บรรยายสรป

จงหวดพษณโลก

ส านกงานจงหวดพษณโลก กลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด

โทร/โทรสาร ๐๕๕-๒๔๖๔๔๑ สป.มท. ๒๐๔๒๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙

สารบญ

หนา บทน า ความเปนมา ๑

สภาพทวไป ๒

ลกษณะภมประเทศ – ลกษณะภมอากาศ ๓

การปกครอง / ประชากร ๔

สภาพสงคม ๕

สภาพทางเศรษฐกจ ๘

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๑๐

การเมอง / การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร / สมาชกวฒสภา ๑๒

ประเพณ วฒนธรรม ๑๓

การคมนาคม / การขนสง ๑๔

การทองเทยว ๑๗

สนคาพนเมองและของฝากเมองพษณโลก ๒๐

วสยทศน / ยทธศาสตรจงหวดพษณโลก ๒๒

ค าขวญจงหวดพษณโลก

พระพทธชนราชงามเลศ

ถนก าเนดพระนเรศวร

สองฝงนานลวนเรอนแพ

หวานฉ าแทกลวยตาก

ถ าและน าตกหลากตระการตา

ตงแตขาพเจาไดเหนพระพทธรปมานกแลว ไมไดเคยรสกวาดปลมใจจ าเรญตาเทาพระ

พทธชนราชเลย วหารกพอเหมาะกบพระ มทดไดถนด องคพระกตงต าพอดไดตลอดองค ไม

ตองเขาไปดจนจอเกนไป และไมตองแหงนคอตงแลดพระนาสกพระ ยงพศไปยงรสกยนด

วาไมเชญลงมาเสยจากทนน

ถาพระพทธชนราชยงคงอยทพษณโลกตราบใด เมองพษณโลกกจะเปนเมอง

ทควรไปเทยวอยตราบนน ถงในเมองพษณโลกจะไมมอะไรเหลออยเลย ขอใหมแตพระพทธ

ชนราชเหลอยงคงจะอวดไดอยเสมอวา มของควรดชมอยางยงอยางหนงในเมองเหนอ หรอ

วาในเมองไทยทงหมดเลยกได

พระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

ถนก าเนดกษตรยนกรบ

“ดวยพระเจาหงสาวด มไดอยในครองสจรตมตรภาพ

ขตตยราชประเพณ เสยสามคครสธรรม ประพฤตพาลทจรต คดจะ

ท าอนตรายแกเรา ตงแตนไป กรงศรอยธยาขาดไมตรกบกรงหงสาว

ดมไดเปนมตรรวมสวรรณปฐพเดยวกนดจดงแตกอนสบไป”

ตราประจ าจงหวดพษณโลก

รปพระพทธชนราช หมายถง ในราวปพทธชนราช ๑๙๐๕ สมยพระมหาธรรมราชาท ๑ (ลไท) ไดกอสรางพระพทธชนราชรปปางมารวชย มพทธลกษณะงดงามมาก และถอวาเปนพระพทธรปคบานคเมองของจงหวดพษณโลกและสวยงามทสดในประเทศไทย

ธงประจ าจงหวด

เปนผาพนสมวงเขม

มดวงตราสญลกษณของจงหวดอยตรงกลาง

ตนไมประจ าจงหวด ดอกไมประจ าจงหวด

ตนปบ ดอกนนทร ชออน : กาซะลอง ชออน: กระถนปา กระถนแดง

๑

ความเปนมา _____________________________________________________

พษณโลกเปนจงหวดหนงทมความส าคญทางประวตศาสตร สรางเมอประมาณพทธศตวรรษ ท ๑๕ สมยขอมมอ านาจปกครองแถบน โดยมปรากฏตามหลกฐานทางประวตศาสตรศลาจารกสโขทย ซงเดมท คนไทยสมยกอนแบงออกเปน ไทยเหนอและไทยใต ซงกลมชนทตง อยทางตอนเหนอลมน า

เ จ า พ ร ะ ย า ต ง แ ต จ ง ห ว ดนครสวรรคขนไป เรยกวา “ชาวเหนอ” หรอ “คนเหนอ” และเรยกกลมชนทอยทางกรงศรอยธยา ลงมา เรยกวา “ เมองใต ” พษณโลกแตเดมมชอเรยกวา เมองสองแคว เนองจากเมองทตงอยระหวางแมน านานและแมน าแควนอย ( ทตงของวด

จฬามณในปจจบน ) ในสมยสโขทย ครงสมเดจพระธรรมราชาลไท ไดโปรดเกลา ฯ ใหยายเมองสองแควมาตงอย ณ ทปจจบน เมอประมาณป พ.ศ. ๑๙๐๐ และยงเรยกวา เมองสองแควเรอยมา ตอมาเปลยนชอเปนพษณโลก ในสมยกรงศรอยธยา รชกาลของสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ เมอครงทเสดจมาปกครองเมองสองแควตงแต พ.ศ. ๒๐๐๖ จนสนรชกาลในป พ.ศ. ๒๐๓๑ เมองพษณโลกมฐานะเปน ราชธานแทนกรงศรอยธยานานถง ๒๕ ป ในรชสมยของสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ และเปนเมองลกหลวง ซงกษตรยแหงกรงศรอยธยาสงมหาอปราช หรอพระราชโอรสมาครองเมอง สมเดจพระนเรศวรมหาราช กษตรยผยงใหญของไทย กทรงมพระราชสมภพ ณ เมองน และเมอทรงด ารงต าแหนงมหาอปราช พระองคครองเมองพษณโลกเชนกน

ในสมยรตนโกสนทร พษณโลกยงคงเปนเมองเอกขนตรงตอกรงเทพฯ เรอยมา ครนถงป พ.ศ. ๒๔๓๗ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหยกฐานะเมองพษณโลกขนเปนมณฑลเรยกวา มณฑลพษณโลก ตอมาเมอยกเลกการปกครองแบบมณฑลแลว พษณโลกจงมฐานะเปนจงหวดเรอยมาจนปจจบน เมองพษณโลกจงเปนเมองหลกทส าคญของภาคเหนอตอนลาง เปนทตงของหนวยราชการหลกทส าคญทงทางดานทหาร ต ารวจ และทางดานตลาการ ในลกษณะของการเปนเมองหลก ของการปกครอง

๒

สภาพทวไป _________________________________________________________ จงหวดพษณโลกอยในเขตพนทภาคเหนอตอนลาง มพนทประมาณ ๑๐,๘๑๕.๘๕๔ ตารางกโลเมตร หรอ ๖, ๗๘๙,๙๓๗.๕๐ ไร คดเปนรอยละ ๖.๓๗ ของพนทภาคเหนอ และคดเปนรอยละ ๒.๑ ของพนททงประเทศ หางจากกรงเทพ ฯ โดยทางรถยนตประมาณ ๓๗๗ กโลเมตร และโดยทางรถไฟประมาณ ๓๘๙ กโลเมตร

แผนทจงหวดพษณโลก

มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบอ าเภอน าปาด อ าเภอพชย และอ าเภอทองแสนขน จงหวดอตรดตถ

ทศใต ตดตอกบอ าเภอเมองพจตร อ าเภอสามงาม อ าเภอวชรบารม และอ าเภอสากเหลก จงหวดพจตร

ทศตะวนออก ตดตอกบอ าเภอหลมสก อ าเภอเขาคอ อ าเภอวงโปง จงหวดเพชรบรณ และอ าเภอดานซาย จงหวดเลย

ทศตะวนตก ตดตอกบอ าเภอศรส าโรง อ าเภอกงไกรลาศ และ อ าเภอครมาศ จงหวดสโขทย ทศตะวนออกเฉยงเหนอ ตดตอกบจงหวดเลย และสาธารณรฐประชาธปไตย ประชาชนลาว

๓

ลกษณะภมประเทศ – ลกษณะภมอากาศ _______________________________

จงหวดพษณโลก ตงอยในภาคเหนอตอนลาง มยทธศาสตรทางภมศาสตรในดานทตง ซงมลกษณะเดนเฉพาะตว เนองจากมสวนทเ ชอมตอกบภาคกลางกบภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ เปนจงหวดทมลกษณะเชอมตอไปยงประเทศตางๆ ในภมภาคอนโดจน โดยมภมประเทศตดตอกบเทอกเขาทพาดจากภาคเหนอ เปนทกนแบงเขตกบแขวงไชยบร ของสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว ลกษณะภมประเทศของจงหวดพษณโลก ตวเมองพษณโลกตงอยบนสองฝงแมน านาน ทางตอนเหนอและตอนกลางเปนเขตทราบสงและมขอบเขตภเขาสง ดานตะวนออกและตะวนออกเฉยงเหนอ ซงอยในทองทอ าเภอวงทอง อ าเภอวดโบสถ อ าเภอชาตตระการ และอ าเภอ เนนมะปราง ทงนเขตทราบหบเขานครไทย และ ทราบหบเขาชาตตระการดวย โดยทหบเขานครไทยเปน ทราบดนตะกอนทอดมสมบรณทมลกษณะเปนแบบคงกระทะ สวนทราบหบเขาชาตตระการ มรปรางคลายพระจนทรเสยว เปนทราบดนตะกอนทอดมสมบรณเชนเดยวกน พนทตอนกลางทางใตเปนทราบ และตอนใตเปนทราบลม โดยเฉพาะบรเวณลมแมน านานและแมน ายม เปนยานการเกษตรทส าคญทสดของจงหวด ซงอยในทองทอ าเภอบางระก า อ าเภอเมองพษณโลก อ าเภอพรหมพราม และบางสวนของ อ าเภอวงทอง และอ าเภอเนนมะปราง

ภเขาสงในเขตจงหวดพษณโลก สวนใหญอยทางตอนกลางของจงหวด ไดแก เขาชองลม เขาอโมงค เขาคนโซง เขาสมอแครง และเขาฟา ดานตะวนออกเปนเทอกเขาตอเนองจากตอนใตของจงหวดอตรดตถตอเนองมาทางใตตดกบจงหวดเพชรบรณ ในพนทตงแตอ าเภอชาตตระการ และอ าเภอนครไทย อ าเภอวงทอง และอ าเภอเนนมะปราง ลกษณะแบงแนวเขตจงหวดพษณโลกกบจงหวดเลยและเพชรบรณ

๔ ลกษณะภมอากาศบรเวณจงหวดพษณโลก มบรเวณความกดอากาศสง หรอมวลอากาศเยนก าลงคอนขางแรง จากประเทศจนแผปกคลมประเทศไทยตอนบนและทะเลจนใต ท าใหบรเวณเทอกเขาและยอดดอย อากาศหนาว ทศนวสย ๘-๑๐ กโลเมตร ตอนเชาลดลงเปน ๕-๗ กโลเมตร ลมตะวนออกเฉยงเหนอ ความเรว ๑๐-๒๐ กโลเมตร/ชวโมง

การปกครอง / ประชากร _________________________________________________

จงหวดพษณโลกมเขตการปกครอง และจ านวนประชากร และการบรหารราชการ ขอมลลาสด

เมอธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ ดงน จ านวน / คน ชาย / คน หญง / คน ความหนาแนน คน / ตาราง กม.

๘๖๓,๔๐๔ ๔๒๓,๐๘๙ ๔๔๐,๓๑๕ ๗๙.๘๒

แยกเปนเขตพนทการปกครอง

อ าเภอ ประชากร (คน)

ทองถน ต าบล หมบาน เทศบาลนคร/

เทศบาลเมอง เทศบาลต าบล

อบต.

เมอง ๒๘๖,๖๓๑ ๑/๑ ๕ ๑๔ ๑๙ ๑๗๓ นครไทย ๘๗,๓๕๒ ๐ ๒ ๙ ๑๑ ๑๔๕ เนนมะปราง ๕๘,๓๖๔ ๐ ๓ ๕ ๗ ๗๗ บางกระทม ๔๘,๐๒๕ ๐ ๔ ๕ ๙ ๘๗ ชาตตระการ ๔๑,๑๐๒ ๐ ๑ ๖ ๖ ๗๒ พรหมพราม ๘๗,๗๒๘ ๐ ๒ ๑๒ ๑๒ ๑๒๓ วงทอง ๑๒๑,๒๕๔ ๐ ๑ ๑๑ ๑๑ ๑๖๘ วดโบสถ ๓๗,๘๐๒ ๐ ๑ ๖ ๖ ๖๑ บางระก า ๙๕,๑๔๖ ๐ ๕ ๘ ๑๑ ๑๔๒

รวม ๘๖๓,๔๐๔ ๒ ๒๔ ๗๖ ๙๒ ๑,๐๔๘

ประชากรเฉพาะเขตเทศบาลนครพษณโลก จ านวน ๖๙,๙๐๖ คน ทมา . ทท าการปกครองจงหวดพษณโลก ธ.ค. ๒๕๕๘

๕

การบรหารราชการ ๑.การบรหารสวนภมภาค สวนราชการสงกดสวนภมภาค ๓๔ แหง ๒. การบรหารราชการสวนกลาง สวนราชการสงกดสวนกลาง ๘๐ แหง

๓. การบรหารสวนทองถน มสวนราชการสวนทองถน - องคการบรหารสวนจงหวด ๑ แหง - เทศบาลนคร ๑ แหง - เทศบาลเมอง ๑ แหง - เทศบาลต าบล ๒๔ แหง

- องคการบรหารสวนต าบล ๗๖ แหง หนวยราชการหลก อน เชน กองทพภาคท ๓ ส านกงานอธบดอยการเขต ๖ กองบญชาการ

ต ารวจภธรภาค ๖ ศาลปกครองพษณโลก ส านกงาน ป.ป.ช. ส านกตรวจสอบพเศษ ภาค ๑๐

สภาพสงคม ___________________________________________________การศกษา จงหวดพษณโลก มจ านวนโรงเรยน ๕๐๗ แหง สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน ๔๗๕ แหง ส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ๑๙ แหง กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน ๗ แหง อนๆ ๖ แหง มจ านวนคร ๗,๒๔๗ คน จ านวนนกเรยน ๑๑๙,๗๓๑ คน

จ านวนสถานศกษาระดบอาชวศกษาและอดมศกษา จ านวน ๑๔ แหง จ าแนกเปน อาชวศกษา ๘ แหง อดมศกษา ๖ แหง ตาราง จ านวนครและนกเรยน จ าแนกตามสงกด เปนรายอ าเภอ

อ ำเภอ

รวม

สงกด อนๆ สนง.คณะกรรมการ

สงเสรมการศกษา ขนพนฐาน

ส านกบรหารงานคณะกรรมการ

สงเสรมการศกษาเอกชน

กรมสงเสรมการปกครองทองถน

คร นกเรยน คร นกเรยน คร นกเรยน คร นกเรยน คร นกเรยน เมองพษณโลก ๒,๙๖๑ ๕๐,๑๒๒ ๑,๖๙๑ ๒๘,๓๒๒ ๘๔๕ ๑๕,๖๗๗ ๑๙๖ ๓,๖๙๓ ๒๒๙ ๒,๔๓๐

นครไทย ๖๕๙ ๑๑,๒๔๒ ๖๑๕ ๑๐,๓๓๖ ๔๔ ๙๐๖ - - - -

ชาตตระการ ๒๘๕ ๗,๔๗๑ ๒๘๕ ๗,๔๗๑ - - - - - - บางระก า ๗๐๑ ๑๐,๘๔๗ ๗๐๑ ๑๐,๘๔๗ - - - - - -

บางกระทม ๓๒๔ ๔,๓๙๐ ๓๒๔ ๔,๓๙๑ - - - - - -

พรหมพราม ๖๑๑ ๘,๖๐๑ ๖๐๒ ๗,๖๙๕ ๙ ๙๐๖ - - - - วดโบสถ ๓๖๑ ๕,๒๐๔ ๓๓๘ ๓,๐๗๒ ๒๓ ๒,๑๓๒ - - - -

วงทอง ๙๔๗ ๑๔,๑๐๘ ๙๓๘ ๑๓,๘๖๐ ๙ ๒๔๘ - - - -

เนนมะปราง ๓๙๘ ๗,๗๔๕ ๓๘๑ ๗,๓๓๖ ๑๗ ๔๐๙ - - - -

รวม ๗,๒๔๗ ๑๑๙,๗๓๑ ๕,๘๗๕ ๙๓,๓๓๐ ๙๔๗ ๒๐,๒๗๘ ๑๙๖ ๓,๖๙๓ ๒๒๙ ๒,๔๓๐

๖ ตาราง จ านวนครและนกเรยน จ าแนกตามระดบการศกษาทท าการสอน เปนรายอ าเภอ

อ ำเภอ

รวม

ระดบการศกษาทท าการสอน

กอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา คร นกเรยน คร นกเรยน คร นกเรยน คร นกเรยน

เมองพษณโลก ๒,๙๖๑ ๖๑,๘๕๒ ๔๖๗ ๗,๔๖๙ ๑,๑๐๖ ๒๐,๗๖๒ ๑,๓๘๘ ๒๑,๘๙๑ นครไทย ๖๕๙ ๑๓,๓๓๕ ๓๙ ๑,๙๑๓ ๓๓๐ ๕,๒๗๘ ๒๙๐ ๔,๐๕๑

ชาตตระการ ๒๘๕ ๘,๘๗๑ ๒๒ ๑,๒๖๔ ๑๖๓ ๓,๕๐๒ ๑๐๐ ๒,๗๐๕

บางระก า ๗๐๑ ๑๒,๖๑๘ ๑๓๘ ๑,๘๐๙ ๓๑๕ ๕,๕๘๑ ๒๔๘ ๓,๔๕๗ บางกระทม ๓๒๔ ๕,๐๒๑ ๖๗ ๖๙๕ ๑๗๖ ๒,๔๑๓ ๘๑ ๑,๒๘๓

พรหมพราม ๖๑๑ ๑๐,๐๙๖ ๔๔ ๑,๖๒๓ ๓๘๕ ๓,๙๓๗ ๑๘๒ ๓,๐๔๑

วดโบสถ ๓๖๑ ๖,๐๔๕ ๑๗ ๙๔๕ ๒๒๔ ๒,๕๔๔ ๑๒๐ ๑,๗๑๕ วงทอง ๙๔๗ ๑๖,๔๙๔ ๑๔๘ ๒,๓๒๐ ๔๘๐ ๗,๒๓๗ ๓๑๙ ๔,๕๕๑

เนนมะปราง ๓๙๘ ๙,๒๖๕ ๗๑ ๑,๑๕๗ ๒๐๖ ๓,๖๕๓ ๑๒๑ ๒,๙๓๕

รวม ๗,๒๔๗ ๑๔๓,๕๙๗ ๑,๐๑๓ ๑๙,๑๙๕ ๓,๓๘๕ ๕๔,๙๐๗ ๒,๘๔๙ ๔๕,๖๒๙

การสาธารณสข จงหวดพษณโลกมสถานพยาบาล ซงประกอบดวย

โรงพยาบาลรฐบาล ๑๒ แหง

โรงพยาบาลเอกชน ๖ แหง

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ๑๔๕ แหง

คลนก ๓๒๘ แหง

จ านวนเตยงส าหรบผ ปวย ๒,๒๘๒ เตยง

บคลากรทางการแพทย มจ านวน - แพทย ๒๑๐ คน - พยาบาลวชาชพ ๑,๐๗๐ คน - ทนตแพทย ๖๒ คน - เภสชกร ๑๐๑ คน

๗ สาธารณปโภค

- ไฟฟา จงหวดพษณโลกมจ านวนผ ใชไฟฟา จ านวน ๓๖๕,๖๐๙ ราย จ าหนายกระแสไฟฟาใชทงสน ๑,๗๖๕,๗๔๕,๐๐๐ ลานกโลวตต / ชวโมง จ าแนกเปน ทอยอาศย ๓๙๗,๘๒๗,๐๐๐ ลานกโลวตต / ชวโมง สถานธรกจและอตสาหกรรม ๖๓๖,๙๘๔,๐๐๐ ลานกโลวตต / ชวโมง สถานทราชการและสาธารณะ ๑๖๔,๗๕๐,๐๐๐ ลานกโลวตต / ชวโมง อนๆ ๑๔,๗๓๗,๘๗๐ ลานกโลวตต / ชวโมง

- ประปา จงหวดพษณโลกมอตราก าลงการผลต ๔๐,๙๕๓,๖๐๐ ลกบาศกเมตร/ป ปรมาณน าท ผลต ได ๓๑,๑๖๒,๘๑๒ ลกบาศกเมตร/ป ปรมาณน าทจ าหนายแกผ ใช ๑๘,๕๔๕,๕๓๒ ลกบาศกเมตร/ป - รถไฟ มขบวนรถโดยสารผาน ขน - ลอง จากกรงเทพฯ – เชยงใหม เชยงใหม – กรงเทพ

- ทางรถยนต มทางหลวงแผนดน ทางหลวงจงหวดและถนนสายตางๆ ชวยใหประชาชนสามารถเดนทางภายในอ าเภอ และระหวางจงหวดไดสะดวก - ทางอากาศ มทาอากาศยานพาณชย ๑ แหง มเทยวบน ดอนเมอง–พษณโลก, พษณโลก - ดอนเมอง , พษณโลก - เชยงใหม , เชยงใหม - พษณโลก - ทางน า ม ๓ สาย คอ แมน านาน , แมน ายม และแมน าแควนอย สามารถใชไดเฉพาะในชวงฤดน าหลากเทานน - ทางดานการไปรษณย จงหวดพษณโลกมทท าการไปรษณยกระจายอยทกอ าเภอรวม ๑๕ แหง และมเคานเตอรไปรษณย ๓ แหง คอ เคานเตอรบรการไปรษณย มหาวทยาลยนเรศวร เคานเตอรบรการไปรษณยบรมไตรโลกนาถ และ เคานเตอรบรการไปรษณยสแยกอนโดจน และไปรษณยเคลอนท ๑ แหง

- ทางดานโทรศพท จงหวดพษณโลกมชมสายโทรศพท ๑๒๕ แหง จ านวนเลขหมายโทรศพททมทงสน ๗๙,๕๙๔ เลขหมาย เลขหมายโทรศพททมผ เชา ๓๙,๙๔๗ เลขหมาย

- ศาสนา จงหวดพษณโลกมประชากรทนบถอศาสนาตาง ๆ โดยมประชากรทนบถอ ศาสนาพทธ รอยละ

๙๘.๙๓ ศาสนาครสต รอยละ ๐.๘๓ ศาสนาอสลาม รอยละ ๐.๑๗ และศาสนาอนๆ รอยละ ๐.๐๗ จงหวดพษณโลกมศาสนสถาน จ านวน ๘๖๓ แหง จ าแนกเปน

- วด จ านวน ๕๘๕ วด - ส านกสงฆ จ านวน ๒๔๖ แหง - มสยด จ านวน ๑ แหง - โบสถครสต จ านวน ๓๑ แหง

๘

สภาพทางเศรษฐกจ _______________________________________________

จงหวดพษณโลกมศกยภาพเปนศนยกลางการพฒนาการคาของกลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง ทางดานเศรษฐกจ การคา การบรการ ทงน จากขอมลรายงานของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ป ๒๕๕๗ จงหวดพษณโลก มรายไดเฉลยตอหว (Per Capita GPP) ๑๐๒,๐๖๐ บาท จดอยในล าดบท ๗ ของภาค และล าดบท ๓๗ ของประเทศ

ตารางผลตภณฑจงหวดตามราคาประจ าป จ าแนกตามสาขาการผลต พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๕๖ สาขาการผลต ๒๕๕๓ ๒๕๕๔ ๒๕๕๕ ๒๕๕๖ Economic activities

ภาคเกษตร เกษตรกรรม การลาสตวและการปาไม การประมง

๑๗,๕๑๔ ๑๗,๓๐๑

๒๑๓

๑๙,๒๒๓ ๑๘,๙๙๕

๒๒๘

๓๑,๖๑๓ ๓๑,๓๘๓

๒๓๐

๓๖,๕๓๔ ๓๖,๒๖๕

๒๖๙

Agriculture Agriculture, hunting and forestry Fishing

ภาคนอกเกษตร การท าเหมองแรและเหมองหน การผลตอตสาหกรรม การไฟฟา กาซและการประปา การกอสราง การขายสง ขายปลก การซอมแซม ยานยนต จกรยานยนต ของใชสวน บคคลและของใชในครวเรอน โรงแรมและภตตาคาร การขนสง สถานทเกบสนคาและการ คมนาคม ตวกลางทางการเงน บรหารดานอสงหารมทรพย การให เชาและบรการทางธรกจ การบรหารราชการแผนดน และการ ปองกนประเทศ รวมทงการประกน สงคมภาคบงคบ การศกษา การบรการดานสขภาพ และงานสงคม สงเคราะห การบรการชมชน สงคม และการบรการ สวนบคคลอนๆ ลกจางในครวเรอนสวนบคคล

๔๔,๓๙๒ ๖๘

๕,๕๔๑ ๑,๐๖๕ ๓,๙๖๐ ๗,๘๙๑

๕๑๔ ๑,๖๒๙

๓,๗๘๓ ๓,๑๐๔

๗,๖๓๔

๖,๒๒๕ ๒,๓๕๐

๕๘๐

๘๘

๔๖,๔๐๒ ๗๘

๖,๕๘๖ ๑,๐๗๕ ๓,๕๖๘ ๗,๖๘๐

๕๘๑ ๑,๗๑๗

๔,๐๒๒ ๒,๙๗๐

๘,๐๖๕

๖,๘๓๓ ๒,๔๘๐

๖๕๘

๘๙

๕๔,๑๘๒ ๙๙

๖,๗๔๑ ๑,๒๕๘ ๔,๔๗๔

๑๐,๔๗๔

๗๓๒ ๑,๗๘๒

๔,๗๕๘ ๓,๘๑๑

๘,๕๐๕

๘,๐๒๗ ๒,๖๖๓

๖๙๙

๑๕๙

๕๕,๘๘๙ ๑๒๖

๕,๘๒๕ ๑,๓๕๔ ๓,๙๘๒

๑๑,๒๘๗

๘๑๓ ๑,๖๘๔

๕,๘๖๒ ๔,๓๓๔

๘,๖๓๔

๘,๑๗๐ ๒,๗๖๐

๗๖๗

๒๙๑

Non- Agriculture Mining and quarrying Manufacturing Electricity gas and water supply Construction Wholesale and retail trade, repair of motorcycles and personal and household goods Hotels and restaurants Transport, storage and communication Financial intermediation Real estate, renting and business activities Public administration and defence; compulsory social security Education Health and social work Other community, social and Personal service activities Private households with Employed persons

ผลตภณฑจงหวด ๖๑,๙๐๖ ๖๕,๖๒๕ ๘๕,๗๙๕ ๙๒,๔๒๓ Gross provincial product (GPP) มลคาผลตภณฑเฉลยตอคน (บาท) ๖๗,๘๕๘ ๗๒,๐๘๖ ๙๔,๔๗๙ ๑๐๒,๐๖๐ GPP Per capita (Bath) ประชากร (๑,๐๐๐ คน) ๙๑๒ ๙๑๐ ๙๐๘ ๙๐๖ Population (๑,๐๐๐ persons) ทมา: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

๙

ดานการเกษตร จงหวดพษณโลกมลกษณะทางกายภาพทเหมาะสมส าหรบการท าการเกษตร โดยเฉพาะพชไร

ไดแก ขาวโพด มนส าปะหลง และถวเหลอง สวนการท านา มทงนาปและนาปรง โดยจะท าในลกษณะนาด า นาหวาน นาหวานตม ขาวไร

ดานพช พชเศรษฐกจทส าคญไดแก ขาว มนส าปะหลง ขาวโพดเลยงสตว มะมวง ยางพารา มเนอทปลกขาวเจา ๒,๕๑๓,๗๒๓ ไร มพนทส าหรบเกบเกยว ๒,๔๘๐,๙๗๔ ไร ผลผลตทไดจากการเกบเกยว ๑,๖๐๘,๕๙๑.๙๐ ตน ผลผลตเฉลย ๑,๘๕๗.๘๑ กโลกรมตอไร

- พชไรทนยมปลกกนมาก เชน ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออยโรงงาน ถวเหลอง ถวเขยวผวมน ถวลสง ฯลฯ สวนไมผลและไมยนตนทนยมปลก เชน มะมวง ล าไย มะขามหวาน กลวยน าวา สบปะรด ฯลฯ ส าหรบพชผกทนยมปลกกนมาก ไดแก ถวฝกยาว คะนา ผกบงจน กวางตง ขาวโพดหวาน เปนตน

ดานปศสตว การท าปศสตว ไดแกการเลยงโคเนอ กระบอ สกร และสตวปก ป ๒๕๕๘ มผลผลตโคเนอ มมลคา ๑,๐๑๖ ลานบาท ไขมมลคา ๘๗ ลานบาท จ านวนสตวเศรษฐกจทเลยง ๒,๐๕๑,๐๗๔ ตว และมลคาสตวเศรษฐกจ ๒,๖๗๔,๒๕๒.๘๖ ลานบาท

ดานประมง การท าประมงในจงหวดพษณโลก ม ๒ ลกษณะ คอ การจบสตวน าตามธรรมชาต ซงจงหวดพษณโลก เปนทลม แหลงเกบน า และการเพาะเลยงสตวน า โดยป ๒๕๕๘ มมลคาสตวน าทางธรรมชาต ๑๑,๒๔๕ ตน มลคา ๒๙๗ ลานบาท การเพาะเลยงสตวน าบนเนอท ๑๒,๓๕๕.๗๑ ไร ปรมาณการจบสตวน าจด ๔,,๕๘๕,๒๐๓.๖๘ กโลกรม มลคา ๒๒๐,๙๘๒๕๗๗.๔๐ บาท

๑๐

ดานอตสาหกรรม จงหวดพษณโลก มโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก และมโรงสขาว มจ านวนมากทสด สถานประกอบการอตสาหกรรมในป ๒๕๕๗ มจ านวนทงสน ๗๒๑ สถานประกอบการ มจ านวนเงนทนทงหมด ๒๓,๐๒๒,๐๓๐,๙๓๙ บาท โดยสถานประกอบการอตสาหกรรมในอ าเภอเมองมจ านวน ๓๙๒ สถานประกอบการ จ านวนเงนทน ๘,๘๖๓,๒๘๖,๒๖๘ บาท สถานประกอบการอตสาหกรรมในอ าเภอพรหมพราม มจ านวน ๗๔ แหง จ านวนเงนทน ๒,๐๗๖,๑๓๑,๕๖๖ บาท และสถานประกอบการอตสาหกรรมในอ าเภอวงทอง มจ านวน ๗๑ แหง จ านวนเงนทน ๔,๓๙๔,๖๐๗,๔๐๕ บาท

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม __________________________

ทดน จงหวดพษณโลก มพนท ๖,๗๕๙,๙๐๙ ไร โดยแบงพนทถอครองทดน และปาไม โดยมการใชประโยชน เปนทอยอาศย ๑๑๔,๐๕๙ ไร ทนา ๑,๗๗๘,๐๕๖ ไร พชไร ๗๒๗,๒๓๘ ไร ไมผลไมยนตน ๓๔๕,๕๑๙ ไร สวนผกและไมดอก ๑๔,๘๕๕ ไร ทงหญาเลยงสตว ๓,๕๘๘ ไร ทอนๆ ๑๙๑,๙๗๖ ไร ทรกรางวางเปลา ๑๔,๕๗๒ ไร ทนอกการเกษตร ๑,๒๑๗,๖๑๔ ไร ปาไม ๒,๔๑๐,๖๖๓ ไร ทรพยากรปาไม จงหวดพษณโลกมพนทปาสมบรณ ๒,๔๘๔,๕๖๘.๗๕ ไร คดเปน ๓๖.๗๖ % ลกษณะสวนใหญเปน ปาเบญจพรรณ ผสมปาดบแลง ไมทส าคญไดแก ไมสก ไมประด ไมแดง ไมเตง ไมรง ฯลฯ ปาสงวนแหงชาตทงหมด จ านวน ๑๓ ปา ปาเตรยมการสงวน อก ๒ แหง

มอทยานแหงชาตและวนอทยาน จ านวน ๖ แหง คอ อทยานแหงชาตทงแสลงหลวง ภหนรองกลา น าตกชาตตระการ ภสอยดาว แกงเจดแคว และวนอทยานเขาพนมทอง มเขตรกษาพนธสตวปา ๒ แหง คอ เขตรกษาพนธสตวปา ภเมยง–ภทอง และ ภขด และเขตหามลาสตวปา ๓ แหง คอ ถ าผาทาพล เขานอย – เขาประด และ หนองน าขาว อ.บางระก า

สภาพปาในปจจบน มการปลกไมสก–ประด ยาง ยางพารา ไผ ยคาลปตส ในทดนของเอกชนเปนจ านวนมาก มการตดไปใชสอย และจ าหนายเปนจ านวนมาก แตกไดมการสงเสรมใหมการปลก แจกจายกลาไมจากภาครฐ สภาพปาไมในทองท จงคอนขางจะสมบรณ

๑๑

ทรพยากรน า จงหวดพษณโลกมแหลงน าผวดน ประกอบดวยลมน า ๒ ลมน า คอ ลมน ายม และลมน านาน โดยมแมน าและลมน าสาขา ทส าคญ ไดแก ๑. แมน ายม เกดจากเทอกเขาสงตอนเหนอในเขตสนเขาผปนน า ไหลผานจงหวดแพร สโขทย ผานเขาพนททางตะวนตกของจงหวด กอนไหลผานอ าเภอบางระก า จงหวดพษณโลก ไปสจงหวดพจตร ๒. แมน านาน ตนก าเนดมาจากภเขาสงทางตอนเหนอของประเทศไทย บรเวณภเขาผปนน า ทวเขาหลวงพระบาง และทวเขาเพชรบรณ ไหลมาทางตอนใตผานจงหวดนาน อตรดต ถ เขาเขตจงหวดพษณโลกทางอ าเภอพรหมพราม ไหลคดเคยวผานอ าเภอเมองพษณโลก ในแนวเหนอใตไปทางอ าเภอบางกระทม ไหลผานไปจงหวดพจตร

๓. แมน าแควนอย มตนก าเนดบรเวณทวเขาหลวงพระบาง และทวเขาเพชรบรณ ตอเขตภเขาสงจงหวดอตรดตถ ไหลผานทราบหบเขาชาตตระการ บรรจบกบล าหวยตางๆ ในพนทภเขาสงในเขตอ าเภอชาตตระการ ไหลผานทราบลมแมน านาน ไหลผานอ าเภอวดโบสถ อ าเภอพรหมพราม บรรจบกบแมน านานในเขตอ าเภอ

เมองพษณโลก โดยแมน าแควนอยมล าคลองสาขา เชน ล าน าภาค คลองโปงนก คลองหางกา เปนตน ๔. แมน าวงทอง มตนก าเนดจากภเขาสงดานตะวนออกเฉยงใตของจงหวดพษณโลก อยในกลม

ทวเขาเพชรบรณ ทางอ าเภอนครไทย อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก กบอ าเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ ตนน าบรเวณนมล าหวย ๒ สาย เรยกวา คลองเขกนอย และคลองเขกใหญ ไหลมารวมกนเลยบถนนสายพษณโลก - หลมสก ผานอ าเภอวงทองเขาสอ าเภอเมองพษณโลก

๕. แมน าเหอง มตนก าเนดจากภเขาสงในเขตอ าเภอชาตตระการ บรเวณชายแดนไทย – ลาว ไหลวกวนแนวชายแดน ไปสแมน าโขงทอ าเภอนาแหว จงหวดเลย

นอกจากน ในพนทจงหวดพษณโลกมคลองทส าคญ เชน คลองบางแกว ในอ าเภอบางระก า คลองโปงนก อ าเภอพรหมพราม คลองหวยผง คลองไทรนอย คลองบานมง คลองชมพ คลองวงยาง คลองหวยไร ในพนทอ าเภอเนนมะปราง

๑๒ ทรพยากรแรธาต แรธาตทส าคญของจงหวดพษณโลก ดงน ๑. การขดทราย ในเขตอ าเภอบางระก า เพอการกอสราง ๒. แรน ามน บรษทไทยเซลลประเทศไทยสมปทานในเขตอ าเภอลานกระบอ จงหวดก าแพงเพชรซงครอบคลมอ าเภอบางระก าจงหวดพษณโลกดวย ๓. เหมองแรหน ทต าบลบานมง อ าเภอเนนมะปรางโดย หจก.ดาวศภกจ ท าเหมองแรหนอตสาหกรรมชนดหนปนเพออตสาหกรรมกอสราง รฐเกบเงนคาภาคหลวงได ๓,๔๖๐,๐๐๐ บาท

๔. แรทองค า บรษทรชภมไมนงจ ากด ส ารวจแรทองค าเพอประโยชนในการศกษาวจยในทองทต าบลบานมง, ต าบลวงยาง, อ าเภอเนนมะปราง ๕. ปโตรเลยม กรมพลงงาน โดยบรษทวนซาออยด จ ากด ส ารวจปโตเลยมเพอประโยชนในการศกษาวจยในทองทอ าเภอวดโบสถ วงยาง นครไทย และชาตตระการ

การเมอง / การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร / สมาชกวฒสภา _________

จงหวดพษณโลก แบงเขตเลอกตงออกเปน ๕ เขต (มสมาชกสภาผแทนราษฎร จ านวน ๕ คน สมาชกสภาวฒสภา จ านวน ๑ คน) ดงน

เขต ๑ ไดแก อ าเภอเมองพษณโลก ประกอบดวย ๙ ต าบล คอ เทศบาลนครพษณโลก เทศบาลเมองอรญญก วดจนทร ต าบลบานคลอง ต าบลพลายชมพล ต าบลทาทอง บงพระ วงน าค และวดพรก

เขต ๒ ไดแก อ าเภอพรหมพรามทงหมดและอ าเภอเมองพษณโลก ๙ ต าบล คอ ต าบลไผขอดอน จอมทอง มะขามสง ปากโทก บานกราง เทศบาลต าบลหวรอ สมอแข ดอนทอง และบานปา

เขต ๓ ไดแก อ าเภอวงทองและอ าเภอเนนมะปรางทงหมด เขต ๔ ไดแก อ าเภอบางระก า อ าเภอบางกระทมทงหมด และอ าเภอเมองพษณโลก ๒ ต าบล คอ

ทาโพธและงวงาม เขต ๕ ไดแก อ าเภอนครไทย อ าเภอวดโบสถและอ าเภอชาตตระการทงหมด

๑๓

ประเพณ วฒนธรรม ____________________________________________

ประเพณการแขงเรอยาว เปนเอกลกษณอยางหนงของชาวจงหวดพษณโลก ทไดยดถอมาเปนเวลาชานานจนกระทงปจจบน โดยจะจดงานประมาณเดอนกนยายนของทกปทบรเวณแมน านาน หนาวดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร ในงานนจะมการประกวดขบวนเรอ การแขงขนเรอยาวประเพณ และการประดบขบวนเรอตางๆ สวยงาม นาชม โดยมเทศบาลนครพษณโลก เปนผจดงาน

ประเพณปกธงชย เปนประเพณดงเดมของชาวอ าเภอนครไทย จงหวดพษณโลก โดยชาวนครไทยมความเชอวา อ าเภอนครไทย คอเมองบางยางในอดต ซงพอขนบางกลางหาว ใชเปนทรวบรวมไพรพลเพอขบไลขอม ในการตอสครงนน พอขนบางกลางหาวไดรบชยชนะ จงทรงเอาผาคาดเอวผกปลายไมปกไวบนยอดเขาชางลวง เพอเปนอนสรณในชยชนะ ชาวนครไทยจงไดยดถอเปนประเพณในวนขน ๑๕ ค า เดอน ๑๒ ของทกป ชาวนครไทยจะรวมกนทอผนธงผาฝายและน าไปยงเขาชางลวงเพอปกธงชย ในงานจะมกจกรรมตาง ๆ เชน ประกวดแหธง การแขงขนผพชตเขาชางลวง การประกวดธดาปกธง โดยอ าเภอนครไทย เปนผจดงาน

ประเพณสรงน าพระพทธชนราช เปนประเพณ ทชาวพษณโลกพากนมาสรงน าพระพทธชนราช ซงเปนพระพทธรปส าคญคบานคเมอง ถอเปนทพงทางใจ และเปนสรมงคลในวนสงกรานต ซงงานจะจดตรงกบวนสงกรานต วนท ๑๓ – ๑๕ เมษายนของทกป วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหารเปนผจดงาน

๑๔

ประเพณการเลนคอน หรอ อนคอน เปนการเลนระหวางหนมสาว ทโยนลกชวงใหแกกน พรอมกบรองร าท าเพลง เทศกาลทนยมเลน คอ หลงจากเกบเกยวขาวในนาเรยบรอยแลว เรมประมาณเดอน ๔ – ๕ ของทกป

การละเลนพนบานมงคละ “มงคละ” เปนดนตร

พนบานเกาแกของจงหวดพษณโลก ประกอบดวยอปกรณดงน กลองมงคละ กลองสองหนา ฆอง ป ฉง ฉาบ วงดนตรมงคละน ชาวจงหวดพษณโลกใชเลนไมวาจะเปนงานมงคล หรอ อวมงคล เพลงทใชเลนมหลายจงหวะและลลา เชน เพลงนมยาน กระทกแปง เพลงแพะชนแกะ เปนตน ตอมาศนยวฒนธรรมจงหวดพษณโลก ไดจดใหมการแสดงระบ าประกอบดนตรมงคละ

การคมนาคม /การขนสง ____________________________________________

การเดนทางมายงจงหวดพษณโลก สามารถเลอกรปแบบของการเดนทางไดหลากหลาย ดงน รถยนต

จากกรงเทพฯ ใชเสนทางหลวงหมายเลข ๑ (พหลโยธน) ถง วงนอยแยก เขาทางหลวงหมายเลข ๓๒ ผานอยธยา อางทอง สงหบร ชย น าท แ ล ว เ ล ย ว ข ว า ไปตามเสนทางสายตาคล – ตากฟา เลยวซายเขาสทางหลวงหมายเลข ๑๑ ไปอก ๑๖๐ กโลเมตร เลยวซายเขาทางหลวงหมายเลข ๑๒ ไปอก ๑๗ กโลเมตร ถงพษณโลกรวมระยะทางประมาณ ๔๕๐ กโลเมตร

๑๕ หรอ จากชยนาทยงไมตองเลยวขวาไปตาคล–ตากฟา แตขบตอไปนครสวรรค จากนครสวรรคใชเสนทางหมายเลข ๑๑๗ ตรงสพษณโลก รวมระยะทาง ๓๓๖ กโลเมตร

หากเดนทางจากจงหวดตากใชทางหลวงหมายเลข ๑๒ ผานเขาสายสโขทย - พษณโลก ระยะทาง ๑๓๘ กโลเมตร และทางสายเดยวกนจากขอนแกน ๓๙๑ กโลเมตร จากแยกเพชรบรณหลมสกมาพษณโลก ระยะทางราว ๑๐๐ กโลเมตร เสนทางนผานแหลงทองเทยวสองขางทางหลายแหง รถโดยสารประจ าทาง

จงหวดพษณโลกมสถานขนสง ๒ แหง คอ - สถานขนสงผ โดยสาร (แหงเดม) มรถโดยสารใหบรการจ านวน ๓๙ เสนทาง เปนรถทมจดตน

ทาง - ปลายทางจงหวดพษณโลก โทร.๐๕๕-๒๑๒๐๙๐ - สถานขนสงผ โดยสารจงหวด

พษณโลก แหงท ๒ ( สแยกอนโดจน) มรถโดยสารใหบรการจ านวน ๒๐ เสนทาง เปนรถทมเสนทางผานจงหวดพษณโลก (ตนทาง - ปลายทางจงหวดอนๆ) โทร. ๐๕๕-๙๘๖๑๘๗

รถประจ าทางปรบอากาศ ตดตอพษณโลกยานยนตทวร โทร.๐๕๕-๓๐๒๐๒๑ หรอ ๐๕๕-๓๐ ๒๐๒๒ เชดชยทวร โทร. ๐๒-๙๓๖-๐๑๙๙ หรอ ๐๕๕-๙๘๖๓๑๐,๐๕๕-๒๑๑๙๒๒ วนทวร โทร. ๐๕๕-๓๗๘๔๗๗

นอกจากนยงม รถ บ.ข.ส. บรการระหวางจงหวดตาง ๆ ไดแก อตรดตถ แพร ล าปาง เชยงใหม สโขทย ตาก (แมสอด) พจตร เพชรบรณ และขอนแกน ทกวน รถไฟ ทางการรถไฟแหงประเทศไทย จดบรการรถดวนพเศษ (สปรนทเตอร) รถเรว และรถธรรมดา จากกรงเทพฯ ไปพษณโลก ทกวน สอบถาม หนวยบรการเดนทาง โทร.๑๖๙๐ ๐๒-๒๒๓๗๐๑๐, ๐๒-๒๒๓๗๐๒๐ สถานรถไฟพษณโลก โทร. ๐๕๕-๒๕๘๐๐๕ หรอ www.railway.co.th

๑๖ เครองบน จงหวดพษณโลกมเทยวบนระหวางกรงเทพฯ – พษณโลก และ พษณโลก – เชยงใหม ดงน - เทยวบนกรงเทพฯ – พษณโลก มสายการบนนกแอร เบอรตดตอ ๐๕๕-๓๐๑๐๕๑ และสายการบนแอรเอเชย เบอรตดตอ ๐๕๕-๓๐๑๐๐๒ , ๐๒-๕๑๕๙๙๙๙ , ๐๘๑-๘๗๙๘๙๑๙ - เทยวบนพษณโลก – เชยงใหม มสายการบนกานตแอร เบอรตดตอ ๐๕๕-๓๐๑๕๒๒

การเดนทางจากอ าเภอเมองพษณโลกไปยงอ าเภอตาง ๆ อ.บางระก า ระยะทาง ๑๗ กโลเมตร อ.วงทอง ระยะทาง ๑๙ กโลเมตร อ.วดโบสถ ระยะทาง ๒๗ กโลเมตร อ.บางกระทม ระยะทาง ๔๑ กโลเมตร อ.พรหมพราม ระยะทาง ๒๕ กโลเมตร อ.เนนมะปราง ระยะทาง ๗๕ กโลเมตร อ.นครไทย ระยะทาง ๙๙ กโลเมตร อ.ชาตตระการ ระยะทาง ๑๓๖ กโลเมตร

๑๗ การทองเทยว ____________________________________________ จงหวดพษณโลก เปนจงหวดทมลกษณะภมประเทศ และภมอากาศทหลากหลาย ท าใหเปนทสนใจของนกทองเทยวทงไทยและตางชาต ทงการทองเทยวทางธรรมชาตและการทองเทยวทางประวตศาสตร จงท าใหการทองเทยวจงหวดพษณโลกท ารายไดไมนอยในแตละป รวมทงเกดจาก การทเปนจงหวดศนยกลางภาคเหนอตอนลางทมความหลากหลายทงทางดานวฒนธรรมประเพณ โบราณสถาน การทองเทยวเชอมโยงกบทงจงหวดสโขทย เพชรบรณ และตาก โดยแตละปมนกทองเทยวทงตางชาตและในประเทศ เขามาเยยมชมจงหวดพษณโลกไมต ากวา ๒,๗๐๐,๐๐๐ คน มรายไดเขามาในจงหวดกวา ๕,๐๐๐ ลานบาท แหลงทองเทยวส าคญ มดงน

วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร (วดใหญ) วดนตงอยรมฝงแมน า ดานตะวนออกตรงขามกบศาลากลางจงหวดพษณโลก สนนษฐานวาสรางในสมยพระมหาธรรมราชาท ๑ (ลไท) เปนทประดษฐาน “พระพทธชนราช” ซงเปนพระพทธรป ปางมารวชย และถอวาเปนพระพทธรปคบานคเมองทสวยงามทสดในประเทศไทย ในแตละป จะมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศมาเยยมชมจ านวนมาก

วดจฬามณ อยหางจากตวเมองประมาณ ๕ กโลเมตร วดนเปนโบราณสถานทมมากอนสมยสโขทย ตามหลกฐานทางประวตศาสตรกลาววา เปนวดทสมเดจพระบรมไตรโลกนารถ ทรงผนวชเปนเวลา ๘ เดอน ๑๕ วน สงส าคญทมคาสงทางศลปะคอ ปรางคแบบขอม

วดนางพญา วดนมชอเสยงในดานพระเครอง มชอเรยกวา "พระนางพญา" ซงมการพบกร พระนางพญาในป พ.ศ. ๒๔๔๔ และ พ.ศ. ๒๔๙๗

พระราชวงจนทนหรอพระราชวงเมองพษณโลก ตงอยภายในก าแพงเมองบนฝงตะวนออกของแมน านาน ตรงขามกบวดพระศรรตนมหาธาตทประดษฐานพระพทธชนราช ยงปรากฏรองรอยหลกฐานทเปนซากสงกอสรางใหเหนชดเจน คงจะสรางในชวงสมยอยธยาตอนตน โดยเจาสามพระยา โอรสของสมเดจพระนครนทราชาธราช เมอสมเดจพระบรมไตรโลกนาถประทบทเมองพษณโลก ในป พ.ศ. ๒๐๐๖-๒๐๓๑ พระราชวงจนทนไดมการกอสรางและขยายขอบเขตใหใหญโตเทยบไดกบพระราชวงหลวงทพระมหากษตรยประทบ ในระยะเวลาตอมา พระมหากษตรยกรงศรอยธยาโปรดฯ ใหพระมหาอปราชครองเมองพษณโลกและประทบทพระราชวงจนทน สมเดจพระราชสมภพทพระราชวงจนทนมาโดยตลอด

๑๘ ในป พ.ศ. ๒๕๓๕ โรงเรยนพษณโลกพทยาคมไดรบงบกอสรางอาคารเรยนไดส ารวจพบก าแพงพระราชวงจนทนชนนอก ประตพระราชวงจนทนและเนนฐานพระราชวงจนทน กรมศลปากรไดประกาศขอบเขตโบราณสถานใหครอบคลมพนทบรเวณใกลเคยงในราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๑ ตอนท ๕๒ง วนท ๓๐ มถนายน ๒๕๓๗ พนท ๑๒๘ ไร ๒ งาน ๕๐ ตารางวา รวมโบราณสถานใกลเคยง คอ วดวหารทอง วดศรสคต วดโพธทอง สระสองหองและบางสวนของคลองมะดน ซงปจจบนไดมโครงการบรณะพระราชวงจนทนและยายโรงเรยนพษณโลกพทยาคม ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท ๒๐ สงหาคม ๒๕๔๕

พพธภณฑพนบานจาสบเอก ดร.ทว บรณเขตต กอตงขนในปพ.ศ.๒๕๒๖ โดย จ.ส.อ.ดร.ทว บรณเขต เปนสถานทเกบรวบรวมศลปะพนบานทเปนขาวของเครองใช ซงเปนเครองมอหากนของชาวบานตงแตชนเลกๆ จนถงชนใหญทงอดตและปจจบน

สวนรกขชาตสกโณทยาน อยในเขตอ าเภอวงทอง มศาลาทพก ๒ หลง ซงสรางขนเพอรบเสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ คราวเสดจประพาส เมอวนท ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๐๑ และยงมน าตกวงนกแอนอยในสวนนดวย

น าตกแกงซอง บรเวณกอนถงน าตกจะมลานกวางปลกไมดอกไมประดบหลายชนด เปนน าตกทมความสงประมาณ ๑๐ เมตร มโขดหนตางๆ สเทาแกมแดง ในฤดฝนน าจะไหลแรงปะทะกอนหน ท าใหเกดฝอยละอองสขาวนวล

น าตกแกงโสภา เปนน าตกมขนาดเลกใหญไลเลยกน โดยมน าตกแกงโสภา ซงเปนน าตก แหงสดทายบนถนนพษณโลก–หลมเกา เปนน าตกใหญทสด มบนไดเพอไตลงไปเทยวชมแกงหนขางลาง

อทยานแหงชาตท งแสลงหลวง ประกอบดวยภเขาใหญนอย เปนตนน าล าธาร มสภาพธรรมชาตสวยงาม เหมาะส าหรบเปนทพกผอนหยอนใจ เปนวนอทยานทอดมไปดวยไมนานาพนธ มสตวปาหลายชนดและยงมสะพานแขวนใหไตขามล าหวย ชวนใหตนเตนและเปนทสนกสนาน

อทยานแหงชาตภหนรองกลา อทยานนอยในบรเวณเทอกเขาเพชรบรณ ซงเปนเขตตดตอ ๓ จงหวด คอ พษณโลก เลย และเพชรบรณ มยอดเขาทสงทสดเหนอระดบน าทะเล ๑,๖๑๗ เมตร เดมเปนฐานทมนทส าคญ และใหญทสดของภาคเหนอ ของผกอการรายคอมมวนสต(ผกค.) เมอป ๒๕๒๕ กองทพภาคท ๓ ไดปราบปราม ผกค.อยางราบคาบและปรบปรงใหเปนสถานททองเทยวทนาสนใจในปจจบน นอกจากนยงมซากฐานทมนในอดตของ ผกค.ใหเหนเชน ลานหนแตก โรงเรยนมวลชน ผาชธง ลานหนป ม สสานฝงศพและส านกอ านาจรฐ

อทยานแหงชาตน าตกชาตตระการ เปนน าตกทตกจากหนาผาทเปนชนถง ๗ ชน และบน หนาผา มผงท ารงเกาะอยเปนนคมใหญ ยงมกลวยไมปาละพนธไมตางๆ ขนอยในบรเวณน าตกมากมาย

ถ าเขาบานมง อยในเขตอ าเภอเนนมะปราง มภเขาสงชนหลายลก มถ าประกอบดวย หนงอก หนยอย เปนหลบ ลกลบซบซอน มความสวยงามยง เรยกถ านวา “ ถ าดาวถ าเดอน ”

๑๙

ถ าผาทาพล อยในเขตอ าเภอเนนมะปราง ภายในถ ามหนงอก หนยอย มแสงประกายเปนเกลดสะดดตาแกผ เขาไปชมมาก นอกจากนนในเขตอ าเภอเนนมะปราง ยงมถ าทสวยงามอกเปนจ านวนมาก เชน ถ าเรอ ถ าเตา ถ านางสบสอง ถ าผาแดง ถ าลอด ถ าน า ถ ามวง ถ าพญาคางคาว และถ านเรศวร

บงราชนก อยในเขตอ าเภอวงทอง เปนบงน าเกามเนอทประมาณ ๔ พนไร องคการบรหารสวนจงหวดไดปรบปรงใหเปนสถานททองเทยวและพกผอนหยอนใจของประชาชน นอกจากนยงไดจดสรางสวนสาธารณะเฉลมพระเกยรตรชกาลท ๙ ดวย

เจาแมกวนอมหยกขาว ตงอยในอ าเภอวงทองเปนปางพเศษทถกสรางขน โดยการอนมตจากรฐบาลจน ตนแบบจากเจาแมกวนอมพนมอ เมองหางโจว สง ๓ เมตร หนก ๓ ตน ยนในทาเจรญ พระพทธมนต แกะสลกอยางประณตงดงามจากหนทะเลสาบ หยกขาวถอวาเปนประตมากรรมหนหยกขาวรปเจาแมกวนอมทใหญและสวยงามทสดในโลก

๒๐

สนคาพนเมองและของฝากเมองพษณโลก _____________________________

กลวยตากและกลวยอบน าผง เปนของฝากจากเมองพษณโลก รสชาตอรอย หอมหวาน เปนทรจกกนทวไป จนกระทงเปนค าขวญของจงหวดพษณโลกทอนหนงทวา “หวานฉ าแทกลวยตาก” อนไดรบการรบรองไดเปนอยางด มแหลงผลตอยทอ าเภอบางกระทม และแหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป มะมวงกวนและมะมวงสามรส มะมวงแผนหรอสมลม ปรงรสตางๆ หลายรปแบบพรอม บรรจภณฑสวยงาม เปนของฝากขนชออกชนดหนงของเมองพษณโลก มแหลงผลตอยทอ าเภอวงทอง อ าเภอเมอง และอ าเภอชาตตระการ แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหารและรานคาทวไป

ผลไมรวมและคกก ผลตภณฑแปรรปจากผลไม เชน มะมวง มะขาม กลวย เปนขนมชนดหนงจากจงหวดพษณโลก ซงเหมาะทจะใชเปนของฝากหรอรบประทานเปนของวางในโอกาสตางๆ มหลายชนด หลายรปแบบ โดยฝมอของกลมแมบานเกษตรกรและผประกอบการภาคเอกชน มแหลงผลตอยทอ าเภอเมอง อ าเภอพรหมพราม อ าเภอวงทอง และอ าเภอชาตตระการ แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ เตาเจยว ผลตภณฑแปรรปจากถวเหลอง ตรายหอโดยฝมอแมบานเกษตรกรทไดมาตรฐานทงอาหารประจ าครวเรอน ซงไดรบความนยมกนอยางกวางขวางมแหลงผลตอยทอ าเภอพรหมพราม และอ าเภอเมองพษณโลก แหลงจ าหนายอยในรานคาทวไป และรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร)

ปลาราสบทรงเครองและปลาราผง เปนการแปรรปผลตภณฑอาหารจากปลาของกลมแมบานเกษตรกรอกชนดหนงทก าลงไดรบความนยมจากผบรโภคอยางมาก เนองจากมรสชาตอรอยถกปาก และกรรมวธในการผลตสะอาด ถกหลกอนามย ปราศจากวตถกนเสยโดยมแหลงผลตทบานโปรงนก อ าเภอพรหมพราม จงหวดพษณโลก แหลงจ าหนายอยในรานคาทวไป และรานจ าหนายสนคาพนเมองใน วดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) หมซว เปนสนคาพนเมองทเปนของฝากทมชอเสยงอกชนดหนงของจงหวดพษณโลก เปนผลตภณฑทท าจากแปงสาล สามารถน าไปใชในการปรงอาหารไดหลายรปแบบ เสนหม เหนยวนม รสชาตอรอย มแหลงผลตทอ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป แหนมและหมยอ เปนของฝากทมชอเสยงในดานความสะอาด ถกหลกอนามยและรสชาตอรอย สามารถน าไปประกอบอาหารไดหลายชนดและยงใชเปนอาหารวางรบประทานอาหารไดอยาง ถกปากอกดวย มแหลงผลตในอ าเภอเมองพษณโลก แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป

๒๑

น าตาลสด รสชาตหอมหวาน สะอาดถกหลกอนามย บรรจในภาชนะทสวยงามกะทดรดเหมาะ ส าหรบเปนของฝากหรอดมแกกระหายในยามออนเพลยจากการเดนทาง มแหลงผลตทอ าเภอวดโบสถ แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป ผลตภณฑจกสานจากไมไผ สนคาหตถกรรมดวยมอ เปนผลตภณฑอกชนดหนงของจงหวดพษณโลกทเดนอกรปแบบ มความคงทนในการใชงาน มความหลากหลายในลวดลาย ขนาดและรปแบบทงทใชงานในชวตประจ าวนและใชเปนเครองประดบตกแตงอนสวยงาม มแหลงผลตอยทอ า เภอวงทอง และอ าเภอวดโบสถ แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป

ดอกไมแหงปรงกลน เปนงานฝมอพนบานอกชนดหนงทนาสนใจ โดยการน าเอาดอกไมหลากหลายชนดมาตากแหงและอบหอม บรรจในภาชนะหลายรปแบบลวนแตสวยงามเหมาะแกใชงานในโอกาสตางๆ และใชเปนเครองประดบตกแตงบานไดอกดวย แหลงผลตอยทอ าเภอพรหมพราม แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป

ดอกไมประดษฐ เปนสนคาหตถกรรมอกชนดหนงทมความสวยงาม มรปแบบทประณต มลวดลายเฉพาะตว สามารถน าไปใชประดบตกแตงบานใหหร และเตมไปดวยศลปะ เปนงานซงละเอยดออนและมฝมอ ก าลงไดรบความนยมในขณะน แหลงผลตอยทอ าเภอเมองพษณโลก แหลงจ าหนายอยในรานจ าหนายสนคาพนเมองในวดใหญ (วดพระศรรตนมหาธาตวรมหาวหาร) และรานคาทวไป ชดพระพมพเมองพษณโลก เปนการรวบรวมพระเครองพมพตางๆ ของเมองพษณโลก ซงมดวยกนหลายพมพ เชน พมพนางพญา พมพพระพทธชนราช ฯลฯ มาจดท าใหม บรรจในกรอบสวยงาม เหมาะส าหรบไวสกการบชา เปนศรมงคลแกตนและครอบครว หรอเหมาะส าหรบน าไปมอบใหกบผ ทเคารพและนบถอ

๒๒

วสยทศนและยทธศาสตรการพฒนาจงหวด _______________________________

วสยทศนและยทธศาสตรการพฒนาจงหวดพษณโลก จากการจดท าแผนพฒนาจงหวดพษณโลก (พ.ศ.๒๕๕๗ - ๒๕๖๐) สรปสาระส าคญของวสยทศน พนธกจ เปาประสงค ประเดนยทธศาสตร และกลยทธในการพฒนา ดงน

Z “ พษณโลก : เมองบรการเศรษฐกจและสงคมสแยกอนโดจน ”

พฒนาเพอเปนเมองบรการทหลากหลาย (Service City) และมความปลอดภยสง (Safety City)

๑. เปนศนยกลางการบรการการคา โลจสตกส และการขนสง ๒. มการบรหารจดการสนคาเกษตรอตสาหกรรมทมคณภาพ / มาตรฐานและปลอดภย ๓. เปนศนยกลางดานการทองเทยว ศลปวฒนธรรม กฬา และนนทนาการ ๔. เปนศนยกลางดานการศกษาการบรการทางวชาการดานสขภาพ และ ICT ๕. รกษาความสมบรณของระบบนเวศนและอนรกษ ฟนฟ ทรพยากรธรรมชาต ๖. เปนเมองทมความปลอดภยในชวตและทรพยสน และประชาชนมคณภาพชวตทดอยรวมกน

๑. ศนยกลางการบรการการคา โลจสตกส และการขนสง ๒. พฒนากระบวนการผลต การตลาด และการบรหารจดการสนคาเกษตรเชงคณภาพ ๓. สงเสรมการด าเนนงานดานการทองเทยว ศลปวฒนธรรม กฬา และนนทนาการ ๔. ศนยกลางดานการศกษา การบรการทางวชาการดานสขภาพ และ ICT ๕. อนรกษฟนฟทรพยากรทางธรรมชาตสงแวดลอมและแหลงน าอยางยงยน ๖. สงเสรมความเขมแขงทางสงคมและความมนคงตามหลกการบรหารจดการบานเมองทด

วสยทศน (Vision)

พนธกจ (Mission)

เปาประสงค (Goal)

ประเดนยทธศาสตร (Strategic) Issues)

๒๓

ยทธศาสตรท ๑ : ศนยกลางการบรการการคา โลจสตกส และการขนสง กลยทธ : ๑. พฒนาโครงขายการคมนาคมเพอเปนศนยกลางการบรการการคา การขนสงสนคา ผ โดยสารทางบก / อากาศ

๒. สงเสรมการเปนศนยกลางการบรการการคา การขนสงสนคา ผ โดยสารทางบก / อากาศ

๓. สงเสรมและพฒนาเทคโนโลยและงานบรการใหไดมาตรฐาน ๔. สงเสรมการเตรยมความพรอมรองรบประชาคมอาเซยน

๕. มศนยขอมลและพนทเพอสนบสนนการเปนศนยกลางการคา โลจสตกส และการขนสง

ยทธศาสตรท ๒ : พฒนากระบวนการผลต การตลาด และการบรหารจดการสนคาเกษตร

เชงคณภาพ กลยทธ : ๑. บรหารจดการสนคาเกษตรใหมคณภาพมาตรฐานปลอดภยเชอมโยงการตลาดและ

การแปรรป ๒. เพมประสทธภาพการบรหารจดการองคกรเกษตรกรและเกษตรกร ๓. บรหารจดการทรพยากรทางการเกษตรอยางมประสทธภาพและยงยน ๔. พฒนาโครงสรางพนฐานและสงอ านวยความสะดวกเพอการเกษตร ยทธศาสตรท ๓ : สงเสรมการด าเนนงานดานการทองเทยว ศลปวฒนธรรม กฬา และ

นนทนาการ กลยทธ : ๑. พฒนาโครงสรางพนฐานและสงอ านวยความสะดวกเพอการทองเทยวและกฬา ๒. ฟนฟแหลงทองเทยวเดม เพมแหลงทองเทยวใหม ๓. สงเสรมศลปวฒนธรรมและปจจยสนบสนนการทองเทยวและกฬา ๔. พฒนาบคลากรและสงเสรมการมสวนรวมเพอพฒนาการทองเทยวและกฬา ๕. พฒนาขดความสามารถดานการประชาสมพนธและการตลาดทองเทยว ยทธศาสตรท ๔ : ศนยกลางดานการศกษา การบรการทางวชาการดานสขภาพ และ ICT กลยทธ : ๑. สงเสรม สนบสนนการเปนศนยกลางการบรการสขภาพ เพอใหประชาชนมสขภาพ แขงแรงสมบรณ (Healthy Province) ๒. สงเสรม สนบสนนการเปนศนยกลางการประชมและสมมนา ๓. สงเสรม สนบสนนการเปนศนยกลางดานการศกษา การบรการทางวชาการ และ

ICT

๒๔

ยทธศาสตรท ๕ : อนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม และแหลงน าอยางยงยน กลยทธ : ๑. สรางการมสวนรวมของทกภาคสวนในการอนรกษ ปองกนฟนฟทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และแหลงน า อยางยงยน

๒. อนรกษและพฒนาแหลงน าธรรมชาตเพอการอปโภค บรโภค และเพอการเกษตรอยางเพยงพอ และปองกนปญหาภยแลงและอทกภยในพนท

๓. พฒนาแหลงน าและบรหารจดการน าอยางเปนระบบ ๔. ปองกนและลดมลพษ ณ แหลงก าเนด ๕. สงเสรมการอนรกษและฟนฟสงแวดลอมศลปกรรมเมองเกาและศาสนสถานท

ส าคญของจงหวด ๖. สงเสรมและสนบสนนดานการบรหารจดการพลงงาน ยทธศาสตรท ๖ : สงเสรมความเขมแขงทางสงคม และความมนคงตามหลกการบรหารจดการ

บานเมองทด กลยทธ : ๑. สงเสรมสนบสนนหมบาน / ชมชน ใหมความเขมแขง มการพฒนาทดขน ๒. ขบเคลอนแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแกหมบาน / ชมชน อยางทวถง ๓. พฒนาและสงเสรมประสทธภาพการปฏบตงานของบคลากรเพอชวยเหลอและ

แกไขปญหาประชาชนในพนท ๔. เสรมสรางความเขมแขงปลอดภยในชวตและทรพยสน ๕. เสรมสรางพลงทางสงคมทกรปแบบ ๖. สงเสรมการปองกนและแกไขปญหาทมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยและ ความมนคง

คณะผจดท า

ทปรกษา นายชชาต กฬาแปง ผวาราชการจงหวดพษณโลก นายฐานพงษ เจรญสรภรมย รองผวาราชการจงหวดพษณโลก นายธชชย สสวรรณ รองผวาราชการจงหวดพษณโลก นายธนากร องจตรไพศาล รองผวาราชการจงหวดพษณโลก นายไพโรจน แกวแดง หวหนาส านกงานจงหวดพษณโลก ผจดท า ดร. ประทป ตระกลสา ผอ.กลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด นายอธปไตย ไกรราช ผอ.กลมงานศนยด ารงธรรมจงหวด นางฐตมา ไพรศรสวสด นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการ นางปฎมา ทองนอย นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการ นางสาวยพน เกดเจรญ นกวชาการคอมพวเตอรช านาญการ ******************************************************************************************************

ส านกงานจงหวดพษณโลก กลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด โทร/โทรสาร ๐๕๕-๒๔๖๔๔๑ สป.มท. ๒๐๔๒๙