บทท 2

สรปสาระส าคญจากเอกสารทเกยวของ

ในการพฒนาระบบยม-คนครภณฑดวยบารโคดสองมต ผวจยไดท าการศกษาทฤษฎและหลกการตางๆทน ามาประยกตใชได โดยแบงออกเปนหวขอตางๆดงตอไปน 2.1 นยามของครภณฑและค านยามอนๆทเกยวของ 2.2 เทคโนโลยบารโคดสองมต 2.3 ระบบฐานขอมล 2.4 การวเคราะหระบบงาน 2.5 โปรแกรม QuickMark 2.6 กระบวนการพฒนาซอฟตแวรแบบจ าลองน าตก 2.1 นยามของครภณฑและค านยามอนๆทเกยวของ

ณ วรรณรกษ (2548) ใหรายละเอยดวา ครภณฑ หมายถง รายจายเพอซอ แลกเปลยน จางท า ท าเองหรอกรณอนใดเพอใหไดมาซงกรรมสทธในสงของทมลกษณะคงทนถาวร ทมอายการใชงานประมาณ 1 ปขนไป หรอมราคาหนวยหนงหรอชดหนงมลคาตงแต 5,000 บาท รวมถงคาใชจายตาง ๆ ทเกดขน ซงตองช าระพรอมกบคาสงของ เชน คาขนสง คาภาษ คาพธศลกากร คาประกนภย คาตดตง เปนตน ครภณฑ แบงตามลกษณะการใชงานเปน 2 ประเภทคอ 1. ครภณฑเฉพาะ: ครภณฑท เขาขายกลมน คอ เครองมอ อปกรณและอนๆ ทมวตถประสงคเพอใชกบงานวจยและทดลองจ าเพาะ ซงไมสามารถน าไปใชกบกจกรรมของโครงการอนๆ ไดโดยทวไป ยกตวอยางเชน • ครภณฑดานวทยาศาสตรหรอการแพทย เชน อปกรณและเครองมอใชในหองทดลอง ฯลฯ • ครภณฑดานเกษตร เพอใชในการทดลองและการวจย เชน เครองเกบเกยว ฯลฯ • ครภณฑวจยดานอตสาหกรรม เชน อปกรณและชนสวนตางๆทน ามาประกอบเปนเครองตนแบบ 2. ครภณฑทวไป: ครภณฑทเขาขายกลมน คอ เครองมอ อปกรณส านกงาน เครองคอมพวเตอร และอนๆ ซงสามารถน าไปใชหมนเวยนกบกจกรรมในโครงการอนๆได โดยแบงยอยเปน 2 ประเภทดงน

8

2.1 ครภณฑส านกงาน หมายถง เครองมอ เครองไฟฟาอปกรณตางๆทมความจ าเปนตอการด าเนนงานของโครงการ เชน เครองค านวณ เครองโทรสาร กลองถายรป เปนตน 2.2 ครภณฑคอมพวเตอร หมายถง เครองคอมพวเตอร เครองใชและอปกรณทเปนระบบดจตอล ซงรวมถง อปกรณตางๆทใชในการตอพวงเพอเชอมระบบตางๆ ดวย โดยไมก าหนดมลคาขนต าไว ดงนนครภณฑทมมลคาตอชนเกน 5,000 บาท ใหถอรวมเปนครภณฑในสวนนดวย เชน เครองสแกนเนอร เครองปรบระดบกระแสไฟฟา เครองส ารองกระแสไฟฟา (UPS) เครองปอนกระดาษ เครองแยกกระดาษ เครองพมพ (printer) แบบตาง ๆ กลองถายรประบบดจตอล และ โทรศพทเคลอนท เปนตน จตรงค ฤทธฤาชย (2547) บคลากร หมายถง ผทปฏบตงานตามหนาทของแตละหนวยงาน เชน บคลากรฝายวสด จะหมายถงผทท าหนาทเกยวกบงานดานพสด บคลากรฝายการเงน จะหมายถงผทท าหนาทเกยวกบดานการเงน เปนตน เจาหนาทครภณฑ หมายถง เจาหนาทซงด ารงต าแหนงทมหนาท เกยวกบพสด หรอผทไดรบแตงตงจากหวหนาหนวยราชการใหมหนาทรบผดชอบเกยวกบงานพสดภายในองคกรนนๆ หนวยนบ หมายถง ลกษณะนามของวสดและครภณฑ เชน เครอง แทง เลม เปนตน ครภณฑของหนวยการเรยนรทางการพยาบาลจดเปนครภณฑดานวทยาศาสตรการแพทย ทมมลคาตอชนสง จงมความจ าเปนทจะตองจดท าระบบยม-คนทมประสทธภาพ เพอใหเกดความคมคาคมทนในการใชงานสงสด

2.2 เทคโนโลยบารโคดสองมต ชยกาล พทยาเกษม (2549) เทคโนโลยบารโคดไดเขามาชวยอ านวยความสะดวกในดานตางๆ อาท ดานการคา โดยน าบารโคดมาตดกบตวสนคาผลตภณฑตางๆ เพอใชในการจดเกบชอ รหส และราคาของสนคา หรอทางดานการจดการสตอกสนคา ชวยในการตรวจสอบจ านวนสนคาคงเหลอไดอยางรวดเรวและแมนย า ทงนมการน าบารโคดมาใชอยางแพรหลายและเปนทนยมกนมาก แตคณสมบตทมอยของบารโคดแบบ 1 มตนน ยงไมรองรบความตองการของผใชงานไดมากเทาทควร เชน บรรจขอมลไดนอย และการใชรปแบบฐานขอมลในการจดเกบทหลากหลาย จงท าใหมการพฒนาบารโคด 2 มต ขนมา โดยบารโคด 2 มตเปนเทคโนโลยทพฒนาเพมเตมจากบารโคด 1 มต โดยออกแบบใหบรรจขอมลไดท งในแนวตงและแนวนอน ท าใหสามารถบรรจขอมลไดมากกวาบารโคด 1 มต ประมาณ 100เทา ในพนทเทากน ดงรปท 2.1

9

รปท 2.1 แสดง (ก) บารโคด 1 มต และ (ข) บารโคดสองมตซงสามารถเกบขอมลไดทงแนวตงและแนวนอน (QR Code)

ขอมลทบรรจสามารถใชภาษาอนนอกจากภาษาองกฤษได เชน ภาษาญปน จน เกาหล หรอภาษาไทย เปนตน ซงบารโคด 2 มตม 5 ชนด ไดแก PDF417, DATA MATRIX, MAXI Code, AZTEC Code และ QR Code ซงแตละชนดมรปแบบและการใชงานทตางกน ดงตาราง ตารางท 2.1 แสดงลกษณะและคณสมบตของบารโคดสองมตในแตละชนด

PDF417 DATA MATRIX MAXI CODE QR CODE AZTEC CODE

ผพฒนา (ประเทศ) Symbol (USA)

CI Matrix (USA)

UPS (USA) DENSO (Japan) Han Held Products (USA)

ชนดโคด Multi-low Matrix Matrix Matrix Matrix

ขนาดความจขอมล 1,850 2,355 93 4,296 3,067

ลกษณะเฉพาะ

-ความจขอมลสง

-ความจขอมลสง -ขนาดเลก

-อานขอมลไดอยางรวดเรว

-ความจขอมลสง -ขนาดเลก -อานขอมลไดอยางรวดเรว

-ความจขอมลสง

การประยกตใช

-ส านกงาน -โรงงาน -อตสาหกรรมทางการแพทย

อตสาหกรรมขนสงสนคา น าเขา และสงออก

-อตสาหกรรมทกประเภท

-อตสาหกรรมการบน -อตสาหกรรมการขนสง

มาตรฐาน -AIMI, ISO -AIMI, ISO -AIMI, ISO -AIMI, ISO, JIS - AIMI

10

บารโคดสองมต ทใชในงานวจยชนนคอ QR Code เปนบารโคด 2 มต ชนดหนงทถกพฒนาขนโดยบรษทในประเทศญปน นนคอ DENSO WAVE (ปจจบน เปนแผนกหนงของ DENSO Corporation) มการผลตออกมาครงแรกในป 1994 มวตถประสงคตามชอ QR นนคอ Quick Response หรอ การตอบสนองทรวดเรวนนเอง ส าหรบ QR Code รองรบเนอหา และปรมาณขอมล แตละประเภท ดงน Numeric only Max. 7,089 characters Alphanumeric Max. 4,296 characters Binary (8 bits) Max. 2,953 bytes Kanji/Kana Max. 1,817 characters 2.2.1คณสมบตของ QR Code อยางละเอยด 2.2.1.1 สามารถบรรจขอมลไดในปรมาณสง บารโคดแบบธรรมดานน สามารถบรรจขอมลไดสงสดเพยง 20 Digits (ตวเลขจ านวนเดยว 20 ตว) แต QR Code นนสามารถบรรจขอมลไดมากกวา บารโคดธรรมดาหลายเทาตว และการบรรจขอมลของ QR Code นน กยงไมไดจ ากดอยเพยงแค ตวเลขเทานน แตยงสามารถบรรจ ตวอกษรเลข (Alphanumeric) ตวอกษรภาษาญปน (ทง Kanji และ Hiragana) สญลกษณ ตวเลขฐานสอง (binary) และรหสส (color code) อกดวย

รปท 2.2 แสดงการบรรจขอมลของ Alphanumeric จ านวน 300 ตว ไวใน QR Code 1 ภาพ

2.2.1.2 มขนาดเลก QR Code นนสามารถบนทกขอมลไดทงในแนวตงและแนวนอน ท าใหความสามารถในการบรรจขอมลเมอเปรยบเทยบกบบารโคดแบบธรรมดานน (ในจ านวนขอมลทเทากน) มพนทการบนทกทนอยกวาอยางเหนไดชด ดงเชนภาพท 2.3

รปท 2.3 เปรยบเทยบการเกบขอมลจ านวนเทากนแตใหขนาดทเลกกวา

11

2.2.1.3 ปองกนคราบสกปรกและการฉกขาด QR Code นนสามารถทจะอานขอมลหรอกขอมลไดแมวาจะมการฉกขาดหรอมคราบ สกปรกเพยงบางสวน โดยสามารถกคนไดมากทสด 30% ของ CODEWORD (1 codeword= 8 bits หรอ 16 ตวอกษร) ความมากนอยของขอมลทถกกคนขนอยกบความเสยหายทเกดขน

รปท 2.4 แสดงถงความเสยหายของบารโคดทไมสงผลกระทบตอขอมล

2.2.1.4 สามารถอานขอมลได 360 องศา QR Code มความสามารถในการอานขอมล 360 องศา ดวยความเรวสง โดยความสามารถดงกลาว ท าไดโดยผานรปแบบของการตรวจสอบต าแหนง ทอยท ง 3 มมของสญลกษณซงรปแบบการตรวจสอบเหลานท าใหเครองอานมความเสถยร ในเรองของความเรวในการอาน และเปนตวปองกนการรบกวนของพนหลงดวย

รปท 2.5 แสดงการตรวจสอบต าแหนงการอานขอมลของ QR Code

12

2.2.1.5 Symbol Version สญลกษณ QR Code ปจจบนมตงแต เวอรชน 1 ถง เวอรชน 40 ซงแตละ เวอรชนนน มจ านวนหนวยของโมดลทแตกตางกน นนกคอ สขาวและสด า บน QR Code

รปท 2.6 แสดงความสมพนธระหวาง เวอรชนกบโมดลทบรรจใน QR Code

โดยท เวอรชนแรกของ QR Code นน จะมจ านวน Module = 21x21 modules และเวอรชนสดทายคอ เวอรชน 40 จะมจ านวน module = 177x177 modules โดยเวอรชนยงสง modules กจะยงเพมมากขนตามไดดวย โดยจะเพมขน 4 modules ตอเวอรชน ดงรป 2.6 QR Code ไมจ าเปนตองใชเครองอานบารโคดโดยเฉพาะ สามารถใชโทรศพทมอถอทสามารถถายภาพหรอคอมพวเตอรทตอกบกลองเวบแคมเมรา แลวใชโปรแกรมประมวลผลภาพเพอถอดรหส QR Code ไดทนท โปรแกรมถอดรหส QR Code นนมหลากหลายโปรแกรมเชน BeeTagg , Kaywa Reader, I-Nigma, Quick Mark ซงแตละโปรแกรมมขอดขอเสยและการรองรบรนของโทรศพทและคอมพวเตอรทตางกนแลวแตทเราจะเลอกใชงานตามความเหมาะสม ผวจยเลอกใช QR Code เวอรชน 2 เพราะครอบคลมจ านวนของขอมลทใชเกบเลขครภณฑทมไมเกน 24 ตว (ตวเลขและตวอกษร) และ QR Code เวอรชน 2 มขนาดเลกพอทจะตดบนอปกรณทมขนาดเลกเชน Stethoscope ใชโปรแกรม ถอดรหส QuickMark ส าหรบ คอมพวเตอรเพราะสามารถใชงานไดฟรไมมคาใชจาย 2.3 ระบบฐานขอมล

โอภาส เอยมสรวงศ (2548) กลาววา ฐานขอมลเปนแหลงหรอศนยรวมของขอมลทม ความสมพนธกน มกระบวนการจดหมวดหมของขอมลทมแบบแผนซงกอใหเกดฐานขอมลทเปน แหลงรวมของขอมลแผนกตางๆ และถกจดเกบไวอยางเปนระบบภายในฐานขอมลชดเดยว ผใชงาน

13

ตาง ๆ ในแตละแผนกสามารถใชขอมลสวนกลางนเพอน าไปประมวลผลรวมกนได และสนบสนน การใชงานขอมลรวมกน ท าใหไมเกดความซ าซอนในขอมล

ระบบการจดการฐานขอมล (Database Management System : DBMS) คอโปรแกรมทใชเปนเครองมอในการจดการฐานขอมล ซงประกอบดวยฟงกชนหนาทตางๆ ในการจดการกบขอมล รวมทงภาษาทใชท างานกบฐานขอมล มกใช ภาษา SQL ในการตอบโตระหวางกนกบผใชเพอใหสามารถท าการก าหนด การสราง เรยกด การบ ารงรกษาฐานขอมล รวมทงจดการการควบคมการเขาถงฐานขอมลทเปนศนยกลางได นอกจากน ระบบการจดการฐานขอมลยงมหนาทในการรกษาความปลอดภยของขอมลและการเรยกคนขอมลในกรณทเกดเกดความเสยหายกบขอมล

ในงานวจยนผวจยไดเลอกระบบจดการฐานขอมล Microsoft SQL Server 2008 ในการเกบขอมลครภณฑของหนวยการเรยนรทางการพยาบาลเพราะ Microsoft SQL Server 2008 ท างานรวมกบแอพพลเคชนตางๆ อยางหลากหลายและงายตอการตดตงใชงาน 2.4 การวเคราะหระบบงาน

รงสต ศรรงษ (2552) ใหรายละเอยดวา การวเคราะหระบบงาน (System Analysis) เปนการศกษาถงปญหาทเกดขนในระบบงานปจจบน (Current System) เพอออกแบบระบบการ ท างานใหม (New System) นอกจากออกแบบการสรางระบบงานใหมแลว เปาหมายในการ วเคราะห ระบบตองปรบปรงและแกไขระบบงานเดมใหมในทศทางทดขน วงจรการพฒนาระบบ (System Development Life Cycle) เปนวฏจกรทแสดงถงกจกรรมตางๆ ในแตละขนตอน ตงแตขนเรมตน กระบวนการและจนกระทงส าเรจผล วงจรการพฒนาระบบ นจะท าใหผใชเขาใจถงกจกรรมพนฐาน กระบวนการและรายละเอยดตางๆ ของการพฒนาระบบ ซงมกระบวนการดวยกนทงหมด 7 ขนตอน ดงตอไปน

2.4.1 การก าหนดปญหา (Problem Definition) ขนตอนการก าหนดปญหา หรอขนตอนของการศกษาความเปนไปส าหรบโครงการทม

ขนาดใหญ เปนขนตอนของการก าหนดขอบเขตของปญหา สรปหาสาเหตของปญหาจากการ ด าเนนงานในปจจบน ศกษาความเปนไปไดกบการสรางระบบใหม ก าหนดความตองการระหวาง นกวเคราะหระบบกบผใชงาน ดวยวธการรวบรวมขอมลจากการด าเนนงาน การสมภาษณ การสงเกต และการสอบถามเพอท าการสรปเปนขอก าหนดทชดเจน

14

2.4.2 การวเคราะห (Analysis) ขนตอนการวเคราะหเปนขนตอนของการวเคราะหการด าเนนงานของระบบงานในปจจบน

โดยการน าขอสรปทไดจากการก าหนดปญหามาวเคราะหในรายละเอยด เพอก าหนดความตองการ ของระบบงานใหม หลงจากนนท าการพฒนาสรางแบบจ าลองลอจคล (Logical Model)ซงประกอบดวย แผนภาพกระแสขอมล (Data Flow Diagram) ค าอธบายการประมวลผลขอมล (Process Description) และแบบจ าลองขอมล (Data Model) ในรปแบบของ ER-Diagram ท าให ทราบถงรายละเอยดขนตอนการด าเนนงานในระบบ และความสมพนธของระบบได

2.4.3 การออกแบบ (Design) ขนตอนการออกแบบเปนขนตอนการน าผลลพธทไดจากการวเคราะหทาง Logical มาพฒนาเปนแบบจาลองทางกายภาพ (Physical Model) ใหสอดคลองกนโดยการออกแบบจะเรมจาก สวนของอปกรณและ เทคโนโลยตางๆ และโปรแกรมคอมพวเตอรทน ามาพฒนา การออกแบบ จาลองขอมล (Data Model) การออกแบบรายงาน (Output Design) การออกแบบจอภาพ (Input Design ) การออกแบบผงระบบ (System Flowchart) การออกแบบฐานขอมล (Database Design) และการออกแบบจอภาพในการตดตอกบผใชงาน (User Interface)

2.4.4 การพฒนา (Development) ขนตอนการพฒนาเปนขนตอนของการพฒนาโปรแกรมทไดท าการวเคราะหและออกแบบไว ดวยการสรางชดค าสงหรอเขยนโปรแกรมเพอสรางระบบงาน โดยโปแกรมทใชจะตองพจารณาใชภาษาทเหมาะสมและสามารถพฒนาตอได ในขนตอนการพฒนาน อาจพจารณาใช Computer Aided Software Engineering ตางๆ ในการพจารณา เพอเพมความสะดวก การตรวจสอบ หรอแกไขใหรวดเรวและเปนไปตามมาตรฐานเดยวกน

2.4.5 การทดสอบ (Testing) ขนตอนการทดสอบระบบ เปนขนตอนของการทดสอบระบบกอนทจะน าไปปฏบตการใช

งานจรง ดวยการสรางขอมลลองเพอการตรวจสอบการท างานของระบบ โดยจะท าการตรวจสอบความเกยวของหลงจากยอมรบในรายละเอยดของระบบ (Verification) และตรวจสอบความถกตอง จากความตองการของผใชงาน (Validation) ดวยกน 2 สวน ไดแก การตรวจสอบรปแบบภาษาเขยน (Syntax) และการตรวจสอบวตถประสงคของงานวาตรงกบความตองการหรอไม

2.4.6 การตดตง (Implementation) ขนตอนการตดตงเปนขนตอนการตดตงระบบเพอการใชงานจรงภายหลงทไดผานการทดสอบ จนมความมนใจแลววาระบบสามารถท างานไดจรงและตรงกบความตองการของผใชระบบ

15

2.4.7 บ ารงรกษา (Maintenance) ขนตอนการบ ารงรกษา เปนขนตอนของการปรบปรงแกไขระบบหลงจากทไดมการตดตงและ ใชงานแลว ซงอาจเกดจากปญหาของโทรแกรม หรอเกดจากความตองการของผใชงานทตองการเพมเตมโมดลในการท างานอนๆ 2.5 โปรแกรม QuickMark

โปรแกรม QuickMark เปนโปรแกรมส าหรบอานบารโคดสองมตทงแบบ QR code และ Data Matrix อกทงยง รองรบบารโคด 1 มตรปแบบ EAN 8/13 (ใชตดกบผลตภณฑตางๆและ ISBN ของหนงสอ) , Code 39 (ใบเสรจหรอบลเกบเงน เชน คาไฟฟา) , และ Code 128 (แพคเกจในการบรรจสนคาในการขนสง) จากเวบแคมเมราและโทรศพทมอถอ สามารถรบคาเปน Keyboard Input ไดโดยมการใชงานเขาใจงายและรองรบรนของโทรศพทมอถอทหลากหลาย หนาตางการใชงานโปรแกรมดงแสดงตวอยางในรป

รปท 2.7 แสดงตวอยางโปรแกรม QuickMark

สาเหตทผวจยเลอกใชโปรแกรม QuickMark เพราะเปนฟรแวร โปรแกรมใชงานงาย รองรบการอานบารโคดไดหลากหลายรปแบบทง 2 มต และ 1 มต ท างานไดรวดเรว หากกลองทใชมความละเอยดสงกวา 8 ลานพกเซล สามารถอานบารโคดสองมตเวอรชน 2 ไดภายในเวลา 1-2 วนาท

16

2.6 กระบวนการพฒนาซอฟตแวรแบบจ าลองน าตก ในการพฒนาระบบยม-คนครภณฑดวยบารโคดสองมต นไดเลอกวธการพฒนาระบบโดย

ใชโมเดลแบบจ าลองน าตกเนองจากมการแบงงานเปนขนเปนตอนของการท างานการท างานท าใหงายตอการจดการ ลกษณะคลายสายงานการผลต ผลผลต (Product) ทผลตในแตละขน (สวนใหญจะเปนเอกสาร) จะเปนพนฐานส าหรบงานขนตอไปและสามารถตรวจสอบความถกตองของงานในแตละขนได

Waterfall Model มขอดคอ - แบงงานยากใหเปนงานทเลก งายตอการจดการ - มการก าหนด Product ทตองสงมอบในแตละงาน อยางชดเจน ดงรปท 2.8

รปท 2.8 แสดงโมเดลการพฒนาระบบแบบจ าลองน าตก