มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย d evelopment of indicators of...
TRANSCRIPT
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
71ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
evelopment of Indicators of Academic
Engagement among Undergraduate Students
Pajaree Wangrungkij1,* Sittipong Wattananonsakul
2 Siriwan Sripahol
3
D
Abstract
This research aims to develop indicators and to test the validity of the measurement model
of academic engagement among undergraduate students. The study is divided into two phases:
phase one is the analysis of indicators using exploratory factor analysis (EFA); phase two is the
structural vilification of the measurement model of academic engagement among undergraduate
students using confirmatory factor analysis (CFA). The sample of this research consists eight
hundred and forty undergraduate students obtained by using a multi-stage sampling technique.
The students complete questionnaires comprising thirty six five-level-rating-scale questions, of
which overall reliability measured at 0.92. Key findings indicate the followings: 1) the EFA reveals
eight indicators with three higher-order factors. These include (1) cognitive engagement (i.e.,
devotion to learning, self-development in learning and self-control in terms of learning), (2) emotional
engagement (i.e., feelings toward an institution, feelings toward learning and feeling toward agents
involved in learning), and (3) behavioral engagement (i.e., suggestion of learning-related comments
based on individual needs, and learning management; 2) the measurement of structural validity
obtained from the CFA on the three higher-order factors and eight indicators indicate the goodness
of fit of the model (Chi-square = 16.20, df = 16, p = .439, GFI = .99, AGFI = .97, RMSEA = .005).
Keywords: academic engagement, undergraduate students, indicator development, factor analysis
1,2,3 Division of Multidisciplinary/ Interdisciplinary, Applied Psychology program, Srinakharinwirot University, Bangkok,
Thailand
* Corresponding author. E-mail: [email protected]
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
72 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
ารพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพน
ในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
ปาจรย หวงรงกจ1,* สทธพงศ วฒนานนทสกล
2 สรวรรณ ศรพหล
3
ก
1,2,3สาขาพหวทยาการ/สหวทยาการจตวทยาประยกตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒกรงเทพมหานคร
* Corresponding author. E-mail: [email protected]
บทคดยอ
งานวจยนมวตถประสงคเพอพฒนาตวบงชและเพอตรวจสอบความเทยงตรงของโมเดลการวด
คณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาระดบปรญญาตรแบงการศกษาเปน2ขนตอนดงนขน
ตอนท1วเคราะหตวบงชดวยการวเคราะหองคประกอบเชงส�ารวจ(EFA)ขนตอนท2ตรวจสอบความเทยงตรง
ของโมเดลการวดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาระดบปรญญาตรดวยการวเคราะหองค
ประกอบเชงยนยน(CFA)กลมทดลองเปนนกศกษามหาวทยาลยระดบปรญญาตรจ�านวน840คนไดมาดวย
วธการสมตวอยางแบบหลายขนตอนเกบขอมลดวยแบบวดมาตรประมาณคา5ระดบขอค�าถาม36ขอมคา
ความเทยงโดยรวมของแบบสอบถามเทากบ0.92ผลการศกษาทส�าคญมดงน1)การวเคราะหองคประกอบเชง
ส�ารวจไดจ�านวน8ตวบงชและสามารถจดเขาองคประกอบได3องคประกอบคอองคประกอบท1ความ
ยดมนผกพนดานปญญา ประกอบดวย 3 ตวบงช ไดแก ม งมนท มเทในการเรยน การพฒนาตนเอง
ดานการเรยนการควบคมตนเองดานการเรยนองคประกอบท2ความยดมนผกพนดานอารมณประกอบดวย3ตว
บงชไดแกความรสกทมตอสถาบนความรสกทมตอการเรยนความรสกทมตอผเกยวของและองคประกอบ
ท 3 ความยดมนผกพนดานพฤตกรรม ประกอบดวย 2 ตวบงช ไดแก การเสนอความเหนเกยวกบการเรยน
ตามความตองการของตนเองและการจดการเกยวกบการเรยน2)ผลการตรวจสอบความเทยงตรงของโมเดล
การวดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตรโดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน
ประกอบดวย3องคประกอบหลก8ตวบงชโดยพจารณาจากเกณฑคาดชนตางๆมความสอดคลองกลมกลน
กบขอมลเชงประจกษ(Chi-square=16.20,df = 16, p = .439, GFI = .99, AGFI = .97, RMSEA = .005)
ค�ำส�ำคญ:ความยดมนผกพนในวชาการนกศกษาปรญญาตรการพฒนาตวบงชการวเคราะหองคประกอบ
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
73ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
บทน�า
การจดการศกษาในระดบอดมศกษาถอเปนหนง
ในยทธศาสตรชาตทส�าคญดานการผลตและพฒนา
คนใหมศกยภาพสามารถยกระดบความเขมแขงของ
สงคมโดยรวมได และเปนไปในทศทางเดยวกนกบ
นโยบายการพฒนาประเทศใหกาวไปสไทยแลนด4.0
(Lohitsatien,2016)อยางไรกตามผเรยนในระดบ
อดมศกษายงคงมพฤตกรรมการเรยนทเปนอปสรรค
ตอการเรยนรทเกดจากการปรบตวในความแตกตาง
ระหวางอดมศกษาและการศกษาขนพนฐาน ไดแก
กรอบแนวคดทมความหลากหลายมากขน ความร
พนฐานและทกษะการเรยนรของแตละบคคล การ
ปรบตวเขากบสภาพแวดลอมทางการเรยนร เปนตน
(Ketonenetal.,2016)สงผลตอระดบความยดมน
ผกพนในวชาการในภาพรวม งานวจยกอนหนา
แสดงใหเหนวาปจจยความแตกตางดงกลาวสมพนธ
กบแรงจงใจในการเรยนรของผเรยนและสงผลให
ผเรยนเกดพฤตกรรมการสงเสรมกระบวนการเรยนร
เชน การเขาชนเรยน การตดตามบทเรยนและ
ทบทวนบทเรยน การมสวนรวมในชนเรยน เปนตน
(Wattananonsakul, 2015) ซงงานวจยกอนหนา
รวมเรยกพฤตกรรมบงชกระบวนการเรยนรเหลาน
ว าความยดมนผกพนในวชาการ (Academic
engagement) (Fredricks, Blumenfeld, & Paris,
2004; Reeve & Tseng, 2011)
แนวคดโมเดลแรงจงใจ (Self-system
motivational model) ภายใตทฤษฎการก�าหนด
ตนเอง (Self-Determination Theory: SDT) ได
อธบายถงสภาพแวดลอมทางการเรยนรวาเปนปจจย
ทสงผลตอระดบแรงจงใจในการเรยนท�าใหผเรยนม
ความรสกสนใจในการเรยนร มพฤตกรรมการมสวน
รวมในการเรยนตลอดจนมความคดเกยวกบการเรยน
พฤตกรรมดงกลาวเปนตวบงชของความยดมนผกพน
ในวชาการ(Klem&Connell,2004)งานวจยตาง
ประเทศไดศกษาความส�าคญของความยดมนผกพน
ในวชาการอยหลายประเดน Christenson, Wylie,
และReschly(2012:817)พบวาผเรยนทมความ
ยดมนผกพนในวชาการสงจะมสวนรวมในกจกรรม
การเรยนรและมความกระตอรอรนในการเรยนรวม
ถงเหนความส�าคญของการเรยนรในระดบทสงตาม
ไปดวยสอดคลองกบFredricksและคณะ(2004)
ทพบวา ความยดมนผกพนในวชาการท�าใหผเรยนม
ผลการเรยนดขน นอกจากน Skinner และ Pitzer
(2012) ยงพบวาผเรยนทมความยดมนผกพนในการ
เรยนสามารถกลบสสภาพปกตไดเมอเผชญกบความ
ลมเหลวหรอปญหาในการเรยน
จากการศกษาเอกสารงานวจยกอนหนาพบวา
“ความยดมนผกพน” (Engagement) เปนการให
ค�ามนสญญากบตนเอง จนกลายเปนการผกตดและ
ของเกยวกบการมสวนรวม(Participation)การมพลง
ในการกระท�าการเชอมโยงระหวางบคคลกบกจกรรม
การเรยนร ทงดานปญญา อารมณ และพฤตกรรม
(Federicks et al., 2004) สวนค�าวา “วชาการ”
(Academic)หมายถงกจกรรมหรองานทเกยวกบการ
เรยนร (Marks, 2000) เมอพจารณาทงสองค�ารวม
กนเปน“ความยดมนผกพนในวชาการ”(Academic
Engagement)แสดงใหเหนถงแสดงใหเหนถงการม
สวนรวมของผเรยนในวชาการหรอกจกรรมทเปน
สวนหนงของการเรยนบคคลมการทมเทและพยายาม
ในการเรยนรท�าความเขาใจการเรยนทงในดานปญญา
ดานอารมณและดานพฤตกรรม(Fredricksetal.,
2004; Newman, Wehlage, & Lamborn, 1992)
ซงCornoและMandinach(1983)และNewman
และคณะ (1992) ไดนยามความยดมนผกพนดาน
ปญญา (Cognitive engagement) วาเปนการคด
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
74 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
ของผเรยนเกยวกบการเรยนของตน ไดแก การ
ไตรตรองและใชความพยายามในการท�าความเขาใจ
ในสงทซบซอนและสงทยากในดานการเรยน การ
ท มเทในการเรยน รวมทงการใชกลวธการก�ากบ
ตนเองในการเรยนรทางปญญา ไดแก การวางแผน
ในการเรยน(Reeve,2012)ในสวนของความยดมน
ผกพนดานอารมณ(EmotionalEngagement)เปน
ความตองการของผเรยนในการมปฏสมพนธกบผอน
ทเกยวของกบการเรยน ไดแก ผสอน เพอนรวมชน
สถานศกษา(Connell,1990;Finn,1989)และยง
เกยวของกบความรสกของผเรยน เชน ความสนใจ
ความสข(Connell&Wellborn,1991)ความอยากร
ความกระตอรอรนในการเรยน (Reeve, 2012)
และความยดมนผกพนดานพฤตกรรม (Behavioral
Engagement)เปนการทผเรยนมสวนรวมในกจกรรม
ทเกยวของกบการเรยน(Connell,1990;Finn,1989)
ประเดนเกยวกบตวบงชและองคประกอบของ
ความยดมนผกพนในวชาการ พบวามการพฒนา
องคประกอบความยดมนผกพนในวชาการ ประกอบ
ดวย3องคประกอบไดแกดานปญญาดานอารมณ
และดานพฤตกรรม โดย Fredricks, Blumenfeld,
Friedel, และ Paris (2005) ไดศกษาและพฒนา
แบบวดความยดมนผกพนในโรงเรยน (School
Engagement Measure : SEM) ส�าหรบผเรยน
ชนประถมศกษาและมธยมศกษา ประกอบดวยองค
ประกอบ 3 ดาน คอความยดมนผกพนดานปญญา
ดานอารมณและดานพฤตกรรม มตวบงชเกยวกบ
การรบรเกยวกบความทาทายในงาน การไดรบการ
สนบสนนจากครและเพอนรวมชน และความผกพน
ทางอารมณกบสถาบนเปนตนเชนเดยวกบการศกษา
ของYazzie-Mintz(2009)ทพฒนาแบบวดความ
ยดมนผกพนในการเรยน(HighSchoolSurveyof
Student Engagement : HSSSE) ส�าหรบผเรยน
ชนมธยมศกษาตอนปลาย ประกอบดวย 3 องค-
ประกอบมตวบงชเกยวกบการรบรของผเรยนในการ
พยายามและใชกลยทธในการเรยนรการมปฏสมพนธ
ระหวางผเรยน และความรสกตอสถาบน เปนตน
สวนงานวจยในประเทศมการศกษาเกยวกบตวบงช
ตามโครงสรางองคประกอบของความยดมนผกพน
ในวชาการดานปญญา อารมณ และ พฤตกรรม
ในกล มตวอยางชนประถมศกษาและมธยมศกษา
(Pansutcharit, 2011; Wonglorsaichon, 2012)
อยางไรกตาม ในบางกรณพบวามผ ศกษาตวบงช
ภายใตองคประกอบความยดมนผกพนในวชาการ
ประกอบดวย 2 องคประกอบ เชน การศกษาของ
Appleton, Christenson, Kim, และ Reschly
(2006)ทไดพฒนาแบบวด“StudentEngagement
Instrument” (SEI) ส�าหรบกลมตวอยางชนประถม
ศกษาถงมธยมศกษาตอนปลาย ตามองคประกอบ
2ดานคอ1)ความยดมนผกพนดานจตวทยา/อารมณ
(Psychological/EmotionalEngagement)มตวบง
ชคอความสมพนธระหวางผเรยนกบผสอนการไดรบ
การสนบสนนจากเพอนและครอบครวและ2)องค
ประกอบความยดมนผกพนดานปญญา (Cognitive
Engagement) มตวบงช คอ การควบคมดาน
การเรยนเกยวกบเวลาทใชในภาระงานการเรยนร
การเขาชนเรยน การท�างานใหส�าเรจ เชนเดยวกบ
แบบวดแรงจงใจและความยดมนผกพน(Motivation
and Engagement Scale : MES) ทพฒนาโดย
Martin(2009)พฒนาขนตามกรอบแนวคดของวงจร
ความยดมนผกพนและแรงจงใจ ไดศกษาในกลม
ตวอยางทมระดบการศกษาแตกตางกน ระหวางชน
ประถมศกษาถงระดบปรญญาตร ประกอบไปดวย
องคประกอบความยดมนผกพนมตดานปญญาและ
พฤตกรรม มตวบงชทสะทอนถงความยดมนผกพน
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
75ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
ดานปญญา ไดแก ความเชอในตนเอง คณคาของ
โรงเรยนสวนความยดมนผกพนดานพฤตกรรมไดแก
ความสนใจในการเรยนร ความวรยะ การวางแผน
การจดการเกยวกบการเรยน นอกจากน Skinner,
Kindermann,และFurrer(2009)ไดพฒนาแบบวด
ความยดมนผกพนและการเอาใจออกหางในการเรยน
(Engagement versus Disaffection with Learning :
EvsD)ประกอบดวย2องคประกอบ ไดแกความ
ยดมนผกพนดานพฤตกรรมและความยดมนผกพน
ดานอารมณทมโครงสรางลกษณะ2มตคอดาน
ความยดมนผกพน (Engagement) และดานการ
เอาใจออกหาง (Disaffection)อยางไรกตามมการ
ศกษาเกยวกบองคประกอบของความยดมนผกพน
ในวชาการเพมเตมจาก3องคประกอบดงทกลาวมา
ดงเชนการศกษาของReeveและTseng(2011)
ท�าการศกษาองคประกอบของความยดมนผกพนใน
กลมผเรยนชนมธยมศกษาไดเสนอองคประกอบใหม
คอความยดมนผกพนดานการรเรมในตนเอง(Agentic
Engagement) มตวบงชเกยวกบผเรยนแสดงความ
เหนดานการเรยนตามความตองการของตนเองแสดง
ถงผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนลกษณะแบบ
เชงรก(ActiveLearning)ผเรยนลงมอกระท�าอยาง
สรางสรรคเพอกอใหเกดความราบรนในการเรยน
การสอน
จากขอมลทกลาวมาขางตนพบวาความยดมน
ผกพนมไดหลายองคประกอบตงแต2-4องคประกอบ
ทงนอยภายใตการอธบายของทฤษฎแรงจงใจเดยวกน
โดยสวนใหญนกวจยนยมศกษาความยดมนผกพนใน
วชาการ 3 องคประกอบ ไดแก ความยดมนผกพน
ดานปญญา ความยดมนผกพนดานอารมณ และ
ความยดมนผกพนดานพฤตกรรม เมอพจารณา
บรบททนกวจยศกษาพบวา มการศกษาตงแตระดบ
ประถมศกษาถงระดบมหาวทยาลย องคประกอบใน
กลมผเรยนประถมศกษานยมศกษา3องคประกอบ
สอดคลองกบระดบมหาวทยาลย โดยยงไมรวม
องคประกอบความยดมนผกพนดานการรเรมใน
ตนเอง อกทงกลมประชากรมหาวทยาลยเปนชวง
วยร น เชอมตอระหวางวยเดกและวยผ ใหญ ม
พฒนาการทางสตปญญาพรอมเรยนรสงตางๆรอบ
ตว(Piaget,1963ascitedinMiller,2002)มความ
เปนตวของตวเองกลาคดกลาแสดงออกเพอเตรยม
ความพรอมสการท�างานไดตอไป
งานวจยน จ งม งศกษาองค ประกอบของ
คณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการ ประกอบ
ดวย 4 องคประกอบไดแก ความยดมนผกพนดาน
ปญญาความยดมนผกพนดานอารมณ ความยดมน
ผกพนดานพฤตกรรมและความยดมนผกพนดานรเรม
ในตนเอง โดยพฒนาเปนตวบงชทมลกษณะบงบอก
และสะทอนถงสภาพความยดมนผกพนมความชดเจน
เพยงพอทจะใชในการเปรยบเทยบกบเกณฑทก�าหนด
ไวเพอประเมนสงทตองการศกษาได (Wiratchai,
2008ascitedinPatsriruang,2012)อนจะน�าไป
สการทราบความตองการในการพฒนาโดยพจารณา
จากตวบงชทไดจดท�าขนเปนพนฐานพฒนาโปรแกรม
สงเสรมคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการ
ของนกศกษา (Intervention) ทสอดคลองกบกลม
นกศกษาระดบปรญญาตร โดยมงเนนบทบาทของ
ผเรยนเปนผกระท�ามสวนรวมในการจดกระบวนการ
เรยนรของตนดวยตนเอง สงผลใหผเรยนเกดการ
ตอยอดทางปญญาซงสอดคลองกบทกษะการเรยนร
ของผเรยนในศตวรรษท21 (Kay,2010ascited
in Wattananonsakul, 2015)
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
76 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
วตถประสงค
การวจยนมวตถประสงค2ประการคอ1)เพอ
พฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนใน
วชาการของนกศกษาปรญญาตรและ2)เพอตรวจ
สอบความตรงของโมเดลการวดคณลกษณะความ
ยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
สมมตฐานการวจย
1.ตวบงชของคณลกษณะความยดมนผกพน
ในวชาการของนกศกษาประกอบดวยองคประกอบ
1) ความยดมนผกพนดานปญญา 2) ความยดมน
ผกพนดานอารมณ 3) ความยดมนผกพนดาน
พฤตกรรม และ 4) ความยดมนผกพนดานรเรมใน
ตนเอง
2.โมเดลการวดคณลกษณะความยดมนผกพน
ในวชาการของนกศกษาปรญญาตรมความสอดคลอง
กลมกลนกบขอมลเชงประจกษ
การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ
แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบความยดมน
ผกพนในวชาการ
ความยดมนผกพนมพนฐานมาจากทฤษฎทาง
จตวทยาและแรงจงใจ ไดแก1)แนวคดโมเดลแรง
จงใจ (Self-systemmotivationalmodel)ภายใต
ทฤษฎการก�าหนดตนเอง (Self-Determination
Theory: SDT) อธบายวาปจจยสงแวดลอมมความ
สมพนธกบการเกดความยดมนผกพนบคคลมความ
ตองการพนฐานทางจตวทยา(BasicPsychological
Needs) ไดแก ความตองการดานความสามารถ
(Needforcompetence)ดานความมอสระ(Need
forautonomy)และดานความสมพนธ (Need for
relatedness)โดยทปจจยสงแวดลอมทางการเรยนร
มอทธพลตอระดบความตองการพนฐานทางจตวทยา
และสงผลใหบคคลประเมนระดบความสามารถความ
มอสระ ความสมพนธทมอทธพลตอความยดมนใน
วชาการ(Connell&Wellborn,1991;Deci&Ryan,
1985;Skinner&Belmont,1993)และ2)แนวคด
“Bioecological model” ภายใตทฤษฎนเวศวทยา
(Ecological system theory) (Bronfenbrenner,
1986;Bronfenbrenner&Morris,2006ascitedin
Fedricks,2015)เปนทฤษฏทางจตวทยาพฒนาการ
ทอธบายการเกดความยดมนผกพนในวชาการ โดย
ค�านงถงความส�าคญของปฏสมพนธระหวางปจจย
ตาง ๆ ไดแก บคคล กระบวนการ บรบทสภาพ
แวดลอม และเวลา สงผลตอการพฒนาบคคล
พฒนาการของบคคลทเกดขนเกยวกบสงแวดลอม
ในลกษณะเปนระบบแบงเปน4ระบบไดแกระบบ
เลก(Micro-system)ระบบกลาง(Meso-system)
ระบบภายนอก (Exo-system) และระบบใหญ
(Macrosystem) โดยระบบทสงผลโดยตรงตอการ
พฒนาองครวมของบคคลมากทสดคอ ระบบเลก
(micro-system) ไดแก สถานศกษา ครอบครว
สถานทท�างานเปนตนเมอพจารณาสาระของทฤษฎ
ประกอบกบบรบทการเรยนรพบวาการขบเคลอนและ
ความสมพนธในระบบดงกลาวมอทธพลตอแรงจงใจ
ของบคคลและสงผลใหบคคลเกดความยดมนผกพน
ไดปจจยสงแวดลอมทมอทธพลตอความยดมนผกพน
ในวชาการไดแก1)ปจจยดานการเรยนการสอนทม
อทธพลตอแรงจงใจของผเรยน ไดแก การเรยน
การสอนททาทายมความส�าคญกบชวตจรงสนบสนน
ใหเกดความสนใจใครร สนบสนนความมอสระ
สงเสรมใหเกดความรจ�าและมการประเมนคาเปนตน
และ2)ปจจยความสมพนธทางสงคมพบวาผเรยน
ทมความสมพนธกบผสอนหรอเพอนระดบสงแสดงถง
ระดบความยดมนผกพนในวชาการทสงดวย (Lam,
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
77ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
Wong,Yang,&Liu,2012)
การวจยครงนศกษาความยดมนผกพนใน
วชาการทม3องคประกอบหลกตามการศกษาของ
Fredricks และคณะ (2004) ไดแก ความยดมน
ผกพนดานปญญา ความยดมนผกพนดานอารมณ
และความยดมนผกพนดานพฤตกรรมรวมกบแนวคด
ของReeveและTseng(2011)ทศกษาองคประกอบ
เพมเตมคอองคประกอบความยดมนผกพนดานรเรม
ในตนเอง(Agenticengagement)เกยวกบผเรยน
แสดงความเหนเกยวกบการเรยนตามความตองการ
ของตนเองและมความพยายามในการพฒนาการ
เรยนการสอนหรอการเรยนรดวยตนเอง (Active
learners) ผเรยนมพฤตกรรมดงกลาวยอมสงผลด
ตอการเรยนรและเปนประโยชนอยางยงตอการเรยน
การสอนในระดบอดมศกษาเนองจากผเรยนทมความ
พยายามสวนบคคลในการมบทบาทพฒนาการเรยน
การสอนสามารถเปนสงสะทอนกลบ(Feedback)ให
ผสอนมลกษณะสนบสนนความมอสระ (Autonomy
supportive)และสงผลตอระดบความสามารถความ
มอสระและความสมพนธของผเรยนเชนกน (Deci,
Vallerand, Pelletier, & Ryan, 1991; Reeve, 2012)
ผวจยน�าแนวคดทฤษฎทเกยวของมาพฒนา
จดท�ารางตวชวด เพอเปนเกณฑและสะทอนถง
คณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาปรญญาตรดงตารางท1
ตารางท 1 โครงสรางแบบวดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร(Fredricksetal.,2004;
Reeve &Tseng, 2011)
องคประกอบและตวบงช ตวชวด
1. ดานปญญา หมายถง ผเรยนมความคดเกยวกบการเรยนของตนเองไดแกการพฒนาตนเองดานการเรยนดวย
กลยทธทางปญญาการก�ากบตนเองทางปญญามการไตรตรองทมเทและมงมนในการวางแผนการเรยนความ
สามารถควบคมตนเองในดานการเรยนไดด
1.1 ความมงมนทมเทในการเรยนผเรยนมความคด 1)ท�าความเขาใจในสงทอาจารยสอน
เกยวกบการเรยนของตนเองการพยายามท�าความเขาใจ 2)จดจ�าในสงทเรยนร
ในบทเรยนการเรยนการสอนและงานทไดรบมอบหมาย 3)ท�าความเขาใจในเรองทเรยนร
เพอการเรยนทด 4)ท�าความเขาใจในสงทอาจารยสอน
1.2 การพฒนาตนเองดานการเรยนผเรยนม 1)มการเชอมโยงสงทอานกบความรเดมเพอชวยให
ความคดเพอพฒนาการเรยนของตนเองดวยกลยทธ เขาใจยงขน
ทางปญญาไดแกกลยทธการทองจ�าการเชอมโยง 2)นกถงตวอยางทชวยใหเขาใจในเรองทเรยน
ความรการจดระบบความรเปนตน 3)สรปแนวคดหรอประเดนส�าคญเกยวกบสงทเรยน
4)ตงค�าถามเพอทบทวนความเขาใจในสงทอาน
5)หาความรเพมเตมจากแหลงการเรยนรอนๆนอก
เหนอจากชนเรยน
6)ปรบเปลยนวธการเรยนรเมอพบวางานหรอการบาน
ยากแกการเขาใจ
7)ทบทวนประเดนส�าคญเกยวกบการเรยน
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
78 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
1.3 การควบคมตนเองดานการเรยน การทผเรยน 1) ตรวจสอบความถกตองหลงจากท�าการบานหรองาน
ใชการก�ากบตนเองทางปญญา ไดแก การสงเกตพฤตกรรม ทไดรบมอบหมายเสรจ
ความพยายามควบคมหรอก�ากบตนเองมาชวยจดการ 2) พจารณาความเขาใจของตนเองอกครงหลงจาก
การเรยนของตนเอง ท�าการบานเสรจ
2.ดานอารมณหมายถงผเรยนมปฏสมพนธกบสงทเกยวของกบการเรยน ไดแก การไดรบการสนบสนนจาก
ผเกยวของ นอกจากนยงเกยวของกบความรสกของผเรยนทมตอ ผสอน เพอนรวมชน สถานศกษา
2.1 ความรสกทมตอสถาบน ผเรยนมความรสกด 1) มความสขเวลาอยทมหาวทยาลย
มความสขกบสถาบนทศกษาอย 2) ชอบเวลาอยมหาวทยาลย
2.2 ความรสกทมตอการเรยน ผเรยนมความรสกด 1) รสกสนกกบการเรยนรสงใหม ๆ ในชนเรยน
มความสขกบการเรยน หรอสงทอาจารยสอน 2) รสกดเวลาอยในชนเรยน
ตลอดจนเหนคณคาของการเรยน 3) สนกกบการเรยน
4) สนใจใครรเวลาอยในชนเรยน
5) รสกวาชนเรยนสนกสนาน
2.3 ความรสกทมตอผเกยวของ ผเรยนมความรสก 1) รสกวาอาจารยผสอนเอาใจใส สนบสนนในการเรยนร
ทดตอผทเกยวของ ไดรบความหวงใยเอาใจใส และไดรบ 2) รสกวาอาจารยเปนคนเปดเผยและจรงใจกบผเรยน
การสนบสนนทงในดานการชวยเหลอสนบสนนในสงท 3) รสกวาอาจารยใหความชวยเหลอดานการเรยน
อยากเรยนร หรอคอยชวยชแนะเพมเตมจากผทเกยวของ 4) รสกวาอาจารยเปนหวงเปนใยนกศกษา
5) รสกวาบคลากรในมหาวทยาลย (เพอน อาจารย
เจาหนาท) รบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะ
6) รสกวาบคลากรในมหาวทยาลย (เพอน อาจารย
เจาหนาท) ปฏบตตอนกศกษาอยางสมเหตสมผล
7) รสกมความสขทไดพดคยกบอาจารย
3.ดานพฤตกรรม หมายถง ผเรยนมพฤตกรรมทแสดงถง 1) ใชเวลาในแตละวนท�ากจกรรมเกยวกบการเรยน
การมสวนรวมในการเรยน มพฤตกรรมการเรยนทสอถง มากกวาท�าอยางอน
ความพยายาม ความตงใจเรยน และจดการเกยวกบ 2) ท�าการบานหรองานทไดรบมอบหมายใหเสรจกอน
การเรยนของตนเอง ไมวาจะเปน ดานเวลา การจดการ จะท�าอยางอนทไมเกยวกบการเรยน
เกยวกบตารางการเรยนการสอน รวมทงการเลอกและ 3) ก�ากบพฤตกรรมการเรยนใหเปนไปตามตาราง
จดการกบสภาพแวดลอมทสงผลดตอการเรยน การเรยน การสอนทก�าหนดไวได
4) จดการกบสงทรบกวนรอบขางทขดขวางการเรยนได
ตารางท1 โครงสรางแบบวดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร (Fredricks et al., 2004;
Reeve &Tseng, 2011) (ตอ)
องคประกอบและตวบงช ตวชวด
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
79ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
วธด�าเนนการวจย
ในการศกษาครงน แบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะ
ท 1) วเคราะหตวบงชดวยการวเคราะหองคประกอบ
เชงส�ารวจ (Exploratory Factor Analysis) ผเขา
รวมวจยเปนนกศกษามหาวทยาลยระดบปรญญาตร
อาย 18-21 ป จ�านวน 420 คน ระยะท 2) ตรวจสอบ
ความตรงของโมเดลการวดคณลกษณะความยดมน
ผกพนในวชาการของนกศกษา ดวยการวเคราะหองค-
ประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis)
ผ เข าร วมวจยเป นนกศกษามหาวทยาลยระดบ
ปรญญาตร อาย 18-21 ป จ�านวน 420 คน
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรในงานวจยเปนนกศกษาทก�าลงศกษา
อย ในมหาวทยาลยระดบปรญญาตร ในก�ากบ
ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา
แบงเปนกลมตวอยางในการศกษานแบงเปน
2 กลม ไดแก กลมตวอยางระยะท 1) ในการศกษา
องคประกอบเชงส�ารวจ เปนการพฒนาโมเดลการวด
คณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาปรญญาตร ดวยการวเคราะหองคประกอบ
เชงส�ารวจและการหาคณภาพเครองมอ ตวอยาง
เปนนกศกษามหาวทยาลยจ�านวน 420 คน ผวจย
ท�าการสมตวอยางแบบหลายขนตอนเพอใหไดมาซง
กลมตวอยาง
กล มตวอยางระยะท 2) ขนการตรวจสอบ
ความตรงของโมเดลการวดคณลกษณะความยดมน
ผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร ดวย
การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ตวอยางเปน
นกศกษามหาวทยาลยจ�านวน 420 คน การก�าหนด
ขนาดตวอยางพจารณาตามแนวคดของ Hair และ
คณะ ทเสนอแนะวาขนาดกล มตวอยางทเหมาะ
สมควรมขนาดตวอยาง 10 หนวยตอหนงพารามเตอร
(Hair et al., 1998 as cited in Wattananonsakul
& Sutthisakorn, 2015)
เครองมอทใชในการวจย
เครองมอทใชในการวจยครงน คอ แบบวด
คณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการ (Academic
Engagement Scale) ผวจยสรางขอค�าถามจ�าแนก
เปน 8 ตวบงช ใหครอบคลมองคประกอบของ
คณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการ ทง 4 ดาน
คอ ดานปญญา ดานอารมณ ดานพฤตกรรม และ
ตารางท1 โครงสรางแบบวดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร (Fredricks et al., 2004;
Reeve &Tseng, 2011) (ตอ)
องคประกอบและตวบงช ตวชวด
4.ดานรเรมในตนเองหมายถง ผเรยนมพฤตกรรมท 1) เสนอความเหนในชนเรยนเพอชวยใหการเรยน
แสดงถงการมสวนรวมในการเรยน มพฤตกรรม การสอนดยงขน
การเรยนทสอถงความพยายาม ลงมอกระท�าดวย 2) แสดงความคดเหนเวลาอยในชนเรยน
ตนเอง เพอชวยสงเสรมการเรยนการสอน 3) ถามค�าถามเวลาอยในชนเรยน
4) ตงค�าถามระหวางเรยน
5) บอกใหอาจารยทราบวาสนใจเรองอะไรบางเวลา
อยในชนเรยน
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
80 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
ดานรเรมในตนเองดงโครงสรางตาราง1แบบวดม
ลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา(RatingScale)
5ระดบมพสยระหวาง“ตรงมากทสด”(5คะแนน)
ถง “ตรงนอยทสด” (1 คะแนน) ผลการวเคราะห
เพอหาคณภาพเครองมอแบบวดคณลกษณะความ
ยดมนผกพนในวชาการจ�านวน39ขอผานเกณฑการ
พจารณาคณภาพจ�านวน 36 ขอ ดงน 1) ผลการ
ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา โดยผเชยวชาญ 5
ทาน พบวา ทกขอมคาดชนความสอดคลอง (IOC:
Index of Congruency) เปนไปตามเกณฑคอมคา
มากกวาหรอเทากบ.50ขนไป(Pongwichai,2015)
2) ผลการวเคราะหคาอ�านาจจ�าแนกระหวางกลมสง
และกลมต�า 3) คาสหสมพนธระหวางขอกระทงกบ
คะแนนรวมทงฉบบพสยระหวาง.25-.64และ4)คา
สมประสทธอลฟาของครอนบค รวมทงฉบบ เทากบ
.92
การเกบรวบรวมขอมล
1.ตรวจสอบคณภาพเบองตน (try out) กบ
นกศกษาจ�านวน140คนเพอท�าแบบวดคณลกษณะ
ความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
แลวน�าขอมลทไดมาหาคาอ�านาจจ�าแนกและคาความ
เทยง
2.เกบขอมลครงท1กบนกศกษาทเปนตวอยาง
จ�านวน420คนเพอวเคราะหองคประกอบเชงส�ารวจ
(Exploratory Factor Analysis)
3.เกบขอมลครงท 2 กบนกศกษาท เป น
ตวอยางจ�านวน 420 คน เพอตรวจสอบความตรง
เชงโครงสรางดวยวธวเคราะหองคประกอบเชงยนยน
(Confirmatory Factor Analysis)
การวเคราะหขอมล
ผ วจยด�าเนนการวเคราะหข อมลโดยการ
วเคราะหองคประกอบเชงส�ารวจ (Exploratory
Factor Analysis) และวเคราะหขอมลดวยการ
วเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง(Second-
order Factor Analysis) ดวยโปรแกรม LISREL
9.30 ประมาณคาพารามเตอรดวยวธ Maximum
Likelihood (ML) เพอตรวจสอบความตรงของ
โมเดลคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการโดย
พจารณาความสอดคลองกลมกลน (Goodness of
fit) ระหวางขอมลทฤษฎกบขอมลเชงประจกษ จาก
คาดชนตางๆไดแกไค-สแควรองศาอสระระดบ
นยส�าคญ คาดชนความกลมกลน (GFI) คาดชนวด
ระดบความกลมกลนทปรบแก (AGFI) คาดชนราก
ของก�าลงสองเฉลยของเศษเหลอ (RMR) และคา
ดชนรากของก�าลงสองเฉลยของเศษเหลอมาตรฐาน
(RMSEA) (JÖreskog & SÖrbom, 1996 as cited
in Wattananonsakul, 2014)
ผลการวจย
1. ผลการวเคราะหองคประกอบคณลกษณะ
ความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญา
ตร
ผวจยพจารณาดชนMSAของKaiser-Meyer-
Olkin (Measure of Sampling Adequacy) มคา
เทากบ .908 สรปไดวาขอมลมความเหมาะสม
เพยงพอทจะใชวธวเคราะหองคประกอบและการ
ตรวจสอบขอตกลงเบองตนพบวาเมทรกซสหสมพนธ
ของตวแปรทง36ตวไมเปนเมทรกซเอกลกษณนน
คอตวแปรทง36ตวมความสมพนธกนเพยงพอทจะ
น�ามาวเคราะหองคประกอบตอไปได(Barlett’sTest:
Chi-Square=6769.498,df=630,p= .000)
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
81ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
เมอพจารณารายตวแปรพบวาคาความพอเพยงของ
การเลอกตวอยางโดยรวม(MSA)เทากบ.908และ
คาพสยของคาความพอเพยงของการเลอกตวอยาง
(MSA)ของตวแปรทง 36ตว ระหวาง .058-.720
ซงมากกวา.05ทกคาแสดงวาตวแปรทกตวทน�ามา
ศกษามความสมพนธกนเพยงพอทจะสามารถน�ามาใช
ในการวเคราะหองคประกอบได(Hairetal.,1998
ascitedinWattananonsakul,2015)ผลการสกด
องคประกอบดวยวธสกดองคประกอบหลก (PCA)
หมนแกนองคประกอบแบบมมฉากดวยวธแวรรแมกซ
โดยพจารณาตามเกณฑคอตวบงชทส�าคญนนตองม
คาไอเกน(Eigenvalues)มากกวาหรอเทากบ1โดย
ในตวแปรแตละตวแปรตองมคาน�าหนกองคประกอบ
ตงแต .30ขนไป(Hairetal.,1998ascitedin
Wattananonsakul&Sutthisakorn,2015)พบวา
ตวแปรทน�ามาศกษาทงหมด36ตวแปรน�ามาสราง
ตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาปรญญาตรได8ตวบงชมพสยของคาไอเกน
อยระหวาง 1.015-9.881 และมคาความแปรปรวน
สะสมรอยละ62.91รายละเอยดดงตาราง2
ตารางท 2 คาไอเกน รอยละของปรมาณความแปรปรวน น�าหนกองคประกอบของแบบวดคณลกษณะความยดมน
ผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตรจ�าแนกตามตวบงช
น�าหนก รอยละของปรมาณ
ตวบงช จ�านวนขอ
องคประกอบ คาไอเกน
ความแปรปรวน
1.ความรสกทมตอผเกยวของ 7 .688-.827 9.881 12.780
2.การเสนอความเหนเกยวกบการเรยน 5 .693-.834 3.378 9.886
ตามความตองการของตนเอง
3.การพฒนาตนเองดานการเรยน 7 .484-.672 2.643 9.316
4.ความรสกทมตอการเรยน 5 .623-.725 1.961 7.842
5.ความมงมนทมเทในการเรยน 4 .659-.784 1.373 7.382
6.การจดการเกยวกบการเรยน 4 .597-.679 1.265 6.264
7.ความรสกทมตอสถาบน 2 .805-.807 1.133 4.741
8.การควบคมตนเองดานการเรยน 2 .732-.788 1.015 4.705
ความแปรปรวนสะสมทง8ตวบงชเทากบรอยละ62.91
ผลการพจารณาคาน�าหนกองคประกอบของ
ตวบงชพบวาองคประกอบหลกดานปญญาประกอบ
ดวยตวบงช 1) ความมงมนทมเทในการเรยน 2)
การพฒนาตนเองดานการเรยนและ3)การควบคม
ตนเองดานการเรยน มคาน�าหนกองคประกอบ
ระหวาง .741-.787 องคประกอบดานอารมณ
ประกอบดวยตวบงช 1) ความรสกทมตอสถาบน
2) ความรสกทมตอการเรยน 3) ความรสกทมตอ
ผเกยวของมคาน�าหนกองคประกอบระหวาง .634-
.845และองคประกอบดานพฤตกรรมประกอบดวย
ตวบงช1)การเสนอความเหนเกยวกบการเรยนตาม
ความตองการของตนเอง 2) การจดการเกยวกบ
การเรยน มคาน�าหนกองคประกอบระหวาง .688-
.875ดงตาราง3
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
82 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
2. ผลการตรวจสอบความสอดคลองของ
โมเดลการวดคณลกษณะความยดมนผกพนใน
วชาการกบขอมลเชงประจกษ
ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบ
สอง (Second Order) เพอยนยนองคประกอบ
ของคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาปรญญาตรตามทฤษฎคอดานปญญาดาน
อารมณ และดานพฤตกรรม ผวจยไดน�าเมทรกซ
สหสมพนธของตวแปรจ�านวน8ตวแปรไปวเคราะห
โดยใชเมทรกซความแปรปรวน-ความแปรปรวนรวม
(variance-covariancematrix)ภายหลงปรบโมเดลฯ
พบวา มความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชง
ประจกษด (Chi-square = 16.20,df = 16, p =
.439, GFI = .99, AGFI = .97, RMSEA = .005)
ดงแสดงในภาพท1
ตารางท 3คาน�าหนกตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตรทจดเขาองคประกอบ
ตวบงช
องคประกอบ
ปญญา อารมณ พฤตกรรม
1.ความมงมนทมเทในการเรยน .755 .176 .252
2.การพฒนาตนเองดานการเรยน .741 .209 .326
3.การควบคมตนเองดานการเรยน .787 .091 .072
4.ความรสกทมตอสถาบน -.030 .845 .190
5.ความรสกทมตอการเรยน .291 .634 .386
6.ความรสกทมตอผเกยวของ .364 .685 -.038
7.การเสนอความเหนเกยวกบการเรยนตามความตองการของตนเอง .132 .090 .875
8.การจดการเกยวกบการเรยน .360 .239 .688
ความแปรปรวนสะสมทง3องคประกอบเทากบ67.98
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
83ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
เมอพจารณาคาน�าหนกองคประกอบพบวาม
นยส�าคญทางสถตทกค าน� าหนกองค ประกอบ
พจารณาแตละองคประกอบมรายละเอยดดงน
องคประกอบท 1 ความยดมนผกพนดานปญญา
ประกอบดวยตวบงช 3 ตวบงช ไดแก ตวบงชการ
พฒนาตนเองดานการเรยนมคาน�าหนกองคประกอบ
สงสดรองลงมาไดแกความมงมนทมเทในการเรยน
และการควบคมตนเองดานการเรยนตามล�าดบองค
ประกอบท2ความยดมนผกพนดานอารมณประกอบ
ดวยตวบงช 3ตวบงช พบวาตวบงชความรสกทม
ตอการเรยนมคาน�าหนกองคประกอบสงสดรองลงมา
ไดแก ความรสกทมตอผเกยวของและความรสกทม
ตอสถาบนตามล�าดบองคประกอบท3ความยดมน
ผกพนดานพฤตกรรมประกอบดวยตวบงข2ตวบงช
พบวา ตวบงชทมคาน�าหนกองคประกอบสงสด คอ
การจดการเกยวกบการเรยนและรองลงมาคอการ
เสนอความเหนเกยวกบการเรยนตามความตองการ
ของตนเอง
อภปรายผลการวจย
การศกษาครงนม วตถประสงคเพอพฒนา
ตวบงชและตรวจสอบความตรงของโมเดลการ
วดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาผลการศกษาพบวาคณลกษณะความยดมน
ผกพนในวชาการประกอบดวย8ตวบงชไดแกความ
ม งมนท มเทในการเรยน การพฒนาตนเองดาน
การเรยนการควบคมตนเองดานการเรยนความรสก
ทมตอสถาบน ความรสกทมตอการเรยน ความรสก
ทมต อผ เ กยวของ การเสนอความเหนเกยวกบ
การเรยนตามความตองการของตนเอง และการ
จดการเกยวกบการเรยนตวบงชทง8ตวบงชจดเขา
องคประกอบไดตาม3องคประกอบหลกคอองค-
ประกอบท1ความยดมนผกพนในวชาการดานปญญา
องคประกอบท 2 ความยดมนผกพนในวชาการดาน
อารมณและองคประกอบท3ความยดมนผกพนใน
วชาการดานพฤตกรรม ผลการศกษาสอดคลองกบ
Chi-square = 16.20, df = 16, p = .439, GFI = .99, AGFI = .97, RMSEA = .005
*p < .05
ภาพท 1โมเดลการวดคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
84 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
การศกษากอนหนา ทอธบายถงความยดมนผกพน
ในวชาการเปนโครงสรางเกยวกบมตดานพฤตกรรม
อารมณ และปญญาในการมสวนรวมและเกยวของ
กบวชาการหรอการเรยน (Fredricksetal., 2004,
2005;Skinneretal.,2009;Yazzie-Mintz,2009)
ผลการวเคราะหความตรงของโมเดลการวด
รายองคประกอบ พบวาในองคประกอบท 1 ความ
ยดมนผกพนดานปญญา ประเดนดานการพฒนา
ตนเองดานการเรยนมคาน�าหนกสงทสด ซงมความ
สอดคลองกบตวบงชในการศกษาคณลกษณะความ
ยดมนผกพนดานปญญากอนหนา ไดแก การใช
กลยทธทางปญญามาชวยในการพฒนาการเรยน
(Martin, 2009; Reeve &Tseng, 2011; Yazzie-
Mintz, 2009) ผเรยนในระดบปรญญาตรจ�าเปน
ตองมทกษะการก�ากบตนเอง หรอการใชกลยทธ
ทางปญญาเพอพฒนาความสามารถของตนเอง
(Wattananonsakul,2017)สวนตวบงชทมคาน�าหนก
รองลงมาไดแก ความมงมนทมเทในการเรยน และ
การควบคมตนเองดานการเรยนตามล�าดบสอดคลอง
กบการศกษาของ Appleton และคณะ (2006) ท
ศกษาองคประกอบเชงส�ารวจและเชงยนยน ความ
ยดมนผกพนในนกเรยนมตวบงชทอยในองคประกอบ
ของความยดมนทางปญญาไดแกการควบคมตนเอง
ดานการเรยนและการพยายามท�างานใหส�าเรจ เมอ
พจารณา องคประกอบท 2 ความยดมนผกพนดาน
อารมณตวบงชความรสกทมตอการเรยนเปนตวบงช
ทมคาน�าหนกมากทสดและตวบงชทมคาน�าหนกรอง
ลงมาไดแกความรสกทมตอผเกยวของและความรสก
ทมตอสถาบนตามล�าดบสอดคลองกบการศกษาของ
Skinnerและคณะ(2009)ทศกษาและพฒนาแบบวด
EvsD ภายใตทฤษฎแรงจงใจของผ เรยน พบวา
สภาพแวดลอมมอทธพลตอระดบความตองการ
พนฐานทางจตวทยาของบคคลและสงผลตออารมณ
หรอความรสกสอดคลองกบการศกษาของFredricks
และคณะ (2005) ทพบวาการสนบสนนจากครและ
เพอนรวมชนสามารถเปนตวบงชใหเกดแรงจงใจใน
การท�ากจกรรมการเรยนรของบคคลได เชนเดยว
กบการศกษาของ Yazzie-Mintz (2009) ทพบวา
ความรสกของผเรยนมตอสถาบนและผทเกยวของก
เปนสงทสงผลใหผเรยนเกดความยดมนผกพนทาง
อารมณเชนกน(Yazzie-Mintz,2009)เมอพจารณา
องคประกอบท 3 ความยดมนผกพนดานพฤตกรรม
ประกอบดวยตวบงช 2ตวบงชพบวาตวบงชทมคา
สงสดคอการจดการเกยวกบการเรยนและรองลงมา
คอการเสนอความเหนเกยวกบการเรยนตามความ
ตองการของตนเองสอดคลองกบการพฒนาแบบวด
ของSkinnerและคณะ (2009)ตามองคประกอบ
ความยดมนผกพนดานพฤตกรรมทมตวบงช ไดแก
การมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร และสอดคลอง
กบการพฒนาตวบงชทสะทอนถงความยดมนผกพน
ดานพฤตกรรมของMartinและคณะ(2009)ไดแก
การจดการเกยวกบการเรยน
พจารณาผลการศกษาในภาพรวม พบวา
องคประกอบทงสามองคประกอบสอดคลองกบ
แนวคดโมเดลแรงจงใจ(Self-systemmotivational
model) ภายใตทฤษฎการก�าหนดตนเอง (Self-
Determination Theory: SDT) ทใหความส�าคญ
กบการตอบสนองความตองการทางจตวทยาพนฐาน
ของบคคล ไดแก ดานความสามารถ (Need for
competence) ดานความมอสระ (Need for
autonomy) และดานความสมพนธ (Need for
relatedness) โดยปจจยสภาพแวดลอมทางการ
เรยนรมอทธพลตอการประเมนระดบความสามารถ
ความมอสระและความสมพนธในทางทดและสงผล
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
85ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
ตอระดบความยดมนในวชาการ(Connell&Wellborn,
1991;Deci&Ryan,1985)ในแตละองคประกอบ
ประกอบดวยตวบงชทสอดคลองกบความตองการ
ทางจตวทยาทงสามดานไดแก1)ความยดมนผกพน
ดานปญญา ตวบงช ไดแก ความมงมนทมเทใน
การเรยนและการพฒนาตนเองดานการเรยนเปนตว
บงชทสะทอนถงบคคลมการลงทนทางจตวทยาในดาน
การเรยนรและเกยวของกบความตองการดานความ
สามารถของบคคล (Need for competence)
2)ความยดมนผกพนดานอารมณไดแกตวบงชความ
รสกทมตอการเรยน ผเกยวของ และสถาบน เปน
ตวบงชทสะทอนถงความรสกของบคคลทเปนผล
มาจากปจจยทางสงแวดลอมมอทธพลตอแรงจงใจ
ของบคคลและสงผลใหบคคลเกดความยดมนผกพน
เกยวของกบความตองการทางจตวทยาพนฐานของ
บคคลดานความสมพนธ (Need for relatedness)
อกทงสอดคลองกบแนวคด“Bioecologicalmodel”
ภายใตทฤษฎนเวศวทยา (Ecological system
theory)(Bronfenbrenner,1986)อธบายถงปจจย
สงแวดลอมทางการเรยนรเปนปจจยทมอทธพลตอ
แรงจงใจของบคคลและสงผลใหบคคลเกดความ
ยดมนผกพนได สอดคลองกบการศกษาของ Lam
และคณะ(2012)ทพบวาผเรยนทรายงานเกยวกบ
ความสมพนธกบผสอนหรอเพอนระดบสงแสดงถง
การมความยดมนผกพนในวชาการทสงดวย3)ความ
ยดมนผกพนดานพฤตกรรมไดแกตวบงชการจดการ
เกยวกบการเรยน เปนตวบงชทสะทอนใหเหนถง
ผเรยนมสวนรวมในการเรยนร กจกรรมทเกยวของ
กบการเรยน (Connell, 1990; Finn, 1989) และ
ตวบงชการเสนอความเหนเกยวกบการเรยนตาม
ความตองการของตนเอง เปนตวบงชทเกยวกบการ
สนบสนนความตองการจตวทยาพนฐานดานความ
มอสระ (Need for autonomy) ทพฒนามาจาก
โครงสรางองคประกอบเพมเตมจากองคประกอบ
พนฐาน แสดงถงผเรยนมความพยายามพฒนาการ
เรยนการสอนหรอการเรยนร ในลกษณะเชงรก
(Active) พฤตกรรมดงกลาวสงผลดตอการเรยนร
และเปนผลสะทอนกลบ(Feedback)ตอลกษณะของ
ผสอนอนเปนประโยชนตอการเรยนร(Reeve,2012)
แมวาตวบงชการเสนอความเหนเกยวกบการเรยน
ตามความตองการของตนเองถกจดองคประกอบอย
ในความยดมนผกพนดานพฤตกรรมซงมความแตก
ตางจากการวจยกอนหนาทศกษากบกลมตวอยางตาง
ประเทศทเปนนกเรยนชนมธยมศกษาและพบวา
ตวบงชดงกลาวจดอยในองคประกอบดานรเรมในตนเอง
ซงแยกเปนอสระจากองคประกอบหลกทงสามดาน
ไดแกดานปญญาดานอารมณและดานพฤตกรรม
(Reeve & Tseng, 2011) ขอคนพบทแตกตางใน
การศกษานอาจเปนเพราะลกษณะการเรยนการสอน
ระดบปรญญาตรในบรบทไทยมความแตกตางจาก
ตางประเทศผสอนถายทอดความรใหผเรยนเปนหลก
เนนการเรยนการสอนลกษณะการบรรยายใหผเรยน
ทองจ�าสงทผสอนบรรยายมากกวาใหผเรยนไดฝกคด
ศกษาลงมอปฏบตดวยตนเอง (Polsaram, 2014)
อาจเปนขอจ�ากดใหผเรยนไดมโอกาสแสดงออกหรอ
เสนอสงทเปนประโยชนตอชนเรยนไดอยางเตม
ศกยภาพของตนเอง และผเรยนมขอจ�ากดในการ
แสวงหาความรดวยตนเองอยางเตมความสามารถ
ดงนนการเรยนการสอนส�าหรบนกศกษาปรญญาตร
ควรค�านงถงผ เรยนเปนส�าคญ พรอมทงการเปด
โอกาสใหผเรยนแสดงความเหนเกยวกบการเรยน
คดสรางผลงานแกปญหารวมกนและใหผเรยนเปน
ผจดกระท�าในกระบวนการเรยนรของตนดวยตนเอง
ผสอนท�าหนาทเปนผใหการสนบสนนอ�านวยการและ
รวมอภปรายเพอใหผเรยนเกดการตอยอดทางปญญา
(Kay, 2010 as cited in Wattananonsakul, 2015)
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
86 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
เพอใหเพอใหสอดคลองกบการเรยนรของผเรยนใน
ศตวรรษท21
ขอเสนอแนะ
หลกสตรระดบปรญญาตรสามารถน�าผลการ
วจยไปใช ในการก�าหนดแผนด�าเนนงานในการ
สงเสรมคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาตอไปได
ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป
ในการวจยครงตอไปควรมการพฒนาโปรแกรม
สงเสรมคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของ
นกศกษาปรญญาตรโดยพจาณาจากตวบงชในงาน
วจยเพอเปนประโยชนตอการสงเสรมคณลกษณะ
ความยดมนผกพนในวชาการใหเกดขนในนกศกษา
กตตกรรมประกาศ
ขอขอบคณบณฑตวทยาลย มหาวทยาลย
ศรนครนทรวโรฒทสนบสนนทนการเขารวมกจกรรม
ทางวชาการของนสตบณฑตศกษา(GRADA-4-61)
จากงบประมาณเงนรายไดของบณฑตวทยาลยประจ�า
ปงบประมาณ2561
บรรณานกรม
Appleton, J.J., Christenson, S.L., Kim, D., &
Reschly, A.L. (2006). Measuring cognitive
and psychological engagement: Validation
of the student engagement instrument.
Journal of School Psychology, 44, 427-
445.
Bronfenbrenner,U.(1986).Ecologyofthefamily
as a context for human development:
Research perspectives. Developmental
Psychology, 22, 723-742.
Christenson, L.S., Wylie, C., & Reschly, L.A.
(Eds.). (2012). Handbook of researchon
student engagement. New York, NY:
Springer.
Connell, J.P. (1990). Context, self, and action:
A motivational analysis of self-system
processes across the life span. In D.
Cicchetti, & M. Beeghly (Eds.), The self
transition: Infancy to childhood (pp. 61-
97). Chicago, IL: Chicago University Press.
Connell, J.P., & Wellborn, J.G. (1991).
Competence, autonomy and relatedness:
A motivational analysis of self-system
processes. In M. Gunner, & L.A. Sroufe
(Eds), Minnesota Symposium on Child
Psychology: Vol. 23 Self Process in
Development (pp. 43-77). Chicago, IL:
Chicago University Press.
Corno,L.,&Mandinach,E.B.(1983).Therole
of cognitive engagement in classroom
learning and motivation. Educational
Psychologist, 18, 88-108.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985). Intrinsic
motivation and self-determination in
human behavior. NewYork,NY:Plenum.
Deci, E.L., Vallerand, R.J., Pelletier, L.G., &
Ryan, R.M. (1991). Motivation and
education: The self-determination
perspective. Educational Psychologist,
26, 325-346.
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
87ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
Finn, J.D. (1989). Withdrawing from school.
Review of Educational Research, 59(2),
117-142.
Fredricks, J.A., Blumenfeld, P.C., Friedel, J., &
Paris, A. (2005). School engagement. In
K.A. Moore, & L.H. Lippman (Eds.),
What do children need to flourich?
Conceptualizing and measuring indicators
of positive development (pp. 305-324).
NewYork,NY:Springer.
Fredricks,J.A.,Blumenfeld,P.C.,&Paris,A.H.
(2004). School engagement: Potential of
the concept, state of the evidence. Review
of Educational Research, 74(1), 59-109.
Fredricks, J.A. (2015). Academic engagement.
In J. Wright (Ed.), The international
encyclopedia of social and behavioral
sciences (2nd ed., Vol. 2, pp. 31-36).
Oxford,England:Elsevier.
Ketonen,E.E.,Haarala-Mugonen,A.,Hirsto,L.,
Hänninen, J.J., Wähälä, K., & Lonka, K.
(2016). Am I in the right place? Academic
engagement and study success during
the first years at university. Learning and
Individual Differences, 51,141-148.
Klem, A.M., & Connell, J.P. (2004). Relation
Matter: Linking teacher support to student
engagement. Journal of School Health,
74(7), 262-273.
Lam,S.–f.,Wong,B.P.H.,Yang,H.,&Liu,Y.
( 2012 ) . Unde r s t and i ng s t uden t
engagement with a contextual model.
In S.L. Christenson, A.L. Reschly, &
C. Wylie (Eds.), Handbook of research on
student engagement (pp. 403-419).
NewYork,NY:Springer.
Lohitsatien, B. (2016). Office of the minister
newsline 340/2016 Keynote Lectures
“Thailand and the education advancement.
RetrievedOctober12,2016,fromhttp://
www.moe.go.th/websm/2016/aug/340.
html (in Thai).
Marks, H.M. (2000). Student engagement in
instructional activity: Patterns in the
elementary, middle, and high school years.
American Educational Research Journal,
37(1),153-184.
Martin, A.J. (2009). Motivation and engagement
across the academic l i fespan: A
developmental construct validity study
of elementary school, high school, and
university college students. Educational
and Psychological Measurement, 69, 794-
824.
Miller,P.H.(2002).Theories of developmental
psychology (5th ed.). New York, NY:
Worth.
Newman, F.M., Wehlage. G.G., & Lamborn,
S.D. (1992). The significance and sources
of student engagement. In F.M. Newman
(Ed . ) , Student engagement and
achievement in American secondary
schools (pp. 11-30). New York, NY:
Teacher College Press.
Pansutcharit, Y. (2011). An analysis of
alternative models of school engagement
การพฒนาตวบงชคณลกษณะความยดมนผกพนในวชาการของนกศกษาปรญญาตร
88 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร
on learning achievement with deep
learning as mediator (Unpublished
Master's thesis). Chulalongkorn University,
Bangkok, Thailand. (in Thai).
Patsriruang, J. (2012). International indicators
of school supervision (Unpublished
doctoral dissertation). Silpakorn University,
Bangkok, Thailand. (in Thai).
Polsaram, P. (2014). Undergraduate learning
reformation: The development of
undergraduate learning procedure.
RetrievedOctober12,2016,fromhttp://
www.edu.chula.ac.th/eduinfo/ed_resch/
pansak.pdf (in Thai).
Pongwichai, S. (2015). A computer statistical
analysis. Bangkok, Thailand: Chulalongkorn
University Press. (in Thai).
Prasertsith, K. (2014). Factors effecting on
achievement motivation in learning
mathematics courses of science and
technology students in Bangkok University.
Journal of Thonburi University, 8(17),
90-100. (in Thai).
Reeve, J. (2012). A self-determination theory
perspective on student engagement. In
S.L. Christenson, A.L. Reschly, & C.
Wylie (Eds.), Handbook of research on
student engagement (pp. 149-172).
NewYork,NY:Springer.
Reeve, J., & Tseng, M. (2011). Agency as
fourth aspect of student engagement
during learning activities. Contemporary
Educational Psychology, 36, 257-267.
Skinner, E.A., & Belmont, M.J. (1993).
Motivation in the classroom: Reciprocal
effects of teacher behavior and student
engagement across the school year.
Journal of Educational Psychology, 85(4),
571-581.
Skinner, E.A., Kindermann, T.A., & Furrer, C.
(2009). A motivational perspective
on engagement and disaffect ion:
Conceptualization and assessment of
children’s behavioral and emotional
participation in academic activities in
the c lassroom. Educat ional and
Psychological Measurement, 69, 493-525.
Skinner,E.A.,&Pitzer,J.R.(2012).Developmental
dynamics of student engagement, coping
and everyday res i l ience. In S.L .
Christenson, A.L. Reschly, & C. Wylie
(Eds.), Handbook of research on student
engagement (pp. 20-44). New York,
NY:Springer.
Wattananonsakul, S. (2014). Protective
predictors of smoking intention among
lower secondary school students in
Bangkok, Thailand. Journal of Population
and Social Studies, 22(2),158-173.
Wattananonsakul, S. (2015). Improving learning
skills by being a reflective learner. Journal
of Behavioral Science for Development,
7(1), 1-13. (in Thai).
Wattananonsakul, S. (2017). Validation of the
measurement model of academic self-
regulation learning strategies among
ปาจรย หวงรงกจ สทธพงศ วฒนานนทสกล
สรวรรณ ศรพหล
89ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561
university students. Journal of Behavioral
Science, 23(2), 43-60. (in Thai).
Wattananonsakul, S., & Sutthisakorn, U. (2015).
The development of collective leadership
indicators in community leaders working
with people networks for drugs prevention
and drugs problem solving in Bangkok
metropolis. Srinakharinwirot Research and
Development (Journal of Humanities and
Social Sciences), 7(14), 114-123. (in Thai).
Wonglorsaichon, B. (2012). Strategies for
enhancing school engagement of
students from the results of SEM analysis:
Development and implementation
(Unpublished doctoral dissertation).
Chulalongkorn University, Bangkok,
Thailand. (in Thai).
Yazzie-Mintz,E. (2009). Engaging the voices
of students: A report on the 2007 & 2008
High Schoo l Survey of Student
Engagement. Retrieved from ERIC
database.(ED495758)