กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

บทท ๒ ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๑. ผเสยหาย

ดงทไดกลาวแลวในบทท ๑ วา การดำาเนนคดในหองพจารณาของศาล จะมบคคลทเกยวของหลก ๆ อย ๓ ฝาย คอ ศาล จำาเลย และโจทก ดงภาพถายขางลาง

โดยฝายแรกกคอ ศาล ศาลทพจารณาในหองพจารณาเบองตน กคอศาลชน

ตน ซงเมอศาลชนตนพจารณาและพพากษาแลว หากโจทกหรอจำาเลย (ซงเราเรยกทงโจทกและจำาเลยวา คความ“ ”) ไมเหนดวยกบคำาพพากษาของศาลชนตน คความกมสทธอทธรณตอศาลอทธรณ และหากศาลอทธรณพจารณาพพากษาแลวคความไมเหนดวยกมสทธฎกาตอศาลฎกาไดแลวแตกรณ ทงน คความม

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

สทธอทธรณหรอฎกาไดเทาทกฎหมายเปดชองใหอทธรณหรอฎกาได (จะไดกลาวในบทตอ ๆ ไป )

ฝายทสองกคอ จำาเลย จำาเลยคอบคคลทถกฟองตอศาลชนตน โดยหาก

พนกงานอยการเปนโจทกฟองบคคลดงกลาวจะตกเปนจำาเลยทนท แมวาศาลจะยงไมประทบฟอง และหากราษฎรเปนโจทกบคคลดงกลาวจะตกเปนจำาเลยตอเมอศาลประทบฟองไวพจารณาแลว (จะไดกลาวในบทตอ ๆ ไปเชนกน)

สวนฝายทสามกคอ โจทก โจทกคอพนกงานอยการหรอผเสยหายซงฟองคด

อาญาตอศาล หรอทงคในเมอพนกงานอยการและผเสยหายเปนโจทกรวมกน ดงนน ผทจะเปน โจทก ฟองคดอาญาตอศาลได “ ” จงมอย ๒ กรณ 1 กรณท ๑ กรณพนกงานอยการเปนโจทก กรณท ๒ กรณผเสยหายเปนโจทก

กรณท ๑ กรณพนกงานอยการเปนโจทก

1 ? ป.ว.อ. มาตรา ๒๘ บคคลเหลานมอำานาจฟองคดอาญาตอ“ศาล

(๑) พนกงานอยการ(๒) ผเสยหาย”

หนา 20

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

“พนกงานอยการ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณา”ความอาญา มาตรา ๒(๕) คอ เจาพนกงานผมหนาทฟองผตองหาตอศาล ทงน จะเปนขาราชการในกรมอยการหรอเจาพนกงานอนผมอำานาจเชนนนกได

หมายเหต คำาวา เจาพนกงานอนผมอำานาจเชน“นน เชน ผวาคด ตาม พ” .ร.บ.จดตงศาลแขวงและวธพจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ มาตรา ๒๔๙๙ มาตรา ๕ แตไดยกเลกไปแลวเมอ พ.ศ.๒๕๑๗ พนกงานอยการเรมมครงแรกเมอ พ.ศ.๒๔๓๕ ฐานะพนกงานอยการในศาลเดมจากคำาปรารภใหมพนกงานอยการมดงน : “.....จงไดสรางวธขนเอาอยางฝรงใหมอยการไทยฟองรองจำาเลยในศาล อยการนแทนแผนดน ถอมยศแผนดนลงไปเปนโจทกเหมอนหนงราษฎรไปเปนโจทกในศาลเขา ทงนแปลวารฐบาลสมมตตวเองวาเปนราษฎรผหนงใหศาลไทยและศาลกงสลเปนกลางชำาระ.....”

จากคำาปรารภดงกลาวอยการคอรฐหรอตวแทนรฐ ดงนน พนกงาอยการจงไมใชคความในเนอหา พนกงานอยการตองมความเปนกลางและตองมความเปนภาวะวสยในการปฏบตหนาท2

ฎกาท ๗๙๑/๒๔๕๕ ทำาราชการเปนอยการวาความแผนดน ควรเขาใจวาตองรกยตธรรม ไมถอรดเอาเปรยบคนยาก ไมพอจะใหความลำาบากกอยาแกลงใหมขน ไมใชวาคาดหมดตงมวยเปนคแพชนะกบราษฎร เขมนขมกทจะวาความใหไดจรง

2 คณต ณ นคร,กฎหมายวธพจารณาความอาญา,(บรษท สำานกพมพวญญชน จำากด : กรงเทพมหานคร,๒๕๔๙), หนา ๑๐๒.

หนา 21

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

กระจางปรากฏปลดเปลองขอสงสยในอรรถคด ทำาดงนดอกไดชอวาตรงตอหนาทราชการ

กรณท ๒ กรณผเสยหายเปนโจทก ผเสยหายอาจมทงผเสยหายทเปนบคคลธรรมดาหรอ

นตบคคล(บคคลทกฎหมายกำาหนดใหมสภาพเปนบคคล)3 ผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๔) คอบคคลผไดรบความเสยหายเนองจากการกระทำาความผดอาญาฐานใดฐานหนง รวมทงบคคลอนทมอำานาจจดการแทนได ดงบญญตไวใน มาตรา ๔ มาตรา ๕ และมาตรา ๖

นอกจากน ยงมกรณทกฎหมายใหถอวาเปนผเสยหาย เชน

(๑) ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๓๓ วรรคสอง ถาผเสยหายในความผดฐานหมนประมาทตายเสยกอน“รองทกข ใหบดามารดา คสมรส หรอบตรของผเสยหายรองทกขได และใหถอวาเปนผเสยหาย ”

(๒) ตามพระราชบญญต รกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๕๑ ใน“กรณทมผกระทำาความผดตามพระราชบญญตน ประชาชนผพบเหนอาจแจงความตอพนกงานสอบสวน เจาพนกงานทองถน

3 ?ป.พ.พ. มาตรา ๖๕ นตบคคลจะมขนไดกแตดวยอาศยอำานาจ“แหง ประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน มาตรา ๖๖ นตบคคลยอมมสทธ ” “และหนาทตามบทบญญตแหง ประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน ภายในขอบแหงอำานาจหนาท หรอวตถประสงคดงไดบญญตหรอกำาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง”

หนา 22

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

หรอพนกงานเจาหนาท เพอใหพนกงานสอบสวน เจาพนกงานทองถน หรอพนกงานเจาหนาทดำาเนนการตามอำานาจหนาทโดยไมชกชา และใหถอวาประชาชนผพบเหนการกระทำาความผดดงกลาวเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา”

(๓) ตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๖๔ ในกรณทมการกระทำาความผดตามพระราชบญญตน ให“ถอวาบคคลผทอาศยอยใกลชดหรอตดตอกบโรงงานทมการกระทำาความผดเกดขน หรอบคคลซงความเปนอยถกกระทบกระเทอน เนองจากการกระทำาความผดเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวาดวยวธพจารณาความอาญา”

จงสรปไดวา ผเสยหายทมสทธนำาคดไปฟองตอศาลได ม ๒ ประเภท คอ

ประเภทท ๑. ผเสยหายทแทจรง คอผไดรบความเสยหายเนองจากมการกระทำาผดอาญาฐานใดฐานหนง ตวอยาง เชน เดกชายแดง อาย ๑๗ ป ถกทำารายรางกาย เดกชายแดงจงเปนผไดรบความเสยหายโดยตรงเนองจากการกระทำาความผดอาญาฐานทำารายรางกาย เปนตน หรอตวอยางกรณทกฎหมายใหถอวาเปนผเสยหายทแทจรงตาม ป.อ. มาตรา ๓๓๓ วรรคสอง คอ บดามารดา คสมรส หรอบตรของผเสยหายในความผดฐานหมนประมาททผเสยหายทแทจรงตายเสยกอนรองทกข เชน ขณะนาง ก.ยงมชวตอยถกนาย ข.พดใสความวา เปนผหญงมสามคราวเดยวกนหลายๆ คน นาง ก. จงเปนผเสยหายในคดฐานหมนประมาท และระหวางทนาง ก.

หนา 23

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ยงมชวตอยนาง ก.ไมไดรองทกขตอพนกงานสอบสวน แตไดเสยหายชวตกอน ดงน บดามารดา คสมรส หรอบตรของนาง ก. กฎหมายใหถอวาเปนผเสยหาย เปนตน ประเภทท ๒. ผเสยหายจดการแทน คอผทกฎหมายกำาหนดใหเปนผจดการแทนผเสยหายทแทจรงได

ตวอยาง เชน ตามตวอยางของผเสยหายประเภทท ๑. มารดาของเดกชายแดง ซงไมไดถกทำารายดวย แตกฎหมายใหอำานาจจดการแทนเดกชายแดงได มารดาของเดกชายแดงจงเปนผเสยหายจดการแทน เปนตน

ผเสยหายทง ๒ ประเภท แยกพจารณาไดดงน

๑.๑ ผเสยหายทแทจรง

ในคดอาญาความผดตอสวนตวการพจารณาวาบคคลทรองทกขหรอฟองคดเปนผเสยหายทแทจรงหรอไม เปนสงทสำาคญมาก เนองจาก

(๑) หากเปนกรณมการไปกลาวหา(แจงความ)ตอพนกงานสอบสวนวามการกระทำาความผดอาญาเกดขนโดยผทไปกลาวหามใชผเสยหายทแทจรงกจะสงผลใหพนกงานสอบสวนไมมอำานาจสอบสวนคดนน หรอ

(๒) หากมการไปยนฟองคดเองตอศาล กจะทำาใหศาลยกฟองไดเพราะถอวาบคคลดงกลาวไมมอำานาจฟอง

หนา 24

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

และในคดอาญาความผดอาญาตอแผนดนการพจารณาวาบคคลใดเปนผเสยหายทแทจรงหรอไมกเปนสงทสำาคญมากเชนกน เนองจาก

(๑) หากไมใชผเสยหายทแทจรง บคคลทจะเขามาจดการแทนกไมมอำานาจเขามาจดการแทนได หรอทเรยกวา เสย“หายจดการแทน กจะไมใชผเสยหายจดการแทน ”

(๒) หากไมใชผเสยหายทแทจรง บคคลดงกลาวหรอผจดการแทนของบคคลดงกลาวกจะไมสามารถขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการได

การเปนผเสยหายหรอไมนน พจารณาไดดงน(๑) พจารณาวาบคคลดงกลาวเปนผเสยหายโดย

นตนยหรอไม กลาวคอ เมอมการกระทำาความผดอาญาเกดขนบคคลนน

๑) เปนผไดรบความเสยหายจากกระทำาความผดอาญาดงกลาวหรอไม และ

๒) บคคลนนมสวนรวมในการกระทำาความผดหรอไม ถาเปนผไดรบความเสยหายจากกระทำาความผดอาญาทเกดขน และบคคลนนไมมสวนรวมในการกระทำาความผด ถอวาบคคลนนเปนผเสยหายโดยนตนย

(๒) พจารณาวาเปนความผดทราษฎรมอำานาจฟองไดเองหรอไม ถาเปนความผดทราษฎรมอำานาจฟองคดเองไดกถอวาเปนผเสยหาย

ความผดอาญาตามกฎหมายทรฐเปนผเสยหาย โดยราษฎรไมสามารถนำาคดไปฟองตอศาลเองได กรณทสำาคญ เชน

หนา 25

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ตาม พ.ร.บ.จราจรทางบกฯ,อาวธปนฯ,การเลอกตงฯ, ละเมดอำานาจศาล เปนตน

หากเปนผเสยหายแลว ผเสยหายมสทธดงน(๑) มสทธรองทกขตอพนกงานสอบสวนใหดำาเนนคด

กบผกระทำาผด (๒) แมวาไดรองทกขแลวหรอยงไมไดรองทกขกตาม

ผเสยหายกมสทธดงนอก ๑) ฟองคดกบผกระทำาความผดดวยตนเองกได

โดยแตงตงใหทนายความยนฟองคดตอศาล หรอ ๒) มอบอำานาจใหผอนฟองคดแทนกได ตวอยางเชนฎกาดงตอไปน ฎกาท ๙๙๐/๒๕๐๓ ประชมใหญ การฟองคด

อาญาอาจมอบอำานาจใหผอนฟองคดแทนได (การรองทกขกชอบทจะมอบอำานาจไดเชนกน)

๓) ในกรณมผเสยหายหลายคนและมผเสยหายคนหนงฟองผกระทำาความผดไปแลวกอน ตาม ป.ว.อ. มไดบญญตหามผเสยหายคนอนฟองผกระทำาความผดนนอก ดงนน ผเสยหายอนๆจงสามารถฟองผกระทำาความผดไดอก ไมเปนฟองซอนตาม ป.ว.พ.มาตรา ๑๗๓ วรรคสอง (๑) ซงนำามาใชในคดอาญาได เพราะตาม ป.ว.พ.มาตรา ๑๗๓ วรรคสอง (๑) หามเฉพาะโจทกในคดเดมเทานน

ตวอยางเชนฎกาดงตอไปนฎกาท ๗๖๙/๒๕๓๕ กรณมผเสยหายหลายคน และม

ผเสยหายคนหนงฟองผกระทำาความผดไปแลวกอน ป.ว.อ. มไดบญญตหามผเสยหายคนอนฟองผกระทำาความผดนนอก ไมเปน

หนา 26

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฟองซอนตาม ป.ว.พ.มาตรา ๑๗๓ วรรคสอง (๑) ซงนำามาใชในคดอาญาได แตกหามเฉพาะโจทกในคดเดมเทานน

ตวอยาง กรณเปนผเสยหายทแทจรง เชนฎกาดงตอไปน

ก. ความผดฐานยกยอก เชน ฎกาท ๒๓๓๖/๒๕๔๑ ความผดฐานยกยอกทรพย ผเสยหายไดแกเจาของทรพยทถกยกยอก หรอผมหนาทดแลรกษาทรพยนน

ฎกาท ๙๒-๙๖/๒๕๐๖ จำาเลยรบเงนของครสภา เพอจายใหแกผมชอ และจำาเลยไดยกยอกไป ครสภาเปนผเสยหาย

ฎกาท ๒๒๑๙/๒๕๓๒ จำาเลยเปนพนกงานสนเชอของธนาคาร ท. มหนาทชำาระหนแทนธนาคาร ท. เงนทจำาเลยรบไวเปนเงนของธนาคาร ท. จำาเลยเบยดบงเอาเงนนนไปเปนของตนเองโดยทจรต เปนความผดฐานยกยอกธนาคาร ท.เปนผเสยหาย การรบฝากเงนนอกสถานทเปนกจการของธนาคารทมอบหมายใหจำาเลยกระทำา จำาเลยจงเปนตวแทนธนาคาร ท.

ฎกาท ๕๕๖/๒๕๔๑ การทจำาเลยในฐานะผจดการของโจทกรวมไดนำาปลายขาวหก จำานวน ๓๖๐ กระสอบของโจทกรวมไปขายใหแก ค. นน จำาเลยไมไดทำาในนามสวนตว แตไดกระทำาในนามของโจทกรวมในฐานะทจำาเลยเปนผจดการของโจทกรวม ดงนน เงนท ค. สงมาชำาระคาสนคาโดยผานเขาบญชของจำาเลยจงเปนเงนของโจทกรวม แม ค.จะสงฝากไวในบญชของจำาเลย แตกเพอใหจำาเลยนำาไปชำาระคาสนคาใหแกโจทกรวมอกทหนง โจทกรวมจงเปนผเสยหาย มสทธรองทกขดำาเนนคดแกจำาเลยได และ

หนา 27

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

เมอฟงวาเงนในบญชของจำาเลยเปนเงนคาสนคาของโจทกรวมทผซอสนคามาชำาระใหแกโจทกรวม จำาเลยในฐานะผจดการของโจทกรวมจงมหนาทดแลรกษาเงนนนไวไมใหสญหาย แตจำาเลยกลบถอนเงนจำานวนนนไปเสยไมสงคนใหโจทกรวมตามหนาท การกระทำาของจำาเลยจงเปนความผดฐานยกยอกทรพย กรณหาใชผซอสนคาฝากเงนคาสนคาไวกบจำาเลยเพอใหจำาเลยนำาไปชำาระใหแกโจทกรวมโดยจำาเลยจะนำาเงนจำานวนใดไปชำาระกไดตามฎกาไม

ฎกาท ๑๕๕๔-๑๕๕๕/๒๕๐๒ ความผดฐานยกยอก ถอวาเจาของหรอผครอบครองเปนผเสยหาย เชน นางโฉมฉายมอบแหวนเพชรใหนางสาวสดสวยบตรสาวยมใสออกงานราตรสโมสร นางสาวโฉดเหนอยากได จงแกลงขอยมไปใชแลวไมคน ดงนถอวานางสาวสดสวยเปนผเสยหาย

ฎกาท ๑๕๑๑/๒๕๑๕ จำาเลยเชารถโจทกและเบยดบงเอารถไป โดยเขาแจงความตอตำารวจวารถถกคนรายปลนไป ดงน ความผดฐานยกยอกทรพย ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๕๒ โจทกจงเปนผเสยหาย แตความผดฐานแจงขอความอนเปนเทจตอเจาพนกงานวามการกระทำาความผดอาญาเกดขน โดยทตนร วาไมม รฐเทานนเปนผเสยหาย

ฎกาท ๒๓๙๖/๒๕๔๑ กรรมการวดรวมกนรบมอบเงนมาดแล เมอไดรบมอบเงนนนมาแลวมาแยกกนเกบเปนสวน ๆ กรรมการวดคนหนงยกยอกเงนในสวนทตนดแลไวไป กรรมการคนอน ๆ เปนผเสยหาย ศาลฎกาวนจฉยวา สำานกสงคหวยนำาผดเปนนตบคคลหรอไมกตาม แตเงนผาปาจำานวน ๑๕๐,๐๐๐ บาท เปนเงนทชาวบานนำาไปทอดแกสำานกสงฆ ซงพระภกษ ป.

หนา 28

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

เปนเจาคณะอยในขณะนน พระภกษ ป. จงมหนาทดแลเงนดงกลาว ตอมา พระภกษ ป. มอบให พระภกษ ข. เปนผเลอกชาวบานใหเปนผดแลรบผดชอบจำานวนเงนดงกลาวนน ส.ว.ร. และจำาเลย ไดรบเลอกเปนกรรมการ และรวมกนรบมอบเงนดงกลาวไปเกบรกษา หากจำานวนเงนดงกลาวสญหายกรรมการทงสตองรวมกนรบผดตอสำานกสงค แมกรรมการแตละคน จะไดรบเงนเพยงบางสวนไปเกบรกษา กเปนการแบงความรบผดชอบกนเอง**ภายหลงจากทรบเงนทงจำานวนมาแลว** การทจำาเลยรบมอบเงนจำานวน ๔๐,๐๐๐ บาท ไปเกบรกษาไว แลวยกยอกเงนจำานวนนนไป กรรมการทงสามคน จงเปนผเสยหายในอนทจะรองทกขตอพนกงานสอบสวนใหดำาเนนคดแกจำาเลยได โดยถอวาจำาเลยยกยอกทรพยของสำานกสงฆหวยนำาผด ซงอยในความครอบครองของ ส.ว.ร.และจำาเลย

ฎกาท ๔๖๙๙/๒๕๒๙ ประชมใหญ เงนสวนเกนทลกคามอบใหจำาเลย ซงเปนผจดการของโจทกรวม มไดเปนเงนทจำาเลยรบไวเกยวกบการเปนตวแทน ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๙๑๐ จงเปนเงนของลกคา โจทกรวมหาใชผเสยหายไม เมอลกคามไดรองทกข พนกงานอยการจงไมมอำานาจฟอง

ฎกาท ๒๔๓/๒๕๒๙ เงนทพนกงานธนาคารจายผดไป ถอเปนเงนของธนาคาร แมพนกงานผนนจะตองชดใชแกธนาคาร ถอวาเปนความรบผดระหวางธนาคารกบพนกงานผนน หามผลทำาให พนกงานธนาคารผนนเปนผเสยหายตาม ป.ว.อ. มาตรา ๒ (๔) ไม

ข. ความผดฐานฉอโกง เชน

หนา 29

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๗๓๖/๒๕๐๔ หลอกเดกใหขโมยเงนพอเพอไปเรยนตอทกรงเทพฯ เดกมใชผเสยหายในความผดฐานลกทรพย แตเปนผเสยหายในคดฉอโกง

ฎกาท ๑๙๓๑/๒๕๑๔ ความผดฐานฉอโกง ถอวาผถกหลอกเปนผเสยหาย เชน นายโกงไดหลอกลวงใหนายโงซอทดน โดยหลอกวาเปนทดนมสวนสม นายโงตกลงซอ แตในวนทำาสญญานายโงใหนายเขลาลกชายเปนคนลงลายมอชอในสญญาซอขายแทน ดงน ถอวานายโกงมเจตนาฉอโกงนายโงโดยตรง มใชหลอกลวงนายเขลา

ฎกาท ๑๙๑๓/๒๕๓๑ จำาเลยฉอโกงโจทกรวม โดยใหโจทกรวมเขาหนเลนการพนน ตมบคคลท ๓ โจทกไดรวมเขาหนและเขาเลนการพนนโดยมไดรบอนญาต ถอเปนการเขารวมกระทำาความผด จงไมใชผเสยหาย

อยางไรกดการหลอกใหรวมเลนการพนนกเปนผเสยหายได ตวอยางเชนฎกาตอไปน

ฎกาท ๓๓๒๗/๒๕๓๒ ฟองของโจทกบรรยายวา จำาเลยกบพวกรวมกนหลอกลวง พ“ . เขารวมเลนการพนน เพอปองกนมให ส. ตองเสยเงน พ.ถกหลอกจงเขาเลนพนนดวย ดงนน การพนนจงเปนเพยงเหตการณซงจำาเลยกบพวก สรางเรองขนมาเพอใหไดเงนจาก พ. โดยวธการอนแนบเนยน พ. มไดเปนผสรางเรองใหมการเลนการพนน และมไดมสวนในการกระทำาความผดฐานฉอโกง จงเปนผเสยหายตามนยมาตรา ๒(๔)

ฎกาท ๗๗๑/๒๔๙๓ นายแขกมอาชพคาขายเพชรพลอย ขายเพชรปลอมใหนายเฉน และนายเฉนใชธนบตรปลอม

หนา 30

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

จายชำาระหนคาเพชร ดงน นายแขกและนายเฉน ไมมใครเปนผเสยหายฐานฉอโกง

ฎกาท ๑๓๔๑/๒๕๐๑ หลอกวาตนเปนเจาพนกงาน(มอำานาจเอง)จะชวยใหเขารบราชการโดยไมตองสอบแตตองเสยเงนคาเขาทำางาน ไมเปนการใหโดยผดกฎหมายจงเปนผเสยหาย รองทกขไดตามนย ป.ว.อาญามาตรา๒(๗) และ ป.อ.มาตรา ๓๔๑

ฎกาท ๙๗๑/๒๕๐๙ นายเอกถกกลาวหาวาลกทรพย นายโทซงเปนผใหญบานรบปากจะชวยวงเตนใหหลดคด และขอเงนจากนายเอกโดยอางวาจะนำาไปใหพนกงานสอบสวน ปรากฏวารบเงนไปแลวและเอาไปใชสวนตว ดงน ไมถอวานายเอกเปนผเสยหายเพราะมเจตนากระทำาผดกฎหมายโดยใชนายโทกระทำาผดใหสนบนเจาพนกงาน

ฎกาท ๑๔๐๑/๒๕๒๓ จำาเลยหลอกลวงโดยบอกวาตนสามารถวงเตนใหบตรโจทกเปนเสมยนปกครองได เทากบโจทกใชจำาเลยใหไปจงใจพนกงานใหกระทำาการโดยมชอบ โจทกจงไมใชผเสยหายโดยนตนย

ค. ความผดฐานทำาใหเสยทรพย ฎกาท ๓๕๒๓/๒๕๔๑ ลกจางบรษททพกอยบานพกคน

งานมคนทำาใหบานพกคนงานเสยหาย อนเปนความผดฐานทำาใหเสยทรพย ป.อ.มาตรา ๓๕๙ ลกจางบรษทไมใชผเสยหายในความผดฐานทำาใหเสยทรพย ผเสยหายคอบรษท

ฎกาท ๑๓๓๙/๒๕๓๒ ขณะเกดเหตโรงเรยนจางเหมานางเลกกอสรางสวม และปนซเมนตทไดรบความเสยหายกเปน

หนา 31

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ของนางเลก แมปนซเมนตจะอยในบรเวณโรงเรยนซงอยในความครอบครองดแลของนางสมรครใหญ แตนางเลกมคนงานพกอาศยอยในบรเวณโรงเรยนและมอบปนซเมนตใหอยในความครอบครองดแลของคนงาน ดงน นางเลกเปนผเสยหายโดยตรง นางสมรไมใชผเสยหายไมมอำานาจรองทกขใหเจาพนกงานดำาเนนคดแกจำาเลยได และความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๕๙ เปนความผดตอสวนตว เมอผเสยหายไมไดรองทกขใหดำาเนนคด พนกงานสอบสวนไมมอำานาจสอบสวน การสอบสวนในขอหาความผดฐานทำาใหเสยทรพยจงไมชอบตาม ป.ว.อาญา ม.๑๒๑ วรรคสอง โจทกไมมอำานาจฟอง

ง. ความผดฐานบกรกฎกาท ๙๙๐/๒๔๙๙,๑๓๓๙/๒๕๒๒ ความผดฐานลก

ทรพย ทำาใหเสยทรพย บกรก ถอวาเจาของทรพยหรอผครอบครองดแลทรพยเปนผเสยหาย เชน นายแดงใหนายดำาเชาทดนซงเปนกรรมสทธของนายแดงเพอทำาสวน ระหวางทนายดำาเชานน นายขาวไดขบรถยนตบรรทกผานทดนทเชาโดยไมมเหตอนควรและไมไดรบอนญาต ดงน ถอวานายแดงเจาของทดนและนายดำาผมสทธครอบครองตามสญญาเชาเปนผเสยหายเชนกน

ฎกาท ๖๓๔/๒๕๓๖ พอตาผเสยหายมอบใหผเสยหายกบภรรยาเปนผดรานอาหารทเกดเหตโดยผเสยหายพกอาศยอยทรานดวย จงมสทธครอบครองและเปนผเสยหายตามกฎหมายในความผดฐานบกรก ฎกาท ๑๙๙๑/๒๕๓๙-๒๙๙๖/๒๕๓๙ เดมทดนเปนของ จ. จำาเลยไดเขาไปปลกมนในทดนนน เปนการบกรกทดนของ จ.

หนา 32

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

แลว จำาเลยครอบครองทดนตอมาจนโจทกรวมขอซอทดนจาก จ. การซอทดนของโจทกรวมเปนการซอขายหลงจากทจำาเลยบกรกแลว โจทกรวมไมใชผเสยหาย

ศาลฎกาวนจฉยวา จำาเลยเขาทในทดนของ จ. แลวไดปลกมนสำาปะหลง เปนการเขาไปเพอถอเอาการครอบครอง หรอการกระทำาใด ๆ อนเปนการรบกวนการครอบครองอสงหารมทรพยของผอนโดยปกตสข ยอมเปนความผดฐานบกรกในขณะทเรมเขาไปปลกพชผลนน ความผดดงกลาวไดเกดขนและสำาเรจแลวตงแตจำาเลยเขาไป จงเปนการเขาไปรบกวนการครอบครองโดยปกตสขของ จ. สวนการทจำาเลยไดครอบครองทดนตอมาถอเปนผลของการบกรกโจทกรวมซงเปนผซอทดน จาก จ. เปนเจาของหรอมสทธครอบครอง หลงจากการกระทำาความผดฐานบกรกสำาเรจแลว การกระทำาของจำาเลย จงไมใชการบกรกทดนของโจทกรวม โจทกรวมไมเปนผเสยหาย(ตองฟองขบไลทางแพง)

จ. ความผดตาม พ.ร.บ.เชคฯฎกาท ๗๕๒/๒๕๒๐ ความผดตอพระราชบญญต

ความผดอนเกดจาการใชเชค ถอวาผทรงเชคในขณะทธนาคารปฏเสธการใชเงนเปนผเสยหาย เชน นายมงออกเชคชำาระ หนเงนกใหนายขวญ นายขวญสลกหลงและสงมอบเชคชำาระหนคาสนคาใหนายแกว นายแกวนำาเชคเรยกเกบเงนปรากฏวาธนาคารปฏเสธการใชเงน ดงน ถอวานายแกวเปนผเสยหาย แมวาตอมานายขวญจะนำาเงนสดไปแลกเชคคนจากนายแกว กไมทำาใหนายขวญเปนผเสยหาย

หนา 33

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๓๓๒๕/๒๕๒๔ การโอนเชคภายหลงทธนาคารปฏเสธการจายเงน แมในทางคดแพง ผรบโอนถอเปนผทรงโดยชอบกตาม แตกมเพยงสทธเรยกรองเมอถกโตแยงสทธในทางแพงเทานน หาไดอยในความหมายของผเสยหายตาม ป.ว.อาญา มาตรา ๒(๔) ไม

ฎกาท ๒๑๙๓/๒๕๓๔ จำาเลยนำาเชคท ข. สงจายใหแกโจทกรวม ปลอมลายมอชอโจทกรวมสลกหลงใหจำาเลยแลว นำาไปแสดงตอธนาคารเพอเรยกเกบเงนเขาบญชของตน การแสดงการหลอกลวงโดยแสดงขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอความจรงทควรบอกใหแจง เปนการทจำาเลยแสดงตอธนาคารโดยตรง หาไดกระทำาตอโจทกรวมไม ธนาคารจงเปนผเสยหายในกรณความผดฐานฉอโกงตาม ป. ว. อาญา มาตรา ๒(๔) ประกอบ ป.อาญา มาตรา ๓๔๑ สำาหรบโจทกรวมเกดความเสยหายในสวนทตนเสยสทธทจะไดรบเงนตามเชค จงเสยหายเพราะขอความในเอกสารซงเปนความผดฐานปลอมเอกสารตามนย ป.ว.อาญา มาตรา ๒(๔) ประกอบ ป.อาญา มาตรา ๒๖๔

ฎกาท ๙๓/๒๕๓๖ โจทกขายรถใหจำาเลย ซงจำาเลยมหนาททจะตองชำาระราคาคาเชาซอแกผใหเชาซออก โดยสงมอบรถใหจำาเลย และจำาเลยจายเงนสดบางสวน และเชคจำานวน ๓ ฉบบ ตอมาจำาเลยนำาเงนสดไปแลกเชคดงกลาวคนมา ๒ ฉบบ สวนฉบบท ๓ไดเปลยนใหมเปนเชคพพาท สญญาเชาซอระหวางผใหเชาซอกบโจทก ยงไมไดเปลยนชอผเชาซอเปนจำาเลย หรอเปนผเชาซอแทนโจทก ตอมาจำาเลยขาดสงไมชำาระราคาใหแกผใหเชาซอ โจทกไดยดรถไปจากจำาเลย ถอวาโจทกไดบอกเลกสญญากบจำาเลยแลว โจทกจงไมมสทธทจะรบชำาระหนตามเชคฉบบทแทน

หนา 34

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฉบบท ๓ อก แมเชคพพาทจะไดสงจายไวกอนทสญญาจะเลกกน โจทกกไมใชผเสยหาย

ฎกาท ๕๐๗/๒๕๔๒ จำาเลยเปนตวแทนของคณะนายทหารประเทศเนเธอรแลนด นำาเชคจำานวน๔ ฉบบ ไปชำาระหนใหการสอสารแหงประเทศไทย จำานวน ๓ ฉบบ และ บรษท ท. อก ๑ ฉบบ ซงตราบใดทเชคทงสฉบบยงไมไดสงมอบแกการสอสาร และบรษท ท. เชคดงกลาวจงยงไมโอนไป คณะนายทหารดงกลาวยงเปนเจาของเชค และเปนผเสยหาย

ตวอยาง การเปนผเสยหายไดตองไมมสวนรวมในการกระทำาความผด เชน

ฎกาท ๒๗๙๔/๒๕๑๖ สมครใจเขาทะเลาะววาท แมเสยหาย กไมเปนผเสยหายโดยนตนย

ฎกาท ๔๔๖๑/๒๕๓๙ การทผตายและจำาเลยตางขบรถดวยความเรว และตางขบรถเขาไปในชองเดนรถของอกฝายหนง ฟงไดวาขบรถโดยประมาททงสองฝาย เมอผตายมสวนกระทำาผดดวย ผตายจงไมใชผเสยหายโดยนตนย โจทกรวมซงเปนบดาผตายยอมไมมอำานาจจดการแทนผตายไดตามตามมาตรา ๕(๒) ไมมอำานาจเขารวมเปนโจทกตามมาตรา ๓๐

ฎกาท ๓๐/๒๕๔๐ จำานวนเงนในเชคพพาทไดรวมดอกเบยเงนกยมไวดวย โดยคดอตรารอยละ ๑๐ ตอเดอน ซงเปนการตองหามตาม พ.ร.บ.หามเรยกดอกเบยเกนอตรา พ.ศ. ๒๔๗๕ มาตรา ๓(๑) ประกอบ ป.พ.พ.มาตรา ๖๕๔ การทผเสยหายรบเชคพพาทจากจำาเลย เพอเปนการรบชำาระหนเงนกยมซงมดอกเบยเกนอตราตามทกฎหมายกำาหนดไวรวมอยดวย ถอไดวา ผเสยหายเปนผกระทำาความผดในสวนของดอกเบย ดงนน

หนา 35

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

แมธนาคารจะปฏเสธการจายเงนตามเชค จะถอวาผเสยหายเปนผทรงเชคโดยชอบ และเปนผเสยหายโดยนตนย ตาม ป.ว.อ.มาตรา ๒(๔) หาไดไม ผเสยหายจงไมมอำานาจรองทกข ตามมาตรา ๓(๑) ดงนน การสอบสวนคดอาญาในคดความผดตอสวนตว เมอไมมการรองทกข พนกงานสอบสวนหามอำานาจสอบสวนเองไม และเมอไมมการสอบสวนโดยชอบแลว พนกงานอยการกหามสทธนำาคดอาญาดงกลาวฟองตอศาล

ฎกาท ๑๑๙๓/๒๔๙๔ นางสาวฉงกบนางสาวฉบ ทะเลาะววาทกนเรองแยงแฟนหนม โดยตางฝายตางสมครใจเขาตอสกน ปรากฏวานาสาวฉงหนาเสยโฉม สวนนางสาวฉบบาดเจบเลกนอย ดงน ไมถอวาใครเปนผเสยหาย เพราะมสวนรวมในการกระทำาความผด

ฎกาท ๙๕๔/๒๕๐๒ นางสาวโฉมงามตงครรภโดยไมปรากฏแนชดวาใครเปนบดาเดกในครรภ เกดความอบอายจงไปใหหมอเถอนทำาแทง ปรากฏวานางสาวโฉมงามเสยเลอดมากถงแกความตาย ดงน นางสาวโฉมงามไมใชผเสยหาย บดาของสาวโฉมงามจงไมมอำานาจฟองหมอเถอนได

ฎกาท ๑๒๙๑/๒๕๐๓ นายจนกยมเงนนายรวย โดยยนยอมเสยดอกเบยในอตรารอยละ ๒๐ ตอเดอน ทง ๆ ทรวามกฎหมายหามเรยกดอกเบยเกนอตรารอยละ ๑๕ ตอป ดงน นายจนไมใชผเสยหายทมอำานาจฟองนายรวยได

ฎกาท ๑๐๙๓/๒๕๑๐ นายเขาทรายกบนายฟาคราม สมครใจชกมวยกนโดยมไดรบอนญาต ปรากฏวานายฟาครามถงแกความตาย ดงน ไมถอวานายฟาครามเปนผเสยหายเพราะมสวนรวมในการกระทำาความผด

หนา 36

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๓๐/๒๕๔๓ การออกเชคชำาระหนทรวมดอกเบยเกนอตราทกฎหมายกำาหนดไวโดยผทรงเชคคดอตราดอกเบยเกนกวาท พ.ร.บ.หามเรยกดอกเบยเกนอตรา พ.ศ. ๒๔๗๕ กำาหนดไว ถอวาผทรงเชคเปนผรวมกระทำาความผดตาม พ.ร.บ.ดงกลาว เมอธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค ผทรงกหาใชผเสยหายโดยนตนยตาม ม.๒(๔) ไม การรองทกขตาม มาตรา ๒ (๗) ตองกระทำาโดยผเสยหายโดยนตนยเทานน เมอมใชผเสยหายโดยนตนย กไมสามารถรองทกขได เมอเชคเปนคดความผดตอสวนตว พนกงานสอบสวนทำาการสอบสวนโดยไมมการรองทกข จงเปนการสอบสวนทมชอบ พนกงานอยการจงไมมอำานาจฟองคดดงกลาวตอศาลตามนยมาตรา ๑๒๐ - ๑๒๑

ฎกาท ๕๕๑/๒๕๓๕ คดอาญาไดความวา โจทกไดรวมกระทำาความผดกบจำาเลย ดงนน ในคดแพงทเกยวเนองคดอาญาท ตาม ป“ .ว.อาญามาตรา ๔๖ ในการพพากษาคดสวนแพง ศาลจำาตองถอขอเทจจรง ตามทปรากฏในคำาพพากษาคดสวนอาญา นน โจทกกไมมอำานาจฟอง”

ฎกาท ๕๒๙/๒๕๒๖ แตถาเพยงแตโตเถยง ไมถอวาสมครใจมสวนรวมในการกระทำาความผด

ตวอยางฎกาในเรองผเสยหายกรณอน ๆฎกาท ๙๑๑/๒๕๒๐ ผแทนจำาหนายสนคาแตผเดยวใน

ประเทศไทย มใชผเสยหายในความผดฐานใชเครองหมายการคาของบรษทแม ในตางประเทศ

ฎกาท ๒๖๒๕/๒๕๒๑ สญญาจะซอจะขายทดน เมอยงไมไดโอนกรรมสทธยอมเปนของผจะขายอย ผจะขายยอมเปนผเสยหาย

หนา 37

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๕๓๓/๒๕๔๑ ความผดฐานนำาสบและแสดงหลกฐานอนเปนเทจในชนพจารณา ถาเปนพยานหลกฐานในขอสำาคญในคดนน ตามนย ป.อาญา มาตรา ๑๙๐ ถอวาคความอกฝายหนงเปนผเสยหาย เพราะการนำาสบหรอแสดงฯนนอาจมผลทำาใหคความฝายนนตองถกบงคบในคดทจำาเลยไดกระทำาความผดในขอหาดงกลาว

ฎกาท ๑๖๓๗/๒๕๔๘ โจทกเปนพนกงานสอบสวน เสนอสำานวนคดความผดเกยวกบยาเสพตดใหพนกงานอยการ ตอมาอยการสงเดดขาดไมฟอง เพราะพยานหลกฐานไมเพยงพอพนกงานสอบสวน (อ. หลมเกา)จงฟองคดอาญาเอง

ศาลฎกาวนจฉยวาโจทกมอำานาจหนาทในการสอบสวนตามมาตรา ๒ (๖) เทานน และโจทกไมไดรบความเสยหายจากการกระทำาความผดตามฟอง โจทกจงมใชผเสยหาย

ฎกาท ๒๗๕๔/๒๕๓๙ โจทกท ๑ เปนนตบคคล และโจทกท ๒ เปนผถอหนโจทกท ๑ และเปนกรรมการของโจทกท ๑ ดวย ขณะยนฟองบคคลภายนอก โจทกท ๒ เปนกรรมการโจทกท ๑ อย ขณะไตสวนมลฟอง โจทกท ๑ ไดเปลยนกรรมการผมอำานาจทำาการแทนโจทกท ๑ พรอมทงไดจดทะเบยนเปลยนแปลง และยนคำารองขอถอนฟอง ขณะเดยวกบโจทกท ๑ ยนคำารองขอถอนทนายความเดม คอนาย ส. และนาย ค. ซงกรรมการชดเดมตงไว ศาลชนตนอนญาตใหโจทกท ๑ ถอนฟอง และถอนทนายเดม จำาหนายคดโจทกท ๑ ยกฟองโจทกท ๒ โจทกท ๑ โดยกรรมการชดเดม และทนายของโจทกท ๑ ชดเดม และโจทกท ๒ อทธรณ ศาลอทธรณพพากษายน โจทกท ๒ ฎกาในนามตนเอง และในนามโจทกท ๑ ดวย ในขณะเดยวกน ส. และ ค. ซงเปน

หนา 38

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ทนายความชดเดมกฎกาดวย ประเดนสศาลฎกามวา สำาหรบโจทกท ๒ ศาลชนตน และศาลอทธรณวนจฉยวาไมใชผเสยหาย แมจะเปนผถอหนในกจการของโจทกท ๑ กตาม ศาลชนตนและศาลอทธรณพพากษายกฟองโจทกท ๒ ในปญหาขอกฎหมายวา โจทกท ๒ ไมใชผเสยหาย จงตองหามมใหโจทกท ๒ ฎกาตอไป ตาม ป.ว.อ. ม ๒๒๐ เวนแตจะมการอนญาต หรอรบรองตาม ป.ว.อ.มาตรา ๒๒๑ โจทกท ๒ ฎกาในนามโจทกท ๑ ไมได เพราะมไดเปนกรรมการโจทกท ๑ แลว ทนายความเดมซงถกถอนไปแลวไมมอำานาจฎกา

ศาลฎกาวนจฉยวา โจทกท ๒ ฟองจำาเลยทงสามกบพวกรวมกบลก หรอใช จางวาน ผอนลกเอกสารตนฉบบเอกสาร ใบตราสง ของโจทกท ๑ ซงโจทกท ๒ เปนกรรมการผมอำานาจทำาการแทนแลว จำาเลยท ๑ ปลอมลายมอชอ และประทบตราปลอมของโจทกท ๑ บนใบตราสงดงกลาว เพอขอรบหนงสอใบสงมอบสนคาปลอมหนงสอคำารองขอแกไขบญชสนคา และใชเอกสารปลอมดงกลาวยนตอเจาหนาทกรมศลกากร เปนเหตใหเกดความเสยหายแกโจทกทงสอง ฟงไดวาโจทกท ๑ เปนผรบสนคาตามใบตราสงจงเปนผเสยหาย สวนโจทกท ๒ เปนเพยงผถอหน และกรรมการผมอำานาจทำาการแทนโจทกท ๑ มไดรบความเสยหายเปนพเศษแตอยางใด จงไมใชผเสยหายทจะมอำานาจฟอง และเมอมการจดทะเบยนเปลยนแปลงกรรมการ โดยโจทกท ๒ ไมใชกรรมการผมอำานาจจดการแทนโจทกท ๑ อกตอไป โจทกท ๒ จงไมมอำานาจฎกาแทนโจทกท ๑ สวน ส. และ ค. นน เมอศาลไดอนญาตใหโจทกท ๑ ถอนจากการเปนทนายความ

หนา 39

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

แลว ยอมไมใชผไดรบความเสยหายจากคำาสงดงกลาว จงไมมอำานาจฎกาในคดนได

ฎกาท ๕๙๙๐-๙๑/๒๕๓๙ หางหนสวนจำากด น. รบจางขนยางพาราจากบรษท อ.ไปสงลกคา จำาเลยท ๑ เปนลกจางของหางฯ น.ไดนำารถไปรบยาง บรษท อ. มอบการครอบครองให หางฯ น. มใชมอบใหลกจางผขบรถ เมอลกจางดงกลาวเอายางไป หางฯ น.เปนผเสยหาย

ศาลฎกาวนจฉยวา การทหางฯ น. ซงเปนผรบขนสงนำายางพาราจาก บรษท อ. ใหจำาเลยท ๑ ซงเปนลกจางไปรบนำายางพาราจาก บรษท อ. เพอนำาไปสงอกทหนง ถอวา บรษท อ. ไดมอบการครอบครองนำายางพาราใหแกหางฯ น. แลว จำาเลยท ๑ หาไดรบมอบการครอบครองนำายางพารานนดวยไม เมอจำาเลยท ๑ รวมกบจำาเลยท ๒ เอานำายางพาราไปในระหวางการขนสง หางฯ น. เปนผเสยหาย ในฐานะเปนผครอบครองดแลรกษานำายางพารา จงมอำานาจรองทกข

ฎกาท ๖๑๓/๒๕๔๐ ป.พ.พ.มาตรา ๖๗๒ เรองวธการฝากเงนนน ผรบฝากเงนไมพงตองสงคนเปนเงนทองตราอนเดยวกนกบทฝาก แตเพยงตองคนใหครบจำานวน ดงนน เงนทไดรบฝากไวจงเปนของธนาคารผรบฝาก ธนาคารจงเปนผเสยหาย ในกรณทพนกงานของตนปลอมบตรเงนดวนเบกเงนสดจากธนาคารไป อนเปนคดความผดฐานลกทรพยซงเปนของนายจาง หรอทอยในความครอบครองของนายจาง ตาม ป.อาญามาตรา ๓๓๕(๑๑)

การแจงความเทจไมไดทำาใหโจทกไดรบความเสยหายโดยตรง ตวอยางเชนคำาวนจฉยรบรองอทธรณตอไปน

หนา 40

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

คำาวนจฉยรบรองอทธรณท ๒๓๕/๒๕๓๙ การแจงความเทจไมไดทำาใหโจทกไดรบความเสยหายโดยตรง แตเปนการกระทำาตอรฐ โจทกจงไมใชผเสยหาย

คดนโจทกฟองวา เมอวนท ๒๙ มถนายน ๒๕๓๗ จำาเลยไดกระทำาผดตอกฎหมายหลายบทกลาวคอ จำาเลยไดนำาความเทจไปแจงตอเจาพนกงานตำารวจสถานตำารวจภธรอำาเภอเมองสงขลา วาสมดคฝากของธนาคารกรงไทย จำากด หมายเลข ๙๐๑-๑-๐๙๑๐๙-๖ และบตรเอทเอม ของธนาคารกรงไทย จำากด หมายเลข ๕๖๓๔ ของจำาเลยหายไป ความจรงแลวจำาเลยไดทำาสญญากยมเงนโจทกและรบเงนไป เมอวนท ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๓๖ จำานวน ๙๐,๐๐๐ บาท โดยจำาเลยไดนำาสมดคฝากและบตรเอทเอมดงกลาวมอบไวใหโจทก โดยตกลงใหโจทกถอนเงนโดยใชบตร เอ.ท.เอม ทจำาเลยใหไวจากบญชของจำาเลยทกเดอน สมดคฝากและบตร เอ.ท.เอม ของจำาเลยมไดหายจรง และในวนเดยวกนจำาเลยไดนำาหลกฐานการแจงความไปแสดงตอธนาคารขางตนเพอขออายดสมดคฝาก และบตร เอ.ท.เอม แลวขอทำาสมดคฝากและบตรใหม การกระทำาของจำาเลยเปนการแจงความเทจตอเจาพนกงาน และแจงใหพนกงานผกระทำาการตามหนาทจดขอความอนเปนเทจลงในรายงานประจำาวนเกยวกบคด อนเปนเอกสารซงมวตถประสงคสำาหรบใชเปนพยานหลกฐาน ทำาใหโจทกเสยหายไมสามารถเบกเงนจากบญชของจำาเลยตามขอตกลงได จำาเลยใหการปฏเสธ

ศาลพเคราะหพยานหลกฐานโจทกและจำาเลยแลว ขอเทจจรงเบองตนฟงไดวา จำาเลยไดแจงความตอเจาพนกงานตามรายงานประจำาวนเกยวกบคดเอกสารหมาย จ. ๔ จรง แต

หนา 41

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ไดมคำาพพากษายกฟองโจทก โดยใหเหตผลวาโจทกไมไดรบความเสยหายโดยตรง เพราะเปนกรณทจำาเลยแจงความตอเจาพนกงานและโจทกใชบตร เอ.ท.เอม ของจำาเลยเบกเงนไมไดเพราะไมมเงนในบญช และทโจทกอางวาจำาเลยกเงนไป ๙๐,๐๐๐ บาท โดยมอบบตร เอ.ท.เอม ใหโจทกยดถอไวเพอถอนเงนมาชำาระดอกเบย แมจำาเลยจะแจงความใหเจาพนกงานผกระทำาการตามหนาทจดขอความลงในเอกสารราชการ ซงมวตถประสงคใชเปนพยานหลกฐาน แลวนำาหลกฐานการแจงความไปแสดงตอธนาคารเพอทำาบตรและสมดเงนฝากใหม โจทกกไมเสยหายเพราะโจทกมสทธฟองจำาเลยในทางแพงไดอยแลว โจทกไมใชผเสยหายในขอหาความผดทโจทกฟอง

โจทกจงขอใหอยการสงสดรบรองอทธรณอยการสงสดไดพจารณาแลว เหนวา คดไมมเหตอน

สมควรทศาลอทธรณจะไดวนจฉยในปญหาขอเทจจรง เพราะการกระทำาของจำาเลยไมไดทำาใหโจทกไดรบความเสยหายโดยตรงแตเปนการกระทำาตอรฐ หนเงนกระหวางโจทกกบจำาเลยกยงคงมอย โจทกยงสามารถฟองบงคบใหจำาเลยชำาระหนทางแพงได จงไมรบรองอทธรณคดน

ตวอยาง จะเปนผเสยหายไดตองเปนความผดทราษฎรมอำานาจฟอง เชน

ฎกาท ๒๙๓๐/๒๕๓๕ โจทกมแตรอยตำารวจโท พ.เบกความวาไดรบแจงวามคนถกรถยนตชนจงไปทเกดเหต และไดทำาแผนทเกดเหตและบนทกการตรวจสถานทเกดเหตไว นอกจากนโจทกมคำาใหการชนสอบสวนของนาย ว.ซงใหการเพยงวาพบหญงลกษณะถกรถชนนอนหมดสตอยในถนนจงนำาสงโรง

หนา 42

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

พยาบาล แตหญงดงกลาวถงแกความตายเสยกอนโดยโจทกไมมพยานใดแสดงวาในขณะเกดเหตจำาเลยขบรถยนตโดยประมาทสำาหรบบนทกการตกลงเรองคาเสยหายทมขอความวาฝายสามผตายเรยกคาเสยหาย ๕๐๐,๐๐๐ บาท แตฝายจำาเลยเสนอใหเพยง ๕๐,๐๐๐ บาท กไมใชขอชไปถงวาจำาเลยขบรถยนตโดยประมาท สวนจำาเลยมตวจำาเลยและนาย ส.เปนพยานเบกความปฏเสธวาเหตรถยนตชนผตายไมไดเกดจากความประมาทของจำาเลย ดงนขอเทจจรงจงฟงไมไดวาจำาเลยขบรถยนตโดยประมาทเปนเหตใหชนผตายถงแกความตาย แมศาลชนตนอนญาตใหโจทกรวมเขาเปนโจทกรวมในคดไดกถอวาใหเขาเปนโจทกรวมไดเฉพาะในขอหาความผดตาม ป.อ.มาตรา ๒๙๑ เทานน เพราะโจทกรวมเปนผเสยหายในขอหาความผดนสวนขอหาความผดตาม พ.ร.บ. จราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๔๓, ๗๙, ๑๕๗, ๑๖๐ รฐเทานนเปนผเสยหาย โจทกรวมไมใชผไดรบความเสยหายเนองจากการกระทำาความผดฐานนโดยตรง จงไมใชผเสยหายตามกฎหมาย เปนโจทกรวมในขอหาความผดดงกลาวไมไดและไมมสทธฎกาในขอหาความผดน ศาลชนตนรบฎกาของโจทกรวมในขอหาความผดนไมชอบ ศาลฎกาไมรบวนจฉย

ฎกาท ๒๓๒/๒๕๒๑ ความผดฐานคาทดนโดยไมไดรบอนญาต อนเปนความผดตามประมวลกฎหมายทดนนน เปนความผดทรฐเทานนจะดำาเนนคดแกผกระทำาความผด เอกชนไมใชผเสยหายทจะฟองรองในความผดฐานนได

ฎกาท ๒๗๑๓/๒๕๔๑ ความผดฐานมอาวธปนโดยมไดรบอนญาต และพาไปในหมบานโดยไมมเหตอนสมควรตาม

หนา 43

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ป.อ.มาตรา ๓๗๑ รฐเทานนเปนผเสยหาย โจทกหาใชผเสยหายในความผดฐานดงกลาวไม

ฎกาท ๓๔๔๗/๒๕๓๐ ศาลฎกาวนจฉยวา ความผดฐานเปนองย เปนซองโจร หรอมวสม หรอใชกำาลงทำาราย ขเขญวาจะใชกำาลงประทษราย หรอกระทำาใหเกดความวนวายขนในบานเมอง ตามมาตรา ๒๐๙, ๒๑๐, ๒๑๒, ๒๑๕ มใชกระทำาเฉพาะเจาะจงตอบคคลใด รฐเทานนเปนผเสยหายโดยตรง ราษฎรฟองคดเองไมได

แตแมวาจะเปนความเสยหายตอรฐ หากเอกชนไดรบความเสยหายดวย เอกชนกเปนผเสยหายดวย ตวอยางเชนฎกาตอไปน

ฎกาท๓๗๓๒/๒๕๒๕ จำาเลยปลอมหนงสอมอบอำานาจของเจาของทดนเพอไปขอออก น.ส.๓ เจาหนาททดนหลงเชอ และรงวดออก น.ส.๓ใหทบทดนของโจทกดวย เจาของทดน เปนผเสยหายในความผดฐานปลอมเอกสาร ตามนย ป.อ.มาตรา ๒๖๔

๑.๒ ผเสยหายจดการแทน

การพจารณาวาบคคลใดจดการแทนผเสยหายไดหรอไม แยกพจารณาไดดงน ๑.๒.๑ กรณกอนฟองคด ตองพจารณาวา ป.ว.อ. มาตรา ๔, ๕, ๖ ใหอำานาจจดการแทนหรอไม ๑.๒.๒ กรณหลงฟองคดแลว ตองพจารณาวา ป.ว.อ. มาตรา ๒๙ ใหอำานาจไวหรอไม

หนา 44

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

โดยถาไมเขาทงสองกรณขางตน บคคลอนๆกไมมอำานาจจดการแทนผเสยหายได โดยสามารถอธบายละเอยดทงสองกรณ ดงน

๑.๒.๑ กรณกอนฟองคด ตองพจารณาวา ป.ว.อ. มาตรา ๔, ๕, ๖ ไดใหอำานาจจดการแทนหรอไม กรณตามมาตรา ๔, ๕ และ ๖ แยกพจารณาเปน ๓ กรณ คอ

๑.๒.๑.๑ กรณทหนง มาตรา ๔ ผมอำานาจจดการแทนโดยตองไดรบอนญาต

๑.๒.๑.๒ กรณทสอง มาตรา ๕ ผมอำานาจจดการแทนโดยไมตองรบมอบอำานาจ

๑.๒.๑.๓ กรณทสาม มาตรา ๖ ผมอำานาจจดการแทนโดยตองไดรบแตงตงจากศาล

ตาม ๑.๒.๑.๑ กรณทหนง นน เปนกรณทหญงมสามเปนผเสยหาย4 สามารถอนญาตใหสามฟองแทนได โดย

(๑) การอนญาตไมตองทำาเปนหนงสอ และวธการทภรรยาอนญาตใหสามจดการแทน กฎหมายไมไดกำาหนดแบบไววาตองทำาวธใด ดงนน จงไมจำาเปนตองทำาเปนหนงสอ ซงอาจอนญาตดวยวาจากได

(๒) มาตรา ๔ วรรคสอง อยภายใตบงคบมาตรา ๕(๒) เสมอ กลาวคอ ถาภรยาถกทำารายถงตายหรอบาดเจบจนไม

4 ? ป.ว.อ. มาตรา ๔ ในคดอาญาซงผเสยหายเปนหญงมสาม “หญงนนมสทธ ฟองคดไดเอง โดยมตองไดรบอนญาตของสามกอน”

หนา 45

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

สามารถจะจดการเองได สามชอบทจะเขาเปนผเสยหายจดการแทนไดโดยมตองไดรบความยนยอมของภรยา

(๓) ตองเปนสามภรยาโดยชอบดวยกฎหมายเทานน สามจงจะมสทธฟองคดอาญาตามทไดรบอนญาตได (ฎกาท ๑๐๕๖/๒๕๐๓)

สามไมมอำานาจฟองความผดทางอาญาเมอมลความผดมมากอนเปนสามกน ตวอยางเชนฎกาตอไปน

ฎกาท ๖๓๐/๒๔๙๙ สามไมมอำานาจฟองความผดทางอาญา ทภรยาของตนเปนผเสยหาย ในเมอมลความผดนนมมากอนทตนไดเปนสามภรยากน

ตาม ๑.๒.๑.๒ กรณทสอง นน เปนกรณทผจดการแทนผเสยหาย5 สามารถจดการแทนผเสยหายได กลาวคอ

(๑) ผแทนโดยชอบธรรม หรอผอนบาล เฉพาะแตในความผดซงไดกระทำาตอผเยาว หรอผไรความสามารถซงอยในความดแล

ในกรณน

5 ? ป.ว.อ. มาตรา ๕ บคคลเหลานจดการแทนผเสยหายได“(๑) ผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาล เฉพาะแตในความผดซง

ไดกระทำาตอผเยาว หรอผไรความสามารถซงอยในความดแล(๒) ผบพการ ผสบสนดาน สามหรอภรยา เฉพาะแตในความผด

อาญาซงผเสยหายถกทำารายถงตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจะ จดการเองได(๓) ผจดการหรอผแทนอน ๆ ของนตบคคล เฉพาะความผด ซง

กระทำาลงแกนตบคคลนน”

หนา 46

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๑) ผเยาวคอบคคลทยงไมบรรลนตภาวะ(อายไมครบ ๒๐ ปบรบรณ) ซงตองอยในความดแลของบดาหรอมารดาหรอผปกครอง ซงเรยกวา ผแทนโดยชอบธรรม “ ”

แตอยางไรกด หากชายและหญงอาย ๑๗ ปขนไปทำาการสมรสกนโดยถกตองตามกฎหมาย หรอกรณอายไมครบ ๑๗ ป ศาลอนญาตใหสมรสกจะพนจากการเปนผเยาว

๒) ผไรความสามารถ หมายถงคนไรความสามารถทศาลสงใหอยในความดแลของผอนบาล

๓) คดอาญาใดๆกตามทกระทำาลงตอผเยาวหรอผไรความสามารถแลว ผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลกดำาเนนคดอาญาแทนไดทนท โดยไมตองรอใหมการตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจดการเองได

๔) ผเยาวจะตายหรอไมกไมสำาคญ แตบดาทจดการแทนตองเปนบดาทชอบดวยกฎหมายเทานน

๕) มารดาเปนผแทนโดยชอบธรรมของบตรเสมอ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๔๖ และบดาทไมไดจดทะเบยนสมรสกบมารดา จะเปนผแทนโดยชอบธรรมไดตอเมอไดจดทะเบยนสมรสกบมารดาบตรในภายหลง หรอจดทะเบยนรบรองบตร หรอศาลพพากษาวาเปนบตรตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๔๗

ขอสงเกต

หนา 47

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ผเยาวฟองคดอาญาเองไมได 6 ตวอยางเชนฎกาตอไปน

ฎกาท ๕๖๓/๒๕๑๗ ผเยาวจะฟองคดอาญาดวยตนเองไมไดแมวาจะไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม

ผเยาวรองทกขเองได ตวอยางเชนฎกาตอไปนฎกาท ๒๑๔/๒๔๙๔ หญงอาย ๑๗-๑๙ ป มอำานาจรอง

ทกขตอเจาพนกงานดวยตนเองในความผดเกยวกบเพศซงตนเปนผเสยหายทแทจรงได และบดาของผเสยหายทเปนผแทนโดย

6 ? ป.ว.พ. มาตรา ๕๖ ผไรความสามารถหรอผทำาการแทนจะ“เสนอขอหา ตอศาลหรอดำาเนนกระบวนพจารณาใด ๆได ตอเมอไดปฏบตตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยความ สามารถและตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน การใหอนญาต หรอยนยอมตามบทบญญตเชนวานน ใหทำาเปนหนงสอยนตอศาล เพอรวมไวในสำานวนความ

ไมวาเวลาใด ๆ กอนมคำาพพากษา เมอศาลเหนสมควรหรอเมอ คความฝายหนงฝายใดยนคำาขอโดยทำาเปนคำารองใหศาลมอำานาจ ทำาการสอบสวนในเรองความสามารถของผขอหรอของคความอก ฝายหนง และถาเปนทพอใจวามความบกพรองในเรองความสามารถ ศาลอาจมคำาสงกำาหนดใหแกไขขอบกพรองนนเสยใหบรบรณภายใน กำาหนดเวลาอนสมควรทศาลจะสง

ถาศาลเหนวาเพอความยตธรรมไมควรใหกระบวนพจารณาดำาเนน เนนชาไป ศาลจะสงใหคความฝายทบกพรองในเรองความสามารถ นนดำาเนนคดไปกอนชวคราวกได แตหามมใหศาลพพากษาใน ประเดนแหงคดจนกวาขอบกพรองนนไดแกไขโดยบรบรณแลว

ถาผไรความสามารถไมมผแทนโดยชอบธรรมหรอผแทนโดย ชอบธรรมทำาหนาทไมได ศาลมอำานาจออกคำาสงใหอนญาตหรอ ใหความยนยอมตามทตองการ หรอตงผแทนเฉพาะคดนนใหแกผ ไรความสามารถ ถาไมมบคคลอนใดใหศาลมอำานาจตงพนกงานอยการ หรอเจาพนกงานฝายปกครองอนใหเปนผแทนได”

หนา 48

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ชอบธรรมขอถอนคำารองทกขระหวางคดกำาลงพจารณาทศาลโดยฝาฝนในผเยาวทรองทกขไวแลวไมได

มปญหาวา บดาทไมชอบดวยกฎหมายหากตอมามการสมรสกบมารดาผเยาวหรอจดทะเบยนรบรองบตรหรอศาลสง การเปนผแทนโดยชอบธรรมจะมผลเมอใด

ความเปนผแทนโดยชอบธรรมนาจะมผลตงแตผเยาวเกดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๕๗ 7(ตาม ป.พ.พ.ทแกไขใหม)

(๒) ผบพการ ผสบสนดาน หรอสามหรอภรยา เฉพาะแตในความผดอาญา ซงผเสยหายถกทำารายถงตาย หรอบาดเจบจนไมสามารถจดการเองได

ในกรณน ๑) ผบพการ ถอตามสายโลหตโดยตรงขนไป เชน พอ แม ป ยา ตา ยาย ทวด สวนญาตใกลชดไมถอวาเปนบพการ เชน ลง ปา นา อา ลกเขยหรอลกสะใภ

ตวอยางเชนฎกาตอไปน ฎกาท ๙๗๒/๒๔๙๑ ปาไมใชบพการ ฟองคด

แทนหลานไมได

7 ? ป.พ.พ.มาตรา ๑๕๕๗ “การเปนบตรชอบดวยกฎหมายตามมาตรา ๑๕๔๗ ใหมผลนบแตวนทเดกเกด แตทงนจะอางเปนเหตเสอมสทธของบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรตในระหวางเวลาตงแตเดกเกดจนถงเวลาทบดามารดาไดสมรสกนหรอบดาไดจดทะเบยนวาเปนบตรหรอศาลพพากษาถงทสดวาเปนบตรไมได”

ป.พ.พ.มาตรา ๑๕๔๗ เดกเกดจากบดามารดาทมไดสมรสกน จะ“เปนบตรชอบดวยกฎหมายตอเมอบดามารดาไดสมรสกนในภายหลงหรอบดาไดจดทะเบยนวาเปนบตรหรอศาลพพากษาวาเปนบตร”

หนา 49

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๕๗๙/๒๔๙๙ พชายของผถกฆาตายไมมอำานาจฟองผฆานองของตนเองได แมไมมบดามารดา และนองชายอยในความปกครองของพชาย

๒) ผสบสนดาน ถอตามสายโลหตโดยตรงลงมา เชน ลก หลาน เหลน ลอ

๓) สาม ภรยา หมายถงสามภรยาทจดทะเบยนสมรสถกตองตามกฎหมาย

๔) คำาวาเฉพาะแตในความผดอาญา หมายความรวมทงความผดทกระทำาโดยเจตนา โดยประมาท หรอกระทำาโดยไมเจตนาในกรณทกฎหมายบญญตใหรบผดแมไมไดกระทำาโดยเจตนา

๕) คำาวา ซงผเสยหายถกทำารายถงตาย หรอ“บาดเจบจนไมสามารถจดการเองได นน ตองไดความวาเปน”อยางนนดวย ถาไมแนใจ หรอไมไดความจรงอยางนน กเขาจดการแทนไมได

๖) เปรยบเทยบกบ กรณมาตรา ๒๙ ผเสยหายทตายนนตองเปนผเสยหายทแทจรง ไมรวมถงผเสยหายจดการแทน ตามมาตรา ๔, ๕, ๖

๗) ผบพการ ผสบสนดาน ถอตามความเปนจรง (แมบดามารดามไดจดทะเบยนสมรสกน คำาพพากษาฎกาท ๙๖๖/๒๔๙๔(ประชมใหญ))

๘) ถาผบพการ หรอผสบสนดาน หรอสามหรอภรยาคนใดคนหนงไดจดการแทนผเสยหายโดยฟองคดแลว ผจดการแทนอกคนหนงจะไปฟองคดอกไมได เปนฟองซอน

ตวอยางฎกาเกยวกบผสบสนดาน เชนฎกาตอไปน

หนา 50

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๑๒๐๕/๒๕๔๒ บตรทบดารบรองแลวถอวาเปนผสบสนดาน ศาลฎกาวนจฉยวา แมสำาเนาทะเบยนบานฉบบเจาบาน กบสำาเนาทะเบยนนกเรยนระบวา ล.เปนบดาโจทก ปรากฏวาโจทก ไมเคยใชนามสกลของผตายกตาม แตการทผตายรบโจทกมาอยกบผตายทบาน และจำาเลยท ๓ ระบในบญชเครอญาตวาโจทกเปนบตรเจามรดกตางมารดา เทากบยอมรบวาโจทกเปนบตรผตาย เมอไดความวาผตายไดอปการะเลยงด และใหโจทกเรยนตดเยบเสอผา ทงผตายยงเปนเจาภาพแตงงานใหโจทกดวย พฤตการณดงกลาวทผตายแสดงตอโจทก ใหเปนทร กนทวไปวา โจทกเปนบตรนอกกฎหมายของผตาย ทผตายไดรบรองแลว โจทกจงเปนผสบสนดานเหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมาย ตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๖๒๗ โจทกยอมเปนผเสยหาย และมอำานาจฟองผจดการมรดก ตามคำาสงศาลของผตายได ตาม ป.ว.อ. มาตรา ๒(๔) และ ๒๙(๒)(การรบรองแสดงออกโดยพฤตการณกได ไมจำาตองจดทะเบยน)

ฎกาท ๙๕๖/๒๕๐๙ บตรบญธรรม ไมใชผสบสนดานตวอยางฎกาเกยวกบผเสยหายจดการแทนทนา

สนใจตามมาตรา ๕ เชนฎกาท ๒๔๗๐-๒๔๗๑/๒๕๓๔ การจดการแทน (ตาม

มาตรา ๕) กระทำาไดเฉพาะผเสยหาย ฝายจำาเลยจะมการจดการแทนไมได

ฎกาท  ๘๓๕๗/๒๕๕๐ พนกงานอยการเปนโจทกฟองจำาเลยทงสองวารวมกบพวกบกรกเขาไปในบานพกของโจทกรวมแลวทำารายผเสยหายท ๒ ไดรบอนตรายสาหส โจทกรวมและในฐานะมารดาของผเสยหายท ๒ ยนคำารองขอเขารวมเปนโจทก

หนา 51

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

โดยไดความวาผเสยหายท ๒ ถงแกความตายดวยการผกคอตาย ไมไดตายเพราะถกจำาเลยทงสองกบพวกทำารายตามฟอง ซงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๕ (๒) ผบพการจะจดการแทนผเสยหายไดเฉพาะแตในความผดอาญาซงผเสยหายถกทำารายถงตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจะจดการเองได ดงนน โจทกรวมจงไมมอำานาจจดการแทนผเสยหายท ๒ ในการเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการในความผดฐานทำารายรางกายผอนจนเปนเหตใหไดรบอนตรายสาหส

ฎกาท ๓๐๖๓/๑๕๕๒ ในคดความผดตอเจาพนกงานในการยตธรรมและความผดเกยวกบเอกสาร ซงผเสยหายถงแกความตายดวยโรคประจำาตว ผบพการไมมอำานาจเปนโจทกฟองหรอเขารวมกบพนกงานอยการเปนโจทก ฟองแทนผเสยหาย เพราะไมตองดวยบทบญญตของ ป.ว.อ.มาตรา ๓ (๒) ประกอบมาตรา ๕ (๒) ปญหาดงกลาวเปนปญหาขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอย ศาลฎกามอำานาจยกขนวนจฉยได

ฎกาท ๓๓๙๕/๒๕๒๕ สทธในการดำาเนนคดอาญาไมเปนมรดก ไมตกทอดไปยงทายาท หากความผดเกดขณะเจามรดกยงมชวตอย เจามรดกเปนผเสยหาย ทายาทไมใชผเสยหายไมมอำานาจฟองคดเอง

ฎกาท ๒๖/๒๕๕๓ ผเสยหายตายหลงเกดเหตเกอบ ๙ เดอน และบาดแผลทเปนเหตใหถงแกความตายมใชบาดแผลทผเสยหายถกทำาราย ดงนน โจทกรวมซงเปนบพการ ไมมอำานาจจดการแทนผเสยหายตาม ป.ว.อ.มาตรา ๕ (๒)

ฎกาท ๔๑๔๗/๒๕๕๐ เดกหญงถกกระทำาชำาเรา แมเดกยอม เดกนนกเปนผเสยหายตามมาตรา ๒ (๔) โจทกรวมใน

หนา 52

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฐานะผแทนโดยชอบธรรมยอมมอำานาจจดการแทนเดกหญงตามมาตรา ๕(๒) และมสทธขอเขาเปนโจทกรวมตามมาตรา ๓(๒)

ตวอยางขอสอบเนตบณฑตไทย สมย ๖๒ ขอท ๑คำาถาม - พนกงานอยการเปนโจทกฟองนายสายเปน

จำาเลยตอศาลวา นายสายเอาไปเสยซงหนงสอมอบอำานาจทยงไมไดกรอกขอความเพยงนายเงนผเสยหายลงลายมอชอในชองผมอบอำานาจและนำาโฉนดทดนของนายเงนไปดวยแลวกรอกขอความลงในหนงสอมอบอำานาจวา นายเงนมอบใหนายสายยนคำาขอจดทะเบยนโอนทดนแปลงดงกลาวตลอดจนใหถอยคำาตาง ๆ ตอเจาพนกงานทดนโดยผเสยหายไมไดยนยอม แลวนำาไปแสดงตอเจาพนกงานทดนขอใหลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๘๘, ๒๖๔, ๒๖๘ ในวนนดสบพยานโจทก นายสายไดพบกบนายเงน นายสายโกรธจงตรงเขาหยบโทรศพทเคลอนทของนายเงนขวางลงทพนจนแตก ตอมา นายเงนถงแกความตายดวยโรคประจำาตวโดยยงไมทนไดดำาเนนคดขอหาทำาใหเสยทรพยแกนายสาย นางนชมารดาของนายเงนจงยนคำารองขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ กบไดยนฟองนายสายเปนจำาเลยขอหาทำาใหเสยทรพยโทรศพทเคลอนทของนายเงน

ใหวนจฉยวา นางนชจะยนคำารองขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ และยนฟองนายสายในขอหาทำาใหเสยทรพย ไดหรอไม

ธงคำาตอบ - ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๕ (๒) บญญตใหผบพการมอำานาจจดการแทนผเสยหายเฉพาะแตในความผดอาญาซงผเสยหายถกทำารายถงตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจะจดการเองได

หนา 53

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

คดนพนกงานอยการเปนโจทกฟองนายสายขอใหลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๘๘, ๒๖๔, ๒๖๘ เปนคดความผดตอเจาพนกงานในการยตธรรมและความผดเกยวกบเอกสาร ดงนน เมอนายเงนผเสยหายถงแกความตายดวยโรคประจำาตวของผเสยหายเองโดยไมไดตายเพราะถกนายสายทำาราย กรณของนางนชจงไมตองดวยบทบญญตของกฎหมายดงกลาวทใหนางนชมอำานาจจดการแทนนายเงนผเสยหายในการเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๓๐ นางนชจงไมมสทธยนคำารองขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ (เทยบคำาพพากษาฎกาท ๓๐๖๓/๒๕๕๒, ๗๓๕๗/๒๕๕๐)

สวนความผดฐานทำาใหเสยทรพยโทรศพทเคลอนทของนายเงนนน ความผดเกดขนในขณะทนายเงนยงมชวตอย นายเงนจงเปนผเสยหาย เมอนายเงนถงแกความตายโดยยงไมไดยนฟองนายสาย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๔, ๕ และ ๖ ไมไดใหอำานาจนางนชเปนโจทกฟองคดอาญาแทนนายเงนได นางนชไมใชผเสยหาย จงไมมอำานาจฟองคดน (เทยบคำาพพากษาฎกาท ฎกาท ๓๓๙๕/๒๕๒๕)

(๓) ผจดการ หรอผแทนอน ๆ ของนตบคคล เฉพาะความผดซงกระทำาลงแกนตบคคลนน

ในกรณน ถามการกระทำาความผดตอนตบคคล ใหผจดการ หรอผแทนนตบคคล เปนผฟองคดแทน แตหากผจดการ หรอผแทนนตบคคลนน ๆ เปนผกระทำาความผดนนเอง กเปนทแจงชดวา ผนนคงไมฟองคดแทนนตบคคลนน ดงนน บรรดาผถอหนซงมสวนไดเสยรวมกบนตบคคลยอมไดรบความเสยหาย

หนา 54

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

โดยตรง ซงถากรรมการทำาใหเกดความเสยหายแกบรษทและกรรมการของบรษทไมฟองคด ผถอหนคนใดอาจยกคดขนวากลาวได 8

ตาม ๑.๒.๑.๓ กรณทสาม นน ผเยาวหรอผวกลจรตหรอผไรความสามารถไมมผแทน หรอผแทนไมสามารถทำาหนาทได หรอมผลประโยชนขดกน (สาเหตการตงผแทนเฉพาะคด)9

ในกรณน ๑) ในคดอาญาซงผเสยหายเปนผเยาวไมมผ

แทนโดยชอบธรรม หรอในคดอาญาซงผเสยหายเปนผวกลจรตหรอคนไรความสามารถไมมผอนบาล หรอซงผแทนโดยชอบธรรม หรอผอนบาลไมสามารถทำาหนาทโดยเหตหนงเหตใด เชนไปตางประเทศ ตดคก หรอปวยหนกอยทโรงพยาบาล เปนตน 8 ? ป.พ.พ.มาตรา มาตรา ๑๑๖๙ ถากรรมการทำาใหเกดเสยหายแก“บรษท บรษทจะฟอง รองเรยกเอาสนไหมทดแทนแกกรรมการกได หรอในกรณทบรษทไมยอม ฟองรอง ผถอหนคนหนงคนใดจะเอาคดนนขนวากได

อนง การเรยกรองเชนน เจาหนของบรษทจะเปนผเรยกบงคบกได เทาทเจาหนยงคงมสทธเรยกรองแกบรษทอย”9 ? ป.ว.อ.มาตรา ๖ ในคดอาญาซงผเสยหายเปนผเยาวไมมผ“แทนโดย ชอบธรรมหรอเปนผวกลจรตหรอคนไรความสามารถ ไมมผอนบาล หรอซงผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลไมสามารถจะทำาการตาม หนาทโดยเหตหนงเหตใด รวมทงมผลประโยชนขดกนกบผเยาว หรอคนไรความสามารถนน ๆ ญาตของผนนหรอผมประโยชน เกยวของอาจรองตอศาลขอใหตงเขาเปนผแทนเฉพาะคดได

เมอไดไตสวนแลวใหศาลตงผรองหรอบคคลอน ซงยนยอมตาม ทเหนสมควรเปนผแทนเฉพาะคด เมอไมมบคคลใดเปนผแทนให ศาลตงพนกงานฝายปกครองเปนผแทน

หามมใหเรยกคาธรรมเนยมในเรองขอตงเปนผแทนเฉพาะคด”

หนา 55

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

รวมทงมผลประโยชนขดกนกบผเยาว หรอผไรความสามารถนน ๆ เชน ขดกนเรองมรดก เปนตน

๒) ญาตของผนนหรอผมประโยชนเกยวของอาจรองขอตอศาลใหตงเขาเปนผแทนเฉพาะคดได

๓) เมอไดไตสวนแลวใหศาลตงผรอง หรอบคคลอนซงยนยอมตามทศาลเหนสมควรเปนผแทนเฉพาะคด เมอไมมบคคลใดเปนผแทน ใหศาลตงพนกงานฝายปกครองเปนผแทนเฉพาะคด เชน ตงนายอำาเภอ กำานน หรอผใหญบาน เปนตน

ตวอยางเกยวกบการตงผแทนเฉพาะคดเชนฎกาตอไปน

ฎกาท ๒๙๕๙/๒๕๔๑ แมตามคำาฟองจะระบวาเดกหญง ก. ผเยาว โดยนาย ข.บดาผปกครอง ผแทนโดยชอบธรรมโจทก แตในชนไตสวนมลฟองปรากฏวา เดกหญง ก. เปนบตรของนาย ข. อนเกดกบนาง ค. ภรยาของนาย ข. โดยมไดจดทะเบยนสมรสกน และนาง ค. ไดหนออกจากบานไปนานแลว นาย ข. ไดอปการะเลยงดเดกหญง ก.ใหการศกษา และใหใชนามสกล ภายหลงไตสวนมลฟองแลวศาลสงประทบฟอง ดงน กรณเปนเรองเดกหญง ก. ผเสยหายเปนผเยาว ซงมารดาผแทนโดยชอบธรรมไมสามารถทำาหนาทได ญาตของผนน หรอผมประโยชนเกยวของ อาจรองขอตอศาลชนตนใหตงเปนผแทนเฉพาะคดได ตาม ป.ว.อาญา มาตรา ๖ เมอศาลชนตนสงประทบฟอง จงถอไดโดยปรยายวาศาลชนตนตงนาย ข.เปนผแทนเฉพาะคดตามกฎหมายแลวโจทกจงมอำานาจฟอง

หนา 56

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ขอสงเกต ๑) การตงผแทนเฉพาะคดตามมาตรา ๖ ได นน

จะตองเปนกรณเปนความผดอาญาทกระทำาตอผเยาว หรอผวกลจรต หรอคนไรความสามารถตามมาตรา ๕(๑)เทานน สวนกรณตามมาตรา ๕(๒) จะตงผแทนเฉพาะคดไมได ตวอยางเชนฎกาตอไปน

ฎกาท ๙๙๐/๒๔๙๕ ในกรณผเสยหายถกทำารายถงตาย แมบคคลตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๕ (๒) ระบไว จะไมมตวอย พเขยของผเสยหายจะรองขอใหศาลตงเปนผจดการแทนผเสยหายไมได

๒) ในกรณทผแทนโดยชอบธรรม หรอผอนบาลมผลประโยชนขดกนกบผเสยหาย มลกษณะคลายกบ ป.พ.พ. มาตรา ๗๔ ทกำาหนดวา ถาประโยชนไดเสยของนตบคคล ขดกบประโยชนไดเสยของผแทนนตบคคลในการอนใด ผแทนนตบคลนน จะเปนผแทนในการนนไมได

๑.๒.๒ กรณหลงฟองคดแลว ตองพจารณาวา ป.ว.อ. มาตรา ๒๙ ใหอำานาจไวหรอไม

หลกเกณฑตามมาตรา ๒๙ ป.ว.อ. คอ(๑) เมอผเสยหายไดยนฟองแลวตายลง ผบพการ ผ

สบสนดาน สามหรอภรยา จะดำาเนนคดตางผตายตอไปกได หรอ(๒) ถาผเสยหายทตายนนเปนผเยาว ผวกลจรต หรอ

ผไรความสามารถ ซงผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาลหรอผแทนเฉพาะคดไดยนฟองไวแลว ผฟองแทนจะดำาเนนคดตอไปกได

ตามมาตราน

หนา 57

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๑) เปนกรณทผเสยหายทแทจรงยนฟองไวแลวตอมาผเสยทแทจรงตาย ผจดการแทนสามารถเขามาจดการแทนได หรอในกรณผจดการแทนยนฟองไวแลวตอมาผเสยหายทแทจรงตาย ผจดการแทนสามารถดำาเนนคดตอไปได

๒) หากเปนกรณผจดการแทนตาย ผจดการแทนอนๆจะเขามาแทนทผจดการแทนทตายไมได ตวอยางเชนฎกาดงตอไปน

ฎกาท ๒๓๓๑/๒๕๒๑ ผเสยหายจดการแทน ตามมาตรา ๔,๕,๖ หาใชผเสยหายทแทจรงตามมาตรา ๒๙ แมตายลง ผสบสนดาน ผบพการ หรอสามหรอภรยาของผนนกเขามาดำาเนนคดตางผตายมได

เปรยบเทยบ ป.ว.แพง มาตรา ๔๒ การเขาแทนทคความมรณะ (เหตเลอนคด)มาตรา ๔๒ ถาคความ“ฝายหนงฝายใดในคดทคางพจารณาอยในศาลไดมรณะเสยกอนศาลพพากษาคด ใหศาลเลอนการนงพจารณาไปจนกวาทายาท หรอผจดการทรพยมรดก หรอบคคลอนทปกครองทรพยมรดกไว จะไดเขามาเปนคความแทนทผมรณะ โดยมคำาขอเขามาเอง หรอทศาลหมายเรยกเขามา เนองจากคความฝายใดฝายหนงมคำาขอฝายเดยว คำาขอเชนวานจะตองยนภายในกำาหนด ๑ ป นบแตวนทคความฝายนนมรณะ ถาไมมคำาขอของบคคลทกลาวมาแลว หรอไมมคำาขอของคความฝายใดฝายหนงภายในเวลาทกำาหนดไว ใหศาลมคำาสงจำาหนายคดนนออกเสยจากสาระบบความ “ (ถอเปนดลพนจของศาล)

คำาวา ยนฟองแลว “ ” ตามมาตรา ๒๙ นน ถาเปนเพยงการรองทกขกไมเขาหลกเกณฑตามมาตราน เวนแต

หนา 58

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

เปนกรณรองทกขในคดทเกยวกบทรพยสน สทธในทรพยสนกตกแกทายาทโดยธรรม ทำาใหทายาทโดยธรรมชอบทจะถอนคำารองทกขได ตวอยางเชนฎกาดงตอไปน

ฎกาท ๑๑/๒๕๑๘ ความผดฐานทำาใหเสยทรพยนน เปนสทธเกยวกบทรพยสน เมอเจาของทรพยตายระหวางฎกา สทธในการรองทกข (มาตรา ๓(๑)) ยอมตกแกทายาท มารดาผตายซงเปนทายาทโดยธรรมตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๖๒๙ จะเขาดำาเนนคดตางผตายตอไปกได ดงนน ชอบทจะถอนการรองทกขนนได

ดเปรยบเทยบกบคดหมนประมาท ดงทบญญตไวใน ป.อ. มาตรา ๓๓๓ วรรคสอง กลาวคอถาผเสยหายในความผดฐานหมนประมาทตายเสยกอนรองทกข ใหบดามารดา คสมรส หรอบตรของผเสยหายรองทกขได และใหถอวาเปนผเสยหาย

ในคดอทลมตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๖๒ ผใดจะฟองบพการของตนเปนคดแพงหรอคดอาญามได ตวอยางเชนฎกาดงตอไปน

ฎกาท ๑๕๕๑/๒๔๙๔ ประชมใหญ บดาฟองมารดาเปนจำาเลยกลาวหาวารองเรยนและแจงขอความอนเปนเทจตาม ป.อาญา มาตรา ๑๓๗ ระหวางพจารณาบดาตาย บตรจะเขามารบมรดกความตามมาตรา ๒๙ มได

ขอสงเกต บตรโดยชอบดวยกฎหมายเทานนทจะฟองบพการของตนเปนจำาเลยในคดอาญาไมได แตหากเปนบตรไมชอบดวยกฎหมายยอมฟองหรอเขามาในคดตามมาตรา ๒๙ ได ( ฎกาท ๕๔๗/๒๕๔๘)

หนา 59

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

การเขามาดำาเนนคดแทนตามมาตรา ๒๙ น เปนกรณเฉพาะความผดตอสวนตวทมเหตขดของตองมผดำาเนนคดตอไป แตถาเปนความผดอาญาแผนดนศาลดำาเนนคดตอไปได ตวอยางเชนฎกาดงตอไปน

ฎกาท ๑๒๔๔/๒๕๐๔ ประชมใหญ ราษฎรเปนโจทกฟองคดอาญาแผนดน จำาเลยฎกา ระหวางคดคางพจารณาโจทกตาย ไมเปนเหตขดของในการดำาเนนกระบวนพจารณาตอไป ถอไดวาโจทกไดยนฟองคดแทนแผนดน ศาลฎกาจงชอบทจะพจารณาพพากษาตอไปได

ฎกาท ๔๗๔/๒๕๑๕ จ.ไดแจงความอนเปนเทจตอเจาพนกงานทดนเกยวกบโฉนดของมารดาโจทกผตาย ในขณะทมารดาโจทกยงไมตาย มารดาโจทกจงเปนผเสยหาย เมอมารดาโจทกตายลงโดยมไดรองทกขไว และตามมาตรา ป.ว.อ. ๔,๕,๖ กมไดวางหลกใหโจทกสามารถฟองคดแทนได แมโจทกจะเปนผรบมรดกทดนตามโฉนดนน ทงเพงจะทราบการกระทำาของจำาเลยในขณะทมารดาของตนตายแลว แตทดนดงกลาวไดตกทอดมายงโจทกภายหลงทจำาเลยไดกระทำาผดแลว สทธในการฟองคดอาญาจงไมตกทอดมาแกโจทก โจทกจงไมใชผเสยหายในคดแจงความเทจ

ฎกาท ๒๒๑๙/๒๕๒๑ สทธฟองคดอาญา เปนเรองเฉพาะตว ไมตกทอดถงทายาท

ฎกาท ๑๗๓๔-๕/๒๕๓๒ ผรองยนคำารองขอเขาเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการ(มาตรา ๓๐) โดยอางในคำารองวา ไมทราบวาผเสยหายเปนตายรายดอยางไร โดยมไดมขอความวา ผเสยหายตายไปแลวจรง ๆ หรอถกทำารายจนไมสามารถจะ

หนา 60

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

จดการเองได จงไมเขากรณ มาตรา ๕(๒) และมใชกรณมาตรา ๒๙ ซงผเสยหายไดยนฟองแลวตายลง ดงนน ผรองจะเขามาในคดไมได

ฎกาท ๓๖๕/๒๕๓๒ เมอผตายถงแกความตายกอนทศาลจะอนญาตตงผรองเปนผแทนเฉพาะคด จงไมมประโยชนทจะตงผแทนเฉพาะคดแกผตายอกตอไป ตามมาตรา ๖ ทงไมใชกรณทผแทนเฉพาะคดยนฟองแทนผตายไวแลวตอมาผตายตายลง ตาม ป.ว.อาญามาตรา ๒๙ วรรคสอง

ขอสงเกต การเขามาในคดของผจดการแทนผเสย

หายนน หากผเสยหายไดถงแกความตาย สามารถแยกพจารณาได ๒ กรณ

ก. กรณแรก ผเสยหายถงแกความตายและผเสยหายจดการแทนเขามาในคด ตงแตเรมคด “ ”

ใหดมาตรา ๕ (๒) ซงเปนกรณกอนมการฟองคด หากผเสยหายทแทจรงตาย ผจดการแทนอนไดแกผบพการ ผสบสนดาน หรอสามภรยา จะจดการแทนไดหรอไมนน ใหพจารณาวาเปนกรณผเสยหายถกทำารายถงตาย หรอบาดเจบจนไมสามารถจะจดการเองได เทานน ซงถาหากไมใชกรณดงกลาวกจะไมสามารถจดการแทนได

เชน กรณทผเยาวเปนผเสยหายในคดความผดฐานยกยอก ซงผแทนโดยชอบธรรมยงมไดจดการรองทกขหรอฟองคดไวกอน แตปรากฏวา ตอมาผเยาวตายเสยกอนรองทกขหรอฟองคด ผแทนโดยชอบธรรมจะเขาไปจดการแทนโดยการรอง

หนา 61

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ทกขหรอฟองคดไมได เพราะการเปนผแทนโดยชอบธรรมไดหมดไปเนองจากความตายของผเยาวแลว และความผดฐานยกยอกมใชความผดอนเกดจากการทผเสยหายถกทำารายถงตาย หรอบาดเจบจนไมสามารถจะจดการเองได ผเสยหายจดการแทนจงไมสามารถเขาไปจดการแทนได

ข. กรณทสอง ผเสยหายทแทจรงตายภายหลงยนฟองแลว ตามมาตรา ๒๙ ใหดำาเนนการดงน คอ

(๑) ใหผจดการแทน คอ ผบพการ ผสบสนดาน สามหรอภรยา เขามาจดการแทนได

(๒) ถาผเสยหายทตายเปน ผเยาว หรอผวกลจรต หรอผไรความสามารถ และซงผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาล หรอผแทนเฉพาะคดไดยนฟองแทนไวแลวผฟองแทนนนจะวาคดตอไปกได

ตวอยางขอสอบเนตบณฑตสมยท ๖๓ ขอ ๑พนกงานอยการเปนโจทกฟองวา จำาเลยขบรถยนต

โดยประมาทชนทายรถจกรยานยนตของนางตร เปนเหตใหนางตรผขบถงแกความตายและนายเอกซงนงซอนทายไดรบอนตรายสาหส ขอใหลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๙๑, ๓๐๐ นายเอกสามโดยชอบดวยกฎหมายของนางตรยนคำารองขอเขารวมเปนโจทกในขอหาทงสองดงกลาว ศาลชนตนอนญาต ระหวางสบพยานโจทก นายเอกถงแกความตาย นายจตวาบตรนายเอกกบนางตรยนคำารองขอเขาดำาเนนคดตางผตาย

ใหวนจฉยวา ศาลชนตนจะอนญาตใหนายจตวาเขาดำาเนนคดตางนายเอกผตายไดหรอไม

หนา 62

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ธงคำาตอบประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒๙

วรรคหนง ทบญญตวา เมอผเสยหายไดยนฟองแลวตายลง “บพการ ผสบสนดาน สามหรอภรยาจะดำาเนนคดตางผตายตอไปกได นน หมายความรวมถงกรณผเสยหายทแทจรงไมไดยน”ฟองดวยตนเอง แตเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการดวย(เทยบคำาพพากษาฎกาท ๕๘๘๔/๒๕๕๐) ความผดฐานประมาทเปนเหตใหนายเอกไดรบอนตรายสาหส นายเอกเปนผเสยหายโดยตรง การทนายเอกซงเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการตายลง นายจตวาผสบสนดานของนายเอกจงยนคำารองขอเขาดำาเนนคดตางผตายไดตามบทบญญตดงกลาว

สวนความผดฐานประมาทเปนเหตใหนางตรถงแกความตายนน นายเอกเปนเพยงผมอำานาจจดการแทนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๓ (๒) และมาตรา ๕ (๒) เทานน ไมใชผเสยหายในความผดฐานกระทำาโดยประมาทเปนเหตใหผอนถงแกความตาย จงมใชกรณทผเสยหายทแทจรงยนฟองแลวตายลงตามมาตรา ๒๙ วรรคหนง แมนายจตวาจะเปนผสบสนดานของนายเอกกบนางตรกตาม นายจตวากไมมสทธยนคำารองขอเขาดำาเนนคดตางนายเอกซงถงแกความตายตามบทบญญตดงกลาวได(เทยบคำาพพากษาฎกาท ๘๕๓๗/๒๕๕๓)

ศาลชนตนชอบทจะอนญาตใหนายจตวาเขาดำาเนนคดตางนายเอกผตายไดเฉพาะขอหาประมาทเปนเหตใหนายเอกไดรบอนตรายสาหส

หนา 63

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๒. การเขารวมเปนโจทก

การเขารวมเปนโจทกม ๒ กรณ คอ (๑) กรณผเสยหายขอเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการตาม ป.ว.อ.มาตรา ๓๐10

(๒) พนกงานอยการขอเขารวมเปนโจทกกบผเสยหายตาม ป.ว.อ.มาตรา ๓๑11

ตามาตรา ๓๐ และ ๓๑ สามารถแยกไดตามลกษณะของผขอเขารวมดงน

(๑) ผเสยหายขอเขารวมตองขอกอนศาลชนตนพพากษาคด

(๒) พนกงานอยการขอเขารวมตองขอกอนคดเสรจเดดขาด

ขอสงเกต -(๑) คำาวาคดเสรจเดดขาดตามมาตรา ๓๑ กบคำาวาคด

เสรจเดดขาด ตามมาตรา ๓๙ (๔) มความหมายไมเหมอนกนคำาวาเสรจเดดขาดตามมาตรา ๓๑ หมายถงคดถงท

สดแลว เพราะตามมาตรา ๓๐ และมาตรา ๓๑ แยกเปน ๒ ชวง คอ

10 ? ป.ว.อ.มาตรา ๓๐ คดอาญาทพนกงานอยการยนฟองตอ“ศาลแลวผเสยหายจะยนคำารองขอเขาเปนโจทกรวมในระยะใดระหวางพจารณากอนศาลชนตนพพากษาคดกได”

11 ? ป.ว.อ.มาตรา ๓๑ คดอาญาทมใชความผดตอสวนตว ซงผ“เสยหายยนฟองไวแลวพนกงานอยการจะยนคำารองขอเขาเปนโจทกรวมในระยะใด กอนคดเสรจเดดขาดกได”

หนา 64

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

กอนศาลชนตนพพากษาและกอนคดเสรจเดดขาด ดงนน ตามมาตรา ๓๐ เมอศาลชนตนพพากษาแลวจงยงไมเดดขาด

สวนตามมาตรา ๓๙(๔) หมายถงศาลชนตนพพากษา (ฎกาท ๒๗๘/๒๕๒๕)

(๒) ผเสยหายขอเขาเปนโจทกรวมกบผเสยหายไมได และจะใชมาตรา ๑๕ ป.ว.อ. ประกอบการรองสอดเขามาตาม ๕๗ (๒) กไมได เพราะการขอเขารวมเปนโจทกมมาตรา ๓๐ และมาตรา ๓๑ บญญตไวโดยเฉพาะแลว

(๓) ปญหาเกยวกบการขอเขาเปนโจทกรวม ถอเปนปญหาเกยวกบความสงบ (ฎกาท ๓๓๒๐/๒๕๒๘)

(๔) แมศาลจะอนญาตใหราษฎรเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการ กชอบทจะเปนโจทกรวมไดเฉพาะบางขอหาความผดบางประเภทเทานน โดยความผดตาม พ.ร.บ.จราจรทางบก รฐเทานนทเปนผเสยหาย โจทกรวมหามสทธฎกาไม (ฎกาท ๒๘๓๐/๒๕๓๕)

(๕) การขอเขาเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการ เมอคำาฟองของพนกงานอยการขด มาตรา ๑๒๐ พนกงานอยการยอมไมมอำานาจฟอง คำาขอเขารวมของราษฎรกยอมตกไปดวย และเมอปญหาเกยวกบอำานาจฟอง เปนปญหาในลกษณะเหตลกษณะคด ตาม ป.วอาญา มาตรา ๒๑๓ ศาลฎกาชอบทจะพพากษาตลอดไปถงจำาเลยอน ๆ ทมไดฎกาดวยตาม มาตรา ๒๒๕

(๖) คำาฟองยงเปนของพนกงานอยการอย แมวาผเสยหายไดรบอนญาตใหเขามาเปนโจทกรวมในคด ดงนน ผเสยหายจะขอแก หรอเพมเตมคำาฟอง ตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๗๙,

หนา 65

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๑๘๐ ประกอบมาตรา ๑๕ ป.ว.อาญา หาไดไม และถงแมคดทพนกงานอยการยนฟองตอศาลนนจะเปนความผดตอสวนตว ผเสยหายกไมมสทธจะถอนฟอง เพราะฟองดงกลาวเปนของพนกงานอยการ ผเสยหายกระทำาไดโดยการขอถอนคำารองทกข ตามอาญามาตรา ๑๒๖ (ฎกาท ๓๘๓๓/๒๕๒๕)

มปญหาวา กอนรบสำานวนการสอบสวนจากพนกงานสอบสวน พนกงานอยการยนขอเขารวมเปนโจทก แสดงวายงมไดมการสอบสวนในความผดนนกอน ถามวา พนกงานอยการจะยนคำารองขอเขารวมเปนโจทก(ซงเปนคำาฟองตาม ป.ว.แพง มาตรา ๑(๓)) โดยมไดมการสอบสวนในความผดนนกอนไดหรอไม (ขดมาตรา ๑๒๐ หรอไม)

ตวอยางขอสอบเนตบณฑตไทย สมย ๖๐ ขอ ๑ คำาถาม - นายองคารอยกนกบนางดาวฉนสามภรยาโดยมไดจดทะเบยนสมรส มบตรชอนายจนทร นายอาทตยทำารายรางกายนายจนทรจนเปนเหตใหนายจนทรถงแกความตาย นายอาทตยกลวความผดจงนำาศพของนายจนทรไปฝงซกซอนไวทสวนหลงบาน หลงจากนนนายอาทตยปลอมหนงสอของนายจนทรสงไปถงนายจางของนายจนทรวา นายจนทรขอลาหยดงาน ๑๕ วน โดยลงลายมอชอปลอมของนายจนทรในหนงสอดงกลาว พนกงานอยการเปนโจทกฟองนายอาทตยฐานทำารายรางกายผอนจนเปนเหตใหผนนถงแกความตาย ซอนเรนศพเพอปดบงการตาย ปลอมและใชเอกสารปลอมตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๙๐, ๑๙๙, ๒๖๔, ๒๖๘ ในระหวางพจารณา นายองคารไดยนคำารองขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ ศาล

หนา 66

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ชนตนมคำาสงอนญาตใหนายองคารเขารวมเปนโจทกทกฐานความผด ใหวนจฉยวา คำาสงของศาลชนตนทอนญาตใหนายองคารเขารวมเปนโจทกดงกลาวชอบดวยกฎหมายหรอไม ธงคำาตอบ ความผดฐานทำารายรางกายผอนจนเปนเหตใหผนนถงแกความตายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๙๐ ผบพการของผเสยหายทถกทำารายถงตายยอมมอำานาจจดการแทนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา ๕ (๒) นายองคารแมเปนบดาทไมชอบดวยกฎหมายแตกเปนบดาตามความเปนจรงซงเปนผบพการ ยอมมอำานาจจดการแทนนายจนทรได ดงนน นายองคารจงมสทธขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการตามมาตรา ๓๐ ทศาลชนตนอนญาตใหนายองคารเขารวมเปนโจทกในความผดดงกลาวจงชอบดวยกฎหมาย สวนความผดฐานซอนเรนศพเพอปดบงการตายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๙๙ เปนความผดเสยหายตอรฐ นายองคารบดาของนายจนทรผตายไมใชผเสยหายทจะมอำานาจฟองตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา ๒ (๔) ดงนน นายองคารจงไมมสทธขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการตามมาตรา ๓๐ ทศาลชนตนอนญาตใหนายองคารเขารวมเปนโจทกในความผดดงกลาวจงเปนการไมชอบ สำาหรบความผดฐานปลอมและใชเอกสารปลอมตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๖๔, ๒๖๘ นน เปนความผดตอผทไดรบความเสยหายโดยตรงจากการกระทำาของนายอาทตย การปลอมหนงสอลาหยดงานของนายจนทรมไดเจาะจงวากลาวถงนายองคารแต

หนา 67

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

อยางใด ในกรณนยงไมถอวานายองคารบดาของนายจนทรผตายเปนบคคลผไดรบความเสยหายเนองจากการกระทำาความผดดงกลาวตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๔) ทงความผดดงกลาวมใชความผดอาญาทผเสยหายถกทำารายถงตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจดการเองไดตามมาตรา ๕ (๒) จงไมใชกรณทนายองคารจะจดการแทนนายจนทรไดดวย ทศาลชนตนอนญาตใหนายองคารเขารวมเปนโจทกในความผดดงกลาวจงเปนการไมชอบตามมาตรา ๓๐

๓. สทธของผเสยหาย

๓.๑ สทธของผจดการแทนผเสยหาย

บคคลดงระบในมาตรา ๔,๕,๖ (ผเสยหายจดการแทน) มอำานาจจดการตอไปนแทนผเสยหาย ตามเงอนไขทไดบญญตไวในมาตรานน ๆ12

(๑) รองทกข

12 ? ป.ว.อ.มาตรา ๓ บคคลดงระบไวใน มาตรา ๔ มาตรา ๕ และ“มาตรา ๖ มอำานาจจดการตอ ไปนแทนผเสยหายตามเงอนไขทบญญตไวใน มาตรา นน ๆ

(๑) รองทกข(๒) เปนโจทกฟองคดอาญา หรอเขารวมเปนโจทกกบพนกงาน

อยการ(๓) เปนโจทกฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา(๔) ถอนฟองคดอาญาหรอคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา(๕) ยอมความในคดความผดสวนตว

หนา 68

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ผเสยหายหรอผจดการสามารถรองทกขตอเจาพนกงานสอบสวน13 โดยรายละเอยดของคำารองทกขตองปรากฏ

ก. ชอ และทอยของของผรองทกขข. ลกษณะแหงความผดค. พฤตการณตาง ๆ ทความผดนนไดกระทำาลงง. ความเสยหายทไดรบ และจ. ชอหรอรปพรรณของผกระทำาผดเทาทจะบอกไดและแบบของการรองทกข คอก. ทำาเปนหนงสอ หรอข. รองดวยปากกไดถาเปนหนงสอตองม วนเดอนป และลายมอชอของผ

รองทกข ถารองดวยปาก ใหพนกงานสอบสวนบนทกไว ลงวนเดอนป และลงลายมอชอผบนทก กบผรองทกขในบนทกนน

และการรองทกขจะรองทกขตอเจาพนกงานตาม ป.ว.อ.ซงกคอพนกงานสอบสวน หรอตอพนกงานฝายปกครองหรอตำารวจซงมตำาแหนงรองหรอเหนอพนกงานสอบสวนกได14 13 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๒๓ ผเสยหายอาจรองทกขตอพนกงาน“สอบสวนได คำารองทกขนนตองปรากฏชอ และทอยของผรองทกขลกษณะ แหงความผดพฤตการณตาง ๆ ทความผดนนไดกระทำาลง ความ เสยหายทไดรบและชอหรอรปพรรณของผกระทำาผดเทาทจะบอกไดคำารองทกขนจะทำาเปนหนงสอหรอรองดวยปากกได ถาเปน หนงสอตองมวน เดอน ป และลายมอชอของผรองทกข ถารอง ดวยปากใหพนกงานสอบสวนบนทกไว ลงวน เดอน ป และลงลาย มอชอผบนทกกบผรองทกขในบนทกนน”14 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๒๔ ผเสยหายจะรองทกขตอพนกงานฝาย“ปกครองหรอ ตำารวจซงมตำาแหนงหนาทรองหรอเหนอพนกงานสอบสวนและเปนผ ซงมหนาทรกษาความสงบเรยบรอยตามกฎหมายกได

หนา 69

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ดงนน หากไปรองทกขตอเจาพนกงานอนท ป.ว.อ.มไดใหอำานาจไวกจะถอวามไดมการรองทกขตามกฎหมาย

การรองทกขตอพนกงานฝายปกครองหรอตำารวจตำาแหนงรองหรอเหนอพนกงานสอบสวนหากเปนรองทกขดวยหนงสอใหรบสงไปยงพนกงานสอบสวนและจะจดหมายเหตอะไรไปบางเพอประโยชนของพนกงานสอบสวนกได

แตหากรองทกขดวยปากใหจดการใหผเสยหายพบกบพนกงานสอบสวน เวนแต เรงรอนใหจดบนทกเองแตใหรบสงไปยงพนกงานสอบสวน และจะจดหมายเหตอะไรไปบางเพอประโยชนของพนกงานสอบสวนกได

ขอสงเกต -(๑) กฎหมายกำาหนดเพยงเขตการสอบสวนของ

พนกงานสอบสวน มไดกำาหนดเขตการรองทกขไว ดงนน การรองทกขสามารถรองไดทกเขต (เมอรองทกขเขตใด ถอวาเขตนนเปนผพบการกระความผดแลว)

(๒) มอบอำานาจใหรองทกขแทนกนได และสามารถรองทกขกบพนกงานฝายปกครองหรอตำารวจกได ไมจำาตองรอง

เมอมหนงสอรองทกขยนตอเจาพนกงานเชนกลาวแลว ใหรบ จดการสงไปยงพนกงานสอบสวน และจะจดหมายเหตอะไรไปบาง เพอประโยชนของพนกงานสอบสวนกได

เมอมคำารองทกขดวยปาก ใหรบจดการใหผเสยหายไปพบกบ พนกงานสอบสวนเพอจดบนทกคำารองทกขนนดงบญญตในมาตรากอน ในกรณเรงรอนเจาพนกงานนนจะจดบนทกเสยเองกได แตแลวใหรบสงไปยงพนกงานสอบสวน และจะจดหมายเหตอะไรไปบางเพอ ประโยชนของพนกงานสอบสวนกได”

หนา 70

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ทกขกบพนกงานสอบสวนเสมอไป (คำาพพากษาฎกาท ๑๕๓๕/๒๕๐๓)

เมอผเสยหายรองทกขแลว ผรองทกขจะแกคำารองทกขระยะใด หรอจะถอนคำารองทกขเสยเมอใดกได

ในคดซงไมใชความผดตอสวนตว การถอนคำารองทกขเชนนน ยอมไมตดอำานาจพนกงานสอบสวนทจะสอบสวน หรอพนกงานอยการทจะฟองคดนน15

ตวอยางเกยวกบผเยาวรองทกขหรอฟองคดเชนฎกาตอไปน

ฎกาท ๑๖๔๑/๒๕๑๔ ผเยาวจะรองทกข หรอถอนคำารองทกขไดเอง

ฎกาท ๑๑๒๓/๒๔๗๙ ผเยาวจะฟอง หรอถอนฟองคดอาญาเองตามมาตรา ๓๕,๓๖ ไมได

ฎกาท ๕๖๓/๒๕๑๗ ผเยาวจะเปนโจทกฟองคดอาญาเอง แมไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกไมได

ฎกาท ๑๖๐๙/๒๕๐๙ ในคดแพง ผเยาวฟองคดเองไดโดยไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม หรอผแทนโดยชอบธรรมฟองคดแทนกได

ตวอยางเกยวกบการรองทกขเชนฎกาตอไปนฎกาท ๗๕๐/๒๕๔๙๔ เมอมการขอแกคำารองทกข

ตองมการสอบสวนในขอทแกไขเสยกอน15 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๒๖ ผรองทกขจะแกคำารองทกขระยะใด หรอจะ“ถอน คำารองทกขเสยเมอใดกได

ในคดซงมใชความผดตอสวนตว การถอนคำารองทกขเชนนนยอม ไมตดอำานาจพนกงานสอบสวนทจะสอบสวน หรอพนกงานอยการท จะฟองคดนน”

หนา 71

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ฎกาท ๒๓๙๖/๒๕๔๑ การมอบอำานาจใหไปรองทกข ไมมกฎหมายบญญตใหตองทำาเปนหนงสอแตอยางใด แมจะทำาใบมอบอำานาจ แตมไดปดอากรแสตมป กรบฟงเปนพยานในคดอาญาได ตาม ป.ว.แพงมาตรา ๙๖ ประกอบ ป.ว.อาญา มาตรา ๑๕

(๒) เปนโจทกฟองคดอาญาหรอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ

บคคลผมอำานาจฟองคดอาญาตอศาลคอ ผเสยหาย และพนกงานอยการ16 โดยผเสยหายสามารถเขาเปนคความรวมในคดอาญาทพนกงานอยการยนฟองตอศาลแลวผเสยหายจะ ยนคำารอง ขอเขาเปนโจทกรวมในระยะใดระหวางพจารณา” ”กอนศาลชนตนพพากษาคดกได17

(๓) เปนโจทกฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา

คดเรองใดถงแมวาไดฟองในทางอาญาแลว กไมตดสทธผเสยหายทจะฟองในทางแพงอก18

16 ? ป.ว.อ.มาตรา ๒๙ เมอผเสยหายไดยนฟองแลวตายลง ผ“บพการ ผสบ สนดานสามหรอภรยาจะดำาเนนคดตางผตายตอไปกได

ถาผเสยหายทตายนนเปนผเยาว ผวกลจรต หรอผไรความสามารถ ซงผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาล หรอผแทนเฉพาะคดไดยนฟอง แทนไวแลว ผฟองแทนนนจะวาคดตอไปกได17 ? ป.ว.อ.มาตรา ๓๐ คดอาญาใดซงพนกงานอยการยนฟองตอ“ศาลแลว ผเสยหายจะยนคำารองขอเขารวมเปนโจทกในระยะใดระหวาง พจารณากอน ศาลชนตนพพากษาคดนนกได”18 ? ป.ว.อ.มาตรา ๔๕ คดเรองใดถงแมวาไดฟองในทางอาญาแลว“กไมตดสทธ ผเสยหายทจะฟองในทางแพงอก”

หนา 72

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

(๔) ถอนฟองคดอาญาหรอ คดแพงเกยวเนองกบคดอาญา

การถอนฟองคดความผดตออาญาแผนดน ตองยนกอนมคำาพพากษาศาลชนตน19

(๕) ยอมความในคดความผดตอสวนตวคดความผดตอสวนตว การถอนฟอง หรอยอมความ

ตองกอนคดถงทสด20

หมายเหต - คดถงทสดเมอสนระยะอทธรณ ฎกา หรอขอพจารณาคดใหม21

19 ? ป.ว.อ.มาตรา ๓๕ วรรคหนง คำารองขอถอนฟองคดอาญาจะ“ยนเวลาใดกอนม คำาพพากษาของศาลชนตนกได ศาลจะมคำาสงอนญาตหรอมอนญาต ใหถอนกได แลวแตศาลจะเหนสมควรประการใด ถาคำารองนนไดยน ในภายหลงเมอจำาเลยใหการแกคดแลว ใหถามจำาเลยวาจะคดคาน หรอไม แลวใหศาลจดคำาแถลงของจำาเลยไว ในกรณทจำาเลยคดคาน การถอนฟอง ใหศาลยกคำารองขอถอนฟองนนเสย”20 ? ป.ว.อ.มาตรา ๓๕ วรรคสอง คดความผดตอสวนตวนน จะ“ถอนฟองหรอยอมความในเวลาใด กอนคดถงทสดกได แตถาจำาเลยคดคาน ใหศาลยกคำารองขอถอน ฟองนนเสย”21 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๕ วธพจารณาขอใดซงประมวลกฎหมายนมได“บญญต ไวโดยเฉพาะใหนำาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาใชบงคบเทาทพอจะใชบงคบได

ป.ว.พ.มาตรา ๑๔๗ คำาพพากษาหรอคำาสงใด ซงตามกฎหมาย“จะอทธรณ หรอฎกาหรอมคำาขอใหพจารณาใหมไมไดนน ใหถอวาเปนทสดตงแต วนทไดอานเปนตนไป

คำาพพากษาหรอคำาสงใด ซงอาจอทธรณ ฎกาหรอมคำาขอให พจารณาใหมไดนน ถามไดอทธรณ ฎกาหรอรองขอใหพจารณาใหม ภายในเวลาทกำาหนดไวใหถอวาเปนทสดตงแตระยะเวลาเชนวานน ไดสนสดลงถาไดมอทธรณ ฎกา หรอมคำาขอใหพจารณาใหม และ ศาลอทธรณหรอศาลฎกาหรอ

หนา 73

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

คดอาญาซงไดถอนฟองไปจากศาลแลว จะนำามาฟองอกหาไดไม เวนแตจะเขาอยในขอยกเวนตอไปน

(๑) ถาพนกงานอยการไดยนฟองคดอาญาซงไมใชความผดตอ สวนตวไวแลวไดถอนฟองคดนนไป การถอนนไมตดสทธผเสยหาย ทจะยนฟองคดนนใหม

(๒) ถาพนกงานอยการถอนคดซงเปนความผดตอสวนตวไปโดย มไดรบความยนยอมเปนหนงสอจากผเสยหาย การถอนนนไมตดสทธผเสยหายจะยนฟองคดนนใหม

(๓) ถาผเสยหายไดยนฟองคดอาญาไวแลว ไดถอนฟองคดนนเสย การถอนนไมตดสทธพนกงานอยการทจะยนฟองคดนนใหม เวนแต คดซงเปนความผดตอสวนตว

ขอสงเกต ๑) ผเสยหายจดการแทนตามมาตรา ๔ มอำานาจตาม

มาตรา ๓(๒) เฉพาะเรองการฟองคดแทนในกรณไดรบอนญาตโดยชดแจงเทานน

๒) ผเสยหายจดการแทนตามมาตรา ๕(๒) มอำานาจจดการแทนเฉพาะกรณมาตรา ๓ (๑) - (๔) เทานน สวนตามมาตรา ๓(๕) ไมมอำานาจจดการแทน เพราะคดความผดฐานถกทำารายถงตายหรอบาดเจบจนไมสามารถจดการเองไดตามมาตรา

ศาลชนตนซงพจารณาคดเรองนนใหม มคำาสงใหจำาหนายคดเสยจากสารบบความตามทบญญตในมาตรา ๑๓๒ คำาพพากษาหรอคำาสงเชนวานนใหถอวาเปนทสดตงแตวนทมคำาสง ใหจำาหนายคดจากสารบบความ

คความฝายหนงฝายใดอาจยนคำาขอตอศาลชนตนซงพจารณาคด นนใหออกใบสำาคญแสดงวาคำาพพากษาหรอคำาสงในคดนนได ถงทสดแลว”

หนา 74

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๕(๒)นน เปนคดความผดตออาญาแผนดน ซงมใชคดความผดตอสวนตว จงทำาใหผเสยหายจดการแทนเขาไปดำาเนนการแทนได

๓) สวนผเสยหายจดการแทนกรณตามมาตรา ๕(๑) (๓) และมาตรา ๖ มอำานาจจดการแทนไดตามมาตรา ๓(๑)-(๕)

๓.๒ สทธของผเสยหายในกรณอนๆ

๓.๒.๑ สทธของผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป22

22 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๓๓ ทว ในคดความผดเกยวกบเพศ ความผด“เกยวกบชวตและรางกายอนมใชความผดทเกดจากการชลมนตอส ความผดเกยวกบเสรภาพ ความผดฐานกรรโชก ชงทรพยและปลนทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา ความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคาประเวณความผด ตามกฎหมายวาดวยมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคาหญงและเดก ความผดตามกฎหมายวาดวยสถานบรการ หรอคดความผดอนทมอตราโทษจำาคก ซงผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปรองขอ การถามปากคำาผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป ใหพนกงานสอบสวนแยกกระทำาเปนสวนสด ในสถานททเหมาะสมสำาหรบเดก และใหมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการรวมอยดวยในการถามปากคำาเดกนน และในกรณทนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห เหนวาการถามปากคำาเดกคนใดหรอคำาถามใด อาจจะมผลกระทบกระเทอนตอจตใจเดกอยางรนแรง ใหพนกงานสอบสวนถามผานนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหเปนการเฉพาะ ตามประเดนคำาถามของพนกงานสอบสวน โดยมใหเดกไดยนคำาถามของพนกงานสอบสวนและหามมใหถามเดกซำาซอนหลายครง โดยไมมเหตอนสมควร

ใหเปนหนาทของพนกงานสอบสวนทจะตองแจงใหนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการทราบ รวมทงแจงใหผเสยหายหรอพยานทเปนเดกทราบถงสทธตามวรรคหนงดวย

นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห หรอพนกงานอยการทเขา

หนา 75

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

การถามปากคำาของเดกในฐานะเปนผเสยหาย หรอพยาน ใหดำาเนนการดงตอไปน

๑) ใหพจารณาดประเภทคดและเงอนไข ดงน (๑) ในคดความผดเกยวกบเพศ ชวตและ

รางกายอนมใชความผดทเกดจากการชลมนตอส เสรภาพ กรรโชก ชงทรพยและปลนทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา และความผดวาดวยการปองกนและปราบปรามการคาประเวณ วาดวยมาตรการในการปองกนและปรามการคาหญงและเดก วาดวยสถานบรการ หรอ

(๒) ในคดความผดอนนอกจาก (๑) ทมอตราโทษจำาคก ซงผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกอายไมเกนสบแปดปรองขอ

๒) ถาเปนประเภทคดและเขาเงอนไขตาม ๑) ใหแยกกระทำาเปนสวนสดในสถานททเหมาะสมสำาหรบเดก

๓) ใหมบคคลดงตอไปนเขารวมในการถามปากคำานนดวย คอ

รวมใน การถามปากคำาอาจถกผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกตงรงเกยจได หาก มกรณดงกลาวใหเปลยนตวผนน

ภายใตบงคบแหงมาตรา ๑๓๙ การถามปากคำาเดกตามวรรคหนง ใหพนกงานสอบสวนจดใหมการบนทกภาพและเสยงการถามปากคำาดงกลาว ซงสามารถนำาออกถายทอดไดอยางตอเนองไวเปนพยาน

ในกรณจำาเปนเรงดวนอยางยงซงมเหตอนควรไมอาจรอนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะหบคคลทเดกรองขอ และพนกงานอยการเขารวม ในการถามปากคำาพรอมกนได ใหพนกงานสอบสวนถามปากคำาเดกโดย มบคคลใดบคคลหนงตามวรรคหนงอยรวมดวยกได แตตองบนทกเหตท ไมอาจรอบคคลอนไวในสำานวนการสอบสวน และมใหถอวาการถามปาก คำาผเสยหายหรอพยานซงเปนเดกในกรณดงกลาว ทไดกระทำาไปแลวไมชอบดวยกฎหมาย”

หนา 76

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

(๑) นกจตวทยาหรอ นกสงคมสงเคราะห (๒) บคคลทเดกรองขอ และ

(๓) พนกงานอยการ เวนแต มเหตจำาเปนไมอาจหาหรอรอ

บคคลใดบคคลหนงได ทงน ใหพนกงานสอบสวนบนทกเหตดงกลาวไวในสำานวนการสอบสวนดวย

ขอสงเกต – ตามมาตรา ๑๓๓ ทว ทบญญตวา กรณ“ มเหตจำาเปนไมอาจหาหรอรอบคคลใดบคคลหนงได” นน

เปนดลพนจของพนกงานสอบสวนทจะรอหรอไมรอสหวชาชพ โดยไมตองสอบถามเดกกอนวาเดกประสงคจะใหมหรอรอบคคลดงกลาวหรอไม ซงแตกตางจากการชตวบคคลตามมาตรา ๑๓๓ ตร

๓.๒.๒ สทธผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปชตวบคคล23

23 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๓๓ ตร ในกรณทพนกงานสอบสวนมความ“จำาเปนตองจดใหผเสยหายหรอพยาน ทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปชตวบคคลใด ใหพนกงานสอบสวนจดใหมการชตวบคคลในสถานททเหมาะสมสำาหรบเดก และสามารถปองกนมใหบคคลซงจะถกชตวนนเหนตวเดก โดยใหมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห บคคลทเดกรองขอและพนกงานอยการรวมอยดวยในการชตวบคคลนน เวนแตมเหตจำาเปนไมอาจหาหรอรอบคคลใดบคคลหนงได และเดกไมประสงคจะใหมหรอรอบคคลดงกลาวตอไป ทงน ใหพนกงานสอบสวนบนทกเหตดงกลาวไวในสำานวนการสอบสวนดวย

ในกรณการชตวผตองหาทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป ใหพนกงานสอบสวนจดใหมการชตว ในสถานททเหมาะสมสำาหรบเดกและสามารถปองกนมใหผตองหาทเปนเดกนน เหนตวบคคลทจะทำาการชตว”

หนา 77

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ในกรณทพนกงานสอบสวนมความจำาเปนตองจดใหผเสยหายหรอพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดปชตวบคคลใด ให

(๑) พนกงานสอบสวนจดใหมการชตวบคคลในสถานททเหมาะสมสำาหรบเดก และ

(๒) สามารถปองกนมใหบคคลซงจะถกชตวนนเหนตวเดก โดย

๑) ใหมนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห

๒) บคคลทเดกรองขอ และ ๓) พนกงานอยการรวมอยดวยในการ

ชตวบคคลนน เวนแต ๑) มเหตจำาเปนไมอาจหาหรอรอบคคลใด

บคคลหนงได และ ๒) เดกไมประสงคจะใหมหรอรอบคคลดง

กลาวตอไป ๓) ทงน ใหพนกงานสอบสวนบนทกเหต

ดงกลาวไวในสำานวนการสอบสวนดวย

๓.๒.๓ สทธของผเสยหายทเปนหญง24

24 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๓๓ พนกงานสอบสวนมอำานาจออกหมาย“เรยกผเสยหาย หรอบคคลใดซงมเหตอนควรเชอวาถอยคำาของเขาอาจเปนประโยชนแกคด ใหมาตามเวลาและสถานทในหมาย แลวใหถามปากคำาบคคล นนไว

การถามปากคำานน พนกงานสอบสวนจะใหผใหถอยคำาสาบาน

หนา 78

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

(๑) การถามปากคำาผเสยหายซงเปนหญงในคดความผดเกยวกบเพศ ใหพนกงานสอบสวนซงเปนหญงเปนผสอบสวน เวนแต

๑) ผเสยหายนนยนยอมหรอมเหตจำาเปนอยางอน และ

๒) ใหบนทกความยนยอมหรอเหตจำาเปนนนไว ทงน ผเสยหายจะขอใหบคคลใดอยรวมในการถามปากคำานนดวยกได

(๒)ในกรณทมความจำาเปนตองจดใหผเสยหาย หรอพยานยนยนตวผกระทำาความผดในชนจบกมหรอชตวผตองหาในคดอาญา ให

หรอปฏญาณตวเสยกอนกได และตองปฏบตตามบทบญญตแหง ประมวลกฎหมายนวาดวยพยานบคคล

หามมใหพนกงานสอบสวนตกเตอน พดใหทอใจหรอใชกลอบาย อนเพอปองกนมใหบคคลใดใหถอยคำา ซงอยากจะใหดวยความเตมใจ

ในคดความผดเกยวกบเพศ การถามปากคำาผเสยหายซงเปนหญง ใหพนกงานสอบสวน ซงเปนหญงเปนผสอบสวน เวนแตผเสยหายนนยนยอมหรอมเหตจำาเปนอยางอน และใหบนทกความยนยอมหรอเหตจำาเปนนนไว ทงน ผเสยหายจะขอใหบคคลใดอยรวมในการถามปากคำานนดวยกได

ในกรณทมความจำาเปนตองจดใหผเสยหายหรอพยานยนยนตวผกระทำาความผดในชนจบกม หรอชตวผตองหาในคดอาญา ใหพนกงานฝายปกครองหรอตำารวจ หรอพนกงานสอบสวนจดใหมการยนยนตวผกระทำาความผดหรอชตวผตองหาในสถานททเหมาะสม และสามารถจะปองกนมใหผกระทำาความผดหรอผตองหาเหนตวผเสยหายหรอพยาน โดยใหคำานงถงความปลอดภยของผเสยหายหรอพยานเทาทเหมาะสมแกพฤตการณแหงกรณ เวนแตผเสยหายหรอพยานนนยนยอม และใหบนทกความยนยอมนนไว”

หนา 79

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

๑) พนกงานฝายปกครองหรอตำารวจ หรอพนกงานสอบสวนจดใหมการยนยนตวผกระทำาความผดหรอชตวผตองหาในสถานททเหมาะสม และ

๒) สามารถจะปองกนมใหผกระทำาความผดหรอผตองหาเหนตวผเสยหายหรอพยาน โดยใหคำานงถงความปลอดภยของผเสยหายหรอพยานเทาทเหมาะสมแกพฤตการณแหงกรณ เวนแต

๒.๑) ผเสยหายหรอพยานนนยนยอม และ

๒.๒) ใหบนทกความยนยอมนนไว

๓.๒.๔ สทธผเสยหายเปนเดกอายไมเกนสบแปดปในการรองทกข25

ใหนำาบทบญญตในมาตรา ๑๓๓ ทว วรรคหนง วรรคสอง และวรรคสามมาใชบงคบโดยอนโลมแกการจดบนทกคำารองทกขในคดทผเสยหายเปนเดกอายไมเกนสบแปดป เวนแตมเหตจำาเปน ไมอาจหาหรอรอนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหบคคลทเดกรองขอและพนกงานอยการไดและเดกไมประสงคจะใหมหรอรอบคคลดงกลาวตอไป ทงน ใหผรบ25 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๒๔/๑ ใหนำาบทบญญตในมาตรา ๑๑๓ ทว “วรรคหนง วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลมแกการจดบนทกคำารองทกขในคดทผเสยหายเปนเดกอายไมเกนสบแปดป เวนแตมเหตจำาเปน ไมอาจหาหรอรอนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหบคคลทเดกรองขอและพนกงานอยการได และเดกไมประสงคจะใหมหรอรอบคคลดงกลาวตอไป ทงน ใหผรบคำารองทกข ตามมาตรา ๑๒๓ หรอมาตรา ๑๒๔ แลวแตกรณ บนทกเหตดงกลาวไวในบนทกคำารองทกขดวย”

หนา 80

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

คำารองทกข ตามมาตรา ๑๒๓ หรอมาตรา ๑๒๔ แลวแตกรณ บนทกเหตดงกลาวไวในบนทกคำารองทกขดวย

๓.๒.๕ สทธของผเสยหายในการมลาม26

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จำาเลย หรอพยาน ไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทยได หรอสามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถนหรอภาษาทองถน และไมมลาม ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ ศาล จดหาลามใหโดยมชกชา

26 ? ป.ว.อ.มาตรา ๑๓ การสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจารณา “ใหใชภาษาไทย แตถามความจำาเปนตองแปลภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย หรอตองแปลภาษาไทยเปนภาษาไทยทองถน หรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศใหใชลามแปล

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จำาเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทย หรอสามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถนหรอภาษาถน และไมมลาม ใหพนกงานสอบสวนพนกงานอยการหรอศาลจดหาลามใหโดยมชกชา

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จำาเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอไดยน หรอสอความหมายได และไมมลามภาษามอ ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาล จดหาลามภาษามอใหหรอจดใหถาม ตอบ หรอสอความหมายโดยวธอนทเหนสมควร

เมอมลามแปลคำาใหการ คำาพยานหรออน ๆ ลามตองแปลใหถกตอง ลามตองสาบานหรอปฏญาณตนวาจะทำาหนาทโดยสจรตใจ จะไมเพมเตมหรอตดทอนสงทแปล

ใหลามลงลายมอชอในคำาแปลนนใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลสงจายคาปวย

การ คาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพกแกลามทจดหาใหตามมาตราน ตามระเบยบทสำานกงานตำารวจแหงชาต กระทรวงมหาดไทยกระทรวงยตธรรม สำานกงานอยการสงสด หรอสำานกงานศาลยตธรรม แลวแตกรณ กำาหนดโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง”

หนา 81

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จำาเลย หรอพยาน ไมสามารถพดหรอไดยน หรอสอความหมายได และไมมลามภาษามอ ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ ศาล จดหาลามภาษามอใหหรอจดใหถาม ตอบ หรอสอความหมายโดยวธอนทเหนสมควร

๓.๒.๖ สทธผเสยหายในการตรวจหรอคดสำาเนาเอกสาร27

27 ? ป.ว.อ.มาตรา ๘ นบแตเวลาทยนฟองแลว จำาเลยมสทธดงตอ“ไปน

(๑) ไดรบการพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม

(๒) แตงทนายความแกตางในชนไตสวนมลฟอง หรอพจารณาในศาลชนตนตลอดจนชนศาลอทธรณและศาลฎกา

(๓) ปรกษาทนายความหรอผซงจะเปนทนายความเปนการเฉพาะตว

(๔) ตรวจดสงทยนเปนพยานหลกฐาน และคดสำาเนาหรอถายรปสงนนๆ

(๕) ตรวจดสำานวนการไตสวนมลฟองหรอพจารณาของศาล และคดสำาเนาหรอขอรบสำาเนาทรบรองวาถกตองโดยเสยคาธรรมเนยม เวนแตศาลจะมคำาสงใหยกเวนคาธรรมเนยมนน

(๖) ตรวจหรอคดสำาเนาคำาใหการของตนในชนสอบสวนหรอเอกสารประกอบคำาใหการของตน

ถาจำาเลยมทนายความ ทนายความนนยอมมสทธเชนเดยวกบจำาเลยดงกลาวมาแลวดวย

เมอพนกงานอยการไดยนฟองคดตอศาลแลว ใหผเสยหายมสทธตามวรรคหนง (๖) เชนเดยวกบจำาเลยดวย”

หนา 82

กฎหมายวธพจารณาความอาญา ภาค ๑ผเสยหายและสทธของผเสยหาย

ผเสยหายมสทธตรวจหรอคดสำาเนาคำาใหการของตนในชนสอบสวนหรอเอกสารประกอบคำาใหการเมอพนกงานอยการไดยนฟองคดตอศาลแลว (หากพนกงานอยการยงไมยนฟองคดไมได และจะคดไดเฉพาะคำาใหการของตนเทานน)

หนา 83