บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ ประเทศไทย ถอวาเปนประเทศทมอบตการณโรคอวนในวยเดกเพมขนเรวทสดในโลกจากสาเหตเกยวกบพฤตกรรมการกนทผดปกต (Eating disorder) และพฤตกรรมการนงอยกบทจนนาไปสความเสยงของเกดภาวะนาหนกเกนและโรคอวน (ชนฤทย กาญจนะจตรา และคณะ, 2554, หนา 8) ทเกดจากผลกระทบของสถานการณการเตบโตทางเศรษฐกจในประเทศไทยโดยเฉพาะในชวงวยระหวาง 11-17 ป (Pawloski, Ruchiwit, & Pakapong, 2008) การสงเสรมการทากจกรรมทางกายอยางเพยงพอ จงเปนประเดนสาคญทนาไปสการพฒนาสขภาพ และ เปนบทบาทสาคญในการปองกนโรคอวนสาหรบวยเดก (Goran, Reynolds, & Lindquist, 1999) จากเหตผลทกลาวมาขางตนนน การปรบเปลยนพฤตกรรมในเดกจงเปนการแกไขพฤตกรรม การนงอยกบทเพอไปสพฤตกรรมเพอสขภาพ (Al-Hazzaa, Abahussain, Al-Sobayet, Qahwaji, & Musaiger, 2011; Hallal, Victora, Azevedo, & Wells, 2006) และเปนสงทนกวจยพยายามวเคราะหถงอทธพลทเกยวของถงสาเหตในการเขารวม รวมถงการปองกนการเลก การออกกาลงกาย การเลนกฬา และกจกรรมทางกายของเดก (Gillison, Standage, & Skevington, 2011) การสงเสรมการออกกาลงกายในโรงเรยนจงถอวาเปนกลยทธทมความสาคญในการปรบเปลยนทศนคต ความรสกและพฤตกรรมสาหรบเดกในการออกกาลงกาย และถอไดวาอทธพลจากโรงเรยนเปนสงทมผลตอการดาเนนชวตของเดกทก ๆ ประเทศ (World Health Organization, 2009) ดงนน การหาสาเหตหรอปจจยทเกยวของในการสงเสรมการออกกาลงกายสาหรบเดก โดยเฉพาะโรงเรยนถอวาเปนสงทมความสาคญและมอทธพลตอการสรางทศนคต นาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมการนงอยกบทเพอปองกนการเกดภาวะโรคอวนสาหรบเดก การศกษาถงความตงใจในการออกกาลงกายเปนสงททาใหเขาใจถงสาเหต และวธการปรบเปลยนพฤตกรรมการนงอยกบท รวมทงนาไปสการสงเสรมการออกกาลงกายสาหรบเดกเนองมาจากความตงใจในการออกกาลงกายมความสมพนธกบการทานายถงพฤตกรรมการ ออกกาลงกายได (Garber, Allsworth, Marcus, Hesser, & Lapane, 2008) ซงสอดคลองกบทฤษฎพฤตกรรมตามแผนของ Ajzen (1991) ทกลาววา การกระทาของบคคลทเกดขนมเหตผลจากการไดรบขอมล แลวประเมนผลจากขอมลทตนเองมอย และพจาณาถงผลลพธทเกดขนจากการกระทา รวมไปถงอทธพลของการรบรจากภายนอกกอนทจะมการตดสนใจทจะแสดงพฤตกรรม

2

โดยเปนตวกาหนดและใชในการทานายถงพฤตกรรมของบคคล ซงบคคลจะแสดงพฤตกรรมหรอไมแสดงพฤตกรรมไมไดขนอยกบความตงใจเพยงอยางเดยวแตตองอาศยโอกาสหรอปจจยและสภาพแวดลอมดานอน ๆ ดวย (Ajzen, 1991) เชนจากการศกษาของ Chatzisarantis, Hagger, Smith and Sage (2006) ทพบวา ความตงใจในการออกกาลงกายเปนเหตผลทเกดขนในอนาคต การไดรบแรงจงใจจากสภาพแวดลอมทางสงคมทาใหบคคลไดมโอกาสแสดงพฤตกรรม และตดสนใจออกกาลงกาย เปนตนดงนน การศกษาถงปจจยทเกยวของกบความตงใจในการ ออกกาลงกายจงเปนสงทสาคญ การหาสาเหตของการไดรบการสนบสนนจากสภาพแวดลอม ทางสงคมจะเปนสงทนาไปสการสงเสรมการออกกาลงกาย แรงจงใจ รวมไปถงความตงใจในการออกกาลงกายได ในการศกษาทางดานจตวทยาการออกกาลงกายและการกฬาไดถกนามาศกษาผสมผสานกบหลกการทางดานสงคมศาสตร ดงท สบสาย บญวรบตร (2541) กลาววา กระบวนการสงคมทางการกฬาเปนกระบวนการทกลาวถงเหตผลจากสภาพแวดลอมทางสงคม ททาใหคนเขารวมหรอเรมเลนกฬา และการออกกาลงกาย ซงไดจากการสงเสรมหรอปจจยเออจากการจดสรรโอกาสหรอลดอปสรรคของการเขารวมกจกรรมแลวคงเลนหรอยดตดการออกกาลงกายหรอเลนกฬาใหมากขนและตอเนองนานทสดกระบวนการสงคม จงเปนการเรยนรของมนษย ซงไดจากการสอนทมรปแบบและไมมรปแบบ ทงทางตรงและทางออม จากการสงเกตแลวพยายามเลยนแบบจากแมแบบ (Role modeling) (Bois, Sarrazin, Brustad, Trouilloud, & Cury, 2005) และจากสภาพแวดลอมทางสงคมซงเกดจากการมปฏสมพนธกบคนรอบขางทมความสาคญ (Significant others) เชน การไดรบคาชมเชย การใหรางวล การสงสอน การใชคาพดทโนมนาวใหเหนสงทตนเองสนใจ และคณคาของการปฏบตกจกรรม ความสนกสนานทาใหรสกถงการสนบสนนความเปนอสระในตนเอง (Autonomy support) กอใหเกดการรบรตนเอง (Self-perception) วาเปนผทมความสามารถในการออกกาลงกาย (Sabiston & Crocker, 2008) และผลทไดจากเขารวมในกจกรรมกฬาหรอการออกกาลงกายทาใหเกดการเรยนร และพฒนาตนเองจากการมปฏสมพนธกบผอนในการชวยสงเสรมการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเอง มสวนในการปลกฝงทศนคต รคณคาของการทากจกรรมและกากบพฤตกรรมของตนเอง เพอกาหนดตนเองใหปฏบตกจกรรมนนจนสาเรจ (Niemiec, Lynch, Vansteenkiste, Bernstein, Deci, & Ryan, 2006) จากการรบรถงความสามารถในควบคมพฤตกรรมตนเอง และบรรทดฐาน ทางสงคม กอใหเกดแรงจงใจ และความตงใจในการเรยนร และปฏบตกจกรรมนนจนสาเรจตาม สงทไดตงใจ (Chatzisarantis, Hagger, & Brickwell, 2008) การจงใจทไดรบมาจากการสงเสรม

3

ทางสงคมจงมผลตอการเพมขนของการกากบตนเองจากแรงจงใจภายใน ไดแก ความพงพอใจ ทมาจากความสนกสนาน การมความสามารถ และการมปฏสมพนธกบผอนในสงคม สงผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย และเพมความตอเนองในการออกกาลงกาย เปนตน (Edmunds, Ntoumanis, & Duda, 2007; Ryan, Frederick, Lepes, Rubio, & Sheldon,1997; Ingledew & Markland, 2008) ดงนน กระบวนการสงคมจงมผลตอการจงใจซงรบมาจากการสงเสรมทางสงคมทาใหเกดการเรยนร แลวสงผลตอ ทศนคตทด พฤตกรรม รวมทงมผลตอการสรางแรงจงใจภายใน (ความสนใจ ความสนกสนาน และการมความสามารถ) และแรงจงใจภายนอก (การมปฏสมพนธกบผอน การไดรบรางวล หรอหลกเลยงการถกลงโทษ) ทาใหสามารถปฏบตพฤตกรรมได อยางตอเนองตามเปาหมายทวางไวจนสาเรจ ทฤษฎทเกยวของทางดานจตวทยาในการนาไปใชอธบายเรองของแรงจงใจและสภาพแวดลอมทางสงคมทมอทธพลตอการสนบสนนความอสระในตนเองจากคนรอบขางทมความสาคญในการออกกาลงกายหรอกจกรรมทางกาย คอ ทฤษฎความมงมนในตนเอง (Self-determination (Deci & Ryan, 1985, 2000) ทอธบายถงความสมพนธของวฒนธรรมกบแรงจงใจและอทธพลจากสภาพแวดลอมทางสงคมทสงผลตอแรงจงใจ ความรสก พฤตกรรม และการม สขภาวะทด โดยเรมตนจากการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองจากคนรอบขางทมความสาคญ (Significant others) แลวสงผลใหเกด 1. การรบรความพงพอใจตอความตองการพนฐานทางจตวทยา (Vallerand, Pelletier, & Koestner, 2008) เพอใหบคคลไดปฏบตหรอกาหนดตนเองใหไดรบความพงพอใจ (Needs satisfaction) โดยการเออหรอจากการไดรบโอกาสเพอใหไปสเปาหมายทอยบนความตองการพนฐานทางจตวทยา (Basic psychological needs) ทประกอบดวย การตดสนใจอยางมอสระ ในตนเอง (Autonomy) การมปฏสมพนธกนในสงคม (Relatedness) และการเปนคนทมความสามารถ (Competence) (Hagger & Chatzisarantis, 2008; Dugdill, Crone, & Murphy, 2009, pp. 22-23) ไปยงการออกกาลงกาย หรอการทากจกรรมทางกาย (McDavid, Cox, & Amorose, 2012) 2. แรงจงใจจากความมงมนในตนเองในการกาหนดการออกกาลงกาย (Self-determine motivation exercise regulations) ทเกดจากการกากบตนเอง 2 รปแบบ คอ แรงจงใจจากการมอสระในการตดสนใจดวยตนเอง (Autonomous motivation) และแรงจงใจจากการ ถกกาหนด (Controlled motivation)ไปยงทศนคต (Lim & Wang, 2009) และพฤตกรรม เชน กจกรรมทางกายหรอการออกกาลงกาย รวมไปถงความตงใจในการออกกาลงกาย (Hagger &

4

Chatzisarantis, 2009) ความสมพนธระหวางการรบรความพงพอใจตอความตองการพนฐาน ทางจตวทยาและแรงจงใจตอความมงมนในการกาหนดตนเองมผลไปสพฤตกรรมการออกกาลงกาย (Wilson & Rodgers, 2008, 2004) แสดงใหเหนวาโครงสรางของแรงจงใจตามแนวทางของทฤษฎ ความมงมนในตนเองจงมความสมพนธซงกนและกนตงแตการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเอง ความพงพอใจตอความตองการพนฐานทางจตวทยา ลกษณะของแรงจงใจจากการกาหนดตนเอง และพฤตกรรมการออกกาลงกาย รวมไปถงความตงใจในการออกกาลงกาย ทฤษฎน จงทาใหเชอวาการออกกาลงกายทเกดจากแรงจงใจภายนอกทมอยอาจเปลยนแปลงไปสแรงจงใจภายในไดหากไดรบการตอบสนองทเหมาะสม (Deci & Ryan, 1985, 2000, 2008; Ryan & Deci, 2000 b) สรปไดวา การศกษาตามแนวทางทฤษฎความมงมนในตนเองทมผลตอความตงใจในการออกกาลงกายนน การรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองเปนจดเรมตนไปยงความตองการพนฐานทางจตวทยา และแรงจงใจ และเปนปจจยทนาไปสความตงใจในการออกกาลงกาย จากทไดกลาวมาขางตนนนจงพบวา จากหลกการของทฤษฎน แรงจงใจทเกดขน จงเกดขนไดจากทงแรงจงใจภายในตนเอง (Intrapersonal) ทเลอกปฏบตดวยตนเองจาก ความสนกสนาน ความพงพอใจและแรงจงใจทเกดขนระหวางการมปฏสมพนธกนระหวางบคคล (Interpersonal) โดยมคนรอบขางทมความสาคญในการสงเสรมความเปนอสระในตนเอง ตามแตละสภาพแวดลอมของสงคมทแตกตางกน โดยสวนใหญขนอยกบบทบาทของการเปนผนาหรอผทมอานาจในการตดสนใจในบรบทนน ๆ เชน ในสถานอนามย (Health care) บทบาทของผนาหรอผทมอานาจในการตดสนใจมาจากผเชยวชาญทใหคาแนะนาทางสขภาพ (Moreau & Mageau, 2011) โรงพยาบาลมาจากแพทยหรอพยาบาล (Rouse, Ntoumanis, Duda, Jolly, & Williams, 2011) ระบบการศกษามาจากผบรหาร และครผสอน (สทราช ถาวร, 2551) การออกกาลงกายมาจากผแนะนาการออกกาลงกาย (Edmunds et al., 2007) และนกวทยาศาสตรการกฬา (Weigand, Carr, Patherick, & Taylor, 2001) กจกรรมทางกาย และการออกกาลงกายมาจากผปกครอง เพอน ครพลศกษา (Hagger & Chatzisarantis, 2007) การกฬามาจากผฝกสอนกฬา (Stebbings, Taylor, & Spray, 2011; Almagro, Saenz-Lopez, & Moreno, 2010) เปนตน การเปลยนแปลงพฤตกรรมจากการสรางแรงจงใจในตนเองจากแงมมของสภาพแวดลอมทางสงคมในวงการศกษา กจกรรมทางกาย การออกกาลงกาย และการกฬา จงเรมตนจากวธการสอน และการแนะนา (Moustaka, Vlachopoulos, Kabitsis, & Theodorakis, 2012; Edmunds et al., 2008) และการใหขอมลยอนกลบ การใหเหตผล (Reeve, Jang, Hardre, & Omura, 2002) การรบฟง การไดรบคาชมเชย การไดรบรวาตนเองมความสามารถ การใหโอกาสหรอทางเลอกในการตดสนใจ

5

และหลกเลยงการใชคาพดทกดดนหรอการออกคาสง (Lim & Wang, 2009) สงเหลานทาใหรสก ถงความมอสระและสนบสนนความเปนอสระในตนเองตามบรบททางสงคมตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม (Deci & Ryan, 1987; Ryan & Deci, 2000 b) Hagger et al. (2007) และ Edmunds, Duda and Ntoumanis (2010) ไดใหขอเสนอแนะถงการศกษาถงการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองวา สงทควรพจารณาคอ ความหลากหลายของกจกรรม และคานงถงวฒนธรรม โดยเฉพาะอยางยงจากปจจยทางดานวฒนธรรมนน ระดบความแตกตางของวฒนธรรมทเปนแบบปจเจกบคคล (Individualism) กบแบบรวมกลม (Collectivism) นนคนรอบขางทมความสาคญสงผลตอการรบรคณคา ทศนคต และพฤตกรรมทแตกตางกน (Triandis, 1995, 1994 cited in Edmunds et al., 2010) เชน จากการศกษาของ Hagger et al. (2007) ทศกษาถงการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองจากกลมคนทมวฒนธรรมทแตกตางกน 3 กลม พบวา กลมวฒนธรรมทแตกตางกนมผลตอระดบของการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองจากคนรอบขางทมความสาคญแตกตางกน จากการศกษาพบวากลมคนเอสโตเนยน มการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองทมาจากผปกครอง และเพอนมากกวากลมคนองกฤษ และคนฮงการในการออกกาลงกายและจากการศกษาของ Hagger et al. (2009) ทพบวา กลมชาตพนธทมความแตกตางกน 4 กลม ไดแก กลมคนเอสโตเนยน กลมคนองกฤษ กลมคนฮงการ และกลมคนฟนแลนด มการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองจากครพลศกษา มากกวากลมผปกครองและกลมเพอนในการทากจกรรมทางกาย เชนเดยวกบการศกษาของ Taylor and Lonsdale (2010) ทพบวากลมคนจน มการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองดกวาเมอเปรยบเทยบกบกลมคนองกฤษ ในการเรยนวชาพลศกษา ดงนน การศกษาถงความสมพนธของการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองจากการทมปฏสมพนธกบกลมคนรอบขางทมความสาคญนน วฒนธรรมทแตกตางกนอาจมผลตอ การรบรการสนบสนนความมอสระในตนเองและเปนจดเรมตนในการศกษาตามแนวทางของทฤษฎความมงมนในตนเองและควรพจารณาเปนอนดบแรกวาใครเปนผทมบทบาทเกยวของกบการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองตามวฒนธรรมหรอเหตการณของแตละสภาพแวดลอม ทางสงคมนน ๆ สภาพแวดลอมทางสงคมอกสถาบนหนงทมความเกยวของในการสงเสรมกจกรรม ทางกาย การออกกาลงกาย รวมถงพฤตกรรมทางดานสขภาพ คอ สถาบนทางศาสนา (โบสถใน ศาสนาครสต มสยดในศาสนาอสลาม และวดในศาสนาพทธ) ซงถอวาเปนกระบวนการสงคมหนง ทมสวนในการสรางความสมพนธในสงคม บรรทดฐานทางสงคม คณคา ทศนคต และประสบการณ

6

ใหกบสมาชก รวมทงพฤตกรรมทเกยวของกบสขภาพผานหลกการทางศาสนา (Greenfield & Marks, 2007) ศาสนาจงเปนสวนหนงทมอทธพลตอพฤตกรรมทางดานสขภาพ ทงในเรองของ การควบคมอาหาร และกจกรรมทางกาย (โดยการกาหนดถงการสนบสนนทางสงคม เครอขาย ทางสงคม และการควบคมทางสงคม) ศาสนาจงมความเกยวของในการวางแผนถงการสงเสรมสขภาพผานกระบวนการสงคม (Kim & Sobal, 2004) โดยมผนาทางศาสนา (Religion leaders) หรอตวแทนทางศาสนา (Substitute for religious) (Reifsnider, Hargraves, Wiliams, Cook, & Hall, 2010) เปนคนรอบขางทมความสาคญในสภาพแวดลอมทางสงคมของชมชน (Yaratan & Yucesoylu, 2010) ไดแก บาทหลวงในศาสนาครสต (Jo, Maxwell, Yang, & Bastani, 2010) อหมามในศาสนาอสลาม (สนต อลอดรส, 2550) และพระสงฆในศาสนาพทธ (World Health Organization, 2008, pp. 5-6) ผนาทางศาสนาเหลานถอวาเปนผทมอทธพลกบคนในชมชน และสงคมตามบทบาททางวฒนธรรมและเปนจดเชอมตอระหวางบคคลและกลมตาง ๆ ในชมชน โดยเฉพาะอยางยงความเชอ และความศรทธาในการยอมรบผนาทางศาสนาทมคาชแนะภายใตการเชอมโยงกบ คาสอนและหลกปฏบตทางศาสนาทเกยวของกบวถการดาเนนชวตโดยรวมไปถงอทธพลทางดานการศกษาทางดานสขภาพ การสงเสรมสขภาพ และผลทเกดขนทางดานทดของสขภาพโดยเฉพาะผานชมชนทมความศรทธา (Toni-Uebari & Inusa, 2009) ผานคาสงสอนหรอการโนมนาวไปสการทากจกรรมทางกาย การรกษาสขภาพ รวมไปถงพฤตกรรมสขภาพดานตาง ๆ (Chaudhry & Li, 2010) เชน การออกกาลงกาย (Netz, Goldsmith, Shimony, Ben-Moshe, & Zeev, 2011) สรางความตระหนกรในตนเองไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมดานสขภาพ (O’ Donnell, 2006) การใหผนาทางศาสนามสวนรวมในการเสรมสรางกจกรรมทางกายเปนองคประกอบทสาคญในการสรางทศนคตทดตอการทากจกรรมทางกาย การเรยนพลศกษาและการกฬา (Shuval et al., 2008) และถอวาผทมอทธพลกบความคดของคนในชมชนและสงคมตามบทบาททางวฒนธรรม รวมวางแผนการสงเสรมกจกรรมทางกายพรอมกบครอบครวและบคลากรทางสขภาพ (ทพยวด พนธภาค, 2552; วรรษาโรจ เทพพพธ, จรรยา เสยงเสนาะ, จารวรรณ เหมะธร และขวญใจ อานาจสตยซอ, 2547) เปนสงทมความเหมาะสมในการสงเสรมและกระตนการสรางทศนคต การตระหนกรในตนเองและสรางแรงจงใจในการทากจกรรมทางกายหรอการสงเสรมสขภาพ (Ahmad & Harrison, 2007) เหนไดวาการคานงถงบรบททางสงคม จงเปนผลอยางยงกบการดาเนนงานทประสบความสาเรจในการสรางสขภาพใหกบคนในประเทศจนไดรบการยอมรบจาก องคการอนามยโลกเพอใชเปนแนวทางในการปฏบต (World Health Organization, 2007)

7

เพราะฉะนน การปฏบตงานทประสบผลสาเรจดงเชนประเทศสงคโปรนน แสดงใหเหนถงความเขาใจ ทเกยวของกบเชอชาตโดยเชอมโยงถงวฒนธรรมทางศาสนา และการมสวนรวมของผนาศาสนา หรอตวแทนทางศาสนาในการรวมวางแผนหรอสงเสรมพฤตกรรมดานสขภาพ เชน การควบคมอาหาร กจกรรมทางกายและการออกกาลงกาย สงผลใหเกดความรวมมอโดยเฉพาะอยางยง กลมคนหรอชมชนทมความศรทธาจะสงผลใหไดรบประสทธภาพมากทสด โรงเรยนทมวฒนธรรมทางสงคมโดยเฉพาะอยางยงในดานศาสนาทเดนชด เชน โรงเรยนวถพทธ โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม และโรงเรยนในเครอคาทอลกทนาเรองศาสนามาเปนสวนหนงในการบรณาการรวมกบการจดการเรยนการสอนในสายสามญศกษา ซงถอวา เปนโรงเรยนทลกษณะเฉพาะทางวฒนธรรม ครผททาหนาทในการสอนศาสนาถอวาเปนกลมคนอกกลมหนงของโรงเรยนในกระบวนการทางสงคมทมอทธพลตอความคด ความรสก และพฤตกรรมของเดกในโรงเรยนโดยการสงสอนและอบรมผานความเชอทางศาสนาถอวาเปนสวนทมความสาคญตอวถการดาเนนชวต (Greenfield & Marks, 2007) ดงนน ครผททาหนาทในการสอนศาสนาจงเปนกลมบคคลหนงทมหนาทตอสงคมในการอบรมสงสอน และมความใกลชดกบเดก ในโรงเรยนเปนอยางมาก มโอกาสใชคาพดทโนมนาวและกอใหเกดการตระหนกรในตนเอง สรางทศนคตทด แรงจงใจ กบพฤตกรรมทางดานสขภาพ รวมทงสงเสรมการออกกาลงกายผานความเชอ ความศรทธา ซงทผานมานนพบวาหลกฐานทางวชาการยงมนอย และยงไมไดถกนามาศกษาเกยวกบการรบรการสนบสนนความมอสระในตนเองโดยเฉพาะอยางยงในการออกกาลงกายหรอการกฬาเลยดวยเหตน ผวจยจงมความสนใจศกษาถงอทธพลและความสมพนธเชงสาเหตระหวางการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเอง ตอความตองการพนฐานทางจตวทยา ลกษณะของแรงจงใจ และความตงใจในการออกกาลงกาย เพอชวยหาแนวทางในการสงเสรม การออกกาลงกายในเดกไทยตอไป วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตระหวางการรบรการสนบสนนความเปนอสระ ในตนเองในการออกกาลงกายตอความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกายแรงจงใจในการออกกาลงกาย และความตงใจในการออกกาลงกาย 2. เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตระหวางการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองในการออกกาลงกายตอความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย แรงจงใจในการออกกาลงกาย และความตงใจในการออกกาลงกายทมลกษณะเฉพาะความตองการทางวฒนธรรมทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ

8

สมมตฐำนของกำรวจย 1. การรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองในการออกกาลงกาย มอทธพล ทางตรงและทางออมตอความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย แรงจงใจในการออกกาลงกาย ความตงใจในการออกกาลงกาย โดยออมผานความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย และแรงจงใจในการออกกาลงกาย ไปสความตงใจในการออกกาลงกาย 2. ความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกายมอทธพลทางตรงและ ทางออมตอความตงใจในการออกกาลงกาย โดยออมผานแรงจงใจในการออกกาลงกายไปส ความตงใจในการออกกาลงกาย 3. แรงจงใจในการออกกาลงกาย มอทธพลทางตรงตอความตงใจในการออกกาลงกาย ประโยชนทไดรบจำกกำรวจย 1. ทาใหทราบถงอทธพลของการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองในการ ออกกาลงกายตอความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย แรงจงใจในการ ออกกาลงกายและความตงใจในการออกกาลงกาย 2. เปนแนวทางและขอเสนอแนะในการสงเสรมการออกกาลงกาย หรอกจกรรม ทางกายสาหรบนกเรยนไทย 3. มเครองมอในการวดการรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองในการ ออกกาลงกายความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย และความตงใจในการ ออกกาลงกาย ฉบบภาษาไทยทมคณภาพ ทงความเทยงตรงและความเชอถอได ขอบเขตของกำรวจย ประชำกรและกลมตวอยำง 1. ประชำกรทใชในกำรศกษำ ประชากรทใชในการศกษาครงนเปนนกเรยนทมอายระหวาง 11-18 ป ทศกษาในระดบมธยมศกษาชน ปท 1 ถง ปท 6 ปการศกษา 2556 จาก 3 กลมโรงเรยน ดงน โรงเรยนวถพทธ โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามและโรงเรยนเครอคาทอลกทอยในจงหวดกรงเทพมหานคร และ ปรมณฑล 2. กลมตวอยำงทใชในกำรศกษำ กลมตวอยางเปนนกเรยนทมอายระหวาง 11-18 ป ทกาลงศกษาในระดบมธยมศกษาชนปท 1 ถง ปท 6 ปการศกษา 2556 จาก 3 กลมโรงเรยน ดงน โรงเรยนวถพทธโรงเรยนเอกชน

9

สอนศาสนาอสลามและโรงเรยนเครอคาทอลกจานวนทงสน 9 โรงเรยน การวจยครงนใชกลมตวอยางทงสนจานวน 1,557 คน ซงไดมาจากการคดเลอกกลมตวอยางโดยใชการสมอยางงาย 3. ตวแปรทใชในกำรศกษำ 3.1 ตวแปรตน ประกอบดวย 3.1.1 การรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองในการออกกาลงกาย 3.2 ตวแปรตามประกอบดวย 3.2.1 ความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร ประกอบดวย การมอสระ การมความสามารถ และการมปฏสมพนธกบ คนอน 3.2.2 แรงจงใจในการออกกาลงกายประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 2 ตวแปร ประกอบดวย แรงจงใจแบบอสระ และแรงจงใจจากการถกกาหนด 3.2.3 ความตงใจในการออกกาลงกาย ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 2 ตวแปร ประกอบดวย ความตงใจในการออกกาลงกายแบบอสระ และความตงใจในการออกกาลงกาย จากการถกกาหนด นยำมศพทเฉพำะ การรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเองในการออกกาลงกาย (Perceived autonomy supportin exercise) หมายถง ระดบความรสกของบคคลในการรบรถงแรงจงใจหรอบรรยากาศจงใจจากคนรอบขางทมความสาคญซงถอวาเปนผมสวนในการสนบสนนการเรยนร ใหกาลงใจใหความสนใจและใสใจ โดยใหโอกาสหรอทางเลอกในการเรมตนกจกรรม และใหปฏบตกจกรรมตามระดบความสามารถของตนเอง คอยสนบสนนหรอใหคาแนะนาเพอใหสามารถแกไขปญหาหรอปฏบตกจกรรมไดอยางมอสระ รวมทงการใหเหตผลในการกระทา ไมใชคาพดทม ความกดดนหรอการออกคาสง โดยใชการสอสารหรอภาษาทใชในการใหขอมลหรอขอมลยอนกลบทางบวก เชน “อาจจะทาหรอนาจะทา” มากกวาการใชคาวา “ควรทาหรอตองทา” เปนตน (Deci, Eghrari, Patrick, & Leone, 1994; Deci & Ryan, 1987; Ryan & Deci, 2000 b) ในการศกษา ครงนกลาวถงคนรอบขางทมความสาคญ คอ “คร” ทหมายถง ผททาหนาทสอนในรายวชาเกยวกบ ศาสนาในโรงเรยน ไดแก ครประจารายวชา พระสงฆ อซตาซและบราเดอรหรอซสเตอรทอยใน 3 กลมโรงเรยน ไดแก โรงเรยนวถพทธ โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม และโรงเรยนในเครอ คาทอลกทเปนผทมสวนตอการสรางความคด และการตดสนใจในชวตประจาวนของนกเรยน

10

รวมทงมสวนในการสงเสรมความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย แรงจงใจ ในการออกกาลงกาย และความตงใจในการออกกาลงกาย ในการศกษาครงน โรงเรยนวถพทธ หมายถง โรงเรยนระบบปกตทวไปทนาหลกธรรมพระพทธศาสนา มาใช หรอประยกตใชในการบรหารและการพฒนาผเรยนโดยรวมของสถานศกษา เนนกรอบ การพฒนาตามหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา ซงผเรยนไดเรยนรผานการพฒนา “การกน อย ด ฟง เปน ” คอ มปญญารเขาใจในคณคา โดยใชกระบวนการทางวฒนธรรมแสวงปญญา และมวฒนธรรมเมตตาเปนฐานการดาเนนชวตโดยมผบรหารและคณะครเปนกลยาณมตรการพฒนาอยางบรณาการ โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม หมายถง โรงเรยนทมการจดการเรยนการสอน 2 แบบ คอ เรยนรหลกปฏบตตามแนวทางของศาสนาอสลามควบคไปกบพนฐานความรวชาสามญไดแก ภาคทสอนศาสนา เชน การสอนเกยวกบศาสนาทใชในชวตประจาวน จรยธรรม ศรทธา ศาสนาบญญต วจนะ และอน ๆ โดยสอนเปนภาษามลายกบอาหรบ และภาคทสอนวชาสามญ เพอใหไดปฏบตตนตามหลกศาสนาควบคไปกบการเรยนวชาสามญ โรงเรยนในเครอคาทอลก หมายถง โรงเรยนทมการจดการเรยนการสอน ดวยการฝกอบรมพฒนาคนใหเปนบคคลทด เปนมนษยทสมบรณทงดานรางกายและจตใจสตปญญา และศลธรรม โดยนาหลกคาสอนของศาสนามาเปนหลกในการจดการศกษารวมถงปรชญาการศกษาคาทอลกเปนพนฐานผสานกบการศกษาศลปวทยาการความรวชาการตาง ๆ เปนกระบวนการเดยวกนในการพฒนาคนและสงคม รวมทงการใสใจการจดบรบทของโรงเรยนหรอสถานศกษา และประสานการเรยนรและพฒนาการทกอยางเขาดวยกน ความตองการพนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย (Basic psychological needs in exercise) หมายถง ความตองการดานจตใจพนฐานของมนษยจากการไดรบการสงเสรมหรอตอบสนองความพงพอใจตอความตองการ (Need satisfaction) ไดแก การมอสระในตนเอง การเปนผทมความสามารถ และการมปฏสมพนธกบผอนทมาจากคนรอบขางทมความสาคญ ในการสรางบรรยากาศทางสงคมจะทาใหบคคลมความมงมนในตนเองสามารถกาหนดตนเอง ในการออกกาลงกาย และไปสความตงใจในการปฏบตจนสาเรจ การมอสระ (Autonomy) หมายถง การทบคคลรสกถงความตองทจะมประสบการณ ในการกระทา และความตองการไปสการปฏบตไดปฏบตจากสงทไดเลอกดวยตนเอง และปฏบต พฤตกรรมตามทไดวางแผนไวดวยตนเองอยางอสระ การแสดงพฤตกรรมทออกมาเกยวของกบ สงทอยภายในตนเองทตองการกระทา ถอเปนสงสาคญทเชอมโยงไปถงการมปฏสมพนธกบ

11

สภาพแวดลอมทางสงคม จากการเรมตนดวยวธการกาหนดหรอควบคม ไปสการสนบสนน การกากบตนเองอยางมอสระ การเปนคนทมความสามารถ (Competence) หมายถง การทบคคลรสกวาตนเอง มความสามารถตอการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพในสภาพแวดลอมทางสงคมททาทาย ไดแสดงใหเหนถงความเชอมนในความสามารถแหงตนในการปฏบตทกษะหรอสงทตนเองสนใจ รวมทงการมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมทางสงคม จะทาใหไดรบการสงเสรมหรอเพมแรงจงใจ ทมาจากการไดรบเหตผลหรอใหความหมายของสงทปฏบต วธการใหขอมลยอนกลบทดและ เปนบวก เชน การสอสารจากคาพดหรอลกษณะของทาทางเพอใหรบรถงความสามารถของตนเอง การมปฏสมพนธกบคนอน (Relatedness) หมายถง การมปฏสมพนธกนในสงคม โดยทบคคลรสกถงความใกลชดหรอมปฏสมพนธกบคนอน รสกถงการไดรบการยอมรบความหวงใย ความอบอน การมสวนรวมในการตดสนใจ รวมทงสงทบคคลอนไดแสดงใหรสกวาตนเองเปนผทมคณคา เชน การไดรบกาลงใจ คาชมเชยจากคนอน ๆ ในการปฏบตกจกรรม แรงจงใจในการออกกาลงกาย (Motivation) หมายถง โครงสรางของแรงจงใจทมาจากความพงพอใจในการแสดงพฤตกรรมออกมาสงสด และกาหนดตนเองไปสการกากบพฤตกรรม ตนเองในการปฏบต ประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ แรงจงใจแบบอสระ (Autonomous motivation) ไดแก ดานการกากบจากแรงจงใจภายใน (Intrinsic regulation) ดานการกากบจากการเหนสงทสอดคลองในตนเอง (Integrated regulation) ดานการกากบจากการเหนความสาคญดวยตนเอง (Identified regulation) ไปถงความพงพอใจในการแสดงพฤตกรรมออกมาทลดนอยลง จนถงไมมการกากบตนเองในการปฏบต คอ แรงจงใจจากการถกกาหนด (Controlling motivation)ไดแก ดานการกากบจากการถกกดดนใหยนยอม (Introjected regulation) ดานการกากบจากภายนอก (External regulation) จนไปถงดานการขาดแรงจงใจหรอไมมการกากบตนเอง (Amotivation: non-regulation) ความตงใจในการออกกาลงกาย (Exercise intention) หมายถง สงทกาลงจะเกดขน ในอนาคตหรอมเจตนาทจะปฏบตในภายหนาเชน เมอบคคลรบรถงความมอสระในตนเอง จงทาใหเกดแรงจงใจทจะออกกาลงกาย ประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ 1. ความตงใจในการออกกาลงกายแบบมอสระ (Autonomous intention) หมายถง เหตผลของบคคลในการปฏบตกจกรรมทมาจากแรงจงใจภายใน เชน การไดรบทางเลอก ความสนกสนาน ความพยายาม ความพงพอใจและการปฏบตกจกรรมอยางตอเนอง

12

ความตงใจในการออกกาลงกาย

2. ความตงใจในการออกกาลงกายจากการกาหนด (Controlling intention) หมายถงเหตผลของบคคลในการปฏบตกจกรรมทมาจากแรงจงใจภายนอก เชน การทออกกาลงกาย เพราะวามผอนบอกวาควรจะทา กรอบควำมคดในกำรวจย การศกษาถงสาเหตของความตงใจในการออกกาลงกายเปนสงหนงทมการนาไปศกษาหาสาเหตเพอสงเสรมใหคนออกกาลงกาย จากการทบทวนเอกสาร งานวจยตามแนวทางของทฤษฎความมงมนในตนเองของ Deci and Ryan (1985, 2000) พบวา การรบรการสนบสนนความเปนอสระในตนเอง ความตองการพนฐานทางจตวทยา และแรงจงใจทไดรบจากคนรอบขางทมความสาคญ เปนสาเหตททาใหคนเกดความตงใจในการออกกาลงกายได ดงนนผวจยจงไดกรอบแนวคด ในการศกษาวจย ดงน

ภาพท 1 กรอบความคดในการวจย

ความตองการ

พนฐานทางจตวทยาในการออกกาลงกาย

การรบรการสนบสนน

ความเปนอสระในตนเองในการการออกกาลงกาย

แรงจงใจในการออกกาลงกาย