บทท 2

แนวความคด ทฤษฎความเปนมาเกยวกบ การคมครองสทธของผซอในสญญาซอขายรถยนต

จากการศกษาหลกแนวความคด ทฤษฎความเปนมาเกยวกบการคมครองสทธของผซอ ในสญญาซอขายรถยนตทงในตางประเทศและในประเทศไทย มแนวความคดและทฤษฎทเกยวของ ดงจะไดอธบายไวในบทท 2 น

2.1 แนวคดการใหความคมครองผบรโภคตามกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา

จากการศกษาคนควาแนวคดการใหความคมครองผบรโภคตามกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา มหวขอทเกยวกบการคมครองสทธของผซอในสญญาซอขายรถยนต ดงน

2.1.1 ความเปนมาและแนวคดในการคมครองผบรโภคของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสหรฐอเมรกามจดเรมตนก าเนดมาจากการปลดปลอยตนเองจากการขนตรงตอ

ประเทศองกฤษ หรออาณานคมของประเทศองกฤษ เมอไดประกาศเอกราชและไดมการรวมมลรฐตาง ๆเปนประเทศสหรฐอเมรกาแลว แนวความคดพนฐานเกยวกบสทธของประชาชนจงแตกตางจากระบบการปกครองแบบประชาธปไตยในยโรป ประชาชนชาวอเมรกามความตนตวในเรองสทธของตนเองเปนอยางมากและมากกวาประชาชนประเทศอนๆ1 เมอประชาชนมความตนตว เพอรกษาประโยชนในเรองสทธเสรภาพของตนเองนเอง จนเปนพนฐานส าคญน าไปสการรวมกลมเปนองคกรอสระคมครองผบรโภคเกดขนโดยไมยาก และเปนสงท นยมแพรหลายตามชนดและประเภทของผบรโภค ถงแมวาจะมหนวยงานของภาครฐ หรอองคกรรฐบาลในระดบสหพนธรฐ (Faderal) และ มลรฐ (States) ดแลคมครองประชาชนอย แตกเพอใหประชาชนประพฤตดปฎบตใหเปนไปตามกฎหมาย ซงกไมอาจใหความคมครองไดอยางเตมทเพราะเหตทสหรฐอเมรกามจ านวนประชากรเปนจ านวนมาก มพนทอาณาเขตกวางขวาง ระเบยบ บทบญญตกฎหมายทางกฎหมายมอาจคมครองสทธขนพนฐานไดอยางทวถง โดยเฉพาะอยางยงการคมครองผบรโภค ซงเปนสทธพนฐานทเกยวของกบชวตความเปนอยประจ าวน “รฐ” จงมไดเปนทกสงทกอยางในความหมายของการคมครองสทธพลเมอง ในทางกลบกน “รฐ” อาจถกมองวาเปนผรดรอน “สทธ” และไมสามารถปฎบตหนาทคมครองไดอยางเตมทกลมองคกรอสระของประชาชนจงเปนกลมทมพลงกระจายอยทวไปทกมลรฐจนเปนรปของสหพนธ (Union)

1 สษม ศภนตย. (2544). องคกรเอกชนเพอคมครองผบรโภค. กรงเทพมฯ: วญญชน. หนา 54-72.

7

ประเทศสหรฐอเมรกามหนวยงานดแลรบผดชอบการคมครองผบรโภคเรยกวา “Federal Office of Consumer Affairs” องคกรกลางคมครองผบรโภคซงไดท าการรวบรวมค ารองเรยนจากผบรโภคทไดรบความเดอดรอนจากการบรโภคทวๆไป พบวาผบรโภคปญหาประเภทเกยวกย “รถยนต” มมาก จงเหนวาปญหาประเภทเกยวกย “รถยนต” ในสหรฐอเมรกาเองมปญหามากกวาปญหาอนซงองคกรกลางคมครองผบรโภค (Federal Office of Consumer Affairs) จะไดหยบยกมาเพอหาแนวทางชวยเหลอประชาชนตอไป

2.1.2 เหตผลทชวยใหการคมครองผบรโภคสมฤทธผล ตงแตป ค.ศ.1970 เปนตนมา ถอไดวาเปนยคแหงการคมครองผบรโภค (The Age of Consumer

Protection) ประเทศทงหลายโดยทวไปมความตนตวใหความสนใจในเรองการคมครองผบรโภคเปนสวนใหญ มการออกระเบยบขอก าหนดเพอคมครองสทธประชาชนมากยงขน สหรฐอเมรกากนบเปนประเทศทใหความใสใจอยางเดนชดในเรองน รฐบาลทกระดบไดใหความสนใจดแลการผลตสนคาจากโรงงาน และผด าเนนการคาทงหลายทงในเรองคณภาพและราคาใหเปนไปอยางยตธรรมใหคมคาเงนทผบรโภคไดจบจายใชสอยและเกดประโยชนสงสด สงเสรมใหเกดการผลต การแขงขนโดยเสร มการเผยแพรความรใหแกประชาชน ใหมความฉลาดรอบรในเรองการบรโภคสทธ หนาท ตลอดจนบทบญญตกฎหมายทจะเปนประโยชนแกผบรโภค

ยกตวอยางเชน บางมลรฐไดออกระเบยบใหสทธแกผบรโภคซงไดซอสนคาไปจากผขาย ถาไมพอใจกใหสทธในการน าสนคามาคนไดภายในก าหนดเวลา เชน 3 วนเปนตน และมลรฐอนกมลกษณะเชนเดยวกน

จะเหนไดวายคเวลาดงกลาวเปนตนมา รฐบาลทกระดบทงในระดบสหพนธ มลรฐ และทองถนของสหรฐอเมรกามความตนตว สนใจสทธของประชาชนผบรโภคอยางยงจนถงปจจบน

อยางไรกตาม การคมครองผบรโภคในระดบสากล ตองอาศยปจจยหรอการมสวนรวมของบคคลสามฝาย ไดแก รฐ ผประกอบธรกจและผบรโภค ดงจะไดอธบายในรายละเอยดกลาวคอ2

2.1.2.1 บทบาทภาครฐ ในการคมครองผบรโภค รฐบาลมบทบาทส าคญเปนอนดบแรก กฎหมายรฐธรรมนญ

นโยบายของรฐบาล มความส าคญมาก รฐบาลสามารถออกกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ เพอการคมครอง สนบสนนกจกรรมตางๆ ตลอดจนการสนบสนนงบประมาณในการชวยเหลอองคการตางๆ จะเหน ไดวาตงแต พ.ศ. 2513 (ค.ศ.1970) เปนตนมา รฐบาลกลาง มลรฐ ตลอดจนทองถนทกรฐใหความสนใจ และมแนวทางการบรหารในทศทางเดยวกน เพอการคมครองผบรโภค และใหความเปนธรรมแกทกฝาย

2 เรองเดยวกน. หนา 54-72.

8

ซงเกยวของ แมกระทงโรงงานฝายผผลต ผจ าหนายยอมไดรบการดแลและเอาใจใส ดวยเชนกน ท าใหเกดการผลตทมคณภาพและราคาทเปนธรรม รฐตองอาศยกลไกทางกฎหมายและกระบวนการบรหารกฎหมายทด เปนการกระตนใหประชาชนปฏบตตามกฎหมาย เพอใหเกดความปลอดภย ตลอดจนสขอนามยของประชาชน และน าไปสกระบวนการคมครองผบรโภคใหมประสทธภาพมากยงขน

2.1.2.2 บทบาทผประกอบธรกจ ผประกอบธรกจ (Dealers) เปนองคประกอบส าคญอกประการหนง และมสวนส าคญ

ในการสงเสรมการคมครองผบรโภค ในการทจะแสดงบทบาทเพอใหความรวมมอกบภาครฐบาลมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบจรรยาบรรณของผประกอบธรกจและการปฏบตตามกฎหมาย การใหความรวมมอกบภาครฐ มากนอยเพยงใด จะมผลท าใหนโยบายการคมครองผบรโภคมประสทธภาพตามไปดวย สงแวดลอมในประเทศสหรฐอเมรกา โดยเฉพาะอยางยงทางดานพนฐานการศกษาของประชาชนชาวอเมรกนอยในเกณฑด ใกลเคยงกนทกรฐและมความส านก มความรบผดชอบ โดยเฉพาะอยางยงการปฏบตตามกฎหมาย และนโยบายของรฐบาลในระดบรฐหรอทองถน ความรวมมอทดตอรฐบาลและมส านกในคณธรรม มนษยธรรม ยอมน าไปสสนคาหรอผลผลตทมคณภาพ เหมาะสม คมคากบราคา ความปลอดภยจากการบรโภคผลตภณฑทงความมนคงแขงแรง และสขอนามยทดของผบรโภค จงสามารถกลาวไดวา บทบาทของผประกอบธรกจทด ยอมท าใหการสงเสรมคมครองผบรโภคด าเนนไปอยางมประสทธภาพดวยเชนกน

2.1.2.3 บทบาทของผบรโภค องคประกอบทส าคญในการคมครองผบรโภค คอ ผบรโภค (Consumer) การคมครอง

ผบรโภคจะสมฤทธผลหรอไม มไดขนอยกบร ฐบาลหรอผออกกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ หรอ ผประกอบธรกจ ผเกยวของกบการผลตสนคา หรอผจ าหนายสนคาแตเพยงเทานน ถาหากผบรโภคไมมความสนใจในสทธของตนเอง ไมใชสทธของตนเอง ไมใหความสนใจในการเรยกรองควบคมคณภาพของผลตภณฑสนคาทตนเองบรโภคใชสอยวา สงเหลานนใหความเปนธรรมในเรองคณภาพและราคาทเหมาะสมหรอไม มการผลตสนคาเอาเปรยบประชาชนผบรโภคหรอไม

จากการศกษาพบวาชาวอเมรกนมความกระตอรอรนปกปองสทธของตนเอง กอใหเกดการรวมกลมกนของประชาชนในฐานะผบรโภค และมพลงทเขมแขง ดวยเหตทชาวอเมรกนเปนคนซงมความเขาใจใน “สทธ” ของตนเอง และการเรยกรองใหมการคมครองสทธมากกวาประชาชน ในประเทศอน จงน าไปสการรวมพลงจดตงเปนกลมหรอองคกรอสระคมครองผบรโภค เกดขนทวไปทกรฐและทกทองถน องคกรอสระทเขมแขงเหลานท าใหเกดกฎหมายทเปนธรรมใหความคมครองผบรโภค การควบคมการผลตทเปนธรรมจากรฐบาลผบรหารประเทศ นอกจากนนดวยพลงการรกษา

9

สทธเหลาน สงผลใหผประกอบธรกจตองใสใจดแลการผลตสนคาทมคณภาพ ดวยราคาทเปนธรรม อาจกลาวไดวา ถาประชาชนผบรโภคมพลงสง จะมผลสงใหเกดการคมครองผบรโภคสงไปดวย3

การประกอบธรกจรถยนตใชแลวในสหรฐอเมรกากเ ชนกน หากพจารณาจากองคประกอบทงสามประการของบทบาทภาครฐบาล ผประกอบธรกจและผบรโภค จะเหนไดวา รฐบาลใหความสนใจเกยวกบธรกจรถยนตใชแลวเปนอยางมาก มคณะกรรมการการคา (Trade Commission) มการออกกฏหมายควบคมมาตรฐานคณภาพรถยนตใชแลว จะตองใชงานไดตามปกต (Merchantability) รถยนตทไมมสภาพการใชงานจะน ามาจ าหนายเปนใชแลวไมได ออกกฎหมายก าหนดใหมการประกนคณภาพการใชงาน (Warranty) ก าหนดขอบงคบใหผประกอบการธรกจ (Dealer) ตองมหนาทปฏบตตอผบรโภคอยางชดเจน หนาทในการปฏบตเรอง “เอกสารค าแนะน าผซอ” (Buyers Guide) มการจดท าเอกสารขอแนะน าการซอรถยนตใชแลวส าหรบผบรโภค (Tip for Buying a Used Car) เปนตน ซงเปนหนาทส าคญส าหรบผประกอบธรกจ อาจกลาวไดวา รถยนตใชแลวทจ าหนายในสหรฐอเมรการมคณภาพเชอถอได ตามความเหมาะสมของราคาตามสภาพของรถ ซงเปนผลมาจากภาครฐทมการควบคมใหปฏบตตามกฎหมายอยางเขมงวด ผประกอบการและผบรโภค ทกฝายใหความสนใจบทบาทหนาทของตนเอง การคมครองผบรโภคจงด าเนนไปดวยความมประสทธภาพ

แนวความคดในการคมครองผบรโภคทเกดขนในประเทศสหรฐอเมรกา มการตนตวและไดรบความสนใจจากประชาชนอเมรกนเปนอยางมากเนองมาจากไดรบการพฒนามาจากความคดและนสยอนเปนเอกลกษณของคนอเมรกนในเรองสทธเสรภาพทเกดขนมาชานาน การรกษาสทธของตนเอง จงเปนเรองทไดรบความสนใจเปนพเศษ และน าไปสการรวมตวเปนอสระในการคมครองผบรโภคทมบทบาทส าคญและโดดเดน ท าใหองคกรของภาครฐบาล ซงเปนผบรหารประเทศ ทมาจากการเลอกตงของประชานตองเคลอนไหวใหความคมครองผบรโภคไปดวยเชนกน องคกรของภาครฐใหความสนใจตอความตองการของประชาชน พยายามหาแนวทางพฒนากฎหมาย ขอบงคบตางๆใหเปนประโยชนในการคมครองผบรโภคเพอใหประชาชนไดรความเปนธรรมจากผผลต ผจ าหนาย ในขณะเดยวกนองคกรผประกอบธรกจเอง กปรบบทบาทของตนเองใหปฎบตตามนโยบายขององคกรภาครฐและตามความตองการของผบรโภคในเรองการผลตสนคาทมมาตราฐาน มคณภาพเหมาะสมกบราคา ไมเอาเปรยบผบรโภคมากเกนไป ใหความเปนธรรมแกผบรโภคมากขนเหนไดวาบทบาทขององคกรภาครฐ บทบาทขององคกรผประกอบธรกจ และ บทบาทขององคกรผบรโภค มสวนในการพฒนาการคมครองผบรโภคใหมประสทธภาพและพฒนาไปในทศทางเดยวกน

3 สษม ศภนตย. อางแลว เชงอรรถท 1. หนา 54-72.

10

ส าหรบองคกรทใหความคมครองผบรโภคในประเทศสหรฐอเมรกาแบงการปกครองเปนมลรฐตางๆ จ านวน 50 มลรฐ รฐบาลกลางทเรยกวา “รฐบาลสหพนธรฐ” มประธานาธบดเปนประมขของประเทศ มาจากการเลอกตงของประชานทวไป บทบญญตกฎหมายทรฐบาลบญญตออกมาใชบงคบจงเปนลกษณะทใหความสนใจปกปองสทธของประชาชน การคมครองผบรโภคถอเปนเรองส าคญยง ภาครฐบาลมองคกรส าคญ ทงในระดบสหพนธรฐและระดบมลรฐ มหนวยงานทรบผดชอบดแลและคมครองผบรโภคกระจายอยทวประเทศ ประชาชนสามารถตดตอไดสะดวก กฎหมายทบญญตออกมาโดยรฐบาลมลรฐแตละรฐออกกฎหมายสอดคลองกน มรายละเอยดชดเจนใหเหมาะสมกบรฐของตนเอง ท าใหการใชกฎหมายบงเกดผลดยงขน เปนประโยชนแกประชาชนโดยสวนรวม องคกรอสระภาคเอกชนมบทบาทส าคญมากเกยวกบ การคมครองผบรโภค ทงมผลงานโดดเดนเปนทยอมรบของภาครฐบาลดวย

ปญหาของผบรโภคซงเกยวกบรถยนตใชแลวเปนปญหาทผบรโภคตองประสบมากทสด ส านกงานคณะกรรมการการคาของสหรฐอเมรกา (The Federal Trade Commission) เปนหนวยงานหนงขององคกรการคมครองผบรโภคของประเทศสหรฐอเมรกา ไดพจารณาเหนความส าคญของปญหาของผบรโภค ในเรองรถยนตใชแลวจงไดมการออกกฎวาดวยขอปฏบตส าหรบผประกอบธรกจรถยนตมอสอง (A Dealer’s Guide To The Used Car Rule) ซงผประกอบธรกจรถยนตทกรายตองปฏบตคอ การจดท าเอกสารทเรยกวา “ค าแนะน าผซอ” หรอ “Buyers Guide” ใหเหนเดนชดใหผซอมองเหนไดโดยงาย เอกสารดงกลาวเปนเอกสารส าคญอยางหนงในการชวยในการตดสนของผบรโภครถยนตใชแลว

2.2 ทฤษฎกฎหมายในระบบเศรษฐกจแบบเสร

ระบบเศรษฐกจแบบเสร (Laissez Faire) ไดรบอทธพลจากแนวความคดของลทธปจเจกชนนยม (Indivedualism) คอประชาชนทกคนมสทธเสรภาพในการปกครองอนเปนแนวความคดทเชดชความเทาเทยมกนแหงสทธของประชาชนทกคนมสทธเสรภาพเทาเทยมกน จากแนวคดดงกลาวกอใหเกดทฤษฎกฎหมายทส าคญ ซงตงอยบนพนฐานทวา รฐจะไมเขาไปแทรกแซงเสรภาพในการตกลงของเอกชน คอ4

4 ปรด เกษมทรพย. (2515). ค าบรรยายหลกกฎหมายแพงทวไป ชด 1. กรงเทพฯ: ไทยสงฆภณฑการพมพ. หนา 19.

11

2.2.1 ทฤษฎความศกดสทธของทรพยสนสวนบคคล ทฤษฎนมาจากแนวความคดของจอหน ลอค นกคดชาวองกฤษทวาทรพยสนสวนบคคล

ชวยท าใหบคคลนนมศกดศรและท าใหมเสรภาพมากขนความคดนไดมการรบรองและประกาศเปนปฏญญาวาดวยสทธมนษยชนและพลเมอง ค.ศ. 1789 ของฝรง เศส โดยกลาววา “สทธในทางทรพยสนนนเปนสทธทจะพรากไปจากบคคลไมได” และ “กรรมสทธเปนสทธตามธรรมชาตของมนษยและไมอาจจ ากดโดยอายความ” นอกจากน ในมาตรา 17 ของปฏญญาฉบบนเองยงไดบญญตตอไปอกวา “กรรมสทธเปนสทธทละเมดไมไดและศกดสทธ” (Un Droit Inviolable Et Sracre)5

2.2.2 ทฤษฎเสรภาพในการท าสญญา ทฤษฎนวางหลกไววา เสรภาพของเอกชนเปนสงทมความส าคญยง ฉะนน ความเปน

อสระของเอกชนจะถกจ ากดไดกโดยความสมครใจของตนเองเทานน เสรภาพของเอกชนในการท าสญญาจงเปนบอเกดแหงความยตธรรม แนวความคดของทฤษฎนปรากฏอยในมาตรา 1134 แหงประมวลกฎหมายแพงฝรงเศส หรอทนยมเรยกกนวาประมวลกฎหมายโปเลยนของฝรงเศส (Code Napoleon) ทวา “ความตกลงทท าขนโดยชอบดวยกฎหมายยอมมผลใชบงคบแกผทท าความตกลงนน”6

หลกเสรภาพในการท าสญญา (Principle Of Freedom Of Contract) หมายถง เสรภาพทบคคลจะเขามาตกลงท าสญญาตงแตการรเรมจนถงขนตอนการระงบกระบวนการในการกอใหเกดสญญาดงกลาว โดยมกจะถกกลาวถงควบคไปกบหลก “ความศกดสทธในการแสดงเจตนา (Sanctity of Will)” ทตงอยบนสมมตฐานทางเศรษฐศาสตรแนวคลาสสคทวาปจจเจกชนเปนผทมความสามารถใชเหตผลตดสนใจไดเอง (Rational Being) จงสามารถทจะปกปองผลประโยชนของตนเองได (Self-Interest Protection) และจะตดสนใจกระท าการทตนเหนวาจะกอใหเกดผลประโยชนสงสดแกตน (Maximum Benefits) การทบคคลเขาท าสญญาใดๆ แสดงวามความหวงจะไดรบประโยชนตอบแทนคมคาจากสญญา ประกอบกบความตองการของแตละคนแตกตางกน สงทบคคลหนงเหนวาท าใหตนเสยเปรยบอาจจะเปนสงทบคคลอนพงประสงค ดง นน ทฤษฎเศรษฐศาสตรแนวคลาสสคจงสนบสนนแนวความคดทวารฐควรปลอยใหปจเจกชนมอสระในการตดสนใจเพอการก าหนดขอสญญาภายใตกลไกของตลาด โดยใหถอเจตนาทแทจรงของคสญญาเปนใหญ ซงทฤษฎนเปนของนกนตศาสตรชาวฝรงเศส เรยกวา “ทฤษฎวาดวยความเปนอสระของเจตนาและเสรภาพในการท าสญญา” ทมสาระส าคญ คอ

5 อกฤษ มงคลนาวน. (พฤศจกายน 2515). กรรมสทธตามกฎหมายฝรงเศส. บทบณฑตย เลมท 29 ตอน 3: 579. 6 วชา มหาคณ. (กนยายน 2517). “ทฤษฎกฎหมาย”. วารสารกฎหมาย 1. 3: 75.

12

1) เจตนาทแทจรงยอมมคาเหนอกวาเรองรปแบบของสญญา 2) เจตนาของคสญญายอมมคาเสมอกนดวยกฎหมาย 3) คกรณยอมจะไมตกลงยอมรบในสงทจะเปนอนตรายตอตวเขาเอง เสรภาพทจะไมถกแทรกแซงภายหลงจากทสญญาเกดหรอหลกความศกดสทธของเจตนาน

ท าใหรฐมหนาทตองรบรองเสรภาพทปจเจกชนมอสระทจะกอใหเกดสญญา โดยรฐจะไมเขาไปแทรกแซงใหสงทคสญญาก าหนดไวเปลยนแปลงไปเปนประการอนไมได เพราะหากปลอยใหรฐแทรกแซงได กเทากบเสรภาพของปจเจกชนกถกท าลายไป ดงนน หลกกฎหมายเกยวกบนตกรรมและสญญาทใชบงคบอยมพนฐานมาจากเสรภาพของบคคล ตามหลกของความศกดสทธของการแสดงเจตนาทรฐจะไมเขาไปแทรกแซง แมวาคสญญาฝายหนงไดเปรยบคสญญาอกฝายหนง เวนแตจะเปนการตองหามชดแจง โดยกฎหมายหรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนเทานน ประกอบกบเพราะเหตวาในสมยกอนระบบการคาและเศรษฐกจยงไมไดขยายตวและมลกษณะจ ากดอยเฉพาะในทองถน สภาพของสนคาและบรการยงไมมความสลบซบซอนมากนก กระบวนการผลตสนคายงเปนแบบงาย ๆไมสลบซบซอนแตอยางใด ทงตลาดของสนคาและบรการยงเปนไปในลกษณะของการแลกเปลยนสนคาซงกนและกน ขนอยกบความตองการและความพอใจของทงสองฝายทจะเขาแลกเปลยนสนคากน รฐจงไมมความจ าเปนทจะเขาไปแทรกแซงในการจดหาเครองมอหรอมาตรการใด ๆอนเปนพเศษ เพอทจะเขาไปคมครองผบรโภคใหไดรบความปลอดภยและเปนธรรม จงปลอยใหเปนไปตามแนวความคดบนรากฐานความอสระและเสรภาพของบคคลในการด ารงชวตทเทาเทยมกน

ในปจจบนสภาพสงคมเปลยนแปลงไป ท าใหผซงมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจเหนอกวาถอโอกาสอาศยหลกดงกลาวเอาเปรยบคสญญาอกฝายหนง ซงมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจดอยกวาซงท าใหเกดความไมเปนธรรมและไมสงบสขในสงคม จงสมควรทรฐจะก าหนดกรอบของการใชหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาและเสรภาพของบคคล เพอใหเกดความเปนธรรมในสงคมเพราะตามหลกกฎหมายเอกชนถอวาความสมพนธระหวางเอกชนตอเอกชนมฐานะเทาเทยมกนในการท าสญญา แมจะมความแตกตางกนในดาน รายได ฐานะทางเศรษฐกจ สถานะทางสงคม และการเขาถงขอมลทไมเทาเทยมกนกตาม แตในเมอมคนทไดเปรยบในสงคม เศรษฐกจ ท าสญญาเอารดเอาเปรยบคนทดอยกวาในดานตางๆ ดงกลาว ทงยงมอ านาจตอรอง (Bargaining Power) ทนอยกวาตองถกบบบงคบใหจ าตองท าสญญาในลกษณะจ ายอมหรอมดมอชก (Adhesive Contract) เชน สญญาขายสนคาหรอบรการตางๆ ทฝายผขายมกจะไดเปรยบ ดงนน รฐจงตองมบทบาทและความจ าเปนทเขาไปแทรกแซง (Intervention) ซงการเขาแทรกแซงของรฐนนยอมสงผลตอการใชสทธเสรภาพหรออสระในการท าสญญาอยางแนนอน แตทงนกเพอประโยชนสาธารณะและความเปนธรรมของสงคมดงทกลาวมาแลว โดยลกษณะของการเขาแทรกแซงของรฐมสาเหตส าคญดงน

13

1. การทรฐเขาแทรกแซงเนองจากความเมตตากรณา (Benevolence) ซงเปนการทรฐกระท าการใดๆ เพอปกปองคมครองบคคลทออนแอและขาดอ านาจตอรองในระบบเศรษฐกจเสร วตถประสงคของการเขาแทรกแซงจงเปนการแทรกแซงเพอประสทธภาพในการจดสรรประโยชนใหเปนธรรม (Distributive Efficiency) หรอเพอเปนการสรางความยตธรรมใหกบบคคลไมใหถกเอารดเอาเปรยบ เชน การคมครองแรงงาน คมครองผบรโภค เปนตน7

2. การทรฐเขาแทรกแซงเนองจากระบบขอมลในตลาดลมเหลว ซงเปนการทรฐกระท าการใดๆ เพอใหขอมลของผซอสนคาซงอยในภาคครวเรอน มความถกตองใกลเคยงกบขอมลของ ฝายผขายสนคาซงอยในภาคธรกจ เพอใหกลไกตลาดท างานได 8 เชน รฐ ออกกฎหมายเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยของสนคาอตสาหกรรม กฎหมายเกยวกบอาหาร ยา เครองส าอางตาง ๆ เพอใหกลไกในการใหขอมลทถกตอง ทนสมย เกยวกบความปลอดภยของสนคาตางๆ เหลานแกผบรโภคกอนตดสนใจซอสนคา เปนตน

2.2.3 ทฤษฎความรบผดในทางละเมด ทฤษฎนมหลกอยทวา “บคคลจะตองรบผดตอเมอเขากระท าผดทางศลธรรมหรอท าชว

ถามไดท าชวกไมตองรบผด” และ “ความรบผดชอบนนตองรบเพอตนเอง” ทฤษฎกฎหมายทงสามดงกลาว เปนอดมคตของสงคมในชวงปลายครสตศตวรรษท 19

ถงตนครสตศตวรรษท 20 บรรดานกนตศาสตรทงหลายตางยดมนวาเปนสจธรรมสงสดทใครจะลวงละเมดมได

โดยความรบผดในทางละเมดน ผกระท าละเมดจะตองรบผดหรอไม เพยงใดนนจะอยภายใตทฤษฎมลเหตความรบผดทางละเมด 2 ทฤษฎส าคญคอ ทฤษฎรบภย และทฤษฎความผด

2.2.3.1 ทฤษฎรบภย (Theory of Risk) ทฤษฎนมหลกการวา เมอมนษยไดกระท าการใดๆ ขนแลวยอมเปนการเสยงตอภย

อยางหนง กลาวคอ การกระท านนอาจจะกอใหเกดทงผลดหรอผลรายกได ซงผกระท ากตองยอมรบผลแหงการกระท าหรอผลแหงการเสยงภยนน ดงนน หากมความเสยหายเกดขนผกระท าจะตองรบผลแหงการเสยงนน โดยอาจกลาวไดวา เปนความผดโดยปราศจากความผด (Liability without Fault)

7 ศกดา ธนตกล. รฐธรรมนญไทยกบเสรภาพในการประกอบธรกจมมมองในเชงเศรษฐศาสตร. วารสารกฎหมาย. 23 (1). หนา 62. 8 เรองเดยวกน. หนา 62.

14

ในระยะแรกกฎหมายลกษณะละเมดนนมจดมงหมายเพอใหผกอความเสยหายแกผอนตองชดใชเยยวยาคาเสยหาย โดยมไดค านงวาผกระท าละเมดจะตองกระท าความผดหรอมสวนผดดวยหรอไม เมอความเสยหายเกดขนและรวาผใดเปนผกอขน กควรถอวาผนนเปนผละเมด ไมวาการกระท าทกอใหเกดความเสยหายนนจะผดหรอถก โดยผยดตามแนวทฤษฎรบภย อางวาไมควรมหลกเกณฑเกยวกบความผดในเรองความรบผดในทางละเมดโดยเหตผล 2 ประการ คอ

1. เหตผลทางกฎหมายถอวาผลแหงความรบผดทางละเมด คอ การบงคบใหชดใชคาสนไหมทดแทนเพอเยยวยาความเสยหายไมใชเปนการลงโทษ เหมอนผลแหงความรบผดในทางอาญา

2. เหตผลในทางพฤตการณ ตามทฤษฎรบภยอางวา เมอเกดความเสยหายขนโดยไมสามารถหาตวผกระท าได กเปนการสมควรทจะใหผเสยหายเปนผรบบาปเคราะห โดยทความเสยหายไมไดเกดจากการกระท าของเขา แตควรใหเปนผกอความเสยหายเปนผรบเค ราะห ทงน โดยใหพเคราะหวาภยนนเปนผลมาจากเหตใดและเหตนนใครเปนผกอใหเกดขน ผนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน แตถาพเคราะหไดวาการกระท าใดเปนความผดนน ผยดทฤษฎรบภยเหนวาเปนการยากยงนกเนองจากเหนวาการกระท าใดจะเปนความผดหรอไมผด กเปนขอเทจจรงทอาจเปลยนแปลงได แลวแตทองถนและกาลสมย ซงตางจากการหาสาเหตของความเสยหาย ซงยอมใชไดทกกาลสมย

2.2.3.2 ทฤษฎความผด (Theory of Fault) ทฤษฎนยอมรบหลกการทวา ผกอความเสยหายจะตองรบผดกตอเมอการกระท าของ

เขาเปนความผดเทานน ซงเปนการถอหลก “ไมมความรบผดถาปราศจากความผด” (Liability as a Result of Fault) ซงตางจากทฤษฎรบภยทถอวาอาจมความรบผดไดแมจะไมมความผดกตาม

โดยแนวคดทวา ความรบผดทางละเมดนนอยบนพนฐานของความผด (Fault) ไดรบการยดถอมาตงแตยคกฎหมายโรมนทถอวาความรบผดทางละเมดนนอยบนพนฐานของ “ความผด” ซงหมายถง การจงใจหรอประมาทเลนเลอลวงสทธของบคคลอน สวนความรบผดทไมไดอยบนพนฐานของความผดไมถอวาเปนละเมดโดยแท

อนงแนวคดดงกลาวกไดรบการยดถอเรอยมาจนถงศตวรรษท 19 เมอเกดการปฏวตอตสาหกรรมทเปนยคทมความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยม ากขน มโรงงานอตสาหกรรมมากมายมคนงานในโรงงานอตสาหกรรมไดรบบาดเจบจากการท างานของเครองจกรกล และไดรบอนตรายจากอบตเหตจากยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลมากขน ดงนน ถาหากยดแนวคดทวาผไดรบความเสยหายจะเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอเยยวยาความเสยหายไดตอเมอสามารถพสจนไดวามการกระท าอนเปนความผดเทานนกจะท าใหผไดรบความเสยหายไมไดรบการชดใชเยยวยาเปนสวนใหญ

15

ดงนน จากสภาพของสงคมและเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปเชนนท าใหศาลในประเทศภาคพนยโรปสวนใหญพยายามลดความหนกแนนของหลกความรบผดทอยบนพนฐานของ “ความผด” ลง และยอมรบ “ทฤษฎรบภย” กลบมาใชอกครงโดยเรยกชอตางกนออกไป เชน “ความรบผดโดยไมมความผด” หรอ “ความรบผดโดยเครงครด” หรอ “ความรบผดโดยผลแหงกฎหมาย (Liability as Imposed by the Law)”

2.3 สทธของผซอในสญญาซอขายรถยนตใหมตามกฎหมายพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522

ในสภาพความเปนทยอมรบกนโดยทวไปแลววาบคคลไมมความเสมอภาคกน บคคลไมมความเทาเทยมกน ไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การศกษา สตปญญา โดยเฉพาะอยางยงบคคลทอย ในฐานะของผบรโภคยอมไมอยในฐานะทมความเสมอภาค และเทาเทยมกบผประกอบธรกจไมมอ านาจตอรองกบผประกอบธรกจ กฎหมายคมครองผบรโภค จงไดมการตราพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาบงคบใช และตอมาไดมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 จงน ามากลาวไวดงน

2.3.1 ความหมายทส าคญ “ผบรโภค” หมายความวา ผซอหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจหรอผซงไดรบการ

เสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการและหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ แมมไดเปนผเสยคาตอบแทนกตาม”

“ผประกอบธรกจ” ไดแก ผขาย ผทผลตสนคาเพอขาย ผสงหรอน าเขามาซงสนคาในราชอาณาจกร หรอผซอเพอขายตอ ซงสนคาทเรยกวาพอคาคนกลาง หรอผใหบรการและใหหมายความรวมถง ผประกอบกจการ

“ขอความ” หมายความรวมถงการกระท าใหปรากฏดวยตวอกษร ภาพ ภาพยนตร แสง เสยง เครองหมายหรอการกระท าอยางใด ๆ ทท าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได

“โฆษณา” หมายความถงกระท าการไมวาโดยวธใด ๆ ใหประชาชนเหนหรอทราบขอความเพอประโยชนในทางการคา

“สอโฆษณา” หมายความวา สงทใชเปนสอในการโฆษณา เชนหนงสอพมพ สงพมพ วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน ไปรษณยโทรเลข โทรศพท หรอปาย

“ฉลาก” หมายความวา รป รอยประดษฐ กระดาษ หรอสงอนใดทท าใหปรากฏขอความเกยวกบสนคาซงแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา หรอสอดแทรกหรอรวมไวกบสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคาและหมายความรวมถงเอกสารหรอคมอส าหรบใชประกอบกบสนคา ปายทตดตงหรอแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคานน

16

“สญญา” หมายความวา ความตกลงกนระหวางผบรโภคและผประกอบธรกจเพอซอและขายสนคาหรอใหและรบบรการ

“คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการคมครองผบรโภค “กรรมการ” หมายความวา กรรมการคมครองผบรโภค เหตผลในการบญญตความหมายหรอค าจ ากดความของค าวา “ผบรโภค” และค าวา “ผประกอบ

ธรกจ” กเพอจ าแนกผทจะไดรบความคมครองจากกฎหมายฉบบน ซงหากผทไดรบความเสยหายไมอยในฐานะผบรโภคแลว กไมไดรบความคมครองจากกฎหมายฉบบน เชน กรณทมขอพพาทระหวางผประกอบการดวยกน ตวอยางกรณเกดปญหาขอพพาทระหวางผประกอบธรกจทเปนเจาของสมปทานเสนทางเดนรถโดยสารกบผประกอบธรกจทเขามารวมสมปทานกจการเดนรถโดยสาร9

2.3.2 สทธของผบรโภคทไดรบความคมครอง สทธของผบรโภคไดรบการคมครองมดงน 1) สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงค าพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอ

บรการ 2) สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาหรอบรการ 3) สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ 4) สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการท าสญญา 5) สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย 6) คณะกรรมการคมครองผบรโภค โครงสรางของกฎหมาย พระราชบญญตคมครองผบรโภคก าหนดใหมคณะกรรมการ

เรยกวา “คณะกรรมการคมครองผบรโภค” มนายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการเลขาธการคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนกรรมการและเลขานการกรรมการประกอบดวย เลขาธการนายกรฐมนตร ปลดส านกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงอตสาหกรรม ปลดกระทรวงคมนาคม เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา และผทรงคณวฒไมเกน 8 คน ซงไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร คณะกรรมการชดนมอ านาจหนาทโดยเฉพาะการด าเนนคดเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภคทคณะกรรมการเหนสมควร หรอมผรองขอตามมาตรา 39 ซงในการด าเนนคดแทนผบรโภคนน คณะกรรมการจะตองมการประชมและมมตเหนสมควรในการด าเนนคดแทนผบรโภค แตกอยภายใตเงอนไขวาจะตองเปนผบรโภคและถกละเมดสทธ อกทงการด าเนนคดนนจะเปนประโยชนแกผบรโภคเปนสวนรวม เชน กรณผบรโภคซอบานพรอมทดน เมอไดช าระเงนครบตาม

9 พระราชบญญตคมครองผบรโภค ฉบบท 2 พ.ศ. 2541 มาตรา 3.

17

สญญาแลว แตผประกอบธรกจไมสามารถโอนกรรมสทธบานและทดนใหแกผบรโภค ซงเปนผซอได ในกรณนถอวาเมอด าเนนคดใหแกผบรโภครายนแลว กจะเปนประโยชนแกผบรโภครายอน ๆ ดวย ทเปนคสญญากบผประกอบธรกจรายเดยวกน ในการด าเนนคดคณะกรรมการกจะแตงตงพนกงานอยการหรอขาราชการในส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ทมคณวฒไมต ากวาปรญญาตร ทางนตศาสตรด าเนนคดตามทคณะกรรมการมอบหมาย

ในการด าเนนคดแทนผบรโภค นอกจากคณะกรรมการคมครองผบรโภค จะมอบหมายใหพนกงานอยการและขาราชการของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคด าเนนคดแทนผบรโภคแลว กฎหมายคมครองผบรโภคยงใหอ านาจแกสมาคมทมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคและขอบงคบของสมาคมในสวนทเกยวกบคณะกรรมการของสมาคม สมาชก และวธด าเนนกจกรรมของสมาคมเปนไปตามเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง สมาคมกสามารถยนค าขอเพอใหคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรอง จงจะมสทธด าเนนคดแทนผบรโภคได โดยในการด าเนนคดดงกลาว สมาคมมสทธฟองคดแพง คดอาญาหรอด าเนนกระบวนพจารณาใด ๆ ในคดเพ อคมครองสทธของผบรโภคได

2.3.3 การคมครองดานฉลาก การคมครองผบรโภคในดานฉลากใหสนคาทผลตเพอขายโดยโรงงานตามกฎหมายวาดวย

โรงงานและสนคาทสงหรอน าเขามาในราชอาณาจกรเพอขายเปนสนคาทควบคมฉลาก ไมใชบงคบ กบสนคาทคณะกรรมการวาดวยฉลากก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา ในกรณทปรากฏวามสนคาทอาจกอใหเกดอนตรายแกสขภาพ รางกาย หรอจตใจ เนองในการใชสนคาหรอโดยสภาพของสนคานน หรอมสนคาทประชาชนทวไปใชเปนประจ า ซงการก าหนดฉลากของสนคานนจะเปนประโยชนแกผบรโภคในการทจะทราบขอเทจจรงในสาระส าคญเกยวกบสนคานนแตสนคาดงกลาวไมเปนสนคาทควบคมฉลากตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการวาดวยฉลากมอ านาจก าหนดใหสนคานนเปนสนคาทควบคมฉลากได โดยประกาศในราชกจจานเบกษา โดยก าหนดใหฉลากของสนคาทควบคมฉลาก จะตองมลกษณะดงตอไปน

1. ใชขอความทตรงตอความจรงและไมมขอความทอาจกอใหเกดความเขาใจผดในสาระส าคญเกยวกบสนคา

2. ตองระบขอความดงตอไปน 3. ชอหรอเครองหมายการคาของผผลตหรอของผน าเขาเพอขายแลวแตกรณ 4. สถานทผลตหรอสถานทประกอบธรกจน าเขา แลวแตกรณ 5. ระบขอความทแสดงใหเขาใจไดวาสนคานนคออะไร ในกรณทเปนสนคาน าเขาใหระบ

ชอประเทศทผลตดวย

18

6. ตองระบขอความอนจ าเปน ไดแก ราคา ปรมาณ วธใช ขอแนะน า ค าเตอน วน เดอน ปทหมดอายในกรณทเปนสนคาทหมดอายได หรอกรณอนเพอคมครองสทธของผบรโภค ทงน ตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะกรรมการวาดวยฉลากก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษาใหผประกอบธรกจซงเปนผผลตเพอขายหรอผสงหรอผน าเขามาในราชอาณาจกร เพอขายซงสนคาทควบคมฉลาก แลวแตกรณ เปนผจดท าฉลากกอนขายและฉลากนนตองมขอความดงกลาวในวรรคหนง ในการน ขอความตามวรรคหนง (2) และ(3) ตองจดท าตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการวาดวยฉลากก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา การก าหนดขอความของฉลากตองไมเปนการบงคบใหผประกอบธรกจตองเปดเผยความลบทางการผลต เวนแตขอความดงกลาวจะเปนสงจ าเปนทเกยวกบสขภาพอนามยและความปลอดภยของผบรโภค

2.3.4 การคมครองดานสญญา การคมครองผบรโภคในดานสญญา ซงก าหนดวาในการขายสนคาหรอใหบรกา ร ม

กฎหมายบงคบใชโดยเฉพาะวาจะตองท าเปนหนงสอ หรอโดยปกตประเพณจะตองกระท าเปนหนงสอคณะกรรมการวาดวยสญญา มอ านาจก าหนดใหการขายสนคาหรอบรการดงกลาว เปนธรกจทจะตองควบคมสญญา ซงสญญาทเขาขายลกษณะทควบคมสญญาจะตองเปนสญญาทผประกอบธรกจท ากบผบรโภคและมลกษณะ ดงน

1. ใชขอสญญาเทาทจ าเปน ซงหากไมมขอสญญาเชนนนแลว จะท าใหผบรโภคเสยเปรยบตอผประกอบธรกจ

2. หามใชขอสญญาทไมเปนธรรมตอผบรโภค ทงน คณะกรรมการวาดวยสญญาอาจออกหลกเกณฑ เงอนไข ก าหนดในการท าขอความในสญญา เพอประโยชนของผบรโภคเปนสวนรวม

3. ในการท าสญญา หากคณะกรรมการวาดวยสญญาไดก าหนดใหการประกอบธรกจใดทจะตองใชสญญาตามทคณะกรรมการก าหนด หรอใชขอสญญาโดยมเงอนไขการใชขอสญญาดงกลาวทก าหนดไวในมาตรา 35 ทว ถาสญญานนมไดใชขอสญญาทก าหนดไวดงกลาวหรอใชขอสญญาไมเปนไปตามทก าหนด กใหถอวาสญญานนไดใชขอสญญาตามทก าหนดไวหรอตามเงอนไขนนแลว

4. เมอคณะกรรมการวาดวยสญญาไดก าหนดใหการประกอบธรกจทจะตองควบคมสญญา มใหใชขอสญญาใดตามทก าหนดในมาตรา 35 ทว แลวหากมการฝาฝนกถอวาสญญานน ไมมขอสญญาดงกลาว

5. ประกาศคณะกรรมการวาดวยฉลาก ฉบบท 24 (พ.ศ. 2550) เรองใหรถยนตใชแลวเปนสนคาทควบคมฉลากปจจบนส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไดก าหนดใหธรกจขายรถยนตใชแลว เปนสนคาควบคมฉลาก ตามประกาศคณะกรรมการวาดวยฉลาก ฉบบท 24 (พ.ศ.2550) และมผลบงคบใชเมอวนท 8 กนยายน พ.ศ.2550 เปนตนมา ซงมรายละเอยดดงน

19

ก. ความหมายรถยนตใชแลว “รถยนตใชแลว” หมายความวา รถยนตนงสวนบคคลไมเกนเจดคน รถยนตนงสวนบคคล

เกนเจดคนแตไมเกนสบสองคน และรถยนตบรรทกสวนบคคลทมน าหนกรถไมเกนหนงพนหกรอยกโลกรม ซงมไดใชประกอบการขนสงเพอสนจางตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบกทไดจดทะเบยนตามพระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 252210 แลว ซงผประกอบธรกจมไวเพอจ าหนาย

ข. ลกษณะฉลาก โดยผประกอบธรกจจ าหนายรถยนตใชแลว จะตองแสดงขอมลทางรถใหผบรโภคทราบซง

ขอความทแสดงจะตองมขนาดตวอกษรขนาดไมต ากวา 1 เซนตเมตร เกยวกบรถยนตใชแลว ตามทปรากฏในรายการจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยรถยนตตงแตวนจดทะเบยนจนถงวนท จ าหนายตองระบขอความ ดงตอไปน

1. วนจดทะเบยน 2. เลขทะเบยน 3. เลขตวถง 4. เลขเครองยนต 5. ยหอรถ 6. ยหอเครองยนต 7. ส 8. ประเภทของรถ 9. ชนดเชอเพลง 10. ล าดบเจาของรถ 11. ภาระผกพนของรถยนตทมอยในวนจ าหนาย 12. ชอประเภทหรอชนดสนคา 13. ชอผผลต 14. ชอผจ าหนาย 15. สถานทตง ของผผลตหรอผจ าหนาย 16. ขนาดหรอปรมาณ 17. วธใช 18. ขอแนะน าการใช 19. ค าเตอน (ถาม) 20. วน เดอน ป ผลต 21. ราคา

10 พระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522 มาตรา 4.

20

ค. บทก าหนดโทษ หากผประกอบธรกจไมจดท าฉลาก หรอจดท าฉลากไมถกตอง จะมโทษจ าคกไมเกน 6

เดอน หรอปรบไมเกน 50,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ 6. พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ความรบผดของผประกอบการตามกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภยนน คอ ความรบผดในผลตภณฑ หรอทเรยกวา “Product Liability” ซงหมายความถงความรบผดในความเสยหายอนเกดจากการบรโภคผลตภณฑอนมสาเหตมาจากความบกพรองในการผลตหรอความผดปกตของผลตภณฑนน ซงไมอาจคาดไดตามธรรมดาผเกยวของในผลตภณฑ ไดแก ผผลต ผน าเขา ผขนสง ผคาปลก อาจตองเปนผรบผด โดยปกตแลวถาความเสยหายเกดขนเพราะความประมาทเลนเลอในการผลต ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากความประมาทเลนเลอของผผลตและผขายกอาจปรบเขากบกฎหมายแพงลกษณะละเมดไดอยแลว นอกเหนอความรบผดตามสญญาทผขายจะตองรบผดตอผซอ อยางไรกตาม แมผซอจะฟองรองคดแพงโดยอาศยความรบผดตามสญญาเรยกคาเสยหายจากผขายได แตจะเรยกใหบรษทผผลตรบผดตามสญญาซอขายไมได เพราะไมมนตสมพนธกบบรษทผผลต คงมทางฟองบรษทผผลตไดตามกฎหมายลกษณะละเมดไดโดยน าสบถงความประมาทเลนเลอของผผลต แตปญหาคอการน าสบถงความบกพรองในการผลตยงยากและซบซอนกวากรณการกระท าละเมดทวไป เพราะเทคโนโลยในการผลตเจรญมากขนเกนกวาความรความสามารถของผบรโภคจะเขาใจได ดงนน จงมแนวคดทางกฎหมายทงในแงสญญาและในแงละเมดเกดขน กลาวคอ ในแงสญญา ก าหนดใหผผลตหรอผขายตองรบผดในความเสยหายทเกดขนกบผทมใชผซอซงเปนผทมไดเปนคสญญาตามสญญาซอขาย หรอในกรณละเมดก าหนดวาระการพสจน (Burden of Prof) ใหผผลตหรอผขายตองเปนฝายพสจนวาไมมความบกพรองในการผลตหรอการจ าหนาย หรออาจใชหลกความรบผดโดยเดดขาด (Strict Liability) ในความเสยหายทเกดขนแมไมมขอเทจจรงวาไดกระท าโดยประมาทกได

จากแนวคดดงกลาวท าใหมการพฒนากฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (Product Liability Law) ในประเทศไทยโดยมหลกการคอ เพอใหมกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย จากเดมทความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทตองน าหลกสญญาซอขายของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใช ทใหสทธเฉพาะคสญญา ไมใหสทธบคคลภายนอกซงไดรบความเสยหายจากสนคาในการฟองรองด าเนนคดเรยกคาเสยหาย หากผเสยหายจะฟองตามหลกความรบผดเพอละเมดกย งไมเพยงพอ เนองจากภาระการพสจนตกอยแกผบรโภคหรอผเสยหาย ซงยากแกการพสจน เนองจากเอกสารหลกฐานอยกบผผลตเปนสวนใหญ ยากจะมโอกาสเขาถงเพอพสจนความผดของผผลต

21

สวนเหตผลหลกของกฎหมายดงกลาว คอ สนคาในปจจบนไมวาจะผลตภายในประเทศหรอน าเขา อาจมกระบวนการผลตทใชความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยสง จนผบรโภคตรวจสอบไดยาก การฟองคดเพอเรยกคาเสยหายยงยาก เนองจากภาระการพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผผลตหรอน าเขายงตกเปนของผบรโภคตามหลกทวไป และเพอน าหลกความรบผดโดยเดดขาด (Strict Liability) มาใชกบคดผบรโภค ซงมความไมเทาเทยมกบผประกอบการในหลายๆ ดาน เพอใหผบรโภคไดรบการชดใชทเปนธรรม โดยการผลกภาระการพสจนใหผประกอบการ

ก. ความหมายทส าคญ มาตรา 411 ในพระราชบญญตน “สนคา” หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอน าเขาเพอขาย รวมทงผลตผล

เกษตรกรรม และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง “ผลตผลเกษตรกรรม” หมายความวา ผลตผลอนเกดจากเกษตรกรรมตาง ๆ เชน การท านา

ท าไร ท าสวน เลยงสตว เลยงสตวน า เลยงไหม เลยงครง เพาะเหด แตไมรวมถงผลตผลทเกดจากธรรมชาต

“ผลต” หมายความวา ท า ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ เปลยนรป ดดแปลง คดเลอก แบงบรรจ แชเยอกแขง หรอฉายรงส รวมถงการกระท าใดๆ ทมลกษณะท านองเดยวกน

“ผเสยหาย” หมายความวา ผไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย “ความเสยหาย” หมายความวา ความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปน

ความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงนไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน

“ความเสยหายตอจตใจ” หมายความวา ความเจบปวด ความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะท านองเดยวกน

“สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได

11 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. มาตรา 4.

22

“ขาย” หมายความวา จ าหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยนเพอประโยชนทางการคา และใหหมายความรวมถงใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอน าออกแสดงเพอการดงกลาว

“น าเขา” หมายความวา น าหรอสงสนคาเขามาในราชอาณาจกรเพอขาย “ผประกอบการ” หมายความวา12 (1) ผผลต หรอผวาจางใหผลต (2) ผน าเขา (3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได (4) ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความหรอแสดงดวยวธใด ๆ

อนมลกษณะทจะท าใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขา ความรบผดของผประกอบการตามกฎหมายของไทยนนไดบญญตไวในมาตรา 5 ของพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 โดยมหลกความรบผดดงน

(1) ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย โดยผประกอบการดงกลาวหมายถง ผผลตหรอวาจางใหผผลต ผน าเขา ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลตหรอผน าเขาได และผซงไดชอ ชอทางการคา เครองหมาย หรอขอความใดๆ ทท าใหเขาใจวาเปนผผลตหรอผน าเขา

(2) สนคานนไดมการขายใหผบรโภคแลว (3) ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของ

ผประกอบการหรอไมกตาม ผประกอบการอาจไมตองรบผดหากมเหตหลดพนความรบผด ส าหรบขอยกเวนความรบ

ผดของผผลตตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยจากประเทศไทยตางกบของตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา ซงเปนตนแบบแนวคดน โดยสหรฐอเมรกามขอยกเวนความรบผดในกรณตางๆ สรปไดดงน

(1) ผเสยหายสมครใจเขาเสยงภยเองและใชสนคานนทงททราบวามความช ารดบกพรองโดยไมมเหตอนควร กรณนผเสยหายไมสามารถฟองเรยกคาเสยหายจากผผลตได

(2) การใชสนคาผดวธ (Product Misuse) เนองจากผผลตมหนาทตองผลตสนคาทปลอดภยออกสตลาด ผผลตจงคาดหมายวาดวยสนคาทตนผลตนนจะมการน าไปใชโดยผดวธหรอไมอยางไร ดงนน ผผลตตองจดใหมค าเตอนก ากบสนคาในฉลากเกยวกบการใชผดวธดวย ทงนผผลตสามารถ

12 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. เรองเดยวกน.

23

ตอสไดวาผเสยหายใชสนคาไมถกตองหรอใชสนคาผดวธโดยไมอาจคาดหมายไดเทานน แตถาการใชทผดวธนนเปนทคาดหมายไดของผผลตแลว ผผลตกยงคงตองรบผด13

(3) ผเสยหายมสวนผด (Comparative Negligence) หลกนไมใชขอยกเวนความรบผดทงหมดของจ าเลย แตการชดใชคาเสยหาย เปนการชดใชไปตามสดสวนความผดของโจทก ซงในสหรฐอเมรกาน าหลกนไปใชในสองแนวทางคอ แนวทางแรกเรยกวา ผเสยหายมสวนผด อยางแทจรง หรอ “Pure Comparative Negligence” กลาวคอถาผเสยหายมสวนผดอยดวยเทาใด ในการกอใหเกดความเสยหายขน ศาลกจะใหลดคาสนไหมทดแทนทผตองรบผดชดใชแกผเสยหายไปตามสดสวนความผดของผเสยหาย แนวทางทสอง คอ ผเสยหายมความผดโดยเปรยบเทยบ หรอ “Modified Comparative Negligence” กลาวคอ ศาลไดวางหลกไววาถาโจทยมสวนผดมากกวาจ าเลย โจทกจะไมมสทธในการเรยกคาเสยหายจากจ าเลยโดยสนเชง ศาลจะลดคาเสยหายทจ าเลยตองชดใชไปตามสดสวนความผดของโจทก แตถาโจทกมสวนผดเกนกวารอยละ 50 ศาลกจะยกฟองโจทก

(4) สถานะของความรทางวทยาศาสตรและเทคนค (State of the Art) เปนขอยกเวนความรบผดทจ าเลยตอสวาไมสามารถรไดวาจะเกดอนตรายแกโจทยเนองจากความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในขณะทสนคานนถกผลตขนและขายไปนนไมสามารถทจะรวาสนคานนจะเกดอนตรายแกโจทก หรอไมสามารถทจะออกแบบและผลตสนคาใหดกวานนได

สวนเหตแหงการหลดพนความรบผดของประเทศไทยตามทบญญตไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 7 มดงน

(1) ผประกอบการพสจนไดวา สนคานนไมใชสนคาทไมปลอดภย (2) ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย (3) ความเสยหายเกดขนจากการใช หรอเกบรกษาสนคาไมถกตองตามวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน

หรอขอมลเกยวกบสนคาทผประกอบการไดก าหนดไวอยางถกตองและชดเจนตามสมควรแลว14 ขอตอสสองประการหลงนนเปนหลกทวไปของเหตแหงการหลดพนความรบผดทางละเมด

นนเอง สวนใหญประเทศไทยน าเขาสนคาจากตางประเทศแตละปเปนจ านวนมาก หาน าสภาพการ

13 คมอพระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. เขาถงไดจาก: http://extranet.pea.co.th/WebApplications/Extranet/TopicDetail.aspx?SessionId=&TopicId=f5b3fd4a-e083-42ed-8f17-f8ebf97c3901. [2557, 10 มนาคม]. 14คมอพระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. เขาถงไดจาก: http://extranet.pea.co.th/WebApplications/Extranet/TopicDetail.aspx?SessionId= &TopicId=f5b3fd4a-e083-42ed-8f17-f8ebf97c3901. [2557, 10 มนาคม].

24

พฒนาการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาก าหนดเปนเหตหลดพนความรบผดของผประกอบการ ยอมเปนชองทางใหผประกอบการ โดยเฉพาะผประกอบการในตางประเทศทใชวทยาการใหมๆ มาจ าหนายในไทย ซงสภาพการพฒนาการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในขณะทน าสนคาออกขายนนยงไมอาจตรวจพบไดวาสนคานนไมปลอดภย จงอาจกอใหเกดผลกระทบตอผบรโภค โดยรวมประเทศไทยเปนอยางมาก สวนในกรณทผประกอบการไดผลตสนคาตามขอก าหนดหรอมาตรฐานทหนวยงานของรฐตรวจสอบนนไมไดเปนการรบประกนวาสนคานนจะปลอดภยเสมอไป เชน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนเพยงมาตรฐานเบองตน หรอมาตรฐานขนต าเพอการคมครองผบรโภคเทานน อกทงการตรวจสอบเปนวธสมตวอยางสนคาเทานน ยอมมความเปนไปไดสงทสนคาทช ารดบกพรองหรอสนคาทไมปลอดภยสามารถน าออกวางขายในตลาดไดโดยไมถกตรวจสอบ หากมการก าหนดให State of the Art เปนเหตหลดพนความรบผดทจะท าใหผประกอบการหลดพนความรบผดโดยสนเชง ซงจะไมเปนการคมครองผบรโภคตามเจตนารมณของพระราชบญญตดงกลาว

ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายท เกดจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 255115

ส าหรบความเสยหายทผบรโภคไดรบจากสนคาทไมปลอดภยนน ผประกอบการมความรบผด โดยผลของกฎหมายตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามความหมายของกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย (Product Liability) ซงกฎหมายดงกลาว (Product Liability) ของประเทศตางๆ สวนใหญ หมายถง ความรบผดในความเสยหายแกชวต รางกาย หรอทรพยสน ทเกดขนเนองจากสนคาช ารดบกพรอง แตความเสยหายทเกดขนแกตวสนคาเองไมไดอยในความหมายของกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย (Product Liability)

ในประเทศไทยนน เดมความเสยหายท เกดจากสนคาช ารดบกพรองหรอสนคาทไมปลอดภยนนไมมกฎหมายและบญญตไว จงตองน ากฎหมายทางสญญาหรอทางละเมดมาใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน แตเมอปจจบนหลกดงกลาวไมเพยงพอทจะคมครองผบรโภค จงมการสรางกฎหมายความรบผดในผลตภณฑ (Product Liability) ขนเพอเยยวยาความเสยหายทเกดขนกบผบรโภคโดยการตราพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 โดยก าหนดความรบผดทเปนการแกไขขอบกพรองของความรบผดทางสญญาและทางละเมดนน และน าหลกความรบผดโดยเดดขาด (Strict Liability) มาใชเพอก าหนดภาระการพสจนโดยผบรโภคไมตองพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลออกตอไปเปลยนเปนผลกภาระการ 15หมอชาวบาน. (2557). พระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. เขาถงไดจาก: http://www.doctor.or.th/clinic/detail/9271. [2557, 19 กรกฎาคม].

25

พสจน (Burden of Proof)ไปใหแกจ าเลยทเปนผประกอบการ นอกจากน ยงก าหนดใหการฟองคดเพอเยยวยาความเสยหายประเภทนไดรบการยกเวนคาธรรมเนยม และก าหนดอายความในการใชสทธเรยกรองใหแตกตางจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กลาวคอ ภายในสามปนบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผตองรบผดหรอภายในสบปนบแตวนทสงมอบสนคา

สวนคาเสยหายมสองประเภท คอคาเสยหายแบบคาสนไหมทดแทน (Compensatory Damages) ซงเปนการลงโทษผละเมด เพอปองปรามมใหกระท าละเมดดงกลาวอกขณะเดยวกนกปองกนมใหผอนปฏบตเชนนนอก

7.กฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคของสหรฐอเมรกา เมอป พ.ศ. 2496 (ค.ศ. 1953) ประเทศสหรฐอเมรกาไดมการประกาศใชประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชยฉบบเอกรป (The Uniform Commercial Code) โดยเรยกชอยอวา “U.C.C.” ซงเปนกฎหมายทใชบงคบในมลรฐทว ๆไปเปนสวนใหญทงยอมรบวาเปนประมวลกฎหมายททนสมยมาก เพราะกฎหมายฉบบนไดมการปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ ทเคยปรากฏใน “กฎหมายลกษณะ การซอขาย” ขององกฤษ และน าเอาขอบกพรองในกฎหมายลกษณะการซอขายฉบบเอกรปของสหรฐอเมรกา (The Uniform Sales Act) ซงเคยเปนกฎหมายทใชอยในสมยกอน ๆ มาปรบปรงประมวลกฎหมายพาณชยฉบบเอกรปของสหรฐอเมรกา ในสวนทเกยวกบการซอขายประเภทสงหารมทรพย แตไมรวมไปถงการซอขายเงนตรา และอสงหารมทรพย ประมวลกฎหมายพาณชยฉบบ U.C.C. ดงกลาว ก าหนดใหการขายสนคาราคาตงแต 500 ดอลลารขนไป ตองมหลกฐานเปนหนงสอเพอใชในการฟองรองบงคบคด ดงนน สญญาซอขายรถยนตจงตองอยใตบงคบแหงกฎหมายนดวย

บทบญญตของกฎหมายทผศกษาวจยจะน ามาศกษาเฉพาะ ในสวนทเกยวของกบการซอขายรถยนตทปรากฏใน “ค าแนะน าผซอ” (Buyers Guide) เทานน เพราะเปนกฎหมายทเกยวของกบ การซอขายรถยนตใชแลวโดยตรง16

ในป ค.ศ. 1975 ส านกงานคณะกรรมการการคาของสหรฐอเมรกา หรอ The Federal Trade Commission (FTC) ไดพจารณาเหนวาประมวลกฎหมายพาณชยฉบบเอกรปของสหรฐอเมรกาทเรยกวา “The Uniform Commercial Code (U.C.C.)” ซงใชบงคบในทกมลรฐ นน แมจะมเนอหาในเรองการรบประกนทรพยสนทขายในกรณทมความช ารดบกพรองเกดอยแลว แตกยงไมสามารถใหความคมครองผบรโภคไดเพยงพอ ผบรโภคยงคงไดรบความไมเปนธรรมจากผผลตจงเหนสมควรทจะจดท ากฎหมายขนใหมเพอใหผบรโภคไดรบความคมครองมากยงขน

16 นายปกรณ นลประพนธ. (กมภาพนธ 2548) . การพฒนามาตรการคมครองผบรโภค . เขาถงไดจาก : www.lawreform.go.th. [2557, 19 กรกฎาคม].

26

The Federal Trade Commission (FTC) เหนความส าคญของปญหาของผบรโภค ในเรองรถยนตใชแลวจงไดมการออกระเบยบวาดวยขอปฏบตส าหรบผประกอบธรกจรถยนตมอสอง (A Dealer’s Guide to The Used Car Rule) ซงผประกอบธรกจรถยนตทกรายตองปฏบตคอ การจดท าเอกสารทเรยกวา “ค าแนะน าผซอ” หรอ “Buyers guide”

“ค าแนะน าผซอ” หรอ “Buyers guide” คอ เอกสารทเปนขอมลทส าคญอนเปนประโยชน ตอผซอ เพอชแจงใหผซอทราบถงประเดนส าคญของรถยนตใชแลวในแตละคน และใหขอมลซงเปนประโยชนแกผบรโภคในการตดสนใจซอรถยนต โดยปดเอกสารดงกลาวใหเหนเดนชดในตวรถยนต นอกจากนตองจดเตรยมขอมลรายละเอยดของชนสวนอปกรณของรถยนตทผขายจะรบผดชอบหากผประกอบธรกจรถยนตใชแลวไมปฏบตตามจะตองถกลงโทษตามกฎหมาย

ค าแนะน าผซอ หรอ Buyers guide มสาระส าคญดงน 1. ระบรายละเอยดเกยวกบรถยนตมอสอง ชอชนดรถยนต รนปทผลตและรหสหมายเลขตวถง 2. ระบความรบผดของผประกอบธรกจรถยนตใชแลววาเปนการรบประกนลกษณะใด ซง

จะมความรบผดใน 2 ลกษณะ17 คอ 1) ความรบผดทเรยกวา “ As is” หรอ เปนการซอขายตามสภาพทเหน ซงจะไมไดการรบประกน

จากผขายแตประการใด 2) ความรบผดทเรยกวา การรบประกน (Warranty) ซงแยกไดเปน 2 ลกษณะ (1) การรบประกนความผดแบบจ ากดความรบผด (Limited Warranty) โดยจ ากดวาใหการ

รบประกนในกรณใดและระยะเวลาเทาใด (2) ความรบผดแบบเตมรป (Full) รบประกนทกกรณไมมเงอนไข 3. สญญาการใหบรการ ระบในรายละเอยดเกยวกบการใหบรการ คาใชจาย เงอนไขอนๆ

ใหชดเจนวาจะรบผดเพยงใด 4. ขอมลรายละเอยดของผประกอบธรกจ ไดแก ชอ ทอย และบคคลซงสามารถตดตอไดใน

กรณทรถยนตมปญหา ในวนท 4 มกราคม ค.ศ. 1975 ส านกงานคณะกรรมการการคาของสหรฐอเมรกา ไดเสนอ

กฎหมายคมครองผบรโภคฉบบหนงเรยกวา “The Magnuson-Moss Warranty Act.” หรอ “กฎหมายรบประกนทรพยสนทขาย” (Warranty Act.)

17 นาย ภทรธนาฒย ศรถาพร . (2557). กฎหมายระหวางประเทศวาดวย "การคมครองผบรโภค . เขาถงไดจาก: http://www.l3nr.org/posts/535502. [2557, 9 มนาคม].

27

ดวยเหตส าคญทไดกลาวมาแลว สญญาการรบประกนทรพยสนทขาย (Warranty) ทน ามาใช ในสวนทเกยวกบรถยนตใชแลว ทปรากฏอยในค าแนะน าผซอเปนสวนหนงของกฎหมายคมครองผบรโภคของกฎหมายรบประกนทรพยสนทขายเชนกน

การรบประกนทรพยสนทขายหรอขอสญญาวาจะรบผด หมายถง ขอสญญาใดๆ ทแสดงถงขอเทจจรงเกยวกบสนคา ซงผแสดงขอความนนรบประกนวาจะเปนไปตามนน และถาหากวา ไมเปนไปตามนน ตนเองกยนยอมจะรบผด ในการซอขายรถยนตใชแลวในประเทศสหรฐอเมรกา สญญาการรบผดเพอความช ารดบกพรอง หรอการรบประกนทรพยสนทขายนน น ามาบงคบใชในค าแนะน าผซอดวยการรบประกนทรพยสนทขายหรอขอสญญาวาจะรบผดม 2 ประการคอ

7.2.1 ขอสญญาวาจะรบผด หรอ การรบประกนอยางชดแจง การรบประกนโดยชดแจง (Express Warranty) หมายถง ค ารบรองหรอการรบประกนทผขายได

แสดงอยางชดแจงในสญญาดวยวาจา หรอลายลกษณอกษร การทจะพจารณาวา อาจท าดวยวาจา หรอลายลกษณอกษรนน ขนอยกบสญญาซอขายทเปนประธาน ถาสญญาซอขายทกฎหมายก าหนดใหตองท าเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท การรบประกนอยางชดแจงกตองท าเปนหนงสอ ถาสญญาซอขายมหลกฐานเปนหนงสอ การรบประกนอยางชดแจงกตองมหลกฐานเปนหนงสอดวย

กฎหมายการรบประกนของสหพนธรฐ (Federal Warranty Act) ก าหนดใหท าเปนหนงสอ (The warranty act applied only to a “written warranty”) และการใหสญญาดวยวาจาไมอาจฟองรองบงคบคดไดการรบประกนโดยชดแจง ยงแบงออกเปน 2 ชนด18 คอ

ก. การรบประกนแบบเตมรป (Full) หมายถง การรบประกนแบบเตมรปหรอรบประกนทกกรณ โดยไมมเงอนไข ผใหการรบประกนจะตองรบผดชอบ อาจเปลยนสนคาใหใหม หรอซอมใหอยในสภาพเดม แลวแตกรณ ถาเปนกรณรถยนตใชแลวผรบประกนอาจจะเขยนระบไววา จะเปลยนใหใหม หรอซอมใหอยในสภาพทดกได แตทง 2 กรณ ผซอไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ผรบประกนอาจจะระบระยะเวลาทก าหนดครอบคลมไวเทาใด หรอระยะนานเทาใด เชน ก าหนดระยะเ วลา 90 วน หรอ 3000 ไมล แลวแตอยางไหนครบก าหนดกอน เปนตน

ข. การรบประกนแบบมเงอนไข หรอแบบมขอจ ากด (Limited Warranty) โดยระบไววาประกนในเรองใดบาง กรณใดบาง เชน รบประกนเรองเครองยนตหรอระบบเกยร หรออาจระบวา หากการซอมทกครงผประกนไมคดคาแรงแตผซอตองจายคาชนสวนอะไหล ดงนเปนตน

18สษม ศภนตย. (2549). ค าอธบายกฎหมายกฎหมายความรบผดในผลตภณฑ (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: วญญชน. หนา 37.

28

แตอยางไรกตามเงอนไขใด ๆ ทไมไดระบไวในการประกนแบบมเงอนไขน ผซออาจใชสทธในกรณทซอสนคาไปแลวภายในระยะเวลา 90 วน นบแตวนซอ ผซออาจใชสทธการประกนโดยผลของกฎหมายประจ ามลรฐ ซงผขายตองรบผดชอบดวยกได

7.2.2 ขอสญญาวาจะรบผดโดยปรยาย (Implied Warranty) หรอ การรบประกนโดยอ านาจแหงกฎหมาย ขอสญญาวาจะรบผดโดยปรยาย หมายความวามกฎหมายรบรองและก าหนดหนาทความรบผดใหแกผขายวาไดรบรองหรอรบประกนไวเชนนน แมวาตามความเปนจรงแลวผขายอาจไมไดสญญาหรอใหค ารบรองไวเลยกตาม ค ารบรองเชนนอาจเรยกอกอยางหนงวา “การรบประกนโดยอ านาจแหงกฎหมาย” กได

ยกตวอยางเชน สญญาการซอขายรถยนต แมจะเปนรถยนตใชแลวกตาม เมอไดมการซอขายแลว รถยนตคนนนไมสามารถวงได หรอน าไปใชงานไดตามปกต ผขายกจะตองรบผดชอบ เปนตน หรอกลาวอกนยหนงวา เมอผขาย (Dealer) ท าการขายรถยนตไป ผขายยอมไดใหค ารบรองหรอการประกนโดยปรยายวารถคนนนสามารถใชไดตามปกตวสย (Merchantability) ทงน เพราะผทจะขออนญาตจ าหนายรถยนตใชแลว จะน ารถทใชการไมไดมาจอดขายไมได จะตองน าไปขายเปนเศษเหลก หรอขายเปนชนสวน โดยตองจดทะเบยนขออนญาตอกประเภทหนงตางหาก

ขอสญญาวาจะรบผดโดยปรยายหรอโดยอ านาจแหงกฎหมาย มดงน ก) การรบประกนเรองกรรมสทธ (Warranty of Title) หมายความวา ผขายรบรองตอผซอวา

ตนมกรรมสทธ และมสทธโอนกรรมสทธใหแกผซอไดจรง ถาผซอไมไดกรรมสทธผขายตองรบผดทกประการ

ข) การรบประกนเรองการตดพน (Warranty Against Encumbrances) หมายความวา ผขายรบรองตอผซอวาสนคานนปลอดจากภาระตดพน ภาระจ ายอม หรอภาระใดๆ

ค) การรบประกนเรองการใชสนคาสมประโยชนหรอสมความมงหมาย (Warranty of Fitness For a Particular Purpose) หมายความวา ผขายยอมทราบดอยแลววา ผซอตองการสนคานน เพอประโยชนเฉพาะอยางใดอยางหนง เปนค ารบรองโดยปรยายวาผซอสามารถน าสนคานนไปใช สมประโยชน หรอสมความมงหมายของผซอได

ง) การรบประกนเรองการใชสอยสนคาไดตามวสยการใชทว ๆ ไป (Warranty of Merchantability) หมายความวา ผขายรบรองตอผซอวา สนคานนสามารถใชไดสมประโยชนตามสภาพของสนคานน ขอสญญาวาจะรบผดโดยปรยายหรอการรบประกนโดยอ านาจแหงกฎหมายนยอมมอย แมวาผขายจะมไดรบรหรอตกลงดวยกตาม19

19 เรองเดยวกน. หนา 37.

29

อยางไรกด บทบญญตของกฎหมายทเกยวของตามท ไดกลาวมานจะไดผลมากนอยหรอ มประสทธภาพเพยงใด ขนอยกบผทมสวนเกยวของ คอผซอ ผขายและเจาหนาทของรฐ กลาวคอ ผขายมความตงใจหรอบรสทธใจในการขายดวยความมจรรยาบรรณเพยงใด ผซอมความสนใจในสทธและความใสใจในการรกษาสทธของตนเพยงใด เอกสารของรฐบาลทเผยแพรแนะน าใหแกประชาชนนน ผซอไดใหความสนใจทจะอานค าแนะน า ค าเตอนในเอกสารหรอไม เพยงใด เพราะเอกสารทเผยแพรเหลานนเปนเอกสารททางราชการท าขนเพอใหการศกษาแกประชาชนและเปนการคมครองผบรโภคในสวนของภาครฐบาล อกทงเจาหนาทใหความสนใจมากนอยเพยงใดในการตดตามควบคมตรวจสอบหรอการบงคบใชของระเบยบกฎหมายเขมงวด