สารบญ

ค�าน�าส�านกพมพ 15

ค�าน�าผแปล 16

ค�าน�าผเขยน 20

บททหนง การประเมนสถานการณ 27

คานยมของ พชยยทธซนว 28

จตใจทเคารพยำาเกรงของซนว 31

การวเคราะหจดออนจดแขงของซนว หาปจจยของ 33

“หาเรองเจดประเมน”

บนลางปรารถนาตรงกนจกชนะ 35

ฟาอำานวยคออตนยมวทยาการทหาร 36

เดนทพดจเขาแดนไรผคน โรมรนตองเปนชยภมทเหมาะสม 39

ในใจเรามผลประโยชนของอกฝาย และตองใหเขารดวย 41

งานกวาครงของแมทพคอการกำาหนดกฎระเบยบกองทพ 48

“มรรค” คอพลงอำานาจแบบออน (Soft Power) 50

“หาเรองเจดประเมน” จากนนรแพรชนะ รแพชนะจากนน 53

จงยกทพเผดจศก

วถทถกตองกบวถเลหกล 56

ไมรจกรอคอย เปนจดออนมหนต 57

รบครงเดยวเผดจศกจงจะเปนยอดแมทพ 59

กศโลบายงายมาก มแคไมกขอ ประเดนอยทแสดง 63

กำาลงของตนอยางไร

สำาเรจหรอลมเหลวไมแนนอน ผนำาตองรบผดชอบ 65

การตดสนใจของตนเอง

การเตะฟตบอลมการหลอกลอทกฝกาว แตมใชแกนแทของชยชนะ 69

ผสำาเรจการใหญมขอหามสามประการ หามละโมบคอขอแรก 72

ชนะไมได กตองรอได 74

ลมแผนเบองตนเปนสงทแทบทกคนมกเปนกน 78

การแสดงวาออนแอมใชเรองนาละอาย จะชงอะไรกชงได 80

แตอยาชงสนองอารมณเฉพาะหนา โดยเฉพาะอยาเอาแต

สนองอารมณโกรธชวขณะ

การรบยดเยอ 83

ทำาไมเราจงหลงกล “แผนยแหย” 85

ตองรกษาความตนตวไว จะเกยจครานผอนคลายมได 88

การศกสำาเรจทความลบ จกแพรงพรายมได 90

สามสบหกกลยทธเทคนคตำามาก แตฟงแลวทำาใหคนตนเตน 92

“หาเรองเจดประเมน” เปนเทคนคชนสง แตฟงแลวชวนงวงนอน

ภาคผนวก ตนฉบบ บทการประเมนสถานการณ 95

บททสอง การท�าศก 97

การทำาศกมใชการสดวยไพรพลและมาศก หากแตเปนการส 98

ดวยเงนทองและเสบยง

จกรพรรดฮนอตผเกรยงไกร ลมสลายเพราะคาใชจายกองทพ 100

การเตรยมการตองชา การลงมอตองเรว 103

คณและโทษ ตองคำานงถงการหลกเลยงผลเสยกอน จงพจารณา 107

ถงคณประโยชน

ลดตนทนการทำาสงครามใหตำาลง กจะมโอกาสชนะสงขน 109

ไมเปนเจาบานจะไมรวาฟน ขาว นำามน เกลอราคาแพง 113

ผไมรวาฟน ขาว นำามน เกลอแพง เปนเจาบานไมได

กระตนใหโกรธและการลอดวยผลประโยชน ทำาใหทหาร 115

กลายเปนอนธพาล

ตองดใหชดวาใครปนขนกำาแพงเมองเปนคนแรก 119

ภาคผนวก ตนฉบบ บทการท�าศก 123

บททสาม กลการรก 125

กลการรกทดทสดคอไมรก และยดไดโดยไมรก 126

สดยอดของการศกคอการทำาลายกศโลบายของศตร 130

ทานจะทำาตวเปนหมเพยงเพราะทมงานของทานเหมอนหมไมได 133

ชนะขาศกทานใชวาจะชนะขาด ประเดนอยททานเขมแขง 136

กวาเดมหรอออนแอลง

ตองพจารณาโดยตงสมมตฐานวาตนเปนฝายแพ จงจะเปน 138

แกนแทปญญาของการทำาศก

“รวมกำาลงพลทมพลานภาพรบแตกหก” 141

ยทธวธแยกทพ 142

ปญญาแหงการยอมแพ 146

ฮองเตไมรการศกได แตแมทพจะไมรการเมองไมได 149

หนงเดยวแสนยากยงคอการตดสนใจ 154

ทานนำาพลไดกคน แสดงวาทานมความสามารถการบรหารเทานน 156

พนกงานทไมรจกคดในจดยนของเถาแกไรอนาคต เถาแกท 159

ปราศจากความคดของพนกงานไมมวนทำาธรกจไดใหญโต

ตองรใหจรงเพอ “ปองกนเหตสดวสย” 162

เถาแกตองรจกละทงการตดสนใจในระดบทพอเหมาะ 164

สวนลกนองตองพยายามยอมใหเถาแกลำาเสน

ปญหาดานรเขารเรามกมใชอยทไมรเขา หากแตอยทไมรเรา 168

ภาคผนวก ตนฉบบ บทกลการรก 171

บททส รปแบบการรบ 175

ชนะแลวคอยต 176

ความสำาเรจตองมการสะสมมากมาย สมบรณและยาวนาน 181

และจะมชวตอยนอกเหนอความคาดคดของผใด

แมทพผทรงภมอยางแทจรง ความดความชอบของเขา 185

มกมแตเขาเองทร

หวใจของพชยยทธซนว รวาจะชนะกอนจงรบ 192

สงทเปนพนฐานตลอดกาล 196

ภาคผนวก ตนฉบบ บทรปแบบการรบ 200

บททหา พลานภาพ 203

โครงสรางกองทพและระบบการบงคบบญชาสำาคญตลอดกาล 204

“ปะทะดวยกำาลงหลก เอาชนะดวยพสดาร” 208

ประโยคทถกเขาใจผดมากทสดในพชยยทธซนว

การรบรบกนอยางไร ดจากทพหลกและทพสำารอง 212

แลวกจะเขาใจยทธการอกมากมาย

ใชการแขงฟตบอลมาอธบายการใชทพหลกกบทพสำารอง 216

คนไดบอลเปนทพหลก คนวงสลบทเปนทพสำารอง

การปฏบตทำาใหงายเขาไวคอยลงมอ ลงมอตองฉบพลน 221

กลาหาญหรอขขลาด มใชเปนปญหาทคน 223

แตเปนปญหาของพลานภาพ

การเลอกคนเพอสรางพลานภาพ ตองสรางพลานภาพ 228

สามแบบคอพลานภาพของบรรยากาศ

พลานภาพภมประเทศ และพลานภาพของคน

ภาคผนวก ตนฉบบ บทพลานภาพ 234

บททหก ตนลกหนาบาง 237

ขาศกมตนลกหนาบาง ฝายเรากมเชนกน 238

สรางความเปนตอใหตนเอง 241

จงอยาบมบาม ตางกรพชยสงครามอยแลว พอบมบามกลม 243

จงอยา “เดนตามเสนทางตนเอง ปลอยใหคนอนดาวาไปเถอะ” 247

ตอง “เดนตามเสนทางตนเอง ใหใครกนกไมถงและจงอยาใหใครร”

สดยอดของจรงเทจ ดจภตผเทพยดาปรากฏ ไมเพยงเกยวพน 250

กบโชคชะตาของตนเอง ยงกมโชคชะตาของขาศกไวดวย

การถอยทพกบการไลลาลวนเปนยทธวธใหญ 255

การแพหรอชนะครงเดยวอาจเปนเรองบงเอญ สวนความสำาเรจ 258

ตลอดชวตคอการใชความสำาเรจไปละลายความลมเหลว

ใชมากตนอย มใชปญหาดานกำาลงพล หากแตเปนตนลกหนาบาง 261

จะรบทใด เมอไหร เราจะเลอกใหขาศกเอง 265

ประเดนสำาคญของยทธวธรเรารเขา 269

ผเลยนแบบเราเปน ผเหมอนเราตาย 273

ชยชนะกบความพายแพมกไมเทาเทยมกน ชยชนะกแคได 277

ทรพยเชลยบางอยาง แตความพายแพอาจทำาใหแพทงชวต

ภาคผนวก ตนฉบบ บทตนลกหนาบาง 281

บททเจด การสประยทธ 285

สมมตฐานของพชยสงครามยอมสมบรณแบบ เพยงแตพอ 286

เขาสนามรบจรงมกลมพชยสงครามไปหมด

การเดนออมเปนสวนหนงของการเดนทาง การใชเงนสนเปลอง 288

โดยเปลาประโยชนกเปนสวนหนงของการใชเงน ลวนหลกเลยงไมได

การเดนทพเปนสวนหนงของการรบ การพกในคายกเปน 294

สวนหนงของการรบเชนกน

“ตองรจกลกษณะภมประเทศ” เบองหลงประโยคนม 299

รายละเอยดนบไมถวน มความพยายามและสตปญญาของคน

นบไมถวน และยงมชวตของคนนบไมถวน

“การศกมหนายอบาย” คอทวงทาสบขาหลอกของฟตบอล 302

มใชแกนแทของพชยสงคราม ยงมใชคานยม

วาย ปา เพลง ภผา พชยยทธซนวของทาเกดะ ชงเงง 304

หลกการปลนสะดมของกองทพ : “เปนสวสดการไมเปนทางการ” 309

ขององคกร

กองทพเปนกองทพไดเพราะระบบการบงคบบญชา 313

ขวญกำาลงใจตดสนชยชนะ ตองตระหนกในการรกษา 317

ขวญกำาลงใจ และมวธในการบมเพาะขวญกำาลงใจ

ผนำาจตใจเขมแขง ทมงานยอมมขวญกำาลงใจฮกเหม 320

การศกตองมกำาลงทตอเนองยาวนาน และเอาชนะดวยขวญกำาลงใจ 321

การดแลจตใจของตนเองคอพนฐานของทกสงอยาง 324

ตองมนโยบาย ยทธศาสตร ยทธวธใหญ และตองมยทธวธ 327

พนฐานดวย

พชยสงครามยอมไมอาจเขยนสถานการณทกอยางไดครบถวน 329

ดงนนจงทำารายคนจนยำาแย!

ตองใชตนเองเปนเหยอ คตอสจงจะงบเบด 332

วเคราะหยทธการฉางผง : พวกเรามกเปนจาวกวาเสมอ 334

และกมกเปนจาวอองดวย

แมทพผดดน คอยามทฝายตรงขามดดนรบซกหวไว 340

รอจนฝายตรงขามหมดแรงแลวจงเปลยนเปนฝายดดน

ทำาไมหลายคนจงเสยแรงเปลาในการอานหนงสอ 343

เพราะไมไดอานแบบเรยนร แตเปนการอานแบบจบผด

การควบคมขวญกำาลงใจ คอการประเมนกำาลงจตและ 349

การประลองกำาลงจต

ภาคผนวก ตนฉบบ บทการสประยทธ 352

บททแปด เกาพลกแพลง 355

ความกาวหนาคอการพบสงทตนเองยงไมสนทดอยเสมอ 356

สยอมหาความตายยงดกวารอความตาย ตกสพนทมรณะตองสตาย 358

จตวทยาการตดสนใจ : เบองหลงทกการตดสนใจลวนเปน 360

“ความตองการปจเจก” ของผตดสนนโยบาย

ไมรบ เปนองคประกอบสำาคญของการรบ 365

หวใจของพชยสงครามการกอกบฏคอความรวดเรว 366

เรองราวใดๆ ลวนมคาตอบแทน 369

“บางคำาสงไมรบ” ประโยคนของพชยสงครามตองการบอกกบ 372

ประมขผครองแผนดน มใชตงใจจะบอกแมทพ

ปรชญาไดเสย : ตองสามารถเหนผลเสยในผลประโยชน 376

ตองสามารถเหนผลประโยชนในผลเสย

พชยสงครามทำารายคน สอนทานวาจงอยาทำารายคนอน 380

ยามสงบนกถงภย ยามบานเมองเรยบรอยนกถงความวนวาย 384

เปนการเตอนสตและปองกนไวกอนทเหตจะเกด

หาอปนสยทอนตรายทสดสำาหรบผนำา 387

อปนสยเปนตวกำาหนดชะตาชวต 389

ภาคผนวก ตนฉบบ บทเกาพลกแพลง 394

บททเกา การเดนทพ 397

การหวงใหโชคชวยเปนจตใจทนากลวสำาหรบผตดสนนโยบาย 398

ยทธวธทางนำากเปนยทธวธบนบกเชนกน 401

การเลยนแบบของซงเซยงกงเปนความเหลวไหลมใชเมตตาคณธรรม 403

ความเจบปวดของการเรยนรพชยสงครามคออกฝายกรพชยสงคราม 405

ความเจบปวดของการพนนขนตอคออกฝายไมรทฤษฎการพนนขนตอ

การเดนทพในทลมหนองบงและทราบ 409

พชยสงครามชวยชวตของซนว 414

พนทอนตรายหกประเภท 415

สามสบสองวธการสงเกตสภาวการณขาศก (1) 417

สามสบสองวธการสงเกตสภาวการณขาศก (2) 421

สามสบสองวธการสงเกตสภาวการณขาศก (3) 430

การรบตองอาศยกองทพพนองของตนเอง อยาฝากความหวงกบ 433

“พนธมตร”

การเลยงดซงกนและกนเปนแกนแทของความสมพนธทลกลำาทสด 437

ระหวางคนกบคน

ภาคผนวก ตนฉบบ บทการเดนทพ 446

บททสบ ลกษณะภมประเทศ 449

หกลกษณะภมประเทศคอหลกการทำาศก 450

(1) ยดภมประเทศทเปนคณกอน

หกลกษณะภมประเทศคอหลกการทำาศก 453

(2) วรบรษตวจรงตองรจกคอย

หกลกษณะภมประเทศคอหลกการทำาศก 457

(3) “การตดสนวาตองแพแน” สำาคญกวา “ความมนใจวาจะชนะแน”

สาเหตหกประการของความพายแพ 460

(1) ลวนแพภยตวเอง ลวนเปนความรบผดชอบของแมทพ

สาเหตหกประการของความพายแพ (2) หลกการประจญบาน 465

จรรยาบรรณของซนว : ยามอยในตำาแหนงไมแสวงหาชอเสยง 468

ยามพนจากตำาแหนงไมเกยงความรบผดชอบ

รกทหารดงบตร รกแทไมงาย! แมทพเปนยาก ทหารยงยากกวา! 473

ผบงคบบญชาตองนากลวยงกวาขาศก 476

ทศนคตรเรารเขาของหลซอหมน : ไมอาจรเขาได แตตองรเรา 481

ภาคผนวก ตนฉบบ บทลกษณะภมประเทศ 484

บททสบเอด เกายทธภม 487

ยทธวธในเกายทธภม (1) บำารงขวญกำาลงใจ การเลอกหวหม 488

ทะลวงฟนและการรบแบบแยกทพ

ยทธวธในเกายทธภม (2) กำาลงใจคอพลง 494

ยทธวธในเกายทธภม (3) ผกพนธมตรกบฝายทสาม 498

ทพหลกลอศตร ทพเสรมซมโจมต 502

ยทธวธในเกายทธภม (4) พนทคบขนอนตรายตองรบผานโดยเรว 503

ยทธวธในเกายทธภม (5) การทะลวงวงลอมตองใชอบายพสดาร 504

ตกสจดอบแลวเกดใหม ใครกลาทำาเชนน 506

ศลปะการบญชาการยามรบ สงแรกคอการกอกวนขาศก 512

เลยงทหารพนวน ใชทำาศกคราวเดยว 515

มดทกคนไวกบรถศก ไมมใครลงจากรถได 522

คนเปนผนำามใชงานยงตลอดเวลา หากควรหนกแนน สงบ ไมรบ ไมชา 524

ความสำาเรจอาศยการเดนวนละกาวเหมอนเบย 529

หลงเขาแดนขาศกแลวตองรวมใจเปนหนงเดยว 530

จงถามวาเราเองเรยนรอะไรบาง อยามวแตตความตามอกษร 532

วถของจอมคน เคลดลบการตเหลกคอตวเองแขงกวา 538

ไมสงสย ไมหวาดหวน จงจะสามารถพชตชย 544

ตกสจดอบแลวเกดใหม ใครกลาทำาเชนน? 547

คำาพดทซอตรงฟงขดหแตเปนคณ คลอยตามทกเรองแสดงวาคดไมซอ 549

ภาคผนวก ตนฉบบ บทเกายทธภม 554

บททสบสอง การโจมตดวยไฟ 559

เปาหมายการโจมตดวยไฟ 560

การโจมตดวยไฟ เปรยบเสมอนการจจดขาศกดวยไฟ 562

ความเปลยนแปลงหาประการของการโจมตดวยไฟ 567

การรบชนะประเดนยงคงอยทเอาชนะไหว 573

ภาคผนวก ตนฉบบ บทการโจมตดวยไฟ 577

บททสบสาม การใชจารชน 579

การใหเงนทองผอน มใชเปนการกำาหนดราคาของอกฝาย 580

หากแตเปนการกำาหนดราคาของตนเอง

วธใชจารชนหาประเภท (1.2.3) : ความสงสยทงมวล 589

ลวนเปนการสงสยตนเอง

การใชสายลบหาวธ (4.51) จารชนผกลบเปนกบจารชนฝาความตาย 599

เฉนผงคนนเกงอยางไร หรอวามความสามารถในการแบงเนอหม 602

จงเหนความสำาคญของคนฐานะตำากวาทอยขางตวผใหญ 607

คนเหลานแหละทชวยทานทำาเรองใหญได

ในจารชนหาประเภท จารชนซอนสำาคญทสด 610

“ชนะกอนจงรบ” ประเดนสำาคญคอไมชนะไมรบ 613

ภาคผนวก ตนฉบบ บทการใชจารชน 619

ทายเลม สรปแนวความคดสดยอดเกาประการในพชยยทธซนว 622

เกยวกบผเขยน 629

เกยวกบผแปล 630

ชาญ ธนประกอบ แปล 15

ค�าน�าส�านกพมพ

พชยยทธซนว มทงสน 6,111 ตวอกษร ซงดเหมอนแตละตวอกษรจะลกลำา

พสดาร ทำาใหคนอยากรตองขยาด ความจรงแลวขอเพยงเกาะกมแนวคดพนฐาน

ของพชยยทธ กจะพบความกระจางไดในทกถอยคำา

หวซาน ผเขยนหนงสอเลมนคนควาพชยยทธซนวมากวา 20 ป ในหนงสอ

เลมนเกาะกมแนวคดพนฐานของพชยยทธ ใชตวอยางการรบทสำาคญ 155 ครง

วเคราะหพชยยทธซนวอยางหมดเปลอก ขณะเดยวกนไดอางองคำาอธบายของ

นกตความพชยยทธซนวตลอดสองพนกวาปทผานมา เชน โจโฉ ตม และอนๆ รวม

11 ทาน ซงทำาการอรรถาธบายความเดมของตนฉบบในมมมองทแตกตางกน

หนงสอเลมนเขยนดวยสำานวนทอานงายและเรยงลำาดบตวอยางการรบท

มชอเสยง เชน การรบหลงพงนำา ลอมเวยชวยจาว เปนตน อธบายจนเหมอน

ทานผอานอยในสมรภมเอง ไดเหนการปะทะของกองทพทงสองฝาย การตอสท

ดเดอดเลอดพลาน และไดขอคดอยางลกซงทามกลางเสยงรบราฆาฟนสะทานฟา

สะเทอนดน อานหนงสอเลมนแลวจะชวยใหทานเขาถงพชยยทธซนวไดงายและ

ลกซง ราบเรยบแตพสดารพนลก

ขอเชญเปดฉากสมผสประสบการณการเขาถงภมปญญาทไมธรรมดา ดวย

การพลกหนงสอหนาถดไป

โพสตบกส

16 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ค�าน�าผแปล

แตโบราณจวบปจจบน โลกมตำาราพชยยทธมใชนอย แตทโดดเดนทสด

เหนจะเปน พชยยทธซนว ทเขยนโดยซนจอหรอซนว และ On War ซงเขยนโดย

คารล ฟอน เคลาเซวทซ ชาวเยอรมน นกการทหารยคหลงเชน บ เอช ลตเดลส

ฮารด นกยทธศาสตรชาวองกฤษเคยวจารณวา พชยยทธซนวทนสมยกวา On War

และใชไดจวบทกวนน ทงทพชยยทธซนวเกดกอนกวาสองพนป

ในประเทศจนและไตหวน มผคนควาพชยยทธซนวกนมากมาย และเขยน

เปนตำาราอกหลายตอหลายเลม บางกถอดความเปนภาษาปจจบน บางกประยกต

ใชทางธรกจโดยตงอยบนสมมตฐานวาสนามการคาคอสนามรบ ในประเทศไทยเอง

กมผแปลพชยยทธซนวหลายสำานวน ซงลวนถอดความอยางถงแกนและประณต

นาอาน ซงผแปลเองกเคยอานหลายเลมหลายสำานวนทงภาษาไทยและภาษาจน

ตงแตยงเยาววยจนถงเตบใหญ เมออานในวยทตางกน ภาพและความเขาใจก

แตกตางไปดวย

พชยยทธซนวฉบบหวซานเลมน ผเขยนไดถอดความใหเปนภาษาปจจบน

และนำาเอา ค�าอธบายพชยยทธซนวสบเอดส�านก ตงแตโจโฉเปนตนมา วเคราะห

ตรงไปตรงมาถงจตวญญาณของคมภรแหงการศกน รวมทงไขขอของใจและแกไข

ความเขาใจผดบางประการทตความตกทอดกนมา อกทงยกตวอยางยทธการสำาคญ

ในประวตศาสตรจนรวมหนงรอยหาสบหาครงประกอบคำาอธบาย จงทำาใหผอาน

เขาใจงายและเปรยบเทยบใหเหนภาพไดอยางชดเจน

ถาอานพชยยทธซนวจนรแจงตลอดแลว เราจะพบวาแตโบราณจวบปจจบน

สงครามของมนษยชาตมแกนและหลกการเดยวกนเสมอมา แตกตางกนเพยง

อาวธยทโธปกรณทพฒนาตามยคสมยเทานน ตวอยางเชนจนซฮองเตทสงสราง

กำาแพงเมองจนเพอปองกนการรกรานของเผาคนเถอนทางภาคเหนอ ยอมไมมทาง

คาดคดไดวา อกสองพนปใหหลง มนษยจะคดคนเครองบนและขปนาวธได แต

ชาญ ธนประกอบ แปล 17

ยทธศาสตรและยทธวธของการทำาสงครามแมแตครงลาสดคอสงครามโลกครงท

สอง ยงคงเปนหลกการเดยวกบเมอสองพนกวาปกอน

ขณะแปลหนงสอเลมน ผ แปลคอยๆ ซมซบกบสำานวนโบราณหกพน

หนงรอยสบเอดตวอกษรของตนฉบบ ซงมกสน หวน ตองตความ ตอมากเกดความ

รสกวา เดมททคดวาซนวเปนนกการสงครามนนเปลยนไป ผแปลเหนวาหากใชภาษา

ปจจบนมายกยองแลว ซนวนาจะเปนนกสนตวธมากกวา

เราคงตองเทาความถงประวตของซนวผ ถอกำาเนดเมอ 545-470 ปกอน

ครสตกาล แผนดนจนในเวลานนยงมใชมหาอาณาจกรเชนปจจบน และยคนนคาบเกยว

ระหวางปลายยคชนชวหรอวสนตสารทกบยคจานกวหรอรณรฐหรอสงคราม

ระหวางแควน ซงเปนยคทแผนดนวนวายทสด ผมกำาลงมากหนอยกตงตวเปน

เจาครองแควน มการรบพงมหยดหยอน ราษฎรทกขเขญแสนสาหส แมซนวจะเปน

แมทพของแควนอ แตกสลดใจกบการศกทดเหมอนไมมวนจบสน ดวยเมตตาจต

เปนทตง จงพยายามคนหาวธยตความทกขเขญของราษฎรทถกเกณฑไปทำาศก

ครงแลวครงเลา บานแตกสาแหรกขาดจนแทบมอาจมชวตอยสบไป ซนวไดนำาเสนอ

พชยยทธของตนจำานวนสบสามบทตอออองผครองแควน ซงเปนพชยยทธชนยอด

ทเนนการเตรยมการเพอการศกอยางรอบคอบ ประเมนกำาลงของตนดวย “หาเรอง

เจดประเมน” แนใจแลววาจะชนะแนจงทำาศกและจบในครงเดยว ถาประเมนแลว

มโอกาสแพกไมรบ หาวธอนแทน ทงนเพอลดความสญเสยในชวตทรพยสนของ

ฝายตนและฝายขาศก เพราะซนวเหนวาการชนะศกยงคงตองทะนถนอมไพรพล

และราษฎรของฝายศตรดวย เนองจากหลงชนะแลวฝายเรากจะตองเปนผปกครอง

พวกเขา ดวยกศลจตเชนนจงทำาใหชวตผคนนบไมถวนในยคนนไมตองสญสนไป

อยางไมรอโหนอเหน

อาจมองไดอกมมหนงวา ทซนวเขยนตำาราพชยยทธชนยอด กเพอเอาชนะ

ศตร ตนเองจะไดมความดความชอบ แตหากลองศกษาประวตศาสตรใหลกซงแลว

จะพบวาแมซนวจะเคยทำาศก แตกลบไมมชอเสยงโดงดงในยทธการใดๆ เลย

18 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

เพราะตวซนวเองเขยนไวอยางชดเจนวา “ผชาญศกไมมชอเสยงวาทรงปญญา ไมม

ความดความชอบวากลาหาญ” ซงผชาญศกทซนววานน หมายถงการชนะในสงท

ชนะไดอยแลว จงไมมใครแซซองสรรเสรญ อนง ซนวเปนผไมเหนดวยอยางยงกบ

การรบรอยครงชนะรอยครง เพราะนนเทากบไมไดแกปญหา แตนำาพาผคนลมตาย

มากมายและประเทศชาตกฝดเคองจนลมจม ทซนวเนนยำาคอรบครงเดยวพชตชย

นอกจากเสนอวธการทไมทำาศกโดยงายและถาตองทำาศกตองทำาครงเดยว

จบแลว ซนวไมสามารถหาวธอนมาชวยชวตผคนไดจรงๆ เพราะในยคนนรบกน

ทกวน แควนเราไมไปตเขา เขากจะตเรา ไมมทางปลอยใหใครอยรอดปลอดภย

อยางสขสบาย หนทางเดยวทจะยตการเขนฆากคอทำาตามทพชยยทธซนววาไว คอ

ไมทำาศกโดยงายและถาทำาศกตองครงเดยวจบ ผ แปลจงเหนวาทซนวเขยน

พชยยทธซนว มใชผกระหายสงคราม หากแตเปนนกสนตวธตวจรงทควรไดรบ

รางวลโนเบลยอนหลงดวยซำา

หวซานผเขยนพชยยทธซนวเลมน เปนผคนควาประวตศาสตรและพชยยทธ

ซนวกวายสบป จงเสนอมมมองใหมและวจารณคำาอธบายพชยยทธสบเอดสำานก

อยางถงแกน อกทงแกไขความเขาใจผดของการตความในหลายเรองทเลาตอกน

มาอยางผดๆ ซงทานผอานจะไดเขาใจพชยยทธซนวอยางถกตองตามเจตนารมณ

ของซนว และผเขยนไดพยายามเนนถงการประยกตใหเขากบสถานการณโดยมใช

กอดตำารา โดยผเขยนไดยกตวอยางเปนอทาหรณ เชน ยทธการณเฝยสย ฝเจยน

จอมคนในยคนนนำาทพรอยหมนยกมามดฟามวดนถงรมแมนำาเฝย เคยกลาวอยาง

อหงการวา กองทพของตนแคทงแสมาลงในลำานำาพรอมกน แมนำาเฝยทงสายก

อดตนแลว แตกลบพายแพอยางหมดรปชนดเรยกวาลมสลายไปเลยดวยกำาลงพล

เพยงแปดหมนนายของเซยเสยน ทงทสองฝายใชพชยยทธขอเดยวกน ยทธการ

หลงพงนำาอนลอลนของหานซน ทใชทหารเพยงหนงหมนสองพนคนรบมอกองทพ

ยสบหมนของแควนจาวและพชตศก ในยทธการผาแดงหรอเซกเพก แมแตโจโฉ

ผเจนจบในพชยยทธและกรำาศกมาตลอดชวต กยงนำาพากองทพรอยหมนของตน

ชาญ ธนประกอบ แปล 19

ไปถกเผาวอดวายในศกครงน มาเจกศษยรกของขงเบงทำาศกทเกเตง ทำาตรงตาม

พชยยทธรอยเปอรเซนต ตงทพบนเชงเขารบทพวยกก คาดไมถงวาขาศกใชไฟ

คลอกภเขาทงลก มาเจกจงเสยเกเตงไป และเปนจดเรมตนของหายนะททำาให

จกกกของเลาปกบขงเบงถกลบออกจากแผนทในเวลาตอมา ในการรบระหวาง

ขงเบงกบสมาอ แนนอนทวาทงสองลวนเจนจบพชยยทธทงปวง แตพอเจอกบแผน

เมองเปลาเปดประตรบศก โดยมขงเบงนงดดพณบนกำาแพงเมองอยางสบายอารมณ

แบบนอกตำาราเชนนกลบถอยทพ ซงในความเปนจรงถาสมาอบกเขาต ประวตศาสตร

สามกกคงตองเขยนใหมโดยไมมการยกทพออกจากเขากสานหกครงของขงเบง จง

กลาวไดวาตำาราเปนสงตายตว ตำาราจะมชวตกดวยผนำาไปใชตางหาก ดงนน การ

อานหนงสอเลมน นอกจากความสนกเพลดเพลนแลว อาจทำาใหทานเกดประกาย

ความคดทจะนำาไปประยกตใชในการอนของทานตามททานเหนสมควร กนาจะ

เกดมรรคผลไดสมความตงใจ

ขอขอบคณสำานกพมพโพสตบ กสทไววางใจใหแปลหนงสอเลมน และ

ขอบคณครอบครวของผแปลเองทสนบสนนการทำางานดวยดเสมอมา

ขอคารวะ

ชาญ ธนประกอบ

2 มนาคม 2019

20 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ค�าน�าผเขยน

นเปนหนงสอทจะทำาใหทานอานพชยยทธซนวไดเขาใจอยางถองแท

ทกถอยคำาทกตวอกษร

ในหนงสอเลมน ทกพชยยทธจะมตวอยางการรบตอนทาย และอาจปรากฏ

ซำาในบทอนตามความแตกตางของพชยยทธ เพอชวยใหทานผอานไดศกษาในแงมม

ทตางกน ทำาใหเขาใจไดอยางถองแทวาการรบนนสกนอยางไร ซงเทากบไดเขาใจ

แนวคดของพชยยทธ กศโลบาย และยทธวธไปในตว เหมอนกบเรานงเครองบน

บนอยเหนอสมรภมโบราณ และมซนวนงขางๆ เราคอยอธบายใหรวา แตละกาว

ทงสองฝายรบกนอยางไร

ในบางบทสอดแทรกความร สกและคำาวจารณเชงบรหารธรกจและการ

แขงขนทางการคาไวดวย ทงนเปนผลมาจากภมหลงของผเขยนเอง แตนนเปนเพยง

ขอวจารณตามทนกคดได หนงสอเลมนจงมใชการใชพชยยทธซนวในมมมองการ

บรหารธรกจหรอสงครามการคาแตอยางใด หากแตเปนหนงสอทตองการทำาความ

เขาใจในแกนแทของพชยยทธซนว

ยคสมยทผานมามผอรรถาธบายพชยยทธซนวและเปนทยอมรบของคน

รนหลง มทงสนสบเอดคน ซงกคอค�าอธบายซนวสบเอดส�านก หนงสอเลมนจง

ตงอยบนพนฐานการคนควาของสบเอดสำานกนและทำาการอธบายเจาะลกอกขนหนง

สบเอดสำานกมใครบาง? มโจโฉ เมงซอ หลฉวน เจยหลน ตโยว ตม เฉนเฮา

หวงซ เหมยเหยาเฉน เหอซอ และจางอว

โจโฉเปนคนแรกทตความและอธบายซนว เขากลาววา “ขาพเจาเคยอาน

พชยยทธมามากมาย ทซนวเขยนไวลกซงมาก…แตคนทวไปมกระจางในความลกซง

อยาวาแตอกษรและสำานวนทใชคอนขางยาก เมอคนรนหลงอานแลวจงมกขาด

ชาญ ธนประกอบ แปล 21

ความเขาใจในความหมายทแทจรง ขาพเจาจงขอจดทำาคำาอธบายเพอใหไดเขาใจกน”

“ขาพเจาเคยอานต�าราพชยสงครามมามากมาย ของซนวนลกซงมาก แต

คนทวไปมกไมรแกนแทของแนวคด ดวยเหตนขาพเจาจงจดท�าค�าอธบาย”

โจโฉรบมาตลอดชวต เปนจอมคนทงดานบนและดานบ ดงนนคำาอธบาย

ของเขาจงแมนยำาทสด และสำาคญทสด หนงสอเลมนจะอางถงคำาอธบายของโจโฉ

เปนสวนใหญดวยความนบถอ แตทนาเสยดายคอเขาอธบายไดรวบรดสนหวน

เกนไป ทงนกเพราะเขาเปนมออาชพ ไมไดอธบายเพอคนธรรมดา และแมแตเขา

ยงบอกวาอกษรและถอยคำาในพชยยทธซนวคอนขางยาก เรากหวงวาเขาจะเขยน

ใหมากหนอย แตปรากฏวาเขาเขยนอธบายนอยกวาทซนวเขยนเองเสยอก

เมงซอ ชอจรงและตวตนไมทราบชด แมแตเปนยคใดสมยใดกยงไมทราบชด

อาจเปนคนแควนเหลยงในยคหนานเฉาหรอราชวงศใต* คำาอธบายของเขาเหลอ

ตกทอดมาไมมากนก แตถงอยางไรกยงมหลงเหลออย และใชไดดในการคนควา

หลฉวนเปนคนราชวงศถง มชวตอยในรชสมยจกรพรรดถงเสวยนจง**

เขาพดคำาโตวาทโจโฉอธบายไวมขอผดพลาดมาก เขาจงทำาคำาอธบายใหมอกรอบ

ตามความเหนของผเขยนแลวไมเหนวาโจโฉจะมอะไรผดพลาด แตทหลฉวนอธบาย

ไวกดทเดยว

เจยหลนเปนทปรกษาของหลเปาเจน ทตในจกรพรรดถงเตอจงททำาการรบ

ทหารอาสาสมคร เคยชวยหลเปาเจนเกลยกลอมหวงอจวนจนตเมองจฉอแตก ได

* ยคราชวงศเหนอใต เปนยคสงครามกลางเมองและยคแหงความวนวายทางการเมองยคหนง

ในประวตศาสตรจน อยในชวงป ค.ศ. 42-589 กอนทจกรพรรดสยเหวน ปฐมจกรพรรดแหง

ราชวงศสยจะพชตราชวงศโจวเหนอ และรวบรวมแผนดนเปนปกแผนไดส�าเรจเมอป ค.ศ. 589

** จกรพรรดองคทหกแหงราชวงศถง ค.ศ. 685-762 เขาเคยบ�าเพญตบะทภเขาเซาสอ

ขางวดเสยวลมย ในเวลาตอมาไดเลอนต�าแหนงเปนตลาการ และสดทายต�าแหนงถงชอสอ

(ประมาณต�าแหนงเจาเมอง)

22 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

รบแตงตงเปนอเวยจวนหวง (เจาเมอง) และไดเปนแมทพใหญ ดงนนตวเขาเองเปน

นกการทหาร คำาอธบายของเขากหวนสนรวบรด ดทาคงมวแตยงกบการศก พอม

เวลาบางกเขยนสกหนอยจงออกมาแบบน

ตโยวเปนคนเกงทเดยว เคยเปนถงอครมหาเสนาบดในกลางยคราชวงศถง

เคยผานการกบฏอานสอ* เขาจดจำาบทเรยนนและถอวา “การทำาใหประเทศมงคง

และผคนอยเยนเปนสขเปนภารกจแหงตน” เขาจงใชเวลาถงสามสบหกปในการ

ศกษาตำารบตำาราโบราณและคำาสอนของปราชญ ประวตศาสตร ทำาการศกษา

ความเปนมาของระบบตางๆ ทมมาแตโบราณ ในทสดกทำาเปนงานเขยนชนมหมา

ชอ ทงเตยน (หมายถงแมบททใชไดทวไป) และไดรวมเอา พชยยทธซนว ไวใน ทงเตยน

ดวย คำาอธบายของเขากอยใน ทงเตยน เชนกน

คำาอธบายของตโยวจงถอวาเปนผลงานชนเอกทเดยว

ตมเปนหลานของตโยว เปนผประสบความสำาเรจดานการอธบายมากทสด

ตอจากโจโฉ และมอทธพลอยางใหญหลวงตอนกอธบายในยคหลง เขาอธบายไว

คอนขางละเอยดพรอมยกตวอยางการศกในประวตศาสตร หนงสอเลมนเลอกใช

คำาอธบายของเขามากทสด

ตมเปนกวยคถง ชาวจนสวนมากทองบทกลอนของเขาไดตงแตเลก

เทศกาลเชงเมงฝนพรมพร�า คนเดนกร�าสายฝนหวใจสลาย

ขอถามไถทใดมสราขาย เดกเลยงควายชโนนไงซงฮวาชน

และยงม

ดนดนขนภเขาหนานซานทางคดเคยว ในกลมเมฆยงมบานอาศย

หยดรถนงชมอสดงปาเมเปล ใบแดงฉานยงกวาดอกไมเดอนสอง

* ค.ศ. 755-763 เกดกบฏอานสอ จกรพรรดถงเสวยนจงถกกบฏขบออกจากนครฉางอาน

ตวละครเอกคออานลซานกบสอซอหมง และเปนจดเปลยนทท�าใหราชวงศถงเสอมลง

ชาญ ธนประกอบ แปล 23

ยงมอกบททคนทวไปไมคอยคน เขาเขยนเกยวกบตนเอง

เปดประตบานเกา อยกลางเมองฉางอาน

ในบานไรสงของ มแตต�ารานบหมนเลม

ต�าราประจ�าตระกลสองรอยเลม รวบรวมประวตจกรพรรดและเหลาออง

“ตำาราประจำาตระกลสองรอยเลม” ในบทกลอนน หมายถง ทงเตยน ทตโยว

ผเปนปเขยนไวนนเอง

เขาเกดในตระกลมงคงมฐานะ เจาตวมความรความสามารถสง อกทง

ชมชอบพชยยทธ จงออกจะโอหงอยบาง คำาอธบายของเขามกขนตนดวยคำาวา

“โจโฉผดแลว!” จากนนจงตอทายดวยความเหนของตนเอง

เมอเรานำามาเทยบกนยอมอยากเชอโจโฉมากกวา ถงอยางไรโจโฉกเปน

แมทพทกรำาศกตวจรง แตแมตมจะวาโจโฉผดแลวอธบายใหม กใชวาตมจะผด

เพราะทตมพดถงมใชเรองเดยวกนกบโจโฉ ตมเขยนบทกวเกงกวาโจโฉ แตเขา

ไมเคยรบทพจบศก ความรความสามารถสงกจรงอย แตขาดประสบการณทาง

ดานน เขาจงไมเขาใจทโจโฉพดถง

ขงจอกลาวไววา “นบนอบจกมอปยศ” ถาทานมความออนนอมถอมตน จะ

ไมมใครมาเหยยดหยามทาน ถาทานทาทขาดความออนนอม คนอนอาจมายำายได

คมภร ตาเสวย วาไว “วาจาหยาบคายตอผอนจะไดรบคำาหยาบคาย” หมายความวา

ถาทานวารายคนอน จะมคนมาวารายทานเชนกน ตมกลาวหาวาโจโฉผด ในเวลา

ตอมากมคนตำาหนวาตมนนแหละผด

คนทวานชอเฉนเฮา ตมเทยวโพนทะนาไปทววาโจโฉผด เฉนเฮาจงกลาววา

เขาแพรพษไปอยางกวางขวาง จำาเปนตองชแจงใหถกตอง และแลวในคำาอธบาย

ของเขาจงมประโยค “ตมผด โจโฉถก” เตมไปหมด

เฉนเฮาเปนคนปลายราชวงศถง ประวตศาสตรบนทกวา “เฉนเฮาเหนวา

โจโฉอธบายซอนความนย ตมอธบายแตเรองใหญ จงอธบายเพมเตมเสยเอง”

24 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

หมายความวาโจโฉอธบายแบบมออาชพ คนทวไปอานแลวเขาใจยาก ทงไมเขาใจ

พชยยทธซนว และไมเขาใจคำาอธบายของโจโฉ ตมอธบายไดคอนขางละเอยดและ

อานงาย แตกมบางจดทไมถกตอง ไมรอบคอบพอ ดงนนเขาจงใชคำาอธบายของ

สองทานนเปนพนฐานแลวเขยนคำาอธบายใหม

โจโฉ ตม และเฉนเฮา รวมสามคน ประวตศาสตรขนานนามวา “คำาอธบาย

สามสำานก” เมอเรานำามาศกษาพรอมกนกจะไดผลเปนอยางด

ทกลาวมาขางตนทงหลฉวน เจยหลน ตโยว ตม และเฉนเฮา รวมหาคน

ลวนเปนคนยคราชวงศถง ในสบเอดสำานกทเขยนคำาอธบายเปนคนสมยถงเสยหาคน

และเนองจากหลงเกดกบฏอานสอแลวแผนดนวนวาย มสงครามทกป ดงนนจงพา

กนศกษาพชยยทธ ตมเกดในตระกลอครมหาเสนาบด อกทงเปนกวเอก และเขายง

กลาวถงพชยสงครามดวย จงนบวาเปนสสนทมเอกลกษณของยคสมย

อกยคหนงทสนใจพชยสงครามเชนกนคอราชวงศซง หลงสถาปนาราชวงศ

แลวบานเมองสงบดจงมเวลาเสรมกำาลงของชาต ตอมาเกดกบฏหลหยวนเฉาจาก

ซเซยและถกคกคามโดยชนกลมนอยทางเหนอ แตในราชสำานกขาดคนทมคณสมบต

เปนแมทพใหญและขาดกองทพทเจนศกเสยแลว

ทำาอยางไรด หนไปอานตำาราดกวา

และแลวทกคนจงพากนศกษาตำาราพชยสงคราม สดทายราชสำานกเรยบเรยง

อจงชซ (พชยยทธเจดเลม) เปนหลกสตรการทหาร พชยยทธซนวเปนอนดบแรก

ของเจดเลม

คำาอธบายโดยหวงซกมภมหลงของยคสมยเชนน แตความเปนมาของหวงซ

ผนไมสามารถคนหาหลกฐานอางองไดแลว

อกคนหนงคอเหมยเหยาเฉน เปนกวเอกเชนกน เขาเปนเพอนสนทกบ

โอวหยางซวปราชญยคนน เขาเขยนคำาอธบายอยางรดกมมคณภาพ หนงสอเลมน

กอางองคำาอธบายของเขามใชนอย

ชาญ ธนประกอบ แปล 25

เหอซอเปนใครและยคใดไมทราบชด ทงคำาอธบายไวไมมาก แตอยางนอย

กมคณสมบตพอทจะตกทอดถงปจจบน

คนสดทายคอจางอว เปนชาวหนานซงหรอซงใต เขาไมเพยงเขยนคำาอธบาย

พชยยทธซนว ยงเขยนหนงสอ ไปเจยงจวน (ประวตรอยแมทพ) เขาคนควาอยาง

ลกซงและอธบายอยางมคณภาพ หนงสอเลมนกเลอกนำามาใชไมนอยเชนกน

ทกลาวมาขางตนเปนปราชญโบราณสบเอดทานทจดเปน ค�าอธบายซนว

สบเอดส�านก แตถงอยางไรกเปนคนโบราณและภาษาโบราณ บางจดแมจะคนควา

จากสำานกตางๆ ยงคงวเคราะหแยกแยะไมถก ผเขยนจงขออธบายในฐานะ

คนสมยปจจบน

มผคนควาคำาอธบายพชยยทธซนว และเขยนหนงสอไวมากมาย แตสวนมาก

เปน “การคนควาทางวชาการ” มใช “การคนควาทางทหาร” อยางแทจรง

หมายความวาเปนการคนควาเพอหาความรและนำาไปบรรยาย มใชคนควาไปใช

ในการทำาศก เมอจดเรมตนไมเหมอนกน สงทเหนยอมตางกน และบางครงเปน

คนละเรองไปเลย

ภายหลงผเขยนหาพบเลมหนงจนได คอ ค�าแปลค�าอธบายพชยยทธซนว ท

เขยนโดยกวฮวารว พมพโดยสำานกพมพกจเซยงไฮ

กวฮวารวเปนพลโทกองทพปลดแอกประชาชนจน จบโรงเรยนนายรอย

ทหารบกวงเปาหรอหวงผ เคยเขารวมสงครามปราบกบฏภาคเหนอและเคยเปน

รองผบญชาการมณฑลทหารหนานจง ตอมาเปนรองอธการบดสถาบนวทยาศาสตร

การทหารประเทศจน คำาอธบายพชยยทธซนวของเขาแมนยำาและละเอยดมาก

ดงนนเมอพบวาจดใดทคนโบราณพดไมตรงกน ผเขยนจะเทยบเคยงจากคำาอธบาย

ของเขาเปนหลก

26 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

จางไจปราชญยคซงกลาวไววา การมงแสวงหาสงสดของคนอานหนงสอ

ชาวจนเปนไป “เพอจตใจทมงมนตอใตฟาพสธา ดแลอาณาประชาราษฎร สบทอด

ความรของปราชญโบราณ และสรรคสรางสนตชวนรนดร” หวงวาหนงสอเลมนจะ

มสวนชวยทานผอานในการสบทอดความรของซนว

จงเขยนคำานำาน

หวซาน

28 กมภาพนธ ค.ศ. 2014 เซยงไฮ

หองหนงสอหวอวหว

ชาญ ธนประกอบ แปล 27

บททหนง

การประเมนสถานการณ

28 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

คานยมของ พชยยทธซนว

เราอาน พชยยทธซนว มกเขาใจคลาดเคลอนตงแตอกษรตวแรก ทคลาดเคลอน

เอามากๆ คอคานยม อกษรตวนคอชอบทของตำาราทเขยนวาจ ในภาษาจนคอ 计

บางคนมกนำาเอา พชยยทธซนว ไปรวมกบสามสบหกกลยทธ ซำารายยง

คดวาเปนตำาราเลมเดยวกนดวย โดยเรยกวา พชยยทธซนวสามสบหกกลยทธ ทวา

พชยยทธซนว เปนคนละเรองกบสามสบหกกลยทธ คำาวาจแปลไดหลายอยาง เชน

แผนการ เลหเพทบาย การคำานวณ การประเมนหรอประมาณและการรวมผลกได

จในสามสบหกกลยทธเปนเลหเพทบายหรอแผนพสดาร แตจใน พชยยทธซนว

มไดหมายถงแผน ไมใชเลหเพทบายหรอแผนพสดาร หากหมายถงการประเมน

การประมาณสถานการณหรอการคำานวณ

ทำาไมผอานภาษาจนจงเขาใจตวอกษร “จ” เปนแผนเลหกล เปนปญหาดาน

คานยมหรอ? ทงนเพราะธาตแทของมนษยมจดออนคอความกระหายใครอยากท

จะมชนเชงและไดอะไรมาเรวๆ มกคดวาถามแผนพสดารกใชไดแลว ซงจดนเปน

สงทซนวคดคานอยางหนก พชยยทธซนว มใชหนงสอทกลาวถงเลหเพทบายหรอ

กศโลบาย หากแตเปนตำาราทกลาวถงการตดสนชยชนะดวยกำาลงทแทจรง

“จ” ของซนวเปนดานพนฐานหรอรากฐาน มใชดานการปฏบต เปนสวนท

หนกแนนทสด ไมใชฉวยโอกาสอยางพสดารใดๆ เปนการคำานวณหรอประเมน

กำาลงทแทจรงของตนเองกบฝายตรงขาม และรายการทใชในการเปรยบเทยบและ

ประเมนมหาปจจย เรยกวา “หาเรองเจดประเมน”

ชาญ ธนประกอบ แปล 29

หาเรอง หมายถง มรรค (ความตองตามครรลองคลองธรรม) ฟา (ภมอากาศ)

ดน (สถานท พนท) แมทพ และกฎระเบยบ เจดประเมนคอ เจานายของฝายใดม

มรรค (ทรงธรรม) แมทพของฝายใดมความสามารถมากกวา ภมอากาศและพนท

ของฝายใดเปนคณมากกวา กฎระเบยบตลอดจนคำาสงของฝายใดชดเจนเขมงวด

กวา กองทพของฝายใดแขงแกรงกวา ไพรพลของฝายใดมการฝกซอมทดกวาและ

การใหรางวลกบการลงโทษของฝายใดชดเจนแนนอนกวา นเปนการเปรยบเทยบ

ทงสองฝายตามการเมองการปกครอง ภมอากาศ พนทชยภม บคลากร และการใช

กฎหมาย

ดงนนคำาวาจของซนว ถาเทยบกบทใชในสมยปจจบนแลวนาจะเปนการ

วเคราะห SWOT1 เปนการเปรยบเทยบระหวางฝายตนกบฝายขาศกถงจดแขง (Strength)

จดออน (Weakness) โอกาส (Opportunity) และอปสรรค (Treat)

แลววตถประสงคการประเมนคออะไร? กเพอใหรวาจะชนะไดหรอไม เมอ

เปรยบเทยบกนทงหาดานเจดรายการแลว กอนจะรบกรแลววาจะชนะหรอแพ หลง

ประเมนแลวจงจะรวามโอกาสชนะสกกสวน

ตมอธบายไววา :

จคอการประเมน ประเมนอะไรหรอ? ประเมนหาปจจยดงนคอ มรรค ฟา ดน

แมทพ และกฎระเบยบ ใหประชมในศาลบรรพชน เพอประเมนความไดเปรยบ

เสยเปรยบหาสงนระหวางเรากบเขากอน จากนนจะกำาหนดไดวาใครแพใครชนะ

เมอกำาหนดแพชนะไดแลว จงคอยออกทพและปฏบตการ หลกการใชกำาลงตอง

คำานงถงหาปจจยนกอน จงตงชอเปนบทแรก

คำาอธบายของตมกลาวไดวา ชดเจนและเขาใจงาย

เมอประเมนแพชนะไดแลว รวามโอกาสชนะจงเขาต ถาไมมโอกาสชนะก

1 การวเคราะหองคกร ณ สภาพปจจบน ถกใชงานอยางแพรหลายครงแรกทมหาวทยาลย

ฮารเวรด สหรฐอเมรกา ในทศวรรษท 1960

30 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ไมตองยกทพออกศกแลว นคอหวใจแนวคดของซนว รวาชนะจงรบ เราเรยกกนวา

ชนะแลวคอยต

ในประวตศาสตรชาตจนใครใชจเกงทสด? พอพดถงจมกมคนนกถงจกดเหลยง

(ขงเบง) แตจของขงเบงบงเอญเปนเลหเพทบาย มใชการประเมน “หาเรองเจดประเมน”

ถาใช “หาเรองเจดประเมน” ของซนวไปวด ขงเบงสอบตก นำาเอามรรค ฟา ดน

แมทพ กฎระเบยบมาวเคราะห SWOT ขงเบงมอะไรเหนอกวาวยกกไดเลา?2 แตขงเบง

มอดมการณทเหมอนความฝนบวกกบความตนตนในตวเลาปทรใจยนดใหใชสอย

ขงเบงจงระดมกองทพออกศกภเขากสานหกครง บกจงหยวน (ภาคกลางของจน)

เกาครง ราษฎรทกขยากแสนเขญและเปลองเงนทองมากมาย ซากศพเกลอน

พสธา สงทเขาทำาเปนความเสยงมากทสด ตองโชคดจรงๆ จงจะมโอกาสสำาเรจได

แตขงเบงดนเปนผสขมรอบคอบเปนเอกในแผนดน ไมยอมทำาศกทไมมนใจ พอเหน

ไมเปนการกถอยทพ ในเมอเปนเชนนแลวตอนแรกออกทพไปทำาไม?

ดงนนจหรอแผนของขงเบงจงเละเทะมาก

ถาเชนนนแลวทำาไมขงเบงจงโดงดงมากในหมคนจนและทำาไมทกคนจงรก

ชอบเลา? กเพราะมนทานมเรองใหเลา เลหเพทบายหรอแผนพสดารยอมเปนนทาน

ทสนกตนเตน ชาวบานชอบดชอบฟงและชอบเลาสกนฟงอยางออกรสออกชาต

แตยทธศาสตรทแทจรง ชยชนะของสงครามทแทจรง สวนมากดแลวจดชด

ไมมอะไรเลย และแนนอนทไมมนทานไมมเรองเลา

พชยยทธซนว ไดเนนถงจดนเปนพเศษ โดยกลาววา “ผชาญศก ไมม

ชอเสยงวาทรงปญญา ไมมความดความชอบวากลาหาญ” ซงกคอดแลวจดชด

ไรความพสดารและไมมนทาน นเปนสงทเราตองเรยนรจากการอาน พชยยทธซนว

2 ขงเบงเปนคนยคสามกก (ราว ค.ศ. 184-280) เปนยควนวายทงแผนดนปลายสมยตงฮนหรอ

ฮนตะวนออก มการสรบไมหยดหยอน ผมก�าลงแบงเปนสามเสาเรยกวาสามกก มโจโฉครอง

วยกก ซนกวนครองงอกกและเลาปครองจกกก ขงเบงเปนกนซอของจกกก

ชาญ ธนประกอบ แปล 31

สำาหรบคนนอกวงการแลว ไมมอะไรนาสนกเลย แตสำาหรบคนมออาชพแลวจะได

รบความรของยอดฝมอ

จตใจทเคารพย�าเกรงของซนว

พชยยทธซนวมใชวธการรบ หากเปนวธการไมตองรบ มใชวธรบใหชนะ

หากเปนวธชนะโดยไมตองรบ มใชวธทรบกอนชนะทหลง หากเปนวธชนะกอน

รบทหลง

ตนฉบบ

บทประเมนสถานการณ

ซนวกลาววา อนการศกนนเปนเรองใหญระดบประเทศชาต เปนเรอง

ความเปนความตายและการด�ารงอยหรอลมสลาย จะมพนจพเคราะห

อยางลกซงหาไดไม

หวซานอธบาย

ซนวกลาววา อนการศกนนเปนเรองใหญของประเทศ เปนตายดำารงอย

ลมสลายผกพนทการน จงววามมได ตองพนจพเคราะหใหละเอยด

ซนวกบขงจอลวนเปนผยกระดบจตใจทเคารพยำาเกรงถงจดสงสด หยเจย

(สำานกขงจอ) ถอทางสายกลาง เนนท “ขอหาม ขอควรระวง ขอควรกรงเกรง” ถา

ไมพบขอหามขอควรระวง ไมไดยนสงทควรกรงเกรง กจะตองเตอนตนเองตลอดเวลา

วา ยงมจดทตนเองไมรหรอยงสงเกตไมพบ สวนซนวยกระดบการศกษาสงสดของ

พชยสงคราม โดยใหเหตผลวาเกยวพนกบความเปนความตายความอยรอดหรอ

ลมสลายของประเทศชาต

พชยยทธซนว เนนทการ “ไมรบ” มใชการรบ ถาทำาไดครบถวนตามทซนว

32 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

สอนไวกจะไมมสงคราม และเทากบ “สยบขาศกโดยไมตองรบ” แลว

ดงนน ถาจะกลาววา พชยยทธซนว คอการคนควายทธวธหรอวธการรบ

สบอกวาเขาคนควาวธทไมตองรบจะถกตองกวา ดวยเหตนแมซนวกบอจอซว3

แมจะเปนขนนางในราชสำานกเดยวกน ซงอจอซวทงนทานเราใจไวมากมาย แต

ประวตของซนวกลบเลอะเลอนมาก

ใน พชยยทธซนว กลาววา “ผชาญศก ไมมชอเสยงทรงปญญา ไมมความด

ความชอบวากลาหาญ ชนะเพราะชนะงาย” ดงนนชยชนะทซนวกลาวถง ลวนเปน

ชยชนะตงแตแรกทประชมกนในศาลบรรพชนโดยมใชไปชงชยในสมรภม ดวย

จดยนนซนวจงดแคลนนทานการรบทเคลาเลอดและนำาตา หากแตมงแสวงหาการ

ใหคมดาบไมตองเปอนเลอด ชนะตงแตยงไมรบ และไมตองรบกชนะ

จตใจทเคารพยำาเกรงชนด “ความเปนความตาย หนทางแหงความลมสลาย

หรออยรอด” เปนเพยงคำาเตอนสตเฉพาะตอนกการทหารทกมอำานาจในมอหรอ

มใชดอก มนมความหมายสำาหรบพวกเราทกคน

ตวอยางเชนการดำาเนนธรกจ กลาวไดวาทกความเคลอนไหวเปรยบดง

“ปลายปากกามทรพยสนนบหมนแสน ปลายปากกามชวตผคน ปลายปากกาม

ผดชอบชวด ปลายปากกามอปยศเกยรตยศ ซอสตยและชวชา” มาตรการหนงพอ

ดำาเนนไป ในระยะสนอาจยงไมเหนผลกระทบ แตถาทานตดสนใจผดผลรายจะ

ปรากฏมาลงโทษทานจนได

ถาเราทกคนมจตใจทเคารพยำาเกรง มความรบผดชอบ มสำานกวาการกระทำา

ใดๆ ของเราลวนอาจคอ “ความเปนความตาย ความลมสลายหรอการอยรอด”

ของครอบครว บรษท ลกคา คนอนและสงคม กนาจะเหนยวรงทรพยสนและชวต

ผคนไมรจกเทาใด

3 เกดในสมยชนชวหรอยควสนตสารท รบราชการในราชส�านกรฐฉ ตอมาตองไปลภยในแควนอ

ชวยวางแผนก�าจดออองเหลยงและชวยใหกงจอกวงขนครองราชยเปนออองเหอหลว

ชาญ ธนประกอบ แปล 33

หนาทการงานของเรา เปนจดของความเปนความตาย การกระทำาของเรา

เกยวพนกบความอยรอดหรอหายนะ จงหวงวาทกคนจะมจตใจทเคารพยำาเกรง

และรจกรบผดชอบ

การวเคราะหจดออนจดแขงของซนว หาปจจยของ “หาเรอง เจดประเมน”

ตนฉบบ

ดงนนจงตองเปรยบเทยบหาเรอง ประเมนผลตามสถานการณ

หนงคอมรรค สองคอฟา สามคอดน สคอแมทพ หาคอกฎระเบยบ

หวซานอธบาย

ดงกลาวมาแลวขางตน คำาวา “จ” ใน พชยยทธซนว คอการประเมนสภาพ

ของขาศกและฝายตน เปรยบเทยบจดออนจดแขง เชนเดยวกบทเราทำา SWOT ใน

ยทธศาสตรทางธรกจ จะวเคราะหไดถง ความไดเปรยบเสยเปรยบ โอกาสและ

อปสรรค

แลวเปรยบเทยบรายการอะไรบาง กคอรายการมรรค ฟา ดน แมทพ และ

กฎระเบยบ

“มรรค” (ความเปนธรรม) หมายถงการแผพระคณตอราษฎร ประชาชนของ

ทานเชอฟงทานหรอไม เจานายของทานเปนผทรงธรรมหรอผไรความเปนธรรม

ดงนนมรรคจงเปนการเปรยบเทยบดานการเมองการปกครอง และเปรยบเทยบ

ภาวะผนำาของผครองแผนดน

“ฟา” (ลมฟาอากาศ) หมายถงการคลอยตามสภาพภมอากาศ

“ดน” หมายถง รภมประเทศทเปนคณตอเรา เรองเดยวกน ถาจงหวะเวลา

34 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

เหมาะสมจงจะสำาเรจ ถาจงหวะเวลาไมอำานวยกไมทำา

“แมทพ” (ผนำา) คอการมอบหมายภารกจใหผนำาทดไมผดฝาผดตว เมอ

เปรยบเทยบกบการเมอง ผครองแผนดน ลมฟาอากาศและสภาพภมประเทศแลว

จงคอยเปรยบเทยบผนำาหรอแมทพทงสองฝาย ดวาแมทพฝายใดรายกาจกวา ดวย

เหตนในสงครามตางๆ จงมกมการใชจารชนไปตดสนบนขนนางใกลชดของรฐ

ขาศก ยยงใหผครองแผนดนเรยกตวแมทพทรบเกงกลบราชสำานก สงแมทพโงเขลา

อกคนไป เมอทำาไดแลวเราคอยลงมอ

ทายสดคอ “กฎระเบยบ” คำาวา “กฎระเบยบ” ในทนมใชกฎหมายใน

ประเทศ แตหมายถงอยการศกหรอระเบยบวนยในกองทพ กฎหมายในประเทศจด

อยในหมวดมรรคเพราะใชปกครองทวไป จงอยในรายการอนดบแรก

หวงซอธบายวา กคอ “ยดปจจยทงหา” “อนการบญชากองทพ แกนแทคอ

ความสามคคของคน จงหวะเวลาฟาอำานวยและภมประเทศเปนคณ” เมอคน

สามคค ฟาอำานวยและภมประเทศเหมาะสม จงจะออกทพได เมอตดสนใจออกทพ

คอยมาเลอกตวแมทพ เลอกวาใหใครเปนผบญชาการใหญ เมอกำาหนดตวแลวจง

ไปขดเกลาระเบยบวนย ถาเขามภาวะผนำาพอ ใชกฎระเบยบและคำาสงอยางชดเจน

เขมงวดกใชได ดวยเหตนจงเปนมรรค ฟา ดน แมทพ และกฎระเบยบ ตามลำาดบ

คำาอธบายของจางอวกเนนลำาดบเชนนเหมอนกน จดใหแมทพกบกฎระเบยบ

ไวทายของหาปจจย กเพราะการจะยกทพออกศก ในทประชมตองพจารณาบารม

ของเจานายทงสองฝายกอนวาสงตำาเหลอมลำาอยางไร คนของทงสองฝายจะยอม

ถวายกายใจหรอไม จากนนจงคำานวณลมฟาอากาศ พจารณาสภาพพนทวาคบขน

หรองายตอการเดนทพ เมอพนจพเคราะหสามอยางนครบถวนแลว จงเฟนหาตว

แมทพแลวออกศก พอออกจากทตง ระเบยบวนยและคำาสงกเปนเรองของแมทพ

แลว จงลำาดบไวเชนน

“ยดปจจยหาประการ พนจพจารณาและประเมนใหรแจง” ใชปจจยทงหา

ชาญ ธนประกอบ แปล 35

มาประเมนความไดเปรยบเสยเปรยบฝายเขาฝายเรา กจะรวามโอกาสชนะหรอแพ

บนลางปรารถนาตรงกนจกชนะ

ตนฉบบ

อนวามรรคนนไดรบความเหนพองตองจากราษฎรและยนดรวมเปน

รวมตายโดยมหวนอนตราย

หวซานอธบาย

มรรคของซนวใหนยามไวชดเจนคอ “การทำาใหราษฎรเหนพองกบเบองบน”

ราษฎรกบผครองแผนดนรวมใจกน ไพรพลกบแมทพความเหนตรงกน กคอทเรา

กลาวกนวา “บนลางปรารถนาตรงกนจกชนะ”

ใจเดยวกน ปรารถนาเหมอนกนทงบนลาง เปนพนฐานการปกครองภายใน

ของการทำาสงคราม ขนอยกบวาราษฎรสนบสนนหรอไม ถาคนทงประเทศสนบสนน

ทาน ทานคอยรบ ถาไมสนบสนนจงอยาผลผลาม

ดงนนจะวาไปแลว ณ จดนมใชความถกตองของเหตแหงสงคราม หากแต

อยทราษฎรสนบสนนหรอไม ตวอยางเชนญปนยกทพทำาสงครามรกรานประเทศจน

ถาพดถงความถกตองของเหตแหงสงคราม แนนอนวาญปนยอมเปนฝายผด แต

ถาวากนตามหลก “ราษฎรเหนดวยกบเบองบน” แลว ในมาตรฐานนการโฆษณา

ชวนเชอของลทธประเทศทหารของญปน ไดทำาใหชาวญปนทงประเทศสนบสนนการ

กอสงครามนอยางดเดอดเลอดพลาน “จงยนดรวมเปนรวมตายโดยมหวนอนตราย”

ทกคนไมนำาพาตอชวต จงไดเกดหนวยกลาตายกามกาเซยอมพลชพในการรบ

ยอนดประเทศจน สมยนนประเทศไมเปนปกแผน ขนศกพากนตงตวเปนใหญ

กองทพกกมนตงกบกองทพคอมมวนสตจนขบเคยวกน ประชาชนตางหวงวาจะได

ใชชวตทสงบสข แลวจะมใจไปรบไดอยางไร ขณะเดยวกนกไมมองคจกรพรรดท

36 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ทงสองฝายตางจงรกภกด ดงนนในขอ “ใหราษฎรเหนพองกบเบองบน” ประเทศจน

จงแพไปแปดป

มรรคของนกการทหารมใชสจธรรมของจกรวาล แคหมายถงตองถามวา

ประชาชนสนบสนนการทำาสงครามหรอไม จงรกภกดตอผปกครองหรอไม ยอม

สละชพเพอชาตหรอไม ดวยเหตนมรรคในทนจงมใชแมแตความถกตองตาม

ครรลองคลองธรรมของสงคราม ใครละทถกตอง ทกฝายตางบอกวาตนเองเปน

ฝายถก “ความถกตอง” คงใชเวลาอกหลายปหรอสบปจงจะดออก ผานอกหลาย

สบปถงรอยปจงจะสรปได การจะไดชยดานมรรค ประเดนสำาคญอยทนโยบาย

การโฆษณาชวนเชอและงานดานจตวทยามวลชนของกองทพ เพอใหทกคนยนด

รวมทำาสงครามกบทาน

การจดมรรคไวเปนอนดบแรกจงกระจางแลววา ในการทำาสงคราม เครองจกร

โฆษณากบเครองจกรสงครามสำาคญเทากน อาจสำาคญกวาดวยซำา หลนเปยว4

เคยกลาวไววา กระบอกปน ดามปากกา การชงอำานาจการปกครอง อาศยสอง

อยางน ความมนคงของอำานาจการปกครองกอาศยสองอยางนเชนกน กคอเหตผลน

ฟาอ�านวยคออตนยมวทยาการทหาร

ตนฉบบ

อนวาฟาคอยนหยาง หนาวรอนและฤดกาล

หวซานอธบาย

โจโฉอธบายวา “ทำาศกคลอยตามฟา เพราะตามหลกยนหยางและฤดกาล

4 ค.ศ. 1907-1971 นกการปกครองและนกการทหารผน�ากองทพปลดแอกประชาชนของ

คอมมวนสตจน

ชาญ ธนประกอบ แปล 37

ทงส พชยยทธซอหมา5 จงกลาววา ‘ฤดหนาวและฤดรอนไมออกศก เพราะถนอม

ราษฎร’”

แลวตวโจโฉเองเคารพทำาศกคลอยตามฟา “ตามหลกยนหยางและฤดกาล

ทงส” ไมออกทพในฤดหนาวและฤดรอนหรอไม

เปลาเลย

และเขาเองยงพายแพอยางลอลนทางดานนจากการรบทเซกเพก (ชอป การรบ

ทผาแดง) เปนดงการวเคราะห SWOT ของจวยและซนกวน ผลจากการวเคราะห

ระบจดออนของโจโฉวา “บดนหนาวจด มาไมมหญาเสบยง โจโฉนำาไพรพล

รอนแรมมาจากภาคเหนอ ไมชนกบดนนำาทางใต เกดโรคระบาดไดงาย เปนขอหาม

ของการกอศก”

“ยนหยาง” “หนาวรอน” “ฤดกาล” เปนความสมพนธตามลำาดบ ฟาหรอ

ธรรมชาตมชยน ชหยางเกอหนนกนและกนจงเกดรอนหนาว รอนหนาวแยกเปนส

คอใบไมผล รอน ใบไมรวง และหนาว นคอฤดกาล

นกการทหารพดถงฟา นาจะกลาววามความหมายสามชนคอ

1. สถานการณใหญของแผนดน คลอยตามฟาและสอดคลองกบความ

ตองการของคน

2. ทเรยกกนวาตกคำาดดาว ดเมฆ ดสภาพอากาศ เผากระดองเตาเสยงทาย

3. ฤดกาลทงส พยากรณอากาศ อาศยสภาพลมฟาอากาศทเปนคณตอ

ฝายตน เปนเงอนไขในการทำาสงคราม

ชนทหนงเปนสถานการณใหญ ยทธศาสตรใหญ กำาหนดไวแลวกอนออกทพ

5 ต�าราพชยสงครามจนโบราณ คาดวาเขยนขนในยครณรฐหรอจานกว (5 ศตวรรษ-221 ปกอน

ครสตกาล ใครเปนผเขยนยงคงเปนทถกเถยง)

38 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ชนทสามตรงกบพชยยทธอฉ6 ทกลาวถงยามลมแรงจด หนาวจด รอนจด

ซงใหปรบตวเขากบลมฟาอากาศ ใชสภาพธรรมชาตเปนอาวธในการทำาสงคราม

อาท การโจมตดวยไฟตองอาศยลม ซงตองขนอยกบลมฟาอากาศในขณะนน

ชนทสองอธบายไวมากทสด แตในความเปนจรงเหมอนโฆษณาชวนเชอ

มากกวา คนพดเองไมเคยเชอ สมดงทเจยงไทกง7 กลาวไววา “ผมปญญาไมทำาตาม

ผโงเขลาเอาดวย”

กษตรยโจวอหวงยกทพปราบโจว (ทรราชราชวงศซาง) ตงทพทภเขากงโถว

รมแมนำาซอ วนนนพายฝนกระหนำาฟาคำารามกอง ธงประจำาทพและกลองศกถกลม

พดหกโคนเสยหาย ทหารรกษาพระองคของโจวอหวงบนรถศกตกใจขวญหนดฝอ

เจยงไทกงกลาววา “อนการศกนน คลอยตามฟาใชวาจะเปนมงคล ขดกบฟาใชวา

จะอปมงคลเสมอไป หากขาดการบรหารคน จกทำาใหสามเหลาทพพนาศ อนงทวา

วถฟา ภตผแลเทพยดา มองไมเหนฟงไมร ดงนนผทรงปญญาจงมทำาตาม แตผโงเขลา

เอาดวย บดนทานอองใชสอยผมความรความสามารถ กระทำาการตามจงหวะเวลา

จงเปนปฏบตการทราบรนโดยมตองดฤกษยาม และไมตองเสยงทายแตอยางใด

ไมจำาเปนตองอธษฐานโชคชยจะมาเอง” วาแลวกสงเดนทพตอไป

โจวกงคดคานวา “ฤกษเวลานขดกบไทสวย การเผากระดองเตาเสยงทาย

ปรากฏวาอปมงคล ดวงดาวพยากรณกแสดงวาเปนลางราย โปรดถอนทพเถด”

เจยงไทกงโกรธมากกลาวอยางเกรยวกราดวา “บดนโจวประหารปกวน

(ขนนางตงฉน) จบจจอ (ขนนางอกคนของกษตรยโจว) ไปขง ใชคนถอยเชน

เฟยเหลยนบรหารราชการแผนดน ไปตมนจะผดไดอยางไร พวกหญาฟางซาก

กระดกสตวทใชทำานายเสยงทาย จะไปเชอไดอยางไร”

6 ต�าราพชยสงครามของจนในโบราณสมยจานกวหรอยครณรฐ (ราว 500-221 ปกอนครสตกาล

เขยนโดยอฉ นกการทหารในยคนน)7 เจยงจอหยา นกยทธศาสตรทหารคนส�าคญของโจวเหวนหวงและโจวอหวง ผน�าในการกอ

รฐประหารเพอลมลางราชวงศซาง และสถาปนาราชวงศโจว มชวตอยราวสามพนกวาปกอน

ชาญ ธนประกอบ แปล 39

เจยงไทกงถงกบกลาววาหญาฟางและการเผากระดองเตาเพอเสยงทายใน

สมยนนเชอไมได และสงใหนำาไปเผาทงใหหมด แลวตนเองกนำาหนาเดนทพตอไป

อหวงกปฏบตตามจนโคนกษตรยโจวสำาเรจ

หลวอว8 ลอมเมองกวงกของมหรงเชา จะสงตเมอง บรรดานายทพพลกด

ปฏทนโหราศาสตร ปรากฏวาวนนนเปนกาลกณ ระบวาไปตายมเปนมงคลจงพา

กนคดคานวา “ตไมได” หลวอวกลาววา “ไปตาย ไปตาย ขาไปมนตายไงละ มงคลยง

ไปได” และแลวจงตเมองกวงกแตก

ดงนนพอคนจนพดถงฟาอำานวย สถานทเหมาะสม คนสามคค ในฟา

อำานวยกตองคนสามคคเปนหลกเชนกน คนสามคคหมายถงพวกพองของตนเอง

สามคคกน สวนฟาอำานวยหมายถงคนทวแผนดนสามคคกน

คำาวาฟาของนกการทหารกคออตนยมวทยาการทหาร สวนการดดาว ดเมฆ

ดช เสยงทาย เผากระดองเตา ลวนเปนงานโฆษณาชวนเชอ ผกอการหรอผครอง

แผนดนไมเคยเชองมงายอยแลว

เดนทพดจเขาแดนไรผคน โรมรนตองเปนชยภมทเหมาะสม

ตนฉบบ

ดนคอระยะใกลไกล ภมประเทศคบขนหรองาย แนวรบกวางหรอแคบ

ชยภมเปนหรอตาย

หวซานอธบาย

โจโฉอธบายวา “กลาวถงความแตกตางของภมประเทศเกาลกษณะ ขนอยกบ

จงหวะการใชใหเปนประโยชน อภปรายไวในบทเกายทธภม”

8 พระนามเดมของจกรพรรดหลวซงอหรอซงอต ปฐมจกรพรรดราชวงศเหนอ-ใต (ค.ศ. 363-422)

40 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ทายเลมของ ต�าราพชยยทธซนว ม บทเกายทธภม วเคราะหเอกลกษณของ

ภมประเทศเกาลกษณะอยางละเอยดรวมทงการใชสอย ดงนนในบทนจงขอขาม

ไปกอน

จางอวอธบายวา “อนการศกนน พงรลกษณะภมประเทศกอนสงอน รใกล

หรอไกล จะทำาใหตดสนไดวาจะออมหรอตรงไป” รวาพนทคบขนหรองายดาย จะ

ไดพจารณาวาใชพลเดนเทาหรอทพมาดกวา “รกวางหรอแคบ จะไดตดสนใจการ

ใชจำานวนพล” ทใดสามารถทมกำาลง หรอทใดมลกษณะผกลาขวางดานกเหมอน

อดคอหอยได “รเปนหรอตายจะไดตดสนใจการรวมพลหรอกระจายกำาลง” เพราะ

ทหารทเขาสจดตายหรอจดอบจะสยบตาแน ถาเปนทกวางจะหลบหนไดงาย

ในบรรดาขนทพของกองทพปลดแอกประชาชนจน คนทรบเกงทสดคอซอว

หลนเปยวกยกยองเขามาก บอกวาทเขารบเหมอนกองทพเทพยดา มกปรากฏตว

เหมอนหลนจากฟา เขาทำาไดอยางไรหรอ ประการหนงคออาศยแผนท อกประการหนง

อาศยการเดนทพ แผนททำาใหเขารอบรภมประเทศชนดหลบตากยงเดนได กอนรบ

ทใดกตามเขาจะดแผนทจนขนใจชนดแทบจะกลนกนแผนทเขาไปดวย

สวนการเดนทพนน เปนกลไกสำาคญของการรบ การเดนทพเปนสวนหนง

ของการสรบ หรออาจกลาวไดวาสำาคญกวาการโรมรนเขาปะทะดวยซำา คนสวนมาก

คดวาปะทะแลว ยงปนใหญแลวจงจะ “รบกนแลว” ในความเปนจรงตอนเรมยง

ปนใหญกตดสนชนะหรอแพไปแลว การเดนทพตองเปนเวลาทถกตอง จดหมาย

ทถกตองและก�าลงพลทถกตอง นตางหากทเปนตวตดสนชนะหรอแพ

นคอการรบแบบออกกำาลง ถาจะวาซอวรบเกงทสด ความจรงแลวเขา

เดนทพเกงตางหาก ถาจะวาเขาเดนทพเกงกเพราะเขาทมเทสตปญญาใหกบ

การศกษาภมประเทศตางหาก ในยทธภมหวายไห9 กองกำาลงภายใตการนำาของเขาไป

มาทวสมรภม เดนทพดจเขาแดนไรผคน โรมรนตองเปนชยภมทเหมาะสม

9 หนงในสามการรบครงส�าคญระหวางกองทพจนคณะชาตกบกองทพปลดแอกประชาชน

คอมมวนสตจน เกดขนวนท 6 พฤศจกายน ค.ศ. 1948 และยตลงวนท 10 มกราคม ค.ศ. 1949

ชาญ ธนประกอบ แปล 41

และก�าลงพลทไดเปรยบ เขาอาศยภมประเทศและการเดนทพ สามารถใชกำาลง

พลหนงกองเหมอนสบกอง พลานภาพแขงแกรงราวภตผเทพยดาทลงจากฟา

การเดนทพไมเพยงเปนสวนหนงของการสรบเทานน การตงคายทพกกเปน

สวนหนงของการสรบเชนกน ตองเลอกชยภมการตงคายพกทเหมาะกบการสรบนน

คายพกแรมไมเพยงเปนปญหาดานภมประเทศ หากยงเปนปญหาขวญกำาลงใจ

ของกองทพและกำาลงรบดวย นโปเลยนเคยกลาวไววา เสยเลอดมากเทาใดใน

สนามรบ กยงไมทำารายจตใจของกองทพเทากบคายพกทขาดสขอนามย

จงเหนไดวาสำาหรบการสรบแลว การปะทะเปนเพยงขนสดทายของแพชนะ

เทานน ตวตดสนทแทจรงขนอยกบปจจยกอนการปะทะ การทำางานของเรากเชนกน

มใชหรอ?

ในใจเรามผลประโยชนของอกฝาย และตองใหเขารดวย

ตนฉบบ

แมทพตองเพยบพรอมดวยปญญา ความนาเชอถอ เมตตาธรรม

ความกลาหาญและความเขมงวด

หวซานอธบาย

นเปนการลำาดบคณสมบตและบคลกภาพคนเปนแมทพของซนว เขาจด

“ปญญา” ไวเปนอนดบแรก และจดความกลาหาญไวอนดบส ทซนวเนนคอแมทพ

ททรงปญญา มใชแมทพทกลาหาญเพยงอยางเดยว เพราะในคานยมของซนวคอ

รวาชนะกอนจงรบ สยบกองทพฝายตรงขามโดยไมตองรบ จงเนนการใชปญญา

คนทวไปมกกลาวกนวาเพยบพรอมทงปญญาและความกลาหาญ แตระหวางปญญา

กบความกลา ซนวจดใหมความเชอถอกบเมตตาธรรมคนไว ควรอธบายอยางไร?

“ปญญา” คออะไร?

42 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ตมอธบายวา “มรรคของราชนในอดต เมตตาธรรมเปนอนดบแรก ผชาญ

พชยยทธ ปญญาตองมากอน” ปญญาทำาใหรจกพลกแพลง ปญญาทำาใหรจก

คลคลายสถานการณ

เซนเปาซวอธบายวา “ไรซงปญญา ยอมมอาจรขดสงสดของทวยราษฎร

และมอาจประมาณสถานการณใหญของแผนดน” การรตววาตนเองมความสามารถ

ถงระดบใด ประมาณสถานการณแผนดน การวางแผนและประเมนในศาลบรรพชน

การพลกแพลงในสมรภม ลวนตองอาศยปญญาเปนสำาคญ

แตปญญา ความเชอถอ เมตตาธรรม ความกลาหาญและความเขมงวดก

มใชการเรยงลำาดบงายๆ และยงมใชตางเปนเอกเทศในตวเอง หากจำาเปนตอง

เพยบพรอมครบถวนทงหาประการ

เจยหลนอธบายวา “ใชปญญาอยางเดยวจะเหมอนโจร เอาแตเมตตาธรรม

อยางเดยวจะออนแอ เอาแตยดความเชอถอจะโงเขลา อาศยแตความกลาหาญจะ

ปาเถอน คำาสงเขมงวดจนเกนเหตจะทำารายไพรพล ผทเพยบพรอมทงหาประการน

ตองรจกใชแตละประการอยางเหมาะสม จงจะเปนแมทพและผบญชาการสงสดได”

เหมยเหยาเฉนกลาววา “ปญญาทำาใหรจกวางแผน ความนาเชอถอทำาให

รจกลงโทษและใหรางวลอยางสมแกเหต มเมตตาธรรมจะรวมใจคนได ความกลาหาญ

ทำาใหรจกตดสนใจ ความเขมงวดกอเกดบารม”

หวงซกลาววา “อนผมปญญานน เหนการณลวงหนาโดยมสงสย วางแผน

ไดและรจกพลกแพลง ความนาเชอถอนน สงการใดกเปนตามนน เมตตาธรรมนน

ทำาใหรจกปลอบขวญและบำารงจตใจยอมไดใจคน ผกลาหาญนน ถาถกตองตาม

คณธรรมจะไมกลว จงตดสนใจอยางเดดเดยวได ผทรงความเขมงวด เปนการใช

บารมควบคมจตใจไพรพล ทงหาประการนเกอหนนซงกนและกน จะขาดอยางหนง

อยางใดมได”

ชาญ ธนประกอบ แปล 43

นคอคำาอธบายของสำานกตางๆ เกยวกบ “ปญญา ความนาเชอถอ เมตตา

ธรรม ความกลาหาญและความเขมงวด”

แลว “ความนาเชอถอคออะไร?”

ตมอธบายไดอยางตรงประเดนวา “ผนาเชอถอ จะทำาใหผคนไมแคลงใจ

การใหรางวลและการลงโทษ” นาเชอถอกคอแยกแยะการใหรางวลและบทลงโทษ

อยางแจมชด ทกคนเขาใจตรงกน ทำาผดอะไรไดรบโทษอยางไร มความด

ความชอบอยางไรจะไดรบรางวลอะไร

การทแควนฉนปราบอกหกแควนได (เหตการณในยครณรฐ) กอาศย “ความ

นาเชอถอ” นเอง ความเชอถอนมใชความเชอถอของหกแควน หากแตเปนความ

เชอถอของชาวฉนเอง และความนาเชอถอของกองทพฉน ลวนขนอยกบการให

ตำาแหนงตามความชอบในการรบลวนๆ สมยนนมการสญญาวาถาตดหวของขาศก

ไดหนงหวจะไดเลอนหนงขน! เรยกสนๆ วา “หวละขน” ทกคนจำาใสใจ จงทำาให

ชาวแควนฉนแยงกนทำาความชอบอยางกลาหาญ

ตอนทซางยางปฏรปการใชกฎหมายกเรมจากความนาเชอถอนเอง ทเรยก

กนวาปกไมสรางความนาเชอถอ คอนำาเสาทอนหนงไปปกไวทประตเมองทศใต

แลวปดประกาศไววา ถาใครแบกเสาตนนไปจนถงประตเมองทศเหนอ จะไดรางวล

ทองคำาสบตำาลง ตอนแรกไมมใครเชอ จงเพมรางวลเปนหาสบตำาลงทอง! มคน

อยากลอง และแลวกไดรางวลทองคำาหาสบตำาลงจรงๆ นบแตนนทางการวา

อยางไร ราษฎรกเชอหมด

เชอถอ ทำาใหใชสอยจตใจและกำาลงของราษฎรได ถาไมเชอถอแลว ทง

จตใจและกำาลงของราษฎรลวนใชสอยมได

เชอถอ คอการตกรางวลและการลงโทษทแจมชด และยงมอกอยางทเปน

ความเชอถอแบบสญญาใจ เพราะบางครงทานอาจไมใชผบญชาการสงสด ไมใช

เจาครองแผนดน ไมมอำานาจเตมในการใหรางวลหรอลงโทษ แตทานกเปนแมทพ

44 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ชนหนงและตองนำาทพออกรบดวย ภายใตสถานการณเชนน โรงเรยนนายรอย

เวสพอยทมกฎขอหนงเกยวกบภาวะผนำา

ในใจมผลประโยชนของอกฝาย และตองใหเขารดวย

ดงนนความนาเชอถอจงมใชเพยงกลไกอยางหนง หากแตเปนพลงของ

บคลกภาพดวย กอนอนในใจของทานตองมผลประโยชนของอกฝาย นเปนเงอนไข

แรก ถาในใจไมไดคดเชนนจะไมสามารถเกดความนาเชอถอทแทจรงได ประการ

ตอมาทานตองสามารถทำาใหอกฝายรอยางชดเจนดวย ถาทานคำานงถงผลประโยชน

ของเขาแตเขาไมร เขากวงหนเชนกน

ประการทสามกลาวถง “เมตตาธรรม”

ตมอธบายวา “ผมเมตตาธรรม รกผอนและรกในสรรพสง รความขยนและ

เหนดเหนอย”

“รกผอนและรกสรรพสง” เปนแกนแททเดยว ตองรกทงคนและสรรพสง

การทะนถนอมขาวของสาธารณะกเปนเมตตาธรรมอยางหนง ใชสอยอะไร

ไมรกไมหวงแหน สรยสรายฟมเฟอยตามอ�าเภอใจกคอไรเมตตาธรรม ทาน

ทำางานลวงเวลาและออกจากททำางานเปนคนสดทาย ทานไมปดคอมพวเตอร

ไมปดแอร ซำารายยงลมปดไฟดวย นกไรเมตตาธรรมเชนกน

เมตตาธรรมยงตองขยนเหนดเหนอยดวย เซนเปาซวกลาววา “ไรเมตตาธรรม

ยอมไมอาจรวมทกขรวมสขกบสามเหลาทพได” ผ นำาทไมสามารถอยกนและ

ออกแรงรวมกบทกคน กขาดเมตตาธรรมเชนกน

เมตตาธรรมคอการรกไพรพลดงบตร มเรองเลาทมชอเสยงเรองหนงเกยวกบ

อฉ เลากนวาพลทหารคนหนงเปนฝทเทา อฉถงกบกมหนาลงใชปากดดหนองให

แมของพลทหารรเขากรองไหฟมฟาย มคนถามวา “ทานแมทพดกบลกเจาถง

เพยงน เจารองไหทำาไมกน” ผเปนแมตอบวา “ครานนสามขากเคยเปนฝทเทา

เชนกน ทานแมทพอกดดหนองใหเขา เขาซาบซงมากจนตายในการรบ บดน

ชาญ ธนประกอบ แปล 45

ลกของขากคงยอมสละชวตเชนกน!”

“ความกลาหาญ” ตมอธบายวา “ผกลาหาญ เมอชนะแลวจะฉวยโอกาส

รกตอตามสถานการณโดยมรรอ”

ความกลาหาญคอการตดสนใจผสมกบการวางแผน ตดสนใจอยางเดดขาด

ตามสถานการณและเดนหนาลกเดยว ไมมการลงเลหรอรรอ นกการทหารมกกลาว

วา “คนคนนนวางแผนดแตไมตดสนใจ” มวแตวางแผนแตไมตดสนใจสกท เพราะ

อะไร? เพราะขาดความกลาหาญ! เขาเอาแตมองหนามองหลงพะวาพะวง ลงเล

ตดสนใจไมได คนทตดตามเขาไดแตรอนใจ เชนนคอขาดความกลาหาญ

เมอขาดความกลา ประการหนงคอตดสนใจไมได อกประการหนงคอตอให

ตดสนใจแลว เวลาปฏบตจรงกขาดความเดดขาด มวแตคดจะหดหวกลบคน

สดทายคงไมเปนชนเปนอน ไมวาจะทำาอะไรกตามลวนตองมจตวญญาณของการ

เสยสละ มงสจดตายแลวเกดใหม แมเราจะตงใจไวแลววาตองชนะแนจงออกศก

แตในโลกนไมมอะไรทชนะแนนอนรอยเปอรเซนต ถาไมกลากไมมทางสำาเรจในการ

“เขมงวด” ตมอธบายวา “ผเขมงวดคอใชบารมควบคมสามเหลาทพ”

นเองจงเปนเหตทวาทำาไมบรรดาแมทพผมชอเสยงในสมยโบราณจงชอบหา

เรองประหารคนเพอสรางบารม ถาจะใหดทสดตองกลาประหารเชอพระวงศสกคน

ฆาคนทถอดวา “มเสน” ซนวสงประหารสนมแสนรกของออองเจาแหงแควนอ

ซอหมาหยงจวสงประหารจวงเจยคนสนทของฮองเต ตางกเพราะการน และทกครง

กอนออกทพมกตองประหารใครสกคน กเพราะคนพวกนไมอานหนงสอนเอง!

คนทถอวาตนมเสนมภเขาพงหลง ยามปฏรปหรอยามจะรบทพจบศก มก

ถกลากออกไปตดหวเซนธงชย กเพราะการกำาจดคนททกคนรจกด ฐานะตำาแหนง

สงสงแตไมเปนประโยชนตอประเทศชาต สรางบารมไดและยงไมทำาใหบานเมอง

เสยหาย เพราะฉะนนคนเราจงอยาถอดวาเสนใหญและจงอยาพงภเขา เพราะ

ภเขาลกนกบอกลกกระทบกน ทานมหวงปนปแน ทานคดวาทานเปนสวนหนงของ

46 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ภเขา แตลมหอบมากจะพาทานตกเหวได ถาเกดภเขาททานพงอยถลมลงจะยงแย

คนทพงภเขาไวจะถกฝงทงเปน ดงนนการดำาเนนมรรควถของวญญชนจงตองอาศย

บคลกภาพเฉพาะตว ทำาตวใหมคณคา รกษาวนย เคารพกฎระเบยบและตองรจกพอ

การหาภเขาพงหลงหาเสนสายเปนจตใจของคนถอย และจะมชวตอยแบบคนถอย

“ปญญา เชอถอ เมตตาธรรม กลาหาญ เขมงวด” พดงายแตทำายาก ถา

เชนนนทำาอยางไรด?

เจงกวฟาน10 เปนบณฑตผนำากองทพ เขาอาน พชยยทธซนว ทกวน และ

เปรยบเทยบดวาตนเองม “ปญญา นาเชอถอ เมตตาธรรม กลาหาญ เขมงวด”

ครบถวนหรอไม ในเมอไมเคยออกรบมากอน แลวจะไปมทงปญญาอะไร! นาเชอถอ

เมตตาธรรมยงพอกลอมแกลมได พดถงความกลาหาญกลบมใชเพราะตนเอง

รกตวกลวตาย แตเปนบณฑตทไรเรยวแรงแมแตจะเชอดไก ตอใหกลาแคไหนกคง

รนแรงไมไหว ดานความเขมงวดยงถอวาพอไปได เขาคดวาแผนดนปนปวนวนวาย

เพราะสะสม “คนทควรประหารมาหลายสบป แตไมไดฆาทง” “ฆาคนดจมดปลวก

ดำาเนนเมตตาธรรมคณธรรมทวหลา” ตองฆาพวกนทงจงจะเปนเมตตาธรรมและ

คณธรรมอนใหญหลวงตอทวยราษฎร สดทายจงถกตงฉายาวา “เจงตดหว”

ถาเชนนนจะเสรมปญญาและความกลาหาญไดอยางไรเลา? ดไปดมาตนเอง

คงหางชนอกมาก แมทพนายกองใตบงคบบญชาลวนเปนชาวไรชาวนายงใชการ

ไมได ภายหลงเขาจงสรปออกมาเปนสองคำาคอ สจรต กระจาง

วถแมทพของซนวคอ “ปญญา เชอถอ เมตตาธรรม กลาหาญ เขมงวด”

เจงกวฟานจงเพมคำาวา “สจรต กระจาง” เขาไป เขากลาววาคงเปนไปไมไดท

ทหารจะเรยกรองใหแมทพนายกองเปยมดวยปญญาและมากดวยอบายอกทงรบ

เกงดวย แตทกคนตางกจบจองในผลประโยชนของตนเอง คอยดอยเสมอวาแมทพ

นายกองของตนสะอาดเรองเงนทองหรอไม การเลอนยศในกองทพยตธรรมหรอไม

10 รฐบรษ นายทหารและนกปรชญาเมธส�านกขงจอ มชวตอยปลายราชวงศชง

ชาญ ธนประกอบ แปล 47

ถาทานไมโลภ ผคนกยอมนบถอ ดงนนคำาวา “สจรต” คอบญชเปดเผยไดอยาง

โปรงใส สจรตจะครองใจทกคน กองทพทฟอนเฟะไมมทางรบได ตนเองสะอาด

โปรงใสแตกบเงนเลกๆ นอยๆ ของลกนองมกผอนปรนให ใหทกคนไดอะไรบางเปน

ประจำา ทำาใหทกคนยอมสยบยอมตดตาม

“กระจาง” หมายถงกระจางในตวลกนองทกคน ขณะจะเขาสประยทธ ใคร

เปนกองหนา ใครเปนกองหนน ใครยอมเปนหนวยกลาตาย ใครเหนอนตรายรบหลบ

ลวนกระจางแกใจ ยามปกตตรวจสอบความขยนขเกยจ ทำาจรง แกลงทำาของทกคน

อยางละเอยด เชนนเวลาใหรางวลหรอลงโทษจงจะทำาไดทนเวลาและแมนยำา

เหมาะสม

ในฐานะแมทพจะชงนำากอนไพรพลหรอไมยงเปนเรองรองลงมา เพราะทาน

มกบญชาการอยดานหลง ไมใชเปนกองหนาทพงเขาสประยทธ และทสำาคญทสด

ถงกบมใชมอบายหรอแผนการทลกลำาหรอบญชาการอยางสขม หากแตเปนการ

จดสรรปนสวนอยางยตธรรม ใครมความดความชอบทานรหมด และใหรางวลหรอ

ลงโทษอยางแมนยำา เชนนทกคนกวางใจ ทกคนกลาทจะสขายชวตใหทาน

ดงนนการเปนผน�าจงไมเพยงจดจอทงานเทานน ยงตองจดจอทคนดวย

อยาคดวาทำางานเสรจแลวกไชโยโหฮว ระหวางทำางานชนนน ลกนองแตละคน

ทำาคณประโยชนอะไรบางตองกระจางแกใจ และสามารถใหรางวลหรอลงโทษ

อยางเหมาะสม งานททานทำาจงจะดวนดคน

เซยงอว11 มกออกหนารบพงเองกอนทหาร สวนหลวปงจดจอทการตกรางวล

ตามความชอบและลงโทษตามความผด ในฐานะของผนำาการยนอยดานหลงมองด

ความชอบหรอความผดของลกนองใหชดเจน และใหรางวลหรอลงโทษอยางแมนยำา

สำาคญกวาการกระโจนออกรบนำาหนาลกนองอยางมากถงมากทสด

11 ฌอปาออง (223-202 ปกอนครสตกาล) ขนศกผย งใหญปลายราชวงศฉนทมช อเสยงใน

ประวตศาสตรจน เปนคปรบคนส�าคญของหลวปงหรอจกรพรรดฮนเกาจ ปฐมจกรพรรดราชวงศฮน

48 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

เจงกวฟานกลาววา ใช “สจรต กระจาง” เปนพนฐาน “ปญญา ความเชอถอ

เมตตาธรรม ความกลาหาญ และความเขมงวด” คอยๆ สะสมกได ถาไมม “สจรต

กระจาง” เปนพนฐาน ตนเองเอาไมอย ใหรางวลและลงโทษไมแมนยำา “ปญญา

ความเชอถอ เมตตาธรรม ความกลาหาญ และความเขมงวด” กเปลาประโยชน

งานกวาครงของแมทพคอการก�าหนดกฎระเบยบกองทพ

ตนฉบบ

กฎระเบยบนนเปนการจดอตราก�าลงพล ธงทวและฆองกลอง การ

จดสรรต�าแหนง วถ การควบคมดแล ทงหาประการนแมทพยอมพงร

ผรจกชนะมรจกปราชย

หวซานอธบาย

“มรรค ฟา ดน แมทพ กฎระเบยบ” หาปจจยนกฎระเบยบอยทายสด

คนทวไปจงไมคอยใหความสำาคญ และคดวาคงหมายถงกฎระเบยบกองทพหรอ

อยการศกเขมงวดชดเจนกพอ ในความเปนจรงแลวนเปนปญหาทางเทคนคระดบสง

งานของแมทพสวนมากอยตรงน สวนการรบสประยทธนนแคประเดยวเดยวเทานน

โจโฉอธบายวา “การจดอตรากำาลงพลหมายถงจดหมวดหม ธงทวและฆอง

กลอง การจดสรรตำาแหนง วถหมายถงเสนทางการลำาเลยงเสบยง การควบคม

ดแลหมายถงคาใชจายของทพหลก”

“การจดหมวดหม” เปนโครงสรางขององคกร เปนการจดกำาลงพลและ

ระบบการบงคบบญชา การจดสรรตำาแหนงหมายถงระบบบคลากร การควบคมดแล

คอการบรหารระบบวสดและการเงน

“กฎระเบยบ” คอการบรหาร คอวธบรหาร คำาวาบรหารในสงคมปจจบน

กลายเปนคำาเฉพาะ ซงศาสตรการบรหารในปจจบนมทมาจากกองทพนเอง

ชาญ ธนประกอบ แปล 49

โครงสรางขององคกรหนงเปนเทคนคชนสง เชนเดยวกบการทำาธรกจ พอ

บรษทโตขน การบรหารตามไมทนกลมแน กจการขยายตวอยางรวดเรว โครงสราง

องคกรมกไมชดเจน มตำาแหนงแปลกๆ ไปทว ผานไปพกหนงกตองปฏรปองคกร

ใหม ถาทำาสำาเรจองคกรกมชวตชวา ถาทำาไมสำาเรจกฟบแน

การปฏรปของประเทศจนวนนมชดทำางานและคณะอนกรรมการเยอะแยะ

กเพราะ “การจดหมวดหม การจดสรรตำาแหนง การจดเสนทางและการควบคม

ดแล” ลวนมการเปลยนแปลง ตองใชกลไกประสานงานขามองคกรมาผลกดนการ

ปฏรป

เรามกกลาวกนวาวรบรษม “ความสามารถสงและยทธศาสตรใหญ”

จางเสวยเหลยงเคยวจารณบดาของตนเองกบเจยงไคเชก12 วา “พอของขาพเจาม

ความสามารถสงแตไมมยทธศาสตรใหญ เจยงไคเชกมยทธศาสตรใหญและขาด

ความสามารถสง”

คำาพดนถกตอง! จางจวหลนเปนจอมคนแหงยคแตขาดทกษะระดบสง

ทางการเมอง สวนเจยงไคเชกมแผนใหญและยทธศาสตรใหญ แตความสามารถ

เปนรองอยบาง

“มรรค ฟา ดน” คอยทธศาสตรใหญ “แมทพ” และ “กฎระเบยบ” คอ

ความสามารถระดบสง สามารถจดโครงสรางองคกร ระดมพล บงคบบญชาและ

ขบเคลอน

เราเหนนกธรกจใหญทประสบความสำาเรจ ลวนเปนผมความสามารถสง

และยทธศาสตรใหญ ความสามารถสงยงสำาคญกวายทธศาสตรใหญดวย เพราะ

ยทธศาสตรใหญยงถามคนอนได จางทปรกษาได แตความสามารถระดบจอมคน

12 จางเสวยเหลยง (ค.ศ. 1901-2001) เปนนกการปกครองและนายพลกองทพของสาธารณรฐจน

บดาชอจางจวหลน สวนเจยงไคเชก (ค.ศ. 1887-1975) เคยด�ารงต�าแหนงประธานาธบดของ

สาธารณรฐจน

50 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ขนอยกบตวเอง มความสามารถสงแตไมมยทธศาสตรใหญ ยงคงเปนนกธรกจใหญ

ได ถามแตยทธศาสตรใหญแตไมมความสามารถสงพอ ในสมยโบราณกคอกนซอ

ถาเปนปจจบนกคงเปนบรษทคอนซลตใหคำาปรกษากระมง

ผสถาปนาประเทศทกยคทกสมย ลวนเปนการจบมอระหวางผมความสามารถ

ระดบจอมคนกบนกกศโลบายผวางยทธศาสตร อาท เลาปกบขงเบง จหยวนจาง

กบหลวโปเวน หลวปงกบเซยวเหอ เปนตน

“มรรค” คอพลงอ�านาจแบบออน (Soft Power)

ตนฉบบ

ดวยเหตนจงเปรยบเทยบและประเมนจากสภาพการณทแทจรง ดวา

เจานายฝายใดมมรรคกวากน

หวซานอธบาย

ทำาการเปรยบเทยบ “มรรค ฟา ดน แมทพ กฎระเบยบ” ทงหารายการ

ดงกลาวมาขางตน โดยเปรยบเทยบกนเจดดานดวยกน ประการแรกคอ “เจานายใคร

มคณธรรมกวากน”

“เจานายใครมคณธรรมกวากน” ขางตนเรากลาวไวแลววา “ใหทวยราษฎร

เหนพองกบเบองบน” ตองมความปรารถนารวมกนทงเบองบนเบองลาง กตองรวมกน

ซองเสพผลแหงชยชนะ นโยบายมวลชนตองเหมาะสม ตองตดใจไดในการให

รางวลและใหตำาแหนงลกนอง

ผอธบายทกยคทกสมยมกนำาเอาการเลอกของหานซนระหวางหลวปงกบ

เซยงอวมาอธบายในขอน

ชาญ ธนประกอบ แปล 51

หลวปงถามหานซน13 วา ทำาไมทานจงไมตดตามเซยงอวแตมาตดตามเราเลา?

หานซนตอบวา เซยงอวทารณโหดรายตอราษฎร ตดใจไมไดกบการใหรางวลและ

ปนบำาเหนจลกนอง ตราประทบใหญแกะสลกเสรจแลวมวแตลบคลำาอยในมอ

นนแหละ จนขอบและมมของตราประทบเกลยงลนหมดแลวยงไมยอมตดใจเอา

ออกไป ยงอยากเกบไวรำาไป แตนายทานไมเหมอนกน สญญากบราษฎรไวสามขอ

รจกใหรางวลและกระจายอำานาจใหลกนอง

หลวปงใชเงนมอเตบถอเปนเรองเปนราวไมได เพราะในกลยคทจะโคนผอน

ใตฟาเปนของผอน จะเซนเชคเปลาอยางไรกได เปนเงนของคนอนทงนน แตเงนท

ถงมอแลวหลวปงมไดเลอะเทอะ เฉนผงเคยชวยหลวปงทำางานสกปรก ใชเงนตด

สนบนซอตวแมทพของขาศก แตไหนแตไรหลวปงใชเงนตามใจชอบไมเคยตง

งบประมาณ ตอนไดชยชนะขนสดทายกเชนเดยวกน ตอนประกาศนโยบายบอกวา

ใครตดหวเซยงอวไดจะใหตำาแหนงโหว ปกครองหมนครวเรอน ตอนเซยงอวเชอดคอ

ฆาตวตายทรมนำาอเจยง เหนในกลมคนทลอมตนเองอยมคนหนงชอหลวหมาถง

เปนลกนองเกาแตแปรพกตรไปเขากบหลวปง จงกลาววา “หลวหมาถง เกลอเกา

นนา! ขายกหวใหเจา!” วาแลวกปาดคอ คนทอยขางตวหลวหมาถงไมฟงเสยง

พากนฮอเขาแยงศรษะเซยงอว สดทายมหาคนสบไดคนละชน นำาไปขอความด

ความชอบจากหลวปง หลวปงไมถามเลยวาใครเปนคนตดคอเซยงอว แตงตงให

เปนโหวหมนเรอนทงหาคน

“มรรค” ของหลวปงคอสำาหรบลกนอง เปนมรรคดานกลไกการใหกำาลงใจ

เปนมรรคสำาหรบทวยราษฎรและการเมอง ทางดานการเมองเขาเหนอกวาเซยงอว

หลายขม หลวปงเปนผตอาณาจกรฉนแตกเปนคนแรก แตเขาไมแตะตองแกวแหวน

เงนทอง ไมจบกมหญงของศตรมาครอบครอง ไมอยในตำาหนกราชวงของฉน แตสง

ปดคลงหลวงแลวยกทพกลบปาซง ใหสญญากบราษฎรชาวฉนสามขอวา “ใครฆา

คนตองตาย ใครทำารายคนจะถกลงอาญา ใครลกขโมยจะถกลงโทษ” สวนกฎ

13 230-196 ปกอนครสตกาล แมทพคพระทยของจกรพรรดฮนเกาจ

52 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ระเบยบทเขมงวดและการลงทณฑทโหดรายของฉนประกาศยกเลกหมด ดงนน

ชาวฉนจงรกเขาและรกมากเสยดวย วนเวลาทแควนฉกบฮนแยงชงกนตอไป เขา

ยงคงไดรบการสนบสนนอยางเตมกำาลงจากราษฎรในกวนจง (ดนแดนของเซยงอว)

แลวเซยงอวละ เขาขบไลหลวปง ยกทพเขาเสยนหยางแลวฆาลางเมอง

กอนหนานฉนอองจอองยอมยกธงขาว หลวปงไวชวตมไดประหาร เซยงอวกลบสง

ฆาจออง ขนแกวแหวนเงนทองและหญงงามไปหมด ซำายงวางเพลงเผาวงของฉน

ดวย ไฟไหมอยสามเดอนจงสงบลง ดนแดนนถกปราบแลว ยงฆาคนไปทำาไม ก

เพราะจะแยงชงทรพยสนและหญงงามของผอน ดงนนเซยงอวจงไมรจกวธครอง

แผนดนตงแตตน ทเขาตองการมเพยงทรพยสนและหญงงาม

เซยงอวชงเอาทรพยสนและหญงงามของฉนไป แลวแตงตงคนสามคนแบงกน

ปกครองฉน ใหเปนอองทงสามคน เขาแตงตงใครบาง กคอแมทพฉนสามคนทยอม

สวามภกดตอเขา จางหวน ซอหมาซน และตงอ สามคนนทำาอะไรไวบาง พวกเขา

นำาทพฉนยสบหมนสวามภกดตอเซยงอว เซยงอวสงฝงทหารทงเปนหมดทงยสบหมน

เหลอเพยงพวกเขาสามคน ดงนนชาวฉนจงแคนสามคนนเขากระดก เพราะขาย

ชวตลกหลานพวกเขาถงยสบหมนเพอใหตนเองไดลาภยศสรรเสรญ คนทเซยงอว

แตงตงใหครองฉน ควรรบภาระการนำาทหารและราษฎรแควนฉนสกดหลวปง จง

จะเปนยทธศาสตรทถกตอง สามคนนจะรบหนาทนไดอยางไร

ดงนนในขอ “เจานายใครมคณธรรมมากกวากน” เซยงอวจงแพหลวปง

หลายขมตงแตแรก

ยอนประวตศาสตรขนไปอก มคนคนหนงททรงคณธรรมคอซางทง ตอนสราง

บานเขาขดพบซากกระดกนรนามซากหนง เขาจงจดการกลบฝงอยางเคารพสำารวม

คนทวใตฟาตางรเขาและบอกกลาวกนวา ซางทงเคารพตอคนตายถงเพยงน จงไม

ตองพดถงคนเปน เขาเหนชาวนาไลจบนกลอมตาขายทงสดาน จงมคำาสงใหปด

ลอมไดเพยงดานเดยว อยาไดฆาฟนจนหมดสน ตองทงทางรอดไวสามดาน คนทว

ใตฟาพากนบอกกลาววา กบสตวเดรจฉานซางทงยงดถงเพยงน ยงไมตองพดถง

ชาญ ธนประกอบ แปล 53

การปฏบตกบคน!

ดวยเหตนพอซางทงยกทพไปปราบแวนแควนตะวนออก ราษฎรในแควน

ตะวนตกกพากนถามวา ทำาไมถงไมมาตพวกเราละ! พอไปปราบแควนตะวนตก

ราษฎรในแควนตะวนออกพากนตอวา ทกคนลวนหวงวาเขาจะมาปกครองพวกตน

ดงนนคณธรรมจงเปนพลงอำานาจแบบออน หลวปงมพลงอำานาจแบบออน

เซยงอวมแตพลงอำานาจแบบแขง มมรรคกคอวถแหงราชนตามคำาสอนของสำานก

ขงจอ เปนพลงขมใหญทดงดดผคน เมงจอ (ปราชญจนสำานกหย สบทอดแนวคด

ของขงจอ) กลาวถงความแตกตางระหวางวถราชนกบมหาอำานาจ โดยบอกวา

มหาอำานาจตองเปนประเทศใหญ ตองมดนแดนและกำาลงทเขมแขง พนทพนล

นำาทพสบหมน มกำาลงใหญแคไหนกเปนมหาอำานาจไดเพยงนน สวนวถราชน

ไมตองเปนเชนน ประเทศเลกๆ กดำาเนนวถแหงราชนไดและครองใตฟาได กษตรยทง

มดนแดนเพยงเจดสบล กษตรยเหวนหวงมรอยล ลวนเปนแควนประเทศราชขนาด

เลก แตการดำาเนนตามวถแหงราชนจงไดใจคนทงแผนดน

คำาพดของเมงจอเปนขอคดทดสำาหรบพวกเราททำากจการเลกๆ วถแหง

ราชนมใชวถของผเปนราชน หากแตคอการทำาอยางไรจงจะเปนผมวถแหงราชน

“เจานายใครมคณธรรมกวากน” ทานมมรรคไหม เถาแกของทานมมรรค

หรอไม

“หาเรองเจดประเมน” จากนนรแพรชนะ รแพชนะจากนน จงยกทพเผดจศก

ตนฉบบ

ดวาเจานายฝายใดมมรรคกวากน แมทพฝายใดสามารถกวากน

ฟาดนใครได กฎระเบยบฝายใดเขมงวดกวดขนดกวากน ก�าลงพล

54 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ฝายใดมากกวา ไพรพลฝายใดฝกซอมไดดกวา การใหรางวลและการ

ลงโทษฝายใดชดเจนกวา เชนนกรแลววาฝายใดจะชนะ

ผเปนแมทพทเชอหลกการประเมนนจะไดชย ใหเอาตวไว แมทพ

คนใดไมเชอในหลกการนยอมแพแน ใหปลดเสย

หวซานอธบาย

“แมทพฝายใดมความสามารถมากกวา” คอการเปรยบเทยบฝมอและ

ความสามารถแมทพทงสองฝาย ดงนนในการรบจงมกมสภาพดงน รวาแมทพอก

ฝายรายกาจมาก จงยนกรานไมออกรบ แตสงจารชนไปตดสนบนขนนางคนสนท

ของอกฝาย ยแหยใหเจาครองแผนดนกบขนนางแตกคอกน จะไดยายแมทพคนน

ไปทอน เปลยนไอโงมาแทน จากนนจงชนะดวยการรบเพยงครงเดยว

“ฟาดนใครได” หมายถงการเลงเหนลมฟาอากาศและชยภมทเปนคณ

อยางแมนยำา เหมอนกบตอนรสเซยเขมอบคาบสมทรไครเมย รสเซยไดเปรยบทง

ลมฟาอากาศและภมประเทศ สหรฐอเมรกาและสหภาพยโรปจงไดแตถลงตา

เตนเราๆ แตทำาอะไรไมได

“กฎระเบยบฝายใดเขมงวดกวากน” โจโฉอธบายวา “ตงกฎไวไมมใคร

ละเมด ผใดละเมดจะถกประหาร” หมายความวามกฎหมายกำาหนดไว กจะไมม

ผกลาละเมด ใครขนละเมดประหารลกเดยว ดวยเหตนจงมเรอง “ตดหนวดใน

นาขาว” ของโจโฉ ยามนนกองทพผานเสนทางทขาวในนาสกพอด โจโฉจงมคำาสง

หามมใหเหยยบยำานาขาว ถาทำานาขาวเสยหายโทษถงประหาร ผลปรากฏวามาท

โจโฉขเกดพยศโจนยำาเหยยบนาขาว แลวทำาอยางไรด คงตดศรษะตวเองไมได

กระมง เขาจงชกกระบตดหนวดตนเองแทนศรษะ

“กฎระเบยบ” คอกฎหมายกบคำาสง เหมยเหยาเฉนอธบายวา “คนมากใช

กฎหมาย คนนอยใชคำาสง”

“กำาลงพลฝายใดเขมแขงกวา” ตมอธบาย “บนลางสามคค กลาเผชญศก

ชาญ ธนประกอบ แปล 55

ยอมเขมแขง ไพรพลมาก รถศกมากยอมเขมแขง” จางอวอธบายวา “รถศกแขงแรง

มาพนธด ทหารกลา อาวธคม ไดยนเสยงกลองรบยนด ไดยนเสยงตฆองโกรธา”

หมายถงพอไดยนกลองศกใหบกกดใจ ไดยนเสยงตฆองใหถอนพลกโกรธ

“ไพรพลฝายใดฝกซอมไดดกวา” ในขอนตองแยกสวนจาก “กำาลงพลของ

ฝายใดเขมแขง” มนษยสอนไดและเรยนรได คนธรรมดาถาผานการฝกซอม ลวน

สามารถทำางานเฉพาะกจได ถาตลอดชวตฝกอยเรองเดยวจะเปนผเชยวชาญเรองนน

ในระดบโลกทเดยว ดงนนขอเพยงฝกฝนใหด ทกคนลวนมโอกาสเปนผเชยวชาญ

ได และตองตระหนกในจดน

ยามปกตเสยเหงอมาก ยามรบจะเสยเลอดนอย ทเรยกกนวากองกำาลง

พเศษมใชซเปอรแมน หากมาจากการฝกหนก เปนการทมเททรพยากรมหาศาลฝก

พวกเขา จะใหไปปฏบตภารกจทใด กหาสถานทจำาลองฝกใหดลวงหนาสกหลาย

เดอนยอมไดผลด

ฝกหนก ฝกหนก จะท�าอะไรกตองฝก ฝกจนเปนผช�านาญในทสด

“การใหรางวลกบการลงโทษฝายใดชดเจนกวา” การใหรางวลกบการลงโทษ

เปนทงศาสตรและศลป กลาวไดวาสองเรองนเปนตวตดสนกำาลงการรบ ประเดน

ส�าคญของการใหรางวลและการลงโทษมสองประการ หนงคอทนเวลา สอง

คอพอเหมาะพอควร

พชยยทธซอหมา วาไว “การใหรางวลไมลาชาเกนไป ตองใหราษฎรยนด

ทำาดและไดไปอยางรวดเรว การลงโทษมรรอ เพอใหราษฎรไดเหนภยจากการทำา

ไมด” เปนการบอกวาการใหรางวลและการลงโทษตองทนเวลา ใครทำาดกไดคณ

ประโยชนทนท ใครทำาเรองเลวรายทกคนกเหนทนทวาถกลงโทษ ถาไมทำาใหทน

เวลาผลทไดจะทอนลง

หวงจอ (นกอธบาย ต�าราพชยยทธซนว ยคโบราณ) อธบายไววา “ใหรางวล

ไรขดจำากด สนเปลองโดยไรพระคณ ลงโทษเกนเหต รงแตจะเขนฆาโดยไรบารม”

56 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

นเปนการเนนวาการใหรางวลและการลงโทษตองพอเหมาะพอควร ใหรางวลซซว

หรอใหพรำาเพรอ ทกคนรบไปกไมสำานกบญคณ ถาลงโทษซซวละ คนจะโกรธแคน

และบารมของทานกไมเกด

วถทถกตองกบวถเลหกล

ตนฉบบ

เมอประเมนแลวเปนคณ พงสรางสภาวการณเพอกมความไดเปรยบ

อนสภาวการณคอพลานภาพ กมในสวนทเปนคณ อนการศกนนเปน

วถแหงกศโลบายเลหกล

หวซานอธบาย

โจโฉอธบายวา “อยนอกกฎเกณฑปกต”

หลฉวนอธบายวา “เมอประเมนแลวเปนผลด ใหฉวยโอกาสปรบตาม

สถานการณ เพอเปนประโยชนหนนการศก อยนอกกฎเกณฑปกต”

ตมอธบายวา “ประเมนผลไดผลเสย เปนเรองพนฐานของการทหาร เมอร

ผลดผลเสยและรบฟงไปใช จากนนสรางพลานภาพชวยสถานการณการศกนอกเหนอ

กฎเกณฑปกต”

ดงทกลาวไวแตแรกวา “จ” ของซนวมใชหมายถงเลหเพทบายหรอแผน

พสดาร หากแตหมายถงการประเมนหรอคำานวณดวยการเปรยบเทยบ แตซนวก

มใชจะไมพดถงเลหเพทบายเสยทเดยว ดงทกลาวไววา “อนการศกนนเปนวถแหง

กศโลบายเลหกล” อนดบตอไปเขาจะเรมกลาวถงเลหเพทบายแลว

การประเมนวเคราะห SWOT กระทำากนในศาลบรรพชน เพอความขลงเปน

พนฐาน “ประเมนแลวเปนคณจงรบฟง” กคอคำานวณแลวมโอกาสชนะมากกวาจง

ออกรบได

ชาญ ธนประกอบ แปล 57

“จงสรางพลานภาพเพอหนนการศก” นอกเหนอจากพนฐานและกฎเกณฑ

ปกต ใหสรางพลานภาพหรอสรางสถานการณขนมาเปนการเสรม

พลานภาพคออะไร “คอการกำาหนดและปรบเปลยนทเปนคณตอสถานการณ”

ตมอธบายวา “อนพลานภาพนน มอาจเหนกอน หรอเพราะขอเสยของ

ขาศกจงเปนคณของฝายตน หรอเพราะเปนคณตอขาศกจงเปนขอเสยของฝายตน

จากนนจงเรมกำาหนดและปรบเปลยนเพอไดชยชนะ”

หวงซอธบายวา “พลานภาพคอการฉวยจงหวะปรบเปลยน”

ดงนน “พลานภาพ” กคอสถานการณ ในสนามรบตองเปลยนแปลงตาม

สถานการณ ทำาอยางไรจงจะเปนคณและหลกเลยงขอเสย ทำาอยางไรจงจะเปลยน

จากไมเปนคณมาเปนคณตอฝายตน ดำาเนนการพลกแพลงตามโอกาส หยบยม

พลานภาพอยางไรสรางสถานการณอยางไร ในพชยยทธซนว สบสามบท จงม

การกลาวถง “บทรปลกษณการรบ” และ “บทพลานภาพ” เปนการเฉพาะ ซง

อธบายปญหานอยางละเอยดและเปนแกนแทแนวคดของซนว

ไมรจกรอคอย เปนจดออนมหนต

ตนฉบบ

อนการศกนนเปนวถแหงกศโลบายเลหกล ดงนนถาสามารถ

ใหแสดงวามสามารถ จะรบใหแสดงวามรบ ใกลใหแสดงไกล ไกล

ใหแสดงใกล ขาศกละโมบใหลอดวยผลประโยชน ขาศกระส�าระสาย

ใหพชตเสย ขาศกก�าลงสมบรณใหเตรยมพรอม ขาศกแขงแกรง

ใหหลกเลยง ถามโทสะใหยวเยา พงถอมตวท�าใหขาศกล�าพอง ขาศก

สขสบายกอกวนใหเหนอยลา โจมตเมอขาศกไมพรอม ออกทพเมอขาศก

คาดไมถง นคอชยชนะของนกพชยสงคราม จกแพรงพรายกอนมได

58 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

หวซานอธบาย

ในทนซนวกลาวถงเลหเพทบายรวดเดยวสบสองขอ ประมาณวาการใชเลห

เพทบายเหลานเพอใหขาศกสำาคญผด หลอกลอใหขาศกผดพลาด

แลวถาอกฝายไมหลงกลไมผดพลาดจะทำาอยางไร? ตองรอคอย ขบเคยวไป

ดวยกน สงจารชนไปทำางานจดแจงดวยวธตางๆ สรปแลวตองรอจนทำาลายดลยภาพ

ลงได และเหนแลววาโอกาสไดรบชยชนะเปนฝายตน จงจะออกรบได

ทศนคตของซนวคอเหนโอกาสชนะแลวคอยรบ ไมชนะจะไมรบ ไมมโอกาส

ชนะจะรอคอยตอไป

การไมรจกรอคอย เปนจดออนมหนต มวแตคดวาตองสรบจงจะเปนวรบรษ

เปนชายชาตชาตร โดยหารไมวา การรอคอยเปนสวนหนงของการสรบ และ

เปนองคประกอบทส�าคญอยางยงยวด

ในบนทก ถงไทจงหลเวยกงเวนตย14 หลซอหมน15 รบสงวา “ขาศกษาตำารา

พชยสงครามแตโบราณจวบปจจบน พบวาประเดนสำาคญมสคำาคอ ‘ทำาใหไขวเขว’

หมายความวาตองหาวธการตางๆ นานามาชกจงใหอกฝายตดสนใจผดและกระทำา

การผดจนเผยจดออนออกมา”

หลจง16 กลาววา “ถกตองพะยะคะ การทำาสงครามกเหมอนการเลนหมากรก

ผดพลาดตาเดยวแพทงกระดาน กกกไมกลบแลว”

14 การถามตอบระหวางจกรพรรดถงไทจงกบหลเวยกง15 คอพระนามเดมของจกรพรรดถงไทจง16 ขนศกคนส�าคญของราชวงศถง ตอมาไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนเวยกวอกง จงเรยก

อกชอวาหลเวยกง

ชาญ ธนประกอบ แปล 59

พอถงรชกาลจกรพรรดถงเสวยนจง17 กไมมสตปญญาเหมอนหลซอหมน

ผ เปนพระอยกา (ป ) แลว พอเกดกบฏอานสอ18 แมทพชอเกอซฮนเฝารกษา

ดานถงหรอถงกวน เปนตายไมยอมออกรบ จกรพรรดหลหลงจรอนใจอยากปราบ

กบฏ จงสงใหเกอซฮนออกรบ เนองจากกอนหนานจกรพรรดเสวยนจงไดสงประหาร

แมทพผมชอเสยงเชนเฟงฉางชงและเกาเซยนจอโทษฐานหยอนยานในการรบตาม

ความเหนของพระองค เกอซฮนรทงรวาขนออกรบตองแพแน แตถาขดราชโองการ

ตายแนยงมพกกลาวถง เพราะในทสดองคจกรพรรดคงเปลยนแมทพอกคนแลว

ออกรบแน เขาจนปญญาจงถกบบใหยกพลออกจากดานถง สดทายกองทพยสบหมน

พนาศสน ดานถงแตก ดทาราชธานฉางอานกคงรกษาไมไดแลว จกรพรรดเสวยนจง

จงทงเมองหนไปเสฉวนอยางฉกละหก

กศโลบายสบสองขอ นกอธบายทงสบเอดสำานกเขยนไวมากมาย เรามาด

กนกอนทละขอ

รบครงเดยวเผดจศกจงจะเปนยอดแมทพ

ตนฉบบ

สามารถใหแสดงวามสามารถ

หวซานอธบาย

จางอวอธบายวา “ความจรงเขมแขงใหแสรงแสดงวาออนแอ ความจรง

กลาหาญใหแสดงวาขลาดกลว เฉกเดยวกบหลมรบชนะเผาซงหนและซนปนประหาร

17 พระนามเดมหลหลงจ18 อานลซานกบสอซอหมน กอการกบฏ ค.ศ. 755-763

60 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

ผางเจวยน”19

หลมเปนหนงในสแมทพนามอโฆษของยครณรฐ เปนแมทพใหญของแควน

จาว สวนอกสามคนคอไปฉ เหลยนโพ และหวงเจยน

หลมเปนผคมกำาลงรกษาเมองตายและเมองเยยนเหมนทางชายแดนคอย

ปองกนซงหน หลมดกบทหารและฝกอยางเขมงวด ออกตรวจตราสอดสองเปน

ประจำา แตมคำาสงเดยวคอหามออกรบ! ใครออกรบประหารลกเดยว

ทำาเชนนอยหลายป เนองจากหลมใหทหารทงหมดหดหวอยแตในคายและ

คอยปองกนอยางแขงขน ซงหนยกทพเขาตคายหลายครงยงคงทำาอะไรไมได

หลมไมออกรบหลายป ไมเพยงซงหนชกทนไมไหว แมแตทหารของเขาเองก

เออมระอา อองแหงแควนจาวกไมพอใจเชนกนเหนวาหลมขขลาดจงเปลยนตวแมทพ

แมทพคนใหมพอเขารบตำาแหนงกเปลยนนโยบายทนท ออกรบไมหยดหยอน

ผลปรากฏวาแพมากกวาชนะกองทพจงเสยหายหนก จาวอองทนไมไหวจงเรยกตว

หลมไปเปนแมทพอกครง แตหลมอางวาปวย จาวอองจนปญญาจงจำาใจรบปากวา

ขอใหไปทำาหนาทเถอะ ตวจาวอองเองจะไมกาวกายดานนโยบายใดๆ แลว

หลงหลมกลบเขาประจำาการอกครงกไมออกรบอกหลายปเหมอนเดม แต

เขาไมไดอยวาง พยายามฝกกำาลงพลหนกขนยงยงกวาออกรบเสยอก หลายปผานไป

กองทพชายแดนของหลมกลาแขงมากและมาศกกอวนพ ทกคนฮกเหม ขวญกำาลงใจ

เปยมลนและอดอนมานาน สยอมไมรบรางวลใดๆ กขอออกไปสกบซงหนใหรดำา

19 เหตการณรบระหวางหลมกบซงหนคนเถอนนอกดาน เกดขนในยคจานกวหรอยครณรฐ เมอ

265 ปกอนครสตกาล ผลจากชยชนะครงนนท�าใหเผาซงหนไมกลามาราวแควนจาวสบกวาป

สวนซนปนประหารผางเจวยนเปนเหตการณเมอราว 400 ปกอนครสตกาล ทงสองเปนลกศษย

ส�านกเดยวกน รบราชการทหารแควนวย ผางเจวยนอจฉาเพอนรวมส�านกจงกลนแกลงจน

ซนปนถกตดขาและท�าลายโฉม ในเวลาตอมาซนปนหนไปอยแควนฉและรบชนะ ผางเจวยน

ถกจบตวเปนเชลยแตถกปลอยตว ผางเจวยนเสยชวตในการรบกบซนปนอกครงเมอ 342 ปกอน

ครสตกาล

ชาญ ธนประกอบ แปล 61

รแดงดกวา สวนฝายคนเถอนซงหนกลบตายใจและหยอนยานลง

หลมตดสนใจจะเผดจศก ระดมรถศกหนงพนสามรอยคน มาศกหนงหมน

สามพนตว ทหารกลาพลเดนเทาหาหมนนาย พลแมนธนสบหมน ใชยทธวธลวง

ขาศกใหเขาลก โดยใหชาวบานตอนฝงสตวเลยงออกไปเลมหญานอกดาน ฝายซงหน

จงสงกองทหารขนาดเลกไปปลนสะดม หลมแกลงแพวงหน ทงใหทหารหลายพน

ถกซงหนจบเปนเชลย ฝายซงหนพอชนะกยามใจ หวหนาเผายกทพหลกเขาต

ชายแดน หลมจงใชแผนพสดาร โอบลอมทพซงหนดวยสองปกทพ ทำาลายซงหนใน

คราวเดยวนบสบหมน และฉวยจงหวะทไดชยชนะบกดนแดนจนหลาน ทำาลายตงห

และสยบหลนห หวหนาเผาซงหนลนลานหนเอาตวรอด ตลอดสบกวาปหลงจากน

ซงหนไมเคยกลาเฉยดเขาใกลชายแดนแควนจาวอกเลย

แนวคดของนกพชยยทธคอรบครงเดยวเผดจศก การทำาสงครามไมใชรบไป

รบมา หากแตเปนการสะสมกำาลงรอจงหวะแลวแตกหกในคราเดยว ปองกน

ชายแดนอยสบป เปลยนแมทพคนหนง อาจรบชนะเปนรอยครง มความดความชอบ

มหาศาล แตแมทพคนหนงไดชยชนะยอมตองแลกมาดวยซากกระดกนบหมน พอ

เขาเกษยณยงคงเทากบไมแกปญหาแตอยางใด ตองเปลยนแมทพอกคนไปรบตอ

สวนหลมไมออกรบสบป รนจนถงทสดแลวออกรบครงเดยว จบปญหา

ดงนนจงกลาววารบครงเดยวเผดจศกจงจะเปนยอดขนพล การรบรอยครง

ชนะรอยครงเทากบรบชนะรอยครงแตไมไดคลคลายปญหา ยงคงตองรบตอไป!

แลวจะชนะไปทำาไม? ดงนนคนทรบรอยครงชนะรอยครงจงเปนคนทไมรพชยยทธ

อยางถองแท เปนคนรบไมเปน จะวาไปแลวโลกนมทไหนกนทรอยศกบพาย คงซก

ครงทรบแพไวนนเอง

ไมวาจะท�าการใดลวนเปนหลกเหตผลเดยวกน จงหวะทไมควรท�า

ตองไมท�า และท�าครงเดยวแกปญหาใหจบ หลายเรองหลายราวทผดพลาด

เพราะเอาแตท�าไมหยดหยอน ทำาไมจงทำาไมหยดหยอน กเพราะอารมณรอนรน

หงดหงดนนเอง หลมไมออกรบ มอะไรเสยหายหรอ ไมเสยหายอะไรเลย แตทหาร

62 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน

รอนใจ ซงหนกรอนใจ จาวอองรอนใจจงขยบและเปลยนแมทพ ความจรงมอบหมาย

ใหหลมไปปองกนชายแดน การปองกนนไมเกดปญหาแตอยางใด แลวเขาเกด

กงวลจงตองทำาอะไรบางอยางเพอคลายความรอนใจของตนเอง

โปรดระวง “การกระท�าเพราะความรอนใจ” ของทานนนแหละทอาจ

ท�าลายตวทานเอง

มงานสำาคญเพยงสองอยาง หนงคอเตรยมพรอม อกหนงคอรอคอย

การเตรยมพรอมเปนเรองของตนเอง สะสมกำาลง ฝกทหาร ใหกำาลงใจ สวน

การรอคอยเปนการรอใหขาศกเกดความผดพลาด รอโอกาส ถาขาศกไมผดพลาด

เรากยากทจะชนะ กศโลบายพชยสงครามเปนดงทจกรพรรดหลซอหมนวาไว คอ

ตองหาวธลอลวงใหขาศกเกดความผดพลาด “รบไดใหแสดงวารบไมได” เปนหนง

ในวธนน ทสำาคญคอเปนวธทใชกนบอยทสดและไดผลเสมอ

กรณศกษาของหลมคอนขางสดโตง เพราะอนไวนบสบป แตเขายงมใช

สดโตงทสดในประวตศาสตร เพราะโกวเจยนนอนกบฟาง แขวนถงดสตวไวเลยเพอ

เตอนใหไมลมความขมขนจนทำาลายฟไชสนซาก ใชเวลานานถงสบแปดป20

20 เปนภาษตจนใชบอย หมายถงมความอดทนอดกลนเพอการใหญ ตามบนทกประวตศาสตร

สอจ เลาวา ราว 496 ปกอนครสตกาล เหอหลวเจาแหงแควนอไปตแควนจาวและรบแพ

โกวเจยนเจาแหงแควนเยว เหอหลวบาดเจบสาหส กอนตายสงบตรชอฟไชใหลางแคน ฟไชไปรบ

กบแควนเยวและชนะ โกวเจยนแสรงยอมแพและไดรบการปลอยตว หลงกลบแควนเยวโกวเจยน

กพยายามฟนฟก�าลง ดวยเกรงวาเวลาผานไปตนเองจะลมความแคน จงนอนบนกองฟางและ

แขวนดสตวไวเลยเปนประจ�า เพอใหไมลมความขมขนทกขยากน จนในทสดเมอเตรยมพรอม

แลวกยกทพไปปราบฟไชส�าเรจ