จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 1

งาน “สมชชาคณธรรมแหงชาต ครงท ๙”

เรงปลกฝงคณธรรม 4.0 พอเพยง วนย สจรต จตอาสา สรางคนดสสงคม

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 2

คณธรรมตรงกบค ำในภำษำองกฤษวำ VIRTUE ซง Longman Dictionary of Contemporary English (1995) ใหนยำมไว 2 นย คอ 1 หมำยถง ควำมดงำมของลกษณะนสย หรอพฤตกรรมทเกดจำกกำรกระท ำจนเคยชน และ 2 หมำยถง คณธรรมทบคคลไดกระท ำตำมควำมคดและมำตรฐำนของสงคมเกยวกบควำมประพฤตและศลธรรม

นอกจำกน ค ำวำ คณธรรม ตำมควำมหมำยของพจนำนกรมฉบบรำชบณฑตยสถำน พ.ศ.2554 ยงหมำยถง สภำพคณงำมควำมด ขณะทระเบยบส ำนกนำยกรฐมนตรวำดวยกำรสงเสรมคณธรรมแหงชำต พ.ศ.2550 บญญตวำคณธรรม หมายถง สงทมคณคำ มประโยชน เปนควำมดงำม เปนมโนธรรม เปนเครองประคบประคองใจใหเกลยดควำมชว กลวบำปเปนเครองกระตน ผลกดนใหเกดควำมรสกรบผดชอบ เกดจตส ำนกทมควำมสงบเยนภำยใน และเปนสงทตองปลกฝงโดยเฉพำะเพอใหเกดขนและเหมำะสมกบควำมตองกำรของสงคมไทย

จำกควำมหมำยขำงตนพอสรปไดวำ คณธรรม หมำยถง “สภาพความดทเกดขนในจตใจของคน และแสดงออกเปนการประพฤตปฏบตทดจนเคยชน กอใหเกดประโยชนสขในสงคม”

แสดงออกเปนการประพฤต

ปฏบต

เกดประโยชนสขแกสงคม

สภาพคณงามความด

เกดในจตใจคน

คณธรรมคออะไร

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 3

คณธรรมระดบบคคล เพอมงสควำมส ำเรจของสวนรวม ตำมแนวพระรำชด ำรของพระบำทสมเดจพระปรมนทรมหำภมพลอดลยเดช บรมนำถบพตร แบงได 4 กลม ดงน

กลมท 1 คณธรรมทเปนปจจยผลกดน

ท ำหนำทเปนแรงผลกดนภำยใน ท ำใหคนเกดควำมเพยรพยำยำมท ำในสงทมงหมำยไวใหส ำเรจประกอบดวย วนย อดทน ขยน เปนคณธรรมทสรำงฐำนรำกทแขงแกรงใหคนในสงคม

กลมท 2 คณธรรมเปนปจจยหลอเลยง

ท ำหนำทเปนปจจยหลอเลยงสรำงแรงผลกดนใหเกดคณธรรมชดแรก ประกอบดวย ซอสตย ซอตรง รบผดชอบ เปนคณธรรมรำกฐำนของจตใจทซอตรง

กลมท 3 คณธรรมทเปนปจจยเหนยวรง

ท ำหนำทเหนยวรงไมใหคนท ำในสงทไมถกตอง ไมเหมำะสม ผดหลกคณธรรม จรยธรรม ประกอบดวย มสต พอเพยง เปนคณธรรมทสรำงฐำนควำมสจรต ไมโลภ ตำนทำนควำมอยำกไดตำมกระแสนยม

กลมท 4 คณธรรมทเปนปจจยสนบสนน

ท ำหนำทสนบสนนใหบคคลไดเขำไปมสวนรวมท ำกจกรรมตำงๆ โดยมงหวงผลเพอประโยชนสวนรวม เกดกำรเคำรพและใหควำมส ำคญตอชวตและสงแวดลอม ผำนหลกของควำมเมตตำ กรณำ เออเฟอเผอแผ ประกอบดวย เมตตา กรณา กตญญ เสยสละ กำรปลกฝงคณธรรมกลมนจะชวยใหเกดจตอำสำ และเปลยนสงคมไทยเปนสงคมคณธรรมอยำงแทจรง

คณธรรมของการอยรวมกน ในสงคมนน ยกระดบจำกคณธรรมระดบบคคลสกำรอยรวมกน ซงมหลกกำรส ำคญ 2 ขอ คอ ขอหำมกบขอพงปฏบต

ขอหาม คอ หำมท ำใหผอนและสวนรวมมควำมทกข ขอพงปฏบต คอ ใหท ำใหผอนและสวนรวมมควำมสข

หลกกำรส ำคญของคณธรรมกำรอยรวมกนของคนในสงคม คอ ตองท าเพอประโยชนสวนรวมทใหญกวาเสมอ

ระดบของคณธรรม

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 4

“พอเพยง” เปนศำสตรพระรำชำและเปนคณธรรมฐำนรำกทจะน ำไปสคณธรรมอนๆ “วนย” เพอเสรมสรำงกำรประพฤตปฏบตตนของคนไทยใหมควำมเขมแขง เคำรพกตกำ

กำรอยรวมกน “สจรต” เพอแกวกฤตกำรทจรตทตนทำง “จตอาสา” เพอใหคนไทยใสใจสงคมและอยรวมกนอยำงปรองดอง

อยำงไรกตำม กำรเนนคณธรรม พอเพยง วนย สจรต จตอาสา ไมไดหมำยควำมวำจะละเลยคณธรรมดำนอนๆ แตยงสนบสนนใหมกำรสงเสรมคณธรรมทเหมำะกบบรบทของแตละองคกรและพนททแตกตำงกนดวย

คณธรรม

พอเพยง

วนย

สจรต

จตอาสา

พอเพยง วนย สจรต จตอาสา : สรางคนดสสงคม

8

คนคณธรรม

สงคมคณธรรม

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 5

พอเพยง หมำยถง ควำมพอเพยงในกำรด ำเนนชวตแบบทำงสำยกลำง มเหตมผล ใชควำมรในกำรตดสนใจอยำงรอบคอบ มควำมพอประมำณ พอด ไมเบยดเบยนตนเอง สงคมและสงแวดลอม ไมประมำท สรำงภมคมกนทด รเทำทนกำรเปลยนแปลง

จำกควำมหมำยของคณธรรม “พอเพยง” ขำงตน จะเหนคณลกษณะของควำมพอเพยง ดงน

คณธรรม “พอเพยง” เปนคณธรรมทมควำมส ำคญ ถอเปนปรชญำในกำรด ำเนนชวตท

ถกตองของคนไทยและสงคมไทย ซงเรำจะเหนไดจำกหลกธรรมค ำสอนของศำสนำ และผลเชงประจกษจำกกำรปฏบตตำมพระบรมรำโชวำทของพระบำทสมเดจพระปรมนทรมหำภมพลอดลยเดช บรมนำถบพตร เกยวกบปรชญำเศรษฐกจพอเพยง

ควำมพอเพยง เปนคณธรรมทตองพฒนำและปฏบตตำมทำงสำยกลำง ซงน ำไปประยกตใชไดตงแตวธกำรด ำเนนชวต หลกกำรเกษตรแนวใหม เคลดลบกำรท ำธรกจ กำรลงทน ไปจนถงนโยบำยขบเคลอนประเทศไปสควำมกำวหนำอยำงสมดล มนคง และยงยน ทเรยกวำ “หลก 3 หวง 2 เงอนไข”

หวงท 1 ความพอประมาณ คอ ควำมพอดทไมนอยเกนไปและไมมำกเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน กำรผลตและกำรบรโภคทอยในระดบพอประมำณ

หวงท 2 ความมเหตผล คอ กำรตดสนใจเกยวกบระดบควำมพอเพยงจะตองเปนไปอยำงมเหตผล โดยพจำรณำจำกเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนค ำนงถงผลทคำดวำจะเกดขนจำกกำรกระท ำนนๆ อยำงรอบคอบ

มความพอประมาณ พอควร พอด พออย พอกน มความสงบ

ไมโลภ ไมเบยดเบยนผอน สงคม และสงแวดลอม

มเหตมผล ใชความรอยางรอบคอบ รอบดาน ค านงถงความเสยงทอาจ

เกดขน

มภมคมกนทด รเทาทนการเปลยนแปลง

พอเพยง

พอเพยง

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 6

หวงท 3 มภมคมกนในตวทด คอ กำรเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและกำรเปลยนแปลงดำนตำงๆ ทจะเกดขน โดยค ำนงถงควำมเปนไปไดของสถำนกำรณตำงๆ ทคำดวำจะเกดขนในอนำคต

ทง 3 หวงน ผปฏบตจะประสบผลไดยงตองค ำนงถง 2 เงอนไขประกอบกน คอ

เงอนไขความร คอ ควำมรอบรเกยวกบวชำกำรตำงๆ ทเกยวของอยำงรอบดำน เพอใหมควำมรอบคอบในกำรควำมรเหลำนนมำพจำรณำใหเชอมโยง และประกอบกำรวำงแผนอยำงระมดระวงในกำรปฏบต

เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรำงคอ มควำมตระหนกในคณธรรม มควำมซอสตยสจรต และมควำมอดทน มควำมเพยร ใชสตปญญำในกำรด ำเนนชวต

หำกถอดนยำมของเศรษฐกจพอเพยงแลว จะพบวำหวใจส ำคญของแนวคดคอ การพงพาตนเอง ไมท าอะไรเกนตว ซงเปนแนวทำงกำรด ำเนนชวตไปในทำงสำยกลำงทน ำไปส ควำมยงยน

เปนทปรำกฏชดเจนแลววำ ผทนอมน ำหลกปรชญำของเศรษฐกจพอเพยงมำเปนคณธรรมในกำรด ำเนนชวต จะชวยใหชวตมควำมรมเยนเปนสข ซงไมเพยงแตประเทศไทยเทำนน ประเทศตำงๆ และสงคมโลกไดยกยองใหเปนเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 7

เราจะน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในชวตประจ าวนอยางไร

1. พอประมาณ ควำมพอประมำณนน มสองนย นยหนงคอ การพงตนเอง อกนยหนงคอ ความพอดไมสดโตง ไม

วำจะเปนกำรกระท ำ กำรบรโภค กำรใชจำย กำรผลต กำรลงทน หรอแมแตกำรออมกตองอยในระดบทตนเองไมเดอดรอน

2. มเหตผล ไมวำจะตดสนใจใดๆ เกยวกบระดบควำมพอประมำณจะตองเปนไปอยำงมเหตผล มกำร

พจำรณำเหต ปจจย และขอมลทเกยวของ ตองมองผลในระยะสนและระยะยำว รวมถงค ำนงถงควำมเสยง และผลกระทบทจะเกดจำกกำรตดสนใจนนๆ นคอหลกทจะท ำใหเรำมควำมรอบคอบ ใชจำยพอดกบอตภำพ เกดประโยชน หรอแมแต เวลา อยำงคมคำ ไมเปนผบรโภคนยมนนเอง

3. มภมคมกน กำรกระท ำใดๆ กตำมจะตองค ำนงถงควำมเปนไปไดทจะเกดขน ไมเฉพำะแตในปจจบน แต

จ ำเปนตองมองกำรณไกลถงอนำคต ค ำนงถงควำมเสยง และสำมำรถสรำงภมคมกนพรอมรบผลกระทบ หรอกำรเปลยนแปลงตำงๆ อำท กำรงำน กำรเงน หรอแมแตสขภำพของตวเอง ฯลฯ

4. มความรคคณธรรม มควำมใฝรเกยวกบวชำกำรและเรองตำงๆ ทเกยวของกบสงทจะท ำอยำงรอบดำน เมอมควำมร

ยอมสงผลใหมกำรตดสนใจทถกตอง และสำมำรถปรบใชใหเหมำะกบสถำนกำรณ นอกจำกนตองมควำมรอบคอบ และระมดระวง รจกวำงแผนอยำงมสต ภำยใตคณธรรมควำมซอสตยสจรต ไมโลภ ไมหลง ด ำเนนชวตไปในทำงสำยกลำง

นคอ 4 หลกงำยๆ หำกใครท ำไดทงหมด นนแสดงวำปฏบตคณธรรมควำมพอเพยงไดด ชวตกจะด ำเนนไปอยำงเปนสข สมดล และกำวหนำอยำงยงยนในทสด

คณลกษณะคนพวใจพอเพยง

1. ไมเปนผบรโภคนยม ใชจำยอยำงพอประมำณ ไมเกนพอด มเหตมผล บรโภคอปโภคอยำงคมคำ พจำรณำเลอกผลตภณฑอยำงรอบคอบ ไมเบยดบงสงแวดลอม ขณะเดยวกนกชวยอดหนน

ชมชน

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 8

2. มควำมใฝร มควำมร แตไมยดตดต ำรำ พรอมปรบเปลยน และทดลองสงใหมๆ ทจะเปนประโยชนแกตนเอง ครอบครว ชมชน และ

สงคม

3. รกษำค ำพดและซอสตย พดจรงท ำจรง นำเชอถอ และไวเนอเชอใจได

4. ฝกฝน แกไข ปรบปรงตนเสมอ ยอมรบและแกไขสงบกพรองของตน บงคบ ควบคมตนเองใหรจกปรบตว ฝกฝน ทดลองใหเกดกำรปรบปรงใหถกตอง พฒนำตนเองใหดขนอยำงตอเนอง

5. ขยน อดทน และมควำมเพยร ขยน อดทนตอกำรท ำงำน ควำมเจบใจ ทนตรำกตร ำ และขมอำรมณตนได อดทนตอควำมหนำว รอน หว กระหำย ทนตอควำมยวยวนตำงๆ รวมถงอ ำนำจฝำยต ำ มควำมเพยร ไมยอทอตออปสรรค

6. เสยสละและเอออำทรตอผอนเสมอ เสยสละ เออเฟอ เกอกล ชวยเหลอ บ ำเพญประโยชน ค ำนงถงควำมยงยน หรอผลกระทบตอผอน ชมชน สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมเปนหลก ละเวนควำมโกรธ ควำมเหนแกตว ใจกวำงทจะรวมงำนกบผอน ไมยดตดตวตนของตนเปนศนยกลำง

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 9

วนย หมำยถง กำรยดมนและรบผดชอบในหนำทของตน ทงวนยตอตนเองในกำรผลกดนชวตใหกำวหนำ วนยตอองคกร สงคม ปฏบตตำมจรยธรรม จรรยำบรรณและเคำรพตอกฎหมำย

จำกควำมหมำยของคณธรรม “วนย” ขำงตน จะเหนคณลกษณะของวนย ดงน

วนยตน วนยชาต : สองวนยเปาหมายเดยวกน

วนย แบงออกเปน 2 กลม คอ วนยในตนเอง คอ วนย ทเปนเครองชวยเหนยวรงไมใหบคคลประพฤตปฏบตในสงท

ไมด และชวยสงเสรมผลกดนใหเกดควำมส ำเรจในชวต ไดแก อดทน ขยนหมนเพยร ตรงเวลำ ไมผดวนประกนพรง รบผดชอบตอหนำท พงตนเอง ประหยด อดออมฯ

วนยเพอสวนรวม คอ วนยทเกดจำกกำรกระท ำของบคคลแลวจะชวยใหกำรอยรวมกนในสงคมมระเบยบ มควำมสข และพฒนำกำวหนำไดด ไดแก กำรเคำรพระเบยบกฎหมำย วนยจรำจร กำรเขำคว เคำรพสทธผอน รกษำทรพยสนและประโยชนสวนรวม ซงหำกขำดวนยกลมน สงคมจะเกดปญหำมำกมำย และพฒนำไปไดชำ

ควำมจรงวนยในตนเองและวนยเพอสวนรวมไมไดแยกออกจำกกนชดเจน แตมควำมสมพนธเชอมโยงกน คอ ถำบคคลในสงคมมวนยสวนตน หลำยๆ ดำน และท ำจนเปนนสยกจะกลำยเปนวนยของสงคมเอง และสงผลตอกำรพฒนำสงคมนน อกดำนหนง หำกสงคมมวนยหรอกตกำทชดเจน และคนสวนใหญยดถอปฏบตกจะท ำใหบคคลตองปฏบตและกลำยเปนวนยในตนเองในทสด

มระเบยบและจรยธรรม ปฏบตตนตามหนาทของพลเมองด

ปฏบตตนตามกตกาขององคกร และสงคมทก าหนด

ปฏบตตามกฎกตกา จรรยาบรรณของวชาชพ เคารพตอกฎหมาย

วนย

วนย

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 10

จะสรางวนยคนไทยไดอยางไร

สรำงวนยดวยกำรท ำใหเปนพฤตกรรมเคยชน โดยเรมจำกกำรเขำสสงคมหรอชวตใหม ใชวนยทลงตวแลว คอ “วฒนธรรม” มำชวย เพรำะวฒนธรรมเปนปจจยหนงของกำรสรำง

วนย แผน ควำมเคยชน พฤตกรรม สรำงวนยใหไดผลดวยระบบควำมสมพนธขององครวม ดำนพฤตกรรม ดำนจตใจ และดำน

ปญญำ สรำงวนยโดยกำรใชปจจยอนชวยเสรม เชน ควำมเปนกลยำณมตรทเปนตนแบบทด มควำม

รก และเหตผล สรำงวนยดวยแรงหนนของสภำพจตใจ คอ กำรเอำปจจยดำนจตใจมำตงเปนอดมคต ทเขำใจ

มควำมมงมน สรำงวนยโดยใชกฎเกณฑบงคบ หมำยถงกำรใชกฎหมำย กฎเกณฑมำควบคม บงคบ ลงโทษ เหนควำมดและประโยชนของกำรปฏบตตำมกฎระเบยบ

คนแบบไหนมวนยในตนเอง

มควำมอดทน อดกลน มงมนตงใจ มควำมรบผดชอบ ไมยอทอตออปสรรค ขยนหมนเพยร

วนย

จตส านกเพอสวนรวม

ความรบผดชอบ

ความเพยรพยายาม

ความซอตรง

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 11

ใฝหำควำมร มเหตผล รกษำค ำพด ตรงตอเวลำ รจกวำงแผนและแบงเวลำเปน เปดใจรบทกค ำแนะน ำ หรอค ำตชม และน ำควำมผดพลำดมำปรบปรงแกไข

สจรต หมำยถง ควำมซอตรง ควำมซอสตยสจรต ยดมน ยนหยดในกำรรกษำควำมจรง ควำมถกตอง ควำมเปนธรรมทงปวง กลำปฏเสธกำรกระท ำทไมซอตรง ไมซอสตยของบคคลอนทจะกอใหเกดควำมเสยหำยตอสวนรวม

จำกควำมหมำยของคณธรรม “สจรต” ขำงตน จะเหนคณลกษณะของสจรต ดงน

สจรต เปนคณธรรมทเชอมโยงสคณธรรมอนๆ เชน

ซอตรง ซอสตย ยดมนในการรกษาความจรง ความถกตอง

ความเปนธรรม

ไมสนบสนน ไมรวมมอ ไมยนยอมและตอตานการทจรตดวยความ

กลาหาญ

ใชดลยพนจทถกตอง ในการปฏบตตอบคคลอนอยางเทยงธรรม ไมเลอก

ปฏบต

ขบเคลอนสงคม สความดงาม และมธรรมาภบาล ดวยการพด การกระท า

และการปฏบตหนาท

สจรต

สจรต

รรกสามคค

ความไววางใจ

ไดรบการ ยกยอง

ส านกผดชอบชวด

พอเพยง

รบผดชอบ

เหนแกประโยชนสวนรวม

กตญญ

(ตอแผนดน)

สจรต

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 12

จตอาสา หมำยถง กำรเปนผทใสใจตอสงคมสำธำรณะและอำสำลงมอท ำอยำงใดอยำงหนง อนมใชหนำทของตน ดวยควำมรก ควำมสำมคค เพอประโยชนของผอน ของสงคม และของประเทศชำต โดยมไดหวงผลตอบแทน ท ำควำมดเพอควำมด เอออำทรตอคนรวมสงคม ท ำอยำงสม ำเสมอจนเปนนสย

จำกควำมหมำยของคณธรรม “จตอาสา” ขำงตน จะเหนคณลกษณะของจตอำสำ ดงน

“จตอาสา” ชวยสรางคนด สงคมด อยางไร

จตอำสำ เปนคณธรรมสำกลทชวยใหสงคมอยเยนเปนสขรวมกน ซงจตอำสำจะเชอมโยงกบคณธรรมอนๆ เปนคณธรรมพนฐำนของผทมจตอำสำ คอ เปนผทมควำมรก ควำมเออเฟอเผอแผ มเมตตำกรณำ อยำกชวยใหคนอนพนทกขหรอมควำมสข กำรเปนผมจตอำสำยอมมใจทเปนผให หรอ ทำน ซงกำรใหนนมไดหมำยเพยงกำรใหเงนทองสงของเทำนน แตหมำยรวมถงกำรใหควำมคด ใหค ำปรกษำและใหเวลำดวย

อกระดบหนงของจตอำสำ คอ จตสำธำรณะ คอ มควำมใสใจตอสงคม หมำยถง มควำมรบผดชอบตอสงคม ชวยแกไขปญหำหรอพฒนำสงคมใหดขน แมไมใชงำนในหนำท เมอคนในสงคมมจตอำสำ จตสำธำรณะกนมำกขน กจะเกดกำรท ำงำนรวมกนท ำใหเกดควำมสำมคคปรองดอง ชวยลดควำมเหลอมล ำและน ำไปสสนตสขได

ใหและเสยสละประโยชนสวนตนเพอสวนรวม ลงมอท าดวยความรก

ความสามคค

ท าความดเพอความด เอออาทรตอคน/สงคม โดยมไดหวงผลตอบแทน

กตญญรคณแผนดนทเกดและผมพระคณ

ไมนงดดายตอการชวยเหลอเกอกลสงคมและผคนจนเปนนสย

จตอาสา

เออเฟอเผอแผ เสยสละ จตอาสา ความสามคค

จตอาสา

รบผดชอบ

เมตตากรณา

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 13

คณสมบตของจตอาสาทด

1. มควำมรบผดชอบตอตนเองและรบผดชอบตอผอน คดด พดด และท ำด จดกำรชวตตนเองได ไมท ำใหคนอนและสงคมเดอดรอน

2. เสนอตวท ำงำนเพอผอน ชวยเหลอคนอนเมอมโอกำส ดวยควำมสมครใจและเตมใจ ไมค ำนงถงผลตอบแทน ท ำดเพอควำมด

3. ใสใจตอสงคม ไมนงดดำยตอปญหำสงคม เขำรวมแกไข ไมวจำรณอยำงเดยว รบฟงและเคำรพตอควำมเหนทแตกตำง เรยนรทำมกลำงกำรปฏบต

จดท ำโดย : กลมคมครองจรยธรรม ส ำนกงำนสถตแหงชำต 14

“การสงเสรมคณธรรม พอเพยง วนย สจรต จตอาสา สรางคนดสสงคม”

แหลงทมาขอมล