_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

บทท 3 การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา

ปจจบนความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดพฒนาอยางรวดเรว เทคโนโลยขนพนฐานทจ าเปนส าหรบการด าเนนชวตคอ เทคโนโลยสารสนเทศและคอมพวเตอร ก าลงมบทบาทอยางกวางขวางในดานตาง ๆ โดยเฉพาะทางดานเศรษฐกจ อตสาหกรรม การบรการ สงคม สงแวดลอมไปจนถงดานการศกษา และในขณะทสงคมโลกก าลงกาวเขาสมตใหม เทคโนโลยสารสนเทศนบเปนหนงในเทคโนโลยทน าสมยมผลตอการด ารงชวตของประชาชนเพราะเทคโนโลยสารสนเทศคอกญแจส าคญทไขไปสการพฒนาทรพยากรมนษยใหมคณภาพตามความตองการของประเทศ และเนองจากเทคโนโลยสารสนเทศน ามาซงความเปลยนแปลงในวถชวต การท างาน การเรยน และเลน ถอไดวาเปนการเปลยนแปลงครงยงใหญ ซงสงผลตอคณสมบตในการเปนเทคโนโลยทสามารถสอดแทรก และเสรมสรางสมรรถนะในกจกรรมและการด าเนนการตาง ๆ ดวยเหตนสงคมไทยในปจจบนจงกลายเปนสงคม สารสนเทศ (Information society) ไมวาบคคลจะอยในอาชพใด วยใดกตาม จ าเปนตองไดรบขอมลขาวสารจากแหลงตาง ๆ เพอน าไปใชในการพฒนาตนเอง พฒนาอาชพรวมทงพฒนาสงคมและประเทศชาต

3.1 ดานการวางแผนและพฒนา

เทคโนโลยสารสนเทศไดเขามามบทบาทส าคญในการด ารงชวตของมนษยในยคปจจบนเปนอยางมาก โดยอยในรปแบบของสอตาง ๆ ทงเสยงภาพและตวอกษรดวยวธทางอเลกทรอนกสซงประกอบดวย เทคโนโลยคอมพวเตอร เทคโนโลยโทรคมนาคม ระบบมสายและไรสาย รวมทงระบบสอมวลชน บทบาททส าคญของเทคโนโลยทเกยวของกบการพฒนาดานตาง ๆ ไดแก ดานเศรษฐกจ ดานการศกษา ดานสาธารณสข ดานการเกษตร ดานสงแวดลอม ดานอตสาหกรรมและบรการ ดานการบรการของรฐ ดานการทองเทยว และอน ๆ คอมพวเตอรเปนอปกรณทส าคญอยางหนงในกจการสารสนเทศทเกยวของกบคนในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหเกดประโยชนกบตนเอง สงคม และประเทศชาตนนจะตองเลอกใหเหมาะสมและเกดประโยชนโดยเฉพาะเดกและเยาวชน ควรจะไดรบการดแลเอาใจใสและสนบสนนการใชเทคโนโลยอยางถกตองจากพอแม ซงจะตองใหขอมลและการปลกฝงพฤตกรรมการใชเทคโนโลยสารเทศอยางถกตองมคณคาและเกดประโยชนเพอใหเดกและเยาวชนสามารถควบคมดแลตนเองไดและไมตกเปนเครองมอของผทไมหวงดทใชเทคโนโลยสารสนเทศมาบดเบอนท าใหเดกและเยาวชนหลงผดและเสยอนาคต

110 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ในดานการศกษานน ระบบสารสนเทศทางการศกษาถอเปนสงทมความส าคญและจ าเปนอยางยงตอการพฒนานโยบายการวางแผนและการพฒนาการศกษา เพราะกระบวนการตดสนใจในการบรหารยอมมระบบสารสนเทศเปนหวใจส าคญในทกขนตอน การพฒนาการศกษาของประเทศจะประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบระบบขอมลขาวสารและระบบสารสนเทศทดเปนประการส าคญ การทจะพฒนา และกระจายการบรการดานการศกษาใหเขาถงประชาชนใหมากทสด จ าเปนตองใชเทคโนโลยสารสนเทศ ไดแก คอมพวเตอร และอนเทอรเนต เปนตน

คอมพวเตอรทน ามาใชในวงการศกษา หรออาจเรยกวาคอมพวเตอรเพอการศกษา (Computer-Based Education, Instructional Computer : IC, Computer-Based Instruction : CBI) ม ค ว ามหมายเหมอนกนคอ การน าคอมพวเตอรมาใชประโยชนในดานการศกษา ไมวาจะเปนการจดการเรยนการสอน การลงทะเบยน การจดท าบตรนกศกษา การจดท าผลการเรยนการสอนรวมไปจนถงการออกใบรบรองการจบหลกสตร

Robert Taylor นกเทคโนโลยการศกษา ไดแบงการใชคอมพวเตอรเพอการศกษาไวในหนงสอ The Computer in the School : Tutor, Tutee โดยไดแบงการน าคอมพวเตอรเขามาใชในโรงเรยนออกเปน 3 ลกษณะคอ การใชคอมพวเตอรในลกษณะของตวเตอร การใชคอมพวเตอรในลกษณะของอปกรณการเรยนการสอน และการใชคอมพวเตอรในลกษณะของผเรยน (ดเรก ธระภธร, 2545)

แตกระบวนการในการจดการศกษาในภาพรวม ไมไดหมายถงสถานศกษาหรอสถาบนการศกษาเพยงอยางเดยวเทานน ทงนยงมหนวยงานทางการศกษาและองคกรอนทท าหนาทเกยวของกบการบรหารและ สนบสนนการจดการศกษาดวย ฉะนนบทบาทของคอมพวเตอรทจ าเปนตองน ามาใชในการศกษา จงแบงเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

1) คอมพวเตอรเพอการบรหาร (Computer Applications into Administration) การบรหารการศกษานบเปนปจจยส าคญในการก าหนดทศทาง นโยบาย อนน าไปสแนวทางปฏบตในการจดการศกษา ทงในระดบประเทศและระดบทองถน สงส าคญในการทจะชวยใหการบรหารเปนไปอยางมประสทธภาพกคอ ความพรอมของขอมลในการบรหารจดการ เพอการตดสนใจและก าหนดนโยบายการศกษา คอมพวเตอรจงเขามามบทบาทในการบรหารการศกษามากขน ซงชวยใหการด าเนนงานตงอยบนฐานขอมลทชดเจนถกตองและเกดประสทธภาพสงสด สรปไดดงน

- การบรหารงานทวไป เปนการน าคอมพวเตอรมาชวยในการบรหารงานบคคล งานธรการ งานการเงนและบญช งานการประชาสมพนธ รวมถงการจดท าระบบฐานขอมล (Management Information System : MIS) เพอประโยชนในการวางแผนและบรหารการศกษาไดอยางมประสทธภาพ

- งานบรหารการเรยนการสอน เปนการน าคอมพวเตอรมาชวยในการบรหารงานของครผสอนนอกเหนอจากงานดานการสอนปกต เชน งานทะเบยน งานดานเอกสาร การจดตารางสอน-ตารางสอบ การตรวจและการเกบรวบรวมคะแนน การสราง-วเคราะหขอสอบ การวดและประเมนผลการเรยน

111 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ภาพท 3.1 การน าคอมพวเตอรมาใชในการบรหารงานการศกษา

2) คอมพวเตอร เ พอการจดการเรยนการสอน (Computer-Managed Instruction) การใชคอมพวเตอรชวยจดการเรยนการสอน เพอชวยใหครผสอนไมตองเสยเวลากบงานการบรหาร ครผสอนจะไดมเวลาไปปรบปรงบทเรยนใหทนสมยและมเวลาใหกบนกเรยนมากขน เชน การจดเลอกขอสอบ การตรวจและใหคะแนนและวเคราะหขอสอบ การเกบประวตนกเรยนเฉพาะวชาทสอนเพอดพฒนาการดานการเรยนและการใหค าปรกษา และชวยในการจดท าเอกสารเกยวกบการเรยนการสอนของวชาทสอน รวมถงการน าคอมพวเตอรมาชวยในการจดการเรยนการสอนจะท าใหครผสอนสามารถวเคราะหผเรยนเพอออกแบบและพฒนาระบบการสอนไดอยางมประสทธภาพ ตรงกบวตถประสงคและความตองการของผเรยน ภาพท 3.2 การน าคอมพวเตอรมาใชเพอการจดการเรยนการสอน

112 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

3) คอมพวเตอรชวยสอน (Computer-Assisted Instruction : CAI) คอมพวเตอรชวยสอนเปนกระบวนการเรยนการสอน โดยใชสอคอมพวเตอรในการน าเสนอเนอหาเรองราวตาง ๆ มลกษณะเปนการเรยนโดยตรง และเปนการเรยนแบบมปฏสมพนธ (Interactive) คอมการโตตอบระหวางผเรยนกบคอมพวเตอรได เชนเดยวกบการสอนระหวางครกบนกเรยนทอยในหองตามปกต คอมพวเตอรชวยสอนมหลายประเภทตามวตถประสงคทจะใหนกเรยนไดเรยน กลาวคอ ประเภทตวเตอร ประเภทแบบฝกหด ประเภทการจ าลอง ประเภทเกม ประเภทแบบทดสอบ ซงในแตละประเภทกมจดมงหมายในการใหความรแกผเรยนแตวธการทแตกตางกนไป ขอดของการใชคอมพวเตอรชวยสอนคอ ชวยลดความแตกตางระหวางผเรยน เชน ผทมผลการเรยนต า กสามารถชดเชยโดยการเรยนจากบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนได และส าหรบผมผลการเรยนสง กสามารถเรยนเสรมบทเรยนหรอเรยนลวงหนากอนทผสอนจะท าการสอนกได ภาพท 3.3 คอมพวเตอรชวยสอน

3.1.1 การวางแผนจดการศกษาของสถานศกษา การวางแผนงานเปนขนตอนแรกในการบรหารงาน การวางแผนมประโยชนตอการด าเนนงาน

อยางยง ดงค ากลาวทวา “การท างานใดกตาม หากมการวางแผนงานทด กเหมอนงานนนส าเรจไปแลวครงหนง”

การงานแผนงานท าไดสองประเภทคอ การวางแผนระยะสน ทเหมาะกบงานทใชเวลานอย ๆ และการวางแผนระยะยาว ส าหรบงานหรอโครงการใหญ ๆ รปแบบส าคญของการวางแผนงานประกอบดวย

1) ก าหนดจดมงหมาย 2) ก าหนดนโยบาย 3) ก าหนดแนวปฏบต 4) ก าหนดมาตรฐานของงาน

113 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ประโยชนของการวางแผนจดการศกษาของสถานศกษา 1) ท าใหองคกรสามารถก าหนดทศทางในการด าเนนงานไดชดเจน 2) ท าใหมองเหนภาพรวมขององคกร 3) ท าใหหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกรสามารถประสานสมพนธกนได 4) เปนเครองมอส าหรบตดตามและประเมนผลการท างาน 5) กอใหเกดการท างานรวมกน 6) กอใหเกดประสทธภาพในการท างาน

3.1.2 การจดระบบบรหารและสารสนเทศ ระบบการบรหารสถานศกษา หมายถง กจกรรมทงมวลทจ าเปนตอการธ ารงรกษาและ

ด าเนนการภายในสถานศกษาเพอใหบรรลจดประสงคของสถานศกษา การบรหารสถานศกษาเปนภารกจหลกของสถานศกษาทจะตองก าหนดแบบแผน วธการ และขนตอนตาง ๆ ในการปฏบตงานไวอยางเปนระบบ เพราะถาระบบการบรหารงานไมดจะกระทบกระเทอนตอสวนอน ๆ ขององคกร นกบรหารทดตองรจกเลอกวธการบรหารทเหมาะสมและมประสทธภาพ เพอจะใหงานนน ๆ บรรลจดมงหมายทก าหนดไว การบรหารงานนนจะตองใชทงศาสตรและศลป เนองจากการด าเนนงานตาง ๆ มใชเพยงกจกรรมทผบรหารจะกระท าเพยงล าพงคนเดยว แตยงมผรวมงานอกหลายคนทมสวนท าใหงานนนประสบความส าเรจ ผปฏบตงานแตละคนมความแตกตางกนทงในดานสตปญญา ความสามารถ ความถนด และความตองการทไมเหมอนกน จงเปนหนาทของผบรหารทจะน าเอาเทคนควธและกระบวนการบรหารทเหมาะสม มาใชใหเกดประสทธภาพและบรรลเปาหมายของสถานศกษา

3.1.2.1 การบรหารสถานศกษา การบรหารจดการศกษาภายในสถานศกษาใหเกดพลงและมประสทธภาพ

จ าเปนตองยดเงอนไขและหลกการส าคญดงน 1) การตดสนใจทยดโรงเรยนเปนฐาน (School-Based Decision) เปนแนวคดท

มงใหโรงเรยนมอสระในการตดสนใจดวยตนเอง โดยยดประโยชนทจะเกดกบผเรยนเปนส าคญ 2) การมสวนรวม (Participation) ก าหนดใหบคคลหลายฝายทเกยวของกบ

การศกษา หรอผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษา เขามามสวนรวมเปนคณะกรรมการ รวมแสดงความคดเหนหรอรวมก ากบตดตาม ดแล

3) การกระจายอ านาจ (Decentralization) เปนการกระจายอ านาจดานการบรหารจดการดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคลและการบรหารทวไป ใหคณะกรรมการเขตพนทการศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาเปนผรบผดชอบ

4) ความรบผดชอบทสามารถตรวจสอบได (Accountability) มการก าหนดหนาทความรบผดชอบและภารกจของผรบผดชอบ เพอเปนหลกประกนคณภาพการศกษาใหเกดขน

114 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

5) ธรรมาภบาล (Good Governance) เปนหลกคดส าหรบการบรหารจดการทด เพอประกนวาในองคการจะไมมการฉอราษฎรบงหลวง ไมดอยประสทธภาพ ทงนยดหลกเปาหมายสอดคลองตอสงคม กระบวนการโปรงใสและทกขนตอนมผรบผดชอบ

6) ความเปนนตบคคล (A juristic person) เปนการใหสทธและอ านาจหนาททก าหนดไวเปนของตนเอง ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พระราชบญญตระเบยบบร หารราชการกระทรวงศกษาธการ พระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา และพระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ ซงไดก าหนดอ านาจหนาททเปนของโรงเรยนไวโดยเฉพาะ

นอกจากน กจกรรมทท าใหการบรหารประสบความส าเรจเรยกวา หนาทของผบรหารสถานศกษา หรอหนาทการบรหารทตองปฏบต ทงนการจ าแนกหนาทการบรหารของนกวชาการสวนใหญมแนวคดสอดคลองกน แตมการจดกลมกจกรรมยอยแตกตางกนไปตามความคดเหนของแตละคน ในทน อาจสรปและจ าแนกหนาทการบรหารครอบคลมใน 4 ดาน ดงน (DuBrin, 2000)

1) การวางแผน (Planning) หมายถง การตดสนใจลวงหนาวาจะด าเนนการอยางไรใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ เกดประโยชนตอองคกรมากทสด

2) การจดองคกร (Organizing) หมายถง กระบวนการจดการทรพยากรตาง ๆ และการจดระบบการด าเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายขององคกร

3) การน า (Leading) หมายถง การอ านวยการและการประสานงาน เพอใหบคลากรปฏบตงานบรรลเปาหมายขององคกร ซงตองอาศยภาวะผน าของผบรหาร

4) การควบคม (Controlling) หมายถง การก ากบใหการด าเนนงานและกจกรรมตาง ๆ ทปฏบตใหเปนไปตามเปาหมายและแผนขององคกรทไดก าหนดไว

3.1.2.2 กระบวนการบรหารคณภาพภายในสถานศกษา การบรหารเปนกระบวนการท างานรวมกนของบคลากรและทรพยากรตาง ๆ

เพอใหบรรลเปาหมายขององคกร มกระบวนการในการบรหารหลายกระบวนการ ในทน ไดน าเสนอตวอยางกระบวนการทสามารถน ามาใชไดทวไปในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา จ านวน 3 รปแบบ ไดแก กระบวนการท างานเชงระบบ (PDCA) กระบวนการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (School Based Management : SBM) และกระบวนการบรหารมงผลสมฤทธ (Result Based Management : RBM) ดงน

3.1.2.2.1 กระบวนการท างานเชงระบบ (PDCA) กระบวนการท างานเชงระบบ (PDCA) ถอเปนวงจรบรหารงานคณภาพ

ซงในการบรหารไดน าวงจรการท างานเชงระบบ (PDCA) นมาประยกตใชเพอการปรบปรงงานอยางตอเนอง ทกครงทวงจรหมนครบรอบกจะเปนแรงสงใหหมนในรอบตอไป วธการใหม ๆ ทท าใหเกดการปรบปรงกจะถกจดท าเปนมาตรฐานการท างานซงจะท าใหการท างานมการพฒนาอยางไมสนสด ทงนอาจเรมดวยการปรบปรงเลก ๆ นอย ๆ กอนทจะกาวไปสการปรบปรงทมความซบซอนมากยงขน

115 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ภาพท 3.4 วงจรการท างานเชงระบบ (PDCA) กบการปรบปรงอยางตอเนอง

ขนตอนการท างานเชงระบบสรปไดดงน 1) ขนตอนการวางแผน (Plan)

การวางแผนทดชวยใหสามารถคาดการณสงทเกดขนในอนาคต ชวยลดความสญเสยตาง ๆ ทอาจเกดขนได ทงในดานแรงงาน วตถดบ ชวโมงการท างาน เงน เวลา ฯลฯ และชวยใหรบรสภาพปจจบนพรอมกบก าหนดสภาพทตองการใหเกดขนในอนาคต ดวยการผสานประสบการณ ความรและทกษะอยางลงตว การวางแผนทดสามารถท าใหบรรลจดมงหมายได ควรมลกษณะดงน

- ครอบคลมถงการก าหนดกรอบหวขอทตองการปรบปรงเปลยนแปลง ซงรวมถงการพฒนาสงใหม ๆ สามารถแสดงถงการแกปญหาทเกดขนจากการปฏบตงาน ฯลฯ

- พรอมสการพจารณาวามความจ าเปนตองใชขอมลใดบางเพอการปรบปรงเปลยนแปลงนนโดยระบวธการเกบขอมลใหชดเจน

- วเคราะหขอมลทรวบรวมได - ก าหนดทางเลอกในการปรบปรงเปลยนแปลงดงกลาว

2) ขนตอนการปฏบต (DO) ขนตอนการปฏบตเปนการลงมอปรบปรงเปลยนแปลงตามทางเลอกทได

ก าหนดไวในขนตอนการวางแผน ในขนนตองตรวจสอบระหวางการปฏบตดวยวาไดด าเนนไปในทศทางท ตงใจหรอไมพรอมกบสอสารใหผทเกยวของรบทราบดวย ไมควรปลอยใหถงวนาทสดทายเพอดความคบหนาทเกดขนหากเปนการปรบปรงในหนวยงานผบรหารยอมตองการทราบความคบหนาอยางแนนอนเพอจะไดมนใจวาโครงการปรบปรงเกดความผดพลาดนอยทสด

3) ขนตอนการตรวจสอบและประเมนผล (Check)

116 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

การตรวจสอบและการประเมนผลเปนขนตอนทท าใหเราทราบวาการปฏบตในขนทสองสามารถบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทไดก าหนดไวหรอไม สงส าคญกคอ ตองรวาจะตรวจสอบอะไรบางและบอยครงแคไหน ขอมลทไดจากการตรวจสอบจะเปนประโยชนส าหรบขนตอนถดไป กรอบและแนวทางการตรวจสอบและประเมนผล สรปไดดงน

3.1 ตรวจสอบและประเมนผลขนตอนการด าเนนงาน ไดแก - ขนการศกษาขอมล มการศกษาขอมลไดครบถวน - ขนการเตรยมงาน การเตรยมงานตามแผนงานมความพรอม

หรอไม - ขนด าเนนงาน มบคลากรและทรพยากรหรอไม - ขนตอนการประเมน มเครองมและขนตอนการประเมนผลท

เหมาะสม 3.2 ตรวจสอบประเมนผลงานตามเกณฑทก าหนด เชน Delta Principle

(เกณฑการประเมน) 3.3 ตรวจสอบและประเมนความพงพอใจของผรบบรการ ซงสามารถ

ตรวจสอบไดจากขอมลการรบบรการหรอการใหค าแนะน าจากผรบบรการโดยตรง 3.4 ตรวจสอบและประเมนคณภาพทวทงองคกร ไดแก

- บคลากรมคณสมบต เหมาะสมกบงานหรอไม เพยงใด - วสดอปกรณส านกงานหรอเครองใชวามขดความสามารถท

เหมาะสมและสรางผลผลตทมคณภาพเพยงใด - ระบบการท างาน เชน ระบบการใหบรการระบบการสอสาร

ภายในองคกร มความเหมาะสมมากพอกบการบรรลเปาหมายคณภาพหรอไม - ระบบการบรหารงาน ประกอบดวย โครงสรางองคกร การบรหาร

ดานการผลตและก าหนดเปาหมายหรอไม อยางไร - ความตองการของผรบบรการเปนอยางไร - งบประมาณทใชลงทน มความจ าเปนและเพยงพอกบการสราง

คณภาพหรอไม - ทศนคตของบคลากร มความกระตอรอรนตอการท างาน สามารถ

สรางงานทมคณภาพหรอไม อยางไร ฯลฯ เมอด าเนนงานตรวจสอบและประเมนคณภาพแลว ควรมการจดท า

รายงานผลการตรวจสอบและประเมนผลตอฝายบรหาร เพอน าไปสการปรบปรงแกไขตอไป

4) ขนตอนการปรบปรงและพฒนา (Act)

117 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ขนตอนการด าเนนงานใหเหมาะสมจะพจารณาผลทไดจากการตรวจสอบ ซงมอย 2 กรณ ดงน

กรณท 1 ผลทเกดขนเปนไปตามแผนทไดวางไว กใหน าแนวทางหรอกระบวนการปฏบตนนมาจดท าใหเปนมาตรฐานพรอมทงหาวธการทจะปรบปรงใหดยงขนไปอกซงอาจหมายถงสามารถบรรลเปาหมายไดเรวกวาเดมหรอเสยคาใชจายนอยกวาเดมหรอท าใหคณภาพดยงขนกได

กรณท 2 ผลทเกดขนไมเปนไปตามแผนทไดวางไว ควรน าขอมลทรวบรวมไวมาวเคราะหและพจารณาวาควรจะด าเนนการอยางไร ดงตอไปน

- มองหาทางเลอกใหมทนาจะเปนไปได - ใชความพยายามใหมากขนกวาเดม - ขอความชวยเหลอจากผร - เปลยนเปาหมายใหม

3.1.2.2.2 กระบวนการบร ห า ร โดย ใช โ ร ง เ ร ยน เป น ฐ าน (School Based Management : SBM)

สถานศกษาเปนหนวยงานหลกทจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนาผ เรยนใหมคณภาพตามจดมงหมายการศกษา ด าเนนการบรหารโดยผบรหารสถานศกษา ก ากบโดยคณะกรรมการสถานศกษา มระบบการประกนคณภาพทจะใชเปนแนวทางพฒนาใหการบรหารดานการเรยนการสอนมคณภาพ ผบรหารสถานศกษามอ านาจการบรหารตามทก าหนดไวในกฎหมายและไดรบมอบจากผมอ านาจ โดยตองรบผดชอบตอผลการบรหารสถานศกษา ซงตองมดชนชวดผลสมฤทธของงานและการประกนคณภาพของสถานศกษาแสดงผลงานความกาวหนาในการบรหารโรงเรยนตามเปาหมายทก าหนด

ยทธศาสตรส าคญในการด าเนนการดงกลาว เรยกวา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (School–Based Management) ถอวาเปนนวตกรรมทางการบรหารรปแบบหนงทน ามาใชในการปฏรปการศกษา โดยมหลกการประกอบดวย หลกการกระจายอ านาจ หลกการใชโรงเรยนเปนศนยกลาง หลกการมสวนรวม หลกการพงตนเอง หลกการประสานงาน หลกความตอเนองและหลากหลาย หลกการพฒนาตนเองและหลกการตรวจสอบและถวงดล ซงหลกการในการบรหารงานโดยใชโรงเรยนเปนฐานดงกลาว จะตองค านงถงหลกธรรมรฐ หรอธรรมาภบาล (good governance) ทง 6 ประการ มาประกอบการบรหารดวย คอ หลกนตธรรมหลกคณธรรมหลกความรบผดชอบ หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวมและหลกความคมคา โดยจะตองมอ านาจในการตดสนใจเกยวกบการพฒนาครในโรงเรยน ในดานความร ความสามารถและการจดทรพยากรในโรงเรยน

การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เปนการบรหารจดการทเปนไปตามความตองการของโรงเรยนเอง โดยการบรหารแบบมสวนรวมในรปของคณะกรรมการสถานศกษา ในการใช

118 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

อ านาจ หนาท ความรบผดชอบในการตดสนใจใชทรพยากรทมอยด าเนนการ แกปญหา และจดกจกรรมการศกษาของโรงเรยนใหมประสทธภาพและประสทธผลเพอคณภาพในการเรยนรของนกเรยนทกคน

อยางไรกตาม การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไมไดมสตรส าเรจ หรอรปแบบกระบวนการบรหารทส าเรจรป แตขนอยกบความรวมมอรวมใจของผทเกยวของกบโรงเรยนโดยตรง ในการศกษาเรยนร ลงมอท า ปรบปรง พฒนาอยางตอเนอง จนเปนรปแบบทเหมาะสมกบโรงเรยนของตน ซงผน าคนส าคญของเรองนคอ ผบรหารโรงเรยน ทจะเปนผน ารปแบบบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไปใชและปรบปรงพฒนาจนเปนลกษณะเฉพาะของตนเอง มความคลองตวในการตดสนใจ ด าเนนการบรหารจดการศกษาของโรงเรยนภายใตรปแบบการบรหารเปนรปแบบการบรหารโดยคณะกรรมการ เพอการมสวนรวมในการตดสนใจ ซงแบงไดเปน 4 รปแบบดงน

1) รปแบบทผบรหารสถานศกษาเปนหลก (Administrator Central SBM) ผบรหารสถานศกษาเปนประธาน กรรมการจะเลอกตงจากกลมผปกครอง ครอาจารย และชมชน คณะกรรมการมบทบาทใหค าปรกษาแตอ านาจการตดสนใจอยทผบรหารโรงเรยน

2) รปแบบทครเปนหลก (Professional Central SBM) โดยครในฐานะเปนผใกลชดเดกมากทสดยอมรปญหาไดดกวาและสามารถแกปญหาไดตรงจด ตวแทนคณะครจะเปนกรรมการโรงเรยนมากทสดและรวมเปนคณะกรรมการบรหารโรงเรยน

3) รปแบบทชมชนมบทบาทหลก (Community Central SBM) รปแบบนจะตอบสนองความตองการของผปกครองและชมชนมากทสด โดยตวแทนชมชนจะเปนประธาน ผบรหารเปนกรรมการและเลขานการ

4) รปแบบทครและชมชนมบทบาทหลก (Professional Community Central SBM) เปนรปแบบทเชอวาครและผปกครองตางมความส าคญในการจดการศกษาใหแกเดก การบรหารงานในรปกรรมการจะมสดสวนของครและผปกครองมากกวากลมอน ๆ โดยผบรหารโรงเรยนเปนประธานคณะกรรมการ และคณะกรรมการโรงเรยนเปนคณะกรรมการบรหาร ตารางท 3.1 บทบาทของผบรหาร ครและชมชนในการบรหารจดการศกษาทใชโรงเรยนเปนฐาน

บทบาท การบรหารแบบเดม การบรหารทใชโรงเรยนเปนฐาน (SBM)

ผบรหาร

- รบค าสงจากสวนกลาง ตงแตง า น ว ช า ก า ร ห ล ก ส ต ร งบประมาณ บคลากร และทรพยากรเพอการศกษา

- เปนแบบผน าการพฒนาโดยอาศยความรวมมอจากคณะกรรมการ ม อสระและคลองตวในการบรหารจดการควบคกบความรบผดชอบทตรวจสอบได ส าหรบงบประมาณจะไดรบเงนอดหนนแบบเหมาจาย (block

119 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ตารางท 3.1 บทบาทของผบรหาร ครและชมชนในการบรหารจดการศกษาทใชโรงเรยนเปนฐาน (ตอ)

บทบาท การบรหารแบบเดม การบรหารทใชโรงเรยนเปนฐาน (SBM)

ผบรหาร

- การแกปญหาตองเสนอเรองขนไปตามล าดบ

grant) สถานศกษาจะตองก าหนดสาระการเรยนรและวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนและรบผดชอบในการบรหารงานบคคลมากขนกวาเดม - แกปญหาท เก ดขน ตดสนใจเองโดย ใช

กระบวนการกลมและขอมลสารสนเทศ และกระบวนการตดสนใจ

คร

- เ ป น ผ ป ฏ บ ต ต า ม ค า ส งผบงคบบญชาตามล าดบขนทกกรณ

- เปนผรวมงาน รวมตดสนใจ เปนนกพฒนาแ ล ะ น ก ป ฏ บ ต ร ว ม ก บ ผ บ ร ห า ร แ ล ะคณะกรรมการวางแผนพฒนาระยะยาว (school charter) แ ล ะ ก า ร จ ด ท า แ ผ นประจ าป

ผปกครอง หรอ ชมชน

- เปนผรบบรการจากโรงเรยน ทงในเชงปรมาณและคณภาพ

- เปนทงผให ผรบ ผรวมหน ผสนบสนนทงในเชงปรมาณและคณภาพ ชวยเหลอดแลทรพยากรบคคลในโรงเรยน ใหขอมลทเปนประโยชน มสวนรวมแกไขปญหาในกรณเกดปญหาขนในโรงเรยน

จากตารางท 3.1 เมอพจารณาบทบาทของผบรหาร คร และชมชน ใน

รปแบบของการบรหารทใชโรงเรยนเปนฐานกบรปแบบเดมทเคยปฏบตจะเหนวามความแตกตางกน

ยทธศาสตรการด าเนนงานใหการบรหารจดการศกษาทใชโรงเรยนเปนฐานบรรลผลจ าเปนตองกระจายอ านาจและพฒนาสถานศกษา ดงน

1) ด าเนนการใหสถานศกษาพฒนาวสยทศน พนธกจ ภารกจ เปาหมายและวธด าเนนการของสถานศกษาอยางชดเจน ทมงสการปฏบตอยางแทจรง มใชจดท าเพอเสนอผบงคบบญชารบทราบและชนชม ความส าเรจอยทการปฏบตตามแผน มใชการน าเสนอแผน

2) ใหสถานศกษามทมงานทมคณภาพหลากหลาย จะตองมคณะท างานทงแนวตงและแนวนอน โดยคณะครเปนผน า ภายใตการก ากบดแลของผบรหารโรงเรยนทมภาวะผน าสง เปด

120 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

กวางใหครและผปกครองมสวนรวมเปนสมาชก จดระบบการสอสารและแลกเปลยนความคดเหนททกคนมสวนรวมในการตดสนใจ รบรและชนชมผลงานรวมกน

3) พฒนาบคลากรในสถานศกษาใหเปนมออาชพ ทงในดานมาตรฐานวชาชพ คณธรรมจรยธรรม มความสามารถและทกษะทงในดานหนาทและกระบวนการ มการพฒนาตนเอง ใหทนสมยในวชาชพอยางตอเนอง

4) พฒนาระบบขาวสารขอมลในสถานศกษา สถานศกษาตองมกลไกในการจดระบบขาวสารขอมล มระบบสารสนเทศททนสมย สอสารไดหลายทาง รวมทงการประชาสมพนธ เผยแพรขาวสารขอมลไปยงผปกครองและชมชนภายนอกดวย

5) ใหเกยรตและยกยองครเพอสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน เชน การจดท าปายหรอใหค าชมเชย การจดเลยงในวาระตาง ๆ การใหเกยรตบตร การเสนอเขาประกวดผลงาน รวมท งการพจารณาเลอนขนเงนเดอน เปนตน

6) ยกยองผบรหารสถานศกษาทเปนมออาชพ ผบรหารสถานศกษาทประสบความส าเรจสามารถอ านายความสะดวกและผลกดนใหการปฏรปการศกษากาวหนา ประสบความส าเรจสง สามารถประสานพลงของกลมตาง ๆ ไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยงการสรางศรทธาทท าใหครจดกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนรวธเรยน ครเปลยนวธสอนจดบรรยากาศทเอออ านวยตอการเรยนร ผบรหารสถานศกษาดงกลาวจะตองไดรบการยกยองสรรเสรญในรปแบบตาง ๆ

7) มการประชาสมพนธทด จะตองประชาสมพนธทกดาน ในดานวชาการจะตองประสานสมพนธกบผปกครองอยางตอเนอง การพฒนาดานอน เชน การพฒนาแหลงเรยนร การจดภมทศนโรงเรยน การจดบรการทด เชน โครงการอาหารกลางวน ซงจ าเปนตองประชาสมพนธใหทวถงและตอเนอง

3.1.2.2.3 กระบวนการบรหารมงผลสมฤทธ (Result Based Management : RBM)

การบรหารแบบมงเนนผลสมฤทธเปนการบรหารโดยมงเนนผลลพธหรอผลสมฤทธของงานเปนหลก มการประเมนผลลพธหรอผลสมฤทธของการด าเนนงานโดยใชตวชวดทงในแงของปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลตและผลลพธ ซงจะตองมการก าหนดตวชวดผลการด าเนนงาน (Key Performance Indicators) รวมทงมการก าหนดเปาหมายและวตถประสงคลวงหนา ซงตองอาศยความรวมมอระหวางผบรหาร ผปฏบตงาน และผมสวนไดเสยทกกลม

ขนตอนการบรหารแบบมงเนนผลสมฤทธ มขนตอนทส าคญ 4 ขนตอน ดงน

1) การวางแผนกลยทธขององคกร ซงองคกรตองก าหนดทศทางโดยรวมวาจะท าอะไรอยางไร เปนการวางแผนเชงกลยทธ เพอท าการวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายใน

121 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

องคกร (SWOT Analysis) และใหไดมาซงวสยทศน พนธกจ วตถประสงค เปาหมายและกลยทธการด าเนนงาน รวมทงพจารณาถงปจจยหลกแหงความส าเรจขององคกร และสรางตวชวดผลการด าเนนงานในดานตาง ๆ

2) การก าหนดรายละเอยดของตวชวดผลการด าเนนงาน ซงจะก าหนดความชดเจนของตวชวดทงในเชงปรมาณ (Quantity) คณภาพ (Quality) เวลา (Time) และสถานท หรอความครอบคลม (Place) อนเปนเปาหมายทตองการของแตละตวชวด

3) การวดและการตรวจสอบผลการด าเนนงาน ผบรหารจะตองจดใหมการตรวจสอบและรายงานผลการด าเนนงานของแตละตวชวดตามเงอนไขทก าหนดไว เชน รายเดอน รายไตรมาสหรอรายป เพอแสดงความกาวหนาและสมฤทธผลของการด าเนนงานวาเปนไปตามเปาหมายทตองการหรอไมอยางไรซงการวดผลการปฏบตงานหรอผลสมฤทธการปฏบตงานโดยทวไปจะมจดเนนของการด าเนนการ 3 ดาน ไดแก ความประหยด ความมประสทธภาพ และความมประสทธผล

4) การใหรางวลตอบแทน เมอไดพจารณาผลการด าเนนงานแลวผบรหารจะตองมการใหรางวลตอบแทนตามระดบของผลงานทไดตกลงกนไว

ลกษณะขององคกรทบรหารงานแบบมงเนนผลสมฤทธ มลกษณะสรปไดดงน

1) มพนธกจ วตถประสงคขององคกรทชดเจน และมเปาหมายทเปนรปธรรมโดยเนนทผลผลตและผลลพธ

2) ผบรหารทกระดบในองคกรมเปาหมายของการท างานทชดเจน 3) เปาหมายจะวดไดอยางเปนรปธรรมมตวชวดซงสามารถตดตามผล

และวดไดอยางชดเจน 4) การตดสนใจในการจดสรรงบประมาณ ใหหนวยงาน หรอโครงการ

ตาง ๆ จะพจารณาจากผลสมฤทธของงานเปนหลก 5) บคลากรทกคนรวางานทองคกรคาดหวงคออะไร 6) มการกระจายอ านาจการตดสนใจ การบรหารเงน บรหารคน ส

หนวยงานระดบลางเพอใหสามารถท างานบรรลผลไดอยางเหมาะสม ทงยงเปนการชวยลดขนตอนในการท างานแกปญหาการท างานทลาชา เพมความยดหยนและประสทธภาพในการท างานอกดวย

7) มวฒนธรรมและอดมการณรวมกนเพอการท างานทสรางสรรค เปนองคกรทมงมนจะท างานรวมกนเพอใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว

8) บคลากรมขวญและก าลงใจด เนองจากไดมโอกาสปรบปรงงานและใชดลยพนจในการท างานทกวางขวางขนและไดรบการตอบแทนตามผลการประเมนจากผลสมฤทธของงาน

122 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

3.2 ดานงานการเงน

3.2.1 การบรหารงบประมาณของสถานศกษา การบรหารงานงบประมาณของสถานศกษาในยคปจจบนเนนความเปนอสระในการบรหารใหม

ความคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได ยดหลกการบรหารมงเนนผลสมฤทธและบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน มการจดผลประโยชนจากทรพยสนของโรงเรยนรวมทงจดหารายไดจากการบรการมาใชในการบรหารจดการเพอประโยชนทางการศกษา สงผลใหเกดคณภาพทดตอผเรยน การบรหารงบประมาณจงใหความส าคญอยางยงตอระบบการจดการศกษาทงระบบ ดงนน การบรหารจดการทมประสทธภาพ มประสทธผล เทาเทยมกน จงสงผลตอคณภาพการศกษารวมทงการตดตามประเมนผลกเปนอกเงอนไขหนงทสงผลใหการจดการศกษามคณภาพไดมาตรฐานตามเปาหมายของการจดการศกษา

งบประมาณเปนสงจ าเปนอยางยงในการบรหารงานทกชนดทกหนวยงานและทกองคกร ไมวาจะเปนฝายรฐหรอเอกชน องคกรการกศลหรอฝายธรกจ ทกหนวยงานและทกองคกรจะตองจดท างบประมาณใหมประสทธภาพ เพอสามารถใชงบประมาณทมอยใหเกดประโยชนสงสดรวมทงคาดการณลวงหนาถงการเปลยนแปลงทางการเงนทจะเพมหรอลดในอนาคตดวย เพอสามารถวางแผนแกปญหาไดทนการณและไมเปนเหตใหการด าเนนงานตองหยดชะงก งบประมาณเปนสงชบงแนวความคดในการบรหารงานตลอดจนวธการด าเนนงานงบประมาณ จงมความสมพนธเกยวของกบวตถประสงค นโยบาย วธด าเนนงานและโครงสรางของหนวยงาน การด าเนนการกบงบประมาณในรปแบบทเหมาะสม มความจ าเปนในการชวยสงเสรมการด าเนนงานของหนวยงานใหบรรลวตถประสงคไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

3.2.2 งบประมาณ แผนการเงนของรฐบาลซงประกอบดวยตวเลขแสดงรายรบวามาจากทางใด และรายจายท

จะตองจายตามแผนโครงการทไดก าหนดไววาจะด าเนนการในปงบประมาณหนง ๆ แผนการเงนดงกลาวฝายบรหารเปนผจดท าขนและฝายนตบญญตเปนผพจารณาอนมต เมอไดรบอนมตแลวกตราเปนกฎหมายใชบงคบตอไป เรยกวา พระราชบญญตงบประมาณประจ าป และการจดท างบประมาณประกอบดวยขนตอนตาง ๆ 3ขนตอนดวยกน คอ การเตรยมงบประมาณ การอนมตงบประมาณ และการบรหารงบประมาณ

3.2.3 การบรหารงบประมาณ การวางแผนการใชทรพยากรใหบรรลวตถประสงคของแผนงานและโครงการทตงไวอยางม

ประสทธภาพ เปนไปตามความตองการของหนวยงานและผทเกยวของทกฝาย ขอบขายในการบรหารการเงนโรงเรยนควรจะประกอบดวยสงตอไปน

1) การวางแผนการเงนของโรงเรยน มการคาดการณลวงหนาเกยวกบการใชจายและด าเนนการเกยวกบการเงนของโรงเรยนซงผบรหารจะตองพจารณาถงผลกระทบทมตอการใหไดมาหรอการจายไปซงการเงนของโรงเรยน เชน ฐานะทางเศรษฐกจของประเทศ รายไดของประชาชนในทองถน เปนตน

123 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

2) การจดการเกยวกบทรพยสนของโรงเรยนโดยสวนรวม เชน ทดน และสงกอสราง วสดครภณฑตาง ๆ ของโรงเรยน

3) การควบคมการด าเนนงานทางดานการเงนเพอใหมประสทธภาพ ใหเปนไปตามมาตรฐานและกฎเกณฑเกยวของซงประกอบไปดวยระบบบญช และวธการตาง ๆ ในการตรวจสอบเงนและทรพยสนของโรงเรยน

4) การจดการเกยวกบการรบและจายเงนของโรงเรยนอยางมประสทธภาพสอดคลองกบหลกการทางเศรษฐศาสตร หลกการทางการบรหาร และรวมทงหลกการคลงทวไป

3.2.4 หลกในการบรหารการเงนโรงเรยน 1) หลกสารตถประโยชน (Utility Principle ) ในการบรหารการเงนโรงเรยนนนจะตองค านงถง

การใชเงนใหเกดประโยชนมากทสดเทาทจะท าได โดยเฉพาะประเทศไทย ซงจดวาเปนประเทศทยากจน มงบประมาณในการจดการศกษาอยในขอบเขตอนจ ากด ดงนนการใชจายเงนตาง ๆ ควรเปนไปเพอกอใหเกดประโยชนอนสงสด

2) หลกแหงเอกภาพ (Unity Principle ) ใน การบรหารงานการคลงทวไปนยมการแยกรายการตาง ๆ ออกจากกนและรวมกนไวเปนหมวดหมเดยวกนใหเปนเอกภาพเชนเปนหมวดรายจายหมวดรายรบหมวดหนสน เปนตน นอกจากนเอกสารและบญชตาง ๆ มกจะแยกประเภทเพอใหงายตอการตรวจสอบ

3) หลกแหงความสมดลย (Balance Principle ) เนองจากหนาทรบผดชอบของรฐนนมมากมาย ดงนนการทมเงนสวนใหญมาใชทางการศกษา โดยไมสมดลยกบรายจายดานอน ๆ ยอมไมเกดผลดอยางแนนอน ดงนนผบรหารการศกษาจะตองพจารณาในแงของประเทศโดยสวนรวมดวย

4) หลกความเปนธรรม (Equity Principle ) ในการพจารณาจดสรรเงนใชในโรงเรยนควรพจารณาตามความจ าเปนและความเหมาะสม ตามหลกการแหงเหตผลอนแทจรง มควรพจารณาจดสรรเงนตามความสมพนธสวนตวเปนหลก

5) หลกแหงความชดเจนแจมแจง (Clarity Principle ) ในการจดการเกยวกบการเงนของโรงเรยนจะตองท าใหผทเกยวของเขาใจทกอยางเพอใหการปฏบตเปนไปตามแนวทางเดยวกนเชนเกยวกบวนเวลาและสถานทการปฏบต การจดรายการ จ านวนเงนทใชจายหรอไดมาเปนตน ซงจะกอใหเกดความสะดวกในการพจารณาการก าหนดแยกรายการเปนหมวดหมเพอใหเขาใจงาย และการค านวณตวเลขใหแนนอนเปนการสนบสนนหลกการนเชนเดยวกน

6) หลกจารตประเพณนยม (Conservative Principle ) ในการปฏบตเกยวกบการเงนนน เรามกจะประพฤตปฏบตไปในท านองเดยวกน และสบทอดกนมาตงแตอดตและปจจบน เปนการท า ใหเกดความเขาใจและงายตอการปฏบต

124 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

7) หลกสมานฉนท ( Harmony Principle ) การบรหารงานคลงจะตองค านงถงการขจดขอแยงระหวางบคคลและหนวยงานทเกยวของ โดยกจการทกอยางเกยวกบการคลงของโรงเรยนจะตองไดรบการยอมรบจากทกคน และไมขดแยงซงกนและกน และพยายามกอใหเกดความชวยเหลอซงกนและกนดวย

8) หลกความถกตองกบความเปนจรง (Accuracy Principle ) ในการบรหารการเงนโรงเรยน จะตองมลกษณะเปดเผย สามารถพสจนความบรสทธไดทกเวลาและทกรายการ

9) หลกการก าหนดเวลา ( Annuality Principle ) ในการบรหารงานคลงโรงเรยนจ าเปนตองก าหนดเวลาไวใหแนนอน เพอสะดวกในการตดตามและประเมนผลโดยทวไปจะก าหนดไวเปนหนงปโดยใหสอดคลองกนปงบประมาณ

10) หลกการคาดการณลวงหนา (Foresight Principle ) ในการบรหารการเงนผบรหารจะตองรจกคาดการณลวงหนาไดถกตอง เพอความรอบคอบในการปฏบตงาน

11) หลกความมลกษณะเฉพาะอยาง (Specification Principle ) การปฏบตงานในหนวยงานการเงนควรแบงงานรบผดชอบระหวางบคลากรในหนวยงานใหแนนอนและเฉพาะบคคลไมกาวกายหนาทซงกนและกน เชน แยกฝายปฏบตการกบฝายตรวจสอบออกจากกนเปนตน การใหผรบผดชอบงานเฉพาะอยางนนเปนการท าใหคนไดท างานเฉพาะอยางซงท าใหเกดความแนนอนในการปฏบตงานปองกนความผดพลาดทจะเกดขนได

12) หลกการประหยด (Economy Principle ) การใชเงนทกอยางของโรงเรยนการเปนไปโดยความประหยด พจารณาถงความจ าเปนในการด าเนนการงานใดทตองใชเงนมากและเปนงานทไมจ าเปนและไมเปนประโยชน ควรตดรายการนนทงไป

3.2.5 ขอบขายเกยวกบงานการเงนโรงเรยน 1) การจายเงนเดอน ( Salary Principle ) ผบรหารจะตองจดการเกยวกบการวางแผน

อตราก าลงของครอาจารยและบคลากรอนๆของโรงเรยน 2) การใชจายทางดานอน ๆ (Purchasing) ของโรงเรยน ไดแกการจดการเกยวกบการใชจาย

ทางดานการบรหารอาหารกลางวนนกเรยน การจดการเกยวกบการบรการหองสมด 3) การตรวจสอบบญชจายเงนภายใน (Internal Auditing of Expenditure) ไดแกการต ง

กรรมการตรวจสอบ การวางระเบยบกฎเกณฑการจายเงนตลอดจนการก าหนดระบบการตรวจสอบ เปนตน 4) การรายงานการเงน (Preparation of Financial Report) ในการบรหารงานโรงเรยนนนยอม

มหนวยงานเหนอขนไปตามล าดบ ในประเทศไทยมหนวยงานควบคมอยหลายหนวย เชนกระทรวงศกษาธการ กระทรวงการคลง ส านกงบประมาณ และคณะกรรมการการตรวจเงนแผนดน เปนตนผบรหารงานโรงเรยนตองรายงานหนวยงานทเหนอขนไป

5) บญชการเงนของโรงเรยน(Financial Accounting) เพอสะดวกในการควบคมและตรวจสอบการบรหารการเงนโรงเรยน จงจ าเปนตองมระบบบญชการเงนและทรพยสนของโรงเรยน เพอปองกนการ

125 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

รวไหล และการใชเงนทไมเปนประโยชนตอการศกษา ซงหวหนาสถานศกษาจะตองท าตามระบบบญชทหนวยงานทเหนอขนไปก าหนด

3.3 ดานงานงบประมาณ

3.3.1 การบรหารงบประมาณของสถานศกษา การบรหารงานงบประมาณของสถานศกษาในยคปจจบนเนนความเปนอสระในการบรหารใหม

ความคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได ยดหลกการบรหารมงเนนผลสมฤทธและบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน มการจดผลประโยชนจากทรพยสนของโรงเรยนรวมทงจดหารายไดจากการบรการมาใชในการบรหารจดการเพอประโยชนทางการศกษา สงผลใหเกดคณภาพทดตอผเรยน การบรหารงบประมาณจงใหความส าคญอยางยงตอระบบการจดการศกษาทงระบบ ดงนน การบรหารจดการทมประสทธภาพ มประสทธผล เทาเทยมกน จงสงผลตอคณภาพการศกษารวมทงการตดตามประเมนผลกเปนอกเงอนไขหนงทสงผลใหการจดการศกษามคณภาพไดมาตรฐานตามเปาหมายของการจดการศกษา

การบรหารงบประมาณเปนสงจ าเปนอยางยงในการบรหารงานทกชนดทกหนวยงานและทกองคการไมวาจะเปนฝายรฐหรอเอกชนองคกรการกศลหรอฝายธรกจทกหนวยงานและทกองคการจะตองจดทางบประมาณใหมประสทธภาพ เพอสามารถใชงบประมาณทมอยใหเกดประโยชนสงสดรวมทงคาดการณลวงหนาถงการเปลยนแปลงทางการเงนทจะเพมหรอลดในอนาคตดวย เพอสามารถวางแผนแกปญหาไดทนการณและไมเปนเหตใหการด าเนนงานตองหยดชะงกงบประมาณเปนสงชบงแนวความคดในการบรหารงานตลอดจนวธการด าเนนงานงบประมาณ จงมความสมพนธเกยวของกบวตถประสงค นโยบาย วธด าเนนงานและโครงสรางของหนวยงาน การด าเนนการกบงบประมาณในรปแบบทเหมาะสม มความจ าเปนในการชวยสงเสรมการด าเนนงานของหนวยงานองคการใหบรรลวตถประสงคไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

3.3.2 งบประมาณของสถานศกษา แผนการเงนของรฐบาลซงประกอบดวยตวเลขแสดงรายรบวามาจากทางใดและรายจายทจะตอง

จายตามแผนโครงการทไดก าหนดไววาจะด าเนนการในปงบประมาณหนง ๆ แผนการเงนดงกลาวฝายบรหารเปนผจดท าขนและฝายนตบญญตเปนผพจารณาอนมต เมอไดรบอนมตแลวกตราเปนกฎหมายใชบงคบตอไปเรยกวา พระราชบญญตงบประมาณประจ าปและการจดท างบประมาณประกอบดวยขนตอนตาง ๆ 3 ขนตอนดวยกน คอ การเตรยมงบประมาณ การอนมตงบประมาณ และการบรหารงบประมาณ

3.3.3 การวางแผนการใชงบประมาณของสถานศกษา การวางแผนการใชทรพยากรใหบรรลวตถประสงคของแผนงานและโครงการทตงไวอยางม

ประสทธภาพ เปนไปตามความตองการของหนวยงานและผทเกยวของทกฝาย ขอบขายในการบรหารการเงนโรงเรยนควรจะประกอบดวยสงตอไปน

126 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

1. การวางแผนการเงนของโรงเรยน มการคาดการณลวงหนาเกยวกบการใชจายและด าเนนการเกยวกบการเงนของโรงเรยน ซงผบรหารจะตองพจารณาถงผลกระทบกระเทอนทมตอการใหไดมาหรอการจายไปซ ง การ เ ง นของ โ ร ง เ ร ยน เช น ฐานะทาง เศรษฐก จของประ เทศ ราย ได ของประชาชน ใน ทองถน ฯลฯ

2. การจดการเกยวกบทรพยสนของโรงเรยนโดยสวนรวม เชน ทดน และสงกอสราง วสดครภณฑตาง ๆ ของโรงเรยนเปนตน

3. การควบคมการด าเนนงานทางดานการเงน เพอใหมประสทธภาพ ใหเปนไปตามมาตรฐานและกฎเกณฑเกยวของซงประกอบไปดวยระบบบญช และวธการตาง ๆ ในการตรวจสอบเงนและทรพยสนของโรงเรยน

4. การจดการเกยวกบการรบและจายเงนของโรงเรยนอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบหลกการทางเศรษฐศาสตร หลกการทางการบรหาร และรวมทงหลกการคลงทวไป

การบรหารงานงบประมาณมความส าคญตอผบรหารมากเน องจากผลของการปฏบต งานกระทบกระเทอนทงตอหนวยงานและประเทศชาต หนวยงานจะพฒนาไดมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบการบรหารการเงนวาดหรอไมเพยงใด หากผบรหารมความรความเขาใจเรองการเงนของหนวยงานของตนและหนวยงานทตองเกยวของดวยแลว ผลกจะท าใหหนวยงานพฒนาและไดชอวาเปนผบรหารงานทมความสามารถหนวยงานทเกยวกบการศกษาโดยเฉพาะโรงเรยน เปนหนวยงานหนงทตองใชเงนในการด าเนนงาน และพฒนาตนเอง ผบรหารโรงเรยนจงจ าเปนตองมความเขาใจเกยวกบการบรหารการเงนของโรงเรยนเปนอยางดดวย ไมวาจะเปนนโยบายการจดสรรเงนเพอการศกษา แนวปฏบตในการบรหารการเงนในโรงเรยนซงประกอบดวย งานการรบเงน การจายเงน การเกบรกษาเงน การน าสง การจดซอ-จดจาง บญชพสด การตรวจสอบและรายงานการเงน เปนตน การเงนทผบรหารการศกษาควรทราบเพอยดเปนแนวปฏบตตามระเบยบของราชการซงมการเปลยนแปลงไปตามค าสงของทางราชการบางครงกเปลยนไปตามฐานะทางเศรษฐกจของประเทศ บางครงกเปลยนไปตามความผนผวนทางการเมองและบางครงกขนอยกบทศนคตและหลกการทผบรหารระดบสงในสวนกลางยดถอตามแนวทตนคดวาดหรอควรปฏบต ผบรหารการศกษาระดบสงควรจะท าหนาทหาเงนหรอจดตงงบประมาณเพอการศกษาดวย มใชมหนาทเพยงใชเงนอยางทผบรหารระดบโรงเรยนสวนมากท าอยเพยงอยางเดยวดวยความทไมทราบทฤษฎการเงนโรงเรยนท าใหผบรหารการศกษาในประเทศไทยจดสรรงบประมาณและการเงนใหแกโรงเรยนตามความพอใจของสวนบคคลและตามวธทางการเมองตลอดมาทกยคทกสมย จะเหนไดวาสภาพโรงเรยนปจจบนนนนโรงเรยนทดอยแลวกลบไดงบประมาณมากขนทกป แตโรงเรยนทขาดแคลนกยงขาดแคลนลงเพราะการใหเงนงบประมาณมกจะคดเปนเปอรเซนตของงบประมาณทไดรบเดม จงท าใหดคลายกบวาการไดรบงบประมาณของโรงเรยนมสภาพเปนวาโรงเรยนทตองการเงนมากกลบไดนอย โรงเรยนทตองการเงนนอยกลบไดมาก ผบรหารมหนาทในการบรหารการเงนใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบกฎเกณฑหนาทเกยวกบการเงนพอสรปไดดงน

127 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

1) งานเกยวกบการเงน - รบเงนคาธรรมเนยม - รบเงนบรจาค - รบเงนผลประโยชนอน ๆ - รบเงนทนการศกษา ซงมผมอบใหเพอจายเปนทนอดหนนการศกษา - รบฝากเงนรายไดของหนวยงานในสงกด - รบฝากเงนคาประกนของเสยหาย และเงนประกนสญญา - จายเงนงบประมาณทกหมวด - จายเงนรายได ส าหรบการด าเนนงานของหนวยงาน - จายเงนบรจาคเพอกจการของหนวยงาน - จายเงนอดหนนการศกษา - จายคนเงนฝาก - ท าฎกาเบกจายงบประมาณทกหมวด และเงนนอกงบประมาณ - ตรวจสอบใบส าคญและหลกฐานรบจายเงนทกประเภท - ค านวณ และเกบภาษหก ณ ทจาย เพอแจงและสงสรรพากร - ดแลรกษา เงนสดใหถกตอง เพอสงมอบกรรมการรกษาเงน - จดเตรยมใบเสรจรบเงน เมอรบเงนประเภทตาง ๆ - เบกจายเงนนอกงบประมาณ - เบกเงนและน าเงนฝากธนาคารแหงประเทศไทย และธนาคารพาณชย - เกบหลกฐานการเงน - จดท าหลกฐานจายเงนเดอนและลกจาง - ท าใบสงเงน กระทรวงการคลง

2) งานเกยวกบบญช - จดท าบญชการเงนประเภทตาง ๆ ตามหลกบญชสวนราชการ ทงเงนงบประมาณและเงนนอก

งบประมาณ - ท าบญชลกหน เงนยมทดรองราชการ และเงนยมนอกงบประมาณ - ลงทะเบยนรายจายยอยตามงบประมาณ - ลงทะเบยนรายจายเงนรบฝากตาง ๆ - จดท ารายงานการเงนทกประเภท - จดท างบเงนงบประมาณทกหมวด - จดท างบเงนรายไดของหนวยงาน - จดท าทะเบยนการช าระเงนคาบ ารงของนกศกษา

128 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

- ด าเนนการรวบรวมรายละเอยด ตงงบประมาณรายจายจากเงนรายไดของหนวยงาน - รวบรวมรายละเอยดเสนอตงงบประมาณประจ าป - ด าเนนการจดท ารายละเอยดของเงนประจ างวดจากส านกงบประมาณส าหรบหนวยงาน - ด าเนนการจดสรรเงนไปตงจายทางจงหวดส าหรบหนวยงานในสงกด - ด าเนนการแกไขเปลยนแปลงรายการงบประมาณ - ด าเนนการขอโอน เปลยนแปลงหมวดเงนงบประมาณ เมอจ าเปน - ด าเนนการขออนมตกนเงน ตดฝาก ขยายเวลาตดฝาก เงนงบประมาณ - ด าเนนการ ขออนมตจดซอ จางท าวสด ครภณฑ ตลอดจนการจดสรางอาคารตาง ๆ - ด าเนนการ จดท าสญญาซอขาย จางท าวสดครภณฑ ตลอดจนสญญาจางเหมากอสราง

3.3.4 การจดบคลากรการเงน บคลากรทท างานเกยวกบการเงน จะมาจากสายงานฝายธรการซงควบคมโดยผบรหารบคลากร

การเงน ปรมาณบคลากรการเงนจะแตกตางกนไปตามขนาดของโรงเรยน โดยปกตแลวมกนยมจดเจาหนาทอยางนอย 3 คน ซงงานทไดรบมอบหมายจะเปนเจาหนาทเกยวกบงบประมาณ พนกงานบญช และพนกงานเบกจาย เปนตน ส าหรบโรงเรยนเลก ๆ การจดท าการเงนนนสวนมากจะมคนเดยว แตตองมกรรมการการเงนครบ 3 คน ตามระเบยบ ดงภาพท3.5 ภาพท 3.5 ผงการบรหารการเงน

หนาทความรบผดชอบของผบรหารในเรองเกยวกบการเงนของโรงเรยนกคอ ควบคมสงการ และ ตรวจสอบ

ผบรหาร

หวหนาฝายธรการ

เจาหนาทงบประมาณ

หวหนาฝายบญช

เจาหนาทเบกจายเงน

129 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ผชวยครใหญฝายธรการ มหนาทปฏบตตามค าสง เสนอปญหาหรอรบค าปรกษาจากครใหญ สงการเจาหนาทผรวมงาน และควบคมดแลใหเจาหนาทและผรวมงานปฏบตใหเปนไปตามระเบยบ

เจาหนาทบญช มหนาทจดท าบญชทกประเภทใหถกตองตามระเบยบ เสนอผชวยครใหญ หรอ ครใหญตรวจสอบไดทกเวลา

เจาหนาทงบประมาณ มหนาทจดท าและเสนอของบประมาณ โดยอยในความดแลขอค า ปรกษาหารอจากผชวยครใหญฝายธรการ หรอครใหญ

เจาหนาทเบกจายเงน มหนาทท าการเบกเงน จายเงนทกอยางของโรงเรยนทงนอยในความ ควบคมดแลของผชวยครใหญฝายธรการ และครใหญเชนกน

3.4 ดานงานพสดครภณฑ

3.4.1 ความหมายและความส าคญของงานพสดและสนทรพย งานพสดมความส าคญตอการด าเนนงานของหนวยงานทกแหง ทงนเพราะพสด หมายถง

เครองใช หรอเครองทนแรง ส าหรบโรงเรยน หมายถง เครองใชส านกงาน ตลอดจนอปกรณการสอน การจดการดานพสดจงมบทบาทส าคญในการบรหารงานโรงเรยนเปนอยางมาก เปรยบเสมอนกองทพทตองการทหารฝายสงก าลงบ ารงนนเอง

1) การพสด หมายถง การจดท าเอง การซอ การจาง การจางทปรกษา การจางออกแบบและควบคมงาน การแลกเปลยน การเชา การควบคม การจ าหนาย และการด าเนนการอน ๆ ทก าหนดไวในระเบยบน

2) พสด หมายถง วสดครภณฑ ทดนและสงกอสราง ทก าหนดไวในหนงสอการจ าแนกประเภทรายจาย ตามงบประมาณของส านกงบประมาณ หรอการจ าแนกประเภทรายจายตามสญญาเงนกจากตางประเทศ หนงสอการจ าแนกประเภทรายจายตามงบประมาณไดจ าแนกรายจาย คาวสด ครภณฑ ทดนและสงกอสรางไวดงน

- วสด แยกออกเปนวสดสนเปลองและวสดถาวร - วสดสนเปลอง หมายถง สงของซงโดยสภาพยอมสนเปลอง เปลยนหรอสลายตวใน

ระยะเวลาอนสน รวมทงสงของทสวนราชการซอมาเพอการบ ารงรกษาซอมแซมทรพยสน - วสดถาวร หมายถง สงของตามปกตทมอายการใชยนนาน แตมราคาหนวยละไมเกน

5,000 บาท ตามตวอยางสงของซงตามปกตมอายการใชงานยนนาน - ครภณฑ หมายถง สงของซงตามปกตมลกษณะคงทนถาวร มอายการใชงานยนนานตาม

ตวอยางสงของทเปนครภณฑ รวมทงสงของทเกดขนจากการประกอบ ดดแปลง หรอตอเตมสงของดงกลาวและใหหมายรวมถงวสดถาวรทมราคาหนวยละเกน 5,000 บาท ดวย

130 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

- ทดนสงกอสราง หมายถง ทดนหรอสงกอสราง รวมทงสงตาง ๆ ทตดอยกบทดนหรอสงกอสรางและคาใชจายตาง ๆ ทเกดขนเนองจากการปรบปรงทดนและสงกอสรางทมใชการซอมแซมตามปกต

โดยทงานพสดทงระบบเปนความรบผดชอบของเจาหนาทพสดของโรงเรยนทจะตองชวยแบงเบาความรบผดชอบของผบรหาร และในเวลาเดยวกนผลการปฏบตงานของเจาหนาทพสดจะมผลกระทบตอความกาวหนาของโรงเรยนในดานตาง ๆ อยางกวางขวาง ทงนเพราะการจดการในเรองงานพสดเปนความส าคญในดานการสงก าลงบ ารงใหแกหมวดวชาตาง ๆ ของโรงเรยนใหด าเนนไปดวยด นอกจากนนยงตองมสวนรวมในการจดหา การควบคมการใช การเกบรกษา การจ าหนาย จายโอน หรอแลกเปลยน เจาหนาทพสดจะตองดแลใหถกตองตามระเบยบของทางราชการ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2526 : 350) ไดใหความหมายค าวา พสด หมายถง วสด ครภณฑ ทดนและสงกอสรางทก าหนดไวในหนงสอจ าแนกประเภทรายจายตามงบประมาณของส านกงบประมาณ หวน พนธพนธ (2528 : 68 - 70) กลาววา ขอบขายของงานพสดนนครอบคลมทงพสด ครภณฑ ทดนและสงกอสราง แตในงานพสดโรงเรยนนนจะครอบคลมเฉพาะวสดและครภณฑเทานน ทงนเพราะยงมงานอาคารสถานทอกงานหนงทแยกออกไป และยงไดใหความหมายวา วสด หมายถง สงของซงโดยสภาพยอมสนเปลองหรอสลายตวไปในระยะเวลาอนสนเพราะการใชหรอการบรโภคครภณฑ หมายถง สงของซงตามปกตมลกษณะเดยวกนทคงทนถาวรมอายการใชงานยนนาน

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (2530 : 25) กลาวถงการจดหาพสดดวยการจดซอจดจาง มขนตอนการจดซอจดจาง ดงน

1. ใหเจาหนาทพสดบนทกบอกเหตผลรายละเอยดทจะตองซอ หรอทจะตองจาง 2. ตงกรรมการจดซอจดจางอยางนอยสามคน ประกอบดวย ประธานหนงคน กรรมการอกสอง

คน และเปนขาราชการระดบสามหรอเทยบเทาขนไป 3. ด าเนนการจดซอจดจาง 4. ตงกรรมการตรวจรบพสดหรอครภณฑ หรอการจาง อยางนอยสามคน ประกอบดวยประธาน

หนงคน กรรมการอกสองคน การแตงตงกรรมการตรวจรบพสดหรอการจางงานจะตองไมเปนคนเดยวกนกบคณะกรรมการจดซอจดจาง

3.4.2 การบรหารพสดและสนทรพย การจดท าระบบฐานขอมลสนทรพยของสถานศกษา 1) ตงคณะกรรมการหรอบคลากรขนส ารวจวสด ครภณฑ ทดน อาคาร และสงกอสรางทงหมด

เพอทราบสภาพการใชงาน 2) จ าหนาย บรจาค หรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามระเบยบในกรณทหมดสภาพหรอไมไดใช

ประโยชน 3) จดท าทะเบยนคมทรพยสนทเปนวสด ครภณฑใหเปนปจจบน ทงทซอหรอจดหาจากเงน

งบประมาณและเงนนอกงบประมาณ ตลอดจนทไดจากการบรจาคทยงไมไดบนทกคมไว โดยบนทกทะเบยนคมราคา วนเวลาทไดรบสนทรพย

131 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

4) จดทะเบยนเปนทราชพสดส าหรบทดน อาคาร และสงกอสรางในกรณทยงไมด าเนนการ และทยงไมสมบรณใหประสานกบกรมธนารกษ หรอส านกงานธนารกษจงหวดเพอด าเนนการใหเปนปจจบน และใหจดท าทะเบยนคมในสวนของโรงเรยนใหเปนปจจบน

5) จดท าระบบฐานขอมลทรพยสนของสถานศกษา ซงอาจใชโปรแกรมระบบทะเบยนคมสนทรพยกได ถาสถานศกษามความพรอม

6) จดท าระเบยบการใชทรพยสนทเกดจากการจดหาของสถานศกษา โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3.4.3 การจดหาพสด 1) วเคราะหแผนงาน งาน/โครงการ ทจดท ากรอบรายจายลวงหนาระยะปานกลางเพอตรวจด

กจกรรมทตองใชพสดทยงไมมตามทะเบยนคมทรพยสน และเปนไปตามเกณฑความขาดทก าหนดตามมาตรฐานกลาง

2) จดท าแผนระยะปานกลางและจดหาพสดทงในสวนทสถานศกษาจดหาเองและทร วมมอกบสถานศกษาหรอหนวยงานอนจดหา

3.4.4 การก าหนดแบบรปรายการหรอคณลกษณะเฉพาะและจดซอจดจาง 1) จดท าเอกสารแบบรปรายการหรอคณลกษณะเฉพาะของครภณฑ สงกอสรางในกรณทเปน

แบบมาตรฐาน 2) ตงคณะกรรมการขนก าหนดคณลกษณะเฉพาะหรอรปแบบรายการในกรณทไมเปนแบบ

มาตรฐานโดยด าเนนการใหเปนไปตามระเบยบ 3) จดซอจดจาง โดยตรวจสอบงบประมาณ รายละเอยด เกณฑ คณลกษณะเฉพาะประกาศ

จาย/ขายแบบรปรายการหรอคณลกษณะเฉพาะ พจารณาซองโดยคณะกรรมการ จดท าสญญา และเมอตรวจรบงานใหมอบเรองแกเจาหนาทการเงนวางฎกาเบกเงนเพอจายแกผขาย/ผจาง

3.4.5 การควบคม บ ารงรกษา และจ าหนายพสด 1) จดท าทะเบยนคมทรพยสนใหเปนปจจบน 2) ก าหนดระเบยบและแนวปฏบตเกยวกบการใชทรพยสน 3) ก าหนดใหมผรบผดชอบในการจดเกบควบคม และเบกจายใหเปนไปตามระบบและแตงตง

คณะกรรมการตรวจสอบพสดประจ าปอยางสม าเสมอทกป 4) ตรวจสอบสภาพและบ ารงรกษาและซอมแซมทงกอนและหลงการใชงานส าหรบทรพยสนทม

สภาพไมสามารถใชงานไดใหตงคณะกรรมการขนพจารณาและท าจ าหนายหรอขอรอถอนกรณเปนสงปลกสราง

132 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

3.5 ดานงานบคลากร

3.5.1 ความหมายของงานบคลากร งานจดสรรอตราก าลงขาราชการครงานบคลากร เปนงานส าคญงานหนงทจะท าใหโรงเรยน

ประสบความส าเรจในการด าเนนงาน เพราะงานบคลากรเปนก าลงส าคญในการบรหารงานดานอน ๆ ใหบรรล เปาหมายอยางมประสทธภาพได

การบรหารบคลากรมค าทใชอยหลายค า เชน การบรหารงานบคคล การจดการงานบคคล และการบรหารงานการเจาหนาท เปนตน ซงเปนความหมายเดยวกนคอ การบรหารบคลากร และมผใหความหมายไวดงน

ภญโญ สาธร (2523 : 5) กลาววา การบรหารบคลากรเปนหวใจของการบรหาร เพราะความส าเรจของงานขนอยกบคน บรรดาสงกอสราง อาคาร สถานท วสด ครภณฑ และเงน แมจะมบรบรณสกเพยงใดจะไมมความหมายเลยถาคนทใชสงเหลานไมมความสามารถเพยงพอทจะใช หรอขาดขวญและก าลงใจทจะรวมมอในการปฏบตงาน

สเมธ เดยวอศเรศ (2529 : 5) กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง การบรหารทรพยากรมนษยเพอใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงคขององคการ โดยมขอบขายของการบรหาร ตงแตการวางแผน การสรรหา การบรรจ การแตงตง การพฒนา บ ารงขวญ และการใหพนจากงาน เปาหมายทส าคญของการบรหารบคคล คอ การไดมาซงบคคลทมความรความสามารถเหมาะสมกบความตองการของหนวยงาน และท าใหเขามความพอใจในการปฏบตงานดวย งานทไดรบมอบหมายจงจะส าเรจอยางมประสทธภาพ

ชศกด เทยงตรง (2519 : 9) กลาววา การบรหารบคคล หมายถง การบรหารทรพยากรมนษย โดยมจดมงหมายเพอใหไดคนด มคณวฒ และมความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงและหนาท ท างานดวยความสนใจ มความพงพอใจ งานมประสทธภาพและประสทธผล

จากแนวคดของนกการศกษาพอสรปไดวา การบรหารบคลากร คอ กระบวนการเกยวกบบคคลเพอใหไดมาซงบคคลด มความรความสามารถเหมาะสมกบงาน เขามาท างานใหไดผลดทสด โดยองคการสามารถดงดด ธ ารงรกษาและพฒนาใหมความรความสามารถทงนเพอใหองคการสามารถท าภารกจไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผลตามความมงหมาย

งานบคลากร เปนงานส าคญงานหนง ทจะท าใหองคการประสบความส าเรจในการด าเนนการเพราะงานบคลากรเปนก าลงส าคญในการบรหารงานดานอน ๆ ใหบรรลเปาหมาย อยางมประสทธภาพได

นพนธ กนาวงศ (2526 : 76 -78) ไดแบงบคลากรในโรงเรยนไวเปน 3 ประเภท คอ 1) บคลากรทเกยวกบการสอน (Teaching staff) หมายถง ครประจ าชน คร ประจ าวชา หรอ

ครพเศษ 2) บคลากรทเปนเจาหนาท (Non-Teaching staff) หมายถง เจาหนาทหองสมด เจาหนาท

ทะเบยน เจาหนาทแผนกอน ๆ

133 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

3) คนงานภารโรง (School workers)

3.5.2 ขอบเขตการบรหารบคลากรในโรงเรยน ความมงหมายทวไปของการบรหารบคลากร คอ การใชคนใหท างานไดดทสดภายใน

ระยะเวลาอนสนทสดสนเปลองเงนทองและวสดนอยทสด และใหทกคนมความสข ความพอใจ ในการท างานมากทสด

ขอบเขตการบรหารบคลากรในโรงเรยนก าหนดไว 4 ประการ ดงน 1) การแสวงหาบคลากร หมายถง วธการใหไดบคคลทเหมาะสมกบงาน โดยปกตหมายถง

กระบวนการรบสมคร และบรรจแตงตงบคลากร ในการบรหารโรงเรยนในระบบการศกษาไทย ครใหญมบทบาทนอยมากในดานการรบสมคร หรอบรรจแตงตงบคลากร อ านาจเหลานมกจะเปนอ านาจในระดบสง เชน ระดบผวาราชการจงหวด หรอระดบกรมเจาสงกด ครใหญไมมโอกาสพจารณาคดเลอกบคลากรเทาทควร อยางไรกตาม ผบรหารโรงเรยนทมโอกาสในการคดเลอกบคลากรควรมหลกเกณฑในการคดเลอก หลกเกณฑโดยทวไป คอ

- ควรคดเลอกบคลากรทมความรบผดชอบ มระเบยบ เสยสละ รกษาเกยรตยศชอเสยง สนใจในงานบรหาร และมความภมใจในโรงเรยน

- ควรคดเลอกบคลากรทมความสามารถ ซงแบงออกเปน 2 อยาง คอ ความสามารถทวไป และความสามารถเฉพาะ

2) การบ ารงรกษาบคลากร ผบรหารโรงเรยนมหนาทดแลบคลากรในโรงเรยน เพอใหบคลากรในโรงเรยนมประสทธภาพในการท างาน สงจงใจในรกษาบคลกรมหลายประการ เชน

- สงจงใจทเปนวตถ เชน เงน รางวล สงจงใจทเปนวตถนผบรหารตองพจารณาอยางรอบคอบวาควรใหลกษณะใด เมอไร และใชหลกอะไรในการพจารณา

- สงจงใจทเปนสภาพของการท างาน เชน สวสดการของคร บรรยากาศในการท างาน - สงจงใจทเปนโอกาส หมายถง การใหโอกาสไดรบความกาวหนาในหนาทการงาน - สงจงใจทเปนการพฒนาวชาชพ เชน การเปดโอกาสใหไปดงาน การอบรม ศกษาตอ

3) การพฒนาบคลากร คอ การกระตนใหบคลากรในโรงเรยนท างานในหนาทดวยความขยนหมนเพยร มพลงใจในการท างาน การพฒนาบคลากรทางดานการสอน อาจจะท าไดโดยการสงเสรมการลาศกษาตอ การอบรม การสมมนา การประชมปรกษาหารอ การวจย การศกษาดวยตนเอง เปนตน

4) การใหบคลากรพนจากหนาทการงาน เปนกระบวนการสดทายของการบรหารบคลากร การใหบคลากรพนจากงานมสาเหตหลายประการ เชน การลาออก การยาย หรอโอน การใหออก เกษยณอาย หรอการลดจ านวนบคลากรใหเหมาะสมกบปรมาณงาน เปนตน การใหพนจากงานดวยสาเหตปกต เชน การเกษยณอายไมคอยมปญหา แตการใหบคลากรพนจากงานดวยสาเหตพเศษ เชน การขอโอน การใหออกเพราะ

134 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ผดวนย การลดจ านวนบคลากร ผบรหารโรงเรยนตองพจารณาอยางรอบคอบ และตดสนใจโดยใหกระทบกระเทอนตอการด าเนนงานในโรงเรยนใหนอยทสด

3.5.3 บทบาทหนาทโดยทวไปของงานบคลากร 1) จดโครงสรางการบรหารบคลากรใหเปนระบบ 2) ปฐมนเทศเกยวกบการปฏบตดามระเบยบการปฏบตงานในโรงเรยน 3) ก าหนดบทบาทหนาทของบคลากรแตละคนใหชดเจน 4) มอบหมายงานตามความรความสามารถของบคลากร 5) ควบคม ก ากบ ตดตามและนเทศบคลากรใหปฏบตงานเตมความสามารถ และเปนไปตาม

วตถประสงคของโรงเรยน 6) สงเสรมขวญและก าลงใจในการปฏบตงานของบคลากร 7) สงเสรมและสนบสนนใหบคลากรศกษาหาความรเพมเตมและพฒนาตนเองทกรปแบบ 8) ดแลและด าเนนการเกยวกบสวสดการของบคลากร 9) ด าเนนการประเมนผลเปนระยะ ๆ ตามลกษณะของงาน 10) ด าเนนการเกยวกบการเขารบราชการและออกจากราชการของบคลากรในโรงเรยน

3.6 ดานงานขอมลนกเรยนนกศกษา

การบรหารการศกษา เปนเรองทมความจ าเปนอยางยงทางดานการศกษา โดยเฉพาะอยางยงในสถาบนการศกษาทมนกศกษาจ านวนมาก หรอมวชาจ านวนมากทเปดใหนกศกษาเลอกเรยนตามความถนด และความตองการ ดงนน ผบรหารการศกษาจงมความจ าเปนทจะตองทราบขอมลตาง ๆ เพอใชในการจดเตรยมงบประมาณ จดเตรยมหองเรยนไดตามความตองการ จดครหรออาจารยผสอนไดตามความถนดของผสอน และมชวโมงการสอนพอเหมาะทกคน รวมทงการวเคราะหคาใชจายในแตละสาขาวชา เพอทจะไดทราบวาในปตอๆ ไป ถาเราจะผลตนกศกษาเหลานน จะตองลงทนอกเทาใด และถาเพมจ านวนนกศกษาขนอกจะมผลท าใหตองเพมบคลากร อาคาร หองเรยน และงบประมาณเปนเทาใด นอกจากนยงสามารถพจารณาไดวา วชาการประเภทใดบางทนกศกษาไมคอยนยมเรยน อาจจะตองหาทางชแจงใหนกศกษาเขาใจ หรอพจารณาปดวชาเหลานน โดยทวไปแลวในการน าคอมพวเตอรมาใชทางการบรหารการศกษานน จะแบงขอมลออกเปน 5 ดาน คอ ดานนกเรยนนกศกษา ดานแผนการเรยน ดานบคลากร ดานการเงน และดานอาคารสถานทและอปกรณ

ขอมลดานนกเรยนนกศกษา เปนขอมลทเกยวกบประวตสวนตวของนกศกษาวา เกดเมอใด ทไหน ชอบดามารดา อาชพบดามารดา เคยเรยนมาจากทใดบาง เปนตน อกสวนหนงเปนประวตการศกษาในระหวาง

135 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ศกษาอย ณ สถาบนการศกษานน ๆ วา เคยลงทะเบยนเรยนวชาอะไร ผลการศกษาเปนอยางไรในแตละภาคการศกษา เพอใหไดขอมลดงกลาวครบถวน สวนใหญจะนยมใชคอมพวเตอรชวยในงานลงทะเบยน

3.6.1 การประยกตใชในงานทะเบยนของสถานศกษา 1) งานรบมอบตว ท าหนาทตรวจสอบหลกฐานทนกเรยนนกศกษาน ามารายงานตว

จากนนกจดเกบประวตภมหลงนกเรยนนกศกษา เชน ภมล าเนา บดามารดา ประวตการศกษา ทนการศกษา ไวในแฟมเอกสารขอมลประวตนกเรยนนกศกษา

2) งานทะเบยนเรยนรายวชา ท าหนาทจดรายวชาทตองเรยนใหกบนกเรยนนกศกษา ในแตละภาคเรยนทกชนป ตามแผนการเรยนของแตละแผนก แลวจดเกบไวในแฟมขอมลผลการเรยน

3) งานประมวลผลการเรยน ท าหนาทน าผลการเรยนจากอาจารยผสอนมาประมวลในแตละภาคเรยน จากนนกจดเกบไวในแฟมเอกสารขอมลผลการเรยน และแจงผลการเรยนใหผทเกยวของทราบ

4) งานตรวจสอบผจบการศกษา ท าหนาทตรวจสอบรายวชา และผลการเรยน ทนกเรยนนกศกษาเรยนตงแตเรมตน จนกระทงจบหลกสตร จากแฟมเอกสารขอมลผลการเรยนวาผานเกณฑการจบหรอไม

5) งานสงนกศกษาฝกงาน ท าหนาทหาขอมลจากสถานทฝกงาน ในแตละแหงวาสามารถรองรบจ านวนนกเรยนนกศกษาทจะฝกงานในรายวชาตาง ๆ ไดเปนจ านวนเทาใด จากนนกจดนกเรยนนกศกษา ออกฝกงานตามรายวชา ใหสอดคลองกบจ านวนทสถานประกอบการตองการ

3.6.2 การจดการขอมลดวยคอมพวเตอร ในปจจบนทสงคมเปนสงคมสารสนเทศ ขอมลถอเปนทรพยากรทมคาของทก ๆ หนวยงาน

ไมวาจะเปนหนวยงานขนาดเลกหรอขนาดใหญ หนวยงานทสามารถจดการขอมลไดดกวายอมไดเปรยบกวาในทก ๆ ดาน ดงนน จงไดมความพยายามน าเทคโนโลยดานคอมพวเตอรเขามาชวยในการจดการขอมล โดยมจดประสงคเพอใหขอมลของหนวยงานมความถกตอง แมนย า ทนสมยและสะดวกตอการเรยกใชงานมากทสด หากจะพจารณาถงการจดการขอมลยอมจะหมายถง การจดเกบขอมล การเรยกใชขอมล รวมถงการวเคราะหขอมลเพอน ามาใชงาน

การจดการขอมลเปนสงทจ าเปนและเกยวของกบการใชงานในชวตประจ าวน และมการน าคอมพวเตอรมาชวยประมวลผลเพอใหไดขอมลทถกตองอยางรวดเรว การประมวลผลดวยคอมพวเตอรจ าเปนตองมหลกการและวธการทเปนระบบ และการเกบขอมลควรพยายามลดขนาดของขอมลใหเลกทสด แตยงคงความหมายในตวเองมากทสด

พจารณาการเกบประวตของนกเรยนในโรงเรยนแหงหนง ประวตของนกเรยนคนหนง ๆ จะบนทกลงในระเบยนประวตหนงใบ โดยประกอบดวยเขตขอมลตาง ๆ เชน ชอ นามสกล วนเดอนปเกด ฯลฯ โดยทขอมลเหลานอาจเปนตวเลขหรอตวอกษรกได และใบระเบยนประวตของนกเรยนในโรงเรยนจะไดรบการจดเกบไวในแฟมเดยวกน

136 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ภาพท 3.6 การจดเกบประวตนกเรยน

จากภาพท 3.6 จะเหนวา นกเรยนแตละคนมใบประวต 1 ใบ หรอ 1 ระเบยน เกบอยในแฟมประวตนกเรยนทงโรงเรยน เมอดงประวตนกเรยน 1 คนมาพจารณา จะประกอบดวยเขตขอมลรายละเอยดดงภาพทางขวามอ และจากภาพสามารถสรปไดวา

ระเบยนประวตของนกเรยนทงหมดเรยกวา แฟมขอมลประวตนกเรยนของโรงเรยน ระเบยนประวตของนกเรยนแตละคนเรยกวา ระเบยนขอมลประวตนกเรยน ขอมลแตละคาในระเบยนประวต เรยกวา เขตขอมลประวตนกเรยน ซงอาจเปนตวเลขหรอ

ตวหนงสอ

ภาพท 3.7 การจดเกบประวตนกเรยนในคอมพวเตอร โดยขอมลของนกเรยนแตละคนเกบใน 1 ระเบยนและแตละระเบยนประกอบดวย 7 เขตขอมล

ส าหรบการจดเกบขอมลเพอการประมวลผลขอมลดวยคอมพวเตอรนน จะมการจด เกบ

เหมอนกบการจดขอมลทวไป คอ เปนแฟมขอมล ระเบยนขอมล และเขตขอมล จากภาพท 3.7 การจดการขอมลทวไปในภาพแสดงการจดเกบประวตนกเรยนนน สามารถจดเกบในคอมพวเตอรไดดงภาพ โดยจะเหนวาแฟมขอมลอยในรปตารางสองมต และแตละแถวจะแสดงระเบยนแตละระเบยน และแตละสดมภจะแสดงเขต

137 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ขอมลตาง ๆ ซงแตละเขตขอมลมชอก ากบบอกไว จะสงเกตไดวาความสมพนธของขอมลจะสมพนธกนในแตละระเบยน โดยมความหมายในตวเองและไมเกยวของกบล าดบระเบยน ในการจดเกบขอมลตองก าหนดคณสมบตของขอมลใหชดเจนตลอดจนวธการเตรยมขอมลเพอการประมวลผลดงตอไปน

1) ก าหนดชอและจ านวนเขตขอมลในระเบยนขอมล เชน ในระเบยนขอมลนกเรยนในตารางท 3.2 และตารางท 3.3 แสดงการจดเกบประวตนกเรยนในคอมพวเตอร อาจประกอบดวยเขตขอมลจ านวน 6 เขต คอ

เขตขอมลท 1 ชอเขตขอมล ID หมายถง เลขประจ าตวนกเรยน เขตขอมลท 2 ชอเขตขอมล NAME หมายถง ชอสกลนกเรยน เขตขอมลท 3 ชอเขตขอมล SEX หมายถง เพศของนกเรยน เขตขอมลท 4 ชอเขตขอมล BIRTHDAY หมายถง วนเดอนปเกดของนกเรยน เขตขอมลท 5 ชอเขตขอมล FA_ NAME หมายถง ชอบดาของนกเรยน เขตขอมลท 6 ชอเขตขอมล MO_NAME หมายถง ชอมารดาของนกเรยน

2) ก าหนดชนดและขนาดของเขตขอมลแตละเขต เชน เขตขอมล NAME เปนตวหนงสอมขนาดทเกบ 30 ตวอกษร

3) ก าหนดวธการและสอในการจดเกบขอมล แฟมขอมลจะไดรบการน าไปเกบไวในหนวยความจ าของคอมพวเตอร ตารางท 3.2 ก าหนดชอและจ านวนเขตขอมลในระเบยนขอมล

เขตขอมล ตวอยางขอมล ขนาดของขอมล

เลขประจ าตวนกเรยน 00001 ตวอกษร 5 ตว

ชอ - สกล มานะ แขงขน ตวอกษร 30 ตว

เพศ ช ตวอกษร 1 ตว

วนเดอนปเกด 12/01/2531 ตวอกษร 10 ตว

ชอบดา มนส แขงขน ตวอกษร 30 ตว

ชอมารดา ราตร แขงขน ตวอกษร 30 ตว

138 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ตารางท 3.3 ตวอยางการก าหนดชอและจ านวนเขตขอมลในระเบยนขอมล

ลกษณะประจ า ขอมล

ลกษณะของขอมล

ชอเขตขอมล ความหมาย ชนด จ านวนตวอกษร

ID เลขประจ าตวนกเรยน 00001 ตวอกษร 5

NAME ชอ - สกลนกเรยน มานะ แขงขน ตวอกษร 30

GENDER เพศ ช ตวอกษร 1

BIRTHDAY วนเดอนปเกด 12/01/2531 ตวอกษร 10

FA_NAME ชอบดา มนส แขงขน ตวอกษร 30

MO_NAME ชอมารดา ราตร แขงขน ตวอกษร 30

เมอน าเขตขอมลทงหมดมาวางเรยงกน จะเกดรปแบบทเรยกวา ระเบยนขอมล (Record)

ซงสามารถใชเปนเครองบงบอกถงโครงสรางของแฟมนนได เชน แฟมประวตนกเรยน มโครงสรางระเบยนตามตารางท 3.4 ตวอยางโครงสรางระเบยนของแฟมขอมลนกเรยน ตารางท 3.4 ตวอยางโครงสรางระเบยนของแฟมขอมลนกเรยน

ID NAME GENDER BIRTHDAY FA_NAME MO_NAME

ในแตละระเบยนอาจเลอกเขตขอมลหนง ซงสามารถบงบอกความแตกตางของขอมลให

ทราบไดอยางมนยส าคญมาเปนตวบงชความแตกตางของระเบยนแตละระเบยนซงเรยกวา กญแจ (Key) เชน ระเบยนประวตนกเรยนอาจเลอกเขตขอมล ID เปนกญแจเพราะเขตขอมลนจะบงบอกความแตกตางอยางมนยส าคญ กลาวคอ จะบอกไดวาเปนนกเรยนคนเดยวกนหรอไม ถาขอมลในเขตขอมล ID เหมอนกนแสดงวาเปนคนเดยวกน แตถาไมเหมอนกนแสดงวาเปนคนละคนกน

3.7 ดานงานพฒนาหลกสตรสถานศกษา

3.7.1 แนวคดในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา มนษยสวนใหญจะปฏบตงานและกระท าการใด ๆ ตามความร ความเชอ และแนวคดของ

ตนเอง ดงนน การทผบรหารโรงเรยน คณะคร และบคลากรทเกยวของจะกระท าการและปฏบตงานเกยวกบ

139 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

การพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด จงขนอยกบความรและแนวคดทมเหตผลและความถกตอง อนจะเปนแนวทาง ขวญและก าลงใจใหผปฏบตงานเกดความเชอมนและมงมนในการปฏบตภารกจดงกลาว

3.7.2 ความส าคญของหลกสตรสถานศกษา ในอดตสถานศกษาเปนผรบผดชอบในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหบรรลจดหมาย

ตามหลกสตรกลางทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดไวเทานน ปจจบนแนวความคดดงกลาวเปลยนไป มการกระจายอ านาจและมอบหมายใหสถานศกษามอ านาจตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ มากขน จงมผน าแนวความคดนบรรจไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เพอใหบงเกดผลในการปฏบต ดงขอความในวรรคสอง มาตรา 27 ทวา ใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนง ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต (ส านกงานปฏรปการศกษา ม.ป.ป.: 15)

จากขอความตามวรรคนแสดงวา สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐาน จะตองจดท าสาระในรายละเอยดตามกรอบของหลกสตรแกนกลางและจดท าหลกสตรอนบางสวนเพมเตม เพอสนองความตองการของผเรยนและความตองการของทองถนนน ๆ ดงนน บทบาทของสถานศกษาโดยเฉพาะผบรหารและคณะครจะตองรบผดชอบงานทางดานการจดท ารายละเอยดของหลกสตรในทกเนอหาสาระเพมเตม ทงนเพอใหหลกสตรตอบสนองตอความตองการของชมชนและทองถนใหมากทสด ประกอบกบสถานศกษามบคลากรทมความพรอมทจะก าหนดรายละเอยดสาระของหลกสตรเพมเตมไดเอง

3.7.3 ภารกจ 7 ประการของการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา 3.7.3.1 ภารกจท 1 การเตรยมความพรอมของสถานศกษา

1) สรางความตะหนกใหแกบคลากร ซ งประกอบดวย คณะกรรมการสถานศกษา ผบรหาร ครผสอน ผปกครอง ชมชน นกเรยน ทงนเพอใหเหนความส าคญและความจ าเปนทตองรวมมอกนบรหารจดการหลกสตรการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา

2) ด าเนนการแตงตงคณะกรรมการและอนกรรมการของสถานศกษาตามระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการบรหารหลกสตรและงานวชาการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544

3.7.3.2 ภารกจท 2 จดท าสาระของหลกสตรสถานศกษา 1) ศกษาวเคราะหขอมลทเกยวของ 2) ก าหนดวสยทศน ภารกจ เปาหมาย และคณลกษณะอนพงประสงคของการ

จดการศกษาของสถานศกษา 3) ก าหนดโครงสรางหลกสตรแตละชวงชน และการจดสดสวนเวลาเรยน 4) วเคราะหมาตรฐานการเรยนร และสาระการเรยนรชวงชนกลมสาระ

140 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

- ก าหนดผลการเรยนรทคาดหวงรายป หรอรายภาค - จดท าค าอธบายรายวชา รายป หรอรายภาค - ก าหนดชอรายวชา เวลาเรยน และจ านวนหนวยกต - จดท าหนวยการเรยนร - จดท าแผนการจดการเรยนร

5) ก าหนดสาระของกจกรรมพฒนาผเรยน 6) ก าหนดสอการเรยนร 7) ก าหนดการวดผลและประเมนผล

3.7.3.3 ภารกจท 3 การวางแผนและเตรยมการน าหลกสตรสถานศกษาไปใช 1) การบรหารจดกจกรรมการเรยนร โดยผบรหารท าความเขาใจกบครให

พฒนาตนเอง และวางแผนด าเนนการรวมกนในการจดกจกรรมการเรยนร 2) การบรหารการจดกจกรรมพฒนาผเรยน การสงเสรมและสนบสนนการจด

กจกรรมการเรยนรและกจกรรมพฒนาผเรยน 3.7.3.4 ภารกจท 4 ด าเนนการใชหลกสตรสถานศกษา

โดยสถานศกษาปฏบตการบรหารจดการหลกสตรฯ ตามภารกจท 3 การวางแผนบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา

3.7.3.5 ภารกจท 5 นเทศ ก ากบ ตดตาม ประเมนผลการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา

1) การนเทศ ก ากบ ตดตาม ผลการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา (ภายใน) โดย

- ศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการของบคลากรในสถานศกษา

- วางแผนการนเทศ - สรางเครองมอ - การด าเนนการนเทศเพอพฒนาและปรบปรงการด าเนนการ - รวบรวม วเคราะห สรป และรายงาน

2) การนเทศ ตดตาม การก ากบบรหารหลกสตรและงานวชาการจากภายนอกสถานศกษา โดย

- จดเตรยมเอกสาร และสถานทส าหรบการนเทศ - รบการนเทศจากภายนอก - น าผลการนเทศไปชแจงใหผเกยวของรบทราบ

141 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

- น าขอเสนอแนะจากการนเทศไปปรบปรงและพฒนาการบรหารจดการหลกสตรและงานวชาการของสถานศกษา

3.7.3.6 ภารกจท 6 การสรปผลการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาสรปผลการด าเนนงานและเขยนรายงาน โดยมการจดเกบรวบรวม

ขอมลผลการด าเนนงาน น ามาวเคราะห สรป และรายงานผลการด าเนนงาน เผยแพรใหผทมสวนเกยวของทราบ

3.7.3.7 ภารกจท 7 ปรบปรงพฒนากระบวนการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา น าผลการตดตามและรายงานผลการประเมนไปใชในการวางแผนปรบปรงการ

บรหารจดการหลกสตรของสถานศกษาใหมประสทธภาพมากขน

จากภารกจทง 7 ประการของการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา จะเหนไดวาเปนการด าเนนงานอยางเปนระบบ ทงในลกษณะทตอเนองกน หรอบางภารกจสามารถกระท าไปพรอม ๆ กนได อยางไรกตามสถานศกษาสามารถวางแผนการบรหารจดการหลกสตรสถานศกษา โดยจดท าปฏทนปฏบตงานแจงใหบคลากรและผทเกยวของทราบและด าเนนงานรวมกน

3.8 บทสรป

การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานการวางแผนและพฒนา ดานงานการเงน ดานงานงบประมาณ ดานงานพสดครภณฑ ดานงานบคลากร ดานงานขอมลนกเรยนนกศกษา และดานงานพฒนาหลกสตรสถานศกษา เปนการน าคอมพวเตอรมาชวยในการบรหารการศกษาโดยใชคอมพวเตอรเพอการศกษา (Computer-Based Education, Instructional Computer : IC, Computer-Based Instruction : CBI) คอ การน าคอมพวเตอรมาใชประโยชนในดานการจดการเรยนการสอน การลงทะเบยน การจดท าบตรนกศกษา การจดท าผลการเรยนการสอนรวมไปจนถงการออกใบรบรองการจบหลกสตร ดานการบรหารงานงบประมาณของสถานศกษาในยคปจจบนยดหลกการบรหารมงเนนผลสมฤทธและบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน มการจดผลประโยชนจากทรพยสนของโรงเรยนรวมทงจดหารายไดจากการบรการมาใชในการบรหารจดการเพอประโยชนทางการศกษา สงผลใหเกดคณภาพทดตอผเรยน งานพสดเปนความรบผดชอบของเจาหนาทพสดของโรงเรยนในดานการสงก าลงบ ารงใหแกหมวดวชาตาง ๆ ของโรงเรยนใหด าเนนไปดวยด นอกจากนนยงตองมสวนรวมในการจดหา การควบคมการใช การเกบรกษา การจ าหนาย จายโอน หรอแลกเปลยน งานจดสรรอตราก าลงขาราชการครงานบคลากร เปนงานส าคญงานหนงทจะท าใหโรงเรยนประสบความส าเรจในการด าเนนงาน เพราะงานบคลากรเปนก าลงส าคญในการบรหารงานดานอน ๆ ใหบรรล เปาหมายอยางมประสทธภาพได การบรหารการศกษา เปนเรองทมความจ าเปนอยางยงทางดานการศกษา โดยเฉพาะอยางยงในสถาบนการศกษาทมนกศกษาจ านวนมาก หรอมวชาจ านวนมากทเปด

142 | บ ท ท 3

_การน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา_

ใหนกศกษาเลอกเรยนตามความถนด และความตองการ การพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหประสบความส าเรจมากนอยเพยงใดขนอยกบความรและแนวคดทมเหตผลและความถกตอง อนจะเปนแนวทาง ขวญและก าลงใจใหผปฏบตงานเกดความเชอมนและมงมนในการปฏบตภารกจดงกลาว

3.9 ค าถามทบทวนประจ าบท

1. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานการวางแผนและพฒนา

2. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานงานการเงน

3. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานงานงบประมาณ

4. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษา ใหมประสทธภาพในดานงานพสดครภณฑ

5. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานงานบคลากร

6. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานงานขอมลนกเรยนนกศกษา

7. จงอธบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการพฒนาระบบการบรหารในสถานศกษาใหมประสทธภาพในดานงานพฒนาหลกสตรสถานศกษา