จิตนิยม ประวัติศาสตร์ เรื่อง ... ·...

"จตนยม-ประวตศาสตร"

เรองเลาเชงลลบกบอดมคตของพทธศาสนาแบบไทย

ชวงทศวรรษ 2500-2520 "Idealism-History" : An attempt to explain mysterious

narratives by the ideals of Thai Buddhism 1960-1980

ภญญพนธ พจนะลาวณย*

Pinyapan Potjanalawan

*ผชวยศาสตราจารยประจ าสาขาวชาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏล าปาง

Potjanalawan, P. (2017). 13 (2): 41-63 DOI: 10.14456/jssnu.2017.16 Copyright © 2017 by Journal of Social Sciences, Naresuan University: JSSNU

All rights reserved

ภญญพนธ พจนะลาวณย

42

บทคดยอ

บทความนมจดประสงคเพอจะอธบายปรากฏการณเรองเลาเชงลลบกบอดมคตพทธศาสนาแบบไทยผานมมมอง "จตนยม-ประวตศาสตร" ดวยสภาพสงคมททกขทนตงแตชวงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา ท าใหอปสงคของพทธศาสนาแบบไมเปนวทยาศาสตร เครองราง ของขลงและเรองเลาเชงอภนหารและสงศกดสทธ เพมขนจากสภาพสงคมและเศรษฐกจทไมแนนอน เหนไดชดในยคสงครามเยน ไดเกดเรองเลาในเชงอดมคตของพทธศาสนาทมการปะทะกนกบความคดแบบวตถนยมทางประวตศาสตรอนเปนแนวคดฝายซาย เรองเลาดงกลาวจงถกผลตขนในลกษณะเฉพาะนนคอ การแสดงจดยนทางความคดอดมการณทางศาสนาพทธทประกาศการด ารงอยของความลลบและสงเหนอธรรมชาตทถกผลตซ าอยางมหาศาลในนามของสงพมพสมยใหม อนจะสงผลตอรากฐานทเขมแขงของพทธศาสนาแบบอทธปาฏหารยและลทธพธตางๆทองกบพทธศาสนาในเวลาตอมา ค าส าคญ: จตนยม-ประวตศาสตร, วตถนยมประวตศาสตร, เรองเลาเชงลลบ, พทธศาสนาแบบไทย Abstract

This article is intended to explain mysterious narrative phenome-na with Thai Buddhist ideals through "Idealism-History" approach. Since World War II, the suffered people had apparently demanded for non-scientific Buddhism such as amulet and mysterious narrative to protect and cheer them up from unstable social and economic conditions. There was even more evident in the Cold War, when the ideal narrative of Buddhism is clashed with Historical materialism, the Marxist approach. Those narratives were produced in a unique way. The stance of Bud-dhist ideology, which proclaims the existence of mystery and supernatu-ral. It was also reproduced hugely on behalf of modern publications. This will affect the strong foundation of miraculous Buddhism, the virtuosity of miracles, and other Buddhist cults that have been based on Buddhism later on. Keywords: Idealism-History, Historical materialism, mysterious narrative, Thai Buddhism

"จตนยม-ประวตศาสตร" เรองเลาเชงลลบกบอดมคตของพทธศาสนาแบบไทยชวงทศวรรษ 2500-2520

43

บ ทน า "จตนยม-ประวตศาสตร" การสนทนากบฝายซายและการสรางเรองเลาทไมไดองกบการผลต

ค าวา "จตนยม-ประวตศาสตร" (Idealism-History) ในบทความนเกดขนมาเพอลอและเทยบเคยงกบ "วตถนยมประวตศาสตร" (Historical materialism) ของฝายซายทมองการเปลยนแปลงทางประวตศาสตรผานความสมพนธในการผลตของมนษยทแสดงออกมาในรปของโลกทางวตถอนมจดมงหมายน าไปสความเปลยนแปลงของสงคมและรปแบบรฐทมปลายทางอยทโลกในอดมคตดวยการตอสทางการเมอง ทกวนนมมมองแบบวตถนยมประวตศาสตรทตายตวถอวามขอจ ากด (Giddens, 1995 : 1-2) ทงยงถกมองวาวธ คดของคารล มารกซเกดขนในบรบทของศตวรรษท 18 ขณะทความรทางประวตศาสตรทงมตเวลาและสถานทยงมนอยอยมาก จ าเปนตองอธบายกนใหม (Giddens, 1995 : 3)

วตถน ยม และจตนยมเคยเปนขอถกเถยงเชงปรชญาทางการเมองในบรบทของสงคมไทย ราวทศวรรษท 1950 จตร ภมศกดชใหเหนวา แนวคดทางพทธศาสนาแบบสทธตถะ (เขาใชค าวา “สทธารถะ) แมจะมลกษณะเปน “นกปฏรปสงคม” มทฤษฎคลายคลงกบวตถนยมไดอะเลคตค (วตถน ย ม ว ภ า ษ ว ธ ) แ ต ก เ ป น ล ก ษณ ะ ทประนประนอมไมไดมงปฏวต “ซงเรากลาวไดวาแนวปฏบตของสทธารถเปนไปในแบบจตนยม” ซงมงไปทการแกกเลสโดยการตดกเลสออกจากจต มใช “ความขดแยงของสภาพสงคม” “ภายใตการผลตแบบทนนยม” ทงยงประนประนอมไมแตกหกกบโครงสรางเดมทงยงเปดโอกาสใหชนชนน า “กมสภาพน า” ตอไป (วศรต บวงสรวง, 2555ก.) ขณะทนกเทศนชอดงอยางพทธทาสภกขทมกจะประดษฐและหยบยมศพทแสงทางสงคมศาสตรมาใชในการตความกไดกลาวถงวตถนยมเปนอยางชาในป 2497 ในบทปราศรยงานสงคายนาพระไตรปฎกทพมา เขาไดวางไวตรงขามกบความเปน "มโนนยม" ของพทธศาสนาทมงผลนพพานอนเปนอดมคต ขณะทวตถนยมนนเขา

กลาวถงในฐานะเหยอลอ-ความสวยงามทางวตถ อนเปนบอเกดแหงกเลสนนเอง โดยยกตวอยางนกปรชญาอยางเฮราคลตสทสงสอนปรชญาทคลายคลงกบค าสอนทางพทธศาสนาแลวไมมชาวกรกเขาใจ เหมอนเปาปใหแรดฟง และยงชวา กรกยงเปนดงแรดแหงปรชญาวตถนยมทฟงเรองโลกตระไมเขาใจ (พระราชชยกว (พทธทาสภกข) , 2512 : 22)

แมในป 2500 พทธทาสกยงนยาม "ว ตถ น ยม (Materialism)" ว าค อการ "นยมวตถ" จดหมายของเขาคอการวางพทธศาสนาทมลกษณะจตนยมไวตรงกนขาม เนองจากวตถนยม "ปฏเสธสงททางพทธศาสนาเรยกวานามธรรมหรอจต โดยทคนเหลานนถอวาไมมจต สงทงปวงทมตวจรงนนเปนเพยงวตถ เพราะฉะนนพวกนจงถอว า ว ตถ น น เ อ งค ด ได ห ร อพ ด ได " เ ข ายกตวอยางถงศาสนาแบบวตถนยมในสมยพทธกาล นนคอ ลทธจารวกะท "นยมวตถ" เปนสงทส าคญ บรรดาสงทมอยจรงเปนจรง ฉะนนจงบชาวตถ หวงผลแตในทางวตถ มหลกวา วตถคอ Matter หรอสสารเทานนทมอยจรง จนถงกบบญญตในลทธนนวาสงทคดกคอวตถนนเอง สงทพดไดก


44

คอวตถนนเอง ไมยอมใหมสงทเรยกวาจต ไมเชอวามสงทเรยกวาจต จงเปนลทธทนยมวตถโดยตรงมงผลเปนความสนกสนานเพลดเพลนทางตาทางหทางจมกทางลนทางกาย โดยสรปกคอทเรยกกนวากามารมณ (หอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ. BIA6.3/25 กลอง 2 [1]-[33], 2560)

นกคดฝายซายจ านวนหนงกสมาทานพทธศาสนาในฐานะทเปนศาสนาทใกลเคยงกบความเปนเหตเปนผล ทงยงมทาทของการปฏรปสงคมทเหลวแหลก เชนเดยวกบ กหลาบ สายประดษฐ (วศรต บวงสรวง, 2555ข.) ดงนนพทธศาสนาเปนฐานทมนของความคดเชงนามธรรมทใชตอกรกบแนวคดจากภายนอก ตงแตการปะทะกนของเทววทยาแบบครสตศาสนาชวงปลายศตวรรษท 24 และความคดแบบวตถนยมประวตศาสตรของคายสงคมนยมในทศวรรษ 2490 แตกระนนจดเปลยนส าคญหลงสงครามโลกครงท 2 ทความเชอแบบอทธปาฏหารยขยายตวไปพรอมกบตลาดสงพมพทกวางขวางขนท าใหกลมทางความคดทางศาสนาอกกลมกไดตงมนขน โดยมอดมการณทอยนอกเหนอฐานความคดแบบมนษยนยม-เหตผลนยมไปอยางสดทาง บทความนมไดตองการน าเสนอความถกตองทางปรชญาของวตถนยม-จตนยม เทากบการสงเกตการณถงการน านยามดงกลาวมาใชในสงคมไทย และไดถกประยกตใชอยางไรในบรบทททงสองความคดไดขบเคยวกนจากมมมองฝายจตนยมทางพทธศาสนา ความทาทายเกดขนจากพวกฝายซายทยดถอคมภรวตถนยมประวตศาสตรและอดมการณปฏวตทเรมมบทบาทมาตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา และในทศวรรษ 2500 ปฏบตการทางการเมอง-การทหารเกดขนอยางเปนรปธรรมในรปแบบของสงครามการยดพนทและการเผยแพรอดมการณในลกษณะลทธชวนเชอ การศกษานมองไปทปฏบตการทางประวตศาสตรทพวกเขาวางโครงเรองและสรางประวตศาสตรนพนธในแบบฉบบของพวกเขาทอาจไมไดองขอเทจจรงทจบตองหรอพสจนไดทางวตถ แตแสดง "ความเปนเหตเปนผล" ชดหนง ซงในทนจะขอเรยกวาเปน "จตนยม-ประวตศาสตร" ทน าไปสการผลตซ าเรองเลาทางอทธปาฏหารยทางศาสนาผานสงพมพสมยใหมทไดสรางชมชนเรองเลาของสงลลบทยดโยงกบอดมคตทางศาสนาทมภารกจเพอการเขาสโลกในอดมคตของพวกเขา ผเขยนเหนวา ดวยค าอธบายนจะท าใหเราเขาใจสถานภาพความเปลยนแปลงของพทธศาสนาอนเปนตวแทนของฝายอนรกษนยมทส าคญสถาบนหนง ทไดสรางโครงเรองและ "ประวตศาสตร" ของพวกเขาขนมา ทามกลางสงคมทไมประสากบการเมองเบองหลงของประวตศาสตรทถกสรางขน จนมลกษณะเปนชมชนทางความเชอในวงกวางคลายดงทเบเนดกต แอนเดอรสนกลาวถง “ชมชนจนตกรรม” (เบน แอนเดอรสน, 2552)

แนวคดเกยวกบจกรวาลวทยาแบบไตรภมถกตงค าถามอยางหนกในชวงศตวรรษท 25 เมอเผชญกบแนวความคดแบบตะวนตก โดยเฉพาะวชรญาณภกขผกอตอธรรมยกตนกายทคดใหมกบพทธศาสนาแบบไตรภมอนหมายถงจนตนาการใหมตอโลกในอดมคตไปดวย กรรมในความหมายแบบ "ชาตกอน" มความหมายนอยลง เนนผลกรรมใน "ชาตน" มใช "ชาตหนา" (อรรถจกร สตยานรกษ, 2538 : 22-23) ซงจะสงผลตอการเลาเรองกรรมขามภพขามชาต นรกสวรรคไปดวย ส าหรบชนชนน าสยามแลวพวกเขาไดแสดงจดยนในการแบงความรทางโลกและทางธรรมออกจากกน และแสดงความเหนอกวาของพทธศาสนาทเปนความรทางธรรม เชน เจาพระยาทพากรวงศทเหนวา พระพทธเจาไม


45

เทศนาเกยวกบเรองความรทางโลกอยางเชนเรองดาราศาสตร เนองจากเหนวาไมเกยวกบมรรคผลนพพาน แมแตไตรโลกวนจฉยกถา กนบวาเปนคมภรนอกพทธศาสนาเพราะมาจากคมภรไตรเพทของพราหมณ (ทวศกด เผอกสม, 2540 : 154 -155) ไลมาจนถงสมเดจพระวชรญาณวโรรสกชวาพทธประวตยคหลงไดใสอทธฤทธและอภนหารเขาไปเพอดงดดคน และตความใหมใน พทธประวต ทอธบายประกอบวาอภนหารทถกกลาวถงควรมความหมายเชงอปมาอยางไร (มงคล เดชนครนทร, 2555 : 264-268) กระแสความคดดงกลาวน าไปสการตความถงความเปนเหตเปนผลและ "วทยาศาสตร" ในพทธศาสนา เชนเดยวกบทเกดขนมากอนในประเทศศรลงกา (วสรตน วองไวกลยทธ, 2555 : 75-77)

แมราชส านกเองจะมงเนนปรบเปลยนพทธศาสนาแบบเถราทใหมลกษณะทบรสทธมากขน แตราชส านกกมไดปฏเสธสงศกดสทธอยางเดดขาด เนองจากในพระราชพธจ านวนมากกยงตองจรรโลงความศกดสทธผานพธกรรมของฮนดและความเชอเรองผทงหลาย เชน การสรางพระสยามเทวาธราชขนมาในสมยรชกาลท 4 ดวยความเชอวามเทพอารกษประจ าบานเมองอย (ชลภม บรรหาร และอ านาจ เยนสบาย, 2559 : 18) ความขดแยงระหวางพทธศาสนาทรฐสนบสนนกบพทธศาสนาแบบชาวบานทแตกตางออกไปกมอยแตไมใชดวยเหตผลของการทชาวบานเชอเรองสงศกดสทธหรออทธปาฏหารยเทากบเพราะมนเปนความเชอ, อดมการณทตอตานรฐ อยางเชน กบฏผมบญหรอทสยามเรยกวากบฏผบญเมอตนศตวรรษท 20 ในเขตอสาน (เตช บนนาค, 2548 : 185-186) ดงนนการท าใหพทธศาสนาบรสทธจงเปนเพยงการแยกแยะศาสนาพทธ ออกมาจากศาสนาฮนดและความเชออนๆ ซงตางกเปนกลไกทางอดมการณของรฐ นกวชาการทางศาสนารนหลงอยางพทธทาสภกขผมความโดดเดนในการตความพทธศาสนา กไดพยายามปฏเสธการอธบายศาสนาแบบอภนหารเชนกน เขาไดใชค าวา "ภาษาคน ภาษาธรรม" ในการตความหมายวา เรองเหนอจรง ลลบนนเปนเพยงการอปมาแบบบคลาธษฐานหรอธรรมาธษฐานมากกวา การอางถงสงศกดสทธและเทวดานนเปนเพยงแคสญลกษณ (มงคล เดชนครนทร, 2555 : 268 -272, พนจ รกทองหลอ, 2540 : 590-593) ค าอธบายเชนน เปนทยอมรบในหมชนชนกลางผทปฏเสธเรองลลบทพสจนมได แตทตางออกไปกคอ พทธทาสเหนวาชาวพทธทแทไมจ าเปนตองพงพาสงศกดสทธ การตความพระไตรปฎกใหมลกษณะทประนประนอมขนยงปรากฏในงานเขยนของสมเดจพระพทธโฆษาจารย (ประยทธ ปยตโต) นนคอ ไมปฏเสธอทธปาฏหารยทถกกลาวถงในพระไตรปฎก โดยไมเสยเวลาทจะสรางขออภปรายถงกรณดงกลาววาสมจรง และเปนเหตเปนผลหรอไมเพยงแตมงเนนไปทการท าความใจหวใจและการปฏบตในพทธศาสนามากกวา (พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต), 2555 : 941) อาจนบไดวาการตความเชนนเปนการแยกความเชอแบบฮนดและผขาดออกไปจากปรมณฑลความเชอและศรทธาแบบศาสนา

ในทางตรงกนขามเรองเลาของพระปา และพระเกจอาจารยหรอชาวบานทวไปทไมเหนวาทงพทธและความเชอเกยวกบปาฏหารยแยกออกจากกน ดงนนการสอนหลกธรรม และเครองรางของขลงในฐานะเครองแสดงธรรม รวมถงเรองเลาเชงอทธปาฏหารยจงผสมปน เปกน ไป เ หน ได จ าก Religious commodifications in Asia marketing Gods (Kittiarsa, 2008) ทพฒนา กตอาษา เปนบรรณาธการ แสดงใหเหนแงมมทแตกตางใน


46

การมองศาสนาในฐานะพนทการบรโภคอนศกดสทธทงในไทยและประเทศตางๆในเอเชย สวน Mediums, Monks, and Amulets : Thai Popular Buddhism Today (Kittiarsa, 2012) กไดชถงความสมพนธของสงทถกมองวาเปนสวนเกนของพทธศาสนาสมยใหม ไมวาจะเปนการทรงเจาเขาผ เครองรางของขลง กระทงการขอหวย ทอยในพทธศาสนาแบบประชานยม จงไมใชเรองแปลกอนใดกบความคดเหนทขดแยงกนระหวางคกฤทธ ปราโมช กบ พระมหาบวทยนอยบนสองมโนทศนทตางกนอนจะกลาวถงตอไป

ความทกขยากและการโหยหาทพงในชวงสงครามโลกครงท 2 พรอมกบประสบการณและความเชอตอสงลลบท าใหเรองราว “เหนอธรรมชาต” “สงศกดสทธ” กลายเปนสงทคอยบรรเทาและปลอบประโลมทางใจของสามญชนมากขน จนเกดเปนสนคาทางความเชอ พบการขยายตวของการบชาพระเครอง เครองราง ของขลงทงหลายในยคดงกลาว (Soontravanich, 2013 : 179-215) ท าใหกระแสความคดเกยวกบพทธศาสนากบวทยาศาสตรกเรมมแนวคดดานอนขนมาแขงขนในพนททางศาสนามากขน ความเชอเรองโลกหนา กฎแหงกรรม การกลบชาตมาเกดกขยายตวไปพรอมกบเทคโนโลยการพมพและการขนสงท าใหการเผยแพรความคดชดดงกลาวเปนไปไดในวงกวาง และเขาสมวลชนไดมาก Justin Thomas McDaniel ชใหเหนวามมมองของพทธศาสนาชาวบานไมไดยดตดกบคมภร, ไตรปฏกแบบนกวชาการพทธศาสนาใหความสนใจ แตไปสมพนธกบความเชอและปฏบตการในชวตประจ าวน ประเดนเหลานเชอมโยงกบคนจ านวนมากในสงคมไทยตงแตระดบลางไปจนถงระดบบน ปญหาทเกดขนกคอ การประณามความงมงายและความหลงผดดงกลาวจะอยกบชนชนลางทไมมอ านาจทางการเมองและการเงนมากพอ ทงทชนชนผมอนจะกนและชนชนสงกสมพนธกบกรณนอยางแนบแนน (McDaniel, 2011) ไมชดเจนนกวาเรองเลาแบบอทธปาฏหารยไดกลายเปนเรองเลาแมแบบของรฐหรอไม แตเรองเลานไดมอทธพลตอสงคมผานกระบวนการอนหลากหลาย กระทงกบพระสงฆทสงอทธพลตอลกศษยทเปนเหลาชนชนน า ขาราชการและทหารในสงคมไทยทเรมมบทบาทมากขนอยางชาในชวงทศวรรษ 2510 เปนตนมา อนเปนการสรางชมชนจนตกรรมรปแบบหนงขนมา ในทนหมายถง ผทใชแนวคดแบบ "จตนยม-ประวตศาสตร" ในการอธบายลกษณะทางสงคมการเมองเพอตอบโตกบความเปลยนแปลงทมผลตอชวตพวกเขา

กฎแหงกรรม : ส านกทางประวตศาสตรแบบอภนหาร-เรองเหนอจรง บทความนจะเรมอภปรายดวยงานเขยนทถกเผยแพรและผลตซ าจนเปนทรจกกนดกคอ กฎแหงกรรม ของ ท.เลยงพบลย (ทองหยก เลยงพบลย) งานเขยนนนบวาทรงอทธพลอยางสงตอสงคมไทย เนองจากวามการเผยแพรอยางตอเนองตงแตป 2500 -2527 (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 16 กมภาพนธ 2557. ; นนทวฒ ราชกาว, 2556 : 66) ตวบทกวา 200 เรองทถกผลตซ าผานหนงสองานศพ หนงสออนสรณ สงพมพตางๆ โกวท วงศสรวฒน นกวชาการดานรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร อางวางานเขยนชนนมอทธพลตอความรสกนกคดและการปฏบตของเขามาจนถงทกวนน (โกวท วงศสรวฒน, 2556)

โครงเรอง กฎแหงกรรม ไดกลาวถงประสบการณของปจเจกบคคลทชวตประสบ


47

เหตทงดและราย ตนสายปลายเหตเกดจากเหตกรรมเกาใด จดเดนของเรองเลาเชนน อยทการเลาถงกรรมเกาทกระท าและสงผลในชาตนมากกวาอดตชาตอนไกลโพน ท าใหเปนเรองกรรมทใกลตว จดมงหมายของหนงสออยทการสอนใจและเตอนใหชาวพทธด ารงอยในความไมประมาทในการกระท ากรรมตงแตกรรมเลกไปจนถงกรรมใหญ และสงเสรมใหสรางบญกศลความดงาม อนจะเปนปจจยส าคญทจะเปลยนแปลงชวตของตนไปในทางทดไดทงในปจจบน หรอเมอเสยชวตไปแลว โลกจะนาอยมากขนถาแตละคนรวมกนท าความดชวยเหลอเออเฟอเผอแผตอกน ความเคองแคนจองเวรขามภพขามชาตอนเปนตนเหตแหงความทกขใหญหลวงหนงสามารถยตลงไดดวยการอโหสกรรมใหแกกน วธการเชนนตรงกนขามกบวธคดวตถนยมประวตศาสตรและฝายซายทมองวาความล าบากยากแคนมาจากโครงสรางทางชนชนทกดขพวกเขา การแกไขกคอการเปลยนแปลงโครงสรางชนชนทางสงคมใหมความเปนธรรม ดวยความทเปนงานเขยนทไมใชงานวชาการเครงครด จงคอนขางมอสระทจะแตงเตมจนตนาการของผเขยนเขาไป เรองลลบและอภนหารทงหลายทมลกษณะก ากวมวาเกดขนจรง หรอเปนภาพฝนจงมโอกาสทจะถกน ามาเลาเพอเปนเครองมอสรางความแขงแกรงใหกบโครงเรองแบบท าดไดด ท าชวไดชว ฉะนนค าอธบายสวนใหญมกจะเนนความถกตองทางธรรมมากกวาจะเปนเชงประวตศาสตรแบบเปนเหตเปนผล ดงทมประโยคทกลาววา "อนวาพงศาวดาร ประวตศาสตร หรอจดหมายเหตกด จะมความจรงเตมรอยนนคงจะหายาก ตองอาศยคนควาหลายทาง เพอหาเหตผลหลกฐานสงแวดลอม และเหตการณในยคนนมาพจารณาประกอบขน" (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 29 มกราคม 2557) ซงการคนควาหลายทางทวานน มไดเปน "ทาง" ในเชงเหตผลมากกวาเชงสงลลบทไมสามารถพสจนได กระนนเรองจ านวนมากจะถกอางองบรบทของเวลา และสถานททเกดเรอง ราวกบเปนการรายงานขาวเพอยนยนวาเหตการณดงกลาว "เคยเกดขนจรง" ซงมนกคอการใหความส าคญของมตดานเวลาทเปน "ประวตศาสตร"

จดเรมตนในการเขยนของ ท.เลยงพบลย มาจากการเขาโรงพยาบาลดวยพษสราจนเกอบเสยชวตชวงทศวรรษ 2470 ภาวะปวยไขน าเขาไปสสงทเชอวาเปนโลกหลงความตาย เมอเขามชวตรอดกลบมาไดจงตดสนใจทจะบอกเลาเรองดงกลาวใหคนทวไปรบร และใชเวลา "บนทกสงลลบมหศจรรย" ออกเปนเลม (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 2560ซ.) แตตนฉบบกยงมไดรบการตพมพเนองจากวา “มสงศกดสทธมาหามไวใหงดพมพไวกอน เพราะยงไมถงเวลา” กวาจะไดตพมพกเนองในโอกาสแจกงานทอดกฐนวดทางจงหวดสพรรณบร ในชอชดวา “ท าดไดด ท าชวไดชว” เมอป 2500 (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 20 พฤศจกายน 2556) แตกระนน “ครงหนงในชวต" เรองเลาของจดก าเนดหนงสอนมใชตอนแรกทถกตพมพออกมา เนองจากมเงอนไขจากค าสญญาของผทพาเขาไปชมโลกหลงความตายวา เขาจะตองมหลาน 3 คนเสยกอนถงจะเผยแพรเรองเหลานได (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 13 พฤศจกายน 2556)

การตพมพอยางยาวนานมากวา 2 ทศวรรษ ดวยตวบทกวา 200 เรอง มไดเปนเรองเลาของผเขยนคนเดยว แตพบวามการรวบรวมขอมลจากคนรจก ดงทพบวาบางตอนกไดระบวามใชเปนเรองของผเขยน เชน "ค าวา “ขาพเจา” นน เปนผไดประสบการณ


48

ซงไมประสงคจะออกนาม ขาพเจาผเขยนเปนผเรยบเรยง" (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 29 มกราคม 2557) การทเขาเขยนอางถงคนส าคญในสงคมไทยตงแตทศวรรษ 2500 เปนตนมา แสดงถงความกวางขวางของเขาและความแพรหลายของผลงานดวย เชน ปน มาลากล ไดน าเรอง "ทานชวต" และ "คนมบาป" ในชด ท าดไดด ท าชวไดชว ไปแตงเปนบทละครการกศลของยวพทธกสมาคม ตอหนาพระพกตรในหลวงและสมเดจพระราชน พรอมทงสมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟาชายหญง เมอป 2507งานเขยนบางชวงไดไวอาลยผสรางกรรมดทมชอเสยง อยางเชน นางผน แจมวชาสอน เจาของยาสฟนวเศษนยมผใจบญและมความสมพนธอนดกบชนชนน า สนบสนนกจการกาชาด, ลกเสอ, บรณะศาสนสถาน และวทยาลยทางพทธศาสนา, บรจาคทนการศกษาบตรคร ฯลฯ เมอป 2512 (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 13 มถนายน 2557) การร าลกถงพระยาอนมานราชธนผถงแกกรรมเมอป 2512 ในฐานะผควรแกการเคารพบชา และเลาถงความสมพนธระหวางกนผานหนงสอชด กฎแหงกรรม ตงแตป 2507 (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 28 ธนวาคม 2557)

"นรกในโลกมนษย" เปนบทความแรกๆ ทมเนอหาตอตานคอมมวนสต มชายสงอายเขามาหาผเขยนในเดอนตลาคม 2519 น าเอกสารบนทกเหตการณ ในลาวมาให และขอใหชวยเขยนบทความปกปองชาต ศาสนา พระมหากษตรยจาก "ลทธชวราย" ไมปลอยใหเอาชอประชาชนชาวไทยไปอางสงเสรมลทธดงกลาว เชน กรณใหขบไลฐานทพสหรฐอเมรกาออกจากประเทศไทย และเสนอวาเมอเปรยบเทยบแนวคดคอมมวนสตกบพทธศาสนาแลว ความเสมอภาค ไมมชนชนเปนแนวคดทผดหลกธรรมชาต เพราะคนเกดมาไมเหมอนกนเปน "ผลแหงกรรมดกรรมชวจ าแนกใหเกดมาแตกตางกน มทงดและเลว เราจะเลอกเกดเองไมได" (นนทวฒ ราชกาว, 2556 : 66-67) การเขยนถงชวตของคารล มารกซในเชงกฎแหงกรรม กยงเปนการตอกย าถงการตอบโตฝายสงคมนยมดวยทาททางการเมอง-พทธศาสนา นนคอ มารกซตองใชชวตดวยความทกขยากล าบากทสด ไดรบความอดอยากแคนแสนสาหส ตองผจญตอฝงชนทรงเกยจดาใสหนากลาวรายทวไป เหมอนคนททงลกไมพงปรารถนาเปนผถกสาปแชงมากทสด ในบนปลายตองเสยลกชาย ภรรยา และลกสาวคนโต ทสดกจบชวตลงอยางโดดเดยว "นถาเราไมเรยกวา 'กรรมตามสนอง' แลวจะเรยกอะไรในหลกทางพทธศาสนา" (นนทวฒ ราชกาว, 2556 : 68) บทความอกประเภทหนงทไดสรางชอใหกบเขากคอ การเขยนแนวระลกชาต เดมการเขยนแนวกลบชาตมาเกดนน จะแสดงตวละครทคอนขางมระยะหางกบคนอาน เนองจากเปนเรองทยาวนาน และเปนการเขยนเพอจงใจใหคนระลกถงการอโหสกรรมจากการจองเวรขามภพขามชาตมากกวาเชนเรอง "กลบชาต" (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 11 ธนวาคม 2556) แตในเรอง "เดกชายชนยระลกชาต" (ท.เลยงพบลย (นามแฝง), 27 กมภาพนธ 2559) ทเขยนขนชวงป 2521 แสดงใหเหนถงบคคลทมอยจรงและยงด าเนนชวตอย เปนเรองของเดกชายชนยทสามารถระลกชาตตงแตอาย 3 ขวบ ท.เลยงพบลยตามไปสมภาษณขณะทเดกนนอาย 11 ขวบแลว เดกชายชนยนนชาตทแลว เกดเปนครชอบวไข แลวถกยงเสยชวต ผใหขอมลมตงแตเดกชายชนยและผทเกยวของทงฝงญาตและคนรจกครบวไข และฝงญาตของเดกชายชนย ชวงนนรายการโทรทศนชอง 7 มรายการ กฎแหงกรรม ออกทกวนพฤหสบด ไมแนใจวาเรองดงกลาวไดจดท าเพอออกรายการหรอไม


49

แตหากคนหาจากอนเตอรเนตจะเหนไดวา เรองของเดกชายชนยระลกชาตยงถกน ามาเลาซ าอยเสมอๆ การระลกชาตจงมความส าคญในฐานะทแสดงใหเหนวา การตายแลวเกดนนมอยจรง มนษยมไดตายแลวสญหายไปไหน

ความนยมของ กฎแหงกรรม แสดงใหเหนในรปหนงสอแจกงานศพ, วนเกด, หนงสอวาระพเศษของราชการ และการผลตในนามรายการวทยและโทรทศน (นนทวฒ ราชกาว, 2556 : 66) ตวบททมกวา 200 เรอง แสดงใหเหนเรองเลาในหลายยคหลายสมย ไมวาจะเปนชวงสงครามโลกครงท 2, การตอตานคอมมวนสต และบรบทหลงจากภยคอมมวนสตคลคลายลงแลว และเปนไปไดวาการกระจายตวบทออกไปจะสงผลตอการสนทนากบชาวพทธในสงคมไทยในฐานะวรรณกรรมรวมสมยอกดวย กฎแหงกรรม จงเปนทงชอหนงสอ และอดมคตอนเปนรปธรรมของพทธศาสนาทสมพนธกบเรองเลาเชงลลบแบบ "จตนยม-ประวตศาสตร" ทตอบโตกบแนวคดฝงสงคมนยมไปในตว

"จตนยม-ประวตศาสตร" พระปากบการสรางเรองเลาเชงประวตศาสตร เมอเทยบกบส านกอนๆแลว พระปาสายหลวงปมน ภรทตโต (2413-2492) ไดสรางเครอขายทกวางขวางและทรงอทธพลอยางสงในแวดวงพระเกจอาจารยทงยงมระบบการเกบขอมล สรางเรองเลาและเผยแพรไปอยางนาสนใจ วตถทเกยวของกบพระอาจารยทงหลายถกเกบรวบรวมและจดแสดงเปนอยางดในพพธภณฑของวด เชน พพธภณฑบรขาร พระอาจารยมน ภรทตตเถระ วดปาสทธาวาส สกลนครเชนเดยวกบการสรางเรองเลาจากประวตศาสตรเชงบอกเลามาสการตพมพเปนหนงสอ ในทนจะกลาวถงหนงสอ 2 เลม นนคอ และ ประวตพระอาจารยมน ภรทตตเถระฉบบสมบรณ (พระวรยงค สรนทโร, 2521) เรยบเรยงโดย พระวรยงค สรนทโร และประวตพระอาจารยมน ภรทตตเถระ (พระมหาบว ญาณสมปนโน, 2550) เรยบเรยงโดย พระมหาบว ญาณสมปนโน เมอเปรยบเทยบกนดแลวจะเหนวาทงสองฉบบมความแตกตางกนอยางนาสงเกต ฉบบพระวรยงค ลงวนทการบนทกประวตไวเมอ 1 ตลาคม 2512 ขณะทฉบบพระมหาบวลงไวเมอเดอนตลาคม 2514 การบนทกความทรงจ าและประสบการณเกยวกบหลวงปมนเกดขนเมอทงคมอาวโสในระดบหนงแลว พระวรยงคแตงหนงสอเมออาย 49 ป (พรรษา 28 เปนพระราชาคณะท พระญาณวรยาจารย) พระมหาบว 58 ป (พรรษา 37 เปนพระครสญญาบตรท พระครญาณวสทธาจารย) หลงจากการมรณภาพของหลวงปมนราว 2 ทศวรรษ

ผเขยนเหนวาการเขยนชวประวตหลวงปมนนเปนการวางรากฐานส านกทางประวตศาสตรของเหลาพระปาสายหลวงปมน สะทอน "จตนยม-ประวตศาสตร" ชดหนง ไดเปนอยางด เหตผลในการเขยนประวตส าหรบพระวรยงคแลวคอ การทไมตองเลาหรอเขยนตอบซ าๆ เมอมคนรบเราอยากรประวต (พระวรยงค : 92) ดงนนหนงสอประวตจงเปนเหมอนการสรางระบบการเลาเรองทสามารถน าไปเผยแพรตอไดงาย การเขยนประวตบางตอนยงท าใหผเขยนหายของใจหากไมเลาเรองราวบางตอนท "พสดาร" (พระวรยงค : 62) ขณะทพระมหาบวชเหตผลวาเพอใหคนรนหลงไดเหนรองรอยทธรรมแสดงผลแกทานผสนใจปฏบตทอาจไดคตขอคด (พระมหาบว : 1) สวนกระบวนการการเรยบเรยงนนทงคกน ามาจากทงประสบการณตรงและความทรงจ าชนสองทไดรบการเลามาจากปากค าของ


50

หลวงปมนและพระภกษอนและสานศษยทไดผานพบมา ส านกทางประวตศาสตรยงปรากฏในงานเขยนอกหนงชนของพระวรยงคทไดน ามาตพมพคกนนนคอ "ใตสามญส านก" ทเลาชวงทเขาไดเดนทางไปกบหลวงปมนตอนพระราชทานเพลงศพหลวงปเสาร กนตสโล "ภาพเหตการณวนนมนนาจะบนทกไวดวยการถายท าภาพยนตรหรอดวยภาพนง หรอดวยภาพวาดอยางใดอยางหนงจรงๆ แตภาพนกปรากฏเปนเพยงมโนภาพ ของผเขยนเทานน...ผเขยนจงขอบนทกความจ าน าลงมาเปนหลกฐานไวกบหนงสอฉบบน" (พระวรยงค : 85) กรณของพระมหาบวไดแสดงใหเหนถงการจดบนทกและอดเทปจากพระภกษทเปนลกศษย และแสดงใหเหนวา "ยงตองมาเรยงตามล าดบกาลสถานทเทาทจดจ าได" (พระมหาบว : 238) นนคอการเลาเรองไปตามล าดบเวลาและสอดคลองกบสถานททเชอวาเกดขนจรง

ชวประวตหลวงปมนจงเปนชดความจรงดานหนงทม เคามลทตรวจสอบได เปรยบเทยบได กบหนวยวดแบบสมยใหม ดงเหนไดจากการบนทกไมนอยทพยายามระบเวลาในเหตการณส าคญ เชน เวลาเมอมรณภาพ 2 นาฬกา 23 นาท (พระมหาบว : 286) การบนทกเหตการณตามพทธศกราชและพรรษาทหลวงปมนไดจ าวด ตงแตป 2454 (พระวรยงค : 8) การกะระยะทางในการเดนทางในหนวยนบแบบใหม ทงไดมความพยายามแปลงหนวยแบบเดมคอ "เสน" เปน "กโลเมตร" (พระมหาบว : 247-248) แตขนบการเลาเรองกมกองกบพทธประวต นนคอ การเลาถงกจสงฆและการเผชญหนาบททดสอบทางจตตางๆ ทงในฐานะปจเจกและหมคณะตงแตชวตฆราวาส การอปสมบท การปฏบตธรรม ความสมพนธกบลกศษยและคณะศรทธา ความทกขเวทนาจากโรคาพยาธ และมรณภาพ หลวงปมนจารกธดงคไปยงทองทตางๆ เพอแสวงหาบรเวณทเอออ านวยในการภาวนาปฏบตธรรม บรบทการเดนทางแมจะเขาสกลางทศวรรษ 2450 แตการธดงคของเขามไดจ ากดอยเฉพาะในเขตเสนแดนของประเทศสยาม การธดงคไปพมาป 2454 และการขามแมน าโขงไปลาว กยงไมเปนปญหาในเรองของชายแดน หรออยางนอยกไมถกระบไวในประวต จดเปลยนส าคญของการภาวนาอยางอกฤษฏ ณ ถ าไผขวางใกลน าตกสารกา นครนายก เมอป 2455 (พระวรยงค : 17-22) ผลของการปฏบตทกาวหนาท าใหประวตหลงจากนนของหลวงปมนไดแสดงความเกงกลาทางจตหลายประการเชน ฟงภาษาสตวคยกนเขาใจ (พระวรยงค : 30) การรวาระจต หรอการอานความคดของบคคล เชน การทกพระจนทร สรจนโท (พระอบาลคณปมาจารย) ถงปญหากบการขบคดธรรมเรองปฏจสมปบาทโดยมไดสนทนากนมากอน (พระวรยงค : 41) การพจารณาราง "ผหญงแขก" ระหวางทเดนทางในกรงเทพฯ จนเหนเปนอนจจะลกษณะ นนคอ กลายรางสภาพปกตไปเปนรางกายทพองเนาอด มเลอดและน าเหลอง จนเปอยเหลอเพยงกระดกทเดนได (พระวรยงค : 38) การพยากรณโยมมารดากบพระบางรปวา "มารดาของทานไดเปนอรยบคคลชนท3" (พระวรยงค : 47) นอกจากนนในเรองเลาจะพบถงนมตทมลกษณะเหนอจรงราวกบฝน แตกมใชฝนเนองจากเปนภาวะของจตชนดหนงทไมอาจสมพนธกบโลกความเปนจรงกได เชน การขมาแลวไปเจอตพระไตรปฎกแตไมไดเปดต (พระวรยงค : 43), การเหนชางเผอก คนขชางเผอก (พระมหาบว : 179)

เมอหลวงปมนไดเหนความกาวหนาของตนแลว กไดเดนทางเพอไปชแนะใหกบอาจารยของเขานนคอ พระเสาร กนตสโล (พระวรยงค : 48) สวนทศวรรษ 2460


51

นบเปนชวงทหลวงปมนไดเรมวางขอปฏบตใหกบพระภกษ ณ เสนาสนะปาบานคอ อ.ผอ อดรธาน ป 2462 หรออาจกลาวไดวา สงนนบเปนจดเรมตนในการสรางระบบส านกเรยนขนมา (พระวรยงค : 58) ปตอมากเรมสอนวธปฏบตเพอใหภาวนาไดงายขนส าหรบสามเณร และฆราวาสท เสนาสนะปา อ.ทาบอ หนองคาย (พระวรยงค : 64) ป 2464 ทเสนาสนะปาหวยทราย กงค าชะอ นครพนม เรมวางระเบยบผทจะเขาบวชจะตอง "บวชตาผาขาว" ถอศล 8 เพอเตรยมความพรอมและดนสยกอนทจะรบบวช ทงยงพบวามการจดแบบแผนใหม "ผทรงคณธรรมภายใน" ทมปฏภาณและเฉลยวฉลาด แสดงธรรม และจดหวหนาชดๆ ละ 3-4 คน ไปแสดงธรรมตามบานตางๆ 7 วนบาง 10 วนบาง 1 เดอนบาง น าโดยหลวงปมน การวางระเบยบอยางเขมแขงเชนนการเดนทางไปเชยงใหมของหลวงปมนและใชเวลาอยางยาวนานกวา 10 ปจงไมกระทบกระเทอนตอการเผยแพรของเหลาพระปาสายนในอสาน ความมชอเสยงของหลวงปมนนนคงสรางความประทบใจใหแกพระในยคนนมใชนอย แมพระในมหานกายบางองคอยาง พระกงมา จรปญโญ (2443 -2505 อาจารยคนแรกของพระวรยงค) ยงตอง "ญตต" (พระวรยงค : 11) หรอบวชใหมเพอเขาธรรมยกตนกายทงทเคยเปนพระอาวโสในนกายเกามาแลว นคอรากฐานชวงแรก กลาวกนวา หลวงปมนเปนผแนะน าใหพระสงห ขนตยาคโม (2432-2504) น าแบบแผนและระเบยบทวางเอาไวใชในนามของ "การปราบพวกนบถอผด" แกไขสถานทศกดสทธโดยการเขาไปอยแลวแนะน าประชาชนใหทราบถงขอเทจจรงจนละการนบถอภตผในเขต อบล -ขอนแกน-กาฬสนธ-รอยเอด-มหาสารคาม-นครราชสมา จนกลาววาสามารถท าใหเกดจนมวดเสนาสนะปาจ านวนนบพนแหง (พระวรยงค : 67-68, 72-73)

หลวงปมนใชเวลากวา 10 ปในภาคเหนอ ดวยแรกนนถกทาบทามใหไปด ารงต าแหนงเจาอาวาสวดเจดยหลวง เชยงใหมทสมยนนยงเปนวดราง แตกระนนหลวงปมนเองกคดวาไมมใครเอาจรงเอาจงในการปฏบต จงไดละต าแหนงเจาอาวาสออกไปธดงคในเชยงใหม (พระวรยงค : 86-87) ระหวางปฏบตอยนนกมลกศษยตดตามเขาไปหา ซงในเวลาตอมาจะเปนทมาของพระปาสายหลวงปมนในภาคเหนอ ชวงทหลวงปมนภาวนาอยทภาคเหนอ เปนชวงบนปลายชวตของครบาศรวชย (2421-2481) พระผมชอเสยงทก าลงบ าเพญบญกศลดวยการบรณะเสนาสนะและสรางสาธารณกศลตางๆ เชน เรมบรณะวดสวนดอก 2474 การเรมสรางถนนขนดอยสเทพ 2477 (ภกษอานนท พทธธมโม, 2554 : 150, 154-155) บนทกของพระธรรมเจดยอางวา หลวงปมนเคยพบปะและสนทนากบครบาศรวชยดวย ทงยงเชญปฏบตกรรมฐานแตครบาศรวชยปฏเสธเนองจากวาไดรบการพยากรณแลววาบ าเพญบารมมาในทางพระโพธสตว ปฏเสธมได ซงหมายถงวา จะยงไมบรรลผลธรรมในชาตน "พระศรวชยองคนเปนพระโพธสตว ปรารถนาพระโพธญาณ ขณะนก าลงบ าเพญเพยรสรางสมบารมอย ซงตองเวยนวายตายเกดในวฏสงสารอกนาน จนกวาการสงสมบารมธรรมจะบรบรณ" (พระธรรมดลก, 2546) อยางไรกตาม เรองครบาศรวชยไมปรากฏในประวตหลวงปมนทง 2 ฉบบ เพยงแตมการกลาวเชงดถกพระภกษภาคเหนอเชน มกจะฉนยามวกาล วนยหละหลวม (พระวรยงค : 86-87) พระขรวตา (ผบวชแลวมครอบครว) ยงหวงลกหลานทางโลกอย (พระมหาบว : 179 ; พระวรยงค : 53) พระสงฆกปฏบตไมเขมแขง "12 ป ของการอยภาคเหนอ ยงไมเหนใครจะมาบวชและปฏบตธรรมอยางจรงจงซกองคเลย ซงตรงขามกบ


52

คนภาคอสานยงมคนมาบวชแลวตงใจเดดเดยวมอยมาก" (พระวรยงค : 126) ทงยงวจารณวาคนเหนอมมจฉาทฏฐปะปนอยมาก ไมวาจะเปนการนบถอภตผปศาจ ตนไม กอนหน เลยงผ "เหมอนกบไมใชชาวพทธ" (พระวรยงค : 101) ความคดเหนเชนนคลายกบวจารณคนอสานเชนเดยวกน หรอกระทงมบางหมบานทเชอวาหลวงปมนเปน "เสอเยน" ทปลอมตวมาเปนพระเพอหลอกจบกน จนกลววาชาวบานจะบาปซงชาตหนาจะ "ไปเกดเปนเสอกนทงบาน" (พระมหาบว : 144 -145) เมอป 2478 ททงหมากเขา อ.พราว เชยงใหม หลวงปมนมความประสงคทจะรวมศษยอกครงกไดมอาจารยจากอสานเดนทางไปโดยไมตองนมนต

จดเปลยนส าคญอกครง กคอ การทหลวงปมนหวนกลบมาอสานอกครงเมอกลางทศวรรษ 2480 ส าหรบพระวรยงคแลว ประว ตหลงจากน ไปถอวาไดเขยนจากประสบการณตรง ผดกบทบนทกกอนหนานนทเปนการเขยนจากเรองเลา (พระวรยงค : 134) ในชวงสดทายของชวตพระวรยงคไดมโอกาสบนทกค าสอนออกมาเปนหนงสอ มดโตทย อนเกดจากการบนทกธรรมเทศนา เรมจากการลกลอบบนทกโดยมใหหลวงปมนร จงคอยแจงในเวลาตอมาซงหลวงปมนกรบรองสงทเขยนมาวามความถกตอง หนงสอนใชเวลา 3 เดอน วธการเกบขอมลและเขยนนน เขาไดเผยวา "เมอเวลาทานแสดงธรรม พยายามก าหนดไวในใจอยางมนคง เพราะขณะนนความจ าของผเขยนยงอยในการใชได เมอทานแสดงธรรมจบแลวผเขยนยงตองมหนาทถวายการนวด อ ก ไ ม ต า ก ว า 2 ชวโมง เมอถวายการนวดเสรจแลว กรบกลบทพกจบปากการบเขยนธรรมเทศนาของทาน กอนความจ านนจะเลอนลางไป" (พระวรยงค : 52) มดโตทยจงเปนค าสอนของหลวงปมนทปรากฏเปนลายลกษณอกษรทเชอกนวา ไดรบการรบรองความถกตองจากผสอน นอกเหนอจากการสอนจากใจสใจหรอการถายทอดดวยค าพด และประสบการณแบบไมเปนลายลกษณอกษร ฉากสดทายของหลวงปมน หลงจากทรตววาจะตองมรณภาพอกไมนาน จงใหจดเตรยมการเคลอนยายสรระใหไปมรณภาพทวดในเขตเมอง เนองจากเกรงวาหากเสยชวตในเขตปา ชาวบานจะตองฆาสตวเพอใชในงานศพในส านวนของพระวรยงคกลาววา เกรงวาชาวบานจะเปนบาป (พระวรยงค : 145) แตในส านวนพระมหาบวแสดงใหเหนถงความเมตตาธรรมตอสตวปาทจะโดนฆาแกงไปท าอาหารเลยงคน เนองจากวาในบรเวณนนไมมตลาดซอขาย (พระมหาบว : 279) ประวต 2 ส านวนของพระวรยงคและพระมหาบว โดยโครงเรองหลกแลวมความใกลเคยงกน แตความแตกตางกนขนพนฐานกมอย ในฉบบพระวรยงคไดกกลาวถงพระมหาบวในลกษณะทดอยกวาบางประการเชน พระมหาบวไดเขามาเปนศษยหลวงปมนในภายหลง จะตองเรยนรพนฐานจากพระวรยงคเสยกอน (พระวรยงค : 74) แมวาจะมพรรษามากกวากตาม หรอการแสดงใหเหนวาตนเปนพระอปฐากทไดรบความไวใจจากหลวงปมน เมอออกจากวดไปแลว พระมหาบวพยายามขอเขาไปจ าวดอยในหองเดยวกนเพออปฐากเชนเดยวกบพระวรยงคแตหลวงปมนกไมยอมใหอย "สทธอนนจะไมมศษยของทานองคใดจะพงไดเลย แมแตอาจารยมหาบว ตองการจะเขาไปอยกบทาน ตอนผเขยนออกมาแลว ทานกไมยอมใหอย ตองหอบกลดมงออกวนนนเอง" (พระวรยงค : 62)

ฉบบของพระมหาบวเรยบเรยงในป 2515 หลงจากฉบบพระวรยงค 3 ป กลบ


53

ปรากฏเรองราวเหนอธรรมชาตเปนจ านวนมาก แบงเปน 3 หมวดใหญๆทกลาวถงคอ สตวปา, เทวดา-นาค-ผ และพระพทธเจา-สาวกอรหนต ในหมวดแรก สตวปามลกษณะทเปนภยภายนอกทมผลตอการปฏบตธรรม มองวาหากจตสละเพอธรรมจรง "เสอชางง" จะ "ไมกลาเขาถงตว มหน าเรายงจะกลาเดนเขาไปหามนดวยความองอาจกลาหาญ" (พระมหาบว : 70) ดงเชนเรองเลาของหลวงปมนทพบวามเสอโครงใหญมาหาบอยๆ เมอคราวธดงคไปฝงลาว แตไมไดแสดงทาทางนากลว (พระมหาบว : 36) หรอเรองของพระอดตนกเลงกไดรบค าแนะน าจากหลวงปมนใหเดนทางไปยงถ าแหงหนงทมเสออยเพอใชเปนอบายในการปฏบตธรรม ซงปรากฏวาระหวางความกลวตายนนไดท าให "จตรวม" เขาสสมาธ (พระมหาบว : 264-269) กรณของชางกเชนกน มอยครงหนงหลวงปมนและลกศษยทไปเผชญหนากบชางใหญทขวางทางขนเขากผานพนจากการท ารายจากสตวใหญไดงาย (พระมหาบว : 165-166) หมวดเทวดา-นาค-ผ เรองเลาเดนๆ กคอ เทวดาในถ าไผขวาง เรองมอยวามยกษสงกวา 10 เมตรถอกระบองขจะเขามาฟาด แตหลวงปมนกสนทนาและเทศนดวยธรรมะจนยกษดงกลาวและเปลยนรางมาเปนชาวพทธผออนโยน และเผยตนวาเปนรกขเทวดาประจ าถ าแหงน (พระมหาบว : 21 -23) ขณะทในฉบบพระวรยงคกลาวถงยกษเชนเดยวกน แตในเรองนยกษไดมลกษณะเปนภาพนมตทสอไปถงสภาวธรรมมากกวา นนคอ ยกษไดหวดกระบองใสรางจนเหมอนวาจะ "จมลงดนไปประมาณ 10 วา" แตกปรากฏวา ตวลอยกลบขนมาเหนอแผนดน ขณะนนหลวงปมนไดน าภาวะนนไปพจารณาจนเหนวาเปน "การพจารณาจดสดยอดแหงอนโลมกญาณ" สงทเกดขนมไดท าใหหวาดหวน ไมเพยงเทานนยกษตนเดมไดเปลยนมาถอนตนตะเคยนใหญขนาด 10 อม ฟาดลงมาทรางหลวงปมน จนรางทรดแบนละเอยดตดกอนหน ภาวะนนไดน าไปสการพจารณา "จดสดยอดธรรมอนละเอยดออน" ท าใหตดสนใจลมเลกการ "ปรารถนาพระโพธญาณ" หรอการเปนพระพทธเจา ท าใหทกอยางเรมคลคลาย รางกายกประมวลกนดงเดม ยกษกจ าแลงตวเปนมนษยกราบไวขอขมา (พระวรยงค : 23-26) เทวดานบเปนองคประกอบส าคญทมกจะเขามาฟงธรรมหลวงปมนอยบอยครง ขอสงเกตคอ เมอมการกลาวถงเทวดา กมกจะมการเปรยบเปรยเสยดสเทวดากบพฤตกรรมอนไมนาพงประสงคกบมนษย นนคอ "มระเบยบสวยงามมากและมไดพดคยกนอกทกครกโครมเหมอนชาวมนษย" "พวกเทพฯ ขณะฟงเทศนมความส ารวมดมาก ไมสายโนนไมสายน ไมแสดงทฏฐมานะออกมาใหกระทบจตใจของผจะใหอรรถใหธรรม" (พระมหาบว : 63) มนษยยงเปนพวกฟงไมเขาใจ และต าหนผแสดงธรรมอยภายใน หรออวดร (พระมหาบว : 83) ทนาพศวงกคอมเทวดาทระบวาเปนสญชาตเยอรมนมาขอฟงเทศนคราวทหลวงปมนอยบรเวณหมบานอกอ มเซอ เทวดาแจงวาประเทศของเทวดาไมไดมมตแบบโลก สามารถลอยไปมาดวยฤทธเสมอนกระแสจตทสงไปทตางๆ เพยงขณะเดยวกถงจดหมาย (พระมหาบว : 162) กระนนเรองเยอรมนยงปรากฏอยในฉบบของพระวรยงคในอกแงมมหนงเลยนนคอ มชาวเยอรมนมาท าบญกบหลวงปมนทวดสระปทมทกรงเทพฯ จนถกเรยกวาเปนเทวดาตงแตยงไมตาย (พระวรยงค : 10-11) กรณของนาคกเชนเดยวกนกบเทวดาทนยมเขามาฟงธรรม นาคนนจะเขามาเยยมกอนเทวดา นนคอ เวลา 22.00-23.00 น. (พระมหาบว : 81) พระมหาบวยงบนทกวาพบนาคทภาคเหนอจ านวนเรอนพน (พระมหาบว : 159) ขณะทวดหนองผอก


54

พบวามพญานาคมาฟงธรรม ดงทพบ "รอยงใหญ" ใตกฏ และเลาวาพวกนาคเมอมาฟงธรรมหากเปนพญานาคกจะมาในรางของกษตรยพรอมบรวารและจะมการใชราชาศพทกน (พระมหาบว : 315) สวนเรองผ ฉบบพระมหาบวถายทอดเรองผวา ผมลกษณะนสยตางๆ เชน ผอนธพาล ผธรรมดา และฝใฝบญกศล จะมบานเมองเหมอนมนษยมหวหนาดแลปกครองโดยผใฝบญกศลจะเคารพนบถอ "ตามหลกธรรมชาต" ท "บาปมอ านาจนอยกวาบญ" เพราะ "กรรมไมอ านวยไปตาม ตองขนอยกบกรรรมดชวเทานนเปนหลกตายตว" (พระมหาบว : 99-100) มกรณหนงเลาถงผคพสาว-นองชายทเปนเณรทรวมกนสรางเจดยแตไมแลวเสรจกลบตายลงเสยกอน จงมไดไปผดไปเกด เมอหลวงปมนไปพบและเทศนโปรด จงขอรบศล 5 จากนนกไปเกดเปนเทวดาบนสวรรคชนดาวดงส (พระมหาบว : 175) สวนฉบบพระวรยงค จะกลาวถงผในฐานะทเปนความเชอแบบมจฉาทฏฐ ถงขนทหลวงปมนมอบหมายภารกจใหพระวรยงคไปปราบผปอบในหมบานแหงหนง การแกไขคอชวนชาวบานนงภาวนา เพอสถาปนาความเชอแบบพทธศาสนา จนชาวบานฝนวาผปอบเดนทางหนออกจากหมบานและเชอวานคอ ฝมอการปราบผของพระสงฆ (พระวรยงค : 90-91) เชนเดยวกบกรณทบานคอ ณ ภเขาแหงหนง เมอชวงป 2467 มผตนเดยวกอการอาละวาดจนชาวบานเจบปวยลมตาย หลวงปมนจงใหชาวบานรกษาศล 5 กรรมบท 10 ไหวพระสวดมนต หลงจากนนหมบานกสงบสขอยางไรกตาม สบปใหหลงผคนละเลยการปฏบต ผขาเดยวกกลบมาอกจนชาวบานตองอพยพหนออกไปจนหมด (พระวรยงค : 77-78)

การพบพระอรหนตและพระพทธเจาทนบเปนสงศกดสทธสงสดอนเปนอดมคต ฉบบพระมหาบวเลาวา พระสาวกอรหนตไดมาแสดงธรรมโดยปรากฏทางสมาธนมตสอนเรองวธเดนจงกรมทถกตอง และอรยาบถตางๆ การปฏบตยามขบฉน ขบถาย (พระมหาบว : 31-32) เชนเดยวกบทถ าเชยงดาวกมพระอรหนต 3 องคมาเขาพบและแสดงวธนพพานของตน นนท าใหหลวงปมนสลดสงเวชและนอยใจวาตนมวาสนานอยแตไมสามารถทจะนพพานเชนนนได พระอรหนตยงเลาวามพระอรหนตมานพพานทเมองไทยหลายองค เทาทจ าไดคอทถ าเชยงดาว เชยงใหม 3, หลงเขาวงพระจนทร 1, ถ าตะโก ลพบร 1, เขาใหญ นครนายก 1, วดพระธาตล าปางหลวง 1 (พระมหาบว : 200-203) จดประสงคของการเลาดงกลาวเชอมโยงกบชนภมธรรมทหลวงปมนบรรล พระมหาบวเผยวา หลวงปมนบรรลเปนพระอนาคามอนเปนภมธรรมขนสามในถ าไผขวาง ใกลน าตกสารกา (พระมหาบว : 34, 94) และไดบรรลธรรมเมอเวลาตสามของชวงทบ าเพญธรรมในภาคเหนอ (พระมหาบว : 34, 114-115) แมจะไมกลาวถงโดยตรงแบบเมอบรรลชนอนาคาม แตโดยนยแลวหมายถงวาหลวงปมนไดเขาถงความเปนพระอรหนตแลว ท าใหในเวลาตอมา พระพทธเจาพรอมพระสาวกจ านวนมากเสดจมาอนโมทนา และไมใชเพยงพระพทธเจาองคเดยว ยงนบพระพทธเจาในอดตดวย (พระมหาบว : 127-128) การพบกบพระอรยเจาท าใหหลวงปมนสงสยวา หากนพพานแลวพระพทธเจาแลวสาวกทงหลายจะมาไดอยางไร กไดค าตอบวา หากฝายหนงยงมรางทเปนสวนสมมตอย อกฝายทนพพานไปแลวกตองแสดงสมมตตอบรบกน ดงทวา “วมตตแสดงตวออกตอสมมตในบางคราวทควรแกกรณ” (พระมหาบว : 129) การทพระสาวกอรหนตไดมาแสดงแสดงระเบยบปฏบตการครองผา นงสมาธ จงกรม สผาสบง จวร สงฆาฏ (พระมหาบว : 131 -132) ยงเปน


55

การสรางความชอบธรรมในการวางรากฐานระเบยบวนยในส านกเรยนของหลวงปมน แนนอนวา การพบปะของพระอรยเจาเหลานกลายขอถกเถยงส าคญระหวางผร

รวมสมยอยางคกฤทธ ปราโมช เขาเหนวา “...พระอรหนตทนพพานไปแลว มาสนทนาธรรมกบคนทยงไมนพพาน แลวแสดงทานพพานใหดนนไมมในพระบาลแนนอนครบ...สมเดจพระผมพระภาคเจาตรสตอบวา ประมาณแหงเบญจขนธของผทดบขนธปรนพพานแลว มไดมกเลสซงเปนเหตกลาวผนนวาไปเกดเปนอะไร...หมายความวา พระอรหนตนนดบถงขนาดทไมเรองทจะพดถงทานอกตอไป” (พระมหาบว : 340) ทางพระมหาบวไดตอบกลบอยางออมๆ วา “ธรรมทไมไดจารกไวในพระบาลแหงพระไตรปฎกนนเทยบกบน าในมหาสมทร สวนธรรมทมาในพระไตรปฎกนนเทยบกบน าในตมในไหเทานนเอง...ผมจงไมประสงคและสงเสรมใหทานทงหลายเยอหยงท าตวเปนตวบงตวหนอนคอยกดแทะกระดาษแหงคมภรใบลานอยเปลาๆ โดยไมสนใจพจารณาสจธรรมอนประเสรฐทมอยกบตว แตมวไปยดธรรมทศกษามาถายเดยว” (พระมหาบว : 344-345) ส าหรบคกฤทธแลว การกลาวถงเทวดาทมาฟงธรรมไมใชเรองแปลกอะไรเพราะในไตรปฎกกไดระบไว ปญหาคอ การกลาวถงสงทขดแยงกบไตรปฎกตางหาก ประเดนสดทายทถอวาเปนยอดสดความศกดสทธนนกคอ การทอฐของหลวงปมนกลายเปนพระธาต ในฉบบของพระวรยงค มไดกลาวถงอฐ หรอรายละเอยดใดๆ หลงงานศพ มเพยงการกลาวถงวาเขาไดรบฟนซหนงมาจากหลวงปมนทเจาตวถอนออกมาจากปากใหเลย (พระวรยงค : 72) พระมหาบวขยายความเรองฉากมรณภาพและหลงจากนนไปอยางละเอยด กอนมรณภาพหลวงปมนพยายามนอนตะแคงขวาใหเปนทาสหไสยาสนแบบพระพทธเจา แตวาก าลงคงไมพอทจะทรงตวอยไดจงท าใหอยในทาครงๆ กลางๆ ระหวางนอนหงายและนอนตะแคงโดยมหมอนหนนรองอย หลวงปมนทรงอยในทานนจนคอยๆ หมดลมหายใจ (พระมหาบว : 286) สวนในวนถวายเพลงพบวามฝนตก 15 นาท เมอเรมถวายเพลงในชวงหนาแลง หลงเสรจสนกมเกบอฐและแจกไปทวกวา 20 จงหวด (พระมหาบว : 295) สปผานไปมลกศษยทเปนคหบดเจารานคาและโรงแรมพบวาอฐทไดไปกลายเปนพระธาตเสยแลว (พระมหาบว : 299) ปรากฏการณดงกลาวไดรบการอธบายวาเปนหลกฐานของความเปนพระอรหนตของหลวงปมน เนองจากจตทบรสทธ หรอ "อรยจต" นนตางจากสามญชนทเปนเพยง "สามญจต" และ "ผส าเรจเปนพระอรหนตขนมานน ทกองคเวลานพพานแลวอฐตองกลายเปนพระธาตดวยกนทงสนดงน" (พระมหาบว : 303-304) พระธาตยง "แสดงความอศจรรย" ดวยการเพมหรอลดจ านวนพระธาตทผคนครอบครองจากสองเปนสามองค หรอสององคเปนองคเดยว (พระมหาบว : 305) ปรากฏการณอฐกลายเปนพระธาตน ไดกลายเปนการสถาปนาความเชอเรองพระธาตและพระอรหนตทสรางความชอบธรรมใหพระปาสายหลวงปมนอยางมประสทธภาพยง

ไมพบวาเรองเลาชดนมเนอหาทมลกษณะทางการเมอง -ชาตนยมอยางชดเจน กระทงเรองราวของคอมมวนสตกไมมกลาวถงเลย แมจะเปนงานเขยนทถกผลตขนชวงทศวรรษ 2510 อาจเปนเพราะวาโครงเรองทงหมดสมพนธกบชวตหลวงปมนทจบลงในชวงป 2492 อยางไรกตามปฏเสธมไดวาเรองเลาเชงอทธปาฏหารยของพระปาสายหลวงปมน ไดถกวางรากฐานอยางเขมแขงผานชดงานเขยนเหลานเองและนาจะมผลไปยง


56

การสรางเรองเลาของพระปาทงในสายนและสายอนอยางแพรหลาย "จตนยม-ประวตศาสตร" เรองเลาเหนอธรรมชาตตอตานคอมมวนสต

นอกจาก ท.เลยงพบลยแลว เราพบความพรอมใจกนของฝายอนรกษนยมทจะแสดงจดยนตอตานคอมมวนสตในหลายรปแบบ รวมไปถงการแพรหลายของประดษฐกรรมของสงศกดสทธและอนสาวรย พระสงฆผใหญทไป ประพรมน ามนตและแจกเครองรางของขลงใหทหารรบจางในลาวและเวยดนาม เปดปายโรงงานสรางอาวธอยางเปนปกต ในค ากลาวหาของพระสงฆหวกาวหนาทมตอพระชนผใหญ (นนทวฒ ราชกาว , 2556: 51-52) กยงแสดงใหเหนบทบาทของสงศกดสทธทมตอขวญและก าลงใจในการตอสกบคอมมวนสตอยางเดนชด ส าหรบงานเขยน -เรองเลาในชวงทตงเครยดนอาจผสมผสานกนอย 3 ประเดน นนคอ การเนนถงกฎแหงกรรม เรองเลาองประวตศาสตรแบบราชาชาตนยม และค าท านายพยากรณ เหนไดชดทสดจาก "ค าท านาย 10 รชกาล" อนเปนเรองเลาในอดต-ปจจบน-อนาคต ทแสดงใหเหนถงศนยกลางของเรองอยทราชวงศจกร การเผยแพรของค าท านายดงกลาวขนในชวงป 2516 -2519 พบวาทแพรหลายมย อยางนอย 2 ฉบบ นนคอ ฉบบแรกโดยสชาต โกศลกตวงศ แหงส านกหบผาสวรรค และฉบบของหลวงพอฤาษลงด า (พระวระ ถาวโร) (นนทวฒ ราชกาว, 2556 : 71-72) ในทนจะใหความส าคญกบผเกยวของกบฉบบหลง

หลวงพอฤาษล งด า (2459 -2535) เปนพระสงฆส งกดมหานกายทมความสมพนธทดกบชนชนน าและขาราชการในสงคมไทย เขามบทบาทในการสงสอนการปฏบตกรรมฐานและวชาทางจต อภญญา รวมทงเปนผน าในการกอสรางถาวรวตถใหญโตทวดทาซง (จนทาราม) อทยธาน สงกอสรางส าคญกคอ อนสาวรย 6 รชกาล เชนเดยวกบพระสายหลวงปมน ผเขยนมไดถกเถยงกบการสอนธรรมะใดๆ แตสนใจทจะอภปรายเกยวกบงานเขยนทมลกษณะเรองเลาประวตศาสตรทองกบสงศกดสทธ อทธปาฏหารย ภายใตบรรยากาศราชาชาตนยมทระอขนชวงสงครามระหวางรฐบาลไทยกบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย ประกอบกบความออนแอของการเรยนรประวตศาสตรและกระบวนการทางประวตศาสตร ท าใหเรองเลาเชนนทรงพลงอยางยง เมอมนออกมาจากพระภกษผนาเชอถอ ดงทเสรม สขสวสด นายทหารผมเชอสายเจา และเปนลกศษยใกลชดชวา "หลวงพอเปนพระสมบรณแบบ อธศล โดยเฉพาะสลพพตปรามาสยอมตวตายดกวาศลขาดนทานเนนหนก เพราะฉะนน เราจงเชอไดสนทวา เรองททานเลามานไมมสาแน" (ฤาษลงด า, 2516 : ค าน า) ในทนจะขามการอธบายค าท านาย 10 รชกาลไป แตจะมงวเคราะหตวบทของหนงสอชดเรองจรงองนทานทแสดงรายละเอยดและพนฐานทางความคดทสมพนธกบชดเรองเลาแบบประวตศาสตรราชาชาตนยม -เรองลลบทปรากฏในตวบทในหนงสอชดเรองจรงองนทานทจดพมพเผยแพรอยในชวงทศวรรษ 2510-2520

เรองจรงองนทาน เลมท 1 (2516) เพยงชอของหนงสอกแสดงใหเหนไดชดถงความก ากวมระหวาง "ความจรง" และเรองเลาแบบ "นทาน" ทไดมการอธบายในภายหลงวา "เรองจรง" นนเปนสวนค าสอนของพระพทธเจา สวนนทานนนเพราะเปนเรองทยก


57

บคคลเปนนทานประกอบอาจไมจรงกได (ลกศษยหลวงพอ, 2524 : ค าน า) หนงสอเลมนเรมเขยนตงแตราวป 2511 เรองเลาชดนพยายามจะชวาสงเหนอ

ธรรมชาตและภพภมตางๆมอยจรงมใชเปนการแคการเปรยบเปรยนรก สวรรค นพพานหรอบคลาธษฐานอยาง ผ เทวดา เปรต สตวนรก ไมใชการเปรยบเปรยอยาง "สวรรคอยในอก นรกอยในใจ" ขอเขยนนจงมนยตอบโตแนวคดพทธศาสนาแบบเปนเหตเปนผลทตดเรองนทงไป เนนวา การเหนเทวดา พรหม นรก สวรรค ตองใช "ทพยจกข" ทยงล ากวามนษยธรรมดา ถงกบอางวา แมในพระวนยปฎก กระบวาไววา ส าหรบพวกมจฉาทฏฐตางๆ ตลอดจนพวกตเตยนพระอรยเจานนมผลกรรมคอ "ตอเบองหนาแตกกายท าลายไป จงไปสทคตวนบาตนรก" (ฤาษลงด า, 2516 : ค าน า) หนงสอเลมนจงเตมไปดวยเรองเลาเกยวกบผ ผเลายงสะทอนความเหนยอนหลงวา "มความประสงคจะใหเปนหนงสอส าหรบเดก ถาผใหญจะอานกเกรงวาจะเปนผมปญญาออน คอ เปนหนงสออานของคนทมปญญาออน แตเหตการณกลบกลายไปเปนคนละดาน กลบเปนทนยมของทานผอานเปนสวนมาก” (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : ค าน า) กระบวนการของหนงสอเลมนเกดจากการถอดเทปจากการเลาเรองของหลวงพอฤาษลงด าออกมาเปนตวหนงสอ โดยเสรม สขสวสดหวงจะเอาไวพมพแจกในงานศพของตน

ดงทเปดมาดวยเรอง “เจาดวน” เจาดวนนบเปนอาจารยใหญของผเลา เนองจากเปนผตนแรกทเจอ มถนฐานอยแถบวดเรไร ตลงชน ธนบร ซงมลกษณะเปนผใจดไมไดเปนผดรายนากลว เจาดวนยงเคยน าทางใหกบผเลาเมอสมยยงพกปนและมดอยเมอตองเดนผานทมดๆใกลปาชา เพราะกลวผอนจะมาหลอก และเรยกเจาดวนวา "พดวน" (ฤาษลงด า, 2516 : 1-2) อยางไรกตามกมผรายทมกอาละวาดสรางความเดอดรอนร าคาญอยดวย เชน ผทวดบางโคทผเลาประสบกบกลมผทกอกวนทงพรรษา (ฤาษลงด า, 2516 : 9 -10) และย าวาผนน “อปโลกตงแตเปรตอสรกาย แลวเทวดาตงแตชนต าถงชนสง แมแตพรหมเรากอปโลกใหเปนผ” (ฤาษลงด า, 2516 : 21) ประสบการณตรงของผเลายงทนไดพบผของกษตรยอยางพระเจาตากสนในโรงพยาบาล กรมแพทยทหารเรอ เวลาประมาณ 4 ทม จบลงดวยการมอบเหรยญ 25 สตางคทสามารถเอาไปตหวยเลขทาย 2 ตวได (ฤาษลงด า, 2516 : 23)

ตงแต เรองจรงองนทาน เลมท 2 เปนตนไป เนอหาจะมความจรงจงมากขน และเนนบทธรรมะทแทรกอยระหวาง เรองเลาเชง “ประวตศาสตร” เปนระยะ โดยเฉพาะในบรบทปลายทศวรรษ 2510 ทภยคอมมวนสตคกคามอยางตงเครยด บทแรกทวาดวย "กรรมของชาวลาว และชาวเขมร" สะทอนใหเหนถงความวตกกงวลของฝายอนรกษนยมไทยไดเปนอยางดประเทศทงสองประสบชะตากรรมทเลวรายเนองจากการ “ชกศกเขาบาน” ของกษตรยหรอชนชนน า จนท าใหประเทศถกยดครองโดยเวยดนาม (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 1-3) ความล าบากยากแคนจากการปกครองของลทธคอมมวนสตยงท าใหประชาชนเดอดรอน ถกกดขใชแรงงานอยางหนก นบเปนกรรมเกาของประชาชนประเทศทงสองท “พรากสตวหรอท าลายสตวปาณาตบาต และเปนโทษจากการยแยงตะแคงแสปากเสยใหคนเขาแตกราวกน นเปนผลใหชาวลาวและชาวเขมรตองประสบกรรมถงอยางน " (ฤาษลงด า , ม .ป.ป. : 8) ไม เพยงเทานนยงไดมาเปรยบเปรยกบการยแหยภายในประเทศซงการกระท าดงกลาวเทยบไดกบพระเทวทต "สนดานของพระเทวทตนเลว


58

ทรามบอกไมถก...มความทะเยอทะยานอยากจะเปนใหญ ชวนพระทงหลายเดนขบวน...คดขบถตอองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา อยากใหญ หาเสยง เทยวยแยงตะแคงแส ไปชวนคนนนคนนเพอเดนขบวน เรองเดนขบวนนมนไมใชจรยาของพระ" (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 4) เรองใหญอกประเดนคอ การอธบายในประเดน "พระพทธยอดฟากบฏหรอไม" แหลงทมาของขอมลระบวา "...รมาจากคนเกาๆ ทเลาสกนฟงมานานแลว...ขอใหบรรดาทานผอานวนจฉยกนเอาเอง” (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 102) มเนอหาโดยสรปกคอ พระเจาตากสนกบรชกาลท 1 นนทรงเปนมตรสหายกนมาตงแตครงกรงศรอยธยา โดยม “แปะขายขวด” ทเปนหมอดไดท านายเมอทงคยงบวชวาจะไดเปนกษตรย ความสนทสนมนน ามาสอบายประหารชวตพระเจาตากสนในเวลาตอมา กลาวคอ เมอพระเจาตากสนตงกรงธนบรขนมาได การฟนฟประเทศจ าตองกยมและเปนหนเศรษฐจนจนตองสละราชบลลงกใหมตรสหายทไวใจเพอไมตองช าระหนนน ดงความวา "หนชาวจนเขาอยหกหมนต าลง ความจรงเงนหกหมนต าลงน ถาหากวาเขาจะใหเราผอนใช เรากพอจะหาได แตทวาทางจนเขาตองการจะยดประเทศไทยของเราเปนประเทศของเขา เขาตองการจะกลนเรา" (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 113)โดยออกอบายแกลงวปลาส และจบนกโทษมาสวมจวรแลวท าโทษ จนคนเชอวาพระองคเปนบาไปจรงๆ ในทสดทเตรยมการไวกจบลงท รชกาลท 1 เมอยงด ารงต าแหนงเปนเจาพระยามหากษตรยศกกลบมาจากปราบเขมรแลวจบพระยาสรรคฆา สงประหารพระเจาตากสน แตในอกทางหนงกคอ ใหพระเจาตากสนหนไปยงนครศรธรรมราช (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 114 -117) ตอนนจงเปนขอเขยนทสรางความชอบธรรมใหกบการยดอ านาจของรชกาลท 1 และราชวงศจกรนนเอง ยงเมอย าวา "จะเหนวาวงศของพระพทธยอดฟาจฬาโลกนกเปนผสบเชอสายมาจากพระเจาแผนดนแหงสโขทยนนเอง เปนวาวงศกษตรยของประเทศไทย ยงเปนวงศเดมตงแตโยนกเปนตนมา" (ฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 119) ทงยงแสดงใหเหนถงอคตตอประเทศจนซงขณะนนเปนฝายคอมมวนสตททรงอทธพล

เรองจรงองนทาน เลมท 3 ฉบบนแสดงภาพกวางๆ ของความเปนมาของชาต และความส าคญในฐานะทเปนดนพทธศาสนา ตอน "ประวตชาตไทย" เลาวาคนไทยนนอยกระจดกระจายไปทวแหลมทอง แตเวลาตอมากถกขอมท าลายและท าให “กลายเปนทาสของพวกเขา” จนสามารถยดอ านาจจากขอมได โดยเฉพาะสมยพอขนรามค าแหงท “ขยายเขตประเทศไปถงสงคโปร แลวมะรดทวายของมอญกเปนของเรา รวมอาณาจกรเดยวกนกบอาณาจกรไทย” (ลกศษยหลวงพอฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 76) ผเลายงตอกย าความเปนแดนพทธศาสนาในเรอง "พระพทธศาสนาเขามาในประเทศไทย" วา สมยพระพทธเจายงทรงพระชนมชพอย เคยมาจ าพรรษา "ตงแตภาคใตของประเทศไทยถงภาคเหนอ" ภาคเหนอเปนสวนทพระมหาโมคคลลามาคม ในเขตจนเปนสายของพระมหากสสป สายใตลงมาตงแตสพรรณบรถงประจวบครขนธเปนสายของพระมหากจจายานะ และพระอนรทธ จากประจวบครขนธถงสราษฎรธานเปนสายของพระโสณะกณณะ ใตลงไปกเปนสายลกศษย (ลกศษยหลวงพอฤาษลงด า, ม.ป.ป.: 78) กระทงพระพทธเจากเสดจมาหลายวาระแลวท าใหคนส าเรจอรหนตไปไมนอย "สวนมากทานเหาะมา มาคราวหนงกมพระตดตามไมนอยกวา 500 รป" (ลกศษยหลวงพอฤาษลงด า, ม.ป.ป. : 78) แสดงใหเหนความเปนดนแดนแหงพทธศาสนาอนศกดสทธซงจะไดรบการขยายความตอไป


59

เรองจรงองนทาน เลมพเศษ (2524) ในเลมนไมไดแยกเปนตอน แตเปนการเลาไปเรอยๆ มการท าสารบญแยกหวเรองไว เนอหากลาวภาพรวมของประวตศาสตรชาตไทย ตงแตยคปรมปราทจะเชอมตอกบอาณาจกรกรงศรอยธยา ชใหความส าคญของกษตรยและชนชนน าท เปนผทรงศลธรรมท เปนเทวดาชนพรหมทมภารกจลงมาจตสบกวาครง เนองจากมความปรารถนาในพระโพธญาณ คอ เปนพระโพธสตวทตองการบรรลเปนพระพทธเจา ตองการชวยเหลอสตวโลกผทกขทน แตในทนคอ ภารกจดงกลาวสมพนธกบการธ ารงรกษาประเทศไทยใหเปนทมนส าคญของพทธศาสนา ตวอยางของการจตลงมาเกดเปนตวละครทางประวตศาสตรกคอ พระเจาพรหมมหาราช, พระเจามงรายมหาราช (ซงเปนคนละคนกบ พระเจาเมงราย) พระรวง (พอขนศรเมองมาน) ขนหลวงพระงว ขนแผน พระบรมไตรโลกนาถ โกษาเหลก นายจนหนวดเขยว ฯลฯ รปแบบการจตมวฏจกรทคลายคลงกน นนคอ เมอมเภทภยทจะเกดกบประเทศไทย จะลงมาจตเพอสรางความเขมแขงสามคคของคนในชาต บางสวนมเนอหาทคลายกบตอน "พระพทธยอดฟากบฏหรอไม" ในเลมท 2 ทกลาวถงอบายประหารชวตพระเจาตากสนทกลาววา "ฉนพรอมจะยอมตายเพอชาต" แตในบรบทนไดเพมการกระทบเสยดสสภาผแทนราษฎรสมกบชวงทประชาธปไตยและระบบรฐสภาไดกลบมาอกครง "คนดทานท าอยางน ทานไมมานงเมามนเพอตองการรฐธรรมนญ ตองการรฐสภา เวลาประกาศกบประชาชนกวาตองการเปนตวแทนของประชาชนชาวไทย แตเมอเลอกเขาไปแลวกอยากจะเปนรฐมนตรมงความเปนใหญ" (ลกศษยหลวงพอ, 2524 : 91) "สมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก กตองยอมเสยชอในฐานะเปนขบถ แตความจรงทง 2 ทานนท าเพอไทยทงชาต ใหชาตไทยทรงอย" (ลกศษยหลวงพอ, 2524 : 92) การรบรประวตศาสตรชาตนอกจากจะอางองจากการเลาตอๆ กนมาแลว ยงมการเชอมโยงไปถงญาณทชอวา “อตตงสญาณ” ดวย "ผนแผนดนไทยทเราเดนอยน ถาเราใชอตตงสญาณ กจะรวาเราเดนอยบนรางกายและเลอดเนอของบรรดาบรรพบรษของเรา ฉะนน ถาใครเขาจะมาเชอดเฉอนเอารางกายเลอดเนอบรรพบรษของเราไป เรากไมควรยอม” (ลกศษยหลวงพอ, 2524 : 96)

จตนยม-ประวตศาสตร ในชวงนจงพฒนามาสประวตศาสตรทตองตอสกบผทรยศทมมาทกยคทกสมยทงจากภายในและภายนอก รกษาพทธศาสนาไวกบประเทศ โดยกษตรยถอเปนผน าททรงศลธรรมมความชอบธรรมอยางยงทจะเปนผน าทมเจตนาอนบรสทธ ยงมความตงเครยดมากเทาไหรกบการตอสกบคอมมวนสตยงท าใหเนอหาดงกลาวมความเขมขนมากขน

บทสรป เรองเลาทงสามชดตงแตกฎแหงกรรมของ ท.เลยงพบลย, ประวตพระอาจารยมน

ทงสองฉบบ และงานเขยนของหลวงพอฤาษจงเปนทงกรณศกษาถงแนวคดทางพทธศาสนาเชงอภนหารและเรองเหนอจรงทจะกลายเปนแบบฉบบการเลาเรองทางจตและประวตศาสตรบอกเลาทจะทรงอทธพลตอมาในสงคมไทยทงในเรองเลาของกลมลทธพธ ส านกเรยนตางๆท เนนอทธปาฏหารย เนองจากมนได เปลยนแปลงเรองเลา เชง


60

ประวตศาสตรบอกเลามาสการบนทกเปนลายลกษณอกษรทจะถกผลตซ าไดงายและแพรหลายออกไปอยางมาก กระนนจตนยม-ประวตศาสตรกมไดเปนการถอยหลงไปสการอธบายพทธศาสนาแบบจารต และสงลลบแบบเดม แตมนยงสนทนาและหยบยมเทคโนโลยสมยใหมผาน การใช เทปบนทกเสยง การจดพมพหนงสอค าสอนจากการถอดเทป การจดท าเปนหนงสออนสรณงานศพและทระลกตางๆ ไวยากรณภาษาสมยใหม ส านกในการบนทกวน เวลา และสถานท โดยเฉพาะเมอเกดเหตการณส าคญอยางเชนการนงกรรมฐานแลวพบอะไรๆ ดงนนงานเขยนของพวกเขาจงมใชเปนงานเขยนเชงจารตทไมมพลวต แตมส านกสมยใหมบางประการทผสมผสานกบจารตทตองเผชญหนากบอดมการณทคกคามความคดอนรกษนยมไปดวย.

—————————————— รายการอางอง เอกสารภาษาไทย โกวท วงศสรวฒน. (17 เมษายน 2556). กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 1 มนาคม 2560

จาก http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1366182545 https://www.matichon.co.th/news/89031 ชลภม บรรหาร และอ านาจ เยนสบาย. (2559). พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

กบการใชศลปวฒนธรรมสรางความทนสมย, วารสารสถาบนวฒนธรรมและศลปะ, 18 : 35

เตช บนนาค. (2548). การปกครองระบบเทศาภบาลของประเทศสยาม พ.ศ.2435-2458. พมพครงท 2, กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ท.เลยงพบลย (นามแฝง). (13 พฤศจกายน 2556). “ครงหนงในชวต”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=25

—————————-. (20 พฤศจกายน 2556). “บทละครเรองสนเวร”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=268

—————————-. (11 ธนวาคม 2556). “กลบชาต”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=346#more-346

—————————-- (29 มกราคม 2557). “กชาต”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=466#more-466

p=940 —————————-. (16 กมภาพนธ 2557). “เหตใดจงเขยน 'กฎแหงกรรม' ”. กฎ

แหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=480#more-480

—————————--.(13 มถนายน 2557). “อนสรณสรางกรรมด (นางผน แจมวชาสอน ทม.)”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=562#more-562

—————————-. (27 กรกฎาคม 2557). “เรองเวร”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=596

—————————-. (28 ธนวาคม 2557). “ผควรแกการเคารพบชา”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?p=408#more-408

—————————--.(27 กมภาพนธ 2559). “เดกชายชนยระลกชาต”. กฎแหงกรรม. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2560 จาก http://kothangkum.com/?


61

ทวศกด เผอกสม. (2540). การปรบตวทางความร ความจรง และอ านาจของชนชนน าสยาม พ.ศ. 2325-2411, วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาประวตศาสตร ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นนทวฒ ราชกาว. (2556). ความเชอแบบพทธไทยในการตอตานคอมมวนสต ชวง พ.ศ. 2508-2519, วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร ภาควชาประวตศาสตร คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เบน แอนเดอรสน. (2552). ชมชนจนตกรรม: บทสะทอนวาดวยก าเนดและการแพรขยายของชาตนยม, กรงเทพฯ : มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

พระธรรมดลก. (17 มถนายน 2546). "หลวงปมน พบ นกบญแหงลานนาไทย". สบคนเมอ 25 กมภาพนธ 2560 จาก http://www.dharma-gateway.com/monk/monk_biography/kb-srivichai/kb-srivichai-hist-04.htm.

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). (2555). พทธธรรม ฉบบปรบขยาย, พมพครงท 32, ม.ป.ท.

พระมหาบว ญาณสมปนโน. (2550). ประวตพระอาจารยมน ภรทตตะเถระ, กรงเทพฯ : ชวนพมพ.

พระราชชยกว (พทธทาสภกข). (2512). ลกษณะทนาอศจรรยบางประการของพทธศาสนาอยางเถรวาท พมพเปนอนสรณในงานฌาปนกจศพ คณแมหอม พมชศร ณ เมรสสานหายยา จงหวดเชยงใหม วนอาทตยท 30 พฤศจกายน พทธศกราช 2512.

พระวรยงค สรนทโร. (2521). ประวตพระอาจารยมน ภรทตตเถระฉบบสมบรณ อนสรณในการฌาปนกจศพ คณยามน บญฑยกล 15 มกราคม 2521 ณ เมรวดธรรมมงคล 101 สขมวท พระโขนง กรงเทพฯ.

พนจ รกทองหลอ. (2540). ธรรมานกรมธรรมโฆษณ ฉบบประมวลธรรม เลม 2, กรงเทพฯ : ธรรมทานมลนธ.

มงคล เดชนครนทร. (2555). พทธประวตในภาษาธรรม. วารสารราชบณฑตยสถาน, 37 (2): 264-276.

ภกษอานนท พทธธมโม. (2554). มหศจรรยพระครบาเจาศรวชย, พมพครงท 8, เชยงใหม : โรงพมพนนทพนธ.

ฤาษลงด า. (2516). เรองจรงองนทาน เลม 1, ม.ป.ท. : ม.ป.พ. ฤาษลงด า. (ม.ป.ป.). เรองจรงองนทาน เลม 2, ม.ป.ท. : ม.ป.พ. ลกศษยหลวงพอฤาษลงด า. (ม.ป.ป.). เรองจรงองนทาน เลม 3, ม.ป.ท. : ม.ป.พ. ลกศษยหลวงพอ. (2524). เรองจรงองนทาน พเศษ, ม.ป.ท. : ม.ป.พ. วสรตน วองไวกลยทธ. (2555). การเกดวาทกรรมแรกเรมวาดวยพทธศาสนาเปน

วทยาศาสตรในไทย". วารสารชมนมประวตศาสตร 4. วศรต บวงสรวง. (14 พฤศจกายน 2555ก ). เมอจตรวจารณศาสนา ศาสนาใน

ทรรศนะวจารณของจตร ภมศกด (ทศวรรษ 2490-2500). สบคนเมอ 20 กมภาพนธ 2560 จาก http://prachatai.com/journal/2012/11/43665#_edn19

วศรต บวงสรวง. (28 พฤศจกายน 2555ข). ศรบรพา : พทธศาสนกชาวมารกซสต. สบคนเมอ 2 มนาคม จาก http://prachatai.com/journal/2012/11/43908.

หอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ. BIA6.3/25 กลอง 2 [1]-[33]. ปาฐกถาพทธทาสภกข เรอง พระพทธศาสนากบลทธวตถนยม ณ ศาลาอเมรกน วนท 4 มนาคม 2500. สบคนเมอ 21 กมภาพนธ จาก http://archives.bia.or.th/front-


62

show_page_detail_using_pdfid.php?pdfid=3774 อรรถจกร สตยานรกษ. (2538). การเปลยนแปลงโลกทศนของชนชนผน าไทย ตงแต

รชกาลท 4- พ.ศ.2475, กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Translated Thai References Banharn, C. and Yensabai, A. (2016). King Rama Iv: Modernization Through Art And

Culture. Institute of Culture and Arts Journal, 18 : 35 (In Thai) Boonnag, T. (2005). The Provincial Administration of Siam from 1892 to 1915, 2nd

edition, Bangkok : Thammasat University Press. (In Thai) Buangsuang W. (November 14, 2012a). When Jit criticized the Religion: Religion

in review of Jit Poomisak (1950s-1960s). Retrieved March 2, 2017 from http://prachatai.com/journal/2012/11/43908

Buangsuang W. (November 28, 2012b). Sriburapha: Buddhist-Marxist (1950s-1960s). Retrieved March 2, 2017 from http://prachatai.com/journal/2012/11/43908

Buddhadasa Indapanno Archives. BIA6.3/25 Bos 2 [1]-[33]. (1957). The Bud-dhadasa's speech about Buddhism and Materialism at American Pavil-lion, Retrieved March 4, 2017 from http://archives.bia.or.th/front-show_page_detail_using_pdfid.php?pdfid=3774

Buddhammo, A. (2011). Miracle of Kruba Srivichai, 8th Editon, Chiangmai : Nantapan.

Dejnakarin, M. (2012). Buddha's biography in Dhamma Language. The Journal of the Royal Institute of Thailand, 37 : 2.

Disciple of Rusri ling dum. (n.d). Tales base on True Story Volume 3, n.p. ————————————(1981). Tales base on True Story Volume 4, n.p. Inthapanyo, B. (1969). Some miracle aspects of Theravada Buddhism. Cremation

Memorial Books of Hom Poomchusri at Haiya cemetery, Chiangmai, November 30, 1969.

Liangpibul, T. (Alias). (November 13, 2013). "Once in a Lifetime". Rule of Khar-ma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=346#more-346

——————————-(November 20, 2013). "Play about end of Karma". Rule of Kharma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=268

—————————-—(December 11, 2013). "Reincarnation". Rule of Kharma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=346#more-346

——————————–(January 29, 2014). "Call for Independence". Rule of Khar-ma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=466#more-466

——————————-(February 16, 2014). "The cause of writing Rule of Kharma ". Rule of Kharma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=480#more-480

——————————--(June 13, 2014). "The memorial of Good Kharma (Mrs.Phin Jamwichasorn) ". Rule of Kharma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=562#more-562

——————————--(July 27, 2014). "The Karma". Rule of Kharma, Retrieved February 28th, 2017 from http://kothangkum.com/?p=596

——————————-(December 28th, 2014). "A man who deserved for worship". Rule of Kharma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=408#more-408

————————–——(February 27, 2016). "Chanai and the reincarnation". Rule of Kharma, Retrieved February 28, 2017 from http://kothangkum.com/?p=940

Payutto, P. (2012). Buddhadhamma, 32th Edition, n.p. Phradhammadilok. (June 17, 2017). Venerable Mun met Saint of Lanna. Retrieved


63

February 25, 2017 from http://www.dharma-gateway.com/monk/monk_biography/kb-srivichai/kb-srivichai-hist-04.htm

Puaksom, D. (1997). The Readjustment Of Knowledge, Truth, And Power Of the Elites In Siam, 1782-1868. M.A. Thesis in History, Faculty of Arts, Chulalongkorn University. (In Thai)

Rakthonglor, P0 (1997). Dictionary of Dhamma Volume 2, Bangkok : Dhammadana Foundation.

Ratchakawee, N. (2013). Thai Buddhist beliefs in the anti-communist campaigns, 1965-1976 C.E. M.A. Thesis in History, Faculty of Arts, Thammasat Uni-versity. (In Thai)

Rusri ling dum. (1973). Tales base on True Story Volume 1, n.p. ———————. (n.d). Tales base on True Story Volume 2, n.p. Sattayanurak A. (1995). The Change of World View of Thai Elite Since King Rama

IV-1932 C.E., Bangkok : Chulalongkorn University Press. Sirintaro. W. (1978). Biography of Venerable Mun Puritattathera, Completed edition.

Cremation Memorial Books of Mun Boontheekul at Wat Thammonkol cemetery, Bangkok, January 15, 1978.

Wongsurawat. K. Rule of Kharma. (April 17, 2013). Matichon online, Retrieved March 1, 2017 from http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=

Wongwaikolayuth, W. (2012). The birth of early discourse of Buddhism being Science in Thai society. Journal of History Group, 4.

Yannasampanno, B. (2007). Biography of Venerable Mun Puritattathera, Bangkok : Chuanpim.

เอกสารภาษาตางประเทศ Giddens, Anthony. (1995). A Contemporary Critigue of Historical Materialism, 2nd

Edition, New York : Palgrave Macmillan. Kittiarsa, P. (Ed.). (2008). Religious commodifications in Asia marketing Gods, New York : Routledge. —————. (2012). Mediums, Monks, and Amulets: Thai Popular Buddhism Today, Bangkok: Silkworm. McDaniel, J. T. (2011). The Lovelorn Ghost and the Magical Monk: Practicing Buddhism in Modern Thailand, New York: Columbia University Press. Soontravanich, C. (2013). The Regionalization of Local Buddhist Saints: Amulets,

Crime and Violence in Post–World War II Thai Society. Sojourn: Journal of Social Issues in Southeast Asia, 28 (2): 179-215.

จิตนิยม ประวัติศาสตร์ เรื่อง ... ·...

Documents