว ตางๆ ท ผเขยน ถายทอด ยกมา ทา ให ผอาน ทราบ วา เรอง ท อาน นน เปน เรองราว ของ ใคร เกด ขน ทไหน อยางไร เมอ ใด ม เหตการณ หรอ ความ เหยว ของ กน ระหวาง ตวละคร อยางไร ๓ . ฉาก ( S e t t i n g ) คอ สถาน ทเกด เหตการณ ใน เรอง อาจ เปน ประเทศ เมอง หมบาน ทงนา ใน โรงภาพยนตร ฯลฯ ๔ . แนวคด ( T h e m e ) ผ แตง จะ สอด แทรก แนว คดไว อยาง ชด แจน ใน คาพด นสย พฤตกรรม หรอ บทบาท ของ ตวละคร หรอ พบ ได ใน การ บรรยาย เรอง ๕ . ตวละคร ( C h a r a c t e r s ) ผ แตง เปน ผสราง ตวละคร ขน มา โดย ตงชอ ให แลว กาหนด รปราง หนาตา เพศ วย นสย ใจคอ บคลกภาพ ตลอดจน กาหนด บทบาท และ โชคชะตา ของ ตวละคร เหลา นน ดวย หลกการ อาน และ พจารณา นวนยาย ม ดงน ๑ . โครงเรอง และ เนอเรอง การ แสดง เนอเรอง คอ การ เลา เรอง นนเอง ทา ให ผอาน ทราบ วา เปน เรองราว ของ ใคร เกดขน ทไหน อยางไร เมอ ใด ม เหตการณ อะไร สวน โครงเรอง นน คอ สวน ท เนน ความ เกยวของ ระหวาง ตวละคร ใน ชวงเวลา หนง ซง เปน เหตผล ตอเนอง กน โครงเรอง ท ด ม ลกษณะ ดงน ๑ . ๑ ม ความ สมพนธ กน ระหวาง เหตการณ ตางๆ ใน เรอง และ ระหวาง บคคล ใน เรอง อยาง เกยวเนองกน ไป โดย ตลอด ๑ . ๒ ม ขด แยง หรอ ปม ของ เรอง ท นา สน ใจ เชน ความ ขด แยง ของ มนษย กบ สง แวดลอม การ ตอส ระหวาง อานาจ อยาง สง กบ อานาจ อยาง ตาภาย ใน จต ใจ การ ชง รก หก สวาท ฯลฯ ขด แยง เหลาน เปน สง สาคญ ท ทา ให ตวละคร แสดง พฤตกรรม ตางๆ ออกมา อยาง นา สน ใจ ๑ . ๓ ม การ สราง ความสน ใจ ใครร ตลอดไป ( S u s p e n s e ) คอ การ สราง เรอง ให ผอาน สน ใจ ใครร อยาง ตอเนอง โดย ตลอด อาจ ทาได หลาย วธ เชน การ ปด เรอง ท ผอาน ตองการ ทราบ ไวกอน การ บอก ให ผอาน ทราบ วา จะ ม เหตการณ สาคญ เกดขน ใน ตอน ตอไป การ จบเรอง แตละ ตอน ทง ปญหา ไว ให ผอาน อยากร อยาก เหน เรองราว ตอไปน ๑ . ๔ ม ความ สมจรง ( R e a l i s t i c ) คอ เรองราว ท เกดขน เปนไป อยาง สมเหตสมผล ม ใช เหต ประจวบ หรอ เหตบงเอญ ท ม นาหนก เบา เกนไป เชน คน กาลง เดอดรอน เรอง เงน หา ทางออก หลายอยาง แต ไมสาเรจ บงเอญ ถก สลาก กน แบง รฐบาล จง พน ความ เดอดรอน ไป ได ๒ . กลวธ ใน การ ดาเนน เรอง จะ ชวย ให เรอง นา สน ใจ และ เกด ความ ประทบ ใจ ซง อาจ ทาได หลาย วธ เชน ๒ . ๑ ดาเนน เรอง ตามลาดบ ปฏทน คอ เรม ตง แต ละคร เกด เตบโต เปน เดก เปน หนมสาว แก แลว ถง แก กรรม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๕๐

การอาน

บท ท๓

๒ . ๒ ดาเนน เรอง ยอนตน เปนการ เลา แบบ กลาว ถง เหตการณ ใน ตอนทาย กอน

แลวไป เลา ตง แต จนกระทง จบ

๒ . ๓ ดาเนน เรอง สลบ ไป มา คอ การ เรม เรอง ใน ตอน ใด ตอน หนง กอน กได เชน

อาจ กลาว ถง อดต แลว กลบ มา ปจจบน อก หรอ การ เลา เหตการณ ทเกด ตาง สถาน ท สลบ ไป มา

ผอาน ควร พจารณา วา กลวธ ใน การ ดาเนน เรอง ของ ผเขยน แตละ แบบ มผลตอ

เรอง นน อยางไร ทา ให เรอง นา สน ใจ ชวน ตดตาม และ กอ ให เกด ความ ประทบ ใจ หรอ ไม หรอ

วา กอ ให เกด ความ สบสน ยาก ตอ การ ตดตาม อาน

๓ . ตวละคร ผอาน สามารถ พจารณา ตวละคร ใน นวนยาย ในดาน ตอไปน

๓ . ๑ ลกษณะ นสย ของ ตวละคร

๓ . ๑ . ๑ ม ความ สมจรง เหมอน คน ธรรมดา ทวไป คอ ม ทง ด และ ไมด อย ใน

ตวเอง ไม ใช วา ด จน หา ทหนง หรอ เลว จน หา ท ชม ไม พบ

๓ . ๑ . ๒ ม การ กระทา หรอ พฤตกรรม ท สด คลอง กบ ลกษณะ นสย ตน เอง ไม

ประพฤต ปฏบต ใน ทหนง อยาง หนง และ อ หนง อยาง หนง

๓ . ๑ . ๓ การ เปลยน ลกษณะ นสย ของ ตวละคร ตอง เปนไป อยาง สมเหตสมผล

๓ . ๒ บท สนทนา ของ ตวละคร บท สนทนา ท ด ควร พจารณา ดงน

๓ . ๒ . ๑ ม ความ สมจรง คอ สราง บท สนทนา ให สอดคลองกบ ฐานะ และ

ลกษณะ นสย ของ ตวละคร ใน เรอง

๓ . ๒ . ๒ มสวนชวย ให เรอง ดาเนน ตอไป ได

๓ . ๒ . ๓ มสวนชวย ให รจก ตวละคร ในดาน รปราง และ นสย ใจคอ

๔ . ฉาก หมาย ถง สถาน ท และ เวลา ท เรอง นนๆ เกดขน ม หลกการ พจารณา ดงน

๔ . ๑ สอดคลองกบ เนอเรอง และ ชวย สราง บรรยากาศ เชน บาน ราง ม ใย แมงมม จบ อย ตาม หอง ฯลฯ นา จะ เปน บาน ท ม ผสง คน ท ม พายฝน ตกหนก จะ เปน ฉาก สาหรบ

ฆาตกรรม ๔ . ๒ ถกตอง ตาม สภาพ ความ เปนจรง ฉาก ท ม ความ ถกตอง ตาม สภาพ ภมศาสตร

และ เหตการณ ใน ประวต ศาสตร จะ ชวย เสรม ให นวนยาย เรอง นน ม คณคา เพมขน

๕ . สารตถะ หรอ สาร ของ เรอง หมาย ถง แนวคด จด มงหมาย หรอ ทศนะ ของ ผ แตง ท ตองการ สอ มา ถง ผอาน ผ แตง อาจ จะ บอก ผอาน ตรงๆ หรอ ให ตวละคร เปน ผ บอก หรอ อาจ

ปรากฏ ท ชอเรอง แต โดย มาก แลว ผ แตง จะ ไม บอก ตรงๆ ผอาน ตอง คนหา สาระ ของ เรอง

เชน เรอง ผด ของ ดอกไมสด ตองการ จะ แสดงวา ผด นน มความหมาย อยางไร เรอง จดหมาย

จาก เมองไทย ของ โบ ตน ตองการ แสดง ให เหน ขอด ขอเสย ของ คน ไทย โดยเฉพาะ นา ใจ ซง คน

ชาต อน ไมม เหมอน นวนยาย ท ด จะ ตอง ม สารตถะ ของ เรอง และ ม คณคา ตอ ผอาน ไม ทาง ใด ก ทาง หนง

หลกสาคญ ใน การ เลอก วรรณกรรม ใน การ อาน ตอง เลอก ให ตรง กบ ความ สน ใจ ม เนอหา สาระ

ตรง ตาม ความ ตองการ เปน วรรณกรรม ท ด ให คณคา แก ชวต ดงน

๕๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

๑ . เนอ หาความ คดเหน ม จด มงหมาย ท ด ม ความคด สรางสรรค ๒ . กลวธ ใน การ แตง ด ได แก ภาษา ท ใช และ องคประกอบ อนๆ สอ ความ หมาย ได ตรง ตาม ความ ตองการ อาน เขา ใจงาย และ สลวย ๓ . ม คณ ประโยชน

เรอง ท ๔ วรรณคด

วรรณคด คอ หนงสอ ท ไดรบ การ ยกยอง วา แตง ด ม ลกษณะเดน ใน เชง ประพนธ ม

คณคา สง ในดาน ความคด อารมณ และ ความ เพลดเพลน ทา ให ผอาน เหน ความ งาม ความ ไพเราะ

เกด ความ ซาบซง กน ใจ วรรณคด จง ม ความ งดงาม ดาน วรรณศลป ชวย ยกระดบ จต ใจ

ความรสก และ ภมปญญา ของ ผอาน ให สงขน วรรณคด จง เปน มรดก ทาง วฒนธรรม อยาง หนง

ความ สาคญ ของ วรรณคด

วรรณคด เปน สง สรางสรรค อน ลา คา ของ มนษย มนษย สราง และ สอสาร เรองราว ของ

ชวต วฒนธรรม และ อารมณ ความรสก ท เกยวของ หรอ สะทอน ความ เปน มนษย ดวย กล วธ

การ ใช ถอยคา สานวน ภาษา ซง ม ความ เหมอน หรอ แตกตาง กน ไป ใน แตละ ยคสมย

พระยา อนมาน ราชธน ( ยง เสฐยรโกเศศ) ได กลาว ถง ความ สาคญ ของ วรรณคด ไว

ใน หนงสอ แงคด จาก วรรณคด วา

โลก จะ เจรญ กาวหนา มา ได ไกล ก เพราะ วทยาศาสตร แตลาพง วทยาศาสตร เทา นน ไม ครอบคลม ไป ถง ความ เปนไป ใน ชวต ท ม อารยธรรม และ วฒนธรรม สง เรา ตอง ม ศาสนา เรา ตอง ม ปรชญา เรา ตอง ม ศลปะ และ เรา ตอง ม วรรณคด ดวย สง เหลาน ยอม นามา แต ความ ดงาม นา ความ บนเทง มา ให แก จต ใจ ให เรา คด งาม เหน งาม ประพฤต งาม ม ความ งาม เปน เจาเรอน แนบสนท อย ใน สนดาน ศลปะ และ วรรณคด น แหละ คอ แดน แหง ความ เพลดเพลน ใจ ทา ให ม ใจสง เหนอ ใจ แขง กระดาง เปน แดน ท ทา ให ความ แขง กระดาง ตอง ละลาย สญหาย กลาย เปน ม ใจ งาม ละมนละมอม เพยบพรอม ไป ดวย คณ งาม ความ ด วรรณคด ม ความ สาคญ ทาง ดาน การ ใช ภาษา สะทอน ให เหน วถ ชวต ของ คน การ สบทอด และ อนรกษ วฒนธรรม กฎ ระเบยบ คา สอน และ เปน เครองมอ สราง ความ สามคค ให

เกด ใน กลมชน และ ให ความ จรรโลง ใจ นอกจาก จะ ให คณคา ในดาน อรรถรส ของ ถอยคา ให ผอาน เหน ความ งดงาม ของ ภาษา แลว ยงม คณคา ทาง สตปญญา และ ศลธรรม อกดวย วรรณคด

จง ม คณคา แก ผอาน ๒ ประการ คอ

๑ . คณคา ทาง สนทรยภาพ หรอ ความ งาม สนทรยภาพ หรอ ความ งาม ทาง ภาษา เปน

หว ใจ ของ วรรณคด เชน ศลปะ ของ การ แตง ทง การ บรรยาย การ เปรยบเทยบ การ เลอกสรร

ถอยคา ให มความหมาย เหมาะสม กระทบ อารมณ ผอาน ม สมผส ให เกด เสยง ไพเราะ เปนตน ๒ . คณคา ทาง สารประโยชน เปน คณคา ทาง สตปญญา และ สงคม ตามปกต วรรณคด

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๕๒

การอาน

บท ท๓

จะ เขยน ตาม ความ เปนจรง ของ ชวต ให คต สอน ใจ แก ผอาน สอด แทรก สภาพ ของ สงคม

วฒนธรรม ประเพณ ทา ให ผอาน ม โลก ทศน เขา ใจ โลก ได กวาง ขน

ลกษณะ ของ หนงสอ ท เปน วรรณคด

๑ . ม โครงเรอง ด ชวน อาน ม คณคา สาระ และ ม ประโยชน

๒ . ใช สานวน ภาษา ท ประณต ม ความ ไพเราะ

๓ . แตง ได ถกตอง ตาม ลกษณะ คา ประพนธ

๔ . ม รส แหง วรรณคด ท ผอาน คลอยตาม

“ วรรณคด มรดก” หมาย ถง วรรณคด ท บรรพบรษ หรอ กว สมยกอน แตง เอา ไว

และ เปน ท นยม อาน กน อยาง แพรหลาย ความ นยม นน ตกทอด เรอย มา จน ถง ปจจบน ซง

เปรยบ เสมอน มรดก อน ลา คา ของ ชาต ท บรรพบรษ มอบ ไว แก อนชน รนหลง ให เหน ความ สาคญ

ของ วรรณคด มรดก

วรรณคด มรดก มก จะ แสดง ภาพ ชวต ของ คน ใน สมยกอน ท ม การ ประพนธ วรรณคด เรอง นนๆ โดย ไมปดบง สวน ท บกพรอง ทง ยง แทรก แนวคด ปรชญา ชวต ของ กว ไว ดวย วรรณคด มรดก ม คณคา ในดาน ประวต ศาสตร สงคม อารมณ วรรณศลป ตลอดจน ให คต สอน ใจ นบเปน มรดก ทาง ปญญา ของ คน ใน ชาต ขนบ ของ การ แตง วรรณคด มรดก ขนบ การ แตง วรรณคด มรดก ขนบ หมาย ถง ธรรมเนยม นยม “ ขนบ วรรณคด” หมาย ถง ธรรมเนยม นยม ใน การ แตง วรรณคด ท นยม ปฏบต กน ได แก ๑ . รป แบบ และ เนอหา รป แบบ ท นยม ได แก ลลต นราศ เพลงยาว บทละคร โคลง ฉนท กาพย กลอน และ ราย รป แบบ และ เนอหา จะ ตอง เหมาะสม กน เชน ถา เปนการ สดด วรกรรม ของ กษตรย หรอ วรบรษ จะ แตง เปน นราศ หรอ เพลงยาว เปนตน ๒ . เนอเรอง จะ เกยวกบ ศาสนา เพอ สงสอน สดด วรกรรม ของ วรบรษ หรอ เพอ ระบาย อารมณ ๓ . ลกษณะ การ เขยน จะ เรม ดวย บท ไหวคร สดด กษตรย กลาว ชม บานเมอง แลว ดาเนน เรอง หาก เปน วรรณคด ท ม การ ทาสงคราม จะ ม บท จด ทพ ดวย ๔ . การ ใช ถอยคา จะ เลอก ใช ถอยคา ท สละสลวย มความหมาย ท ทา ให ผอาน เกด ความ ซาบซง และ ประทบ ใจ หลกการ พนจ และ วจารณ วรรณคด การ วจารณ หมาย ถง การ พจารณา เพอ เปน แนว ใน การ ตดสน วา สง ใด ด หรอ สง ใด ไมด การ วจารณ วรรณคด จะ ตอง พจารณา ทก ขนตอน ทก องคประกอบ ของ งานเขยน ม การ แยก แยะ ตง แต การ ใช ถอยคา สานวน ภาษา รป ประโยค เนอเรอง แนวคด การ นาเสนอ เนอหา และ คณคา ทง ดาน วรรณศลป และ คณคา ทาง ดานสงคม คณคา ทาง วรรณศลป ได แก การ พจารณา ศลปะ และ รป แบบ งาน ประพนธ โดย พจารณา จาก ศลปะ ใน การ แตง ทง บท รอย แกว และ บท รอยกรอง ม กลวธ ใน การ แตง ม รป แบบ

๕๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

การ นาเสนอ ท เหมาะสมกบ เนอหา ม ความ นา สน ใจ และ ม ความคด อยาง สรางสรรค ใช สานวน ใน การ แตง ม รป แบบ การ นาเสนอ ท เหมาะสมกบ เนอหา ม ความ นา สน ใจ และ ม ความคด อยาง สรางสรรค ใช สานวน ภาษา สละสลวย สอ ความ หมาย ได ชดเจน คณคา ดานสงคม เปนการ พจารณา จาก การ ท ผ ประพนธ มก แสดง ภมปญญา ของ ตน คานยม และ จรยธรรม ท สะทอน ให เหน สภาพสงคม ได มาก นอย เพยง ใด หรอ เกยวของ สมพนธกบ สงคม อยางไร มสวนชวย พฒนา สงคม หรอ ประเทอง ปญญา ของ ตน ใน สงคม ชวย อนรกษ สง ท ม คณคา ของ ชาต บานเมอง และ มสวนชวย สนบสนน คานยม อน ดงาม เปนตน การ พจารณา วรรณคด คอ การ แสดง ความ คดเหน เกยวกบ วรรณคด เลม ใด เลม หนง อยาง สนๆ โดย ม เจตนา นา วรรณคด นน ให ผอาน รจก วา ม เนอเรอง ม ประโยชน และ ม คณคา อยางไร ผ พนจ ม ความ คดเหน อยางไร ตอ วรรณคด เรอง นนๆ ชอบ หรอ ไมชอบ เพราะ เหต ใด ใน การ พนจ หรอ วจารณ วรรณคด ม หลกการ ดงน ๑ . แยก องคประกอบ ของ หนงสอ หรอ วรรณคด ท วจารณ ให ได ๒ . ทาความ เขา ใจ กบ องคประกอบ ท แยก ออกมา ให แจม แจง ชดเจน ๓ . พจารณา หรอ วจารณ วรรณคด ใน หวขอ ตอไปน ๓ . ๑ ประวต ความ เปนมา ๓ . ๒ ลกษณะ ของ การ ประพนธ ๓ . ๓ เรองยอ ๓ . ๔ การ วเคราะห เรอง ๓ . ๕ แนวคด และ จด มงหมาย ใน การ แตง ฉาก ตวละคร และ การ ใช ภาษา ๓ . ๖ คณคา ดาน ตางๆ

การ อาน วรรณคด เพอ การ วเคราะห วจารณ

การ อาน วรรณคด ผอาน ควร ม จดประสงค ใน การ อาน เชน การ อาน เพอ ฆาเวลา

เปนการ อาน ท ไม ตอง วเคราะห วา หนงสอ นน ด เลว อยางไร การ อาน เพอ ความ เจรญ ทาง จต ใจ

เปนการ อาน เพอ ให ร เนอเรอง ไดรบ รส แหง วรรณคด การ อาน เพอ หาความร เปนการ อาน เพอ

เพงเลง เนอเรอง คน หาความ หมาย และ หวขอ ความร จาก หนงสอ ท อาน การ อาน เพอ พนจ วรรณคด จะ ตอง อาน เพอ หาความร และ เพอ ความ เจรญ ทาง จต ใจ จะ ตอง อาน ดวย ความ

รอบคอบ สงเกต และ พจารณา ตวอกษร ท อาน และ ตอง สามารถ ทราบ วา วรรณคด ท อาน

เปน วรรณคด ประเภท ใด เชน คา สอน สรรเสรญ วรบรษ ของ ชาต การ แสดง อารมณ บทละคร

นทาน และ ยง ตอง พจารณา เนอเรอง และ ตวละคร วา เนอเรอง นน เปน เนอเรอง เกยวกบ อะไร ม

แนวคด อยางไร ตวละคร ม ลกษณะ นสย อยางไร สนทรยภาพ แหง บท รอยกรอง เปน อยางไร เชน การ ใช ถอยคา เหมาะสม ม ความ ไพเราะ และ สราง มโนภาพ แจมชด มาก นอย เพยง ใด เปนตน

ใน การ อาน วรรณคด ประเภท รอยกรอง จะ ไดรบ รส เตม ท บางครง ผอาน จะ ตอง อาน ออกเสยง

อยาง ชา ๆ หาก เปน บท รอยกรอง และ อาน เปน ทานองเสนาะ ดวย แลว จะ ทา ให ผอาน ไดรบ

รส แหง ถอยคา ทา ให เกด จนตภาพ ไดรบ ความ ไพเราะ แหง เสยง ไป ดวย

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๕๔

การอาน

บท ท๓

ใน การ วเคราะห วจารณ วรรณคด นน ตอง ฝก ตความหมาย ของ บท รอยกรอง ใน ชน แรก

จะ ตอง ศกษา ตวอยาง การ วเคราะห วจารณ จาก การ ตความ หรอ อาน จาก หนงสอ ท วเคราะห

วจารณ และ ตความ วรรณคด จาก นน จง ตอง ฝก วเคราะห วจารณ ฝก พจารณา อยาง รอบคอบ

การ ตความ แนวคด ใน เรอง วรรณคด นน ไม จาเปน ตอง เหมอน กน ขน อย กบ การ มอง และ

ประสบการณ ของ ผ ตความ

ตวอยาง การ วเคราะห วรรณคด

รายยาว มหา เวสสนดรชาดก

มหา เวสสนดรชาดก เปน ชาต หนง ของ พระโพธสตว กอน ท จะ เสวยพระชาต เปน พทธองค

เนอความ โดย ยอ ม ดงน

ครงหนง กษตรย แหง กรง ส ว ราษฎร ทรง พระนาม วา พระเจาสญ ชย ม พระมเหส

ทรง พระนาม พระนาง ผส ด และ พระ ราช โอรส องค หนง ทรง พระนาม วา เวสสนดร

พระเวสสนดร ม พระทย ฝก ใฝ การ ทาทาน มา แต ยง ทรง พระ เยาว เมอ ม พระ ชน มาย

พอสมควร ท จะ อภเษกสมรส ได ก ทรง อภเษกสมรส กบ พระนางมท ร พระเวสสนดร ทรง บาเพญ

ทานบารม ทกวน ม พราหมณ จาก เมอ งก ลงค ราษฎร แปด คน ได มา ขอชาง ปจจย นาค ซง เปน ชาง

ค บาน ค เมอง พระเวสสนดร ได ประทาน ชาง แก พราหมณ เพราะ ทรง ทราบ วา เมองก ลงค ราษฎร

เกด ทพภกขภย ทา ให บรรดา ชาวเมอง ส ว ราษฎร โกรธ แคน ขบไล พระองค ออกจาก เมอง

พระเวสสนดร ได เสดจ ออกจาก เมอง พรอมดวย พระนางมท ร พระ โอรส และ ธดา ตลอดทาง

ท เสดจ ผาน ได บรจาค ของ ตางๆ แก ผ ทมา ขอ จน หมดสน แลว ทรง พระ ดาเนน โดย พระบาท

จน ถง เขา วงกต ประทบ อย ณ ท นน ทรง ผนวช เปน ษ พระนางมท ร ก ทรง รกษาศล

กลาว ถง พราหมณ ช ชก ได ภรยา สาวสวย คน หนง มชอ อมตตาดา นาง ไดย ให ช ชก ไป ขอ สอง กมาร จาก พระเวสสนดร ช ชก ก เดนทาง ไป ยง เขา วงกต ได พบ พระเวสสนดร พระองค

ได ประทาน สอง กมาร ให แก ช ชก ช ชก ฉดกระชาก ลาก สอง กมาร ไป จน พน ประตปา สวน นางมท ร เสดจ ออกไป หาอาหาร ไป ประสบ ลางราย ตางๆ ทา ให ทรง เปนหวง พระ โอรส และ พระ ธดา จง เสดจ กลบ อาศรม พอ ทราบ ความ จรง เรอง พระ โอรส และ ธดา ก ทรง อนโมทนา ดวย

ฝาย ช ชก พา สอง กมาร หลง เขาไป ใน เมอง ส ว ราษฎร พระเจาสญ ชย ทอดพระเนตร แลว

ทรง ทราบ วา พระ กมาร นน คอ พระ นดดา ก ทรง ไถตว สอง กมาร สวน ช ชก นน กนอาหาร มาก

จน ทอง แตก ตาย พระเจาส หญ ชย และ พระนางผส ด ให สอง กมาร พาไปยง อาศรม เพอ รบ

พระเวสสนดร และ พระนางมท ร กลบ เมอง เมอ ทง หก กษตรย พบ กน ก ถง แก วสญญ ภาพ ( สลบ) ไป ทก องค เทวดา จง บนดาล ให เกด ฝน โบกขรพรรษ ตก ลงมา ให ชมชน ทง หก องค จง ฟน

คน ชวต และ เสดจ กลบ พระนคร

๕๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

ตวอยาง การ พจารณา คณคา วรรณคด การ วจารณ วรรณคด ท กลาว มา แลว จะ พจารณา ตง แต ประวต ความ เปนมา ประวต ผ แตง ลกษณะคา ประพนธ เรองยอ ใน การ วเคราะห คณคา วรรณคด นน จะ ตอง พจารณาการ เขยน ลกษณะ การ เขยน สานวน ภาษา ท ใช แมกระทง คต เตอน ใจ คาคม พฤตกรรม และ นสย ของ ตวละคร ใน วรรณคด เรอง นนๆ ก เปน องคประกอบ สาคญ ท สงผล ให วรรณคด เรอง นน ม คณคา ซง จะ นาเสนอ ตวอยาง วรรณคด รายยาว มหา เวสสนดรชาดก กณฑ ทานกณฑ และ วรรณคด สามคคเภท คา ฉนท ดงน ๑ . ทานกณฑ ผ แตง “ สานก วด ถนน เนอเรอง กลาว ถง กอน ท พระเวสสนดร จะ เสดจ ออกไป อยปา ได ทรง ทาทาน ครง ยง ใหญ เรยกวา สตต สดก มหา ทาน แลว ทล ลา พระเจาสญ ชย และ พระนาง ผส ด รงขน พระเวสสนดร ให เจาหนา ท เบก เงนทอง บรรทก รถ ทรง เสดจ ออกจาก เมอง พรอม พระนางมท ร และ สอง กมาร ขณะ เสดจ ทรง โปรย เงนทอง เหลา นน เปน ทาน กอน จะ ถง ปา ม พราหมณ มา ทล ขอ รถ ทรง บรจาค ให พระเวสสนดร ทรง อม พระ ชา ล พระนางมท ร ทรง อม พระก ณ หา เสดจ มงส ปา ดวย พระบาท” พนจ ตวละคร ใน กณฑ ทานกณฑ ซง จะ พนจ เปน ตวอยาง เพยง ๑ ตว เทา นน คอ พระเวสสนดร เพราะ ถอวา เปน ตวเอก ของ เรอง พระเวสสนดร คอ พระโพธสตว ชาต สดทาย กอน จะ มา เปน พระพทธเจา พฤตกรรม ของ พระองค จง เปน แนว ท เหนอ บคคล ธรรมดา ซง บคคล ธรรมดา ยาก ท จะ ปฏบต ได ดง พระองค อาท ๑ . ๑ ใฝ ใจ ท จะ ทาทาน ซง เปน ลกษณะ นสย ท ม มา แต ยง ทรง พระ เยาว ครง เสดจ ขน ครอง ราชย ก ทรง บรจาคทาน ทกวน เปนประจา แม ชาง ปจจย นาค ซง เปน ชาง ค บาน ค เมอง ก ประทาน ให แก ผ ท เดอน รอน จน เปน เหต ให ถก เนรเทศ กอน ออกจาก เมอง ยง ได บรจาคทาน อน ยง ใหญ ท เรยกวา สตต สดก มหา ทาน ดง ขอความ “ พระ พกตร เธอ ผอง แผว เพอ จะ บาเพญ พระ โพธญาณ เสดจ ออก ยง โรงทาน ทอง สนาม. . . เธอ ก ให พระราชทาน สน ทกประการ ประจง จด สตต สดก มหา ทาน เปนตนวา คชสาร เจด รอย. . . ให จด โคนม นบ รอย มได ขาด ทง ทาส ทาส ก สน เสรจ. . . เธอ หยบยก สตต สดก มหา ทาน แลว พระทย ทาว เธอ ผอง แผว ชนบาน ตอ ทานบารม. . . ” นอกจากน พระเวสสนดร ได ทรง บาเพญทาน อน ยง ใหญ คอ บตร ทาน และ ประทาน พระชายา ให แก พราหมณ ( พระอนทร ปลอม มา) การ ใหทาน ทงสอง ครงน เปนยอด แหง ทาน หา ม ผ ใด กระทา ได เชน พระองค ๑ . ๒ ทรง มน ใน อเบกขา ทรง ม พระทย ท เดดเดยว มนคง ไม หวนไหว ตอ การ กระทา ใดๆ ท จะ ทา ให พระองค ทรง เกด กเลส ๑ . ๓ ทรง เปน ผ รอบคอบ เหน ได จาก การ ทา กาหนด คาตว สอง กมาร ซง เปน พระ โอรส และ พระ ธดา ท พระองค ประทาน แก ช ชก เพอ ม ให สอง กมาร ตอง ไร รบ ความ ลาบาก และ ไดรบ ความ เสอมเสย คณคา ของ กณฑ ทานกณฑ ๑ . คณคา ดาน วรรณศลป ( ความ งาม ทาง ภาษา) ทานกณฑ น ดเดน ใน เชง พรรณนาโวหาร ม การ ใช โวหาร ท ไพเราะ และ ทา ให เกด จนตภาพ แก

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๕๖

การอาน

บท ท๓

ผอาน เชน ตอน ท พระนาง ผส ด พด กบ พระเวสสนดร ใช ถอยคา ท อาน แลว ซาบซง กน ใจ “ วา โอ พอ ฉตร พชยเชต เวสสนดร ของ แม เอย ตง แต น พระ ชนน จะ เสวย พระ อสส ชน ธารา แม ไป ทล พระบดา เธอ ก ไม โปรด แม วอน ขอโทษ เธอ ก ไม ให. . . พระ ลก เอย. . . แต น จะ ชมชน ไป ดวย นาคาง ใน กลาง ปา พอ จะ เสวย แต มลผ ลา ตาง เครอง สาธ โภชน ทก เชา คา ถง ขมขน ก จะ กลน กลา จา ใจ เสวย. . . ”

๒ . คณคา ดานสงคม ๒ . ๑ ดาน การ ปกครอง ใน เรอง พระเวสสนดร จะ เหนวา กษตรย ทรง ฟง เสยง ประชาชน เมอ ประชาชน ลงมต ให เนรเทศ พระเวสสนดร เพราะ เจาสญ ชย ก ยอม เนรเทศ แสดง ให เหน ถง ความ เปน ประชาธปไตย ๒ . ๒ สภาพสงคม ท ไมยอมรบ หญงมาย หญง ใด เปนมาย ก จะ ถก ดหมน เหยยดหยาม จาก สงคม และ ไมม ใคร อยากได เปน คครอง ๓ . ดาน คานยม ๓ . ๑ คานยม เกยวกบ การ ทางาน โดย การ ทาทาน เปนการ เสยสละ เพอ เพอน มนษย แล ะหวง ใน ผล บญ นน จะ สง ให ตน สบาย ใน ชาต ตอไป ความคด น ยง ฝง อย ใน ใจ คน ไทย มา ทก สมย จง นยม ทาบญ บรจาคทาน ๓ . ๒ ความ เชอ เกยวกบ เรอง ชางเผอก ชางเผอก ถอวา เปน ชาง คบารม พระม หา กษตรย และ ความ เชอ นน ยง ปรากฏ มา จน ถง ปจจบน น ๔ . ดาน ความร ให ความร เกยวกบ การ สตต สดก มหา ทาน ซง ใน สมย อยธยา ก ปรากฏ การ ทาทาน ลกษณะ น ใน สมย พระเจา ปราสาท ทอง และ ประเทศ ท เปน เมองขน ประเทศ อน ตอง สง เครอง บรรณาการ มา ถวาย

เรอง ท ๕ หลกการ วจารณ วรรณกรรม เมอ กลาว ถง วรรณกรรม ยอม เปน ท เขา ใจ กน ทวไป วา หมาย ถง งานเขยน ดาน ตางๆ ใน รป ของ บทละคร สาร คด เรองสน นวนยาย และ กวนพนธ ซง ม มา ตง แต โบราณ แลว ทง ท เปน รอย แกว และ รอยกรอง ลกษณะ ของ วรรณกรรม ๑ . วรรณกรรม เปนงาน ประพนธ ท แสดง ความรสก นกคด โดย ทวไป มนษย จะ พด หรอ เขยน แลว จะ สง ความรสก นกคด อยาง ใด อยาง หนง เชน ฝนตก ตนไม สเขยว ความรสกจะ สมผสได ทาง กาย และ ใจ เชน รสก หนาว รสก รอน เปนตน สวน ความคด คอ สง ทเกด จาก ใช สตปญญา ใครครวญ เกยวกบ สง ใด สง หนง มา กระทบ อารมณ ๒ . วรรณกรรม เปนงาน ประพนธ ทเกด จาก จนตนาการ เปนการ สรางภาพ ขน ใน จต ใจ จาก สง ท เคย พบ เคย เหน ใน ชวต สง ท สรางสรรค ขน มาจาก จนตนาการ ออก จะ ม เคาความ จรง อย บาง

๕๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

๓ . วรรณกรรม เปนงาน ประพนธ ใช ภาษา วรรณศลป เชน คา วา ใจกวาง เหมอน แมนา หรอ หมะ ขาว เหมอน สาล เปนตน ประเภท ของ วรรณกรรม ใน ปจจบน วรรณกรรม แบงประเภท โดย ด จาก รป แบบ การ แตง และ การ แบง ตาม เนอหา ออก เปน ๔ ประเภท คอ ๑ . ประเภท รอย แกว คอ วรรณกรรม ท ไมม ลกษณะ บงคบ ไม บงคบ จานวน คา สมผส หรอ เสยง หนก เบา วรรณกรรม ท แตง ดวย รอย แกว ได แก นทาน นยาย นวนยาย เรองสน สารคด บทความ ขาว ๒ . ประเภท รอยกรอง คอ วรรณกรรม ท ม ลกษณะ บงคบ ใน การ แตง ซง เรยกวา ฉนทลกษณ เชน โคลง ฉนท กาพย กลอน ราย ลลต วรรณกรรม ท แตง ดวย คา ประเภท รอยกรอง ได แก บทละคร นยาย บท พรรณนา บท สดด บท อาเศยรวาท ๓ . ประเภท สารคด คอ วรรณกรรม ท ม เนอหา สาระ ให ความร ความคด และ อาจ ให ความ บนเทง ดวย เชน สารคด ทองเ ทยว ชวประวต บนทก จดหมายเหต หนงสอ คตธรรม บทความ เปนตน ๔ . ประเภท บนเทงคด คอ วรรณกรรม ท แตงขน โดย อาศย เคาความ จรง ของ ชวต หรอ จนตนาการ โดย มง ให ความ บนเทง แก ผอาน เปนลาดบ ได แก เรองสน นทาน นวนยายบท ละครพด เปนตน

วรรณกรรม ท ไดรบ การ ยกยอง

ใน การ อานหนงสอ แตละ เลม โดยเฉพาะ หนงสอ ประเภท วรรณคด ผอาน ยอม ไดรบ ประสบการณ ทาง อารมณ บาง ไดรบ คณคา ทาง ปญญา บาง หรอ อาจ ไดรบ ทงสอง ประการ บาง สวน วรรณกรรม บางเรอง แม มได เปน วรรณคด ก อาจ ให ทง ประสบการณ ทาง อารมณ และ ให คณคา ทาง ปญญา ทงน ขนอย กบ ผอาน วา จะ สามารถ เขาถง วรรณกรรม นน ได พยง ไร วรรณกรรม บาง เรองแตง ไดด จน ไดรบ การ ยกยอง ซง ม ลกษณะ ดงน

งาน ประพนธ ทงปวง ยอม แฝง ไว ซง แนวคด และ คานยม บางประการ อน จะ กอ ให เกด

ความ งอกงาม ทา งสตปญญา และ พฒนาการ สมรรถภาพ การ พจารณา ความ ประณต ความ

ละเอยดออน ทาง ภาษา ได อยาง ดยง แนวคด ท ปรากฏ ใน วรรณกรรม นน อาจ หมายถง ความคด สาคญ ของ เรอง หรอ อาจ เปน ความคด อนๆ สอดแทรก อย ใน เรอง กได

ลกษณะ ดเดน ของ วรรณกรรม ท ไดรบ การ ยกยอง

แต งได ไพเราะ

ถกตอง ตาม หลกเกณฑ

ภาพพจน ชดเจน

สะเทอน อารมณ

สนกสนาน เพลดเพลน

เกด สตปญญา

สงเสรม ศลธรรม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๕๘

การอาน

บท ท๓

ยกตวอยาง นทาน เรอง ปลา ป ทอง ให แนวคด วาความ อจฉารษยา ของ แมเลยง เปน

สาเหต ให ลกเลยง ถก ทา ทารณกรรม อยาง แสน สาหส

บท รอยกรอง เรอง นาตา ให แนวคด สาคญ วา นาตา เปนเพอน ของ มนษยทง ใน ยาม ทกข

และยาม สข

สวน คานยม จาก วรรณกรรม นน หมายถง ความรสก ความคด หรอ ความ เชอ ของ

มนษย รวมถง ความ เชอมน การ ยดถอ ปฏบต ใน เรอง ตางๆ ใน การ ดาเนน ชวต คานยม จง เปน

ตวกาหนด พฤตกรรม ของ มนษย ใน การ เลอก กระทา หรอ เวน กระทา สง ใด สง หนง ซง ถอวา ทา

หรอ คด เชน ตาม กาล เวลา ยกตวอยาง เชน คานยม เรอง การ มคครอง ดง คา กลอน ตอน หนง จาก

เรอง เสภา ขน ชาง ขนแผน ตอนท นาง พมพ ลาไลย ยงเปน สาว ได พด กบ นางสาน ทองผ เปน

พ เลยง วา

ธรรมดา เกด เปน สตร ชว ด คง ได ค มาส สอง

มารดา ยอม อตสาห ประดบ ประคอง หมายปอง วา จะ ปลก ให เปน เรอน

อน หนง เรา เขา ก วา เปน ผด มงม แม ม ให ลก อาย เพอน

จาก คา ประพนธ น สะทอน ให เหน คานยม ของ สตร สมยกอน วา เปน ผหญง ตอง รก

นวล สงวน ตว อย ใน โอวาท ของ มา รดา เมอ จะ ม คควร ให มารดา ตกแตง ให ไม ชง สกกอนหาม

สรป วรรณกรรม ทงปวง ยอม แฝง ไว ซง แนวคด และ คานยม บางประการ อน จะ กอ ให เกด ความ

งอกงาม ทาง สตปญญา และ พฒนา สมรรถภาพ การ พจารณา ความ ละเอยดออน ทาง ภาษา

ลกษณะ การ ใช ถอย คา ภาษา ท ด ใน วรรณกรรม

วรรณกรรม ท ด ยอม ม ความ ประณต ใน การ ใช ภาษา อน จะ ทาให ผอาน พฒนา

สมรรถภาพ ใน การ พจารณา ความ ประณต ละเอยดออน ของ ภาษา ได ดขน

วรรณกรรม ท ด เปน ศลปะ แขนง ทอาศย ภาษา เปน สอ ถายทอด ความ ไพเราะ ความ ประทบใจ หรอ อารมณ ความรสก ซง ม หลก พจารณา ๓ ประการ ใหญๆ ดงน

๑. การ ใช ถอย คา เสยง ความ หมาย การ เลอก ใช ถอยคา ชดเจน ตรง ตาม ความ หมาย

มเสยง ไพเราะ

๒. การ เรยบเรยง ถอยคา การ เรยบเรยง ถอยคา ให อย ตาแหนงท ถกตอง ถก แบบแผน

ของ ภาษา ยอม ทาให ภาษา ม ความ ไพเราะ ม ความ ชดเจน ทาให ผ รบสาร เขาใจ ความคด ของ

ผ สอสาร ได ถกตอง

๓. ศลปะ การ ประพนธ การ ม ศลปะ ใน การ ประพนธ หมายความวา ผแตง ตอง รจก

เลอก ใช ถอยคา ท เหมาะสมเพอจะ ทาใหเกด ความ ไพเราะ ทาง ภาษา การ ใช กว โวหาร หรอ สานวน โวหาร จะ ชวย ให ผอาน มอง เหนภาพ ชดเจน และ เกด ความ ไพเราะ ทาง ภาษา มากขน ตอไปน

จะ กลาว ถง ศลปะ การ ประพนธ พอสงเขป

๓.๑ ไวพจน หมายถง การ ใช คา ท มความหมาย อยาง เดยวกน ซง ตอง พถพถน

เลอก ใช ให เหมาะสมกบ เนอหา เชน

๕๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

พอสบ เนตร วนดา มารศร แรง ฤดดาล เลห เสนหา

ดง ตอง ศร ซาน พษ ดวย ฤทธ ยา เขา ตรงตรา ตรอมตรม ระทม ทรวง

ตะลง เลง เพงแล ชะแง พกตร จนลง ลกษณ หลก ไป ควรโล ลวง

ให เสยวปลาบ วาบ ไหว ใจ ระลวง ปะ หนง ดวงจต ดบ เพราะ ลบ นาง

(จาก คา ประพนธ บางเรอง ของ พระยา อปกต ศลปสาร)

คา ท มความหมาย วา ผหญง ในทน ม ๔ คา คอ วนดา มารศร นงลกษณ บาง กว สามารถ

เลอก ใชได เหมาะสมกบ เนอความ ใน เรอง

๓.๒ การ ใช คา เลยน เสยง ธรรมชาต และ เสยง ตางๆการนา เสยง ท ไดยนจา

กะรรม ชาต มา รอยกรอง พรรณนา ให เกด ความรสก เหมอน ไดยน ภาพ ทาใหเกด ความ ไพเราะ

นาฟง และ สะเทอน อารมณ เชน

ครน ครน ใช ฟารอง เรยม ครวญ

หง หง ใช ลมหวน พ ให

ฝนตก ใช ฝน นวล พ ทอด ใจ นา

รอน ใช รอน ไฟไหม ท รอน กล กาม

(ตานาน ศร ปราชญ ของ พระยา ปรยต ธรรมธาดา)

คา วา “ครน ครน” เปนการ เลยน เสยง ฟารอง

คา วา “หง หง” เปนการ เลยน เสยง ลม พด

๓.๓ การ เลนคา หมายถง การนา คาพอง รป พอง เสยง มา เรยบเรยง หรอ รอยกรอง

เขา ดวยกน จะ ทาใหเกด เสยง ไพเราะ และ เพม ความ งดงาม ทาง ภาษา เชน

ปลาสรอย ลอยลอง ชล วาย เวยนวน ปนกน ไป

เหมอน สรอย ทรง ทรามวย ไมเหน เจา เศรา บ วาย

คา วา “สรอย” คา แรก เปน ชอ ปลา

คา วา “สรอย” คา หลง หมายถง สรอยคอ

๓.๔ การ ใช คา อพภาส หมายถง คา ซา ชนด หนง โดย ใช พยญชนะ ซา เขาไป ขาง

หนา คา เชน รก เปน ระรก ยม เปน ยะ ยม แยม เปน ยะ แยม การ ใช คา อพภาส หลายๆ คา ในท ใกล กน ทาให แลเหน ภาพ และ เกด ความรสก สะเทอน

อารมณ ตาม ไป ดวย เชน สาด เปนไฟ ยะแยง แผลง เปนพษยะ ยง พง หอก ใหญ คะ ควาง ขวาง

หอกซด คะไขว (ลลต ตะเลง พาย)

๓.๕ การ ใช โวหาร ภาพพจน โวหาร ภาพพจน หมายถง ถอยคา ท เรยบเรยง โดย

ไม กลาว อยาง ตรงไป ตรง มา ผ ประพนธ ม เจตนา จะ ให ผอาน เขาใจ และ ประทบใจ ยงขน กวา

การชา คา บอกเลา ธรรมดา การ ใช โวหาร ภาพพจน อาจ ทาได หลาย วธ เชน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๖๐

การอาน

บท ท๓

๓.๕.๑ เปรยบ สง หนง วา เหมอน อก สง หนง ใน การ เปรยบเทยบ น จะ ม คา

แสดง ความ หมาย อยางเดยว กบ คา วา เหมอน ปรากฏ อย ดวย ไดแก คา วา เปรยบเหมอน เสมอน

ดจ ประดจ ดจดง ราว เพยง เชน

คณแม หนา หนก เพยง พสธา (เพยง-โทโทษ มาจาก คา วา เพยง)

คณ บดร ดจ อา กาศ กวาง

๓.๕.๒ เปรยบ สง หนง เปน อก สง หนง บาง ตารา เรยกวาอ ปลกษณ เชน

พอแม คอ รม โพธ รม ไทร ของ ลก

ราชาธราช นอม ใจ สตย

อามาตย เปน บรรทด ถองแท

๓.๕.๓ สมมต สง ตางๆ ให ม กรยา อาการ เหมอน มนษย หรอ ท เรยกวา

บคลาธษฐาน เชน นา เซาะ หน รน รน หลาก ไหล ไม หลบ เลย ชว ฟา ดน สลาย

๓.๕.๔ การ ใช คา สญลกษณ หรอ สง แทน สญลกษณ หมายถง สง หนง ใช

แทน อก สง หนง เชน แมน เปน บว ตว พ เปน ภมรา เชย ผกา โกสม ประทม ทอง

๓.๖ การ กลาว เกนจรง หรอ ท เรยกวา อตพจน (อธ พจน) การ กลาว เกนจรง น

ปรากฏ อย ใน ชวต ตามปกต เชน เมอ เรา ตองการจะ เนน ความรสก บางอยาง เชน กลาว “เหนอย

สายตว จะ ขาด” หรอ “รอน แทบ สก” การ กลาว เกนจรง ทาใหเกด ความ แปลก และ เรยกรอง

ความ สนใจ ไดด

๓.๗ การ เลน เสยง วรรณยกต กว ใช คา ท ประกบ ดวย สระ พยญชนะ และ ตว

สะกด อยาง เดยวกน ตางกน แต วรรณยกต โดย นามา เรยง ไว ในท ใกล กน ทาใหเกด เสยง ไพเราะ

ดจ เสยง ดนตร เชน “สละ สละ สมร เสมอ ชอ ไม นา

นก ระกา นาม ไม แมน แมน ทรวง เรยม” หรอ

“จะ จบ จอง จอง สง ใด นน ด สาคญ คน คน อยางงน ฉงน

อยา ลาม ลวง ลวง ดแลศ กล คอย แคะ คน ขน คน ให ควร การ”

๓.๘ สมผสอกษร กว จะ ใช คา ท มเสยง พยญชนะ เดยวกน เชน โคลง กลบ อกษร ลวน ชาย ชาญ ชย ชาต เชอ เชง ชาญ

ส เศก สด เศก สาร สงส รอง

ราว ราม รทร แรงราญ รอน ราพณ เกรก เกยรต ไกร กกกอง กอ ก กรง ไกร

(พระ ราช นพนธ พระบาท สมเดจพระ มงกฎ เกลา เจา อย หว)

๖๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

๓.๙ สมผสสระ กว จะ ใช คา ท ม เสยงสระ คลองจอง กน เชน

เขาทาง ตรอก ออก ทาง ประต

คางคก ขนวอ แมง ปอ ใส ตงตง

นารอน ปลา เปน นาเยน ปลา ตาย

เพอนกน หา งาย เพอนตาย หา ยาก

๓.๑๐ การ ใช คาปฎ พฤกษ หมายถง ความ ขดแยง ท กว นามา กลาว ค กน เพอ แสดง

คณสมบต ๒ อยาง ท แยงกน อน อย ใน สง เดยวกน เชน ความ หวาน ชน ใน ความ ขมขน ความ

เงยบเหงา ใน ความ วนวาย

กจกรรม

กจกรรม ท ๑ ให ผเรยน ตอบ คา ถาม และ รวม กจกรรม ตอไปน

๑. วรรณคด คอ อะไร

๒. วรรณคด กบ วรรณกรรม แตกตางกน อยางไร

๓. ให ผเรยน รวม รวม รายชอ หนงสอ ท เปน วรรณคด และ วรรณกรรม ประเภทละ ๓ เลม

๔. ให สรป คณคา ของวรรณคดและวรรณกรรมท รวบรวม มา ได จาก ขอ ๓

เรอง ท ๖ ภาษาถน

ความ หมาย ของ ภาษาถน

ภาษาถน หมายถง ภาษา ท ใช สอ ความ หมาย ตาม ทองถน ตางๆ ซง จะ แตกตางกน ใน ถอยคา สาเนยง แตก สามารถ จะ ตดตอ สอสาร กน ได และ ถอวา เปน ภาษา เดยวกน เพยงแต

แตกตางกน ตาม ทองถนเทานน

ภาษาถน บางท มกจะ เรยก กน วา ภาษา พนเมอง ทงน เพราะ ไมได ใช เปน ภาษา

มาตรฐาน หรอ ภาษากลาง ของ ประเทศ

สาเหต ท ทาใหเกด ภาษาถน ภาษาถน เกด จาก สาเหตการ ยาย ถนฐาน เมอ กลมชน ท ใช ภาษา เดยวกน ยาย ถนฐาน

ไป ตง แหลง ใหม เนองจาก เกด ภย ธรรมชาต ม การ รกราน ของ ศตร เมอ แยกยายไปอย คนละ ถน

นานาๆ ภาษา ท ใช จะ คอย เปลยนแปลง ไป เชน เสยง เปลยนไป คา และ ความ หมาย เปลยนไป

ทาใหเกด ภาษาถน ขน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๖๒

การอาน

บท ท๓

คณคา และ ความ สาคญ ของ ภาษาถน

๑. ภาษาถน เปน วฒนธรรม ทาง ภาษา และ เปน เอกลกษณ ของ แตละ ทองถน

๒. ภาษาถน เปน สญลกษณ ท ใช สอสาร ทาความ เขาใจ และ แสดง ความ เปน ญาต เปน

พวก เดยวกน ของ เจาของ ภาษา

๓. ภาษาถน ตน กาเนด และ เปน สวนหนง ของ ภาษาไทย และ วรรณคด ไทย การ

ศกษา ภาษาถน จะ ชวย ใหการ สอสาร และ การ ศกษา วรรณคด ได เขาใจ ลก ซง ยงขน

๔. การ ศกษา และ การ ใช ภาษาถน จะ ชวย ใหการ สอสาร ได ม ประสทธภาพ และ สราง

ความ เปนหนง ของ คนใน ชาต

ลกษณะ ของ ภาษาถน

๑. ม การ ออกเสยง ตางๆ ถน เพราะ สภาพ ทาง ภมศาสตร ความ หางไกล ขาด การ ตด

ตอ สอสาร กน เปนเวลา นานมากๆ ยอม ทาให ออกเสยง ตางกน ไป

๒. การ ผสม กน ทาง เชอชาต เพราะ อย ใกลเคยง กน ทาให ม ภาษา อน มา ปน เชน ภาษา

อสาน ม ภาษากลาง และ เขมร มา ปน เพราะ ม เขตแดน ใกล กน ทาให ภาษา เปลยนไป จาก ภาษา

กลาง

๓. การ ถายทอด ทาง วฒนธรรม และ เทคโนโลย ซง กน และ กน ทาให ภาษา เปลยน จาก

ภาษากลาง

๔. หนวย เสยง ของ ภาษาถน ม สวน คลาย กน และ แตกตางกน หนวย เสยง ของ ภาษา

กลาง ม ๒๑ เสยง ภาษาถน ม หนวย เสยง ตรงกน เพยง ๑๗ เสยง นอกนน แจก ตาง กน เชน

ภาษาถน เหนอ และ อสาน ไมม หนวย เสยง ช และ ร ภาษาถน ใต ไมม หนวย เสยง ง และ ร

เปนตน

๕. หนวย เสยง วรรณยกต ใน ภาษาถน แตกตางกน ไป ภาคใต มเสยง วรรณยกต ๗ เสยง ภาคเหนอ และ อสาน มเสยง วรรณยกต ๖ เสยง ตวอยาง การ กลาย เสย งวรรณยกต

มา (กลาง) ภาคใต ออกเสยง เปน หมา ขาว (กลาง) ภาคอสาน ออกเสยง เปน ขาว

ชาง (กลาง) ภาคเหนอ ออกเสยง เปน จาง ๖. การ กลาย เสยง พยญชนะ ใน ภาษาถน เหนอ ใต อสาน นน ม สวน แตกตางกน หลาย ลกษณะ เชน

๖.๑ ภาษาไทย เหนอ จะ ม คาท กลาย เสยง พยญชนะ จาก ภาษาไทย กลาง อย หลาย ตว

ภาษาไทย กลาง เปน ช ไทย เหนอ จะ เปน จ เชน ชาง เปน จาง ฉะนน เปน จะ อน ใช เปนไจ

ภาษาไทย กลาง ใช ร ไทย เหนอ จะ เปน ฮ เปน รก เปนฮก รอง เปน ฮอง โรงเรยน เปนโฮง เฮยน

ภาษาไทย กลาง เปน คด เปน กด คว เปน กว ภาษากลาง ใช ท ภาษาไทย เหนอ ใช ต เชน ทาน เปน ตาน ทาน เปน ตาน และ ภาษาไทย เหนอ นอกจาก จะ ใช พยญชนะ ตางกน แลว ยง ไมคอย ม

ตว ควบกลา เชน ขกลาก เปน ข ขาด โกรธ เปน โขด นอกจากน จะ ม คา วา โปรด ไทย เหนอ

โปด ใคร เปนไผ เปนตน

๖๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

๖.๒ ภาษาไทย อสาน ก ม กลาย เสยง หรอ ม หนวย เสยง ตางกบ ภาษาไทย กลาง หลาย

ตว ตวอยาง ช ใช ซ แทน เสยง ร ใช ฮ แทน เสยง ญ และ ย จะ ออกเสยง นาสก แทน ภาษา

ไทย กลาง ชาง ไทย อสาน เปน ซาง เรา เปน เฮา เลอด เปน เฮ อด หญง เปน ญง (นาสก)

ใหญ เปน ใญ ภาษาไทย อสาน จะ ไมม คา ควบกลา คลาย เหนอ เชน กลวย เปน กวย

ปลา เปน ปา ของ เปน ขอ เปรต เปน เผด และ ภาษาไทย อสาน ม การ สลบ รบ เสยง ดวย เชน

ตะกรอ เปน กะตอ ตะกรา เปน กะตา ตะกรด เปน กะตด เปนตน

๖.๓ ภาษาไทย ใต ก ม การ กลาย เสยง พยญชนะ จาก ภาษาไทย กลาง เหมอนกน

ภาษาไทย กลาง เปน ง ภาษาไทย ใต จะ เปน ฮ เสยง ฐ จะ เปน ล (บาง จงหวด) และญ จะ ออก

เสยง นาสก ตวอยาง ภาษาไทย กลาง คา วา เงน ภาษาไทย ใต เปน เฮง งาน เปน ฮาน รก

เปนหลก เปนตน นอกจากน พยญชนะ และ คา อน ท ภาษาไทย กลาง

๗. ภาษาถน เหนอ ใต และ อสาน ม การ กลาย เปน เสยง จาก ภาษาไทย กลาง หนวย เสยง

๗.๑ ภาษาไทย เหนอ จะ กลาย เสยงสระ อ เปน อ เชน คด เปน กด สระอ เปน สระ

เออ เชน ถง เปน เถง สระอะ เปน สระอา เชน มะปราง เปน หมา ผาง มะละกอ เปน หมาก

กวยเตด สระเอ เปน สระแอ เชน เอว เปน สระแอว เปนตน

๗.๒ ภาษาไทย อสาน ม การ กลาย เสยงสระ เชน สระ เออ เปน เอย เชน เนอ เปน

เนย สระอว เปน สระ สระโอ เชน วว เปน โง ตว เปน โต สระอ เปน สระ เออ เชน ครง เปน

เคง สระอา เปน สระอว เชน ขวา เปน ขว เปนตน

๗.๓ ภาษาไทย อสาน ม การ กลาย เสย สระ เชน ภาษาไทย กลาง ใช สระ อ อ ภาษา

ถน ใต ใช สระเอะ เอ เชน ส เปน เส ซก เปน แซก สระเอะ เอ ใช เปน สระแอะ แอ เชน

เดก เปน แดก เปนตน

๘. ความ หมาย ของ คา ใน ภาษาถน แตกตาง ไป จาก ภาษากลาง เชน คา วา รกษา ภาษาถน ใต มความหมาย วา เลยง เชน นา ลง ไป รกษา หมายถง นา ลง ไป เลยง บวลอย ภาษาถน

เหนอ หมายถง ผกตบชวา แพร นม ภาษาถน อสาน หมาย ถงผา เชดหนา ภาษาถน ใต เรยก ผา เชดหนา วา ผา นย เปนตน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๖๔

การอาน

บท ท๓

เรอง ท ๗ สานวน สภาษต สานวน หมายถง คา กลาว หรอ กลมคา ท มความหมาย เชง เปรยบเทยบ เปน เชง ให

ใช ความคด และ ตความ บาง สานวน จะ บอก หรอ สอน ตรงๆ บาง สานวน สะทอน ความคด ความ

รสก ของ กลมชน ใน ทองถน ในอดต ดวย

สภาษต หมายถง คา กลาว ท ดงาม เปนความ จรง ทก สมย เปน คา สอนให ประพฤต

ปฏบต ดง ตวอยาง “ห ลา รอง ชก งาย ห ลา ใจ ชก ยาก”

ความ หมาย คด จะ ทา อะไรตอง คด ใคร ครวญ ให รอบค อบ กอน ตดสนใจ

“นอน จน ห วน แยง วาน” ความ หมาย นอน ตน สาย มาก จน ตะวน สองสวาง ไป ทว บาน

“พด ไป สองไพ เบย นง เสย ตาลง ทอง”

กจกรรม

กจกรรม ท ๒ ให ผเรยน เขยน เครองหมาย วงกลม ลอมรอบ ขอ ท ถก ทสด เพยง ขอ เดยว

๑. ขอ ใด ให ความ หมาย ภาษาถน ได ถกตอง

ก. ภาษา ตระกล ตางๆ ข. ภาษา ท พดก นใน ทองถน นนๆ

ค. ภาษา ท ใช พด กน ทวประเทศ ง. ภาษา ของ ชน กลม ใหญ ทวโลก

๒. ขอ ใด เปนสาเหต สาคญ ท ทาใหเกด ภาษาถน

ก. สภาพ ภมประเทศ ข. การ ยาย ถนฐาน

ค. การ แลกเปลยน วฒนธรรม ง. ถก ทก ขอ

๓. คา ใน ขอ ใด ท เปน คา เฉพาะ ของ ภาษาถน ภาคเหนอ

ก. งอ ข. งอน

ค. งด ง. งบ

๔. “ฝนตก ฟารอง พอแม เขา อย หนก” คา วา หนก เปน คา ใน ภาษาถน ภาค ใด

ก. เหนอ ข. ใต

ค. อสาน ง. กลาง

๕.ภาษาถน ใด ท ม หนวย เสยง วรรณยกต มาก ทสด

ก. ภาษาถน เหนอ ข. ภาษาถน อสาน

ค. ภาษาถน ใต ง. ภาษากลาง

๖๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

ความ หมาย พด ไป ไมม ประโยชน อะไร นง ไว ดกวา

“เกลอ จม เกลอ”

ความ หมาย ไมยอม เสยเปรยบ กน แกเผด กน ให สาสม

“ขาย ผา เอาหนา รอด”

ความ หมาย ยอม เสยสละ ของ ท จา เปนท ม อย เพอจะ รกษา ชอเสยง ของ ตน ไว

“ฝน ทง ให เปน เขม”

ความ หมาย เพยร พยายาม สด ความ สามารถ จนกวา จะ สาเรจผล

“นา มา ปลา กน มด นา ลด มด กน ปลา”

ความ หมาย ทใคร ทมน

เรอง ท ๘ วรรณกรรม ทองถน

วรรณกรรม ทองถน หมายถง เรองราว ของ ชาวบาน ท เลา สบ ตอกน มา หลาย ชวอาย

คน ทง การ พด และ การ เขยน ใน รป ของ คต ความ เชอ และ ประเพณ การ แสดงออก ใน การ ใช

ถอยคา ท ม หลากหลาย รปแบบ เชน นทาน พนบาน เพลง กลอม เดก ปรศนา คาทาย ภาษต

คาคม บท เทศน และ คา กลาว ใน พธ กรรม ตางๆ

ลกษณะ ของ วรรณกรรม ทองถน

๑. วรรณกรรม ทองถน โดย ทวไป ม วดเปน ศนยกลาง เผยแพร กว ผ ประพนธ สวน

มาก คอ พระภกษ และ ชาวบาน ๒. ภาษา ท ใช เปน ภาษาถน ใช ถอยคา สานวน ทอง ถนท เรยบงาย ชาวบาน ทวไป รเรอง

และ ใช ฉนทลกษณ ท นยม ใน ทองถน นน เปนสาคญ

๓. เนอเรอง สวนใหญ เปนเรอง จกรๆ วงศๆ มง ให ความ บนเทง และ สอดแทรก

คตธรรม ทาง พทธศาสนา

๔. ยด คานยม แนว ปรชญา พทธศาสนา เชน กฎ แหง กรรม หรอ ธรรมะ ยอม ชนะ

อธรรม เปนตน

ประเภท ของ วรรณกรรม ทองถน

วรรณกรรม ทองถน แบง ได เปน ๒ ประเภท คอ

๑. ประเภท มขปาฐะ เปน วรรณกรรม ท ไมได เขยน เปน ลายลกษณ เปน วรรณกรรม ปากเปลา จะ ถายทอด โดย การ บอก หรอ การ เลา หรอ การ รอง ไดแก บท กลอม เดก นทาน พนบาน

เพลง พนบาน ปรศนา คาทาย ภาษต สานวน โวหาร คา กลาว ใน พธกรรม ตางๆ

๒. ประเภท เขยน เปน ลายลกษณ ไดแก นทาน คา กลอน บนทก ทาง ประวต ศาสตร ใน ทองถน และ ตารา ความร ตางๆ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๖๖

การอาน

บท ท๓

คณคา ของ วรรณกรรม ทองถน

๑. คณคา ตอ การ อธบายความ เปนมา ของ ชมชน และ เผาพนธ

๒. สะทอน ให เหน โลก ทศน และ คานยม ตางๆ ของ แตละ ทองถน โดย ผาน ทาง

วรรณกรรม

๓. เปน เครองมอ อบรมสงสอน จรยธรรม ของ คนใน สงคม สามารถ นาไป ประยกต ใช

ใน สงคม ปจจบน ได

๔. เปน แหลง บนทก ขอมล เกยวกบ วฒนธรรม ประเพณ และ การ ดาเนน ชวต

ของ คนใน ทองถน

๕. ให ความ บนเทงใจ แก ชมชน ทง ประเภท ท เปน วรรณกรรม และ ศลปะ การ แสดง

พนบาน เชน หมอลา ของ ภาคอสาน การ เลนเพลง เรอ เพลง เกยวขาว ของ ภาค กลาง การซอ

การ เลา คาว ของ ภาคเหนอ การ เลนเพลง บอก รอง มโนราห ของ ภาคใต เปนตน

๖. กอ ให ความ สามคค ใน ทองถน เกด ความ รก ถน และ หวงแหน มาตภม

รปแบบ ของ วรรณกรรม ทองถน

๑. รปแบบ ของ วรรณกรรม ทองถน ภาค กลาง

๑.๑ กลอนสวด หรอ เรยกวา คา พากย ไดแก กาพย ยาน ฉบง สรางคนางค

๑.๒ กลอนบทละคร (นอก) ใช ฉนทลกษณ เหมอน กลอนบทละคร ทวไป แต ไม

เครงครด จานวน คา และ แบบแผน มาก นก

๑.๓ กลอน นทาน บทประพนธ เปน กลอนสภาพ (กลอนแปด) เปน รปแบบ ท

ไดรบ ความ นยม มาก

๑.๔ กลอน แหล นยม จดจา สบ ตอกน มา หรอด นก ลอน สด ไม นยม บนทก เปน

ลายลกษณ ๒. รปแบบ ของ วรรณกรรม ทองถน ภาคอสาน

๒.๑ โคลง สาร เปน ฉนทลกษณ ท บงคบ เสยง เอกโท สวนมาก ใช ประพนธ

วรรณกรรม ประเภท นทาน นยาย หรอ นทาน คตธรรม

๒.๒ กาพย หรอ กาพย เซง ประ พน เปน บท สนๆ สาหรบ ขบ ลา ใน พธ เชน เซง บงไฟ

เซง นาง แมว ฯลฯ ๒.๓ ราย (ฮาย) ลกษณะ เหมอน รายยาว ใช ประพนธ วรรณกรรม ชาดก หรอ

นทาน คตธรรม ท ใช เทศน เชน มหาชาต (ฉบบ อสาน เรยกวา ลา มหาชาต)

๓. รปแบบ ของ วรรณกรรม ทองถน ภาคเหนอ ๓.๑ คาว ธรรม ฉนทลกษณ เหมอน รายยาวชา สาหรบ เทศน นยม ประพนธ

วรรณกรรม ประเภท นทาน ชาดก หรอ นทาน คตธรรม

๓.๒ คาวซอ คา ประพนธ ท บงคบ สมผส ระหวาง วรรค และ บงคบ เสยง เอกโท

นยม แต นทาน เปนคาวซอ แลว นามา ขบ ลา ใน ทประชม ชน ตาม ลลา ทานองเสนาะ ของ ภาคเหนอ

๖๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

๓.๓ โคลง ภาษาถน เหนอ ออกเสยง เปน “กะ ลง” เปน ฉนทลกษณ ท เจรญ รงเรอง

ควบค กบ “คาว ธรรม” ม ทง กะ ลง ส หอง สาม หอง และ สอง หอง (โคลง ส โคลง สาม และ

โคลง สอง)

๔. รปแบบ ของ วรรณกรรม ทองถน ภาคใต

วรรณกรรม พนบาน ภาคใต ฉนทลกษณ รวมกบ วรรณกรรม ทองถน ภาค กลาง แต

จาก การ ศกษา ความ นยม เรอง ฉนทลกษณ ของ วรรณกรรม ภาคใต พบ วา นยม “กลอนสวด”

(คา กาพย) มาก ทสด วรรณกรรม ลายลกษณ ภาคใต เกน รอยละ ๘๐ ประพนธ เปน กลอนสวด

โดยเฉพาะ นทาน ประโลมโลก (เรอง จกรๆ วงศๆ)

การ วเคราะห คณคา ของ วรรณกรรม ทองถน

การ วเคราะห วรรณกรรม ทองถน นน จะ วเคราะห ตาม คณคา ของ วรรณกรรม ดาน ตางๆ

เมอ ศกษา วรรณกรรม ทองถน เรอง ใด เรา จะ ตอง วนจ วเคราะห หรอ พจารณา ด วา วรรณกรรม

เรอง นน ม คณคา ในดาน ใด ดง ตอไปน

๑. คณคา ดาน จรยศาสตร หรอ คณคา ดาน จรยธรรม วเคราะห วา วรรณกรรม ท อาน

และ ศกษา เปน ตวอยาง ความ ประพฤต การ ดาเนน ชวต วา อะไร ผด อะไร ถก อยางไร ด อยางไร

เหมาะสม วรรณกรรม ทองถน จะ ทาหนาท ตวอยาง แบบแผน และ ความ ประพฤต ของ ชาวบาน

ให ถกตอง สอดคลองกบ ขอตกลง ของ สงคม ชมชน ตามกฎหมาย ระเบยบ ประเพณ อน ดงาม

๒. คณคา ดาน สนทรยศาสตร หรอ ความ งาม ความ ไพเราะ วรรณกรรม ทองถน จะ ให

คณคา ดาน ความ งาม ความ ไพเราะ ของ ถอยคา ใช คา สมผส คลองจอง ความ ไพเราะ ของ

ทวง ทานอง ของ เพลง บทกว เมอ ฟง หรอ อาน จะ ทาใหเกด จนตนาการ เกด ความ ซาบซง ใน

อารมณ ความรสก

๓. คณคา ภาษา วรรณกรรม ทองถน จะ เปน สอ ท ทาให ภาษาถน ดารงอย และ ชวย ให ภาษาถน พฒนา อย เสมอ ม การ คดคน สรางสรรค ถอยคา ภาษา เพอ สอ ความ ใน วรรณกรรม

ทองถน ทง เพลง พนบาน บทกว ซอ ภาษต จะ ม กล วธการ แตง ท นาสนใจ ม การ เลนคา ซา คา ทองถน ถอย คาท นามาใช ม เสยงสงตา มเสยง ไพเราะ ฟง แลว รนห

๔. คณคา ดาน การ ศกษา วรรณกรรม ทองถน ประเภท ตารา คา สอน นทาน นอกจาก

จะ ให ความ บนเทง แลว ยง จะ ให ความร ทก แขนง ทง ศลป วฒนธรรม อาชพ และ เสรมสราง ปญญา

โดยเฉพาะ ปรศนา คาทาย จะ ให ทง ความร ความ บนเทง เสรมสราง สตปญญา

๕. คณคา ดาน ศาสนา วรรณกรรม ทองถน จะ เปน สอ ถายทอด คา สอน และ ปรชญา

ทาง ศาสนา เผยแพร ส คนใน ชมชน ทองถน ให คน ชมชน ใช เปน เครอง ยดเหนยว ทาง จตใจ ให แนวคด ใน การ ดารงชวต เชน นทาน ชาดก ตางๆ เปนตน

๖. คณคา ดาน เศรษฐศาสตร วรรณกรรม ประเภท ตารา ยา ตารา พยากรณ การ ทาพธ

บายศร สขวญ หรอ บทสวด ใน พธกรรม ตางๆ สามารถ นามา ยด เปน อาชพ ได วรรณกรรม

เกยวกบ คา ภาษา สามารถ ชวย ให ประหยด อดออม ได

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๖๘

การอาน

บท ท๓

๗. คณคา ทาง สงคม ไดรบ ความ บนเทง สนกสนาน วรรณกรรม ทองถน จะ ปลกฝง

คานยม ใน การ ผกมตร ผก สมพนธ ของ คนใน ทองถน การ อย รวมกน อยาง ม การ พงพา ซง กน

และ กน สราง ความ สามคค ใน หมคณะ ให ขอคด คตธรรม ท เกยวของ กบ ชวต ความ เปนอย

การ ทามาหากน และ สงแวดลอม เปนตน

๘. คณคา ดาน ประวต ศาสตร โบราณคด และ ความ เปนมา ของ ชมชน แตละ ทองถน

เชน วรรณกรรม ประเภท ตานาน ไดแก ตานาน เกยวกบ โบราณสถาน โบราณวตถ ตานาน ชอ

บาน ชอ เมอง เปนตน

การ วเคราะห คณคา ของ วรรณกรรม ทองถน จะ พจารณา จาก คณคา ดาน ตางๆ ดงกลาว

มา ซง วรรณกรรม แตละ เรอง แตละ ประเภท ยอมจะ ให คณคา แตกตางกน การ ศกษา วรรณกรรม

ทองถน ทจะ เกด ประโยชน จะ ตอง พจารณา วนจ วเคราะห และ นาไป ใชได อยาง เหมาะสมจง

เปน หนาท ของ เยาวชน ทจะ ถอเปน ภารกจ ทจะ ตอง ชวยกน อนรกษ วรรณกรรม ท ม คา เหลาน

ไว และ ชวยกน สบทอด ให คน รนหลง ได ม โอกาส เรยนร ศกษา และ พฒนา เพอ ความ เปน

เอกลกษณ ของ ชาต ตอไป

มารยาท ใน การ อาน

มารยาท เปน วฒนธรรม ทาง สงคม เปนความ ประพฤต ท ด เหมาะสม ท สงคม ยอมรบ

และ ยกยอง ผ ม มารยาท คอ ผ ท ไดรบ การ อบรมสงสอน ขดเกลา มา ดแลว มารยาท ใน การ อาน

แม จะ เปน เรองเลกๆ นอยๆ ท บางคน อาจ ไม รสก แต ไม ควร มองขาม มารยาท เหลาน จะ เปน

เครอง บงช ให เหนวา บคคล นน ไดรบ การ อบรมสงสอน มา ด หรอไม อยางไร ดงเชน ภาษต ทวา

“สาเนยง สอ ภาษา กรยา สอ สกล”

มารยาท ทวๆ ไป ใน การ อาน ม ดงน

๑. ไม ควร อาน เรอง ท เปน สวนตว ของ บคคลอน เชน จดหมาย สมดบนทก

๒. ในขณะท ม ผ อานหนงสอ ไม ควร ชะโงก ไป อาน ขางหลง ให เปนท ราคาญ และ

ไม ควร แยง อาน ๓. ไม อาน ออกเสยง ดง ในขณะท ผอน ตองการ ความ สงบ

๔. ไม แกลง อาน เพอ ลอเลยน บคคลอน ๕. ไม ควร ถอวสาสะ หยบ หนงสอ อน มา อาน โดย ไม ไดรบ อนญาต

๖. ไม อานหนงสอ เม อย ใน วง สนทนา หรอ ม การ ประชม

๗. เมอ อานหนงสอ ใน หองสมด หรอ สถานท ซง จด ไว ให อานหนงสอ โดยเฉพาะ

ไม สงเสยง ดง ควร ปฏบต ตาม ระเบยบ กฎเกณฑ ของ สถานท เหลานน อยาง เครงครด

การ ปลกฝง การ รก การ อาน

๑. ตอง ทาความ เขาใจ กบ เรอง ท อาน ให ชดเจน แจมแจง จบ ใจความ เรอง ท อาน ได

ตลอด ทง เรอง และ ตอง เขาใจ เนอหา ให ถกตอง ดวย ๒. ให ไดรบ รสชาตจา การ อาน เชน เกด ความ ซาบซง ตาม เนอเรอง หรอ สานวน จาก

๖๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การอ

าน

บท ท๓

การ ประพนธ นนๆ เกด อารมณ รวม เหน ภาพพจน ตาม ผ ประพนธ

๓. เหน คณคา ของ เรอง ท อาน เกด ความ สนใจ ใคร ตดตาม ดงนน การ เลอก อาน ใน

สง ท สนใจ ก เปน เหตผล หนง ดวย

๔. รจก นา สง ท เปน ประโยชน จาก หนงสอ ไป ใช ให ได เหมาะสมกบ ตน เอง

๕. รจก เลอก หนงสอ ท อาน ได เหมาะสม ตาม ความ ตองการ และ โอกาส คณสมบต

เหลาน เปน เบองตน ทจะ ปลกฝง ให รก การ อาน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๗๐

การ เขยน บท ท ๔ สาระสาคญ

การ ศกษา หลกเกณฑ การ เขยน ให เขา ใจ ปฏบต ตามหลก และ วธการ เขยน กระบวน

การ เขยน เพอการ สอสาร เขยน คา ขอความ ให ถกตอง เลอก ใช คา ได เหมาะสม สอ ความ หมาย

ได ชดเจน จะ ชวย ใหการ สอสาร ดวย การ เขยน ม ประสทธภาพ ผเขยน ม มารยาท และ รก การ เขยน

ผล การ เรยนร ท คาด หวง ผเรยน จะ สามารถ

๑ . เขยน จดหมายเขยน เรยงความ เขยนยอความ เขยน บนทก เขยน รายงาน

เขยน ประกาศ เขยน ใบสมคร งาน เขยน สารคด บนเทงคด เขยน คา อวยพร เขยน โครงการ

เขยน คา กลาว รายงาน

๒ . แตงคา ประพนธ ประเภท กาพย กลอน โคลง ฉนท ราย ได

๓ . มาร ยาท และ สรางนสย รก การ เขยน

ขอบขาย เนอหา

เรอง ท ๑ หลกการ เขยน

เรอง ท ๒ หลกการ แต งคา ประพนธ

เรอง ท ๓ มารยาท และ นสย รก การ เขยน

๗๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

เรอง ท ๑ หลกการ เขยน

ความ หมาย และ ความ สาคญ ของ การ เขยน

การ เขยน คอ การ แสดง ความร ความคด อารมณ ความรสก และ ความ ตองการ ของ

ผสง สารออกมา เปนลายลกษณ อกษร เพอ ให ผ รบสาร อาน เขา ใจ ไดรบ ความร ความคด อารมณ

ความรสก และ ความ ตองการ ตางๆ เหลา นน

การ เขยน เปน พฤต กรรมของการ สงสาร ของ มนษย ซง ม ความ สาคญ ไม ยงหยอน ไป

กวา การ สงสาร ดวย การ พด และ การ อาน เพราะ การ เขยน เปน ลายลกษณ อกษร หรอ ตวหนงสอ

จะ คงทนถาวร และ กวางขวาง กวา การ พด และ การ อาน การ ท เรา ได ทราบ ความร ความคด และ

วทยา การ ตางๆ ของ บคคล ใน ยคกอนๆ ก เพราะ มนษย รจก การ เขยน สญลกษณ แทน คาพด

ถายทอด ให เรา ทราบ

การ เขยน เพอ สงสาร ม ประสทธภาพ มาก นอย แคไหน นน ยอม ขน อย กบ ผสงสาร หรอ

ผเขยน ซง จะ ตอง ม ความ สามารถ ใน หลาย ดาน ทง กระบวนการ คด กระบวนการ เขยน

ความ สามารถ ในดาน การ ใช ภาษา และ อนๆ ดงน

๑ . เปน ผ มความร ใน เรอง ท จะ เขยน เปน อยาง ด ม จดประสงค ใน การ ถายทอด เพอ จะ

ให ผอาน ไดรบ สง ใด และ ทราบ พนฐาน ของ ผ รบสาร เปน อยาง ด ดวย

๒ . สามารถ เลอก รป แบบ และ กลวธ ใน การ เขยน ได เหมาะสมกบ เนอหา และ โอกาส เชน

การ เขยน คา ช แจง ก เหมาะ ท จะ เขยน แบบ รอย แกว หาก เขยน คา อวยพร ใน โอกาส ตางๆ อาจ จะ

ใช การ เขยน แบบ รอยกรอง เปนโคลง ฉนท กาพย กลอน จะ เหมาะสม กวา เปนตน

๓ . ม ความ สาม รถ ใน การ ใช ภาษา โดยเฉพาะ ภาษาเขยน ทง การ เขยน คา และ ขอความ

ตาม อกขรวธ รวม ทงการ เลอก ใช ถอยคา สานวน ตางๆ

๔ . ม ความ สามารถ ใน การ ศกษา คนควา และ การ ฝกฝน ทกษะ การ เขยน ๕ . ม ศลปะ ใน การ ใช ถอยคา ได ไพเราะ เหมาะสมกบ เนอหา หรอ สาร ท ตองการ ถายทอด

หลกการ เขยน ท ด ๑ . เขยน ตวหนงสอ ชดเจน อาน งาย เปน ระเบยบ

๒ . เขยน ได ถกตอง ตาม อกขรวธ สะกด การนต วรรณยกต วาง รป เครองหมาย ตางๆ เวน วรรคตอน ได ถกตอง เพอ จะ สอ ความ หมาย ได ตรง และ ชดเจน ชวย ให ผอาน เขา ใจ สาร ไดด

๓ . เลอก ใช ถอยคา ได เหมาะสม สอ ความ หมาย ไดด กะทดรด ชดเจน เหมาะสมกบ เนอหา เพศ วย และ ระดบ ของ ผอาน

๔ . เลอก ใช สานวน ภาษา ได ไพเราะ เหมาะสมกบ ความร ความคด อารมณ

ความรสก ท ตองการ ถายทอด ๕ . ใช ภาษาเขยน ไม ควร ใช ภาษาพด ภาษา โฆษณา หรอ ภาษา ท ไม ไดมาตรฐาน

๖ . เขยน ได ถกตอง ตาม รป แบบ และ หลกเกณฑ ของ งานเขยน แตละ ประเภท

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๗๒

การเขยน

บท ท๔

๗ . เขยน ใน สง สรางสรรค ไม เขยน ใน สง ท จะ สราง ความ เสยหาย หรอ ความ เดอดรอน ให แก บคคล และ สงคม การ ท จะ สอสาร ดวย การ เขยน ไดด ผเขยน ตอง ม ความ สามารถ ในดาน การ ใช ภาษา และ ตอง ปฏบต ตาม หลกการ เขยน ท ด ม มารยาท

การ เขยน รป แบบ ตางๆ

รป แบบ การ เขยน งานเขยน ใน ภาษาไทย ม ๒ รป แบบ คอ งานเขยน ประเภทรอยกรอง กบ งานเขยนประเภท รอย แกว ซง ผเรยน ได เคย ศกษา มา บาง แลว ใน ระดบ มธยมศกษา ตอนตน ใน ทน จะ พด ถง งานเขยนประเภท รอย แกว ท ผเรยน จาเปน ตอง ใช ใน ชวต ประจาวน เชน การ เขยน จดหมาย การเขยนเรยงความ การเขยน ยอความ การจดบนทก และ การ เขยน แสดง ความ คดเหน และ งานเขยน ประเภทรอยกรอง บาง ประเภท เทา นน การ เขยน จดหมาย การ เขยน จดหมาย เปน วธการ ท นยม ใช เพอ การ สอสาร แทน การ พด เมอ ผสงสาร และ ผ รบสาร อย หางไกล กน เพราะ ประหยด คา ใชจาย ม ลายลกษณ อกษร เปน หลกฐาน สง ถง กน ได สะดวก ทก พน ท จดหมาย ท เขยน ตดตอ กน ม หลายประเภท เปนตนวา จดหมาย สวนตว เปน จดหมาย ท เขยน ถง กน ระหวาง ญาตมตร หรอ คร อาจารย เพอ สง ขาว คราว บอกกลาว ไตถาม ถง ความ ทกขสข แสดง ถง ความ รก ความ ปรารถนาด ความ ระลก ถง ตอ กน รวม ทง การ เลา เรอง หรอ เหตการณ ท สาคญ การ ขอ ความ ชวย เหลอ ขอ คา แนะนา ซง กน และ กน จดหมาย กจธระ เปน จดหมาย ท บคคล เขยน ตดตอ กบ บคคลอน บรษท หางราน และ หนวยงาน อนๆ เพอ แจง กจธระ เปนตนวา การ นดหมาย ขอ สมครงาน ขอ ความ ชวยเหลอ และ ขอ คา ปรกษา เพอ ประโยชน ในดาน การ งาน ตางๆ จดหมาย ธรกจ เปน จดหมาย ท เขยน ตดตอ กน ใน เรอง ธรกจ และ การเงน ระหวาง บรษท หางราน และ องคการ ตางๆ จดหมาย ราชการ หรอ หนงสอ ราชการ เปน จดหมาย ท ตดตอ กน เปน ทาง ราชการ จาก สวน ราชการ หนง ถง อก สวนรา การ หนง ขอความ ใน หนงสอ ถอวา เปน หลกฐาน ทาง ราชการ และ ม สภาพ ผกมด ถาวร ใน ราชการ จดหมาย ราชการ จะ ม เลข ท ของ หนงสอ ม การ ลงทะเบยน รบ- สง ตาม ระเบยบ ของ งาน สารบรรณ การ เขยน จดหมาย แตละ ประเภท จะ ม ลกษณะ แตก ตาง กน ไป แต โดย ทวไป จะ ม แนวโนม ใน การ เขยน ดงน ๑ . สวนประกอบ ของ จดหมาย ท สาคญ คอ ท อย ของ เจาของ จดหมาย วน เดอน ป ท เขยน ขอความ ท ตองการ สอสาร คา ขนตน และ คา ลงทาย ๒ . ใช ภาษา ท สอ ความ หมาย ตรง ชดเจน สน กะทดรด ได ใจความ เพอ ให ผ รบจดหมาย ได ทราบ อยาง รวดเรว การ เขยน แบบน มก ใช ใน การ เขยน จดหมาย กจธระ จดหมาย ธรกจ และ จดหมาย ราชการ

๗๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

๓ . ใช ถอยคา ภาษา ใน เชง สรางสรรค เลอกเฟน ถอยคา ให นาอาน ระมดระวง ใน การ

ใช ถอยคา การ เขยน ลกษณะ น เปนการ เขยน จดหมาย สวนตว

๔ . จดหมาย ท เขยน ตดตอ เปนทางการ ตอง ศกษา วา ควร จะ สง ถง ใคร ตา แหนง อะไร

เขยน ชอ ชอสกล ยศ ตา แหนง ให ถกตอง

๕ . ใช คา ขนตน และ คา ลงทาย ให เหมาะสมกบ ผรบ ตาม ธรรมเนยม

๖ . กระดาษ และ ซอง เลอก ใช ให เหมาะสมกบ ประเภท ของ จดหมาย ถา เปน จดหมาย

ท สง ทาง ไปรษณย จะ ตอง เขยน นาม ผสง ไว มม ซอง บน ดาน ซายมอ พรอม ท อย และ รหส

ไปรษณย การ จาหนา ซอง ให เขยน หรอ พมพ ชอ ท อย ของ ผรบ ให ชดเจน และ อยาลม ใสรหส

ไปรษณย ดวย สวน ดวงตรา ไปรษณย ให ปดไว มม บน ขวามอ คา ไปรษณยากร ตอง ให ถกตอง

ตามกาหนด

การ เขยนเรยงความ

การเขยน เรยงความ เปน รป แบบ การ เขยน อยาง หนง ซง จะ ตอง ใช ศลปะ ใน การ เรยบ

เรยง ถอยคา ภาษา ให เปน เนอเรอง เพอ ถายทอด ขอเทจจรง ความร ความรสก จนตนาการ

และ ความ เขา ใจ ดวย ภาษา ท ถกตอง สละสลวยการ จะ เขยน เรยงความ ไดด ผเขยน จะ ตอง ศกษา

รป แบ บ กฏ เกณฑ ให เขา ใจ และ ฝก เขยน เปนประจา

การเขยน เรยงความ ม สวนสาคญ ๓ สวน คอ

สวนท ๑ ความ นา หรอ คานา

ความ นา เปน สวน แรก ของ การเขยนเรยงความ ซง ผร ได แนะนา ให เขยน หลงจาก เขยน

สวน อนๆ เสรจ เรยบรอย แลว และ จะ ไม ซา กบขอความ ลงทาย หรอ สรป ความ นา ของการเขยน

เรยงความ จะ ทา หนา ท ดงน ๑ . กระตน ให ผอาน เกด ความ สน ใจ ตอเนอง ของ เรอง นนๆ

๒ . ปพนฐาน ความ เขา ใจ ให กบ ผอาน หรอ ช ให เหน ความ สาคญ ของ เรอง กอน ท จะ

อาน ตอไป ๓ . บอก ขอบขาย เนอเรอง นน ๆ วาม ขอบ ขาย อยางไร

สวน ๒ เนอเรอง หรอ ตว เรอง

การ เขยน เนอเรอง ผเรยน จะ ตอง ด หวขอ เรอง ท จะ เขยน แลว พจารณา วา เปนเรอง

ลกษณะ ใด ควร ตง วตถ ประสงค ของ การ เขยน เรยงความ อยางไร เพอ ให ขอเทจจรง แก ผอาน เพอ โนมนาว ใจ ให ผอาน เชอ หรอ คลอยตาม เพอ ให ความ บนเทง หรอ เพอ สงเสรม ให ผอาน ใช

ความคด ของ ตน ให กวางขวาง ขน เมอ ได จดประสงค ใน การ เขยน ผเรยน จะ สามารถ กาหนด

ขอบขาย ของ หวขอ เรอง ท จะ เขยน ได

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๗๔

การเขยน

บท ท๔

สวนท ๓ บทสรป หรอ ความ ลงทาย

การ เขยน บทสรป หรอ ความ ลงทาย ผร ได แนะนา ให เขยน หลงจาก เขยน โครงเรอง เสรจ

แลว เพราะ ความ ลงทาย จะ ทา หนา ท ยา ความ สาคญ ของ เรอง ชวย ให ผอาน จดจา สาระสาคญ

ใน เรอง น ได หรอ ชวย ให ผอาน เขา ใจ จดประสงค ของ ผเขยน อกดวย วธการ เขยน ความ ลงทาย

อาจ ทาได ดงน

๑ . สรปความ ทงหมด ท นาเสนอ ใน เรอง ให ได สาระสาคญ อยาง ชดเจน

๒ . นา เรอง ท เปน สวนสาคญ ทสด ใน เนอเรอง มา กลาว ยา ตาม จดประสงค ของ เรอง

๓ . เลอก คา กลาว ท นา เชอถอ สภาษต คาคม ท สอดคลองกบ เรอง มา เปน ความ ลงทาย

๔ . ฝาก ขอคด และ แนวปฏบต ให กบ ผอาน เพอ นาไป พจารณา และ ปฏบต

๕ . เสนอ แนวคด หรอ ขอ ใครครวญ ลกษณะ ปลาย เปด ให ผอาน นาไป คด และ ใครครวญ ตอ

ลกษณะ ของเรยงความ ท ด ควร ม ลกษณะ ท เปน เอกภาพ สมพนธภาพ และ

สารตถ ภาพ

เอกภาพ คอ ความ เปนอน หนง อนเดยว กน ของ เรอง ไม เขยน นอกเรอง

สมพนธภาพ คอ ม ความ สมพนธ กน ตลอด เรอง หมาย ถง ขอความ แตละ ขอความ

หรอ แตละ ยอหนาจะ ตอง ม ความ สมพนธ เกยวเนอง กน โดย ตลอด

สารตถ ภาพ คอ การ เนน สาระสาคญ ของ ยอหนา แตละ ยอหนา และ ของ เรอง ทงหมด

โดย ใช ถอยคา ประโยค ขอความ ท กระชบ ชดเจน สอ ความ เรอง ทงหมด ได เปน อยาง ดยง

การ เขยน ยอความ

การ ยอความ คอ การนา เรองราว ตางๆ มา เขยน ใหม ดวย สานวน ภาษาของ ผ ยอ เอง

เมอ เขยน แลว เนอความ เดม จะ สนลง แต ยงม ใจความ สาคญ ครบถวน สมบรณ การ ยอ ความน

ไมม ขอบเขต วา ควร จะ สนหรอ ยาว เทา ใด จง จะ เหมาะ เพราะ บางเรอง ม พลความ มาก ก ยอลง

ไป ได มาก แต บางเรอง ม ใจความ สาคญมาก ก อาจ ยอ ได ๑ ใน ๒ หรอ ๑ ใน ๓ หรอ ๑ ใน ๔ ของ เรองเดม ตาม แต ผ ยอ จะ เหนสมควร

ใจ ความ สาคญ คอ ขอความ สาคญ ใน การ พด หรอ การ เขยน พลความ คอขอความ

ท เปน รายละเอยด นามา ขยาย ใจความ สาคญ ให ชดเจน ยงขน ถา ตดออก ผฟง หรอ ผอาน ก ยง เขา ใจ เรอง นน ได

หลกการ ยอความ จาก สง ท ได อาน ได ฟง

๑ . อาน เนอเรอง ท จะ ยอ ให เขา ใจ อาจ มากกวา ๑ เ ทยว กได

๒ . เมอ เขา ใจ เรอง ด แลว จง จบ ใจความ สาคญ ทละ ยอหนา เพราะ ๑ ยอหนา จะ ม

ใจความ สาคญ อยางเดยว ๓ . นา ใจความ สาคญ แตละ ยอหนา มา เขยน ใหม ดวย ภาษา ของ ตน เอง โดย คานง ถง

สง ตางๆ ดงน

๗๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

๓ . ๑ ไม ใช อกษรยอ ใน ขอความ ท ยอ

๓ . ๒ ถา ม คาราชาศพท ใน เรอง ให คงไว ไม ตอง แปล ออก เปน คา สามญ

๓ . ๓ จะ ไม ใช เครองหมาย ตางๆ ใน ขอความ ท ยอ เชน อญประกาศ

๓ . ๔ เนอเรอง ท ยอ แลว โดย ปกต เขยน ตดตอ กน ใน ยอหนา เดยว และ ควร ม ความ

ยาว ประมาณ ๑ ใน ๔ ของ เรองเดม

๔ . คานา ใน การ อาน ยอความ ให ใช แบบ คานา ยอความ ตาม ประเภท ของ เรอง ท จะ

ยอ โดย เขยน คานา ไว ยอหนา แรก แลว จง เขยน ขอความ ท ยอ ใน ยอหนา ตอไป

การ เขยน บนทก

การ เขยน บนทก เปน วธการ เรยนร และ จดจา ท ด นอกจากนขอมล ท ถก บนทก ไว ยง

สามารถ นาไป เปน หลกฐาน อางอง เพอ ประโยชน อน ตอไป เชน

การ จดบนทกจา การ ฟง

การ บนทก จาก การ ฟง หรอ การ ประสบ พบ เหนดวย ตน เอง ยอม กอ ให เกด ความร ใน

ทน ใคร ขอ แนะนา วธ จดบนทก จาก การ ฟง และ จาก ประสบการณ ตรง เพอ ผเรยน จะ สามารถ นา

ไป ใช ประโยชน ใน การ ศกษา ดวย ตน เอง ได วธ หนง

วธ จดบนทกจา การ ฟง

การ จดบนทกจา การ ฟง จะ ไดผล ด เพยง ใด ขน อย กบ สมรรถภาพ ใน การ ฟง ของ ผ จด

บนทก ในขณะ ท ฟง อย นน เรา ไม สามารถ จดจา คาพ ด ได ทก คา ดง นน วธ จดบนทก จาก การ ฟง

จง จาเปน ตอง รจก เลอก จด เฉพาะ ประเดน สาคญ ใช หลกการ อยางเดยว กบ การ ยอความ นนเอง

กลาว คอ ตอง สามารถ แยก ใจความ สาคญ ออกจาก พลความ ได ขอ ความ ตอน ใด ท ไม สาคญ

หรอ ไม เกยวของ กบ เรอง นน โดย ตรง ก ไม จาเปน ตอง จด และ วธการ จด อาจ ใช อกษรยอ หรอ

เครองหมาย ท ใช กน ทวไป เพอ บนทก ไว ได อยาง รวดเรว เชน

ร. ร. แทน โรงเรยน

ร. ๑ แทน รชกาล ท ๑

> แทน มากกวา ผเรยน อาจ ใช อกษรยอ หรอ เครองหมาย ของ ผเรยน เอง โดยเฉพาะ แต ทงน จะ ตอง ให เปนระบบ จะ ได ไม สบสน ภายหลง

ผฟง จบ ความรสก หรอ เจตนา ของ ผพด ในขณะ ท ฟง ดวยวา ม จดประสงค เชนไร เมอ

บนทก ใจความ สาคญ ได ครบถวน แลว ควร นา ใจความ สาคญ เหลา นน มา เรยบเรยง เสย ใหม อนง ใน การ เรยบเรยง น อยา ทง เวลา ให เนนนาน จน เกนไป เพราะ ผ จด ยง สามารถ จา ขอความ บาง ตอน

ท ไม ไดจด ไว จะ ได เพมเตม ความร และ ความ คดได อยาง สมบรณ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๗๖

การเขยน

บท ท๔

บนทก การ ประชม

การ ดาเนน กจกรรม ตางๆ ใน ปจจบน มก จะ ม การ ประชม เพอ ปรกษาหารอ กน กอน เสมอ และ ใน การ ประชม ทกครง จะ ตอง ม ผ จดบนทก การ ประชม เพอ เปน หลกฐาน บนทก การ ประชม

ม รป แบบ ดง ตวอยาง ตอไปน

บนทก การ ประชม

การ ประชม ( ลงชอ คณะกรรมการ หรอ ชอ การ ประชม นนๆ )

ครง ท ( ลง ครง ทประชม)

เมอ ( ลง วน ท เดอน พ. ศ. ทประชม)

ณ ( ลงชอ สถาน ท ทประชม)

ผ เขา ประชม

๑ . เขยนชอ ผ มา ประชม. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ฯลฯ

ผ ขาด ประชม

๑ . เขยนรายชอ หรอ จานวน ผ ท ไมมา ประชม. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

๓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ฯลฯ

เรมประชม เวลา (ลงเวลา ท เรมประชม)

ขอความ( เรม ดวย ประธาน กลาว เปด การ ประชม การ อาน รายงาน ( บนทก) การ ประชม

ครง ท แลว( ถา ม) ทประชม รบรอง หรอ แกไข อยางไร แลว ถง เรอง ท จะ ประชม ถา ม หลาย เรอง ให

ยก เรอ งท ๑ เรอง ท ๒ และ ตอๆ ไป ตามลาดบ และ ให ม มต ของท ประชม( ทก เรอง)

เลก ประชม ( ลงเวลา เลก ประชม) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

( ลงชอ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ผบนทก การ ประชม

๗๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

ศพท เฉพาะท ใช ใน กจ กรรมการ ประชม ท ควร ร บาง คา

๑. ผ เขา ประชม

หมายถง ผ ท ได รบเชญ หรอ ไดรบ การ แตงตง ให เปน ผ ม สทธ เขา ประชม เพอ ทา

หนาท ตางๆ เชนทาหนาท เปน ผนา การ ประชม เปน ผเสนอ ความ คดเหน ตอ ทประชม เปน ผ

จดบนทก การ ประชม เปนตน

๒. วาระ

หมายถง เรอง หรอ หวขอ หรอ ประเดน ปญหา ตางๆ ท ตองหา คา ตอบ หา ขอยต

หรอ วธ แกไข โดยจด เรยงลาดบ เรอง ตาม ความ เหมาะสม

๓. ขอเสนอ

ใน การ ประชม ถา ขอให ทประชม พจารณา เรอง ใด เรอง หนง ม ศพทเฉพาะ เพอ ใช

บอก ความ ประสงควา เสนอ และ เรยก เรอง ท เสนอ วา ขอเสนอ

๔. สนบสนน คดคาน อภปราย

ขอเสนอ ท ม ผเสนอ ตอ ทประชม นน ผ เขา ประชม ม สทธ เหนดวย หรอไม เหนดวย

กได ถา เหนดวยเรยกวา สนบสนน ไม เหนดวย เรยกวา คดคาน การ แสดง ความ คดเหน เพอ

สนบสนน หรอ คดคาน ขอเสนอ เรยกวา การ อภปราย ให ตรงประเดน และ ม เหตผล สนบสนน

อยาง ชดเจน

๕. มต

คอ ขอ ตดสนใจ ของ ทประชม เพอ นาไป ปฏบต เรยกวา มต ทประชม

การ เขยน บนทก ประจาวน

วธ เขยน อาจ แตกตางกน ออกไป แต ม แนว ทางใน การ เขยน ดงน ๑. บนทก เปนประจา ทกวน ตาม ความ เปนจรง โดย ม สมดบนทก ตางหาก ๑ เลม

๒. บอก วน เดอน ป ท บนทก ไว อยาง ชดเจน ๓. การ บนทก อาจ เรมจาก เชา ไป คา โดยบนทก เรอง ท สาคญ และ นาสนใจ

๔. การ บนทก อาจ แสดง ทรรศนะ และ ความรสก สวนตว ลง ไป ดวย

๕. การ ใช ภาษา ไมม รปแบบ ตายตว สวนใหญ ใช ภาษา งายๆ สนกสนาน ทงน ขนอย กบ ความ พอใจ และ บคลก ของ ผบนทก เอง

วธ จดบนทก จาก ประสบการณ ตรง

ความร บางอยาง เรา ไม อาจ หาได จาก การ อาน หรอ การ ฟง ตอง อาศย การ ไป ด และ

สงเกต ดวย ตน เอง เรยน จากประสบการณ ตรง วธการ จดบนทกจา กการ สงเกต ของจรง นน คลาย กบ การ บนทกจา กการ อานแ ละ การ ฟง นนเอง กลาว คอ เรา ตอง รจก สงเกต สง ท สาคญๆ

สงเกต ด ความ สมพนธ ของ สง ตางๆ ท เรา เหน นน วา เกยวของ กน อยางไร ม ลกษณะ อยางไร

แลว บนทก เปน ขอมล ไว ใน สวน ของ ขอ สงสย หรอ ความ คดเหน เรา อาจ บนทก ไว เมอ นา บนทก

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๗๘

การเขยน

บท ท๔

ท ได จากการ สงเกต มา เรยบเรยง ใหม นน ควร ระบ เรอง ทจะ บนทก วน เวลา สถานท หาก ม ขอ

สงเกต หรอ มา เรยบเรยง ใหม นน ควร ระบ เรอง ทจะ บนทก วน เวลา สถานท หาก ม ขอ สงเกต

หรอ ความ คดเหน ประการใด ให เรยบเรยง ไว ใน ตอนทาย ทงน ควร เขยน ให รวบรด ให ราย

ละเอยด เฉพาะท จาเปน และ ไม ใช ถอยคา ท ฟมเฟอย

ใน ชวต ประจาวน เรา ได รบสาร จาก วธการ สอสาร หลายประเภท ไมวา จะ เปน หนงสอ

วทย โทรทศน หรอ อาจ เปน สง ท เรา ได เหน และ ประสบ มา ดวย ตน เอง ถา เรา เพยงแต จดจา สง

เหลานนโดย ไมได จดบนทก ก อาจจะ ลม และ อย ได ไมนาน แต ถา ม การ จดบนทก ไว ก จะ ชวย ให

อย ได นาน วน ขน

การ เขยน รายงาน

รายงาน การ ศกษา คนควา เปนการ เขยน เสนอ เพอ รายงาน การ ศกษา คนควา เรอง ใด

เรอง หนง โดยเฉพาะ โดย กอน เขยน จะ ตอง มการศกษา คนควา จด ระบบ และ เรยบเรยง เปน อยาง

ดขนตอน การ เขยน รายงาน การ คนควา

๑. เลอก เรอง หรอ ประเดน ทจะ เขยน ซง เปนเรอง ท ตน สนใจ กาลง เปนท กลาว ถง ใน

ขณะนน เรอง แปลกใหม นาสนใจ จะ ไดรบ ความ สนใจ มากขน

๒. กาหนด ขอบเขต ทจะ เขยน ไม กวาง หรอ แคบ จน เกนไป สามารถ จด ทาได ใน เวลา

ท กาหนด

๓. ศกษา คนควา และ เกบ รวบรวม ขอมล อยาง เพยงพอ ทง จาก เอกสาร การ สมภาษณ

การ สงเกต หรอ จาก สอมวลชน ตางๆ เปนตน

๔. บนทก ขอมล ท ได คนควาพรอม แหลงทมา ของ ขอมล อยาง ละเอยด โดย จดบนทก

ลง ใน บตร หรอ สมดบนทก ทงน เพอ นามา เขยน เชงอรรถ และ บรรณานกรม ใน ภายหลง

๕. เขยน โครงเรอง อยาง ละเอยด โดย ลาดบ หวขอ ตางๆ อยาง เหมาะสม

๖. เรยบเรยง เปน รายงาน ท เหมาะสม โดย ม รปแบบ ของ รายงาน ท สาคญ ๓ สวน คอ

๖.๑ สวนประกอบ ตอนตน

๖.๑.๑ หนาปก รายงาน

๖.๑.๒ คานา ๖.๑.๓ สารบญ

๖.๑.๔ บญช ตาราง หรอ ภาพประกอบ (ถา ม)

๖.๒ สวน เนอเรอง

๖.๒.๑ สวน ท เปน เนอหา

๖.๒.๒ สวนประกอบ ใน เนอหา ๖.๒.๒.๑ อญประกาศ

๖.๒.๒.๒ เชงอรรถ ๖.๒.๒.๓ ตาราง หรอ ภาพประกอบ (ถา ม)

๗๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

๖.๓ สวนประกอบ ตอนทาย

๖.๓.๑ บรรณานกรม

๖.๓.๒ ภาคผนวก หรอ อภธาน ศพท (ถา ม)

การ ใช ภาษา ใน การ เขยน รายงาน

๑. ใช ภาษา กะทดรด เขา ใจงาย และ ตรงไป ตรง มา

๒. ใช ภาษา มาตรฐาน ตาม ธรรมเนยม นยม

๓. เวน วรรคตอน อยาง ถกตอง เหมาะสม เพอให เนอความ กระจาง ชด เขา ใจงาย

๔. การ เขยน ทวๆไป ควร ใช ศพท ธรรมดา แต ใน กรณท ตอง ใช ศพทเฉพาะ วชา ควร

ใช ศพท ท ไดรบ การ รบรอง แลว ใน แขนง วชา นนๆ โดยเฉพาะ อยางยง ศพท ซง คณะกรรมการ

บญญต ศพท ภาษาไทย ของ ราช บญฑต สถาน ได บญญต ไว แลว

๕. การ เขยน ยอ หนาหนงๆ จะ ตอง ม ใจความ สาคญ เพยง อยางเดยว และ แตละ ยอหนา

จะ ตอง ม ความ สมพนธ ตอเนอง กน ไป จนจบ

การ เขยน ประกาศ

ประกาศ หมายถง การ บอกกลาว หรอ ชแจง เรองราว ตางๆ ให สาธารณชน หรอ ผ

เกยวของ ทราบ ผรบ ขอมล ได ทราบ จาก สอมวลชน ตางๆ เชน วทย โทรทศน หนงสอ พมพ

หรอ จาก ฝาย โฆษณา ใบปลว เปนตน

ลกษณะ ของประกาศ ท ผเขยน จะ ได พบ เสมอๆ แบง ได เปน ๒ แบบ คอ

๑. แบบ ประกาศ ท เปนทางการ ประกาศ ลกษณะ น มก ออกจาก หนวยงาน ราชการ รฐวสาหกจ หรอ องคกร ตางๆ สวนมาก จะ เปนเรอง เกยวกบ กลมคน สวนใหญ รปแบบ การ เขยน มกจะ ม ประเดน สาคญ ดงน คอ ๑.๑ ชอ หนวยงาน หรอ องคกร ท ออก ประกาศ ๑.๒ เรอง ทประกาศ ๑.๓ เนอความ ทประกาศ สวนใหญ จะ ม รายละเอยด อยาง นอย ๒ สวน คอ ๑.๓.๑ เหตผล ความ เปนมา ๑.๓.๒ รายละเอยด เงอนไข และ ขอ เสนอแนะ ตางๆ ๑.๔ วน เดอน ป ทประกาศ นน จะ ม ผล บงคบใช นบตงแต เวลา ท ปรากฏ ใน ประกาศ ๑.๔.๑ การ ลงนาม ผประกาศ คอ ผมอานาจ ใน หนวยงาน ท เปน เจาของ ประกาศ นน ๑.๔.๒ ตาแหนง ของ ผประกาศ ๒. ประกาศ ท ไม เปนทางการ ประกาศ ลกษณะ น มก ออกจาก บรษท หางราน หรอ ของ บคคล ใด บคคล หนง จะ ม จดประสงค เฉพาะ เรอง เชน ประกาศรบ สมครงาน ประกาศ ของ หาย ประกาศ ลกษณะ น จะ ม เฉพาะ ขอมล ท จาเปน ทงน สวนใหญ จะ เปนการ ประกาศ ใน

หนา หนงสอ พมพ ซงตอง ประหยด เนอท โฆษณา เนองจาก คา โฆษณา ม ราคาสง

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๘๐

การเขยน

บท ท๔

การ เขยน โฆษณา การ โฆษณา สนคา บรการ เปนการ สงสาร โนมนาวใจ ตอ สาธารณชน เพอ ประโยชน ใน การ ขายสนคา หรอ บรการ ตางๆ ซง ม ลกษณะ ดงน ๑. บท โฆษณา จะ ม สวน นา ทสะ ดดห สะดดตา ซง ม ผล ทาให สะดดใจ สาธารณชน ดวย การ ใช ถอยคา แปลกๆ ใหมๆ อาจ เปน คา สมผสอกษร คา เลยน เสยง ธรรมชาต ๒. ไม ใช ถอยคา ท ยดยาว ครอบคลม เนอหา อยาง ครบถวน มก ใช เปน รป ประโยค สนๆ หรอ วล สนๆ ทาให ผอาน รบร ได อยาง ฉบพลน ๓. เนอหา จะ ชใหเหน ถง ความ ด วเศษ ของ คณภาพ ของ สนคา หรอ บรการ สวนมาก จะ เนน ความ เปนจรง เชน “ทนทาน ปาน เหลก เพชร” ๔. ผโฆษณา จะ พยายาม จบ จดออน ของ มนษย โดย จะ โนมนาวใจ ใน ทานอง ทวา ถา ใช เครองสาอาง คชนด น แลว ผวพรรณ จะ เปลงปลง บาง เรอนราง จะ สวย ม เสนห บาง ๕. เนอหา สาร โฆษณา มก ขาด เหตผล ขาด ความ ถกตอง ทาง วชาการ ๖. สาร โฆษณา จะ ปรากฏ ทาง สอ ชนด ตางๆ ซาๆ กน หลายครง หลายหน

การ เขยน คา อวยพร พร คอ คา ท แสดง ความ ปรารถนาด ท บคคล จะ พง กลาว แก ผอน ใน การ เขยน คา อวยพร ตอง เขยน ให เหมาะสมกบ โอกาส เชน อวยพร ใน วน ขน ปใหม อวยพร ใน การ ทาบญ ขน บาน ใหม อวยพร ใน งาน มงคลสมรส อวยพร ผ ท ลา ไป ศกษาตอ ณ ตางประเทศ นอกจาก คานงถง โอกาส ทจะ กลาว คา อวยพร แลว ตอง คานงถง บคคล ทจะ รบ พร วา เปน ผ อย ใน ฐานะ ใด เปน คน เสมอกน หรอ เปน ผ ม อาวโส สงกวา หรอ ตากวา ผพด คาอวยพร ม ให เปน รายบคคล หรอ ให แก หมคณะ ทงน เพอจะ ได เลอก ใช ถอยคา ให ถกตอง เหมาะสม เปน กรณ ไป ม ขอ เสนอแนะ ดงน ๑. ใน การ แต ง คา อวยพร สาหรบ โอกาส ตางๆ พร ท ให กน ก มก เปน สง อน พง ปรารถนา เชน พร สประการ คอ อาย วรรณะ สขะ พละ ความ สาเรจ ใน กจการ งาน ความ สมหวง ความ ม เกยรต เปนตน ทงน แลวแต ผ อวยพร จะ เหนวา สง ใด เหมาะสม ทจะ นามา กลาว โดย เลอกหา คา ท ไพเราะ มความหมาย ด มา ใช แตง ให ได เนอความ ตามท ประสงค ๒. ถา เปนการ อวยพร ญาตมตร ท มอาย อย ใน วย ใกลเคยง กน ก กลาว อวยพร ได เลย แต ถา เปน ผ ท สงกวา ดวย วยวฒ คณวฒ และ ชาต วฒ ก ควร อาง สง ท ตน เคารพ นบถอ หาก เปน พทธศาสนกชน ก อา งคณ พระ ศร รตนตรย ให ดลบนดาล พร เพอ ความ เปน สรมงคล แก ผ ท ไดรบ พร

การ เขยน โครงการ การ ทางาน ของ องคกร หรอ หนวยงาน ตางๆ นน จาเปน ตอง ม โครงการ เพอ บอก เหตผล ของ การ ทางาน นน บอก วตถ ประสงค เปาหมาย วธการ ดาเนนงาน ระยะเวลา สถานท งบประมาณ ท ใช บคคล ท รบผดชอบ เพอ ใหการ ทางานนน ดาเนน ไป ดวยด ขอให ด ตวอยาง โครงการ และ ศกษา แนว การ เขยน โครงการ ใน แตละ หวขอ ให เขาใจ

๘๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

ยกตวอยาง โครงการ ท เปน ปจจบน

โครงการ ประชม สมม นา คณะ กรรรม การ บรหาร องคการบรหารสวน ตาบล (อบต.)

ภาค ตะวนออก ประจา ปงบประมาณ ๒๕๕๑…………………………………….

๑. หลกการ และ เหตผล ตาม แผน พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต ฉบบ ท ๘ ได กาหนด ทศทาง การ พฒนา ประเทศ ทง ใน ทศวรรษ หนา และ ใน ชวง พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๔ ให เนน คน เปน ศนยกลาง หรอ เปน จดหมาย หลก ของ การ พฒนา ทงน เพอ นาไปส วสยทศน “ครอบครว อบอน ชมชน เขมแขง สงคม ม สมรรถภาพ เสรภาพ ความ ยตธรรม และ ม การ พฒนา ท สมดล บน พนฐาน ของ ความ เปน ไทย” ซง จะ เปนการ พฒนา ใน ลกษณะ ท ตอเนอง และ ยงยน ทาให คน ไทย สวนใหญ ม ความ สข ท แทจรง ใน ระยะยาว และ องคการ บรหาร สวน ตาบล ซง เปน หนวยงาน บรหาร ราชการ สวนทอง ถนท จด ขน ตาม พระ ราช บญญต สภา ตาบล และ องคการ บรหาร สวน ตาบล พ.ศ. ๒๕๓๗ ม หนาท ใน การ สงเสรม การ ศกษา ศาสนา และ วฒนธรรม สงเสรม การ พฒนา สตร เดก เยาวชน โดย ม อานาจ อสระ ใน การ ดาเนน กจกรรม กาหนด แผนงาน และ การ ใช งบประมาณ ของ ตน เอง หาก องคการ บรหาร สวน ตา กล ได รวม จด และ สงเสรม การ ศกษา ใน ตาบล อยาง แทจรง แลวก จะ ทา ใหการ พฒนา คณภาพ ของ คน เปนไป อยาง ม ประสทธภาพ ทดเทยม มา นานา อารยประเทศ ท เจรญ แลว กรมการ ศกษา นอก โรงเรยน จง ได รวมกบ สานก คณะกรรมการ การ ประถมศกษา แหงชาต มอบหมายให ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน ภาค ตะวนออก จด สมมนา คณะกรรมการ บรหาร องคการ บรหาร สวน ตาบล ขน

๒. วตถ ประสงค ๒.๑ เพอให คณะกรรมการ บรหาร อบต. มความร ความเขาใจ เกยวกบ การ ศกษา ทง ใน ระบบ โรงเรยน และ นอก ระบบ โรงเรยน ๒.๒ เพอให คณะกรรมการ บรหาร อบต. ม สวนรวม ใน การ วางแผน และ จด กจ กรรมการ ศกษา ใน ระบบ โรงเรยน และ การ ศกษา นอกระบบ โรงเรยน ๒.๓ เพอให คณะกรรมการ บรหาร อบต. ม ความ เขาใจ เกยว กบ การ พฒนา ทรพยากร มนษย ตาม แผน พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต ฉบบ ท ๘ ม สวนใน การ พฒนาสงคม เดก สตร และ ครอบครว รวมกบ ศนยบรหารนอกโรงเรยนอาเภอ(ศบอ.) และ เกด การ ขยายผล อยาง ตอเนอง

๓. เปาหมาย ๓.๑ เชง ปรมาณ กลม เปาหมาย ทงสน ๑๑๕ คน ประกอบดวย

๓.๑.๑ ประธาน อบต. จงหวด ละ ๓ คน ๙ จงหวด จานวน ๒๗ คน

๓.๑.๒ ปลด อบต.จงหวด ละ ๓ คน ๙จงหวด จานวน ๒๗ คน

๓.๑.๓ หน.ศบอ. จงหวด ละ ๓ คน ๙ จงหวด จานวน ๒๗ คน

๓.๑.๔ ผ อานวยการ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด(ศนจ.) จานวน ๙ คน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๘๒

การเขยน

บท ท๔

๓.๑.๕ เจาหนาท ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด จานวน ๙ คน

๓.๑.๖ เจาหนาท ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน ภาค ตะวนออก จานวน ๗ คน

๓.๑.๗ พนกงาน ขบ รถยนต ของ ศนจ. จานวน ๙ คน

รวม ๑๑๕ คน

๓.๒ เชง คณภาพ

กลม เปาหมาย ม ความ รความ เขาใจ เกยวกบ งาน การ ศกษา ม สวนรวม ใน การ สนบสนน

และ จดการ ศกษา ทง ใน ระบบ และ นอก ระบบ โรงเรยน เพอ พฒนา สงคม เดก สตร และ ครอบครว

อยาง แทจรง และ ขยายผล อยาง ตอเนอง

๔. วธ ดาเนนการ

๔.๑ ขน เตรยมการ

๔.๑.๑ ศกษา สารวจ รวบรวม ขอมล

๔.๑.๒ ขออนมต โครงการ

๔.๑.๓ ประสานงาน ผ เกยวของ

๔.๑.๔ ดาเนนการ ประชม สมมนา

๔.๒ ขน ดาเนนการ

๔.๒.๑ จด ประชม สมมนา จานวน ๒ วน

๔.๒.๒ รวบรวม แผน พฒนา ของ อบต. เกยวกบ การ จดการ ศกษา เพอ นา

เสนอ ผ เกยวของ

๔.๒.๓ ตดตาม ประเมนผล การ ดาเนนงาน รวมกบ หนวยงาน ท เกยวของ

๕. ระยะเวลา/สถานท ๕.๑ จด ประชม สมมนา ระหวาง วนท ๒๔-๒๕ สงหาคม ๒๕๕๑ ณ โรงแรม สตาร

อาเภอ เมอง จงหวด ระยอง

๕.๒ ตดตาม ประเมนผล ภายใน เดอน กนยายน ๒๕๕๑ พนท ๙ จงหวด ในภาค

ตะวนออก

๖. งบประมาณ

ใช งบประมาณ ประจาป ๒๕๕๑ หมวด คา ตอบแทน ใชสอย วสด งาน พฒนา คณภาพ การ ศกษา นอก โรงเรยน กรมการ ศกษา นอก โรงเรยน จานวนเงน ๑๔๐,๐๐๐ บาท ม ราย

ละเอยด ดงน

คา ใชสอย และ วสด ใน การ ประชม สมมนา

- คา ทพก ๑๑๕x๔๒๕ = ๔๘,๘๗๕.- บาท

- คา อาหารวาง และ เครองดม ๑๑๕x๑๐๐x๒ = ๒๓,๐๐๐.- บาท - คา อาหร กลางวน ๑๑๕x๑๒๐x๒ = ๒๗,๖๐๐.- บาท

- คา อาหารเยน ๑๑๕x๑๕๐ = ๑๗,๒๕๐.- บาท

- คา ตอบแทน วทยากร ๖๐๐x๒ ชวโมง = ๑,๒๐๐.- บาท

๘๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

- คา ตอบแทน วทยากร ๖๐๐x๑.๕ ชวโมง = ๔๕๐.- บาท

- คา นามน เชอเพลง = ๑,๐๐๐.- บาท

- คา วสด = ๒๐,๖๗๕.- บาท หมายเหต ทก รายการ ขอถว จาย ตามท จาย จรง

๗. เครอขาย/หนวยงาน ท เกยวของ - ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด ใน ภาค ตะวนออก

- ศนย บรการ การ ศกษา นอก โรงเรยน อาเภอใน ภาค ตะวนออก

- หนวยงาน สงกด กรมการ ปกครอง ใน ภาค ตะวนออก

๘. การ ประเมนผล โครงการ - ประเมน ระหวาง การ ประชม สมมนา

- ประเมน หลง การ ประชม สมมนา

- สรป และ รายงานผล การ ประชม สมมนา

๙. ผ รบผดชอบ โครงการ นาง ญาณศา เจ ร รตน งาน โครงการ พเศษ

ฝาย นโยบาย และ แผนงาน

ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน ภาค ตะวนออก

๑๐. ความ สมพนธกบ โครงการ อน - โครงการ พฒนา เครอขาย

- โครงการ พฒนา บคลากร

- โครงการ พฒนา คณภาพ การ ศกษา นอก โรงเรยน

- โครงการ จด กจ กรรมการ ศกษา นอก โรงเรยน ใน ศนย การ เรยน ชมชน (ศรช.)

๑๑. ผล ท คาดวา จะ ไดรบ ศบอ.ม สวนใน การ วางแผน พฒนาการ จดการ ศกษา นอก โรงเรยน รวมกบ อบต.ได

ตรง ตาม นโยบาย ของ รฐบาล ตลอด ทง สามารถ ขยายผล การ พฒนา ใน พนท ได อยาง ม

ประสทธผล

ผ ขออนมต โครงการ ผ เหนชอบ โครงการ ผอนมต โครงการ

(นางญา นศา เจ ร รตน) (นางสาว สรภ สกล รตน) (นาย ชวต อจ วาท) อาจารย ๒ ระดบ ๖ ผชวย ผ อานวยการ ศนภอ. ผ อานวยการ ศนภอ.

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๘๔

การเขยน

บท ท๔

การ เขยน คา กลาว รายงาน

การ เขยน คา กลาว รายงาน ใน การ เปด หรอ ปด การ ประชม สมมนา นน จะ ม ๒ สวน คอ

คา กลาว รายงาน ของ เจาของ งาน และ คา กลาว เปด ของ ประธาน การ เปด หรอ ปด การ ประชม

คา กลาว รายงาน และ คา กลาว เปด

๑. คา กลาว รายงาน พธเปด การ ประชม สมมนา จะ กลาว ถง รายละเอยด หรอ ม แนวทาง

การเขยน ดงน

๑.๑ คา ขนตน นยม ใช คา วา “เรยน….” และ ขอบคณ

๑.๒ บอกกลาว ผ เขา ประชม และ หนวยงาน หรอ สถานะ ของ ผ เขา ประชม พรอม

ทง บอก จานวนผเขารวมประชม

๑.๓ บอก วตถ ประสงค ของ การ ประชม

๑.๔ บอก ระยะเวลา ของ การ ประชม

๑.๕ บอก วทยากร บคคล หนวยงาน ท ม สวนรวม ม สวน เกยวของชวย เหลอ

สนบสนน

๒. คา กลาว เปด การ ประชม ม แนว ทางใน การ เขยน ดงน

๒.๑ คา ขนตน หรอ คา ทกทาย จะ เอยชอ บคคล ตาแหนง ของ ผ เขา ประชม

๒.๒ บอก ถง ความรสก ขอบคณ บคคล วทยากรหรอ หนวยงาน ท เกยวของ ชวยเหลอ

๒.๓ บอก ขอเสนอ แนะแนวทาง ขอ คดเหน ท เปน ประโยชน ตอ การ ประชม

๒.๔ อวยพร และ แสดง ความ ปรารถนาด ทจะ ใหการ ประชม บรรลผล ตาม

วตถ ประสงค

สวน คา กลาว รายงาน และ คากลาว ปด การ ประชม ก จะ ม ลกษณะ คลาย กน แต จะ ม

รายละเอยด เกยวกบ ผล ของ การ ดาเนนงาน การ ประชม เพม เขามา และ ม การ มอบ วฒบตร หรอ ของ ทระลก อก เทานน

๘๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

ตวอยาง

คา กลาว รายงาน ใน พธเปด การ ประชม สมมนาคณะกรรมการ บรหาร องคการ บรหาร สวน ตาบล (อบต.)

ภาค ตะวนออก ปงบประมาณ ๒๕๕๑ณ โรงแรม สตาร อาเภอ เมอง จงหวด ระยอง

วนท ๒๖ สงหาคม ๒๕๕๑....................................

เรยน ทาน ประธาน ผ อานวยการ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน ภาค ตะวนออก ผ อานวย

การ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด หวหนา ศนย บรการ การ ศกษา นอก โรงเรยน อาเภอ

ปลด อบต. ประธาน อบต. เจาหนาท ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด

ดฉน นางสาว สรภ สกล รตน ใน ฐานะ ผจดการ ประชม สมมนา รสก เปน เกยรต อยาง

ยง ท ทาน ได ใหเกยรต มา เปน ประธาน ใน การ ประชม สมมนา ครงน

การ ประชม สมมนา ครงน ประกอบดวย ผ ประชม สมมนา จานวน ๙๙ คน ดงน

- ผ อานวยการ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด ใน ภาค ตะวนออก ๙ ทาน

- หวหนา ศนย บรการ การ ศกษา นอก โรงเรยน อาเภอ ในภาค ตะวนออก ๒๗ ทาน

- ปลด อบต.จาก จงหวด ใน ภาค ตะวนออก ๒๗ ทาน

- ประธาน อบต. จาก จงหวด ในภาค ตะวนออก ๒๗ ทาน

- เจาหนาท ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด ในภาค ตะวนออก ๙ ทาน

วตถ ประสงค ของ การ ประชม สมมนา

๑. เพอให คณะกรรมการ บรหาร อบต. มความร ความ เขาใจ เกยวกบ งาน การ ศกษา

นอก โรงเรยน ๒. เพอให คณะกรรมการ บรหาร อบต. ม สวนรวม ใน การ วางแผน และ จด กจ กรรมการ

ศกษา นอก โรงเรยน ๓. เพอให คณะกรรมการ บรหาร อบต. ม ความ เขาใจ เกยวกบ การ พฒนา ทรพยากร มนษย ใน สวน ของ การ พฒนา สงคม เดก สตร และ ครอบครว รวมกบ หนวยงาน การ ศกษา

นอก โรงเรยน

วทยากร ใน การ ประชมสมนาประกอบดวย

- ผ อานวยการ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน ภาค ตะวนออก

- ผ ตรวจราชการ สวน ถอง ถน จงหวด ระยอง - รองประธาน คณะกรรมการ พฒนา สตร ภาค ตะวนออก

ใน โอกาสน ดฉน ขอ เรยนเชญ ทาน ประธาน ได กรณา กลาว เปด การ ประชม และ บรรยาย พเศษ ตามท ทาน เหนสมควร ขอ เรยนเชญ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๘๖

การเขยน

บท ท๔

ตา อยาง คา กลาว ของ ประธาน

พธเปดการ ประชม สมมนา คณะกรรมการ บรหาร องคการ บรหาร สวน ตาบล (อบต.)ภาค ตะวนออก ปงบประมาณ ๒๕๕๑

วนท ๒๖ สงหาคม ๒๕๕๑ณ โรงแรม สตาร อาเภอ เมอง จงหวด ระยอง

................................................ทาน ผ อานวยการ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด ทาน หวหนา ศนย บรการ การ ศกษา นอก

โรงเรยน อาเภอ ทาน ปลด อบต. ทาน ประธาน อบต. เจาหนาท ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน

จงหวด ทกทาน

ผม ม ความ ยนด ท ได มา เปน ประธาน ใน การ ประชม สมมนา คณะกรรมการ บรหาร

องคการ สวน ตาบล (อบต.) ภาค ตะวนออก ปงบประมาณ ๒๕๕๑ ใน วนน นบวาเปน โอกาส

ท ด ท งาน การ ศกษา นอก โรงเรยน ได ม โอกาส รวม ประชม สมมนา กบ หนวยงาน ทาง ดาน การ

ปก ครอง โดยเฉพาะ เปน หนวยงาน การ ปกครอง สวนทอง ถนท สามารถ นา ประโยชน ท ได

จาก การ ประชม สมมนา ไป ใช ใน การ พฒนา ทองถน ได โดย ตรง ใน ปจจบน การ ศกษา เปน สง

จาเปน อยางยง ตอ การ พฒนา ทก ดาน เนองจาก เปน สง ทจะ ชวย ให เรา มความร ความ เขาใจ ท

ถกตอง ได งาย โดยเฉพาะ ใน ชมชน ถา สมาชก ไดรบ การ ศกษา นอย อาจจะ เปนสาเหต หนง ทาให

ชมชน ประสบ กบ ปญหา ตางๆ ทง ทาง ดาน ความ ปลอดภย ดาน สขภาพ และ ปญหาสงคม อนๆ

ทจะ ตาม มา โดย ไมคาดคด

หนวยงาน ของ ทางราชการ ไมวา จะ เปน หนวยงาน ทาง การ ศกษา หรอ หนวยงาน ทาง

การ ปกครอง ยอม ตอง ม ภาระ รบผดชอบ ในกา รวมกน พฒนา ชมชน และ ประเทศชาต ดงนน ถา หนวยงาน ของ เรา ม การ รวมมอกน เปน อยาง ด ยอมจะ กอ ให เกด ประโยชน มหาศาล แก สงคม

และ ประเทศชาต ได ใน การ ประชม สมมนา ครงน ผม หวง เปน อยางยง วา ผ เขา ประชม สมมนา ทกทาน คงจะ ตงใจ และ ใหความสนใจ ตลอด ระยะเวลา ของ การ ประชม สมมนา เพอ นา ความร และประสบการณ

ท ได ไป ปรบใช ใน การ พฒนา ทองถน ตาม ความ เหมาะสม และ ศกยภาพ ของ ชมชน

ขอ ขอบคณ วทยากร เจาหนาท ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน ภาค ตะวนออก ผ อานวย

การ ศนย การ ศกษา นอก โรงเรยน จงหวด และ ผ ท เกยวของ ทกทาน ท ชวย ทาให โครงการ น

ดาเนน ไป ดวย ความ เรยบรอย ใน โอกาสน ผม ขอ อาราธนา คณ พระ ศร รตนตรย และ พระ บารม ของ พระบาท สมเดจ พระเจาอยหว จง ดลบนดาล ให ผ เขา ประชม สมมนา ทกทาน จง ประสบ แต

ความ สข ความ เจรญ และ ขอ ใหการ ประชม สมมนา ครงน ดาเนน ไป อยาง สมฤทธผล

ผม ขอ เปด การ ประชม สมมนา คณะกรรมการ บรหาร องคการ บรหาร สวน ตาบล (อบต.)

ภาค ตะวนออก ปงบประมาณ ๒๕๕๑ ณ บดน

๘๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

การ เขยน ตวเลข ไทย ตวเลข ไทย เกด พรอม อกษร ไทย มา นาน นบ ๗๐๐ ป แต ปจจบน ม ผใช ตวเลข ไทย นอยมาก ดวย เหตน จง ม การ รณรงค เพอให เหน คณคา และ ศลปะ ของ ตวเลข ไทย ซง คน ไทย ควร ภมใจ และ ใช อกษร ไทย กบ เลข ไทย เพอ ดารง ไว ซง เอกลกษณ ทาง ภาษาไทย และ เปน มรดก ของ ชาต สบไป

ลกษณะ การ เขยน ตวเลข ไทย

การ เขยน ตวเลข ไทย เขยน คลาย กบ การ เขยน อกษร คอ ม หว ม หาง แทบ ทก ตว บาง ตว คลาย ตวอกษร เชน เลข ๓ คลาย ตว ต เลข ๘ คลาย ๘ (ไม ไต ค) เปนตน การ เขยน เลข ๙ ก เขยน คลาย กบ ตวอกษร ขอม คน จง ไม นยม เขยน เพราะ ม ความรสก เขยน ยาก ไมคอย ม โอกาส ได ใช ประกอบกบ แบบฟอรม ตางๆ ท ให กรอก ขอมล มก ใช เลข อาร บค เปน สวนใหญ เพอ เปนการ สราง จตสานก ของ คน ไทย ในการอนรกษ การ ใช เลข ไทย และ เอกลกษณ ของ ชาต ไทย ควร ดาเนนการ ดงน ๑. สงเสรม ให เดก เขยน เลข ไทย ตงแต ระดบ อนบาล ขน ไป จนถง ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย เชน การ เขยน วนท เดอน พ.ศ. ใน แบบฟอรม การ กรอก ขอมล ตางๆ แลว ฝก ให เขยน เลข ไทย ๑-๑o แลว เพมจานวน ถง ๑o ๒. ใน การ เขยน รายงาน ตางๆ ไมวา จะ เปน รายงาน แบบ เปนทางการ หรอไม เปนทางการ ก ใช เลข ไทยรวมทง การ กรอก ขอมล ใน บตร ประจาตว ประชาชน หรอ การ ไป ตดตอ ธรกจ ธนาคาร ควร ใช เลข ไทย ๓. เขยน ตวเลข ท พบเหน ใน ชวต ประจาวน เปน ตวเลข ไทย เชน บาน เลข ท เลข ท ซอย เลขทะ เทยน รถเบอร โทรศพท ฯลฯ ควร เขยน เปน เลข ไทย ฉะนน บคคล ทก ระดบ ทก เพศ ทก วย ทง หนวยงาน ของ รฐ และ เอกชน ควร หนมา ใช เลข ไทย พรอมเพรยง กน ซง เรา คน ไทย ควร ภมใจ ทจะ ใช อกษร ไทย กบ เลข ไทย ค กน เพอ เปนการ สราง จตสานก และ แสดง เอกลกษณ ทาง ภาษา และ วฒนธรรม อน ด ของ ชาต ไทย ๔. รฐบาล สวน ราชการ และ หนวยงาน ท เกยวของ ไมมการ กาหนด นโยบาย สงการ ให สวน ราชการ และ หนวยงาน เอกชน ใช ตวเลข ไทย ใน หนงสอ ราชการ และ หนงสอ ตดตอ ราชการดวยแสง ๕. รณรงค ใหประ ชา ชน คน ไทย ใช เลข ไทย ใน การ เขยน และ สอสาร ทก ประเภท ตลอด เวลา ทง รณรงค ให สอสาร มวลชน ใช ตวเลข ไทย ดวย การ สงเสรม การ ใช เลข ไทย ภาษาไทย เพอ เนน การ สราง จตสานก และ อนรกษ เอกลกษณ ไทย นน กระทรวง ศกษาธการ ได ม หนงสอ ขอ ความ รวมมอ สวน ราชการ ใน กระทรวง ศกษาธการ ตาม หนงสอ ท ศธ.o๒o๑ ๒/๔๓o ลงวนท ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ ขอ ความ รวมมอ จาก สวน ราชการ เรอง การ ใช เลข ไทย เลข ศกราช เลข ป พทธศกราช และ อนรกษ ภาษาไทย เพอ สร าง จก สานก ของ คน ไทย ใน การ อนรกษ เอกลกษณ ของ ชาต ขอให หนวยงาน ราชการ ใช เลข ไทย ใน หนงสอ ราชการ ใช เลข ศกราช เปน พทธศกราช ใน กจกรรม ทก ดาน ซง เปน นโยบาย ของ รฐบาล ตงแต ป ๒๕๔๓ ใน ฐานะ ท เปน คน ไทย คน หนง จง ตอง รวม อนรกษ เอกลกษณ ไทย ภาษาไทย ดวย การ ใช เลข ไทย

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๘๘

การเขยน

บท ท๔

เรอง ท ๒ หลกการ แตงคา ประพนธ

คา ประพนธ หรอ รอยกรอง ม หลายประเภท เชน โคลง กลอน กาพย ฉนท และ

รายบทรอยกรอง เปน ขอความ ท ประดดประดอย ตก แตงคา ภาษา อยาง ม แบบแผน และ ม

เงอนไข พเศษ บงคบ ไว เชน บงคบ จานวน คา บงคบ วรรค บงคบ สมผส เรยกวา “ฉนทลกษณ”

แนวทาง การ เขยน บท รอยกรอง ม ดงน

๑. ศกษา ฉนทลกษณ ของ คา ประพนธ นนๆ ให เขาใจ อยาง แจมแจง

๒. คด หรอ จนตนาการ วา จะ เขยน เรอง อะไร สรางภาพ ให เกดขน ใน หวงความคด

๓. ลาดบ ภาพ หรอ ลาดบ ขอความ ให เปน อยาง สมเหตผล

๔. ถายทอด ความรสก หรอ จนตนาการ นน เปน บท รอยกรอง

๕. เลอก ใช คา ท สอ ความ หมาย ได ชดเจน ทาให ผอาน เกด ภาพพจน และ จนตนาการ

รวมกบ ผ ประพนธ

๖. พยายาม เลอก ใช คา ท ไพเราะ เชน คด ใช คา วา ถวล ผหญง ใช คา วา นาร

๗. แตง ให ถกตอง ตาม ฉนท ลกษณ ของ คา ประพนธ

การ เขยน โคลง ส สภาพ ม หลกการ เขยน ดงน

บท หนง ม ๔ บาท บาท หนง ม ๒ วรรค เรยก วรรค หนา กบ วรรค หลง วรรค หนา ม

๕ พยางค ทก บาท วรรค หลง ของ บาท ทหนง ทสองและ ท สาม ม ๒ พยางค วรรค หลง ของ บาท

ท ส ม ๔ พยางค และ อาจ ม คาสรอย ได ใน วรรค หลง ของ บาท ทหนง และ บาท ท สาม ม สมผส

บงคบ ตามท กาหนด ไว ใน ผง ของ โคลง ไม นยม ใช สมผสสระ ใช แต สมผสอกษร โคลง บท หนง

บงคบใช คา ท ม วรรณยกต เอก ๗ แหง และ วรรณยกตโท ๔ แหง คา เอก ผอนผน ให ใช คาตาย

แทน ได

จาก มา มา ลว ลา ลา บางบางย เรอรา พลาง พ พรองเรอ แผง ชวย พา นาง เมยง มาน มา นาบาง บ รบคา คลอง คลาว นาตาล คอ (นราศ นรนทร)

ผงของโคลงสสภาพ

ตวอยาง โค ลงสสภาพ

๘๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

การ เขยน กลอน สภาพ ม หลกการ เขยน ดงน

บท หนง ม ๔ วรรค หรอ ๒ บาทๆ ละ ๒ วรรค คอ วรรค สดบ วรรค รบ วรรค รอง

วรรค สง แตละ วรรค ม ๘ พยางค หรอ ๗ หรอ ๙ พยางค กได

สมผส ใช พยางค สดทาย ของ วรรค ทหนง สมผสกบ พยางค ท ๓ หรอ ๕ ของ วรรค ท

สอง และ พยางค สดทาย ของ วรรค ทสอง สมผสกบ พยางค สดทาย ของ วรรค ท สาม พยางค

สดทาย วรรค ท สาม สมผสกบ พยางค ท ๓ หรอ ๕ ของ วรรค ท ส และ พยางค สดทาย ของ วรรค ท ส

สมผสกบ พยางค สดทาย ของ วรรค ทสอง ใน บท ตอไป เรยกวา สมผส ระหวาง บท

เสยง วรรณยกต ท นยม ใน การ แต งกลอน ม ดงน คอ พยางค สดทาย ของ วรรค ทสอง

ตอง ใช เสยง จตวา หรอ เสยง เอก หรอ เสยงโท และ พยางค สดทาย ของ วรรค ท ส นยม ใช

วรรณยกต สามญ หรอ เสยง ตร และ พยางค น ไม นยม ใช เสยง วรรณยกต ท ซา กบ พยางค สดทาย

ของ วรรค ทสอง หรอ พยางค สดทาย ของ วรรค ท สาม

การ เขยน จะ เกด ประสทธภาพ อยาง แทจรง จาเปน อยางยง ท ผเรยน จะ ตอง มความร ความ เขาใจ ใน งานเขยน ทก ประเภท ทง งานเขยน ท เปน รอยแกวและ รอยกรอง โดยเฉพาะ อยาง

ยง งาน ท เขยน เปน รอยกรอง นน ผเขยนตอ งพยายาม จดจา ฉนทลกษณ ของ รอยกรอง แตละ ชนด ให ถกตอง แมม ยา จง จะ สามารถ สอสาร กบ ผอน ได อยาง สมบรณ

กลอนสภาพ พง จา ม กาหนด กลอน หนง บท ม วรรค กรอง อกษร

วรรค ละ แปด พยางค นบ ศพท สนทร อาจ ยงหยอน เจด หรอ เกา เขา หลกการ

หา แหง คา คลอง ตอง สมผส สดบ จด รบรอง สง ประสงคส มาน

เสยงสงตา ตอง เรยง เยยง โบราณ เปน กลอน กานต ครบครน ฉน น เอง

( ฐาปะนย นาคร ทรรพ และม.ล.บญ เหลอ เทพย สวรรณ)

ผง ของ กลอนสภาพ

ตวอยาง กลอนสภาพ

สด บ

รอง

รอง

สดบ

รบ

สง

รบ

สง

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๙๐

การเขยน

บท ท๔

การ เขยน กาพย แบงออก เปน กาพย ยาน กาพย ฉบง กาพย สรางคนางค

กาพย ขบไม

(๑) กาพย ยาน ๑๑ ม ลกษณะ บงคบ ของบท รอยกรอง ดงน

คณะ คณะ ของ กาพย ยาน ม ดงน กาพย บท หนง ท ๒ บาท บาท ท ๑ เรยกวา

บาท เอก บาท ท ๒ เรยกวา บาทโท แตละ บาท ม ๒ วรรค คอ วรรค แรก และ วรรค หลง

พยางค พยางค หรอ คา ใน วรรค แรก ม ๕ คา วรรค หลง ม ๖ คา เปน เชนน ทง

บาท เอก และ บาทโท จง นบจานวน ได บาท ละ ๑๑ คา เลข ๑๑ ซง เขยน ไว หลง ชอ กาพย ยาน

นน เพอ บอก จานวน คา

ผง ของ กาพย ยาน ๑ บท

สมผส ม สมผส เสนอ ระหวาง คา สดทาย ใน วรรค หนง ไป คา ท สาม อก วรรค หนง ดง ผง

ขางบน สวน สมผสใน นน ยด หยน ได

เสยง วรรณยกต ม ขอ สงเกต เกยวกบ การ ใช เสยง วรรณยกต ใน กาพย ยาน อย บาง

ประการ คอ

๑.๑ คา สดทาย ของ วรรค หลง ของ บาทโท ใช เสยง วรรณยกต สามญ และ จตวา สวนใหญ

๑.๒ ท ใช คาตาย เสยง ตร หรอ เอก ก ม บาง แต ไมคอย พบ มาก นก

วชาเหมอนสนคา อนมคาอยเมองไกล

ตองยากลาบากไป จงจะไดสนคามา

จงตงเอากายเจา เปนสาเภาอนโสภา

ความเพยรเปนโยธา แขนซายเปนเสาไป

นวเปนสายระยาง สองเทาตางสมอใหญ

ปากเปนนายงานไป อชฌาสยเปนเสบยง

วรรค แรก

บาท เอก๑ ๒ ๓ ๔ ๕

๑ ๒ ๓ ๔ ๕

๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑

๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑บาท โท

วรรค หลง

๙๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

บทท ๑

(๑)

(๒)บท ท ๒

สตเปนหางเสอ ถอทายเรอไวใหเทยง

ถอไวอยาใหเอยง ตดแลนเลยงขามคงคา

ปญญาเปนกลองแกว สองดแถวแนวหนผา

เจาจงเอาหตา เปนลาตาฟงดลม

ขเกยจคอปลาราย จะทาลายใหเรอจม

เอาใจเปนปนคม ยงระดมใหจมไป

จงจะไดสนคามา คอวชาอนพศมย

จงหมนมนหมายใจ อยาไดครานการวชาๆ

๒. กาพย ฉบง ๑๖ ม ลกษณะ บงคบ ของ บทรอยกรอง ดงน

คณะ กาพย ฉบง บท หนง ม เพยง ๑ บาท แต ม ๓ วรรค คอ วรรค ตน วรรค กลาง

และ วรรค ทาย

พยางค พยางค หรอ คา ใน วรรค ตน ม ๖ คา วรรค กลาง ม ๔ คา วรรค ทาย ม

๖ คา รวมทง บท ม ๑๖ คา จง เขยน เลข ๑๖ ไว หลง ชอ กาพย ฉบง

ฉบงสบหกความหมาย หนงบทเรยงราย

นบไดสบหกพยางค

สมผสชดเจนขออาง เพอเปนแนวทาง ใหหนไดคดคานง

พยางคสดทายวรรคหนง สมผสรดตรง

สดทายวรรคสองตองจา สดทายวรรคสามงามขา รอยรดจดทา

สมผสรดบทตอไป

บทหนงกบสองวองไว จงจานาไป

เรยงถอยรอยกาพยฉบง

อ.ภาทพ ศรสทธ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๙๒

การเขยน

บท ท๔

๓. กาพย สรางคนางค ม ลกษณะ บงคบ ของบท รอยกรอง ดงน

คณะ บท หนง ม ๗ วรรค เรยง ได ๒ วธ ตาม ผง ดงน

สรางคนางคนางค เจดวรรคจกวาง ใหถกวธ

วรรคหนงสคา จงจาไวใหด บทหนงจงม ยสบแปดคา

หากแตงตอไป สมผสตรงไหน จงใหแมนยา

คาทายวรรคสาม ตดตามประจา สมผสกบคา ทายบทตนแล

อ.ฐปนย นาครทรรพ ประพนธ

พยางค จานวน คา ใน วรรค ม วรรค ละ ๔ คา ๗ วรรค รวมเปน ๒๘ คา จง เขยน

เลข ๒๘ ไว หลง ชอ กาพย

สรางคนางค

สมผส

๑. ม สมผส บงคบ หรอ สมผสนอก ดง แสดง ไว ใน ผง

๒. เฉพาะ หมายเลข (๔) เปน สมผส ระหวาง บท

๓. สมผสใน ยดหยน ได บางท ก เปน สมผสสระ บางท ก เปน สมผสอกษร บางท ก ไมม

สมผสในเลย มง เอา คา ท มความหมาย เปนใหญ

ฉนท แบง เปน หลายชนด เชน อนทรวเชยร ฉนท ภชงคประยาต ฉนท วชชม มาลา

ฉนท มา ณวก ฉนท วสนตดลก ฉนท อท ฉนท เปนตน และ ยงม ฉนท ท ม ผ ประดษฐ ขน ใหม อก

เชน สยาม มณ ฉนท ของ น.ม.ส. เปนตน

วธ ท ๑

(๑ บท)

วธ ท ๒

บ ทท ๑

( ๑ )

( ๓ )( ๒ )

( ๔ )

บ ทท ๒

๙๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔

บ ทท ๑( ๑ )

( ๒ )

( ๓ )

๑. อนทรวเชยรฉนท ๑๑

อนทรวเชยรฉนท ๑๑ มความหมายวา “ฉนททมลลาดจสายฟาของพระอนทร

เปนฉนททนยมแตงกนมากทสด มลกษณะและจานวนคาคลายกบกาพยยาน ๑๑ แตตาง

กนเพยงทวาอนทรวเชยรฉนทนมขอบงคบ ครและลห

๑. อนทรวเชยร ฉนท ๑๑ ม ลกษณะ บงคบ ของ รอยกรอง ดงน

ตวอยางคาประพนธ

ยลเนอกเนอเตน พศเสนสรรรว ทวรางและทงตว กระรกระรวไหว และหลงละลามโล- หตโอเลอะหลงไป เพงผาดอนาถใจ ระกะรอยเพราะรอยหวาย

จาก สามคคเภทคาฉนท - ชต บรทต

คณะ และ พยางค อนทรวเชยร ฉนท บท หนง ม ๒ บาท เรยก บาท เอก และ บาทโท

แตละ บาท ม ๒ วรรค วรรค แรก ม ๕ คา วรรค หลง ม ๖ คา รวมเปน ๑๑ คา ใน แตละ บาท

เทากบ กาพย ยาน

สมผส บงคบ สมผส ๓ แหง คอ

๑. คา สดทาย ของ วรรค แรก ใน บาท เอก สมผสกบ คา ท ๓ ใน วรรค หลง

๒. คา สดทาย ของ วรรค หลง ใน บาท เอก สมผส กบ คา สดทาย ใน วรรค แรก ของ บาทโท

๓. คา สดทาย ของ วรรค หลง ใน บาทโท สมผสกบ คา สดทาย ใน วรรค หลง ของ บาท เอก

ของ ฉนท บท ตอไป

คร-ลห ม การ เรยง คร ลห ตามท เขยน ไว ใน แผน ถา จะ ด เฉพาะ ลห ก จะ เหน ได วา อยท

คา ท ๓ ของ วรรค แรก และ คา ท ๑,๒,๔ ของ วรรค หลง เปน เชนน ทก วรรค ไป แตละ บาท จะ ม

คร ๗ ลห ๔ อย ใน ตาแหนงท แนนอน ไม เปลยนแปลง

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๙๔

การเขยน

บท ท๔

๒. ภชงคประยาต ฉนท ๑๒ ม ลกษณะ บงคบ ของ รอยกรอง ดงน

ภชงประยาต หรอ ภชงคปยาต “ภชงค” แปลวา ง หรอ นาค “ประยาต” แปลวาอาการหรออาการเลอยของง ภชงคประยาต จงแปลวา ฉนททมลลางดงามประดจ

อาการเลอยของง

ผงภม

ตวอยาง

มนสไทยประณตไท นรนทรไทยมทอถอน

มผกรกมภกดบร มพงบารมบญ

ถลนจวงทะลวงจา บรษนาอนงคหนน

บรษรกอนงครน ประจญรวมประจญบาญ

ฉนทยอเกยรตชาวนครราชสมา

คณะ และ พยางค ภ ชง คประ ยา ฉนท บท หนง ม ๒ บาท แตละ บาท ม ๒ วรรค วรรค

แรก และ วรรค หลงม จานวน คา เทากน คอ ม วรรค ละ ๖ คา รวม ๒ วรรค เปน ๑๒ คา มากกวา

อนทรวเชยร ฉนท เพยง ๑ คา เทานน

สมผส บงคบ เหมอน อนทรวเชยร ฉนท แต กาหนดคร ลห ตางกน ไป เลกนอย

สมผส บงคบ สมผส ตาม ผง ดงท โยง ไว ให ด จง เหน ได วา บงคบ สมผส เหมอน

อนทรวเชยร ฉนท บางแหง กว อาจ ใช สมผสอกษร ได

คร-ลห ม การ เรยน คร ลห ตามท เขยน ไว ใน ผง ถา จะ ด เฉพาะ ลห ก จะ เหน ได วา

อยท คา ท ๑ และ คา ท ๔ ทก วรรค และ เปน ระเบยบ เชนน ไม เปลยนแปลง

๕. ราย แบง เปน ราย โบราณ ราย สขภาพ รายดน และ รายยาว รายยาว ท เรา รจกด

คอ รายยาว มหา เวสสนดรชาดก

รายยาว คอรายไมมกาหนดจานวนคาในวรรคหนงๆ วรรคทกวรรคในรายอาจม

จานวนคาแตกตางกน คอมากบางนอยบาง ใชแตงขนเปนบทเทศน เชน รายยาวมหา

เวสสนดรชาดกเปนตนและรายชนดนไมตองอาศยคาประพนธชนดอน เรองใดประพนธเปน

รายยาว กใหเปนรายยาวตลอดทงเรอง

บาท ๑

บาท ๒

บาท ๑

บาท ๒

สมผสระหวางบท

๖ ๑ บท

๑ บท

ยะ ยะ ยะ ยะ

๙๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

การเขย

น

บท ท๔ (คา ภาษาบาล)

ตวอยาง อถ มหาสตโต ปางนนสมเดจพระเวสสนดรอดลดวงกษตรย ตรสทอด

พระเนตรเหนพระอครเรสถงวสญญภาพสลบลงวนนน พระทยทาวเธอสาคญวาพระนางเธอ

วางวาย จดเอาวารมาโสรจสรงลงทพระอระพระมทร หวงวาจะใหชมชนฟนสมปฤดคนมา

แหงนางพระยานนแล(รายยาวมหาเวสสนดรชาดก กณฑมทร)

บญญตรายยาว

คณะ คาในวรรคหนงๆ ไมจากดจานวนแนนอน วรรคหนงจะมกคากได

สมผส คาสดทายวรรคหนา สงสมผสไปยงคาใดคาหนงในวรรคตอไปและสงรบกน

เชนนตลอดไปจนจบราย

คาสรอย สดทายบทรายยาว ลงดวยคาสรอย เชน นนเถด นนแล นเถด เปนตน

๒.ราย สภาพ ม ลกษณะ บงคบ ของ รอยกรอง ดงน

คณะ และ พยางค ราย สภาพ บท หนงๆ ม ตงแต ๕ วรรค ขน ไป แตละ วรรค ม คา ๕ คา

จะ แตง สก ก วรรค กได แต ตอน ตบ ตอง จบ ดวย โคลง สอง

สมผส ม สมผส สงทาย วรรค และ ม สมผส รบ เปน เสยง วรรณยกต เดยวกน ตรง คา ท ๑-๒-๓ คา ใด คา หนง จนถง ตอนทาย พอ จะ จบ ก สง สมผส ไป ยง บาท ตน ของ โครง สอง สขภาพ

ตอจากนน ก บงคบ สมผส ตามแบบ ของ โคลง สอง สภาพ จง ถอวา คบ ราย แตละ บท สวน สมผส

ใน นน ไม บงคบ ตรวจสอบ อกครง ม ทง สมผส ตรวจสอบ อกครง คา เอก-คาโท ม บงคบ คา เอก คาโท เฉพาะท โคลง สอง สภาพ ตอนทาย บท เทานน

คาสรอย ราง สขภาพ แตละ บท ม คาสรอย ได เพยง ๒ คา คอ สอง คา สดทาย ของ บท

ตอจาก คา สดทาย ของ โครง สอง สภาพ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๙๖

การเขยน

บท ท๔

เรอง ท ๓ มารยาท และ นสย รก การ เขยน

มารยาทในการเขยน

๑. ไมควรเขยนโดยปราศจากความรเกยวกบเรองนนๆ เพราะอาจเกดความ ผดพลาด หากจะเขยนกควรศกษาคนควาใหเกดความพรอมเสยกอน ๒. ไมเขยนเรองทสงผลกระทบตอความมนคงของชาตหรอสถาบนเบองสง ๓. ไมเขยนเพอมงเนนทาลายผอน หรอเพอสรางผลประโยชนใหแกตน พวกพองตน ๔. ไมเขยนโดยใชอารมณสวนตวเปนบรรทดฐาน ๕. ตองบอกแหลงทมาของขอมลเดมเสมอ เพอใหเกยรตเจาของขอมลนนๆ

การสรางนสยรกการเขยน

ใน การ เรมตน ของ การ เขยน อะไรกตาม ผเขยน จะ เขยน ไม ออก ถา ไม ตง เปาหมาย ใน การ เขยน ไว ลวงหนา วา จะ เขยน อะไร เขยน ทาไม เพราะ การ เขยน เรอยเปอย ไม ทา ให งานเขยน นาอาน และ ถา ทา ให งาน ชน นน ไมม คณคา เทา ท ควร งานเขยน ท ม คณคา คอ งานเขยน อยาง ม จดหมาย ม ขอมล ขาวสาร ไร พรม แดน ดงเชน ใน ปจจบน การ ม ขอมล มาก ยอม ทา ให เปน ผ ไดเปรยบ ผอน เปนอนมาก เพราะ ยค ปจจบน เปน ยค แหง การ แขงขน กน ใน ทกทาง โดย เฉพาะ ในทาง เศรษฐกจ ใคร ม ขอมล มาก จะ เปน ผ ไดเปรยบ ค แขงขน อนๆ เพราะ การนา ขอมล มา ใช ประโยชน ได เรวกวา นน เอง การ หมน แสวง หาความร เพอ สะสม ขอมล ตางๆ ให ตวเอง มากๆ จง เปนความ ไดเปรยบ และ ควร กระทา ให เปนนสย ตดตว ไป เพราะ การ กระทา ใดๆ ถา ทา บอยๆ ทา เปนประจา ใน วนหนง ก จะ กลาย เปนนสย และ ความ เคยชน ท ตอง ทา ตอไป การ คนควา รวบรวม ขอมล เปน กจกรรม ท จะ ทา ให เกด ความ สนกสนาน ทาง วชาการ เพราะ ยง คนควา ก จะ ยง ทา สง ท นา สน ใจ มากขน ผ ท ฝก ตน ให เปน ผ ใครร ใคร เรยน ชอบ แสวง หาความร จะ ม ความ สข มาก เมอ ได ศกษา คนควา และ ได พบ สง แปลกๆ ใหมๆ ใน ภาษาไทย หรอ ใน ความร แขนง อนๆ บางคน เมอ คนควา แลว จะ รวบรวม ไว อยาง เปนระบบ

สรป

การ สรางนสย รก การ เขยน และ การ ศกษา คนควา ตอง เรมจาก เปน ผ หมน แสวง หาความร ม ใจรก ท จะ เขยน เหน ประโยชน การ เขยน และ หมน ฝกฝน การ เขยน บอยๆ

ตวอยางรายสภาพ

ขาเการายอยาเอา อยารกเหากวาผม อยารกลมกวานา

อยารกถากวาเรอน อยารกเดอนกวาตะวน สบสงสรรพโอวาท

ผเปนปราชญพงสดบ ตรบตรองปฏบต โดยอรรถอนถองถวน (โคลงสอง)

แถลงเลศเหตเลอกลวน เลศอางทางธรรม แลนา ฯ

(สภาษตพระรวง)

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> ๙๗

กจกรรม

กจกรรม ท ๑

ให ผเรยน ตอบ คา ถามตอไปน

๑ . การ เขยน อะไร ม ความ สาคญ อยางไร

๒ . การ จะ เขยน เพอ สงสาร ไดด จะ ตอง ทา อยางไร

กจกรรมท ๒

๑ . ให ผเรยน ศกษา รายละเอยด ของ จดหมาย แตละ ประเภท ทง รป แบบ คา ขนตน

คา ลงทาย แบบฟอรม ฯลฯ จาก จดหมาย จรง ของ องคกร บรษท และ หนวยราชการ

แลว เขยน รายงาน เสนอ กศน.ทสอน เพอ ตรวจสอบและประเมนผลระหวางภาค

๒ . ให วเคราะห การ เขยน จดหมาย ใน ยค ปจจบน วา ม การ สอสาร ดวย วธ อน อก

หรอ พรอม ทง ยกตวอยาง ประกอบดวย

กจกรรม ท ๓

ให ผเรยน หา โอกาส ไป ฟง การ ประชม สาธารณะ ท จด ขน ใน ชมชน โดย อาจ

นดหมาย ไป พรอมกน เปนกลม สงเกต วธการ ดาเนนการ ประชม การ พด ใน ทประชม

จดบนทก สง ท รบฟง จาก ทประชม แลว นามา พดคย แลกเปลยน ความคด เหนกบ เพอนๆ

เมอ ม การ พบ กลม

กจกรรม ท ๔

ให ผเรยน เลอก จดบนทก เหตการณ ใน ชวต ประจาวน โดย เรม ตงแต วน น ไป จน

สนสด ภาคเรยน พรอม จด ลงให กบ คร กศน. ตรวจ เพอประเมนใหเปนผลงานระหวาง

ภาคเรยน

กจกรรม ๕

ให ผเขยน เลข ไทย ตง แต ๑-o

กจกรรม ๖

ให ผเรยน เขยน บทรอย กรอง ประเภทใดประเภทหนงทคดวาเพอ ถาย ทอดอารมณ

ความรสก แลว นามา เสนอ ตอ กลม หรอ ปด ปายประกาศ ให เพอนๆ อาน และ ตชม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๙๘

กจกรรม

กจกรรม ๗

ให ผเรยน ศกษา บท รอยกรอง ประเภท ตางๆ ท ไดรบ การ ยกยอง หรอ ชนะ การ

ประกวด นาไป อภปราย รวมกบ คร หรอ ผเรยน ใน วน พบ กลม

กจกรรม ๘

ให ผเรยน แบงกลม แลว รวบรวม ตวอยาง บท รอยกรอง ท แตง ดวย คา ประพนธ

ท จบฉลาก ได ตอไปน พรอมทง เขยน แผนภม ประกอบ ให ถกตอง และ สง ตวแทน ออก

มา อธบาย ใน ครง ตอไป เมอ พบ กลม

๑. โคลง ส สภาพ

๒. กลอนสภาพ

๓. กาพย ยาน ๑๑

๔. ราย สภาพ

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> ๙๙

สาระสาคญ

การ เขาใจ ธรรมชาต และ หลก ภาษาไทย การ เปลยนแปลง ของ ภาษา และ พลง ของ ภาษา จะ ชวย ให ใช ภาษา แสวง หาความร เสรมสราง ลกษณะ นสย บคลกภาพ เกด ความ ภาคภมใจ และ รกษา ภาษาไทย ไว เปน สมบต ของ ชาต

ผล การ เรยนร ทคาดหวง

เมอ ศกษา บท น จบ คาดหวง วา ผเรยน จะ สามารถ ๑. เขาใจ ธรรมชาต ของ ภาษา พลง ของ ภาษา และ ลกษณะ ของ ภาษาไทย ๒. เขาใจ อทธพล ของ ภาษาถน และ ภาษา ตางประเทศ ท ม ตอ ภาษาไทย ๓. เขา ใจความ หมาย ใช ศพท บญญต คา สมาส คา สนธ และ คา บาล สน สฤต ๔. ใช คา ราชาศพท และ คาสภาพ ได เหมาะสมกบ บคคล ๕. เขาใจ และ ใช สานวน คา พงเพย สภาษต ๖. ใช พจนานกรม และ สารานกรม ได ถกตอง

ขอบขาย เนอหา

เรองท ๑ ธรรมชาต ของ ภาษา เรอง ท ๒ ถอย คา สานวน สภาษต คาพงเพย เรอง ท ๓ การ ใช พจนานกรม และ สารานกรม เรอง ท ๔ คาราชาศพท

หลกการ ใช ภาษา บท ท ๕

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๐๐

หลกการใชภาษา

บท ท๕

เรอง ท ๑ ธรรมชาต ของ ภาษา

ความ หมาย ของ ภาษา

ภาษา เปน คา ท เรา ยน มาจาก ภาษา สนสกฤต ถา แปล ตาม ความ หมาย ของ คา ศพท

ภาษา แปล วา ถอยคา หรอ คาพด ท ใช พดจา กน คา วา ภาษา ตาม ราก ศพท เดม จง มความหมาย

แคบ คอ หมาย ถง คาพด แตเพยง อยางเดยว

ความ หมาย ของ ภาษา ตาม ความ เขา ใจ ของ คน ทวไป เปนความ หมาย ท กวาง คอ

ภาษา หมาย ถง สอ ทกชนด ท สามารถ ทาความ เขา ใจ กน ได เชน ภาษาพด ใช เสยง เปน สอ ภาษา

เขยน ใช ตวอกษร เปน สอ ภาษา ใบ ใช กรยา ทาทาง เปน สอ ภาษาคน ตาบอด ใช อกษร ท เปน จด

นน เปน สอ ตลอด ทง แสง ส และ อาณตสญญาณ ตางๆ ลวน เปน ภาษา ตาม ความ หมาย น ทงสน

ความ หมาย ของ ภาษา ตามหลก วชา ภาษา หมาย ถง สญลกษณ ท ม ระบบ ระเบยบ

และ ม แบบ แผน ทา ให คน เรา สอ ความ หมาย กน ได ภาษา ตาม ความ หมาย น จะ ตอง ม

สวนประกอบ สาคญ คอ จะ ตอง ม ระบบ สญลกษณ + ความ หมาย + ระบบ การ สรางคา +

ระบบ ไว ยา กรณ ใน ภาษาไทย เรา ม ระบบ สญลกษณ ก คอ สระ พยญชนะ และ วรรณยกต

ระบบ การ สรางคา ก คอ การนา เอา พยญชนะ สระ และ วรรณยกต มา ประกอบ กน เปน คา เชน

พ นอง พอ แม ฯลฯ ระบบ ไว ยา กรณ หรอ เรา เรยกวา การ สราง ประโยค คอ การนา คา ตางๆ

มา เรยง กน ให สมพนธ กน ให เกด ความ หมาย ตางๆ ซง เปน หนวย ใหญ ขน เมอ นา สวนประกอบ

ตางๆ สมพนธ กน แลว จะ ทา ให เกด ความ หมาย ภาษา ตอง มความหมาย ถา หาก ไม มความ

หมาย ก ไม เรยกวา เปน ภาษา

ความ สาคญ ของ ภาษา

๑ . ภาษา เปน เครองมอ ใน การ ตดตอ สอสาร ท มนษย ใช สอ ความ เขา ใจ กน ถาย

ทอด ความร ความคด อารมณ ความรสก ซง กน และ กน

๒ . ภาษา เปน เครองมอ ใน การ แสวง หาความร ความคด และ ความ เพลดเพลน

๓ . ภาษา เปน เครอง มอใน การ ประกอบ อาชพ และ การ ปกครอง โดย ม ภาษากลาง

หรอ ภาษา ราชการ ใช ใน การ สอสาร ทาความ เขา ใจ กน ได ทงประเทศ ทว ทก ภาค

๔ . ภาษา ชวย บนทก ถายทอด และ จรรโลง วฒนธรรม ให ดารง อย เรา ใช ภาษา บนทก

เรองราว และ เหตการณ ตางๆ ใน สงคม ตลอด ทง ความคด ความ เชอ ไว ให คน รนหลง ได ทราบ

และ สบตอ อยาง ไมขาดสาย

เมอ ทราบ วา ภาษา ม ความ สาคญ อยางยง สาหรบ มนษย และ มนษย ก ใช ภาษา เพอ การ

ดาเนน ชวต ประจาแต เรา ก มความร เกยวกบ ภาษา กน ไมมาก นก จง ขอ กลาว ถง ความร เกยว

กบ ภาษา ให ศกษา กน ดงน

๑๐๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

๑ . ภาษา ใช เสยง สอ ความ หมาย ใน การ ใช เสยง เพอ สอ ความ หมาย จะ ม ๒ ลกษณะ

คอ

๑ . ๑ เสยง ทสมพนธกบ ความ หมาย หมายความวา ฟง เสยง แลว เดา ความ หมาย

ได เสยง เหลาน มก จะ เปน เสยง ท เลยน เสยง ธรรมชาต เชน ครน เปรยง โครม จกๆ หรอ เลยน

เสยง สตว รอง เชน กา องอาง แพะ เจยบ ตก แก

๑ . ๒ เสยง ท ไม สมพนธกบ ความ หมาย ใน แต ละ ภาษา จะ ม มากกวา เสยง ท สมพนธ

กบ ความ หมาย เพราะ เสยง ตางๆ จะ มความหมาย วา อยางไร นน ขน อย กบ ขอตกลง กน ของ

คน ท ใช ภาษา นนๆ เชน ใน ภาษาไทย กาหนด ความ หมาย ของ เสยง กน วา นา ของ ใส ปาก แลว

เคยว กลน ลงคอ ภาษา องกฤษ ใช เสยง e a t (อท) ใน ความ หมาย เดยว กน กบ เสยง กน

๒ . ภาษา จะ เกด จาก การ รวม กน ของ หนวย เลกๆ จน เปน หนวย ท ใหญ ขน

หนวย ใน ภาษา หมาย ถง สวนประกอบ ของ ภาษา จะ มเสยง คา และ ประโยค ผ ใช

ภาษา สามารถ เพมจานวน คา จานวน ประโยค ขน ได มากมาย เชน ใน ภาษาไทย เรา มเสยง

พยญชนะ ๒ ๑ เสยง เสยงสระ๒ ๔ เสยง เสยง วรรณยกต ๕ เสยง ผเรยน ลองคดด วา เมอ เรา

นา เสยง พยญชนะ เสยงสระ เสยง วรรณยกต มา ประกอบ กน ก จะ ได คา มากมาย นา คา มา เรยง

ตอ กน ก จะ ได วล และ ประโยค เรา จะ สราง ประโยค ขน ได มากมาย และ หาก เรา นา ประโยค

ท สรางขน มา เรยง ตอ กน โดย วธ มา รวม กน มา ซอน กน ก จะ ทา ให ได ประโยค ท ยาว ออกไป เรอยๆ

๓ . ภาษา ม การ เปลยน แปลง สาเหต ของ การ เปลยน แปลง

๑ . การ พด กน ใน ชวต ประจาวน สาเหต น อาจ จะ ทา ให เกด การ กลมกลน เสยง

เชน เสยง เดม วา

อยาง น กลาย เปน อยางง

มะมวงอก พรอง กลาย เปน มะมวง อกรอง สาม แสน กลาย เปน สามเสน

ส จน เยบ ตา กลาย เปน ส จน ยบตา

๒ . อทธพล ของ ภาษา อน จะ เหน ภาษา องกฤษ ม อทธพล ใน ภาษาไทย มาก ทสด อย ใน ขณะน เชน มาสาย มก จะ ใช วา มาเลท( l a t e )

คา ทกทาย วา สวสด จะ ใช ฮลโล ( ทา งโทร ศพท) หรอ เปน อทธพล ทาง ดาน

สานวน เชน สานวน ท นยม พด ใน ปจจบน ดงน “ ไดรบ การ ตอนรบ อยาง อบอน” นา จะ พดวา “ ไดรบ การ ตอน รบ อยาง ด”

“ จบไข” นา จะ พดวา “ เปนไข” นนทดา แกว บวสาย จะ มา ใน เพลง “ เธอ” นา จะ พดวา นนทดา

แกว บวสาย จะ มา รองเพลง “ เธอ”

๓ . ความ เปลยน แปลง ของ สง แวดลอม เมอ ม ความ เจรญ ขน ของเกา ก เลก ใช

สง ใหม ก เขามา แทน ท เชน การ หงขาว สมยกอน การ ดง ขาว แต ปจจบน ใช หมอ หง ขาง ไฟฟา คา วา ดง ขาว ก เลก ใช ไป หรอ บานเรอน สมยกอน จะ ใช ไมไผ ปพน จะ เรยกวา “ ฟาก” ปจจบน

ใช กระเบอง ใช ปน ป แทน คา วา ฟาก ก เลก ใช ไป นอกจากน ยงม คา อก พวก ท เรยกวา คา แสลง

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๐๒

หลกการใชภาษา

บท ท๕

เปน คา ท มอาย ใน การ ใช สนๆ จะ นยม ใช เฉพาะ วย เฉพาะ คน ใน แตละ ยคสมย เมอ หมดสมย

หมด วย นน คา เหลาน ก เลก ใช ไป เชน กก จาบ

ตวอยาง คา แสลง เชน กระจอก กก กอก เจาะ แจะ ซา เวอ จาบ ฯลฯ

ลกษณะเดน ของ ภาษาไทย

๑ . ภาษาไทย ม ตวอกษร เปนของ ตน เอง

เปน ท ทราบ วา ภาษาไทย มตวอกษร มา ตง แต ครง กรง สโขทย แลว ววฒนาการ ตาม

ความ เหมาะสม มา เรอยๆ จน ถง ปจจบน โดย แบง เปน ๓ ลกษณะ คอ

๑ . เสยง แท ม ๒ ๔ เสยง ใช รปสระ ๓ ๒ รป

๒ . เสยง แปร ม ๒ ๑ เสยง ใช รปพยญชนะ ๔ ๔ ตว

๓ . เสยง ดนตร หรอ วรรณยกต ม ๕ เสยง ใช รป วรรณยกต ๔ รป

๒ . ภาษาไทย แท ม พยางค เดยว หรอ เปน ภาษาคาโดด และ เปน คา ท ม อสระ ใน

ตวเอง ไม ตอง เปลยน รป คา เมอ นาไป ใช ใน ประโยค เชน

เปน คา ท ม พยางค เดยว สามารถ ฟง เขา ใจ ทนท คอ

คา กรยา กน นอน เดน นง ไป มา ฯลฯ

คา เรยก เครอญาต พอ แม ลง ปา นา อา ป ยา ฯลฯ

คา เรยก ซอ สตว นก หน เปด ไก มา ชาง ฯลฯ

คา เรยกชอ สงของ บาน เรอน นา ไร เสอ ผา มด ฯลฯ

คา เรยก อวยวะ ขา แขน ตน มอ ห ตา ปาก ฯลฯ

เปน คา อสระ ไม เปลยน แปลง รป คา เมอ นาไป ใช ใน ประโยค เชน

ฉน กน ขาว

พอ ต ฉน

คา วา “ ฉน” จะ เปน ประธาน หรอ กรรม ของ ประโยค กตาม ยงคง ใช รป เดม ไม เปลยน

แปลง ซง ตาง ภาษา องกฤษ ถา เปน ประธาน ใช “ I ” แต เปน กรรม จะ ใช “ M E ” แทน เปนตน

คา ทก คา ใน ภาษาไทย ม ลกษณะ เปนอสระ ใน ตวเอง ซง เปน ลกษณะ ของ ภาษาคาโดด

๓ . ภาษาไทย แท ม ตวสะกด ตาม ตรา ซง ในภาษ ไทย นน ม มาตราตะว สะกด

๘ มาตรา คอ แม กก ใช ก สะกด เชน นก ยาก มาก เดก แม กด ใช ด สะกด เชน ผด คด ราด อด แม กบ ใช บ สะกด เชน กบ พบ ดาบ รบ แม กง ใช ง สะกด เชน จง ขง ลง กาง แม กน ใช น สะกด เชน ขน ทน ปาน นอน แม กม ใช ม สะกด เชน ดม สม ยาม ตาม แม เกย ใช ย สะกด เชน ยาย ดาย สาย เคย แม เกอว ใช ว สะกด เชน เรว หว ขาว หนาว

๑๐๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

๔ . คา คา เดยว กน ใน ภาษาไทย ทา หนา ท หลาย หนา ท ใน ประโยค และ ม หลาย ความ หมาย

ซง ใน หลก ภาษาไทย เรยกวา คาพอง รป พอง เสยง เชน

ไก ขน ยามเชา

เขา เปน คน ม อารมณขน

เธอ นา ขน ไป ตกนา

ขน ใน ประโยค ท ๑ เปน คา กรยา แสดงอาการ ของ ไก

ขน ใน ประโยค ท ๒ หมาย ถง เปน คน ท อารมณ สนกสนาน

ขน ใน ประโยค ท ๓ หมาย ถง ภาชนะ หรอ สงของ

เธอ จกตอก แต เขา ตอก ตะป

ตอก คา แรก หมาย ถง สงของ ตอก คา ท ๒ หมาย ถง กรยา อาการ

จะ เหนวา คา เดยว กน ใน ภาษาไทย ทา หนา ท หลายอยาง ใน ประโยค และ มความหมาย

ได หลาย ความ หมาย ซง เปน ลกษณะเดน อก ประการ หนง ของ ภาษาไทย

๕ . ภาษาไทย เปน ภาษา เรยง คา ถา เรยง คา สลบ กน ความ หมาย จะ เปลยนไป เชน

หลอน เปน นอง เพอน ไม ใช เพอน นอง

คา วา “ นอง เพอน” หมาย ถง นอง ของ เพอน สวน “ เพอน นอง” หมาย ถง เปนเพอน ของ นอง เรา

( เพอน นอง ของ เรา)

โดย ปกต ประโยค ใน ภาษาไทย จะ เรยงลาดบ ประธาน กรยา และ กรรม ซง หมาย ถง

ผทา กรยา ท ทา และ ผ ถกกระทา เชน

แมว กด หน

ถา จะ ม คา ขยาย จะ ตอง เรยง คา ขยาย ไว หลง คา ท ตองการ ขยาย เชน

แมว ดา กด หน อวน

“ ดา” ขยาย แมว และ อวน ขยาย หน

แต ถา จะ ม คา ขยาย กรยา คา ขยาย นน จะ อย หลง กรรม หรอ อย ทาย ประโยค เชน

หม อวน กน ราขาว อยาง รวดเรว

คา วา อยาง รวดเรว ขยาย “ กน” และ อย หลง ราขาว ซง เปน กรรม

๖ . ภาษาไทยม คา ตามหลง จานวนนบ ซง ใน ภาษาไทย เรยกวา ลกษณะ นาม เชน

หนงสอ ๒ เลม

ไก ๑ ๐ ตว

ชาง ๒ เชอก

แห ๒ ปาก

รถยนต ๑ คน

คา วา เลม ตว เชอก ปาก คน เปน ลกษณะ นาม ท บอก จานวนนบ ของ สงของ ซง เปน

ลกษณะเดน ของ ภาษาไทย อก ประการ หนง

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๐๔

หลกการใชภาษา

บท ท๕

๗ . ภาษาไทย เปน ภาษา ดนตร หมาย ถง ม การ เปลยน ระดบเสยง ได หรอ เรยก กน วา “ วรรณยกต” ทา ให ภาษาไทย ม ลกษณะ พเศษ คอ ๗ . ๑ ม คา ใช มากขน เชน เสอ เสอ เสอ หรอ ขาว ขาว ขาว เมอ เตม วรรณยกต ลง ไป ใน คา เดม ความ หมาย จะ เปลยนไป ทนท ๗ . ๒ ม ความ ไพเราะ จะ สงเกตได วา คน ไทย เปน คน เจา บท เจา กลอน มา แต โบราณ แลวก เพราะ ภาษาไทย ม วรรณยกต สง ตา เหมอน เสยง ดนตร ท เออ ใน การ แตงคา ประพนธ เปน อยาง ด เชน “ ชะโด ด กระด โดด สลาด โลดยะ หยอย หยอย กระเพอม นา กระ พราพ รอย กระฉอกฉาน กระฉอน ชล” จะ เหนวา เสยง ของ คา ใน บทประพนธ น ทา ให เกด จนตนาการ หรอ ภาพพจน ดง เหมอนกบ เหน ปลา ตางๆ กระโดด ขน ลง ใน นา ท เปน ละลอก ๗ . ๓ ภาษาไทย นยม ความ คลองจอง ไมวา จะ เปน สานวน หรอ คา พงเพย ใน ภาษาไทย จะ ม คา คลองจอง เปน ทานอง สงสอน หรอ เปรยบเทยบ อย เสมอ เชน รกด หาม จว รก ชว หาม เสา นา มา ปลา กน มด นา ลด มด กน ปลา ขาว ยาก หมาก แพง ๗ . ๔ คา ใน ภาษาไทย เลยน แบบ เสยง ธรรมชาต ได เพราะ เรา มเสยง วรรณยกต ให ใช ถง ๕ เสยง เชน เลยน เสยง ภาษา ตางประเทศ เชน ฟตบอล วอลเลยบอล เปาฮอ เตาเจยว ฯลฯ เลยน เสยง ธรรม ขา ต เชน ฟารอง ครนๆ ฝนตก จกๆ ขาว เดอด คกๆ ระฆง ดง หงาง หงาง ฯลฯ ๘ . ภาษาไทย ม คาพอง เสยง พอง รป คาพอง เสยง หมาย ถง คา ท มเสยง เหมอน แต ความ หมาย และ การ เขยน ตาง กน เชน การ หมาย ถง กจ งาน ธระ กาน หมาย ถง ตด ให เตยน กาฬ หมาย ถง ดา กาล หมาย ถง เวลา การณ หมาย ถง เหต กานต หมาย ถง เปน ทรก กานท หมาย ถง บทกลอน กาญจน หมาย ถง ทอง คาพอง รป หมาย ถง คา ท รป เหมอน กน แต ออกเสยง และ มความหมาย ตาง กน เชน - เพลา อาน เพ- ลา แปล วา เวลา - เพลา อาน เพลา แปล วา เบาๆ หรอ ตก - เรอ โคลง เพราะ โคลง อาน เรอ โคลง เพราะ โค- ลง

๑๐๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

๙ . ภาษาไทย ม การสราง คา เปน ธรรมชาต ของ ภาษา ทก ภาษา ท จะ ม การ สรางคา ใหม อย เสมอ แต ภาษาไทย ม การสรางคา มากมาย ซง ตางกบ ภาษา อน จง ทา ให ม คา ใช ใน ภาษาไทย เปน จานวน มาก คอ ๙ . ๑ สรางคา จาก การ แปร เสยง เชน ชม- ชอม ๙ . ๒ สรางคาจา การ เปลยน แปลง เสยง เชน วธ- พธ วหาร- พหาร ๙ . ๓ สรางคา จาก การ ประสม คา เชน ต+ เยน เปน ตเยน, พด+ ลม เปน พดลม ๙ . ๔ สรางคา จาก การ เปลยน ตา แหนง คา เชน ไก ไข- ไขไก, เดนทาง- ทาง เดน ๙ . ๕ สรางคา จาก การ เปลยน ความ เชน นยาม- เรอง ท เลา ตอๆ กน มา, นยาย- การ พดเทจ ๙ . ๖ สรางคาจา การนา ภาษา อน มา ใช เชน กวยเตยว เตาห เสวย ฯลฯ ๙ . ๗ สรางคา จาก การ คด ตง คา ขน ใหม เชน โทรทศน พฤตกรรม โลกาภวตน ๑ ๐ . ภาษาไทย ม คาสรอย เสรม บท เพอ ใช พด ให เสยง ลน และ สะดวกปาก หรอ ให เกด จงหวะ นาฟง เพมขน ซง ใน หลก ภาษาไทย เรา เรยกวา “ คาสรอย หรอ คา อทาน เสรม บท” เชน เรอง บาบอ คอ แตก ฉน ไมชอบ ฟง ฉน ไม เออออหอหมก ดวย หรอก ไม ไป ไมเปย กน ละ คา แปลกๆ ท ขดเสน ใต นน เปน คาสรอย เสรม บท เพราะ ใช พด เสรม ตอ ให เสยง ลน สะดวกปาก และ นาฟง ซง เรา เรยกวา คาสรอย หรอ อทาน เสรม บท จาก ๑ ถง ๑ ๐ ดงกลาว เปน ลกษณะเดน ของ ภาษาไทย ซง จรงๆ แลว ยงม อก หลาย ประการ ซง สามารถ จะ สงเกต จาก การ ใช ภาษาไทย โดย ทวๆ ไป ได อก

การ ยม คา ภาษา อน มา ใช ใน ภาษาไทย

ภาษาไทย ของ เรา ม ภาษา อน เขามา ปะปน อย เปน จานวน มาก เพราะ เปน ธรรมชาต ของ ภาษา ท เปน เครองมอ ใน การ สอสาร ถายทอด ความร ความคด ของ มนษย และ ภาษา เปน วฒนธรรม อยาง หนง ซง สามารถ หยบยม กน ได โดย ม สาเหตจาก อทธพล ทาง ภมศาสตร คอ ม เขต แดน ตดตอ กน อทธพล ทาง ประวต ศาสตร ท ม การ อพยพ ถน ท อย หร อย ใน เขต ปกครอง ของ ประเทศ อน อทธพล ทาง ดาน ศาสนา ไทย เรามร การ นบ ถอศาสนา พราหมณ ศาสนาพทธ ศาสนาครสต และ อนๆ นอกจากน อทธพล ทาง การ ศกษา การ คาขาย แลกเปลยน เทคโนโลย จง ทา ให เรา ม การ ยม คา ภาษา อน มา ใช เปน จานวน มาก เชน ๑ . ภาษา บาล สนสกฤต ไทย เรา รบ พทธศาสนา ลทธ หา ยาน ซง ใช ภาษา สนสกฤต เปน เครองมอ มา กอน และ ตอมา ไดรบ พทธศาสนา ลทธ ลงกา วงศ มา อก ซง ใน ภาษา บาล เปน เครองมอ ใน การ เผย แพร ไทย จง รบ ภาษา บาล สนสกฤต เขามา ใช ใน ภาษาไทย เปน จานวน มาก เชน กตกา กตเวทตา กตญ เขต คณะ จารต ญตต ทจรต อารมณ โอวาท เกษยณ ทรมาน ภกษ ศาสดา สงเคราะห สตว อทศ เปนตน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๐๖

หลกการใชภาษา

บท ท๕

๒ . ภาษาจน ไทย กบ จน ม ความ สมพนธ กน อยาง ใกล ชด ทาง ดาน เชอชาต ถน ท อย

การ ตดตอ คาขาย ปจจบน ม คน จน มากมาย ในประเทศ ไทย จง ม การ ยม และ แลกเปลยน ภาษา

ซง กน และ กน ภาษาจน ท ไทย ยม มา ใช เปน ภาษาพด ไม ใช ภาษาเขยน คา ท เรา ยม จาก ภาษาจน

ม มากมาย ตวอยาง เชน กวยจบ ขม จบกง เจง ซวย ซ อว ตว ท ช บะหม หาง ยหอ หวย

บงก องโล เกาเหลา แฮ กน เปนตน

๓ . ภาษา องกฤษ ชาวองกฤษ เขามา เกยวของ กบ ชาวไทย ตง แต สมย อยธยา ม การ

คด ตอ คาขาย และ ใน สมย รชกาล ท ๕ ม การ ยกเลก อานาจ ศาลกงสล ให แก ไทย และ ภาษา

องกฤษ เปน ทยอมรบ กน ทวโลก วา เปน ภาษาสากล ท สามารถ ใช สอสาร กน ได ทวโลก ประเทศ ไทย ม การ สอน ภาษา องกฤษ ตง แต ประถมศกษา จง ทา ให เรา ยม คา ภาษา องกฤษ มา ใช ใน ลกษณะ

คา ทบศพท อยาง แพรหลาย เชน โฮเตล ลอตเตอร เปอรเซนต บอย โนต กอลฟ ลฟท สวตช

เบยร ชอลก เบรก กอก เกม เชค แสตมป โบนส เทคนค เกรด ฟอรม แทกซ โซดา ปม

คอลมน เปนตน และ ปจจบน ยงม ภาษา อน เกดจา การ ใช คอมพวเตอร จานวน หนง

๔ . ภาษา เขมร อาจ ดวย สาเหต ความ เปน เพอนบาน ใกลเคยง และ ม การ ตดตอ กน มา

ชานาน ปะปน อย ใน ภาษาไทย บาง โดยเฉพาะ ราชาศพท และ ใน วรรณคด เชน บงคล กรรไตร

สงบ เสวย เสดจ ถนอม เปนตน

การ สรางคา ขน ใช ใน ภาษาไทย การ สรางคา ใน ภาษาไทย ม หลาย วธ ทง วธ เปนของ เรา แทๆ และ วธ ท เรา นามาจาก

ภาษา อน วธ ท เปนของ เรา ได แก การ ผน เสยง วรรณยกต การ ซา คา การ ซอน คา และ การ ประสม

คา เปนตน สวน วธ ท นามาจาก ภาษา อน เชน การส มาส สนธ การ เตม อปสรรค การ ลง ปจจย

ดง จะ ได กลาว โดย ละเอยด ตอไปน

๑ . การ ผน เสยง วรรณยกต วธการ น วรรณยกต ท ตาง ออกไป ทา ให ได คา ใหม

เพมขน เชน

เสอ เสอ เสอ

นา นา นา

นอง นอง นอง

กจกรรม

๑ . ให ผเรยน สงเกต และ รวบรวม คา ภาษาไทย ท ยม มาจาก ภาษา บาล สนสกฤต

ภาษาจน ภาษา องกฤษ และ ภาษา อนๆ และ เรา ใช กน ใน การ พดคย และ ใช ใน การ สอสาร

มวลชน แลว บนทก ไว เพอ นาไป ใช ใน การ รายงาน และ การ สอสาร ตอไป

๒ . แบง ผเรยน เปน ๒ - ๓ กลม ออกมา แขง กน เขยน ภาษาไทย แท บน กระดาษ

กลม ละ๑ ๕ - ๒ ๐ คา พรอมกบ บอก ขอ สงเกต วา เหตผล ใด จง คดวา เปน คา ไทย

๑๐๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

๒ . การ ซา คา คอ การ สรางคา ดวย การนา เอา คา ท มเสยง และ ความ เหมอน กน มา ซา

กน เพอ เปลยน แปลง ความ หมาย ของ คา แตกตาง ไป หลาย ลกษณะ คอ

๒ . ๑ ความ หมาย คงเดม เขา ก ซน เหมอน เดก ทวๆ ไป ลก ยง เลก อยา ให นง รมๆ

ไม ปลอดภย

๒ . ๒ ความ หมาย เดนชด ขน หนกขน หรอ เฉพาะ เจาะจง ขน กวา ความ หมาย เดม

สอน เทาไหรๆ ก ไม เชอ กน อะไรๆ ก ไมอรอย

บาง คา ตองการ เนน ความ ของ คา ให มาก ทสด ก จะ ซา ๓ คา ดวย การ เปลยน

วรรณยกต ของ คา กลาง เชน ดด ด บาง บาง บาง รอรอ รอ หลอ ลอ หลอ เปนตน

๒ . ๓ ความ หมาย แยก เปน สดสวน หรอ แยก จานวน เชน

เกบกวาด เปน หองๆ ไป นะ( ทละ หอง)

พด เปนเรองๆ ไป ( ทละ เรอง)

๒ . ๔ ความ หมาย เปน พหพจน เมอ ซา คา แลว แสดง ให เหนวา ม จานวน เพมขน เชน

เขา ไมเคย กลบ บาน เปน ปๆ แลว

เดก ๆ ชอบ เลน ซน ใครๆ ก ร

ชา ๆ ได พรา สอง เลม งาม กนๆ เขาไป เถอะ

จะ เหนวา คา ท ซา กน จะ ม ทง คา นาม กรยา คา สรรพนาม และ จะ ม การ

บอกเวลา บอก จานวน ดวย

๒ . ๕ ความ หมาย ผด ไป จาก เดม หรอ เมอ ซา แลว จะ เกด ความ หมาย ใหม หรอ ม

ความหมาย แฝง เชน

เรอง หมๆ แบบน สบาย มาก ( เรอง งายๆ )

อยๆ ก รอง ขน มา ( ไมม สาเหต)

จะ เหน ได วา การนา คา มา ซา กน นน ทา ให ได คา ท ม รป และ ความ หมาย แตกตาง ออกไป

ดง นน การสรางคา ซา จง เปนการ เพม คา ใน ภาษาไทย ให ม มากขน อยาง หนง

๓ . การ ซอน คา คอ การ สรางคา โดย การนา เอา คาตง แต สอง คา ขน ไป ซง มเสยง ตาง

กน แต มความหมายเหมอน กน หรอ คลายคลง กน หรอ เปนไป ใน ทานอง เดยว กน มา ซอน ค กน เชน เลกนอย รก ใคร หลง ใหลบานเรอน เปนตน ปกต คา ท นามา ซอน กน นน นอกจาก

จะ มความหมาย เหมอน กน หรอ ใกลเคยง กน แลว มก จะ มเสยง ใกลเคยง กน ดวย ทงน เพอ ให

ออกเสยง ได งาย สะดวกปาก คา ซอน ทา ให เกด คา ใหม หรอ คา ท มความหมาย ใหม เกดขน ใน ภาษา ทา ให ม คา เพม มากขน ใน ภาษาไทย อน จะ ชวย ใหการ สอ ความ หมาย และ การ สอสาร ใน

ชวต ประจาวน ม ประสทธภาพ เพมขน คา ท นามา ซอน กน แลว ทา ให เกด ความ หมาย นน แบง เปน๒ ลกษณะ คอ

๓ . ๑ ซอน คา แลว มความหมาย คงเดม การ ซอน คา ลกษณะ น จานา คา ท มความ

หมาย เหมอน กน มา ซอน กน เพอ ไขความ หรอ ขยายความ ซง กน และ กน เชน วางเปลา โงเขลา รปราง ละทง อดโรย บาด แผล เปนตน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๐๘

หลกการใชภาษา

บท ท๕

๓ . ๒ ซอน คา แลว มความหมาย เปลยน แปลง ไป จาก เดม คา ซอน ท เปน คา ทเกด

ความ หมาย ใหม น ลกษณะ คอ

ก. ความ หมาย เชง อปมา เชน ยงยาก ออนหวาน เบกบาน เปนตน

ข. ความ หมาย กวาง ออก เชน เจบไข พนอง ทบต ฆาฟน เปนตน

ค. ความ หมาย แคบ เขา เชน ใจดา ปากคอ ญาตโยม หยบยม นา พก

นา แรง สมสกลกไม เปนตน

การ แยก ลกษณะ คา ซอน ตาม ลกษณะ การ ประกอบคา นน จะ ม ลกษณะ คา ซอน ๒ คา

และ คา ซอนมากกวา สอง คา เชน บานเรอน สวยงาม ยาก ด ม จน เจบไข ได ปวย อด ตา หลบ

ขบ ตา นอน จบ ไมได ไล ไมทน เปนตน

๔ . การ สราง คาประสม การ สรางคา ขน ใช ใน ภาษาไทย สวนหนง จะ ใช วธ ประสม คา

หรอ วธการ สราง คาประสม โดย การนา เอา คา ท ม ใช อย ใน ภาษาไทย ซง ม รป คา และ ความ หมาย

ของ คา แตกตาง กน มา ประสม กน เพอ ให เกด คา ใหม และ มความหมาย ใหม ใน ภาษาไทย เชน

พดลม ไฟฟา ตเยน พอตา ลกเสอ แมนา เรอรบ นาหอม นา แขง เมองนอก เปนตน

คา ท นามา ประสม กน จะ เปน คา ไทย กบ คา ไทย หรอ คา ไทย กบ คา ตางประเทศ กได เชน

- คา ไทย กบ คา ไทย โรงเรยน ลกเขย ผเสอ ไมเทา เปนตน

- คา ไทย กบ คา บาล หลกฐาน ( หลก คา ไทย ฐาน คา บาล) สภากาชาด

พลเมอง ราช วง ฯลฯ

- คา ไทย กบ คา สนสกฤต ทนทรพย ( ทน คา ไทย ทรพย คา สนสกฤต)

- คา ไทย กบ คา จน เยนเจยบ ( เยน คา ไทย เจยบ คา ภาษาจน) หวย

ใตดน นายหาง เกงจน กนโตะ เขาหน ฯลฯ

- คา ไทย กบ คา เขมร ละเอยดลออ ( ละเอยด คา ไทย ลออ คา เขมร) ของ

ขลง เพาะชา นายตรวจ

- คา ไทย กบ คา องกฤษ เสอเชต ( เสอ คา ไทย เชต คา องกฤษ) พวงหรด

เหยอก นา ตเซฟ นาย แบงค ไข กอก แปป นา

ฯลฯ

๕ . การ สรางคา ไทย โดย การนา วธการ ของ ภาษา อน มา ใช การ สรางคา ของ ภาษา อน

ท นามา ใช ใน ภาษาไทย ได แก

๕ . ๑ การ สรางคา ของ ภาษา บาล และ สนสกฤต คอ

ก. วธ สมาส สมาส เปน วธ สราง ศพท อยาง หนง ใน ภาษา บาล สนสกฤต โดย

การนา คา ศพท ตง แต๒ คา ขน ไป รวมเปน ศพท ใหม ศพท เดยว จะ ม ลกษณะ คลาย กบ คาประสม

ของ ไทย แต คา สมาส นน เปน คา ทมา ขยาย มก จะ อย หนา คา หลก สวน คาประสม ของ ไทย นน

คา ขยาย จะ อย ขางหลง เชน คา วา มหาบรษ คา วา มหาบรษ คา วา มหา แปล วา ยง ใหญ ซง

เปน คา ขยาย จะ อย หนา คา หลก คอ บรษ ดง นน คา วา มหาบรษ แปล วา บรษ ผ ยง ใหญ ซง

ตาง จาก ภาษาไทย ซง สวนมาก จะ วาง คา ขยาย ไว หลง คา ท ถก ขยาย

๑๐๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

ตวอยาง คา สมาส ใน ภาษาไทย

พลศกษา ประวต ศาสตร ปรย ต ธรรม กามเทพ เทพบตร สนทรพจน วศวกรรม

วศวกร อากาศยาน สวสดการ คหกรรมศาสตร วทยาศาสตร วทยากร พธกร ชพจร มหกรรม

ประวต ศาสตร โทรทศน โทรเลข วารสาร นตยสาร จลสาร พพธภณฑ วนาศกรรม

อบตเหต ปญญาชน รมณย สถาน สงฆทาน กจ กรม อทกภย วทย ศกษา หตถศกษา

เปนตน

( ข) วธ ลง อปสรรค วธ สรางคา ใน ภาษา บาล และ สนสกฤต นน ม วธ ลง อปสรรค ( หรอ

บท หนา) ประกอบ ขางหนา ศพท เพอ ให ได คา ท มความหมาย แตกตาง ออกไป ซง ไทย เรา ได

นามา ใช จานวน มาก เชน

อธ+ การ เปน อธการ( ความ เปน ประธาน) อน+ ญาต เปน อนญาต ( การ รบร)

อธ+ บ ด เปน อธบด ( ผ เปน ใหญ) อน+ ทน เปน อนทน ( ตาม วน, รายวน)

อป+ มงคล เปน อปมงคล( ไมม มงคล) ว+ กฤต เปน วกฤต ( แปลก จาก เดม)

อป+ ยศ เปน อปยศ ( ไมม ยศ) ว+ เทศ เปน วเทศ ( ตางประเทศ)

คา ท ลง อปสรรค ดงกลาว น จด วา เปน คา สมาส ทงน เพราะ วธ ลง อปสรรค เปนการ

รวบรวม ศพท ภาษา บาล และ สนสกฤต เขา ดวย กน และ บท ขยาย จะ วาง อย หนา บท ท ถก ขยาย ใน

ภาษา บาล และ สนสกฤต การ ลง อปสรรค เขา ขางหนา คา เปน วธการ สมาส วธ หนง

นอกจากน การ ลง อปสรรค ของ ภาษา บาล ถก นามา ใช ใน ภาษาไทย แลว ไทย เรา ยง นา

วธการ ลง อปสรรค มา ใชกบ คา ไทย และ คา อนๆ ใน ภาษาไทย อกดวย เชน

สมร หมายความวา รวม คด กน

สมทบ หมายความวา รวม เขา ดวย กน

ค. การ สนธ การ สรางคา ใน ภาษา บาล สนสกฤต ซง ม การ เปลยน แปลง รป คา อน

เนอง มาจาก การ เปลยน แปลง ทาง เสยง ซง เรา เรยกวา “ สนธ”

สนธ เปนการ เปลยน แปลง เสยง การ สนธ เปน วธการ สมาส โดย การ เชอม คา ให

กลมกลน กน คอ ทาย เสยง คา ตน กบ เสยง ของ คา ท นามา ตอ จะ กลมกลน กน เปน วธ สรางคา

ใหม ใน ภาษา วธ หนง วธ สนธ ม ๓ วธ คอ

๑ . สระ สนธ คอ การ รวม เสยงสระ ตว ทาย ของ คา นาหนา กบ สระ ตว หนา ของ คา หลง

ให กลมกลน สนท กน ตาม ธรรมชาต การ ออกเสยง อะ+ อ เปน อา เชน สข+ อภบาล = สขาภบาล

อะ+ อ หรอ อ เปน อ อ หรอ โอ เชน

อรณ+ อทย = อรโณทย

ราช+ อปโภค = ราชปโภค

ฯลฯ ๒ . พยญชนะ สนธ เปน ลกษณะ การ เชอม และ กลมกลน เสยง ระหวาง คา ทสด ศพท

ดวย พยญชนะ กบ คา ท ขนตน ดวย พยญชนะ หรอ สระ เมอ เสยง อย ใกล กน เสยง หนง จะ ม อทธพล

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๑๐

หลกการใชภาษา

บท ท๕

ดง เสยง พยญชนะ อก เสยง หนง ให ม ลกษณะ เหมอน หรอ ใกลเคยง กน พยญชนะ สนธ น จะ ม เฉพาะ ใน ภาษา สนสกฤต เทา นน ใน ภาษา บาล ไมม เพราะ ศพท ใน ภาษา บาล ทก คา ตอง สด ศพท ดวย สระ ตวอยาง เชน ธต เปลยน เปน ทธ เชน พธ+ ต = พทธ รา ชน+ บตร = ราชบตร ไทย ใช ราชบตร กามน- เทว = กาม เทว ไทย ใช กามเทพ ๓ . นฤคหต สนธ สนธนคหตจะ ม ลกษณะ การ ตอ เชอม และ กลมกลน เสยง ระหวาง คา ตน ท ลงทาย ดวย นคหต กบ คา ท ขนตน ดวย สระ หรอ พยญชนะ นคหต เทยบ ได กบ เสยง นาสก ดง นน นคหต จะ กลาย เปน นาสก ของ พยญชนะ ตว ท ตาม มา คอ ง ญ น ณ ม ถา ตว ตาม นคหต อย วรรค เดยว กบ ง ก จะ เปลยน เปน ง ถา อย วรรค เดยว กบ ญ หรอ น หรอ ณ หรอ ม ก จะ เปลยน เปน ญ น ณม ตาม วรรค เชน ส + เกต = สงเกต ( เครองหมาย ร) ส + ถาร = สนถาร ( การ ป ลาด) ส + พนธ = สมพนธ การนา วธการ สรางคา แบบ คา สมาส คา ลงอ สรรค และ วธ สนธ ใน ภาษา บาล สนสกฤต มา ใช ใน ภาษาไทย ถอวา เปนการ สรางคา หรอ เพม คา ใน ภาษาไทย ม มาก ๕ . ๒ การ สรางคา ของ ภาษา เขมร ไทย ได นา เอา วธ สรางคา ของ เขมร คอ การ แผลง คา มา ใช ใน ภาษาไทย ซง วธ แผลง คา ใน ภาษา เขมร ม หลาย วธ แต ไทย เรา นามา ใช บาง วธ เทา นน คา แผลง คอ คา ท เปลยน แปลง ตวอกษร ให ม รป ลกษณะ ตาง ไป จาก คา เดม แต ยงคง รกษา ความ หมาย เดม หรอ เคาเดม เอา ไว ให พอ สงเกตได วธ แผลง คา ใน ภาษาไทย ท นามาจาก ภาษา เขมร บาง วธ คอ ๑ . ใช วธ เตม อา ลง หนา คา แผลง ใหม แต คง รปสระ เดม ไว ท พยางค หลง เชน ตรวจ เปน ตารวจ เกด เปน กาเนด เสรจ เปน สาเรจ เสยง เปน สาเนยง ๒ . ใช วธ เตม อปสรรค ( หนวย หนา ศพท) บ ( บ อม) ลง หนา คา แผลงสวน ใหญไทย นา เอามา ออกเสยง บง บน บา เชน เกด ลง อปสรรค บ เปน บ เกด ไทย ใช บงเกด ดาล ลง อปสรรค บ เปน บดาล ไทย ใช บนดาล การ แผลง คาเปน วธ สรางคา ขน ใช ใน ภาษา วธ หนง ซง ไทย เอา แบบอยาง มาจาก ภาษา เขมร และ ภาษา อน เชน ภาษา บาล สนสกฤต เชน อาย เปน พาย อภรมย เปน ภรมย ไวป ลย เปน ไพบลย มาต เปน มารดา การ แผลง คา ของ ภาษา บาล สนสกฤต สวน ใหญ เพอ จะ ได ออกเสยง ใน ภาษาไทย ได งาย และ ไพเราะ ขน

๑๑๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

ศพท บญญต

ศพท บญญต หมาย ถง คา เฉพาะ วงการ หรอ คา เฉพาะ วชา ท ผ คด ขน เพอ ใช สอ ความ

หมาย ใน วงการ อาชพ หรอ ใน วชาการ แขนง ใด แขนง หนง โดยเฉพาะ ทงน เพราะ การ ศกษา ของ

เรา ได ขยายตว กวางขวาง มากขน การ ศกษา จาก ตางประเทศ ก ม มากขน เรา ตอง รบร คา ศพท

ของ ประเทศ เหลา นน โดยเฉพาะ คา ศพทภา ษาองกฤษ

ปจจบน ม ศพท บญญต ท ใช กน แพรหลาย โดย ทวไป จานวน มาก ซง ผเรยน คง จะ เคย

เหน และ เคย ได ฟง จาก สอมวลชน ซง จะ เปน คา ศพท เกยวกบ ธรกจ กฎหมาย วทยาศาสตร ฯลฯ

จะ ขอ ยกตวอยาง เพยง บาง คา ดงน

สนเชอ C r e d i t หมาย ถง เงน ท เปนหน ไว ดวย ความ เชอถอ

เงนฝด D e fl a t i o n หมาย ถง ภาวะ เศรษฐกจ ท ม ปรมาณ เงน หมนเวยน

ในประเทศ ม นอย การ ใชจาย ลดนอยลง ทา ให สนคา ราคา ตก

เงนเฟอ I n fl a t i o n หมาย ถง ภาวะ เศรษฐกจ ท ปรมาณ เงน หมนเวยน ใน

ประเทศ ม มาก เกนไป ทา ใหราคา สนคา แพง และ เงน เสอมคา

ตกตา ปรมาณ เงนหมนเวยน ในประเทศ ม นอย การ ใชจาย

ลดนอยลง ทา ให สนคา ราคา ตก

ทนสารอง R e s e r v e f u n d หมาย ถง เงน ท กน ไว จาก ผล กาไร ของ

หางหนสวน บรษทตาม ท กาหนด ไว ใน กฎหมาย หรอ ขอบงคบ

ของ หางหนสวน บรษท นนๆ

ทนสารอง เงนตรา R e s e r v e หมาย ถง ทองคา เงนตรา ตางประเทศ หรอ หลกทรพย

ตางๆ ซง ใช เปนประ กน ใน การ ออก ธนบตร หรอ ธนาคาร บตร

เงนปนผล D i v i d e n d หมาย ถง สวน กาไร ท บรษท จากด จาย ให แก ผ ถอหน

กลอง โทรทรรศน T e l e s c o p e กลอง ท สอง ด ทาง ไกล

กลอง จลทรรศน M i c r o s c o p e กลองขยาย ด ของ เลก ให เหน เปน ใหญ จรวด R o c k e t หมาย ถง อาวธ หรอ ยานอวกาศ ท ขบ เคลอน ดวย

ความเรว สง โดย ได เชอเพลง ใน ตวเอง เผาไหม เปน แกส พงออกมา

จาก สวนทายม ทง ชนด ท ใช เชอเพลง แขง และ ชนด เชอเพลง เหลว ขปนาวธ M i s s i l e หมาย ถง อาวธ ซง ถกส งอก ไป จาก ผว พภพ เพอ ใช

ประหตประหารหรอ ทาลาย ใน สงคราม โดย ม การ บงคบ ทศทาง ใน ตวเอง เพอ นาไปสเปาหมายการ บงคบ ทศ ทางน บงคบ เฉพาะ

ตอน ขน เทา นน

จรวด นา วถ G u i d e d R o c k e t หมาย ถง ขปนาวธ นา วธ ซง ขบ เคลอน ดวย จรวด

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๑๒

หลกการใชภาษา

บท ท๕

จานบน F l y i n g S a u c e r หมาย ถง วตถ บน ลกษณะ คลาย จาน ๒ ใบ

ควา ประกบ กนม ผ อางวา เคย เหน บน บน ทองฟา และ ม บางคน

เชอ วา เปน ยานอวกาศ มาจากนอกโลก หรอ จาก ดาว ดวง อน บาง

ครง ก เรยกวา จานผ

ดาวเทยม S a t e l l i t e หมาย ถง วตถ ท มนษย สรางขน เลยน แบบ ดาว บรวาร

ของดาว เคราะห เพอ ให โคจร รอบ โลก หรอ รอบ เทหฟากฟา อน

ม อปกรณโทรคมนาคม ดวย เชน การ ถายทอด คลน วทย และ

โทรทศน ขาม ประเทศขาม ทวป เปนตน

แถบ บนทก เสยง A u d i o t a p e หมาย ถง แถบ เคลอบ สาร แมเหลก ใช บนทก

สญญาณ เสยง

แถบ บนทกภาพ, แถบ วดทศน V i d e o t a p e หมาย ถง แถบ เคลอบ สาร แมเหลก ใช

บนทกสญญาณภาพ

โลกา ววตน G l o b a l i z a t i o n หมาย ถง การ ทา ให แพรหลาย ไป ทวโลก

คา ศพท บญญต ท ยกมา ลวน มความหมาย ท ตอง อธบาย และ มก จะ มความหมาย เฉพาะ

ดาน ท แตกตาง ไป จาก ความ เขา ใจ ของ คน ทวไป หาก ผเรยน ตองการ ทราบ ความ หมาย ท ถก

ตอง ควร คนควา จาก พจนานกรม เฉพาะ เรอง เชน พจนานกรม ศพท แพทย พจนานกรม ศพท

ธรกจ พจนาน กรม ชาง และ พจนานกรม ศพท กฎหมาย เปนตน หรอ ตดตาม ขาวสารจาก สอ

ตางๆ ท ม การ ใช คา ศพทเฉพาะ ดาน จะ ชวย ให เขา ใจ ดขน เพราะ คา ศพท บญญต เหมาะสม ท จะ

ใช เฉพาะ วงการ และ ผ ม พนฐาน พอ เขา ใจความ หมาย เทา นน

ประโยค ใน ภาษาไทย ประโยค ตอง ม ความ ครบ สมบรณ ให รวา ใคร ทา อะไร หรอ

กลาว อก อยาง หนง วา ประโยค ตอง ประกอบดวย ประธาน และ กรยา เปน อยาง นอย

เรา สามารถ แยก ประโยค ได เปน ๓ ชนด คอ

ก. ประโยค แจง ให ทราบ หรอ ประโยค บอกเลา ประโยค ชนด น อาจ จะ เปน ประโยค

สนๆ ม เพยง คา นาม ทา หนา ท ประธาน คา กรยา ทา หนา ท เปนตว แสดง เชน คน เดน นก บน

แตบางท อาจ จะ เปน ประโยค ยาวๆ ม ความ สลบซบซอน ยงขน ซง ม คา นาม คา กรยา หลาย คา

กได

กจกรรม

๑ . ให ผเรยน รวบรวม คา ศพท บญญต จาก หนงสอ พมพ และ หนงสอ อนๆ แลว

บนทก ไว ใน สมด เพอ จะ ได นาไป ใช ใน การ พด และ เขยน เม อม โอกาส

๒ . ผสอน ยก คา มา ถาม ท เหนสมควร ให ผเรยน ชวย กน แยก วา เปน คา สมาส หรอ

คาประสม

๑๑๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

ถา ประโยค แจง ให ทราบ นน ม เนอความ ปฏเสธ ก จะ ม คา ปฏเสธ เชน ไมม หามได อย

ดวย เชน เขา ไมมา รวม ประชม ใน วนน

ข. ประโยค ถาม ให ตอบ หรอ ประโยค คา ถาม เปน ประโยค ท ผพด ใช ถาม ขอความ เพอ

ให ผฟง ตอบ รป ประโยค คา ถาม จะ ม คา หรอ ไหม ใคร อะไร ทไหน ก เมอไร อยางไร ฯลฯ แต

ถา ประโยค ถาม ให ตอบ เปน ประโยค ถาม ให ตอบ ท ม เนอความ ปฏเสธ ก จะ ม คา ปฏเสธ อย ดวย

ค. ประโยค บอก ให ทา หรอ ประโยค คา สง เปน ประโยค ท ผพด ใช เพอ ให ผฟง กระทา

อาการ บางอยาง ตาม ความ ตองการ ของ ผพด การ บอก ให ผอน ทาตาม ความ ตองการ ของ ตน

นน อาจ ตอง ใช วธ ขอรอง ออนวอน วงวอน เชญชวน บงคบ ออกคาสง ฯลฯ

การ เรยงลาดบ ใน ประโยค การ เรยงลาดบ ใน ภาษาไทย ม ความ สาคญมาก เพราะ ถา เรยงลาดบ ตาง กน ความ สมพนธ

ของ คา ใน ประโยค จะ ผด ไป เชน

สนข กด ง สนข เปน ผทา ง เปน ผ ถกกระทา

ง กด สนข ง เปน ผทา สนข เปน ผถก กระ ทา

โครงสราง ของ ประโยค ประโยค ใน ภาษาไทย แบง เปน ๓ ชนด คอ

ก. ประโยค ความ เดยว คอ ประโยค ท มง กลาว ถง สง ใด สง หนง เพยง สง เดยว และ สง

นน แสดง กรยา อาการ หรอ อย ใน สภาพ อยาง ใด อยาง หนง แตเพยง อยางเดยว ประโยค ความ

เดยว แบงออก เปน สวนสาคญ ๒ สวน คอ ภาค ประธาน และ ภาค แสดง เชน

ผหญง ชอบ ดอกไม ถง แม จะ ม รายละเอยด เขาไป ใน ประโยค ก ยงเปน ประโยค ความ

เดยว เชน ผหญง คน นน ชอบ ดอกไม สวย

ข. ประโยค ความ ซอน คอ ประโยค ความ เดยว ท เพม สวนขยาย ภาค ประธาน หรอ

ภาค แสดง ดวย ประโยค ทา ให โครงสราง ของ ประโยค เปลยนไป แต ถา ประโยค ท เพมขน นน เปน

ประโยค ชวย จากด ความ หมาย ของ คา ถาม หรอ คา กรยา ก เปน ประโยค ซอน เชน

ผหญง ทนง ขางๆ ฉน ชอบ ดอกไม ท อย ใน แจ กน

ประโยค ท ชวย จากด ความ หมาย ของ คา นาม “ ดอกไม” คอ ประโยค ทวา “ ท อย ใน

แจ กน” เปนตน

ค. ประโยค ความ รวม คอ ประโยค ท ม สวนขยาย เพมขน และ สวน ท ขยาย สมพนธกบ

ประโยค เดม โดย ม คา เชอม และ แต ถา ฯลฯ อย ขางหนา หรอ อย ขาง ใน ประโยค เดม หรอ ประโยค

ท เพมขน ทา ให รวา ประโยค ทงสอง สมพนธ กน อยางไร เชน

ผหญง ชอบ ดอกไม สวน เดก ชอบ ของเลน เปน ประโยค ความ รวม

ประโยค ท เพมขน และ สมพนธกบ ประโยค เดม โดย ม คา เชอม “ สวน” มา ขางหนา คอ

ประโยค “ เดก ชอบ ของเลน” เปนตน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๑๔

หลกการใชภาษา

บท ท๕

เรอง ท ๒ ถอยคา สานวน สภาษต คา พงเพย

๑ . ถอยคา ภาษาไทย ม ลกษณะ พเศษ หลาย ประการ สามารถ เลอก ใช ให เหมาะสม ใน การ สอสาร เพอ ความ เขา ใจ ใน สง ตางๆ ได อยาง ชดเจน และ ตรง เปาหมาย ๒ . ถอยคา ภาษาไทย ม ลกษณะ เปน ศลปะ ท ม ความ ประณต สละสลวย ไพเราะ ลกซง นาคด นาฟง รนห จง ใจ และ หาก นาไป ใชได เหมาะกบ ขอความ เรองราว จะ เพม คณคา ให ขอความ หรอ เรองราว เหลา นน ม นาหนก นาคด นาฟง นา สน ใจ นา ตดตาม ยงขน ๓ . ถอยคา ภาษาไทย ถา รจก ใช ให ถกตอง ตาม กาลเทศะ และ บคคล นบวาเปน วฒน ธรรม อน ดงาม ของ ชาต และ ของ ผ ปฎบ ต

ถอยคา สานวน

ถอยคา สานวน หมาย ถง ถอยคา ท เรยบเรยง บางท ก ใช วา สานวน โวหาร คาพด ของ มนษยเรา แยก ออก ไป อยาง กวางๆ เปน ๒ อยาง อยาง หนง พด ตรงไป ตรง มา ตาม ภาษา ธรรมดา พอ พด ออกมา ก เขา ใจ ทนท อก อยาง หนง พด เปน เชง ไม ตรงไป ตรง มา แต ให มความหมาย ใน คาพด นนๆ คน ฟง เขา ใจความ หมาย ทนท ถา คาพด นน ใช กน แพรหลาย เชน คา วา “ ปากหวาน” “ ใจงาย” แต ถา ไม แพรหลาย คน ฟง ก ไม อาจ เขา ใจ ทนท ตอง คด จง จะ เขา ใจ หรอ บางท คด แลว เขา ใจ เปน อยาง อน กได หรอ ไม เขา ใจ เอาเลย กได คาพด เปน เชง น เรา เรยกวา “ สานวน” การ ใช ถอยคา ท เปน สานวน นน ใช ใน การ เปรยบเทยบ บาง เปรยบเปรย บาง พดกระทบ บาง พด เลนสนกๆ บาง พด เตอนสต ให ได คด บาง สานวน ไทย หมาย ถง ถอยคา ท เรยบเรยง ไว ตายตว เนองจาก ใช กน มา จน แพรหลาย อยตว แลว จะ ตดทอนหรอ สลบ ท ไมได เชน สานวน วา “ เกบ เบย ใตถน ราน” หมายความวา ทางาน ชนด ท ได เงน เลกนอย ก เอา ถา เรา เปลยน เปน “ เกบเงน ใตถน บาน” ซง ไม ใชสานวน ท ใช กน คน ฟง อาจ ไม เขา ใจ หรอ เขา ใจ เปน อยาง อน เชน เกบเงน ฝง ไว ใตถน บาน ลกษณะชอง สานวน ไทย ๑ . สานวน ไทย ม ลกษณะ ท มความหมาย โดยนย โดย ปกต ความ หมาย ของ คาม อยาง นอย ๒ ประการ คอ ๑ . ๑ ความ หมาย โดย อรรถ ได แก ความ หมาย พนฐาน ของ คา นนๆ โดย ตรง เชน คา วา “ กน” ความ หมาย พนฐาน ท ทกคน เขา ใจ ก คอ อาการ ท นา อะไร เขา ปาก เคยว แลว กลน ลง ไป ใน คอ เชน กน ขาว กน ขนม เปนตน ๑ . ๒ ความ หมาย โดยนย ได แก การ นาคามา ประกอบ กน ใช ใน ความ หมาย ท เพมจาก พนฐาน เชน คา วา กน ดบ - ชนะ โดย งายดาย กนโตะ - รม ทาราย กน แถว - ถกลงโทษ ทกคน ใน พวก นน กน ป รอน ทอง - ทา อาการ พรธ ขน เอง

๑๑๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

๒ . สานวน ไทย ม ลกษณะ มความหมาย เพอ ให ตความ ม ลกษณะ ตชม หรอ แสดง

ความเหน อย ใน ตว เชน เกลอ เปน หนอน กน ปน รอน ทอง ตก บนได พลอย โจน งม เขม ใน

มหาสมทร เปนตน

๓ . สานวน ไทย ม ลกษณะ เปนความ เปรยบเทยบ หรอ คา อปมา เชน ใจดา เหมอน

อกา เบา เหมอน ปยนน รก เหมอน แกวตา แขง เหมอน เพชร เปนตน

๔ . สานวน ไทย ม ลกษณะ เปน คาคม หรอ คา กลาว เชน หนาช นอกตรม หา เชา กน คา

หนา ซอ ใจคด เปนตน

๕ . สานวน ไทย ม ลกษณะ เปน โวหาร มเสยง สมผส คลองจอง กน หรอ บางท ก ยา คา เชน ชาว แดง แกงรอน ขนของ หมอง ใจ จบ มอถอ แขน บนบาน ศาล กลาว กน จบ กน จบ ประจบประ แจง ปากเปยก ปาก แฉะ อ มอก อม ใจ เปนตน ตวอยาง สานวน ไทย ๑ . สานวน ท มเสยง สมผส สานวน เหลาน มก จะ ม จานวน คาเปน จานวน ค ตง แต ๔ คา จน ถง ๑ ๒ คา ดงน ๑ . ๑ เรยง ๔ คา เชน ขาว แดง แกงรอน คอ ขาด บาด ตาย โงเงา เตา ตน ฯลฯ ๑ . ๒ เรยง ๖ คา เชน คด ใน ขอ งอ ใน กระดก ย ให รา ตา ให รว นก ม หหน ม ปก ฯลฯ ๑ . ๓ เรยง ๘ คา เชน กน อย กบ ปาก อยาก อย กบ ทอง ไก งาม เพราะ ขน คน งาม เพราะ แตง, ความร ทวมหว เอา ตว ไม รอด เปนตน ๑ . ๔ เรยง๑ ๐ คา เชน คน รก เทา ผน หนง คน ชง เทา ผน สอ คบ คน ให ด หนาซอ ผา ให ด เนอ ดก ลอบ ตอง หมน ก เจา ช ตอง หน เกยว เปนตน ๑ . ๕ เรยง ๑ ๒ คา เชน ปลกเรอน ตาม ใจ ผ อย ผก อ ตาม ใจ ผ นอน ม เงน เขา นบ เปนนอง ม มอง เขา นบเปน พ เลน กบ ห มา ห มา เลย ปาก เลน กบ สากสาก ตอย หว ๒ . สานวน ท ไม มเสยง สมผส สานวน เหลาน ม มากมาย สวนมากม ตง แต ๒ คา ขน ไป จน ถง ๘ คา เชน ๒ . ๑ เรยง ๒ คา เชน กนทา แกเผด เขาปง ตกหลม ตาย ใจ ฯลฯ ๒ . ๒ เรยง ๓ คา กวางขวาง คอ เกลอ เปน หนอน คลม ถง ชน ควา นา เหลว ฯลฯ ๒ . ๓ เรยง ๔ คา เชน กง ทอง ใบ หยก กงกา ได ทอง กน ป รอน ทอง นาผง หยด เดยว นอนตาย ตา หลบขาว ใหม ปลา มน เปนตน ๒ . ๔ เรยง ๕ คา เชน ขน หนา แขง ไม รวง ต ง ให หลง หก จบ ป ใส กร ะตง ฯลฯ ๒ . ๕ เรยง ๖ คา เชน กลน ไม เขา คาย ไม ออก นว ไหน ราย ตด นว นน บานเมอง ม ขอ ม แป พลก หนา มอ เปน หลงมอ ๒ . ๖ เรยง ๗ คา เชน กน บน เรอน ขรด หลงคา นก นอย ทารง แต พอตว ตา นาพรก ละลาย แมนา สบ ปา กวา ไม เทา ตา เหน เรอง ข หมรา ขหมา แหง ฯลฯ สานวน หมาย ถง กลม ของ วล คา หรอ กลมคา ท นามา ใช ใน ความ หมาย ท แตกตาง ไป จาก ความ หมาย เดม ความ หมาย ท เกดขน มก จะ เปนความ หมาย ใน เชง อปมา หรอ เชง เปรยบ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๑๖

หลกการใชภาษา

บท ท๕

เทยบ ไมได ให คตธรรม แต จะ เปนความ หมาย ท กระชบ และ ลกซง เชน สานวน วา เรอง กลวยๆ คา วา กลวยๆ ไมได หมาย ถง ผล ไม แต หมาย ถง งายๆ เรอง ไมยาก เปนเรอง งายๆ สานวนภาษ ไทย อาจ จะ ประกอบ คาตง แต ๑ คา ขน ไป จง ถง หลาย คา หรอ เปนกลม ตวอยาง เชน ปากหวาน = พด เพราะ ลกหมอ = คน เกา ของ สถาน ท ใด สถาน ทหนง หญาปากคอก = เรอง งายๆ ท คด ไม ถง กง กรรม กงเกวยน = กรรม สนอง กรรม พกหน ดกวา พกนน = ใจคอ หนก แนน ดกวา หเบา การ ใช สานวน ไป ประกอบการ สอสาร นน ผ ใช ตอง รความหมาย และ เลอก ใช ให เหมาะสมกบ เพศ โอกาส และ สถานการณ เชน เฒาหวง = มก จะ ใช เปรยบเทยบ หมาย ถง ผชาย เทา นน ไก แก แม ปลาชอน = มก ใช เปรยบ เทยบกบ ผหญง เทา นน ขบเผาะ = มก ใชกบ ผหญง เทา นน ไม ใชกบ ผชาย

คา พงเพย มความหมาย ลกซง กวา สานวน ซง จะ ห มา ถง ถอยคา ท กลาว ขน มา ลอยๆ

เปนกลางๆ ม ลกษณะ ตชม หรอ แสดง ความเหน อย ใน ตว มความหมาย เปน คต สอน ใจ

คา พงเพย เมอ นาไป ตความ แลว สามารถ นาไป ใช ประกอบการ พด หรอ เขยน ให เหมาะสมกบ

เรอง ท เรา ตองการ ถายทอด หรอ สอ ความ หมาย ใน การ สอสาร เชน

ช โพรง ให กระ รอก = การ แนะนา ให คน อน ทา ในทาง ไมด

ปลกเรอน ตาม ใจ ผ อย = จะ ทา อะไร ให คด ถง ผ ท จะ ใช สง นน

รา ไมด โทษ ป โทษ กลอง = คน ทาผด ไมยอมรบผ ด กลบ ไป โทษ คน อน

นอกจากน ยงม คา พงเพย อก มาก ท เรา พบเหน นาไป ใช อย เสมอ เชน

กา แพง ม ห ประต ม ชอง เหน กงจกร เปน ดอกบว

ทานา บน หลง คน เสย นอย เสย ยาก เสย มาก เสย งาย

ฯลฯ

สภาษต หมาย ถง คา กลา วด คาพด ท ถอเปน คต เพอ อบรมสงสอน ให ทาความด

ละเวน ความ ชว สภาษต สวน ใหญ มก เกด จากหลกธรรม คา สอน นทาน ชาดก เหต การณ หรอ

คา สงสอน ของ บคคล สาคญ ซง เปน ท เคารพ นบถอ เลอม ใส ของ ประชาชน ตวอยาง เชน

ตน แล เปน ทพง แหง ตน

ทาด ไดด ทาชว ได ชว

ท ใด ม รก ทนน ม ทกข

หวาน พช เชนไร ยอม ไดผล เชน นน

ความ พยายาม อย ทไหน ความ สาเรจ อย ท นน

ใจ เปน นาย กาย เปน บาว

ฯลฯ

๑๑๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

การนา สานวน คา พงเพย สภาษต ไป ใช ประกอบการ ถายทอด ความร ความคด อารมณ

ความรสก ใน ชวต นน คน ไทย เรา นยม นาไป ใช กน มาก ทงน เพราะ สานวน สภาษต คา พงเพย

ม คณคา และ ความ สาคญ คอ

๑ . ใช เปน เครองมอ อบรมสงสอน เยาวชน และ บคคล ทวไป ให ปฏบตด ปฏบต ชอบ

ในดาน ตางๆ เชน การ พด การ ถายทอด วฒนธรรม การ ศกษา เลาเรยน การ คบ เพอน ความ รก

การ ครอง เรอน และ การ ดาเนน ชวต ดาน อนๆ

๒ . ถอยคา สานวน คา พงเพย สภาษต สะ ทอน ให เหน สภาพ การ ดาเนน ชวต ความ

เปน อย ของ คน สมยกอน จน ถง ปจจบน ใน ดานสงคม การ ศกษา การเมอง การ ปกครอง

เศรษฐกจ นสย ใจคอ และ อนๆ

๓ . สะทอน ให เหน ความ เชอ ความคด วสยทศน ของ คน สมยกอน

๔ . การ ศกษา สานวน คา พงเพย สภาษต ชวย ให ม ความคด ความ รอบร สามารถ ใช

ภาษา ไดด และ เหมาะสมกบ โอกาส กาลเทศะ และ บคคล กอปร ทง เปนการ ชวย สบทอด วฒนธรรม

ทาง ภาษา ไว ให คง อย ค ชาต ไทย ตลอดไป

เรอง ท ๓ การ ใช พจนานกรม และ สารานกรม

ความ สาคญ ของ พจนานกรม พจนานกรม เปน หนงสอ อางอง ท สาคญ และ เปน แบบฉบบ ของ การ เขยน หนงสอ ไทย

ในทาง ราชการ และ โรงเรยน เพอ ใหการ เขยน หนงสอ ไทย ม มาตรฐาน เดยว กน ไม ลกลน กอ ให เกด เอกภาพ ทาง ภาษา อนเปน วฒนธรรม สวนหนง ของ ชาต ไทย ตามปกต แลว เรา จะ เปด ใช

เมอ เกด ความ สงสย ใครร ใน การ อาน เขยน หรอ แปลความ หมาย ของ สานวน หาก เปด ใช บอยๆ

จะ เกด ความ รความ ชานาญ ใชได รวดเรว และ ถกตอง

ความ หมาย ของ พจนานกรม คา วา พจนานกรม เทยบ ได กบ คา ภาษา องกฤษ คอ D i c t i o n a r y พจนานกรม หมาย ถง หนงสอ รวบรวม ถอยคา และ สานวน ท ใช อย ใน ภาษา โดย เรยงลาดบ ตาม อกษร แรก

ของ คา เรม ตง แต คา ท ขน ทาย ตน ดวย ก. ไก ลาดบ ไป จน ถง คา ท ขนตน ดวย ฮ. นกฮก ซง

กจกรรม

ให ผเรยน รวบรวม สานวน คา พงเพย สภาษต จาก หนงสอ และ แหลง ความร

อนๆ พรอม ศกษา ความ หมาย ให เขา ใจ เพอ นาไป ใช ใน การ รายงาน การ พด การ เขยน

ใน ชวต ประจาวน

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๑๘

หลกการใชภาษา

บท ท๕

แตละ คา พจนานกรม จะ บอก การ เขยน สะกด การนต บาง คา จะ บอก เสยง อาน ดวย หาก คา ใด

ท ม มาจาก ภาษา ตางประเทศ ก จะ บอก เทยบ ไว บาง คา ม ภาพประกอบ เพอ เขา ใจความ หมาย

ยงขน และ สง ท พจนานกรม บอก ไว ทก คา คอ ชนด ของ คา ตาม ไวยากรณ กบ ความ หมาย ของ

คา นนๆ

พจนานกรม จง ทา หนา ท เปน แหลงเรยนร ทาง ภาษา คอย ให ความร เกยวกบ การ อาน

การ เขยน และ บอก ความ หมาย ของ ถอยคา สานวน ให เปน ท เขา ใจ อยาง สน งาย รวบรด

หนงสอ พจนานกรม ภาษาไทย ฉบบ ท ไดมาตรฐาน และ เปน ทยอมรบ ทวไป คอ

พจนานกรม ฉบบ ราชบณฑตยสถาน ฉบบ ปรบปรง พ. ศ. ๒ ๕ ๒ ๕ และฉบบปรบปรง ป ๒๕๔๒

พจนานกรม จะ เรยง คา ตาม อกษร ตว แรก ของ คา

โดย ลาดบ ตง แต ก. ไก ไป จน ถง

ฮ. นกฮก จง ลาดบ คา ๕ คา ตอไปน ตามหลก พจนานกรม

หม แมว เปด ไก นก

( ถา เรยง ไมได ให เปด พจนานกรม ด หรอ ถาม ผร)

วธ ใช พจนานกรม พจนานกรม จด เปน หนงสอ ประเภท ไขขอ ของ ใจ ทาง ภาษา ตามปกต แลว เรา จะ เปด ใช เมอ เกด ความ สงสย ใครร ใน การ อาน เขยน หรอ แปลความ หมาย ของ ถอยคา สานวณ หาก เปด บอยๆ จะ เกด ความ คลอง แคลว รวดเรว และ ถกตอง ถา เปรยบเทยบ วธ ใช พจนานกรม กบ การ พมพดด วายนา ขบรถ ทอผา หรอ ทานา ก คง เหมอน กน คอ ฝก บอยๆ ลงมอทา บอยๆ ทา เปนประจา สมาเสมอ ไมชา จะ คลอง แคลว โดย ไมรตว การ ใช พจนานกรม จง ไม ใช เรอง ยาก เยน อะไร ขอ แนะนา ขนตอน งายๆ ดงน ขน ท ๑ หา พจนานกรม มา ใช ใน มอหนง เลม เปด อาน คานา อยาง ละเอยด เรา ตอง อาน คานา เพราะ เขา จะ อธบาย ลกษณะ และ วธ ใช พจนานกรม เลม นน อยาง ละเอยด ขน ท ๒ ศกษา รายละเอยด ตางๆ ท จาเปน ตอง ร เพอ ความ สะดวก ใน การ เปด ใช เชน อกษรยอ คา ยอ เปนตน เพราะ เมอ เปด ไป ด คา กบ คา หมาย แลว เขา จะ ใช อกษรยอ ตลอด เวลา โปรด ด ตวอยาง จาก พจนานกรม ฉบบ ราชบณฑตยสถาน ฉบบ ปรบปรง พทธศกราช ๒ ๕ ๒ ๕ หนา ๙ - ๑ ๐

๑๑๙รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

อกษรยอ ท ใช พจนานกรม ( ๑ ) อกษรยอ ใน วงเลบ( . . . ) บอก ทมา ของ คา

( ๒ ) อกษร หนา บทนยาม บอก ชนด ของ คา ตามหลก ไวยากรณ

( ๓ ) อกษรยอ ใน วงเลบ หนา บทนยาม บอก ลกษณะ ของ คา ท ใช เฉพาะ แหง

( ๔ ) อกษรยอ หนงสอ อางอง

( ๕ ) คา วา” ด” ท เขยน ตอทาย คา หมายความวา ให เปด ด ใน คา อน เชน กรรม ภรมย

ด กรรภรมย

บญช อกษรยอ ท ใช ใน พจนานกรม น ( ๑ ) อกษรยอ ใน วงเลบ บอก ทมา ของคา :-

ข = เขมร ต = ตะเลง ล = ละตน

จ = จน บ = เบง คอ ล ส = สนสกฤต

ช = ชวา ป = ปาล( บาล) อ = องกฤษ

ญ = ญวน ฝ = ฝรง เศษ ฮ = ฮนด

ญ = ญปน ม = มาลา ย

( ๒ ) อกษร ยอหนา บทนยาม บอก ชนด ของ คา ตาม ไวยากรณ คอ : -

ก. = กรยา ว. = วเศษณ ( คณศพท หรอ กรยาวเศษณ)

น. = นาม ส. = สรรพนาม

น = นบาต สน = สนธาน

บ. = บรพบท อ. = อทาน

( ๓ ) อกษรยอ ใน วงเลบ หนา บทนยาม บอก ลกษณะ ของ คา ท ใช เฉพาะ แหง คอ: -

( กฎ) คอ คา ท ใช ใน กฎหมาย

( กลอน) คอ คา ท ใช ใน บท รอยกรอง

( คณต) คอ คา ท ใช ใน คณตศาสตร

( จรย) คอ คา ท ใช ใน จรยศาสตร ( ชว) คอ คา ท ใช ใน ชววทยา

( ดารา) คอ คา ท ใช ใน ดาราศาสตร

( ถน) คอ คา ท ภาษา เฉพาะถน

( ธรณ) คอ คา ท ใช ใน ธรณวทยา

( บญช) คอ คา ท ใช ใน การ บญช

( แบบ) คอ คา ท ใช เฉพาะ ใน หนงสอ ไม ใช คา ทวไป เชน กนก ลปต ลพธ

( โบ) คอ คา โบราณ

( ปาก) คอ คา ท เปน ภาษาปาก ( พฤกษ) คอ คา ท ใช ใน พฤกษศาสตร

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๒๐

หลกการใชภาษา

บท ท๕

( ๔ ) อกษรยอ หนงสอ ทอางอง ม ดงน คอ: -

กฎมนเทยรบาล ใน กฎหมาย ราชบร : หนงสอ กฎหมาย พระ นพนธ ใน กรมหลวง

ราชบรดเรก ฤทธ ฉบบ โรงพมพ กอง ลหโทษ

ร. ศ. ๑ ๒ ๐

กฎ. ราชบร : หนงสอ กฎหมาย พระ ราช นพน ใน กรมหลวง

ราชบร ดเรก ฤทธฉบบ ฉบบ โรงพมพ

กอง ลหโทษ ร. ศ. ๑ ๒ ๐

กฎหมาย : หนงสอ เรอง กฎหมาย เมองไทย

หมอ ปรดเล พมพ จ. ศ. ๑ ๒ ๓ ๕

กฐนพย ห : ลลต กระบวน แห พระ กฐน พยหยาตรา

พระ นพนธ ใน สมเดจพระ มหา สมณเจา

กรม พระปรม มา นชต ชโนรส. ฯลฯ

ขน ท ๓ ศกษา วธ เรยง คา ตามลาดบ พยญชนะ ตว แรก ของ คา คอ เรยง ก. ไก ไป จน

ฮ. นกฮก สงเกต วา เขา เรยง ไว อยางไร ลกษณะ พเศษ ท แปลก ออกไป คอ ตว ฤ. ฤๅ. จะ ลาดบ ไว

หลง ตว ร. เรอ สวน ฦ. ฦๅ จะ อย หลง ตว ล. ลง และ หาก คา ใด ใช พยญชนะ เหมอน กน เขา ก

ลาดบ โดย พจารณา รปสระ พเศษ อกดวย การ ลาดบ คา ตาม รปสระ ก ม ลกษณะ ท ตอง สน ใจ เปน

พเศษ เขา จะ เรยง คา ตาม รป ดงน

คา ท ไมม รปสระ มา กอน แลว ตอ ดวย คา ท ม รปสระ

-ะ -า - - - - - - เ-ะ เ- เ -ะ เ - -วะ -ว เ-า เ-าะ -า

เ -ะ เ - แ- แ-ะ โ- โ-ะ ใ- ไ-

โปรด ด ตวอยาง การ เรยง คา จาก พจนานกรม ฉบบ ราชบณฑตยสถาน ฉบบ ปรบ ปรง

พทธศกราช ๒ ๕ ๒ ๕ และ ๒๕๔๒

ขน ท ๔ ศกษา เครองหมาย วรรคตอน ท ใช ใน พจนานกรม

เครองหมาย จลภาค ( , ) ใช คน ความ หมาย หรอ บทนยาม ของ คา ท มความหมาย

หลายอยาง แต มความหมาย คลายๆ กน หรอ เปน ไวพจน ของ กน ตวอยาง

กร ะตอรอรน ก. รบเรง, เรงรบ, ข ม ขมน, ม ใจ ฝก ใฝ เรารอน

เครองหมาย อฒภาค( ; ) ( ๑ ) ใช คน เครองหมาย หรอ บทนยาม ของ คา ท มความหมาย หลายอยาง แต ความ หมาย

มนย เนอง กบ ความ หมาย เดม

ตวอยาง

กง น. สวน ท แยกออกจาก ลาตน, แขนง; ใช เรยก สวนยอย ท แยกออกไป จาก สวน

ใหญ ขน อย กบ สวน ใหญ เชน กง อาเภอ กง สถานตารวจ; ลกษณะ นาม เรยก งาชาง วา กง; เรอ ชนด หนง ใน กระบวน พยหยาตรา

๑๒๑รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

( ๒ ) คน บทนยาม ท มความหมาย ไม สมพนธ กน เลย

ตวอยาง

เจรญ( จะ เรน) ก. เตบโต, งดงาม, ทา ให งอกงาม, เชน เจรญ ทาง ไมตร, มากขน, ทง,

เชน เจรญ ยา, ตด เชน เจรญ งาชาง, สาธยาย, สวด, ( ใน งาน มงคล) เชน เจรญ พระพทธมนต

เปนตน

( ๓ ) คน อกษรยอ บอก ทมา ของ คา

ตวอยาง

กณฑล [ ทน] น. ตมห. ( ป. ; ส. )

คน อกษร ป. กบ อกษร ส. ซง มาจาก คา วา บาล กบ สนสกฤต

เครอง วงเลบ เหลยม[ ] คา ใน วงเลบ เหลยม เปน คา ท บอก เสยง อาน

ตวอยาง

ราชการ [ ราด ชะกาน] เปนตน

เครองหมาย นขลขต ( )

อกษรยอ ท อย ใน วงเลบ บอก ทมา ของ คา เชน ( ข. ) มาจาก ภาษา เขมร

อกษรยอ ท อย ใน วงเลบ หนา บทนยาม บอก ลกษณะ คา ท ใช เฉพาะ แหง เชน ( กฎ)

ใน ภาษา กฎหมาย

เครองหมาย ยตภงค ( - )

( ๑ ) เขยน ไว ขางหนา คา เพอ ให สงเกต วา เปน คา ท ใช พวงทาย คา ศพท อน

ตวอยาง

- เก งกอย ใช เขาค กบ คา เขยง เปน เขยงเก งกอย. ( ไทย ใหญ เกง วา เนอง

ใน เลม การ เลน. )

( ๒ ) เขยน ไว หลง คา เพอ ให สงเกต วา ม คา พวงทาย

ตวอยาง

โ- ขม- [ โขมะ- ] ( แบบ) น. โกษม, ผา ใยไหม ( ผา ลนน) , ผา ขาว, ผา ปาน ประกอบ

วา โขมพตถ และ แผลง เปน โขษม พสตร ก ม. ( ป. ; ส. เกษม. )

( ๓ ) แทน คา อาน ของ พยางค ท ไมม ปญหา ใน การ อาน

ตวอยาง

กณฑล [ - ทน] น. ตมห. ( ป. ; ส. )

เครองหมาย พนท จด ไว ใต ตว ห ซง เปน อกษร นา เวลา อาน ไม ออกเสยง

เชน [ เห ลา] ไม อาน วา เห- ลา

เครองหมาย พนท จด ไว ใต พยญชนะ ตว หนา ท เปนตว อกษรควบ หรอ กลา ใน ภาษา

ไทย ม ๓ ตว ร ล ว เทา นน ท ออกเสยง ควบกลา นอก นน ไม นยม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๒๒

หลกการใชภาษา

บท ท๕

ขนตอน ท ๕ ศกษา ตวเลข ท เขยน ตอทาย คา

ตวเลข ท เขยน ตอทาย คา

หมาย ถง คา นน ม หลาย ความ หมาย แตกตาง กน

ตวอยาง

กระทง ๑ น. ชอวว ปา ชนด ( B o s g a u r u s ) ใน วงศ B o v i d a c e ขน ยาว

ตว สดา หรอ ดา แกม นาตาล ยกเวน แต ท ตรง หนาผาก และ ขา ทง ๔ เปน ขาว เทาๆ หรอ เหลอง

อยาง สทอง

กระทง ๒ น. ชอ ตนไม ชนด หนง ( C a l o p h y l l u m i n o p h y l l u m ) ใน วงศ

G u t t i f e r a e ใบ และ ผล คลาย สารภ แต ใบ ขน สน มาก และ ผล กลม กวา เปลอก เมลด แขง ใช ทา

ลก ฉลาก หรอ กระบวย ของเลน, สารภทะเล หรอ กากะทง ก เรยก.

กระทง ๓ น. ชอ ปลา นาจด จาพวก หนง ( M a s t o c e m b e l u s s p . ) ใน วงศ

M a s t o c e m b e l i d a e ม หลายชนด ตว เรยว คอน ยาว คอนขาง แบน พน สนาตาล แก บาง ตว ม

ลาย ขาว เปน วงกลมๆ บาง ตว ม ลาย เปน บงๆ คาด จาก หลง ถง ใต ทอง ม ครบ บน สนหลงยาว

ตดตอ ตลอด ถง หาง ปลายจมก เลก แหลม ผด กวา ปลา ธรรมดา อาศย อย ใน แมนา ลาคลอง ทวไป

ให ผเรยน สงเกต ความ หมาย ของ คา วา “ กระทง ๑ ” “ กระทง ๒ ” “ กระทง ๓ ”

วา เหมอน หรอ แตกตาง กน เรา เรยก “ กระทง ๑ ” วา กระทง ใน ความ หมาย ท ๑ หมาย ถง

ชอ ววปา. . . .

เมอ ศกษา เขา ใจ พจนานกรม ทง ๕ ขนตอน แลว ควร ฝก คนหา คา ขอความ

หรอ ฝก ใช พจนานกรม ดวย ตน เอง ให เกด ความ ชานาญ ก จะ เปน ประโยชน กบ ตน เอง ตลอด

ชวต ทเดยว

๑๒๓รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

เรองท ๓ การใชพจนานกรมและสารานกรม

หนงสอ สารานกรม เปน หนงสอ รวม ความร ตางๆ ใน ทก แขนง วชา ให รายละเอยด

เกยวกบ ประวต ความ เปนมา ววฒน าการ ตางๆ และ ความร ทวไป อาท ภมศาสตร ประวต ศาสตร

วทยาศาสตร ฯลฯ เรยงลาดบ ไว อยาง ดแต สวนใหญ จะ เรยง ตาม ตวอกษร และ ม การ ปรบปรง ให

ทนสมย อย เสมอ จะ ม การ ออก หนงสอ เปน รายป เพมเตม เพอ เปนการ รวบรวม ความร วทยา การ

ใหมๆ ท เกดขน ใน รอบป การ เลอก ใช สารานกรม จง ควร เลอก สารานกรม ท พมพ ใน ป ลาสด

และ เลอก ให สอดคลองกบ ความ ตองการ ของ ตน เอง สารานกรม จะ ม ทง สารานกรม เฉพาะ วชา

สารานกรม ทวไป สารานกรม สาหรบ เยาวชน สารานกรม สาหรบ ผใหญ ม ทง สารานกรม หลาย

เลม จบ และ สารานกรม เลม เดยว จบ

วธใช สารานกรม ๑. พจารณา วา เรอง ท ตองการ คนควา เปน ความร ลกษณะ ใด เปน ความร ทวไป หรอ

เปน ความร เฉพาะ วชา

๒. เลอก ใช สารานกรม ตามเรอง ท ตน เอง ตองการ ตวอยาง ถา ตองการ คน หาความร

งายๆ พนฐาน ทวไป ก ให ใช สารานกรม ทวไป สาหรบ เยาวชน แต ถา ตองการ หาความร พนฐาน

อยาง ละเอยด ก ใช สารานกรม ทวไป สาหรบ ผใหญ หรอ ถา ตองการ คน หาความร เฉพาะ วชา ก

ให เลอก ใช สารานกรม เฉพาะ วชา

๓. ด อกษร นา เลม หรอ คา แนะนา ท สน หนงสอ จะ รวา เรอง นน อย ใน เลม ใด

๔. เปด ด ดรรชน เพอ ด เรอง ท ตองการ คน หาวา อย ใน เลม ใด หนาท เทาไหร และ จะ

ตอง เลอก ด ให ถก ลกษณะ ของ สารานกรม เชน เปด ด ดรรชน ทาย เลม แต สารานกรม เยาวชน

และ สารานกรม บาง ชด ดรรชน จะ อย ดานหนา สวน สารานกรม สาหรบ ผใหญ และ สารานกรม

บาง ชด ให เปด ด ดรรชน ท เลม สดทาย ของ ชด

๕. อาน วธใช สารานกรม แตละ ชด กอน ใช และ คน หาเรอง ท ตองการ

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๒๔

หลกการใชภาษา

บท ท๕

เรองท ๔ คา ราชาศพท

คน ไทย ม วฒนธรรม ท ยดถอ กน เปนปกต คอ การ เคารพ นบถอ ผ ทสงอาย ชาตกาเนด

และ ตาแหนง หนาท สอ ท แสดงออก อยาง ชดเจน คอ การ แสดง กรยา มารยาท อน เคารพ

นอบนอม และ ใช ภาษา อยาง ม ระเบยบ แบบแผนอกดวย ภาษา ท ใช อยาง ม ระเบยบ และ ประดษฐ

ตกแตง เปนพเศษ เพอ ใชกบ บคคล ท ม ฐานะ ตางๆ ทาง สงคม ดงกลาว แลว เร ยก วา คา ราชาศพท

คา ราชาศพท คอ คา ท ใช ส าหรบ พระเจาแผนดน และ พระ บรมวงศานวงศ แต ปจจบน

คา ราชาศพท มความหมาย รวมถง คาสภาพ ท สภาพชน ตอง เลอก ใช ให เหมาะสม ตามฐานะ

ของ บคคล ทก ระดบ และ เหมาะสมกบ กาลเทศะ ดวย

คาสภาพ พระยา อปกต ศลป สาร ได อธบาย ไว วา ไม ใชคา แขง กระดาง ไม แสดง ความ

เคารพ เชน โวย วาย วะ ไม ใช คา หยาบ เชน ให ใช อจจาระ แทน ข ปสสาวะ แทน เยยว ไม ใช

คา ท นยม กบ ของ คา หยาบ เชน สาก กระ เบอ เปรยบ เทยบกบ ของลบ ผชาย ให ใช ไมตพรก แทน

เปนตน ไม ใช คาผวน เชน ตากแดด ให ใช ใหม เปน ผงแดด เปนตน และ ไม พด เสยง หวน เชน

ไมร ไมเหน และ ม คา วา ครบ คะ คะ ขา ประกอบ คาพด ดวย

ลกษณะ ของ คา ราชาศพท

๑. คา นาม ท นามาใช เปน ราชาศพท

๑.๑ คา ท นามาจาก ภาษา บาล สนสกฤต เขมร และ คา ไทย เมอ จะ ใช เปน คา

ราชาศพท จะ ตอง ใช

พระ บรม ราช พระ บรม พระ ราช และ พระ นาหนา คอ

พระ บรม พระ บรม ราช ใช นาหนา คา นาม ท สมควร ยกยอง สาหรบ พระเจาแผนดน

โดยเฉพาะ เชน พระ บรมอฐ พระ บรม โอรสาธ ราช พระ บรม ราโชวาท พระ บรม ราช วนจฉย

พระ บรม ราชโองการ พระ บรมมหาราชวง พระ บรม ราชปถมภ

พระ ราช ใช นาหนา คา นาม ท สาคญ รอง ลงมา เชน พระ ราชสาสน พระ ราช ประวต

พระ ราชยาน พระ ราช โทรเลข พระ ราช วง พระ ราช ดารส พระ ราช บดา

พระ ใช นาหนา คา นาม ทวไป บาง คา เชน พระ กร พระ หตถ พระ เกศา พระ อาจารย

พระ สหาย พระ เกาอ พระ เขนย พระ ยภ พระศอ พระ อทร บางท ใช พระ หรอ ทรง แทรก เขา

กลาง เพอ แตง เปน คา นาม ราชาศพทเชน กระเปา ทรง ถอ เครอง พระ สาอาง

๑.๒ คา ไทย สามญ เมอ ใช เปน คา ราชาศพท ตอง ใช คา วา หลวง ตน ทรง พระทนง

ประกอบ หลง คา นาม นน เชน ลกหลวง เรอหลวง รถหลวง วงหลวง ขางตน มาตน เครองตน

เรอตน ชางทรง มา ทรงเรอ พระทนง รถ พระ ท นง ฯลฯ

นอกจากน ยงม คา นาม ราชาศพท ท ใช คา ไทย นาหนา คา ราชาศพท ซง เปนการ สราง

ศพท ขน ใช ใน ภาษา เชน ผา ซบพระพกตร ถง พระบาท

๑๒๕รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

๒. คา สรรพนาม คา สรรพนาม ราชาศพท นน แบง เปน บรษ สรรพนาม แยก ไป ตาม

ฐานะ ของ ผใช ราชาศพท เชน เดยวกน

บรษ ท ๑ (ผพด เอง) หญง ใช หมอมฉน ขาพระพทธเจา

ชาย ใช กระหมอม เกลากระหมอม ขาพระพทธเจา

บรษ ท ๒ (ผพด ดวย) แยก ไป ตามฐานะ ของ ผ ท พด ดวย เชน

ใต ฝา ละอองธ ร พระบาท ใชกบ พระมหากษตรย

พระ บรม ราชนนาถ

ใต ฝา ละออง พระบาท ใชกบ พระ บรม โอรสาธ ราช

ใตฝาพระบาท ใชกบ เจานาย ชน รอง ลงมา

เจาฟา หรอ เจานาย ชน ผใหญ

พระบาท ใชกบ เจานาย ชน ผนอย เชน ระดบ หมอมเจา

บรษ ท ๓ (ผ พดถง) ทง หญง และ ชาย ใช วา พระองค พระองค ทาน

๓. คา กรยารา ชาศพท คา กรยา ราชาศพท สาหรบ พระ มหา กษตรย และ เจานาย สวน

ใหญ มกจะ ใช ตรงกนม หลก ใน การ แตง ดงน

๓.๑ คา กรยา ท เปน ราชาศพท โดยเฉพาะ เชน โปรด ประทบ ประ ชวน ประสต

กรว ดารส เสดจ บรรทม ฯลฯ คา กรยา เหลาน ไม ตอง ม คา วา ทรง นาหนา และ จะ นาไปใช ใน

ภาษา ธรรมดา ไมได ดวย

๓.๒ คา กรยา ท ใช ใน ภาษา ธรรมดา เมอ ตองการ แตง เปน กรยา ราชาศพท ตอง เตม

ทรง ขางหนา เชน ทรง จาม ทรง ขบรอง ทรง ยนด ทรง เลาเรยน ทรง ศกษา ทรง เลน ทรง สดบ

พระ เทศนา ฯลฯ

๓.๓ คา นาม ท ใช ราชาศพท บาง คา ท ใช ทรง นาหนา เชน ทรง พระ กรณา

ทรง พระ ราช ดาร ทรง พระ อกษร ทรง พระ ราช นพนธ ทรง พระ ราช ดาร

๓.๔ คา นาม บาง คา เมอ ทรง นาหนา ใช กรยา ราชาศพท ได ตาม ความ หมาย เชน

ทรงเครอง (แตงตว) ทรง เครองใหญ (ตดผม) ทรง ศล ทรงธรรม ทรง บาตร ทรง เรอ ทรง กฬา

ทรง รถ ทรง ดนตร

๔. คา กรยา บาง คา ม ใช ตางกน ตามนาม ชน

ตวอยาง เชน

กน เสวย ใชกบ พระเจาแผนดน พระ บรมวงศานวงศ

สม เดจ พระสงฆราช

ฉน ใชกบ พระสงฆ

รบประทาน ใชกบ สภาพชน ทวไป

ตาย สวรรคต ใชกบ พระเจาแผนดน สมเดจพระ บรมราชน

สมเดจพระ บรม โอรสาธ ราช

ทวงคต ใชกบ สมเดจพระ บรม ราช ชนน พระราชา ตางประเท

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๒๖

หลกการใชภาษา

บท ท๕

สนพระชนม ใชกบ พระ บรมวงศานวงศ ชนสง สมเดจ พระสงฆราช

สนชพ ตกษย ใชกบ หมอมเจา

ถง ชพ ตกษย ใชกบ หมอมเจา

ถง แก พราลย ใชกบ สมเดจ เจาพระยา เจา ประเทศราช

ถง แก อสญกรรม ใชกบ เจาพระยา นายกรฐมนตร รฐมนตร

ถง แก อนจกรรม ใชกบ เจาพระยา ขาราชการ ชนสง

ถงแกกรรม ใชกบ สภาพชน ทวไป

มรณภาพ ใชกบ พระสงฆ

การ กราบ บงคม ทล ๑. ถา กราบ บงคม ทล พระเจาแผนดน เมอ มได พระ ราช ดารส ถาม ตอง ขนตน ดวยวา

“ ขอเดชะ ฝา ละอองธ ร พระบาท ปกเกลา ปกกระหมอม ” แลว ดาเนน เรอง ไป จน จบทาย การ กราบ

บงคม ทล ใช วา “ ดวย เกลา ดวย กระหมอม ขอเดชะ ”

ใช สรรพนาม แทน พระองค ทาน วา “ ใต ฝา ละอองธ ล พระบาท ”

ใช สรรพนาม แทน ตวเรา เอง วา “ ขาพระพทธเจา ”

ใช คา รบ พระ ราช ดารส วา “ พระพทธเจาขา”

๒. ถา ม พระ ราช ดารส ถาม ขน กอน จะ ตอง กราบ บงคม ทล “ พระพทธเจา ขอรบ ใส

เกลากระหมอม ” หรอ กราบ บงคม ทล ยอๆ วา “ ดวย เกลา ดวย กระหมอม หรอ จะ ใช

พระพทธเจาขา ” กได

๓. เปนการ ดวน จะ กราบ บงคม ทล เรองราว กอน กได แต เมอ กลาว ตอนจบ ตอง ลงทาย วา

“ พระพทธเจาขา ขอรบ ใส เกลา ใส กระหมอม ” หรอ จะ กราบ บงคม ทล ยอๆ วา “ดวย เกลา ดวย

กระหมอม” กได ถา ม พระ ราช ดารส ถาม ตด ตอไป แบบ สนทนา ก ไม ขนตน วา “ขอเดชะ

ฝา ละอองธ ล พระบาท ปกเกลา ปกกระหมอม” อก แต ตอง ลงทาย วา “ดวย เกลา ดวย กระหมอม”

เปนการ ตอบรบ ทกครง

๔. ถา จะ กราบ บงคม ทล ดวย เรอง ท ไม สมควรจะ กราบ บงคม ทล หรอ เปนเรอง หยาบ

ไม สภาพ ตอง ขนตน วา “ไม ควร จะ กราบ บงคม ทล พระ กรณา”แลว ดาเนน เรอง ไป จนจบ และ

ลงทาย ดวยวา “ดวย เกลา ดวย กระหมอม”

๕. ถา พระเจาแผนดน ทรง แสดง ความ เออเฟอ อนเคราะห หรอ ทรง ชมเชย ตอง

กราบทล เปน เชง ขอบคณ วา “พระ มหา กรณาธคณ เปน ลน เกลา ลน กระหมอม” หรอ “พระ เดช

พระคณ เปน ลนเกลาลนกระหมอม” แลว กราบ บงคม ทล สนอง พระ ราช ดารส ไป ตามเรอง ท

พระ ราช ดารส นน แลว จบลง ดวย คา วา “ดวย เกลา ดวย กระหมอม”

๖. ถา พระเจาแผนดน ม พระ ราช ดารส ถามถง ความ เปนอย เมอ จะ กราบ บงคม ทล วา

ตน เอง สข สบายด หรอ รอด พนอนตราย ตางๆ มา ให ขนตน วา “ดวย เดชะ พระ บารม ปกเกลา

๑๒๗รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>

หลกก

ารใช

ภาษา

บท ท๕

ปกกระหมอม ขาพระพทธเจา เปนสข สบายด” หรอ “รอด พนอนตราย ตางๆ มา อยางไร และ

จบ ดวยวา “ดวย เกลา ดวย กระหมอม”

๗. เมอ จะ กราบ บงคม ทล ขอ พระราชทาน อภยโทษ หรอ แสดง ความ เสยใจ ใน สง ท ตน

กระทา ผด ตอง ขนตน วา “พระ อาญา ไม พน เกลา” แลว กราบ บงคม ทล เรองราว ท ตน ทาผด และ

ลงทาย ดวย “ดวย เกลา ดวย กระหมอม” หรอ อาญา ไม พน เกลาฯ “ขาพระพทธเจา ขอ

พระราชทาน อภยโทษ” ดาเนน เรอง ไป จนจบ แลว ลงทาย วา “ดวย เกลา ดวย กระหมอม”

๘. เมอ จะ ถวาย สงของ พระเจาแผนดน หาก เปนของ เลก หยบ ถอ ได กราบทล วา

“ขอ พระราชทาน ทล เกลา ถวาย” ถา เปน สงของ ใหญ หยบ ถอ ไมได กราบทล วา “ขอ พระราชทาน

นอม เกลา ถวาย” เมอ ดาเนน เรอง จบ แลว วา “ดวย เกลา ดวย กระหมอม”

๙. การ ใช ราชาศพท เขยน จดหมาย

พระบาท สมเดจ พระเจาอยหว และ สมเดจพระ บรม ราชนนาถ

ใช คา ขนตน วา “ขอเดชะ ฝา ละอองธ ล พระบาท ปกเกลา ปกกระหมอม

ขาพระพทธเจา.......(บอกชอ).......ขอ พระราชทาน กราบ บงคม ทล พระ กรณา ทรง ทราบ

ฝา ละอองธ ล พระบาท”

ใช สรรพนาม แทน พระองค วา “ใต ฝา ละอองธ ล พระบาท”

ใช สรรพนาม แทน ตวเอง วา “ ขาพระพทธเจา”

ใช คา ลงทาย วา “ควร ม ควร แลวแต จะ ทรง พระ กรณาโปรดเกลา

โปรด กระหมอม ขาพระพทธเจา............

(บอกชอ)................ขอเดชะ

ใช เขยน หนา ซอง “ขอ พระราชทาน ทล เกลา ทลกระหมอม ถวาย.....(บอกชอ).......

กจกรรม

๑. ให ผ เรยน สงเกต การ ใช คา ราชาศพท จาก สอสาร มวลชน เชน หนงสอ พมพ วทย และ โทรทศนโดยเฉพาะ ขาว พระ ราชสานก แลว จา การ ใช ให ถกตอง เพอ นาไปใช เมอ ม โอกาส ๒. รวบรวม คา ราชา ศพทหมวด ตางๆ เพอ ทา รายงาน สง คร หรอ เพอ นาไปใช

เมอ ม โอกาส ให ผเรยน หา หนงสอพมพ รายวน มา ๑ ฉบบ แลว คน หาคาราชาศพท แตละ

ประเภท มาเทาทจะ ได อยาง ละคา กตาม พยายาม หาคาแปล โดย ใชพจนานกรม หรอ

ถาม ผร กได นา ไป อาน ให เพอน ฟง แลว ตอ จาก นนจง นา ไป ให คร ชวย ตรวจ และขอ คา

วจาร ณเพม เตม

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๒๘

หลกการใชภาษา

บท ท๕

คา ศพท ท ใช สาหรบ พระภกษสงฆ

เนองจาก พระภกษ เปน ผทรงศล และ เปน ผ สบ พระพทธศาสนา การ ใช ถอยคา จง

กาหนด ไว เปน อก หนง เฉพาะ องค สมเดจ พระสงฆราช ซง ถอเปน ประมข แหง สงฆ นน

กาหนด ใช ราชาศพท เทยบเทา พระ ราชวงศ ชน หมอมเจา แต ถา พระภกษ นน เปน พระ ราชวงศ

อย แลวกคง ให ใช ราชา ศพทตาม ลาดบชน ท เปนอย แลว นน

การ ใชถอยคา สาหรบ พระภกษ โดย ทวไป ม ขอ ควร สงเกต พระภกษ ใชกบ พระภกษ

ดวยกน หรอ ใชกบ คน ธรรมดา จะ ใช ศพท อยาง เดยวกน ตลอด ผด กบ ราชาศพท สาหรบ กษตรย

และ พระ ราชวงศ คน อน ท พด กบ ทาน หรอ พดถง ทาน จง จะ ใช ราชาศพท แต ถา พระองค ทาน

พด กบ คน อน จะ ใช ภาษาสภาพ ธรรมดา เชน

ม ผ พดถง พระ วา “พระ มหา สนทร กาลง อาพาธ อยท โรงพยาบาล”

พระ มหาสนทรพด ถง ตว ทาน เองก ยอม กลาว วา “อาตมา กาลง อาพาธ อยโรง พยาบาล ”

ม ผ พดถง พระ ราชวงศ พระองค หนง วา “พระองคเจา ดศวร กมาร กาลง ประชวร”

พระองคเจา เมอ กลาว ถง พระองค เอง ยอม รบสง วา “ฉน กาลง ปวย”

ตวอยาง คา ราชาศพท สาหรบ พระภกษ บาง คา

คา นาม – ภตตาหาร(อาหาร) ไทยทาน(สง ของถวาย) อาสนะ(ทนง)

กฏ(ทพก ใน วด) เภสช(ยารกษา โรค) ธรรมาสน(ท แสดงธรรม)

คา สรรพนาม – อาตมา(ภกษ เรยก ตน เอง กบ ผอน) ผม,กระผม(ภกษ เรยก

ตวเอง ใชกบ ภกษ ดวยกน) มหาบพตร (ภกษ เรยก พระมหา

กษตรย) โยม(ภกษ เรยก คน ธรรมดา ท เปนผ ใหญ กวา)

พระคณเจา(คน ธรรมดา เรยก สมเดจ พระราชาคณะ) ทาน

(คน ธรรมดา เรยก ภกษ ทวไป)

คา กรยา – ประเคน(ยก ของ ดวยมอ อบ ให พระ) ถวาย(มอบให) ฉน(กน)

อาพาธ(ปวย) มรณภาพ(ตาย) อนโมทนา(ยนด ดวย)

จาวด(นอน)

คา ลกษณะ นาม – รป(เปน ลกษณะ นาม สาหรบ สาหรบ นบจานวน พระภกษ เชน

พระภกษ ๒ รป คน ทวไป นยม ใช คา วา องค)

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> ๑๒๙

บรรณานกรม การ ศกษา นอก โรงเรยน, กรม ชด วชา ภาษาไทย หมวด วชา ภาษาไทยระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย ตาม หลกเกณฑ และ วธการ จดการ ศกษา นอก โรงเรยนหลกสตร การ ศกษา ขน พนฐาน 2544: โรงพมพ องคการ คา ของ ครสภา 2546การ ศกษา นอก โรงเรยน, กระทรวง ศกษาธการ ชด การ เรยน ทาง ไกล ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย หมวด วชา ภาษาไทย 2546

หนงสอเรยน สาระความ ร พนฐาน๑๓๐

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการพฒนาหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ระหวางวนท ๑๐ – ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๕๒ ณ บานทะเลสครมรสอรท

จงหวดสมทรสงคราม

๑. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

๒. นางพมพาพร อนทจกร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

๓. นางกานดา ธวงศ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

๔. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

รายชอผเขารวมประชมบรรณาธการหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ครงท ๑ ระหวางวนท ๗ – ๑๐ กนยายน ๒๕๕๒ ณ โรงแรมอทองอนน

จงหวดพระนครศรอยธยา

๑. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

๒. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

๓. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ครงท ๒ ระหวางวนท ๑๒ – ๑๕ มกราคม ๒๕๕๓ ณ โรงแรมอทองอนน

จงหวดพระนครศรอยธยา

๑. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

๒. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

๓. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

รายวชา ภาษา ไทย (พท31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> ๑๓๑

ทปรกษา๑. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

๒. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

๓. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

๔. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

๕. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน๑. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

๒. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

๓. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

๔. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

๕. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ๑. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน๒. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน๓. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน๔. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน๕. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะ ผจดทา

บนทก