ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ 5 ·...

ชดกจกรรมการเรยนร 5Es เรองการถายทอดทางพนธกรรม -1-

ค ำชแจงกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนร 5Es ในการเรยนรดวยชดกจกรรมการเรยนร 5Es รายวชา ว30244 ชววทยา 4 ชนมธยมศกษา ปท 6 ชดท 1 การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล และกฎของความนาจะเปน ใชเวลา 2 ชวโมง นกเรยนควรปฏบตตามขนตอน ดงน 1. นกเรยนอานค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร 5Es ใหเขาใจ พรอมทงศกษาจดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร และสาระส าคญ 2. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ ในเวลา 5 นาท 3. นกเรยนปฏบตกจกรรมในชดกจกรรมการเรยนร 5Es ชดท 1 การศกษาพนธศาสตร ของเมนเดล และกฎของความนาจะเปน 5 ขน ดงน ขนท 1 ขนสรำงควำมสนใจ (Engagement) นกเรยนพจารณาภาพท 1 ตวอยาง ครอบครวหนง แลวตอบค าถาม ขนท 2 ขนส ำรวจ และคนหำ (Exploration) นกเรยนศกษาเนอหาในชดกจกรรม การเรยนร 5Es โดยศกษาเนอหาในใบความรท 1 การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล และ กฎของความนาจะเปน ขนท 3 ขนอธบำย และลงขอสรป (Explanation) นกเรยนรวมกนอภปราย ตามประเดนค าถามทครถาม แลวท าใบกจกรรมท 1 การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล และ กฎของความนาจะเปน เสรจแลวตรวจค าตอบจากแนวการตอบทายชดกจกรรมการเรยนร 5Es จากนนใหนกเรยนเขยนสรปความร ลงในใบบนทกความร ขนท 4 ขนขยำยควำมร (Elaboration) ใหนกเรยนท ากจกรรมโยนเหรยญ แลวรวมกนอภปรายในประเดน เรองความนาจะเปน ขนท 5 ขนประเมนผล (Evaluation) นกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 10 ขอ ในเวลา 5 นาท เกณฑการประเมนชดกจกรรมการเรยนร 5Es รายวชา ว30244 ชววทยา 4 ชนมธยมศกษาปท 6 ชดท 1 การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล และกฎของความนาจะเปน ชดนผานเกณฑรอยละ 75 ขนไป


1. จดประสงคกำรเรยนร 1.1 อธบายลกษณะทางพนธกรรม การทดลอง และผลการทดลองของเมนเดลได 1.2 เขยนจโนไทป ฟโนไทป และค านวณลกษณะทางพนธกรรมตามกฎความนาจะเปนของลกษณะทางพนธกรรมได 1.3 อธบายความหมาย และยกตวอยางของค า ไดแก ลกษณะเดน ลกษณะดอย แอลลล ฟโนไทป จโนไทป ฮอมอไซกสจโนไทป เฮเทอโรไซกสจโนไทป โดมแนนท และรเซสสพได

2. สำระกำรเรยนร 2.1 การศกษาพนธศาสตรของเมนเดล 2.2 กฎของความนาจะเปน

3. สำระส ำคญ ในป พ.ศ. 2365 เกรเกอร โยฮน เมนเดล (Gregor Johann Mendel) ไดท าการทดลองรวบรวมตนถวลนเตา (Pisum sativum) หลาย ๆ พนธน ามาผสมกน โดยท าการทดลองหลาย ๆ รนในการผสมพนธถวลนเตา และสงเกตลกษณะของถว แลวพบวาบางลกษณะในรนพอแมจะปรากฏออกมาในรนลกเสมอ จนท าใหพบหลกการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ซงในการทดลองดงกลาว เมนเดลไดน ามาใช 7 ลกษณะดวยกน คอ ความสงของล าตน รปรางของฝก รปรางของเมลด สของเมลด ต าแหนงของดอก สของดอก และฝก ซงน าไปสการคนพบกฎการถายทอดลกษณะ ทางพนธกรรม แลวตอมาจงมการสรปเปนกฎแหงการแยก และกฎแหงการรวมกลมอยางอสระ

ชดกจกรรมกำรเรยนร 5Es รำยวชำ ว30244 ชววทยำ 4 ชนมธยมศกษำปท 6 ชดท 1 กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล

และกฎของควำมนำจะเปน


ยน (gene) เปนหนวยควบคมลกษณะทางพนธกรรมมทงยนเดน (dominant gene) และยนดอย (recessive gene) แตละลกษณะจะมยนควบคมเปนคทเหมอนกน เรยกวา ฮอมอไซกสจโนไทป (homozygous genotype) สวนยนทตางกนเขาคกน เรยกวา เฮเทอโรไซกสจโนไทป (heterozygous genotype) จโนไทป (genotype) ทเปนลกษณะเดนสามารถตรวจสอบวามสภาพเปนฮอมอไซกส หรอเฮเทอโรไซกส โดยการผสมเพอทดสอบ (test cross)

กฎของเมนเดลสามารถอธบายการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตทสบพนธแบบอาศยเพศไดอยางกวางขวาง แตการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมบางลกษณะ ไมเปนไป ตามกฎของเมนเดล เชน การขมไมสมบรณ (incomplete dominance) กลมลงคเกจ (linkage group) พอลยน (polygene) การขมรวมกน (codominance) มลตเปลแอลลล (multiple alleles) การแปรผนทางพนธกรรม (genetic variation) ยนทเกยวเนองกบเพศ (sex linked inheritance) ลกษณะทอยภายใตอทธพลของเพศ (sex influenced traits) ลกษณะทปรากฏจ าเพาะเพศ (sex limited traits) เปนตน


ชดท 1 กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล และกฎของควำมนำจะเปน

รายวชา ว30244 ชววทยา 4 ชนมธยมศกษาปท 6 คะแนนเตม 10 คะแนน จ านวน 10 ขอ เวลา 5 นาท ============================================================== ค ำชแจง 1. แบบทดสอบนเปนแบบปรนยเลอกตอบ มทงหมด 10 ขอ 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตอง และท าเครองหมาย x ลงในกระดาษค าตอบ ============================================================== 1. ลกษณะของถวลนเตาในขอใดตอไปนทเมนเดลน ามาศกษา 1. สของเมลด 2. รปรางของใบ 3. ความสงของล าตน 4. รปรางของเมลด 5. ต าแหนงของดอก

ก. 1 , 2 , 3 ข. 2 , 3 , 4 ค. 1 , 3 , 4 , 5 ง. 1 , 2 , 3 , 4 , 5

2. ขอใดอธบายความหมายของ “ฟโนไทป” ไดถกตองทสด ก. ลกษณะทถายทอดจากพอแมมาสลก ข. ยนทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต ค. หนวยทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต ง. ลกษณะทางพนธกรรมทปรากฏออกมาภายนอกของสงมชวต

แบบทดสอบกอนเรยน


3. ขอใดอธบายความหมายของ “แอลลล” ไดถกตองทสด ก. ยนเหมอนกนควบคมพนธกรรมเดยวกน ข. หนวยพนธกรรมทอยเปนคกนบนฮอมอโลกสโครโมโซม ค. รปแบบของยนทอยคกน อาจมแบบเดยวหรอหลายแบบ ง. ยนทเปนฮอมอไซกสกนบนต าแหนงเดยวกนของฮอมอโลกสโครโมโซม

4. ขอใด ไมใช เหตผลทเมนเดลเลอกศกษาลกษณะของถวลนเตาในการทดลอง ก. ปลกงาย วงจรชวตยาว และใหเมลดมาก ข. มลกษณะทางพนธกรรมทแตกตางกนชดเจน ค. อายสน เจรญเตบโตไดเรว มหลากหลายพนธ ง. เปนพชทปลกไดงาย ไมตองบ ารงรกษามาก และใหเมลดมาก

อานขอความเหลานแลวตอบค าถามขอ 5 1. Ss 2. SS 3. เมลดกลม 4. เมลดขรขระ

5. ขอใดตอไปนจดเปน heterozygous genotype ได ก. ขอ 1 และ 3 ข. ขอ 1 และ 4 ค. ขอ 2 และ 3 ง. ขอ 2 และ 4

6. ในการทดลองผสมพนธถวลนเตาพนธแทฝกสเขยวลกษณะเดน และฝกสเหลองลกษณะดอย จะไดลกในรน F1 มฟโนไทปอยางไร ก. ฝกสเหลองทงหมด ข. ฝกสเขยวทงหมด ค. ฝกสเขยวอมเหลองทงหมด ง. ฝกสเขยว : ฝกสเหลอง = 1 : 1

7. หากน าถวลนเตาพนธทางดอกสมวงผสมกนจะไดลก ทมลกษณะอยางไร ก. ดอกสมวงทงหมด ข. ดอกสมวง และดอกสขาว ในอตราสวน 1 : 1 ค. ดอกสมวง และดอกสขาว ในอตราสวน 1 : 3 ง. ดอกสมวง และดอกสขาว ในอตราสวน 3 : 1


อานขอความตอไปนแลวตอบค าถามขอ 8 1. ยน 2. หนวยทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต 3. ลกษณะทปรากฏออกมาในรนลกหรอรนตอ ๆ ไปเสมอ 4. หนวยทบรรจสารพนธกรรมทจะถายทอดไปยงรนลก

8. ขอใดใหความหมายเกยวกบค าวา “แฟกเตอร” ทเมนเดลกลาวถง ในการศกษา การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมไดถกตอง ก. ขอ 1 และ 2 ข. ขอ 2 และ 3 ค. ขอ 2 และ 4 ง. ขอ 3 และ 4

9. homozygous และ heterozygous มความหมายเหมอน หรอแตกตางกนอยางไร ก. เหมอนกน หมายถง คของแอลลลทตางกน เชน Aa ข. เหมอนกน หมายถง คของแอลลลทเหมอนกน เชน AA aa ค. ตางกน เพราะ homozygous หมายถง คของแอลลลทเหมอนกน เชน AA aa แต heterozygous หมายถง คของแอลลลทตางกน เชน Aa ง. ตางกน เพราะ homozygous หมายถง คของแอลลลทตางกน เชน Aa แต heterozygous หมายถง คของแอลลลทเหมอนกน เชน AA aa

10. น าถวลนเตารนพอแม homozygous dominant และ recessive ผสมพนธกนจะท าให มโอกาสไดรน F2 ทมจโนไทปแตกตางกนกแบบ ก. 4 แบบ ข. 3 แบบ ค. 2 แบบ ง. 1 แบบ


ชอ..................................................ชอสกล...........................................ชน................เลขท.............

ขอ ก ข ค ง

1 2

3

4 5

6 7

8

9 10

สรปคะแนนกอนกจกรรมการเรยนร

10

กระดำษค ำตอบ


1. ขนสรำงควำมสนใจ (Engagement) ค ำชแจง ใหนกเรยนพจารณาภาพท 1 ตวอยางครอบครวหนง แลวรวมกนอภปรายตอบค าถาม ตอไปน

ภาพท 1 ตวอยางครอบครวหนง ทมา: http://vrudhi.org/blog/wp-content/uploads/2013/10/successful_parenting.jpg

ค ำถำม 1. นกเรยนคดวาพอแมลกในภาพท 1 มการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมใด ไปสลกบาง

……………………………………………………………………………….……………………………………………………….. …………………………….…………………………………………..………………………………………………………………

2. สารใดเปนสารทใชควบคมลกษณะทางพนธกรรม ……………………………………..………………………………………………….……………………………………………… ……………………………………..………………………………………………….……………………………………………

3. กระบวนการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมเปนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………….……………………………………………………………..……………………………………………

http://vrudhi.org/blog/wp-content/uploads/2013/10/successful_parenting.jpg


2. ขนส ำรวจ และคนหำ (Exploration)

1. กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล เมนเดลเกดในป พ.ศ. 2365 เปนชาวออสเตรย ในวยเดกอยากเรยนหนงสอมาก จงไปเรยนทโบสถแหงหนงในกรงบรนน (Brunn) ปจจบนคอ เมองเบรอโน (Brno) ในสาธารณรฐเชคภายหลงไดบวช และไดศกษาตอทมหาวทยาลยเวยนนา เมอศกษาจบกกลบมาสอนวทยาศาสตร ดวยความรกธรรมชาต เมนเดลเรมศกษาพนธศาสตร โดยการทดลองผสมพนธถวลนเตา และสงเกตลกษณะของถว แลวพบวาบางลกษณะในรนพอแมจะปรากฏออกมาในรนลกเสมอจากการทดลองหลาย ๆ รน ท าใหเมนเดลพบกฎเกณฑทส าคญทางพนธศาสตร สามารถน ามาอธบายพนฐาน การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวต จงไดรบการยกยองวาเปน “บดำแหงพนธศำสตร”

ภาพท 2 เกรเกอร โยฮน เมนเดล ทมา: http://iceaongart2012.blogspot.com/2012/07/blog-post.html

ใบควำมรท 1 กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล และกฎของควำมนำจะเปน


เมลเดลเลอกถวลนเตาเปนพชทดลอง เพราะมลกษณะทเหมาะสมในการศกษาดาน พนธศาสตรหลายประการ คอ เปนพชทผสมตวเอง (self-pollination) ซงสามารถสรางพนธแท (pure line) ไดงาย หรอจะท าการผสมขามพนธ (cross-pollination) เพอสรางลกผสมกท าไดงาย โดยใชมอชวย (hand pollination) แสดงดงภาพท 3 เปนพชทปลกงาย ไมตองท านบ ารงรกษา มากนก และยงใหเมลดในปรมาณทมากดวย เปนพชทมลกษณะทางพนธกรรมทแตกตางกนชดเจนหลายลกษณะ ซงในการทดลองดงกลาว เมนเดลไดน ามาใช 7 ลกษณะดวยกนคอ ความสงของล าตน รปรางของฝก รปรางของเมลด สของเมลด ต าแหนงของดอก สของดอกและฝก

ภาพท 3 การผสมพนธถวลนเตาระหวางดอกสมวงกบสขาว ทมา: http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=74198

เมอท าการผสมพนธภายในดอกเดยวกนหลาย ๆ รน จนแนใจวาทกลกษณะเปนพนธแท เสรจแลวคดเลอกตนพอ และแมทมลกษณะตางกน น ามาผสมกนแลวพจารณาทละลกษณะ เชน ลกษณะเมลดของถวลนเตา โดยเมนเดลไดถายละอองเรณถวลนเตาตนทมเมลดกลมไปผสมกบตน ทมเมลดขรขระ ตนถวลนเตาทน ามาผสมกนนเรยกวารนพอแม (parental generation) หรอรน P จากการผสมพนธ จะไดตนใหมจ านวนมากเปนรนลก (first filial generation) หรอรน F1 ออกมา มลกษณะเมลดกลมเพยงอยางเดยว แสดงดงภาพท 4

ดอกของตนถวพนธดอกสมวง

ตนถวลกผสม

เกบเกยวเมลด แลวน าเมลดไปเพาะ

ตดเกสรเพศผทไมตองการ

แตะละอองเรณจากดอกสขาว ลงบนยอดเกสรเพศเมยของดอกสมวง


ภาพท 4 การผสมพนธถวลนเตาทไดรน F1 มลกษณะเมลดกลมทงหมด http://www.myfirstbrain.com/main_view.aspx?ID=1329

สงทนาสงสย คอเพราะเหตใดถวลนเตาลกษณะเมลดขรขระจงไมปรากฏในรน F1 ตอมา เมนเดลไดน าเมลดทเกดขนไปผสมพนธภายในดอกเดยวกนของรน F1 เมอน าไปปลกไดรน F2 (second filial generation) แลวน ามาหาอตราสวนระหวางตนทเมลดกลม : เมลดขรขระ ในรน F2

เปน 2.82 : 1 แลวไดท าการศกษาแบบนกบถวลนเตาอก 6 ลกษณะ บนทกผลทไดทง 7 ลกษณะ แลวน าผลการผสมพนธมาเปรยบเทยบกน พบวา เมอไดทดลองสลบลกษณะของพอ และแมแลวลกษณะของรน F1 รวมถงอตราสวนของรน F2 กยงคงเปนเชนเดม แสดงดงตารางท 1

เมลดรน P

ตนรน P น าละอองเรณ มาผสมขามตน

เมลดรน F1 ไดเมลดกลมทงหมด

ถวเมลดขรขระ ถวเมลดกลม

เจรญเตบโต เจรญเตบโต

เจรญเตบโตเตมท

เมลดรน F1 มลกษณะกลม

ละอองเรณ


ตารางท 1 แสดงผลการผสมถวลนเตาพนธแท ทรนพอแมมลกษณะแตกตางกน

ลกษณะ รนพอแม (P) ลกษณะของ

รน F1 ลกษณะ และจ านวน

ของรน F2

อตราสวนของลกษณะในแตละค ในรน F2

ความสง ของ ล าตน

สง

เตย สงทงหมด สง 787 เตย 277 2.84 : 1

รปราง ของฝก

อวบ

แฟบ อวบทงหมด อวบ 882 แฟบ 299 2.95 : 1

รปราง ของเมลด

กลม

ขรขระ กลมทงหมด

กลม 5,474

ขรขระ 1,850

2.96 : 1

สของเมลด เหลอง

เขยว เหลองทงหมด

เหลอง 6,022

เขยว 2,001

3.01 : 1

ต าแหนงของดอก

ดอกทกง

ดอกทยอด ดอกทกง

ทงหมด ดอกทกง

651 ดอกทยอด

207 3.14 : 1

สของดอก มวง

ขาว มวงทงหมด มวง 705 ขาว 224 3.15 : 1

สของฝก เขยว

เหลอง เขยวทงหมด เขยว 428

เหลอง 152

2.82 : 1

ทมา: สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2554, หนา 5.


จะเหนไดวาการผสมพนธรนพอแมทมลกษณะตางกน ฟโนไทปทปรากฏในรน F1 จะมเพยงลกษณะเดยวเทานน แลวเมอน ารน F1 ผสมพนธกนจะไดฟโนไทปในรน F2 ในอตราสวน 3 : 1 จากผลการทดลอง เมนเดลไดสรปวาลกษณะตาง ๆ ของถวลนเตาจะตองมหนวยควบคม จงเรยกหนวยควบคมลกษณะเหลานวา แฟกเตอร ตอมานกวทยาศาสตรเปลยนเปนค าวา ยน ซงปกตจะอยเปนค และถายทอดจากพอแมไปสลก ยนทควบคมลกษณะเมลดกลมเปนยนเดน สวนยนทควบคมลกษณะเมลดขรขระเปนยนดอย และยนดอยจะไมแสดงออกเมอเขาคกบยนเดน นยมใชตวอกษรภาษาองกฤษพมพใหญ และเอน แทนยนเดน สวนตวอกษรภาษาองกฤษพมพเลก และเอนแทน ยนดอย จะเหนไดวาในตนถวลนเตา การควบคมลกษณะใดลกษณะหนง มกมยนควบคมอยเปนค ซงมรปแบบตาง ๆ กน เชน GG Gg gg ยนทเขาคกนจะอยบนฮอมอโลกสโครโมโซมต าแหนงเดยวกน เรยกยนนนวาเปนแอลลลกน ซงต าแหนงของยนทอยบนโครโมโซม เรยกวา โลคส (locus) โดยยน ทเปนแอลลลกนจะอยทโลคสเดยวกน แสดงดงภาพท 5

ภาพท 5 โลคสของยน G กบ ยน g ทเปนแอลลลกนบนฮอมอโลกสโครโมโซม ทมา: http://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=682

ยนทอยดวยกนเปนคจะนยมเขยนสญลกษณแทนดวยตวอกษร เรยกวา จโนไทป สวนลกษณะทปรากฏซงเปนการแสดงออกของยน เรยกวา ฟโนไทป โดยจโนไทปทมยน 2 ยน เหมอนกน เชน GG หรอ gg สภาพน เรยกวา ฮอมอไซกสจโนไทป หรอพนธแท แบงออกเปน 2 แบบ คอ จโนไทปทมยนเดนทงหมด เรยกวา ฮอมอไซกสโดมแนนท เชน GG และจโนไทป


ทมยนดอยทงหมด เรยกวา ฮอมอไซกสรเซสสพ เชน gg สวนจโนไทปทมยน 2 แอลลลทตางกน มาเขาคกน เชน Gg เรยกวา เฮเทอโรไซกส จโนไทป

2. กฎของควำมนำจะเปน เมนเดลเปนนกคณตศาสตร และสถต จงน ากฎของความนาจะเปน (probability) มาใช ในการวเคราะหขอมลจากผลการทดลอง เพออธบายอตราสวนของลกษณะเดน และดอยในรน F2 เปรยบเทยบ ดงการโยนเหรยญ แสดงดงภาพท 6 โดยโอกาสทจะเปนไปไดม 3 แบบ คอ แบบท 1 ออกหวทง 2 เหรยญ แบบท 2 ออกหว และกอย อยางละเหรยญ และแบบท 3 ออกกอยทง 2 เหรยญ โดยมอตราสวน 1 : 2 : 1

ภาพท 6 โอกาสของการออกหว (ห) และกอย (ก) จากการโยนเหรยญ 2 เหรยญ ทมา: http://www.vcharkarn.com/lesson/1293

ในกรณของการผสมพนธถวลนเตารน F1 ซงมฟโนไทปเปนเมลดกลม และมจโนไทปเปน Gg จงน ามาเปรยบกบการโยนเหรยญซงหนาหนงเปน G อกหนาหนงเปน g การผสมระหวางรน F1 กบ F1 จงเทากบการโยนเหรยญขนไปในอากาศพรอม ๆ กน 2 เหรยญ โอกาสทยนในรน F2 จะเขาคกนได 3 แบบ คอ GG Gg และ gg โดยมอตราสวนเทากบ 1 : 2 : 1 และมฟโนไทป 2 แบบ คอ เมลดกลม และเมลดขรขระ ในอตราสวน 3 : 1 ดงนนกฎของความนาจะเปนน เปนปจจยหนง ทท าใหเมนเดลประสบความส าเรจในการทดลอง


จดประสงคกำรเรยนร 1. อธบายลกษณะทางพนธกรรม การทดลอง และผลการทดลองของเมนเดลได 2. เขยนจโนไทป ฟโนไทป และค านวณลกษณะทางพนธกรรมตามกฎความนาจะเปน ของลกษณะทางพนธกรรมได 3. อธบายความหมาย และยกตวอยางของค า ไดแก ลกษณะเดน ลกษณะดอย แอลลล ฟโนไทป จโนไทป ฮอมอไซกสจโนไทป เฮเทอโรไซกสจโนไทป โดมแนนท และรเซสสพได ค ำชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตองสมบรณ (ขอละ 1 คะแนน รวม 5 คะแนน)

1. เมนเดลมวธอยางไรจงท าใหเขาคนพบหลกการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ………………………………………………………………………………………………………………………….……………… ………………………………………………………………………………………………………………………….……………… …………………………………………………………………………………………………………………….…………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….……………… …………………………………………………………………………………………………………………….……………………

2. ลกษณะของถวลนเตาทเมนเดลเลอกมาศกษามอะไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………….……………… ………………………………………………………………………………………………………………………….……………… ………………………………………………………………………………………………………………………….………………

………………………………………………………………………………………………………………………….……………… ………………………………………………………………………………………………………………………….………………

ใบกจกรรมท 1 กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล และกฎของควำมนำจะเปน

กฎของความนาจะเปน

3. ขนอธบำย และลงขอสรป (Explanation)


3. เมนเดลมวธการศกษาการผสมถวลนเตาอยางไร ……………………………………………………………………………….………………………………………………………… …………………………………………………………………………….……………………………………………………………

4. ถาน าถวลนเตาพนธแทฝกสเขยวซงเปนลกษณะเดน กบฝกสเหลองซงเปนลกษณะดอย ในรนพอ แมมาผสมพนธกนจะไดรน F1 ทมฟโนไทปแบบใด และถาน ารน F1 มาผสมกนเองจะไดรน F2 ทม จโนไทป และฟโนไทปแบบใดบาง ในอตราสวนเทาใด จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………………………………………….…… ………………………………………………………………………………………………………………………….…………… …………………………………………………………………………………………………………………….………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………….…… ………………………………………………………………………………………………………………………………….…… …………………………………………………………………………………………………………………….………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………….…… ………………………………………………………………………………………………………………………………….……

5. จงบอกความหมายของค าศพทตอไปนใหถกตองสมบรณ 5.1 จโนไทป คออะไร…………………………………………………………………………….…..…….……..

5.2 ฟโนไทป คออะไร……………………………………………………..………..….……………….………… ……………………………………………………………………………………….….…………………………………

5.3 ฮอมอไซกสโดมแนนท คออะไร………………………………………………..…………..………… 5.4 ฮอมอไซกสรเซสสพ คออะไร………………………………………………………………………….….. 5.5 เฮเทอโรไซกสจโนไทป คออะไร…………………………..……………………………………………… ……………………………………………………………………………..………………………………………………

ผลการประเมนตนเองของนกเรยนมคณภาพระดบ….............. ท าถกตอง 4 – 5 ขอ หมายถง มคณภาพระดบด ท าถกตอง 3 ขอ หมายถง มคณภาพระดบพอใช ท าถกตอง 0 – 2 ขอ หมายถง มคณภาพระดบปรบปรง

ท าได 4 ขอขนไปผาน


ค ำชแจง ใหนกเรยนอธบาย และสรปความร เรองการศกษาพนธศาสตรของเมนเดล และกฎของความนาจะเปน (เปนแผนผง แผนภาพ หรอขอความสรปยอ)

ใบบนทกควำมร กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล และกฏของควำมนำจะเปน


ค ำชแจง ใหนกเรยนท ากจกรรม เรองความนาจะเปน โดยโยนเหรยญครงละ 2 เหรยญ ท าการทดลองแบบเดม 40 ครง และบนทกผลในแตละครง แลวรวมกนอภปรายประเดน ค าถามทก าหนดให ตำรำงบนทกผล

ค ำถำม

1. โอกาสทเหรยญจะตกลงมามกแบบ อะไรบาง และแตละแบบมความนาจะเปนเทาใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

ครงท ผลการโยน ครงท ผลการโยน ครงท ผลการโยน ครงท ผลการโยน

1 11 21 31

2 12 22 32 3 13 23 33

4 14 24 34 5 15 25 35

6 16 26 36

7 17 27 37 8 18 28 38

9 19 29 39

10 20 30 40

4. ขนขยำยควำมร (Elaboration)


……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………….................................................…………………………….......................................................................................................................................... ………………………………………………………………….................................................…………………………….......................................................................................................................................... ………………………………………………………………….................................................…………………………….......................................................................................................................................... ………………………………………………………………….................................................…………………………….......................................................................................................................................... ………………………………………………………………….................................................……………………………..........................................................................................................................................

สรปผลกำรอภปรำยรวมกน

2. สามารถน าความนาจะเปนจากการโยนเหรยญน มาใชในการศกษาพนธศาสตรของเมนเดล ไดอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….


ชดท 1 กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดล

รายวชา ว30244 ชววทยา 4 ชนมธยมศกษาปท 6 คะแนนเตม 10 คะแนน จ านวน 10 ขอ เวลา 5 นาท =======================================================================

ค ำชแจง 1. แบบทดสอบนเปนแบบปรนยเลอกตอบ มทงหมด 10 ขอ 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตอง และท าเครองหมาย x ลงในกระดาษค าตอบ =======================================================================

1. ขอใดอธบายความหมายของ “แอลลล” ไดถกตองทสด ก. ยนเหมอนกนควบคมพนธกรรมเดยวกน ข. หนวยพนธกรรมทอยเปนคกนบนฮอมอโลกสโครโมโซม ค. รปแบบของยนทอยคกน อาจมแบบเดยวหรอหลายแบบ ง. ยนทเปนฮอมอไซกสกนบนต าแหนงเดยวกนของฮอมอโลกสโครโมโซม

2. homozygous และ heterozygous มความหมายเหมอน หรอแตกตางกนอยางไร ก. เหมอนกน หมายถง คของแอลลลทตางกน เชน Aa ข. เหมอนกน หมายถง คของแอลลลทเหมอนกน เชน AA aa ค. ตางกน เพราะ homozygous หมายถง คของแอลลลทเหมอนกน เชน AA aa แต heterozygous หมายถง คของแอลลลทตางกน เชน Aa ง. ตางกน เพราะ homozygous หมายถง คของแอลลลทตางกน เชน Aa แต heterozygous หมายถง คของแอลลลทเหมอนกน เชน AA aa

แบบทดสอบหลงเรยน

5. ขนประเมนผล (Evaluation)


3. ขอใดอธบายความหมายของ “ฟโนไทป” ไดถกตองทสด ก. ลกษณะทถายทอดจากพอแมมาสลก ข. ยนทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต ค. หนวยทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต ง. ลกษณะทางพนธกรรมทปรากฏออกมาภายนอกของสงมชวต

4. ลกษณะของถวลนเตาในขอใดตอไปนทเมนเดลน ามาศกษา 1. สของเมลด 2. รปรางของใบ 3. ความสงของตน 4. รปรางของเมลด 5. ต าแหนงของดอก

ก. 1 , 2 , 3 ข. 2 , 3 , 4 ค. 1 , 3 , 4 , 5 ง. 1 , 2 , 3 , 4 , 5

5. ในการทดลองผสมพนธถวลนเตาพนธแทฝกสเขยวทเปนลกษณะเดน และฝกสเหลองทเปน ลกษณะดอย จะไดลกในรน F1 มฟโนไทปอยางไร ก. ฝกสเหลองทงหมด ข. ฝกสเขยวทงหมด ค. ฝกสเขยวอมเหลองทงหมด ง. ฝกสเขยว : ฝกสเหลอง = 1 : 1

6. หากน าถวลนเตาพนธทางดอกสมวงผสมกนจะไดลก ทมลกษณะอยางไร ก. ดอกสมวงทงหมด ข. ดอกสมวง และดอกสขาว ในอตราสวน 1 : 1 ค. ดอกสมวง และดอกสขาว ในอตราสวน 1 : 3 ง. ดอกสมวง และดอกสขาว ในอตราสวน 3 : 1

7. ขอใด ไมใช เหตผลทเมนเดลเลอกศกษาลกษณะของถวลนเตาในการทดลอง ก. ปลกงาย วงจรชวตยาว และใหเมลดมาก ข. มลกษณะทางพนธกรรมทแตกตางกนชดเจน ค. อายสน เจรญเตบโตไดเรว มหลากหลายพนธ ง. เปนพชทปลกไดงาย ไมตองบ ารงรกษามาก และใหเมลดมาก


อานขอความเหลานแลวตอบค าถามขอ 8 1. Ss 2. SS 3. เมลดกลม 4. เมลดขรขระ

8. ขอใดตอไปนจดเปน heterozygous genotype ก. ขอ 1 และ 3 ข. ขอ 1 และ 4 ค. ขอ 2 และ 3 ง. ขอ 2 และ 4

9. น าถวลนเตารนพอแม homozygous dominant และ recessive มาผสมพนธกน จะท าให มโอกาสไดรน F2 ทมจโนไทปแตกตางกนกแบบ ก. 4 แบบ ข. 3 แบบ ค. 2 แบบ ง. 1 แบบ

อานขอความตอไปนแลวตอบค าถามขอ 10 1. ยน 2. หนวยทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต 3. ลกษณะทปรากฏออกมาในรนลก หรอรนตอ ๆ ไปเสมอ 4. หนวยบรรจสารพนธกรรมทจะถายทอดไปยงรนลก

10. ขอใดใหความหมายของค าวา “แฟกเตอร” ทเมนเดลกลาวถง ในการศกษา การถายทอดลกษณะทางพนธกรรมไดถกตอง ก. ขอ 1 และ 2 ข. ขอ 2 และ 3 ค. ขอ 2 และ 4 ง. ขอ 3 และ 4


ชอ..................................................ชอสกล...........................................ชน................เลขท.............

ขอ ก ข ค ง

1 2

3

4 5

6 7

8

9 10

สรปคะแนนหลงกจกรรมการเรยนร

10

กระดำษค ำตอบ


บรรณำนกรม กฎของการทอดพนธกรรม. (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก http://www.myfirstbrain.com/ main_view.aspx?ID=1329 ณฐฎา แสงค า. (2553). กฎการแยกตว. เขาถงไดจาก http://www.sahavicha.com/ ?name=knowledge&file=readknowledge&id=682 พนธกรรมและการอยรอด. (2555). เขาถงไดจาก http://iceaongart2012.blogspot.com/ 2012/07/blog-post.html พนธกรรมและความหลากหลายของสงมชวต. (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=74198 วชาการ.คอม. (2555). ความนาจะเปนและกฎแหงการแยก. เขาถงไดจาก http://www.vcharkarn.com/lesson/1293 สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2556). คมอครรายวชาชววทยาเพมเตม เลม 4. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. __________. (2556). หนงสอเรยนรายวชาชววทยาเพมเตม เลม 4. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2557). ความรนแรงในเดก แกทความคาดหวง และพอแม. เขาถงไดจาก http://vrudhi.org/blog/wp-content/uploads/ 2013/10/successful_parenting.jpg

http://iceaongart2012.blogspot.com/2012/07/blog-post.html



ภำคผนวก


แนวกำรตอบขนสรำงควำมสนใจ ค ำชแจง ใหนกเรยนพจารณา ภาพท 1 ตวอยางครอบครวหนง แลวรวมกนอภปรายตอบค าถาม ตอไปน

ภาพท 1 ตวอยางครอบครวหนง ทมา: http://vrudhi.org/blog/wp-content/uploads/2013/10/successful_parenting.jpg

ค ำถำม

1. นกเรยนคดวาพอแมลกในภาพท 1 มการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมใด ไปสลกบาง ลกษณะผมตรง – หยกศก - หยก สผม สผว ฯลฯ

2. สารใดเปนสารทใชควบคมลกษณะทางพนธกรรม คอ กรดนวคลอค ทบางครงกแทนดวยยน

3. กระบวนการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมเปนอยางไร เปนการถายทอดจากรนหนง ไปยงอกรนหนง ผานทางยน หรอสารพนธกรรม



ขอ เฉลย

1 ค

2 ง 3 ค

4 ก 5 ก

6 ข

7 ง 8 ก

9 ค

10 ข

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน


ค ำชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตองสมบรณ (ขอละ 1 คะแนน รวม 5 คะแนน)

1. เมนเดลมวธอยางไร จงท าใหเขาคนพบหลกการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม 1. การเลอกพชทมความเหมาะสมมาใชในการทดลองผสมพนธกคอ ถวลนเตา 2. การเลอกลกษณะของถวลนเตาทแตกตางอยางชดเจนมาผสมพนธกน โดยเลอกมา 7 ลกษณะ เชน ลกษณะความสงของถว มถวตนสง และตนเตย เปนตน 3. การเลอกวธการผสมพนธทเหมาะสม โดยพจารณาลกษณะของตนพอแมทเปนพนธแทใหผสมกนทละลกษณะ เพอจะไดวเคราะหผลการทดลองไดงาย

2. ลกษณะของถวลนเตาทเมนเดลเลอกมาศกษามอะไรบาง ลกษณะทเมนเดลน ามาศกษา ม 7 ลกษณะ

เมลด ดอก รปรางของถวทแกเตมท ล าตน รปรางของ

เมลด สของเนอของเมลด

สของดอก รปราง และสของฝกถว ต าแหนงของดอก

ความสงของล าตน

กลม เหลอง ขาว อวบ เหลอง ทกง สง

ขรขะ เขยว มวง แฟบ เขยว ทยอด เตย

3. เมนเดลมวธการศกษาการผสมถวลนเตาอยางไร การเลอกวธการผสมพนธ โดยการพจารณาลกษณะของถวลนเตาตนพอ และแม ทเปนพนธแท แลวน ามาผสมกนทละลกษณะ เพอจะไดวเคราะหผลการทดลองไดงาย

แนวกำรตอบใบกจกรรมท 1 กำรศกษำพนธศำสตรของเมนเดลและกฎของควำมนำจะเปน


4. ถาน าถวลนเตาพนธแทฝกสเขยวซงเปนลกษณะเดน กบฝกสเหลองซงเปนลกษณะดอยรนพอแม มาผสมพนธกนจะไดรน F1 มฟโนไทปแบบใด และถาน ารน F1 มาผสมกนเองจะไดรน F2 ทมจโนไทป และฟโนไทปแบบใดบาง ในอตราสวนเทาใด จงอธบาย

ก าหนดให รน P พอ ฝกสเขยว เปน GG X แม ฝกสเหลองเปน gg

เซลลสบพนธ G g รน F1 Gg F1 X F1 Gg X Gg เซลลสบพนธ G g G g รน F2 GG Gg Gg gg

ในการผสมพนธถวลนเตาในรนพอแม จะไดรน F1 มฟโนไทปเปนฝกสเขยวทงหมด และเมอน ารน F1 มาผสมพนธกน เพอใหไดรน F2 ทมจโนไทป 3 แบบ คอ ¼ GG ½ Gg ¼ gg และ ฟโนไทปทง 2 ลกษณะตามแบบรนของพอแม คอ ฝกสเขยว และฝกสเหลอง ในอตราสวน 3 : 1

5. จงบอกความหมายของค าศพทตอไปน ใหถกตองสมบรณ 5.1 จโนไทป คอ ยนทควบคมลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวต

5.2 ฟโนไทป คอ ลกษณะทางพนธกรรมทปรากฎออกมาภายนอกของสงมชวต 5.3 ฮอมอไซกสโดมแนนท คอ จโนไทปทมยนเดนทงหมด เชน GG 5.4 ฮอมอไซกสรเซสสพ คอ จโนไทปทมยนดอยทงหมด เชน gg 5.5 เฮเทอโรไซกสจโนไทป คอ จโนไทปทมยน 2 แอลลลทตางกนมาเขาคกน เชน Gg


ค ำชแจง ใหนกเรยนอธบาย และสรปความร เรองการศกษาพนธศาสตรของเมนเดล และกฎความนาจะเปน (เปนแผนผง แผนภาพ หรอขอความสรปยอ)

กำรศกษำพนธศำสตร ของเมนเดล และกฎของ

ควำมนำจะเปน

เกรเกอร โยฮน เมนเดล พบกฎเกณฑ ทส าคญทางพนธศาสตร แลวน ามาอธบายพนฐานของการถายทอดลกษณะ ทางพนธกรรมของสงมชวตได เขาจงไดรบ การยกยองใหเปน “บดาแหงพนธศาสตร”

ถวลนเตาทใชเปนพชทดลอง ไดน ามาใชศกษา 7 ลกษณะ คอ ความสงของล าตน รปรางของเมลด สของเมลด รปรางของฝก ต าแหนงของดอก สของดอก และฝก

เมนเดลไดสรปวา ลกษณะตาง ๆ ของถวลนเตา จะตองมหนวยควบคม จงเรยกหนวยควบคมลกษณะเหลานวา แฟกเตอร ซงจะอยเปนค และถายทอดจากพอแมไปสลก ซงปจจบน กคอ ยน

เมนเดล น ากฎความนาจะเปน มาใชในการวเคราะหขอมล จากผลการทดลอง เพออธบายอตราสวนของลกษณะเดน และดอย เปรยบเทยบ ดงการ โยนเหรยญ

แนวทำงกำรอภปรำยขนอธบำย และลงขอสรป


ค ำชแจง ใหนกเรยนท ากจกรรม เรองความนาจะเปน โดยโยนเหรยญ 2 เหรยญ ท าการทดลอง 50 ครง และบนทกผลในแตละครง แลวรวมกนอภปรายประเดนค าถามทก าหนดให

ตำรำงบนทกผล

ค ำถำม

1. โอกาสทเหรยญจะตกลงมามกแบบ อะไรบาง แตละแบบมความนาจะเปนเทาใด ม 3 แบบ คอ หวกบหว หวกบกอย และกอยกบกอย แตละแบบมความนาจะเปน เทากบ ¼ , ½ และ ¼ ตามล าดบ

ครงท ผลการโยน ครงท ผลการโยน ครงท ผลการโยน ครงท ผลการโยน 1 11 21 31

2 12 22 32

3 13 23 33 4 14 24 34

5 15 25 35

6 16 26 36 7 17 27 37

8 18 28 38 9 19 29 39

10 20 30 40

แนวทำงกำรอภปรำยขนขยำยควำมร


สรปไดวา ในการโยนเหรยญขนไปในอากาศพรอม ๆ กนทง 2 เหรยญ โอกาส ทเหรยญจะตกลงมา แลวออกหว หรอกอยไดเทากน คอ มโอกาสทจะเปนไปได 3 แบบ ดงน แบบท 1 ออกหวทง 2 เหรยญ แบบท 2 ออกหว 1 เหรยญ และกอย 1 เหรยญ แบบท 3 ออกกอยทง 2 เหรยญ โดยมอตราสวน 1 : 2 : 1 เราสามารถน าหลกความนาจะเปนมาเปรยบไดกบการผสมถวลนเตาในรน F1 ซงม ฟโนไทปเปนฝกสเขยว และมจโนไทปเปน Gg คอ ดานหนงของเหรยญเปน G และอกดาน เปน g ซงในการผสมระหวางรน F1 กบรน F1 โอกาสทยนในรน F2 จะเขาคกนได 3 แบบ เชนกน คอ GG Gg และ gg โดยมอตราสวน 1 : 2 : 1 และมฟโนไทป 2 แบบ คอ ฝกสเขยว กบฝกสเหลอง ในอตราสวน 3 : 1 เสมอ

สรปผลกำรอภปรำยรวมกน

2. สามารถน าความนาจะเปนจากการโยนเหรยญน มาใชในการศกษาพนธศาสตรของเมนเดลอยางไร น าหลกความนาจะเปนมาเทยบการหาอตราสวนของการผสมพนธถวลนเตาในรน F1 คอ ฟโนไทปของถวลนเตาเปนฝกสเขยว มจโนไทปเปน Gg เปรยบดานหนงของเหรยญเปน G และ อกดานเปน g ซงในการผสมระหวางรน F1 กบรน F1 โอกาสทยนในรน F2 จะเขาคกนได 3 แบบ คอ GG Gg และ gg โดยมอตราสวน 1 : 2 : 1 และมฟโนไทป 2 แบบ คอ ฝกสเขยว กบ ฝกสเหลอง ในอตราสวน 3 : 1 เสมอ ซงกเหมอนกบการโยนเหรยญทง 2 เหรยญนนเอง


ขอ เฉลย

1 ค 2 ค

3 ง

4 ค 5 ข

6 ง

7 ก 8 ก

9 ข 10 ก

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ 5 ·...

Documents