ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

อกษรยอเพอความสะดวกแกผทยงไมเขาใจเรองอกษรยอ

ทใชหมายแทนชอคมภร ซงมอยโดยมาก

มหาว. ว. มหาวภงค วนยปฎก.ภกขน. ว. ภกขนวภงค วนยปฎก.มหา. ว. มหาวรรค วนยปฎก.จลล. ว. จลวรรค วนยปฎก.ปรวาร. ว. ปรวารวรรค วนยปฎก.ส. ท. สลขนธวรรค ทฆนกาย.มหา. ท. มหาวรรค ทฆนกาย.ปา. ท. ปาฏกวรรค ทฆนกาย.ม. ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย.ม. ม. มชฌมปณณาสก มชฌมนกาย.อปร. ม. อปรปณณาสก มชฌมนกาย.สคาถ. ส. สคาถวรรค สงยตตนกาย.นทาน. ส. นทานวรรค สงยตตนกาย.ขนธ. ส. ขนธวารวรรค สงยตตนกาย.สฬา. ส. สฬายตนวรรค สงยตตนกาย.มหาวาร. ส. มหาวารวรรค สงยตตนกาย.เอก. อ. เอกนบาต องคตตรนกาย.ทก. อ. ทกนบาต องคตตรนกาย.ตก. อ. ตกนบาต องคตตรนกาย.จตกก. อ. จตกกนบาต องคตตรนกาย.อปญจก. อ. ปญจกนบาต องคตตรนกาย.

๑

พทธวจน

ฉกก. อ. ฉกกนบาต องคตตรนกาย.สตตก. อ. สตตกนบาต องคตตรนกายอฏก. อ. อฏฐกนบาต องคตตรนกาย. นวก. อ. นวกนบาต องคตตรนกาย. ทสก. อ. ทสกนบาต องคตตรนกาย. เอกาทสก. อ. เอกาทสกนบาต องคตตรนกาย. ข. ข. ขททกปาฐะ ขททกนกาย.ธ. ข. ธรรมบท ขททกนกาย. อ. ข. อทาน ขททกนกาย. อตว. ข. อตวตตกะ ขททกนกาย. สตต. ข. สตตนบาต ขททกนกาย.วมาน. ข. วมานวตถ ขททกนกาย.เปต. ข. เปตวตถ ขททกนกาย. เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.เถร. ข. เถรคาถา ขททกนกาย.ชา. ข. ชาดก ขททกนกาย. มหาน. ข. มหานทเทส ขททกนกาย. จฬน. ข. จฬนทเทส ขททกนกาย.ปฏสม. ข. ปฏสมภทามรรค ขททกนกาย.อปท. ข. อปทาน ขททกนกาย.พทธว. ข. พทธวงส ขททกนกาย.จรยา. ข. จรยาปฎก ขททกนกาย.

ตวอยาง : ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ใหอานวา ไตรปฎกฉบบบาลสยามรฐ เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕

มลนธชวนนองทองพทธวจน

๒

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

หนาเรอง

สารบญ พทธวจน. ฉบบปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

อกษรยอ ๑

พระสตรท ๑ การตอบแทนคณมารดาบดา อยางสงสด ๖

พระสตรท ๒ หลกปฏบตตอทศทง ๖ ๗

พระสตรท ๓ เหตเสอมและเหตเจรญแหงทรพย ๔ ประการ ๑๑

พระสตรท ๔ ผทาสทธรรมใหอนตรธาน ๑๓

พระสตรท ๕ การประกาศตนเปนอบาสก และอบาสกา ๑๔

พระสตรท ๖ ศล ๕ ๑๕

พระสตรท ๗ ผลของการมศล ๑๖

พระสตรท ๘ ผลของการไมมศล ๑๙

พระสตรท ๙ ฤกษ ยาม และทพงถก และผด ๒๑

พระสตรท ๑๐ กายนเปน “กรรมเกา” (ปฏจจสมปบาท) ๒๒

พระสตรท ๑๑ คณสมบตโสดาบน ๒๔

พระสตรท ๑๒ ลมหายใจกคอ “กาย” ๒๖

๓

พทธวจน

มลนธชวนนองทองพทธวจน

พระสตรท ๑๓ การบชาตถาคตอยางสงสด ๒๗

พระสตรท ๑๔ หากไมสนใจคาตถาคต ๒๘ จะทาใหเกดความอนตรธานของคาตถาคต

พระสตรท ๑๕ พระองคทรงสามารถกาหนดสมาธเมอจะพดทกถอยคา ๒๙ จงไมผดพลาด

พระสตรท ๑๖ คาพดทตรสมาทงหมด นบแตวนตรสรนน ๒๙ สอดรบไมขดแยงกน

พระสตรท ๑๗ แตละคาพดเปนอกาลโก ๓๐ คอถกตองตรงจรง ไมจากดกาลเวลา

พระสตรท ๑๘ ทรงใหใชธรรมวนยทตรสแลวเปนศาสดาแทนตอไป ๓๑

พระสตรท ๑๙ ทรงหามบญญตเพม หรอตดทอนสงทบญญตไว ๓๒

พระสตรท ๒๐ เหตผลทตองรบฟงเฉพาะคาตรสของพระผมพระภาคเจา ๓๓

การอานออกเสยง ๓๔

ท�าไมตองทองพทธวจน ๔๐

หนาเรอง

๔

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

๒๐ พระสตร ส�าหรบการประกวด ป ๒๕๕๗

๑. พระสตรส�าหรบ การประกวด ระดบเขต ม ๕ พระสตร ดงน พระสตรท ๑ การตอบแทนคณมารดาบดาอยางสงสด พระสตรท ๒ หลกปฏบตตอทศทง ๖ พระสตรท ๓ เหตเสอมและเหตเจรญแหงทรพย ๔ ประการ พระสตรท ๔ ผทาสทธรรมใหอนตรธาน พระสตรท ๕ การประกาศตนเปนอบาสกและอบาสกา (พระสตรบงคบ)

๒. พระสตรส�าหรบ การประกวด ระดบภาค ม ๕ พระสตร ดงน พระสตรท ๖ ศล ๕ พระสตรท ๗ ผลของการมศล พระสตรท ๘ ผลของการไมมศล พระสตรท ๙ ฤกษ ยาม และทพงถก และผด พระสตรท ๑๐ กายน เปน “กรรมเกา” (ปฏจจสมปบาท) (พระสตรบงคบ)

๓. พระสตรส�าหรบ การประกวดชงชนะเลศ ระดบประเทศ ม ๑๐ พระสตร ดงน พระสตรท ๑๑ คณสมบตโสดาบน พระสตรท ๑๒ ลมหายใจกคอ “กาย” พระสตรท ๑๓ การบชาตถาคตอยางสงสด พระสตรท ๑๔ หากไมสนใจคาตถาคต จะทาใหเกดความอนตรธานของคาตถาคต เปรยบดวยกลองศก พระสตรท ๑๕ พระองคทรงสามารถกาหนดสมาธ เมอจะพดทกถอยคา จงไมผดพลาด พระสตรท ๑๖ คาพดทตรสมาทงหมดนบแตวนตรสรนนสอดรบไมขดแยงกน (พระสตรท ๑๕ ตองทองพรอมกบ พระสตรท ๑๖) พระสตรท ๑๗ แตละคาพดเปนอกาลโก คอ ถกตองตรงจรง ไมจากดกาลเวลา พระสตรท ๑๘ ทรงใหใชธรรมวนยทตรสแลว เปนศาสดาแทนตอไป (พระสตรท ๑๗ ตองทองพรอมกบ พระสตรท ๑๘) พระสตรท ๑๙ ทรงหามบญญตเพม หรอตดทอนสงทบญญตไว พระสตรท ๒๐ เหตผลทตองรบฟงเฉพาะคาตรส ของพระผมพระภาคเจา (พระสตรท ๑๙ ตองทองพรอมกบ พระสตรท ๒๐) (ทง ๒ พระสตรเปนพระสตรบงคบ)

๕

พทธวจน

การตอบแทนคณมารดาบดา อยางสงสด

พระสตรท ๑

ภกษทงหลาย ! เรากลาวการกระทาตอบแทน ไมไดงายแกทานทงสอง.ทานทงสองนนคอใคร คอ ๑. มารดา ๒. บดา

ภกษทงหลาย ! บตรพงประคบประคองมารดาดวยบาขางหนงพงประคบประคองบดาดวยบาขางหนง เขามอาย มชวตอยตลอดรอยปและเขาพงปฏบตทานทงสองนน ดวยการอบกลน การนวด การใหอาบน�า และการดดและทานทงสองนน พงถายอจจาระ ปสสาวะ บนบาทงสอง ของเขานนแหละ.

ภกษทงหลาย ! การกระท�าอยางนน ยงไมชอวา อนบตรท�าแลว หรอท�าตอบแทนแลว แกมารดาบดาเลย.

ภกษทงหลาย ! อนง บตรพงสถาปนามารดาบดา ในราชสมบต อนเปนอสราธปตย ในแผนดนใหญ อนมรตนะ ๗ ประการ มากหลายเชนน การกระทากจอยางนน ยงไมชอวา อนบตรทาแลว หรอทาตอบแทนแลว แกมารดาบดาเลย ขอนนเพราะเหตไร ?เพราะมารดาบดา มอปการะมาก บารงเลยง แสดงโลกน แกบตรทงหลาย.

สวนบตรคนใด ยงมารดาบดา ผไมมศรทธา ใหสมาทานตงมน ในสทธาสมปทา คอความถงพรอมดวยศรทธา.ยงมารดาบดาผทศล ใหสมาทานตงมน ในสลสมปทา คอความถงพรอมดวยศล.ยงมารดาบดาผมความตระหน ใหสมาทานตงมน ในจาคสมปทา คอความถงพรอมดวยการบรจาค.ยงมารดาบดาทรามปญญา ใหสมาทานตงมน ในปญญาสมปทา คอความถงพรอมดวยปญญา.

ภกษทงหลาย ! ดวยเหตมประมาณเทานแล การกระท�าอยางนน ยอมชอวาอนบตรนนท�าแลว และท�าตอบแทนแลว แกมารดาบดา.

-บาล ทก. อ. ๒๐/๗๘/๒๗๘.

๖

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

หลกปฏบตตอทศทง ๖

สวนท ๑

พระสตรท ๒

“ขาแตพระองคผเจรญ ! ในอรยวนย มการนอบนอม ทศทงหกอยางไรพระเจาขา ! พระองคจงทรงแสดงธรรม ทเปนการนอบนอมทศทงหกในอรยวนยเถด”.คหบดบตร ! พงทราบวา ทศทงหกเหลาน มอยคอ :-

พงทราบวา มารดาบดา เปนปรตถมทศ (ทศเบองหนา),พงทราบวา อาจารย เปนทกขณทศ (ทศเบองขวา), พงทราบวา บตรภรรยา เปนปจฉมทศ (ทศบองหลง), พงทราบวา มตรสหาย เปนอตตรทศ (ทศเบองซาย), พงทราบวา ทาสกรรมกร เปนเหฏฐมทศ (ทศเบองต�า), พงทราบวา สมณพราหมณ เปนอปรมทศ (ทศเบองบน).

หนาททพงปฏบตตอทศเบองหนาคหบดบตร ! ทศเบองหนา คอมารดาบดา อนบตรพงปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) ทานเลยงเราแลว เราจกเลยงทาน (๒) เราจกทากจของทาน (๓) เราจกดารงวงศสกล (๔) เราจกปฏบตตนเปนทายาท (๕) เมอทานทากาละลวงลบไปแลว เราจกกระทาทกษณาอทศทานคหบดบตร ! ทศเบองหนา คอมารดาบดา อนบตรปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว ยอมอนเคราะหบตรโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) หามเสยจากบาป (๒) ใหตงอยในความด (๓) ใหศกษาศลปะ (๔) ใหมคครองทสมควร (๕) มอบมรดกใหตามเวลาเมอเปนดงน ทศเบองหนานน เปนอนวากลบตรนน ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.

๗

พทธวจน

หนาททพงปฏบตตอทศเบองขวาคหบดบตร ! ทศเบองขวา คออาจารย อนศษยพงปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) ดวยการลกขนยนรบ (๒) ดวยการเขาไปยนคอยรบใช (๓) ดวยการเชอฟงอยางยง (๔) ดวยการปรนนบต (๕) ดวยการศกษาศลปวทยาโดยเคารพคหบดบตร ! ทศเบองขวา คออาจารย อนศษยปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลวยอมอนเคราะหศษยโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) แนะนาด (๒) ใหศกษาด (๓) บอกศลปวทยาสนเชง (๔) ทาใหเปนทรจกในมตรสหาย (๕) ทาการคมครองใหในทศทงปวงเมอเปนดงน ทศเบองขวานน เปนอนวากลบตรนน ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.

หนาททพงปฏบตตอทศเบองหลงคหบดบตร ! ทศเบองหลง คอภรรยา อนสามพงปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) ดวยการยกยอง (๒) ดวยการไมดหมน (๓) ดวยการไมประพฤตนอกใจ (๔) ดวยการมอบความเปนใหญในหนาทให (๕) ดวยการใหเครองประดบคหบดบตร ! ทศเบองหลง คอภรรยา อนสามปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลวยอมอนเคราะหสามโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) จดแจงการงานด (๒) สงเคราะหคนขางเคยงด (๓) ไมประพฤตนอกใจ

มลนธชวนนองทองพทธวจน

๘

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

www.nong tongbuddhawa jana . com

(๔) ตามรกษาทรพยทมอย (๕) ขยนขนแขงในการงานทงปวงเมอเปนดงน ทศเบองหลงนน เปนอนวากลบตรนน ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.

สวนท ๒

หนาททพงปฏบตตอทศเบองซายคหบดบตร ! ทศเบองซาย คอมตรสหาย อนกลบตรพงปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) ดวยการใหปน (๒) ดวยการพดจาไพเราะ (๓) ดวยการประพฤตประโยชน (๔) ดวยการวางตนเสมอกน (๕) ดวยการไมกลาวคาอนเปนเครองใหแตกกนคหบดบตร ! ทศเบองซาย คอมตรสหาย อนกลบตรปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลวยอมอนเคราะหกลบตรโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) รกษามตรผประมาทแลว (๒) รกษาทรพยของมตรผประมาทแลว (๓) เปนทพงแกมตรเมอมภย (๔) ไมทอดทงในยามมอนตราย (๕) นบถอสมาชกในวงศของมตรเมอเปนดงน ทศเบองซายนน เปนอนวากลบตรนน ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.

หนาททพงปฏบตตอทศเบองต�าคหบดบตร ! ทศเบองตา คอทาสกรรมกร อนนายพงปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) ดวยใหทาการงานตามกาลง (๒) ดวยการใหอาหารและรางวล (๓) ดวยการรกษาพยาบาลยามเจบไข (๔) ดวยการแบงของมรสประหลาดให (๕) ดวยการปลอยใหอสระตามสมย

๙

พทธวจน

คหบดบตร ! ทศเบองตา คอทาสกรรมกร อนนายปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลวยอมอนเคราะหนายโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) เปนผลกขนทางานกอนนาย (๒) เลกงานทหลงนาย (๓) ถอเอาแตของทนายให (๔) กระทาการงานใหดทสด (๕) นาเกยรตคณของนายไปราลอเมอเปนดงน ทศเบองตานน เปนอนวากลบตรนน ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.

หนาททพงปฏบตตอทศเบองบนคหบดบตร ! ทศเบองบน คอสมณพราหมณ อนกลบตรพงปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ คอ :- (๑) ดวยเมตตากายกรรม (๒) ดวยเมตตาวจกรรม (๓) ดวยเมตตามโนกรรม (๔) ดวยการไมปดประต (คอยนดตอนรบ) (๕) ดวยการคอยถวายอามสทานคหบดบตร ! ทศเบองบน คอสมณพราหมณ อนกลบตรปฏบตตอโดยฐานะ ๕ ประการ เหลานแลว ยอมอนเคราะหกลบตรโดยฐานะ ๖ ประการ คอ :- (๑) หามเสยจากบาป (๒) ใหตงอยในความด (๓) อนเคราะหดวยใจอนงดงาม (๔) ใหฟงในสงทไมเคยฟง (๕) ทาสงทไดฟงแลวใหแจมแจงถงทสด (๖) บอกทางสวรรคใหเมอเปนดงน ทศเบองบนนน เปนอนวากลบตรนน ปดกนแลว เปนทศเกษม ไมมภยเกดขน.

-ปา. ท. ๑๑/๑๙๕ – ๒๐๖/๑๗๔ –๒๐๕.

มลนธชวนนองทองพทธวจน

๑๐

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

เหตเสอมแหงทรพย ๔ ประการพยคฆปชชะ ! โภคทรพยทเกดขนโดยชอบ ยอมมทางเสอม ๔ ประการ คอ :- (๑) ความเปนนกเลงหญง (๒) ความเปนนกเลงสรา (๓) ความเปนนกเลงการพนน (๔) ความมมตรสหายเพอนฝงเลวทราม.

พยคฆปชชะ ! เปรยบเหมอนทางน�าเขา ๔ ทาง ทางน�าออก ๔ ทาง ของบงใหญมอย บรษปดทางน�าเขา เหลานนเสย และเปดทางน�าออกเหลานนดวย ทงฝนกไมตกลงมาตามทควร.

พยคฆปชชะ ! เมอเปนอยางนน ความเหอดแหงเทานน ทหวงไดส�าหรบบงใหญนนความเตมเปยม เปนอนไมตองหวง นฉนใด.

พยคฆปชชะ ! ผลทจะเกดขนกฉนนน สาหรบโภคทรพยทเกดขนโดยชอบอยางนแลวยอมมทางเสอม ๔ ประการ คอ :- (๑) ความเปนนกเลงหญง (๒) ความเปนนกเลงสรา (๓) ความเปนนกเลงการพนน (๔) ความมมตรสหายเพอนฝงเลวทราม.

เหตเสอมและเหตเจรญแหงทรพย ๔ ประการ

พระสตรท ๓

๑๑

พทธวจน

เหตเจรญแหงทรพย ๔ ประการ

พยคฆปชชะ ! โภคทรพยทเกดขนโดยชอบ ยอมมทางเจรญ ๔ ประการ คอ :- (๑) ความไมเปนนกเลงหญง (๒) ความไมเปนนกเลงสรา (๓) ความไมเปนนกเลงการพนน (๔) ความมมตรสหายเพอนฝงดงาม.

พยคฆปชชะ ! เปรยบเหมอนทางน�าเขา ๔ ทาง ทางน�าออก ๔ ทาง ของบงใหญ บรษเปดทางน�าเขาเหลานนดวย และปดทางน�าออกเหลานนเสยทงฝนกตกลงมาตามทควรดวย.

พยคฆปชชะ ! เมอเปนอยางนน ความเตมเปยมเทานน ทหวงไดส�าหรบบงใหญนนความเหอดแหง เปนอนไมตองหวง นฉนใด.

พยคฆปชชะ ! ผลทจะเกดขนกฉนนน สาหรบโภคทรพยทเกดขนโดยชอบอยางนแลวยอมมทางเจรญ ๔ ประการ คอ :- (๑) ความไมเปนนกเลงหญง (๒) ความไมเปนนกเลงสรา (๓) ความไมเปนนกเลงการพนน (๔) ความมมตรสหายเพอนฝงดงาม.

มลนธชวนนองทองพทธวจน

-บาล อฎฐก. อ. ๒๓/๒๘๙-๒๙๓/๑๔๔.

๑๒

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

-บาล เอก.อ. ๒๐/๒๕/๑๓๑.

ผท�าสทธรรมใหอนตรธาน

พระสตรท ๔

ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงอธรรม วาเปนธรรม. ภกษเหลานนชอวา เปนผปฏบตเพอท�ามหาชนใหเสอมเสย ท�ามหาชน ใหหมดความสข ท�าไปเพอความฉบหายแกมหาชน ไมเปนประโยชนเกอกล เปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย.ภกษทงหลาย ! ภกษเหลานน ยอมประสบสงไมใชบญเปนอนมาก และไดชอวา ท�าสทธรรมน ใหอนตรธานไปอกดวย.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงธรรม วาเปนอธรรม.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงสงทไมใชวนย วาเปนวนย.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงวนย วาไมใชวนย.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงสงอนตถาคตไมไดภาษตไว ไมไดกลาวไว วาตถาคตไดภาษตไว ไดกลาวไว.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงสงอนตถาคตไดภาษตไว ไดกลาวไว วาตถาคตไมไดภาษตไว ไมไดกลาวไว.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงกรรม อนตถาคตไมไดประพฤตปฏบตมา วาตถาคตไดประพฤตปฏบตมา.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงกรรม อนตถาคตไดประพฤตปฏบตมา วาตถาคตไมไดประพฤตปฏบตมา.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงสงอนตถาคตไมไดบญญตไว วาตถาคตบญญตไว.ภกษทงหลาย ! ภกษพวกทแสดงสงอนตถาคตไดบญญตไว วาตถาคตไมไดบญญตไว. ภกษเหลานนชอวา เปนผปฏบตเพอท�ามหาชนใหเสอมเสย ท�ามหาชนใหหมด ความสข ท�าไปเพอความฉบหายแกมหาชน ไมเปนประโยชนเกอกล เปนไป เพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย.ภกษทงหลาย ! ภกษเหลานน ยอมประสบสงไมใชบญเปนอนมาก และไดชอวา ท�าสทธรรมนใหอนตรธานไปอกดวย.

๑๓

พทธวจน

การประกาศตนเปนอบาสก และอบาสกา

พระสตรท ๕

ขาแตพระผมพระภาค ! ภาษตของพระองค แจมแจงนก ภาษตของพระองค ไพเราะนก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว�า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมด ดวยตงใจวา คนมตาด จกไดเหนรปดงนพระองคทรงประกาศธรรม โดยอเนกปรยายอยางน กฉนนนเหมอนกน.

ขาแตพระองคผเจรญ !ขาพเจาขอถง พระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ เปนสรณะ ขอพระองคจงทรงจ�าขาพเจาวา เปนอบาสก / อบาสกา*ผถงสรณะ ตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป.

-บาล มหา. ท. ๙/๑๑๒/๑๓๙

* ชาย อาน อบาสก, หญง อาน อบาสกา.

๑๔

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

ศล ๕

พระสตรท ๖

ปาณาตปาตา เวรมณ เธอนน ละปาณาตบาต เวนขาดจากปาณาตบาต คอเวนขาดจากการฆาสตว วางทอนไม และศสตราเสยแลว มความละอาย ถงความเอนดกรณา หวงประโยชนเกอกล ในบรรดาสตวทงหลายอย.

อทนนาทานา เวรมณเธอนน ละอทนนาทาน เวนขาดจากอทนนาทาน คอเวนขาดจากการลกทรพย ถอเอาแตของทเขาใหแลว หวงอยแตของทเขาให ไมเปนขโมย มตนเปนคนสะอาด เปนอย.

กาเมสมจฉาจารา เวรมณเธอนน ละกาเมสมจฉาจาร เวนขาดจากกาเมสมจฉาจาร คอเวนขาดจากการประพฤตผดในกามในหญง ซงมารดารกษา บดารกษา พนองชาย พนองหญง หรอญาตรกษา อนธรรมรกษา เปนหญงมสาม หญงอยในสนไหม โดยทสด แมหญงอนเขาหมนไว ดวยการคลองพวงมาลย ไมเปนผประพฤตผดจารต ในรปแบบเหลานน.

มสาวาทา เวรมณ เธอนน ละมสาวาท เวนขาดจากมสาวาท คอเวนขาดจากการพดเทจ พดแตความจรงรกษาความสตย มนคงในคาพด มคาพดควรเชอถอได ไมแกลงกลาวใหผดตอโลก.

สราเมรยมชชปมาทฏฐานา เวรมณ เธอนน เวนขาดจากการดมนาเมา คอสราและเมรย อนเปนทตงของความประมาท.

-บาล ส. ท. ๙/๘๓/๑๐๓. -บาล ปา. ท. ๑๑/๒๔๓/๒๘๖.

-บาล ทสก. อ. ๒๔/๒๘๗-๒๘๘/๑๖๕.

๑๕

พทธวจน

ผลของการมศล

พระสตรท ๗

ภกษทงหลาย ! สตวทงหลาย เปนผมกรรมเปนของตนเปนทายาทแหงกรรม มกรรมเปนก�าเนด มกรรมเปนเผาพนธ มกรรมเปนทพงอาศยกระท�ากรรมใดไว ดกตาม ชวกตาม จกเปนผรบผลแหงกรรมนน.

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน ละปาณาตบาต เวนขาดจากปาณาตบาต วางทอนไม วางศสตรา มความละอาย ถงความเอนดกรณาเกอกลแกสตวทงหลาย. เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางกาย เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางวาจา เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางใจ กายกรรมของเขาตรง วจกรรมของเขาตรง มโนกรรมของเขาตรง คตของเขาตรง อปบตของเขาตรง.

ภกษทงหลาย ! สาหรบผมคตตรง มอปบตตรงนน เรากลาวคตอยางใดอยางหนง ในบรรดาคตสองอยางแกเขา คอ เหลาสตวผมสขโดยสวนเดยว หรอวาตระกลอนสง คอ ตระกลขตตยมหาศาล ตระกลพราหมณมหาศาล หรอ ตระกลคหบดมหาศาล อนมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนมาก มอปกรณแหงทรพยมาก.

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน ละอทนนาทาน เวนขาดจากอทนนาทาน ถอเอาแตของทเขาใหแลว หวงอยแตของทเขาให ไมเปนขโมย มตนเปนคนสะอาดเปนอย. เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางกาย เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางวาจา เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางใจ กายกรรมของเขาตรง วจกรรมของเขาตรง มโนกรรมของเขาตรง คตของเขาตรง อปบตของเขาตรง.

๑๖

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

www.nong tongbuddhawa jana . com

ภกษทงหลาย ! สาหรบผมคตตรง มอปบตตรงนน เรากลาวคตอยางใดอยางหนง ในบรรดาคตสองอยางแกเขา คอ เหลาสตวผมสขโดยสวนเดยว หรอวาตระกลอนสง คอ ตระกลขตตยมหาศาล ตระกลพราหมณมหาศาล หรอ ตระกลคหบดมหาศาล อนมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนมาก มอปกรณแหงทรพยมาก.

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน ละกาเมสมจฉาจาร เวนขาดจากกาเมสมจฉาจารในหญง ซงมารดารกษา บดารกษา พนองชาย พนองหญง หรอญาตรกษา อนธรรมรกษา เปนหญงมสาม หญงอยในสนไหม โดยทสด แมหญงอนเขาหมนไว ดวยการคลองพวงมาลย ไมเปนผประพฤตผดจารต ในรปแบบเหลานน. เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางกาย เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางวาจา เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางใจ กายกรรมของเขาตรง วจกรรมของเขาตรง มโนกรรมของเขาตรง คตของเขาตรง อปบตของเขาตรง.

ภกษทงหลาย ! สาหรบผมคตตรง มอปบตตรงนน เรากลาวคตอยางใดอยางหนง ในบรรดาคตสองอยางแกเขา คอ เหลาสตวผมสขโดยสวนเดยว หรอวาตระกลอนสง คอ ตระกลขตตยมหาศาล ตระกลพราหมณมหาศาล หรอ ตระกลคหบดมหาศาล อนมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนมาก มอปกรณแหงทรพยมาก.

ภกษทงหลาย ! บคคลบางคนในกรณน ละมสาวาท เวนขาดจากมสาวาท พดแตความจรง รกษาความสตย มนคงในค�าพด มค�าพดควรเชอถอได ไมแกลงกลาวใหผดตอโลก. เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางกาย เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางวาจา

๑๗

พทธวจน

มลนธชวนนองทองพทธวจน

-บาล ทสก. อ. ๒๔/๓๑๑/๑๙๓.

เขาไมกระเสอกกระสนดวยกรรมทางใจ กายกรรมของเขาตรง วจกรรมของเขาตรง มโนกรรมของเขาตรง คตของเขาตรง อปบตของเขาตรง. ภกษทงหลาย ! ส�าหรบผมคตตรง มอปบตตรงนน เรากลาวคตอยางใดอยางหนง ในบรรดาคตสองอยางแกเขา คอ เหลาสตวผมสขโดยสวนเดยว หรอวาตระกลอนสง คอ ตระกลขตตยมหาศาล ตระกลพราหมณมหาศาล หรอ ตระกลคหบดมหาศาล อนมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนมาก มอปกรณแหงทรพยมาก.

*พระสตรน พระพทธเจาไมไดกลาวถงการดมสราและเมรย

๑๘

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

ผลของการไมมศล

พระสตรท ๘

ภกษทงหลาย ! ปาณาตบาต คอการฆาสตว ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสย วบากแหงปาณาตบาตของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอมอายสน.

ภกษทงหลาย ! อทนนาทาน คอการลกทรพย ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงอทนนาทานของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอความเสอมแหงโภคทรพย.

ภกษทงหลาย ! กาเมสมจฉาจาร คอการประพฤตผดในกาม ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลวยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงกาเมสมจฉาจารของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอกอเวรดวยศตร.

ภกษทงหลาย ! มสาวาท คอการพดเทจ ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงมสาวาทของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอการถกกลาวตดวยค�าไมจรง.

ภกษทงหลาย ! ปสณาวาท คอการพดยยงใหแตกกน ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลวยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงปสณาวาทของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอการแตกจากมตร.

ภกษทงหลาย ! ผรสวาท คอการพดคาหยาบ ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงผรสวาทของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอการไดฟงเสยงทไมนาพอใจ.

๑๙

พทธวจน

มลนธชวนนองทองพทธวจน

ภกษทงหลาย ! สมผปปลาปวาท คอการพดเพอเจอ ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลวยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงสมผปปลาปวาทของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอวาจาทไมมใครเชอถอ.

ภกษทงหลาย ! สราเมรยมชชปมาทฏฐานา คอการดมนาเมา คอสราและเมรย ทเสพทวแลว เจรญแลว ทาใหมากแลวยอมเปนไปเพอนรก เปนไปเพอกาเนดเดรจฉาน เปนไปเพอเปรตวสยวบากแหงการดมน�าเมาของผเปนมนษย ทเบากวาวบากทงปวงคอวบากทเปนไปเพอความเปนบา.

-บาล อฏฐก. อ. ๒๓/๒๕๑/๑๓๐.

๒๐

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

ฤกษ ยาม และทพงถก และผด

พระสตรท ๙

ภกษทงหลาย ! สตวเหลาใดประพฤตสจรตดวยกาย ประพฤตสจรตดวยวาจา ประพฤตสจรตดวยใจ ในเวลาเชา เวลาเชากเปนเวลาเชาทดของสตวเหลานน.

สตวเหลาใดประพฤตสจรตดวยกาย ประพฤตสจรตดวยวาจา ประพฤตสจรตดวยใจ ในเวลาเทยง เวลาเทยงกเปนเวลาเทยงทดของสตวเหลานน.

สตวเหลาใดประพฤตสจรตดวยกาย ประพฤตสจรตดวยวาจา ประพฤตสจรตดวยใจ ในเวลาเยน เวลาเยนกเปนเวลาเยนทดของสตวเหลานน.

สตวทงหลายประพฤตชอบ ในเวลาใด เวลานนชอวาเปนฤกษด มงคลด สวางด รงด ขณะด ยามด และบชาด ในพรหมจารบคคลทงหลาย.

มนษยทงหลายเปนอนมาก ถกความกลวคกคามเอาแลว ยอมยดถอเอาภเขาบาง ปาไมทศกดสทธบาง สวนศกดสทธบาง รกขเจดยบาง วาเปนทพงของตนของตน.

นนไมใชทพงอนทาความเกษมใหไดเลย นนไมใชทพงอนสงสด ผใดถอเอาสงนนๆ เปนทพงแลว ยอมไมหลดพนไปจากทกขทงปวงได.

สวนผใดทถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนทพงแลวเหนอรยสจทงส ดวยปญญาอนถกตอง คอเหนทกข เหนเหตเปนเครองใหเกดขนของทกข เหนความกาวลวงเสยไดซงทกข และเหนมรรค ประกอบดวยองคแปดอนประเสรฐ ซงเปนเครองใหถงความเขาไปสงบ ร�างบแหงทกข นนแหละ คอทพงอนเกษม นนคอทพงอนสงสด ผใดถอเอาทพงนนแลว ยอมหลดพนไปจากทกขทงปวงไดแท.

- บาลตก. อ. ๒๐/๓๗๘/๕๙๕.- บาล ธ. ข. ๒๕/๔๐/๒๔.

๒๑

พทธวจน

กายนเปน “กรรมเกา” (ปฏจจสมปบาท)

พระสตรท ๑๐

ภกษทงหลาย ! กายน ไมใชของเธอทงหลาย และทงไมใชของบคคลเหลาอน. ภกษทงหลาย ! กรรมเกา คอกายน อนเธอทงหลาย พงเหนวา เปนสงทปจจยปรงแตงขนเปนสงทปจจยทาใหเกดความรสกขน เปนสงทมความรสกตออารมณได.

ภกษทงหลาย ! ในกรณของกายนน อรยสาวกผไดสดบแลวยอมทาไวในใจโดยแยบคายเปนอยางด ซงปฏจจสมปบาทนนเทยว ดงนวา เพราะสงนม สงนจงม เพราะความเกดขนแหงสงน สงนจงเกดขน เพราะสงนไมม สงนจงไมม เพราะความดบไปแหงสงน สงนจงดบไป ขอน ไดแกสงเหลานคอ เพราะมอวชชาเปนปจจย จงมสงขารทงหลาย เพราะมสงขารเปนปจจย จงมวญญาณ เพราะมวญญาณเปนปจจย จงมนามรป เพราะมนามรปเปนปจจย จงมสฬายตนะ เพราะมสฬายตนะเปนปจจย จงมผสสะ เพราะมผสสะเปนปจจย จงมเวทนา เพราะมเวทนาเปนปจจย จงมตณหา เพราะมตณหาเปนปจจย จงมอปาทาน เพราะมอปาทานเปนปจจย จงมภพ เพราะมภพเปนปจจย จงมชาต เพราะมชาตเปนปจจย ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาสะทงหลาย จงเกดขนครบถวน ความเกดขนพรอมแหงกองทกขทงสนน ยอมม ดวยอาการอยางน.

๒๒

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

กายนเปน “กรรมเกา” (ปฏจจสมปบาท)เพราะความจางคลายดบไป โดยไมเหลอแหงอวชชานน นนเทยว จงมความดบแหงสงขาร เพราะมความดบแหงสงขาร จงมความดบแหงวญญาณ เพราะมความดบแหงวญญาณ จงมความดบแหงนามรป เพราะมความดบแหงนามรป จงมความดบแหงสฬายตนะ เพราะมความดบแหงสฬายตนะ จงมความดบแหงผสสะ เพราะมความดบแหงผสสะ จงมความดบแหงเวทนา เพราะมความดบแหงเวทนา จงมความดบแหงตณหา เพราะมความดบแหงตณหา จงมความดบแหงอปาทาน เพราะมความดบแหงอปาทาน จงมความดบแหงภพ เพราะมความดบแหงภพ จงมความดบแหงชาต เพราะมความดบแหงชาตนนแล ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาสะทงหลาย จงดบสน ความดบลงแหงกองทกขทงสนน ยอมม ดวยอาการอยางน ดงน แล.

-บาล นทาน. ส. ๑๖/๗๗/๑๔๓.

www.nong tongbuddhawa jana . com

๒๓

พทธวจน

คณสมบตโสดาบน

พระสตรท ๑๑

อยากลวเลย มหานาม ! อยากลวเลย มหานาม ! ความตายของทาน จกไมตาทราม กาลกรยาของทาน จกไมตาทราม. มหานาม ! อรยสาวกผประกอบดวยธรรม ๔ ประการ ยอมเปนผมปกตนอมไปในนพพาน โนมไปสนพพาน เอนไปทางนพพานโดยแท. ธรรม ๔ ประการ อยางไรเลา ? ธรรม ๔ ประการ คอ มหานาม ! อรยสาวกในกรณน

(๑) เปนผประกอบพรอมแลว ดวยความเลอมใสอนหยงลงมน ไมหวนไหวในพระพทธเจา วา “เพราะเหตอยางนอยางน พระผมพระภาคเจานน เปนผไกลจากกเลส ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง เปนผถงพรอมดวยวชชา และขอปฏบตใหถงซงวชชา เปนผไปแลวดวยด เปนผรโลกอยางแจมแจง เปนผสามารถฝกคนทควรฝกได อยางไมมใครยงกวา เปนครผสอนของเทวดาและมนษยทงหลาย เปนผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม เปนผมความจาเรญ จาแนกธรรม สงสอนสตว” ดงน.

(๒) เปนผประกอบพรอมแลว ดวยความเลอมใสอนหยงลงมน ไมหวนไหวในพระธรรม วา “พระธรรม เปนสงทพระผมพระภาคเจาตรสไวดแลว เปนสงทผศกษาและปฏบต พงเหนไดดวยตนเอง เปนสงทปฏบตได และใหผลไมจากดกาล เปนสงทควรเรยกกนมาด เปนสงทควรนอมเขามาใสตว เปนสงทวญญชน จะพงรไดเฉพาะตน” ดงน.

(๓) เปนผประกอบพรอมแลว ดวยความเลอมใสอนหยงลงมน ไมหวนไหวในพระสงฆ วา “สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนผปฏบตดแลว เปนผปฏบตตรงแลว เปนผปฏบตใหรธรรม เปนเครองออกจากทกขแลว

๒๔

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

เปนผปฏบตสมควรแลว อนไดแกบคคลเหลาน คอ คแหงบรษสค นบเรยงตวไดแปดบรษ นนแหละ สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนสงฆควรแกสกการะทเขานามาบชา เปนสงฆควรแกสกการะทเขาจดไวตอนรบ เปนสงฆควรรบทกษณาทาน เปนสงฆทบคคลทวไปจะพงทาอญชล เปนสงฆทเปนนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา” ดงน.

(๔) เปนผประกอบพรอมแลว ดวยศลทงหลาย ชนดเปนทพอใจของเหลาอรยเจา เปนศลทไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอย เปนศลทเปนไทจากตณหา เปนศลทผรทานสรรเสรญ เปนศลททฏฐไมลบคลา เปนศลทเปนไปพรอมเพอสมาธ ดงน.

มหานาม ! เปรยบเหมอนตนไมนอมไปในทศปราจน โนมไปสทศปราจน เอนไปทางทศปราจน ตนไมนน เมอเขาตดทโคนแลว มนจะลมไปทางไหน. “มนจะลมไปทางทศทมนนอมไป โนมไป เอนไป พระเจาขา !”.

มหานาม ! ฉนใดกฉนนน อรยสาวกประกอบแลวดวยธรรม ๔ ประการเหลาน ยอมเปนผมปกต นอมไปในนพพาน โนมไปสนพพาน เอนไปทางนพพานโดยแท แล.

-บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๔๖๕-๔๖๖/๑๕๑๑-๑๕๑๒.

พระพทธเจาไดตรสถงหลกเกณฑสาหรบตรวจสอบภาวะความเปนโสดาบนดวยตนเองไวหลายนย ในทนยกมาเพยง ๑ นย

www.nong tongbuddhawa jana . com

๒๕

พทธวจน

ลมหายใจกคอ “กาย”

พระสตรท ๑๒

ภกษทงหลาย ! สมยใด ภกษ เมอหายใจเขายาว กรชด วาเราหายใจเขายาว เมอหายใจออกยาว กรชด วาเราหายใจออกยาว เมอหายใจเขาสน กรชด วาเราหายใจเขาสน เมอหายใจออกสน กรชด วาเราหายใจออกสน

เธอยอมทาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงกายทงปวง หายใจเขา”วา “เราเปนผรพรอมเฉพาะซงกายทงปวง หายใจออก”

เธอยอมทาการฝกหดศกษาวา “เราเปนผท�ากายสงขารใหร�างบ หายใจเขา”วา “เราเปนผท�ากายสงขารใหร�างบ หายใจออก”

ภกษทงหลาย ! สมยนน ภกษนนชอวา เปนผเหนกายในกาย อยเปนประจ�า เปนผมความเพยรเผากเลส มสมปชญญะ มสต นาอภชฌาและโทมนสในโลกออกเสยได.

ภกษทงหลาย ! เรายอมกลาว ลมหายใจเขาและลมหายใจออก วาเปนกายอนหนงอนหนง ในกายทงหลาย.

ภกษทงหลาย ! เพราะเหตนนในกรณน ภกษนนยอมชอวาเปนผเหนกายในกายอยเปนประจ�า มความเพยรเผากเลสมสมปชญญะ มสต น�าอภชฌาและโทมนสในโลกออกเสยได.

-บาล อปร. ม. ๑๔/๑๙๕/๒๘๙.

๒๖

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

การบชาตถาคตอยางสงสด

พระสตรท ๑๓

อานนท ! เธอจงจดตงทนอน ระหวางตนสาละคมศรษะทางทศเหนอ เราลาบากกายนก จกนอน

ประทบสหไสยยาแลว มอศจรรย ดอกสาละผลผดฤดกาล โปรยลงบนพระสรระ ดอกมณฑารพ จรณไมจนทน ดนตร ลวนแตของทพย ไดตกลง และบรรเลงขน เพอบชาตถาคตเจา.

อานนท ! การบชาเหลาน หาชอวา ตถาคต เปนผทไดรบสกการะ เคารพนบถอ บชาแลวไม.

อานนท ! ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกาใดประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบตชอบยง ปฏบตตามธรรมอย ผนนชอวา ยอมสกการะ เคารพนบถอ บชาตถาคต ดวยการบชาอนสงสด.

อานนท ! เพราะฉะนน เธอพงกาหนดใจวา“เราจกประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบตชอบยง ปฏบตตามธรรมอย” ดงน.

-บาล มหา. ท. ๑๐/๑๕๙-๑๖๐/๑๒๘-๑๒๙.

๒๗

พทธวจน

หากไมสนใจค�าตถาคต จะท�าใหเกดความอนตรธานของค�าตถาคต เปรยบดวยกลองศก

พระสตรท ๑๔

ภกษทงหลาย ! เรองนเคยมมาแลว กลองศกของกษตรยพวกทสารหะ เรยกวา อานกะ มอย เมอกลองอานกะน มแผลแตก หรอล พวกกษตรยทสารหะไดหาเนอไมอนท�าเปนลม เสรมลงในรอยแตกของกลองนน ทกคราวไป.

ภกษทงหลาย ! เมอเชอมปะเขาหลายครง หลายคราวเชนนน นานเขากถงสมยหนง ซงเนอไมเดมของตวกลองหมดสนไป เหลออยแตเนอไม ทท�าเสรมเขาใหมเทานน.

ภกษทงหลาย ! ฉนใดกฉนนน ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลายสตตนตะเหลาใด ทเปนค�าของตถาคต เปนขอความลก มความหมายซงเปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา เมอมผนาสตตนตะเหลานน มากลาวอยเธอจกไมฟงดวยด จกไมเงยหฟง จกไมตงจตเพอจะรทวถงและจกไมสาคญวา เปนสงทตนควรศกษาเลาเรยน. สวนสตตนตะเหลาใด ทนกกวแตงขนใหม เปนค�ารอยกรอง ประเภทกาพยกลอน มอกษรสละสลวย มพยญชนะอนวจตร เปนเรองนอกแนว เปนค�ากลาวของสาวก เมอมผนาสตตนตะ ทนกกวแตงขนใหมเหลานน มากลาวอย เธอจกฟงดวยด จกเงยหฟง จกตงจตเพอจะรทวถง และจกสาคญวา เปนสงทตนควรศกษาเลาเรยน.

ภกษทงหลาย ! ความอนตรธานของสตตนตะเหลานน ทเปนค�าของตถาคตเปนขอความลก มความหมายซง เปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา จกมได ดวยอาการอยางน แล.

-บาล นทาน. ส. ๑๖/๓๑๑/๖๗๒-๖๗๓.

๒๘

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

พระองคทรงสามารถก�าหนดสมาธ เมอจะพดทกถอยค�า จงไมผดพลาด

พระสตรท ๑๕

อคคเวสนะ ! เรานนหรอ จาเดมแตเรมแสดง กระทงคาสดทายแหงการกลาวเรองนนนนยอมตงไวซงจตในสมาธนมต อนเปนภายในโดยแทใหจตด�ารงอย ใหจตตงมนอย กระท�าใหมจตเปนเอกดงเชนทคนทงหลาย เคยไดยนวาเรากระทาอยเปนประจา ดงน.

-บาล ม. ม. ๑๒/๔๖๐/๔๓๐.

ค�าพดทตรสมาทงหมด นบแตวนตรสรนน สอดรบไมขดแยงกน

พระสตรท ๑๖

ภกษทงหลาย ! นบตงแตราตร ทตถาคตไดตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณจนกระทงถงราตรทตถาคตปรนพพาน ดวยอนปาทเสสนพพานธาตตลอดเวลาระหวางนน ตถาคตไดกลาวสอน พราสอน แสดงออก ซงถอยคาใด ถอยค�าเหลานนทงหมด ยอมเขากนไดโดยประการเดยวทงสน ไมแยงกนเปนประการอนเลย.

-บาล อตว. ข. ๒๕/๓๒๑/๒๙๓.

๒๙

พทธวจน

แตละค�าพดเปนอกาลโก คอถกตองตรงจรง ไมจ�ากดกาลเวลา

พระสตรท ๑๗

ภกษทงหลาย ! พวกเธอทงหลายเปนผทเรานาไปแลวดวยธรรมนอนเปนสนทฏฐโก คอธรรมทบคคลจะพงเหนไดดวยตนเองเปนอกาลโก คอธรรมใหผลไมจ�ากดกาลเปนเอหปสสโก คอธรรมทควรเรยกกนมาดโอปนยโก คอควรนอมเขามาใสตวปจจตตง เวทตพโพ วญญห อนวญญชนจะพงรไดเฉพาะตน.

-บาล ม. ม. ๑๒/๔๘๕/๔๕๑.

๓๐

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

ทรงใหใชธรรมวนยทตรสแลวเปนศาสดาแทนตอไป

พระสตรท ๑๘

อานนท ! ความคดอาจมแกพวกเธออยางนวา“ธรรมวนยของพวกเรามพระศาสดาลวงลบไปเสยแลวพวกเราไมมพระศาสดา” ดงน.

อานนท ! พวกเธออยาคดอยางนน.อานนท ! ธรรมกดวนยกดทเราแสดงแลวบญญตแลวแกพวกเธอทงหลายธรรมวนยนนจกเปนศาสดาของพวกเธอทงหลายโดยกาลลวงไปแหงเรา.

อานนท ! ในกาลบดนกดในกาลลวงไปแหงเรากดใครกตามจกตองมตนเปนประทปมตนเปนสรณะไมเอาสงอนเปนสรณะมธรรมเปนประทปมธรรมเปนสรณะไมเอาสงอนเปนสรณะเปนอย.

อานนท ! ภกษพวกใดเปนผใครในสกขาภกษพวกนนจกเปนผอยในสถานะอนเลศทสดแล.

อานนท ! ความขาดสญแหงกลยาณวตรน มในยคแหงบรษใดบรษนนชอวา เปนบรษคนสดทายแหงบรษทงหลายเราขอกลาวย�ากะเธอวา เธอทงหลายอยาเปน บรษพวกสดทายของเราเลย.

-บาล มหา. ท. ๑๐/๑๗๘/๑๔๑.- บาล ม. ม. ๑๓/๔๒๗/๔๖๓.

-บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๒๑๗ /๗๔๐.

๓๑

พทธวจน

ทรงหามบญญตเพม หรอตดทอนสงทบญญตไว

พระสตรท ๑๙

ภกษทงหลาย !ภกษทงหลาย จกไมบญญต สงทไมเคยบญญต จกไมเพกถอน สงทบญญตไวแลวจกสมาทานศกษาในสกขาบททบญญตไวแลว อยางเครงครดอยเพยงใดความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.

-บาล สตตก. อ. ๒๓/๒๑/๒๑.

๓๒

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

พระสตรท ๒๐

ภกษทงหลาย ! พวกภกษบรษทในกรณนสตตนตะเหลาใด ทนกกวแตงขนใหม เปนคารอยกรอง ประเภทกาพยกลอน มอกษรสละสลวย มพยญชนะอนวจตร เปนเรองนอกแนว เปนคากลาวของสาวก เมอมผนาสตตนตะ ทนกกวแตงขนใหม เหลานนมากลาวอย เธอจกไมฟงดวยด ไมเงยหฟง ไมตงจตเพอจะรทวถง และจกไมสาคญวา เปนสงทตนควรศกษาเลาเรยน.

ภกษทงหลาย ! สวนสตตนตะเหลาใด ทเปนค�าของตถาคต เปนขอความลก มความหมายซง เปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา เมอมผน�าสตตนตะเหลานนมากลาวอยเธอยอมฟงดวยด ยอมเงยหฟง ยอมตงจตเพอจะรทวถงและยอมส�าคญวา เปนสงทตนควรศกษาเลาเรยน จงพากนเลาเรยน ไตถาม ทวนถามแกกนและกนอยวา “ขอนเปนอยางไร มความหมายกนย” ดงน.

ดวยการท�าดงน เธอยอมเปดธรรมทถกปดไวไดธรรมทยงไมปรากฏ เธอกท�าใหปรากฏไดความสงสยในธรรมหลายประการทนาสงสย เธอกบรรเทาลงได.

ภกษทงหลาย ! ภกษบรษทเหลาน เราเรยกวา “ปฏปจฉาวนตาปรสาโนอกกาจตวนตา”คอบรษททมการลลวงไปได ดวยการสอบถามแกกนและกนเอาเองหาใชดวยการชแจงโดยกระจาง ของบคคลภายนอกเหลาอนไม จดเปนบรษททเลศ แล.

-บาล ทก. อ. ๒๐/๙๒/๒๙๒.

เหตผลทตองรบฟงเฉพาะค�าตรสของพระผมพระภาคเจาทรงก�าชบใหศกษาปฏบต เฉพาะจากค�าของพระองคเทานน อยาฟงคนอน

๓๓

พทธวจน

การอานออกเสยงพทธวจน. ฉบบปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

กษตรย กะ-สดกาพยกลอน กาบ-กลอนกาเมสมจฉาจาร กา-เม-ส-มด-ฉา-จานกายกรรม กาย-ยะ-กากายสงขาร กาย-ยะ-สง-ขานกาเนด กา-เหนดกเลส ก-เหลดกลบตร กน-ละ-บตรกศลธรรม ก-สน-ละ-ทาเกษม กะ-เสมเกยรตคณ เกยด-ต-คนขตตยมหาศาล ขด-ต-ยะ-มะ-หา-สานคหบด คะ-หะ-บอ-ดจรณะ จะ-ระ-ณะจาคสมปทา จา-คะ-สา-ปะ-ทาฉนทราโค ฉน-ทะ-รา-โคชาต ชาดเดรจฉาน เด-รด-ฉานตถาคต ตะ-ถา-คด

เสยงอานค�า

๓๔

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

www.nong tongbuddhawa jana . com

เสยงอานค�า

ตนสาละ ตน-สา-ละตรส ตรดตรสร ตรด-สะ-รตณหา ตน-หาถนมทธะ ถ-นะ-มด-ทะทสารหะ ทะ-สา-ระ-หะทาสกรรมกร ทาด - สะ - กม - มะ - กอน ทกขณทศ ทก-ข-นะ-ทดทกษณาอทศ ทก-ส-นา-อ-ทดทฏฐ ทด-ถทกขะ ทก-ขะโทมนส โทม-มะ-นดธรรมวนย ทา-ว-นยนกกว นก-กะ-วนย ในนามรป นาม-รบนมต น-มดบรรดา บน-ดาบรรล บน-ลบรษท บอ-ร-สดบญญต บน-หยดปฏจจสมปบาท ปะ-ตด-จะ-สะ-หมบ-บาดปฏบต ปะ-ต-บดปฏปจฉาวนตาปรสาโนอกกาจตวนตา ปะ-ต-ปด-ฉา-ว-น-ตา-ปะ-ร-สา-โน-อก-กา-จด-ว-น-ตา

๓๕

พทธวจน

มลนธชวนนองทองพทธวจน

ประทป ประ-ทบประพฤต ประ-พรดปรคคโห ปะ-รก-คะ-โหปรเทวะ ปะ-ร-เท-วะปรนพพาน ปะ-ร-นบ-พานปรเยสนา ปะ-ร-เย-สะ-นาปจจย ปด-จยปจฉมทศ ปด-ฉม-มะ-ทดปญญาสมปทา ปน-ยา-สา-ปะ-ทาปสสาวะ ปด-สา-วะปาณาตบาต ปา-นา-ต-บาดปสณาวาท ป-ส-นา-วาดปรตถมทศ ป-รด-ถ-มะ-ทดผรสวาท ผะ-ร-สะ-วาดผสสะ ผด-สะพยญชนะ พะ-ยน-ชะ-นะพรหมจาร พรม-มะ-จา-รพระศาสดา พระ-สาด-สะ-ดาพระสงฆบดา พระ-สง-คะ-บ-ดาพนยกรรม พ-นย-กาภพ พบภกษ พก-สโภคทรพย โพค-คะ-ซบมนษย มะ-นด

เสยงอานค�า

๓๖

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

www.nong tongbuddhawa jana . com

เสยงอานค�า

มโนกรรม มะ-โน-กามรณะ มอ-ระ-นะมรรค มกมจจรยง มด-จะ-ร-ยงมสาวาท ม-สา-วาดมหานาม มะ-หา-นา-มะรตนะ รด-ตะ-นะราชสมบต ราด-ชะ-สม-บดรกขเจดย รก-ขะ-เจ-ดโลกตตระ โล-กด-ตะ-ระวจกรรม วะ-จ-กาวจกจฉา ว-จ-กด-ฉาวจตร ว-จดวญญาณ วน-ยานวญญชน วน-ย-ชนวนจฉโย ว-นด-ฉะ-โยววาท ว-วาดเวทนา เว-ทะ-นาเวรมณ เว-ระ-มะ-นศสตรา สด-ตราสต สะ-ตสถานะ สะ-ถา-นะสถาปนา สะ-ถา-ปะ-นาสมณพราหมณ สะ-มะ-นะ-พราม

๓๗

พทธวจน

มลนธชวนนองทองพทธวจน

สมาทาน สะ-มา-ทานสมาธ สะ-มา-ทสรณะ สะ-ระ-นะสละสลวย สะ-หละ-สะ-หลวยสฬายตนะ สะ-ลา-ยะ-ตะ-นะสงขาร สง-ขานสทธาสมปทา สด-ทา-สา-ปะ-ทาสมปชญญะ สา-ปะ-ชน-ยะสมผปปลาปวาท สา-ผบ-ปะ-ลา-ปะ-วาดสกขา สก-ขาสกขาบท สก-ขา-บดสลสมปทา ส-ละ-สา-ปะ-ทาสคตโลกสวรรค ส-คะ-ต-โลก-สะ-หวนสญญตา สน-ยะ-ตาสตตนตะ สด-ตน-ตะสราเมรยมชชปมาทฏฐานา ส-รา-เม-ระ-ยะ-มด-ชะ-ปะ-มา-ทด-ถา-นาโสกะ โส-กะเหฏฐมทศ เหด-ถม-มะ-ทดอกาลโก อะ-กา-ล-โกอกศล อะ-ก-สนอกศลธรรม อะ-ก-สน-ละ-ทาอทนนาทาน อะ-ทน-นา-ทานอนาคต อะ-นา-คดอนตตรสมมาสมโพธญาณ อะ-นด-ตะ-ระ-สา-มา-สา-โพ-ท-ยาน

เสยงอานค�า

๓๘

ปฐมธรรม ๒๐ พระสตร

www.nong tongbuddhawa jana . com

อนปาทเสสนพพานธาต อะ-น-ปา-ท-เส-สะ-นบ-พาน-ทาดอภชฌา อะ-พด-ชาอรยวนย อะ-ร-ยะ-ว-นยอวชชา อะ-วด-ชาอกษร อก-สอนอคคเวสนะ อก-ค-เว-สะ-นะอชโฌสานง อด-โช-สา-นงอนตรธาน อน-ตระ-ทานอนหนงๆ อน-หนง-อน-หนงอานกะ อา-นะ-กะอามสทาน อา-มด-สะ-ทานอารกขาธกรณง อา-รก-ขา-ท-กะ-ระ-นงอสราธปตย อด-สะ-รา-ท-ปดอจจาระ อด-จา-ระอตตรทศ อด-ตะ-ระ-ทดอทธจจกกกจจะ อด-ทด-จะ-กก-กด-จะอปกรณ อบ-ปะ-กอนอปการะ อบ-ปะ-กา-ระอปกเลส อบ-ปะ-ก-เหลดอปบต อบ-ปะ-บดอปรมทศ อบ-ปะ-รม-มะ-ทดอปาทาน อ-ปา-ทานอปายาสะ อ-ปา-ยา-สะเอนก อะ-เหนก

เสยงอานค�า

๓๙

พทธวจน

ท�าไมตอง"ทอง"พทธวจน

จากการวจยของ The Riggs Institute, ๒๐๐๐ ประเทศสหรฐอเมรกาพบวา การทนกเรยนไดอาน ฟง เขยน และทองเพอทบทวนเนอหาอยเสมอจะชวยใหสมองเกดการบนทกและจดจา ซงจะชวยใหเดกเปนคนฉลาด มการจดระเบยบความคดทด สมองทงสองสวนทางานสมดลมากขน นาไปสการคดอยางใครครวญ และมเหตผลมากขน

การนอมนาคาสอนของพระศาสดามาใหเยาวชนไดทองจา จนคลองปากขนใจ จงยงประโยชนทงการเสรมสรางสตปญญา และความเขมแขงทางจตใจ ใหเปนคนมความคดมนคง ชวยใหการดาเนนชวตถกตองเหมาะสม ดวย “ศล ๕”

๔๐