บทน ำ

การจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษาในปจจบนใหความส าคญกบการพฒนาการเรยนรของนกศกษา เพอใหเปนไปตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 คณะจงตองใหความส าคญกบการจดระบบและกลไกในการพฒนาและการบรหารหลกสตร ระบบและกลไกการจดการเรยนการสอนทตองสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนร วธการสอนทจะใชพฒนาการเรยนร รวมถงการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกศกษามทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 เพอเปนการพฒนาศกยภาพการบรหารงานวชาการและศกยภาพของคณาจารย น าไปสคณภาพของบณฑตเปนผลลพธส าคญ

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ไดจดกจกรรมการจดการความร ประจ าปการศกษา 2558 โดยก าหนดประเดนความร “การจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning)” ขน เพอใหคณาจารยของคณะไดน าความรไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอนได “การจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning)” คอ กระบวนการจดการเรยนการสอนทเนนการจดการเรยนร ดวยเทคนควธทหลากหลาย โดยใหความส าคญกบผเรยน ใหผเรยนไดเขามามสวนรวมในกระบวนการ เพอใหเกดปฏสมพนธระหวางผสอนกบผเรยนและผเรยนดวยกนเอง เนนการเรยนรจากการลงมอปฏบตจรงและใชการสนทนาแลกเปลยนเรยนร เพอใหผเรยนสามารถสรางองคความรขนไดดวยตนเองและสามารถน าไปใชในสถานการณอนๆ ได โดยผสอนมบทบาทเปนเพยงผอ านวยความสะดวก และเปนผวางแผนในการจดกจกรรมในชนเรยนเทานน

เอกสารคมอการจดการเรยนร “Active Learning (AL) for HuSo at KPRU ฉบบน ไดท าการสรป “ขมความร” เพอเปนแนวปฏบตในการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎก าแพงเพชร ซงไดสรปจากทงความรทชดแจง (Explicit Knowledge) และความรทฝงอยในคน (Tacit Knowledge) รวมถงไดรวบรวมประสบการณทเกดจากการน าความรไปประยกตใชของคณาจารยแตละโปรแกรมวชามาไวดวย คณะกรรมการจดการความร ของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มความตงใจทจะเผยแพรองคความรทงหมดน เพอเปนแนวทางทจะน าไปสการขยายผลตอยอดความรในสถาบนอดมศกษาอนตอไป

ปรยานช พรหมภาสต ประธานคณะกรรมการจดการความร ดานวชาการ พฤษภาคม 2559

สำรบญ

บทน ำ .............................................................................................................. ก

สำรบญ ............................................................................................................ ข

สรป “ขมควำมร” จำกกำรจดกำรควำมร โดย ดร.ปรยานช พรหมภาสต .. 4

Explicit Knowledge……………………….. ........................................................ 20

การจดการเรยนการสอนแบบใฝร (Active Learning) โดย ดร.สธาทพย งามนลและคณะ………………………………………………………. 21

Tacit Knowledge ........................................................................................ 35

ACTIVE LEARNING by Pratabjai Tatsanajamsuk ............................... 36

กำรเรยนรและประยกตใช

โปรแกรมวชาการพฒนาสงคม ................................................................... 44

โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร .............................................................. 54

โปรแกรมวชานตศาสตร ............................................................................. 63

โปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตร ........................................................... 70

โปรแกรมวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ............................ 73

โปรแกรมวชาภาษาไทย ............................................................................. 81

โปรแกรมวชาภาษาจน ............................................................................... 84

โปรแกรมวชาภาษาองกฤษ ........................................................................ 87

โปรแกรมวชาวจตรศลปและประยกตศลป ................................................. 97

โปรแกรมวชาดนตรศกษา .......................................................................... 102

สรป “ขมควำมร” จำกกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

: แนวปฏบตในกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning)

ของคณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฎก ำแพงเพชร

4

สรป “ขมควำมร” จำกกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

: แนวปฏบตในกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ของคณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฎก ำแพงเพชร

ดร.ปรยานช พรหมภาสต*

หลกและเทคนคกำรจดกำรเรยนกำรสอนระดบอดมศกษำ

พนธกจทส าคญทสดของสถาบนอดมศกษา คอ การผลตบณฑต หรอการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนมความรในวชาการและวชาชพ มคณลกษณะตามหลกสตรทก าหนด โดยบณฑตจะตองเปนผมความร มคณธรรม จรยธรรม มความสามารถในการเรยนรและพฒนาตนเอง สามารถประยกตใชความรเพอการด ารงชวตในสงคมไดอยางมความสขทงทางรางกายและจตใจ มความส านกและความรบผดชอบในฐานะพลเมองและพลโลก มคณลกษณะ ตามอตลกษณของสถาบนอดมศกษา ทงน ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ซงเปนหนวยงานทก ากบดแลการจดการศกษาของสถาบนอดมศกษา ไดจดท ามาตรฐานตางๆ ทเกยวของกบการผลตบณฑต เชน เกณฑมาตรหลกสตร กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต เพอมงเนนเปาหมายการจดการศกษาทผลการเรยนรของนกศกษา ซงเปนการประกนคณภาพบณฑตทไดรบคณวฒแตละคณวฒและสอสารใหสงคม ชมชน รวมทงหนวยงานทเกยวของตางๆ ไดเชอมนถงคณภาพของบณฑตทผลตออกมาเปนไปตามทก าหนดไวในผลลพธการเรยนรในแตละหลกสตร (ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558, หนา 58)

จะเหนไดวาสงคมมความคาดหวงใหบณฑตมคณภาพทสามารถเรมปฏบตงานได ซงไมเพยงแตเปนผทมความรเพยงอยางเดยว แตตองสมบรณพรอมทง ดานคณธรรม จรยธรรม ความร ทกษะทางปญญา ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ดานทกษะ การวเคราะหเชงตวเลข การสอสารและการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ซงคณลกษณะดงกลาวน จะตองมในกระบวนการจดการศกษาทงในกระบวนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร และกจกรรมสงเสรมและพฒนานกศกษานอกหลกสตร เพอใหนกศกษาเปนผมความร ความสามารถตามทหลกสตรก าหนด รวมถงมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ซงเปนทกษะส าคญของผปฏบตงานในยคปจจบน

* รองคณบดฝายวชาการและประกนคณภาพการศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎก าแพงเพชร

5

ในระบบการประกนคณภาพการศกษาภายในระดบอดมศกษา (ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558,หนา 67) ไดก าหนดใหหลกสตรเนนการพฒนานกศกษาใหเปนผทมทกษะทจ าเปนส าหรบการเรยนรในศตวรรษท 21 ซงประกอบดวย 4 กลมหลก ไดแก (1) กลมวชาหลก (core subjects) (2) กลมทกษะชวตและอาชพ (life and career skills) (3) กลมทกษะการเรยนรและนวตกรรม (learning and innovation skills) และ (4) กลมทกษะสารสนเทศสอและเทคโนโลย (information, media and technology skills)

โดยทกษะส าคญทคนสวนใหญใหความส าคญมาก คอ

1) กลมทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก (1) การคดเชงวพากษและการแกปญหา (critical thinking and problem solving)

(2) นวตกรรมและการสรางสรรค (innovation and creativity) (3) การสอสารและความรวมมอกน (communication and collaboration)

2) กลมทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย (information, media and technology skills) ประกอบดวย การรสารสนเทศ (information literacy) การรสอ (media literacy) และ การร ICT (ICT literacy)

3) กลมทกษะชวตและอาชพ (life and career skills) ประกอบดวยความสามารถ ในการปรบตวและยดหยน (adaptability and flexibility) ความคดรเรมและการเรยนรไดดวยตนเอง (initiative and self-direction) ปฏสมพนธทางสงคมและขามวฒนธรรม (social and cross-cultural interaction) ความรบผดชอบและความสามารถผลตผลงาน (accountability and productivity) ค ว าม เป น ผ น า แ ล ะ ร บ ผ ด ช อบต อ ส ง คม (leadership and social responsibility)

ในการจดการเรยนการสอนในระดบอดมศกษา ไพฑรย สนลารตน ,2557, หนา 12 - 18) เหนวา ผสอนมความจ าเปนตองรจกผเรยนในระดบอดมศกษากอน ทงการท าความเขาใจ ถงวยของผเรยน พนฐานทางสงคม ความสามารถทางพทธปญญา ทศนคต และบรรยากาศ การเรยนร กลาวคอ ในสวนของวยของผเรยนนน ผสอนจะตองท าความเขาใจวา ในชวง 4 ปนนน ผเรยนจะเรมจากวยทพรอมจะเปนผใหญ จนถงวยทมความเปนผใหญเตมท ซงผสอนจะตองตระหนกวาเราก าลงจะสรางและพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณของสงคม ส าหรบพนฐานทางสงคมและเศรษฐกจของผเรยน ผเรยนในมหาวทยาลยกวาครงเปนผทมฐานะทางสงคมและเศรษฐกจดกวาประชาชนทวไป ซงผสอนควรหาวธการทจะสนองความตองการของผเรยน พรอมทงสอดแทรกสรางเสรมสงทผเรยนควรคด เชน ความเขาใจในชวตและความเปนอย

6

ของคนอาชพอนๆ และภมล าเนาอนๆ การเหนแกประโยชนสวนรวมและเสยสละเพอสงคม ความสามารถทางพทธปญญาของผเรยนในระดบอดมศกษานน โดยทวไปจะอยในระดบสงกวาบคคลในวยเดยวกน และเปนผทมความกระตอรอรนและอดมการณสง ซงกจกรรมตางๆ ทงในหองเรยนและนอกหองเรยน ผเรยนในระดบอดมศกษาจะสามารถท าออกมาไดด โดยเฉพาะอยางยงหากกจกรรมนนเปนกจกรรมทเขาสนใจและพอใจ สวนทศนคตและคานยมของผเรยนในระดบอดมศกษานน ไพฑรย สนลารตน ระบวา เมอแรกเรมการเปนนกศกษาจะมทศนคตและคานยมทดเนองจากนกศกษาจะเขามหาวทยาลยดวยความตงใจ ตนเตนและตนตาตนใจแตมกจะเปลยนไปในปหลงๆ ดงนนในฐานะผสอนระดบอดมศกษา จะตองท าความเขาใจถงความมงหวงของนกศกษา และพยายามหาทางใหทศนคตและคานยมคงอยและเพมมากขนตลอดไป

ประเดนสดทายคอบรรยากาศการเรยนร ผสอนจะตองท าความเขาใจวา การเรยนร เปนเรองทเกดขนในตวผเรยน ผเรยนเปนผรทรดวยตนเอง เหนเอง พบเอง และเปลยนประสบการณและพฤตกรรมดวยตนเอง ถาการเรยนรไมเกดขนในตวผเรยนเองแลว การเรยนรนนกจะไมใชการเรยนรทยงยน ดงนน ผสอนจงท าหนาทเปนแตเพยงผชวยเหลอจดสภาพการณและสงแวดลอมเพอใหผเรยนมอสระ มการเรยนรดวยตวเองและมเปาหมายของการเรยนและความตงใจทชดเจน โดยผสอน จะตองเปนผทใหค าแนะน า ชแนะ กระตนเตอนใหนกศกษา เหนความส าคญ เหนคณคาและเหนความหมายของสงทจะเรยนเพอชวยใหผเรยนมความสนใจมากขน สอดคลองกบแนวคดของวจารณ พาณช (2555, หนา 15) ทไดกลาววา ในการจดการเรยนรในศตวรรษท 21 ผสอนตอง “กำวขำมสำระวชำ” ไปสการเรยนร “ทกษะเพอกำรด ำรงชวตในศตวรรษท 21” ( 21st Century Skills) ทครสอนไมได นกเรยนตองเรยนเอง ซงครจะตองไมสอน แตตองเปนผออกแบบการเรยนร และอ านวยความสะดวก (facilitate) ในการเรยนร ใหผเรยนเรยนรจากการเรยนแบบลงมอท า แลวการเรยนรกจะเกดจากภายในใจและสมองของตนเอง เพอใหผเรยนรกทจะเรยนร มความสนกกบการเรยนร และอยากเรยนรตอไปตลอดชวต

ส าหรบรปแบบการจดการเรยนรในระดบอดมศกษาตามแนวทางเนนผเรยนเปนส าคญ ซงมงพฒนาทกษะทางวชาชพ ทกษะชวตและทกษะทางสงคม นน เกรยงศกด เจรญวงศศกด และคณะ1 (2548, หนา 80 – 84) ไดท าการสงเคราะหเทคนคการจดการเรยนรทเนนตวผเรยนเปนส าคญ ทหลากหลายรปแบบ เชน

การเรยนรจากกรณปญหา (Problem-based Learning : PBL) การจดการเรยนร เปนรายบคคล ( Individual study) ทอาจใชเทคนค

concept mapping , เทคน ค Learning Contracts , เทคน ค Know-Wanted-Learned ,

1ดเพมเตม “รายงานการวจย การสงเคราะหองคความรเกยวกบการจดการเรยนรทเนนตวผเรยนเปนส าคญ ตงแต พ.ศ. 2542-2547”

7

เทคนคกระบวนกลม หรอ Group Process , เทคนคการจดการเรยนเปนค (The Learning Cell) เปนตน

การเรยนรแบบสรรคนยม (Constructivism) การเรยนรแบบแสวงหาความรดวยตนเอง (Self-Study) การเรยนรจากการท างาน (Work-based Learning) การเรยนรท เนนการวจยเ พอสรางองคความร ( Research-based

Learning) การเรยนรทใชวธสรางผลงานจากการตกผลกทางปญญา (Crystal-based

Approach) เปนตน นอกจากน ไพฑรย สนลารตน (2557) ย งได เสนอหลกและเทคนคการสอนระดบอดมศกษา ซงประกอบดวย

เทคนคการสอนหลก ไดแก การสอนแบบบรรยาย การสอนแบบอภปราย การสอนแบบฝกปฏบต และการสอนใหศกษาคนควาดวยตนเอง

เทคนคการสอนเชงสรางสรรค ซงประกอบดวย - การสอนแบบเนนวจย (Research-based Instruction) ทเนนให

ผเรยนเปนผแสวงหาความรดวยตนเอง คนพบขอความรดวยตนเองโดยตรง - ก า ร ส อ น แ บ บ เ น น ป ญ ห า ( Problem-based Instruction)

เปนการสอนทเนนใหผเรยน ไดศกษาท าความเขาใจกบปญหาทเผชญอยตามเนอหาในรายวชานนๆ พรอมทงสามารถทจะน าขอคนพบไปใชในการแกปญหาของสงคมไดดวย ในขณะเดยวกน กระบวนการนจะชวยใหผเรยนไดคนพบทางเลอกใหมๆ ในระหวางกระบวนการแกปญหานนๆ อกดวย

- การสอนแบบเนนการคดวจารณญาณ (Critical Thinking-based Instruction) เปนการสอนแบบเนนการน าตนเอง เปนกระบวนการสอนทจะท าใหผเรยนไดคดพจารณาแยกแยะไตรตรองเกยวกบสถานการณหรอขอมลตางๆ อยางครบถวน รอบดาน และมเหตมผล จนสามารถตดสนประเมนหาขอสรปและน าไปใชไดหรอแกปญหาทเผชญอยไดอยางมหลกพอ

- การสอนแบบเนนการน าตนเอง(Self-Directed Instruction) เปนการสอนทผสอนจดสภาพการณและบรรยากาศใหผเรยนมจดมงหมายในการเรยนรทมาจากความตองการของตนเอง มแนวทางการท างานและความรบผดชอบในงานของตนเอง มการจดการ ปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง ตามเปาหมายและแนวทางของตนเอง

8

โดยสรปแลวในการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา ผสอนจะตองท าความเขาใจกบผเรยน และเปาหมายทส าคญคอท าใหนกศกษาเกดทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 โดยผานกระบวนการจดการเรยนรในรปแบบทหลากหลาย ทงนจะตองขนอยกบลกษณะของเนอหาวชา สภาพของผเรยน รวมถงสภาพหรอแหลงทรพยากรทเออตอการเรยนร แตจะเหนไดวารปแบบหรอเทคนคการเรยนการสอนทไดกลาวถงขางตน จะมงเนนใหนกศกษาเปนตวแสดงหลกในกจกรรมการเรยนการสอน โดยผสอนจะตองออกแบบการเรยนการสอนทกระตนใหนกศกษาเกดความอยากร มความสนกกบการเรยนร และเปนผทมความใฝเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เพอเปนทกษะส าคญในการท างานและการด ารงชวตอยางมความสขในสงคมปจจบน กระบวนการดงกลาวนสอดคลองกบแนวคดการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ซงจะไดกลาวถงรายละเอยดตอไป

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning)

Parnward (2557) ไดรวบรวมความหมายของ Active Learning ทนกวชาการไดใหไว ดงน Active Learning คอกระบวนการจดการเรยนรทผ เรยนไดลงมอกระท าและไดใชกระบวนการคดเกยวกบสงทเขาไดกระท าลงไป (Bonwell, 1991) , เปนการจดกจกรรมการเรยนรภายใตสมมตฐานพนฐาน 2 ประการ คอ 1) การเรยนรเปนความพยายามโดยธรรมชาตของมนษย และ 2) แตละบคคลมแนวทางในการเรยนรทแตกตางกน (Meyers and Jones, 1993) , เปนกระบวนการทผเรยนจะถกเปลยนบทบาทจากผรบความร (receive) ไปสการมสวนรวมในการสรางความร (co-creators) (Fedler and Brent, 1996)

Active Learning หมายถง การเรยนรเชงรก เปนการเรยนรทผเรยนมสวนรวมในการเรยนหรอด าเนนกจกรรมตางๆ ในการเรยนใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย เปนวธการเรยนรในระดบลก ผเรยนจะสรางความเขาใจและคนหาความหมายของเนอหาสาระโดยเชอมโยงกบประสบการณเดมทมอย สามารถบรณาการความรใหมทไดรบกบความรเกาทม สามารถประเมนตอเตมและสรางเปนแนวคดของตนเอง ซ งแตกตางจากวธการเรยนร ในระดบผวเผน ซงเนนการรบขอมลและจดจ าขอมลเทานน ผเรยนลกษณะนจะเปนผเรยนทเรยนรวธการเรยน (Learning How to Learn) เปนผ เรยนทกระตอรอรนและ มทกษะทสามารถเลอกรบ ขอมล วเคราะหและสงเคราะหขอมลไดอยางมระบบ (Suwannatthachote, 2555)

Active Learning เปนกระบวนการจดการเรยนรตามแนวคดการสรางสรรคทางปญญา (Constructivism) ทเนนกระบวนการเรยนรมากกวาเนอหาวชา เพอชวยใหผเรยนสามารถเชอมโยงความร หรอสรางความรใหเกดขนในตนเอง ดวยการลงมอปฏบตจรงผานสอหรอก จกรรมการ เ ร ยนร ท ม ค ร ผ ส อน เป นผ แนะน า กระต น หร ออ านวยความสะดวก

9

ใหผ เรยนเกดการเรยนรขนโดยกระบวนการคดขนสง กลาวคอ ผ เรยนมการวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคาจากสงทไดรบจากกจกรรมการเรยนร ท าใหการเรยนรเปนไปอยางมความหมายและน าไปใชในสถานการณอนๆ ไดอยางมประสทธภาพ (สถาพร พฤฑฒกล, 2555)

Active Learning เปนการจดการเรยนการสอนแบบเนนพฒนากระบวนการเรยนร สงเสรมใหผเรยนประยกตใชทกษะและเชอมโยงองคความรน า ไปปฏบตเพอแกไขปญหาหรอประกอบอาชพในอนาคต หลกการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning คอ การน าเอาวธการสอน เทคนคการสอนทหลากหลายมาใชออกแบบแผนการสอนและกจกรรมกระตนใหผเรยนมสวนรวมในชนเรยน สงเสรมปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผเรยนและผเรยนกบผสอน Active Learning จงถอเปนการจดการเรยนการสอนประเภทหนงทส งเสรมใหผ เรย นมคณลกษณะสอดคลองกบการเปลยนแปลงในยคปจจบน อกทงยงชวยสงเสรม student engagement , enhance relevance, and improve motivation ของผเรยน (มหาวทยาลยศรปทม, 2559)

กลาวโดยสรป Active Learning คอ กระบวนการจดการเรยนการสอนทเนนการจดการเรยนร ดวยเทคนควธทหลากหลาย โดยใหความส าคญกบผเรยน ใหผเรยนไดเขามามสวนรวมในกระบวนการ เพอใหเกดปฏสมพนธระหวางผสอนกบผเรยนและผเรยนดวยกนเอง เนนการเรยนรจากการลงมอปฏบตจรงและใชการสนทนาแลกเปลยนเรยนร เพอใหผเรยนสามารถสรางองคความรขนไดดวยตนเองและสามารถน าไปใชในสถานการณอนๆ ไดบทบาทของผสอนเปนเพยงผอ านวยความสะดวก และเปนผวางแผนในการจดกจกรรมในชนเรยนเทานน

ในการจดการเรยนรแบบ Active Learning สามารถสรางใหเกดขนไดทงในหองเรยนและนอกหองเรยน รวมทงสามารถใชไดกบนกเรยนนกศกษาทกระดบ ทงการเรยนรเปนรายบคคล การเรยนรแบบกลมเลก และการเรยนรแบบกลมใหญ McKinney (2008, อางถงใน มนตร ศรจนทรชน, 2554 หนา 27-28) ไดเสนอตวอยางรปแบบหรอเทคนค การจดกจกรรมการเรยนรทจะชวยชวยใหผเรยนเกดการเรยนรแบบ Active Learning ไดด ไดแก

1. การเรยนรแบบแลกเปลยนความคด (Think-Pair-Share) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนคดเกยวกบประเดนทก าหนดแตละคน ประมาณ 2-3 นาท (Think) จากนนใหแลกเปลยนความคดกบเพอนอกคน 3-5 นาท (Pair) และน าเสนอความคดเหนตอผเรยนทงหมด (Share)

2. การเรยนรแบบรวมมอ (Collaborative Learning Group) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนไดท างานรวมกบผอน โดยจดเปนกลมๆ ละ 3-6 คน

10

3. กา ร เ ร ย น ร แ บบทบทวน โ ดยผ เ ร ย น (Student-led Review Sessions) ค อ การจดกจกรรมการเรยนรทเปดโอกาสใหผเรยนไดทบทวนความรและพจารณาขอสงสยตางๆ ในการปฏบตกจกรรมการเรยนร โดยครจะคอยชวยเหลอกรณทมปญหา

4. การเรยนรแบบใชเกม (Games) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทผสอนน าเกมเขาบรณาการในการเรยนการสอน ซงใชไดทงในขนการน าเขาสบทเรยน การสอน การมอบหมายงาน และหรอขนการประเมนผล

5. การเรยนรแบบวเคราะหวดโอ (Analysis or Reactions to Videos) คอการจดกจกรรมการเรยนรท ใหผ เรยนไดดวด โอ 5-20 นาท แลวใหผ เรยนแสดงความคดเหน หรอสะทอนความคดเกยวกบสงทไดด อาจโดยวธการพดโตตอบกน การเขยน หรอ การรวมกนสรปเปนรายกลม

6. การเรยนรแบบโตวาท (Student Debates) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทจดใหผเรยนไดน าเสนอขอมลทไดจากประสบการณและการเรยนร เพอยนยนแนวคดของตนเองหรอกลม

7. การเรยนรแบบผเรยนสรางแบบทดสอบ (Student Generated Exam Questions) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนสรางแบบทดสอบจากสงทไดเรยนรมาแลว

8. การเรยนรแบบกระบวนการวจย (Mini-research Proposals or Project) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทองกระบวนการวจย โดยใหผเรยนก าหนดหวขอทตองการเรยนรวางแผนการเรยน เรยนรตามแผน สรปความรหรอสรางผลงาน และสะทอนความคดในสงทไดเรยนร หรออาจเรยกวาการสอนแบบโครงงาน (Project-based Learning) หรอ การสอนแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning)

9. การเรยนรแบบกรณศกษา (Analyze Case Studies) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนไดอานกรณตวอยางทตองการศกษา จากนนใหผเรยนวเคราะหและแลกเปลยนความคดเหนหรอแนวทางแกปญหาภายในกลม แลวน าเสนอความคดเหนตอผเรยนทงหมด

10. การเรยนรแบบการเขยนบนทก (Keeping Journals or Logs) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทผเรยนจดบนทกเรองราวตางๆ ทไดพบเหน หรอเหตการณทเกดขนในแตละวน รวมทงเสนอความคดเพมเตมเกยวกบบนทกทเขยน

11. การเรยนรแบบการเขยนจดหมายขาว (Write and Produce a Newsletter) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนรวมกนผลตจดหมายขาว อนประกอบดวย บทความ ขอมลสารสนเทศขาวสารและเหตการณทเกดขน แลวแจกจายไปยงบคคลอนๆ

11

12. การเรยนรแบบแผนผงความคด (Concept Mapping) คอ การจดกจกรรมการเรยนรทใหผเรยนออกแบบแผนผงความคด เพอน าเสนอความคดรวบยอด และความเชอมโยงกนของกรอบความคดโดยการใชเสนเปนตวเชอมโยง อาจจดท าเปนรายบคคลหรองานกลม แลวน าเสนอผลงานตอผเรยนอนๆ จากนนเปดโอกาสใหผเรยนคนอนไดซกถามและแสดงความคดเหนเพมเตม

กระบวนกำรจดกำรเรยนรแบบใฝรของคณำจำรยคณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร : “ขมควำมร” จำกกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

แนวปฏบตทเกดจำกกำรจดกำรควำมร Knowledge Management for Active Learning : AL

ในปการศกษา 2558 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรไดด าเนนการจดการความรในประเดน “การจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning)” ขน ตามแนวทางของเกณฑการประกนคณภาพการศกษาภายใน ทส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดก าหนดไว ซงไดใหความหมายของการจดการความร (Knowledge Management : KM) ไว ว า หมายถ ง การรวบรวมองคความรทมอยในองคกรซงกระจดกระจายอยในตวบคคล หรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด โดยทความรม 2 ประเภท คอ

1. ความรทฝงอยในคน (Tacit Knowledge) เปนความรทไดจากประสบการณ พรสวรรคหรอสญชาตญาณของแตละบคคลในการท าความเขาใจในสงตางๆ เปนความรทไมสามารถถายทอดออกมาเปนค าพดหรอลายลกษณอกษรไดโดยงาย เชน ทกษะในการท างาน งานฝมอ หรอการคดเชงวเคราะห บางครง จงเรยกวาเปนความรแบบนามธรรม

2. ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปน ความรทสามารถรวบรวม ถายทอดไดโดยผานวธตางๆ เชน การบนทกเปนลายลกษณอกษร ทฤษฎ คมอตางๆ และบางครงเรยกวาเปนความรแบบรปธรรม

การจดการความรเปนการด าเนนการอยางนอย 6 ขน ไดแก (1) การก าหนดความรหลกทจ าเปนหรอส าคญตองานหรอกจกรรมของกลมหรอองคกร (2) การเสาะหาความรทตองการ (3) การปรบปรง ดดแปลง หรอสรางความรบางสวนใหเหมาะตอการใชงานของตน

12

(4) การประยกตใชความรในกจการงานของตน (5) การน าประสบการณจากการท างาน และการประยกตใชความรมา

แลกเปลยนเรยนรและสกด “ขมความร” ออกมาบนทกไว (6) การจดบนทก “ขมความร” และ “แกนความร” ส าหรบไวใชงาน และ

ปรบปรงเปนชดความรทครบถวน ลมลกและเชอมโยงมากขน เหมาะตอการใชงานมากยงขน จากการด าเนนการตามหลกการและขนตอนการจดการความรขางตน

คณะกรรมการจดการความรของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร จงไดท าการสรปองคความร ออกมาเปน “ขมความร” เพอเปนแนวปฏบตในการจดการเรยนรของคณาจารยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร และเผยแพรใหนกวชาการทสนใจตอไป ดงน

แนวปฏบตในกำรจดกำรควำมรแบบใฝร (Active Learning) ก าหนดแนวคดหลกในการด าเนนการจดการเรยนรแบบใฝรไดดงภาพ

• เนนการประเมนผลระหวางการจดการเรยนร(Formative) โดยสงเกตพฤตกรรม การตอบค าถาม การสรางสรรคกจกรรมของนกศกษา

•การประเมนตามสภาพจรง•การประเมนพฒนาการของผเรยน

•ปรบปรงระหวางจดกจกรรม•ปรบปรงหลงการจดกจกรรม / ปรบในหวขอหรอเนอหาอน

•ปรบปรงรายวชาอน

• ใชเทคนคการจดการเรยนรทหลากหลาย• Numbered Heads

Together• Brainstorming / Team-Pair-

Solo• Team Discussion / Debate• One-Minute Paper• บรณาการรายวชาทเกยวของ• เกมส/กจกรรม / World café• Mind Map, / Concept Map• VCD / จ าลองสถานการณ • ละครและบทบาทสมมต • Jigsaw• PBL by Integrate Subjects • Problem-based

• ผสอนท าความเขาใจใน AL / เปด mind set / เชอมนในตว นศ.

•สรางความเขาใจกบผเรยน สรางความเชอมนใหผเรยนมความเชอถอในตวเอง

•การออกแบบการจดการเรยนร

ขนเตรยมกา

ร

ขนจดการเรยนร

ขนการประเมน

ขนปรบปรง

13

จากภาพขางตนจะเหนวาในการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning : AL) มขนตอนการด าเนนงานอย 4 ขนตอน โดยมรายละเอยดดงน

ขนเตรยมตว

ผสอนท าความเขาใจในหลกการของ AL เปด mind set ใจกวาง เชอมนและยอมรบในความสามารถ การแสดงออกและความคดของผเรยน

สรางความเขาใจกบผเรยน สรางความเชอมนใหผเรยนมความเชอถอในตวเอง การออกแบบการจดการเรยนร

o พจารณารายละเอยดค าอธบายของรายวชา o พจารณามาตรฐานผลการเรยนร 5 ดาน o ก าหนดเนอหาทเหมาะสมทสามารถใชเทคนคการจดการเรยนรแบบ AL ได o ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายทตองการใหเกดขนกบนกศกษา o ออกแบบวธการจดการเรยนร ดวยเทคนคทหลากหลาย โดยม

แนวทางส าคญ 2 สวน คอ การก าหนดองคประกอบทส าคญในกระบวนการจดการ

เรยนร ซงประกอบดวย 1) การแลกเปลยนประสบการณ (ประสบการณ) 2) การสรางองคความรรวมกน (สะทอนความคดและอภปราย) 3) การน าเสนอความร (ความคดรวบยอด) และ 4) การลงมอปฏบตหรอประยกตใช (ประยกตแนวคด) โดยแตละองคประกอบสามารถสลบล าดบขนกนได ตามความเหมาะสมของเนอหารายวชา

การออกแบบปฏสมพนธในแตละกจกรรมการเรยนร โดยเลอกใชกลมใหญ กลม 2 คน กลม 3 คน กลม 3-4 คน หรอกลม 5-6 คน

o จดเตรยมทรพยากร/สอ/อปกรณ/สถานททจ าเปน

ขนด ำเนนกำร ผสอนด าเนนการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning : AL) โดยใน

ขนตอนนผสอนจะด าเนนการตามแผนการจดเรยนรทวางไว โดยคณาจารยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ไดเลอกใชเทคนควธการจดการเรยนรทหลากหลายมาผสมผสานกน ขนอยกบลกษณะของเนอหาและรายวชา วตถประสงคและมาตรฐานผลการเรยนของรายวชา ลกษณะของผเรยน รวมถงปญหาทเกดจากการเรยนการสอนทผานมา ซงสวนใหญแลวจะเลอกใชเทคนคในบางหวขอของรายวชาเทานน และมการปรบกระบวนการจดการเรยนรตามสถานการณทเกดขน ลกษณะเดนของการจดการเรยนรแบบ AL ของคณาจารยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรคอ การจดการเรยนรทมการบรณาการกบรายวชาอน ในหลกสตรเดยวกน ซงเปน

14

ผลมาจากการจดการความรในปการศกษา 2557 ทผานมา รวมถงการใชสอทาง Social media มาเปนสอในการสอน การใชสถานการณจรง รวมถงการลงพนทชมชน โดยมเทคนคทเลอกใชตามตาราง (สามารถดรายละเอยดขนตอนการจดการเรยนรในเอกสารล าดบถดไป)

โปรแกรมวชำ รำยวชำ/หวขอ เทคนคกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร

พฒนาสงคม วจยภาคสนาม การตงค าถาม, การแลกเปลยนเรยนร,

กระบวนการกลม, บรณาการรายวชากบรายวชา

สมมนาเชงปฏบตการทางการพฒนาสงคม ศกษาดงาน, เกมส/กจกรรม World café Mind Map, Concept Map, VCD

นตศาสตร กฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง และลาภมควรได / ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระท าของตวเอง

คลปวดโอสถานการณจรง ประยกตหลกกฎหมายสการ

ตดสนคด

กฎหมายอาญา : ภาคทวไป

ก าหนดหวขอรายงาน เพอนชวยเพอน น าเสนอในรปแบบทหลากหลาย จ าลองสถานการณ ละครและบทบาทสมมต

15

โปรแกรมวชำ รำยวชำ/หวขอ เทคนคกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร

รฐประศาสนศาสตร การบรหารงานคลงและงบประมาณ/ สถานการณการคลงของไทยและตางประเทศ

Say hi Pre-test Jigsaw Q&A หนนเสรมเพมพลง

ภาษาองกฤษ English Form and Grammar / Verb Tense

ใช Concept “E S A to A L” E : Engage S : Study A : Activities Play Games Brainstorming Mind map

Academic Reading/From Colonies to the United States

Numbered Heads Together Brainstorming Team-Pair-Solo Team Discussion Debate One-Minute Paper

ภาษาจน ภาษาศาสตรจนเบองตน / พยญชนะ สระ วรรณยกต และการประสมค า

Practice One-by-One

ภาษาไทย ภาษาศาสตรเบองตน/การวเคราะหระบบเสยง

กระบวนการกลม/อภปราย/น าเสนอ

บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

จตวทยาในงานบรการสารสนเทศ/เทคนคในการบรการและการประยกตใช

แลกเปลยนประสบการณในฐานะผรบบรการ

16

โปรแกรมวชำ รำยวชำ/หวขอ เทคนคกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร

รวมหาหลกคดปฏบตในสถานการณจรง สรปหลกการเพอประยกตใช

สารสนเทศภมศาสตร การประยกตใชรโมทเซนซง/การวเคราะหขอมลเชงพนทเพอวางแผนการใชประโยชนทดนและการสกดขอมลภาพดาวเทยมรายละเอยดสง

ผเรยนก าหนดชนงาน ฝกทกษะจากการลงมอปฏบต เนนทกษะการคดขนสง โดยผสอนเปนคณอ านวย

ดนตรศกษา พฤตกรรมการสอนดนตร/เทคนควธการสอนดนตร

บทบาทสมมตและ การจ าลองสถานการณ

วจตรศลปและประยกตศลป

ประวตศาสตรทศนศลปไทย / ประวตศาสตรและโบราณสถานของจงหวดก าแพงเพชร

PBL by Integrate Subjects (บรณาการกบรายวชาการถายภาพเพองานออกแบบกราฟฟก ลงเกบขอมลจากพนทจรง ไดชนงาน โปสเตอรสงเสรม

การทองเทยวโบราณสถานจงหวดก าแพงเพชร

ขนประเมน

เนนการประเมนผลระหวางการจดการเรยนร (Formative) โดยสงเกตพฤตกรรม การตอบค าถาม ความคดสรางสรรคในการจดกจกรรมของนกศกษา

การประเมนตามสภาพจรง

การประเมนพฒนาการของผเรยน

17

ขนปรบปรง ปรบปรงระหวางการจดกจกรรมตามสถานการณทเกดขน ปรบปรงหลงการจดกจกรรม / ปรบในหวขอหรอเนอหาอน ปรบปรงรายวชาอน

บทบำทของผสอนและผเรยนในกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) บ ท บ า ท ข อ ง ผ ส อ น ใ น ก า ร จ ด ก จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ย น ร แ บ บ ใ ฝ ร

(Active Learning) นน ผสอนสวนใหญจะแสดงบทบาทการเปนผเขยนบท ผออกแบบกจกรรม ผแนะน า (Coach) และผอ านวยความสะดวก (Facilitator) และจดสภาพแวดลอมทเออใหผเรยนสรางความรไดดวยตนเอง โดยในระหวางการจดกจกรรมนน ผสอนจะตองเปนผแสดงคนหนง กลาวคอ เปนทงผรบฟง ผรวมเรยนร ผรวมอภปราย และจะตองมการกระตนและหนนเสรมพลงความคดใหกบนกศกษาอยางตอเนอง ดวยเหตท พนฐานของนกศกษาของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรสวนใหญจะยงไมกลาแสดงความคดเหน นอกจากนผสอนจะตองสรางบรรยากาศของการมสวนรวมและการเจรจาโตตอบทสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธทดกบผสอนและเพอนในชนเรยนดวย

บท บ า ท ข อ ง ผ เ ร ย น ใ น ก า ร จ ด ก จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ย น ร แ บ บ ใ ฝ ร (Active Learning) นน ผเรยนจะตองถกเปลยนบทบาทจากผรบความร (receiver) ไปสการเปนผมสวนรวมในการสรางความร (co-creators) โดยจะตองสามารถแสวงหาความรไดดวยตนเอง รจกคด วเคราะห การใหเหตผล การกลาแสดงออก และมความคดสรางสรรค

ขอควรพจำรณำในกำรใชเทคนคกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) องคประกอบส าคญของการจดการเรยนรแบบใฝร คอ ผสอน ผเรยน สอการ

เรยนรและสภาพทเออตอการเรยนร ดงนนผสอนจงตองจดองคประกอบทง 4 เหลานนใหเออตอการจดการเรยนร กลาวคอ

ผสอนเองตองเปดใจ ท าความเขาใจและออกแบบกจกรรมการจดการเรยนรแบบ AL ลวงหนา และตองมการปรบเทคนคทใชตามสถานการณเฉพาะหนาไดอยางทนทวงท

ผเรยน ในสวนของพนฐานของผเรยนนน มกจะเคยชนกบการสอนแบบบรรยาย เปนผรบขอมลเพยงอยางเดยว ซงในระยะแรกอาจท าใหกจกรรมทออกแบบมาอยางดแลว ไมสามารถด าเนนการตอได ดงนน ผสอนจะตองสรางความเขาใจและสรางความเชอมนใหกบนกศกษากอนทจะเรมด าเนนการจดการเรยนร

18

สอการเรยนร ผสอนจะตองมการจดสอการเรยนรไวลวงหนา หรอในบางครงอาจตองใหผเรยนเปนผด าเนนการจดท าสอการเรยนรเองภายใตการแนะน า (Coaching) ของผสอน หรออาจตองใชสอทาง Social Media ซงผสอนจะตองมการตรวจสอบเครอขายหรอความพรอมของอปกรณกอนเรมกจกรรมการเรยนร

สภาพทเออตอการเรยนร ในบางครงอาจตองมการจดการเรยนนอกหองเรยน หรอนอกสถานท หรอลงพนทจรง หรอสถานการณจรง ผสอนจงตองมการวางแผนรวมกบหลกสตรลวงหนา ซงอาจตองจดท าโครงการในลกษณะของการบรณาการการจดการเรยนการสอนกบพนธกจอน หรอบรณาการกบรายวชาอน เพอใหมงบประมาณสนบสนนอยางเพยงพอ

บทสรป

การจดการเรยนการสอนแบบใฝร (Active Learning : AL) มหลกการส าคญคอการลดบทบาทการถายทอดความรของผสอนลง เพอเพมบทบาทใหกบผเรยนในการแสวงหาความรไดดวยตนเอง โดยผสอนนนจะตองสามารถสงเสรมหรอกระตนใหผเรยนมสวนรวมในชนเรยน มปฏสมพนธระหวางผสอนกบผเรยนและระหวางผเรยนดวยกนเอง ผสอนตองมเทคนคหรอกจกรรมตางๆ ทหลากหลาย โดยเปาหมายส าคญของการจดการเรยนรแบบใฝรน กเพอใหนกศกษาเกดทกษะการเรยนรทจ าเปนในศตวรรษท 21 ทจะตองเปนผมความร มคณธรรม จรยธรรม มความสามารถในการเรยนรและพฒนาตนเอง สามารถประยกตใชความรเพอการด ารงชวตในสงคมไดอยางมความสขทงทางรางกายและจตใจ มความส านกและความรบผดชอบในฐานะพลเมองและพลโลกตามทสงคมคาดหวง แตทงนผสอนจะตองมความรวมมอกนในการน าองคความรทไดนไปประยกตใชในการจดการเรยนสอนเพอใหการผลตบณฑตของคณะในภาพรวมเปนไปในทศทางเดยวกน ในขณะเดยวกนผบรหารระดบคณะและมหาวทยาลย มความจ าเปนตองก าหนดนโยบายและจดทรพยากรตางๆ รวมถงจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร เพอใหการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) น ขบเคลอนไปไดอยางเหมาะสมและน าไปสความส าเรจในการผลตบณฑตใหมคณภาพตามมาตรฐานทก าหนดไว

19

บรรณำนกรม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด และคณะ. (2548). “รำยงำนกำรวจย กำรสงเครำะหองคควำมรเกยวกบกำรจดกำรเรยนรทเนนตวผเรยนเปนส ำคญ ตงแต พ.ศ.2542 - 2547” รายงานการวจย เสนอตอส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

ไพฑรย สนลารตน. (2557). หลกและเทคนคกำรสอนระดบอดมศกษำ. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ : ว.พรนท.

มหาวทยาลยศรปทม. (2559). กำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบ Active Learning ของอำจำรยมหำวทยำลยศรปทม. คนเมอ 20 มถนายน 2559 จาก http://www.spu.ac.th/tlc/files/2013/05/km-activelearning-.pdf

มนตร ศรจนทรชน . (2554). กำรสอนนกศกษำกลมใหญในรำยวชำรำยวชำ Gsoc 2101 ชมชนกบกำรพฒนำ โดยใชกำรสอนแบบ Active learning และกำรใชบทเรยนแบบ e-learning. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม.

วจารณ พานช. (2555). วถสรำงกำรเรยนร เพอศษยในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ : ตถาตา พบลเคชน.

สถาพร พฤฑฒกล. (2555). คณภำพผเรยน...เกดจำกกระบวนกำรเรยนรQUALITY OF STUDENTS DERIVED FROM ACTIVE LEARNING PROCESS. วารสารการบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา ปท 6(ฉบบท 2), 1 – 13. คนเมอ 20 มถนายน 2559 จาก http://library.surat.psu.ac.th/research/1422866191_6,2%20april-sep55.pdf

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2558). คมอกำรประกนคณภำพกำรศกษำภำยในระดบอดมศกษำ พ.ศ.2557. กรงเทพฯ : ภาพพมพ.

Parnward. (2557). Active Learning หมายถงอะไร?. คนเมอ 20 มถนายน 2559 จากhttps://parnward8info.wordpress.com

Explicit Knowledge

21

กำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) ดร.สธาทพย งามนลและคณะ

มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค*

การเรยนรเปนหวใจทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค ดงนน จงเลอกใชกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ซงเปนกระบวนการทเนนผเรยนไดพฒนาตามศกยภาพ และเกดทกษะการแสวงหาความรจากแหลงการเรยนรทหลากหลาย สามารถน าวธการเรยนรไปใชในชวตจรงได

Active learning ไมใชเรองใหมในวงการศกษา กลาวกนวาการจดการเรยนรแบบนมมาตงแตสมยโสเครตสยงเปนแนวคดทมพนฐานมาจากแนวความคดของ ดวอ (John Dewey) ซงกลาววาจะตองจดสถานการณการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรโดยการลงมอกระท า ( Learning by Doing ) นนเอง นอกจากน Active learning ยงเปนหลกการเดยวกนกบเพยเจต (Piaget ) ไดน ามาใชกบการจดประสบการณใหกบเดกปฐมวยโดยเนนการปฏบต ยงมค ากลาวพนฐาน 3 ประโยค ทกลาวไวกวา 2,400 ปทยนยนไดวา Active learning นนมมานานแลว (Silberman, 1996-1) คอ

What l hear, I forget.

What l see, I remember.

What l do, I understand.

ประโยคขางตน 3 ประโยคน ชใหเหนวาแนวความคดเรองการเรยนรโดยใหผเรยนลงมอกระท านนมมานานแลวเหตผลส าคญทจ าเปนตองจดการเรยนรแบบ Active learning เนองจากพบวา สวนใหญเมอไดรบฟงสงใดๆเพยงอยางเดยวแลวมกจะลมสงทไดรบฟง ซงเหนไดจากขอมลการวจยเกยวกบอตราการพดของครและอตราการรบฟงของผเรยนพบวา สวนใหญผสอนจะใชค าพดประมาณ 100 ถง 200 ค าตอนาท แตไมวาผสอนจะพดออกไปไดมากเทาไรกตามถาผเรยนตงใจฟงอยางจรงจงกจะรบฟงไดประมาณ 50 ถง 100 ค าตอนาท หรอครงหนงของทครพด นนเนองมาจากในระหวางทผเรยนฟงผสอนพด เขาอาจจะก าลงคดเรองอนๆ อยอกหลายเรอง จงยากทจะผเรยนจดจ าค าพดของครไดหมด ยงไปกวานนจะพบวาผเรยนมกไมตงใจฟง ถงแมผสอนจะใชสอจงใจมาประกอบการสอนเพอใหมความนาสนใจมากขนกตาม กยงยากทจะ จงใจผเรยนรบฟงสงทผสอนพดออกไปทงหมดไดแมวาครจะพดอยางชาๆ สก 3-4 ครง ผเรยนกจะฟงอยางรสกเบอหนายและใจลอย ซงท าใหไมสามารถรบรทงหมดได

* เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ “การจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ Active Learning” วนพฤหสบดท 14 พฤษภาคม 2558 ณ หอประชมทปงกรรศมโชต มหาวทยาลยราชภฎก าแพงเพชร

22

ในความเปนจรง จากผลการศกษาวจยยงพบวาผเรยนระดบอดมศกษาทอยในชนเรยนแบบบรรยาย จะใชเวลาในการฟงอยางไมตงใจรอยละ 40 ของเวลาทงหมด ผเรยนรอยละ 70 จะตงใจฟงเพยง 10 นาทแรก และยงคงมผเรยนเพยงรอยรอยละ 20 ทตงใจฟงจนถงนาทสดทาย จงไมนาสงสยเลยวา งานวจยอกชนหนงพบวาผเรยนกลมทดลองทเรยนวชาจตวทยาโดยการสอนแบบบรรยายจะมความรมากกวาผเรยนกลมควบคมทไมไดเรยนวชานเลยเพยงรอยละ 8 ผลการศกษาเหลานแสดงใหเหนนยส าคญบางประการ คอ

เมอเวลาผานไปนกศกษาจะมความตงใจฟงลดลง จะเกดแรงจงใจตอนกศกษาทชอบฟงเทานน ไมสงเสรมการเรยนรทเปนสารสนเทศ นกศกษาสวนใหญจะไมชอบการสอนแบบบรรยาย

นอกจากนยงมผลการวจยทพบวาการสอนแบบบรรยายอยางเดยว หลงการบรรยายจะชวยใหผเรยนสามารถฟนความจ าในเรองทผสอนบรรยายไดเพยงรอยละ 62 หลงการบรรยายผานไป 3-4 วน ผเรยนจะฟนความจ าในสงผสอนบรรยายไดเพยงรอยละ 45 และถาผานไป 8 สปดาห จะลดเหลอเพยงรอยละ 24 เทานน การสรางโอกาสใหผเรยนสามารถเรยนรไดเพมขนอาจใชสอโสตทศนชวย ซงจะท าใหผเรยนจดจ าไดเพมขนประมาณรอยละ 14 ถง 38 จากผลการศกษาวจยยงพบวาการสอนค าศพทโดยใชสอโสตทศนประกอบจะชวยใหผเรยนจดจ าไดเพมขนถงรอยละ 200 ยงไปกวานนยงชวยลดเวลาในการสอนลงไดถงรอยละ 40 ถงแมวาสอโสตทศนประกอบทเปนภาพ 1 ภาพจะมคาไมเทยบเทากบค าพดหนงพนค า แตกดเหมอนวาจะมประสทธภาพเปนสามเทาของการใชค าพดเพยงอยางเดยว อยางไรกตามยงพบวาผเรยนบางคนจะชอบใหใชวธหนงวธเดยวโดยใชการบรรยายหรอใชสอ โสตทศน แตการใชทงสองอยางประกอบกนจะชวยจะชวยใหผเรยนจ านวนมากทมความหลากหลายจะพบความส าเรจในการเรยนไดเพมขน อยางไรกตาม การฟงบางสงและไดเหนบางอยางกยงไมพยงพอทจะกอใหเกดการเรยนร ดงนนการเรยนรแบบ Active learning จงเปนอกวธการหนงทจะชวยใหการสอนมประสทธภาพเพมขนถงแมวาจะมผลการวจยบางเรองพบวาการสอนโดยใช Active learning ไดผลการเรยนรไมตางจากการสอนแบบบรรยาย แตมขอดกวาการสอนแบบบรรยายในดานการพฒนาทกษะการคด การเขยน การท างานกลม การน าเสนอ และทส าคญผเรยนชอบเรยนแบบ Active learning มากกวา ดงนนจงมผสอนในระดบอดมศกษาหลายคนไดเปลยนแปลงจากการจดการเรยนรแบบ Passive ไปส Active

23

Active learning เปนการเรยนการสอนทผเรยนจะตองคนหาเนอหาเพอกอใหเกดองคความรโดยการพดคย การเขยน การอาน การสะทอน หรอการตงค าถามหรอการเรยนการสอนทผเรยนมการเคลอนไหวอาจใชเวลา 2-3 นาทหรอยาวทงหลกสตรกได อาจใหผเรยนท างานคนเดยวเปนกลมเลกหรอกลมใหญกได

Active learning เปนการเรยนรทมคณคา นาตนเตน สนกสนาน ทาทายความรความสามารถ ผเรยนไดเรยนรสอดคลองกบความสนใจของตนเอง ไดลงมอคดและปฏบตอยางมความหมาย สามารถน าความรไปใชในชวตจรงไดอยางแนนอน

Active learning จะชวยใหผเรยนเขาใจไดดขนและสามารถเกบกกขอมลขาวสารไวในความทรงจ าไดนานขนนอกจากนยงมประสทธภาพในการพฒนากระบวนการรบรในล าดบทสงขน เชน การแกปญหา การคดวเคราะห คดสงเคราะห

การใช Active learning ไมไดหมายความวาผสอนตองเลกบรรยาย สามารถบรรยายได แตอาจใชเวลามากขนเพราะครตองหยดเปนระยะ เพอใหผเรยนยอยสงทไดรบฟง อาจตงค าถามใหตอบ หรอสรปสาระส าคญลงในกระดาษค าตอบ หรอเทยบสมดโนตกบเพอน

ลกษณะส าคญของการจดการเรยนการสอนแบบ Active learning สรปไดดงตอไปน

ผเรยนไดเรยนรรวมกน ผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร ผเรยนไดพฒนาทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง ผเรยนรหนาท วธการศกษา และการท างานในวชาทเรยนใหส าเรจ ผเรยนตองอาน พด ฟง คด และเขยน อยางกระตอรอรน ผเรยนไดพฒนาทกษะการคดขนสง คอ วเคราะห สงเคราะห และประเมนคา ผเรยนมทศนคตทดตอการเรยนรกระตอรอรนในการเขารวมกจกรรม ผเรยนมโอกาสประยกตขอมล สารสนเทศ มโนทศน หรอทกษะใหม ๆในการเรยนร ความรเกดจากประสบการณและการสรางความรโดยผเรยน ผสอนเปนเพยงผอ านวยความสะดวกใหผเรยนเกดการเรยนร

อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ส า ค ญ ข อ ง Active learning ม ป จ จ ย ส า ค ญ อย 3 ป ร ะก า ร (Meyers & Jones, 1991) ได แกป จจ ย พนฐาน (Basic Elements) กลว ธ ในการ เ ร ยนร (Learning Strategies) และทรพยากรการสอน (Teaching Resources)

ป จจ ย พนฐาน (Basic Elements) ของการสอนโดยใช Active learning ม อย 4 ประเดน ไดแก การพดและการฟง การเขยน การอาน และการสะทอนความคด การพดและการฟงจะชวยใหผเรยนไดคนหาความหมายของสงทเรยน การเขยนจะชวยใหผเรยนไดประมวล

24

สาร สารสนเทศใหมๆเปนภาษาของเขาเอง การอาน การตรวจเอกสารสรป การบนทกยอ สามารถชวยใหผเรยนประมวลสงทอานและพฒนาความสามารถ การเนนสาระส าคญ การสะทอนความคดจะชวยใหผเรยนไดน าสงทเรยนรไปเชอมโยงกบสงทรมากอน หรอน าความรทไดไปเกยวของกบชวตประจ าวน หรอการใหผเรยนหยดเพอใชเวลาในการคดและบอกใหผอนรวาไดเรยนรอะไรบาง เปนวธหนงทจะชวยเพมความสามารถในการเกบกกความรของผเรยน

กลวธในการเรยนร (Learning Strategies) สามารถใชวธการไดหลากหลาย เชน การแบงกลมเลก การท างานแบบรวมมอ กรณศกษา สถานการณจ าลอง การอภปราย การแกปญหา การเขยน บทความ group discussions, problem solving, case studies, role plays, journal writing และ structured learning group แตถาหองเรยนใหญๆอาจจดกล ม ย ากก อ า จ ใ ช rally robin, rally table, round robin, round table, pair checks, pair work, think-pair-share, team-pair-solo หรอ think-pair-square กได

ทรพยากรการสอน (Teaching Resources) จะตองมแหลงขอมลทหลากหลายผเรยนไดศกษาคนควาและลงมอปฏบตดวยตนเอง เชน การอาน การใหการบาน วทยากรภายนอก การใชเทคโนโลยในการสอน การเตรยมอปกรณการเรยนการสอน การใชโทรทศนเพอการศกษา อกแนวคดหนงทเกยวของกบองคประกอบของการเรยนรทเปน Active learning กคอ 4 องคประกอบ ซงส านกงานสภาสถาบนราชภฏไดวเคราะหกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ พบวาโครงสรางพนฐานรวมกน 4 องคประกอบ คอ การแลกเปลยนประสบการณ (ประสบการณ) การสรางองคความรรวมกน (สะทอนความคดและอภปราย) การน าเสนอความร (ความคดรวบยอด) การลงมอปฏบตหรอประยกตใช (ประยกตแนวคด) ซงเปนโครงสรางกระบวนการเรยนร ทชวยใหผเรยนทกคนบรรลจดประสงคการเรยนรเตมศกยภาพ ผสอนควรออกแบบจด กจกรรมใหครบ 4 องคประกอบ แตละกจกรรมควรมความตอเนอง เชอมโยงกนเพอใหการจดการเรยนรเปนไปอยางตอเนองไมขาดตอน สวนจะใชองคประกอบใดกอนหรอหลง หรอใชองคประกอบใดกครงในแตละแผนการจดการเรยนร ขนอยกบเนอหาสาระและจดประสงคการเรยนรทก าหนดไว แตตองมใหครบทง 4 องคประกอบ คอ

1. การแลกเปลยนประสบการณ (Sharing Experience) (ประสบการณ) 2. การสรางองคความรรวมกน (Theorizing) (สะทอนความคดและอภปราย) 3. การน าเสนอความร (Presenting Concept) (ความคดรวบยอด) 4. การลงมอปฏบตหรอประยกตใช (Application/Experiment) (ประยกตแนวคด)

25

1. กำรแลกเปลยนประสบกำรณ (ประสบกำรณ)

เปนองคประกอบทผสอนพยายามกระตนใหผเรยนดงประสบการณเดมของตนมาเชอมโยงหรออธบายประสบการณหรอเหตการณใหม แลวน าไปสการขบคดเพอเกดขอสรปหรอองคความรใหม การแบงปนประสบการณของตนกบผอน ทอาจมประสบการณเหมอนหรอตางจากตนเอง เปนการรวบรวมมวลประสบการณทหลากหลายจากแตละคนเพอน าไปสการเรยนรสงใหมรวมกน

องคประกอบนท าใหเกดประโยชนผเรยนและผสอนดงน

ผเรยน รสกวาตนมความส าคญเพราะไดมสวนรวมในฐานะสมาชก มผฟงเรองราวของตนเอง และไดรบรเรองราวของคนอน นอกจากจะไดแลกเปลยนประสบการณแลวยงท าใหสมพนธภาพในกลมผเรยนเปนไปดวยด

ผสอน ไมเสยเวลาในการอธบายหรอยกตวอยาง เพยงแตใชเวลาเลกนอย กระตนใหผ เรยนไดแลกเปลยนประสบการณ และยงชวยใหผสอนไดทราบถงคว ามร พนฐานและประสบการณเดมของผเรยนซงจะเปนประโยชนในการจดกจกรรมการเรยนรตอไป

ในกรณทผ เรยนไมมประสบการณในเรองทสอนหรอมนอย ผสอนอาจตอง จดประสบการณให ซงท าไดทงทางตรง เชน การน าตวอยางดนเหนยว ดนรวนและดนทราย ใหเดกไดสมผส เพอสงเกตความแตกตาง และทางออม เชน การเลาประสบการณชวตของผตดเชอเอดส เนองจากเรองนไมสามารถจดประสบการณตรงได

กจกรรมในองคประกอบนเปนไปได 2 ลกษณะ คอ การตงค าถามเพอใหไดค าตอบทมาจากประสบการณหลากหลายของผเรยน และการจดประสบการณทจ าเปนใหผเรยน เพอความเขาใจหรอกระตนใหเกดการคด โดยมจดเนนส าหรบจดประสงคการเรยนรแตละดาน ดงน

ดานความร เปนประสบการณทเกยวของเชอมโยงกบเนอหาทสอน

ดานเจตคต เปนการจดประสบการณดานอารมณความรสกใหผเรยน เพอกระตนใหผเรยนเกดความรสกทสอดคลองกบจดประสงคและน าไปสการสะทอนความคดเหนและอภปรายเกยวกบความคดความเชอตอไป

ดานทกษะ เปนการใหผเรยนไดทดลองทกษะนนๆ ตามประสบการณเดมหรอสาธตการท าทกษะเพอใหผเรยนเกดความเขาใจชดเจน

26

2. กำรสรำงองคควำมรรวมกน (สะทอนควำมคดและอภปรำย) เปนองคประกอบทท าใหผเรยนไดคด วเคราะห สงเคราะห สรางสรรคมวลประสบการณ ขอมลความคด ฯลฯ เพอใหเกดความเขาใจทถองแทชดเจน หรอเกดขอสรป/ องคความรใหม หรอตรวจสอบ/ปรบ/เปลยนความคดความเชอของตนเอง กจกรรมในองคประกอบนเปนกจกรรมกลมทเนนการตงประเดนใหผเรยนไดคด สะทอนความคดหรอบอกความความคดเหนของตนเองใหผอนรบร และไดอภปรายแลกเปลยนความคด ระหวางกนอยางลกซงจนเกดความเขาใจชดเจน ไดขอสรปหรอองคความรใหม หรอเกด/ปรบ/เปลยนความคดความเชอตามจดประสงคทก าหนด โดยมจดเนนส าหรบจดประสงคการเรยนรแตละดาน ดงน ดานความร ตงประเดนใหอภปรายแลกเปลยนความคดเหน เพอสรปความรใหมทไดผานกระบวนการคดวเคราะห สงเคราะห น าไปสการเกดความคดรวบยอดในเรองนนๆ ตวอยางเชน การสรปสาระส าคญ การวเคราะหกรณศกษา การวเคราะหเปรยบเทยบ การวเคราะหประเดนความรเพอหาขอสรปและน าไปสความคดรวบยอด ฯลฯ ดานเจตคต ต งประเดนอภปรายททาทาย กระตนให เกดความคดหลากหลาย เนนในเรองคณคาอารมณ ความรสก ใหผ เรยน ความคดความเชอ มความสอดคลองกบความรสกของผเรยนและน าไปสจดประสงคทตองการ ขอสรปจากการอภปรายและความคดรวบยอดทได จะสอดคลองกบจดประสงคทก าหนด ดานทกษะ ตงประเดนใหอภปรายโตแยงกนในเรองขนตอนการลงมอท าทกษะ เพอใหเกดความเขาใจถองแทในแนวทางปฏบตทกษะนน และเกดความมนใจกอนจะไดลงมอปฏบตอยางช านาญ 3. กำรน ำเสนอควำมร (ควำมคดรวบยอด) เปนองคประกอบทผ เรยนไดรบขอมลความร แนวคด ทฤษฎ หลกการ ขนตอน หรอขอสรปตางๆ โดยครเปนผจดให เพอใชเปนตนทนในการสรางองคความรใหม หรอชวยใหการเรยนรบรรลจดประสงค กจกรรมในองคประกอบนไดแก

- การใหแนวความคด ทฤษฎ หลกการ ขอมลความร ขนตอนทกษะ ซงท าไดโดยการ บรรยาย ดวดทศน ฟงแถบเสยง อานเอกสาร / ใบความร / ต ารา ฯลฯ

- การรวบรวมประสบการณของผเรยนทเปนผลใหเกดการเรยนรเนอหาสาระเพมขน - ความคดรวบยอดทไดจากการรวบรวมขอมลสรปของการสะทอนความคดและ

อภปรายประเดนทไดมอบหมายให

27

กจกรรมเหลานควรท าเปนขนตอนและประสานกบองคประกอบการเรยนร อนๆ โดยมจดเนนส าหรบจดประสงคการเรยนรแตละดานดงน

ดานความร ผเรยนเกดการเรยนรในเนอหาสาระ ขอมลความรอยางชดเจน

ดานเจตคต ผเรยนเกดความรและความคดความเชอทสอดคลองกบจดประสงคทก าหนดใหผเรยนรบรแนวทางปฏบตตามขนตอนของทกษะนนๆ อยางชดเจน

ดานทกษะ ผเรยนรบรแนวทางปฏบตตามขนตอนของทกษะนนๆ อยางชดเจน

4. กำรประยกตใชหรอลงมอปฏบต (ประยกตแนวคด)

เปนองคประกอบทผเรยนไดน าความคดรวบยอดหรอขอสรปหรอองคความรใหมทเกดขนไปประยกตหรอทดลองใช หรอเปนการแสดงผลส าเรจของการเรยนรในองคประกอบอนๆ ซงผสอนสามารถใชกจกรรมในองคประกอบนในการประเมนผลการเรยนรได เมอพจารณาใหดจะเหนวาเปนองคประกอบทส าคญทจะเปดโอกาสใหผเรยนไดรจกการน าไปใชในชวตจรง ไมใชแคเรยนรเทานน

จดเนนของกจกรรมในองคประกอบน ส าหรบจดประสงคการเรยนรแตละดาน มดงน

ดานความร เปนการผลตซ าความคดรวบยอดในรปแบบตางๆ เชน สรางค าขวญ ท าแผนภาพ จดนทรรศการ เขยนเรยงความ รายงานสรปสาระส าคญ ท าตารางวเคราะห / เปรยบเทยบ ฯลฯ

ดานเจตคต เปนการแสดงออกทสอดคลองกบเจตคตทเปนจดประสงคการเรยนร เชน เขยนจดหมายใหก าลงใจผตดเชอเอดส สรางค าขวญรณรงครกษาความสะอาดในโรงเรยน

ดานทกษะ เปนการลงมอปฏบตตามขนตอนของทกษะทไดเรยนร

การน าองคประกอบทง 4 มาจดกจกรรมการเรยนร จะใชองคประกอบใดกอนหลง หรอใหองคประกอบใดกครงในแตละแผนการเรยนร สามารถออกแบบตามความเหมาะสมกบเนอหาและจดประสงคการเรยนรทก าหนด แตจ าเปนตองใหมครบทง 4 องคประกอบ ในแตละองคประกอบสามารถออกแบบกจกรรมและปฏสมพนธดงทกลาวตอไป

28

ขนตอนกำรจดกำรเรยนรทจ ำเปนตองม

1. ก าหนดจดประสงคและสาระส าคญของแผนการเรยนจากหนวยการเรยนร 2. วเคราะหจดประสงคเพอการออกแบบกจกรรมการเรยน 3. ออกแบบกจกรรมการเรยนร ใหสอดคลองกบจดประสงค โดยกจกรรม ทม

องคประกอบการเรยนรตอไปน 3.1 การแลกเปลยนประสบการณ (ประสบการณ) 3.2 การสรางองคความรรวมกน (สะทอนความคดและอภปราย) 3.3 การน าเสนอความร (ความคดรวบยอด) 3.4 การลงมอปฏบตหรอประยกตใช (ประยกตแนวคด)

4. ออกแบบปฏสมพนธในแตละกจกรรมการเรยนร โดยเลอกใชกลมใหญ กลม 2 คน กลม 3 คน กลม 3-4 คน หรอกลม 5-6 คน

5. เตรยมใบกจกรรม ใบความร สอ / อปกรณ และแหลงการเรยนรอนๆ 6. ออกแบบการประเมนผลและเครองมอ 7. จดการเรยนรและบนทกผลการใชแผนการเรยนร 8. ปรบปรงและพฒนาการเรยนร

กำรออกแบบกจกรรมแบบใฝร (Active Learning)

มความส าคญอยางยงทจะชวยใหผเรยนท ากจกรรมไดตรงตามความตองการของผสอนและเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ ซงหลกการในการออกแบบกจกรรมมดงน

1. จดกจกรรมไดครบ 4 องคประกอบการเรยนร แตละกจกรรมควรมความตอเนองเชอมโยงกนเพอใหการเรยนรเปนไปอยางตอเนองไมขาดตอน

2. ก าหนดกจกรรมทชดเจนวาจะใหผเรยนแบงกลมอยางไร เพอท าอะไร ใชเวลามากนอยแคไหน โดยจดเวลาใหเหมาะสมตามความส าคญของแตละองคประกอบการเรยนร เมอท างาเสรจแลวใหท าอยางไรตอ เชน สงตวแทนเสนอผลงาน น าผลงานไปตดบอรดใหสมาชกทงชนไดอาน ฯลฯ

3. ก าหนดบทบาทของกลมและสมาชกกลมอยางชดเจน โดยทวไปใหแตละกลมมบทบาททตางกน เมอน ามารวมกนในชนจะเกดการขยายการเรยนร ไมซ าซอนนาเบอและใชเวลานอยลง โดยเฉพาะการท ากจกรรมทตองมการจดสรรบทบาทสมาชก ควรก าหนดบทบาทสมาชกใหชดเจน เชนเปนผเลนบทบาทสมมต เปนผสงเกตการณ เปนตวแทนกลมน าเสนอผลงานในชน ฯลฯ

29

4. ก าหนดโครงสรางของงานทชดเจน บอกรายละเอยดของกจกรรม บทบาทกลมและสมาชกในกลม กรอบการท างานทเปนรปธรรม ก าหนดเวลาท าใหงานในกลมท างานในกลมและเวลาในการน าเสนอ ตลอดจนสงอนๆทจะชวยใหกลมท างานไดส าเรจตามวตถประสงค เชน ตารางน าเสนอผลงานการท างานกลม ตารางวเคราะหผลการอภปรายกลม แผนภมกางปลา เปนตน

การออกแบบปฏสมพนธในกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ จงเปนการ

จดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรจากกลมใหมากทสด แทนการฟงบรรยายแตอยางเดยว เนองจาก ขอคนพบจากงานวจยตางๆ ในเรองการเรยนรโดยกระบวนการกลม พบวา

1. ท าใหเกดผลสมฤทธทางการเรยนดขน มความสามารถและมการพฒนาทกษะตางๆมากขน เพราะกลมเปนทรวมของประสบการณของคนหลายคน มการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน หาวธแกปญหารวมกน นอกจากนกลมยงเปนแรงจงใจซงกนและกน สงผลใหท างานประสบผลส าเรจมากขน

2. สงเสรมความคดสรางสรรคและจรยธรรม กลาแสดงความคดเหน ฝกตดสนใจและแกปญหา รจกวางแผนมวนย มความรบผดชอบ รจกเปนผน า / ผตาม ปลกฝงความเปนประชาธปไตยตลอดจนเรยนรคานยมทดระหวางผเรยน ความเหนอกเหนใจ การชวยเหลอและยอมรบซงกนและกน โดยไมแบงแยก

3. ผเรยนไดเรยนรอยางมความสข การมปฏสมพนธและการไดลงมอคดเอง ท าเอง ท าใหการเรยนรตางๆ เปนไปดวยความสนกสนาน มชวตชวา มความซาบซง จดจ าไดนาน นอกจากนยงเปนการฝกการท างานรวมกบผอนและการเขาสงคม โดยภาพรวมแลว การเรยนรโดยเฉพาะกระบวนการกลมจะชวยปลกฝงความใฝรและความสามารถในการเรยนรดวยตนเองแกผเรยน

การเลอกประเภทของกลมใหเหมาะสมกบแตละกจกรรมการเรยนรจงชวยใหปฏสมพนธในกลมเกดขนอยางเตมทเมอรวมกบการออกแบบกจกรรมทชวยใหผเรยนท างานไดบรรลวตถประสงคมากทสด จงท าใหผเรยนทกคนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ เตมตามศกยภาพของแตละคน

30

กลมพนฐำนทใชในกำรออกแบบปฏสมพนธ

กลมแตละประเภทมขอบงใชและขอจ ากดทแตกตางกน ดงรายละเอยดตามตาราง ตอไปน

ประเภทกลม ควำมหมำย ขอบงช ขอจ ำกด กลม 2 คน (Pair Group)

ผเรยนจบคกนท ากจกรรมทไดรบมอบหมาย

- ทกคนมสวนรวมในเวลาสนๆ

- กจกรรมหรองานทงาย

- ขาดความหลากหลายทางความคด

- ไดขอสรปทไมลกซง

กลม 3 คน (Triad Group)

ผเรยนรวมกน 3 คนท ากจกรรมทไดรบมอบหมาย

- เหมาะส าหรบการฝกปฏบตตามบทบาททก าหนดให

- ไดรบการหมนเวยนฝกทกบทบาท

- ถาใชกลม 3 คน ในการระดมความคดหรออภปรายจะขาดความหลากหลายทางความคด

- ไดขอสรปทไมลกซง

กลม 3-4 คน (Buzz Group)

เปนการรวมกลมกน 3-4 คนเพอระดมความเหน

- ตองการใหผเรยนมสวนรวมระดมความคดในเวลาสนๆ โดยทลกซง

- ขาดความลกซงในเนอหา

กลมเลก (Small Group)

เปนการจบกลม 5-6 คนท ากจกรรมทไดรบมอบหมาย

- ใชส าหรบกจกรรมทตองการใหมการแลกเปลยนความคดเหนและอภปรายอยางลกซงจนไดขอสรป

- ใชเวลามาก

กลมใหญ (Large Group)

กลมขนาด 15-30 คนหรอทงชน

- ตองการรวบรวมความคดเหนของสมาชกทงหมด

- ตองการใหมการสรปแนวคดทตองการโตแยงเพอน าไปสกาสรปของสมาชกทงหมด

- สมาชกมสวนรวมไดนอยหรอจะมสวนรวมเฉพาะคนทสนใจ

- ผน าอภปรายตองใชทกษะการสอสารเปนอยางด จงจะดงการมสวนรวมไดมาก

31

หลกกำรออกแบบปฏสมพนธ มขอพจำรณำดงน

1. ความยากงายในการมสวนรวมและปฏสมพนธ กลมยงเลกการมสวนรวมและปฏสมพนธจะยงงายขน ดงนน กลม 2 คน จะมปฏสมพนธไดมากกวากลมอนๆ

2. ความลกซงของการแสดงความคดเหนหรอความรนแรงของผลงาน / องคความรทสรางขน กลมทมสมาชกมากกวาจะสามารถท างานไดดวยความคดทลกซงและหลากหลายมากกวา ดงนนกลม 5-6 คน จงท างานไดลกซงสมบรณกวากลมทมสมาชกนอย จากการวจยพบวา กลมทมสมาชกเกนกวา 6 คน จะท าใหการมสวนรวมและปฏสมพนธลดลง เนองจากมกจะแตกเปนกลมยอยๆอกทหนง แทนทจะปฏสมพนธกนทงกลม

3. ก าหนดบทบาทของผเรยนในการท ากจกรรมชนดตางๆ กจกรรมบางประเภทไมจ าเปนตองก าหนดบทบาทสมาชกทชดเจน ขณะทกจกรรมบางประเภทตองก าหนดบทบาทของสมาชกกลม จงควรเลอกชนดของกลมทเหมาะสมกบกจกรรมนนๆ ไดแก

3.1 กลมทไมมการก าหนดบทบาทสมาชก ไดแก กลม 2 คน กลม 3-4 คน กลมใหญ หรอทงชน

3.2 กลมทมการก าหนดบทบาทสมาชก ไดแก กลม 3 คน กลม 5-6 คน และกลมนอกเหนอจากนซงสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสมของกจกรรมแตละประเภท

4. กลมใหญหรอทงชน จดเปนปฏสมพนธระหวางผสอนกบผเรยน มกใชในกจกรรมทตองการใหมสวนรวมพรอมกนทงชน เชน การบรรยายใหหลกการ / แนวคด / ทฤษฎ การรายงานผลการอภปรายกลม การดสอ ฟง กรณศกษา การรวบรวมประสบการณ ฯลฯ

ตวอยำงกจกรรมในองคประกอบตำงๆ ของกำรเรยนรและกำรออกแบบปฏสมพนธ

ตวอยำงกำรออกแบบกจกรรม กำรออกแบบปฏสมพนธ องคประกอบกำรเรยนร ตงประเดนค าถามพดคยกนในหวขอท ก าหนดฟ งแถบเส ยง ด ส อกรณศกษาการสาธตสถานการณจ าลอง เล นบทบาทสมม ต การสมภาษณสอบคคล

กลม 2 คน,3-4 คน กลมใหญ

การแลกเปลยนประสบการณ

การอภปรายเ พอหาขอสรป แบงกลมท าการทดลองจนรผล แบงกลมท าการว เคราะห / เปรยบเทยบ / สรปผลงาน ฯลฯ การระดมสมองในกลม

กลม 3-4 คน,5-6 คน การสรางความรรวมกน

32

ตวอยำงกำรออกแบบกจกรรม กำรออกแบบปฏสมพนธ องคประกอบกำรเรยนร การบรรยาย วดทศน , แถบเสยง บรรยายประกอบการสาธ ต เอกสาร / ใบความร / โปสเตอร นทรรศการ

กลมใหญ การน าเสนอความร

เขยนโครงงาน, เขยนค าขวญ ท าแผนภาพ, จดนทรรศการ ฝกปฏบตตามขนตอนทกษะ แกไขผลงานใหสมบรณหลงไดรบการเสนอแนะ ท าแบบฝกหด, แบบทดสอบ

กล ม 2 คน , 3-4 คน ,5-6 คน

การลงมอปฏบตหรอประยกตใช

บทบำทของครกบกำรออกแบบกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning)

ณชนน แกวชยเจรญ (2550) ไดกลาวถงบทบาทของครผสอนในการจดกจกรรมการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ดงน

1. จดใหผเรยนเปนศนยกลางการเรยนการสอน กจกรรมตองสะทอนความตองการในการพฒนาผเรยนและเนนการน าไปใชประโยชนในชวตจรงของผเรยน

2. สรางบรรยากาศของการมสวนรวมและการเจรจาโตตอบทสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธทดกบผสอนและเพอนในชนเรยน

3. จดกจกรรมการเรยนการสอนใหเปนพลวต สงเสรมใหผเรยนมสวนรวมในทกกจกรรมรวมทงกระตนใหผเรยนประสบความส าเรจในการเรยนร

4. จดสภาพการเรยนรแบบรวมมอ สงเสรมใหเกดการรวมมอในกลมผเรยน 5. จดกจกรรมการเรยนการสอนใหทาทาย และใหโอกาสผเรยนไดรบวธการ

สอนทหลากหลาย 6. วางแผนเกยวกบเวลาในการจดการเรยนการสอนอยางชดเจน ทงในสวน

ของเนอหา และกจกรรม 7. ครผสอนตองใจกวาง ยอมรบในความสามารถในการแสดงออกและความคด

ของผเรยน

33

ตวอยำงกจกรรมเพอสงเสรมกำรเรยนกำรสอนแบบ Active Learning

กำรกลำวซ ำ (Direct Paraphrasing) ผสอนมอบหมายใหผเรยนพดอธบายเนอหาทไดศกษา เรยนร จากผสอนในภาษาของตนเอง การจะท ากจกรรมนได ผเรยนตองเขาใจในสงทผสอนไดบรรยายอยางถองแทเสยกอน จงกลนกรองออกมาดวยส านวนของตน นอกจากผเรยนจะไดเขาใจเนอหาทเรยนอยางละเอยดแลว ยงไดฝกทกษะดานการสอสารอกดวย

กำรดประยกต (Application Cards) การดประยกตคอการเสนอภาพการประยกตใชงานของรายวชานนในโลกแหงการท างานจรงๆในหลายๆดานบนพนทเลกๆเมอผเรยนไดเหนภาพวาจะน าความรทตนก าลงศกษาอยไปใชในอนาคตไดอยางไรอาจเปนการจดประกายใหผเรยนใหความสนใจในรายวชานนมากขน เปนวธทกระตนความสนใจของผเรยน ไดดวธหนง

กระดำษบนทก (Minutes Papers) กระดาษบนทก คอ การจดบนทกเนอหาทส าคญทสดของการบรรยายในครงหนงๆ และกจกรรมหลงการบรรยายครงนน ผสอนมอบหมายใหผเรยนแตละคนท ากระดาษบนทกทการบรรยาย ผสอนมอบหมายใหผเรยนเขยนหวขอทตนยงไมเขาใจอยางชดเจนเพมเตมมาดวย นอกจากจะชวยใหผเรยนไดทบทวนความเขาใจของตนเองแลว กระดาษบนทกยงชวยใหผสอนพฒนา ปรบปรง การบรรยายของตนไดอกดวย

สรปบทเรยน (Lecture Summaries) สรปบทเรยน คอ การสรปสาระส าคญของการบรรยาย ผเรยนจะไดทบทวนเนอหาทกสวนทบรรยายจบไปแลวและฝกทกษะการจบใจความส าคญ ผสอนจะไดทราบขอมลหลายๆอยางจากการอานสรปบทเรยนของผเรยนทกๆคน

กจกรรมกลม

คดดงๆ (Thinking-Aloud Pair Problem Solving: TAPPS) เราน า “คดดงๆ” มาใชกบกรณศกษา หรอการแกปญหาทซบซอนหรอการตความหมายจากขอความสนๆผเรยนจบคกน คนหนงท าหนาทอธบายกระบวนการคดและแกปญหา หรอวธการแปลความหมายของตนใหเพอนฟง ผเรยนอกคนหนงมหนาทฟง ตงค าถาม เสนอความคดเหน บอกใบวธแกปญหา ภายในเวลาทก าหนด และสลบบทบาทกน กจกรรมนชวยใหผเรยนไดฝกทกษะในการวเคราะหและแกปญหาและเปดกวางทจะฟงและวเคราะหในความคดเหนของผอน

สมภำษณสำมชน (Three-Step Interview) กจกรรมนจะชวยฝกใหผเรยนสรางความเขาใจในบทเรยนไดแมนย ามากขน ผสอนจะเปนคนตงหวขอการสนทนาขน โดยตองเปนค าถามทเปด ค าตอบไมมค าวา ถก หรอ ผด รอบแรกผเรยนคนท 1 สมภาษณผเรยนคนท 2 ภายในเวลาทก าหนด รอบท 2 ผเรยนคนท 1 และผเรยนคนท 2 สลบบทบาทกน รอบท 3 รวม

34

สองคเขาดวยกน ผเรยนแตละคนเสนอความคดเหนของคตนตอกลม สมาชกในกลมสามารถตงค าถามโตแยง ซงกนและกน การควบคมเวลาเปนสงส าคญมากส าหรบกจกรรมน

คด-จบค-แบงปน (Think-Pair-Share) ผสอนโยนค าถามเชงวเคราะห/สงเคราะห/ประเมนผล โดยใหเวลาผเรยนในการคดหาค าตอบ 30 วนาท หรอมากกวาขนอยกบค าถาม อาจใหผเรยนคดไวเฉยๆหรอเขยนลงกระดาษกไดหลงจากนนใหผเรยนจบคและเลาวธแกปญหาของตนใหเพอนฟง ชวงเวลานผเรยนจะตองสรปรวบยอดค าตอบกบคของตน ขนตอนสดทาย ผเรยนแตละคน าเสนอค าตอบตอเพอนรวมชน กจรรมนชวยใหผเรยนไดมสวนรวมในชนเรยนคอนขางทวถง ตางกบรปแบบการบรรยายแบบเกา ทมผเรยนเพยงบางคนเทานนทโตตอบกบผสอนและชนเรยน

แบบทดสอบโปรงใส (Visible Quiz) ผสอนแบงผ เรยนเปนกลมเพอชวยกนตอบแบบทดสอบโดยอาจจะอยในรปหลายตวเลอกหรอถก-ผด เพอความรวดเรวอาจใชวธชปายค าตอบ ผเรยนแตละกลมผลดกนอธบายวธคดเพอหาค าตอบตอชนเรยน ผสอนจะไดเหนวาผเรยนเขาใจขอค าถามถกตองหรอไม เขาใจบทเรยนและน าไปประยกตใชไดหรอไม การโตตอบกนภายในระยะเวลาอนรวดเรวเปนสงหนงทชวยกระตนการเรยนรได

สงผำนขอปญหำ (Send/Pass-a-problem) เรมดวยการแบงผเรยนเปนกลมๆผสอนตงค าถามหรอเลอกค าถามจากผเรยนแสดงตอชนเรยน ผเรยนแตละกลมเลอกค าถามแลวเขยนไวหนาซองของตน แตละกลมชวยกนระดมสมองหาค าตอบของค าถามนนๆและเขยนลงในกระดาษ แลวใสลงในซองค าถาม รอบท 1 สงตอซองกลมตนไปยงกลมขางๆเมอไดซองค าถามของกลมอนแลว ขอแมคอหามเปดอานค าตอบของกลมอน แตตองเขยนค าตอบของกลมตนแลวใสลงไปในซอง รอบท 2 สงซองค าถามไปยงกลมขางๆ สมาชกในกลมชวยกนคดค าตอบ เปดอานค าตอบของอกสองกลมในซองแลววเคราะห สงเคราะห หาค าตอบทดทสด 2ค าตอบส าหรบค าถามน ดวยวธน ผเรยนจะเขาถงระดบการเรยนรขนสงสดตาม Bloom’s taxonomy ซงคอ การประเมนผลและการสงเคราะหนนเอง

ไมวาผสอนจะเลอกท ากจกรรมเพอสงเสรม Active Learning กจกรรมใด ความสม าเสมอเปนสงส าคญยง หากผสอนไดเรมตนกจกรรมน าบทเรยนแลว ผเรยนจะเกดความคาดหวงทจะเขารวมกจกรรมลกษณะนนอกและตองการแสดงความสามารถของตนใหดขนเรอยๆ

Tacit Knowledge

36

ACTIVE LEARNING

Pratabjai Tatsanajamsuk*

What is Passive Learning?

Passive learning is a traditional teaching method that the instructor always sees him/herself like an expert and gives students straight lectures with same teaching materials used over a year or two.

What is Active Learning?

Felder & Brent (2009) define active learning as "anything course-related that all students in a class session are called upon to do other than simply watching, listening and taking notes" (p. 2).

Active learning is generally defined as "any instructional method that engages students in the learning process. In short, active learning requires students to do meaningful learning activities and think about what they are doing" (Prince, 2004, p. 1).

Bloom's Taxonomy Learning Pyramid

* อาจารยประจ าโปรแกรมวชาภาษาองกฤษ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎก าแพงเพชร

37

Think-Pair-Share

This strategy starts with the questions posted by a teacher and then the teacher gives students about a minute to analyze, evaluate, synthesize, and present the appropriate response to the questions. Advantages of the think-pair-share include:

• the engagement of all students in the classroom (particularly the opportunity to give voice to quieter students who might have difficulty sharing in a larger group)

• quick feedback for the instructor (e.g., the revelation of student misconceptions)

Learning / Teaching Activities - Assign students to work in pair - Distribute students different English passages - Ask students a question, “What is the main idea of the

passage?” And “Why?”

- Give students 10 minutes to discuss and share ideas with their partners

- Ask for responses from some or all of the pairs

One-Minute Paper

This strategy asks for students to write a response to an open question focusing on key questions or ideas and can be done at any time (usually 1-2 minutes) during a class.

38

Advantages of the one-minute paper include: • developing the student’s abilities to think holistically and

critically • improving their writing skills • giving students the opportunity to organize their own thoughts • giving the teacher feedback from the students • Ask students to comment on these questions at the end of the class: 1. What was the most important or useful thing you learned today?

2. What two important questions do you still have; what remains nclear?

3. What would you like to know more about? Jigsaw Technique

• A topic is divided into smaller, interrelated pieces. • Each member of a team is assigned to read and become an

expert on a different piece of the puzzle. • Then, after each person has become an expert on their piece of

the puzzle, they teach the other team members about that puzzle piece. • Finally, after each person has finished teaching, the puzzle has been reassembled and everyone in the team knows something important about every piece of the puzzle.

39

Topic Teaching / Learning Activities • Using present simple tense: - sentence structure - usage - exercise - common mistakes

1. Divide students into a group of four

2. Distribute students different topic about 4 aspects of using present simple tense

3. Give students 15 minutes to discuss and try to understand the topic assigned

4. Then ask students to team up with others, teach their friends and ask for what they don’t know about present simple tense

Repeat step 4 and make sure that students learn about every topic of present simple tense

Three-Step Interview This strategy practices students to acquire important concept-

related information based on lectures or textbook material. Students have to interview one another with the questions focused on content material and posed by the instructor without right or wrong solutions. Teaching / Learning Activities 1. A teacher provides students the interview question like “What is

the most important quality of an effective leader?” 2. In pairs, student A interviews student B. 3. Students reverse roles and student B interview student A. 4. Pairs team up with another pair. Each member of the group

introduces the partner interviewed, sharing interesting points. 5.

40

Peer Learning • The concept of peer learning is that students can learn from

other students by sharing ideas, knowledge, and experiences. • Peer learning is called ‘reciprocal peer learning’ because it

focuses on students simultaneously and contributes to other students' learning. The advantage of the peer learning includes:

• Students acquire learning strategies from observing other students. Teaching / Learning Activities

1. For the subject of English writing, students are asked to write short paragraph of 150-200 words with a topic sentence, 3 supporting points, and a concluding statement.

2. A teacher distributes students peer editing sheets and introduces rubric for peer assessment.

A teacher assigns students to edit their friends’ writing tasks. Case Studies

• Case studies are often used in law, business, medical field, and social sciences with the purpose of encouraging students to apply their knowledge to real situations.

• Case studies develop researching skills, critical analysis of sources, synthesizing information, communication skills, and so forth.

• Case studies focus on the development of higher thinking skills, including analyzing, processing, and synthesizing.

41

Teaching / Learning Activities 1. Introduce students some case study based on the real-life

situation 2. Ask students these questions: - * What is the situation – what do you know about it from reading the

case? - * What problem(s) need to be solved? - * What are all possible options? What are pros/cons of each option? *Adopt from the Centre for Teaching and Learning, Queen’s University The Application of Active Learning Approach to Course Design The example of active learning activities for the subject of academic reading

42

กำรเรยนรและประยกตใช

โปรแกรมวชำกำรพฒนำสงคม

45

Active Learning ฉบบมอใหม (หดท ำ) กรณรำยวชำวจยภำคสนำม

ดร.สรศกด บญเทยน 1

----------------------------------------------------------------------------

กโลศนย : จดเรมตนของกำรเดนทำงแบบ Active Learning

“ลงแดงรบวชา วจยภาคสนาม ของนกศกษาป 4 ตามทลงแดงเสนอไวในเทอมน นะคะ ” เสยงนมๆ ของ อาจารยน าตาล (ประธานโปรแกรมวชาการพฒนาสงคมทนารก) ของครอบครวพฒนาสงคม “ไดครบ” ผมตอบรบปากแบบไมตองคดมาก ดวยความเปนนองใหม(ของมหาวทยาลยราชภฎก าแพงเพชร) ทพรอมจะเรยนร และก าลงปรบตวใหเขากบระบบคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรของเรา

หลงจากรบปากรบค ากบอาจารยน าตาลไวเปนมนเปนเหมาะแลว ตกกลางคน กกลบมานอนคดวา “เราจะท าอะไรอยางไรด....ลกศษยเราถงจะคดได ท าเปนจรงๆ หลกคดคออะไร หลกปฏบตจะท าอยางไรนะ” มองเวลากเกอบ 2 ยาม นอนไมหลบ พลกไปพลกมา ตดสนใจลกขนไป ท ามามากนชวงดก อมหน าส าราญดแลวกหยบหนงสอเลมสชมพ (เอกสารประกอบการประชมแลกเปลยนเรยนร เรอง การจดการเรยนแบบ Active Learning มานนอาน และนกถงภาพ “อาจารยประทบใจ จากโปรแกรมวชาภาษาองกฤษ” (จ าไดเพราะอาจารยทานนารกมาก.....แอบชนชม) มาเลาเรอง บทเรยนการไปเรยนร Active Learning ทประเทศมาเลเซย ตอนนนมารวมเรยนรกบคณาจารย ในคณะเรา(วนท 13 สงหาคม 2558) จนจ าไดวา เราเคยไปนงอบรมโครงการพฒนาบคลากรสายวชาการ เมอป 2557 สมยทท างานอยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ คนหนงสอเกามานงทบทวน ยงอานกยงเหนภาพ เหมอนตอนหนมๆทท างานขบเคลอนสงคมทเนนการท าจรง เรยนรจากการปฏบตและเรยนรกบชมชน ผสมผสานกบความร ในต ารา “....เฮย.....พอเหนแสงสวางทปลายอโมงคแลวซเรา...บางทการคดแบบงายๆ ไมซบซอน แตมหลกกไดผล ท าไปเรยนรไปนาจะไมเครยดมาก....” แอบร าพงร าพนกบตนเอง เหลอบดนาฬกา..ปาเขาไป ต 3 แลว (เวลาท าอะไรเพลนๆน เวลามนเรวจง) เราไดขอสรปแลวละมง

1 อาจารยประจ าโปรแกรมวชาการพฒนาสงคม คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

46

1. หลกคดส าคญทกมทศทาง ขอแรก : เราตองเชอวาลกศษยของเรามศกยภาพในตว สามารถเรยนรไดและพฒนาได หากไดรบโอกาส การหนนเสรมทเหมาะสม และเพยงพอ ขอตอมา : นกถงค าพดของอาจารยสชน (ทานคณบดของเรา) ตอนทานมาใหแนวคดเรองการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางและการเรยนรในยคศตวรรษ ท 21 ในชวงการอบรมเรองการจดการเรยนแบบ Active Learning ( 13 สงหาคม 2558 ) ทานกลาวไววา “Lecture เกดการเรยนรได 5% Reading 10% Audiovisual 20% Demonstration 30% Discussion group 50% Practice by doing 75% Teach others 80%” สรปไดวา “สอนใหนอยแตเรยนรใหมากขนนนเอง” แบบนเองจงเปน สงทเราควรชอมนและน าไปใชเปนหลกและแนวทางในการจดการเรยนการสอน

2. หลกปฏบตทเราตองค านงถงเสมอ หลกแรก : “ตองสนก ไดสาระ มสวนรวม และซาบซง (เลกๆตามจงหวะและโอกาสนะครบ)” หลกนผมเรยนร “แบบครพกลกจ า” มาจากวทยากรกระบวนการหลายๆทาน สมยท างานกองทนเพอสงคม(SIF) กบภาคประชาสงคม เมอกวา 25 ปทแลว สะสมและน ามาปรบใหเหมาะกบตวผมเอง หลกตอมา คอ “Inter Active Learning Through Action” ผมไดเรยนรจากการท างานจากอาจารยหมอประเวศ วะส อาจารยหมออ าพล จนดาวฒนะ และอาจารยหมอพลเดช ปนประทป และอกหลายๆทาน (กลมแพทยชนบทททงเขมฉดยารกษาคน มาเยยวยาสงคมแทน) ตงแตป 2543 สมยไดมโอกาสไปท างานการปฏรประบบสขภาพและถกใชมาจนถงการปฏรปประเทศไทยในปจจบน หากพดงายๆ กคอ “การเรยนรจากการท านนเอง”

“กรงๆๆๆๆๆๆ” เสยงนาฬกาปลกตงไว ต 5 ดงขนแลว ผมพดกบตวเองวา “พอแลวมงส าหรบวนน” โชคด พรงนไมมสอนเชา แตเราตองไปเซนชอตอนเชา(อกเรองทผมก าลงปรบตวไปลงชอใหทนเวลา....555 นอกเรองนด สมยอย มศว. มอาจารยผใหญทานหนงพดในทประชมวชาการประจ าป อยางนาสนใจวา “เรองลงชอปฏบตงานน เมอไหรจะปฏรปกนสกท” เสยงบรรดาอาจารยทงเกาใหมปรบมอกนสนนหองประชม ผมเองกเหนดวยละ เพราะอะไรมนตงมากๆ มนจะขาด ตองยดหยนบาง สงสยอาจารยทานนนนาจะอดอด (มอาจารยทนงขางๆบอกวาแกตดภารกจคยกบลกศษยมาเซนชอไมทน 8.30 ถกเกบสมดลงนามไปแลวเซนตไมได แกเลยเกบกด) หลงจากวนนน ระบบการลงชอปฏบตงานกยดหยน กรณจ าเปนจรงกมาลงชอภายหลงได บทเรยนแบบนนาสนใจ เปนแบบใหเครดต ใหเกยรต เชอมนบคลากรทจะท าตามบทบาทหนาท ในความ

47

รบผดชอบของตวเอง “แบบใชใจน ามากวาใชกฏระเบยบน า ประเภทคมคนดวยใจ” ครบ นอกเรองไปเยอะสรปวาผมไดนอนและตนมาลงชอทนเวลา 8.30 ครบ 55555

กำวแรก : รเขำ รเรำ วเครำะหทน 4 ดำน (ผมเรยกวำ ขน Pre) เปรยบเสมอนเชอก 4 เสนทพรอมจะพนรวมกนเปนเชอกเสนใหญ

เชอกเสนแรก ดานผสอน(ตวผมเองละครบ) ผมจงเรมกลบมาถามตวเองวา เรารและเขาใจในเนอหามากนอยแคไหน อะไรบางทเราตองไปเพมเตม เราถนดหรอช านาญ ในเรองอะไรบาง มเทคนค/วธการอะไรทเรารและเรายงไมร ทงหมดท าใหผมชดเจนวา ตองเตรยมอะไรเพมเตมบาง เชอกเสนท 2 ดานผเรยน ผมเรมหาขอมลของนกศกษาป 4 ทงพฤตกรรมโดยรวม ใครเปนอยางไร ผมไปเรยบๆเคยงๆถามอาจารยน าตาล อาจารยใหม และนกศกษาบางคน ไดขอมลมาพอสมควรจนจดกลมได 3 กลม กลมสนใจเรยน (พบ15%) กลมกลางๆ(พบ70%) และกลมเอาตวรอด (ไมสนใจไมขยน) (พบ15%) กถอวาทาทายด เชอกเสนท 3 ดานระบบสนบสนน(เรองนของคณะครบ) ตองยอมรบวาความจรงเลยครบวา ทงเรองสถานท(หองเรยน ตดแอร สะอาด แสงสวางเพยงพอ) เรองอปกรณสนบสนนการเรยนการสอนตางๆ มความพรอมสง ในสวนของเวลาทจดการเรยนการสอน กเปนชวงเชาจนถงเทยง กถอวาความพรอมทางดานนเออตอการเรยนการสอนมากๆ เชอกเสนท 4 ดานงบประมาณทจะสนบสนนการเรยนร (เชนกรณการสนบสนนการเรยนรนอกสถานท) ขอนอาจเปนขอจ ากดของเรา แตกเปนเรองทาทายในการจดการใหเกดประโยชนสงสดภายในงบประมาณทมอย

เมอรเขำ รเรำแลว ในภำพรวมเชอกทง 4 เสนมควำมพรอมทจะน ำมำพนเปนเกลยวรวมกนใหเปนเชอกเสนใหญ ทมพลงในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบ Active Learning กำวท 2 : ดรำยละเอยดรำยวชำและมำตรฐำนกำรเรยนร (ผมเรยกวำขน Screening)

ผมเรมน าค าอธบายรายวชาวจยภาคสนาม มาวเคราะห “ฝกปฏบตงานวจยภาคสนาม สรปเปนรปเลมอยางสมบรณตามรปแบบการวจย” ดเหมอนวชาน นาสนใจ ทาทาย บทสรปทไดจากการ Screening ท าใหผมรและชดเจนวา รายวชานอยากใหเกดการเรยนรอะไร อยางไร ควรจะมขอบเขตเนอหา วางเปาหมายและออกแบบการเรยนรอยางไรตอไปด

48

กำวท 3 : ก ำหนดขอบเขตเนอหำทชดเจน (ผมเรยกวำ ขน Scoping) ตอเนองจากค าอธบายรายวชาขอบเขตของเนอหาสาระ ผมสรปไดดงน

การก าหนดขอบเขตเนอหาทจะสอนมสาระส าคญประมาณนครบ การท าวจยฉบบสมบรณ ครอบคลมการปฏบตตงแต การก าหนดประเดนปญหาการวจย , การก าหนดวตถประสงคการวจย การก าหนดชอเรองการวจย , การตงสมมตฐานการวจยและตวแปรการวจย หลกการเขยนรายงานการวจย

บทท1 บทน า การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ , การสรางกรอบแนวคดการวจย

หลกการเขยนรายงานการวจย บทท2 เอกสารและงานวจยท เกยวของ การออกแบบงานวจย การสราง

เครองมอเกบรวบรวมขอมลและการตรวจสอบคณภาพเครองมอ กลมประชาชรและการเลอกกลมตวอยาง การเลอกใชสถตในการวจย(เชงปรมาณ) หลกการเขยนรายงานการวจย

บทท 3 วธด าเนนการวจย การวเคราะหขอมล การสรปและอภปรายผล หลกการเขยนรายงานการวจย

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล และ บทท 5 สรป อภปรายผล หลกการเขยน การอางอง ภาคผนวก และประวตผวจย จรรยาบรรณของ

นกวจย และแถมดวย การเขยนบทความวจย

กำวท 4 : วำงเปำหมำยกำรเรยนร (ผมเรยกวำ ขน Goal/target) ผมน าเอามาตรฐานการเรยนรทง 5 ดานมาวเคราะหใหชดวาผลของการเรยนรท

ตองการจะใหเกดขนคอ อะไรบาง (แตมาดจดด าแลว กหดขนคอ เพราะเยอะมาก) แตโดยสรปแลวผมคาดหวงวา นกศกษาจะสามารถบรณาการความร ความเขาใจใชทกษะทง 5 ดาน จนสามารถท าวจยไดจรงและใหความส าคญกบรปธรรมทจะเกดขน คอ ไดเอกสารงานวจยเปนเลม และ ไดบทความวจย ทมคณภาพทสามารถรบได (ในระดบปรญญาตร)

49

กำวท 5 : กำรออกแบบกำรเรยนรแบบ Active Learning (ผมเรยกวำขน Design Process ) ผมคอนขางจะพถพถนกบการออกแบบมาก หลงจากท เราวางหลกคด หลกปฏบต และเดนมาจนถงจงหวะกาวท 4 จนชดเจนหมดแลว ทงน การเรยนการสอนจงใหความส าคญกบการท าจรงในทกขนตอน ขอยกตวอยางใหเหนภาพดงนครบ 1. ท าความเขาใจรวมระหวางนกศกษากบผสอนรวมกนวาเราจะเรยนรรวมกนแบบ Active Learning

2. ทบทวนทนความรเกยวกบกระบวนการวจยเพอเสรมความรในแตละขนตอนของการวจย 3. แบงเปนกลมแบบผสม(กลมสนใจเรยน/กลมกลางๆ/กลมเอาตวรอด (ไมสนใจไมขยน) จ านวน 10 กลม 4. ใหแตละกลมท าวจยในเรองทกลมสนใจ แตมขอแมวา เรองทจะศกษาวจยครงน ชมชนตองไดประโยชนจากการศกษาของนกศกษา (สรปงายกคอ ก าหนดโจทยวจยจากสถานการณปญหาหรอความตองการของชมชนมากกวาจะท าวจยบนฐานความอยากรของนกศกษาเพยงอยางเดยว)

5. การเรยนการสอน จะเดนตามกระบวนการวจยทละขนตอน โดยมการทบทวนองคความรในแตละขนแลวฝกปฏบต ในชนเรยน แลวลงไปด าเนนการเกบขอมลจรง ในพนท แลวน ามาเสนอความกาวหนาในชนเรยน เปนระยะ จนเสรจสนกระบวนการวจย สรปเปนรปเลมตามรปแบบงานวจยและน าไปเขยนบทความวจย 6. ในระหวางการลงไปเกบขอมลจรงในพนท แตละกลมสามารถปรกษาหารอ อาจารยของโปรแกรมวชาพฒนาสงคมไดทกทานตามทนดหมายกนและในชองทางทสะดวกของนกศกษากบอาจารย กำวท 6 : จดกำรเรยนแบบ Active Learning (ผมเรยกวำขน Implements ) ในความเปนจรงผมพยายามจะเดนตามแผนการเรยนรทออกแบบไวหรอตาม มคอ.3 ทเขยนไว แตในทางปฏบตจรงเราไมสามารถจดการเรยนการสอนไดตามนนไดครบ 100% แตในแตละขนตอนของกระบวนการวจยมวตถประสงคยอยๆ ของการเรยนการสอนในแตละครง การจดการเรยนแตละครงจงสามารถยดหยนตามสถานการณได แตผมจะใหความส าคญกบการบรรลวตถประสงคของการเรยนรครงนนๆเปนส าคญ ทงน หากพบวายงไมบรรลกสามารถกลบมาท าซ าใหมได ขอยกตวอยางการจดการเรยนการสอนในบางขนตอน ดงน

50

1. กรณการทบทวนความรเรองกระบวนการวจย ไดใชเทคนค world Café2 ท าใหเหนสถานการณทนาสนใจวา ในภาพรวมนกศกษามทนความรเรองงานวจยบา งพอสมควร จากทเคยเรยนมาในชนปท 3 ท าใหนกถงตอนทผมเรยนภาคทฤษฎเรองงานวจยทจะเขาใจบางไมเขาใจบาง ผมถอวาเปนเรองปกต แตการใชเทคนค world Café ชวยใหนกศกษาไดเกดการแลกเปลยน ทบทวนความร ชวยเตมเตมซงกนละกน และทส าคญท าใหผมไดรวาสวนใดบางทตองเตมเตมเชงทฤษฎและเสรมการปฏบตใหเขมขนมากยงขน กรณนผมท าหนาทเปนคนเอออ านวยการเรยนร(Facilitator) แลกเปลยน(Share) และโคช(Coach) ไปพรอมกน

2. กรณการตงโจทยในการวจย ตามแผนทวางไว ผมจะเปดวดทศนสถานการณปญหาและการพฒนาของชมชนหนงเปนกรณตวอยาง แลวใหแตละกลมไดแสดงความคดเหนและแลกเปลยนเพอน าไปสการตงโจทยการวจย แตในสถานการณจรงเมอชมวดทศนจบ ผมถามวา “ค าถามการวจยหรอปญหาการวจยคออะไร” กลบพบวาภายในหองเรยนไมสามารถตอบได สถานการณแบบนจงท าใหผมปรบวธการ โดยการทบทวนเรอง ค าถามการวจยหรอปญหาการวจยใหมอกครง แลวจงท าเปลยนเปนการฝกปฏบตการตงค าถามการวจยแลวใหมาน าเสนอแลกเปลยนกน โดยผมท าหนาเปนชวยเตมเตมให กรณนผมท าหนาทสอน(Teach) โคช(Coach) แลกเปลยน(Share) และกเรยนรพฤตกรรมกลมไปพรอมๆกนดวย(Learn) ในขณะเดยวกนกรณน ผมกใช

2 ตวอยาง ขนตอนการท า world Café โดยการแบงกลมเปน 6 กลมแตละกลมจะมโจทยของกลม เชน กลมท1 ความหมายของการวจย และประเภทของการวจย ประโยชนของงานวจย กลมท 2 ขนตอนการท าวจยมกขนตอนอะไรบาง อยางไร กลมท 3 หลกการตงค าถามการวจย ตงวตถประสงค การตงชอเรองวจย การก าหนดขอบเขตการวจย กลมท 4 การออกแบบการวจย (รปแบบการวจย ประชากร กลมตวอยาง เครองมอ การวเคราะหขอมล) กลมท 5 การเขยนรายงานการวจยและผลการวจย บทสรป การอภปรายผล กลมท6 รายงานการวจยฉบบสมบรณประกอบดวยอะไรบาง แตละกลมจะแลกเปลยนและจดบนทกไวในกระดาษชารทของแตละกลม โดยใหเวลา 15 นาท จะสงสญญาณใหเปลยนกลม โดยจะม1 คนทท าหนาทจดบนทกขอมลลงกระดาษชารทของแตละกลม ยงคงประจ าอยทเดม(เรยกวา ผน าเสนอประจ ากลม) สวนคนทเหลอจะเปลยนกลมไป เมอเปลยนกลมแลวผน าเสนอประจ ากลมจะทบทวนใหกลมทเขามาใหมไดรบรวาไดคดอะไรไวบาง และใหชวยกนเตมเตมขอมลจนหมดเวลาและเปลยนกลมไปจนครบทกกลม หลงจากนนจงใหแตละกลมมาน าเสนอผลการระดมความคดของทกกลมเปนการสรปการทบทวนความเรองกระบวนการวจยรวมกน เปนตน

51

สออยางหลากหลายทง วดทศน Power Point และใชเทคนคการตงค าถาม Mind Map, Concept Map แบบบรณาการ เพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของการเรยนรในครงน 3. กรณการน าเสนอผลงานวจย กจกรรมนตองชนชม อาจารยใหม อาจารยน าตาล และอาจารยเอม (จากครอบครวโปรแกรมวชาการพฒนาสงคม) ในรายวชาของอาจารยใหม ทสอนเรองการสมมนา ประกอบกบ แผนทวางไวจะมการน าเสนอผลงานวจยของนกศกษา โดยเชญนกศกษาโปรแกรมวชาการพฒนาสงคมทกชนปมาเขารวมเรยนร โดยเชญอาจารยจากภายนอกโปรแกรมมาชวยวพากษ จงเปนจดรวมของการบรณาการรายวชาสมมนากบวชาวจยภาคสนาม แตนกศกษาชนปท 4 จะท างานหนกมากเพราะตองเตรยมการสมมนาและตองการเตรยมการน าเสนองานวจยของตนเองดวย แตพอถงวนงานทจดขนจรง นกศกษามการจดแบงหนาทกนอยางด มการเชญรนนองบางคนมาชวยงาน และทมทน าเสนอผลงานวจยกดกระตอรอรน อาจเปนดวยเหตผล 2 ประการคอ มอาจารยจากภายนอกทเปนคนอนมาวพากษ และ เปนการสมมนาทมคนเขารวมกวา 200 ชวต การน าเสนอผลงานวจยของนกศกษาภาพรวมออกมาด มอาจารยหลายๆทานบอกวารบไดในระดบปรญญาตร

การจดกจกรรมสมมนากผานพนไปดวยด ดวยเชนกน วนนผมท าหนาท ฟง คอยชนชมลกศษย ใหก าลงใจ มอาจารยใหม อาจารยน าตาล อาจารยเอม มาชวย เปนโคช นกศกษาถงแมนจะงานหนกแตกยมแยมแจมใสกนจนเสรจงาน งานนไดเรยนรอะไรหลายเรองไปพรอมกนทงผสอนและผเรยน

กำวสดทำย : ตดตำมและประเมนผล (ผมเรยกขนตอนนวำ M&E: Monitor and Evaluation) กระบวนการตดตามและประเมนผลการเรยนรแบบ Active Learning ผมกด าเนนการตามปกต โดยยดตามวตถประสงคการเรยนรในแตละขนตอนนนเปนส าคญ เชน การเรยนครงนตองสามารถตงค าถามการวจยและวตถประสงคการวจยไดถกหลกวชาการ การประเมนความรความเขาใจจะพจารณาจากผลงานทเกดขน(ในครงนคอค าถามการวจยและวตถประสงคการวจย) และเปดโอกาสใหนกศกษาไดแลกเปลยนเตมเตมซงกนและกน เปนตน ในสวนของเครองมอทจะใชในการประเมนความกาวหนา ใชเครองมอแบบผสมผสานกน ทงการน าเสนอความกาวหนาของงานวจย การสอบ การเปดใหนกวชาการภายนอกโปรแกรมไดวพากษเพอเพมมมมองใหกวางขวางและคมชดมากขน และทายทสดเรากหนไมพนทจะตองประเมนในภาพรวม ผมจะประเมนจากรปธรรมความส าเรจทจะเกดขนซงไดแก เอกสารวจยฉบบสมบรณ และ บทความวจย วา

52

ในเชงปรมาณและคณภาพถกตองตามหลกวชาการมากนอยเพยงใด เปนตน และจากการสนบสนนของ อาจารยน าตาล อาจารยใหม อาจารยเอม และคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร นกศกษาของเรา 2 กลมสงบทความวจยไปน าเสนอในงานประชมวชาการพฒนาสงคม ของมหาวทยาลยตางๆทวประเทศ จดทมหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม ไดรบตอบรบและไดไปน าเสนอผลงานวจยจนไดรบการชนชม เปนบทสะทอนความภาคภมใจท ทมครอบครวพฒนาสงคมไดพฒนามารวมกน ท าใหผมแอบยมและรสกชมชนหวใจกบความส าเรจของลกศษยเราในครงน

บทเรยนและขอคนพบ จำกกำรเรยนรกำรสอนแบบ Active Learning :

ทนควำมรของครอบครวพฒนำสงคม

หลกคดส ำคญ 1. ตองเชอมนวานกศกษามศกยภาพในตว สามารถเรยนรไดและพฒนาได หากไดรบโอกาส การหนนเสรมทเหมาะสมและเพยงพอ

2. ตองเชอในทฤษฎการเรยนร “แบบสอนใหนอยแตเรยนรใหมาก”

หลกปฏบต 1. สนก ไดสาระ มสวนรวม ซาบซง 2. Inter Active Learning Through Action

ปญหำอปสรรค 1. ดานผเรยน : การท าวจยแบบกลมจะพบนกศกษาทเขาใจดเพราะท า/เขาใจ บางไมเขาใจบาง/ไมเขาใจเลย : นกศกษาสวนใหญไมคอยชอบลกเปลยน แนวทางแกไข : ท ากลมใหเลกลง กระจายงานความรบผดชอบ สรางการม

สวนรวม กระตนตอเนอง 2. ดานผสอน : บางครงผสอนกหมดมก แนวทางแกไข : คนหา ศกษา เรยนร เทคนควธการใหมอยตลอดเวลา 3. ดานระบบสนบสนน : ขอจ ากดในการไปเรยนรนอกสถานท แนวทางแกไข : วางแผนลวงหนา , หากนกศกษามศกยภาพมความพรอมใหหนนเสรม

53

ปจจยเออ 1. นโยบายของผบรหารสนบสนน เปดไฟเขยว มกระบวนการหนนเสรม 2. ความพรอมของผสอน ความตงใจ มงมน ทมเท การเรยนรเทคนคใหมอยาง

ตอเนอง 3. ความพรอมของระบบสนบสนน เชน อาคารสถานท วสดอปกรณ 4. ผเรยนมอารมณรวมและพรอมทจะเรยนรแบบ Active Learning 5. เนอหาวชาเหมาะสมกบการจดการเรยนรแบบ Active Learning ขอเสนอแนะ 1. การเรยนรแบบ Active Learning ใหประสบความส าเรจตองผสมผสานความรวมมอทง 3 ฝาย ไดแก ฝายผเรยน ฝายผสอน ฝายมหาวทยาลย (ระบบสนบสนนอยางสมดล และการใชทรพยากรทเรามใหเกดประโยชนสงสด) 2. การบรณาการรายวชาทเกยวเนองกน เชน วชาสมมนากบวชาวจยภาคสนาม เปนตน 3. การบรณาการขามโปรแกรมวชา เชน การฝกงานทใชพนทเปนตวตง(พนทเดยวกน) แตใหนกศกษาไดลงไปเรยนรและใชศาสตรของตนเองในการแกไขปญหาของชมชนรวมกนเปนทมสหวทยาการ (อนนนาสนใจ)

บทเรยนกระบวนกำร/ขนตอน

โปรแกรมวชำรฐประศำสนศำสตร

55

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร

(Knowledge Management) ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558

คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร โปรแกรมวชำ รฐประศาสนศาสตร ผรบผดชอบ อาจารยวาสนา อาจสาลกรณ และคณาจารย โทรศพท 089-4885884 E-Mail: Teyhom21@hotmail.com ชอโครงกำร โครงการปลกฝงความเปนพลเมองดวยจตสาธารณะเพอพฒนาทองถน

ทมำและควำมส ำคญของโครงกำร การพฒนาประเทศในปจจบนการสรางการมสวนรวม เปนแผนการพฒนาและกระบวนการส าคญในการเสรมสรางความเขมแขงใหกบประเทศ พรอมกบการพฒนาความเปนพลเมอง เพอรองรบกบการเปลยนแปลงทางสงคมทมการเคลอนไหวตลอดเวลา และความจ าเปนของการพฒนาชมชนทองถนซ งมความใกลชด ความสมพนธอยางมากทงในดานสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม รวมถงการกระจายอ านาจสทองถนเปดโอกาสใหชมชนไดเขามามสวนรวม ในการแกไขปญหา พฒนาคนและชมชนเขามาบรหารจดการ โดยการสรางกระบวนการโดยใชจตส านกสาธารณะเขามาจดการและบรณาการรวมกนกบทกภาคสวนอยางเปนระบบ ท าใหการเรยนรและการสรางเสรมความเปนพลเมองภายใตการมจตสาธารณะ เปนแนวทางทจะสามารถทจะสรางองคความร เพอน าไปสการพฒนาทยงยนของชมชน และการจดการรวมกนภายใตโครงสรางสงคมทเปลยนไป โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร เปนหนวยงานทางการศกษาทใหความส าคญกบทองถนในการทจะพฒนาหลกสตรตามความตองการของทองถน พฒนาการเรยนการสอน ในการ บรณาการทฤษฎและการปฏบตทสอดคลองกบการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 รวมทงการสรางเครอขายทางวชาการ จงไดจดโครงการปลกฝงความเปนพลเมองดวยจตสาธารณะเพอพฒนาทองถน เพอสงเสรมจตส านกสาธารณะ มองปญหารวมกน กบชมชน และเปนพลงขบเคลอนส าคญในฐานะเยาวชนพลเมองทจะเปนก าลงหลกในการรวมกนปฏรปใหเกดแนวทางการพฒนาทถกจดและความเขมแขงยงยนตอไป

56

วตถประสงคและคำเปำหมำยของกำรผลตผลงำน 1. เพอปลกฝงความเปนพลเมองดวยจตสาธารณะในการพฒนาทองถนใหกบ

ทองถนและนกศกษา 2. เพอบรณาการการบรการวชาการกบการเรยนการสอน 3. เพอพฒนาเครอขายทางวชาการ 4. เพอเพมพนความรและประสบการณของอาจารยในการน ามาพฒนาสตร

เปำหมำย 1. ไดเครอขายทางวชาการไมนอยกวา 2 องคกร 2. ไดผลการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการวชาการ 2 วชา 3. นกศกษาเขารวมในกจกรรมไมนอยกวารอยละ 80% 4. ผเขารวมกจกรรมมความพงพอใจไมนอยกวารอยละ 80% 5. จ านวนอาจารยเขารวมโครงการไมนอยกวารอยละ 5

ประโยชนทไดรบจำกกำรบรกำรวชำกำร 1. ทองถนไดรบการถายทอดองคความรดานความเปนพลเมองดวยจตสาธารณะ

ในการพฒนาทองถน 2. มการบรณาการการเรยนการสอนกบการบรการวชาการทสงเสรมการพฒนา

ทองถน 3. มเครอขายทางวชาการ 4. นกศกษาไดรบการพฒนาทกษะชวตและอาชพในศตวรรษท 21 อาจารยไดรบ

ความรและประสบการณจากการจดกจกรรม

57

ผลกำรด ำเนนงำน

ประชาชนผเขารวมโครงการมความพงพอใจการจดท าโครงการบรการวชาการอยในระดบมาก สามารถน าไปใชประโยชนไดจรงในการวเคราะหชมชน และสามารถสรางเครอขายการท างานรวมกนโดยการน านกศกษาเขารวมในการส ารวจชมชน ทไดจากการศกษาแนวคด ทฤษฎและน ามาประยกตใชในการลงพนทในรายวชาทเกยวของ เพอสรางจตส านกการผลกดนและการขบเคลอนทองถนในดานการพฒนาภายใตหนาทพลเมองในอนาคตตอไป

ผลกำรบรณำกำร ชมชนและองคการบรหารสวนต าบลปางตาไว มสวนรวมในการรวมกนจดท าแผนชมชนจากการไดรบองคความร การวเคราะหขอมลชมชนจากการบรหารวชาการของโปรแกรมรฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร เพอจดท าแผนและรางแผนชมชนดวยตนเองผานผน าชมชนและองคการบรหารสวนต าบลปางตาไว และน าแผนชมชนทไดผลกดนเปนนโยบายทองถนตอไป

ปจจยควำมส ำเรจของโครงกำร เปนไปตามตวชวดของโครงการ วตถประสงคและคาเปาหมายขององค

ขอเสนะแนะ/ควำมคดเหน 1. ควรมการอบรมใหมากกวาน และเพมเวลา 2. ควรมเอกสารในการอบรม 3. ควรมการจดโครงการทกป และครบทกหมบานเพอรองรบแผนพฒนาทองถน

58

ภำพกจกรรม

59

60

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร

(Knowledge Management) ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558

คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร โปรแกรมวชำ รฐประศาสนศาสตร อำจำรยผสอน อาจารยตรรกพร สขเกษม รำยวชำ 2552307...การบรหารงานคลงและงบประมาณ หวขอ/เนอหำ สถานการณการคลงของไทยและตางประเทศ จ านวน 6 คาบ

จดประสงคของเนอหำ/แกนของควำมรของเนอหำ เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจ และสามารถอธบายถงความหมาย

แนวคดนโยบายเกยวกบการคลง และงบประมาณระบบการคลง นโยบายทางเศรษฐกจ นโยบายการคลง นโยบายการเงนของรฐ

เปำหมำยส ำคญทตองกำรใหเกดกบนกศกษำ (อำจอำงองถงมำตรฐำนผลกำร เรยนร 5 ดำน)

1. ดานคณธรรม จรยธรรม = ความรบผดชอบทงในสวนตนและสวนรวม 2. ดานความร = การเขาใจ การนกคด และการน าเสนอขอมล 3. ดานทกษะทางปญญา = วเคราะหสถานการณ 4. ดานทกษะความสมพนธระหวาง = การท างานเปนกลม การแสดงถงภาวะผน า บคคลและความรบผดชอบ และผตาม และการวางแผนและ รบผดชอบ ในการเรยนรของตนเอง 5. ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข = การสอสารทงการพด การเขยน การสอสารและการใชเทคโนโลย และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

กจกรรม / ขนตอนกำรจดกำรเรยนร คาบท 1 : กจกรรม Say Hi

คาบท 2 : ทดสอบยอย (pre-test) คาบท 3 : จบกลมเพออภปรายบทความเกยวกบสถานการณการคลงของไทย

61

และตางประเทศ (Active Learning : jigsaw) คาบท 4 : เลาความรทไดจากการวเคราะหบทความ (ตวแทนกลม 1-2 คน) คาบท 5 : Question and Answer คาบท 6 : ผสอนหนนเสรมเตมเตมความรจากการอภปรายแนวคดและ

ทฤษฎทเกยวของ

สรปหลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร ( Active Learning) ตำมแนวคดของผสอน ในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning โดยเลอกใชเทคนค jigsaw เนองจากรายวชาการบรหารงานคลงและงบประมาณเปนรายวชาทมเนอหาคอนขางละเอยดมาก ประกอบกบไมมรายวชาทเรยนวชาอนมากอน ผสอนจงมแนวคดเลอกใชเทคนค jigsaw เปนรปแบบการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรแบบรวมมอท าใหนกศกษาแตละคนทเปนสมาชกของกลมจะตองคนหาขอมลเกยวกบบทความทตนเองไดรบ เพอน ามาเลาใหเพอนในกลมอนๆ เขาใจเกยวกบรายละเอยดในบทความ

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และแนวทำงกำรแกไข ปญหำ/อปสรรค

กระบวนการและขนตอนแตละกจกรรมเปนไปดวยความลาชา เนองจากผสอนตองอธบายขอมลเบองตนของวตถประสงคการเรยนรวาวชาดงกลาวมวตถประสงคการเรยนรมงเนนอะไรบาง ประกอบกบรายวชาการบรหารงานคลงและงบประมาณน เปนวชาทมรายละเอยดคอนขางมาก เมอผ เรยนเหนชอวชาวา “การคลง” ท าใหผเรยนไมมความสนใจทอยากจะศกษาดวยเกรงวาจะเกยวกบตวเลขและสถต แนวทำงกำรแกไข ผสอนใชสอการสอนทเนนภาพเหตการณและกรณศกษาในการอธบายยกตวอยางประกอบแนวคดทฤษฎทเกยวกบ

62

ปจจยท ท ำ ใหกำรจดกำร เร ยนกำรสอนแบบใฝ ร ( Active Learning) ประสบควำมส ำเรจ - การสอสารระหวางผสอนและผเรยนเกยวกบกจกรรม Active Learning ซงผสอนจะตองออกแบบการเรยนการสอนโดยก าหนดกจกรรมใหผเรยนมพฤตกรรมทตอบสนองการใฝรในเทคนคทผสอนใช

แนวทำงในกำรพฒนำตอไป เลอกใช Active Learning ในรปแบบตางๆ กบทกรายวชาและจดท าการประเมนเทคนคทเลอกใช หรอจดท าวจยในชนเรยนเพอประเมนการสอน

โปรแกรมวชำนตศำสตร

64

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร

(Knowledge Management) ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558

คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

โปรแกรมวชำ: นตศาสตร อำจำรยผสอน: อาจารยปารชาต สายจนด รำยวชำ: กฎหมายอาญา : ภาคทวไป หวขอ/เนอหำ: กฎหมายอาญา : ภาคทวไป การเรยนการสอนโดยการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) นนเปนกระบวนการหนงของการสอนในรายวชากฎหมายอาญา : ภาคทวไป อนจะกอใหเกดปฏสมพนธรวมกนระหวางอาจารย นกศกษา และสภาพแวดลอมตางๆ ซงอาจเกดขนภายในและภายนอกหองเรยน โดยมองคประกอบตางๆ ไดแก อาจารย นกศกษา หลกสตร สอ วธการสอน แบบทดสอบ สภาพบรรยากาศในหองเรยน และกลมเพอน เปนตน ซ ง ในการจดการเรยนการสอนในรายวชากฎหมายอาญา : ภาคท ว ไป นนมจดประสงคของเนอหาโดยมงเนนใหนกศกษามความเขาใจในเรองของ หลกเกณฑในการวนจฉยความรบผดทางอาญาซงเปนหลกพนฐานเบองตน สามารถวเคราะหขอเทจจรงตามค าพพากษาศาลฎกาในคดอาญาซงเปนบรรทดฐาน ในการวนจฉยความรบผดทางอาญาและเพอใหเขาใจถงการใชกฎหมายอาญาในทางปฏบตส าหรบกระบวนการยตธรรมในทางอาญาวามแนวทางทแตกตางไปจากในทางทฤษฎอยางไร แตมกพบเสมอวาผเรยนไมสามารถบรรลการเรยนรตามทมงหวงไว ทงน เนองมาจากปญหาเกยวกบทเกดจากการสอนหรอปญหาทางดานพฤตกรรมของผเรยน ดงนน อาจารยผสอนจงจ าเปนทจะตองท าแกไขปญหาเหลานนเพราะถาปลอยไว ปญหาเหลานนจะสะสมรนแรงขนและอาจจะยากตอการแกไขใหส าเรจได นนกหมายถงผเรยนจะไมสามารถเขา ใจในรายวชานนๆ และมผลการเรยนทตกต าไดในทสด นอกจากน เปนททราบโดยทวกนอยแลววา การเรยนกฎหมายนนเนนการทองจ าและความเขาใจ ต ารา เอกสารตางๆ กมมากมายใหนกศกษาไดคนควา แตจะมนกศกษาจ านวนกคนทมความมงมนและใจ มความรกหลงใหลในการอานต ารากฎหมาย ผสอนจงไดจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) กลาวคอ ผสอนได ใหนกศกษาท าการแบงกลมๆ ละ 5-6 คน จากนนผสอนไดก าหนดหวขอในการคนควา

65

และใหนกศกษาแตละกลมเลอกหวขอทตนสนใจ เมอไดหวขอแลวนกศกษาแตละกล มมหนาทไปท าการคนควาหาหนงสอ ต ารา เอกสารตางๆ ทเกยวของกบหวขอทไดรบมอบหมาย จากนนกศกษาเนอหาโดยละเอยดและเขาพบผสอนตามวนและเวลาทก าหนด เพออธบายความเขาใจในเนอหาทนกศกษาทท าการคนความาประมาณ 5-6 ครง เมอผสอนเหนวานกศกษามความรความเขาใจในเนอหาทไดคนความาเปนอยางดแลว ผสอนจงจะอนญาตใหนกศกษาเรมจดท ารปเลมรายงานได ทงน เนอหาและรปเลมรายงานตองเปนไปตามรปแบบทผสอนก าหนด แตถาหากนกศกษาในกลม ยงมความเขาใจในเนอหาไมเทากน ผสอนจะจดกระบวนการเพอนชวยเพอนขนมาอกวธการหนง เพอใหนกศกษาทกคนในกลมมความเขาใจในเนอหาเทากน เมอนกศกษาไดน าเนอหาทถกตองจดเลมรายงานแลว นกศกษาจะตองคดวธการน าเสนอทมความนาสนใจ ผสอนเกดโอกาสใหนกศกษาไดใชความคดสรางสรรคโดยอสระในการน าเสนอ เพอใหเพอนๆ กลมอนมความเขาใจในหวขอทรบมอบหมายไดมากทสด ทงน หากเพอนๆ ในหองมความสงสยในประเดน นกศกษาทไดมอบหมายตามหวขอนนๆ ตองสามารถอธบายไดโดยละเอยด ดงทกลาวมาขางตน ท าใหนกศกษามความกระตอรอรนในการคนควาและท าความเขาใจโดยละเอยดเพราะผสอนมการเรยกทดสอบความเขาใจแบบตวตอตว นกศกษาไดฝกการแกปญหาเฉพาะหนา อกทงนกศกษาไดมการท างานเปนกลมคณะเพอใหไดผลงานทมคณภาพ สงผลใหกระบวนการเรยนรเกดประสทธภาพอยางสงสดอกดวย

หลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ตำมแนวคดของผสอน

เปนการเรยนทเนนใหผเรยนไดปฏบตและสรางความรจากสงทปฏบตในระหวางการเรยนการสอน กระบวนการจดการเรยนรทเปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมโดยตรงในกจกรรมการเรยนร ไดพฒนาการเรยนรตามศกยภาพตามตองการ ความสนใจและความถนดของแตละบคคล โดยไดคดเอง ท าเอง ลงมอปฏบตได

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และ

แนวทำงกำรแกไข ปญหำ/อปสรรค 1. กจกรรมตางๆ อาจจะไมประสบผลส าเรจเตมประสทธภาพในครงแรก

และจะตองมการเพมเตมหรอท าซ าอกครง 2. หวขอทนกศกษาไดรบมอบหมาย อาจจะมเนอหาทยากและมความ

66

ซบซอนเกนกวาทนกศกษาจะท าความเขาใจไดเพยงล าพง ประกอบมขอมลใหคนควาไดนอยและนกศกษาไมสามารถเขาถงขอมลได

3. การเรยนรของนกศกษาอาจจะมการรบรหรอเรยนรทแตกตางกบ ส าหรบนกศกษาในแตละกลม รวมถงความกระตอรอรนทนกศกษาแตละกลมมแตกตางกนไป แนวทำงกำรแกไข

1. มการจดการเรยนการสอนแบบใฝรเพมเตมในอกหลายๆ กระบวนวชา เพอใหนกศกษามความตนตวและมความเขาใจในวธการเรยนการสอนแบบใฝรมากขน

2. ในหวขอทนกศกษาไดรบมอบหมาย ทมเนอหาทยากและมความ ซบซอนมากนน ผสอนจะท าการอธบายควบคไปดวยในขณะททดสอบความรนกศกษาแบบตวตอตว และเปดโอกาสใหนกศกษาไดเขาพบเพอปรกษาในประเดนทนกศกษาไมมความเขาใจไดตลอด ทงน หากนกศกษาไดพยายามในการคนหาขอมลแลวยงไมสามารถไดตามตองการ ผสอนจะแนะน าและสอนวธการคนหาขอมลให

3. หากการรบรหรอการเรยนรนกศกษากลมใด หรอคนใดทออนกวา นกศกษาคนอนๆ ผสอนจะเพมวธการเรยนรในรปแบบอนๆ ใหเปนพเศษ เชน เพอนชวยเพอน หรอหาสอการเรยนรตางๆ มาชวยใหนกศกษาสามารถท าความเขาใจไดดขน ปจจยทท ำใหกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) ประสบ

ควำมส ำเรจ 1. กลมประชากรทดมคณภาพ เชน นกศกษาทมผลการเรยนคอนขางด หรอ

นกศกษามความตงใจในการท างานอยางมาก 2. กจกรรมตางๆ ทใชในกระบวนการเรยนการสอนแบบใฝร เชน การทดสอบความรแบบตวตอตว การใชกรณศกษาบทบาทสมมตเขามาในการเรยนการสอน 3. แหลงการเรยนรทนกศกษาไดคนควา รวมมอและรวมกนปฏบต คด วเคราะห แนวทำงในกำรพฒนำตอไป

การน ากระบวนการจดการเรยนการสอนแบบใฝร (Active Learning) ไปใชในการเรยนการสอนไดในทกรายวชา และน าไปสการปรบปรงและพฒนา เพอทจะสามารถเผยแพรตอไปได

67

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558 คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

โปรแกรมวชำ: นตศาสตร อำจำรยผสอน: อาจารยจนทมา กอนจนเทศ รำยวชำ: กฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสงและลาภมควรได หวขอ/เนอหำ: ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการกระท าของตวเอง เนองจากรายวชาละเมดฯเปนรายวชาทผเรยนสามารถน าความรทไดรบไปใชในชวตประจ าวนไดจรง เพราะเปนการศกษาเกยวกบสทธในการเยยวยาความเสยหายในทางแพงกรณมการลวงสทธ-ผดหนาทระหวางกน แตเนองจากพอเราพดถงการเรยนกฎหมาย นกศกษาจะมความคดฝงหวอยเสมอวา เปนเรองทยากและไกลตว จงคดเพยงวา ถาจะเรยนกฎหมายเรากแคทองจ าตวบทใหได เรากนาจะท าขอสอบไดแลว ซงความเข าใจดงกลาวนนเปนความเขาใจทผด เพราะหากนกศกษาอาศยเพยงการทองจ า แตไมเขาใจตวบทกฎหมาย สกวนหนงนกศกษากจะลมความรทเรยนมา ดงนน ผสอนจงอยากจะสอนในรปแบบทเนนใหผเรยนเหนวา จรงๆแลว กฎหมายเปนเรองใกลตวกวาทนกศกษาคด เชนในรายวชาละเมดฯทผสอนรบผดชอบอยนน เพยงแคนกศกษาขบรถจกรยานยนตออกจากรวมหาวทยาลยและเกดการเฉยวชนกบรถทสวนมา กเกดเปนความรบผดขนแลวทงทางอาญาและทางแพงแลว ผสอนจงพยายามหาวธการดงดดความสนใจของผเรยนใหผเรยนไดเหนวา จรงๆแลวกฎหมายเปนเรองใกลตวมาก โดยผสอนจะเลอกใชการน าเสนอผานคลปวดโอขาวสารหรอสถานการณทนาสนใจมาเปดใหนกศกษาด แทนการยกตวอยางจากค าพพากษาฎกา เชนคดแพรวา คดซานตกาผบ โดย 1. จดประสงคของเนอหาคอ เพอใหเดกเขาใจเกยวกบพนฐานความรบผดชอบของกฎหมายละเมดอนเกดจากการกระท าของตวเอง 2. เปาหมายส าคญทตองการใหเกดกบนกศกษา คอ ดานความร : 1. มความรความเขาใจเกยวกบพนฐานความรบผดเพอละเมด อนเกดจากการกระท าของตวเอง 2. สามารถน าความรทไดรบไปใชประกอบการวเคราะหขอเทจจรงในชวตประจ าวนได

68

ดานทกษะทางปญญา : 1. สามารถน าความรทไดมาคดวเคราะหสถานการณในชวตประจ าวนได

2. สามารถน าความรทไดรบไปใชในการวเคราะหปญหาทซบซอนได

ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ : เปนการฝกการท างานรวมกนระหวางผเรยน ฝกการเปนผพดและผฟงทด ทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศ : สามารถใชสอเทคโนโลยมาใชประกอบการเรยนรในชนเรยนได

หลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ตำมแนวคด ของผสอน

ส าหรบหลกการคดในการจดการเรยนรแบบใฝรตามแนวคดของผสอน คอ พยายามดงใหผเรยนเขามามสวนรวมในการเรยนมากขน กลาวคอ ผเรยนตองไมเปนเพยงผรบสารทางเดยวเทานน แตตองมสวนรวมในชนเรยนดวยการแสดงความคดเหนตามประเดนปญหาทผสอนก าหนดให ตลอดจนในบางครงผเรยนอาจน าประสบการณทผานมาของตวเองมาเพอแลกเปลยนกบผสอนและเพอรวมชนเรยนดวย นอกจากน ผสอนจะกระตนใหนกศกษาชวยกนสรปองคความรทไดรบจากการดคลปวดโอดงกลาวกอน โดยไมบอกวาผดหรอถก จากนนผสอนจงจะสรปอกครงภายหลง เพอไมใหความคดของผสอนเปนการตกรอบความคดของนกศกษา

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และแนวทำงแกไข

เนองจากผสอนน าสอเทคโนโลยมาใชประกอบการสอน อปกรณในการน าเสนอจงตองมความพรอมพอสมควร แตหองเรยนบางหองอปกรณทใชเชอมตอไมสมบรณ เชน ไมโครโฟนไมดง ท าใหผเรยนไดเหนแตภาพ ไมไดยนเสยง ท าใหขาดอรรถรสในการรบชมคลปขาวสารไป ผสอนตองแกปญหาดวยการสรปรายละเอยดของขาวนนๆ ใหแกผเรยนแทน ป จ จ ยท ท ำ ใ ห ก ำ รจ ดก ำร เ ร ยนกำ รสอนแบบใฝ ร (Active Learning)

ประสบควำมส ำเรจ 1. ผสอนตองหาทางกระตนใหนกศกษามสวนรวมในการแสดงความคดเหนในชนเรยนอยางทวถง 2. ผสอนตองเปดกวางในการรบฟงความคดเหนของผเรยน

69

แนวทำงในกำรพฒนำตอไป 1. ผสอนจะพยายามสอดแทรกกจกรรมทกระตนใหผเรยนมความกระตอรอรนใน

การแสดงความคดเหน 2. ผสอนจะพยายามหาคลปขาวสารประจ าวนทอยในความสนใจ หรอใกลตว

นกศกษามากขน

โปรแกรมวชำสำรสนเทศภมศำสตร

71

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558 คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

โปรแกรมวชำ สารสนเทศภมศาสตร อำจำรยผสอน อาจารยสภาสพงษ รท านอง รำยวชำ 2543408 การประยกตใชรโมทเซนซง (Application to Remote Sensing) หวขอ/เนอหำ การวเคราะหขอมลเชงพนทเพอวางแผนการใชประโยชนทดนและการ

สกดขอมลภาพดาวเทยมรายละเอยดสง จ านวน 6 คาบ

รายวชาการประยกตใชรโมทเซนซง มวตถประสงคของเนอหา ประกอบดวย 1. เสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบการประยกตใชเทคโนโลยรโมทเซนซงหรอการส ารวจขอมลจากระยะไกล 2. เสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบการส ารวจขอมลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดวยดาวเทยม การวเคราะหขอมลดาวเทยมดวยคอมพวเตอร เนนการน าไปใชประโยชนในการส ารวจ ตดตาม และประเมนสงแวดลอมและทรพยากรตางๆ และมการปฏบตภาคสนาม 3. พฒนาศกยภาพดานทกษะการใชโปรแกรมและเครองมอรโมทเซนซงในการปฏบตงาน 4. เสรมสรางและพฒนาทกษะดานการส ารวจภาคสนาม (ground survey) การแปลและตความหมายภาพถายทางอากาศ และการวเคราะหขอมลภาพดาวเทยมเชงเลข 5. พฒนาทกษะดานการท างานบนฐานของการเรยนรแบบ Project Based Learning และ Community Based Learning โดยนกศกษาเสนอโครงงานทเกยวของกบรายวชารโมทเซนซงและด าเนนการในชมชนใกลมหาวทยาลย และ 6. น าองคความรในชนเรยนมาบรณาการกบงานวจยเรอง “ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการสนบสนนการด าเนนงานตามประเดนยทธศาสตรจงหวดก าแพงเพชร” โดยการสกดขอมลเพอจดท าระบบสารสนเทศภมศาสตรจากภาพถายทางอากาศและภาพดาวเทยมรายละเอยดสง รวมกบกระบวนการส ารวจภาคสนาม ในกระบวนการเรยนการสอนไดน าหลกการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) มาประยกตใช โดยมงเนนใหนกศกษาก าหนดโจทยของชนงาน แลวลงมอปฏบตในพนทจรงผานกระบวนการส ารวจ โดยมขนตอนประกอบดวย 1. การก าหนดมาตรฐานของรายวชาทงดานทฤษฏและดานการปฏบต 2. การก าหนดชนงานตามความสนใจของนกศกษา โดยมกรอบชนงานเกยวของกบการวเคราะหขอมลเชงพนทเพอวาง

72

แผนการใชประโยชนทดนและการสกดขอมลภาพดาวเทยมรายละเอยดสง 3. การออกแบบกระบวนการเรยนรและก าหนดกจกรรมทน าไปสการพฒนา/สรางช นงาน โดยมการก าหนดกจกรรมยอยเพอพฒนาทกษะทจะตองท าไดท าเปน เพอการจดท าชนงาน เชน การวเคราะหขอมลเชงพนท การเตรยมขอมลภาพดาวเทยม การสกดขอมลขอมลภาพดาวเทยมรายละเอยดสง การจดท าแผนท การจดท าฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร ฯลฯ 4. กา รด า เนนงานตามกระบวนการเรยนร และ 5. การน าเสนอผลงาน การวพากษผลงาน และการประเมนผลการจดกระบวนการเรยนร

หลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ตำมแนวคดของผสอน

เปนการจดกระบวนการเรยนการสอนทเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนร ผานการลงมอปฏบต เนนทกษะการคดขนสง โดยผสอนเปนผอ านวยความสะดวกในการจดการเรยนร

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และแนวทำงกำรแกไข

1. กระบวนการสรางชนงานตองอาศยทกษะหลายดาน นอกเหนอจากทกษะทางดานการส ารวจ, GIS, Remote Sensing, GPS เชน ภาษาองกฤษ การใชคอมพวเตอร การเขยนรายงาน ทกษะทางดานการวจย ซงนกศกษาบางคนยงขาดทกษะเหลาน

2. ผเรยนขาดแรงจงใจในการท าชนงาน ซงเปนงานทตองใชเวลาและพลงในการท ามาก รวมทงตองมการตดตามและแกไขงานหลายครง เพอใหไดมาซงงานทมคณภาพ

ปจจยทท ำใหกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) ประสบควำมส ำเรจ

1. การก าหนดโจทยททาทายและนกศกษามสวนรวมในการเลอกโจทยทตองท าบนฐานการเรยนรแบบ Project Based Learning

2. วธการในการขบเคลอนกระบวนการเรยนการสอนท Active ไม Passive แนวทำงในกำรพฒนำตอไป

1. พฒนาโจทยทมความทาทายมากยงขน 2. เพมทกษะเสรมดานการอานงานภาษาองกฤษ การใชคอมพวเตอร การเขยน

รายงาน และทกษะทางดานการวจย 3. ใหผเรยนก าหนดกรอบของชนงานเอง ซงจะท าใหนกศกษา concentrate

ในการท าชนงานไดตงแตตนจนจบ

โปรแกรมวชำบรรณำรกษศำสตรและ

สำรสนเทศศำสตร

74

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558 คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

โปรแกรมวชำ บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร อำจำรยผสอน อาจารยนารถนร พอใจ รำยวชำ จตวทยาในงานบรการสารสนเทศ หวขอ/เนอหำ เทคนคในการบรการและการประยกตใช

อนเนองมาจากวา ในปจจบนน บรรณารกษหองสมด มไดเปนเพยงบรรณารกษอกตอไป ณ ปจจบน บรรณารกษจ าเปนตองเปน นกปฏบตและผใหบรการมากยงขน เพราะหองสมดมการน าเทคโนโลยเขามาใชในการปฏบตการ ดงนน ในปจจบน บรรณารกษตองเปน นกสารสนเทศ อกดวย ส าหรบเทคโนโลยสารสนเทศทน ามาใหบรการแกผใชบรการ นน จ าเปนอยางยง ทจะตองมการเรยนร และ เพมประสทธภาพของการบรการ จงจะท าใหประสบผลส าเรจ ทางโปรแกรมวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจงไดเหนความส าคญของ วชาจตวทยาในงานบรการสารสนเทศ ใหนกศกษาไดเขาใจถง การใหบรการและความส าคญของผใชบรการดวย

รายวชาจตวทยาในงานบรการสารสนเทศ เปนรายวชาท มความเกยวของสมพนธ กบในเรอง ของ แนวทางวเคราะหพฤตกรรมมนษยในดานความตองการ ศกษาความแตกตางระหวางบคคล มนษยสมพนธ การเรยนร การปรบตว แรงจงใจ พฤตกรรมของผใชบรการสารสนเทศ ตลอดจนจตวทยาในการใหบรการสารสนเทศ

จดมงหมำยของเนอหำรำยวชำ 1. เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจความหมาย ความส าคญและ วตถประสงคของ

จตวทยาในงานบรการสารสนเทศ 2. เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจและสามารถวเคราะหพฤตกรรมมนษย ในดาน

ความแตกตางระหวางบคคล มนษยสมพนธ การเรยนร การปรบตว แรงจงใจ 3. เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจ และ สามารถวเคราะหพฤตกรรมของ

ผใชบรการสารสนเทศ 4. เพอใหผเรยนสามารถใชจตวทยาในการใหบรการสารสนเทศแกผใชบรการไดอยาง

มประสทธภาพ 5. เพอใหผเรยนสามารถท างานในดานงานบรการสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ

75

เปาหมายส าคญทตองการใหเกดกบนกศกษา คอ เพอใหผเรยนพฒนาตนเองในการเรยนระบบงานบรการสารสนเทศในดานต างๆทเกยวของกบการท างานและ เพอใหผ เรยนสามารถน าความรความสามารถไปใชเพอพฒนางานบรการทางดานสารสนเทศไดดยงขน จากเปาหมายทไดกลาวมานน ตามมาตรฐานการศกษา จากผลการเรยนร ตาม กรอบมาตรฐาน ทน ามาใชในการเรยนและการจดกจกรรม พบวา นกศกษา มความร ความเขาใจ ในการเรยนรายวชาจตวทยาในงานบรการตาม จดมงหมายและเปาหมายท ผไดก าหนดไว

1.ดำนคณธรรมจรยธรรม นกศกษามจรรยามารยาท เคารพและปฏบตตามกฏระเบยบ ของ การเขาเรยน ไมวาจะเปน การท างาน สวนรวมเพอนรวมชนเรยน อาจารยผสอน มความเสยสละ และ มจตสาธารณะส าหรบงานบรการและงานท วไป โดย ตรวจสอบผลไดจากการฝกประสบการณจรง ทเกดตอผใชบรการ นกศกษาน าความรทไดจากการเรยนไปใชจรงในสถานทจรงและสถานการณจรง นอกจากน ในการปฏบตตามกฏระเบยบของวชาชพทวาดวย จรรยาบรรณทางบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตวอยางเชน ในเรองของ การศกษาคนควา ไมวาจะเปนแหลงสารสนเทศประเภทใดกตาม จะตองมการอางองไดอยางถกตองตรงกบขอมลทคนความาได

2. ดำนควำมร นกศกษาตองไดความร ใน เร องของจตวทยาในงานบรการสารสนเทศ

ความหมายความส าคญวตถประสงคของงานบรการสารสนเทศ นกศกษาสามารถท าการวเคราะหพฤตกรรมมนษย ในดานความแตกตางระหวางบคคล มนษยสมพนธ การเรยนร การปรบตว แรงจงใจ ดวยการจดการเรยนร ทางการจดกจกรรมตางๆทเกยวของกบงานบรการสารสนเทศ และมการใชภาษาในดานงานบรการไดอยางถกตองและตรงกบงาน ทท า ซงในดานของความรทไดกลาวมานน ไดประเมนผลมาจากการทนกศกษาไดปฏบตตามจดประสงคและ เนอหาของรายวชาในแตละหนวยการเรยน มการท าแบบฝกหด แบบทดสอบ การคนควาจากฐานขอมล และแหลงสารสนเทศประเภทตางๆ จนกระทง การปฏบตจาก สถานการณจรง คอ การฝกประสบการณในงานบรการสารสนเทศ ณ ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ ในการปฏบตงานจรงของนกศกษาจ าเปนตองใชความรสามารถในเรองของ การใชปญหาเปนฐาน เพราะสวนใหญอนเนองมาจากผใชบรการ นกศกษาจะตองมวธการแกไขปญหาดวยตนเอง จากสถานการณดงกลาว

76

3.ทกษะทำงปญญำ ทกษะทางปญหาทไดรบการพฒนานน นกศกษาสามารถก าหนดและประเมนความตองการของการใชบรการสารสนเทศของผใชบรการได ตองท าการวเคราะห สงเคราะหพฤตกรรมมนษย ในดานความแตกตางระหวางบคคล มนษยสมพนธ การเรยนร การปรบตว แรงจงใจ จากทฤษฏทนกศกษาไดเรยนมาในชนเรยนแลวน ามาใชในการท างานและ ประเมนงานการใชทรพยากรสารสนเทศเกยวกบงานบรการสารสนเทศ นอกจากน นกศกษา สามารถน าความรทไดไปใชในงานบรการสารสนเทศกบผใชบรการในส านกวทยบรการในทกดาน และ สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศกบงานการใหบรการสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ ตามความ ตองการของผใชบรการ โดยมการประเมนผลการปฏบตงานทงหมดจากแบบบนทกการฝกปฏบตงานในแตละดาน

4. ทกษะควำมสมพนธระหวำงบคคลและควำมรบผดชอบ จากการฝกปฏบตงานในงานบรการสารสนเทศทนกศกษาไดปฏบต ท าใหนกศกษาสารมารถพฒนาการเรยนรดวยตนเองและมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย รวมถงงานกจกรรมดานบรการตางๆทงในและนอกสถานท โดยสวนมากกจกรรมทไดจด จะเปนในเรองของการจดกจกรรมสงเสรมการอาน ท าใหนกศกษาสามารถเรยนรทจะแกไขปญหาเฉพาะหนาในหนาทของตนเองและท างานรวมกบ เจาหนาท เพอนรวมชน ไดอยางเตมใจ โดยการประเมนผลจากกจกรรมจะเมนจากการท างานหนาทตางๆจากเพอนรวมงานและเจาหนาท ทปฏบตงานภาคสนาม

5. ทกษะกำรวเครำะหเชงตวเลข กำรสอสำร และกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศ นกศกษาสามารถใชระบบการจดการสารสนเทศในงานจตวทยาการบรการสารสนเทศท

เหมาะสมและใชรปแบบ การน าเสนองานทเหมาะสมประเมนจากการทนกศกษาน าเสนองานทศกษาคนควา อนเนองมาจากการทนกศกษาของโปรแกรมบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจ าเปนจะตองมความรและเรยนรในเรองของเทคโนโลยระบบตางๆ ทเกยวของกบสถาบนบรการสารสนเทศ ดงนนจงท าใหสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสบคนและการสอสารในงานจตวทยาการบรการสารสนเทศ อยางเหมาะสมถกตองตรงตามความตองการ

ดงนนจะเหนไดวา ไดกลาวมาทงหมดขางตนเปนกจกรรมการเรยนการสอนทจดอยในรปแบบของ การจดการเรยนรแบบใฝร(Active Learning) โดยกจกรรมการเรยนการสอนโดยสวนใหญจะมงเนนการปฏบตในดานของงานบรการ และ น าจตวทยามาใช ในงานเพอ เปนผลดตอตวผปฏบตและผใชบรการในอนาคต

77

กำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอน 1.ขนน ำเขำสกำรเรยน

1.1 เรมจากการจดบรรยากาศในการเรยน โดยการใหนกศกษานงเปนครงวงกลมเพอจะไดเหนหนากนทกคน ในชนเรยนม การน าเขาสบทเรยน โดยการน าเขาสบทเรยน ผสอนทบทวนหนวยการเรยนทผานมาในเรองของงานบรการ จากนน ท าการ อธบายรายวชาทจะไดท าการเรยนการสอนใน เรองของเทคนคการใหบรการ ในแตละดานทนกศกษาตองไปปฏบต

1.2 การแลกเปลยน ความรจากประสบการณทผานมาใหนกศกษาน าเสนอความรจากประสบการณทไดรบจากการใหบรการและรบบรการ โดยใหนกศกษาทจะน าเสนอ ยนขน เลาประสบการณ ทหนาชนเรยนซงไดจดเปนครงวงกลมแลว จะท าให เพอนๆในชนเรยนไดรบฟงการน าเสนอทวทกคน

1.3 เมอทกคนไดเลาประสบการณแลว น าขอมลทงหมดมาวเคราะห แลกเปลยนกน

2. ขนด ำเนนกำรจดกำรเรยนกำรสอน 2.1 ผสอน บรรยาย ทฤษฏในเรองของงานบรการ ทตองใช ในประเภทตางๆ

เกยวกบ ตวผใหบรการและผรบบรการ 2.2 ผสอน ใหนกศกษาจดกลม 4-5 คน ก าหนดหวขอใหนกศกษาไปศกษา

คนควาในเร องของงานบรการประเภทตางๆ ของสถาบนบรการสารสนเทศแตละแหงตามความตองการของนกศกษาเอง

2.3 เมอไดขอมลแลวน ามาจดการความร (KM) กนในชนเรยน โดยใหนงแบบเดมและน าเสนองานของแตละกลมโดยการบรรยายและการใชสอในการน าเสนอ (ไมจ ากดสอ)

2.4 เมอน าเสนองานกลมเสรจแลวใหนกศกษาสรป และ ประเมนงานบรการจากสถาบนบรการสารสนเทศทตางๆทไดจดหามา วา มขอด ขอเสย มความนาสนใจ อยางไร แบบไหน และ มการใชทฤษฏทางจตวทยาบรการในการจดบรการหรอไม

2.4.1 เมอไดขอมลจากาการประเมนแลว ผ สอนท าการสรป อกคร ง เพอน าไปใชในการฝกปฏบตงานตอไป

78

3. ขนกจกรรม กำรปฏบตสถำนกำรณจรง 3.1 หลงจากไดขอสรปในงานกลมแลว ผสอนใหนกศกษาจบคกนเพอออกฝก

ประสบการณวชาจตวทยาในงานบรการสารสนเทศ ณ ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ โดยมการประชมกบนกศกษาเพอชแจงถงการฝกปฏบตงานในรายวชาโดยจะเนนในเรองของการบรการเปนหลก และตกลงการก าหนดชวโมงในการฝกปฏบต ตามทก าหนด จ านวน 80 ชวโมง 5 งานบรการ ระยะเวลาในการฝก 1 เดอน

หมำยเหต 1. นกศกษำตองหำเวลำในกำรมำฝกปฏบตงำนเองนอกเวลำเรยนโดยไม เสยเวลำเรยนในรำยวชำอน

2. งำนบำงอยำงสำมำรถฝกไดมำกกวำ 2 คน เนองจำกมหลำยจด เชน งำนบรกำรวำรสำร

3.2 หลงจากทนกศกษาไดฝกปฏบตงานเสรจแลวนกศกษาเตรยมขอมลเพอ น าเสนองานในแตละคใชสอในการน าเสนอ การบรรยาย มการเลาประสบการณ ในการฝก และ สงตวเลมรายงานทนกศกษาไดท าการฝกปฏบตงาน

4. ขนสรป 4.1 เมอน าเสนอเสรจแลว นกศกษารวมกนคด วเคราะห ประเมนการท างานของ

แตละค แลวน ามาสรปเขยนปญหาทไดพบจากการใหบรการ 4.2 รวมกนหาขอสรป หาแนวทางแกไขปญหาเพอการพฒนาตนเองตอไปในวชาเตรยมฝกประสบการณวชาชพ ในชนป 3 4.3 ผสอนสรป ในเรองของการจดการเรยนการสอนและการฝกปฏบตทงหมด อกครงใหแกนกศกษา และประเมนผลการเรยนการการสอนโดยใชแบบสอบถาม หลงการจดกจกรรม AAR

หลกคดทส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) หลกคดทส าคญของการจดการเรยนรแบบใฝร คอ กระบวนการจดการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนผปฏบต ไดลงมอกระท า โดยไดใชกระบวนการคดเกยวกบสงทเขาไดกระท าลงไป ในกจกรรมทจดขนนนจะเนนพนฐานทการเรยนรเปนความพยายามและธรรมชาตของตวผเรยน และตามจตวทยาการเรยนรคอ ความแตกตางระหวางบคคลมแนวทางในการเรยนรทแตกตางกน โดยผเรยนจะตองไดรบความรและวธการปฏบต ไปสการสรางองคความรไดดวยตนเองจากแนวทางการปฏบตทผานมา จากประสบการณเรยนรของตวผเรยนเอง และมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนระหวางผเรยนกบ

79

ผเรยน หรอ แมกระทงกบ ผสอนกไดรบความรทน ามาแลกเปลยนจากผเรยนดวย เพอน าไปประยกตใชในการท างานหรอน าไปใชในการเรยนวชาอนทเกยวของตอไป

ปญหำในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning)และแนวทำงกำรแกไข

จากการจดการเรยนการสอนทผานมา สวนใหญแลว ในรายวชางานบรการทเกยวของสมพนธกน จะเปนการเรยนแบบใฝรสวนใหญ เพราะในการเปนนกสารสนเทศนน จ าเปนตองมการคนควาอยตลอดเวลาเพอใหเกดความช านาญในการคนคน และ ในงานบรการส าหรบตวนกศกษาเอง สวนใหญปญหาของการจดการเรยนการสอน จะเปนปญหาจากปจจยภายนอกสวนใหญอนไดแก เวลา และอปกรณการเรยนการสอนทมปญหาบางในบางเวลา สวนปจจยภายใน เปนปญหาจากตวผเรยนเองทางดานของภาษาตางประเทศในการสอสาร กบผใชบรการทเปนอาจารยชาวตางชาต แนวทางการแกไขปญหา คอ ดานเวลา ทไมพอตอการจดกจกรรมการปฏบตงาน ในการจดการเรยนการสอนตอไปตองเพมเวลาในการฝกปฏบตงานใหมากขนเพอนกศกษาจะไดฝกปฏบตไดเตมทโดยไมตองกงวลเรองของเวลา ดานอปกรณ เมอพบความขดของของอปกรณทางเทคโนโลย หรอ ระบบ การสบคน นกศกษาไดท าการสบคนโดยการใชวธการพนฐานแทนการใชระบบ คอ การชวยผใชบรการคนคนขอมลดวยการหาหนงสอจากชนหนงสอตามระบบดวอจากคมอการสบคน ซงนบไดวานกศกษาสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางดและถกจด และ ทางดานภาษา นกศกษาตองไปพฒนาความรและฝกฝนทกษะทางภาษามากยงขน ป จ จ ย ท ท ำ ใ ห ก ำ ร จ ด ก ำ ร เ ร ย น ก ำ ร สอ น แ บบ ใ ฝ ร ( Active Learning)

ประสบควำมส ำเรจ ปจจยทท าใหการจดการเรยนการสอนแบบใฝร (Active Learning) ประสบความส าเรจนคอ ตวผเรยนทเปนปจจยภายในทส าคญ เพราะผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนการสอน กจกรรมตองสะทอนความตองการของผเรยนเพอน าไปพฒนาผเรยนในการประยกตใชกบการปฏบตงานจรง มปจจยเสรมคอตองสรางบรรยากาศของการมสวนรวม และการโตตอบปฏสมพนธทดกบผสอนและเพอนในชนเรยน ใหผเรยนมสวนรวมในทกกจกรรม

80

นอกจากนยงม การจดท าแผนการเรยนร มการใหผ เรยนมสวนรวมในการวางแผนเกยวกบเวลาในการจดการเรยนการสอน ในเนอหาและกจกรรม ใหโอกาสและรบฟงความคดเหนใหผเรยนไดรถงการเรยนการสอนทหลากหลาย สดทายผสอนจ าเปนจะตองเปดใจกวางยอมรบในความคดเหน และถอวาผเรยนกเปนผใหความรแกผสอนไดเชนกน

แนวทำงในกำรพฒนำตอไป น าปญหาทเกดขน มาปรบปรงแกไขในการจดการเรยนการสอนในครงตอไป หรอ รายวชาอนทเกยวของสมพนธกน

โปรแกรมวชำภำษำไทย

82

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558 คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

……………………………………………………………………… รำยวชำ ภาษาศาสตรเบองตน อำจำรยผสอน อาจารยวยดา ทพยวเศษ โปรแกรมวชาภาษาไทย หวขอ/เนอหำ การวเคราะหระบบเสยง (หนาทของหนวยเสยงในภาษาไทย) จ ำนวน 9 คาบ ค ำอธบำยรำยวชำ ความหมายของวชาภาษาศาสตร สาขาตาง ๆ ของวชาภาษาศาสตร

ลกษณะของภาษา สญลกษณของเสยงตามระบบสากล ระบบเสยง ระบบค าและระบบประโยค การวเคราะหภาษาตามทฤษฎภาษาศาสตร

จดประสงคกำรเรยนร 1. สามารถอธบายหนาทของหนวยเสยงสระ พยญชนะ และวรรณยกตได

2. สามารถถายถอดเสยงในภาษาไทยไดถกตอง

กจกรรมกำรเรยนร ขนท 1 น าเขาสบทเรยน (สปดาหท 1)

1. อาจารยเขยนชอ-สกล เปนสทอกษรใหนกศกษาสงเกตเปนตวอยาง โดยใชฐานความรเดมเรองอกษรแทนเสยงภาษาไทยทนกศกษาเคยเรยนมาแลว

2. นกศกษาทดสอบเขยนชอตนเองเปนสทอกษรไทยในกระดาษเปลา 3. นกศกษารวมกนสรปวาชอของตนเองประกอบไปดวยหนวยเสยงใดและท า

หนาทใด ผลปรากฏวา นกศกษาสวนใหญเขยนชอตนเองเปนสทอกษรไมได เชน

เขยนหนวยเสยงพยญชนะทท าหนาทเปนพยญชนะตนมกใชตวพมพใหญ หนวยเสยงพยญชนะทท าหนาทเปนตวสะกดไมถกตอง และหนวยเสยงวรรณยกตไมถกตอง เปนตน

ขนท 2 กจกรรมการเรยนร 1. ก าหนดใหนกศกษาท าแบบฝกหดสทอกษรไทย ครงท 1 และชวยกนตรวจสอบความถกตอง

2. แบงกลมนกศกษา กลมละ 5-6 คน รวมกนอภปรายปญหาในการถายถอดหนวยเสยงภาษาไทย และหนาทของหนวยเสยง จากนนนกศกษาน าเสนอผลหนาชนเรยน

83

ผลปรากฏวา นกศกษาสวนใหญท าแบบฝกหดไดมากกวา รอยละ 50 เมอมการอภปรายผลการท าแบบฝกหด นกศกษาทกคนเขาใจปญหาของตนเองเปนอยางด อาจารยใหแบบฝกหดสทอกษรไทย ครงท 2 เปนการทบทวนความรหลงเลกเรยน และ นดหมายสอบยอยครงท 1 สปดาหถดไป

3. สปดาหท 2 นกศกษาชวยกนเฉลยแบบฝกหดสทอกษรไทย ครงท 2 บนกระดานไวทบอรด

4. ทดสอบยอยสทอกษรครงท 1 นกศกษาแลกเปลยนขอสอบกนตรวจ จากนนคนขอสอบใหเจาของเพอตรวจทานอกครง

5.นกศกษาแจงผลคะแนนใหอาจารยทราบ 6.อาจารยแบงกลมนกศกษาเปน 3 กลมใหญ คอ กลมเกง กลมปานกลาง

และกลมออนโดยพจารณาจากผลคะแนนการสอบ และใหนกศกษาแตละกลมมผเรยนทง 3 ลกษณะ เพอแลกเปลยนเรยนรรวมกน สวนอาจารยสงเกตการท างานกลมและชวยใหค าแนะน าแกนกศกษากลมออนเพมเตม

7. อาจารยนดหมายสอบยอยครงท 2 สปดาหถดไป(สปดาหท 3) 8. สปดาหท 3 นกศกษาสอบยอยครงท 2 และแลกเปลยนขอสอบกนตรวจ

จากนนคนขอสอบใหเจาของเพอตรวจทานอกครง 9.นกศกษาแจงผลคะแนนใหอาจารยทราบ ผลปรากฏวา นกศกษาสวนใหญท าขอสอบแลวไดคะแนนมากกวาครงแรก

ขนท 3 สรปความร

นกศกษาและอาจารย รวมกนสรปหนาทของหนวยเสยงสระ พยญชนะ วรรณยกต และการถายถอดหนวยเสยง

โปรแกรมวชำภำษำจน

85

ผลกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร(Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร(Knowledge Management)

ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558 คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

โปรแกรมวชำ ภาษาจน อำจำรยผสอน อาจารยทวาพร อดมวงษ รำยวชำ ภาษาศาสตรจนเบองตน หวขอ/เนอหำ พยญชนะ สระ วรรณยกต และการประสมค า

จ านวน 9 คาบ

โปรแกรมวชาภาษาจนมการจดทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอการเรยนการสอนในรายวชาตางๆ ยกตวอยางในรายวชา ภาษาศาสตรจนเบองตน รหสวชา 1571109 เพอน ามาบอกเลาถงวธการสอนซงมการจดทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ซงค าอธบายรายวชา คอ ศกษาระบบเสยง โดยฝกอานและแยกแยะออกเสยงใหถกหลก สทศาสตรภาษาจนกลาง การวเคราะหเปรยบเทยบกบภาษาไทย พรอมทงความรพนฐานทวไปเกยวกบภาษาถนตางๆของจน โดยธรรมชาตของวชาภาษาศาสตรนน จ าเปนตองมการเรยนการสอนเนอหาในบทเรยน เพอเรยนรเกยวกบ พยญชนะ สระ วรรณยกต การประสมค า การผนเสยง ต าแหนงของลน เปนตน และควรมการฝกฝน ทดลองปฏบตโดยการ ฝกออกเสยงพยญชนะ ฝกสนทนาโตตอบ รวมถงทกษะการอาน ดงนน เพอใหสอดคลองกบค าอธบายรายวชา ผสอนจงแบงการเรยนการสอนออกเปน 2 ภาค ไดแกภาคทฤษฎ และภาคปฏบต โดยเนนการเรยนการสอนแบบเรยนรและแกไขจากปญหาของผเรยนเปนหลก ผสอนมเทคนคการทดสอบนกศกษาแบบตวตอตว เพอเปนการแกไขปญหาไดอยางถกจด สงผลใหกระบวนการเรยนรเกดประสทธภาพอยางสงสดอกดวย

หลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ตำมแนวคดของผสอน ทกษะการเรยนรแหงศตวรรษท 21 เปนเรองส าคญของกระแสการปรบเปลยนทางสงคมทเกดขนในศตวรรษท 21 สงผลโดยกวางตอวถการด ารงชวต สงคมและการศกษาไทย ดงนนครอาจารยจงตองมความตนตวและเตรยมพรอมในการจดการเรยนร หรอน ากจกรรมในรปแบบตางๆมาประยกตใชในกระบวนการเรยนการสอนโดยเนนใหผเรยนเปนผลงมอกระท าเพอเตรยมความพรอมใหนกศกษาสามารถออกไปด ารงชวตในโลกยคศตวรรษท 21

86

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และแนวทำงกำรแกไข

ปญหำและอปสรรค วธกำรแกไข - นกศกษาสวนใหญออกเสยงพยญชนะ สระ วรรณยกตผดเพยน เนองจากขาดความรและความเขาใจถงหลกการออกเสยงและต าแหนงของลน

- ผสอนบรรยายถงหลกการออกเสยงและต าแหนงของลนทถกตอง

- นกศกษาออกเสยงไมชดเจน เนองจากนกศกษาเคยชนกบภาษาถนของนกศกษา

- เนนฝกฝนการออกเสยงทถกตองเปนประจ าและสม าเสมอ

- นกศกษาขาดความกลาแสดงออก - มการจดกจกรรมหรอเกมส ใหนกศกษามสวนรวมในชนเรยนเพอลดความประหมา และเกดความคนชนกบเพอนรวมชนและอาจารยผสอน

- นกศกษาบางสวนยงไมสามารถจดจ าพยญชนะ สระ วรรณยกตไดทงหมด - นกศกษาเกดความสบสนในหลกการการประสมค า

- ฝกอานพยญชนะ สระ กอนเขาเรยนทกครง เพอกระตนกระบวนการจดจ าของนกศกษา

ปจจยทท ำใหเกดกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) ประสบ

ควำมส ำเรจ 1. มการใชเทคนคการสอนโดยการใหนกศกษามสวนรวมในการเรยนร เปนหลก

ท าใหนกศกษาเกดการตนตวในการเรยนรอยเสมอ จงสงผลมความกาวหนาในการเรยนรทงในภาคทฤษฎ และภาคปฏบต

2. ใชเทคนคทท าใหนกศกษารถงปญหาในการเรยนรของตนเอง ซงนกศกษา สามารถตงเปาหมายในการเรยนดวยตนเอง และเรยนรไปในทศทางทถกตอง

3. เนองจากกระตนใหนกศกษามการคนควาหาขอมลดวยตนเองกอนเรยนอยเสมอ ท าใหเกดการเรยนรไดอยางรวดเรว นอกเหนอจากการเรยนในชนเรยน และมประสทธภาพมากยงขน แนวทำงในกำรพฒนำตอไป

1. ควรมการใชสอมลตมเดยททนสมยในการจดการเรยนการสอนเพมขน 2. ควรมการจดการทดสอบในภาคทฤษฎมากขน

โปรแกรมวชำภำษำองกฤษ

88

กำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร (Knowledge Management)

ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558 คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร

โปรแกรมวชำ ภาษาองกฤษ อำจำรยผสอน ประทบใจ ทศนแจมสข รำยวชำ การอานเชงวชาการ (Academic Reading) หวขอ/เนอหำ From Colonies to the United States, A Balance of Power,

How Equal Are We Now? จ านวน 2 คาบ (6 ชวโมง) จดประสงคของเนอหา/แกนของความรของเนอหา

This course is designed with the particular emphasis on reading a variety of academic texts. Note-taking, summarizing, and expressing opinions on the topics are also included.

เปาหมายส าคญทตองการใหเกดกบนกศกษา (อาจอางองถงมาตรฐานผลการเรยนร 5 ดาน)

1. ความร 2. ทกษะทางปญญา 3. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ 4. ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร 5. การใชเทคโนโลยสารสนเทศ

กจกรรม / ขนตอนกำรจดกำรเรยนร

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 1) From Colonies to the United States

• Divide students into a group of three by numbering heads from 1 to 6. Preparing to read - Encourage students to think about the topics by showing them pictures and asking them questions.

Numbered Heads Together

89

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

Questions: 1. What is the artist trying to show about the first settlers? 2. What elements of the painting are important? For example, why is the man on the right kneeling? 3. How do you think the settlers are feeling? What are they thinking? - Ask for responses from the students and let them express their opinions without right /wrong answers. - Explain students this picture shows some of the first settlers arriving in America in the winter of 1620.

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 1) From Colonies to the United States

• Reading 1: From Colonies to the United States - Distribute vocabulary sheets of reading to students. - Allow students to use dictionaries or their phones/iPad to search for unknown words from the Internet. - Give students 20 minutes to discuss, translate, summarize main ideas with friends in their groups. - Give students 10 minutes to present their ideas of what they read in front of the classroom by drawing students’ group numbers. - Give students suggestions when there are misconceptions. - Teach students how to: √ read for main ideas √ discover topic sentences for each paragraph

Brainstorming Team-Pair-Solo Brainstorming / Team Discussion / Debate

90

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

√ identify details supporting main ideas √ guess meanings from context - Give students 20 minutes to do practices, prepare for answers, and then share their ideas to others with the suggestion from the teacher.

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 1) From Colonies to the United States

• After Reading - Ask for students to close their textbooks. - Ask each group to say new words and think of new sentences for the new words. - Ask students these questions to deepen their understanding of the topic: The Liberty Bell and the first U.S. flag are important symbols for most Americans. They represent the American fight for independence. Discuss the following questions about symbols with your class. 1. What are some symbols in your countries that you are familiar with? 2. Why are these symbols important? - Assign students to write things they understand, do not understand, and want to know more about on the paper and then send to the teacher. Materials: - A textbook “Academic Encounter 2nd Edition” written by Jessica Williams (2013) - Supplementary sheets of academic vocabulary - A template of note-taking - Additional exercises to practice academic reading

One-Minute Paper

91

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 2) A Balance of Power

• Preparing to read - Encourage students to think about the topics by looking at graphs, charts, diagrams connected to the text. - Explain key terms of 3 branches of the U.S. government (the President, the Congress, the Supreme Court). - Ask each group with these questions: 1. Which branch has power to declare war? 2. Which branch makes laws? 3. Which branch leads the military? 4. Which branch decides if laws follow the Constitution? 5. Which branch makes decision about government spending? 6. Which branch makes agreements with other countries? - Ask for responses from the students and let them express their opinions. - Suggest students reading the title and headings in the text and have them discuss what the text will be about. • Reading 2: A Balance of Power - Distribute vocabulary sheets of reading to students. - Allow students to use dictionaries or their phones/iPad to search for unknown words from the Internet.

Brainstorming

92

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

- Give students 20 minutes to discuss, translate, summarize main ideas with friends in their groups. - Give students 10 minutes to present their ideas of what they read in front of the classroom by drawing students’ group numbers. - Give students suggestions when there are misconceptions. - Teach students how to: √ read flowchart and Venn diagram √ find cues for word meanings – that is, or, verb to be, parentheses () √ contrast ideas using words like however and although - Give students 20 minutes to do practices, prepare for answers, and then share their ideas to others with the suggestion from the teacher. - Give students supplementary practices of reading graphs, let them do group work by discussing their answers with friends, and share their ideas with other groups.

Brainstorming Team-Pair-Solo Brainstorming / Team Discussion / Debate Brainstorming / Team Discussion / Debate

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 2) A Balance of Power

• After Reading - To check students’ understanding, ask them with these questions: 1. How many branches are there in the U.S. government? 2. Can you explain the relationship among the branches of government? How? 3. What is the qualification of the candidate who wants to be the U.S. President? 4. In your country, how is the national leader elected? 5. Is the system in your country similar to or very different from the U.S. system? - Assign students to write things they understand, do not understand, and want to

One-Minute Paper

93

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

know more about on the paper and then send to the teacher. - Ask for students to close their textbooks. - Ask each group to say new words and think of new sentences for the new words. Materials: - A textbook “Academic Encounter 2nd Edition” by Williams J. (2013) - A textbook “Improve Your IELTS: Writing Skills” by McCarter S. and Whitby N. (2007) - Supplementary sheets of academic vocabulary - Additional exercises about graph reading

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 3) How Equal Are We Now?

• Preparing to read - Introduce students a topic and tell them they are going to read a text titled “How Equal Are We Now?” - Show students photographs and ask them, “Do these photographs support the topic?”

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 3) How Equal Are We Now?

• Reading 3: How Equal Are We Now? - Distribute vocabulary sheets of reading to students. - Allow students to use dictionaries or their phones/iPad to search for unknown words from the Internet. - Give students 20 minutes to discuss, translate, summarize main ideas with friends in their groups. - Give students 10 minutes to present their ideas of what they read in front of the

Brainstorming Team-Pair-Solo

Yahoo CEO Marissa Mayor

Supreme Court Justice Sonia

Sotomayor

President Barack Obama

94

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

classroom by drawing students’ group numbers. - Give students suggestions when there are misconceptions. - Teach students how to: √ read about statistics √ take notes with a chart to organize statistical information - Ask students with these questions: 1. What kind of information does it give? 2. For which group does it provide information? 3. Look at the top of household incomes. Which group appears to be doing the best? 4. Consider the bottom household incomes. Which group seems to be doing the worst? 5. What could be reasons for the differences? - Give students 20 minutes to do practices, prepare for answers, and then share their ideas to others with the suggestion from the teacher.

Brainstorming / Team Discussion / Debate

2 – 3 (6 Hrs.)

Reading Topics: 3) How Equal Are We Now?

• After Reading - Ask for students to close their textbooks. - Ask each group to say new words and think of new sentences for the new words. - Ask students these questions to deepen their understanding of the topic: 1. What are some different perspectives on the meaning of equality? 2. What can the government do to promote equality? 3. What is a protected class? Give some examples. 4. How is (in) equality measured? Give some examples. 5. What kinds of progress have different protected classes made toward equality? 6. Where does inequality still exist in American society?

95

Weeks Topics Activities Active

Learning Techniques

- Assign students to write things they understand, do not understand, and want to know more about on the paper and then send to the teacher. Materials: - A textbook “Academic Encounter 2nd Edition” written by Williams J. (2013) - Supplementary sheets of academic vocabulary - A template of note-taking - Additional exercises to practice academic reading

One-Minute Paper

หลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ตำมแนวคดของผสอน

• A teaching/learning approach initiating a critical thinking skill (one of the 21st century skills)

• Practicing students to : - have in-depth knowledge about their own education - discuss their own learning - apply their knowledge to new situations

• The teacher as a coach leaving students to think by themselves and providing guidance through a sequence of questions

96

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และแนวทำงกำรแกไข

Problems Solutions • Thai students are afraid of expressing

their opinions, especially English speaking.

• The teacher should create pleasure environment and select reading pleasurable material enhancing students’ abilities.

• The students have different ideas leading conflict and disagreement.

• The teacher should form the learning groups.

• Peer assessment is not appropriate to students because this approach needs the learners that have equal level of knowledge.

• The teacher should design a clear reading rubric for assessment.

ปจจยทท ำใหกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) ประสบ

ควำมส ำเรจ • An active teacher/instructor • A good lesson plan • Well-selected teaching/learning materials • Group size • Learning environment

แนวทำงในกำรพฒนำตอไป

Bloom's Taxonomy

Design courses containing more active learning activities Encourage students to learn by

doing – giving them a final reading project Provide students more audio-

visual materials to persuade their interest Read journals and find out

learning strategies that fit in the context of KPRU

โปรแกรมวชำวจตรศลปและประยกตศลป

98

กำรจดกำรกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนรในกจกรรมกำรจดควำมร

(Knowledge Management) ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558

คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร โปรแกรมวชำ วจตรศลปและประยกตศลป อำจำรยผสอน อ.วชรศน ศรวรยะกจ รำยวชำ ประวตศาสตรทศนศลปไทย หวขอ/เนอหำ ประวตศาสตรและโบราณสถานของจงหวดก าแพงเพชร จ านวน 4 คาบ เทคนคทเลอกใช Problem-Based Learning; PBL

จดประสงคของรำยวชำและสำระส ำคญ วชาประวตศาสตรทศนศลปไทยเปนวชาทมงสอนใหผเรยนไดมความรความเขาใจ

เกยวกบพฒนาการของทศนศลปไทยนบแตอดตจนถงปจจบน ไดแก สมยกอนประวตศาสตร สมยกอนประวตศาสตรชาตไทย สมยประวตศาสตรชาตไทย สมยรตนโกสนทรและสมยรชกาลปจจบน โดยมจดประสงคของรายวชา ดงน

1. เพอใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบประวตศาสตรทศนศลปของประเทศไทย 2. เพอใหผเรยนสามารถวเคราะหรปแบบของศลปะในแตละยคแตละสมยของประเทศได 3. เพอใหผเรยนสมผสรบรถงการพฒนาการในงานทศนศลปตงแตอดตจนถงปจจบน 4. เพอใหผเรยนซาบซงถงคณคาในงานทศนศลปผสมผสานศลปวฒนธรรมของ

ประเทศไทย จนเกดความภาคภมใจในเอกลกษณประจ าชาต ตลอดจนมแนวคดในการอนรกษใหคงอยตอไป และสามารถบรณาการใหความรดานวชาการแกสงคมหรอชมชนทองถนในการอนรกษศลปวฒนธรรมไดอกทางหนง

5. เพอใหผเรยนน าความร ความเขาใจในความงามของธรรมชาตสงแวดลอม และศลปะไปปรบใชในชวตประจ าวนไดอยางผาสก และชวยกนอนรกษศลปวฒนธรรมของชาตใหคงอยและเปนแนวทางในการศกษาขนสงตอไป

99

ทศนศลปไทยไมวาจะเปนสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม รวมทงงานประณตศลป อน ๆ ทเปนลกษณะเฉพาะของทศนศลปไทย ลวนมคณคามากมายในเชงประวตศาสตรเพราะเปนสงสะทอนสงคม วฒนธรรม การเมองการปกครอง เศรษฐกจ ศาสนา ตลอดจนความเชอในอดตของแตละยคแตละสมย แมกระนน สงคม วฒนธรรม การเมองการปกครอง ในบางยคสมยกยงกอใหเกดรปแบบเฉพาะของทศนศลปประจ าแวนแควนดวยเชนกน อยางไรกดทศนศลปไทยไมวาจะเปนสถาปตยกรรม ประตมากรรม จตรกรรม ลวนแลวเปนสงสะทอนถงเรองราวเหตการณในอดตไดเปนอยางด เพราะเนองจากกอนทไทยจะหลอมรวมจนเปนชาตในปจจบนนในอดตตางกเปนแวนแควนปกครองตนเองมาทงสน ลกษณะเฉพาะของศลปะประจ าแวนแควนจงยงพบเหนไดในปจจบนถงแมวาจะมการพฒนาคลคลายไปมากแลวกตาม ขณะเดยวกนการทผเรยนจะท าความเขาใจในพฒนาการหรอความเปนมาไดอยางถองแทนน จ าเปนอยางยงทผเรยนควรสามารถทจะวเคราะห ตงค าถาม และศกษาดวยตนเองเพมเตมนอกเหนอจากการรบฟงบรรยายในชนเรยนดวยการศกษาขอมลจากสถานทจรง การศกษาจากแหลงขอมลอน ๆ รวมถงฐานขอมลออนไลน มากไปกวานนยงเปนการกระตนผเรยนใหเกดความสนใจใครรแลวยงเปนการพฒนาใหผเรยนเปนไปตามมาตรฐานผลการเรยนรทง 5 ดาน ไดแก

1. ดานคณธรรม จรยธรรม (Ethics and Morals) 2. ดานความร (Knowledge) 3. ดานทกษะทางปญญา (Cognitive Skills) 4. ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ( Interpersonal

Skills and Responsibility) 5. ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสารและการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

(Numerical, Communication and Information Technology Skills)

อยางไรกด โบราณสถานของจงหวดก าแพงเพชรถอวาเปนมรดกทางประวตศาสตรทมความส าคญอยางยงทงยงไดจดทะเบยนใหเปนมรดกโลกรวมกบอทยานประวตศาสตรสโขทยและศรสชนาลยภายใตชอวาเมองประวตศาสตรสโขทยและเมองบรวาร ดวยความส าคญเชนนผเรยนจงควรไดศกษาและเรยนรถงประวตความเปนมาดวยถอวาเปนศลปกรรมโบราณประจ าจงหวดก าแพงเพชร ทมเอกลกษณมความโดดเดนเฉพาะตวทงยงเชอมโยงเรองราวทางประวตศาสตรเปนอยางด ดวยเหตน จงไดแหลงโบราณสถานของจงหวดก าแพงเพชร เปนกรณศกษา เลอกเทคนคการสอนแบบ Problem-Based Learning; PBL พรอมทง ยงไดบรณา

100

การระหวางรายวชาคอวชาประวตศาสตรทศนศลปไทยกบรายวชาการถายภาพเพองานออกแบบกราฟฟก

กจกรรมประกอบหวขอ/เนอหำ ใหผเรยนออกแบบโปสเตอรเพอสงเสรมการทองเทยวโบราณสถานจงหวดก าแพงเพชร

โดยตองศกษาคนควาจากแหลงขอมลจรงพรอมทงตองมภาพถายโบราณสถานประกอบแลวน ามาออกแบบใหสวยงามอนเปนการรวมอนรกษใหคงอยตอไปอกทางหนง

กำรประเมนผล ประเมนผลตามวตถประสงคแตละวชา โดยประเมนผลตามหวขอทไดก าหนดพรอม

รายละเอยดของชนงาน

หลกคดส ำคญของกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร (Active Learning) หากกลาวถงการจดการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) ยอมหมายถงการจดการเรยนการสอนในรปแบบตาง ๆ ทกระตนหรอสนบสนนใหผเรยนมสวนรวมในชนเรยนดวยรปแบบกจกรรมตาง ๆ นอกเหนอจากการบรรยายในชนเรยน ยอมมสวนท าใหผเรยนไดรจกวเคราะห ตงค าถาม และเสาะแสวงหาความรดวยตนเองเพมเตม การศกษาจากสถานทจรงจงเปนกจกรรมหนงทผเรยนรายวชาประวตศาสตรทศนศลปไทยไดเสนอ ผสอนจงไดจดกจกรรมตามความตองการของผเรยนผลจากการจดกจกรรมพบวาผเรยนบางสวนมการคนความากขนกวาการมอบหมายงานตามปกต ทงนความพรอมของผเรยนกเปนสงส าคญเนองจากเวลาทมจ ากดเนองจากยงมเนอหาอน ๆ ทยงตองเรยนร แตอยางไรกตาม การจดการเรยนรแบบใฝรกยงเปนสงทาทายมากกวาการสอนการบรรยายอยางเดยว

ปญหำ/อปสรรค ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบใฝร (Active Learning) และแนวทำงแกไข

ปญหา/อปสรรค ในการจดการเรยนการสอนแบบใฝร 1. ผเรยนยงไมคนเคยกบการจดการเรยนการสอนแบบใฝรเทาทควรรวมทง

กจกรรมทจด 2. ผเรยนเตรยมตวส าหรบการศกษาจากแหลงสถานทจรงไมมากเทาทควรท าให

เกบขอมลไดนอย

101

แนวทางแกไข ชแจงการจดการเรยนการสอนและกจกรรมลวงหนาแกผเรยนใหทราบถงวตถประสงค

ของกจกรรมเปนระยะ ๆ กอนถงก าหนดกจกรรม

แนวทำงในกำรพฒนำตอไป การจดการเรยนการสอนแบบใฝร (Active Learning) ในรายวชาประวตศาสตรทศนศลปไทยสงทจะพฒนาเพมขนตอไปนนคอจดใหมการบรณาการระหวางรายวชามากขนและจดการเรยนการสอนแบบใฝรโดยทดลองแบบแบงกลมและแบบเฉพาะบคคลเพอมการน าเสนอผลการศกษาทเกดขนในรปแบบตาง ๆ

ตวอยำงงำนออกแบบโปสเตอรสงเสรมกำรทองเทยวโบรำณสถำนจงหวดก ำแพงเพชร การจดการการเรยนรแบบใฝร (Active Learning) รายวชาประวตศาสตรทศนศลปไทย บรณาการรวมกบรายวชาการถายภาพเพองานออกแบบกราฟฟก

โปรแกรมวชำดนตรศกษำ

103

กำรจดกำรเรยนรแบบเนนผเรยนเปนส ำคญ (Active Learning) เพอแลกเปลยนเรยนร ในกจกรรมกำรจดกำรควำมร

(Knowledge Management) ประจ ำภำคเรยนท 1 ปกำรศกษำ 2558

คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏก ำแพงเพชร รำยวชำ พฤตกรรมการสอนดนตร อำจำรยผสอน อาจารยเอกวฒ โลหะการก หอขอ/เนอหำทสอน เทคนควธการสอนดนตร ค ำอธบำยรำยวชำ

การศกษาจดประสงคเนอหาอตราเวลาเรยนและเอกสารหลกสตรดนตร ศกษา การวเคราะหหลกสตรความสมพนธระหวางปรชญาและการสอนดนตร วธการสอนดนตร ในระดบการศกษาขนพนฐานกบแผนการศกษาของชาต ความหมายของการสอน กระบวนการเรยนการสอน เทคนควธการสอนตางๆ การเลอกสอผลการสอนดนตร การก าหนดการสอนและการบนทกการสอน การปฏบตการสอนดนตร จดประสงคกำรเรยนร 1. มความรความเขาใจในอตราเวลาเรยนของวชาดนตรในระดบชนตางๆ 2. มความรความเขาใจในความสมพนธของปรชญาและการสอนดนตร 3. มความรความเขาใจในวธการสอน เทคนควธการสอน และการเลอกใชสอในการสอนดนตร กจกรรมกำรเรยนร ขนน ำเขำสบทเรยน อาจารยผสอนยกตวอยางการสอนดนตรในระดบการสอนในสถานศกษาขนพนฐาน เชน การเรยนการสอนดนตรในปจจบนเปนอยางไรบาง แลวใหนกศกษาแสดงความคดเหนถงวชาดนตร และครดนตร ตามทนกศกษามประสบการณจรงสมยยงเปนนกเรยน วามความสนก ความชอบ หรอ ความคดเหนอนๆจากการเรยนในระดบนนเปนอยางไร

104

ขนจดกำรเรยนร อาจารยแบงกลมนกศกษาออกเปน 5 กลมจ านวนเทาๆกน แลวใหหวขอคนควา ในเรอง ทฤษฏการสอนดนตร ทนยมใชทวโลก

1.การสอนดนตรของโคดาย (Kodaly Approach) 2.การสอนดนตรของดาลโครซ (Dalcroze Approach) 3.การสอนดนตรของออรฟ (Orff Schuwerk) 4.การสอนดนตรของซซก (Zzuki Method) 5.การสอนดนตรมอนเตสซอร (Montessori)

หลงจากทนกศกษาท าการศกษาในหวขอดงกลาวแลว ใหนกศกษาแยกกลมเพอรวมกลมใหม โดยใหในกลมนนๆ มตวแทนของแตละกลมทไปศกษาการสอนดนตรของบคลตางๆครบทง 5 หวขอ หลงจากนนใหแลกเปลยนประสบการณและความรหลงจากทไปศกษาแนวการสอนของแตละบคคล ใหเพอนไดเขาใจ อาจารยผสอนสอบเกบคะแนนจากหวขอดงกลาว

หลงจากทท าการสอบเสรจใหอาจารยแบงกลมนกศกษาตามเดม และใหนกศกษาแตละกลม เตรยมการแสดงบทบาทสมมตการสอนในชนเรยน โดยอาจารยผสอนก าหนดหวขอในการสอนในเรอง ทเกยวกบดนตร โดยใหนกศกษาแลกเปลยนแนวคดและวธการสอนแลวออกมาจ าลองสถานการณในการสอนจรง โดยใหเพอนๆแตละกลมแสดงบทบาทสมมตเปนนกเรยน พรอมทงใหคะแนน การสอนของเพอนในกลมทออกมาแสดงบทบาทสมมต

ขนสรป อาจารยผสอนใหนกศกษาออกมาแสดงความคดเหน เกยวกบครดนตรกบการเรยนการ

สอน ควรมองคประกอบใดบาง พรอมทงอาจารยคอยใหขอเสนอแนะรวมกน

วธกำรสอนดนตรทไดรบกำรยอมรบ การสอนดนตรของโคดาย (Kodaly Approach) โซลตาน โคดาย(Zoltan Kodaly ,

1882-1967) นกการศกษาดนตรและผประพนธเพลงคนส าคญของฮงการ ซงมหลกการสอนดนตร

โดยการจดล าดบเนอหาและกจกรรมดนตรใหสอดคลองกบพฒนาการของเดก โดยมขนตอนจากงายไปหายาก เนนการสอนรองเพลงเปนหลก การรองเพลงเปนการใชเสยงทมอยแลวตามธรรมชาตซงเดกคนเคยอยแลวฝกควบคกบการอานโนต จนสามารถอานและเขยนโนตดนตรได โคดายมความคดวาดนตรส าหรบเดกมความส าคญและตองพฒนาเชนเดยวกบภาษา เดกควรฟงดนตรกอนแสดงออกทางการรองหรอการเลน และเมอเขามประสบการณเพยงพอก

105

สามารถฝกการอานและเขยนภาษาดนตรได โคดายมวธการใชสญลกษณมอในกจกรรมการสอนและใชการอานโนตดวยระบบซอล –ฟา ซงมขนตอนจากงายไปหายาก ซงสามารถฝกโสตประสาททางดนตรผเรยนไดทงเรองจงหวะระดบเสยง ท านองและการประสานเสยง โดยการรองเพลงตามแบบฝกหดของโคดายซงมการแบงเปนระดบขนตาง ๆ ใหเหมาะสมกบผเรยน การสอนดนตรของดาลโครซ (Dalcroze Approach ) เอมล ชาคส ดาลโครซ (Emile Jaques Dalcroze , 1865 – 1950) ผประพนธเพลงและนกดนตรศกษาชาวสวส ดาลโครซมหลกการสอนดนตรโดยใชการ เคล อนไหวจ งหวะเ พอตอบสนองตอเสยงดนตร ใชช อว า “ยร ธมมก” (Eurhythmics) ซงเกยวของกบการตงใจฟงเสยงอยางมสมาธและตอบสนองตอองคประกอบของดนตรงายๆ ในเรองจงหวะ ระดบเสยง ความดงเบา ความยาวสน นอกจากนนดาลโครซยงใชหลกการสอนโซลเฟจ (Solfege) ซงเปนการฝกการอานและการฟงเพอจดจ าระดบเสยงตาง ๆ บนบรรทดหาเสน รวมถงกจกรรมอมโพร -ไวเซชน (Improvisation) ซงเปนการปฏบตกจกรรมทางดนตรในทนททนใด โดยใชความคดสรางสรรคของผเรยนเอง ซงชวยสงเสรมพฒนาความคดสรางสรรคตามพฒนาการของเดก วธสอนตามแนวทางของดาลโครซนไดชเดนชดวามการใหความส าคญของการฝกโสตประสาททางดานตางๆ เชน จงหวะ ระดบเสยง ค ว า ม แ ตก ต า ง ขอ ง เ ส ย ง โ ด ย ใ ช ก จ ก ร ร ม ก า รส อน ย ร ธ ม ม ก ก า ร ส อน โ ซ ล เ ฟจ และ การอมโพร -ไวเซชน เปนสอ และมล าดบขนตอนจากงายมาหายากตามพฒนาการของเดก ก า ร สอนดนตร ข อ งออร ฟ ( Orff Schuwerk ) คา ร ล ออร ฟ ( Carl Orff, 1895 - 1982) นกประพนธเพลงและนกดนตรศกษาชาวเยอรมน ผคดคนวธการสอนดนตรผานสอการสอนทเปนเครองดนตรระนาด แตหลกการส าคญไมไดอยทการทเดกเลนดนตรระนาดเปนอยางเดยว แตเปนการจดกจกรรมและเนอหาทสอดคลองกบพฒนาการของเดก ออรฟมความเชอวาดนตรเบองตนส าหรบเดกนนควรเปนดนตรทสามารถแสดงออกไดโดยงาย การสอนของเขารวมเอาดนตร การเคลอนไหว และการพดเขาดวยกน ในการปฏบตเขาไดเนนเรองจงหวะในการฝกเบองตน และกจกรรมสรางสรรคอสระโดยเปนการรองเพลง การเคลอนไหว การเลนเครองดนตรระนาดทมระดบเสยงตาง ๆ ซงเดกจะไดเรยนรจงหวะ ระดบเสยง การอานโนต การประสานเสยง รปแบบบทเพลง สสนเสยง ความรความเขาใจเกยวกบสญลกษณดนตรไปพรอม ๆ กน ซงเปนการฝกโสตประสาททางดนตรดานตาง ๆ ดวยการฟง การรอง และการบรรเลงเครองดนตรโดยตรง

106

การสอนดนตรของซซก (Suzuki Method) ชนอช ซซก (Shinichi Suzuki, 1898 – 1998) นกการศกษาและครไวโอลนชาวญปน เปนเวลากวา 50 ปมาแลวทซซกพบความจรงเกยวกบการเรยนภาษาแมของเดกทวโลกและไดน ามาพฒนาใหเขากบการเรยนดนตร ซซกไดสงเกตวาเดกสามารถพดภาษาของตนเองไดกอนทจะเรยนการอานและการเข ยน เปนเพราะการฟงและการเลยนแบบนนเอง ดงนนการฟงดนตรตนฉบบ การเลยนแบบครและการท าซ าบอย ๆ เดกยอมสามารถใหบรรเลงเครองดนตรไดอยางด ซซกไดคดเลอกบทเพลงในระดบตาง ๆ ตามความยากงาย ในวธการเรยนของซซก เดกเรยนรสาระดนตรตาง ๆ และการปฏบตดนตรมากกวาเทคนคตาง ๆ การคดเลอกบทเพลงในแบบฝกหดของซซกไดน าเสนออยางเปนขนตอนและมกระบวนการพฒนา ตองปฏบตดวยความสม าเสมอ มาตรฐานของบทเพลงฝกมการเตรยมความพรอมในการเรยนดนตรขนสงขน แมซซกจะไมไดเนนการฝกโสตประสาทในดานตาง ๆ เชนเดยวกบวธของโคดาย ออรฟ และดาลโครซ แตเมอพจารณาถงวธการของเขาแลวจะพบวามการเนนขนตอนของการฟงเปนพนฐานแรก จากนนจงเปนขนตอนของการปฏบตเครองดนตร ซงนบวาเปนการฝกโสตประสาทและน ามาปฏบตบนเครองดนตรโดยตรง และสามารถประเมนผลไดจากการเลนเครองดนตรนนเอง

การสอนดนตรแบบมอนเตสซอร (Montessori) แพทยหญงมาเรย มอนเตสซอร ผวางแนวทางการสอนดนตรแบบมอนเตสซอร

ไดศกษาและอาศยหลกการนายแพทยเอดเวรด เซอแกง(Edward Seguin ) ผซงเปนลกศษยของนายแพทยอทารด ( Itard ) ผซงวางรากฐานวชาแพทยศาสตรเกยวกบการบ าบดโรคในหโดยตรง ( Otology ) โดยนายแพทยอทารดไดฝกเดกหหนวกและเปนใบใหสามารถฟงเสยงและพดได โดยใชประสาทสมผสทกประการเขาชวย

แพทยหญงมาเรย มอนเตสซอร ไดท าการสอนเดกปญญาออนใหสามารถสอบผานประโยคประถมศกษาไดทกคน และไดประยกตวธการสอนนมาใชในเดกเลกธรรมดา และไดอทศเวลาตลอดชวตในการสาธตการสอนแบบ “มอนเตสซอร”และเธอไดกลาววางานของเธอเปน A Scientific System of Education โดยแท ซ งทฤษฎของเธอสอดคลองกบผลงานวจยทเกยวกบพฒนาการของเดก เชน งานของ พอาเจต, กเซลล, บรเนอร, เบาเออร ฯลฯ ยอมเปนการอธบายไดอยางดวา “มอนเตสซอร” ไดผลดในการสงเสรมพฒนาการของเดก ในชนเรยนแบบ “มอนเตสซอร” มการใหความส าคญของการแนะน าดนตรตอเดก ทโรงเรยนตวอยาง (The Model Montessory School ) แหงกรงเวยนนา ครไดคดเลอก

107

เพลงพนเมองและเพลงคลาสลคจากประเทศทวโลกเอาไวใชประกอบการเรยนของเดก และใหโอกาสในการฝก ดงตอไปน 1. การฝกเพอใหเขาใจ “จงหวะ” ของดนตร โดย การฝกทรงตว การวงเขาจงหวะ เดนจงหวะ เคลอนไปตามกฎทก าหนดไว 2.การฝกเพอ “เมตรก” ของดนตร โดยใหเดกประทบใจในเสยงดนตร ( Musical Impressions ) ครจะเลอกเพลงมาเปนทอนใดทอนหนงแลวเลนซ า ๆ ใหเดกเคลอนไหวไปตามจงหวะดวยทกสวนของรางกายไมเฉพาะแตมอและเทาเทานน เพอใหเดกไดคนเคยกบดนตร 3. การศกษาความคลองจองและท านองดนตร อาจใชเครองดนตรงาย ๆ เชน เครองเคาะตางๆ เขาไปประกอบโดยใหเดกเลนกนโดยเสร ความสนใจในเดกเกดมาจากการไดฟงเพลงซงตนชนชอบ แลวลองมา “เลนดวยห” จนพอไปได สวนความเขาใจและความสามารถในการเลนดนตรนน ไดรบการสงเสรมจากการมโอกาสไดจบเครองดนตรขนมาลองสรางเสยงสงต า ซงประทบอยในใจเดกไดอยางนาพศวง 4. การเขยนและอานดนตร โดยใหเดกไดฝกโสตประสาทสงเกตความสงต าของเสยง และขนตอมากแทนตวโนตดวยสญลกษณตาง ๆ ขนสดทายจงแนะน าใหเดกรความหมายของโนต การแนะน าดนตรในเดกของ “มอนเตสซอร”จะเรมจากจงหวะความสอดคลอง ตองมากอนการเรยนอานและเขยนตวโนต กระบวนการของการเรยนรของมอนเตสซอรทน ามาใชในการเรยนการสอนดนตรแกเดก ม 3 ขนตอน คอ Imitation การเลยนแบบ โดยมครเปนตนแบบของเดก Recognization การจดจ า และการแยกแยะความแตกตางของเสยงทไดฟง Intonation การเปลงเสยงรอง อยางถกตองเปนการทดสอบขนสดทายวาเดกมความเขาใจและสามารถปฏบตได

108

ภำพกจกรรมกำรจดกำรเรยนรแบบใฝร