แนวโน้มการเสริมสร้างทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่...

แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

นายเอกชย พทธสอน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชาการศกษาตลอดชวต

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา 2556

ลขสทธของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

TRENDS IN THE ENHANCEMENT OF THE 21ST CENTURY LEARNING SKILLS FOR

ADULT LEARNERS

Mr. Ekkachai Phuttasorn

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Education Program in Non-Formal Education

Department of Lifelong Education Faculty of Education

Chulalongkorn University Academic Year 2013

Copyright of Chulalongkorn University

หวขอวทยานพนธ แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

โดย นายเอกชย พทธสอน สาขาวชา การศกษานอกระบบโรงเรยน อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก อาจารย ดร.สวธดา จรงเกยรตกล

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญามหาบณฑต

คณบดคณะครศาสตร

(รองศาสตราจารย ดร.ชนตา รกษพลเมอง)

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ

ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วระเทพ ปทมเจรญวฒนา)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

(อาจารย ดร.สวธดา จรงเกยรตกล)

กรรมการภายนอกมหาวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร.สารพนธ ศภวรรณ)

ง

บทคด ยอภาษาไทย

เอกชย พทธสอน : แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ. (TRENDS IN THE ENHANCEMENT OF THE 21ST CENTURY LEARNING SKILLS FOR ADULT LEARNERS) อ.ทปรกษาวทยานพนธหลก: อ. ดร.สวธดา จรงเกยรตกล , 305 หนา.

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) วเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ และ 2) น าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากการวเคราะหเอกสารงานวจยทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 โดยใชแบบวเคราะหเอกสาร และการสมภาษณดวยแบบสอบถามตามวธวจยแบบเดลฟายจากผเชยวชาญจ านวน 17 ทาน แลวน ามาสรปการไดฉนทามตจากกลมผเช ยวชาญ และน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมจากผทรงคณวฒจ านวน 7 ทาน ผลการวจยพบวา

1) ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย (1.1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม คอ มความสามารถในการแสวงหาความร เรยนรไดดวยตนเอง และเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต (1.2) ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย คอ มทกษะการร การใช และการจดการสอ และเทคโนโลยสารสนเทศใหเทาทน และ (1.3) ทกษะชวตและการท างาน คอ มทกษะในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคม และสภาพแวดลอมในการท างานทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได

2) แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไดแก (2.1) แนวโนมดานหลกการและนโยบาย คอ เนนการเรยนรอยบนพนฐานของการศกษาผใหญ สงเสรมการเรยนรดวยตนเอง เพอการเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต (2.2) แนวโนมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน (2.3) แนวโนมดานการจดกระบวนการเรยนร คอ การสงเสรมรปแบบการเรยนรดวยตนเอง การปฏบตจรง การสรางประสบการณเรยนรอยางมประสทธภาพ และ (2.4) แนวโนมดานการสนบสนนและสงเสรม คอ การสรางเครอขายการเรยนรจากทกภาคสวนในสงคม ซงผลการประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา ในแตละองคประกอบผทรงคณวฒมความคดเหนในภาพรวมอยในระดบด

ภาควชา การศกษาตลอดชวต

สาขาวชา การศกษานอกระบบโรงเรยน

ปการศกษา 2556

ลายมอชอนสต

ลายมอชอ อ.ทปรกษาวทยานพนธหลก

จ

บทคด ยอภาษาอ งกฤษ

# # 5483494827 : MAJOR NON-FORMAL EDUCATION KEYWORDS: THE 21ST CENTURY LEARNING SKILLS / LIFELONG LEARNING / ADULT LEARNING

EKKACHAI PHUTTASORN: TRENDS IN THE ENHANCEMENT OF THE 21ST CENTURY LEARNING SKILLS FOR ADULT LEARNERS. ADVISOR: SUWITHIDA CHARUNGKAITTIKUL, Ph.D., 305 pp.

The purposes of this research were to 1) analyze the learning skills in the 21st century for adult learners and 2) propose trends in the enhancement of the 21st century learning skills for adult learners. The research instruments consisted of document analysis form and an in-depth interview form. The data were collected from research document in Thailand and foreign countries from 1997 to 2014 and were analyzed using content analysis and Delphi Technique by seventeen experts, then conclusion were made on the consensus of seven qualified experts to propose trends in the enhancement of the 21st century skills for adult learners. The research findings were as follow:

1) The analysis results of the main learning skills in the 21st century for adult learners showed that the 21st century learning skills for adult learners included (1.1) the learning and innovation skills: acquiring knowledge, self-directed learning for lifelong learners; (1.2) the Information, media and technology skills: to use and manage media and information technology literacy to outsmart; and (1.3) life and working skills: adaptability in line with social and contextual environment changing rapidly.

2) Trends in the enhancement of the 21st century learning skills for adult learners were (2.1) trends in principles and policies: focusing on adult education, promoting self-directed learning for becoming lifelong learners; (2.2) trends in characteristics of the 21st century learning skills: learning and innovation skills, Information, media and technology skills, and life and working skills; (2.3) trends in organizing learning processes: promoting self-directed learning, action learning, and creating efficiently learning experience; and (2.4) trends in support and promotion: building learning network from different sectors in the society. Moreover the results of overall evaluation of trends in the enhancement of the 21st century learning skills for adult learners by qualified experts were in good level.

Department: Lifelong Education

Field of Study: Non-Formal Education

Academic Year: 2013

Student's Signature

Advisor's Signature

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การด าเนนงานวจยเลมน ส าเรจลลวงไดดวยความเมตตากรณาเปนอยางยงจาก ดร.สวธดา จรงเกยรตกล อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ทใหความอนเคราะห ชวยเหลอ ดแลเอาใจใส และใหค าแนะน าทดอนเปนประโยชนในการท าวทยานพนธในครงน รวมถง ผ ชวยศาสตราจารย ดร.วระเทพ ปทมเจรญวฒนา ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ และรองศาสตราจารย ดร.สารพนธ ศภวรรณ กรรมการสอบวทยานพนธ ทใหค าปรกษา ใหก าลงใจ รวมทงค าแนะน า และขอเสนอแนะตางๆ จนส าเรจลลวงเปนวทยานพนธฉบบสมบรณ รวมไปถงคณาจารยทกทานในสาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผวจยรสกเปนเกยรตและซาบซง จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง

ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.ภทรพล มหาขนธ ดร.วรฬห นลโมจน ดร.รงอรณ ไสยโสภณ ททกทานใหค าแนะน า ในการพฒนาวทยานพนธ ตลอดจนผทรงคณวฒทกทาน ทกรณารบเปนผเชยวชาญ ในการตรวจสอบเครองมอวจย การสมภาษณ การตอบแบบสอบถาม รวมถงตรวจสอบและประเมนผลการวจย อกทงใหขอเสนอแนะทมคณคาตอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ซงหากไมไดรบความกรณาในครงน การด าเนนวทยานพนธนไมอาจส าเรจลลวงไปไดดวยด

ขอขอบคณเพอนๆ และรนพทงศษยเกาและปจจบน ในสาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมถงสาขาการศกษาตลอดชวต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร โดยเฉพาะอยางยงเพอนนสตระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน นางสาวธดารตน ศรรตน นางสาวองคณา ทศนเมธน นายองศธร องคะนต และนายสนตภาพ รอดสถตย ทคอยใหก าลงใจและชวยเหลอผวจยตลอดมา ผวจยจะร าลกความทรงจ าทดนไวตลอดไป

สดทายน ผวจยขอมอบคณคาและประโยชนอนพงมในวทยานพนธเลมนใหกบบดามารดา และญาตพนองทกทาน เพอทดแทนพระคณของทานทคอยแนะน า เลยงดและสงสอนเปนอยางดตงแตเยาววยจนประสบความส าเรจในการศกษาเลาเรยน รวมทงสนบสนนและสงเสรมใหผวจยไดกาวมาศกษาในระดบปรญญามหาบณฑตในครงน

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ............................................................................................................................. ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ....................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ............................................................................................................................. ฉ

สารบญ .............................................................................................................................................. ช

สารบญตาราง .................................................................................................................................... ฎ

สารบญภาพ........................................................................................................................................ฐ

บทท 1 บทน า .................................................................................................................................. 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ........................................................................................ 1

ค าถามการวจย .............................................................................................................................. 8

วตถประสงคของการวจย .............................................................................................................. 8

ขอบเขตการวจย ............................................................................................................................ 8

ค าจ ากดความทใชในการวจย ........................................................................................................ 9

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ .......................................................................................................... 10

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ......................................................................................... 11

ตอนท 1 แนวคดเรองการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต ........................................... 12

1.1 แนวคดเรองการศกษาตลอดชวต .................................................................................. 12

1.2 แนวคดเรองการศกษานอกระบบโรงเรยน ..................................................................... 23

1.3 แนวคดเรองการเรยนรตลอดชวต .................................................................................. 27

ตอนท 2 แนวคด และหลกการเรยนรของผใหญ .......................................................................... 34

2.1 ความหมายของการเรยนรของผใหญ............................................................................. 35

2.2 หลกการเรยนรของผใหญ .............................................................................................. 37

2.3 ลกษณะการเรยนรของผใหญ ........................................................................................ 40

ตอนท 3 แนวคดเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 .............................................................. 43

3.1 ความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ........................................................ 45

3.2 ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ................................................................................. 50

3.3 การสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21 ......................................................................... 59

3.4 บทบาทของนกการศกษาในศตวรรษท 21 .................................................................... 70

ซ

หนา

ตอนท 4 แนวคดเรองการท าวจยแบบเดลฟาย..................................................................... 81

4.1 ความเปนมาของเทคนคเดลฟาย ................................................................................... 81

4.2 ความหมายของเทคนคเดลฟาย ..................................................................................... 82

4.3 กระบวนการวจยโดยใชเทคนคเดลฟาย ......................................................................... 83

4.4 ขอดและขอจ ากดของเทคนคเดลฟาย ........................................................................... 86

ตอนท 5 งานวจยทเกยวของ ....................................................................................................... 88

5.1 งานวจยในประเทศ ....................................................................................................... 88

5.2 งานวจยในตางประเทศ ................................................................................................. 90

ตอนท 6 กรอบแนวคดในการวจย ............................................................................................... 93

บทท 3 วธด าเนนการวจย ................................................................................................................ 95

ขนตอนท 1 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ .................... 95

1.1 ประชากรทใชในการวจย ............................................................................................... 97

1.2 เครองมอทใชในการวจย ............................................................................................... 98

1.3 การสรางเครองมอทใชในการวจย ................................................................................. 99

1.4 การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย ....................................................................... 100

1.5 การเกบรวบรวมขอมล ................................................................................................ 101

1.6 การวเคราะหขอมล ..................................................................................................... 101

ขนตอนท 2 การน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ........................................................................................................................................ 105

2.1 ประชากรทใชในการวจย ............................................................................................. 105

2.2 เครองมอทใชในการวจย ............................................................................................. 106

2.3 การสรางเครองมอทใชในการวจย ............................................................................... 106

2.4 การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย ....................................................................... 107

2.5 การเกบรวบรวมขอมล ................................................................................................ 107

2.6 การวเคราะหขอมล ..................................................................................................... 107

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล....................................................................................................... 111

ตอนท 1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ .................. 112

ฌ

หนา

ตอนท 1.1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากเอกสารงานวจยทงในประเทศและตางประเทศ ...................................................................................... 112

ตอนท 1.2 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดวยการวจยแบบเดลฟาย ............................................................................................................................... 134

ตอนท 2 ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ .......................................................................................................................... 184

ตอนท 2.1 ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ............... 185

ตอนท 2.2 ผลการประเมนขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ ตามแบบประเมนแนวโนม ........ 186

ตอนท 2.3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ........................................................ 190

ตอนท 2.4 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมอนๆ ................................................. 190

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ ................................................................. 193

สรปผลการวจย ......................................................................................................................... 196

ตอนท 1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ........... 196

ตอนท 2 ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ....................................................................................................... 200

อภปรายผลการวจย .................................................................................................................. 201

ตอนท 1 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ............... 201

ตอนท 2 การน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ....................................................................................................... 205

ขอเสนอแนะจากการท าวจย ...................................................................................................... 221

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ......................................................................................... 222

รายการอางอง ............................................................................................................................... 224

ภาคผนวก...................................................................................................................................... 238

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒตรวจเครองมอวจย ................................................................ 239

ภาคผนวก ข รายชอผเชยวชาญตอบแบบสอบถามดวยวธการวจยแบบเดลฟาย ........................ 241

ภาคผนวก ค รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบและประเมนผลการวจย ......................................... 244

ภาคผนวก ง ตวอยางหนงสอราชการเพอขอความรวมมอในการวจย ......................................... 246

ญ

หนา

ภาคผนวก จ ผลการวเคราะหคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงค........... 250

ภาคผนวก ฉ เครองมอทใชในการวจย ....................................................................................... 252

ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหค าตอบของผเชยวชาญดวยวธวจยแบบเดลฟาย .......................... 294

ประวตผเขยนวทยานพนธ ............................................................................................................. 305

ฎ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 การเปรยบเทยบการศกษาในศตวรรษท 20 กบศตวรรษท 21 ....................................... 77

ตารางท 2 การเปรยบเทยบระหวางกระบวนทศนเกากบกระบวนทศนใหม .................................... 78

ตารางท 3 การเปรยบเทยบภาพอนาคตการศกษาไทยทพงประสงคและไมพงประสงค ................... 79

ตารางท 4 การลดลงของความคลาดเคลอนและจ านวนผเชยวชาญ ................................................ 84

ตารางท 5 ตารางสรปผลการวเคราะหเอกสาร .............................................................................. 115

ตารางท 6 จ านวนและรอยละสถานภาพทวไปของผเชยวชาญ...................................................... 134

ตารางท 7 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนร

ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 2

ดานหลกการและนโยบาย…………………………………………………………………………….......149


ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากการตอบแบบสอบถามในรอบท 2

ดานคณลกษะทกษะการเรยนรในศตวรรษท…………………………………………………………151



ดานการจดกระบวนการเรยนร ................................................................................... 154



ดานการสนบสนนและสงเสรม.................................................................................. 160

ตารางท 11 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและ

คาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3

ดานหลกการและนโยบาย ........................................................................................ 162



ส าหรบนกศกษาผใหญจากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3

ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ................................................... 165

ฏ

หนา




ดานการจดกระบวนการเรยนร ................................................................................. 169





ตารางท 15 จ านวนและรอยละขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ..................... 185

ตารางท 16 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบ


ดานหลกการและนโยบาย………………………………………………………………………...........186



ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ................................................... 187



ดานการจดกระบวนการเรยนร ................................................................................. 188




ตารางท 20 จ านวน และสวนรอยละความคดเหนของผทรงคณวฒโดยภาพรวมตอแนวโนมการ

เสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ........................ 190

ฐ

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1 กรอบแนวคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21.................................................................... 50

ภาพท 2 กระบวนการเพอการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 ............................................................. 61

ภาพท 3 กระบวนการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคดขนสง ............................................................ 62

ภาพท 4 ABC – รปแบบการเรยนรในศตวรรษท 21 ....................................................................... 64

ภาพท 5 กรอบแนวคดในการวจย ................................................................................................... 94

ภาพท 6 แสดงขนตอนการด าเนนการวจย .................................................................................... 110

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

โลกในยคปจจบนเปนยคโลกาภวตน (Globalization) ทมความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) และมการเปลยนแปลงเกดขนอยตลอดเวลา เมอตองเผชญหนากบปญหาทาทายตางๆ ทรออยในอนาคต มนษยมองเหนคณคาอนอเนกอนนตของการศกษา เพอน าไปสการมชวตทดขนในศตวรรษใหม เนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเขามามอทธพลตอการท างานในทกดาน ทงทางดานเศรษฐกจ ธรกจ สงคม กฎหมาย การศกษา ศาสนา วฒนธรรม สงแวดลอม และสงผลตอวถชวตความเปนอย การท างานรวมกน ตลอดจนคณธรรม จรยธรรม และจตวญญาณของประชาชนทวโลก ในวงการศกษาความกาวหนาของเทคโนโลยดงกลาว กอใหเกดปญหาการเผชญกบกองขอมลมหาศาล ซงไมสามารถจดการกบขอมลเหลานนและใชขอมลเหลานนใหเกดประโยชนได การเปลยนแปลงและปญหาชดใหมทเกดขนนท าใหมนษยจ าเปนตองปรบตวเพอการด ารงอยอยางมคณภาพ จงท าใหเกดความจ าเปนในการพฒนาทกษะการเรยนรใหมและทกษะชวตชดใหมทมความแตกตางไปจากเดม (ทศนา แขมมณ, 2555) นอกจากน Martin (2006) กลาววา ปจจบนมนษยอยในโลกาภวตนทไมมความแนนอน ทกษะเดมๆ ทมนษยมและใชไดผลในโลกยคกอนๆ ไมสามารถใชไดผลในยคปจจบนและอนาคต มนษยตองเรยนรทกษะใหมเพอความอยรอดในสงคม

การรบรถงความเปลยนแปลงและความจ าเปนทจะตองพฒนาทกษะใหมๆ ทจ าเปนส าหรบการเรยนรและการด ารงชวตในศตวรรษท 21 เปนไปอยางกวางขวางในวงการตางๆ โดยกอนทจะสน ศตวรรษท 20 ในชวงทายทศวรรษไดมการศกษาในเรองศตวรรษท 21 กนอยางแพรหลาย เมอเขาสยคแหงศตวรรษท 21 ความคดและขอเสนอดงกลาวมความชดเจนขน โดยประเทศทรเรมการเรยกรองใหเตรยมความพรอมพลเมองส าหรบศตวรรษท 21 คอ ประเทศสหรฐอเมรกา โดยเรยกรองอยางเปนทางการในป ค.ศ. 2009 เพอสะทอนความเปนไปไดในดานตางๆ ของการเรยนรทจ าเปนในศตวรรษท 21 การเคลอนไหวในเรอง ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21st Century Skills) เกดขนจากภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (The Partnership for the 21st Century Skills ) ซงไดท างานรวมกบองคกรความรวมมอระหวางบรษทขนาดใหญ องคกรวชาชพระดบประเทศ ส านกงานดานการศกษาของรฐ และสมาชกขององคกรตางๆ เกอบ 40 องคกร ในการพฒนาเกยวกบกรอบความคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 ขน เพอใหสถาบนตางๆ น าไปใชในการปรบปรงการเรยนการสอน โดยกรอบความคดนไดรบการสนบสนนจากองคกรชนน าดานการศกษา ประชาคมธรกจ และผก าหนดนโยบาย รวมไปถงผปกครอง คร ตงแตระดบอนบาลไปจนถงอดมศกษา และองคกรชมชน (วรพจน วงคกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ, 2554)

2

สวนการเรยนรและการท าความเขาใจเกยวกบเรองศตวรรษท 21 ในทวปเอเชยนนยงมไมมากนก โดยประเทศทมการศกษาเรองศตวรรษท 21 อยางจรงจง คอ ประเทศมาเลเซย เหนไดจากการน าเอาแนวคดเรองศตวรรษท 21 ไปประกอบกบทศทางการพฒนาในอนาคต (Vision 2020) ของประเทศ นอกจากนยงมประเทศบรไน ประเทศฟลปปนส และประเทศอนโดนเซย ทไดน าเอาแนวคดดงกลาวไปเปนกรอบในการพฒนาประเทศ (ไพฑรย สนลารตน, 2557) ซงสรปทกษะการเรยนรทจ าเปนในยคแหงการเปลยนแปลงในศตวรรษท 21 (Bellanca and Brandt, 2010) ไดดงน 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก การมความคดสรางสรรคและนวตกรรม การสอสาร การรวมมอท างาน การคดเชงวพากษ และการแกไขปญหา 2) ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ไดแก ความรพนฐานดานสารสนเทศ ความรพนฐานทางเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT) ความรพนฐานดานสอ และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก ความยดหยนและความสามารถในการปรบตว ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม การมความคดรเรมและการชน าตนเอง การเพมผลผลตและความรรบผด ความเปนผน าและความรบผดชอบ อกทง วจารณ พานช (2555) ไดใหเหตผลส าคญเกยวกบความจ าเปนเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดงน ทกษะดานการเรยนรและนวตกรรม เปนทกษะพนฐานทมนษยแหงยคศตวรรษท 21 ทกคนตองเรยน คนทไมเรยนทกษะนจะเปนคนทตามโลกไมทนและใชชวตล าบาก ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย เปนทกษะในการเขาถงสารสนเทศอยางรวดเรวและมประสทธภาพ สามารถประเมนสารสนเทศอยางลกซงรอบดานอยางรเทาทน และทกษะอาชพและการท างาน เปนทกษะทตองการมากกวาทกษะการคดและความรในเนอหา เนองจากความสามารถในการใชชวตและการท างานมความซบซอนมากขน นอกจากนเหตผลส าคญเพอรองรบการเรยกรองดงกลาว Kay (2010) ไดใหเหตผลวา โลกก าลงเปลยนแปลงอนเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศทขบเคลอนดวยขอมล ความร และนวตกรรม ผทมความรและทกษะในการรบมอกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยางตอเนองและสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณใหมๆ ไดเทานนทจะประสบความส าเรจได ดงนน ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สามารถชวยใหบคคลเรยนรและปรบตวไดอยางตอเนอง มทกษะทจ าเปนและหลากหลาย สงเสรมใหบคคลมทกษะการเรยนรทส าคญในยคปจจบน

จากสภาวการณของสงคมทมการเปลยนแปลงและพฒนาอยางตอเนองทเกดขนในศตวรรษท 21 การก าหนดยทธศาสตรและการสรางความพรอมทจะรบมอกบการเปลยนแปลงทเกดขน ท าใหหลายประเทศ อาท ประเทศสหรฐอเมรกา ฟนแลนด นวซแลนด สหราชอาณาจกร เกาหลใต จน เวยดนาม รวมถงประเทศไทย มมาตรการปฏรปการศกษา เพอเตรยมการเสรมศกยภาพของประชาชนทงดานทกษะความร ทศนคต คานยม และคณภาพชวตทดของประชาชน ประชาชนทกคนมโอกาสไดรบการศกษาในระดบทสงขน (วทยากร เชยงกล, 2552) เนองจากปจจยส าคญทจะชวยใหคนเผชญการเปลยนแปลงและความทาทายดงกลาว คอ คณภาพของการจดการศกษาเพอการพฒนาคนใหมคณภาพ การศกษาทมคณภาพสามารถชวยพฒนาศกยภาพและความสามารถของมนษยทจะสรางนวตกรรมทางการเรยนรทหลากหลาย และสามารถรองรบการเปลยนแปลงทเกดขนในศตวรรษท 21 ไดอยางมประสทธภาพ

3

ส าหรบประเทศไทยมแนวคดการปฏรปการศกษาเรมมาแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และหลงมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบนกไดมรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงเปนกฎหมายทใชเปนกรอบในการปฏรปการศกษา โดยการปฏรปการศกษาในรอบทศวรรษแรก พ.ศ. 2542 – 2551 แมทกภาคสวนของสงคมทงภาครฐและเอกชนจะมแนวทางในการสนบสนนการจดการศกษา แตขอเทจจรงท ปรากฏยงไมสามารถยนยนไดถงความส าเรจของภารกจดานการขยายโอกาสและการสงเสรมดานการศกษา โดยการจดการศกษามงเนนในเรองการแกไขกฎหมาย เปนการบรหารตามกฎระเบยบมากกวาการมงผลสมฤทธและการเพมประสทธผลของการศกษาทแทจรง (วรากรณ สามโกเศศ และคณะ, 2553) และคนไทยไดรบการศกษาในระดบตางๆ เพยงรอยละ 61 ซงเปนตวเลขทนอยกวาประเทศคแขงขนทางเศรษฐกจ อาท ประเทศเกาหลใต สงคโปร และมาเลเซย เดกยากจน เรรอน และพการมโอกาสไดรบการศกษานอย เดกไทยยงเสยเปรยบเดกในประเทศเพอนบานในเรองของการเขาถงขอมล แหลงความร เนองจากขาดความรเกยวกบเทคโนโลยททนสมย และขาดการมสวนรวมในการจดการศกษาจากทกภาคสวนของสงคม (วชตวงศ ณ ปอมเพชร, 2553) นอกจากนยงมผเรยนอกจ านวนไมนอยทออกจากระบบการศกษากลางคน เมอพจารณาจากขอมลออกกลางคนของผเรยนตงแตปการศกษา 2548 ถง 2553 พบวาจ านวนผเรยนออกกลางคนมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองในทกป โดยปการศกษา 2548 มการออกกลางคนจ านวน 99,255 คน คดเปนรอยละ 1.31 และปการศกษา 2550 มการออกกลางคนมากทสดถง 122,130 คน คดเปนรอยละ 1.68 ของผเรยนตนป (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขน พนฐาน, 2553) สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 พ.ศ. 2555 - 2559 กลาวไววา คนไทยไดรบการพฒนาศกยภาพทกชวงวย แตยงมปญหาดานคณภาพการศกษาและสตปญญาของเดก การพฒนาทผานมาท าใหเดกและเยาวชนมโอกาสทางการศกษาเพมขน ระดบการศกษาเฉลยของคนไทยมแนวโนมสงขน ในป 2553 จ านวนปการศกษาเฉลยของประชากรวย 15 ปขนไปเพมเปน 8.2 ป แตยงมปญหาคณภาพการศกษา โดยคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนลดลงจากรอยละ 39.0 ในป 2550 เปนรอยละ 34.9 ในป 2553 ต ากวาเปาหมายทก าหนดไวรอยละ 55 (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554) ซงปญหาเหลานมผลตอการแขงขนทางเศรษฐกจของประเทศ ถาเปดโอกาสใหคนไดรบการศกษาตลอดชวต ปญหาเหลานมโอกาสจะแกไขได เนองจากคนมโอกาสในการเพมพนความรตลอดเวลา อกทง การตระหนกในความจ าเปนทพลเมองของประเทศตองปรบตวใหสามารถอยรอดและอยดในภาวะวกฤตแหงยคศตวรรษท 21 น ยงเกดขนประปรายในกลมนกคด นกวชาการ นกการศกษาและผปฏบตในหนวยงาน แตการรวมมอกนระหวางภาคสาขาวชา และภาคสวนตางๆ ทงของรฐและเอกชน เพอก าหนดกรอบความคดในการพฒนาพลเมองของประเทศรวมกนยงไมปรากฏชดเจน ซงทกษะเหลานไมไดบรรจไวในหลกสตรอยางชดเจน และไมมการประเมนผลการเรยนรในทกษะเหลานอยางเปนระบบ ชดเจน รวมถงการสอนหรอฝกทกษะเหลาน ขนอยกบผสอนวาจะเหนความส าคญและมความรความเขาใจและความสามารถทจะสอนหรอฝกใหแกผเรยนเพยงใด และขนกบความสามารถเฉพาะตวของผเรยน แตในศตวรรษท 21 น การพฒนาทกษะเหลานเปนงานทตองมงมนเพอพฒนาใหเกดขนในระดบทตองการ เนองจากเปนทกษะทจะชวยใหผเรยนสามารถเผชญกบสถานการณโลกและปญหาทมความซบซอนมากขนไดอยางมคณภาพ (ทศนา แขมมณ, 2555)

4

เมอการศกษาของประเทศไทยยงมคณภาพต ากวาประเทศอนๆ (ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2553) ประสทธภาพของการผลตกจะดอยกวาประเทศอนๆ เนองจากในทศวรรษแรกของการปฏรปการศกษานน ปญหาวกฤตทางการศกษายงไมไดรบการแกไข ผลการจดการศกษายงไมดขน หนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน อาท กระทรวงศกษาธการ จงมมาตรการเพอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองขน ซงการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง พ.ศ. 2552 – 2561 ไดตอบสนองยทธศาสตรวาดวยเรองการเรยนรในศตวรรษท 21 ( The 21st Century of Learning) ซงสรปสาระส าคญไดวา การศกษาในทศวรรษทสองน คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพโดยเนนประเดนหลกสามประการ คอ พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา และการเรยนรของคนไทย โดยการพฒนาผเรยน สถานศกษาและแหลงเรยนร สภาพแวดลอม หลกสตรและเนอหาภายใตระบบบรหารจดการทมประสทธภาพ เพมโอกาสการศกษาและการเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ เพอใหประชาชนทกคนมโอกาสเขาถงการศกษาและเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต และสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการบรหารและจดการศกษา (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา , 2552) ซงสอดคลองกบพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 บญญตไววา หลกการจดการศกษาใหเปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน และใหทกภาคสวนของสงคม มสวนรวมในการจดการศกษา อาจจดทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ หรอการศกษาตามอธยาศยรปแบบใดรปแบบหนงหรอทงสามรปแบบกได จะเหนไดวา ปจจบนโครงสรางทางการศกษาของประเทศไทยพยายามจดการศกษาใหเออตอการเรยนรตลอดชวตของประชาชน โดยการขยายชองทางการศกษาใหมความหลากหลาย เพอใหบคคลสามารถเรยนรไดทกชวงอายตลอดชวต นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543) ไดเสนอยทธศาสตรของการเรยนรในศตวรรษท 21 โดยไดสรปวา การเรยนรในศตวรรษท 21 ตองสรางวสยทศนการเรยนรตลอดชวตใหมความชดเจน สรางวฒนธรรมการเรยนรดวยตนเอง สรางเครอขายการเรยนรและกระจายแหลงการเรยนรจากทกสวนของสงคม พฒนารปแบบการจดกระบวนการเรยนรตลอดชวตไดอยางหลากหลาย พฒนาเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนรและสอการสอสาร การประกนคณภาพ พฒนารปแบบกระบวนการและการจดกจกรรมการเรยนร การจดสรรงบประมาณและทรพยากรตางๆ ในการสงเสรมและสนบสนนการเรยนรตลอดชวตอยางตอเนอง ดงท พณสดา สรธรงศร (2552) ไดสรปวา ภาพอนาคตของคนไทยและการศกษาไทยทกคนตองมความรในสาระวชาและงานทรบผดชอบ มความรเชงสหวทยาการ รไกล รกวาง มความใฝร รกการอาน รกการเรยนร และแสวงหาความรอยางตอเนองตลอดชวต มองการณไกล และใชประโยชนจากความคดรเรมสรางส รรค สรางนวตกรรมและน าไปสเปาหมายของอนาคตได ดงนน การใหความส าคญกบทกษะการเรยนรแหงศตวรรษท 21 (21st Century Learning Skills) เปนเรองทจ าเปนอยางยง รวมไปถงการทประเทศไทยเปนประเทศสมาชกในประชาคมอาเซยนทจะเกดขนในป พ.ศ. 2558 สงผลใหมการเปลยนแปลงในมตตางๆ ทงดานเศรษฐกจ การเมองและความมนคง รวมทงดานสงคมและวฒนธรรม ท าใหมการเคลอนยายแรงงานอยางเสร การเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนมความจ าเปนททกคนตองเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เพอพฒนาและเพมคณคาใหกบตนเองตลอดชวต (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554)

5

อยางไรกตามสาระส าคญของการศกษายคใหม นกการศกษา คร พอแมผปกครอง และผสนใจคณภาพของการศกษาทกคนควรชวยกนขบเคลอนการศกษาไทยออกไปจากแนวคดเดมๆ ระบบการศกษาไทยจะตองพฒนามากกวาทระบในแผนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง หากไมท าหรอท าไมส าเรจ คนไทยยคตอไปจะเปนคนทลาหลงกวาประเทศอนๆ เพอใหการศกษาไทยบรรลการเรยนรทกษะส าหรบมนษยในศตวรรษท 21 ไดอยางแทจรง (วจารณ พานช, 2555) เหนไดวาปจจบนเปาหมายของการจดการศกษาใหความส าคญกบการเรยนรตลอดชวตส าหรบทกคน อยางไรกตามในดานการศกษาตลอดชวต แมจะมความกาวหนาของเทคโนโลยท าใหมเครองมอมากขน แตยงมปญหาการขาดเนอหาและวธการทเหมาะสมทจะท าใหไดผลสมฤทธตามทควร อกทงยงขาดการปรบปรงกฎระเบยบทจะเอออ านวยใหผเรยนสามารถเรยนรตลอดชวต ท าใหการศกษาตลอดชวตยงไมเปนวถชวตของคนในชาต (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552) นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ด าเนนการยกรางแผนการศกษาแหงชาตเพอพฒนาคนตลอดชวงชวต พ.ศ. 2557-2561 โดยไดก าหนดเปาประสงคการศกษาภายใตการพฒนาคนในอนาคตทกชวงชวต มความสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพบรบทรอบดานทเปลยนแปลงไปของโลกในศตวรรษท 21 ครอบคลมการจดการศกษาและการเรยนรในแตละชวงชวต เพอใหการศกษาน าไปสการพฒนาคนตลอดชวงชวต ใหมความร คณลกษณะ สมรรถนะ และทกษะทจ าเปนอยางรอบดานทนกบโลกศตวรรษท 21 เนองจากการจดการศกษาทผานมายงไมประสบผลส าเรจเทาทควร พบปญหามากมาย อาท ผเรยนขาดทกษะส าคญตอการด ารงชวต ขาดทกษะชวตและทกษะการท างาน มทกษะภาษาองกฤษคอนขางต า แรงงานสวนใหญขาดทกษะทจ าเปนในการปฏบตงาน และไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2557) สอดคลองกบในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 ประเทศไทยไดเขาสสงคมผสงอาย มประชากรวยเดกลดนอยลงในขณะทประชากรวยผใหญและวยชรามแนวโนมสงขน แตมงานท าเพยงรอยละ 38.2 ในป พ.ศ. 2552 (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554) ซงประชากรเหลานจ าเปนทจะตองไดรบการศกษาเพมเตมตลอดชวต เพอจะไดปรบตวใหทนกบสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา หากกลาวโดยทวไปแลวจ านวนผเรยนทเปนผใหญมจ านวนเพมมากขน (จนตนา สจจานนท, 2556) ดงนน การใหความส าคญกบการศกษาผใหญจงเปนเรองททกภาคสวนในสงคมควรรวมกนพฒนา เนองจากการศกษาผใหญมความส าคญเชอมโยงกนกบการศกษาในระบบโรงเรยนในการสรางคณภาพของประชาชนในประเทศ การขยายตวและการเปลยนแปลงของสงคม ตลอดจนความซบซอนของปญหาทเกดขน ท าใหการศกษาเปนเครองมอส าคญในการพฒนาประเทศ

รฐบาลโดยกระทรวงศกษาธการ รวมกบส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดตระหนกถงความจ าเปนในการผลกดนกระบวนการทางกฎหมายเพอสงเสรมใหเกดยทธศาสตรทดและกลไกทมประสทธภาพ เพอสงเสรมใหเกดการจดการศกษาตอเนองตลอดชวตใหแกประชาชนอยางประสบผลส าเรจ โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคม ดวยเหตผลดงกลาว คณะรฐมนตรจงผานความเหนชอบพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 เพอใหการจดการศกษาครอบคลม และเกดประโยชนสงสดแกกลมเปาหมายการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทกกลมทวประเทศ

6

หนวยงานทมบทบาทหนาทจดการศกษาส าหรบนกศกษาผใหญ คอ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย โดยมหนาทสงเสรมใหคนไทยไดรบการศกษาตลอดชวตและการศกษาเพอการมงานท าอยางมคณภาพ เพอใหเกดสงคมฐานความรและการมอาชพทยงยน เพอเสรมสรางความรความสามารถของบคคลเพอใหสามารถจดการกบตนเองและสงแวดลอมใหมความสขตามสภาพและมความปลอดภยในสงคม (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2555) อกทงยงสอดคลองกบพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 ทกลาววา การสงเสรมและการสนบสนนการศกษาด าเนนการเพอใหประชาชนไดรบการศกษาอยางตอเนอง ในการพฒนาศกยภาพก าลงคนและสงคม เพอใหผเรยนไดรบความรและทกษะพนฐานในการแสวงหาความรทเออตอการเรยนรตลอดชวต ดงนน บทบาทภารกจของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ในฐานะผจดและสงเสรมสนบสนนการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจะมความส าคญยงขนในอนาคต เนองจากโลกจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและไมหยดนง

(ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย , 2552) ไดประกาศใชหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ตงแตปการศกษา 2553 โดยก าหนดใหจดการศกษาทมความเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการของนกศกษาผใหญ เพอใหสามารถปรบตวอยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา มความรพนฐานส าหรบการด ารงชวตและการเรยนรอยางตอเนอง มทกษะการด าเนนชวตทด มทกษะในการแสวงหาความร สามารถก าหนดวถชวตของตนเองได สามารถเขาถงแหลงเรยนรและบรณาการความรมาใชในการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชม สงคม และประเทศชาต ส าหรบนกศกษาผใหญสายอาชพ ไดจดการศกษาตามหลกสตรการศกษานอกโรงเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2539 (กศน.ปวช.) ดานการศกษาเพอพฒนาอาชพ เปนการศกษาเพอพฒนาความร ความสามารถ และทกษะในการประกอบอาชพ โดยมงเนนการปฏบตจรงทบรณาการกบวถชวตใหกบบคคลและชมชนเพอการแกปญหาการวางงาน (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย , 2551) อกทง หลกสตรวชาชพระยะสนทส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจดใหบรการแกนกศกษาผใหญ ยงไมมการจดการเรยนการสอนดานการจดการทวไป เปนเพยงหลกสตรทใชเวลาเรยนสนๆ มจดมงหมายเพอพฒนาอาชพ ประกอบอาชพอสระ และพฒนาทกษะฝมอแรงงานเพอเขาสตลาดแรงงาน (จงจต สกฤษศลป, 2551) นอกจากน อภรด กนเดช (2554) ไดกลาววา นกศกษาผใหญจ าเปนตองเรยนรอยางตอเนอง เพอใหเทาทนตอการเปลยนแปลงตางๆ จงเปนเหตใหส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยต องพฒนาคณภาพ รปแบบและกระบวนการททนสมย เพอสรางชองทางทหลากหลายในการเขาถงการเรยนรใหกบนกศกษาผใหญ และพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหแสวงหาและสรางความรไดดวยตนเอง และสามารถพฒนาตนเองไดอยางตอเนอง อนน าไปสการพฒนาทย งยน อยางไรกตาม ชยยศ อมสวรรณ (2554) แสดงทศนะวา ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดแสวงหาวธการทมประสทธภาพในการจดการศกษาใหแกนกศกษาผใหญอยางหลากหลาย เชน การศกษาผใหญ การศกษาเทยบเทา การศกษาทางไกล ตลอดจนรปแบบวธการอนๆ แตย งมนกศกษาผใหญอกไมนอย เปนทงผทไมรหนงสอ และเปนผทขาดทกษะการแสวงหาความร

7

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมในยคศตวรรษท 21 ท าใหมการขยายตวทางเศรษฐกจและการรบรขอมลขาวสารมากขน แรงงานทมคณภาพจงเปนปจจยทจ าเปนอยางยงในการขบเคลอนการพฒนาประเทศ การมทกษะความรและทกษะวชาชพทสงขน เปนการเพมศกยภาพใหกบตนเองใหทนตอการเปลยนแปลงดงกลาว ดงท นโยบายและจดเนนการด าเนนงานของส านกงาน สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 มงหวงทจะใหนกศกษาผใหญไดรบการศกษาตลอดชวตและการศกษาอาชพเพอการมงานท าทมคณภาพอยางทวถงและเทาเทยมกน เพอใหเกดสงคมฐานความร การมอาชพ การมความสามารถเชงการแขงขนในประชาคมอาเซยนอยางยงยน การพฒนาสมรรถนะในการเรยนรและการแกปญหา พฒนาอาชพ คณภาพชวตและสงคม พฒนาสอและเทคโนโลยทางการศกษา และการพฒนาทกษะการเรยนรเพอใหรเทาทนสอและเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2557) ดงนนส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจ าเปนตองจดการศกษาทหลากหลาย เพอเตรยมพรอมนกศกษาผใหญ ใหสามารถกาวสตลาดแรงงานอยางมคณภาพ ซงในศตวรรษท 21 นกศกษาผใหญทส าเรจการศกษาและเขาสตลาดแรงงาน ตองมศกยภาพทพรอมจะเรยนรอยางตอเนอง รบขอมล ความร และเทคโนโยยททนสมยตลอดชวตการท างาน ฉะนนจงตองใฝร มงมนประสทธภาพและประสทธผลของงาน รวมถงการมอสระทางความคด และรจกทจะคนหาความรใหมอยางตอเนอง (สทธพร จตตมตรภาพ, 2553) ดงนน การใหความส าคญกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มความจ าเปนอยางยงส าหรบการพฒนานกศกษาผใหญใหมความร สมรรถนะ และสามารถปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลง การเสรมสรางใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรทจ าเปนและหลากหลายในยคของการเปลยนแปลงในศตวรรษท 21 จะชวยสรางศกยภาพและขดความสามารถ รวมถงทกษะทพรอมในการด ารงชวตและการท างานอยางมคณภาพและมความสขทามกลางบรบททางสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และตรงตามความคาดหวงของสงคมในอนาคต จากปญหาและความส าคญทกลาวมาขางตน ท าใหผวจยไดตระหนกถงความส าคญของการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญทสอดคลองและเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของขอมลขาวสารและเทคโนโลยสารสนเทศอยางตอเนอง ซงการวจยในครงนผวจยใชวธการศกษาโดยการวเคราะหเอกสารการวจย และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ เพอสมภาษณผ เ ชยวชาญโดยไดใชเทคนคการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) ซงเปนการศกษาถงอนาคต ทจะท าใหมองถงแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญทนาจะเปนไปในอนาคต รวมทงปฏสมพนธ โอกาส และผลกระทบทเกดขนในระหวางเหตการณตาง ๆ ทนาจะเกดขน เพอเปนการบงชอนาคตวาอะไรจะเกดขนดวยเชนกน ดงนนการวจยเรอง “แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ” จะเปนประโยชนในการก าหนดแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ อกทงจะเปนประโยชนในการน าไปใชก าหนดแนวนโยบาย ทศทางการพฒนา และการจดท าแผนปฏบตการของหนวยงานตางๆ ทงองคกรภาครฐและเอกชน เพอสงเสรมและสนบสนนการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบบคลากรสบไป

8

ค าถามการวจย

1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญทส าคญมอะไรบาง 2. แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญเปนอยางไร วตถประสงคของการวจย

1. เพอวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2. เพอน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ขอบเขตการวจย

การวจยในครงนเปนการศกษาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ซงผวจยไดก าหนดขอบเขตการวจยออกเปน 2 สวน ประกอบดวย ดงน 1) ขอบเขตดานประชากร และ 2) ขอบเขตดานเนอหา โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1. ขอบเขตดานประชากร ขอบเขตดานประชากร ไดแก ผ เ ชยวชาญและผทรงคณวฒดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ รวมไปถงทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผบรหารนโยบาย ผปฏบตงาน และผใชบณฑตทงหนวยงานภาครฐและเอกชน รวมทงหมดจ านวน 24 ทาน โดยผวจยใชเกณฑในการคดเลอก และเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) จากความคดเหนของผเชยวชาญ เพอประมวลผลสรปเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยใชเทคนคการวจยแบบเดลฟาย จ านวน 17 ทาน จากนนน ารางแนวโนมทไดมาน าเสนอ โดยการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒ จ านวน 7 ทาน 2. ขอบเขตดานเนอหา ขอบเขตดานเนอหาในการศกษาครงน เปนการศกษาหลกการ และแนวคดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 รวมไปถงแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวยเนอหาทสอดคลองกบวตถประสงคการวจย ดงน 2.1 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยไดศกษาเนอหาจากเอกสารรายงานการวจย หนงสอ บทความทางวชาการ และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 เพอใหไดองคความรในเรองของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 การศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ รวมไปถงแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

9

2.2 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยสรปเนอหาทไดจากการสมภาษณผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ แลวน าแนวโนมทไดนนมาตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากผทรงคณวฒจ านวน 7 ทาน ค าจ ากดความทใชในการวจย

แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถง ภาพอนาคตของแนวทางการสงเสรมและสนบสนนทจะท าใหชวยเหนภาพการด าเนนงานของการพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 4 ดาน คอ 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม เพอใหสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสขและท างานไดอยางมคณภาพ ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถง ความสามารถของบคคลในการเรยนร เพอการด ารงชวตและการประกอบอาชพ ประกอบดวย 3 ทกษะ คอ 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ทกษะการเรยนรและนวตกรรม หมายถง ความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเอง และเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณ มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการปฏบตจรง และมทกษะการสอสารและการรวมมอกบผอน ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย หมายถง ความสามารถในการรสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย การเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนร และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม

10

ทกษะชวตและการท างาน หมายถง ความสามารถในการยดหยนและการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตรวมกบผอน โดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ การท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน นกศกษาผใหญ หมายถง นกศกษาผใหญสายสามญและสายอาชพทกระดบการศกษา อายระหวาง 25 – 50 ป สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. องคความรทไดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จะเปนประโยชนกบผปฎบตการสอน ของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ในการใชเปนองคความรเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ เพอใหสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสขและท างานไดอยางมคณภาพ

2. องคความรทไดเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จะเปนประโยชนกบผบรหาร ในสถาบนและหนวยงานทงภาครฐและเอกชน อาท ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สถานประกอบการ มลนธ ฯลฯ ในการน าไปใชก าหนดแนวนโยบาย ทศทางการพฒนา และการจดท าแผนปฏบตการ อนจะน าไปสการสงเสรมและสนบสนนทกษะการเรยนรของบคลากร เพอใหสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสขและท างานไดอยางมคณภาพ

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษา

ผใหญ ผวจยไดทบทวนเอกสารการวจย หนงสอ บทความทางวชาการ และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 โดยแบงแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของออกเปน 6 ตอน ดงรายละเอยดตอไปน

ตอนท 1 แนวคดเรองการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต 1.1 แนวคดเรองการศกษาตลอดชวต 1.2 แนวคดเรองการศกษานอกระบบโรงเรยน 1.3 แนวคดเรองการเรยนรตลอดชวต ตอนท 2 แนวคด และหลกการเรยนรของผใหญ 2.1 ความหมายของการเรยนรของผใหญ 2.2 หลกการเรยนรของผใหญ 2.3 ลกษณะการเรยนรของผใหญ ตอนท 3 แนวคดเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3.1 ความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3.2 ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3.3 การสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21 3.4 บทบาทของนกการศกษาในศตวรรษท 21 ตอนท 4 แนวคดเรองการท าวจยแบบเดลฟาย 4.1 ความเปนมาของเทคนคเดลฟาย 4.2 ความหมายของเทคนคเดลฟาย 4.3 กระบวนการวจยโดยใชเทคนคเดลฟาย 4.4 ขอดและขอจ ากดของเทคนคเดลฟาย ตอนท 5 งานวจยทเกยวของ

5.1 งานวจยทเกยวของในประเทศ 5.2 งานวจยทเกยวของในตางประเทศ

ตอนท 6 กรอบแนวคดในการวจย

12

ตอนท 1 แนวคดเรองการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต

1.1 แนวคดเรองการศกษาตลอดชวต

สงคมโลกก าลงเผชญกบความเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมองเทคโนโลยทกาวหนาอยางรวดเรว สงผลถงวถชวตความเปนอยของทกตนในสงคม การศกษาซ ง เปนกระบวนการพฒนาคนใหมศกยภาพในการแขงขนของประเทศ และรเทาทนกระแสการเปลยนแปลง มคณธรรม จรยธรรม สามารถอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข เพอขบเคลอนสงคมหรอองคกรไปสความส าเรจ

การศกษาตลอดชวตไดมการกลาวถงและใหความส าคญเปนครงแรกในการประชมนานาชาตวาดวยเรองการศกษาผใหญ (World Education on Adult Education) ในป ค.ศ. 1960 ทจดขน ณ กรงมอนทรออล ประเทศแคนาดา โดยการขบเคลอนขององคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาต (UNESCO) ซงมบทบาทในการสบบสนนและสงเสรมใหทกประเทศน าแนวคดเรองการศกษาตลอดชวตมาใชในทางปฏบตตามรปแบบและแนวทางทแตกตางกนของแตละประเทศทวโลก

จดเรมตนเกยวกบความคดเรองการศกษาตลอดชวตมาจากผลงานของ Philiph Coombs และ Mansoor Ahmed ซงไดแสวงหาแนวทางในการจดการศกษาใหแกเยาวชนและผใหญทอยนอกระบบโรงเรยนจากการส ารวจการจดการศกษาอบรมของสงคมตางๆ ทวโลก ผลการส ารวจได มการจ าแนกกจกรรมการศกษาและการเรยนรไดเปน 3 แบบคอ (โกวท วรพพฒน, 2543) 1) Formal Education 2) Non-formal Education 3) Informal Learning ซงไดมการปรบเปลยนการจ าแนกกจกรรมการศกษาและการเรยนรดงกลาวขนใหมจาก Informal Learning ไปเปน Informal Education เพอใหเขากบการศกษาในประเภทอนๆ

นบจากนนเปนตนมา แนวคดเกยวกบการศกษาตลอดชวตไดเปนทยอมรบอยางกวางขวางในวงการศกษาทวโลก และไดใหความส าคญเพมมากขน โดยการสงเสรมสนบสนนจาก UNESCO ซงเปนองคกรหลกในการเผยแพรแนวคดและขอเสนอแนะในเรองการศกษาตลอดชวตใหประเทศตางๆ ไดน าไปพฒนาและก าหนดเปนแนวทางทเหมาะสมในประเทศของตน จากนนในป ค.ศ.1972 ไดมการประชมทกรงโตเกยว ประเทศญปน และกรงไนโรบ ประเทศเคนยา ในป ค.ศ.1986 ซงมสาระส าคญเกยวกบการพฒนาดานการศกษาตลอดชวต สรปไดดงน

1. โดยธรรมชาตของมนษยมการแสวงหาความร และพฒนาตนเองอยางต อเนองอยตลอดเวลา เนองจากมนษยสามารถเรยนรจากธรรมชาต สงแวดลอม และสงคมทกขณะ

2. การศกษาไมไดจ ากดเฉพาะแตในโรงเรยนเทานน แตการศกษาทแทจรงไดครอบคลมถงการศกษานอกระบบโรงเรยน การศกษาตามอธยาศย และสามารถเรยนรไดไมมวนสนสด

3. การศกษาตลอดชวตเปดโอกาสใหทกคนไดรบการศกษาอยางทวถง เนองจากสามารถเลอกเรยนไดตามความตองการ มความยดหยนไดตามโอกาส ทกคนสามารถเรยนรไดจากทกแหงตามทโอกาสจะเอออ านวย

13

จากความส าคญดงกลาว การเรยนรมไดจ าเปนเฉพาะในชวงวยเรยนเทานน แตเปนสงจ าเปนส าหรบชวตมนษยตงแตเกดจนตาย เพราะการเรยนรทเกดขนนน จะเปนเครองมอส าคญในการพฒนาคนในเกดทกษะดานตางๆ โดยเฉพาะดานความรและทกษะการใชชวต อนจะท าใหมนษยสามารถปรบตวใหมความพรอมทจะเผชญกบสภาพความเปลยนแปลง และปญหาตางๆ ของบรบทสงคมและสงแวดลอมรอบตว ทปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและซบซอนมากขน การศกษาตลอดชวตจงเปนเรองส าคญททกคนตองมสวนเกยวของและมสวนรวมในการจดการศกษาตลอดชวตใหเปนไปอยางมคณภาพ เพอใหสงคมประเทศทวโลกพฒนาไปอยางมนคงและยงยน

ส าหรบประเทศไทยจดเรมตนของการศกษาตลอดชวตไดถกระบไวในแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2520 เปนครงแรก โดยมจดมงหมายของการศกษาเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต อยางไรกดเมอน าแนวคดของ UNESCO มาใชในการอธบายวธการจดกจกรรมการศกษาของคนไทยในอดตกาล พบวาการจดกจกรรมการศกษาเปนไปในลกษณะของการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเปนหลก จนเมอมการปฎรปการศกษาในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทไดมการจดตงโรงเรยนขน การจดการศกษาจงจดตามระบบและรปแบบของโรงเรยน จนถง พ.ศ. 2483 ไดมการจดการศกษาแบบคขนาดส าหรบผใหญทอยนอกวยเรยนกบการศกษาในโรงเรยน ซงมรปแบบคลายกบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จะเหนไดวา แนวคดเกยวกบการศกษาตลอดชวตไดมการกลาวถงอยางกวางขวางมากขน นบจากมแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2520 เปนตนมา จนกระทงมการประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 การศกษาตลอดชวตไดถกบญญตไวเปนแนวทางหลกในการจดการศกษาของประเทศ โดยเปนการจดการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา และมการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2545)

ปจจบนในยคกระแสโลกาภวตนทมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลยสารสนเทศอยางรวดเรว การจดการศกษาไดน าแนวคดเรองการศกษาตลอดชวตมาเปนหลกในการจดการศกษา เหนไดจากการปฎรปการศกษาในทศวรรษทสอง ระหวางป พ.ศ. 2552 - 2556 ไดก าหนดนโยบายการปฎรปการศกษาโดยมงเนนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ โดยมเปาหมายหลก 3 ประการคอ 1) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและการเรยนรของคนไทย 2) เพมโอกาสทางการศกษาและสามารถเรยนอยางทวถงมคณภาพ 3) สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการบรหารและจดการศกษาอยางมประสทธภาพ (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552)

จากปญหาการเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวตนมผลกระทบในทงทางบวกและทางลบตอชวตและความเปนอยของประชาชน ดงนนประชาชนทกคนตองเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เพอพฒนาตนเองใหมความร ความคด และทกษะชวตใหสามารถแกปญหาและพฒนาคณภาพชวตไดอยางตอเนองตงแตเกดจนตาย ซงการมชวตอยรอดในสงคมนนเปนสทธขนพนฐานของมนษยทกคน และการจะมชวตอยรอดตอไปไดนนตองมวธการเรยนรทนอกเหนอไปจากการเรยน ในโรงเรยน (ชยยศ อมสวรรณ, 2551) และตองเปนกระบวนการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

14

จะเหนไดวา การศกษาตลอดชวต เปนแนวความคดและแนวคดในการจดการศกษาใหกบประชาชนทกเพศ ทกวยไดอยางทวถงและครอบคลมตงแตเกดจนตายตอเนองตลอดชวต การศกษาตลอดชวตเปนการจดการศกษาทมรปแบบการจดการศกษาและการเรยนรทสอดคลองและเหมาะสม ตอบสนองตอการด าเนนชวต ความตองการในการเรยนร และสภาพแวดลอมของสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตลอดเวลา ประชาชนมโอกาสในการเรยนรอยางกวางขวาง เปนการสงเสรมสนบสนนใหประชาชนไดพฒนาตนเองใหพรอมกบการเปลยนแปลงในทกๆ ดานของชวต และเปนผเรยนรตอเนองตลอดชวต

1.1.1 ความหมายของการศกษาตลอดชวต กรมการศกษานอกโรงเรยน (2538) ไดใหความหมายไววา การศกษาตลอดชวตเปนแนวคด

และแนวทางสงเสรมใหเกดการระดมเอาทรพยากรทงมวลทมอยในสงคมมาใชในการพฒนาความร ความคด และความสามารถของมนษยตงแตเกดจนตาย

สมาล สงขศร (2544) ไดใหความหมายของการศกษาตลอดชวตไววา เปนภาพรวมของ

การศกษาทกประเภททเกดขนตลอดชวตของมนษยตงแตเกดจนตาย เปนการศกษาเพอมงพฒนาใหบคคลสามารถปรบตวเขากบการเปลยนแปลงในทกชวงชวตของคน ซงครอบคลมทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยจากแหลงความรในชมชนและสงคม เกดขนไดทกททกเวลาไมจ ากดสถานท การศกษาตลอดชวตเปนการศกษาทมความสมพนธกบวถชวตและการด าเนนชวตของบคคล

สนทร สนนทชย (2544) ไดใหความหมายไววา เปนการศกษาทงหมดของชวตคนตงแตเกด

จนกระทงตาย มงพฒนาคนใหปรบตวเขากบการเรยนเปลยนแปลงของโลกยคปจจบนและพฒนาตนเองอยางตอเนองใหเตมทตอศกยภาพของแตละบคคล จากแหลงเรยนรทงในระบบ นอกระบบโรงเรยน และแบบไมเปนทางการ เปนการศกษาทเกดจากแรงจงใจทจะเรยนรไดดวยตนเอง

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

มาตรา 4 ไดใหความหมายของการเรยนรตลอดชวตวา หมายถง เปนการศกษาทเกดขนจากการผสมผสานระหวางการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอใหสามารถพฒนาคณภาพชวตไดอยางตอเนองตลอดชวต (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2545)

นภมณฑล สบหมนเปยม (2548) ไดใหความหมายของการศกษาตลอดชวต หมายถง

แนวความคดทสงเสรมใหเกดกระบวนการรวบรวมทรพยากรทมอยในสงคมมาใชในการพฒนาความร ความสามารถ และความคดของมนษยใหสามารถแกปญหา และพฒนาคณภาพชวตไดอยางตอเนองตงแตเกดถงตาย

15

อาชญญา รตนอบล (2550) ไดใหความหมายไววา การศกษาตลอดชวตเปนกระบวนการศกษาทมกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง มงเนนการพฒนามนษยใหสามารถปรบตวเขากบความเปลยนแปลงในสงคมปจจบนและพฒนาตอเนองไปใหเตมศกยภาพของแตละคน เปนการศกษาทเกดจากแรงจงใจในการเรยนรของตนเองจากแหลงการเรยนรทงทอยในระบบ นอกระบบ และไมเปนทางการ

อดม เชยกวงค (2551) ไดใหความหมายของการศกษาตลอดชวตไวใน 2 ลกษณะดงน 1. การศกษาตลอดชวตโดยลกษณะทวไป เปนแนวความคดและแนวทางเพอการสงเสรมให

มนษยมการพฒนาคณภาพชวตอยางตอเนอง อนจะสงผลใหสงคมเปนสงคมแหงการเรยนร 2. การศกษาตลอดชวตในเชงปฏบตการ เปนกระบวนการขยายขอบเขตของการจดการศกษา

ในระบบ เพอเสรมสรางบทบาทการศกษาใหเปนเครองมอในการพฒนามนษย เปนการปรบปรงรปแบบการจดการศกษาใหมความสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของมนษย เปนการสงเสรมใหภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาชนมสวนรวมในการจดการศกษา เพอเปนการปรบปรงจดมงหมายของการศกษาใหครอบคลมมากขน

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2554) ไดใหความหมาย

ไววา การศกษาตลอดชวตเปนการศกษาทสงผลตอการเรยนรของบคคลในรปแบบของการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ทเกดขนตลอดชวตของบคคลตงแตเกดจนตาย เพอมงใหมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

สวธดา จรงเกยรตกล (2554) ไดใหความหมายเกยวกบแนวคดการศกษาตลอดชวตวา

ม 2 ความหมายหลก สรปไดดงน 1. การศกษาตลอดชวตเปนการเรยนรในวถชวตของบคคลตงแตเกดจนถงตาย เปนสวนหนง

ของการด าเนนชวตประจ าวน นอกจากนยงเปนการเชอมโยงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเขาดวยกน

2. การศกษาตลอดชวตเปนการศกษาทมความสอดคลองกบความตองการและความสนใจของผเรยน เปดโอกาสทางการเรยนรและใหอสระทางความคด เปนการเรยนรทเกดขนไดทกท ทกเวลาและตอเนองตลอดชวต ทวถงและครอบคลมผเรยนทกระดบในทกพนท

UNESCO (1970) ไดใหความหมายของการศกษาตลอดชวตวา เปนกระบวนการจด

การศกษาในภาพรวมทตอบสนองความตองการทางการศกษาของแตละบคคล แตละกลมตงแตการจดการศกษาส าหรบเดกไปจนถงการจดการศกษาส าหรบผใหญ เปนการจดการศกษาทเปนกระบวนการอยางตอเนองตลอดชวต

16

Dave (1976) ไดใหความหมายไววา การศกษาตลอดชวตเปนแนวคดทพยายามมองการศกษาในองครวมซงรวมการศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยน การศกษาตามอธยาศย ใหมการประชาสมพนธทงในเรองเวลา และเนอหาสาระทคนเราจะตองน าความรไปใชในการด าเนนชวต มการยดหยนดานเวลา สถานท เนอหา และเทคนคการสอนทหลากหลายรปแบบ จากความหมายของการศกษาตลอดชวต สรปไดวา การศกษาตลอดชวต เปนการศกษาทสนบสนนสงเสรมใหบคคลสามารถเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวตตงแตเกดถงตาย เปนการจดการศกษาทผสมผสานและเชอมโยงรปแบบการจดการศกษาทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศยเขาดวยกน เพอชวยพฒนาศกยภาพและคณภาพชวตของประชาชนทกคนใหมความพรอมทกดาน และสามารถจดการกบปญหาทเกดขนเนองจากการเปลยนแปลงของสงคมยคปจจบน อกทงเปนการสงเสรมและสนบสนนใหสงคมเปนสงคมแหงการเรยนร

1.1.2 ความส าคญของการศกษาตลอดชวต คณะกรรมาธการนานาชาตวาดวยการศกษาในศตวรรษท 21 ไดจดท ารายงานเสนอตอ

องคการยเนสโก (UNESCO) เมอป พ.ศ. 2539 วาดวยเรอง “การเรยนร: ขมทรพยในตน” ทไดเสนอความคดรวบยอดเกยวกบการศกษาตลอดชวตประกอบดวย สเสาหลกทเปนรากฐานของการศกษา หรอทเรยกวา The Four Pillars of Education ดงน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2540)

1. การเรยนรเพอร (Learning to Know) เปนการเรยนรทเนนการรวบรวมองคความรทส าคญเขาดวยกน มการศกษาลงลกในบางวชาทเลอกไว ซงจะเปนพนฐานในการน าไปสการศกษาตลอดชวต และการแสวงหาองคความรอยตลอดเวลา

2. การเรยนรเพอปฏบตจรง (Learning to Do) เปนการเรยนรทเนนการพฒนาในลกษณะของทกษะและศกยภาพของมนษย เพอใหมนษยไดมโอกาสในการปฏบตและพฒนาความสามารถของตนเองอยางจรงจง

3. การเรยนรเพอชวต (Learning to Be) เปนการเรยนรทเนนใหมนษยสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข มความรก และเคารพซงกนและกน สรางความรความเขาใจในการอยรวมกบผอนโดยผานการขดเกลาทางสงคม

4. การเรยนเพอทจะอยรวมกน (Learning to Together) เปนการเรยนรทเนนความสามารถในการพฒนาชวตในทกๆ ดาน โดยพฒนาความเขาใจในการอยรวมกบผอน ส านกถงการพงพาอาศยกน รบฟงและยอมรบความคดเหนรวมกน เพอสามารถปรบตวใหอยในสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรวไดอยางมความสข

สนทร สนนทชย (2544) ไดสรปความจ าเปนและเหตผลของการศกษาตลอดชวตไว 4 ดาน

ดงรายละเอยดตอไปน

17

1. ดานปรชญาการศกษาตลอดชวต สงคมมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาท าใหมนษยตองสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลง และการควบคมการเปลยนแปลงไปอยางเหมาะสมกบการศกษาซงเปนเครองมอพฒนามนษยไปสความสมบรณ

2. ดานจตวทยา การศกษาตลอดชวตมความจ าเปน เนองจากมนษยสามารถเรยนรไดไมจ ากดวาอยในวยใด ในวยผใหญกสามารถเรยนรได ซงอาจมความสามารถบางอยางทเสอมลง เชน ความเรวในการตอบสนอง การทบคคลอายสงขนมกจะยตการเรยนรนน เชน การขาดแรงจงใจ

3. ดานสงคมและวฒนธรรม การศกษาตลอดชวตมความจ าเปนเพราะสงคมมความซบซอน บคคลจ าเปนตองไดรบการฝกอบรมใหรจกเลอกสรรสงทเปนประโยชนกบตนเองและสงคมยคปจจบน

4. ดานเศรษฐกจ การศกษาตลอดชวตมความจ าเปนในการพฒนาทรพยากรมนษยเพอใหสามารถประกอบอาชพได การศกษาในโรงเรยนชวยฝกอบรมใหผเรยนมพนฐานทางวชาสามญและกจนสยทเหมาะสม เมอเขาสระบบการจางงาน และคงจะตองท าตอเนองตลอดชวตใหทกษะทมอยไดรบการยกระดบใหทนสมยอยเสมอ

อดม เชยกวงศ (2551) ไดกลาวถงความจ าเปนของการศกษาตลอดชวตไว 8 ประการ ดงตอไปน 1. ปจจบนทรพยากรทางการศกษาทมอยในความรบผดชอบของรฐบาลไมเพยงพอทจะพฒนาคณภาพของประชาชนใหทนตอการเปลยนแปลงได จงจ าเปนตองระดมทรพยากรทางการศกษาทมอยอยางมหาศาลในภาคเอกชนและประชาชน โดยเฉพาะอยางยง ภมปญญาทมอยในทองถนทวประเทศมาใชประโยชนในการจดการพฒนาคณภาพของประชาชนไดอยางกวางขวาง เปนการสงเสรมความสมพนธระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน 2. การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยและขาวสารจ าเปนตองพฒนาประชาชนใหสามารถทจะใชประโยชนจากเทคโนโลยและขาวสารในการแกปญหาและพฒนาคณภาพชวตไดอยางมประสทธภาพ 3. แนวทางการจดการศกษาตลอดชวต ชวยใหปรบเปลยนและก าหนดสมพนธภาพระหวางการศกษาในโรงเรยน การศกษานอกโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย ไดใหความส าคญเปนพเศษตอการศกษาตามอธยาศย เพราะเปนกระบวนการทท า ใหแตละคนสามารถใชประโยชนจากการประกอบกจกรรมตางๆ ในชวตประจ าวนเพอพฒนาความร ความคด และความสามารถของตนไดอยางกวางขวางและด าเนนตอเนองไปตลอดชวต 4. ปจจบนสงคมไดมองขามบคลากรทางการศกษาทมอยเปนจ านวนมากในชมชนตางๆ ไดแก ขาราชการทเกษยณอายและผรทมอยในทองถน โดยเฉพาะพระสงฆ คนชราและผเปนพอเปนแม บคคลดงกลาวควรไดรบการสงเสรมใหเขามามสวนรวมในการหลอหลอม และพฒนาคณภาพชวตของประชาชนไดอยางเตมท 5. หวใจในความส าเรจของการกระจายอ านาจไปสทองถน ยอมขนอยกบคณภาพของคนในทองถนเปนส าคญ คณภาพจะเกดขนไดกตอเมอคนในทองถนไดรบการพฒนาความร ความคดและความสามารถอยางตอเนอง

18

6. การสงเสรมการศกษาตลอดชวต ชวยสงเสรมความหมายและคณคาของพระพทธศาสนาในสงคมไทย เพราะสาระส าคญของค าสอนในพระพทธศาสนา คอ การชแนะแนวทางใหมนษยพฒนาตวเองอยางสม าเสมอและตอเนอง เพอจะไดสามารถพงตนเองในการแกปญหาในการด าเนนชวตไดอยางมประสทธภาพมากขน 7. การสงเสรมการศกษาตลอดชวต เปนการฟนฟและพฒนาความสมพนธระหวางการศกษากบการด าเนนชวต ซงจะน าไปสการฟนฟและพฒนาวฒนธรรมของคนในชมชน การจดการศกษาทสอดคลองกบวฒนธรรม หรอใชวฒนธรรมชมชนเปนพนฐานกยอมจะเปนการจดการศกษาทมความหมายตอการแกปญหาและพฒนาวถชวตของคนในชมชนนนโดยตรง 8. การสงเสรมการศกษาตลอดชวต เปนการคนการศกษาใหแกชมชน เพราะชมชนจกมโอกาสไดฟนฟและพฒนากระบวนการจดการศกษาชมชน ตลอดจนฟนฟและพฒนาภมปญญาของชมชนใหมคณคาและมความหมายตอการแกปญหาไดอยางเหมาะสม

จากความส าคญดงกลาวจะเหนไดวา ความจ าเปนของการศกษาตลอดชวตชวยสงเสรมใหบคคลเกดการเรยนรไดอยางตอเนอง บคคลสามารถเรยนรไดตลอดเวลา เพอใหทนตอการเปลยนแปลงของขอมลขาวสารในยคปจจบน อกทงยงเปนการเสรมสรางคณภาพชวต และวถการด าเนนชวตของประชากรใหดขน และตระหนกถงการฟนฟและพฒนาองคความรตางๆ ทมอยในทองถนใหทนตอการเปลยนแปลงและปรบใชใหเขากบวถชวตของตนเองไดอยางเหมาะสม 1.1.3 องคประกอบของการศกษาตลอดชวต การศกษาตลอดชวตมองคประกอบส าคญดงน (สมาล สงขศร, 2544) 1. การจดการศกษาในโรงเรยน (Formal Education) หมายถง การจดการศกษาทมโครงสรางอยางเปนระบบชดเจนแนนอน มล าดบ การแบงชนเรยนตามอาย วธการจดการเรยนการสอนตามล าดบชน โดยมลกษณะทชดเจนคอ มหลกสตร ระยะเวลา การจ ากดอายผเรยน การลงทะเบยนเรยน การวดและประเมนผลเพอรบประกาศนยบตรเพอชวตในอนาคต 2. การจดการศกษานอกโรงเรยน (Non-formal Education) หมายถง การจดกจกรรมการศกษาทมกลมเปาหมายเปนประชาชนทอยนอกโรงเรยน มกระบวนการจดการเรยนการสอนทมความหยดหยนและสอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของกลมเปาหมายหลากหลายรปแบบ คอ มหลกสตร ระยะเวลา มการลงทะเบยน มการประเมนผลเพอรบประกาศนยบตร ไมจ ากดอาย เนนการเรยนเรองทเปนสภาพปจจบนเพอแกปญหาในการใชชวตประจ าวน 3. การจดการศกษาตามอธยาศย (Informal Education) หมายถง การศกษาทเปนการเรยนรตามวถชวต เปนการเรยนรจากประสบการณ บคคล ครอบครว สอ ชมชน และแหลงความรอนๆ เพอเพมพนความร ทกษะ ความบนเทง และคณภาพชวต คอ ไมมหลกสตร ไมมเวลาเรยนทแนนอน ไมจ ากดอาย เปนการเรยนตามความสนใจ สวนใหญเปนการเรยนเพอเพมความ รและนนทนาการ

19

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดก าหนดองคประกอบของการศกษาตลอดชวต (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2545) ไวดงตอไปน 1. การศกษาในระบบ เปนการศกษาทไดก าหนดจดม งหมาย วธการศกษา หลกสตร ระยะเวลาทใชศกษา การวดและประเมนผลทชดเจนแนนอน 2. การศกษานอกระบบ เปนการศกษาทมการศกษาสภาพปญหาและความตองการของกลมเปาหมายทมความยดหยนในการก าหนดจดมงหมาย รปแบบ วธการจดการศกษา ระยะเวลา การวดและประเมนผลทสอดคลองของแตละบคคล 3. การศกษาตามอธยาศย เปนการศกษาจากบคคล ประสบการณ สงคม สอหรอแหลงการเรยนรตางๆ สภาพแวดลอม ทใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองตามความสนใจ ศกยภาพ ความพรอม และโอกาส นอกจากน การศกษาตลอดชวตเปนระบบการศกษาทมหนาทหลก 2 ประการคอ เพอการสบทอดวฒนธรรมความเชอ ความรจากรนสรน เพอการธ ารงไวซงเผาพนธ และเชอชาต ประการตอไป เปนการพฒนาสงคม โดยสงคมจดระบบใหการศกษาไดท าหนาทไดอยางมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบธรรมชาตการเรยนรของมนษยทมการแสวงหาความรใหมๆ อยตลอดเวลา โดยองคประกอบของการศกษาตลอดชวตมนกการศกษาและนกวชาการไดอธบายไวใน 3 องคประกอบ ประกอบดวยดงน (อาชญญา รตนอบล และคณะ, 2550) 1. การศกษาในระบบ (Formal Education) เปนการศกษาท เปนระบบ มแบบแผน วตถประสงค หลกสตร วธการจดการ การจดกระบวนการเรยนการสอน และการวดประเมนผลทมความชดเจน โดยเนนการพฒนาเดกและเยาวชนใหมลกษณะทเหมาะสมและมความพรอมทจะท าหนาทตางๆ ในอนาคต 2. การศกษานอกระบบ (Non-formal Education) เปนการศกษาทจดขนโดยเนนการพฒนาความร ความสามารถของคนในการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและประเทศชาต จงมการออกแบบหลกสตร วธการจดการเรยนการสอน การวดประเมนผลทมความสอดคลองและยดหยนกบสภาพปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย 3. การศกษาตามอธยาศย (Informal Education) เปนการจดรปแบบและวธการเรยนรทหลากหลาย เชน สภาพแวดลอม แหลงการเรยนร สถานการณ ปจจยเกอหนนทสงเสรมใหบคคลเกดการเรยนร ทงโดยตงใจหรอไมกตาม โดยภาพรวมขององคประกอบของการศกษาตลอดชวตแสดงใหเหนวา การศกษาตลอดชวตประกอบดวยจดมงหมายและรปแบบของการจดการศกษาทหลากหลาย เกดขนตลอดชวงเวลาของชวตมนษย เปนการจดการศกษาทมการบรณาการหรอผสมผสานการจดการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย อนประกอบดวยบคคล กลมบคคลและองคกรทกภาคส วนของสงคมในการสงเสรมสนบสนนใหมการจดกจกรรมการเรยนรตลอดชวต เพอการพฒนามนษยใหมคณภาพชวตทเหมาะสมกบยคสมยอยางมประสทธภาพ สามารถคด วเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาตางๆ ไดโดยรวม

20

1.1.4 หลกการจดการศกษาตลอดชวต จากแนวคดของนกการศกษาหลายๆ ทาน สามารถสรปหลกการจดการศกษาตลอดชวตได (สมาล สงขศร, 2544) ดงตอไปน 1. การศกษาเปนสงจ าเปนส าหรบชวตมนษย กลาวคอการศกษามความจ าเปนส าหรบบคคลทกชวงชวต เนองจากสภาพสงคม สงแวดลอม สภาวะทางเศรษฐกจ ความเปนอย ความร ขอมลขาวสาร วทยาการมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา บคคลอาจตองเผชญกบสถานการณปญหาทหลากหลาย การศกษาจะเปนเครองมอทจะชวยใหบคคลสามารถเผชญกบความเปลยนแปลงตางๆ เหลานได 2. บคคลมความสามารถทจะเรยนรไดตลอดชวต ความสามารถในการเรยนรมไดจ ากดเพยงแคอยในวยเรยน บคคลในวยอนๆ กสามารถเรยนรได การจดกจกรรมการศกษาตองจดใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพการพฒนาตามวยของแตละบคคล 3. การศกษาไมไดสนสดเมอบคคลจบจากโรงเรยนหรอสถาบนการศกษา บคคลยงตองเรยนร ศกษาเพมเตม เพอใหสามารถปรบตวเขากบสถานการณความเปลยนแปลงในดานตางๆ ทเขามาในทกชวงชวต 4. การศกษาตลอดชวตเปนภาพรวมของการศกษาทงหมด เปนการศกษาทครอบคลมการศกษาทกประเภท ทกระดบ คอ การศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบ และการศกษาแบบไมเปนทางการหรอ การศกษาตามอธยาศย 5. การศกษาตลอดชวตเปนการศกษาทมการผสมผสานกนทงแนวตงและแนวนอน การสมพนธกนในแนวตงเปนการศกษาถงชวงชวตของบคคลตงแตเกดจนตาย การศกษามความจ าเปนส าหรบทกวยและทกชวงอายตลอดชวต อกประการหนงการผสมผสานในแนวนอน เปนการศกษาถงแตละวยแตละชวงอายของบคคล ดงนนทกชวงวยบคคลควรไดรบการศกษาทจะชวยพฒนาตนในทกดาน ผสมผสานกน 6. การศกษาตลอดชวตเนนความเทาเทยมกนของโอกาสทางการศกษา ไมวาจะเปนกลมเปาหมายทอยในเมองหรอชนบท กลมเปาหมายทมฐานะดหรอยากจน กลมเปาหมายทมพนฐานการศกษาสงหรอต า โดยเฉพาะอยางยงกลมผดอยโอกาสทางการศกษา 7. การศกษาตลอดชวตควรมความยดหยนและหลากหลาย เปนการศกษาทมความยดหยนในเรองกฎเกณฑ ระเบยบตางๆ ทงในดานเนอหา วธการศกษา ระยะเวลา และสถานทเรยน 8. การศกษามความเปนประชาธปไตย หรอใหอสระแกผเรยน เปนการศกษาทเปดโอกาสใหผเรยนไดตดสนใจเลอกเรยนไดตามความพรอม ความสามารถของตนเองตามทสนใจ 9. สรางแรงจงใจในการเรยนร มความจ าเปนมากในการชวยใหกลมเปาหมายเกดการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตได การสรางแรงจงใจตองเรมทการใหความร ความเขาใจทถกตองการชใหเหนถงความจ าเปนของการศกษาในทกชวงชวต การสรางแรงจงใจอาจตองใชในหลายวธการ 10. ใหเครองมอในการแสวงหาความร ตองใหผเรยนรวธการเรยน (Learning how to learn) เนองจากความรมการเปลยนแปลงอยเสมอ การรวธการแสวงหาความรเพมเตมจะสามารถท าใหบคคลทนตอความรและสถานการณ

21

11. ศกษาเรยนรเรองของชวตและสภาพปญหาทตองเผชญในชวตจรง เพอกลมเปาหมายสามารถพงตนเองได เผชญกบปญหาและความเปลยนแปลงตางๆ ไดอยางเมาะสม ดงนนการศกษาหาความรตองจดใหสอดคลองกบชวตความเปนอยและชวตจรง 12. บานเปนจดเรมตนของการศกษาตลอดชวต เปนแหลงทจะใหความรแกบคคลไปทกชวงอาย เปนการเรยนรจากสภาพแวดลอมภายในบาน ครอบครว ความสมพนธของบคคล การจดการภายในครอบครว การปฏบตงานตางๆ ตลอดจนทกษะการประกอบอาชพ 13. ชมชนมบทบาทส าคญ เดกจะไดเรยนรจากกลมเพอน จากเพอนบาน จากกจกรรมตางๆ ทจดขนในสงคม จากประเพณวฒนธรรม สถาบน ศาสนา กลมอาชพ กลมการเมอง สถานประกอบการ หรอแหลงการเรยนรในลกษณะตางๆ 14. การมสวนรวมของทกฝาย การจดการศกษาตลอดชวตจะตองอาศยการมสวนรวมของทกฝายทงหนวยงานภาครฐ เอกชน องคกรทองถน สถาบนศาสนา และประชาชนในชมชน 15. การศกษาตลอดชวตเนนการจดการศกษาเพอใหบคคลพงพาตนเองได มนษยตองเรยนรเพอทจะเผชญกบสถานการณตางๆอยตลอดเวลา มนษยจงจ าเปนตองเรยนรตลอดเวลาเพอเผชญปญหาและสามารถแกปญหาทเกดขนได การศกษาตลอดชวตประกอบดวย จดมงหมายและรปแบบของการจดการศกษาทส าคญ จากขอเสนอยทธศาสตรการปฏรปการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2546) ดงน 1. จดมงหมายของการศกษาตลอดชวต คอ ตองการใหบคคล กลมบคคลไดรบการศกษาเพอความร ทกษะ และเจตคต คณธรรม จรยธรรม ทจ าเปนตอการเปลยนแปลงในชวตซงเกดขนตลอดเวลา เพอใหบคคลเกดการพฒนาอยางเตมท และสามารถอยรวมกบผอนได 2. รปแบบการจดการศกษาตลอดชวต ประกอบดวย 3 รปแบบดงน การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย 3. วธการจดการศกษาตลอดชวต มหลากหลายรปแบบตลอดชวงชวตของมนษย โดยผจดการศกษาประกอบไปดวยบคคลและองคกรทกสวนของสงคม หลกการจดการศกษาตลอดชวตจากทศนะของ Knapper and Cropley (1991) ดงน 1. หลกการบรณาการและเชอมโยง เปนการเนนความสมพนธทตอเนองของการศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย เพอสงเสรมใหประชาชนไดศกษาหาความรเพมเตมตลอดชวงชวตตงแตเกดถงตาย 2. หลกความเสมอภาคของโอกาสทางการศกษา เปนการสงเสรมใหประชาชนทกคนไดมโอกาสเลอกศกษาหาความรตามศกยภาพและความตองการของตนเอง 3. หลกการเรยนรแบบผเรยนเปนส าคญ เปนการจดกระบวนการเรยนการสอนทมเนอหาเหมาะสมกบพนฐานและความสนใจของผเรยนในแตละชวงวย 4. หลกการศกษาเพอชวต เปนการเนนการศกษาทบรณาการเรยนรใหเขากบวถช วตของผเรยนและสภาพชมชน สามารถน าความรไปใชพฒนาคณภาพชวตและความเปนอยของตนเองได

22

5. หลกการเรยนรเพอการคดเปนและแกปญหาเปน เปนการสงเสรมกระบวนการวเคราะห ตดสนใจ และการแกปญหา บนพนฐานของขอมลทมเหตผลเพยงพอและเหมาะสมกบบคคลหร อชมชน 6. หลกการกระจายอ านาจ เปนการจกการศกษาโดยใหผเรยน ชมชน และองคกรสวนทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา มงเนนการคนอ านาจการจดการศกษาใหกบชมชน 7. หลกการความยดหยนและความหลากหลาย เปนการมงเพอใหการจดการศกษามประสทธภาพ และตอบสนองตอความตองการในการเรยนรของประชาชนอยางกวางขวาง หลกการจดการศกษาตลอดชวตมแนวความคดหลก (Lengrand, 1970; Dave, 1976) ซงสรปสาระส าคญ ไดดงน 1. การศกษาตลอดชวต เปนการศกษาส าหรบทกคน ตงแตกอนวยเรยนจนถงผใหญวยชรา โดยมจดมงหมายเพอการพฒนาทรพยากรมนษยในชวงตางๆ ของชวต เพอการปรบตนเองใหกาวทนการเปลยนแปลงยคและกระแสโลกาภวตน 2. กระบวนการเรยนรตลอดชวต เปนการเชอมโยงการเรยนรทเกดจากการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เพอน าผลการเรยนรนนไปพฒนาคณภาพชวตและสงคม ดงนนการจดการเพอใหบคคลเกดการเรยนรตลอดชวต ตองจดหลกสตร สอ วธการเรยนการสอน สภาพแวดลอม และปจจยเกอหนนใหบคคลเขาถงการเรยนรไดสะดวก 3. การศกษาตลอดชวต ใหความส าคญกบผเรยนในฐานะทเปนศนยกลางในการเรยนร ดงนนการบรหารจดการ ควรจดแบงชวงวยใหชดเจน เพอการจดกจกรรมทเหมาะสมกบชวงวย 4. ความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ สงผลใหการตดตอสอสาร การถายทอดขาวสารขอมลและความรในสงคมเปนไปอยางรวดเรว กวางขวาง และมประสทธภาพตอการเรยนรของมนษย ท าใหมนษยเขาถงความรไดโดยไมมขดคนพรมแดนแหงความร 5. สงคมปจจบนและอนาคตใชความรเปนพลงน าการกระท าทางสงคม ระบบทกระบบในสงคมยอมใชความรเปนพลงในการขบเคลอนระบบ การศกษาและการเรยนรจงเปนกลไกทระบบตางๆ ใชการศกษาเปนเครองมอ จากค านยามของหลกการจดการศกษาตลอดชวต สรปไดวา การศกษาตลอดชวตสามารถจดกจกรรมการศกษาไดตอเนองตลอดชวงชวตตงแตเกดถงตาย มงเนนการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในทกๆ ดาน รวมไปถงการจดการศกษามการเชอมโยงและผสมผสานรปแบบการเรยนรทหลากหลาย สอดคลองและเหมาะสมกบสภาพ สถานการณปจจบนของกลมเปาหมาย เปนการสงเสรมใหประชาชนเกดแรงจงใจในการเรยนรตลอดชวต เนองจากการศกษาตลอดชวตไมมรปแบบทแนนอน มความยดหยน สามารถเรยนรไดทกสถานท ทกเวลา สามารถเรยนรไดตามความพรอม ความสามารถ และความพงพอใจของตนเอง มอสระในการเรยนร ม วธการศกษาหาความรทหลากหลาย สงผลใหบคคลเกดการพฒนาศกยภาพตามชวงอายไดอยางมประสทธภาพ

23

1.2 แนวคดเรองการศกษานอกระบบโรงเรยน

การศกษานอกระบบโรงเรยนถกก าหนดเปนนโยบายดานการศกษาตงแตป ค.ศ. 1960 ไดมนกการศกษาน าแนวคดมาเปนกรอบแนวคดในการจดการศกษาในปจจบน รวมไปถงการเรยนรตลอดชวต เนองจากกรอบแนวคดทางการศกษาไดขยายกวางไปสการเรยนรตลอดชวต สงผลใหเปนการสรางความรทส าคญของการศกษา การเรยนร และการฝกอบรมนอกสถานศกษา นอกจากน Coombs (1974) ไดวเคราะหการเตบโตทางการศกษาทเปนวกฤตการศกษาของโลก ในเรองความไมมนคงของหลกสตรการศกษา การเตบโตทางดานการศกษาและดานเศรษฐกจไมเปนไปตามขนตอน และการท างานไมไดเปนผลมาจากการศกษาท เปนปจจยน าเขาของกระบวนการศกษา ท าใหการศกษาในระบบโรงเรยนไมสามารถรองรบไดตามสภาพการณปจจบน ดงนนการศกษานอกระบบโรงเรยนจงมบทบาทมากขน ในการชวยพฒนาคนใหทนตอการเปลยนแปลงตามสภาพการณปจจบน

1.2.1 ความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยน ส าหรบความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยน ไดมนกการศกษาใหความหมายของ

การศกษานอกระบบโรงเรยนไวอยางหลากหลาย ดงน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

ใหความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยนวา เปนการศกษาท มความยดหยน ในการก าหนดความมงหมาย รปแบบและวธการจดการศกษา ระยะเวลาการศกษา และการประเมนผลทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย

อาชญญา รตนอบล (2542) ไดใหความหมายของการศกษานอกระบบวา เปนกจกรรมทาง

การศกษา และมวลประสบการณความรใดๆ กตามทจดขนโดยบคคล หนวยงาน และสถาบนตางๆ นอกเหนอจากการศกษาในระบบโรงเรยน โดยมวตถประสงคเพอพฒนาความร ความสามารถ ทกษะและทศนคตทพงประสงค ของกลมเปาหมายตางๆ ในสงคม

สมาล สงขศร (2545) ไดใหความหมายของการศกษานอกระบบวา เปนกจกรรมทาง

การศกษาทกรปแบบทจดบรการใหแกประชาชน ทกเพศ ทกวย ไม จ ากดการศกษา อาชพ ประสบการณ หรอความสนใจ โดยมจดมงหมายเพอใหผเรยนไดความรทางดานทกษะการประกอบอาชพ ความรและขาวสารขอมลทเปนปจจบนในดานตางๆ เพอเปนพนฐานในการด ารงชวตและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงตลอดเวลา

อนตา นพคณ (2546) ใหความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยน หมายถง กจกรรม

หรอโปรแกรมทสถาบนตางๆ ในสงคมจดขน โดยมความมงหมายทจะจดกจกรรมทางการศกษาใหแกเยาวชนทก าหนดไดวาคอใคร เพอใหเกดการเปลยนแปลงในตวเอง ในกลม และกจกรรมดงกลาวจดใหแกเยาวชนทกเพศ ทกวย ทกชมชน และทกระดบการศกษา เพอใหมความร ทกษะ และเจตคตทด

24

สนทร สนนทชย (2547) ไดใหความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยนวา เปนกจกรรมทางการศกษาทจดขนนอกระบบโรงเรยน ไมวาจะด าเนนการเปนเอกเทศ หรอเปนสวนส าคญของกจกรรมอนๆ เพอใหบรการแกกลมผเรยนทระบไดและเกดผลการเรยนรทระบได

พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 บญญต

ความหมายของการศกษานอกระบบไววา เปนกจกรรมการศกษาทมกลมเปาหมาย ผรบบรการ และวตถประสงคของการเรยนรทชดเจน มรปแบบ หลกสตร วธการจด ระยะเวลาทมความยดหยนและหลากหลายตามสภาพความตองการและศกยภาพในการเรยนรของกลมเปาหมาย และวธการวดและประเมนผลการเรยนรทมมาตรฐานเพอรบรองคณวฒทางการศกษา หรอเพอจดระดบผลการเรยนร

อดม เชยกวงศ (2551) ไดใหความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยน หมายถง

การศกษาทมระบบ ทอยนอกโรงเรยนภาคปกต เปนการศกษาทมแบบแผน กฎเกณฑ หลกสตร และวตถประสงคทแนนอน มผจด และสามารถบอกไดวาเรยนแลวไดอะไร จะรอะไร จบเมอไร จะมความรและทกษะเพมขนไดอยางไร

Knowles (1975) ไดอธบายถงการศกษานอกระบบโรงเรยนวา เปนกระบวนการในการ

เรยนรของทกคนทส าเรจการศกษาภาคปกต หรอเปนกจกรรมทจดขนส าหรบทกคน ทจดขนโดยสถาบนตางๆ อยางมเปาหมายทางการศกษา

Rogers (2004) ไดกลาวถงการศกษานอกระบบโรงเรยนวา เปนการศกษาทกอยางทอยนอก

ระบบปกต และสามารถแกปญหาตางๆ ทเกดขนในการศกษาได จากความหมายของการศกษานอกระบบโรงเรยน สรปไดวา การศกษานอกระบบโรงเรยน

เปนการจดกจกรรมทางการศกษาทกรปแบบทอยนอกเหนอโรงเรยนภาคปกต เปนการศกษาทจดใหกบกลมเปาหมายทอยนอกระบบโรงเรยน เปดโอกาสใหกบผเรยนทกเพศ ทกวย ทกภมหลง ทกระดบการศกษา และทกชมชน ไดมโอกาสเขามาศกษาและเรยนร โดยลกษณะการจดการเรยนการสอนมจดมงหมายทชดเจน ไมมรปแบบการเรยนรทแนนอน มความยดหยนและความหลากหลายของกจกรรม มการประเมนผลการเรยนรอยางตอเนองในการจดการศกษา เปนการศกษาเพอตอบสนองความตองการของกลมเปาหมาย จดขนโดยบคคล หนวยงาน สถาบนตางๆ เพอใหเกดความร ทกษะ ทศนคตและคานยมทด โดยเฉพาะผใหญวยท างานทจะตองพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวตเพอการประกอบอาชพ การมทกษะอาชพ และการด ารงชวตหรอการท างานใหทนตอการเปลยนแปลงของยคศตวรรษท 21 อยางมคณภาพ

1.2.2 หลกการจดการศกษานอกระบบโรงเรยน สวฒน วฒนวงค (2531) ไดอธบายถงลกษณะส าคญของกจกรรมการศกษานอกระบบ

โรงเรยน ดงตอไปน

25

1. การศกษานอกระบบโรงเรยน มสวนเกยวของกบความสมพนธและความตองการของแตละบคคลทจะน าไปสการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม

2. การศกษานอกระบบโรงเรยน ท าใหเกดการเปลยนแปลงทางดานพฤตกรรมในดานใดดานหนง อนเปนผลมาจากการไดรบความรนนๆ

3. การจดกจกรรมในการวจยการศกษานอกโรงเรยน มกจะกอใหเกดการเรยนรและผเรมไดรบประสบการณ ท าใหเกดความช านาญและทกษะ และกระบวนการเกยวกบความร ความสามารถในการเปนผน าชมชน

4. การศกษานอกระบบโรงเรยน มลกษณะทมความยดหยน รวมไปถงสามารถกอใหเกดนวตกรรมตางๆ ทางการศกษาไดโดยงาย

5. การวจยทเกดขนทางดานการศกษานอกระบบโรงเรยน สวนมากจะเสยคาใชจายไมมากนก และผเรยนจะตองชวยเหลอตนเองบางในดานคาใชจาย

6. การศกษานอกระบบโรงเรยน เปนการวจยทอยใกลชดกบจดประสงคในการน าไปใช เพราะวาเปนการวจยทรเรม เพอใหตรงกบความตองการของผเรยน

7. การศกษานอกระบบโรงเรยน เปนวธการทพยายามจะใชประโยชนจากการศกษาใหมากทสด โดยการฝกความช านาญ ความรทเรยนมาแลวจากในระบบโรงเรยน จะพยายามน ามาสรางเสรม และฝกปฏบตใหมากขน

สมาล สงขศร (2545) ไดกลาววา การศกษานอกระบบโรงเรยนเปนการเรยนรส าหรบคนทก

เพศทกวย ดงนนกจกรรมการเรยนรตองมความหลากหลาย เพอใหเกดความสอดคลองและเหมาะสม ดงน

1. การศกษานอกระบบโรงเรยนประเภทการศกษาพนฐาน เปนกจกรรมทจดขนเพอใหกลมเปาหมายมความรพนฐานทจ า เปนตอการด ารงชวต ไดแก ความรในการเขยนอาน การตดตอสอสาร สงคมสงแวดลอม เปนตน

2. การศกษานอกระบบโรงเรยนประเภทการใหความรและทกษะอาชพ เปนการใหความรทาดานวชาชพสาขาตางๆ เพอสามารถน าความรมาปรบปรงอาชพทประกอบอยส าหรบอาชพใหมเพ อเพมพนรายได ซงจดโดยหลายหนวยงานทงภาครฐ เอกชน สมาคม มลนธ เปนตน

3. การศกษานอกระบบโรงเรยนประเภทใหความรทวไปและขาวสารขอมลประเภททเปนปจจบน โดยเปนการใหความรและขอมลขาวสารทมประโยชนตอการพฒนาคณภาพชวต ไดแกความรดานสขภาพ กฎหมาย ศาสนา สงแวดลอม การเมอง เศรษฐกจ เปนตน ซงการศกษาในลกษณะนปจจบนเรยกวา การศกษาตามอธยาศย

หลกการจดการศกษานอกระบบโรงเรยน สรปไดดงน (สมาล สงขศร, 2545; ส านกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2551; วรรธณา บญประเสรฐ, 2554) 1. ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา เปนการจดบรการทางการศกษาเพอใหโอกาสแกผ

ทพลาดโอกาสทางการศกษา และผดอยโอกาสโดยไมมขอจ ากดของเพศ วย พนฐานการศกษา อาชพ ความสนใจ ฐานะทางเศรษฐกจ ความหางไกล เปนตน เพอใหมโอกาสทางการศกษาอยางเทาเทยมกน

26

2. การกระจายโอกาสทางการศกษา โดยการใชวธการตางๆ เพอกระจายโอกาสทางการศกษาไปสกลมเปาหมายใหครอบคลมและทวถง

3. การสงเสรมการศกษาตองเปนกระบวนการอยางตอเนอง โดยหนวยงานทจดการศกษาควรสงเสรมใหมกจกรรมทตอเนอง เมอผเรยนมความพรอมกสามารถศกษาหาความรไดตลอดเวลาอยางตอเนองทกชวงชวต

4. เนนผเรยนเปนศนยกลางในการเรยนรมากกวาการสอน โดยผเรยนมสวนรวมในการก าหนดจดมงหมาย หลกสตร วธการเรยนร สงเสรมการมสวนรวมในการวเคราะหและการแกปญหา ใหเปนผคดเปน แกปญหาเปน

5. ความยดหยนในกฎเกณฑและระเบยบตางๆ จะไมเครงครดเหมอนการศกษาในระบบโรงเรยน เชน เกณฑดานอาย พนฐานความร เปนตน

6. สามารถตอบสนองความตองการของกลมเปาหมาย โดยกจกรรมแตละกจกรรมควรจดขนหลงจากการส ารวจความตองการของกลมเปาหมายแลว ซงมความตองการไมเหมอนกน การจดกจกรรมควรจดใหแตกตางกนไป

7. สมพนธกบสภาพการด าเนนการ เนอหาของกจกรรมและหลกสตรควรยดหยนและหลากหลาย คอ นอกจากจะมกจกรรมหลายประเภท หลายสาขาแลว เนอหาหลกสตรในแตละวชาควรจะตองมความยดหยนสอดคลองกบสภาพสงคมในแตละทองถน

8. มรปแบบทหลากหลาย เพอใหผเรยนสามารถเลอกเรยนไดตามสะดวก เชน อาจจะมรปแบบทมผสอนและผเรยนเตมเวลา รปแบบทสอนบางเวลา และเปดโอกาสใหผเรยนไดท างาน บางรปแบบอาจจะเรยนดวยโปรแกรมส าเรจรปหรอจากสอการสอน

9. การจดการเรยนการสอนตองค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ทงเพศ วย อาย อาชพ ความสนใจ ฯลฯ ผสอนตองตระหนกถงความแตกตางเหลานและหาวธการสอนทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย โดยใหอสระผเรยนใหเรยนตามความสามารถ และเวลาทสะดวก

10. ผสอนหรอผทมาใหความรมความหลากหลาย ไมจ ากดวาจะตองเปนครหรออาจารยจากสถาบนการศกษา โดยอาจเปนผทมความเชยวชาญจากหนวยงานตางๆ เชน สถานประกอบการ บคคลในทองถน พระ หรอภมปญญาทองถน เปนตน

11. น าผลการศกษาไปใชไดในปจจบน ควรใหผเรยนน าสงทเรยนร ไปปรบใชไดทนททนใด เนองจากกลมเปาหมายสวนใหญ เปนผประกอบอาชพและมภาระตอการท ามาหากน ท าใหไมมเวลาเพอสะสมความรเขาไวในหลายๆ ป ซงตองการเรยนเพอน าความรไปปรบใชในการท างานและในชวตประจ าวนไดทนท

12. ความยดหยนในเรองเวลาและสถานทเรยน ตองอ านวยความสะดวกแกกลมเปาหมายในเรองเวลาและสถานท เนองจากกลมเปาหมายสวนใหญเปนผมภาระทตองรบผดชอบตอการท างาน ครอบครว ดงนนเวลาทมาเรยนกยอมหาไดยาก การเรยนการสอนจงควรจดตามสถานทตางๆ ตามความสะดวกของผเรยน และเวลาเรยนควรจดใหเหมาะสมกบชวงเวลาวางของกลมเปาหมาย

27

จากหลกการจดการศกษานอกระบบโรงเรยน สรปไดวา การจดการศกษานอกระบบโรงเรยนจดตามประเภทของการศกษานอกระบบโรงเรยน เปนกจกรรมทางการศกษาทมงตอบสนองความตองการในการเรยนรของผเรยน โดยผเรยนเปนศนยกลาง เปนการเรยนรเพอคนทกเพศทกวย จดขนโดยหนวยงานหรอองคกรทเกยวของทงภาครฐ เอกชน และประชาชน โดยมงใหผเรยนมความรพนฐานทจ าเปนในการด ารงชวตและการประกอบอาชพ ไดรบความรขอมลขาวสารททนตอเหตการณ สามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพและมความสขในสงคม 1.3 แนวคดเรองการเรยนรตลอดชวต

แนวคดการเรยนรตลอดชวตเปนยทธศาสตรทางการศกษาทเกดขนเมอ 30 ปมาแลว ภายใตความพยายามของ OECD UNESCO และสภายโรป (Council of Europe) เพอเปนการแกวกฤตทางการศกษาในอดตทบคคลเรยนรตลอดเวลา เนองจากโอกาสทางการศกษาของมนษยมขดจ ากดในชวงเรมแรกของชวตจากการศกษาในระบบ (Formal Education) จงควรเปดโอกาสทางการศกษาแกผทไมไดรบโอกาสทางการศกษาในโรงเรยน ดวยการจดการศกษาผ ใหญ ดงนนการเรยนรตลอดชวตไมเพยงหมายถงการศกษาผใหญ (Adult Education) แตยงครอบคลมการเรยนรในทกรปแบบตลอดชวงชวตของบคคล การเรยนรตลอดชวตนบเปนการเปลยนกระบวนทศนทางการศกษาทส าคญ เนองจากทกคนลวนแตตองเรยนรตอเนองอยตลอดเวลา การเรยนรตลอดชวตจงเปนการเรยนรทมความส าคญททกคนสามารถกระท าไดในทกชวงวยของชวต และเรยนรไดในทกสถานทตงแตเกดจนตาย เปนการเรยนรทครอบคลมการศกษาทกรปแบบ โดยทกคนมความเสมอภาคและความเทาเทยมกนในโอกาสทางการศกษา และมวธการเรยนรทสอดคลองกบการด าเนนชวต รวมทงสาระการเรยนรทเชอมโยงกบชวตจรง ทกคนมอสระในการเลอกทจะเรยนรในสงทตองการจะเรยนรและเลอกวธเรยนการเรยนรทเหมาะสมกบความสามารถของ ตน ในการทจะพฒนาตนเองอยางตอเนองใหเตมตามศกยภาพของแตละบคคล มความรความเขาใจและ ทกษะทจ าเปนในการด าเนนชวต และการประกอบอาชพ รวมถงทกษะในการแสวงหาความรหรอมเครองมอในการแสวงหาความรทามกลางการเปลยนแปลงของโลกยคปจจบน การเรยนรตลอดชวต จงเปนกระบวนการเรยนรทใหความส าคญตอตวบคคล ซงเปนศนยกลางของการเรยนรทงการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย โดยมวธการแสวงหาความรทหลากลาย และสามารถใชความรแกปญหาตางๆ ไดดวยตวเองตลอดชวงชวต และสงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนร (ชเกยรต ลสวรรณ, 2543)

1.3.1 ความหมายของการเรยนรตลอดชวต รง แกวแดง (2543) ไดกลาววา การเรยนรตลอดชวตเปนการเรยนรทรวมถงการศกษาใน

ระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ผเรยนสามารถเรยนรไดตงแตเกดจนตาย เรยนรไดทงชวต ซงครอบคลมถงคนทศกษาดวยตนเองและผสงอาย

28

สมาล สงขศร (2546) ไดกลาววา การเรยนรตลอดชวตเปนภาพรวมของการศกษาทกประเภททเกดขนตลอดชวตของมนษยตงแตเกดถงตาย เปนการศกษาเพอมงพฒนาบคคลใหปรบตวเขากบความเปลยนแปลงในทกชวงชวต และพฒนาอยางตอเนองไปใหเตมศกยภาพของแตละบคคล การเรยนรตลอดชวตครอบคลมการศกษาทกรปแบบ ทกวย ทงการศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกโรงเรยน และการศกษาแบบไมเปนทางการจากทกแหงความรในชมชน และสงคม และเกดขนไดทกทโดยไมจ ากดเวลา และสถานท

สนทร สนนทชย (2547) ไดใหความหมายของการเรยนรตลอดชวตวา เปนการรบความร

ทกษะ และเจตคตอยางตอเนองตงแตเกดจนตาย ทงไดจากในโรงเรยนและนอกโรงเรยน ทงโดยตงใจและไมไดตงใจ ทงมการจดและไมมการจด และทงมการวางแผนและไมมการวางแผน

อาชญญา รตนอบล และคณะ (2548) ไดใหความหมายไววา การเรยนรตลอดชวตเปนกระ

บวนการทมผลตอการเรยนร โดยการศกษาในระบบ นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เกดขนกบบคคลทกชวงอายตงแตเกดจนตาย โดยในแตละชวงชวตของแตละบคคลอาจไดรบการศกษารปแบบใดรปแบบหนง หรอหลายรปแบบผสมผสานกน เปนการเรยนรทสมพนธกบวถชวต และปจจยตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนชวต

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2549) ไดอธบายความหมายของการเรยนรตลอดชวตวา

หมายถง เปนกระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลทกชวงอายตงแตเกดจนจาย ประกอบดวยการเรยนรในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย

Dewey (1959) ไดใหความหมายวา บคคลตองเรยนอยอยางตอเนอง ตงแตออกจากครรภ

มารดาจนถงสนอาย เปนการเรยนรทเกดขนในชวงชวตของแตละบคคล ซงเปนการศกษาทไมใชรปแบบการจดการศกษาในโรงเรยน

Peterson (1979) ไดอธบายความหมายของการเรยนรตลอดชวตวา เปนการเปลยนแปลงใน

ตวบคคลตลอดชวงชวต อนเนองมาจากกระบวนการพฒนาสตปญญา ซงการเรยนรตลอดชวตเปนการศกษาส าหรบทกๆ ชวงของชวตตงแตแรกเกดไปจนถงผสงอายตงแตเกดจนตาย

Europa (2003) ไดใหความหมายของการเรยนรตลอดชวตหมายถง กจกรรมการเรยนร

ทงหมดทไดด าเนนการผานชวต โดยมจดมงหมายเพอการปรบปรงความร ทกษะ และความสามารถทมความสมพนธกบมมมองภายในของบคคลและสงคม

29

Hojat et al. (2006) ไดใหความหมายของการเรยนรตลอดชวตไววา เปนการพฒนาบคลากรโดยผานกระบวนการใหการสนบสนนวธการตางๆ แกบคคล เพอใหเขาถงความร ทกษะ และความเขาใจวาบคคลมความตองการการเรยนรตลอดทงชวตเพอการมความเชอมน มความคดสรางสรรค และมความสขกบการปฏบตหนาททรบผดชอบ รวมไปถงสภาพแวดลอมทเปนอย

จากความหมายทกลาวมาขางตน สรปไดวา การเรยนรตลอดชวตเปนการเรยนรทผสมผสาน

และเชอมโยงการศกษาทกรปแบบทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เปนการศกษาจากทกแหลงความรในชมชน สงคม และเกดขนไดทกชวงวย โดยไมจ ากดเวลา สถานท รวมไปถงเปนการศกษาทสมพนธกบวถการด าเนนชวตของบคคลในทกดานอยางตอเนองตลอดชวต

1.3.2 ความส าคญของการเรยนรตลอดชวต แนวคดเรองการเรยนรตลอดชวตมรากฐานมาจากแนวคดเกยวกบการศกษาตลอดชวตท

เกดขนอยางเปนทางการครงแรกในการประชมทจดโดย องคการยเนสโก (UNESCO) ในป พ.ศ. 2505 ซงไดพยายามทจะท าความชดเจนเกยวกบแนวคดเรองการศกษาตลอดชวตมาโดยตลอด เมอป พ.ศ. 2513 UNESCO ไดเผยแพรแนวคดเรอง “Lifelong Education” และเรอง “An Introduction to Lifelong Education” ขนเพออธบายแนวคดการศกษาตลอดชวต จนกระทงป พ.ศ. 2515 ได เผยแพรรายงานของคณะกรรมการฝายการศกษาเรอง “Learning to be: The world of education today and tomorrow” เพอแสดงใหเหนถงความสมพนธของแนวคดเรองการศกษาตลอดชวตกบการเสรมสรางสงคมแหงการเรยนร (Learning Society) โดยย าถงความเขาใจวาแนวคดการศกษาตลอดชวต เปนกระบวนการตอเนองไมรจกจบสน อาจมาจากการจงใจหรอไมจงใจกตาม เนองจากมนษยเรากไดเรยนรและฝกฝนตนเองอยางตอเนองตลอดชวต

ประเทศไทยไดน าแนวคดเรองการเรยนรตลอดชวตมาเปนสาระส าคญในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 โดยมวตถประสงคเพอจดการศกษาทสงเสรมใหประชาชนมโอกาสเรยนรไดอยางหลากหลายและตอเนองตลอดชวต ดงตอไปน

สมาล สงขศร (2545) ไดกลาวถงเหตผลและความจ าเปนของการเรยนรตลอดชวตตอ

สงคมไทยไว ดงตอไปน 1. ความเปลยนแปลงของสงคมโลกในภาพรวมในดานตางๆ อยางรวดเรวทงเศรษฐกจ สงคม

การเมองการปกครอง และวฒนธรรม วทยาการและเทคโนโลย และโครงสรางประชากร สงเหลานมผลกระทบตอสงคมไทยทงทางตรงและทางออม จงจ าเปนทประชาชนไทยทกคนจะตองไดรบความรขอมลขาวสารอยเสมอ

2. ความเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจอาชพการงาน เมอเศรษฐกจโลกมการเปลยนแปลงกยอมมผลกระทบมาถงประเทศไทยในลกษณะตางๆ ดวยเหตนประชาชนทประกอบอาชพการงานจงตองพฒนาความร ทกษะอยเสมอ เพอใหสามารถพฒนาอาชพและปรบเปลยนการประกอบอาชพไดอยางเหมาะสม

30

3. ความเปลยนแปลงทางดานสงคมและวฒนธรรม เนองจากขอมลขาวสาร สอตางๆ ไดเผยแพรตวอยางของสงคมและวฒนธรรมจากประเทศอนมาสประเทศไทยอยางรวดเรว มปญหาทางสงคมและวฒนธรรมเกดขนมากมาย บคคลจงมความจ าเปนทจะตองเรยนรอยเสมอตลอดเวลา

4. ความเปลยนแปลงทางดานการเมอง การปกครอง ประชาชนมสทธในการไดรบการศกษาอยางเทาเทยมกน จงมความจ าเปนทหนวยงานทเกยวของจะตองจดการศกษาอยางกวางขวางและตอเนอง เพอใหบคคลไดโอกาสอยางเสมอภาคกน

5. ความเจรญกาวหนาทางวทยาการและเทคโนโลย การตดตอสอสาร การคมนาคม การรบขอมลขาวสารเปนไปอยางรวดเรวดวยระบบสอเทคโนโลยททนสมย จงท าใหประชาชนตองรบรความเปลยนแปลงดงกลาว และจ าเปนจะตองเรยนร ตดตามใหทน หรอรบรขอมลขาวสารจากแหลงตางๆ ได

6. ความเปลยนแปลงดานโครงสรางประชากร ประเทศไทยมจ านวนผสงอายเพมขน ประชากรเหลานยงจ าเปนตองด าเนนชวต ตองประกอบอาชพ หนวยงานทเกยวของจงมความจ าเปนทจะตองจดการศกษาใหแกบคคลเหลาน เพอใหพฒนาอาชพ พฒนาคณภาพชวตใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไป

7. ขอจ ากดของระบบการศกษาเดม ท าใหประชาชนไดรบโอกาสการเรยนรไมเทาเทยมกน โดยเฉพาะผยากจน ผอยในชนบท ยงเปนผดอยโอกาส ดงนนจงจ าเปนตองปรบระบบการศกษา เพอทจะเออโอกาสใหแกผยากจน ผดอยโอกาส ใหไดมโอกาสเรยนรตลอดชวต

ส านกเลขาธการสภาการศกษา (2549) ไดกลาววา การเรยนรตลอดชวตเปนเรองจ าเปน

ส าหรบทกคน สามารถกระท าไดทกชวงของชวต ทกสถานท ตงแตเกดจนตาย เพราะครอบคลมการศกษาทกประเภท ทกระดบ มความเสมอภาคกนในโอกาสทางการศกษา มวธการเรยนร มเนอหาสาระทเกยวของกบการด าเนนชวตและวถชวต มอสระในการเลอกสงทตองการจะเรยนรและเลอกวธเรยนทเหมาะสมกบตนเอง

อญชล ธรรมาวธกล (2551) ไดอธบายถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตวาม

ความส าคญเปนอยางมาก เนองจากจะชวยใหคนเราสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ทเกดขนในชวตใหเขากบสงแวดลอมและสถานการณไดอยางเหมาะสม ดงนนคนเราตองเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ยงเราเชอวาคนเปนปจจยส าคญตอการพฒนาประเทศ เรายงตองสนบสนนสงเสรมใหคนอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข โดยใชการเปลยนแปลงนนเปนปจจยในการเรยนรเพอการสรางสรรคปญญาและรจกแกปญหาทตองเผชญกบการเปลยนแปลงของโลกยคปจจบน

Hasan (1996) กลาวถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตไว ดงตอไปน 1. ความส าคญและความรทงในระดบประเทศและระดบสากล ซงเหนไดจากประเทศ

อตสาหกรรมทเตบโตและพฒนาขนไดเนองจากการมความร ขอมลขาวสาร และความคดในสงคมแหงความร และหากประเทศใดไมสงเสรมการมสงคมแหงการเรยนร ประชาชนในประเทศนนกจะเสยเปรยบและถกทงใหลาหลงในทสด

31

2. การใหความส าคญกบรากฐานการศกษาและการเรยนรตอเนองในสงคมแหงการเรยนร พบวา ผทประสบความส าเรจในการศกษาในชวงวยเดกและวยรนจะมศกยภาพและแรงจงใจในการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ในสวนของการเรยนรอยางตอเนองท าใหคนบางกลมซงพลาดโอกาสทางการศกษา และไมมโอกาสเขาเรยนตงแตเรมแรก เกดความรสกแปลกแยกจากสงคม ซงการเรยนรตลอดชวตจะชวยใหคนกลมนมโอกาสในการเรยนรอกครงหนง

3. ความส าคญในการสงเสรมใหสงคมมศกยภาพมากยงขน เนองจากเชอกนวาเทคโนโลยมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว จงมความจ าเปนจะตองพฒนาทกษะและความรเผชญกบความเปลยนแปลงทเกดขน รวมทงสรางความยดหยนใหมนษยสามารถรบมอกบความเปลยนแปลงได

4. ความสมพนธระหวางการเรยนรตลอดชวตกบปรากฏการณการมอายยนของมนษย คอ มการยดระยะเวลาการศกษาในชวงตนรวมทงชวงเกษยณอายของชวตออกไป ในขณะทชวตวยท างานตองรบภาระหนกจากเศรษฐกจ จงตองมการผสมผสานการท างานกบการเรยนรเขาดวยกน

จากความส าคญของการเรยนรตลอดชวต สรปไดวา การเรยนรตลอดชวตตองสงเสรมให

บคคลมโอกาสในการเรยนรในสงทสอดคลองกบวถการด าเนนชวตของแตละคน การจดการศกษาเพอสงเสรมการเรยนรทดและมประสทธภาพตองบรณาการและเชอมโยงการจดการศกษาทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศยผสมผสานกน รวมไปถงการเรยนรจากสภาวะแวดลอม สถานการณ และวถ ชวตของบคคล โดยเฉพาะอยางยงในยคปจจบนมการเปลยนแปลงของขอมล ขาวสารอยางรวดเรวตอเนองตลอดเวลา ประชาชนทกคนตองเตรยมตวเองเพอการเรยนรอยางตอเนอง

1.3.3 หลกการและแนวทางการจดการเรยนรตลอดชวต ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543) ไดสรปสาระส าคญเกยวกบหลกการ

เรยนรตลอดชวต มดงน 1. สรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต และมนวตกรรมการเรยนร 2. การเรยนรตลอดชวตเกดขนและมความตอเนองตลอดเวลา ตลอดชวงอายของผเรยน 3. ทกคนมสทธและความเสมอภาคในการเรยนรตลอดชวต 4. ผเรยนและการเรยนรมความส าคญและสมพนธกบวถชวตทมความสข 5. ผเรยนมโอกาสและมทางเลอกในการเรยนรดวยรปแบบและวธการ เรยนรทหลากหลาย

มคณภาพและยดหยนตามความตองการของผเรยน 6. การเรยนรเกดขนไดในทกสภาพแวดลอมทเหมาะสม 7. ทกแหงหนในสงคม คอ แหลงการเรยนรของคนทกคน 8. ทกฝายในสงคมตองรวมรบผดชอบในการจดการศกษาและอ านวยความสะดวกในการ

เรยนรตลอดชวตแกปวงชน 9. การเรยนรตลอดชวตเปนการบรณาการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และ

การศกษาตามอธยาศยเขาดวยกน 10. คณภาพของการเรยนรขนอยกบความพงพอใจของผเรยน และผทเกยวของ

32

จากหลกการเรยนรตลอดชวตทง 10 หวขอนน จ าเปนตองมการวางกรอบยทธศาสตรการเรยนรตลอดชวต เพอใหเกดพลงและความเปนไปไดทจะท าใหเกดวฒนธรรมการเรยนร และรกทจะเรยนรตลอดชวต (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543) ดงน

1. สรางวสยทศนการเรยนรตลอดชวตทชดเจนใหครอบคลมหลกการทง 10 ขอ 2. สรางนสยรกการอาน และวฒนธรรมการเรยนรดวยตนเอง 3. สรางเครอขายเชอมโยงแหลงการเรยนรและขอมลทเกยวของจากทกสวนของสงคม 4. ใหความส าคญและสรางความสมพนธของเอกตบคคล ครอบครว ชมชน ภมปญญาทองถน

ศาสนสถาน และสถานประกอบการในฐานะทเปนแหลงการเรยนร 5. กระจายแหลงการเรยนรใหทวถง และครอบคลมทกจดของสงคม 6. พฒนารปแบบและกระบวนการเรยนรดวยวธการทหลากหลาย 7. การพฒนาขอมล สอ สารสนเทศ และเทคโนโลยเพอการเรยนร 8. การพฒนาและประกนคณภาพรปแบบ กระบวนการและกจกรรมการเรยนร 9. จดสรรเงนทน และระดมทรพยากร เพอสงเสรมและสนบสนนการเรยนรตลอดชวต จากยทธศาสตรการเรยนรตลอดชวต ไดมการระดมความคดก าหนดออกมาเปนแนวทางการ

ปฏบตเพอการเรยนรตลอดชวต (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543) สรปไดดงน 1. การสรางความรความเขาใจในสวนของเนอหาสาระทเกยวของ โดยการสรางองคความร

สรางกระแส จดประชมระดมความคด การแสวงหาแนวรวมเพอจดท าประชาพจารณ จดท าเปนโครงการตวอยาง และโครงการน ารอง สรางแรงจงใจ และความมนใจในการเรยนรตลอดชวตดวยการสงเสรมสนบสนนในทกรปแบบ และสรางชมชนแหงการเรยนรตลอดชวตตนแบบ

2. การสรางนสยรกการอาน และการเรยนรดวยตนเอง โดยการรณรงคชใหเหนถงประโยชน ความกาวหนา ความมนคงในชวตทเกดจากการเรยนร สรางกลไกตางๆ เพอการเขาถงขอมลขาวสารทถกตอง ใหสอมวลชนทกแขนงมบทบาทในการกระตนใหทกคนเปนผเ รยนรตลอดชวต มการจดกจกรรมการเรยนรทเนนใหไดเรยนรดวยตนเอง

3. การสรางเครอขายความสมพนธและการมสวนรวมของทกฝาย โดยการใชกฎหมาย กฎระเบยบ เปนมาตรการก าหนดการมสวนรวมของทกฝาย สรางความสมพนธ ความเปนเครอขายซงกน และจดใหมเวทของการแลกเปลยนเรยนรทกหนทกแหง

4. ใหความส าคญและสรางความสมพนธของบคคล ครอบครว ชมชน ภมปญญาทองถน โดยการสงเสรมใหมการเรยนรรวมกนภายในครอบครว การเรยนรรวมกนภายในชมชน สนบสนนการใชประโยชนจากภมปญญาทองถน ตามความเหมาะสมและความตองการของชมชน

5. การกระจายแหลงเรยนร โดยการเปดโอกาสใหทกฝาย เชน ครอบครว ภมปญญาทองถน สถานประกอบการและชมชน รวมกนจดตงหรอสรางแหลงเรยนรดวยรปแบบและวธการทหลากหลาย

6. การพฒนารปแบบและกระบวนการเรยนรอยางหลากหลาย โดยการสรางมาตรการกลไกทเออตอการเรยนรตลอดชวต ใหโอกาสทกคนไดเขามาสกระบวนการเรยนร และรวมสรางเสนทางการเรยนรดวยตนเอง สนบสนนใหเกดโครงการหรอกจกรรมการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ

33

7. การพฒนาเทคโนโลยเพอการเรยนร โดยการบรหารจดการการใชสอเทคโนโลยเพอการศกษาอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด จดตงศนยบรการสอและเทคโนโลยการศกษาใหมากขนในรปแบบตางๆ ทสอดคลองเหมาะสมกบความตองการของบคคลและชมชน

8. การพฒนาและประกนคณภาพกจกรรมการเรยนร โดยการทบทวนกฎระเบยบทเกยวกบการเทยบโอนผลการเรยนรทไดมาตรฐานไมวาการเรยนรนนจะเกดจากการเรยนรในระบบ นอกระบบ หรอตามอธยาศย การวดผลตองวดในสงทผ เรยนเรยนรและสามารถน าไปใชประโยชนในชวตประจ าวนในลกษณะของโครงงานทผเรยนไดมโอกาสคดเองและสรางเอง

9. การจดสรรเงนทนและระดมทรพยากรเพอการเรยนรตลอดชวต โดยการระดมทนจากทกฝาย เพอจดตงกองทนเพอการเรยนรตลอดชวต ปรบระบบงบประมาณของรฐใหเออตอการปฏบตงานรวมกนในการจดกจกรรมการเรยนรตลอดชวต เพอจดตงกองทนเพอการเรยนรตลอดชวต

เพญณ แนรอท (2544) ไดกลาววา หลกการเรยนรตลอดชวตในยคปจจบนมหลกความเชอ

วาการเรยนรตลอดชวตขององคกรตางๆ จะน าไปสความรวมมอในการใหบรการการศกษาแกประชาชนอยางทวถง ท าใหประชาชนสามารถปรบตวเพอการเรยนรในการพฒนาตนเองตลอดเวลา และความเชอในเรองของการจดการเรยนรตลอดชวตใหกบเดกและเยาวชน เปนการพฒนาทกษะการเรยนรดวยตนเองเปนส าคญ

นอกจากน การจดการเรยนรตลอดชวตตองมองในองครวม (Comprehensive View)

ทครอบคลมกจกรรมการเรยนรในทกดาน มจดมงหมายเพอปรบปรงความร และความสามารถของบคคลทมความตองการเขารวมกจกรรมการเรยนร มลกษณะ 4 ประการ (รกกจ ศรสรนทร, 2547) ดงตอไปน

1. มมมมองอยางเปนระบบ หมายถง คณลกษณะทพเศษของการเรยนรตลอดชวต โดยกรอบแนวคดของการเรยนรตลอดชวตของอปสงค (Demand) และอปทาน (Supply) ของโอกาสการเรยนรทมความเชอมโยงกน ซงครอบคลมวงจรชวตทงหมด ประกอบดวยรปแบบตางๆ ของการเรยนรทเปนทางการและไมเปนทางการ

2. มผเรยนเปนศนยกลาง หมายถง มการเปลยนจากการมงเนนดานอปทาน (Supply) เปนศนยกลางในรปแบบของการจดการศกษาเชงสถาบนทเปนทางการ ไปสดานอปสงค (Demand) ทสามารถตอบสนองความตองการของผเรยนเปนส าคญ

3. มแรงจงใจทจะเรยน หมายถง การมงเนนทจะพฒนาศกยภาพในการเรยนรดวยตนเองและการเรยนรทตนเองเปนผชน า ซงเปนพนฐานส าหรบการเรยนรทมความตอเนองตลอดชวต

4. มวตถประสงคของนโยบายการศกษาทหลากหลาย หมายถง การมงเนนความส าคญกบเปาหมายการศกษาทหลากหลาย เชน การพฒนาความร และการจดล าดบความส าคญของวตถประสงค ซงสงเหลานอาจเปลยนแปลงไดตามโอกาสและชวงชวตของแตละคน

34

จากหลกการและแนวทางการจดการเรยนรตลอดชวตดงกลาว สรปไดวา การเรยนรตลอดชวตมหลกการส าคญ คอ การเรยนรตองมความสมพนธ เหมาะสมและสอดคลองกบวถการด าเนนชวตของแตละบคคลอยางตอเนองตลอดชวงชวต การจดการเรยนรตองผสมผสานทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยเขาดวยกน โดยททกคนมโอกาสในการเลอกทจะเรยนรดวยรปแบบและวธการเรยนรทหลากหลายตามความพงพอใจของ ตนเอง เพอใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมอยางมคณภาพและมประสทธภาพ ตอนท 2 แนวคด และหลกการเรยนรของผใหญ

การเรยนรของผใหญเรมปรากฏครงแรกโดยนกการศกษาผใหญชอ Dusan Savicevic ชาวยโกสลาเวย ซงไดเสนอแนวคด “Andragogy” ใหแกวงการศกษาในอเมรกา และตอมา Knowles ไดใชค าวา Andragogy เขยนบทความลงในวารสาร Adult Leadership ในป ค.ศ.1986 และไดใหความหมายของค าวา Andragogy หมายถง ศลปและศาสตรในการสอนผใหญ การประชมนานาชาตด านการ ศกษาผ ใหญ (International Conference on Adult Education) มความส าคญตอการก าหนดทศทางการจดการศกษาผใหญของประเทศสมาชกองคการยเนสโก สถาบนการเรยนรตลอดชวตยเนสโก (UNESCO Institute for Lifelong Learning หรอ UIL) เปนผเรมจดการประชมนานาชาตดานการศกษาผใหญ ขนทก 12 ป เพอใหประเทศขององคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาตย (UNESCO) รวมลงสตยาบรรณวาดวยการศกษาผใหญ การเรยนรของผใหญ และการเรยนรตลอดชวต กอนการประชมทกครง ประเทศสมาชกในแตละภมภาคจะรวมประชมเพอจดท ารายงานสรปผลการด าเนนงานของแตละภมภาคเพอน าเสนอตอคณะกรรมการในการจดประชมนานาชาตดานการศกษาผใหญ ซงจะชวยในการผลกดนการก าหนดหวขอเรองของการประชมนานาชาตดานการศกษาผใหญ ในแตละครงอนจะน าไปสการแกปญหาการด าเนนงานและชวยพฒนางานดานการศกษาผใหญใหกาวทนตอการเปลยนแปลงของโลก นอกจากนประเทศสมาชกจะใหค ามนสญญาในการด าเนนงานการศกษาผใหญในอนาคต การประชมครงท 1 จดขนในป พ.ศ. 2492 (ค.ศ. 1949) ณ เมองเอลสนอร ประเทศเดนมารค ซงเปนชวงหลงสงครามโลกครงท 2 จงตองการมงใหการศกษาผใหญมบทบาทส าคญในระดบนานาชาต โดยเนนการเสรมสรางสนตภาพและการเยยวยาสงคม สงเสรมสนบสนนใหประชาชนไดรบการศกษา สงเสรมการรหนงสอ การฝกทกษะอาชพ เพอการมงานท า การประชมครงท 2 จด ณ เมองมอนตรออน ประเทศแคนาดา ในป พ.ศ. 2503 (ค.ศ. 1960) การประชมครงนมวตถประสงคเพอเนนนโยบายการขจดการไมรหนงสอและบทบาทของการศกษาผใหญตอการพฒนา ในลกษณะบรณาการแบบองครวม ยงคงนโยบายสงเสรมสนตภาพ และการสงเสรมคณภาพชวต ตลอดจนบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลย สอประเภทตางๆ เขามามสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนร การประสานความรวมมอกบองคกรภาคประชาสงคมเขามามบทบาทในการจดการศกษาผใหญ

35

การประชมครงท 3 จดขนในป ค.ศ. 1972 ณ กรงโตเกยว ประเทศญปน โดยเนนการสงเสรมการรหนงสอแกกลมเปาหมายสตร และผดอยโอกาส น านโยบายดานการศกษาเขาสแผนการศกษาชาต สงเสรมบทบาทของการศกษานอกระบบและการศกษาในโรงเรยน เพอพฒนาเปนการศกษาตลอดชวตกบการเสรมสรางสงคมแหงการเรยนร การประชมครงท 4 จดขนทส านกงานใหญองคการยเนสโก ณ กรงปารส ประเทศฝรงเศส ในป พ.ศ. 2528 (ค.ศ. 1985) ไดย าถงบทบาทของการศกษาผใหญตอการพฒนาประเทศ และการสงเสรมการศกษาตลอดชวต บทบาทของสอมวลชนและองคกรภาคประชาสงคม ในการสนบสนนการศกษาผใหญ การประชมครงท 5 จดขนในป พ.ศ. 2540 ณ เมองฮมบรก ประเทศเยอรมน เพอจดประกายความส าคญของการเรยนรผใหญ และหลอมรวมขอตกลงทวโลกทมตอการศกษาผใหญ การศกษาตอเนองและการศกษาตลอดชวต การประชมครงนไดประกาศปฏญญาดานการเรยนรผใหญ การประชมครงลาสดหรอ ครงท 6 จดขน ณ เมองเบเลม รฐพารา ประเทศบราซล ในป พ.ศ. 2552 เพอขบเคลอนการศกษาผใหญและการเรยนรผใหญเปนองคประกอบส าคญในการชน าการเรยนรตลอดชวต สรางความตระหนกของการพฒนาและการศกษาใหบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชน และไดประกาศกรอบปฏบตการเบเลมขนมาใชเพออนาคตทกาวหนา Knowles (1975) ไดน าเสนอทฤษฎการเรยนรของผใหญ (Andragogy) ซงเปนทงศลปและศาสตรในการสอนผใหญ โดยการจดการเรยนรส าหรบผใหญเปนการใชสถานการณตางๆ ทเออตอการเรยนรมากกวาการสอนในเนอหาวชา ควรจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลายโดยเฉพาะประสบการณของผเรยนเอง เนองจากประสบการณมความส าคญและมคณคามากทสดของผเรยนทเปนผใหญ ดงนนการจดการศกษาส าหรบผใหญจะตองด าเนนการควบคไปกบความคดและการกระท าของผใหญ Elias (1980) ไดศกษาเกยวกบแนวคดของปรชญาการศกษาผใหญ โดยเหนวาปรชญาการศกษามความส าคญทจะชวยใหนกการศกษาไดน าไปใชในการก าหนดสงทปฏบต โดยเฉพาะในการจดการเรยนการสอนทจะตองน าหลกปรชญามาประกอบการพจารณาตวแปรตางๆ ในบรบทดานเศรษฐกจ วฒนธรรม สงคม และการเมองทมความแตกตางกนไปในแตละปรชญา เพอน าไปสการก าหนดแนวทางในการจดการศกษาและการเรยนรไดอยางเหมาะสม สอดคลองกบกลมเปาหมาย ซงไดแบงแนวคดปรชญาการศกษาผใหญ เปนแนวปรชญาเสรนยม (Liberal Adult Education) ปรชญาพพฒนาการนยม (Progressive Adult Education) ปรชญาพฤตกรรมนยม (Behaviorist Adult Education) ปรชญามนษยนยม (Humanistic Adult Education) และปรชญาปฏรปนยม (Radical Adult Education) 2.1 ความหมายของการเรยนรของผใหญ

อาชญญา รตนอบล (2546) ไดใหความหมายของผใหญไววา เปนผมวฒภาวะทางอารมณ สงคมและสตปญญา ตลอดจนมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม ตามวยทเหมาะสมของตน

36

Knowles ไดกลาวถงความหมายของการศกษาผใหญ (Adult Education) วาประกอบไปดวยความหมายใน 3 ลกษณะ (อาชญญา รตนอบล, 2550) ดงน

1. เปนกระบวนการเรยนรของผใหญ 2. กจกรรมถกจดขนโดยสถาบนตางๆ เพอใหจดมงหมายของการศกษาไดบรรลความส าเรจ 3. เปนการผสมผสานของกระบวนการและกจกรรม น าไปสการปฏบตของบคคล สถาบน

และหนวยงาน สมาคมทเกยวของกบการจดการศกษาแกผใหญ เพอการพฒนา และขยายโอกาสใหผใหญเกดการเรยนรไปสวฒนธรรมของสงคม

Knowles (1980) ไดกลาวถงปจจยในการพจารณาถงการตดสนวาใครจะเปนผใหญหรอไม

นนสามารถพจารณาได ดงตอไปน 1. เปนผทมพฤตกรรมและบทบาททางสงคมทเหมาะสมกบวยผใหญ 2. เปนผมอตมโนทศน (Self - Concept) หรอการรบรตนเองวาเปนผใหญ นอกจากน Knowles (1980) ไดกลาวถงลกษณะทเหมาะสมกบวยผใหญทแตกตางจากวย

เดกไว 4 ประการ ดงตอไปน 1. อตมโนทศน (Self - Concept) หรอการรบรตนเอง ผใหญจะมองตนเองวาไมใชผทตอง

พงพาผอนทกดาน รจกเหตและผล สามารถตดสนใจไดดวยตนเองและสามารถชน าตนเองได (Self - Direction) โดยสามารถน าแนวคดมาใชในการจดการเรยนการสอนส าหรบผใหญไดดงน

1.1 การสรางบรรยากาศเพอใหเกดการเรยนรอยางเปนกนเอง การยอมรบในประสบการณการเรยนร และการรบฟงความคดเหนของผใหญ

1.2 การวเคราะหความตองการของผเรยนตามวยของผใหญ โดยจดกจกรรมใหเหมาะสมกบบทบาทของผเรยนแตละคนเพอสามารถน าไปใชไดจรง

1.3 การวางแผนการเรยนรรวมกน เรมตนจากการก าหนดจดมงหมาย วธการเรยนร เนอหาวธการประเมนความกาวหนาเพอใหบรรลจดมงหมายของการเรยนร และรปแบบการเรยนรทมความหลากหลาย

1.4 การด าเนนการเรยนการสอนเปนการรบผดชอบรวมกน โดยการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน อ านวยชวยเหลอกนในการเรยนร

1.5 การประเมนผลการเรยนร มงเนนใหผเรยนสามารถประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง เพอใหผเรยนรจดเดนและจดดอยของตนเองในการวางแผนการแกไขปรบปรงใหดขนดวยตนเอง

2. ประสบการณ (Experience) ผใหญมการสะสมประสบการณไวหลายดานตงแตยงเดก ยงนานวนยงสะสมประสบการเพมมากขน ตลอดจนมประสบการณทหลากหลาย ผใหญจะมองตนเองจากประสบการณและเหนคณคาในประสบการณของตนเองดงน

2.1 ผใหญสามารถแลกเปลยนความคดเหนและเรยนรประสบการณกบผอน ผสอนควรใหผเรยนไดมสวนรวมในการแลกเปลยนประสบการณอยางอสระ

37

2.2 ผ ใหญสามารถน าประสบการณเดมมาเปนพนฐานส าหรบเ ชอมโยงกบประสบการณใหมได ผสอนควรใหผเรยนน าการเรยนรไปประยกตใชในการแกปญหาในชวตประจ าวนได

2.3 ผใหญมความเคยชนกบประสบการณเดมของตนเอง ท าใหเกดเปลยนแปลงไดยาก ผสอนควรใหผเรยนไดมโอกาสพฒนาและปรบปรงความสามารถทเปนประสบการณของตนเอง

3. ความพรอมในการเรยน (Readiness to Learn) ผใหญจะเรยนไดดทสด โดยเรยนรในสงทเปนประโยชนและมความจ าเปนตองร และมความพรอมในการเรยนรมากกวาเดกดงน

3.1 ก าหนดเวลาและกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองเหมาะสมกบบทบาทและชวงวยของผใหญแตละคน

3.2 ก าหนดแนวทางและกจกรรมการเรยนรใหเปนไปในทศทางเดยวกน มการเรยนรรวมกน

3.3 การใหแรงเสรมเพอกระตนใหผเรยนเกดพฤตกรรมการเรยนรอยางตอเนอง 3.4 ก าหนดระยะเวลาในการเรยนการสอนใหเหมาะสมเพอไมใหเกดความเหนอยลา

ทจะมผลตอการเรยนรของผใหญ 4. แนวโนมตอการเรยนร (Orientation to Learning) ผใหญเรยนรเพอน าความรไปใช

ประโยชนไดทนท จงเหนคณคาของเวลาตางไปจากเดก สงทเดกเรยนในโรงเรยนเปนสงทเดกอาจจะใชไมไดในทนท ซงผใหญมาเรยนเพอน าความรไปใชประโยชนเมอเรยนจบหรอมความรในเรองดงกลาวแลว

จากความหมายการเรยนรของผใหญ สรปไดวา ผใหญเปนผทมวฒภาวะทมความรบผดชอบ

ตอตนเอง ชมชน และสงคม และเปนผทยอมรบบทบาททางสงคมของตนเอง มประสบการณและความพรอมในการเรยนรสงตางๆ ทเปนประโยชนและสามารถน าไปใชในการปฏบตงาน และการแกไขปญหาในชวตประจ าวนของตนไดทนท

2.2 หลกการเรยนรของผใหญ

ผใหญจะเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพตองอาศยปจจย และแรงจงใจหลายประการ ซงมนกการศกษาไดแสดงความเหนไวหลายทาน ดงน

อนตา นพคณ (2527) ไดกลาววา การใหความส าคญในการเรยนรของผใหญซงจะเกดขนไดเองนน องคประกอบในการเรยนรจะตองมลกษณะของการทผเรยนเขามามสวนเกยวขอ งในการเรยนรทงในดานความรสกและความนกคด และการเรยนรนนจะตองเกดดวยตวของผเรยนเอง

อาชญญา รตนอบล (2551) ไดกลาววา องคประกอบทชวยสนบสนนใหผใหญเกดการเรยนร

ประกอบดวย ความเหมาะสมและความพรอมของผใหญ ในการพฒนาทางดานรางกาย อารมณ สตปญญา อาย ความสามารถ และประสบการณเดม แรงจงใจทงภายนอกและภายใน ซงเปนความตองการการเรยนร การไดรบรางวล รวมไปถงทศนคตทดตอสงทเรยน ขจดอปสรรคจากสงแวดลอม และสงทเรยนรสอดคลองกบความตองการของผใหญ

38

หลกการเรยนรของผใหญจากทศนะของ (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2553) สามารถสรปสาระส าคญไดดงน

1. ควรพจารณาและใหความส าคญกบแรงจงใจในการเรยน (Motivation to Learn) กลาวคอ บคคลจะเรยนรไดดถาหากมความตองการในการเรยนสงนน ๆ เชน สภาพแวดลอมในการเรยนร (Learning Environment) ตองมความสะดวกสบายเหมาะสมตลอดจนไดรบความไววางใจ และการใหเกยรตผเรยน

2. ควรค านงถงความตองการในการเรยนของแตละบคคล และรปแบบของการเรยนร (Learning Style) ทมความหลากหลาย รวมไปถงองคความรเดมและประสบการณ (Experience) อนมคณคา

3. ควรพจารณาถงความส าคญกบเนอหา และกจกรรมในการเรยนร (Learning Content and Activities) โดยใหความส าคญกบปญหาทสอดคลองกบความจรง (Realistic Problems) และน าการเรยนรไปใชในการแกปญหา

4. ตองเอาใจใสกบการมสวนรวมทงทางดานสตปญญาและทางดานรางกายในการจดกจกรรมเรยนร ควรใหมเวลาพอเพยงในการเรยนรโดยเฉพาะการเรยนรขอมลใหมๆ การฝกทกษะใหมๆ และการเปลยนแปลงทศนคต

5. ใหโอกาสในการฝกภาคปฏบตจนเกดผลดหรอการน าความรไปประยกตได โดยใหผเรยนไดแสดงศกยภาพหรอ สมรรถภาพในการเรยนรจนกระทงเขาไดเหนถงความกาวหนาวาสามารถบรรลเปาหมายได ซงจะเชอมนในความรทเกดจากตนเองมากกวาคนอนบอก

Lindeman (1926) ไดศกษาแนวคดดานความตองการและความสนใจของผใหญทเกยวกบการเรยนร ซงสรปสาระส าคญไดดงน 1. ผใหญอยากจะเรยนรกตอเมอ มความตองการ และมความสนใจทจะเรยนร 2. การเรยนรของผใหญ การจดการเรยนการสอนหรอกจกรรมการเรยนรม งเนนไปทการด าเนนชวตประจ าวนของผใหญเปนส าคญ มการส ารวจความตองการทแทจรง เนองจากขอมลทไดสามารถตอบสนองความตองการในการเรยนรของผใหญทแทจรง 3. ประสบการณของผใหญนน ถอวาเปนทรพยากรทมคณคามาก ดงนน วธการเรยนรจะเปนการวเคราะหและการคนหาความจรงจากประสบการณ และผใหญจะเปนผชน าตนเองมากกวาทจะใหบคคลอนชน าหรอควบคมได ผสอนควรจดกจกรรมทสงเสรมใหผใหญเรยนรดวยตนเอง 4. การจดกจกรรมการเรยนร ควรค านงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความคด สมรรถภาพรางกาย และจตใจ เนองจากผใหญยงมอายมากขนกยงมความแตกตางระหวางบคคลมาก

Knowles (1970) ไดอธบายถงการจดการเรยนรของผใหญ วาผใหญจะเกดการเรยนรไดด หากพจารณาจากองคประกอบ ดงตอไปน

1. ความตองการและความสนใจ (Need and Interests) ผใหญจะเรยนรไดหากวาสงนนตรงกบความตองการและความสนใจในประสบการณทผานมา

39

2. สถานการณทเกยวของกบชวต (Life Situation) ผใหญจะเรยนรไดดหากยดสถานการณทงหลายทเกยวของกบชวตของผใหญเปนศนยกลางในการเรยนการสอน

3. การวเคราะหประสบการณ (Analysis of Experience) ประสบการณเปนแหลงทมคณคามากทสดส าหรบผใหญ ดงนน การวเคราะหถงประสบการณของผใหญแตละคนอยางละเอยดวามสวนไหนของประสบการณทน ามาใชในการเรยนการสอนไดบาง แลวจงหาทางน ามาใชใหเกดประโยชนตอไป

4. ผใหญตองการน าตนเอง (Self - Directing) ความตองการทอยในสวนลกของผใหญคอ ความสามารถในการน าตนเองได บทบาทของครจงอยในกระบวนการสบหาหรอคนหาค าตอบรวมกบผเรยนมากกวาการสงผานหรอเปนสอส าหรบความร

5. ความแตกตางระหวางบคคล (Individual Difference) ความแตกตางระหวางบคคลจะเพมมากขนตามวยของแตละบคคล ดงนนการสอนผใหญตองจดเตรยมการใหสอดคลองกบความแตกตางอยางเหมาะสม

นอกจากน Knowles (1970) ไดอธบายรปแบบการวางแผนกจกรรมประสบการณการเรยนร

(learning design models) ซงสามารถอธบายโดยสรปไดดงน 1. รปแบบตามโครงสราง (Organic Model) เปนรปแบบทม 7 ขนตอน คอ 1) การสราง

บรรยากาศ 2) จดโครงสรางทางกายภาพใหเอออ านวยการรวมกนวางแผน 3) การรวมกนวเคราะหความตองการ 4) การรวมกนก าหนดวตถประสงค 5) การรวมกนวางแผนกจกรรม 6) การด าเนนการตามแผน และ 7) การ รวมกนประเมนและวเคราะหความตองการอกครง

2. รปแบบตามขนตอนด าเนนการ (Operational Model) เปนการวางแผนกจกรรมประสบการณ การเรยนรกระบวนการแกปญหา กระบวนการตดสนใจ และกระบวนการทางวทยาศาสตร ในการหาความร เพอสามารถน ามาวางแผนจดประสบการณการเรยนรตามล าดบของขนตอน ผเรยนผใหญทเขารวมการ เรยนรจะไดรบประสบการณการเรยนรในทกขนตอนของกระบวนการ

3. รปแบบตามบทบาท (Role Model) รปแบบนยดสมรรถนะ หรอความรความสามารถทจ าเปนในการปฏบตภารกจตามบทบาท การปฏบต งานตามบทบาทเปนการระบชนดของทกษะ ขอบขายของเนอหาความรและเจตคตทตองฝกอบรม และพฒนาใหกบกลมเปาหมาย

4. รปแบบตามหนาท (Functional Model) รปแบบนยดภารกจและหนาทของหนวยงานในองคกร เปนกรอบความคดในการจดเนอหาและกจกรรมประสบการณการเรยนรท าใหผเรยนไดเรยนรสงทจ าเปนในการปฏบตหนาทในฐานะหนวยงานนนขององคกรอยางครบถวน

5. รปแบบตามเนอหา (Thematic Model) รปแบบนยดแกนสาระของเนอหาเปนหลกในการจดวางเนอหาและกจกรรมประสบการณการเรยนรใหแกผเรยนเปนส าคญ

Kidd (1973) ไดกลาวถงลกษณะกจกรรมทเหมาะสมกบผเรยนทเปนผใหญวา การเรยนรของ

ผใหญมความสมพนธกบงาน ความเปนอย บทบาท และภารกจของบคคลนน ดงนน ลกษณะการจดกจกรรมการเรยนรทสามารถตอบสนองความตองการของผใหญและเรยนรไดด สรปไดดงน

40

1. กจกรรมการเรยนรตองตอบสนองความตองการของผใหญโดยตรง เปนกจกรรมการเรยนรเกยวกบงานดานวชาชพ ทกษะ ความร และเจตคตทน าไปสความส าเรจในอาชพ

2. กจกรรมการเรยนรมเปาหมายและวตถประสงคทชดเจน เปนการท าใหผเรยนไดรวาตนเองประสบความส าเรจหรอลมเหลว

3. กจกรรมการเรยนรไมมขอจ ากดในเรองของเวลา หรอมการก าหนดเวลาใหเหมาะสมกบวย 4. กจกรรมการเรยนรเปนเรองเกยวกบปญหา สภาพแวดลอมทเกดขนในชวตประจ าวนท

ผใหญเหนวามความจ าเปนทตองเรยนร และสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได 5. กจกรรมการเรยนรใชเหตผลมากขน และไมใชพละก าลงมาก

จากภาพรวมของหลกการเรยนรของผใหญ สรปไดวา หลกการ เรยนรของผใหญตองจดรปแบบการเรยนรทสงเสรมการแลกเปลยนและจดประสบการณในการเรยนร เนองจากผใหญมความตองการทจะเรยนรอยในตวอยแลว การเรยนรควรมงเนนประโยชนทสามารถน าไปใชไดจรง และมความสอดคลองกบประสบการณ วถการด าเนนชวต และการประกอบอาชพของผเรยน สงทเรยนตองมคณคาและสามารถตดสนใจดวยการชน าของตนเอง 2.3 ลกษณะการเรยนรของผใหญ

สคนธ ภรเวทย (2542) ไดอธบายถงระบบการศกษาผใหญ ควรค านงถงสงตอไปน 1. ผใหญทมระดบแรงจงใจและความพรอมทจะเรยนสง มกจะมจดมงหมายในการเรยนรทมความชดเจน มโครงสรางทเปนระบบวาจะเรยนเพออะไร 2. การจดประสบการณอยางกวางๆ ซงไดมาจากประสบการณของผเรยนเอง และจากการประกอบอาชพของผเรยน ผสอนตองสามารถน าเอาประสบการณเหลานมาเปนแหลงขอมลในการจดการเรยนการสอน 3. นกศกษาผใหญหรอผเรยนทเปนผใหญ จะมความยดหยนนอย เนองจากมความเคยชนหรอตดเปนนสยจากการท างาน สงผลใหไมคอยยอมรบสงใหมๆ หรอการเปลยนแปลงใหมๆ ผสอนควรท าใหผเรยนไดเหนความแตกตางหรอขอไดเปรยบทผเรยนจะไดรบกอน 4. นกศกษาผใหญตองเรยนแบบผใหญ ซงมความตองการการตอบสนองหรอตองการการปฏบตเยยงผยงใหญ เนองจากตองการมสวนรวมในการตดสนใจไมวาจะกระท าการใดๆ กตาม ผใหญตองการทจะกระท าหรอลงมอปฏบตไปพรอมๆกบผสอน 5. นกศกษาผใหญสวนมากมความเปนตวของตวเองคอนขางสง มความเ ชอมนสงในขณะทบางคนขาดความเชอมนในตนเอง และตองการความมนใจในเรองทสามารถเรยนรได มความตองการทจะไดรบความชวยเหลอจากผสอน ในการชแนะ ใหก าลงใจและใหความสนบสนนในยามจ าเปน 6. ในเรองของเวลา ส าหรบนกศกษาผใหญแลวเปนเรองทส าคญมาก เนองจากผใหญมภาระหนาททตองรบผดชอบอนๆ อก ซงตองการความมนใจวาจดประสงคการเรยนร ตลอดจนกจกรรมตางๆ ตองมคณคาแกตนเองจรงๆ

41

ลกษณะธรรมชาตในการเรยนรของผใหญ (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2553) สามารถสรปสาระส าคญไดดงน 1. ผใหญตองการร เหตผลในการเรยนรและผใหญจะเรยนรกตอเมอตองการจะเรยน เนองจากผใหญรวาตนเองมความรบผดชอบตอผลของการตดสนใจของตนเองไดกอนการเรยนร 2. ลกษณะการเรยนรของผใหญ ผใหญตองการทจะชน าตนเองมากกวาจะใหผสอนมาชน า ดงนน การจดการเรยนการสอนควรเปนแบบแนะแนวมากกวา โดยบทบาทของผสอนควรจะเปนการเขาไปมสวนรวม (Facilitator) มากกวา 3. ประสบการณของผเรยน ประสบการณเปนสงทท าใหผใหญมความแตกตางระหวางบคคล ดงนน การจดกจกรรมการเรยนการสอน ควรค านงถงดานความแตกตางระหวางบคคล ควรใชเทคนคฝกอบรมตางๆ ทเนนการเรยนรโดยอาศยประสบการณ (Experiential Techniques) 4. แนวโนมในการเรยนรของผใหญ มงเนนไปทชวตประจ าวน หรอเนนทงาน หรอการแกปญหาเสยมากกวา กลาวคอ ผใหญจะสนใจหากชวยใหการท างานของเขาดขน หรอชวยการแกปญหาในชวตประจ าวน ดงนนการจดหลกสตร ควรอาศยสถานการณตางๆ รอบตวผใหญ 5. บรรยากาศในการเรยนรของผใหญ ผใหญจะเรยนรไดดกวา ในบรรยากาศทมการอ านวยความสะดวกตาง ๆ ทงทางกายภาพ เชน การจดแสงสวาง อณหภมทพอเหมาะ การจดทนงทเออตอการมปฏสมพนธกน และมความเคารพซงกนและกน มอสรภาพในการแสดงออกอยางเปนกนเอง

Knowles (1980) ไดกลาวถงลกษณะการเรยนรของผใหญวา ผใหญมความตองการลกซงทจะรวาท าไมเขาตองรเรองเหลานน ซงมความแตกตางของการเรยนรระหวางเดกกบผใหญ ซงสามารถสรปไดดงน

1. ผใหญปรบการเรยนรใหเหมาะสมกบภาระงานทท าอย และเรยนรไดดทสดในบรบทของการใชความรไปท าสงทตนเองตองการ

2. ผใหญเขาสสถานการณการศกษาดวยประสบการณทแตกตางกนมากมาย ดงนนผสอนไมควรสนนษฐานวา ผใหญทมาเรยนจะมประสบการณเหมอนกนหรอใกลเคยงกน

3. ผใหญมความตองการทางจตวทยาทจะน าตนเอง ซงโดยความจรงแลวค าจ ากดความของค าวาผใหญในทางจตวทยา คอผทไดพฒนาความเขาใจเกยวกบตนเองในดานความรบผดชอบ การตดสนใจ และการควบคมตนเอง

Lovell (1980) ไดอธบายการเรยนรของผใหญทเกดขนตามขนตอนของชวต สามารถสรปไดดงตอไปน 1. การเรยนรในชวงอาย 16-20 ป กลาวคอ ระยะนเปนชวงตอเนองระหวางวยรนทก าลงพฒนาเขาสขนตอนการเปนผใหญ มความคดสรางสรรคชอบเขาสงคม และมกยดถออ ดมคต ดงนนการเรยนรควรเปนความรความเขาใจในการเปลยนแปลงทางดานรางกาย 2. การเรยนรในชวงอาย 20-25 ป กลาวคอ บคคลจะมการพฒนาการดานรางกาย สงคม จตใจ และอารมณผสมผสานกนมากขน เรมมการงานอาชพแนนอนมนคงขน ดงนนการเรยนรควรเปนความรความเขาใจ เกยวกบครอบครวศกษา การสรางงานสรางอาชพเปนหลก

42

3. การเรยนรในชวงอาย 25-40 ป กลาวคอ เปนชวงของผใหญวยกลางคน มการพฒนาการและเปลยนแปลงทชดเจน คอ ความมนคงทางเศรษฐกจและบทบาททางสงคม มชอเสยงและเกยรตทางสงคม ดงนนการเรยนรควรเปนทางดานการบรหาร การจดงาน และการเขาสสงคมเพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงฐานะทางสงคม 4. การเรยนรในชวงอาย 40-60 ป เปนชวงของผใหญตอนปลาย บคคลมสถานะทางเศรษฐกจและสงคมสมบรณสดขด มการเสอมสภาพทางดานรางกาย ท าใหเกดขอจ ากดตอการเรยนร หลายคนมกจะทบทวนถงอดตและเปรยบเทยบกบสภาพปจจบนในแงมมตาง ๆ เพอปรบมโนภาพแหงตนใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพของรางกาย

Brookfield (1983) ไดอธบายกระบวนการเรยนรของผใหญวา การเรยนรมลกษณะเปนธรรมชาตทแตกตางจากเดก ซงธรรมชาตการเรยนรของผใหญนนมลกษณะส าคญ ดงตอไปน

1. ผใหญจะมความตองการและโนมเอยงทจะชน าตนเอง อาจขนอยกบสภาวะแวดลอม หรอสถานการณทตนเองประสบอย

2. ประสบการณของผใหญจะเปนแหลงทรพยากรททรงคณคาตอการเรยนร และสามารถเรยนรไดอยางมประสทธภาพโดยใชประสบการณเปนเทคนคในการเรยนร

3. ผใหญจะตระหนกในการเรยนรเฉพาะสงทจ าเปนตองการเรยนรเพอชวต และการแกปญหา ดงนน การจดโปรแกรมการเรยนรตองเกยวของกบวถชวตของผใหญ

4. ผใหญตองการเรยนรในสงทตองการน าไปใชในการเพมทกษะ หรอความรในการแกปญหาในสถานการณทประสบอย จงควรใชงานเปนศนยกลางในการเรยนร

จากลกษณะการเรยนรของผใหญ สรปไดวา ผใหญจะเรยนรโดยการใชประสบการณมา

ผสมผสานเชองโยงในการเรยนร ผใหญมความตองการและพงพอใจในการเรยนรสงทเปนประโยชนในชวตและการท างาน โดยผใหญจะน าประสบการณทไดสะสมมาใชในการแกปญหา และประยกตใชกบสภาพการณใหมทประสบอย และผใหญสามารถอธบายสงตางๆ ไดดขนอยกบประสบการณทมตอเรองนนๆ หรอเกดจากการแลกเปลยนและใชประสบการณรวมกบผอน

ดงนนภาพรวมของแนวคด ทฤษฎการเรยนรของผใหญ สรปไดวา การเรยนรของผใหญเกดขนจากความตองการทจะน าเอาความรไปใชประโยชนในการด าเนนชวตไดอยางทนทวงท การเรยนรของผใหญจะเกดขนไดดขนอยกบปจจยส าคญตางๆ หลายปจจย อาท ผใหญมแรงจงใจในการเรยนร ไดแก ความกาวหนาในอาชพ ความสนใจในเนอหา การตอบสนองความตองการจากภายนอก ความสนกสนานทไดใชความสามารถทางสตปญญา และการไดมปฏสมพนธกบผอน ซงหลกการเรยนรของผใหญจะเนนการชน าตนเองมากกวา เนองจากผ ใหญเปนผทมประสบการณ แตมอกปจจยหนง คอ การจดกระบวนการเรยนรส าหรบผใหญในกลมทไมรหนงสอ ดอยโอกาสทางการเรยนร หรออยในสภาวะยากล าบากตอการเรยนร ซงการจดการเรยนรตองค านงถงองคประกอบทางดานรางกาย จตใจ สงคม และวฒนธรรม โดยผสมผสานการเรยนรใหสอดคลองกบวถชวต ความแตกตางระหวางบคคล เพอใหเกดความตระหนก การเหนคณคาในการเรยนร และสามารถคดรเรมเปลยนแปลงหรอแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ

43

ตอนท 3 แนวคดเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

เมอเรมศตวรรษท 21 มนษยพบวาตวเองอยในชวงหวเลยวหวตอ ซงเปนชวงเวลาทหากไมมการเปลยนแปลงกจะกอใหเกดความหายนะอยางใหญหลวงไดในภายหลง ในขณะเดยวกนเราก าลงปลดลอกศกยภาพเหนอชนใหมๆ ซงสามารถน าเราไปสชวตทนาตนเตนและอารยธรรมอนรงโรจนมากยงขน ศตวรรษท 21 อาจจะเปนศตวรรษสดทายของมนษยชาตกเปนได หรออาจจะเปนศตวรรษทอารยธรรมเรมกาวไปสอนาคตทมคณภาพ มนษยจะตองตดสนใจเพอหาขอสรปทมความแตกตางอยางรนแรงโดยเรว การตดสนใจของมนษยขนอยกบความสามารถในการเขาใจทางเลอกของศตวรรษท 21 การคดถงอนาคตอยางมเหตผลและการปฏบตสงทชอบดวยเหตผลรวมกน (Martin, 2006) ดงนน โลกมความกาวหนาไปทกวนอยางรวดเรว ความเจรญกาวหนาทางวทยาการตางๆ กอใหเกดความรใหมๆ รวมไปถงนวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศทพฒนากาวหนาไปอยางรวดเรวเชนเดยวกน อกทงไดเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของของประชาชนจ านวนไมนอย ซงการมทกษะ สมรรถนะทพงประสงคสามารถจดการกบความเปลยนแปลงดงกลาวไดอยางมประสทธผล แนวคดเกยวกบทกษะในศตวรรษท 21 เรมตนจาก โครงการชอวา The Secretary’s Commission on Achieving Necessary Skills หรอท เรยกกวา SCANS เปนโครงการท เกดขน ภายใตการควบคมของกระทรวงแรงงาน (U.S. Department of Labor) เปนการศกษาทกษะความสามารถและสมรรถนะในการท างานทตองการในสถานประกอบการ โดยความร ความสามารถและสมรรถนะทจ าเปนส าหรบการปฏบตงาน ประกอบดวย ทกษะพนฐาน (Basic Skills) ทกษะการคด (Thinking Skills) และคณสมบตสวนบคคล (Personal Qualities) นอกจากนยงกลาวถงสมรรถนะทสงผลตอการปฏบตงาน ประกอบดวย 5 สมรรถนะ ไดแก 1) แหลงความร เปนการก าหนดแผนและการจดสรรทรพยากร 2) ความสมพนธระหวางบคคล เปนการปฏบตงานรวมกบผอน 3) ขอมล เปนการจดการและการใชขอมล 4) ระบบ เปนความร ความเขาใจความสมพนธระหวางความซบซอนของระบบ และ 5) เทคโนโลย เปนการใชเทคโนโลยทมความหลากหลายเพอการปฏบตงาน (Secretary’s Commission on Achieving Necessary Skills, 1991) จากนนไดมการพฒนาโครงการเรองทกษะในศตวรรษท 21 อยางตอเนองจนถงปจจบน ซงกลมภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (Partnership for 21st Century Skills) หรอเรยกวา P21 เปนองคกรทพฒนาแนวคดทกษะในศตวรรษท 21 ทเกดจากการรวมกนพฒนากรอบงานเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 (Framework for 21st Century Learning) เพอเตรยมความพรอมใหกบนกเรยนในระบบการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกา และมรฐตางๆ ไดน ากรอบงานเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปจดท าเปนแผนงานและโครงการเพอการปฏบตแลว อาท รฐฮาวาย รฐอรโซนา รฐเทกซส เปนตน ซงปจจบนองคกรนยงคงเคลอนไหวเรองทกษะในศตวรรษท 21 อยางตอเนองในเรองตางๆ ดงน “P21 Advocates for 21st Century Readiness Acts in 113th Congress”, “P21 and Pearson Foundation Launch 21st Century Learning Exemplar Program” , and “National Boarn for Professional Teaching Standards Joins P21” เปนตน

44

อยางไรกตามการเรยนรและการท าความเขาใจเกยวกบเรองของทกษะการเรยนรในยคศตวรรษท 21 ในทวปเอเชยและประเทศไทยยงไมแพรหลายมากนก แมวาแนวคดนจะเรมมานานพอสมควรทงในสงคมไทยและสงคมอาเซยน แตเปนเพยงแคการศกษาภาพกวางๆ (Singh, 1991) ประเทศแรกๆ ทสนใจในเรองของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ ประเทศมาเลเซย โดยไดน าแนวคดดงกลาวไปประกอบกบทศทางในอนาคตของประเทศ ซงเปนสวนหนงของวสยทศนในป 2020 (Vision 2020) โดยใชแนวคดของกลมภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (Partnership for 21st Century Skills) นอกจากนมการท าวจยในเรองทกษะในศตวรรษท 21 กวางขวางกนมากขน โดยใชทกษะ 4 ประการ ของกลม enGauge เปนหลก (Osman et al., 2010) สวนประเทศอนๆ เชน ประเทศบรไน ไดน าแนวคดนไปพฒนาหลกสตรขนมาใหม (Brunei Darussalam, 2013) ในขณะทประเทศฟลปปนส ไดมการจดแบงกลมทกษะแหงศตวรรษท 21 จากการสนบสนนของบรษท Cisco โดยแบงทกษะเปน 4 กลม ดงน กลมวธคด (Ways of Thinking) กลมวธการท างาน (Ways of Working) กลมเครองมอการท างาน (Tools of Working) และกลมทกษะส าหรบใชชวตในโลกปจจบน (Skills for Living in the World) และประเทศอนโดนเซย ไดน าไปใชในการวเคราะหแผนการศกษาในอนาคตของอนโดนเซยเชนกน (ไพฑรย สนลารตน, 2557) ส าหรบประเทศไทยกรอบงานเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 เปนจดเรมตนในการพฒนาทกษะแหงอนาคตใหม และบคคลทรเรมและผลกดนแนวคดน คอ ศาสตราจารย นพ.วจารณ พานช โดยไดใหความส าคญกบการด าเนนงานดานการศกษาเพอสงเสรมใหทกภาคสวนของสงคมตระหนกถงความจ าเปนในเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอเตรยมความพรอมของประชาชนในการรองรบการเปลยนแปลงอยางตอเนองในยคปจจบน อกทงการเผยแพรหนงสอเกยวกบศตวรรษท 21 เรอง “21st Century Skills: Rethinking How Students Learn” ผลงานการเขยนโดยนกวชาการหลากหลายสาขา ในแงมมตางๆ โดยม James Bellanca และ Ron Brandt เปนบรรณาธการ (Bellanca and Brandt, 2010) สงผลใหความสนใจเรองของศตวรรษท 21 จงไดมการกลาวถงและมการเผยแพรไปอยางกวางขวางทงในวงการศกษาและวงการอนๆ จะเหนไดวา ความสนใจในเรองศตวรรษท 21 สวนใหญผทศกษาและผใหความส าคญนนจะเนนไปทเรองของทกษะ ซงจะเนนความสามารถของแตละบคคลเปนประการหลก แตในเรองของเนอหาสาระตางๆ มการกลาวถงกนไมมากนก อาจจะเปนเพราะวาลกษณะของสงคมไทยและสงคมแถบอาเซยนส าหรบอนาคตนนความจ าเปนของทกษะใหมๆ มมากกวา แตเนอหาส าหรบโลกยคใหมแมมความตองการแตกยงไมมากพอ ไมหลากหลาย และไมกวางขวางลกซงเทาทกษะเปนหลก (ไพฑรย สนลารตน, 2557) ดงนน ทามกลางกระแสการเปลยนแปลงของสงคมไทยและสงคมโลกดงกลาว จ าเปนตองมการพฒนาคณภาพคนใหมความร ทกษะ มสมรรถนะ สามารถปรบตวใหเทาทนกบการเปลยนแปลง เพอความส าเรจของการแขงขนของประเทศในศตวรรษท 21 โดยเฉพาะเรองของการศกษา ซงเปนรากฐานของการพฒนา เพราะการศกษาเปนกระบวนการทชวยใหเกดการพฒนาศกยภาพและขดความสามารถ ใหสามารถด ารงชวตไดอยางมความสขทามกลางสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว (จนตนา สจจานนท, 2556)

45

3.1 ความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

THE Journal (2000) ไดกลาวถงความส าคญเรอง “วสยทศนการศกษาศตวรรษท 21” เปนการศกษาทขบเคลอนโดยเทคโนโลยไปสการปรบโฉมใหมของระบบการศกษา โดยเฉพาะการสรางรายวชาออนไลน (Course Online) สรางรายวชาเรยนรดวยตนเอง ซงจะเปนปจจยผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงทางการศกษาในศตวรรษท 21 เชน บทบาทของผสอนจะเปลยนไปท าหนาทอนทเทคโนโลยไมสามารถท าได และการประเมนเปลยนจากคะแนนการทดสอบเปนการประเมนเชงคณภาพของมนษย

Martin (2006) ไดแสดงความคดเหนเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไวในหนงสอ

เรอง “The Meaning of the 21st Century” วาศตวรรษท 21 เปนศตวรรษแหงความสดโตง ซงอาจมการสรางสรรคอารยธรรมทยงใหญ หรออาจท าใหเกดยคมด หรอหายนะในรปแบบใหม การเปลยนผานครงส าคญก าลงเกดขน ดงนนจงตองใหความรเกยวกบอนาคตใหทกคนรบร พรอมบอกใหทราบวาทกษะอะไรทจ าเปนส าหรบโลกในปจจบนและอนาคต เพอจะไดปรบตว และอยอยางมความสขบนโลกทก าลงเปลยนแปลงอยางรวดเรว

Kay (2010) ไดกลาวถง ศตวรรษท 21” หรอ “The 21st Century” คอ ชวงระยะเวลานบรอยป ตงแตป ค.ศ. 2001 ถง ค.ศ. 2100 ซงเปนชวงเวลาแหงการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของโลกในหลายๆ เรองราวจนกระทบตอการท างานและการด ารงชวตของประชากรโลก ซงกอใหเกดเสยงเรยกรองใหมการเตรยมความพรอมประชากรเพอรองรบตอการท างานและการใชชวตทเกดขนในศตวรรษท 21 น ซงประเทศทรเรมการเรยกรองใหมการเตรยมความพรอมพลเมองส าหรบศตวรรษท 21 ขนเปนประเทศแรกคอ ประเทศสหรฐอเมรกา (United States of America) โดยการเรยกรองอยางเปนทางการเกดขนในป ค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) จากองคกรและเครอขายความรวมมอระหวางบรษทขนาดใหญ องคกรวชาชพระดบประเทศ และส านกงานดานการศกษาของรฐ โดยตงชอวา ภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (Partnership for 21st Century Skills) เพอแสดงเหตผลส าคญในการรองรบตอการเปลยนแปลงดงกลาว โดยมเหตผลการเรยกรอง ในประเดนตางๆ (Kay, 2010) ดงตอไปน

1. โลกก าลงเปลยนแปลง อนเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศจากระบบเศรษฐกจอตสาหกรรมมาเปนระบบเศรษฐกจบรการทขบเคลอนดวยขอมล ความร และนวตกรรมทหลากหลาย ผทสามารถปรบตวและสรางประโยชนใหแกองคกรดวยการใชทกษะการสอสาร (Communication Skill) ทกษะการแกปญหา (Problem-solving Skill) และทกษะการคดเชงวพากษ (Critical Thinking Skill) จงจะประสบความส าเรจได

2. สถานศกษาและนกเรยนไมมการปรบตวตามโลกทเปลยนแปลง เนองจากระบบการศกษาของรฐยงไมมการเตรยมความพรอมนกเรยนในการเปนพลเมองในศตวรรษท 21 เพอใหสามารถใชชวตภายใตความเปลยนแปลงดงกลาว นกเรยนไมรสกมสวนรวมหรอไดแรงบนดาลใจจากการเรยนในโรงเรยนซงเปนเรองทไกลตวของพวกเขา สงผลใหเกดชองวางของการศกษาและผลสมฤทธระหวางนกเรยนแตกตางกน

46

3. ประเทศสหรฐอเมรกาขาดเปาหมายหรอทศทางทชดเจนในการรกษาศกยภาพการแขงขนทางเศรษฐกจในอนาคต เนองจากคดวาตนเองเปนชาตทมศกยภาพในการแขงขนทสงในระดบโลก แตปจจบนพบวา สหรฐอเมรกาก าลงสญเสยความเปนผน าอนเนองมาจากไมมมาตรการเตรยมความพรอมของประชากรวยแรงงานทสามารถแขงขนได ซงประเทศตางๆ ในทวปยโรปและเอเชยไดมการปรบปรงระบบการศกษาใหมเพอรองรบการเปลยนแปลงดงกลาวโดยการปลกฝงทกษะแหงศตวรรษใหมเพอผลตแรงงานทมคณภาพในระบบเศรษฐกจแบบใหมแลว ความส าคญเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 (Dede, 2007; Cedefop, 2008; Ananiadou and Claro, 2009; ลขสทธ พฒเขยว, 2554) สรปสาระส าคญไดวา ทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 คอ ความร ความเขาใจ ความสามารถและสมรรถนะในการปฏบตงาน เพอใหเกดความส าเรจเทาทนกบการเปลยนแปลง ทงนความเขาใจคอ การผสมผสานระหวางความรทม หรอทรบมาเขากบกระบวนการทางทกษะทเกดขน จงเกดเปนความเขาใจ และสมรรถนะ เปนการน าเอาความเขาใจทไดไปพฒนาและปรบใช เพอตอยอดความเขาใจเขากบสถานการณจรงไดและสามารถแกไขไดทนทวงท ขนอยกบบรบทของสถานการณ เชน การศกษาเรยนร การท างาน โดยไมมขดจ ากดในเรองความรพนฐาน ซงเปนการรวบรวมความสามารถทงหมด รวมไปถงการมมนษยสมพนธ และการเหนคณคาทางจรยธรรมอนดงาม ซง วจารณ พานช (2555) ไดกลาววา ความสามารถในการท างานไมไดขนกบรมากหรอรนอย แตขนกบทกษะการเรยนร พรอมเรยนร ใฝเรยนร อยากเรยนร สนกกบการเรยนร เรยนรไดตลอดเวลาจากทกสถานท มทกษะชวตทด สามารถปรบตวไดทกครงเมอพบอปสรรคและปญหาชวต และมความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศจากปรากฏการณใหมแหงศตวรรษท 21 นอกจากนยงไดกลาวถงหนงสอเรอง “21st Century Skills: Learning for Life in our Time” ทระบหลกการหรอปจจยส าคญดานการเรยนรในศตวรรษท 21 ไว 5 ประการ คอ การเรยนรในบรบทหรอสภาพแวดลอมจรงหรอชวตจรง (Authentic Learning) การเรยนรในระดบสรางกระบวนทศน (Mental Model Building) การเรยนรทแทจรงขบดนดวยฉนทะ (Internal Motivation) การเรยนรความแตกตางระหวางบคคล (Multiple Intelligence) และการเรยนรกจกรรมทางสงคม (Social Learning) จนตนา สจจานนท (2556) ไดน าเสนอเกยวกบทกษะส าหรบการท างานในอนาคต ป 2020 (Future Work Skills 2020) จากงานวจยของสถาบนส าหรบอนาคตหรอ The Institute for the Future (IFTF) มหาวทยาลย Phoenix ไดท าการศกษาวจยเกยวกบทกษะทจ าเปนส าหรบแรงงานในอนาคตอก 10 ป ขางหนา ผลการวจยสรปแรงขบทส าคญ 6 ประการ และทกษะทจ าเปน 10 ทกษะ ซ งมความส า คญตอการท างานในอนาคต (Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute, 2011) ดงตอไปน แรงขบ 6 ประการของการเปลยนแปลง ไดแก 1. การมอายยนขน การเพมจ านวนของผสงอายทวโลกท าใหการประกอบอาชพและการเรยนรเปลยนแปลงไป สงผลใหคนตองเปลยนอาชพ ชวตครอบครวและการศกษา เพอใหสามารถปรบตวกบการเปลยนแปลงของโครงสรางประชากร

47

2. การเพมขนของเครองจกรและระบบเครองจกรทมประสทธภาพ เครองจกรทถกใชแทนแรงงานในงานทซ าๆ โดยจะเขามาในสวนของการผลต การเรยนการสอน การท าสงคราม การแพทย การดแลความปลอดภย ท าใหมนษยตองปรบการคดเกยวกบเนอหาของงานและกระบวนการท างาน 3. โลกคอมพวเตอร การเพมขนของระบบเซนเซอรและอ านาจการประมวลผลท าใหโลกเปนระบบโปรแกรม ท าใหมนษยมองเหนรปแบบและออกแบบสอตางๆ ผานขอมล ท าใหมนษยจดการกบขอมลเพอใหไดผลลพธตามทตองการ สามารถออกแบบระบบสงคมได และชวยใหคนพบรปแบบความสมพนธใหมๆ 4. ระบบนเวศใหมของสอ เครองมอสอสารใหมตองการความสามารถใหมนอกเหนอจากตวหนงสอ เนองจากเทคโนโลยสอผสมใหมๆ ท าใหเกดวธการสอสารในรปแบบใหมๆ เกดการแพรกระจายและซบซอนของสอเหลาน เกดระบบนเวศใหมๆ เกดการพฒนาภาษาใหมๆ เพอการสอสาร จากอนเทอรเนต และรปแบบสอชนดอนๆ 5. โครงสรางองคกรขนาดใหญ เทคโนโลยทางสงคมกอใหเกดรปแบบใหมของผลตภณฑและการสรางคานยมรปแบบใหม การทมสอสงคมสมยใหมท าใหสามารถใหความรแกผคนทอยหางไกลได การเรยนรทจะใชเครองมอทางสงคมใหมๆ ในการท างาน การประดษฐ การปกครอง และรปแบบการเรยนรแบบเปดเพอใหสามารถเขาถงได 6. โลกทมการเชอมตอกนทวโลก การเชอมตอระดบโลกเพมขน ท าใหองคกรตองเผชญกบความหลากหลายและการปรบตวขององคกร มการแลกเปลยนขามเขตภมศาสตรและขามพรมแดนมากขน ท าใหคแขงใหมๆ เกดขนตลอดเวลา กญแจส าคญไมไดอยแคการจางคนในพนทเทานน แตเปนการบรณาการคนงานทองถนและกระบวนการท าธรกจทองถนเขากบโครงสรางองคกรระดบโลกเพอทจะรกษาความสามารถในการแขงกนไวได นอกจากน จนตนา สจจานนท (2556) ไดน าเสนอทกษะ 10 ประการทจ าเปนส าหรบแรงงานในอนาคตของสถาบนส าหรบอนาคต มหาวทยาลย Phoenix ซงระบไว ดงน 1. ความสามารถในการตดสนวาอะไรส าคญหรอความหมายทซอนอย ท าใหเกดความตองการทกษะแรงงานทเครองจกรท าไมได เชน ทกษะการคดขนสงทสรางความหยงรทใชในการตดสนใจ 2. ความสามารถในการตดตอสอสารอยางลกซงตรงไปตรงมา เพอกระตนปฏกรยาตอบสนองและปฏสมพนธทตองการ ซงทกษะเหลานท าใหเกดความสมพนธ ความรวมมอและความไววางใจโดยเฉพาะกบคนกลมใหญอยางมประสทธภาพ 3. สามารถคดและหาค าตอบไดนอกเหนอจากค าตอบทวไป โดยความตองการแรงงานม 2 ประเภท คอ 1) แรงงานทมทกษะขนสง มเทคนคและการจดการมาก กบ 2) แรงงานทมทกษะนอย เงนเดอนนอย ซงแรงงานทง 2 ประเภทนตองปรบตวใหเขากบสถานการณทไมคาดฝนได 4. สามารถท างานในทๆ มวฒนธรรมทแตกตาง แรงงานในอนาคตตองสามารถท างานในท ๆ มสงแวดลอมทแตกตาง ตองมความสามารถทางภาษา และความสามารถทจะปรบตวไดกบสถานการณและบรบทใหม

48

5. ความสามารถในการเปลยนขอมลจ านวนมากเปนขอมลเชงคณธรรมเพอเขาใจถงเหตผลของขอมลนน ท าใหตองการทกษะการค านวณเพอท าความเขาใจกบขอมลนนๆ และตองการคนทสามารถวเคราะหขอมลทางสถตและมทกษะการวเคราะหเหตผลเชงปรมาณได 6. ความสามารถในการประเมนและพฒนาเนอหาทใชกบสอรปแบบใหมๆ เพอการสอสารอยางเกลยกลอมชกชวน ดงนนแรงงานรนใหมจะตองมความสามารถในการใชโปรแกรมตางๆ ในการผลตหรอน าเสนอเนอหาทใชกบเครองมอสอสารชนดใหมได 7. มความรความสามารถทจะเขาใจศาสตรขามสาขาวชา โดยตองการความรวมมอของศาสตรหลายสาขาเพอการแกไขปญหาตางๆ หรอการคดคน Nanotechnology ซงเปนการรวบรวมความรของศาสตรหลายๆ สาขาเขาดวยกน 8. ความสามารถในการพฒนาภารกจ/กจกรรมและกระบวนการท างานเพอใหไดผลลพธทตองการ ซงระบบเซนเซอร เครองมอสอสาร และอ านาจการค านวณของโลก ท าใหเ กดโอกาสใหมในการออกแบบการท างาน ออกแบบสงแวดลอมทมผลตองานทท า ท าใหเขาใจวาสภาพแวดลอมมสวนในการเปลยนแปลงการรบรตางๆ 9. ความสามารถในการแยกแยะกลนกรองขอมล และใชเครองมอและเทคนคตางๆ เพอใหเกดการรบรทสงขน แรงงานยคใหมตองพฒนาทกษะทสามารถจดการกบขอมลมากมายได พรอมกบการเรยนรการใชเครองมอใหมๆ ทจะจดการกบขอมลเหลานนได 10. ความสามารถทจะท างานอยางไดผล เขาไปเกยวของดวยเหมอนเปนสมาชกคนหนง ท าใหคนตดตอเชอมโยงกนได ท าใหงานตอการท างานและแบงปนขอมล สงแวดลอมการท างานเสมอนจรงตองการความสามารถชดใหม ไพฑรย สนลารตน (2557) ไดศกษาและประมวลขอคดเหนเกยวกบกระแสการมองโลก อนาคตในศตวรรษท 21 จากนกวชาการดานตางๆ พบวา การมองโลกในอนาคตม 7 ประการ (Global Megatrends, 2009; พณสดา สรธรงส, 2552; วจารณ พาณช, 2555; จนตนา สจจานนท, 2556) ดงตอไปน 1. โลกเทคโนโลย (Technologicalization) เนองจากบทบาทและความส าคญของเทคโนโลยมมากขน คนอยกบเทคโนโลยเปนหลก เทคโนโลยจะเขาไปมสวนในการท างานของมนษยอยางมาก โดยเฉพาะเทคโนโลยขาวสารและคมนาคม คนทท างานในอนาคตจะท างานในเชงของเทคโนโลย 2. โลกของเศรษฐกจและการคา (Commercialization and Economy) การเตบโตทางเทคโนโลยจะท าใหเกดผลผลตทางเทคโนโลยมากขน อนจะน าไปสการคาขายสนคาเกาและสนค าใหมๆ และใชเทคโนโลยเพอการคาพรอมกนไป ชวตของคนรนใหมจงเปนสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจทเนนการคาขายเปนหลก ซงมผลตอทกษะของผเรยนรนใหม ทกษะทางการคาโดยเฉพาะจตวญญาณของผประกอบการ (Entrepreneurial spirit) มความส าคญมากขน โดยเฉพาะการคาในรปแบบใหมๆ ทเนนเทคโนโลย เนนผลผลตในเชงนวตกรรมทตองอาศยเทคนคและความช านาญใหมๆ มากขน ซงผเรยนจะเรยนรสงใหมเหลาน เพอการใชชวตทมประสทธภาพในโลกยคใหมได

49

3. โลกาภวตนกบเครอขาย (Globalization and Network) โดยรปแบบจะเปลยนไปเปนโลกาภวตนใหมทเปนกระแสโลกาภวตนตะวนออกมากขน รวมทงเรองของเครอขายซงเปนเครอขายทจบมอกนเองในกลมเดยวกน ท าใหคนในยคสตวรรษท 21 ตองมการรวมมอกนมากขน และสอความหมายใหมๆ ใหกบสงคม โดยปรากฏการณทเหนไดชดม 4 ประการ อนเกดจากความทาทายใหมของโลกคอ 1) การพงพากนในระดบโลกจะมมากขนทงในการด าเนนชวตและการแกไขปญหาของโลก 2) การเปนพลเมองของโลกดจตอล และการเปนประชาธปไตย 3) ความตองการผประกอบการทมความคดสรางสรรคทสรางและท างานใหมๆ มากขน และ 4) ความสมพนธระหวางบคคลทเปลยนไป โดยเฉพาะความสมพนธแบบออนไลน (Bellanca and Brandt, 2010) ซงในโลกเทคโนโลยเครอขายและธรกจตองการผประกอบการทมความคดสรางสรรคมากขน 4. สงแวดลอมและพลงงาน (Environmentalization and Energy) ความสนใจและการเรยนรในสงแวดลอมมมากขนในศตวรรษท 21 โดยเฉพาะความยงยนของสงแวดลอมและการพฒนาตางๆ (Sustainable Development) เพราะศตวรรษทผานมาโลกไดพฒนาโดยการท าลายสงแวดลอมไปมาก ปญหาสงแวดลอมจะมมากขน การเรยนรและแกปญหาเหลานจะตองเปนการชวยเหลอกนมากขน 5. ความเปนเมอง (Urbanization) รปแบบความเปนเมองจะกอใหเกดการซอขายสนคา ธรกจการคา การใชเทคโนโลยตางๆ จะตามมาอยางมากคอ เศรษฐกจ และชวตสมยใหมทยดโยงอยกบการคาและบรการทตงอยบนวถชวตใหมทตองอาศยเทคโนโลยและนวตกรรมใหมมากขน สภาพเหลานน าไปสการเปน Global Cities มากขนและชดเจนขน 6. คนจะอายยนขน (Ageing and Health) ความกาวหนาทางยา การรกษาพยาบาล และความรเรองการดแลสขภาพท าใหคนอายยนขน สภาพผสงอายมมากขนและอายยนยาวขน ปญหาคอ คนรนใหมจะอยกบคนรนเกาอยางไร ซงจะเปนปญหาใหสงคมในอนาคต 7. อยกบตวเอง (Individualization) สภาพสงคม การท างาน และเทคโนโลยจะท าใหคนในสงคมอยกบตวเองหรอมลกษณะเฉพาะของตวเองมากยงขน ตวอยางคอ เราจะคยกบคนทเรารจกผานทางเทคโนโลยมากกวามาพบหนากนในชมชนหรอในชนเรยน นกเรยนจะเขาชนเรยนนอยลงแตคยกนทางเทคโนโลยทางการสอสาร เชน มอถอ คอมพวเตอรพกพา จะมมากขน จากความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เปนความร ความเขาใจ ความสามารถและสมรรถนะเพอการด ารงชวตในยคปจจบน เนองจากตองเตรยมคนไปเผชญการเปลยนแปลงทรวดเรว เพอไปเปนคนท างานทใชความรความสามารถ และเปนบคคลพรอมเรยนร ซงบคคลทมทกษะทจ าเปนและสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานเทานนจะประสบผลส าเรจได หากบคคลยงขาดการพฒนาทกษะทสงขนในศตวรรษนกจะท าใหไมทนตอโลกและตลาดแรงงาน ดงนนทกษะทส าคญทสดในศตวรรษท 21 จงเปนทกษะของการเรยนร คนยคใหมจงตองมทกษะสงในการเรยนร โดยเฉพาะการเรยนรตลอดชวตซ งบคคลสามารถเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวงชวต และการปรบตวใหสามารถเชอมโยงองคประกอบของการเรยนรไปสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ

50

3.2 ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มนกวชาการหลายกลมคดและวเคราะหไวหลากหลาย โดยกลมหลกทน าเสนอทกษะน คอ กลมภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (Partnership for 21st Century Skills) ในประเทศสหรฐอเมรกา ซงไดก าหนดกรอบความคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 (Kay, 2010 อางถงใน ขจรศกด บวระพนธ, 2555) ไวดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21

จากกรอบความคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแสดงใหเหนถงการบรณาการและเชอมโยงองคประกอบของการเรยนรใน 3 องคประกอบคอ 1) วชาแกนและแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 (Core Subjects and 21st Century Themes) 2) ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21st Century Skills) ซงประกอบดวยทกษะใน 3 กลมคอ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม (Learning and Innovation Skills) ท กษะด านสารสนเทศ ส อและ เทคโนโลย ( Information, Media, and Technology Skills) และทกษะชวตและการท างาน (Life and Career Skills) และ 3) ระบบสนบสนนทจ าเปน (Supporting Systems) ประกอบดวย 4 ระบบยอย คอ มาตรฐานและการประเมน (Standards and Assessment) หลกสตรและการสอน (Curriculum and Instruction) การพฒนาทางวชาชพ (Professional Development) และสภาพแวดลอมการเรยนร (Learning Environment) โดยมรายละเอยดดงตอไปน

51

1. วชาแกนและแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 (Core Subjects – 3Rs and 21st Century Themes) กลาวคอ เปนความส าเรจของผเรยนทมรากฐานมาจากความเชยวชาญในวชาแกนและแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 ค าวา “วชาแกน” (Core Subjects) หมายถงวชาภาษาองกฤษ การอาน หรอศลปะการใชภาษา ศลปะ คณตศาสตร เศรษฐศาสตร วทยาศาสตร ภมศาสตร ประวตศาสตร และการปกครองและหนาทพลเมอง นอกจากนสถานศกษาควรสงเสรมความเขาใจในระดบทสงขนโดยใชแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 (21st Century Themes) เนองจากเชอมโยงศาสตรหลายศาสตรจากวชาแกนผสมผสานเขาดวยกนในลกษณะพหสาขา ( Interdisciplinary Themes) ประกอบดวย 5 คณลกษณะ ดงตอไปน

1.1 การมจตส านกตอโลก (Global Awareness) เปนการใชทกษะเพอท าความเขาใจ และเขาถงประเดนตางๆ ทเกดขนในโลก โดยการเรยนรจากผอน สามารถท างานแบบรวมมอกบผอนทมาจากหลายวฒนธรรม ศาสนา และการเรยนรรปแบบการใชชวตภายใตการเคารพและเปดมมมองทดเกยวกบคน งาน และชมชน เขาใจประเทศและวฒนธรรมอน

1.2 การรดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจ และการเปนผประกอบการ (Financial, Economic, Business and Entrepreneurial Literacy) เปนการพจารณาทางเลอกดานเศรษฐกจใหตนเองไดอยางเหมาะสม เขาใจบทบาทของเศรษฐกจในสงคม และสามารถใชทกษะการเปนผประกอบการเพอสรางทางเลอกดานอาชพและผลผลต

1.3 การรดานพลเมอง (Civic Literacy) เปนการเขาไปมสวนรวมในกระบวนการ ของรฐดวยความรและความเขาใจในฐานะพลเมองไดอยางมประสทธภาพ สามารถรกษาสทธของพลเมองในระดบทองถน รฐ ประเทศ และโลก อกทงตองเขาใจการตดสนใจทมตอทองถนและโลก 1.4 การรดานสขภาพ (Health Literacy) เปนการเขาใจขอมลดานสาธารณสขพนฐานและสามารถใชขอมลเหลานนเพอสงเสรมสขภาพ รจกปกปองสขภาพกาย และสขภาพจตดวยการการเรยนรสาธารณสขพนฐาน เชน การรบสารอาหารทถกตองและเหมาะสม การออกก าลงกาย การหลกเลยงความเสยง และการลดความเครยด เปนตน นอกจากนนยงใชขอมลเพอตดสนใจทางดานสาธารณสขอยางเหมาะสม มการตดตามเปาหมายสขภาพของตนเองและครอบครวและเขาใจประเดนทางดานสขภาพและความปลอดภยระดบชาตและนานาชาต `1.5 การรดานสงแวดลอม (Environmental Literacy) เปนการเขาใจสถานการณดานสงแวดลอม เชน ภมอากาศ อาหาร พลงงาน และระบบนเวศ เขาใจผลกระทบของสงคมตอทรพยกรธรรมชาต เชน อตราการใชทรพยากร ศกษาและวเคราะหประเดนทางสงแวดลอม และตอบสนองตอประเดนทางสงแวดลอม เชน การเขารวมปฏบตการเกยวกบสงแวดลอม 2. ทกษะการเรยนรและนวตกรรม (Learning and Innovation Skills) กลาวคอ เปนทกษะในการจ าแนกผเรยนทไดรบการเตรยมความพรอมในการท างานทซบซอนมากขนออกจากผเรยนทยงไมไดรบการเตรยมความพรอม ซงทกษะการเรยนรและนวตกรรมประกอบดวย 3 องคประกอบ ดงตอไปน 2.1 ความ คดสร า งสรร คและน วตกรรม ( Creativity and Innovation) เ ปนความสามารถในการคดอยางสรางสรรค (Think Creatively) การท างานในลกษณะรวมกบผอนอยางสรางสรรค (Working Creatively Whit Others)

52

2.2 การ คดเ ชง วพากษและการแกปญหา (Critical Thinking and Problem Solving) เปนความสามารถในการใชเหตผลอยางมประสทธภาพ (Reason Effectively) และสามารถคดเชงระบบ (Use Systems Thinking) เพอการแกปญหา 2.3 การสอสารและการรวมมอท างาน (Communication and Collaboration) เปนความสามารถในการสอสารทมความชดเจน (Communicate Clearly) และการรวมมอกบผอนไดอยางมประสทธภาพ (Collaborate with Others) 3. ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ( Information, Media and Technology Skills) กลาวคอ โลกปจจบนเปนโลกแหงขอมลขาวสารทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงนนผเรยนควรมทกษะ 3 ทกษะ ดงตอไปน 3.1 การรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย เปนการเขาถงสารสนเทศและการประเมนสารสนเทศ (Access and Evaluate Information) สามารถใชและจดการสารสนเทศไดอยางถกตองและสรางสรรค จดการเกยวกบการรบขอมลทางสารสน เทศจากแหลงสารสนเทศท หลากหลาย มความเขาใจพนฐานทางจรยธรรมและกฎหมาย เพอเขาถงการใชขาวสารไดอยางถกตองและมประสทธภาพ 3.2 การใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย เปนความสามารถในการวเคราะหสอ (Analyze Media) เพอเขาใจกระบวนการและวตถประสงคของการสอสาร เขาใจความแตกตางในการตความสารของแตละบคคล เชน ผลของคานยมและมมมองของบคคลตอการตความสารและสอทสงผลตอความเชอและพฤตกรรมของบคคลอย างไร เปนตน มความเขาใจพนฐานทถกตองทางจรยธรรมและกฎหมายเพอเขาถงการสรางผลผลตทางสอ (Create Media Products) 3.3 การเขาถงสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย เปนการใชเทคโนโลยอยางมประสทธภาพ เชน การใชเทคโนโลยเปนเครองมอเพอการวจย การจดการ การประเมน และการสอสาร การใชเทคโนโลยดจตอล เชน คอมพวเตอร เครอขายสอสารหรอเครอขายสงคม (Social Network) ไดอยางเหมาะสม เพอสามารถเขาถง จดการ บรณาการ ประเมน และสรางสารสนเทศทมคณภาพและมความเขาใจพนฐานทถกตองทางจรยธรรมและกฎหมายเพอการเขาถงและสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศไดสงขน 4. ทกษะชวตและการท างาน (Life and Career Skills) กลาวคอ การท างานและการใชชวตในปจจบนมความส าคญมากกวาทกษะการคดและความรในเนอหา เนองจากความสามารถในการใชชวตและการท างานทซบซอนมากขนในยคแหงการเปลยนแปลงตองใหความส าคญกบทกษะชวตและกาท างาน ซงมองคประกอบ 5 องคประกอบ ดงตอไปน 4.1 ความยดหยนและความสามารถในการปรบตว (Flexibility and Adaptability) เปนความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลง (Adapt to Change) เชน การปรบตวตอบทบาท ความรบผดชอบ ตารางการท างาน และบรบททหลากหลาย เปนตน สามารถท างานอยางมประสทธภาพภายใตบรรยากาศแหงความคลมเครอและเปลยนแปลงเปนผยดหยน (Be Flexible) และใชขอมลยอนกลบอยางมประสทธภาพ จดการตอค าชมเชยหรอค าวจารณในเ ชงบวกไดด และ สรางความสมดลระหวางมมมองและความเชอทหลากหลายเพอการท างานในสงแวดลอมตางๆ ไดด

53

4.2 ความคดร เ รมและการชน าตนเอง ( Initiative and Self-Direction) เปนความสามารถในการจดการเปาหมายและเวลา (Manage Goals and Time) การท างานอยางเปนอสระและเปนผเรยนทชน าตนเอง (Be Self-Directed Learners) 4.3 ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม (Social and Cross-Cultural Skills) เปนการมปฏสมพนธตอผอนอยางมประสทธภาพ รโอกาสทเหมาะสมทจะพดหรอฟง ใหความเคารพนบถอผอน และสามารถท างานอยางมประสทธภาพในทมทหลากหลาย (Work Effectively in Diverse Teams) 4.4 การเพมผลผลตและการรรบผด (Productivity and Accountability) เปนความสามารถในการจดการโครงการ (Manage Projects) เชน การตงเปาหมาย การจดล าดบความส าคญ และท าใหโครงการบรรลเปาหมายภายใตอปสรรคและแรงกดดนไดอยางมคณภาพ 4.5 ความเปนผน าและความรบผดชอบ (Leadership and Responsibility) เปนความสามารถในการชแนะและน าผอน (Guide and Lead Others) โดยการใชทกษะระหวางบคคลและการแกปญหา เพอแนะน าหรอชน าผอนใหบรรลเปาหมาย เชน การใชประโยชนจากจดเดนของผอน การสรางแรงบนดาลใจ การแสดงพฤตกรรมในการใชอ านาจ การแสดงความรบผดชอบตอความสนใจของตนเองและผอนในเชงกวาง 5. ระบบสนบสนนการศกษาในศตวรรษท 21 เนองจากวชาแกนและแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 และทกษะแหงศตวรรษท 21 จะเกดขนในตวผเรยนมไดหากปราศจากระบบสนบสนนทมประสทธภาพและเหมาะสม ซงตองอาศยระบบสนบสนนทง 5 ระบบ ดงตอไปน 5.1 ระบบมาตรฐานของศตวรรษท 21 (21st Century Standards) เปนระบบทเนนเรองทกษะแหงศตวรรษท 21 ทงดานความรในเนอหาและความเชยวชาญ ผเรยนสามารถสรางความเขาใจขามวชาแกน และเนนความเขาใจทลกซง ผเรยนจะเรยนรไดดทสดเมอไดมสวนรวมในการแกปญหาทมความหมายอยางกระตอรอรน และมการวดความเชยวชาญทหลากหลาย 5.2 ระบบการประเมนทกษะของศตวรรษท 21 (Assessment of 21st Century Skills) เปนการสรางความสมดลในการประเมนระหวางการสอบแบบองมาตรฐานทมคณภาพสง การประเมนระหวาง เรยน ( formative Assessment) และการประเมนสรปรวม (Summative Assessment) ทมประสทธภาพ โดยเนนการใหขอมลยอนกลบทบรณาการในการเรยนรทเปนประโยชนตอการพฒนาสมรรถนะของผเรยน สามารถใชเทคโนโลยเพอชวยประเมนอยางสมดล ทงการประเมนระหวางเรยนและการประเมนสรปรวม การพฒนาแฟมสะสมงานและสรางแฟมสะสมงานทสมดลเพอประเมนประสทธภาพของระบบการศกษาในระดบสงของผเรยน 5.3 ระบบหลกสตรและการสอนของศตวรรษท 21 (21st Century Curriculum and Instruction) โดยเนนการสอนทกษะแหงศตวรรษท 21 อยางเปนรปธรรมในชนเรยนทสอดคลองกบบรบทของวชาแกนและแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 ผสอนควรใหโอกาสผเรยนประยกตใชทกษะแหงศตวรรษท 21 ขามสาขาวชาและเนนสมรรถนะการเรยนร และใชวธเรยนแบบนวตกรรมทบรณาการเทคโนโลยในการสนบสนนการเรยนแบบสบเสาะหาความร (Inquiry-Based Approach) และแบบแกปญหา (Problem-Based Approach) และเนนทกษะการคดขนสง (Higher-Order Thinking Skills)

54

5.4 ระบบการพฒนาทางวชาชพของศตวรรษท 21 (21st Century Professional Development) เพอแสดงใหผสอนเหนรปแบบการบรณาการทกษะ เครองมอ และวธสอนแหงศตวรรษท 21 ในชนเรยน สรางความสมดลระหวางการสอนโดยตรงและการสอนแบบโครงงาน แสดงใหเหนถงความเขาใจทลกซงตอทกษะการแกปญหา ทกษะการคดอยางมวจารณญาณและทกษะแหงศตวรรษท 21 พฒนาและปลกฝงความสามารถของผสอนในการคนหาวธการการเรยนร สตปญญา จดแขงและจดออนของของผเรยนไดหลากหลาย เพอการเขาถงผเรยนทมความแตกตางกน สนบสนนการประเมนเพอตรวจสอบการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ของผเรยนอยางตอเนอง และใชรปแบบการพฒนาวชาชพทเนนทงคณภาพและความยงยน 5.5 ระบบสภาพแวดลอมการเรยนรของศตวรรษท 21 (21st Century Learning Environments) เปนการสนบสนนทรพยากรบคคลและสงแวดลอมทางกายภาพ เพอพฒนาการเรยนการสอนทกษะแหงศตวรรษท 21 สนบสนนชมชนการเรยนรทางวชาชพทท าใหนกการศกษาไดรวมมอ แลกเปลยนการปฏบตทดและบรณาการทกษะแหงศตวรรษท 21 ในหองเรยน สงเสรมใหนกเรยนไดเรยนรในบรบทจรงสงคม สรางการเขาถงเครองมอ เทคโนโลย และแหลงทรพยากรการเรยนรทมคณภาพทเทาเทยมกน และออกแบบสถานทในการจดการเรยนรทเออตอการเรยนรทกษะแหงศตวรรษท 21 ทงรายบคคลและแบบกลม นอกจากกรอบแนวคดของภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 ทศนา แขมมณ (2555) ไดสรปและประมวลแนวคดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 (Garner, 2007; Wagner, 2008; Chapman, 2010) ดงตอไปน Gardner (2007) ไดน าเสนอแนวคดจต 5 ลกษณะ เพอการหลอมรวมเปนหนง และปลกฝงใหเกดในรนตอๆ ไป ดงน 1. จตเชยวชาญ (Disciplined Mind) เปนการศกษาเรยนรจนเชยวชาญในความรพนฐานของสาขาวชานนๆ และขยายตอไปยงสาขาอนๆ จนมความเปนสหวทยาการมากขน การเรยนรควรเปนไปอยางตอเนองโดยอาศยวนยในการขดเกลาความช านาญของตน และพฒนาความเชยวชาญของตนเองอยเสมอ 2. จตรสงเคราะห (Synthesizing Mind) เปนความสามารถในการแสวงหาผมความรทเชอถอได สามารถเลอกขอมล และประมวลขอมลในรปแบบตางๆ เปนผทสามารถเหนภาพรวม แตในขณะเดยวกนกใหความส าคญกบรายละเอยด และรจกใชใหเกดประโยชน รวมทงสามารถน าเสนอบทสรปการสงเคราะหทมความเหมาะสมกบผทจะใชประโยชนจากงานสงเคราะหนน 3. จตสรางสรรค (Creating Mind) เปนผทสามารถคดออกนอกกรอบ เปนผทไมตดอยกบการท าสงตางๆ ไปตามอตโนมต แตจะพยายามปรบปรงใหเหนอกวาการปฏบตเดมๆ เนองจากการจะคดออกนอกกรอบได กตอเมอมกรอบในการคด 4. จตรเคารพ (Respectful Mind) เปนผทรจกใหเกยรตผอน เชอในคณงามความดของผอน ยอมรบผอน ไมดวนตดสนใคร สามารถเปดใจตอนรบบคคลและกลมทหลากหลาย ไมมอคต อดทนตอความแตกตาง เปนผทใหความเคารพผอนอยางแทจรง ไมใชเปนเพยงการเคารพตามมารยาท หรอวฒนธรรมเทานน

55

5. จตรจรยธรรม (Ethical mind) จรยธรรมเปนเรองของคณงามความด แนวคดหรอพฤตกรรมทางจรยธรรม จ าเปนตองมเจตคตเชงนามธรรมในส านกของตน ท าใหบคคลนนมจดยนทางจรยธรรม มบคลกทเขมแขง กลาไดกลาเสยงเพอธ ารงไวซงส านกและจดยนของตน Wagner (2008) ไดน าเสนอเกยวกบ 7 ทกษะเพอการอยรอด (Seven Survival Skills) ในศตวรรษท 21 ไวในหนงสอเรอง The Global Achievement Gap ซงมทกษะดงตอไปน 1. การคดเชงวพากษและการแกปญหา (Critical Thinking and Problem Solving) 2. การรวมมอกบเครอขายตางๆ (Collaboration Across Networks and Leading by Influence) 3. การปรบตวและการมความคลองแคลววองไว (Agility and Adaptability) 4. การคดรเรมและการเปนผประกอบการทสรางสรรค (Initiative and Entrepreneurship) 5. การสอสารทงทางการพดและการเขยน (Oral and Written Communication) 6. การเขาถงขอมลและวเคราะหขอมล (Accessing and Analyzing Information) 7. การใฝรและการมจนตนาการ (Curiosity and Imagination) Chapman (2010) ไดน าเสนอทกษะทส าคญในศตวรรษท 21 ส าหรบผเรยนไว 7 ประการ ดงตอไปน 1. ทกษะการคดเชงวพากษ หรอทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) คอ ความสามารถในการวเคราะห สงเคราะห และเขาใจความสมพนธเชอมโยงของระบบตางๆ 2. ทกษะการแกปญหา (Problem Solving) คอ ความสามารถในการตงค าถามทถกตองเหมาะสมเกยวกบประเดนตางๆ รวมทงกระบวนการหาค าตอบ และประเมนความส าเรจ 3. ทกษะการคดสรางสรรค (Creativity) คอ ความสามารถในการคดออกนอกกรอบความคดเดม มความคดรเรม และกลาเสยง 4. ทกษะการสอสาร (Communication) คอ ความสามารถในการสอความหมาย สามารถพด เขยน และใชเทคโนโลยในการสอสารไดอยางด 5. ทกษะการพฒนาลกษณะนสยสวนตน (Character) คอ ความสามารถในการเขาใจตนเอง และการปฏบตตนอยางมคณธรรมและจรยธรรม ใหเกยรตและเคารพผอน มความรบผดชอบ ซอสตย และเปนพลเมองด 6. ทกษะการเปนผน า (Leadership) คอ ความสามารถในการสรางแรงจงใจและความรวมมอ สามารถน ากลมคนใหไปสเปาหมายทตองการ ซงตองอาศยความฉลาดทางดานสงคมและอารมณ และการท างานรวมกบผอน 7. ทกษะการยอมรบพนธะ (Commitment) คอ ความสามารถทจะยอมรบความแตกตางหลากหลาย และการพงพากนทงทางดานวฒนธรรม สงคม และสงแวดลอม รวมไปถงความสามารถในการพฒนาเปาหมายของชวตเพอความดทยงใหญขน

56

ไพฑรย สนลารตน (2557) ไดอธบายผลการศกษาและประมวลทกษะการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 โดยมทกษะหลกส าคญ 7 กลม (Bellanca and Brandt, 2010; Trilling and Fadel, 2009; Wagner, 2008; Zhao, 2012; ไพฑรย สนลารตน, 2549; ทศนา แขมมณ, 2555; จนตนา สจจานนท, 2556; วโรจน สารรตนะ, 2556) ดงตอไปน 1. ทกษะทางดานเทคโนโลย (Computing and ICT Literacy) เปนทกษะเทคโนโลยสมยใหมทผเรยนและคนรนใหมจะตองเรยนรและสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะทกษะดานขอมลสารสนเทศ 2. ความสนใจใครรและมจนตนาการ (Curiosity and Imagination) ผเรยนในโลกแหงศตวรรษท 21 จะตองใฝรสนใจใครรในสงใหมๆ อยตลอดเวลา ความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง (Self-Study) ไมเชนนนจะไมทนกบการเปลยนแปลงและมจนตนาการตอไปขางหนา 3. การคดวจารณญาณและการแกปญหา (Critical Thinking and Problem Solving) เปนการคดวเคราะห สงเคราะห สงทไดศกษามาวาอะไรด ไมด เหมาะสม ไมเหมาะสม อะไรเปนความจรง อะไรไมเปนความจรง ซงผเรยนในศตวรรษท 21 จะตองใหความส าคญควบคไปกบทกษะในการแกปญหาทมเหตผล 4. ความคดสรางสรรคและพฒนานวตกรรม (Production and Innovation) ทกษะในการคดอะไรใหมๆ ถอวาเปนสงทจ าเปนมากในศตวรรษท 21 เพราะการเปลยนแปลงทเกดขนทกดานและทกรปแบบ การแกปญหายงตองใชความคดใหมๆ อยางมาก ซงจะท าใหเกดนวตกรรมทเกดจากความคดใหมๆ นน 5. ทกษะในการสอสารและรวมมอกน (Communication and Collaboration) ศตวรรษท 21 มนวตกรรมและผลผลตใหมๆ เกดขนมากมาย จงเปนยคของความรวมมอ ยคของเครอขายทคนจะตดตอถงกนผานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในรปแบบใหมๆ ความสามารถทางดานนจงมความจ าเปนอยางยงเชนเดยวกบทกษะอนๆ 6. การคดเชงธรกจและทกษะประกอบการ (Corporate and Entrepreneurial Spirit) เปนทกษะในเชงของการด าเนนงานทางธรกจและการคา การพฒนาทกษะนจะท าใหผเรยนมความพรอมในการท างานทางดานเศรษฐกจและการคาเปนหลกส าคญ 7. ทกษะการเรยนรขามวฒนธรรมและการสนใจตอโลก (Cross-Cultural and Global Awareness) เปนทกษะทสะทอนเครอขายของโลกยคใหมทมากบแนวคดโลกาภวฒนและเครองจกรทคนในสงคมโลกจะตองรจกคนอนๆ การรจกโลกและวฒนธรรมอนมทงเปาหมายเพอการอยรวมกนและเปาหมายในเชงเศรษฐกจไปพรอมกน นอกจากน ไพฑรย สนลารตน (2557) ยงไดน าเสนอเกยวกบทกษะส าหรบประเทศไทยทควรพฒนาใหสอดคลองและสบเนองกนกบบรบททางสงคม และทกษะของคนไทย ดงน การมทกษะการคดอยางมวจารณญาณและการประเมน ทกษะการคดวเคราะหและสงเคราะห ทกษะการคดสรางสรรคและมจนตนาการ ทกษะการผลตและคดนวตกรรม ทกษะการเปลยนแปลงและแกปญหา ทกษะการสอสารและความมนใจในตนเอง และทกษะทางดานคณธรรมและความรบผดชอบ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

57

1. ทกษะในการคดวจารณญาณและการประเมน (Critical Thinking and Evaluation) สงเสรมใหเดกรนใหมเขาสศตวรรษท 21 อยางมวจารณญาณพอ ใหรจกคดวเคราะหและประเมนสงทเรยนรวาเหมาะสมหรอไมเพยงใด 2. ทกษะการคดวเคราะหและสงเคราะห (Analysis and Synthesis) เดกไทยในอนาคตตองมความสามารถในการวเคราะหดวยการแยกแยะประเดนและมมมองตางๆ อยางหลากหลาย และมองเหนความเกยวเนองซงกนและกน 3. ทกษะการคดสรางสรรคและมจนตนาการ (Creativity and Imagination) สงเสรมใหมความคดสรางสรรค มจนตนาการไปในอนาคต คดไปถงจดทไมร เพอน าไปสการสรางสรรคใหมๆ ใหแกโลกได 4. ทกษะการผลตและคดนวตกรรม (Productivity and Innovation) เมอคดสรางสรรคแลวตองน าความคดสรางสรรคนนใหเปนรปธรรมดวยการพฒนาผลผลตใหมๆ แลวน าไปสการสรางนวตกรรมขนมาใหได 5. ทกษะการเปลยนแปลงและการแกปญหา (Change and Problem Solving) สงคมโลกเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ปญหาของเดกไทยจะตองไดรบหรอชกน าการเปลยนแปลงอยางไรในอนาคต ใหเกดผลดงามแกสงคมและตนเองโดยรวม 6. ทกษะการสอสารและความมนใจในตนเอง (Communication and Self-Confidence) โลกในศตวรรษท 21 มเทคโนโลยน าการสอสารจงตองเปนไปอยางมประสทธภาพสง เราตองรทนกบเทคโนโลยเหลานดวย 7. ทกษะทางคณธรรมและความรบผดชอบ (Ethics and Responsibility) เราตองยดมนในแนวทางน เพอสรางคนรนใหมใหมคณคากบสงคมอยางแทจรง ใหเปนสงคมของตนทมคณภาพและความรบผดชอบ เสยสละและมจตสาธารณะ อ กท ง Trilling and Fadel (2009) ได ส ร ปท กษะการเร ยนร ส าหรบศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบทกษะทกลาวมาขางตนไว 7 ประการเชนกน ดงน 1) มทกษะการคดวเคราะหและใชวจารณญาณในการแกปญหา 2) ทกษะความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม 3) ทกษะความรวมมอ การท างานเปนทม และภาวะผน า 4) ทกษะความเขาใจระหวาความแตกตางทางวฒนธรรม 5) ทกษะดานการสอสาร สารสนเทศ และสอ 6) ทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร และ 7) ทกษะอาชพและการเรยนรชวต Ashleigh (2011) ไดอางองการน าเสนอของ Craig C. Battles เกยวกบเรอง “Capturing the Imagination of the Digital Native” ทกลาวถงทกษะของมนษยในยคดจตอลไว 5 ทกษะ ทสมพนธกบศกยภาพเทคโนโลยดจตอลในยคศตวรรษท 21 ดงน 1. ทกษะการคดเปนคขนาน (Parallel Thinking) เปนวธการวางความคดตางๆ เพอเปนทางเลอก โดยไมมการดวนตดสนวาถกหรอผดตงแตเรมตน เปนการใชจนตนาการ เพอท าใหเกดความเปนไปได

58

2. ทกษะการมจนตนาการตอภาพ (Visual-Spatial Skills) หรอทกษะเชงศลปะ เปนความสามารถในการสรางรางมตจากการเหนในรปแบบตางๆ ในความคด 3. ทกษะการท างานแบบพห (Multi-Tasking Skills) สามารถรบผดชอบ และท างานหลายอยางพรอมๆ กนไดดในเวลาเดยวกน 4. ทกษะการตอบสนองเรว (Response Time) เหมอนลกษณะของคอมพวเตอรทไวตอการตอบสนองของจอภาพตามสญญาณภาพทไดรบ 5. ทกษะการสรางแผนความคด (Mental/Mind Mapping) เปนความสามารถในการถายทอดความคดหรอขอมลตางๆ ลงในกระดาษ โดยการใชภาพ ส เสน และการโยงใย ใชแสดงการเชอมโยงของขอมลเกยวกบเรองใดเรองหนงระหวางความคดหลก ความคดรอง และความคดยอยทเกยวของสมพนธกน Costa and Kallick (2012) ไดกลาวถง การน าเอามาตรฐานกลางไปปฏบตของรฐตางๆ จ านวน 45 รฐและเขตพนทของโคลมเบยวา เปนมาตรฐานกลางทตองการรปแบบการเรยนรใหมทมอะไรมากกวารปแบบดงเดม เปนรปแบบทตองการความพยายามทหลากหลาย การพฒนาต าราอเลกทรอนกส การออกแบบหลกสตร และการฝกอบรมคร รวมถงตองการผลลพธทมากกวาเดมดวย (Bigger Outcomes) โดยจดเนนไมใชแคการเรยนรเพอมาตรฐานอยางเดยว แตเรยนรจากการมมาตรฐานดวย ซงการใหทศนะเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอเตรยมผเรยนในปจจบนในสงคมอนาคตทซบซอน Costa and Kallick ไดประมวลความคดของนกวชาการตางๆ คอ Tony Wagner; David Conley; Claxton et al. ตองใหความส าคญกบทกษะ ดงน การใหความส าคญกบยทธศาสตรทางปญญา (Key Cognitive Strategies) ทจะชวยใหผเรยนน าเอาสงทรหรอสงทก าลงเรยนรไปใชไดหลากหลายแนวทาง ไดแก 1. เปดกวางทางปญญาในวชาทเรยนอย 2. ยอมรบอยางมหลกฐานสนบสนน 3. วเคราะหเพอตดสนใจอยางเชอถอได 4. ยดความเปนเหตผล โตแยง และพสจน 5. แปลความและเปรยบเทยบความเหนตาง 6. รวธแสวงหาค าตอบทถกตอง และใหความส าคญกบประเดนทางอารมณ (Disposition) ไดแก 1. มความตอเนองและทนทาน ยดหยนและใจกวาง 2. แสวงหาดวยความตนตาตนใจ และเปดกวางตอการเรยนรอยางตอเนอง 3. มงมนเพอความถกตอง ความแมนย า และความช านาญ 4. สอสารดวยความชดเจน ฟงอยางเขาใจและเหนใจ 5. ความอยากรเหน ชอบสบสวน ชอบตงค าถามและประเดนปญหา 6. คดทางบวกและคดในทางทด คดอยางนกวชาการ 7. คดสรางสรรค จนตนาการ นวตกรรม และท างานอยางพงพากน

59

จากแนวคดของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดวา การจดกระบวนการเรยนรในศตวรรษท 21 ผเรยนจ าเปนตองมความรในเนอหา สามารถเชอมโยงความรในเนอหาไดมากกวาหนงสาขา และมทกษะแหงศตวรรษท 21 คอ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน โดยทกษะตางๆ เหลานจะเกดขนไดตองอาศยระบบสนบสนนจ าเปนไดแก ระบบมาตรฐานและการประเมน ระบบหลกสตรและการสอน ระบบการพฒนาทางวชาชพ และระบบสภาพแวดลอมการเรยนร โดยระบบสนบสนนทส าคญทจะท าใหผเรยนเกดทกษะเหลานไดตองไดรบความเอาใจใสจากผทเกยวของ ทงหนวยงานภาครฐและเอกชน ในการประสานความรวมมอสนบสนนการจดการเรยนรเพอเตรยมความพรอมของประชาชนใหมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางมคณภาพตอไป 3.3 การสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21

ศตวรรษท 21 สถานการณโลกมความแตกตางจากศตวรรษท 20 และ 19 ระบบการศกษาตองมการพฒนาเพอใหสอดคลองกบสภาวะความเปนจรงในปจจบน ดงนนการจดการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 ตองเปลยนแปลงทศนะ (Perspectives) จากกระบวนทศนแบบเดม (Tradition Paradigm) ไปสกระบวนทศนใหม (New Paradigm) ทท าใหผเรยนและสภาพการณปจจบนเปนศนยกลางของกระบวนการเรยนร เพอใหผเรยนไปสการพฒนาทกษะและทศนคตยคของศตวรรษท 21 ในการเผชญกบอนาคตดวยภาพในทางบวก (Optimism) ทประสบความส าเรจและมความสข ซงมผเสนอแนวทางในการจดการเรยนรไวดงตอไปน Prensky (2001) ไดกลาวถง ผ เรยนในยคปจจบนมการเปลยนแปลงไปจากอดตมาก กลายเปนลกษณะเฉพาะตว (Singularity) อนเนองมาจากการเกดขนอยางรวดเรวของเทคโนโลยดจตอล (Digital Technology) ผเรยนในปจจบน แสดงใหเหนถงการเตบโตมาพรอมกบเทคโนโลยใหมๆ และใชเวลาสวนใหญกบสภาพแวดลอมทเปนคอมพวเตอร วดโอเกมส โทรศพทมอถอ เปนตน จงท าใหมระบบคดและกระบวนการสารสนเทศทแตกตางจากคนรนกอนอยางสนเชง จากสภาพดงกลาว Prensky เหนควรเรยกผเรยนยคใหมวาเปน “ชาวพนเมองดจตอล” (Digital Natives) เพราะพวกเขาเปน “นกพดพนเมอง” (Native Speaker) ในภาษาดจตอลของคอมพวเตอร วดโอเกมส และอนเทอรเนต ซงท าใหคนรนกอนทไมไดเกดในยคดจตอล แตถกท าใหหลงใหลและตองน าเอาเทคโนโลยใหมๆ เหลานนมาใช เรยกวาเปน “ชาวอพยพดจตอล” (Digital Immigrants) เปนชาวอพยพทตองปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมใหม แตกยงคงแบบเดมใหเหนอย เชน การใชต ารามากกวาการใชอนเทอรเนตเพอคนขอมล การตรวจทานเอกสารทพมพออกมาแทนทจะตรวจทานจากจอคอมพวเตอร เปนตน ซงเรองดงกลาว เปนเรองทตองจรงจง เพราะเปนปญหาใหญสดในยคปจจบน คอ ครผสอนทเปนชาวอพยพดจตอลยงคงใชภาษาทลาสมย เปนภาษายคกอนดจตอล แตมหนาทตองใชความพยายามเพอสอนประชากรยคปจจบนทพดภาษาดจตอลกนหมดแลว Jukes and Dosaj (2006) ไดแสดงความคดเหนวา ผเรยนยคดจตอล มความแตกตางโดยพนฐานจากครผสอนพวกเขา ทเรยกวา ครยคกอนดจตอล อนเปนประสบการณจากเทคโนโลยดจตอลทมผลตอสมองและจตใจของผเรยนยคดจตอล ดงน

60

1. ผเรยนยคดจตอลชอบทจะไดรบขอมลจากแหลงขอมลทหลากหลายโดยเรว ในขณะทครจ านวนมากชอบไดรบขอมลจากแหลงขอมลทมจ ากดและถกปดกนและคอยเปนคอยไป 2. ผเรยนยคดจตอลชอบทจะท างานหลายอยางควบคกนไป เปนพหภารกจ (Multi Tasks) ในขณะทครจ านวนมากชอบทจะท างานดานเดยว เปนภารกจเดยวหรอภารกจจ ากด 3. ผเรยนยคดจตอลชอบใหมภาพ เสยง และวดโอมากอนต ารา ขณะทครจ านวนมากชอบเสนอต ารากอนภาพ เสยง และวดโอ 4. ผเรยนยคดจตอลชอบเขาถงสารสนเทศทเปนมลตมเดย มปฏสมพนธ และเชอมโยงหลายมต ในขณะทครจ านวนมากชอบขอมลแหลงเดยว อยางเปนตรรกะ (Logic) และตามล าดบขนตอน (Sequence) 5. ผเรยนยคดจตอลชอบเครอขายหรอมปฏสมพนธกบคนอนพรอมๆ กน 6. ผเรยนยคดจตอลชอบเคลอนยายไปมาระหวางสถานทเรยนจรงกบสถานทใดๆ ทสามารถพบปะกนได โดยใชเครองมอดจตอลเปนเครอขาย เชน Chat Room, Blogs, Wikis, Podcasts, อเมล (email) รวมทงการเรยนรออนไลนแบบมปฏสมพนธชวงเวลาเดยวกน (Synchronous) หรอตางชวงเวลากน (Asynchronous) ในขณะทครจ านวนมากชอบทจะจดการเรยนการสอนในหองเรยนจรงมากกวา 7. ครจ านวนมากชอบใหผเรยนท างานกนเอง มากกวาทจะเปนเครอขายหรอมปฏสมพ นธระหวางกนกบคนอน 8. ผ เรยนยคดจตอลชอบเรยนรแบบแสวงหาอยางตนตว (Just-in-Time) ในขณะทครสวนมากชอบการสอนเนอหา (Just-in-Case) เพอการสอบ 9. ผเรยนยคดจตอลชอบการมเพอน การบรการ การตอบสนองตอค าถาม การใหเกยรตการใหรางวล ขณะทครจ านวนมากไมนยมการใหเกยรตหรอรางวล 10. ผเรยนยคดจตอลชอบการเรยนรสงทเกยวของกบชวตจรง สงทเปนประโยชนและสนก ในขณะทครจ านวนมากชอบสอนตามทหลกสตรก าหนดและเพอการทดสอบมาตรฐาน อยางไรกตาม ขอสรปเชงเปรยบเทยบดงกลาว Jukes and Dosaj (2006) ไดกลาววา ไมมใครถกหรอผด เพราะเปนไปตามยคสมย แตส าหรบผเรยนในศตวรรษท 21 ผเรยนจะมลกษณะ ดงน 1) เปนนกรวมมอ (Collaborator) จากเครอขายกระจายความร ความคด ทกษะ และการเรยนรใหมๆ 2) เปนผเรยนรอสระ (Free Agent) มความยดหยนเพอเรยนรตลอดชวต 3) เปนนกวเคราะหทฉลาด (Wise Analyzer) มความสามารถในการตรวจสอบไดอยางลกซง และ 4) เปนนกสงเคราะหทสรางสรรค (Creative Synthesizer) สามารถท าความเขาใจแนวคด และความคดทซบซอนซงลกษณะดงกลาวตองการรปแบบการเรยนรแบบใหม เชน สนกกบการเรยนร กระฉบกระเฉงวองไว เพอรบสารสนเทศไดรวดเรว ลดขนตอน ลดล าดบ เชอมโยงหลายมต และตรงตามความตองการ จดโอกาสการท างานหลายดาน การสรางเครอขาย และการมปฏสมพนธ ใชสงทรจากสมองและจตใจของผเรยนมาท าวจยเพอพฒนาการเรยนร

61

Churches (2008) ไดกลาววา การเปลยนแปลงหองเรยน คร หลกสตร และการเรยนรเพอศตวรรษท 21 นนยงไมเพยงพอ จะตองมการเปลยนแปลงในศาสตรการสอน เพอสะทอนวธการเรยนรของผเรยนในการกาวสอนาคต มการเชอมโยง มการปรบเปลยน และมววฒนาการ ดงนน รปแบบและวธสอนจะตองเนนการเรยนรเพอศตวรรษท 21 โดยมองคประกอบทส าคญ ดงน 1. สรางความรสกคลองในการใชสอ สารสนเทศ และเทคโนโลย (Technological, Information and Media Fluencies) 2. ค านงถงบรบททเปนจรง (Reality-Based) 3. เปนสหวทยาการ (Interdisciplinary) 4. ยดความรวมมอ (Collaboration) 5. ยดโครงการเปนฐาน (Project-Based Learning) 6. ใชการแกปญหาเปนเครองมอสอน (Use Problem Solving as a Teaching Tool) 7. การประเมนแบบโปรงใส (Transparency) 8. พฒนาทกษะการคด (Thinking Skills) จากองคประกอบขางตน ไมไดกลาวถง “ความร” (Knowledge) ซง Churches (2008) เหนวา การไมไดกลาวถงความรไวดวย กไมไดหมายถงวาจะไมมการสอนเนอหาหรอความร แตจะเปนการสอนในรปแบบทแตกตางจากอดต ม ง เนนใหผ เรยนสรางความร (Create Knowledge) จากกระบวนการไดรบความร (Knowledge Acquisition) การลงลกในความร (Knowledge Deepening) และการสรางสรรคความร (Knowledge Creation) ดงภาพท 2

ภาพท 2 กระบวนการเพอการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21

ไดรบความร • (Knowledge Acquisition)

ลงลกในความร • (Knowledge Deepening)

สรางสรรคความร • (Knowledge Creation)

62

การไดรบความร

การลงลกในความร

การสรางสรรคความร

จากภาพท 2 เปนการสรางสรรคความรจากกระบวนการเรยนรดวยการกระท า (Learning by Doing) จากงานหรอกจกรรมในบรบทหรอปญหาในโลกทเปนจรง (Real World Problem) ซงเชอวาจะท าใหอตราการคงอย (Retention Rate) ของการเรยนรอยในระดบสง กระบวนการเรยนรดงกลาว น าไปสการพฒนาทกษะการคด (Thinking Skills) จากทกษะขนต าไปสทกษะขนสงกวาตามการจ าแนกตามล าดบขนการเรยนรของ Bloom (Bloom Taxonomy) คอจากทกษะการคดในระดบความจ า (Remembering) ความเขาใจ (Understanding) และการประยกตใช (Applying) ทเปนจดเนนของการเรยนรในยคอตสาหกรรม ไปสทกษะการคดในระดบการคดวเคราะห (Analyzing) การประเมนคา (Evaluating) และการสรางสรรค (Creating) อนเปนจดเนนของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดงภาพท 3 ทกษะการคดขนต า

ความจ า

ความเขาใจ

การประยกตใช

การวเคราะห

การประเมนคา

การสรางสรรค

ทกษะการคดขนสง

ภาพท 3 กระบวนการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคดขนสง

โดยสรป ศาสตรการสอนในศตวรรษท 21 ตองยดผเรยนเปนศนยกลาง หลกสตรและการประเมนผลมความครอบคลม เปนสหวทยาการ ค านงถงบรบททเปนจรง ผเรยนมสวนเกยวของในกระบวนการประเมนผลตงแตตนจนจบ มการสรางบรรยากาศความปลอดภยใหกบผเรยนไมเฉพาะในความรวมมอ แตหมายถงการอภปรายและการสะทอนผลการประเมนดวย ใชกระบวนการโดยยดโครงงานเปนฐานและแบบรวมมอ รวมทงใชเครองมอและเทคโนโลยเพอใหบรรลผลตอการพฒนาทกษะการคดขนสงของผเรยน (วโรจน สารรตนะ, 2556)

63

Sahin (2009) ไดเสนอวา การจดความพรอมใหแกผเรยนใหประสบผลส าเรจในศตวรรษท 21 ตามแนวทางของภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (The Partnership for 21st Century Skills) สรปไดดงน 1. จดใหมเนอหาสาระแกนกลาง และทกษะการเรยนร 2. พฒนาทกษะการเรยนร โดยใชเครองมอตางๆ ในศตวรรษท 21 3. สอน และเรยนรในบรบท และประเดนในศตวรรษท 21 4. การวดและประเมนผลทกษะในศตวรรษท 21 ใชการประเมนผลแบบศตวรรษท 21 นอกจากน Sahin (2009) ไดน าเสนอรปแบบการจดการเรยนรไว 6 ประการ ดงตอไปน 1. การวเคราะหเปาหมาย (Goal Analyses) คอ การก าหนดทศทางในการปฏบตทสอดคลองกบทกษะในศตวรรษท 21 2. วเคราะหผเรยน (Define Learners) คอ จากขอมลและบรบทพนฐานของผเรยน 3. การพฒนายทธศาสตรการสอน (Instructional Strategy Development) คอ การเลอกกลยทธทจะท าใหผเรยนไดพฒนาการเรยนรตามกรอบแหงศตวรรษท 21 ไดอยางเตมท 4. การวางแผนการสอน (Implementation) คอ การสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางในการเรยนร มการรวมมอและใชเทคโนโลยทอยรอบตวมาใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ 5. การเลอกสอ (Media Selection) คอ การเลอกสอทมความเหมาะสมและสอดคลองกบเนอหา ซงท าใหผเรยนไดตนตวและมผลลพธออกมาตามทก าหนดไว 6. การประเมนผลผเรยน (Student Evaluation) คอ ใชการประเมนทหลากหลาย เชน การใชแฟมสะสมผลงาน การประเมนตนเองของผเรยน หรอการประเมนโดยเพอนดวยกนเอง Pontefract (2011) ไดน าเสนอรปแบบการเรยนรในศตวรรษท 21 เรยกวา รปแบบการเรยนร “ABC” ซงมองคประกอบ 3 ประการ คอ 1) การเขาถง 2) พฤตกรรม และ 3) ชมชน ดงน 1. การเขาถง (A: Access) เปนการเขาถงสงทจะท าใหเกดการเรยนรได ทกสถานท ทกเวลา ทงแบบทางการและไมเปนทางการ ไมจ ากดเฉพาะเปนการเรยนรจากครในหองเรยน ไดแก 1.1 เครองมอเทคโนโลยดจตอล เชน Laptops, Tablets, Media Center เปนตน 1.2 เครอขาย (Networks) เชน Wireless, Wi-Fi, Cellular เปนตน 1.3 พนททางกายภาพแบบเปด เปนการคดใหมเกยวกบสถาปตยกรรมและการวางแบบส าหรบสถานศกษาหรอหองเรยนส าหรบศตวรรษท 21 1.4 การเขาถงกลมคนทดอยความสามารถตางๆ 2. พฤตกรรม (B: Behavior) ในประเดนตางๆ ไดแก 2.1 พฒนาเทคนคการสอน เนองจากไมสามารถน าเอาเทคนคการสอนในศตวรรษท 19 หรอ 20 มาใชกบศตวรรษท 21 ได ตองใชเทคนคการสอนใหมๆ ซงครจะตองเปลยนพฤตกรรมการสอน 2.2 ความรวมมอของครและผเรยนทงในและนอกสถานศกษา ความเกยวพนกบผปกครองใหเขามามสวนรวมกบการเรยนรของผเรยน และความเกยวพนกบอ านาจเบองหลง

64

3. ชมชน (C: Community) ใหเปนชมชนส าหรบศตวรรษท 21 ซงหมายถง การเปลยนแปลงหลกสตรจากทเนนต ารา เปนหลกสตรทเนนความเปนชมชนการเรยนร (Community of Learning) เปนหลกสตรทเนนการมอบหมายงาน มแผนการเรยน และมโครงการพหวทยาการแบบรวมมอกบชนเรยนอน สถานศกษาอน หรอธรกจเอกชน ทงแบบไมเปนทางการและแบบความสมพนธทางสงคม ทงแบบพบปะกน หรอออนไลน เปนการใชความรวมมอและเทคโนโลยทางสงคม กระตนและสงเสรมประสบการณเรยนรของผเรยนจากโลกทเปนจรง ดงภาพท 4

ภาพท 4 ABC – รปแบบการเรยนรในศตวรรษท 21 Kamat (2012) ไดน าเสนอแนวโนมใหมของการศกษาในศตวรรษท 21 วา เพอใหกาวสศตวรรษท 21 ไดอยางมประสทธผล ผคนในสงคมจะตองมทกษะการคดสรางสรรค มทกษะเทคโนโลย สอ และสารสนเทศ (ICT) ในการจดการศกษาจ าตองน าเอา ICT มาใชอยางกวางขวาง เนองจากเปนสอทสามารถเขาถงผเรยนจ านวนมากไดอยางรวดเรว ดงน 1. ชนเรยนกลบทาง (Flipped Classroom) โดยใหผเรยนเรยนไดทบาน มการสอสารกบเพอนและครโดยการออนไลน หลงจากนนมาท างานหรอท าการบานในชนเรยน 2. การเรยนแบบสดโตง (Extreme Learning) โดยใหผเรยนไดเรยนรและแลกเปลยนความรโดยการฝกงานในสถานประกอบการ 3. การเรยนแบบมวลชน (Mass Learning) น าเทคโนโลยมาใชเพอพฒนาทกษะทางวชาชพรวมบางทกษะกบผเรยนจ านวนมาก 4. การสรางและแลกเปลยนความรจากแหลงตางๆ (Generated Content)

B

พฤตกรรม

(BEHAVIOUR)

C

ชมชน

(COMMUNITY)

A

การเขาถง

(ACCESS)

ABC – 21st Century Learning Model

65

March (2012) ไดพฒนาแนวคดเกยวกบรปแบบการสอนในศตวรรษท 21 เพอสะทอนใหเหนถงความเปนครทเสรมสรางความสามารถทางเวบไซต สามารถใชเทคโนโลยเพอกระตนแรงจงใจภายใน และเพอการน าไปสการพฒนาทกษะการคดเชงวพากษ โดยรปแบบการสอนทพฒนาขนเปนชดทกษะส าหรบคร ดงน 1. ทกษะพนฐาน คอ เปนทกษะทจะชวยใหครสามารถสอสารทางอเลกทรอนกส การจดท าเอกสารรายวชา และการเขาถงแหลงขอมลตางๆ ในปจจบนไดอยางรวดเรว ไดแก 1.1 ทกษะการใชอเมล (Email) เพอความสะดวกในการเรยนการสอน 1.2 ทกษะการสรางและน าเสนอเอกสารรายวชาออนไลน 1.3 ทกษะเชงเทคนคเพอคนหาแหลงขอมลทดๆ 1.4 ทกษะเชงเทคนคในการ Add ขอความในบลอก (Blog) และวกพเดย (Wiki) 2. ทกษะเกยวกบศาสตรการสอนและแหลงขอมลออนไลน คอ เปนทกษะทจะชวยใหผเรยนผกพนกบการเรยนรตามสภาพจรงมากขน โดยสราง Public Forum ใหผเรยนไดแสดงออก ไดสรางการคดเชงวพากษในวฒนธรรมแบบดงเดมของหองเรยน และไดใชแหลงขอมล เพมพนเนอหารายวชา ไดแก 2.1 การแสดงตวทาออนไลน เพอกระตนการมสวนเกยวของของผเรยน 2.2 ทกษะการสอนส าหรบการคนหา 2.3 การใชซอฟตแวรเพอสงเสรมการคดเชงวพากษ 2.4 ทกษะการสอนส าหรบการใชแหลงขอมลทเปนจรง ด และเกยวของ 2.5 ส ารวจเครองมอเวบเพอเขาถงแหลงขอมลทดๆ 3. ทกษะเพอการเรยนรของผเรยน การสรางความรและท าใหมความหมาย คอ เปนทกษะทจะชวยใหผเรยนเปนเจาของการเรยนรของตนเองทกขนตอน เพอการบรรลเปาหมายในความเขาใจและช าชองในตวเอง ไดแก 3.1 สนบสนนผเรยนใชสภาพแวดลอมการเรยนรสวนบคคล 3.2 อ านวยความสะดวกผเรยนเพอสรางความร 4. ทกษะการเปนพลเมองดจตอล คอ เปนทกษะทเกยวของกบวฒนธรรมดจตอลมากกวาการสอน เปนทกษะทจะน าไปสการคดเชงวพากษ การสะทอนผล และการปฏบต ไดแก 4.1 มสวนรวมในโลกดจตอล ในการน าเสนอตวเอง 4.2 มสวนรวมในโลกดจตอล ในการสนบสนนเนอหา 5. การเรยนรทางวชาชพ คอ การปฏบตทางวชาชพ เพอพฒนาตนเอง ประกอบดวย 4 เรอง ดงน 1) การสอสารและความรวมมอ 2) การจงใจและคาดหวงในผเรยน 3) การมปฏสมพนธ และ 4) การสรางและจดการความร ไดแก 5.1 การเรยนรทางวชาชพดานหลกสตร 5.2 การเรยนรทางวชาชพดานเทคโนโลยใหมๆ 5.3 การเรยนรทางวชาชพดานปฏบตการวจยและวชาชพ

66

The Victorian Council of School Organizations (2012) ไดกลาวถงหลกสตรในศตวรรษท 21 วาจะตองเนนความมคณภาพตอการเรยนรของผเรยนทกคน และควรมลกษณะส าคญ 7 ประการ ดงน 1. ม เนอหาลก กวาง สมดล และเปนเกลยวตอเนองกนตงแตระดบอนบาล ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา 2. มความครอบคลมทงทฤษฎและการปฏบต รวมถงการแกปญหาในโลกทเปนจรง ทงความรเชงวทยาศาสตรในเชงลกกบการปฏบตหรอทกษะพเศษ ทงการสอนแบบชน ากบการใหอสระในการสบคน ทงการศกษาสามญกบการศกษาอาชพ หรอการเรยนรเชงเทคนคและการประยกต 3. ท าใหเกดการเรยนรเพอพฒนาลกษณะสวนบคคลใหกบผเรยนได สามารถตอบสนองความตองการ ความใฝฝน อจฉรยะภาพ ความสนใจ และสทธของผเรยนไดทกคน โดยอาศยหลก 4 ประการ คอ 1) การสรางสรรครวมและการควบคมรวม ผเรยนสามารถน าตนเอง จดการตนเอง และมสวนรวม 2) เปนการเรยนรลกและใหมพลงงานมากขน 3) เปนการเรยนรทงชวต และ 4) เปนการวางแผนอนาคตสวนบคคล 4. เปนสวนหนงของกรอบงานเพอการศกษาศตวรรษท 21 ทผสมผสานกนของเนอหา ศาสตรการสอน และเทคโนโลยการเรยนรทมคานยม หลกการ และจดมงหมายทชดเจน 5. เสรมพลงอ านาจและมงอนาคต สงเสรมคร ผเรยน หรอคนอนๆ มการวจย มการวางแผน และมการปฏบตเพอการเปลยนแปลงสวนบคคล สงคม เศรษฐกจ และการเมองในระดบทองถน ประเทศ และโลก 6. เรยนรภาษากระแสหลกในทกสาระการเรยนร ส าหรบผเรยนทกคนและทกสถานศกษา 7. บรณาการความเปนทองถน ประเทศ และโลก นอกจากน Hennessy (2012) ไดกลาวถง การออกแบบหลกสตรใหมส าหรบศตวรรษท 21 แหงมหาวทยาลยสแตนฟอรด (Stanford University) ไววา โลกและมหาวทยาลยมการเปลยนแปลงไปมาก ดงนนจงมการน าเสนอวธการใหมๆ ส าหรบการศกษา โดยใหความส าคญกบความรทงแนวกวางและลก เนนการคดเชงวพากษ วธการคดและวธการท า เพอพฒนาทกษะและศกยภาพทส าคญ เชน การสบคนเชงตความสนทรยะ การสบคนทางสงคม การวเคราะหเชงวทยาศาสตร การใหเหตผลเชงปรมาณและเปนทางการ การใหเหตผลเชงคณธรรมจรยธรรม และการแสดงออกเชงสรางสรรค เปนตน นอกจากนความมพนธะผกพนอยางตอเนองและอยางเขมแขงกบการศกษาทตงอยบนรากฐานของศลปศาสตรส าหรบผเรยนทกคน ซงจะท าใหผ เรยนในอนาคตมความรก วางขวางมากขน สอดคลองกบ The Choices Program: A National Education Initiative Developed at Brown University’s Watson Institute for International Studies ไดกลาวถง หลกสตรทสงเสรมทกษะเพอศตวรรษท 21 วาไดใชวธการยดปญหาเปนฐาน สรางประเดนสากลทซบซอนทสามารถเขาถงและมความหมายตอผเรยนทมความสามารถและมรปแบบการเรยนรทหลากหลาย ดงน

67

1. การคดเชงวพากษ (Critical Thinking) ผเรยนตรวจสอบทางเลอกนโยบายทแตกตางกน ส ารวจคานยมและผลประโยชนทเปนพลงขบของแตละทางเลอก 2. การสรางสรรคและนวตกรรม (Creative and Innovation) สรางสรรคการตนการเมอง เหตการณทางประวตศาสตรอยางสนทรยะ หรอพฒนาทางเลอกนโยบายใหมๆ 3. ความรวมมอ (Collaboration) ท างานเปนกลมเพอน าเสนอรายงาน การวเคราะหกรณตวอยาง และการพฒนาขอโตแยงทโนมนาวใจ 4. ความรพนฐานทางเทคโนโลย และสอ ผเรยนวพากษบทบรรณาธการแหลงภาพและเสยง แผนท และสออนๆ ในทศนะและความล าเอยง การชมวดโอเพอจบประเดนและประเมนสาระส าคญจากนกวชาการชนน า เปนตน 5. ความตระหนกตอโลก (Global Awareness) ผเรยนอานบทความเกยวกบสากล 6. ความรพนฐานความเปนพลเมอง (Civic Literacy) การใชสอตางๆ ทจะท าใหผเรยนมทกษะและมนสยทมพนธะผกพนกบชมชน ประเทศ และโลก จากลกษณะของผเรยน ศาสตรการจดกระบวนการเรยนร รปแบบวธการเรยนร รวมถงหลกสตรการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 ทกลาวมาขางตน หองเรยนหรอพนทส าหรบการเรยนรในศตวรรษท 21 ควรค านงถงประเดนตางๆ (Waugh, 2011) สรปไดดงน 1. การเขาถงเทคโนโลยและสอตางๆ หองเรยนจะตองมเครอขายอนเทอรเนตทมคณภาพสง เพอสนบสนนสตรมมงมเดย (Media Streams) การสอสารสวนตว การสอสารเปนกลม เพอใหผเรยนสามารถดาวนโหลด (Download) งานหรอผลงานวจยทสงเสรมตอหลกการเรยนรแบบความรวมมอไดทกหนทกแหง รวมทงมอปกรณอ านวยความสะดวกตอการผลตสอ (Media) ทอาจเปนภาพ เสยง รปภาพ หรอเอกสารต าราตางๆ 2. การออกแบบหองเรยน จะตองเออใหผเรยนเปนนกการสอสารและนกรวมมอใหสามารถท างานเปนกลมได อปกรณตกแตงภายในหองเรยนและเทคโนโลยตางๆ จะตองมความยดหยนในการจดวางใหมไดอยางงายและรวดเรว เพอการท างานเดยว การท างานเปนกลม การน าเสนอรายงาน การอภปราย การวางแผน การสอสาร และรปแบบรวมมออนๆ 3. การมพนทแสดง เชน ไวทบอรด (Whiteboards: IWB) พนบอรด (Pin boards) พนทออนไลนเพอการเรยนรแบบรวมมอ การประชมสมมนา และอนๆ ซงจะตองงายและไวตอการเชอมตอกบระบบสอ (Media System) 4. การเปนหองเรยนออนไลน โดยการใชคอมพวเตอรจ าลองภาพการฝกอบรมหรอการมปฏสมพนธทจะไดจากหองเรยนปกต ท าใหผเรยนสามารถเรยนไปพรอมๆ กบการท างานหรอการท าหนาทในครอบครวได ท าใหมความประหยด ใหโอกาสกบกลมคนทไมสามารถเรยนไดจากการศกษารปแบบเดม 5. การเปนโมเดลสตดโอทางสถาปตยกรรม เปนรปแบบการศกษาในสตดโอทความกาวหนาของงานตางๆ แสดงใหเหนอยางเปดเผย ผเรยนสามารถมองเหนถงสงทคนอนๆ ก าลงท าอย ผเรยนสามารถมปฏสมพนธกบคนเหลานนเรยนรจากขอผดพลาดของเขา และใหค าแนะน ากบพวกเขาได

68

อยางไรกตาม หองเรยนในศตวรรษท 21 ไมไดเกดจากการปฏวตเทคโนโลยอยางเดยว แตยงเกยวของกบเรองของรปแบบการเรยนร พหปญญา การปฏรปหองเรยน โดยเฉพาะเรองศาสตรการเรยนรจากทศนะของนกวชาการชนน า เชน Vygotsky, Piaget, Bloom และ Gardner เปนตน Heick (2012) ไดกลาวถง ลกษณะ 10 ประการของสภาพแวดลอมการเรยนรทดในศตวรรษท 21 คอ หองเรยนทมสภาพ “ตนตวทางปญญา” (Intellectually Active Places) เปนหองเรยนทมรปแบบการเรยนรทยดผเรยนเปนศนยกลาง ดงน 1. ผเรยนเปนผตงค าถาม ตงประเดน ก าหนดปญหา โดยไมถกชน าหรอชนวใหถามหรอบงคบในการตงประเดน 2. ค าถามทดมความหมายตอค าตอบ หากมค าถามทดจะน าไปสการเรยนรทดได 3. ความคด (ค าตอบ) มาจากหลากหลายแหลง ทงจากตวคร และจากแหลงอนๆ เชน ชมชน ผเชยวชาญภายนอก หรอตวผเรยนเอง 4. ออกแบบใชวธการสอนทหลากหลาย เชน การเรยนรจากการสบคน การเรยนรจากโครงการเปนฐาน การเรยนรจากโทรศพทเคลอนท (Mobile Learning) 5. เปลยนสภาพจากหองเรยนทไมมความหมายเปนชมชนการเรยนรตามสภาพจรง 6. เปนการเรยนรแบบสวนบคคล ซงผเรยนมสวนรวมกบครในการก าหนดจดมงหมาย เนอหา วธการ และการประเมนผลการเรยนรของตนเอง ซงครควรค านงถงการใชเกณฑทหลากหลาย ไมประเมนเฉพาะผลลพธ แตประเมนความสนใจ ความพรอมส าหรบเนอหา และอนๆ ประกอบดวย 7. เปนการประเมนผลทตอเนอง ตามสภาพจรง โปรงใส และไมเปนการลงโทษ เปนการประเมนทสามารถแยก “Good Student” จาก “Good Thinkers” ได 8. เกณฑวดความส าเรจมความสมดลและโปรงใส ไมควรใหผเรยนคาดเดาวา ความส าเรจทคาดหวงคออะไร และไมควรเนนแตเรอง การมสวนรวมในการประเมนผลลพธ ทศนคต หรออนๆ เทานน แตใหค านงถงการประเมนสงทมความหมายตอผเรยนเปนส าคญ ไมใชมความหมายตอคร หรอเพอนคร หรอตอสงทผเชยวชาญเขยนไวในต ารา 9. สรางนสยการเรยนรอยางตอเนอง 10. ใหโอกาสผปฏบต เพอสะทอนใหเหนถงความเขาใจในเนอหา วจารณ พานช (2555) ไดกลาวถงลกษณะของผเรยนสมยใหม 8 ประการ ในหนงสอเรอง “21st Century Skills: Learning for Life in Our Times” ไวดงน 1. ผเรยนมอสระทจะเลอกสงทตนพอใจ แสดงความเหน และลกษณะเฉพาะตวของตน 2. ผเรยนตองการดดแปลงสงตางๆ ใหตรงตามความพอใจและความตองการของตน (Customization and Personalization) 3. ตรวจสอบความจรงเบองหลง (Scrutiny) 4. เปนตวของตวเองและสรางปฏสมพนธกบผอน เพอรวมตวกนเปนองคกร 5. ความสนกสนานและการเลนเปนสวนหนงของงาน การเรยนรและชวตทางสงคม 6. การรวมมอ และความสมพนธเปนสวนหนงของทกกจกรรม

69

7. ตองการความเรวในการสอสาร การหาขอมล และตอบค าถาม 8. สรางนวตกรรมตอทกสงทกอยางในชวต นอกจากนน วจารณ พานช (2555) ยงกลาวถงผเรยนยคใหมวา ผเรยนยคใหมเปนคนยค เจนเนอเรชน (Generation Z) เปนพวกทชอบใชอนเทอรเนต (Netizen) ซงเปนการศกษาลกษณะนสยเพอประโยชนทางการตลาด ซงครอาจจะชวยกนศกษารวบรวมลกษณะของเดกไทยยคใหม เอาไวใชในการออกแบบการเรยนร ลกษณะอยางหนงของเดกไทยคอ เกอบครงหนงเปนคนทไมไดอยกบพอแม เนองจากพอแมตองออกไปท างานนอกหมบานเปนเวลานานๆ หรอพอแมหยารางกน ตองอยฝายใดฝายหนง เปนความทาทายตอครทจะใหความอบอน ความรกแกเดกทขาดแคลนเหลาน วรฬห นลโมจน (2556) ไดอธบายเกยวกบการสงเสรมการรสารสนเทศในศตวรรษท 21 ไววา ศตวรรษท 21 เปนยคทสงคมและเทคโนโลยเปลยนแปลงอยางรวดเรว เปนยคขอมลขาวสาร (Information Age) สภาพแวดลอมการรสารสนเทศมความซบซอนเพมมากขน เปนสภาพทขบเคลอนดวยสอ และเทคโนโลย บคคลตองเผชญกบสารสนเทศทหลากหลายรปแบบ ซงสมาคมหองสมดอเมรกน (American Library Association) ไดก าหนดองคประกอบของการรสารสนเทศ (Information Literacy) ไว 5 ประการ ดงน 1. ความสามารถในการตระหนกวาเมอใดจ าเปนตองใชสารสนเทศ เขาถงความส าคญของสารสนเทศวาใชประโยชนในการตดสนใจและชวยในการท างานหรอการเรยนใหดขน 2. ความสามารถในการคนหาสารสนเทศและรวาจะไดสารสนเทศทตองการไดจากทใด และจะคนสารสนเทศไดอยางไร 3. ความสามารถในการประเมนสารสนเทศและแหลงสารสนเทศไดอยางมวจารณญาณ 4. ความสามารถในการประมวลผลสารสนเทศ คอ การคดและวเคราะหสารสนเทศทไดมาได 5. ความสามารถในการใชและการสอสารสารสนเทศอยางมประสทธภาพ ใหบรรลวตถประสงคของตนเองไดตลอดการเขาถง และการใชสารสนเทศอยางมจรยธรรมและถกกฎหมาย นอกจากน วรฬห นลโมจน (2556) ไดกลาวถง ความสามารถของผทอานหนงสอออกและเขยนหนงสอไดในศตวรรษท 21 ของสภาครสอนภาษาองกฤษแหงชาต (NCTE: National Council of Teachers of English) ประเทศสหรฐอเมรกาในเรองตอไปน 1. พฒนาความสามารถในการอาน และการเขยน โดยใชเทคโนโลยเปนเครองมอ 2. สรางความสมพนธกบบคคลอน เพอเสนอและแกปญหาทเปนการรวมมอกนและขามวฒนธรรม 3. ออกแบบและรวมใชสารสนเทศ เพอบรรลวตถประสงคทหลากหลายของชมชนโลก 4. จดการ วเคราะห และสงเคราะหสารสนเทศเดยวกนทมาจากแหลงทหลากหลาย 5. สราง วพากษ วเคราะห และประเมนบทเรยนสอประสม 6. มความรบผดชอบทางจรยธรรมทตอบสนองตอสภาพแวดลอมทซบซอน

70

ดงนน การสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดวา การจดการเรยนรตองเนนทตวผเรยนและสภาพการณปจจบนอยางแทจรง เพอน ามาปรบใชใหสอดคลองกบการจดการเรยนรใหแกผเรยนทมลกษณะแตกตางกนอยางมประสทธภาพ สงเสรมการเรยนรในเรองตางๆ ทผเรยนตองการเรยนร มการวเคราะหผเรยน วเคราะหเปาหมายหรอทศทางในการสงเสรม เพอพฒนายทธศาสตรการสอน อาท การก าหนดหลกสตร การก าหนดวตถประสงค การวางแผนการสอน รปแบบและวธการสอน การเลอกสอ และการประเมนผลผเรยน โดยเนนเรองการสงเสรมการพฒนาความรและทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 เพอการปรบตวใหเขากบโลกทเปลยนแปลง และสามารถเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวต 3.4 บทบาทของนกการศกษาในศตวรรษท 21

ยคแหงศตวรรษท 21 กลาวไดวา นกการศกษาหรอครเกอบทงหมดในปจจบนถอเปนครยคกอนดจตอล มคณลกษณะแตกตางจากผเรยนยคดจตอล อยางไรกตามครยคกอนดจตอลยงคงตองท าหนาทเปนครศตวรรษท 21 ตอไป แตโดยหลกการแลว ควรเปนครทจะตองปรบตวใหสอดคลองกบโลกของผเรยน ใหมความเปน “ดจตอล” ใหมากขน แมวาจะขดเขนหรอไมคลองตวเหมอนผเรยนยคดจตอล ทงนไมไดหมายถงเฉพาะการพฒนาทกษะเพอใชเทคโนโลยดจตอลใหเปนเทานน แตจะตองเปลยนยทธศาสตรการสอนในมตตางๆ ดวย (วโรจน สารรตนะ, 2556) ซงมนกวชาการไดแสดงทศนะไวอยางหลากหลาย ดงตอไปน Atienza (2009) ไดกลาวถง รปแบบของการศกษาครในศตวรรษท 21 ทพฒนาขนโดย National Institute of Education, Singapore เมอป 2007 และมการน าเสนอรายงานการประชมประจ าป 2009 โดย Prof. Lee Sing Kong ผอ านวยการของสถาบน โดยเปนรปแบบทใหความคดวา ผเรยนในศตวรรษท 21 ตองการครในศตวรรษท 21 เปนรปแบบทจะประสบความส าเรจไดดวยความรวมมอกนระหวางกระทรวงศกษาธการ สถานศกษา และสถาบนการศกษาแหงชาต ซงรปแบบของการศกษาครในศตวรรษท 21 โดยมขอเสนอทส าคญ 6 ประการ ดงน 1. เปลยนแปลงกระบวนทศนใหมในคานยม ทกษะ และความร เกยวกบความเปนศนยกลางของผเรยน อตลกษณของคร การบรการตอวชาชพและชมชน ในกรณของผเรยนเนนการพฒนาใน 4 ชดทกษะ คอ 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะพนฐานทางสอสารสนเทศ และเทคโนโลย 3) ทกษะชวต และ 4) ทกษะความเปนพลเมอง ในกรณของครค านงถงขอบขายการพฒนาเกยวกบ 1) ความรพนฐานเกยวกบศตวรรษท 21 2) สภาพแวดลอมการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 และ 3) หลกสตรและการสอนส าหรบศตวรรษท 21 2. สมรรถนะของครทส าเรจการศกษาเปนสมรรถนะพนฐานทางวชาชพ 3. เชอมโยงระหวางการเรยนรทางทฤษฎกบการปฏบต ซงตองอาศยระบบการเปนพเลยงในสถานศกษา และการสรางปฏสมพนธระหวางสถานศกษากบสถาบนการศกษาแหงชาต 4. ขยายขอบเขตวชาชพครทจะชวยใหครมยทธศาสตรการสอนทเหมาะสมกบการเรยนร 5. สมรรถนะเกยวกบการประเมนผล จะตองมการพฒนาครใหมระดบความรเกยวกบการประเมนผลขนสง 6. สนบสนนเสนทางการพฒนาวชาชพคร โดยเรงใหครรบการศกษาถงระดบปรญญาโท

71

Bazzano (2011) ไดอธบายเรอง “ทกษะการสอน สงทนกการศกษาจ าเปนตองเรยนรเพอความอยรอด” เพอเปนครในอดมคตแหงศตวรรษท 21 มความแตกตางจากครในยคกอน ดงน 1. การเปนผเรยนรใหม ทจะตองเปลยนตวเองเปนผกระท า (Active) แทนการเปนผรอรบการกระท า (Passive) เพอเปนเสนทางสการเปนผเรยนรตลอดชวต (Lifelong Learner) 2. การเขาถงสารสนเทศ เครองมอ และผเชยวชาญไดอยางหลากหลาย 3. ความสามารถทจะสรางเครอขายและทมกบผเรยนอนทมความสนใจตรงกน โดยไมค านงวย สถานท หรอประสบการณ 4. การเกดขนของพเลยง ผแนะน า โคช ผอ านวยความสะดวก หรอทปรกษาทงในและนอกสถาบนทางการศกษา รวมทงการรเรมระบบนเวศนการเรยนรแบบไมมชนเรยน (Classless Learning Ecosystem) นอกจากน Bazzano (2011) ยงไดน าเสนองานของ Andrew Churches ทตพมพในป 2008 โดยกลาวถงคณลกษณะการเปนครทมประสทธผลสงในศตวรรษท 21 ใน 8 ประการ ดงน 1. การปรบตว คอ สามารถปรบหลกสตรและการสอนในเชงสรางสรรค ตองสามารถปรบใชทงซอฟแวร (Software) และฮารดแวร (Hardware) เพอใหสามารถใชไดหลากหลายกลมอายและหลากหลายความสามารถ และสามารถปรบประสบการณการสอนอยางเปนพลวต 2. การมวสยทศน คอ ครจะตองมองอยางบรณาการระหวางวชาและหลกสตร มองเหนถงศกยภาพของเครองมอและเทคโนโลยเวบทเกดขน ท าความเขาใจ และจดกระท าเพอน ามาใชใหเปนประโยชนกบการศกษา นอกจากนนครทมวสยทศนจากเสาะแสวงหาความคดจากคนอน และจนตนาการน ามาใชในหองเรยน 3. ความรวมมอ คอ ครตองสามารถน าเครองมอเพอความรวมมอมาใชใหเปนประโยชนกบผเรยน เปนความรวมมอเพอการแลกเปลยน การสนบสนน การท าใหดขน และการประดษฐสงใหมๆ 4. กลาคดกลาท า คอ ครจงตองกลาออกนอกกรอบเดม กลาอทศตนเพอความรของผเรยน กลามวสยทศนถงสงทตนเองตองการและเทคโนโลยทจะน าไปใช กลาก าหนดเปาหมายและอ านวยความสะดวกตอการเรยนร กลาใชจดแขงของผเรยนมาท าความเขาใจและสรางสงใหมๆ ยอมหผเรยนสอนกนเอง และใหความไววางใจผเรยน 5. การเรยนร คอ ศตวรรษท 21 คาดหวงใหผเรยนเปนผเรยนรตลอดชวต ดงนนครจะตองดดซบประสบการณและความรเพอพฒนาคนเองอยางตอเนอง เพอใหเกดการเรยนรทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงจากสงเดมๆ 6. การสอสาร คอ ครในศตวรรษท 21 ไมเรยนรเพยงแควาจะสอสารหรอรวมมอกนอยางไร แตครตองเขาใจถงวธการเพออ านวยความสะดวก (Facilitate) ปลกเราใจ (Stimulate) ควบคม (Control) บรรเทา (Moderate) และบรหารการสอสารและความรวมมอ 7. เปนตนแบบทางพฤตกรรม คอ ในพฤตกรรมทคาดหวงกบผเรยน เปนตนแบบในเรองความอดทนอดกลน ความตระหนกเรองโลก การยอมรบผลการประเมนทงจากภายในและภายนอก 8. การน า คอ ความมภาวะผน าของครมความส าคญตอความส าเรจหรอความลมเหลวของโครงการตางๆ

72

ทกษะดจตอลของครในศตวรรษท 21 จากขอคดเหนของ Lisa (2010) และ Kharbach (2012) สรปไดวา ถงแมครทกคนตางค านงถงกจกรรมการสอนและทกษะทจ าเปนส าหรบการสอนของตน แตไดใชวธการสอนทดขนกวาการสอนกบผเรยนรนกอนหรอไม มบอยครงหรอไม ทใชเทคโนโลยประกอบการเรยนรของผเรยน อนเปนผลเนองจากการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทท าใหเกดแนวคดใหมทางการศกษามากมาย ในปจจบนผเรยนใหความสนใจกบเทคโนโลยดจตอล ซงตองยอมรบวาการเกดขนของเทคโนโลยมผลทงทางบวกและทางลบตอผเรยน ดงนน จงไดเสนอทกษะดจตอลส าหรบครในศตวรรษท 21 ทพงมดงตอไปน 1. ทกษะการใชโปรแกรม เชน การบนทกขอความลงในฮารทดสกของคอมพวเตอร หรอการบนทกไฟลเสยงจากคอมพวเตอรลงใน IC Recorder เลนและตดตอขอความลงคอมพวเตอร หรอการสงขอความทเปนอเมลเสยง โดยใชซอฟแวร MAPI อเมล เปนตน 2. ทกษะการจดเกบ URL/รายชอเวบไซตทสนใจไวเปนหมวดหมและแลกเปลยนกบผเรยน ทกษะการใชบลอก (Blog) และวกพเดย (Wiki) เพอสรางระบบออนไลนส าหรบผเรยน 3. ทกษะการจบภาพจากสงแวดลอมหรอท าส าเนาภาพจากเอกสารใหอยในรปแบบของอเลกทรอนกส เชน รปถาย เอกสารทเขยนดวยมอ หรอเอกสารพมพ เปนตน เพอน ามาใชในหองเรยน รวมถงทกษะการสรางเนอหาวดโอกระตนความสนใจของผเรยน 4. ทกษะเกยวกบ “Infographics” คอ การเอาขอมลทเขาใจยากหรอขอมลจ านวนมากมาน าเสนอในรปแบบตางๆ อยางสรางสรรค โดยใชเครอขายของสอออนไลนเพอการสอสารและการพฒนาวชาชพ 5. ทกษะการสรางรปแบบการฝกอบรมหรอการเรยนรทผสอนและผเรยนไมจ าเปนตองพบปะกนตามเวลาในตารางทก าหนดไว แตสามารถตดตอกนไดตลอดเวลา โดยใชเครองมอสอสารตางๆ ซงเปนการเรยนรทไมมขอจ ากดในเรองของเวลาและสถานท ผเรยนสามารถเรยนรไดทไหนเวลาใดกได 6. ทกษะในการสรางและเผยแพรแฟมสะสมผลงานในระบบออนไลนผานระบบอนเทอรเนต ส าหรบบคคลและองคกรตางๆ ทตองการสะสมผลงาน เพอเกบไวเปนขอมลส าหรบการน าเสนอ ตรวจสอบการเรยนรหรอการท างาน 7. มความรเกยวกบระบบปกปองความปลอดภยในระบบออนไลน เขาใจประเดนเกยวกบลขสทธและกตกาทใชในการออนไลน สามารถปองกนการลอกเลยนแบบงานทมอบหมายใหกบผเรยน 8. ทกษะการเขยนและเรยบเรยงบทความส าหรบเวบไซตเพอการสอน ทกษะในการท าวดโอสอนและแบบฝกสอนตางๆ โดยสามารถใช Task Management Tools เพอการวางแผนและการเรยนร สามารถใช Polling Software เพอการส ารวจชนเรยน สามารถใช Collaborative Tools เพอจดท าต าราหรอการปรบแกไขต ารา รวมถงการใชเกมคอมพวเตอรเพอการเรยนการสอน 9. สามารถใชเครองมอการประเมนดจตอล สามารถคนหาและประเมนเนอหาทปรากฏตามเวบไซตตางๆ สามารถแนะน าแหลงขอมลออนไลนทดใหผเรยนไดคนหา และสามารถตงประเดนเพอการสบคนโดยใชเวลานอยทสดเทาทจะท าได 10. สามารถใชเครองมอดจตอลเพอบรหารเวลา สามารถใชอปกรณเคลอนท เชน แทบเลต (Tablet) และสามารถใช Note Taking Tools เพอแลกเปลยนเนอหากบผเรยน

73

11. สามารถใช Annotation คอ การใสตวอกษร ลกศร หรอเครองหมายสญลกษณตางๆ เพอแสดงจดสนใจบนภาพ/PDF หรอเนอหา สามารถใชโปรแกรมจดภาพ โปรแกรม หรอแผนภาพ และพมพออกมาได 12. สามารถใช Online Sticky Notes เพอแสดงแนวคดทนาสนใจ วธการใชรปแบบตางๆของยทป (YouTube) ในหองเรยน การใช Screen Casting Tools เพอการเรยนการสอน สามารถใช Group Text Messaging Tools เพอจดท าโครงงานรวมมอออนไลน และใช File Sharing Tools แลกเปลยนไฟลกบผเรยนแบบออนไลน รวมไปถงสามารถท าเอกสารงานวจย โดยใชเครองมอดจตอลไดอยางมประสทธภาพ Simmons (2012) ไดกลาวถง ทกษะส าหรบครในศตวรรษท 21 ซงเปนทกษะทเขาถงสออเลกทรอนกสตางๆ ไดอยางสะดวก เปนศตวรรษทตองการมากกวาการเขาใจเพยงทฤษฎเบองตนทางการศกษา และการจดชนเรยน โดยครตองท างานอยางรวมมอกบคนอนๆ เพอน าเอาเทคโนโลยใหมๆ เขาสหองเรยน เพอเตรยมผเรยนออกสโลกแหงศตวรรษท 21 ใน 7 ทกษะ ดงน 1. การบรหารหองเรยน เพอการเรยนรของผเรยน เปนหองเรยนทใหความรสกปลอดภย มระเบยบกฎเกณฑเพอใชรวมกน 2. การท าใหบทเรยนมความสอดคลองกบชวตจรง เนองจากการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 ท าไดยากกวาศตวรรษทผานมา เพราะผเรยนรบขอมลขาวสารจากหลากหลายแหลง ดงนนครตองท าใหบทเรยนมความสอดคลองกบชวตประจ าวนของผเรยน 3. การคดเชงวพากษ เพอพฒนากรอบวชาการทผเรยนสามารถน าไปใชไดตลอดชวต ครจะตองวางแผนบทเรยนและใชยทธศาสตรการสอนทจะท าใหผเรยนเกดทกษะการคดขนสงขน แมจะจบการศกษาไปแลว กสามารถน าไปใชแกปญหาตางๆ ของสงคมได 4. ทกษะทางเทคโนโลย ครตองตามใหทนกบเทคโนโลยใหมๆ เหลานน เพอการเรยนรของผเรยน และเพอพฒนาวชาชพของตนเอง 5. ความเปนสากล เนองจากความเปนโลกเดยวกนและพฒนาการทางเทคโนโลย ท าใหการแลกเปลยนทางวฒนธรรมเกดขนอยางรวดเรว ครจงตองมทกษะพฒนาใหผเรยนเขาใจเรองของโลก เพอเปนผน าแหงอนาคตอยางมคณภาพ 6. ความรวมมอ เนองจากการศกษาในศตวรรษท 21 ยงขนอยกบการทดสอบมาตรฐานและพนธะความรบผดชอบของคร ซงยงตองค านงถงมาตรฐานการศกษาของรฐ ในขณะเดยวกน ครจะตองเนนหลกความรวมมอหรอหลกการท างานเปนทม ผเรยนทกคนตองไดรบการศกษาอยางเทาเทยมกน 7. การพฒนาวชาชพ ครตองมการปรบปรงยทธศาสตรการสอนและการใชเทคโนโลยอยเสมอ ตองเกาะตดกบสถานการณใหมๆ จะตองมการพฒนาวชาชพตนเองจากการท าวจย การสมมนา หรอการฝกอบรม เปนตน

74

Flamand (2013) ไดแสดงทศนะเกยวกบบทบาทของครในศตวรรษท 21 ในยคเทคโนโลยสารสนเทศ โดยมบทบาททส าคญ 5 ประการ ดงน 1. ใหความส าคญกบเทคโนโลย เนองจากการสอนในศตวรรษท 21 ตองเขาใจถงวธการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ครตองสอนใหผเรยนโดยใชคอมพวเตอร การวจยทางอนเทอรเนต การเปดกวางเพอการแสวงหาขอมลใหมๆ มาพฒนาวธการสอนแบบเกา 2. ยดเปาหมายเดม แตดวยสงใหมๆ เปาหมายทางการศกษายงคงเปนเรองเดม ยงเปนเรองการพฒนาผเรยนใหเปนนกคดเชงวพากษ นกเรยนรตลอดชวต ทมความรบผดชอบตอสงคม ซงเทคโนโลยสารสนเทศจะเปนตวชวยอ านวยความสะดวกตอกระบวนการเรยนร เชน การใชเครอขายสงคมออนไลนเพอสรางความเหนรวม หรอการใชอนเทอรเนตเพอการวจย เปนตน 3. ใหความส าคญกบเทคนคการเรยนร ครในศตวรรษท 21 จะตองเปนนกวจยทเดนในเรองวธการเรยนรของผเรยน การน าเสนอผลการวจยสหองเรยน เขาใจในความแตกตางระหวางสไตลการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยนของตนเองได 4. เปนพเลยงทงในหองเรยนและนอกหองเรยน โดยเฉพาะสงคมปจจบนทมปญหาตางๆ มากมาย ครในศตวรรษท 21 นอกจากหนาทการสอนแลว ยงตองคอยเปนพเลยงแนะแนวทางชวตใหกบผเรยนในดานตางๆ ดวย 5. เนนการกระท า ครในศตวรรษท 21 ตองเผชญกบความทาทายจากความเปนโลกาภวตน ครจะตองเตรยมตวผเรยนเพอเขาสโลกทเปนจรง ใหพวกเขาตระหนกถงพลงทสามารถจะสรางสงใหมๆ ใหกบโลกได ครจะไมท าหนาทเพยงการถายทอดความร แตจะตองสรางจตส านกความเปนพลเมองของโลก และกระตนใหพวกเขามสวนรวมอยางแขงขน จากความส าคญของบทบาทหนาทและคณลกษณะของครในศตวรรษท 21 การเปลยนแปลงกระบวนทศนทางการศกษาในปจจบน ท าใหตองการครทเปลยนแปลงจากการเปนผกระจายความรไปเปนผประพนธการเรยนร เพอชวยใหผเรยนเปลยนสารสนเทศเปนความร และเปลยนความรเปนภมปญญา อยางไรกตามนอกจากบทบาทของครแลว บทบาทของผน าทางการศกษาส าหรบศตวรรษท 21 มความส าคญเปนอยางยง เพอความส าเรจในการสงเสรมการเรยนรของผเรยนในศตวรรษท 21 อยางมคณภาพ ซงมนกวชาการไดน าเสนอโมเดลภาวะผน าทางการศกษาส าหรบศตวรรษท 21 ไวหลากหลาย ดงตอไปน New Zealand Ministry of Education (2013) ไดกลาวถง โมเดลภาวะผน าทางการศกษา (The Educational Leadership Model) หรอ ELM วาเปนโมเดลทกลาวถงคณภาพ ความร และทกษะของผน าทางการศกษาระดบกลางและระดบอาวโสทจ าเปนตอสถานศกษาเขาสศตวรรษท 21 ทจะตองรบผดชอบตอการน า (Leading) สรปไดดงน 1. ปรบปรงผลลพธของผเรยนทกคน รวมถงผเรยนการศกษาพเศษ 2. รเรมเงอนไขทมผลตอการสอน การเรยนร และการน าหลกสตรไปปฏบตทมประสทธผล 3. ส ารวจและสนบสนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT) และ E-Learning เพอสรางเครอขาย การมสวนรวม และการเรยนรแนวใหม

75

4. พฒนาสถานศกษาเปนชมชนการเรยนร (Learning Communities) 5. สรางเครอขายทงภายในและภายนอกเพอสงเสรมการเรยนรและความส าเรจ 6. พฒนาผอนใหเปนผน า โดยระบความสมพนธ (Relationships) เปนแกนกลาง มพนทการปฏบต (Areas of Practice) กจกรรมภาวะผน า (Leadership Activities) และคณภาพของภาวะผน าทมประสทธผล (Qualities of Effective Leadership) ดงรายละเอยดตอไปน 6.1 ความสมพนธ (Relationships) เปนความสมพนธเชงพหทงแนวตงและแนวนอน ทงภายในสถานศกษาและนอกสถานศกษา รวมทงความสมพนธกบผน าคนอน คร บคลากร ผปกครอง ชมชน และผเรยน โดยความสมพนธนจะตองอยบนพนฐานของความไววางใจ ทผน าทางการศกษาจะตองสรางใหเกดขน โดย 1) แสดงความใสใจและสรางแรงบนดาลใจใหแกผคนทตนเองน า เพอกระตนใหแสดงบทบาทใหมๆ และจดโอกาสใหมการพฒนาวชาชพ 2) สงเสรมและสนบสนนสภาพแวดลอมการเรยนการสอนดวยทรพยากรทเหมาะสม 3) มการประเมนผลงานทเปดเผยและโปรงใส 4) มการสงเกตชนเรยน 5) มสวนรวมในการพฒนาวชาชพ และ 6) กระตนใหมการผลตนวตกรรมเพอพฒนาการเรยนรของผเรยน 6.2 พนทการปฏบต (Areas of Practice) ประกอบดวย วฒนธรรม ศาสตรการสอน ระบบ และความเปนหนสวนและเครอขาย ดงน 1) วฒนธรรม คอ สนบสนนใหมการสรางวฒนธรรมในทางบวก และสรางวฒนธรรมสถานศกษาทเออตอการเรยนการสอนส าหรบทกคน 2) ศาสตรการสอน คอ เปนความรและการปฏบตเพอสงเสรมตอการเรยนรของผเรยน โดยสรางตนแบบการปฏบตการเรยนการสอนทมรประสทธผลส าหรบผเรยนทกคน มความผกพนและแสดงบทบาทการน าในการพฒนาวชาชพใหกาวทนกบทฤษฎการสอนและการเรยนร และแสดงบทบาทการน าในการวางแผน การพฒนา และการประเมนหลกสตร 3) ระบบ คอ เปนการสรางสรรคระบบและเงอนไขการท างานทจะชวยใหบคลากรและผเรยนสามารถท างานกนไดอยางมประสทธผล และเกดการเรยนร ซงเกยวของกบการบรหารจดงานประจ าวน การตดสนใจ และการออกแบบการปฏบตงานในกรณตางๆ และ 4) ความเปนหนสวนและเครอขาย เพอสนบสนนการเรยนรทงภายในและภายนอก ในกรณเครอขายภายใน สรางความเชอมโยงระหวางวชาและระหวางชนเรยน รวมทงการสรางความสมพนธและการปฏบตทสนบสนนตอการสอนของคร และการเรยนรของผเรยน สวนเครอขายภายนอก เปนการเรยนรอยางตอเนอง เชน การเขารวมสมมนา การรวมเปนกรรมการ การรวมในสมาคม การสรางเครอขายระหวางสถานศกษาเพอแลกเปลยนความคดและแนวทางปฏบต และท างานรวมกบผปกครองและผอปถมภ เปนตน 6.3 กจกรรมภาวะผน า (Leadership Activities) ประกอบดวย น าการเปลยนแปลงและการแกปญหา ดงน 1) การน าการเปลยนแปลง คอ การบรหารเพอการเปลยนแปลง ทงในฐานะเปนผรเรมหรอเปนสวนหนงของทมการเปลยนแปลง สงเสรมการมสวนรวมตอการเปลยนแปลงใดๆ การเจรจาตอรอง การสนบสนนความตองการจ าเปนเพอการปฏบต และ 2) การแกปญหา คอ อาจเปนปญหาในงานประจ า ปญหาวกฤต หรอปญหาทเปนสวนหนงของการบรหารยทธศาสตร ซงผน าทางการศกษาสนบสนนตอการแกปญหา โดยใหหลกการท างานแบบมสวนรวม และแบบยดเหตการณเปนฐาน มการศกษาในรายละเอยด การทดสอบสมมตฐาน การวเคราะหและการแกไขดวยนวตกรรมใหมๆ โดยค านงถงการบรรลผลในวสยทศนและยทธศาสตรของสถานศกษา

76

6.4 คณภาพของภาวะผน าทมประสทธผล (Qualities of Effective Leadership) เปนคณภาพทสนบสนนตอการพฒนาการสอนและผลลพธการเรยนรในสถานศกษา คอ มคณธรรม มความเชอมนในตนเอง เปนผเรยนร เปนผน าทาง และเปนผสนบสนนทด อกทง Besenski (2013) ยงไดกลาวถง ภาวะผน าสถานศกษาในศตวรรษท 21 ทผานมาวาเปนบคคลทถกคาดหวงใหปฏบตงานตามค าสงของหนวยงานระดบจงหวดหรอระดบแผนกงานเกยวกบบคลากร การจดซอจดจาง งบประมาณ และอนๆ ทจะท าใหการบรหารสถานศกษาเปนไปอยางเรยบรอย รวมทงบทบาทส าคญในการพฒนาการสอนและการเรยนร ดงน 1. ผบรหารสถานศกษาจะตองท างานเพอใหมความเชอมนไดวา ตนเองไดท าหนาทเปนผน าทมคณภาพ เพอการเรยนรของผเรยน 2. ผบรหารสถานศกษาตองมความเขาใจในเนอหาเชงวชาการ การประเมนผล และเทคนคการสอน มการท างานเพอเสรมสรางทกษะรวมกบคร การรวบรวม วเคราะห และการใชขอมลเพอประกอบการตดสนใจ 3. ผบรหารสถานศกษาถกคาดหวงใหท างานรวมกบคร ผเรยน ผปกครอง สมาชกในชมชน และหนวยงานตางๆ เพอใหมความมนใจวาความตองการในการเรยนรของผเรยนทกคนไดรบการตอบสนอง มการสรางวฒนธรรมผน ารวม เพอใหแนวคดเกยวกบภาวะผน า และสนบสนนใหมความรบผดชอบรวมกนในการระบปญหา การสรางทางเลอก และการน าไปปฏบต จะเหนไดวา ทามกลางกระแสการเปลยนแปลงและการแขงขนทสง จ าเปนตองมการพฒนาคณภาพคนใหมความร มสมรรถนะ และสามารถปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลง เพอความส าเรจในการแขงขนของประเทศในศตวรรษท 21 การใหความส าคญกบการศกษา เนองจากการศกษาเปนรากฐานของการพฒนา เปนกระบวนการทจะชวยใหคนไดพฒนาศกยภาพและขดความสามารถ ใหสามารถด ารงชวตอยางมความสขของยคแหงการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ส าหรบผน าในศตวรรษท 21 ทกษะทกดานมความส าคญ แตอยางไรกตามบางทกษะมความส าคญอยางยง เชน ทกษะการสรางทมงาน ทกษะการจดการความขดแยง เพอใหเกดความมนใจไดถงสภาพแวดลอมการเรยนรทเปนสากล ทเกดขนในทกหองเรยน ซงผน าสถานศกษาโดยต าแหนงเพยงล าพง อาจไมสามารถท าใหบรรลในภารกจงานทมากมายได จงจ าเปนตองอาศยความรวมมอจากทกฝายในการสงเสรมสนบสนน ดงนน การสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรทพงประสงคในยคศตวรรษท 21 ซงเปนการเปลยนแปลงทตางกบชวงศตวรรษท 19 และ 20 ดวยพลงขบเคลอนของเทคโนโลยดจตอลและนวตกรรมใหม เมอสงคมเปลยน กระบวนทศนทางการศกษาตองมการพฒนาปรบเปลยนเพอใหมนษยสามารถด ารงชพอยในโลกตามยคสมยไดอยางมคณภาพ ซงหากจะเปรยบเทยบการศกษาในศตวรรษท 20 กบศตวรรษท 21 วามลกษณะและรปแบบการพฒนา การเปลยนแปลงไปในทศทางใด ดงตอไปน

77

การเปรยบเทยบการศกษาในศตวรรษท 20 กบศตวรรษท 21 (Tirto, 2010; Eaton, 2011; จนตนา สจจานนท, 2556; วโรจน สารรตนะ, 2556) สรปไดดงตารางท 1

ตารางท 1 การเปรยบเทยบการศกษาในศตวรรษท 20 กบศตวรรษท 21

การศกษาในศตวรรษท 20 การศกษาในศตวรรษท 21

1. ยดครเปนศนยกลางการเรยนรและความ สนใจ รวมถงการถายทอดสารสนเทศ

2. ยดเวลาเปนฐาน (Time-Based) 3. เนนการจดจ าขอเทจจรง 4. เนนความร ความเขาใจ และการประยกต

ซงเปนทกษะการเรยนรขนต า

5. ขบเคลอนการเรยนรดวยต ารา 6. ผเรยนเปนผรอรบการกระท า 7. การเรยนอยางโดดเดยวในหองเรยน

8. ผเรยนมเสรภาพทางการเรยนนอย 9. ใชหลกสตรแบบแยกสวน

10. ไมไววางใจกน ไมมการจงใจผเรยนใน

การเรยนร 11. ใหความส าคญกบเกรดเฉลย และการ

ทดสอบมาตรฐาน

12. หลกสตรและสถานศกษาไมมความเกยวของและไมมความหมายตอผเรยน

13. ครเปนผประเมนผลการเรยนร

1. ยดผ เรยนเปนศนยกลางการเรยนร และครเปนผอ านวยความสะดวกในการเรยนร

2. ยดผลลพธเปนฐาน (Outcome-Based) 3. เนนสงทผเรยนร สามารถจ าได เปนได 4. เนนการวเคราะห สงเคราะห ประเมน

และการสรางสรรค ซงเปนทกษะการเรยนรขนสง

5. ขบเคลอนการเรยนรดวยการวจย 6. ผเรยนเรยนรดวยตนเอง 7. การเรยนรวมกบเพอนและคนอนๆ รอบ

โลก เปนหองเรยนรอบโลก 8. ผเรยนมเสรภาพทางการเรยนสง 9. ใชหลกสตรแบบบรณาการ และเปน

สหวทยาการ 10. มความเชอใจกน เรยนรรวมกน และม

การจงใจในการเรยนรสง 11. ใหความส าคญกบสงทไดเรยนร มการ

ทดสอบมาตรฐาน แตมการประเมนผลอยางอนประกอบดวย

12. หลกสตรและสถานศกษาค านงถงความสนใจ ประสบการณ และความสามารถพเศษ รวมถงโลกทเปนจรง

13. ผเรยนประเมนตนเอง การประเมนจากกลมเพอน และผอนทเกยวของ

78

จากตารางท 1 จะเหนไดวา การใหการศกษาส าหรบศตวรรษท 20 และศตวรรษท 21 มความแตกตางกนตามการเปลยนแปลงทางสงคม ดงนน การใหการศกษาในศตวรรษท 21 ตองเปลยนแปลงทศนะจากกระบวนทศนเดม ไปสกระบวนทศนใหม เพอใหวถของผเรยนเปนศนยกลางของกระบวนการเรยนร เนนการพฒนาทกษะและทศนคต เชน ทกษะการคด ทกษะการแกปญหา ทกษะองคการ ทศนคตเชงบวก การเคารพตนเอง ความเชอมนใจตนเอง การจงใจตนเอง พฒนานวตกรรม ความคดสรางสรรค ทกษะการสอสาร ทกษะและคานยมทางเทคโนโลย และความตระหนกในสภาพแวดลอม ซงเปนความสามารถใชความรอยางสรางสรรค (วโรจน สารรตนะ, 2556) รวมถงเปนทกษะทส าคญและจ าเปนส าหรบผเรยนในศตวรรษท 21 ถอเปนสงททาทายในการพฒนาผเรยนเพออนาคต เพอใหผเรยนมทกษะ ทศนคต คานยม และบคลกภาพสวนบคคลในการเผชญกบความเปลยนแปลงทางสงคมอยางมคณภาพทงในปจจบนและอนาคตดวยภาพทางบวก ส าหรบประเทศไทย ไดมการพฒนาดานการจดการศกษามาตลอดเรอยมาจนถงปจจบนซงอยในชวงศตวรรษท 21 ดงท ไพพรรณ เกยรตโชตชย (2545) ไดกลาววา ยคปจจบนมความรใหมเกดขนตลอดเวลา สงผลใหความรเดมลาสมยอยางรวดเรว ดงนนมนษยจ าเปนตองเรยนรใหเรวแลวปรบแนวคดใหมเชอมโยงกบแนวคดตางๆ เพอน ามาเปนประโยชนตอการด าเนนชวต คอ การสรางกระบวนทศนใหม อกทงยงไดเปรยบเทยบกระบวนทศนเกากบกระบวนทศนใหม ดงตารางท 2 ตารางท 2 การเปรยบเทยบระหวางกระบวนทศนเกากบกระบวนทศนใหม

กระบวนทศนเกา กระบวนทศนใหม

1. มองโลกแบบแยกสวน เชอวาสวนยอยของวตถสามารถด ารงอยอยางอสระ

2. เชอในเรองการแขงขน การแสวงหาก าไร และหลกการคนทแขงแรงเทานนทจะชนะ

3. เ ชอวามนษยอย เหนอธรรมชาต และสามารถเอาชนะธรรมชาตได

4. เชอในเรองหลกรวมศนยอ านาจ 5. เนนวตถสสารทเหนอจตวญญาณ 6. เนนความส าคญของเศรษฐกจ 7. เชอวาความจรงตองเปนระบบแนนอน 8. Text-Based Learning

1. มองโลกแบบองครวม โดยเชอวาทกอยางเกยวพนและสมพนธกน

2. เ ชอ ในความรวมมอ การประสานประโยชนและสนตภาพ

3. เ ชอในความเปนอนหนงอนเดยวกบธรรมชาต และตองเคารพธรรมชาต

4. เชอในเรองการกระจายอ านาจ 5. เนนพลงงานและจตวญญาณ 6. เนนคณคาความเปนมนษย 7. เชอวาโลกสามารถเปลยนแปลงได 8. IT-Based Learning

79

จากตารางท 2 สรปไดวา การมองโลกในกระบวนทศนใหมจะมผลตอการจดการศกษาในศตวรรษท 21 การทมนษยจะสามารถอยในโลกไดอยางมความสขจ าเปนตองปรบเปลยนแนวคดเดมๆ ของตนและสรางแนวคดใหมๆ เพอจะไดสามารถปรบตวใหสอดคลองกบกระแสการเปลยนแปลงไดอยางกลมกลน ซงการศกษาโดยเฉพาะเรองการสอน การเรยนร การบรหารจดการ และการเปนผน า เพอน าพาผเรยนใหกาวไปสความเปนผใหญไดอยางมคณภาพและมความสขภายใตบรบทโลกทเปลยนแปลงไป ดงนน จงจ าเปนอยางยงในการปรบเปลยนกระบวนทศนใหมๆ ในการจดการศกษาใหสอดคลองกบกระแสการเปลยนแปลงของบรบทโลก นอกจากน พณสดา สรธรงศร (2552) ไดท าการศกษาวจยเกยวกบสภาพปจจบน ปญหา และแนวโนมของบรบทการเปลยนแปลงของสงคมโลกและสงคมไทยทมตอการศกษาในอนาคตอก 10-20 ป และไดน าเสนอผลการเปรยบเทยบภาพอนาคตการศกษาไทยทพงประสงคและไมพงประสงค ดงตารางท 3 ตารางท 3 การเปรยบเทยบภาพอนาคตการศกษาไทยทพงประสงคและไมพงประสงค

ภาพอนาคตการศกษาไทยทพงประสงค ภาพอนาคตการศกษาไทยทไมพงประสงค

1. มงพฒนาปจเจกบคคล 2. เนนการพฒนาสมองและสตปญญา

3. สงเสรมสขภาพกาย จต อารมณ สงคม

4. สงเสรมสทธ เสรภาพและความเปนมนษย 5. สงเสรมความเขาใจอนด

6. สงเสรมความเปนผมคณธรรมของผเรยน

7. สงเสรมการอนรกษ พฒนาวฒนธรรม

ธรรมชาต และสงแวดลอม 8. เปนกลไกเสรมสรางความกาวหนาพฒนา

ประเทศ

1. ผเรยนเกงแตไรคณธรรม 2. การเรยนการสอนเนนวชาการมากกวา

ความคดรเรมสรางสรรค 3. แบงแยกผเรยน กลมสตปญญาดเลศ

และกลมไรสตปญญา 4. นโยบายการศกษาเปลยนแปลงบอย 5. การด าเนนงานแตละฝายไมสอดคลอง

กน 6. ผบรหารทกระดบขาดภาวะผน า และ

ธรรมาภบาลทางการศกษา 7. ครขาดวสยทศน ความรความสามารถ

ทกษะในการเรยนการสอน 8. สงคมไมใหความส าคญและไมเขามาม

สวนรวมและสนบสนนการศกษา

80

ตารางท 3 การเปรยบเทยบภาพอนาคตการศกษาไทยทพงประสงคและไมพงประสงค (ตอ)

โดยสรป จากสภาพการเปลยนแปลงของสงคมโลกในยคศตวรรษท 21 ทกลาวมานน หากประเทศไทยยงคงตดตวอยกบมโนทศนในการสงเสรมการเรยนรเพยงแคอานออกเขยนไดอยางงายๆ ในชวตประจ าวน ไมเพยงจะแกปญหาการไมรหนงสอไมไดแลว ยงสงผลกระทบตอคณภาพการศกษาของเดกไทย ดงนน กระทรวงทเกยวของท งส านกนายกรฐมนตร ซงดแลส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงศกษาธการ กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระทรวงมหาดไทย และสวนราชการในสงกดทเกยวของกบการสงเสรมการเรยนร รวมทงภาคสวนอนๆ ทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ อาท องคการยเนสโก (UNESCO) ควรรวมกนวางกรอบแนวทางเกยวกบการสงเสรมการเรยนรใหเปนเอกภาพ เพอขบเคลอนใหคนไทยเปนผมทกษะดานตางๆ ซงสามารถน าทกษะทไดไปใชในการศกษา การท างานและการด าเนนชวตประจ าวนไดอยางมประสทธภาพ มวจารณญาณ มจรยธรรม เปนบคคลทพรอมรองรบการเปลยนแปลงของยคแหงศตวรรษท 21

ภาพอนาคตการศกษาไทยทพงประสงค ภาพอนาคตการศกษาไทยทไมพงประสงค

9. ทกคนไดเรยนทกสถานท ทกเวลา และทกโอกาส

10. ใชเทคโนโลยเปนชองทางแสวงหาความร 11. สถานศกษา ผเรยนแขงขนกนท าความด

และคณภาพ 12. บทบาทการจดการศกษาของรฐลดลง

องคกรทองถนและประชาชนจดการศกษามากขน

13. กระบวนการทางวทยาศาสตร นวตกรรม เทคโนโลย เสรมสรางการศกษา

14. ผสงวยไดรบการเตรยมความพรอมการเรยนรตลอดชวต

15. คร คณาจารย และบคลากรเกง รวมถงมคณภาพ

16. ผเรยนเกง ด มสข คดเปน ท าเปน แกไขปญหาเปน

9. กระบวนการเรยนการสอนยงคงเนนเนอหาวชามากกวาการคดวเคราะห

10. ผลสมฤทธทางการเรยนยงคงตกต า 11. ความสามารถทางการศกษาลาหลง

ผเรยนสมองกลวง 12. ไมใหความส าคญกบคนสงวย กลมดอย

โอกาส และชาตพนธ

13. ไมเสรมสรางการเรยนรตลอดชวต

14. สถานศกษา คร ผเรยนขาดการแขงขนกนท าความดและคณภาพ

15. ขาดการมส วนรวมของประชาชน เอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และสถาบนสงคมอนๆ

81

ตอนท 4 แนวคดเรองการท าวจยแบบเดลฟาย

4.1 ความเปนมาของเทคนคเดลฟาย

เทคนคการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) เปนวธการทางวทยาศาสตรเพอรวบรวมขอมลจากกลมผเชยวชาญหลาย ๆ คน เปนการมงศกษาและวเคราะหเกยวกบองคความรในอนาคตของศาสตรดานตาง ๆ ทมการเปลยนแปลงอยางตอเนองตลอดเวลา การวจยดวยเทคนคเดลฟายเปนการวจยเชงอนาคต (Futurism) มงเนนการศกษาวจยในเชงลกเพอใหมความรและความเขาใจเกยวกบอนาคตไดดยงขน โดยมจดมงหมายเพอการวจยในอนาคต จากการพยากรณภาพทคาดวาจะเปนไปไดในอนาคต เปนการแสวงหาทางเลอกทจะด าเนนการ เตรยมการ ควบคม แกไข และกระตนใหทกคนตระหนกถงสงตาง ๆ ทจะเกดขนในอนาคตใหเปนไปตามความตองการของบรบทสงคม เทคนคการวจยแบบเดลฟาย เปนกระบวนการในการรวบรวมความคดเหนหรอการตดสนใจในอนาคตจากกลมผเชยวชาญทเกยวของกบเรองทตองการศกษา เพอการสรปฉนทามตของขอคนพบใหเปนไปในแนวทางเดยวกน โดยใชวธการใหกลมผเชยวชาญแตละคนแสดงความคดเหนจากการตอบแบบสอบในแตละรอบ ผเชยวชาญแตละคนสามารถแสดงความคดเหนไดอยางเตมทและเปนอสระ สามารถกลนกรองความคดเหนของตนเองไดอยางรอบคอบ ปราศจากการชน าจากกลมและไมตกอยภายใตอทธพลทางความคดของผอน ท าใหไดขอมลทมความนาเชอถอในการวจย เทคนคการวจยแบบเดลฟาย ไดพฒนาขนเมอป ค.ศ. 1950 โดย โอลาฟ เฮลเมอร และ นอรแมน ดาลก (Helmer and Dalkey, 1963) เปนนกวจยของบรษทแรนด (RAND Cooperation) ในประเทศสหรฐอเมรกา มจดมงหมายเพอระดมความคดเหนของผเชยวชาญในการการพยากรณดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเปนไปไดในอนาคต ตอมาเจมส กอรดอน และโอลาฟ เฮล เมอร (Gordon and Helmer, 1964) ไดน าเสนอรายงานทางวชาการเรอง “Report on a Long Ran Forecasting Study” ซงแสดงใหเหนวา เทคนคเดลฟายสามารถน ามาใชในการศกษาวจยในอนาคตดานอนๆ ได ภายหลงการพมพผลงานออกเผยแพรในป ค.ศ. 1960 หลงจากนนจงไดมการใชเทคนคเดลฟายอยางแพรหลายทางดานตาง ๆ โดยเฉพาะการวจยในวงการการศกษา ไดมการใชเทคนคเดลฟายกนอยางแพรหลาย เพอหาขอสรปในอนาคตเกยวกบประเดนตาง ๆ ทเกยวกบการศกษา เนองจากการวจยโดยใชเทคนคเดลฟายไดเปนทยอมรบกนโดยทวไปถงประโยชนทไดรบเกยวกบขอสรปในอนาคตวามความสอดคลอง และถกตองนาเชอถอทสดและสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ ในปจจบนการวจยเชงอนาคตไดรบความนยมส าหรบการน ามาใชคาดการณค าตอบของปญหาการวจยเพมขนเปนล าดบ ดงนนปญหาการวจยและปรากฏการณทเหมาะสมในการน ามาศกษาเพอคาดการณค าตอบโดยใชเทคนคการวจยแบบเดลฟาย (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550) ควรมลกษณะดงน 1. เปนปญหาการวจยทยงไมมค าตอบทชดเจนและไมแสวงหาค าตอบไดดวยวธการวจยทางเอกสาร (Document Research) เนองจากไมมการตพมพในต ารา เอกสารวชาการ และรายงานวจย แตสามารถแสวงหาค าตอบไดโดยการรวบรวมความคดเหนจากผเชยวชาญ

82

2. เปนปญหาการวจยทศกษาเกยวกบเหตการณหรอปรากฏการณในอนาคต เพอน าผลการวจยมาใชเปนขอมลพนฐานส าหรบใชประโยชนในการตดสนใจ ก าหนดนโยบาย วางแผนการด าเนนการใหสอดคลองกบสภาพการณหรอบรบทของสงคม รวมไปถงการปองกนปญหาทคาดวานาจะเกดขนในอนาคต 3. เปนปญหาการวจยทตองแสวงหาค าตอบจากผเชยวชาญหลากหลายสาขา เพอรวมกนระดมความคดเหนใหไดแนวทางการปฏบตทดและเหมาะสมทสด ซงอาจเปนปญหาการวจยเพอแสวงหาค าตอบทเปนการคาดการณในอนาคต 4.2 ความหมายของเทคนคเดลฟาย

เทคนคการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) ไดมนกการศกษาและนกวชาการหลายทานใหนยามของเทคนคเดลฟายไวดงน ขนษฐา วทยาอนมาส (2530) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนวธการรวบรวมค าตอบหรอความคดเหนทเปนอนหนงอนเดยวกนจากกลมผเชยวชาญในเรองใดเรองหนงทจะเปนไปไดในอนาคต และสามารถลดผลกระทบทางดานความคดระหวางกลมผเชยวชาญดวยกน ชนตา รกษพลเมอง (2539) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนวธการระดมความคดเหนโดยผทใหความคดเหนไมจ าเปนตองเผชยหนากน สามารถปองกนมใหผใดผหนงมอทธพลในการครอบง าการตดสนใจในการใหความคดเหนโดยใชขอเทจจรงและเหตผลอยางเตมท เสยงพณ อ าโพธ (2543) ไดใหความเหนเกยวกบเทคนคเดลฟายวา เปนกระบวนการทจะหาค าตอบของเหตการณ หรอพฤตกรรมตางๆ ทจะเปนไปในอนาคต โดยการหาความคดเหนทเปนอนหนงอนเดยวกนของกลมผเชยวชาญมาเปนขอสรปของค าตอบทเปนเอกฉนทเพอการตดสนใจ ธรวฒ เอกะกล (2549) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวาหมายถง กระบวนการหนงของการเกบรวบรวมขอมลความคดเหนของผเชยวชาญทกระจดกระจายกน ใหมความสอดคลองกนอยางเปนระบบ ซงจะน าไปตดสนใจในเรองใดเรองหนง บญใจ ศรสถตยนรากร (2550) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนเทคนคการวจยเพอการคาดการณเหตการณในอนาคต โดยการรวบรวมความคดเหนอนาคตของเหตการณจากผเชยวชาญ โดยจะไมเปดเผยรายชอราชชอของผเชยวชาญใหคนอนๆ ทราบ และไมมการเผชญหนากน เพอใหผเชยวชาญไดแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ เปนการลดผลกระทบทางความคดของผเชยวชาญดวยกน Burns (1987) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนวธการทจะวดผลการตดสนใจของกลมผเชยวชาญ เพอน าไปสการประเมนล าดบความส าคญของการท านาย

83

Johnson (1993) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนเทคนคของการรวบรวมการพจารณาการตดสนใจทมงเพอเอาชนะจดออนของการตดสนใจแตเดมทจ าเปนตองขนอยกบความคดเหนของผเชยวชาญคนใดคนหนงโดยเฉพาะหรอความคดเหนของกลมหรอเปนมตของทประชม Jensen (1996) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนโครงการจดท ารายละเอยดในการทจะสอบถามผเชยวชาญดวยแบบสอบถามในเรองใดเรองหนง เพอจะไดค าตอบของขอมลและความคดเหนกลบมา โดยมงทจะรวบรวมการพจารณาการตดสนใจ และสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนในเรองทเกยวกบความเปนไปไดในอนาคต Polit and Hungler (1999) ใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนวธการทไดมาของความคดเหนจากผเชยวชาญทมความละเอยดรอบคอบ เนองจากมค าตอบทซ าๆ กน จนกระทงกลมผเชยวชาญมความคดเหนทสอดคลองไปในทางเดยวกน Bums and Grove (2001) ไดใหความหมายของเทคนคเดลฟายวา เปนการวดผลการตดสนใจของกลมผเชยวชาญ ทมการประเมนกอนหลงหรอการพยากรณ และการแสดงความคดเหนจากขอมลยอนกลบโดยไมตองมการประชมรวมกน จากความหมายของการวจยแบบเดลฟาย สรปไดวา เทคนคเดลฟายเปนกระบวนการเกบรวบรวมขอมลจากความคดเหนหรอการตดสนใจของกลมผเชยวชาญทมความร ความช านาญ และประสบการณในเรองใดเรองหนงอยางลกซง เพอใหไดผลลพธเชงท านายทสอดคลอง ถกตองและมความนาเชอถอมากทสด โดยผเชยวชาญสามารถแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ ไมมการเผชญหนากน และสามารถลดอทธพลการครอบง าทางความคดได

4.3 กระบวนการวจยโดยใชเทคนคเดลฟาย

จากการศกษากระบวนการวจยโดยใชเทคนคการวจยแบบเดลฟาย พบวา มนกการศกษากลาวถงกระบวนการวจยดวยเทคนคแบบเดลฟายไวหลากหลาย (สชาต ประสทธรฐสนธ และ กรรณการ สขเกษม, 2547; ทศนย รอดโฉม, 2551; ฉตรสมน พฤฒภญโญ, 2553; Linstone and Turoff, 1975) สรปไดวากระบวนการวจยดวยเทคนคแบบเดลฟายม 4 ขนตอน ดงตอไปน 1. การก าหนดประเดนค าถาม คอ การก าหนดวาผวจยตองการค าตอบอะไรจากผเชยวชาญ ซงจะชวยใหผวจยสามารถคดเลอกผเชยวชาญไดอยางเหมาะสม โดยมขอพจารณา ดงตอไปน 1.1 ก าหนดประเดนค าถามเมอขอมลในอดตและปจจบนไมแมนย าพอหรอไมมใหใชศกษา และมปญหาทไมสามารถวเคราะหเชงปรมาณไดอยางแมนย า 1.2 ประเดนค าถามทตองใชเวลา และคาใชจายในการแสดงความคดเหนของผเชยวชาญมาก จนไมสามารถด าเนนการได

84

1.3 การใชผ เ ชยวชาญจ านวนมากในการตอบประเดนค าถาม โดยไมสามารถแลกเปลยนความคดเหนแบบเผชญหนาไดอยางมประสทธภาพ เนองจากปญหาความขดแยงระหวางปจเจกบคคลมมากหรอไมสามารถด าเนนการได จงตองใชกระบวนการสอสารโดยวธการทไมตองเผชญหนากน 1.4 บคคลทเขามาเปนผเชยวชาญ ตองมความร ความสามารถ ความเชยวชาญและประสบการณทหลากหลาย เพอใหเกดความมนใจในความถกตองของผลลพธ 2. การคดเลอกกลมผเชยวชาญ คอ เปนขนตอนทมความส าคญมาก เนองจากการยอมรบค าตอบทถกตองและแหละเหมาะสมของการวจยขนอยกบคณภาพของผเชยวชาญ ดงนนผเชยวชาญตองเปนผทมความร ความสามารถ ทกษะ และประสบการณ ในเรองทตองการศกษาวจยเปนอยางด โดยขอควรค านงถงในการคดเลอกผเชยวชาญ สรปได 3 ประการ ดงน 2.1 ความสามารถของผ เ ชยวชาญ ผ วจยควรเลอกผ เ ชยวชาญทมความร ความสามารถ ความเชยวชาญและช านาญในสาขานนๆ อยางแทจรง โดยผวจยตองก าหนดเกณฑในการคดเลอกผเชยวชาญใหชดเจนและเหมาะสม 2.2 การใหความรวมมอของกลมผเชยวชาญ ผวจยควรเลอกผเชยวชาญทมความเตมใจ และเหนความส าคญของการวจย สามารถสละเวลาในการตอบแบบสอบถามหลายรอบได 2.3 จ านวนผเชยวชาญทใชในการวจย ขนอยกบลกษณะของกลมผเชยวชาญเปนส าคญ ยงไมมการก าหนดอยางแนนอนวาจะตองใชเทาใด จากการศกษาของแมคมลแลน (Macmilan, 1971) พบวา หากกลมผเชยวชาญมตงแต 17 คนขนไป ความคลาดเคลอนจะมอตราลดลงและจะเรมคงทคอ 0.02 ดงทแสดงไวในตารางท 4 ตารางท 4 การลดลงของความคลาดเคลอนและจ านวนผเชยวชาญ

ทมา: (Macmilan, 1971)

จ านวนผเชยวชาญ

(Panel Size)

การลดลงของความคลาดเคลอน

(Error Reduction)

ความคลาดเคลอนลดลง

(Net Change)

1 - 5 5 - 9 9 - 13 13 - 17 17 - 21 21 - 25 25 - 29

1.20 - 0.70 0.70 - 0.58 0.58 - 0.54 0.54 - 0.50 0.50 - 0.48 0.48 - 0.46 0.46 - 0.44

0.50 0.12 0.04 0.04 0.02 0.02 0.02

85

จากการศกษาการคดเลอกกลมผเชยวชาญ (ยทธ ไกยวรรณ และกสมา ผลาพรม, 2553) พบวา การคดเลอกกลมผเชยวชาญดวยเทคนคเดลฟายใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เปนการศกษาทตองอาศยความร ความช านาญ และประสบการณของผเชยวชาญในเรองทผวจยตองการศกษา ซงปญหาของการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง คอ หากผวจ ยคดเลอกเองอาจจะไดผเชยวชาญทไมเชยวชาญในเรองทตองการศกษาอยางแทจรงได ดงนน วธการเพอแกไขปญหาเหลาน คอ การใชวธการทเรยกวา “Snow Ball Techniques” โดยใหผเชยวชาญเปนผเสนอรายชอผเชยวชาญในลกษณะเครอขาย เพอชวยใหไดผเชยวชาญทมคณภาพมากขน 3. แบบสอบถามของการวจย คอ ผวจยควรเขยนขอความใหชดเจน สละสลวย สามารถอานและท าความเขาใจไดงาย การใชขอความทก ากวม ซ าซอน อาจท าใหผเชยวชาญไมสามารถเขาใจไดตรงกน สงผลใหผเชยวชาญขาดความสนใจหรอตอบไมไดตามความเปนจรง ดงท ชนตา รกษพลเมอง (2551) ไดกลาววา แบบสอบถามทใชในการวจยดวยเทคนคเดลฟายควรมจ านวน 4 รอบ ดงน 3.1 แบบสอบถามในรอบทหนง ผวจยตองก าหนดกรอบของการวจยจากประเดนปญหาทตองการศกษา ซงกรอบของการวจยอาจไดมาจากเอกสารหรองานวจยทเกยวของ รวมถงการสมภาษณผทรงคณวฒบางทาน จากนนจงน ามาสรางเปนแบบสอบถาม ซงเปนแบบสอบถามปลายเปดทมค าถามกวางๆ เกยวกบประเดนปญหาของการวจย 3.2 แบบสอบถามรอบทสอง เปนการน าขอมลทไดจากกลมผ เ ชยวชาญในแบบสอบถามปลายเปดรอบแรกมารวบรวมเขาดวยกน โดยการตดทอนขอความทซ ากน หรอตดสวนทเกนไปจากกรอบของการวจยออกไป ซงขอความทรวบรวมไดจะถกน ามาเปนขอกระทงในลกษณะมาตราประเมนคา คอ เปนสเกล (Scale) 1-5 หรอ 1-6 หรอ 1-7 ระดบ แลวแตความเหมาะสม การประเมนคาในแบบสอบถามรอบนจะเปนการจดล าดบความส าคญ หรอความเปนไปไดของเหตการณ หรอขอความทก าหนดขนเปนขอกระทง 3.3 แบบสอบถามรอบทสาม โดยปกตจะประกอบดวยประโยคหรอขอค าถามเหมอนกบแบบสอบถามรอบทสอง แตจะเพมการรายงานใหผเชยวชาญไดทราบความคดเหนของกลมโดยการแสดงต าแหนงของฐานนยม (Mode) หรอคามธยฐาน (Median) และคาพสยระหวางควอไทล (Interquartile Range) ของแตละขอค าถาม รวมท งต าแหนงทผ เ ชยวชาญแตละคนตอบในแบบสอบถามรอบทสอง เพอเปนการเปดโอกาสใหผเชยวชาญไดทราบความเหมอนและความตางของค าถามของตน จากการเปรยบเทยบกบค าตอบของกลม เพอทบทวนค าตอบของตน 3.4 แบบสอบถามรอบทส มลกษณะเดยวกนกบแบบสอบถามรอบทสาม ซงปกตแลวนยมใชแบบสอบถามเพยง 2-3 รอบ การจะก าหนดวาควรมแบบสอบถามรอบทสหรอไมนน ควรพจารณาคาพสยระหวางควอไทลประกอบดวย หากพบวาไมมการเปลยนแปลงหรอมการเปลยนแปลงนอยมาก กลาวคอ มคาพสยระหวางควอไทลแคบมาก กสามารถยตกระบวนการวจยลงได

86

4. การรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล คอ เปนการเรมตนตงแตการตดตอขอความอนเคราะหผเชยวชาญในการเขารวมการวจยเพอตอบแบบสอบถามใหครบทกรอบ นอกจากนไมควรเวนชวงระยะเวลาการตอบแบบสอบถามในแตละรอบระยะนานเกนไป หากการตอบค าถามในแตละรอบมจ านวนกลมผเชยวชาญลดนอยลง อาจจะสงผลตอการวเคราะหขอมลได เนองจากสถตทใชในการวเคราะหขอมลจากค าตอบรอบทสองและรอบทสาม คอสถตเกยวกบการวดแนวโนมเขาสศนยกลาง (Central Tendency) และหากจ านวนผเชยวชาญลดลงเปนจ านวนมาก อาจท าใหผลการวเคราะหขอมลคลาดเคลอนได โดยขอควรค านงถงการรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล พจารณาไดดงน 4.1 การก าหนดคาสถตในการวเคราะหขอมล ผวจยตองเลอกใหเหมาะสมกบการวจยเรองนนๆ เชน กรณทแสดงความคดเหนในเรองของเวลา ปรมาณ ควรใชคามธยฐาน และกรณทจะท านายเวลา ปรมาณ หรอสถานการณในอนาคตมกจะใชคาฐานนยม สวนคาเฉลยอาจไมเหมาะสม เนองจากมาตราทใชกบค าถามมเพยงเลกนอย 4.2 ความตรงและความเทยงในการวจย ขนอยกบจ านวนของผเชยวชาญ และอตราการเปลยนแปลงความคดเหนของผเชยวชาญ ดงนนการเลอกผเชยวชาญในการตอบแบบสอบถามจงเปนเรองทส าคญมาก เนองจากผลลพธของเทคนคการวจยแบบเดลฟายเปนค าตอบทไดจากความคดเหนโดยการถามซ าหลายรอบ ท าใหผเชยวชาญมโอกาสไดตรวจสอบค าตอบของตนเอง ในหลายรอบ (Sharkey and Sharples, 2001 อางถงใน พรกล สขสด, 2546) 4.3 การพจารณาตรวจสอบการไดรบฉนทามตของขอความ จากการศกษาของ ศกดชย บาลศร (2543) ไดสรปวา ขอความจะไดรบฉนทามตของกลมบคคลกตอเมอ ขอความนนมคามธยฐานไมต ากวา 3.50 หรอ 4.50 ขอความนนมคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และมคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 4.4 ขอดและขอจ ากดของเทคนคเดลฟาย

ขอดของเทคนคเดลฟาย (อมรรตน ภญโญอนนตพงษ, 2546; บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550; พรรณธดา ใจเทยง, 2554; ภทราวธ ขาวสนท, 2554) สามารถสรปสาระส าคญ ไดดงน 1. ผลการวจยมความเชอถอสง ผลการวจยดวยเทคนคการวจยแบบเดลฟายจะมความนาเชอถอมากและสามารถน าไปใชประโยชนไดจรง เนองจากเปนค าตอบทไดจากความคดเหนของกลมผเชยวชาญทมความร ความช านาญพเศษ และประสบการณในสาขาวชานน ๆ อยางแทจรง ซงผลการวจยไดผานกระบวนการพจารณาจากการย าถามในหลายๆ รอบ จงเปนค าตอบทกลนกรองอยางรอบคอบ ชวยใหเกดความเชอมนในผลการวจยสง ผเชยวชาญแตละคนสามารถแสดงความคดเหนไดอยางเปนอสระ ไมตกอยภายใตอทธพลการครอบง าทางความคดของกลมผเชยวชาญทมคณลกษณะเหนอกวาผอน และผเชยวชาญแตละคนมโอกาสไดแสดงความคดเหนไดอยางเทาเทยมกนและไดตอบแบบสอบถามฉบบเดยวกนทกรอบ รวมทงมโอกาสไดเปลยนแปลงหรอยนยนความคดเหนของตนเองจนเกดความมนใจในค าตอบทได 2. ใชงบประมาณในการวจยไมมาก เนองจากไมตองมการพบปะโดยตรงของกลมผเชยวชาญ แตเปนการใชแบบสอบถามเกบขอมลในแตละรอบ ท าใหประหยดคาใชจายลงไปไดมาก

87

3. ใชเวลาในกระบวนการศกษาวจยไมมากนก เนองจากในกระบวนการเกบรวบรวมขอมลในแตละรอบจะใชเวลาประมาณ 3 สปดาห ดงนนผวจยจงใชเวลาทงกระบวนการประมาณ 2-3 เดอน ซงเปนวธการวจยทใชระยะเวลาเพยงสน ๆ แตไดผลลพธทมความนาเชอถอและสามารถน าผลการวจยไปใชประโยชนไดอยางแทจรง มความสะดวกและรวดเรว 4. ผวจยสามารถท าการวจยไดทกสถานการณ โดยสามารถเกบรวบรวมขอมลจากผเชยวชาญทอยในสถานทแตกตางกนได ทงทางดานสภาพภมศาสตร และเวลา 5. เปนวธการวจยทมขนตอนการด าเนนการไมซบซอน รวมทงผวจยสามารถทราบล าดบความส าคญของขอมลและเหตผลในการตอบอยางเปนขนเปนตอน รวมทงความสอดคลองของความคดเหนในประเดนตาง ๆ สามารถเขาใจไดงาย 6. การวเคราะหขอมลสามารถท าไดงาย เนองจากใชคาสถตพนฐานเพยงคาเฉลย คาฐานนยมคามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลเทานน ขอจ ากดของเทคนคเดลฟาย (ขนษฐา วทยาอนมาส , 2531; อมรรตน ภญโญอนนตพงษ, 2546; บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550; พรรณธดา ใจเทยง, 2554; ภทราวธ ขาวสนท, 2554) สามารถสรปสาระส าคญ ไดดงน 1. การคดเลอกกลมผเชยวชาญทเปนผตอบแบบสอบถาม หากไมใชเปนผทมความร ความเชยวชาญพเศษ และประสบการณในสาขานนๆ อยางแทจรง จะสงผลท าใหผลการวจยเกดความคลาดเคลอนไปจากภาพในอนาคตทจะเปนจรง 2. ผเชยวชาญไมใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามโดยตลอด รวมทงเกดความเบอหนายในการตอบแบบสอบถามหลายรอบ อนเนองมาจากสาเหตตาง ๆ เชน เปนเรองทไมนาสนใจ มภารกจมาก หรอเกดจากปญหาอน ๆ สงผลใหกระบวนการวจยลาชา 3. ในกรณทผเชยวชาญไมมเวลาใหความคดเหน มภาระกจเรงดวนมากมาย สงผลใหผวจยประสบปญหาดานการนดหมายสมภาษณผเชยวชาญ นอกจากนมกจะไดรบแจงการเปลยนแปลงวน และเวลาทนดหมาย 3. ผวจยขาดการวางแผนในการตดตามแบบสอบถามจากผเชยวชาญ หรอแบบสอบถามเกดการสญหาย ท าใหไดรบค าตอบกลบคนมาไมครบหรอไดค าตอบกลบคนมาดวยความยากล าบาก 4. กรณการตอบแบบสอบถามในรอบทสาม เมอความคดเหนของผเชยวชาญคนใดคนหนงไมสอดคลองกบความคดเหนของกลมผเชยวชาญ และถาหากยงยนยนความคดเหนของตนกจะถกขอรองใหแสดงเหตผลประกอบ เงอนไขนท าใหผเชยวชาญหลายคนเปลยนความคดเหนของตนใหสอดคลองกบความคดเหนของกลม 5. ในการวเคราะหขอมล ความคดเหนของผเชยวชาญทไมสอดคลองกบความคดเหนของกลม จะถกตดออก ซงบางครงเปนความคดเหนทด ถกตอง และมประโยชน 6. กรณทผเชยวชาญอาจจะไมไดเปนผตอบแบบสอบถามดวยตนเอง หากไมเหนความส าคญของการวจยหรอดวยเหตผลใดกตาม โดยเฉพาะในกรณทสงแบบสอบถามทางไปรษณย ซงผวจยไมมโอกาสทราบ สงผลใหขอมลทไดนนไมตรงตามจดมงหมายของการวจย

88

7. กรณค าตอบทไดจากค าถามปลายเปดรอบแรก ซงมกจะเปนค าตอบทยาว ท าใหการวเคราะหเนอหามปญหาและอาจเปลยนล าดบความส าคญแตกตางกนไปจากทผตอบตองการ โดยสรป แนวคดเกยวกบการศกษาวจยในอนาคตดวยวธการวจยแบบเดลฟายทไดน าเสนอ ประกอบดวย ความเปนมาของเทคนคเดลฟาย ความหมายของเทคนคเดลฟาย กระบวนการวจยโดยใชเทคนคเดลฟาย และขอดขอจ ากดของเทคนคเดลฟาย เพอใหมความร ความเขาใจเกยวกบแนวคดการวจยแบบเดลฟายแบบองครวม เนองจากการศกษาถงความเปนไปไดทจะเกดขนในอนาคตมความส าคญยงตอการวางแผนและการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรการพฒนา แผนปฏบตการตางๆ ทงในระดบบคคลและระดบองคกร เพอการตดสนใจในการด าเนนงานใหมประสทธภาพสงสด ตอนท 5 งานวจยทเกยวของ

ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบทกษะการเรยนร ทกษะแหงศตวรรษท 21 การศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ ทงในประเทศและตางประเทศ ดงรายละเอยดตอไปน 5.1 งานวจยในประเทศ

เสงยมจตร เรองมณชชวาล (2543) ไดศกษาวจยเรอง ลกษณะการเรยนรดวยตนเองของนกศกษาผใหญสายสามญระดบมธยมศกษาตอนปลาย ผลการวจยพบวา โดยรวมทกองคประกอบมคาเฉลยอยในระดบสง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มคาเฉลยอยในระดบสง 5 องคประกอบ คอ การเปดใจรบโอกาสทจะเรยน การมองอนาคตในแงด มความรบผดชอบตอการเรยนของตน มความรกทจะเรยน และมทกษะทจ าเปนในการเรยนและการแกปญหา ในการเปรยบเทยบตวแปรอสระดานเพศ พบวา นกศกษาผหญงมคาเฉลยสงกวาผชายใน 2 องคประกอบ คอ มความรกทจะเรยน และมความคดสรางสรรค การเปรยบเทยบตามอาย ผลการศกษา และลกษณะการประกอบอาชพขณะศกษา ไมพบความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต

ณฏฐลกษณ ศรมชย (2547) ไดศกษาวจยเรอง ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการเรยน

วชาชพหลกสตรระยะสนของนกศกษาผใหญศนยการศกษานอกโรงเรยนกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา นกศกษาผใหญมสวนรวมในการเรยนวชาชพหลกสตรระยะสน ดานการส ารวจปญหา ดานการวางแผน ดานการด าเนนงานและดานการประเมนผลอยในระดบปานกลาง มระดบความมนยส าคญทางสถต .01 ม 2 ตวแปร ไดแก สภาพแวดลอมของสถานศกษา และสาขาวชาชพ สวนการเรยนวชาชพทระดบความมนยส าคญทางสถต .05 มเพยง 1 ตวแปร ไดแก ระดบการศกษา ปจจยทรวมอธบายความแปรปรวนโดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบเพมตวแปรเปนขน พบตวแปร 2 ตวทไดรบการคดเลอกและสามารถรวมอธบายความแปรปรวนการมสวนรวมในการเรยนวชาชพหลกสตรระยะสนของนกศกษาผใหญไดรอยละ 19.40 ไดแก สภาพแวดลอมของสถานศกษาและสาขาวชาชพ

89

รชดา คงคาหลวง (2550) ไดศกษาการศกษาความตองการและแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรทางการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยของบานหนงสอกรงเทพมหานคร จากผลการวจยและการสมภาษณกลมผจดกจกรรมในบานหนงสอไดแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรทางการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยของบานหนงสอ กรงเทพมหานคร ดงน จดใหเปนหองสมดมชวต มกจกรรมเหมาะกบทกวย ใหความรเรองทกษะชวต มบรการอนเทอรเนต เพมขนาดใหกวางมากขน เปดโอกาสใหคนในชมชนไดเขาถงขอมลโดยการประชาสมพนธและประเมนผลทกครง

อาชญญา รตนอบล และคณะ (2550) ไดศกษาวจยเรอง แนวโนมการจดการศกษานอก

ระบบโรงเรยนของประเทศไทยในทศวรรษหนา โดยศกษาแนวโนมหรอทศทางทเหมาะสมระหวางป พ.ศ. 2545-2555 ผลการวจยพบวา 1) แนวโนมดานปรชญาและแนวคดของการศกษานอกระบบโรงเรยนจะเนนการศกษาตลอดชวตทเชอในความเสมอภาคของโอกาสในการเรยนร ใหความส าคญกบความแตกตางระหวางบคคล 2) แนวโนมดานบทบาทของการศกษานอกระบบโรงเรยน มบทบาทในการพฒนาคณภาพชวตและความสามารถของประชาชนอยางยงยน 3) แนวโนมดานหลกสตร เนอหาและกจกรรมการเรยนการสอน โดยเปนหลกสตรทมชมชนและสถานประกอบการเปนฐาน มความยดหยนและสอดคลองกบปญหาและความตองการของบคคลและชมชน 4. แนวโนมดานการบรหาร การจดการและการประสานงานการศกษานอกระบบโรงเรยนเนนการกระจายอ านาจสชมชน ศนยการเรยนร หรอสถานศกษาการศกษานอกระบบโรงเรยน 5. แนวโนมดานการประเมนและตดตามผลการจดการศกษานอกระบบโรงเรยน มหลายรปแบบแลวแตความเหมาะสมของผเรยนและวตถประสงคของการประเมน จะเปนการประเมนทผเรยนเปนศนยกลางตามสภาพจรง

พวงรตน จนทรเอยด (2545) ไดศกษาวจยเรอง การศกษาทกษะการเรยนรดวยตนเองในวชา

วทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษ โดยใชรปแบบการเรยนดวยตนเองในวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษ จากการศกษาการสรางรปแบบทกษะการเรยนรดวยตนเองในวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษ และศกษาทกษะการเรยนรดวยตนเองในวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษ ผลการวจย พบวา การสรางรปแบบทกษะการเรยนรดวยตนเองในวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษ ผลการหาประสทธภาพรปแบบทกษะการเรยนรดวยตนเองในวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษหลงการใชรปแบบการเรยนดวยตนเอง เปนไปตามเกณฑ ดงน E1/E2 = 80/80 และทกษะการเรยนรดวยตนเองของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษในวชาวทยาศาสตร หลงการใชรปแบบการเรยนรดวยตนเองสงกวากอนการใชรปแบบการเรยนรดวยตนเองอยางมนยส าคญทระดบ .05

90

ดารณ ศกดศรผล (2550) ไดศกษาวจยเรอง การพฒนารปแบบการเสรมสรางทกษะการเรยนรของเดกปฐมวยทมภาวะเสยงตอการเกดปญหาทางการเรยนร ผลการวจยพบวา แบบคดแยกเดกปฐมวยทมภาวะเสยงตอการเกดปญหาทางการเรยนร มคาความเทยงตรงเชงโครงสรางและเนอหา มคาความเชอมนรวมทงชดเทากบ 0.83 ซงอยในระดบทเชอถอได และชดเสรมสรางทกษะการเรยนร ประกอบดวยกจกรรมการเลนและแบบฝกหดเพอเสรมสรางความสามารถทางการเรยนรดานทศทาง การจ าจากการฟง การจ าจากการเหน การเขยน การเคลอนไหว และการจดกลมสมพนธ พบวา ความสามารถทางการเรยนรทง 6 ดาน หลงจากไดรบการฝกดวยชดเสรมทกษะการเรยนรดขน อยในระดบดมาก เมอเปรยบเทยบความสามารถทางการเรยนรกอนและหลงใชชดเสรมทกษะการเรยนร พบวา ความสามารถทง 6 ดาน สงขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

อรรถสทธ ปากคลอง (2554) ไดศกษาวจยเรอง แนวทางการจดการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยเพอสงเสรมทกษะการเรยนรส าหรบการจดการธรกจขนาดยอม พบวา ผลการศกษาปญหา ความตองการการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอสงเสรมทกษะการเรยนรส าหรบการจดการธรกจขนาดยอมอยในระดบสงทกดาน ประกอบดวย ดานเนอหาและกจกรรม ดานการมสวนรวม ดานการประชาสมพนธ ดานสภาพแวดลอม ดานการประเมนผล และแนวทางการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอสงเสรมทกษะการเรยนรส าหรบการจดการธรกจขนาดยอม ควรเนนการมสวนรวมของผประกอบการในการจดกจกรรมการเรยนรทกๆ ดาน โดยเฉพาะดานเนอหาและกจกรรม และการจดการเรยนรทหลากหลายทนกบเทคโนโลยในปจจบน เชน การเรยนรผานอนเตอรเนต ซด มการจดการนทรรศการการประชาสมพนธใหความรอยางทวถง 5.2 งานวจยในตางประเทศ

Brookfield (1986) ไดศกษาวจยเกยวกบการเรยนรของผใหญ พบวาผใหญจะเรยนรไดดทสดเมอกระบวนการเรยนรทจดขนเปนไปตามปจจยทเกยวของดงน 1) ความสนใจ ผใหญทกคนไมชอบการบงคบในสถานการณการเรยนร ถาเนอหาไมเกยวของตามความตองการ ผใหญจะเกดความอดอด ไมอยากเรยนร 2) ความไววางใจ การเรยนรจะไดผลเมอมความไววางใจระหวางนกเรยนและครผสอน การยอมใหผเรยนมสวนรวม เปดใหถามค าถาม การเปดเผยตนเอง การเรยนรโดยปราศจากความกลว 3) ความรวมมอ ความรวมมอเรมตงแตการออกแบบ การเลอกวชา และการประเมนผล 4) การแสดงออก (การปฏบต) เปนแนวคดใหมทผเรยนตองไดแสดงออกดวยการปฏบตไดทดลองอยางตอเนองและสะทอนกลบสงทเกดขน เปนการสรางประสบการณจากการเรยนร 5) เนนการคดอยางมวจารณญาณ ผใหญไมชอบการถกลอเลน ถกเรยกวาโง ชอบเรยนรวธการคดดวยตนเอง วเคราะหวพากษจากคานยม ความเชอ และพฤตกรรม

91

Reynolds (1986) ไดศกษาวจยเกยวกบความสมพนธระหวางความพรอมในการเรยนรดวยการน าตนเองกบเหตผลหรอแรงจงใจในการเขาศกษาของนกศกษาผใหญทเรยนนอกเวลาในวทยาลยชมชน กลมตวอยางจ านวน 95 คน อายเฉลย 35.75 ป โดยใช SDLRS และ EPS (Educational Participation Scale) พบวา มความสมพนธในเชงบวกระหวางแรงจงใจดานพทธปญญากบความพรอมในการเรยนรดวยการน าตนเอง โดยประสบการณและสงททาทายตางๆ ในชวตเปนอทธพลทส าคญ และระบวาความสนใจทางพทธปญญาเปนเหตผลส าคญในการเขารวมโปรแกรม Billington (1988) ไดศกษาวจยเกยวกบการเรยนรผใหญ พบวามปจจย 7 ประการทมผลตอการเรยนรผใหญและมสวนกระตนใหผใหญเกดการเรยนรเกดการพฒนา ไดแก 1) สงแวดลอมทผเรยนรสกปลอดภย และการสนบสนนความตองการของแตละบคคล 2) สงแวดลอมทสนบสนนใหเกดอสรภาพทางปญญา สนบสนนประสบการณและเกดความคดสรางสรรค 3) สภาพแวดลอมการเรยนรทอบอน มความเปนเพอน ไดรบการยอมรบความเคารพ การไดแสดงความคดเหน 4) การเรยนรดวยการน าตนเอง 5) การเรมตนความส าเรจ ความทาทายทางปญญา สงเหลานจะเปนสงททาทายบคคลใหเกดเรยนร 6) การเรยนรทมชวตตรงขามกบการเรยนรทรบฟงอยางเดยว มปฏสมพนธในการเรยนร มการสนทนา พดคยเพอใหเกดแนวคดใหมในการท างาน การทดลอง การฝกปฏบต จะชวยตรวจสอบความเปนจรงในทางทฤษฎ และชวยใหผเรยนไดพฒนาดขน และ 7) การสะทอนกลบ เปนกลไกส าคญทท าใหผเรยนไดแสดงออก แสดงความสามารถ แสดงความตองการในการเรยนร จะเปนประโยชนทจะน าไปพฒนาปรบปรงของผสอนได The Institute for the Future (IFTF) (2011) ไดท าการศกษาวจยเกยวกบทกษะทจ าเปนส าหรบแรงงานในอนาคตอก 10 ป ขางหนา ผลการวจยสรปแรงขบทส าคญ 6 ประการ ไดแก 1) การมอายยนขน 2) การเพมขนของเครองจกรและระบบเครองจกรทมประสทธภาพ 3) โลกคอมพวเตอร 4) ระบบนเวศใหมของสอ 5) โครงสรางองคกรขนาดใหญ 6) โลกทมการเชอมตอกนทวโลก นอกจากนทกษะ 10 ประการทจ าเปนส าหรบแรงงานในอนาคต ไดแก 1) ความสามารถในการตดสนวาอะไรส าคญหรอความหมายทซอนอย 2) ความสามารถในการตดตอสอสารอยางลกซง 3) สามารถคดและหาค าตอบไดนอกเหนอจากค าตอบทวไป 4) สามารถท างานในทๆ มวฒนธรรมทแตกตาง 5) ความสามารถในการเปลยนขอมลจ านวนมากเปนขอมลเชงคณธรรม 6) ความสามารถในการประเมนและพฒนาเนอหาทใชกบสอรปแบบใหมๆ 7) มความสามารถทจะเขาใจศาสตรขามสาขาวชา 8) ความสามารถในการพฒนาภารกจเพอใหไดผลลพททตองการ 9) ความสามารถในการแยกแยะกลนกรองขอมล และ 10) ความสามารถทจะท างานอยางไดผล ท าใหคนตดตอเชอมโยงกนได Choi Sook (2011) ไดท าวจยเรอง An Analysis of ‘Informatics’ Curriculum from the Perspective of 21st Century Skills and Computational Thinking ผวจยศกษาวเคราะหลกษณะของการศกษาคอมพวเตอรจากมมมองของศตวรรษท 21 และทกษะการคดค านวณ ซงทกษะในศตวรรษท 21 เปนทกษะทจ าเปนส าหรบความส าเรจในโลกปจจบน ไดแก คดเชงวพากษ การแกปญหา การสอสาร และท างานรวมกน ทกษะการคดค านวณมความจ าเปนส าหรบคนยคปจจบน

92

Leach (2012) ไดศกษาวจยเรอง Humanistic School Culture and Social 21st Century Skills โดยผวจยไดอธบายสาระส าคญของลทธมนษยนยมและการเคลอนไหวเกยวกบทกษะศตวรรษท 21 ในการสงเสรมการศกษาของประชาชน ดงนนการวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาถงโรงเรยนทมลกษณะสอดคลองกบวฒนธรรม และคณธรรมของโรงเรยน จากการศกษาพบวา การเหนอกเหนใจประจกษอยในวฒนธรรมของโรงเรยน และศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนคณลกษณะ และทกษะในศตวรรษท 21 พบวา ลกษณะวฒนธรรมโรงเรยน คร นกเรยน ชมชนมความความสมพนธกน เชอมน เคารพ และยอมรบซงกนและกน ลกษณะวฒนธรรมและคณธรรมของโรงเรยนทงหมด พบวา มความสมพนธกบทกษะศตวรรษท 21 คอครมความสมพนธตอการพฒนาชมชนและความรวมมอในชมชน การรบรของชมชน การสอสาร ความนาเชอถอ การตดสนใจ ความเคารพ และการท างานรวมกน รวมถงจตส านกและความรบผดชอบตอสงคม Zeitlen (2013) ไดศกษาวจยเกยวกบเรอง A study of California public school district superintendents and their implementation of 21st century skills โดยมวตถประสงคเพอให ระดบหวหนาและผดแลดานทรพยสนทางปญญา น าคมอการปฏบตการของทกษะในศตวรรษท 21 ไปใชในแตละเขตพนท การศกษาใชค าถามการวจยทเกยวของกบการสอนและการเรยนรในศตวรรษท 21 เกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณผานการส ารวจความคดเหนทางออนไลน และขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณผปฏบตงานในกรมสอบสวนคดพเศษแคลฟอรเนย ผลการวจยพบวา ทศนะของผปฏบตงานในกรมสอบสวนคดพเศษแคลฟอรเนยเหนวา ควรก าหนดทกษะศตวรรษท 21 ในรปแบบตางๆ เพอเชอมโยงทกษะศตวรรษท 21 ไดแก มาตรฐานของรฐ ทกษะการสอสาร ทกษะความรวมมอ ทกษะการคดเชงวพากษ และความคดสรางสรรค รวมถงการใชเทคโนโลยเปนเครองมอในการสอนทเกยวของกบทกษะในศตวรรษท 21 การด าเนนงานทวไปของหลกมาตรฐานของรฐ ผมสวนเกยวของตางๆ ไดแก คร ผบรหารกจการโรงแรม และอน ๆ ทเกยวของ และใหมการพฒนาวชาชพอาจารย และเจาหนาท ใหมคณลกษณะทพงประสงค และการประเมนแบบไมเปนทางการ และเรมปรบเปลยนความเขาใจและความตองการระบบการประเมนผลการเรยนการสอนและการเรยนรในศตวรรษท 21 Navichki (2013) (บทคดยอ) ไดท าการศกษาวจยเรอง “CT” and “5C's”: Required Skills of the 21st Century โดยผวจยไดน าเสนอทกษะทจ าเปนใหมในศตวรรษท 21 ไดแก CT (การคดค านวณ) และ 3R (การอาน การเขยน และคณตศาสตร) ในศตวรรษท 21 “CT” หมายถง วธการใหมของการแกปญหาทมการใชเทคนควทยาการคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศวทยาการคอมพวเตอร นอกจากนความปรารถนาของการรวมหาทกษะทเรยกวา “5C’s” หมายถง ความคดทส าคญในการแกปญหา ความคดสรางสรรค ทกษะการสอสาร ความรวมมอ และการสรางความสมพนธขามวฒนธรรม เพอการอภปรายวธการสอนใหม ๆ ในการศกษาคณตศาสตรทซบซอน

93

จะเหนไดวา งานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศเกยวกบทกษะการเรยนร ทกษะแหงศตวรรษท 21 การศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ จะใหความส าคญกบการพฒนาทรพยากรมนษยใหมความร ความสามารถ ทกษะ สมรรถนะ และทศนคตทพงประสงคกบการเปลยนแปลงของบรบททางสงคม และการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะเรองของการพฒนาทกษะการเรยนร มววฒนาการเรอยมาจากอดตถงปจจบน ผวจยไมไดศกษาเฉพาะแนวคด หลกการหรอองคประกอบเพยงอยางเดยว แตไดศกษาประเดนอนๆ ทเกยวของ อาท ประเดนเรองของการเปลยนแปลง การปรบเปลยนกระบวนทศน หรอแนวทางการปฏบตหรอการด ารงชวตใหมๆ ของมนษยในแตละยคสมย ซงในปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศเปนปจจยหลกในการขบเคลอนการพฒนาในดานตางๆ ดงนน การศกษางานวจยทเกยวของสามารถน ามาเปนตนแบบทด เพอน าประเดนตางๆ ทเกยวของมาประยกตใชและเชอมโยงใหสอดคลองกบเรองทผวจยก าลงศกษาไดอยางมประสทธภาพ ตอนท 6 กรอบแนวคดในการวจย

การวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญผวจยไดศกษาหลกการ และแนวคดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 รวมไปถงแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากเอกสารงานวจย หนงสอ บทความทางวชาการ และงานวจยอนๆ ทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 อาท แนวทางการจดการศกษาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 รวมไปถงเอกสารการวจยเกยวกบการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ พบวา องคประกอบหลกของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดงน 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ผวจยไดด าเนนกระบวนการวจย โดยแบงออกเปน 2 ขนตอนตามวตถประสงคการวจย ดงน 1) วเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากเอกสารการวจยและงานวจยทเกยวของ ควบคไปกบการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญจากเทคนคการวจยแบบเดลฟาย จ านวน 17 ทาน 2) น าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยการตรวจสอบและประเมนผลการวจยกบผทรงคณวฒ จ านวน 7 ทาน ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม โดยสรปเปนกรอบแนวคดในการวจยไดดงน

94

ภาพท 5 กรอบแนวคดในการวจย

1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 3 ทกษะ ดงน 1. ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 2. ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย 3. ทกษะชวตและการท างาน 2. รางแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญใน 4 ดาน ดงน

1. ดานหลกการและนโยบาย 2. ดานคณลกษณะทกษะการ

เรยนรในศตวรรษท 21 3. ดานการจดกระบวนการเรยนร 4. ดานการสนบสนนและสงเสรม

1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

Delphi Technique

ตรวจสอบและประเมนผลการวจยโดยผทรงคณวฒ

แนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21

ส าหรบนกศกษาผใหญ

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยใชวธการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) จ านวน 3 รอบ มวตถประสงคเพอวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ และเพอน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ทงนผวจยไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 2 ขนตอนตามวตถประสงคของการวจย ในประเดนตอไปน 1. ประชากรทใชในการวจย 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การสรางเครองมอทใชในการวจย 4. การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย 5. การเกบรวบรวมขอมล 6. การวเคราะหขอมล ขนตอนท 1 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

เพอเปนการวเคราะหขอมลเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยไดศกษาเนอหาจากเอกสาร รายงานการวจย หนงสอ บทความทางวชาการ และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 เพอใหไดองคความรเกยวกบเรองของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 การศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ รวมไปถงแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดงตอไปน 1. เอกสารการวจย หนงสอ และบทความทางวชาการทเกยวของกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อาท 1.1 หนงสอเรองทกษะแหงอนาคตใหม: การศกษาเพอศตวรรษท 21 (วรพจน วงคกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ, 2554) 1.2 เอกสารประกอบการเสวนาเรอง บณฑตในศตวรรษท 21: การปรบหลกสตรและการสอน (ทศนา แขมมณ, 2555)

1.3 หนงสอเรอง ทกษะแหงศตวรรษท 21 ตองกาวใหพนกบดกของตะวนตก (ไพฑรย สนลารตน, 2557)

1.4 รายงานวจยเรอง Future Work Skills 2020. (Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute, 2011)

96

2. เอกสารการวจย หนงสอ และบทความทางวชาการทเกยวของกบการการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต อาท

2.1 รายงานการวจยเรอง การศกษาเปรยบเทยบการพฒนาการศกษาไทยกบนานาชาต : นวตกรรมดานการเรยนรตลอดชวตเพอยกระดบการ ศกษาของแรงงานไทย (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2549) 2.2 บทความทางวชาการเรอง บทบาทการศกษาตลอดชวตตอการพฒนาทรพยากรมนษยในยคสงคมแหงการเรยนร (สวธดา จรงเกยรตกล, 2554) 2.3 หนงสอเรอง การศกษาตลอดชวต: เนองในโอกาสวนทระลกสากลแหงการรหนงสอป พ.ศ. 2556 (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2556) 2.4 บ ท ค ว า ม ท า ง ว ช า ก า ร เ ร อ ง Lifelong Learning: In International Encyclopedia of Adult Education and Training. (Hasan, A., 1996) 3. เอกสารการวจย หนงสอ และบทความทางวชาการเกยวกบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อาท 3.1 รายงานการวจยเรอง แนวโนมการจดการศกษานอกระบบโรงเรยนของประเทศไทยในทศวรรษหนา (อาชญญา รตนอบล และคณะ, 2550) 3.2 งานวจยเรอง การศกษาความตองการและแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรทางการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยของบานหนงสอกรงเทพมหานคร (รชดา คงคาหลวง, 2550) 3.3 งานวจยเรอง ผลของการจดกจกรรมการศกษานอกระบบโรงเรยนทมตอความรและเจตคตในการประกอบอาชพอสระส าหรบนกศกษาผใหญสายอาชพในส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเพชรบร (จงจต สกฤษศลป, 2551) 3.4 บทความทางวชาการเรอง Non-Formal Education: Flexible Schooling or Participatory Education? (Rogers, A., 2004) 4. เอกสารการวจย หนงสอ และบทความทางวชาการเกยวกบการศกษาผใหญ และการเรยนรของผใหญ อาท 4.1 งานวจยเรอง ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการเรยนวชาชพหลกสตรระยะสนของนกศกษาผใหญศนยการศกษานอกโรงเรยนกรงเทพมหานคร (ณฏฐลกษณ ศรมชย, 2547) 4.2 รายงานระดบชาตเรอง สภาพและการพฒนาการเรยนรและการศกษาผใหญ (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2550) 4.3 บทความทาง วชาการเรอง The Modern Practice of Adult Education. (Knowles, M.S., 1980) 4.4 รายงานการวจยเรอง Ego Development and Adult Education Doctoral Dissertation. (Dorothy, D. Billington, 1988)

97

5. เอกสารการวจย หนงสอ และบทความทางวชาการเกยวกบแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ อาท 5.5 รายงานการวจยเรอง การศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21 (สมาล สงขศร, 2544) 5.2 รายงานการวจยเรอง ภาพการศกษาไทยในอนาคต 10 - 20 ป (พณสดา สรธรงศร, 2552) 5.3 เอกสารเกยวกบนโยบายและทศทางการพฒนาการศกษาแหงชาตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ของหนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงศกษาธการ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เปนตน 5.4 เอกสารเผยแพร เรอง Instructional Design Principles for 21st Century Learning Skills. (Sahin, M.C., 2009) ควบคไปกบการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยผวจยสรปเนอหาทไดจากการสมภาษณผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ ดงตอไปน 1.1 ประชากรทใชในการวจย

1.1.1 ประชากร ประชากรทใชในการวจยในครงน เปนผเชยวชาญทมความร ความสามารถและประสบการณในดานการศกษาตลอดชวต ดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ดานการศกษาผใหญ และดานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผบรหารนโยบาย ผปฏบตงาน และผใชบณฑตทงหนวยงานภาครฐและเอกชน 1.1.2 กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยในครงน ผ วจยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) เพอใชศกษาและเกบรวบรวมขอมลเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ จ านวน 24 ทาน แบงเปน การเกบรวบรวมขอมลความคดเหนของผเชยวชาญดวยวธวจยแบบเดลฟาย จ านวน 17 ทาน รวมไปถงการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒ จ านวน 7 ทาน โดยไดศกษาการก าหนดขนาดกลมตวอยางแบบเจาะจงจากการศกษาของโทมส ท แมคมลแลน (Thomas T. Macmillan อางถงใน เกษม บญออน, 2522) ทพบวา กลมตวอยางทมขนาด 17 ทานขนไป ระดบความคลาดเคลอนจะลดลงอยางคงท และมความคลาดเคลอนนอยมาก ซงเทากบ 0.02 เรมทขนาดกลมตวอยางตงแต 17 – 21 คนขนไป (ตามตารางท 4) โดยผวจยไดก าหนดเกณฑการพจารณาคณสมบตกลมตวอยางผเชยวชาญ ดงตอไปน

98

1. เปนผมความร ความสามารถ และประสบการณดานการศกษาตลอดช วต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการศกษาผใหญ 2. เปนผมความร ความสามารถ และประสบการณดานทกษะการเรยนร ใน ศตวรรษท 21 3. เปนผทปฏบตงานดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ตงแต 5 ปขนไป 4. เปนผทมผลงานทางดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางตอเนอง 5. เปนผมประสบการณในการบรหาร หรอสงเสรมการจดการเรยนร หรอจดการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 6. เปนผมวฒทางการศกษาตงแตระดบปรญญาตรขนไป หรอมต าแหนงในสายงานการสอนในสถาบนการศกษาระดบอดมศกษา หรอมต าแหนงทางวชาการตงแตผชวยศาสตราจารย หรอเทยบเทา เมอไดรายชอบคคลทมคณสมบตเปนผเชยวชาญตามเกณฑทก าหนดแลว ผวจยไดด าเนนการตดตอผเชยวชาญดวยวาจาทางโทรศพท และเดนทางไปพบดวยตนเอง จากนนเสนอใหผเชยวชาญเสนอรายชอผเชยวชาญคนตอไปดวยวธการบอกตอ (Snowball Technique) เพอขยายจ านวนผเชยวชาญใหมากขนเรอยๆ เนองจากผเชยวชาญสามารถแนะน าบคคลตามเกณฑได จนกระทงไดผเชยวชาญตามจ านวนทตองการและไดขอมลทอมตว (บญใจ ศรสถตยนรากล, 2550) เมอไดกลมผเชยวชาญผวจยท าการตรวจสอบประวต และคณสมบตตามเกณฑอกครง 1.2 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยในครงน ผวจยใชเทคนควธวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) โดยการใชแบบสมภาษณและแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญรวมจ านวน 3 รอบ ดงตอไปน 1.2.1 แบบสมภาษณรอบท 1 เปนแบบสมภาษณปลายเปดทพฒนามาจากการวเคราะหเอกสารการวจย แนวคดและทฤษฎทอางถงในบทท 2 และขอแกไขจากอาจารยทปรกษา รวมไปถงความคดเหนจากผทรงคณวฒทไดด าเนนการตรวจสอบเครองมอวจยจ านวน 5 ทาน 1.2.2 แบบสอบถามรอบท 2 เปนแบบสอบถามปลายปดทสรางขนจากการวเคราะหเนอหาของค าตอบผเชยวชาญในรอบท 1 ในลกษณะแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ 1.2.3 แบบสอบถามรอบท 3 เปนแบบสอบถามปลายปดในลกษณะแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ทมขอความเหมอนกบรอบท 2 โดยแตละขอค าถามจะระบ คามธยฐาน (Median) คาพสยระหวางควอไทล ( Interquartile Range) และค าตอบเดมของผเชยวชาญในรอบทสอง เพอสงกลบไปใหผเชยวชาญไดทบทวนค าตอบของตนเองวาจะยนยนค าตอบหรอปรบเพมค าตอบอกครง

99

1.3 การสรางเครองมอทใชในการวจย

การสรางเครองมอทใชในการวจยในครงน ผวจยไดสรางแบบวเคราะหเอกสารแบบสมภาษณ และแบบสอบถามเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอเกบรวบรวมขอมล โดยแบงขนตอนในการสรางเครองมอวจยออกเปน 2 ขนตอน ดงตอไปน 1. การวเคราะหเอกสาร ผวจยศกษาเรองของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผนวกกบแนวทางการจดการศกษาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแนวทางการจดการศกษาตลอดชวตจากพระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 รวมไปถงหลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ จากเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 เครองมอทใชเปนแบบวเคราะหเอกสาร เพอน ามาสรางเปนเครองมอวจย 2. การวจยดวยเทคนคแบบเดลฟาย 2.1 ผวจยน าขอมลทไดจากการศกษาจากเอกสารการวจย และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศมาสรางเปนแบบสมภาษณปลายเปด เพอใชสมภาษณผเชยวชาญในรอบท 1 น าเสนอตออาจารยทปรกษา เพอขอค าแนะน าและพจารณาตรวจสอบความถกตอง และน าไปใหผทรงคณวฒจ านวน 5 ทาน พจารณาและตรวจสอบ แลวน ามาแกไขปรบปรงตามความเหมาะสม 2.2 ผวจยน าแบบสอบถามรอบท 1 ทผานการแกไขปรบปรงแลวไปสมภาษณแบบเจาะลกกบผเชยวชาญดวยตนเอง จากนนผวจยรวบรวมความคดเหนของผเชยวชาญทมลกษณะเหมอนกนหรอใกลเคยงกนมาพฒนาเปนแบบสอบถามในรอบท 2 ตอไป 2.3 ผวจยสรางแบบสอบถามในรอบท 2 ภายใตค าแนะน าของอาจารยทปรกษา เปนแบบสอบถามในลกษณะมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ตามแบบของลเคอรท (Likert Scale) ซงขอค าถามแตละขอสรางขนจากการวเคราะหค าตอบของกลมผเชยวชาญทตอบแบบสอบถามแบบปลายเปดในรอบท 1 โดยแตละระดบของคะแนน มความหมายดงตอไปน ระดบคะแนน 5 หมายถง ผเชยวชาญมความคดเหนวาเหมาะสมมากทสด ระดบคะแนน 4 หมายถง ผเชยวชาญมความคดเหนวาเหมาะสมมาก ระดบคะแนน 3 หมายถง ผเชยวชาญมความคดเหนวาเหมาะสมปานกลาง ระดบคะแนน 2 หมายถง ผเชยวชาญมความคดเหนวาเหมาะนอย ระดบคะแนน 1 หมายถง ผเชยวชาญมความคดเหนวาเหมาะนอยทสด 2.4 ผวจยน าแบบสอบถามในรอบท 2 ไปใหผเชยวชาญตอบ เมอไดค าตอบจากผเชยวชาญ จากนนน าค าตอบทไดในแตละขอมาหาคามธยฐาน (Median) และคาพสยระหวาง ควอไทล (Interquartile Range) เพอพฒนาเปนแบบสอบถามรอบท 3

100

2.5 ผ วจยสรางแบบสอบถามในรอบท 3 โดยใชขอค าถามเดมท เหมอนกบแบบสอบถามในรอบท 2 หากแตมการแสดงต าแหนงคามธยฐาน (Median) และคาพสยระหวางควอไทล (Interquartile Range) ทค านวณได และค าตอบเดมของผเชยวชาญทานนนๆ ตอบในรอบทผานมา โดยมจดประสงคเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาและทบทวนค าตอบของตนเองวาจะยนยนค าตอบหรอปรบเพมค าตอบอกครง 1.4 การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย

การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย ผวจยน าเครองมอทสรางเสนอตออาจารยทปรกษา เพอขอค าแนะน าและแกไขตามความเหมาะสม รวมถงการตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content Validity) โดยการวเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) เพอตรวจสอบความสอดคลองของขอค าถามในแตละขอวามความสอดคลองกบเนอหาหรอตวแปรทตองการวดหรอไม จากนนน าไปใหผทรงคณวฒดานเนอหาทเกยวของกบงานวจย และดานการวดและประเมนผล รวมจ านวน 5 ทาน ในการพจารณาและตรวจสอบ (วรรณ แกมเกต, 2551) โดยการก าหนดเกณฑการใหคะแนนดงตอไปน (วราพร พงคอาจารย, 2542) ใหคะแนน +1 คะแนน ถารสกแนใจวาขอค าถามวดจดประสงคนน ใหคะแนน 0 คะแนน ถารสกไมแนใจวาขอค าถามวดจดประสงคนน ใหคะแนน -1 คะแนน ถารสกแนใจวาขอค าถามไมไดวดจดประสงคนน แลวน าผลการตรวจสอบความสอดคลองจากผทรงคณวฒมาค านวณหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) โดยการใชสตรดงน IOC = ผลรวมของคะแนนจากผเชยวชาญ จ านวนผเชยวชาญทงหมด โดยมเกณฑการพจารณาความสอดคลองจากการหาคาเฉลย ถาไดคาเฉลยมากกวาหรอเทากบ 0.50 ขนไป แสดงวา ขอค าถามมความตรงตามเนอหา ในทางตรงกนขามถาคาเฉลยต ากวา 0.50 แสดงวาขอค าถามไมไดวดตามจดประสงคหรอขาดความตรงตามเนอหา ตองปรบปรงและแกไข ดงคาตอไปน ถาคา IOC > 0.50 แสดงวาขอค าถามนนวดไดสอดคลองตรงตามเนอหา ถาคา IOC < 0.50 แสดงวาขอค าถามนนวดไดไมสอดคลองตรงตามเนอหา จากการตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย โดยผทรงคณวฒจ านวน 5 ทาน พบวา ผลการวเคราะหคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงคของแบบสมภาษณรอบท 1 โดยรวมมคาเทากบ 0.923 แสดงวาเครองมอทใชในการวจยมความสอดคลองตรงตามเนอหา

101

1.5 การเกบรวบรวมขอมล

การวจยในครงนผวจยเกบรวบรวมขอมลโดยมรายละเอยดดงตอไปน 1.5.1 ผวจยนดหมายผเชยวชาญทง 17 ทานตามวน เวลา และสถานททผเชยวชาญไดนดหมายไว จากนนท าหนงสอขอความอนเคราะหผเชยวชาญในการตอบแบบสอบถามรอบท 1 โดยน าหนงสอขอความอนเคราะหพรอมเอกสารสรปประเดนส าคญจากโครงราง รวมถงแบบสมภาษณปลายเปด ซงออกโดยคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 1.5.2 ผวจยน าแบบสมภาษณในรอบท 1 ไปสมภาษณแบบเจาะลกกบผเชยวชาญดวยตนเองทงหมดจ านวน 17 ทาน โดยเรมด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยวธวจยแบบเดลฟายในรอบท 1 ตงแตวนท 21 พฤศจกายน 2556 ถงวนท 27 ธนวาคม 2556 รวมใชระยะเวลาในการสมภาษณผเชยวชาญทงสนจ านวน 37 วน 1.5.3 ผวจยน าแบบสอบถามในรอบท 2 ไปใหผเชยวชาญกลมเดยวกบทตอบแบบสมภาษณในรอบท 1 เพอตอบแบบสอบถามในครงนดวยตนเองทงหมดจ านวน 13 ทาน และจดสงใหผเชยวชาญทางอเมลจ านวน 4 ทาน โดยเรมด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยวธวจยแบบเดลฟายในรอบท 2 ตงแต วนท 27 มกราคม 2557 ถงวนท 10 กมภาพนธ 2557 รวมระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลทงสนจ านวน 15 วน เนองจากเกดเหตการณทางการเมองในกรงเทพมหานคร จงสงผลใหระยะหางของเวลาในการเกบรวบรวมขอมลในรอบแรกกบรอบทสองหางกนมาก 1.5.4 ผวจยน าแบบสอบถามในรอบท 3 ไปใหผเชยวชาญกลมเดยวกบทตอบแบบสมภาษณในรอบท 1 เพอตอบแบบสอบถามในครงนดวยตนเองทงหมดจ านวน 11 ทาน และจดสงใหผเชยวชาญทางอเมลจ านวน 6 ทาน โดยเรมด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยวธวจยแบบเดลฟายในรอบท 2 ตงแต วนท 13 กมภาพนธ 2557 ถงวนท 26 กมภาพนธ 2557 รวมระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลทงสนจ านวน 14 วน 1.5.5 ผวจยน าค าตอบของผเชยวชาญในการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 มาวเคราะหหาคาสถต เพอพจารณาการไดรบฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ และน าเสนอเปนรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอการตรวจสอบและประเมนผลการวจยกบผทรงคณวฒจ านวน 7 ทาน 1.5.6 สรประยะเวลาทใชในการเกบรวบรวมขอมลดวยวธวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบโดยนบตงวนท 21 พฤศจกายน 2556 ถงวนท 26 กมภาพนธ 2557 ผวจยใชระยะเวลาทงสนจ านวน 98 วน 1.6 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในการวจยในครงน ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลดวยวธวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1.6.1 การวเคราะหขอมลสถานภาพทวไปของผเชยวชาญ ผวจยวเคราะหขอมลจากการวเคราะหหาคาสถต ไดแก รอยละ (%) โดยจ าแนกตามเพศ ระดบการศกษา และประสบการณการท างาน โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป IBM SPSS Statistics Version 21 ในการค านวณ

102

1.6.2 การวเคราะหขอมลในรอบท 1 ผ วจยวเคราะหค าตอบของผเชยวชาญจากแบบสมภาษณปลายเปด โดยผวจยน าความคดเหนทไดจากผเชยวชาญมาจดเปนขอยอยและตดขอมลทซ าซอนออก และรวบรวมขอมลในลกษณะเหมอนกนหรอใกลเคยงกน เพอน าไปสรางเปนขอค าถามในแบบสอบถามรอบท 2 1.6.3 การวเคราะหขอมลในรอบท 2 ผวจยวเคราะหขอมลทไดจากการวเคราะหหาคาสถต ไดแก คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทล โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป IBM SPSS Statistics Version 21 ในการค านวณ จากนนน าคาสถตทค านวณไดไปแสดงในแบบสอบถามในรอบท 3 เพอใหกลมผเชยวชาญพจารณาและแสดงความคดเหนอกครง 1.6.4 การวเคราะหขอมลในรอบท 3 ผวจยวเคราะหขอมลทไดจากการวเคราะหหาคาสถต ไดแก คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยม และคาพสยระหวางควอไทล ซงการไดรบฉนทามตมเกณฑในการพจารณาขอความ คอ ขอความนนตองม คามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และ คาพ ส ยระห วางควอไทล ต อ งม ไม เ ก น 1.50 (Helmer and Dalkey, 1963 อ า ง ถ ง ใน เทวล ศรรองเมอง, 2551) จากนนน าผลทไดมาสรปเปนรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญตอไป

ผวจยน าค าตอบทไดจากกลมผเชยวชาญมาค านวณและแปลความหมายของคาสถตทใชในการวเคราะหขอมลในแบบสอบถามรอบท 2 และแบบสอบถามรอบท 3 โดยการหาคามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยม และคาพสยระหวางควอไทล ดงรายละเอยดตอไปน 1. คามธยฐาน (Median: Mdn) ใชสตรในการค านวณขอมลทมการแจกแจงความถ ดงน (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550)

f2

f1 2N

ILoMdn

เมอ Mdn คอ มธยฐาน Lo คอ ขดจ ากดลางทแทจรงของชวงมธยฐานตกอย I คอ คาอนตรภาคชน N คอ จ านวนความถทงหมด f1 คอ ความถสะสมของชวงคะแนนทอยใตชวงทมธยฐานตกอย f2 คอ ความถสะสมของชวงคะแนนทมธยฐานตกอย

103

การแปลความหมายของคามธยฐาน ดงน (ศภกร ประทมถน, 2551) 4.50 ขนไป หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนมากทสด 3.50 – 4.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนมาก 2.50 – 3.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนปานกลาง 1.50 – 2.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนนอย ต ากวา 1.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนนอยมาก 2. คาฐานนยม (Mode: Mo) ใชสตรในการค านวณขอมลทมการแจกแจงความถ ดงน (บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2543)

DF2 - DF1DF1

ILoMo

เมอ Mo คอ ฐานนยม Lo คอ ขอบลางของอนตรภาคชนทฐานนยมตกอย I คอ คาอนตรภาคชน DF1 คอ ผลตางระหวางความถของอนตรภาคชนทฐานนยมตกอยกบ ความถของอนตรภาคชนทตดกนและเปนชวงคะแนนทนอยกวา DF2 คอ ผลตางระหวางความถของอนตรภาคชนทฐานนยมตกอยกบ ความถของอนตรภาคชนทตดกนและเปนชวงคะแนนทมากกวา 3. คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยม (|Mdn - Mo|) คอ คาทแสดงความสอดคลองเปนอนหนงอนเดยวกนของความคดเหนจากกลมผเชยวชาญ โดยมเกณฑก าหนดความสอดคลองเปนอนหนงอนเดยวกนวา ความคดเหนของกลมผเชยวชาญจะตองมคานอยกวาหรอเทากบ 1.00 4. คาพสยระหวางควอไทล (Interquartile Range: IR) เปนคาทใชพจารณาความกระจายของความคดเหนจากกลมผเชยวชาญ หากขอความใดมคาพสยกวาง แสดงวาความคดเหนของกลมผเชยวชาญมความแตกตางกนมาก และขอความใดมคาพสยแคบ แสดงวาความคดเหนของกลมผ เ ชยวชาญมความสอดคลองกน ซงอาจสามารถน าขอความนนมาเปนขอสรปในการวจยได (ศรพร ลวณะสกล, 2552) ซงสตรทใชในการค านวณขอมลทมการแจกแจงความถ ดงน

104

IR = Q 3 - Q1 เมอ IR คอ คาพสยระหวางควอไทล Q 3 คอ คาควอไทลท 3 Q 1 คอ คาควอไทลท 1 โดยสามารถค านวณหาคา Q 3 และ Q 1 จากสตร ดงน (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550)

f

c 4r

n ILoQr

เมอ Qr คอ พสยระหวางควอไทลในแตละต าแหนง r คอ ต าแหนงควอไทลทตองการหา Lo คอ ขดจ ากดลางทแทจรงของชนทตองการหาควอไทล

(ชนเดยวกบทคา

4r

N ) ตกอย

I คอ คาอนตรภาคชน n คอ จ านวนขอมลทงหมด c คอ ความถสะสมของชนทอยกอนควอไทลทตองการหา f คอ ความถของชนควอไทล การแปลความหมายของคาพสยระหวางควอไทล ดงน คาพสยระหวางควอไทลมคามากกวา 1.50 ขนไป หมายถง กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนไมสอดคลองกน คาพสยระหวางควอไทลมคานอยกวาหรอเทากบ 1.50 หมายถง กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนสอดคลองกน

105

ขนตอนท 2 การน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

หลกจากผวจยไดวเคราะหขอมลและสรปผลทไดจากการสมภาษณผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ เพอน าเสนอรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยน าเสนอขอมลใหอยในรปของความเรยง แลวน ารางแนวโนมทไดนนมาตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมจากผทรงคณวฒทมความร ความสามารถและประสบการณ รวมถงมผลงานในดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 โดยใชแบบประเมนแนวโนม ในประเดนดงตอไปน 2.1 ประชากรทใชในการวจย

2.1.1 ประชากร ประชากรทใชในการวจยในครงน เปนผเชยวชาญทมความร ความสามารถและประสบการณในดานการศกษาตลอดชวต ดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ดานการศกษาผใหญ และดานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผบรหารนโยบาย และผปฏบตงาน 2.1.2 กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยในครงน ผ วจยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) เพอการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒจ านวน 7 ทาน โดยผวจยไดก าหนดเกณฑการพจารณาคณสมบตกลมตวอยางผทรงคณวฒดงตอไปน 1. เปนผมความร ความสามารถ และประสบการณดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการศกษาผใหญ 2. เปนผมความร ความสามารถ และประสบการณดานทกษะการเรยนร ใน ศตวรรษท 21 3. เปนผทปฏบตงานดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ตงแต 10 ปขนไป 4. เปนผทมผลงานทางดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางตอเนอง 5. เปนผมประสบการณในการบรหาร หรอสงเสรมการจดการเรยนร หรอจดการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 6. เปนผมวฒทางการศกษาตงแตระดบปรญญาตรขนไป หรอมต าแหนงในสายงานการสอนในสถาบนการศกษาระดบอดมศกษา หรอมต าแหนงทางวชาการตงแตผชวยศาสตราจารย หรอเทยบเทา

106

2.2 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยในครงน ผวจยใชแบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอการตรวจสอบและประเมนผลการวจยเปนแบบประเมนในลกษณะมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม โดยประเดนส าหรบการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมในดานตางๆ ประกอบดวย ความถกตองและเหมาะสม ความเปนไปไดในทางปฏบต ความมคณคาและประโยชน และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ 2.3 การสรางเครองมอทใชในการวจย

การสรางเครองมอทใชในการวจยในครงน ผ วจยสรางแบบประเมนแนวโนม เพอการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ จากการสรปผลการศกษาดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบในลกษณะแบบประเมนมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ จากนนน าเสนอตออาจารยทปรกษา เพอขอค าแนะน าและพจารณาตรวจสอบความถกตอง และน ามาแกไขปรบปรงตามความเหมาะสม โดยมขนตอนการด าเนนงาน ดงน 1. ศกษาขนตอนเกยวกบการก าหนดประเดนการตรวจสอบและประเมนผลการวจย การก าหนดคดเลอกผทรงคณวฒ และขนตอนการด าเนนการเกบรวบรวมขอมล 2. คดเลอกผทรงคณวฒเพอตรวจสอบและประเมนผลการวจย ไดแก นกวชาการ ผบรหารนโยบาย และผปฏบตงาน รวมทงหมดจ านวน 7 ทาน 3. จดท าเอกสารประกอบเพอตรวจสอบและประเมนผลการวจย ไดแก เอกสารสรปประเดนส าคญจากโครงรางวทยานพนธ เอกสารสรปผลการวจย และแบบประเมนแนวโนมดานตางๆ เพอจดสงใหผทรงคณวฒใชในการประกอบการตรวจสอบและประเมนผลการวจย 4. ผวจยสรางแบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ โดยเปนแบบประเมนในลกษณะมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ โดยแตละระดบของคะแนนทก าหนดในแบบประเมนแนวโนม มความหมายดงน ระดบคะแนน 5 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบมากทสด ระดบคะแนน 4 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบมาก ระดบคะแนน 3 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบปานกลาง ระดบคะแนน 2 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบนอย ระดบคะแนน 1 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบนอยทสด

107

2.4 การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย

การตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย ผวจยน าเครองมอทสรางขนเสนอตออาจารยทปรกษา เพอตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content Validity) รวมถงขอค าแนะน าและแกไขตามความเหมาะสม แลวน าผลการตรวจสอบไปปรบปรงแกไขตอไป จากการตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย จากอาจารยทปรกษา พบวา แบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญทง 4 ดาน ประกอบดวย 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม มความถกตองและเหมาะสม โดยสามารถน าไปใชในการเกบรวบรวมขอมลไดอยางมประสทธภาพ 2.5 การเกบรวบรวมขอมล

การวจยในครงนผวจยเกบรวบรวมขอมลโดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.5.1 ผวจยนดหมายผทรงคณวฒทง 7 ทานตามวน เวลา และสถานททผทรงคณวฒแตละทานไดนดหมายไว จากนนท าหนงสอขอความอนเคราะหผทรงคณวฒในการตรวจสอบและประเมนผลการวจย โดยน าหนงสอขอความอนเคราะหพรอมเอกสารสรปประเดนส าคญจากโครงรางวทยานพนธ เอกสารสรปผลการวจย รวมถงแบบประเมนแนวโนม ซงออกโดยคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2.5.2 ผวจยน าแบบประเมนแนวโนม ไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบและประเมนผลการวจยในครงนดวยตนเองทงหมดจ านวน 5 ทาน และจดสงใหผทรงคณวฒทางอเมลจ านวน 2 ทาน โดยเรมด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบประเมนแนวโนม ตงแตวนท 14 มนาคม 2557 ถงวนท 31 มนาคม 2557 รวมระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลทงสนจ านวน 18 วน 2.5.3 ผ วจยน าขอคดเหนของผทรงคณวฒในการตรวจสอบและประเมนผลการวจย มาวเคราะหหาคาสถต เพอสรปเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2.5.4 สรประยะเวลาทใชในการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบประเมนแนวโนม โดยนบตงแต 14 มนาคม 2557 ถงวนท 31 มนาคม 2557 ผวจยใชระยะเวลาทงสนจ านวน 18 วน 2.6 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในการวจยในครงน ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.6.1 การวเคราะหขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ผวจยวเคราะหขอมลจากการวเคราะหหาคาสถต ไดแก รอยละ (%) โดยจ าแนกตามต าแหนงปจจบน องคกร/หนวยงาน/สงกด และประสบการณในการท างาน โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป IBM SPSS Statistics Version 21 ในการค านวณ

108

2.6.2 การวเคราะหขอมลผลการประเมนขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในมตตางๆ ตามแบบประเมนแนวโนม ผวจยวเคราะหขอมลทไดจากการวเคราะหหาคาสถต ไดแก รอยละ คา เฉลยเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน จากนนน าผลทไดมาสรปเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญตอไป รวมถงพจารณาการไดรบฉนทามตจากผทรงคณ ตองมความคดเหนมากกวารอยละ 60 (Flanders, 1998) จงจะถอวาอยในเกณฑพจารณาการไดรบฉนทามต ผวจยน าค าตอบทไดจากการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒมาค านวณและแปลความหมายของคาสถตทใชในการวเคราะหขอมล โดยการหาคาเฉลยเลขคณต และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ดงน

1. คาเฉลยเลขคณต (Arithmetic: x ) ใชสตรในการค านวณขอมล ดงน (บญเรยง ขจรศลป, 2536)

n

fX x

เมอ x คอ คาเฉลยของกลมตวอยาง fX คอ ผลคณระหวางคะแนนกบความถของคะแนนนน n คอ จ านวนขอมลในกลมตวอยาง การแปลความหมายของคามธยฐาน ดงน (ศภกร ประทมถน, 2551) 4.50 ขนไป หมายถง กลมผทรงคณวฒมความคดเหน เหนดวยในระดบมากทสด 3.50 – 4.49 หมายถง กลมผทรงคณวฒมความคดเหน เหนดวยในระดบมาก 2.50 – 3.49 หมายถง กลมผทรงคณวฒมความคดเหน เหนดวยในระดบปานกลาง 1.50 – 2.49 หมายถง กลมผทรงคณวฒมความคดเหน เหนดวยในระดบนอย ต ากวา 1.49 หมายถง กลมผทรงคณวฒมความคดเหน เหนดวยในระดบนอยมาก

109

2. สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) ใชสตรในการค านวณขอมลการกระจายมากหรอนอยเพยงใด ดงน (บญเรยง ขจรศลป, 2536)

1-n

xx f S.D.

2

เมอ S.D. คอ คาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยาง X คอ คาของขอมลแตละตวหรอจดกลางชนแตละชน

x คอ คาเฉลยของกลมตวอยาง n คอ จ านวนขอมลทงหมดของกลมตวอยาง f คอ ความถของขอมลแตละชน การแปลความหมายของสวนเบยงเบนมาตรฐาน สวนเบยงเบนมาตรฐานทมคามากกวา 1.00 ขนไป หมายถง กลมผทรงคณวฒมความเหนตอขอความนนไมสอดคลองกน และสวนเบยงเบนมาตรฐานทมคานอยกวาหรอเทากบ 1.00 ขนไป หมายถง กลมผทรงคณวฒมความเหนตอขอความนนสอดคลองกน สรปไดวา วธการด าเนนการวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากการศกษาและวเคราะหเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศ และเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญโดยใชเทคนคการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ เพอสรปและประมวลผลขอมลเปนรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากนนน ารางแนวโนมทไดมาตรวจสอบประเมนผลแนวโนมในดานตางๆ จากผทรงคณวฒ ดงรายละเอยดดงแผนภาพท 6

110

ขนตอนการด าเนนการวจย ขนตอนท 1

ขนตอนท 2 ภาพท 6 แสดงขนตอนการด าเนนการวจย

สรางเครองมอ (แบบสมภาษณรอบท 1) และตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

คดเลอกผเชยวชาญ สมภาษณแบบเจาะลกผเชยวชาญ

สรางเครองมอ (แบบสอบถามรอบท 2) และตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

สอบถามผเชยวชาญ วเคราะหผลดวยสถตเชงบรรยาย

พฒนาเครองมอ (แบบสอบถามรอบท 3) และตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

สอบถามผเชยวชาญ วเคราะหผลดวยสถตเชงบรรยาย

ศกษาและวเคราะหเอกสารงานวจย - ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ - แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

เกบรวบรวมขอมลโดยใชวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ

รอบท 1 แบบสมภาษณปลายเปด รอบท 2 แบบสอบถามแบบมาตรา สวนประมาณคา 5 ระดบ รอบท 3 แบบสอบถามแบบมาตรา สวนประมาณคา 5 ระดบ โดยแสดงคามธยฐาน คาพสย ระหวางควอไทล และค าตอบ เดมของผเชยวชาญ

สรปผลการวเคราะหขอมลทางสถตและหาแนวทางทสอดคลองกนของผเชยวชาญ

และสรปเปนรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

การตรวจสอบและประเมนผลการวจย

โดยผทรงคณวฒ


บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษา

ผใหญ ผวจยใชวธการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) โดยการศกษาอนาคตจากการรวบรวมความคดเหนของผเชยวชาญดานการศกษาตลอดชวต ดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ดานการศกษาผใหญ และดานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทงหมดจ านวน 17 ทาน มวตถประสงคเพอวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ และน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ซงผวจยแบงการน าเสนอผลการวจยออกเปน 2 ตอนตามวตถประสงคของการวจย ดงตอไปน ตอนท 1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 1.1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศ ตอนท 1.2 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดวยการวจยแบบเดลฟาย ตอนท 1.2.1 ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพทวไปของผเชยวชาญ ตอนท 1.2.2 ผลการสงเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการสมภาษณ ในรอบท 1 ตอนท 1.2.3 ผลการพจารณาความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ตอนท 1.2.4 ผลการพจารณาฉนทามตของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 3 ตอนท 1.2.5 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 2 ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 2.1 ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2.2 ผลการประเมนขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ ตามแบบประเมนแนวโนม ตอนท 2.3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ตอนท 2.4 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมอนๆ

112

ตอนท 1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ผวจยไดแบงกระบวนการในการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญออกเปน 2 ขนตอน ดงน วเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากเอกสารการวจย และงานวจยอนๆ ทเกยวของกบหลกการ และแนวคดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผนวกกบแบงเนอหาทใชเปนกรอบการวเคราะหเอกสารใหครอบคลมเกยวกบแนวทางส าหรบการจดการศกษาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 แนวทางการการจดการศกษาจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 และแนวทางการจดการศกษาตลอดชวตจากพระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 รวมไปถงหลกการ แนวคด ทฤษฎ และเอกสารการวจยทเกยวของกบการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต และการเรยนรของผใหญ ควบคไปกบการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญดวยเทคนคการวจยแบบเดลฟาย โดยมรายละเอยดดงตอไปน ตอนท 1.1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากเอกสารงานวจยทงในประเทศและตางประเทศ

การน าเสนอผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยวเคราะหเอกสารจากรายงานการวจย บทความทางวชาการ หนงสอ และงานวจยทเกยวของกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 รวมไปถงแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยใชแบบวเคราะหเอกสาร โดยผวจยไดศกษา วเคราะห รวบรวมและสรปเนอหาจากเอกสารงานวจยทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 เพอน ามาเปนพนฐานในการเกบรวบรวมขอมล และประกอบการวเคราะหขอมล ผวจยไดด าเนนการคดเลอกเอกสาร รายงานการวจย บทความทางวชาการ และหนงสอ รวมถงงานวจยทเกยวของจากแหลงสอตางๆ อาท ส านกหอสมดแหงชาต ส านกงานวทยทรพยากร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ส านกหอสมดกลางของมหาวทยาลยตางๆ ไดแก มหาวทยาลยศลปากร มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ และมหาวทยาลยมหดล ศนยบรรณสารสนเทศทางการ ศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อกทงไดสบคนจากระบบฐานขอมลงานวจยออนไลนทงในประเทศและตางประเทศ อาท ศนยสารสนเทศการวจย ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ฐานขอมลงานวจยของ ERIC (Educational Resources Information Center) จาก เ วบ ไซต (www.eric.ed.gov/ ) และแหลงอนๆ ทเกยวของ อาท 1. เอกสารประกอบการเสวนาเรอง “การสอน วจย และผลงานวชาการในสาขาวชาหลกสตรและการสอน: ประสบการณจากอดตสอนาคตทยงยน” เรอง บณฑตในศตวรรษท 21: การปรบหลกสตรและการสอน โดยรองศาสตราจารย ดร.ทศนา แขมมณ

http://www.eric.ed.gov/)%20และ

http://www.eric.ed.gov/)%20และ

113

2. เอกสารรายงานการวจยเรอง การศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21 โดยศาสตราจารย ดร.สมาล สงขศร เพอเปนการศกษา รวบรวม และสรปพฒนาการทางความคดของ การศกษาตลอดชวต ตลอดจนไดท าการสงเคราะหเพอใหไดความรเกยวกบแนวนโยบาย ยทธศาสตรจากตางประเทศ เพอใหไดขอเสนอการศกษาตลอดชวตทเหมาะสมส าหรบบรบทของสงคมไทย

3. เอกสารเกยวกบนโยบายและทศทางการพฒนาการศกษา การพฒนาทรพยากรมนษย โดยเปนเอกสารระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 เชน ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต และหนวยงานอนๆ 4. เอกสาร หนงสอ บทความทางวชาการ รายงานการวจย และงานวจยอนๆ ทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557

ผลสรปจากการศกษาวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากเอกสารการวจย บทความทางวชาการ หนงสอ และงานวจยอนๆ ทเกยวของทมการศกษารวบรวม และท าการสรปไวแลว สรปไดวา องคประกอบหลกและองคประกอบยอยของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 3 ทกษะ ดงน 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก ทกษะการคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม ทกษะการคดเชงวพากษและการแกไขปญหา และทกษะการสอสารและความรวมมอในการปฏบตงาน 2) ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ไดแก ทกษะความรพนฐานเกยวกบสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ทกษะการร ทกษะการใชและการจดการ ทกษะการวเคราะห และการเขาถงสารสนเทศ สอและเทคโนโลยอยางมประสทธผล และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก ทกษะความยดหยนและความสามารถในการปรบตว ทกษะความคดรเรมและการชน าตนเอง ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม ทกษะการเพมผลผลตและการรบรผดชอบ และทกษะความเปนผน าและความรบผดชอบในการปฏบตงาน ในสวนของแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยไดวเคราะหแนวทางการจดการศกษาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และพระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 รวมไปถงหลกการ แนวคด ทฤษฎและเอกสารการวจย และงานวจยทเกยวของกบการศกษาตลอดชวต การเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ อกทงนโยบายและแนวทางการจดการศกษาส าหรบนกศกษาผใหญในศตวรรษท 21 สรปไดวา ในยคแหงศตวรรษท 21 กระแสโลกาภวตนมการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลยสารสนเทศอยางรวดเรว การจดการศกษาจงไดน าแนวคดเรองการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวตมาเปนหลกในการจดการศกษาเพอการพฒนาคนอยางยงยน เนองจากการศกษาตลอดชวตสรางโอกาสทางการเรยนรไดอยางตอเนอง เปนการพฒนาการเรยนร คณลกษณะ และทกษะทจ าเปนอยางรอบดานเพอปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงในโลกศตวรรษท 21 ซงจะตองเนนทงการจดการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย การศกษาทางเลอก และการศกษาเฉพาะทางอยางหลากหลาย

114

จากการวเคราะหเอกสารเกยวกบนโยบายและจดเนนการด าเนนงานของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556-2557 พบวา บทบาทหนาทส าคญคอ สงเสรมใหคนไทยไดรบการศกษาตลอดชวตและการศกษาเพอการมงานท าอยางมคณภาพ เพอใหเกดสงคมฐานความรและการมอาชพทยงยน โดยด าเนนการเพอใหประชาชนไดรบการศกษาอยางตอเนอง ในการพฒนาศกยภาพก าลงคนและสงคม เพอใหผเรยนไดรบความรและทกษะพนฐานในการแสวงหาความรทเออตอการเรยนรตลอดชวต รวมถงการวเคราะหเอกสารเกยวกบหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 สรปไดวา หลกสตรก าหนดใหจดการศกษาทมความเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการของผเรยน เพอใหผเรยนสามารถปรบตวอยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา มความรพนฐานส าหรบการด ารงชวตและการเรยนรอยางตอเนอง มทกษะการด าเนนชวตทด มทกษะในการแสวงหาความร สามารถเขาถงแหลงเรยนรและบรณาการความรมาใชในการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชม สงคม และประเทศชาต ซงสอดคลองกบทศนะของนกวชาการหลายทาน ไดตระหนกถงความส าคญและความจ าเปนของการทประชาชนจะตองไดรบการศกษาตลอดชวตเปนอยางมาก โดยเฉพาะในศตวรรษท 21 ซงเปนยคของความเจรญและความเปลยนแปลงอยางรวดเรวของวทยาการและเทคโนโลย รวมถงขอมลขาวสารตางๆ ทงนเพอมงพฒนาบคคลอยางเตมศกยภาพ ใหมความร ทกษะ และประสบการณอยางเพยงพอตอการด ารงชวต การประกอบอาชพและการปรบตวเขากบสภาพสงคมสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปไดอยางเหมาะสมในทกชวงชวต ดงนน การจดกระบวนการเรยนรเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มนกวชาการแสดงทศนะสอดคลองกนวา การจดกระบวนการเรยนรตองเนนทตวนกศกษาผใหญเปนหลก รวมถงความตองการเรยนร และสภาพการณปจจบนทสอดคลองกบการด ารงชวตประจ าวนและบรบททางสงคมของนกศกษาผใหญ เพอน ามาวางแผนและก าหนดการจดกระบวนการเรยนรทมความแตกตางระหวางบคคลอยางมประสทธภาพทงในเรองจดมงหมาย หลกสตร รปแบบและวธการจดกระบวนการเรยนร กจกรรมการเรยนร การเลอกสรรทรพยากรเรยนร และการวดประเมนผลการเรยนรใหสอดคลองและเหมาะสมกบนกศกษาผใหญ สงเสรมการเรยนรในเรองตางๆ ทนกศกษาผใหญสนใจหรอตองการเรยนร นกศกษาผใหญจ าเปนตองมความรในเนอหาสาระอยางรอบดาน สามารถเชอมโยงความรในเนอหาไดมากกวาหนงสาขา เพอการเสรมสรางทกษะแหงศตวรรษท 21 คอ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน โดยการเสรมสรางตองอาศยระบบสนบสนนจ าเปน ไดแก ระบบมาตรฐานและการประเมน ระบบหลกสตรและการสอน ระบบการพฒนาทางวชาชพ และระบบสภาพแวดลอมการเรยนร โดยตองไดรบความเอาใจใสจากผทเกยวของทงหนวยงานภาครฐและเอกชน หรอภาคสวนตางๆ ทเกยวของในการประสานความรวมมอสนบสนนการจดกระบวนการเรยนรเพอเตรยมความพรอมของนกศกษาผใหญใหมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางมคณภาพตอไป โดยผวจยไดวเคราะหเอกสาร หนงสอ บทความวชาการ รายงานการวจย และงานวจยอนๆ ทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 ดงรายละเอยดในตารางท 5

115

ตารางท 5 ตารางสรปผลการวเคราะหเอกสาร

ประเดนทวเคราะห 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

รายการอางอง ผลการวเคราะหเอกสาร

1. หนงสอเรอง ยทธศาสตรการเรยนร

ตลอดชวตในศตวรรษท 21: สหราชอาณาจกร (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543)

2. หนงสอเรอง ยทธศาสตรการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21 (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2544)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มทกษะการ

ด ารงชวต ทกษะวธการเรยนร ทกษะการท างาน ทกษะการผลต และทกษะการจดการ

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21ไดแก สรางวสยทศนการเรยนรตลอดชวตทชดเจนให สรางนสยรกการอาน และวฒนธรรมการเรยนรดวยตนเอง สรางเครอขายเชอมโยงและกระจายแหลงการเรยนรและขอมลทเกยวของจากทกสวนของสงคม พฒนารปแบบและกระบวนการเรยนร ดวยวธการทหลากหลาย พฒนาขอมล สอสารสนเทศและเทคโนโลยเพอการเรยนร การพฒนาและการประกนคณภาพรปแบบกระบวนการและกจกรรมการเรยนร การจดสรรเงนทนและเพอจดสงเสรมและสนบสนนการเรยนรตลอดชวต

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มทกษะการ

คนควาหาความรจากแหลงตางๆ ทกษะการคดวเคราะห การใชเหตผล ทกษะการใชภาษาองกฤษ (และภาษาทสาม) ทกษะการท าหนาททดของหมคณะ และทกษะการท างาน

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21ไดแก 1) ก าหนดนโยบายการศกษาตลอดชวตทชดเจน หรอออกกฎหมายการศกษาตลอดชวต 2) ก าหนดองคกรรบผดชอบ 3) สรางความรความเขาใจ เรองการศกษาตลอดชวตใหแกสงคม 4) สงเสรมใหทกฝายมสวนรวมในการจดการศกษาตลอดชวต 5) จดการศกษาใหมความหลากหลาย ยดหยน เปดกวางและเขาถงไดงาย 6) พฒนาแหลงการเรยนร และสรางเครอขายการเรยนร 7) พฒนาสอ เทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา 8) พฒนาครและบคลากรทเกยวของกบการศกษา 9) ปฏรปเนอหาหลกสตรและกระบวนการเรยนร และ 10) จดท าโครงการน ารองการจดการศกษาตลอดชวตในชมชน ตดตามผล ประเมนผล และเผยแพรผลอยางตอเนอง

116

ตารางท 5 ตารางสรปผลการวเคราะหเอกสาร (ตอ)


3. รายงานการวจยเรอง การศกษาตลอด

ชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21 (สมาล สงขศร, 2544)

4. หนงสอเรอง กระบวนทศนใหมแหงการศกษาในศตวรรษท 21 (ไพพรรณ เกยรตโชตชย, 2545)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ทกษะการเรยนร

ดแลตนเอง เหนคณคาของการเรยนรตลอดชวต ทกษะจ าเปนในการเรยนรการใชชวต การตดตอสอสาร และการท างานรวมกบผอน ทกษะการเรยนรเพอสงคม วพากษวจารณ มการประยกตการเรยนรอยางสรางสรรค

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21ไดแก 1) ความจ าเปนของการศกษาตลอดชวตตอสงคมไทย ตลาดแรงงานตองการผทมความร มทกษะเฉพาะทางมากขน จงท าใหประชาชนจ าเปนตองพฒนาความรและทกษะอยเสมอ 2) ประเดนพงพจารณาเพอเสนอแนวทางการจดการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทย อาท แนวคดและหลกการ สภาพปญหา ประสบการณการจดการศกษาตลอดชวต และการศกษาไทยทพงปรารถนา 3) แนวทางการจดการศกษาตลอดชวตส าหรบสงคมไทย อาท ความหมายและขอบเขต หลกการและเปาหมาย รวมถงยทธศาสตรและแนวปฏบตการศกษาตลอดชวตของประเทศไทย

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการ เ ร ยนร ใ นศต วรรษท 21 ได แ ก ทกษะ

ความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ทกษะทางปญญา การวางแผน การจดการและการพฒนา ทกษะดานคณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ และทกษะการวเคราะห การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21ไดแก รปแบบการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 คอ 1) ร ป แบบ Synchronous Learning เ ป น ร ป แบบท ม การก าหนดเวลา สถานท บคคลในการเรยนการสอน ใชเทคโนโลยชวยในการเรยนการสอน อกท งผ เรยนและผสอนสามารถปฏสมพนธไดทนททนใด และ 2) รปแบบ Asynchronous Learning เปนรปแบบทผเรยนสามารถเรยนร ไดดวยตนเองตลอดเวลาทตองการ จดการเรยนการสอนผานเทคโนโลยสารสนเทศ รวมถงผเรยนและผสอนสามารถปฏสมพนธไดหลายทางแตตางเวลาไดอยางทนททนใด

117



5. หนงสอเรอง ระบบการเรยนรใหม

ไปใหพนวกฤตแหงยคสมย (ประเวศ วะส, 2549)

6. รายงานการวจยเรอง ภาพการศกษาไทยในอนาคต 10-20 ป (พณสดา สรธรงศร, 2552)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ทกษะการ

เรยนรจากการท าจรง 2) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 3) ทกษะการสรางความร 4) ทกษะการเรยนรจากภายใน 5) ทกษะการจดการ และ 6) ทกษะการจดการความร

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มกระบวนทศนใหมทจะพฒนาผเรยนใหเปนผใฝเรยนรตลอดชวต ซงภายใตกระบวนทศนใหมนกระบวนการเรยนรส าคญกวาความร เนองจากยคปจจบนเปาหมายการเรยนรมใชตวความรเพยงอยางเดยว ผเรยนจะเรยนรอะไรบางขนอย กบบรบทของแตละคน ดงนนครตองมงใหผเรยนมคณลกษณะของการเปนผเรยนรตลอดชวต จะตองปลกฝงใหเกดเจตคตทดตอการเรยนรตลอดชวต ใหผเรยนเหนความส าคญบวกกบการปลกฝงสงสอนใหทกษะการเรยนรแบบน าตนเอง เพอการมพลงจงใจในการเรยนร การใชชวต และสงคมในยคเทคโนโลย

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มทกษะการคด

วเคราะห มความคดรเรมสรางสรรค สามารถใชประโยชนจากความคดรเรมสรางนวตกรรมและน าไปสเปาหมายในอนาคตได สามารถสอสารไดหลายภาษา มทกษะการใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศ มทกษะในการท างาน การจดการตนเองและการจดการความร มทกษะชวต รจกกลนกรองและเลอกด าเนนชวตทถกตองและเหมาะสม และมความสามารถในการแกปญหาเฉพาะหนาได

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มงพฒนาปจเจกบคคลใหมความร ทกษะ สตปญญา ความฉลาดทางอารมณ การปรบตวเพออยรวมในสงคมอยางมความสข มงเนนการพฒนาสมองและสตปญญาของมนษยควบคกบสภาวะแหงคณธรรม จรยธรรม ทมความสมบรณ อยางเปนองครวม ดวยกลไกทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย การวจยและพฒนาเปนฐานยคเศรษฐกจ-สงคมฐานความร

118



7. เอกสารเผยแพรเรอง การเปลยน

แปลงโลกของการเรยนรในศตวรรษท 21 และการพฒนาส “ครมออาชพ” (สทธพร จตตมตรภาพ, 2553)

8. หนงสอเรอง ทกษะแหงอนาคตใหม: การศกษาเพอศตวรรษท 21 (วรพจน วงคกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ, 2554)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มศกยภาพทจะ

เรยนรอยางตอเนอง สามารถรบขอมล ความร และเทคโนโลยททนสมย มความสามารถในการใชภาษาตางประเทศ และสามารถใชเทคโนโลยไดอยางถกตองและเหมาะสม จงตองใฝเรยนร มอสระทางความคด และมเจตคตทดในการเรยนรคอ รและรกทจะคนหาความรใหมอยางตอเนองตลอดชวต

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ผสอนตองปรบตวในการถายทอดความร โดย 1) ตดตามความกาวหนาทางวชาการ ตรวจสอบคณภาพของความรทจะน ามาถายทอดอยางตอเนอง 2) สรางศกยภาพใหผเรยนรจกหาความรดวยตนเอง เพอสงเสรมใหผเรยนมอสละในการเรยนร 3) อาศยเทคโนโลยสารสนเทศในการเรยนร เพอใหผเรยนเขาถงความรไดแบบไมมขดจ ากดเฉพาะในหองเรยน หรอการเรยนจากครเทานน 4) สรางผเรยนใหรจกคดวเคราะหอยางมเหตผล ใชขอมลในการแกปญหา หรอการพฒนา และ 5) พฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวต รจกเผยแพรและแลกเปลยนเรยนรรวมกบผอน เพอการจดกระบวนการเรยนรส าหรบผเรยนอยางมประสทธภาพ


เรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะดานสารสนเทศ สอและเทคโนโลย และ 3) ทกษะชวตและการท างาน

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก การสอน หลกสตร กจกรรม และประสบการณเรยนรชวยสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ วธการเรยนรแบบกลม จากโครงงานทสอดคลองกบปญหาทเกดขนจรง เปนโครงงานเรยนรแบบมสวนรวม ยดการสบคนและการออกแบบเปนฐาน ซงเปนรปแบบทจะกอใหเกดทกษะและความรในศตวรรษท 21 การใชเทคโนโลยเพอสนบสนนการสอน การออกแบบหลกสตรและการประเมนภายใตสภาพแวดลอมทรวมกนเรยนร และการจดสภาพแวดลอมทสงเสรมการเรยนร โดยการแปลงรปแบบการสอนใหกลายเปนสงอ านวยความสะดวกในการเคลอนยาย และสามารถปรบรปแบบในการใชพนทในหองเรยนไดโดยงาย

119



9. เอกสารเผยแพรเรอง บณฑตศกษา

ในศตวรรษท 21: การปรบหลกสตรการสอน (ทศนา แขมมณ, 2555)

10. บทความวชาการเรอง การประเมนทกษะแหงศตวรรษท 21 (ตอนท 1) (ขจรศกด บวระพนธ, 2555)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ทกษะในการ

เลอกขอมล คดกรองขอมล ประมวลขอมล เชอมโยงขอมล วเคราะหขอมล และสงเคราะหขอมล และการสรางความรดวยตนเอง ทกษะการคดวเคราะหและการแกปญหา ทกษะการสอสาร และทกษะการรวมมอสรางเครอขาย

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก สงเสรมใหผเรยนไดรบความร ประสบการณ และการฝกฝนอยางสม าเสมอ ผสอนรวมมอกนพฒนาผเรยนไปในทศทางและจดมงหมายเดยวกน พฒนาและปรบหลกสตรและการสอน เพอการผลตผเรยนใหมความรและทกษะแหงศตวรรษท 21 โดยการเสรมสรางเจตคตทดตอการพฒนาผเรยนใหเหมาะสมกบยคสมย การเสรมสรางความร ความเขาใจ เกยวกบกรอบมาตรฐานการเรยนรและทกษะในศตวรรษท 21 และการจดบรการใหค าปรกษาทางวชาการ ใหความชวยเหลอแกผเรยน ผสอน ในการปฏบตงานดานตางๆ โดยเฉพาะดานการสอน การวดและประเมนผล และการวจยเพอพฒนาการสอน


เรยนรและนวตกรรมคอ มทกษะความคดสรางสรรคและนวตกรรม การคดเชงวพากษและการแกปญหา ทกษะการสอสารและการรวมมอท างาน 2) ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยคอ การร การใชและการจดการ รวมถงการเขาถงสารสนเทศ สอและเทคโนโลย และ 3) ทกษะชวตและการท างานคอ มความยดหยนและความสามารถในการปรบตว มความคดรเรมและการชน าตนเอง มทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม การเพมผลผลตและการรบรผด และทกษะความเปนผน าและความรบผดชอบ

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ระบบสนบสนนการเรยนร เพอใหเกดผลลพธผเรยนในศตวรรษท 21 คอ 1) ระบบมาตรฐานและการประเมน เนนทกษะแหงศตวรรษท 21 เนอหาความร และความเชยวชาญ ใชวธการประเมนทหลากหลาย 2) ระบบหลกสตรและการสอน จากวชาแกน 3) ระบบการพฒนาวชาชพ และ 4) ระบบการจดสภาพแวดลอมการเรยนรทงทางกายภาพและบคคล

120



11. หนงสอเรอง วถสรางการเรยนรเพอศษย ในศตวรรษท 21

(วจารณ พาณช, 2555)

12. หนงสอเรอง กระบวนทศนใหมทางการศกษา กรณทศนะตอการศกษาศตวรรษท 21

(วโรจน สารรตนะ, 2556)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ทกษะการเรยนร

ความพรอมในการเรยนร ใฝเรยนร อยากเรยนร และสนกกบการเรยนร สามารถเรยนรไดตลอดเวลาจากทกสถานท มทกษะชวตทด มทกษะในการปรบตวไดทกครงเมอพบอปสรรคและปญหาชวต และมความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศจากปรากฏการณใหมแหงศตวรรษท 21

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ผเรยนมอสระทจะเลอกสงทตนเองพอใจ แสดงความคดเหนและลกษณะเฉพาะตว 2) ผเรยนตองการดดแปลงสงตางๆ ใหตรงตามความตองการของตน 3) ปฏสมพนธกบผอนเพอรวมตวกนเปนองคกร 4) ความสนกสนานและการเลนเปนสวนหนงของงาน การเรยนรและชวตทางสงคม และการรวมมอ และ 5) สรางนวตกรรมตอทกสงทกอยางในชวต รวมไปถงปจจยสงเสรมการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 ไดแก การเรยนรในบรบทหรอสภาพแวดลอมจรง การเรยนรในระดบการสรางกระบวนทศน การเรยนรความแตกตางระหวางบคคล และการเรยนรกจกรรมทางสงคม

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ทกษะดาน

เทคโนโลยสารสนเทศ 2) ทกษะการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ การคดวจารณญาณและการแกปญหา และความคดสรางสรรคและการพฒนานวตกรรม 3) ทกษะความสนใจใครรและมจนตนาการ 4) ทกษะในการสอสารและความรวมมอเปนเครอขาย 5) ทกษะการท างานแบบพห ความรบผดชอบในการท างาน และ 6) ทกษะทางจรยธรรมและคณธรรม

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ก าหนดวสยทศนตนเองตอการศกษาในศตวรรษท 21 โดยมงไปททกษะแหงศตวรรษท 21 2) สรางความเปนชมชนทมงตอการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 โดยความรวมมอระหวางผเรยน ผสอน และผปกครอง 3) ใชทกษะแหงศตวรรษท 21 เปนกรอบพฒนาศกยภาพทางวชาชพ 4) จดใหทกษะแหงศตวรรษท 21 อยในหลกสตรและการประเมนผล และ 5) สรางวฒนธรรมการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 อยางตอเนอง

121



13. หนงสอเรอง การพฒนาหลกสตร:

ทฤษฎสการปฏบต (ชยวฒน สทธรตน, 2556)

14. เอกสารทางวชาการเรอง การศกษาตลอดชวต: เนองในโอกาสวนทระลกสากลแหงการรหนงสอป 2556 (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2556)


เรยนรและการคด คอ การคดระดบสง การคดเชงวพากษ ทกษะการแกปญหา ทกษะการสงเคราะห ทกษะการคดเชงสรางสรรคและการผลตนวตกรรม ทกษะการท างานเปนทม ทกษะดานสอและเทคโนโลย ทกษะการใชวธการเรยนร ทกษะการหาแนวโนมและคาดการณความเปนไปได และ 2) ทกษะชวต คอ ความเปนผน า ความสามารถในการปรบตว ทกษะการใชเหตผลทด ทกษะการสรางความสมพนธอนดกบผอน ความสามารถในการสอสารแบบโตตอบ มจตแหงความเคารพ และจตแหงจรยธรรม

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ผสอนควรมงสอนเกยวกบกระบวนการแสวงหาความร เพอใหผเรยนมความอยากทจะเรยนร มจตแหงวทยาการ สอนเกยวกบการคดขนสง สงเสรมการท างานเปนทมรวมกบผอน การสรางเครอขายการเรยนร สงเสรมการใชเทคโนโลยเปนเครองมอในการชวยแสวงหาความรและน ามาสรางองคความร ฝกการวางแผนการท างาน และไดเรยนรเกยวกบวธการจดการความร เพอบรรลผลลพธทตองการของผเรยน

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก ทกษะในการ

เขาถงสารสนเทศ ประเมนสารสนเทศเปน ใชสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ มวจารณญาณ ถกตองตามหลกจรยธรรมและกฎหมาย ความสามารถในการอาน และการเขยน โดยใชเทคโนโลยเปนเครองมอ การสรางความสมพนธระหวางบคคล ออกแบบและใชสารสนเทศ จดการ วเคราะห และสงเคราะหสารสนเทศเดยวกนทมาจากแหลงทหลากหลายได

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) พฒนาความสามารถในการอาน การเขยน โดยใชเทคโนโลยเปนเครองมอ 2) สรางความสมพนธกบบคคลอน เพอเสนอและแกปญหาทเปนการรวมมอกนและขามวฒนธรรม 3) ออกแบบและรวมใชสารสนเทศ เพอบรรลวตถประสงคทหลากหลายของชมชนโลก 4) สราง วพากษ วเคราะห และประเมนบทเรยนสอประสม และ 5) มความรบผดชอบทางจรยธรรมทตอบสนองตอสภาพแวดลอมทซบซอน

122



15. หนงสอเรองทกษะแหงศตวรรษ ท 21 ตองกาวใหพนกบดกของตะวนตก (ไพฑรย สนลารตน, 2557)

16. เอกสารเผยแพรเรอง The Global Achievement Gap: Why even our best school don’t teach the new survival skills our children need – and what we can do about it. (Tony, Wagner, 2008)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) การมทกษะ

การคดอยางมวจารณญาณและการประเมน 2) ทกษะการคดวเคราะหและสงเคราะห 3) ทกษะการคดสรางสรรคและมจนตนาการ 4) ทกษะการผลตและคดนวตกรรม 5) ทกษะการเปลยนแปลงและแกปญหา 6) ทกษะการสอสารและความมนใจในตนเอง และ 7) ทกษะทางดานคณธรรมและความรบผดชอบ

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก การจดกระบวนการสอนในลกษณะของการสรางความร คอ 1) สอนใหผเรยนก าหนดจดมงหมายได โดยรวมกนก าหนดปญหาหรอเปาหมายของโครงการทตองการไดจากการเรยนร 2) รวมกนวางแผนในการแสวงหาความร ผสอนสงเสรมใหผเรยนหาความรดวยตนเอง 3) สงเสรมและฝกผเรยนใหคดกรองขอมลไดเอง จากผลงานท ไดมาแลววเคราะหงานหรอผลงานนน 4) สงเสรมใหผเรยนสรางสรรคความรไดดวยตนเอง เพอพฒนาขอคนพบหรอผลผลตจากการศกษา 5) สงเสรมใหผเรยนตกผลกในความรทไดมา จนแนใจวาตรงตามทตองการ 6) สอนใหผเรยนคดวเคราะหหรอทดลองถงผลการน าไปใช และ 7) สงเสรมใหผเรยนประเมนความรทไดมา

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ทกษะการคด

เชงวพากษและการแกปญหา 2) ทกษะการรวมมอกบเครอขายตางๆ 3) ทกษะการปรบตวและการมความคลองแคลววองไว 4) ทกษะการคดรเรมและการเปนผประกอบการทสรางสรรค 5) ทกษะการสอสาร ทงทาง การพด และการเขยน 6) ทกษะในการเขาถงขอมล และวเคราะหขอมล และ 7) ทกษะในการใฝรและการมจนตนาการ

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) สงเสรมการสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ ของผเรยน 2) สงเสรมใหผเรยนใชอนเทอรเนตในการเรยนรอยางสรางสรรค และ 3) สรางคณคาและโอกาสใหผเรยนไดใชทกษะ เชน ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ การสอสาร การประสานงาน ในการสรางสรรคการเรยนรทจ าเปน และกลาทดลอง เพอสรางรปแบบการเรยนรและนวตกรรมการศกษาใหมๆ อยางตอเนอง

123



17. เอกสารเผยแพรเรอง A new model for teacher education in the 21st century.

(Atienza, C.R., 2009)

18. หนงสอเรอง 21st Century Skills: Learning for Life in Our Time. (Trilling, Bernie and Fadel, Charles, 2009)


เรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะพนฐานทางสอสารสนเทศ และเทคโนโลย 3) ทกษะชวต และ 4) ทกษะความเปนพลเมอง

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก การเปลยนแปลงกระบวนทศนใหมในคานยม ทกษะ และความร เกยวกบความเปนศนยกลางของผเรยน อตลกษณของคร การบรการตอวชาชพและชมชน ในกรณของครค านงถงขอบขายการพฒนาเรอง 1) ความรพนฐานเกยวกบศตวรรษท 21 2) สภาพแวดลอมการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 และ 3) หลกสตรและการสอนส าหรบศตวรรษท 21 เชอมโยงระหวางการเรยนรทางทฤษฎกบการปฏบต ซงตองอาศยระบบการเปนพเลยงในสถานศกษา การสรางปฏสมพนธระหวางสถานศกษา กบสถาบนการศกษาแหงชาตขยายขอบเขตวชาชพครทจะชวยใหครมยทธศาสตรการสอนทเหมาะสมกบการเรยนร พฒนาครใหมระดบความรเกยวกบการประเมนผลขนสง และการสนบสนนเสนทางการพฒนาวชาชพคร โดยเรงใหครรบการศกษาถงระดบปรญญาโท

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) มทกษะการ

คดวเคราะหและใชวจารณญาณในการแกปญหา 2) ทกษะความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม 3) ทกษะความรวมมอ การท างานเปนทม และภาวะผน า 4) ทกษะความเขาใจระหวาความแตกตางทางวฒนธรรม 5) ทกษะดานการสอสาร สารสนเทศ และสอ 6) ทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร และ 7) ทกษะอาชพและการเรยนรชวต

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) สงเสรมการเรยนรในบรบทหรอสภาพแวดลอมจรงหรอชวตจรง 2) สงเสรมการเรยนรในระดบการสรางกระบวนทศน 3) สงเสรมการเรยนรทแทจรงโดยขบเคลอนดวยฉนทะ 4) ตระหนกถงความแตกตางระหวางบคคลในการเรยนร และ 5) สงเสรมการเรยนรทเปนกจกรรมทางสงคม

124



19. หนงสอเรอง 21st Century Skills: Rethinking How Students Learn. (Bellanca, James and Brandt, Ron, 2010)

20. เอกสารเผยแพรเรอง Twenty-frist Century Skills. (Chapman, P., 2010)


เรยนรและนวตกรรม ไดแก ทกษะการคดสรางสรรคและนวตกรรม ทกษะการคดวพากษและการแกปญหา ทกษะการสอสาร และทกษะความรวมมอ 2) ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ไดแก พนฐานเกยวกบสารสนเทศ สอและเทคโนโลย สามารถเขาถงและประเมน ใชและจดการ วเคราะห สรางสรรคผลตภณฑสอ และใชเทคโนโลยอยางมประสทธผล และ 3) ทกษะชวตและอาชพ ไดแก ความยดหยนและการปรบตว การรเรมและชน าตนเอง ทกษะทางสงคมและขามวฒนธรรม ความสามารถในการผลตและพนธะรบผดชอบ และทกษะการเปนผน าและความรบผดชอบ

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก จดใหมเนอหาสาระแกนกลางและทกษะการเรยนร พฒนาทกษะการเรยนร โดยใชเครองมอตางๆ ในศตวรรษท 21 สอนและเรยนรในบรบทและประเดนในศตวรรษท 21 การวดและประเมนผลใชการประเมนผลแบบศตวรรษท 21 ท มความหลากหลาย เชน การประเมนการเรยนรในความรเชงเ นอหา การเขาใจ การส ารวจ การสรางสรรค การแบงปน และการใหขอมลยอนกลบจากการประเมน

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ทกษะการคด

เชงวพากษ การคดอยางมวจารณญาณ สามารถคดวเคราะห สวเคราะห 2) ทกษะการแกปญหาและการประเมนความส าเรจ 3) ทกษะการคดสรางสรรค เปนความสามารถในการคดนอกกรอบ และมความคดรเรม 4) ทกษะการสอสารและใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสอสารไดอยางด 5) ทกษะการพฒนาลกษณะนสยสวนตน สามารถเขาใจตนเอง และปฏบตตนอยางมคณธรรมจรยธรรม 6) ทกษะการเปนผน า สามารถสรางแรงจงใจและความรวมมอ และ 7) ทกษะการยอมรบพนธะ สามารถทจะยอมรบความแตกตางหลากหลาย

125



21. รายงานการวจยเรอง Future Work Skills 2020. (Institute for the Futue for the University of Phoenix Research Institute, 2011)

22. เอกสารเผยแพรเรอง New Trends in Education for 21st Century. (Kamat, 2012)

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก 1) ทกษะในการ

ตดสนใจ 2) ความสามารถในการตดตอสอสารอยางลกซง 3) สามารถคดและหาค าตอบไดนอกเหนอจากค าตอบทวไป 4) สามารถท างานในทๆ มวฒนธรรมทแตกตาง 5) ความสามารถในการเปลยนขอมลจ านวนมากเปนขอมลเชงคณธรรม 6) ความสามารถในการประเมนและพฒนาเนอหาท ใช กบสอรปแบบใหมๆ 7) มความสามารถทจะเขาใจศาสตรขามสาขาวชา 8) ความสามารถในการพฒนาภารกจเพอใหไดผลลพธทตองการได 9) ความสามารถในการแยกแยะกลนกรองขอมล คดเลอกขอมล และ 10) ความสามารถทจะท างานอยางไดผล

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก เทคโนโลยสอผสมแบบใหม ท าใหเกดวธการสอสารในรปแบบใหม เกดการแพรกระจายและซบซอนของสอ เกดการพฒนาภาษาใหมๆ เพอการสอสาร จากอนเทอรเนต และรปแบบสอชนดอนๆ การทมสอสงคมสมยใหมท าใหสามารถใหความรแกผเรยนทอยหางไกลได การเรยนรทจะใชเครองมอทางสงคมใหมๆ ในการท างาน การประดษฐ และรปแบบการเรยนรแบบเปดเพอใหสามารถเขาถงได

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา 1. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก มทกษะการคด

สรางสรรค มทกษะเทคโนโลย สอและสารสนเทศ (ICT) และทกษะการท างาน

2. แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไดแก แนวโนมใหมของการศกษาในศตวรรษท 21 การจดการศกษาจ าตองน าเอา ICT มาใชอยางกวางขวาง เนองจากเปนสอทสามารถเขาถงผเรยนจ านวนมากไดอยางรวดเรว ดงน 1) ชนเรยนกลบทาง โดยใหผเรยนเรยนไดทบาน มการสอสารกบเพอนและครโดยการออนไลน หลงจากนนมาท างานหรอท าการบานในชนเรยน 2) การเรยนแบบสดโตง โดยใหผเรยนไดเรยนรและแลกเปลยนความรโดยการฝกงานในสถานประกอบการ 3) การเรยนแบบมวลชน น าเทคโนโลยมาใชเพอพฒนาท กษะทางวชาชพรวมบางทกษะกบผเรยนจ านวนมาก และ 4) การสรางและแลกเปลยนความรจากแหลงตางๆ

126



23. รายงานวจยเรอง Remodelling

our Curriculum for the 21st Century: Breadth and Depth, and a New Emphasis on Critical Thinking.

(Hennessy, J., 2012)

24. เอกสารเผยแพรเรอง Teacher Skills for the 21st Century.

(Simmons, C., 2012)

25. เอกสารเผยแพรเรอง Role of Teachers in the 21st Century. (Flamand, L., 2013) และเอกสาร หนงสอ บทความทางวชาการ รายงานการวจย และงานวจยอนๆ ทเกยวของ

ผลการวเคราะหเอกสาร พบวา แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

ไดแก การออกแบบหลกสตรใหมส าหรบศตวรรษท 21 มการน าเสนอวธการใหมๆ ส าหรบการศกษา โดยใหความส าคญกบความรทงแนวกวางและลก เนนการคดเชงวพากษ วธการคดและวธการท า เพอพฒนาทกษะและศกยภาพทส าคญ เชน การสบคนเชงตความสนทรยะ การสบคนทางสงคม การวเคราะหเชงวทยาศาสตร การใหเหตผลเชงปรมาณ การใหเหตผลเชงคณธรรมจรยธรรม และการแสดงออกเชงสรางสรรค ซงจะท าใหผเรยนในอนาคตมความรกวางขวางมากขน


ไดแก ผสอนควร 1) การบรหารหองเรยน เปนหองเรยนทใหความรสกปลอดภย 2) บทเรยนมความสอดคลองกบชวตจรง 3) การคดเชงวพากษ เพอพฒนากรอบวชาการทผเรยนสามารถน าไปใชไดตลอดชวต 4) ทกษะทางเทคโนโลย ผสอนตองตามใหทนกบเทคโนโลยใหมๆ 5) ความเปนสากล ผสอนจงตองมทกษะพฒนาใหผเรยนเขาใจเรองของโลก 6) ความรวมมอ ผสอนจะตองเนนหลกความรวมมอหรอหลกการท างานเปนทม และ 7) การพฒนาวชาชพ ผสอนตองมการปรบปรงยทธศาสตรการสอนและการใชเทคโนโลยอยเสมอ


ไดแก บทบาทของผสอนส าหรบศตวรรษท 21 ในยคเทคโนโลยสารสนเทศ โดยมบทบาททส าคญ ดงน 1) ใหความส าคญกบเทคโนโลย 2) พฒนาผเรยนใหเปนนกคดเชงวพากษ ผเรยนรตลอดชวต 3) ใหความส าคญกบเทคนคการเรยนร เปนนกวจยทเดนในเรองวธการเรยนรของผ เรยน 4) เปนผอ านวยความสะดวกทงในหองเรยนและนอกหองเรยน คอยแนะแนวทางชวตใหกบผเรยนในดานตางๆ และ 5) ผสอนจะตองเตรยมตวผเรยนเพอเขาสโลกทเปนจรงอยางแขงขน

127


รายการอางอง ผลการวเคราะหเอกสาร นโยบายและทศทางการพฒนาดาน

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ อาท

26. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

27. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)

แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

จากการวเคราะห นโยบายและทศทางการพฒนาดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ดงตอไปน


จากแผนการศกษาแหงชาต มผลตอแนวทางและการปฏบตงานดานการศกษานอกโรงเรยนในประเทศไทย เนองจากไดระบวาบคคลทกคนยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวาสบสองปทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ ในสวนทเกยวของกบการเรยนรและการศกษาผใหญนน มสาระเชงนโยบายคอ สงเสรมการเรยนรตลอดชวตของประชาชน โดยการจดสภาพการเรยนรทเออตอการเรยนรของผเรยนและประชาชน การเสรมสรางนสยรกการอาน เพอการสรางสงคมแหงการเรยนรและภมปญญา เพอเสรมสรางความร ความคด ความประพฤต และคณธรรมของคน ทกคนมโอกาสทจะเรยนรอยางตอเนองดวยวธการทหลากหลายมคณภาพ และยดหยนตามความตองการ ความสนใจและความถนดของผเรยน


ไดก าหนดทศทางและยทธศาสตรการพฒนาทเหมาะสมกบการเปลยนแปลงในยคปจจบน ซงอยในชวงแหงศตวรรษท 21 โดยยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน ใหความส าคญกบการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต มงสรางกระแสสงคมใหการเรยนรเปนหนาทของทกคน ใฝร รกการอาน และสงเสรมการเรยนรรวมกนของคนตางวย ควบคกบการสงเสรมใหองคกร กลมบคคล ชมชน ประชาชน และสอทกประเภทเปนแหลงเรยนรอยางสรางสรรค สอสารดวยภาษาทเขาใจงาย รวมถงสงเสรมการศกษาทางเลอกทสอดคลองกบความตองการของผเรยน และสรางสงคมแหงการเรยนรท มคณภาพและสนบสนนปจจยทกอใหเกดการเรยนรตลอดชวต

128



28. นโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองระหวางป พ.ศ. 2552-2561

29. พระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551

30. นโยบายและจดเนนการด าเนนงาน

ของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556-2557


โดยเปาหมายภายในป พ.ศ. 2561 เนนประเดนหลก 3 ประการ คอ 1) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย 2) เพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนร และ 3) สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคม สงผลใหคนไทยยคใหม สามารถเรยนรไดดวยตนเอง มนสยใฝรตลอดชวต มความสามารถในการสอสาร สามารถคดวเคราะห แกปญหา คดรเรมสรางสรรค มจตสาธารณะ มระเบยบวนย มศลธรรม คณธรรมและจรยธรรม และสามารถกาวทนโลก อกทงผ ใชแรงงานและผสงอายไดรบการศกษาและเรยนรเพมเตมอยางตอเนองตลอดชวต มคณภาพชวตทดขน มทกษะ และความรพนฐานทงในการด ารงชวตและในการท างานอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ


ไดก าหนดหลกการจดการศกษาใหเปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน และใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดการศกษารปแบบใดรปแบบหนงหรอทงสามรปแบบกได เพอใหสามารถพฒนาการศกษาและคณภาพชวตของประชาชนไดอยางตอเนอง ท าใหประชาชนไดมโอกาสเรยนรและสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนไดตามศกยภาพ เพอเปนสงคมแหงการเรยนรตอไป


มนโยบายและทศทางทสอดคลองกนคอ คนไทยไดรบการศกษาตลอดชวตและการศกษาอาชพเพอการมงานท าทมคณภาพ เพอใหเกดสงคมฐานความร การมทกษะอาชพ และมความสามารถเชงการแขงขนในประชาคมอาเซยนอยางยงยน จดการศกษาเพอสรางสมรรถนะในการเรยนรและการแกปญหา พฒนาอาชพ คณภาพชวตและสงคม พฒนาสอและเทคโนโลยทางการศกษา และสงเสรมการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มาใชใหเกดประสทธภาพในการจดการศกษา

129



แนวคด และหลกการเกยวกบการศกษาตลอดชวต การเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ อาท

31. เอกสารเรอง การจดการศกษาตาม

แนวการศกษาตลอดชวตในประเทศไทย: 22 ป กศน. สการศกษาตลอดชวต (โกวท วรพพฒน, 2543)

32. บทความทางวชาการเรอง การศกษาตลอดชวตการเรยน (ร) ตลอดชวต

(เพญณ แนรอท, 2544)

33. รายงานการวจยเรอง การศกษาเปรยบเทยบการพฒนาการศกษาไทยกบนานาชาต: นวตกรรมดานการเรยนรตลอดชวตเพอยกระดบการศกษาของแรงงานไทย (ส านกงานเลขาธการสภาการ ศกษา, 2549)

แนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

จากการวเคราะห แนวคด และหลกการเกยวกบการศกษาตลอดชวต การเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ ดงตอไปน


ปจจบนแนวคดของระบบการศกษาเรมจากการตระหนกวาการศกษานนไมไดเรมตนและสนสดทการศกษาในโรงเรยนแตหากครอบคลมไปถงการเรยนรท ไดรบจากแรกเกดไปจนถงการศกษาหรอการเรยนรในชวงสดทายของชวตและการศกษาอยางไมเปนทางการเขาดวยกน เปนการศกษาทเกดขนไดทกหนทกแหง ดงนนการศกษาตลอดชวตจงมความจ าเปนส าหรบทกคนและทกวย เพอใหบคคลพฒนาเตมความสามารถของตนเอง และเปนสมาชกทมคณภาพในสงคมทตนอาศยอย


เนนหลกการเรยนรตลอดชวตในยคปจจบนจะน าไปสความรวมมอในการใหบรการการศกษาแกผเรยนอยางทวถง ท าใหผเรยนสามารถปรบตวเพอการเรยนรในการพฒนาตนเองอยางตอเนอง ดงนนการจดการเรยนรตลอดชวตจงเปนการพฒนาทกษะการเรยนรดวยตนเองเปนส าคญ


เนนเปาหมายทการศกษาตอเนอง และการศกษาผใหญ ส าหรบประเทศไทย มงจดการศกษาพนฐานขนอานออกเขยนไดแกผใหญในลกษณะของการศกษาตอเนอง การพฒนาคนในดานเทคนคและทกษะอาชพ ตลอดจนการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพชวต มนวตกรรมการศกษาตลอดชวตหลากหลาย 4 ประการคอ 1) เปนการศกษาทผเรยนสามารถเขาถงได 2) เปนการศกษาทผเรยนมปจจยเพยงพอทจะเขาเรยนได 3) ผเรยนสามารถเขาเรยนไดในทกสถานท ทกเวลา และทกชวงอาย และ 4) มหลกสตรทสนองความตองการของผเขาเรยนทกคน

130



34. รายการวจยเรอง แนวโนมการจดการศกษานอกระบบโรงเรยนของประเทศไทยในทศวรรษหนา (อาชญญา รตนอบล และคณะ, 2550)

35. รายงานระดบชาตเรอง สภาพและการพฒนาการเรยนรและการศกษาผใหญ (ส านกงาน กศน., 2550)

36. เอกสารเรอง สาระหลกการและแนวคดประกอบการด าเนนงาน กศน.: คมภร กศน. (ส านกงาน กศน., 2553)


เนนการศกษาตลอดชวตทเชอในความเสมอภาคของโอกาสในการเรยนร ใหความส าคญกบความแตกตางระหวางบคคล มบทบาทในการพฒนาคณภาพชวตและความสามารถของประชาชนอยางยงยน หลกสตร เนอหาและกจกรรมการเรยนการสอน มความยดหยนและสอดคลองกบปญหาและความตองการของบคคลและชมชน การบรหารเนนการกระจายอ านาจสชมชน ศนยการเรยนร หรอสถานศกษา และการประเมนและตดตามผล มหลายรปแบบแลวแตความเหมาะสมของผ เรยนและวตถประสงคของการประเมน จะเปนการประเมนทผเรยนเปนศนยกลางตามสภาพจรง


คอ การศกษาผใหญในประเทศไทยเปนการศกษาตลอดชวตทเปดโอกาสใหผเรยนสามารถเรยนรไดตลอดชวต เพอเสรมสรางใหประชาชนเปนบคคลแหงการเรยนร อกทงความเจรญทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ยงกระตนใหรปแบบการจดการศกษาเปลยนแปลงไป เพอตอบสนองความตองการในการเรยนรของประชาชน เนองจากประชากรทเปนผใหญเกดความจ าเปนและความตองการในดานการเรยนรและฝกทกษะใหมๆ อยางตอเนอง


เปนการศกษาผใหญขนพนฐาน เปนการสอนใหเกดทกษะทางการสอสาร ทกษะการค านวณ และทกษะทางสงคมแกผใหญ เพอการรหนงสอและการมความร สามารถทจะด าเนนชวตอยไดในสงคมอยางเปนสข ซงอาจจะจดยดหยนตามสภาพปญหาและความตองการของบคคลซงรวมถงผ ใหญได ในลกษณะของการศกษาตลอดช วต การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย การศกษาทางเลอก การศกษาตอเนอง การศกษาทางไกล หรอการศกษาในรปแบบอนๆ

131



37. บทความทางวชาการเรอง บทบาทการศกษาตลอดชวตตอการพฒนาทรพยากรมนษยในยคสงคมแหงการเรยนร (สวธดา จรงเกยรตกล, 2554)

38. หนงสอเรอง การศกษาตลอดชวตส าหรบทกคน: วนทระลกสากลแหงการรหนงสอ พ.ศ. 2554 (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2554)

39. บทความเรอง Lifelong Learning: In International Encyclopedia of Adult Education and Training. (Hasan, A., 1996)

40. บทความเรอง Non-Formal Education: Flexible Schooling or Participatory Education?. (Rogers, A., 2004) และเอกสาร หนงสอ บทความทางวชาการ รายงานการวจย และงานวจยอนๆ ทเกยวของ


เกยวกบการศกษาตลอดชวต เปนการเรยนรในวถชวตของบคคลตงแตเกดจนถงตาย ดงนนการศกษาตลอดชวตเปนการศกษาทมความสอดคลองกบความตองการและความสนใจของผ เรยน เปดโอกาสทางการเรยนรและใหอสระทางความคด


คอ ในอนาคตบคคลตองมการศกษาตลอดชวต เพอทจะด ารงตนอยไดในสงแวดลอมทมการเปลยนแปลง ท าใหไดแรงงานทเหมาะสมแกความตองการของตลาดแรงงาน ไดพลเมองทมคณภาพ ความร ความสามารถ แรงงานในอนาคตจงตองมความสามารถในการใช เครองมอเขาถ งสารสนเทศ เพอสรางสรรคแนวคดใหมๆ ดงนน ควรจดใหมกฎหมายการศกษาตลอดชวต เพอผกพนรฐใหด าเนนการพฒนาอยางตอเ นอง อกทงยงสงเสรมการเพมขอบขายการเขาถงการเรยนรใหมากขน


ใหความส าคญของการเรยนรตลอดชวต เนองจากการมความร ขอมลขาวสาร และความคดในสงคมแหงความร สงเสรมใหสงคมมศกยภาพมากยงขน เนองจากเชอกนวาเทคโนโลยมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว จงจ าเปนตองพฒนาทกษะและความร เพอเผชญกบความเปลยนแปลงทเกดขน รวมทงสรางความยดหยนใหผเรยนสามารถรบมอกบความเปลยนแปลงได จงตองมการผสมผสานการท างานกบการเรยนรเขาดวยกน


ควรสงเสรมการศกษานอกระบบโรงเรยนมากขน เนองจากสามารถแกปญหาตางๆ ทเกดขนในการศกษาได อกทงกอใหเกดการเรยนรและประสบการณ ท าใหเกดความช านาญและทกษะ รวมถงกระบวนการเ กยวกบความร ความสามารถ และนวตกรรมตางๆ ทางการศกษาไดโดยงาย

132

จากการวเคราะหเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ผวจยไดสรปผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทพงประสงคส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวาองคประกอบหลกและองคประกอบยอยของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 3 ทกษะ ดงน 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก ทกษะการคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม ทกษะการคดเชงวพากษและการแกไขปญหา และทกษะการสอสารและความรวมมอในการปฏบตงาน 2) ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ไดแก ทกษะความรพนฐานเกยวกบสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ทกษะการร ทกษะการใชและการจดการ ทกษะการวเคราะห และการเขาถงสารสนเทศ สอและเทคโนโลยอยางมประสทธผล และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก ทกษะความยดหยนและความสามารถในการปรบตว ทกษะความคดรเรมและการชน าตนเอง ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม ทกษะการเพมผลผลตและการรบรผดชอบ และทกษะความเปนผน าและความรบผดชอบในการปฏบตงาน จากการวเคราะหเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศเกยวกบแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา ในศตวรรษท 21 กระแสโลกาภวตนมการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลยสารสนเทศอยางรวดเรว การจดการศกษาจงไดน าแนวคดเรองการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวตมาเปนพนฐานในการจดการศกษาเพอการพฒนาคนอยางยงยน เนองจากการศกษาตลอดชวตสรางโอกาสทางการเรยนรไดอยางตอเนอง เปนการพฒนาการเรยนร คณลกษณะ และทกษะทจ าเปนอยางรอบดานเพอปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงในโลกศตวรรษท 21 ซงจะตองเนนทงรปแบบการจดการศกษา ในระบบ การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย การศกษาทางเลอก และการศกษาเฉพาะทางอยางหลากหลาย รวมไปถงการศกษาในรปแบบอนๆ โดยส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย มบทบาทหนาทส าคญ คอ สงเสรมใหคนไทยไดรบการศกษาตลอดชวตและการศกษาเพอการมงานท าอยางมคณภาพ เพอใหประชาชนไดรบการศกษาอยางตอเนอง ดงนน การจดกระบวนการเรยนรเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา ตองเนนทตวนกศกษาผใหญเปนหลก รวมถงความตองการเรยนร และสภาพการณปจจบนทสอดคลองกบการด ารงชวตประจ าวนและบรบททางสงคมของนกศกษาผใหญ เพอน ามาวางแผนและก าหนดการจดกระบวนการเรยนรทมความแตกตางระหวางบคคลอยางมประสทธภาพ ทงในเรองจดมงหมาย หลกสตร รปแบบและวธการจดกระบวนการเรยนร กจกรรมการเรยนร การเลอกสรรทรพยากรเรยนร และการวดประเมนผลการเรยนรใหสอดคลองและเหมาะสมกบนกศกษาผใหญ ซงนกศกษาผใหญจ าเปนตองมความรในเนอหาสาระอยางรอบดาน สามารถเชอมโยงความรในเนอหาไดมากกวาหนงสาขา เพอการเสรมสรางทกษะแหงศตวรรษท 21 คอ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน โดยการเสรมสรางตองอาศยระบบสนบสนนจ าเปน ไดแก ระบบมาตรฐานและการประเมน ระบบหลกสตรและการสอน ระบบการพฒนาทางวชาชพ และระบบสภาพแวดลอมการเรยนร โดยตองไดรบความเอาใจใสจากผทเกยวของทงหนวยงานภาครฐและเอกชน หรอภาคสวนตางๆ ทเกยวของในการประสานความรวมมอสนบสนนการจดกระบวนการเรยนรเพอเตรยมความพรอมของนกศกษาผใหญใหมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางมคณภาพตอไป

133

โดยสรป การศกษาของไทยภายใตกระแสการเปลยนแปลงของสงคมโลกในปจจบนนน ตองมแนวทางการปรบตวของระบบการศกษาใหน าพาประเทศกาวไปสศตวรรษท 21 อยางมนคง และประการส าคญคอ การสรางกระบวนทศนใหมใหกบคนในสงคม อนไดแก การยกระดบการศกษาของประชาชนทงประเทศ การยกระดบคณภาพแรงงานทงภาครฐและเอกชน และการยกระดบการวจยและการพฒนาใหน าทศทางการพฒนาประเทศ การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมในยคศตวรรษท 21 สงผลใหมการขยายตวทางเศรษฐกจและการรบรขอมลขาวสารมากขน การมทกษะความรและทกษะวชาชพทสงขน เปนการเพมศกยภาพของตนเองใหทนตอการเปลยนแปลงดงกลาวดงนน การวางแผนระบบการศกษาใหเปนการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต เพอสรางใหนกศกษาผใหญมศกยภาพ คณภาพ และทกษะความร ความสามารถททดเทยมนานาประเทศ นบวาเปนสงส าคญยงของศตวรรษใหมน ทงนเพอมงพฒนานกศกษาผใหญอยางเตมศกยภาพ ใหมความรทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และประสบการณการเรยนรอยางเพยงพอตอการด ารงชวต การประกอบอาชพ และการปรบตวใหเขากบสภาพสงคมสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปไดอยางเหมาะสมตลอดชวงชวต

ดงนนการเสรมสรางใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรทจ าเปนในยคศตวรรษท 21 ผวจยไดน าหลกการ และแนวคดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญเกยวกบนโยบายและทศทางการพฒนาการศกษา อาท พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 แนวทางจดการศกษาจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 แนวนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองระหวางป พ.ศ. 2552 – 2561 แนวทางการจดการศกษาจากพระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 อกทงแนวทางการด าเนนงานดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจากนโยบายและจดเนนการด าเนนงานส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556-2557 รวมไปถงเอกสารการวจย และงานวจยท เกยวของกบการศกษาตลอดชวต การเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ มาเปนพนฐานในการเกบรวมรวมขอมลเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยน าผลทไดจากการวเคราะหเอกสารไปสรางเปนประเดนการสมภาษณในแบบสมภาษณรอบทหนง ประกอบกบน าผลทไดจากการวเคราะหเอกสารในประเดนทมความสอดคลองกบขอมลจากการสมภาษณดวยวธการวจยแบบเดลฟายไปผนวกกบขอมลการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟาย เพอสรปเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญใน 4 ดาน ประกอบดวย 1) แนวโนมดานหลกการและนโยบาย 2) แนวโนมดานคณลกษณะของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) แนวโนมดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) แนวโนมดานการสนบสนนและสงเสรม ทงนเพอใหไดผลการวจยทมคณภาพ

134

ตอนท 1.2 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดวยการวจยแบบเดลฟาย

ตอนท 1.2.1 ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพทวไปของผเชยวชาญ ผวจยไดวเคราะหขอมลเกยวกบสถานภาพทวไปของผเชยวชาญทมความร ความสามารถ และประสบการณ รวมถงมผลงานในดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผปฏบตงาน และผใชบณฑตทงหนวยงานภาครฐและเอกชน ทปฏบตงานตงแต 5 ปขนไป โดยน าเสนอผลการวเคราะหขอมลจ าแนกตามเพศ วฒการศกษาสงสด และประสบการณการท างานรวมถงผลการวเคราะหคาสถต ไดแก จ านวน และรอยละ โดยมรายละเอยดดงตอไปน ตารางท 6 จ านวนและรอยละสถานภาพทวไปของผเชยวชาญ

จากตารางท 6 แสดงจ านวนและรอยละสถานภาพทวไปของผเชยวชาญ โดยจ าแนกตามเพศ วฒการศกษาสงสด และประสบการณการท างาน พบวา ผ เ ชยวชาญสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 58.8) และเพศชาย (รอยละ 41.2) จ านวนผเชยวชาญมวฒการศกษาสงสดในระดบปรญญาเอก (รอยละ 41.1) รองลงมาคอระดบปรญญาโท (รอยละ 35.3) และผเชยวชาญมวฒการศกษาสงสดระดบปรญญาตร (รอยละ 17.6) และจ านวนผเชยวชาญทมประสบการณการท างาน 26 ปขนไป (รอยละ 58.8) รองลงมาคอ ประสบการณการท างาน 5 – 15 ป (รอยละ 23.5) และจ านวนผเชยวชาญทมประสบการณการท างานตงแต 16 – 25 ป (รอยละ 17.6)

ขอมลสถานภาพ จ านวน (คน) รอยละ (%) 1. เพศ

ชาย หญง

รวม

7 10 17

41.2 58.8 100

2. วฒการศกษาสงสด ปรญญาเอก ปรญญาโท ปรญญาตร

รวม

8 6 3 17

41.1 35.3 17.6 100

3. ประสบการณการท างาน 5 – 15 ป 16 – 25 ป 26 ปขนไป

รวม

4 3 10 17

23.5 17.6 58.8 100

135

ตอนท 1.2.2 ผลการสงเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการสมภาษณ ในรอบท 1 ผวจยน าเสนอผลการศกษาความคดเหนของผเชยวชาญจ านวน 17 ทาน เกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยใชแบบสมภาษณปลายเปดในการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) ตามประเดนดงตอไปน 1. ความหมายของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถงอะไร 2. มหลกการเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางไร 3. ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มความส าคญอยางไร 4. การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมจดมงหมายไปในทศทางใด 5. การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมองคประกอบหลกอะไรบาง 6. การจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรเรมจากอะไร 7. การจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมจดมงหมายไปในทศทางใด 8. การจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรปแบบวธการจดการเรยนรอยางไร 9. การจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมสอและกจกรรมการเรยนรอะไรบาง 10. การจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมการวดและประเมนผลการเรยนรอยางไร 11. การสนบสนนและสงเสรมควรมภาคเครอขายอะไรบาง 12. การสนบสนนและสงเสรมควรมปจจยอะไรบาง 13. ปญหาและอปสรรคในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ นาจะมอะไรบาง 14. ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1. ความหมายของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบความหมายของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดวา หมายถง ความสามารถของบคคลในการเรยนรทกษะตางๆ เพอการด ารงชวตและการประกอบอาชพในยคแหงศตวรรษท 21 มความรอบร ความเชยวชาญ และความ

136

ช านาญในการแสวงหาความรอยางตอเนองตลอดชวต ใชทกษะกระบวนการจดการเรยนรเพอการพฒนาตนเอง มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได ใฝเรยนร และมความกระตอรอรนทจะเรยนรสงตางๆ รอบตว มทกษะในการปรบตวตอการเปลยนแปลงในสงคม สามารถพงพาตนเองได สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มความคดรเรมสรางสรรค โดยเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมยเพอน าไปสการสรางนวตกรรมใหม มทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT) อยางถกตองและเหมาะสม มความรบผดชอบในการปฏบตงาน สามารถท างานรวมกบผอนโดยการประสานความรวมมอ มทกษะในการสรางความสมพนธระหวางบคคล เปนผรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวตอยรวมกนในสงคมใหมความสข 2. หลกการ เกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบหลกการของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดวา การจดกระบวนการเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ และจตวทยาผใหญ เนองจากกลมเปาหมายในการจดกระบวนการเรยนรเปนนกศกษาผใหญทมอายระหวาง 25-50 ป ซงสวนใหญประกอบอาชพและมประสบการณในการปฏบตงานอกทงการจดกระบวนการเรยนรตองตอบสนองความตองการในการเรยนรและสอดคลองกบการด ารงชวตและบรบททางสงคมของนกศกษาผใหญ เพมโอกาสในการเรยนรใหสามารถเรยนรไดดวยตนเองอยางตอเนองตลอดชวต เพอสงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต ซงเปนพนฐานไปสการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต การจดกระบวนการเรยนรมงเนนใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร มทกษะทโดดเดนดานการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ การมความคดรเรมสรางสรรค และทกษะการท างานเปนทม สนบสนนใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนร โดยการจดตงภาคเครอขายการเรยนร พฒนาแหลงเรยนร สอและเทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพ โดยการจดสรรคอมพวเตอรใหเพยงพอ และการจดตงศนยขอมลส าหรบใชในการเรยนร 3. ความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดวา จากปญหาการเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวตนในยคแหงศตวรรษท 21 มผลกระทบในทงทางบวกและทางลบตอชวตและความเปนอยของมนษย ดงนนมนษยทกคนตองเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เพอพฒนาตนเองใหมความร ความเขาใจ ความคด และทกษะชวตใหสามารถแกปญหาและพฒนาคณภาพชวตไดอยางตอเนองเพอการด ารงชวตอยในสงคมอยางมคณภาพ ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สามารถพฒนาทรพยากรมนษยไดอยางรอบดานและสมดล อนเปนพนฐานในการพฒนาคณภาพการศกษาและคณภาพชวตของคนในสงคม สามารถสรางสงคมใหเปนสงคมแหงคณธรรม ภมปญญาและสงคมแหงการเรยนร หากมนษยย งขาดการพฒนาทกษะทสงขนในยคแหงศตวรรษท 21 น สงผลท าใหไมทนตอโลกและตลาดแรงงาน ดงนนทกษะทส าคญทสดในศตวรรษท 21 จงเปนทกษะของการเรยนร ทกษะการแสวงหาความร ใฝเรยนร คนยคใหมจงตองมทกษะในการเรยนรสง โดยเฉพาะการเรยนรตลอดชวต ซงบคคลสามารถเรยนรไดอยางตอเนอง เพอใหปรบตวและเชอมโยงองคประกอบการเรยนรไปสการปฏบตไดอยางมคณภาพ

137

4. ทศทางในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบทศทางเพอการ

เสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา ทศทางของการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ควรสงเสรมใหนกศกษาผใหญมความร ความเขาใจเกยวกบหลกการ และแนวคดของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอเปนพนฐานในการเรยนรเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรทพงประสงคในศตวรรษท 21 โดยการพฒนากระบวนการจดการเรยนรทสงเสรมทกษะการแสวงหาความร การคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และรจกการแกปญหา มความคดรเรมสรางสรรค รจกสรางนวตกรรมใหม มทกษะในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว มทกษะการท างานเปนทม เรยนรวธการสรางความสมพนธระหวางบคคล มภาวะผน า และมความรบผดชอบในการปฏบตงาน และควรสงเสรมใหนกศกษาผใหญมเจตคตทดในการเรยนร มความคดรเรมในการเรยนรดวยการชน าตนเอง มนสยใฝเรยนรตลอดชวต เพอใหสามารถพฒนาศกยภาพของตนเองใหมทกษะการเรยนรทพงประสงคในยคศตวรรษท 21 และสามารถน าไปใชในการด ารงชวตและการประกอบอาชพไดอยางแทจรง

5. องคประกอบของการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบองคประกอบหลกเพอ

การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา องคประกอบหลก คอ 1) หลกการและนโยบาย ภาครฐบาลควรมหลกการทชดเจนในการจดการศกษา อาท วสยทศน นโยบาย และกฎหมายทเกยวกบการสงเสรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอใหหนวยงาน/องคกรภาคสวนตางๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน และชมชนทเกยวของกบการจดการศกษาส าหรบนกศกษาผใหญ สามารถน าหลกการดงกลาวไปเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหสอดคลองกบนกศกษาผใหญและบรบทของทางสงคม โดยสามารถปฏบตไดจรง 2) กระบวนการจดการเรยนรทงในดานเนอหาสาระ การจดกจกรรมการเรยนร การเลอกใชสอและทรพยากรการเรยนร รวมไปถงการวดและประเมนผล ควรใชวธการทหลากหลาย อาท เนอหาสาระการเรยนรตองสอดคลองกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม การจดกจกรรมการเรยนรควรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ สงเสรมการฝกทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าความรไปใชไดจรงและทนท สอและทรพยากรการเรยนรตองทนสมยและเขาถงไดงาย เชน คอมพวเตอร แทบเลต โทรศพทมอถอ เปนตน การวดและประเมนผล ควรมความยดหยนตามนกศกษาผใหญ วธการจดกระบวนการเรยนร และบรบททางสงคม 3) การสนบสนนและสงเสรม ควรประสานความรวมมอกบหนวยงาน/องคกรตางๆ โดยการจดตงภาคเครอขายการเรยนร เพอรวมมอกนในการสนบสนน สงเสรม และจดกระบวนการเรยนรใหมประสทธภาพมากขนทงดานนโยบาย งบประมาณ สอและทรพยากรการเรยนรตางๆ เปนตน

6. การจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรเรมจากอะไร

138

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบการจดกระบวนการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรเรมจากการประสานงาน การประชม เพอการวางแผนในการก าหนดจดมงหมาย เนอหาสาระรวมกบนกศกษาผใหญ โดยการระบปญหาและความตองการในการเรยนรรวมกน เปนการส ารวจความตองการของนกศกษาผใหญในเรองทตองการเรยนรวามจดมงหมายอะไร มความตองการพฒนาทกษะอะไร สามารถน าไปพฒนาตอยอดสการน าไปใชในการด ารงชวตไดอยางไร มการวดและประเมนผลการด าเนนงานเปนไปตามวตถประสงคอยางไร เพอน าไปเปนกรอบและแนวทางในการจดกระบวนการเรยนรตอไป 7. จดมงหมายของการจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบจดมงหมายของการจดกระบวนการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา การจดกระบวนการเรยนรควรมจดมงหมายเพอใหนกศกษาผใหญมความร ความเขาใจเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 การจดกระบวนการเรยนรควรเนนใหนกศกษาผใหญเกดทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคภายใตทศทางการพฒนาประเทศ ตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทยและสงคมโลก ควรปลกฝงใหนกศกษาผใหญมเจตคตทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของตนเอง เพอใหตระหนกถงความส าคญและเหนคณคาของการเรยนรวาเปนสงทจ าเปนอยางมากในยคปจจบน อกทงนกศกษาผใหญสามารถน าความร ความเขาใจ ความเชยวชาญในทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางมประสทธภาพ โดยสามารถน าไปใชไดจรงทนท 8. รปแบบวธการจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบองคประกอบหลกเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา รปแบบวธการเรยนรทจะเสรมสรางใหเกดทกษะการเรยนรไดนนควรประยกตใชใหเหมาะสมกบความตองการและบรบททางสงคมของนกศกษาผใหญ เนนรปแบบวธการเรยนรดวยตนเอง การเรยนร แบบกลม และการท างานเปนทม โดยจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพการท างานจรง การฝกปฏบตจากการทดลองหลายๆ ครง เพอการหาขอสรปทมประสทธภาพสงสด การจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน การเรยนทางไกล การเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเครอขายอนเทอรเนต เวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต เนองจากความกาวหนาของนวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของนกศกษาผใหญมากขนทงดานการตดตอสอสาร การสบคนขอมล การสรางเครอขายความรวมมอในการแลกเปลยนเรยนรรวมกนในยคสงคมดจตอล อกทงรปแบบวธการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกนทงนกศกษาผใหญดวยกน นก ศกษาผใหญกบผสอน จะชวยใหการจดการเรยนรมประสทธภาพมากขน เนองจากกระบวนการเรยนรเนนเรองความตองการและจดมงหมายของนกศกษาผใหญเปนส าคญ ผสอนควรเปนผอ านวยความสะดวกในดานตางๆ โดยการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหสอดคลองและเหมาะสม

139

9. สอและกจกรรมการเรยนรในการจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบสอและกจกรรมการเรยนรเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา แนวโนมการจดกระบวนการเรยนรทหลากหลาย มสอในรปแบบใหมๆ เกดขนมากมายทจะชวยใหเกดการเรยนร เชน สออเลกทรอนกส เครอขายอนเทอรเนต และโทรศพทมอถอหรอสมารทโฟน อยางไรกตามสอการเรยนรแบบเดม เชน หนงสอเรยน ภาพ เสยง และของจ าลอง ยงมความจ าเปนและใชไดในยคปจจบน ทงนการเสรมสรางใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรสอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ท เกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง สอเชงกจกรรมการฝกปฏบตจรง เพอฝกทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต การจดนทรรศการ และการใชชมชนเพอการเรยนร การใชสออเลกทรอนกส เพอชวยใหเกดการเรยนรในยคสงคมดจตอล และพฤตกรรมการใชสอเทคโนโลยสารสนเทศในชวตประจ าวนของนกศกษาผใหญมาใชใหเกดประโยชนในการเรยนรมากทสด โดยการใชสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเครอขายอนเทอรเนต เชน เวบไซต หนงสออเลกทรอนกส (e-Book) การเรยนอเลกทรอนกส (e-Learning) และเครองมอสอสารตางๆ เ ชน โทรศพทมอถอหรอสมารโฟน แทบเลต และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก รวมไปถงการใชสอสงคมออนไลน ผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก (Facebook) ยทป (YouTube) และกเกล (Google) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและสามารถแสดงความคดเหนไดตลอดเวลา ทกสถานท ทกเวลา และทกโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference) นอกจากนสอทเปนแหลงเรยนร ควรพฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและมความทนสมย สามารถเขาถงการเรยนรไดงาย โดยการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการพฒนาสอการเรยนรตางๆ เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนตทงแบบมสาย และไรสาย (Wireless LAN) ภายในแหลงเรยนร ดงนน สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพ สอเทคโนโลย สอบคคล สอจากธรรมชาตและสงแวดลอมรอบตว สอจากวสดอปกรณตางๆ และสอเชงกจกรรม โดยผสอนควรเลอกใชสอใหเหมาะสมกบนกบรบทของนกศกษาผใหญ และวธการจดกระบวนการเรยนร

ในสวนของการจดกจกรรมการเรยนร สรปไดวา การจดกจกรรมการเรยนรมความส าคญอยางยงในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ โดยกจกรรมการเรยนรนนตองสอดคลองกบความตองการและสภาพปญหาในการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ มความทนสมยตอเหตการณปจจบน เพอสามารถน าสงทไดเรยนรไปใชไดทนท กจกรรมการเรยนรควรเนนในเรองของการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง เพอการหาขอสรปและสงเสรมการมความคดรเรมสรางสรรคอนจะน าไปสการสรางนวตกรรมใหมได การทศนศกษาหรอการศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง จดกจกรรมการเรยนรแบบสบคน โดยการคนควาแสวงหาความรดวยตนเองอยางมขนตอนและเปนระบบ เพอฝกการคด

140

วเคราะห การคดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง การท าโครงงาน การจ าลองสถานการณ และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา อกทงการจดกจกรรมการเรยนรตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม กจกรรมการเรยนรทใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคยหรอสนทนา และการมปฏสมพนธกบผอน เพอการฝกทกษะการเรยนรอยางบรณาการรอบดาน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และแสดงนาฎการ รวมไปถงการจดกจกรรมเชงบรณาการทมสอเทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนในการเรยนรมาบรณาการกบเนอหาสาระทกเรองในลกษณะดจตอล เพอชวยใหสามารถเขาถงนกศกษาผใหญไดงายและรวดเรวขน อกทงยงเปดโอกาสใหเกดบรรยากาศในการเรยนรทสนก และทาทายระดบความสามารถ ซงสามารถเลอนขนไปเรยนรในระดบทยากขน สามารถลดชองวางและระยะเวลาในการเรยนร สงเสรมการแสวงหาความรดวยตนเองของนกศกษาผใหญใหเปนไปอยางตอเนองตลอดชวต เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซตจากบทเรยนอเลกทรอนกส (e-Learning) การเรยนผานโทรศพทมอถอและแทบเลตจากแอพพลเคชนตางๆ ตามความสนใจ และการประชมทางไกล (Video Conference) นอกจากนควรจดกจกรรมการเรยนรทปลกฝงจตส านกสาธาณะ การเหนคณคาของตนเองและผอน การเหนคณคาของการเรยนร การตระหนกถงความส าคญในการพฒนาทกษะการเรยนรใหสอดคลองและเหมาะสมในยคแหงศตวรรษท 21 เพอใหนกศกษาผใหญมเจตคตทด มคณธรรมและจรยธรรมในการเรยนรและการด ารงชวต เชน การใชกรณศกษากจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม รวมถงมคณธรรมจรยธรรมในการใชเทคโนโลย โดยไมใชในทางทผด ไมละเมดสทธเพอผลประโยชนของตนเอง หรอรจกประโยชนและโทษของสอและสงตางๆ ในการเรยนร 10. การวดและประเมนผลการจดกระบวนการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผ เ ชยวชาญสวนใหญเกยวกบการวดและประเมนผลการเรยนรเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา การวดและประเมนผลควรมวธการทหลากหลายตรงตามวตถประสงคของหลกสตร เนอหาสาระ วธการจดกระบวนการเรยนร วธการเรยนรของนกศกษาผใหญ โดยมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดกระบวนการเรยนร โดยการรวมมอของทกฝายทงผจด ผสอน และนกศกษาผใหญในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง นอกจากนควรมการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง เพอการวดและประเมนผลลพททเกดขนทงระยะสนและระยะยาวหลงการเรยนร ซงรปแบบการวดและประเมนผลควรเนนทงระดบบคคลและระดบกลมหรอทมงาน เชน การประเมนตนเอง การประเมนแบบออนไลน เนองจากในปจจบนและอนาคตเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทตอการประเมนผลการเรยนรมากขน เพราะมความสะดวกรวดเรวและเขาถงไดงาย สามารถประเมนผลไดทนทตลอดระยะเวลาของการเรยนร การประเมนจากการปฏบตของสมาชกกลม การประเมนตามสภาพจรงจากผลการเรยนรและผลการปฏบตงาน เชน การจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพททไดจากการปฏบตงานจรง

141

11. ภาคเครอขายในการสนบสนนและสงเสรม จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบการสนบสนนและสงเสรมในเรองของภาคเครอขาย สรปไดวา ภาคเครอขายมความส าคญมากในการสนบสนนและสงเสรมดานตางๆ ทงระดบนโยบาย ผบรหาร งบประมาณ บคลากร วสดอปกรณและทรพยากรการเรยนรตางๆ และสถานท เพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญเปนไปอยางมประสทธภาพ มการประสานความรวมมอทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน รวมไปถงในระดบครอบครว เพอประสานความรวมมอระหวางกนในการสนบสนนและสงเสรมการเรยนรใหบรรลเปาหมาย โดยหนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรรวมกน มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย มการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร นอกจากนระบบเครอขายอนเทอรเนตมความส าคญในการสนบสนนและสงเสรมมากขน เนองจากเทคโนยสารสนเทศเขามามบทบาทมากขน การประสานความรวมมอจ าเปนตองพงพาอาศยเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ เชน คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ และระบบเครอขายอนเทอรเนต เปนตน 12. ปจจยในการสนบสนนและสงเสรม

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบปจจยการสนบสนนและสงเสรมเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา การเสรมสรางใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ตองอาศยปจจยตางๆ ทงดานทศทางและนโยบายของภาครฐ และหนวยงาน/องคกรตางๆ มกรอบนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน สามารถน าไปปฏบตไดจรง และเปนไปอยางตอเนอง ดานบคลากรทงระดบผบรหาร ผจด ผสอน และนกศกษาผใหญมความตระหนกและเหนความส าคญของการเรยนร มเจตคตทดในการเรยนร ผบรหาร ผจด และผสอนมความรความเขาใจในเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอวางแผนในการก าหนดกรอบและแนวทางการพฒนาหลกสตร เนอหาสาระ รปแบบและวธการจดกระบวนการเรยนร รวมไปถงการจดระบบการพฒนาผสอนใหสามารถจดกระบวนการเรยนรแบบ กศน. ไดอยางแทจรง คอ มความรอบร เปนผน า และผอ านวยความสะดวกในการเรยนรของนกศกษาผใหญอยางแทจรง และดานทรพยากรการเรยนร เชน สอและเทคโนโลยสารสนเทศ แหลงเรยนรตางๆ และระบบเครอขายอนเทอรเนต มความส าคญมากทงในปจจบนและอนาคต เนองจากเกดชองทางการเรยนรทหลากหลายมากขน สะดวกรวดเรวและมความทนสมย ซงสามารถเขาถงไดงายและเรยนรไดทนท 13. ปญหาและอปสรรคในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากการศกษาพบวา ความคดเหนของผเชยวชาญสวนใหญเกยวกบปญหาและอปสรรคในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรปไดวา ปญหาและอปสรรคในดานนโยบายหลกของรฐ ไมมความชดเจน และไมเออตอการพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ รวมไปถงนโยบายดานการจดการศกษาไมมความตอเนองในระดบหนวยงาน/องคกรดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยยงไมมนโยบายทชดเจนเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 บรรจไวในหลกสตร และเนอหาสาระการเรยนร อกทง

142

ความไมเทาเทยมกนในโอกาสทางการเรยนร นกศกษาผใหญทอยในเมองมโอกาสเขาถงการเรยนรไดมากกวาผทอาศยอยตามชนบททหางไกล รวมไปถงผทดอยโอกาสทางการเรยนรตางๆ เชน คนพการ และชาวเขา การจดใหบรการทางการเรยนรยงไมเพยงพอ ขาดสอและทรพยากรทางการเรยนรททนสมย เชน คอมพวเตอร แทบเลต และระบบอนเทอรเนต รวมไปถงนกวชาการ ผสอน ยงขาดความรความเขาใจในเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 14. ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากการศกษาพบวา ขอคดเหนและขอเสนอแนะในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญของผเชยวชาญบางทานทไดใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ สรปไดวา 1) ดานขอบขายทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรเพมเตมในเรองของทกษะการแสวงหาความร สามารถจบประเดนและตงค าถามได ทกษะการด ารงชวต สามารถพฒนาไดอยางตอเนองตามบรบททางสงคมทเปลยนแปลงไป ทกษะดานคณธรรมและจรยธรรมการใชชวต เรยนรระเบยบวนยและมารยาททางสงคม ทกษะการใชชวตอยรวมกน เคารพความแตกตางของบคคล เรยนรการอยรวมกบผอน ยอมรบศกดศรความเปนมนษย ซงเปนพนฐานไปสการเปนสงคมแหงการเรยนร 2) ดานกระบวนการจดการเรยนรควรบรณาการทกษะหลกทง 3 ทกษะเขาดวยกน โดยเกดขนไปพรอมๆ กนในกระบวนการเรยนร เชน เนอหาการจดกจกรรมการเรยนรในเรองใดเรองหนงควรสรางใหนกศกษาผใหญเกดทกษะการเรยนรทหลากหลาย เชน กจกรรมฝกทกษะการคดวเคราะห การคดวพากษ และรจกวธการแกปญหา ท าใหเกดความคดสรางสรรคตลอดเวลา อาจจดในรปแบบของการเรยนรดวยตนเอง การเรยนแบบกลมเพอการแลกเปลยนเรยนรรวมกน โดยสอทใชควรมความหลากหลายตามความเหมาะสม เชน ใชเทคโนโลยสารสนเทศในการเรยนร เพอใชเปนเครองมอในการเรยนร และเปนการฝกทกษะดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 3) ดานเนอหาสาระในหลกสตร ควรศกษาจากหลกสตรทใชในการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญในปจจบน คอ หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยศกษาสาระทเนนเรองทกษะการเรยนร เพอใหผวจยไดศกษาวเคราะหเนอหาสาระเกยวกบทกษะการเรยนรทส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจดใหกบนกศกษาผใหญ เพอความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน 4) ดานผสอน ปจจบนผสอนมภาระงานมากเกนไป จนไมสามารถจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ ควรลดภาระงานอนทนอกเหนอจากการจดการเรยนรลง หากตองการสรางใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรมากขน ผสอนตองมบทบาทเพมขน ดงนนผสอนควรไดรบการฝกอบรมเพอพฒนาใหมความรรอบดาน มความสามารถในการจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพมากขน ดานสอและเทคโนโลยสารสนเทศ โดยเฉพาะระบบเครอขายอนเทอรเนต และสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนเขามามบทบาทในกระบวนการจดการเรยนรมากขน นกศกษาผใหญใชสอดงกลาวเปนเครองมอในการแสวงหาความร และเรยนรดวยตนเองเพมขน และมแนวโนมวาจะเพมขนในอนาคต ดงนนการพฒนาสออเลกทรอนกสในการจดกระบวนการเรยนรจงมความจ าเปน เพอใหสามารถเขาถงการเรยนรไดสะดวกและรวดเรวขน

143

จากการเกบรวบรวมขอมลในรอบท 1 ดวยการใชแบบสมภาษณปลายเปด มขอค าถามใหผเชยวชาญตอบในประเดนตางๆ เกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ซงผวจยไดท าการประมวลความคดเหนของผเชยวชาญทงหมดจ านวน 17 ทาน ท าใหไดแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยผวจยไดวเคราะหขอมลจากขอค าถามและค าตอบของผเชยวชาญในแตละขอ จากแบบสมภาษณรอบท 1 เพอน ามาก าหนดเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยใชวธการแบงแยกประเดนเปนรายขอ ดงรายละเอยดตอไปน 1. วเคราะหขอมลจากขอค าถามและค าตอบของผเชยวชาญในแตละขอ ทมประเดนเกยวกบ หลกการ นโยบาย ทศทาง และจดมงหมายเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไดแก 1) ประเดนค าถามเรองหลกการ เกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 จากขอค าถามขอทสอง 2) ประเดนค าถามเรองทศทาง ในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากขอค าถามขอทส และ 3) ประเดนค าถามเรององคประกอบ เกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ในขอค าถามขอทหา จงไดเปนแนวโนมดานหลกการและนโยบาย 2. วเคราะหขอมลจากขอค าถามและค าตอบของผเชยวชาญในแตละขอ ทมประเดนเกยวกบ ความหมาย ความส าคญ และขอบขายทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไดแก 1) ประเดนค าถามเรองความหมายของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 จากขอค าถามขอทหนง 2) ประเดนค าถามเรองความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 จากขอค าถามขอทสาม และ 3) ประเดนค าถามเรองขอบขายทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม จากขอค าถามขอทสบส จงไดเปนแนวโนมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3. วเคราะหขอมลจากขอค าถามและค าตอบของผเชยวชาญในแตละขอ ทมประเดนเกยวกบ การจดกระบวนการเรยนร ประกอบดวย ขนเรมเพอการจดกระบวนการเรยนร จดมงหมายการเรยนร รปแบบวธการเรยนร สอและกจกรรมการเรยนร รวมถงการวดและการประเมนผลการเรยนร เพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไดแก ขอค าถามขอทหก ขอทเจด ขอทแปด ขอทเกา และขอทสบ จงไดเปนแนวโนมดานการจดกระบวนการเรยนร 4. วเคราะหขอมลจากขอค าถามและค าตอบของผเชยวชาญในแตละขอ ทมประเดนเกยวกบ การสนบสนนและสงเสรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไดแก ประเดนค าถามเรองภาคเครอขายและปจจย ในการสนบสนนและสงเสรม จากขอค าถามขอทสบเอด และ ขอค าถามขอทสบสอง ตามล าดบ จงไดเปนแนวโนมดานการสนบสนนและสงเสรม สรปไดวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มสาระส าคญครอบคลมทง 4 ดาน ไดแก 1) ดานหลกการและนโยบาย มจ านวน 8 ขอ 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มจ านวน 14 ขอ 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร มจ านวน 30 ขอ และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม มจ านวน 6 ขอ รวมทงหมดจ านวน 58 ขอ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

144

1. ดานหลกการและนโยบาย 1. การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบ

บรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ 2. สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปน

สงคมแหงการเรยนรตลอดชวต 3. สงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเองเพอเปนเครองมอใน

การแสวงหาความรไดอยางตอเนอง 4. สงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห

แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม

5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

6. สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมล (Data Center) ส าหรบใชในการศกษาเรยนร

7. เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของสอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชน (Applications) ตางๆ

8. สงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง

2. ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 2.1 ทกษะการเรยนรและนวตกรรม

1. มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต

2. มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได

3. มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ

4. มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการลงมอปฏบตจรง

5. มทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน

145

2.2 ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย 1. มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทา

ทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย

2. มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม

3. มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรไดจากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ

4. มเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม

2.3 ทกษะชวตและการท างาน 1. มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบท

ของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได 2. มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธ

ระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม

3. มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง

4. มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน

5. มทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน 3. ดานกระบวนการจดการเรยนร 3.1 จดมงหมายของกระบวนการจดการเรยนร

1. เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ

2. เพอสงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ

3. เพอพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทย

4. เพอปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนร 5. เพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการ

ด ารงชวตไดอยางแทจรง

146

3.2 รปแบบวธการจดการเรยนร 1. รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความ

ตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม 2. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรดวยการเรยนดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม

และการท างานเปนทม 3. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพ

จรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง 4. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยน

ทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต

5. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกน ทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร

3.3 ทรพยากรการเรยนร 1. สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพสอเทคโนโลย สอบคคล สอ

ธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ 2. สอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน

สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง

3. สอทใชควรเปนสอเชงกจกรรมการฝกปฏบตจรง เพอเสรมสรางทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต การจดนทรรศการ และการใชชมชนเพอการศกษา

4. สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก

5. ใชสอสงคมออนไลน (Social Media และ Social Network) ผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก (Facebook) ยทป (YouTube) และกเกล (Google)

6. ใชเครองมอสอสาร เพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล ( E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference)

7. พฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย (Wireless LAN)

147

3.4 การจดกจกรรมการเรยนร 1. การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการ

ด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง

2. การจดกจกรรมการเรยนรทเนนการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง

3. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหาเชน การจ าลองสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา

4. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมตามความสนใจ กจกรรมแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม

5. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ

6. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เ ชน การเรยนออนไลนผานเ วบไซต ( E-Learning) โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล (Video Conference)

7. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม

8. การจดกจกรรมการเรยนรทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ

3.5 การวดและการประเมนผลการเรยนร 1. การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยน

ทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร 2. การวดและประเมนผลทมการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรม

การเรยนร 3. รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การ

ประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน 4. สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน

นทรรศการ และผลลพททไดจากการปฏบตงานจรง 5. คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และ

ผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง

148

4. ดานการสนบสนนและสงเสรม 1. การสนบสนนและสงเสรม โดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ

เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ 2. หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวย

ความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท 3. มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกร

ภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร

4. ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย

5. นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได

6. ผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

จากผลการสงเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ ในรอบท 1 สรปไดวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มขอค าถามทงหมดจ านวน 58 ขอ โดยแบงออกเปน 4 ดาน ไดแก 1) ดานหลกการและนโยบาย มจ านวนทงหมด 8 ขอ 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มจ านวนทงหมด 14 ขอ ประกอบดวย 3 ทกษะหลก ไดแก ทกษะการเรยนรและนวตกรรม มจ านวน 5 ขอ ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย มจ านวน 4 ขอ และทกษะชวตและการท างาน มจ านวน 5 ขอ 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร มจ านวนทงหมด 30 ขอ ประกอบดวยหวขอตางๆ 5 หวขอ ไดแก จดมงหมายของการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ รปแบบวธการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอทรพยากรการเรยนร มจ านวน 7 ขอ การจดกจกรรมการเรยนร มจ านวน 8 ขอ และการวดและการประเมนผลการเรยนร มจ านวน 5 ขอ และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม มจ านวนทงหมด 6 ขอ

ดงนน ผลการศกษาจากการเกบรวบรวมขอมลความคดเหนของผเชยวชาญในรอบท 1 น ผวจยไดน าขอสรปมาสรางเปนแบบสอบถามเพอเกบรวบรวมขอมลในรอบท 2 ดวยแบบสอบถามมาตราประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) เพอใหไดมาซงขอมลทเปนความคดเหนของผเชยวชาญในรปของระดบความเหมาะสมเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอใหผเชยวชาญพจารณาในรอบท 2 ตอไป

149

ตอนท 1.2.3 ผลการพจารณาความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 การเกบรวบรวมขอมลความคดเหนของผเชยวชาญ โดยใชแบบสอบถามแบบประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ในรอบท 2 มวตถประสงคเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาวา ขอความในแตละขอมความเหมาะสม และความเปนไปไดของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มากนอยเพยงใด ในรปของระดบความเหมาะสมทจะก าหนดเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยผวจยไดรบแบบสอบถามทงหมดกลบคนมาจากผเชยวชาญรวมทงหมด 17 ทาน และน าค าตอบของผเชยวชาญในรอบท 2 มาวเคราะหหาคามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของขอความในแตละขอ โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป IBM SPSS Statistics Version 21 ในการวเคราะหหาคาสถต ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 2 มสาระส าคญครอบคลมทง 4 ดาน ไดแก ดานหลกการและนโยบาย ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดานการจดกระบวนการเรยนร และดานการสนบสนนและสงเสรม ดงตอไปน

ตารางท 7 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานหลกการและนโยบาย

แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21


คา มธยฐาน

(Median)

คาพสย ระหวาง ควอไทล (I.R.)

ดานหลกการและนโยบาย

1. การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ

4.00 1.00

2. สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต

5.00 0.00

3. สงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเองเพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรไดอยางตอเนอง

5.00 0.50

4. สงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม

4.00 1.00

150

ตารางท 7 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานหลกการและนโยบาย (ตอ)



(Median)


5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

5.00 0.50


5.00 1.00


5.00 1.00

8. สงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง

5.00 1.00

จากตารางท 7 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 2 ดานหลกการและนโยบาย สรปไดดงน คามธยฐานของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ทมคาตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย ทมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต สงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเองเพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรไดอยางตอเนอง สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอ และเทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมล (Data Center) ส าหรบใชในการศกษาเรยนร เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการ

151

เรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของสอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชน (Applications) ตางๆ และสงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง ดานหลกการและนโยบาย ทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญและสงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทมและมภมคมกนในตนเองและสงคม คาพสยระหวางควอไทลของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 8 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R.= 0.00-1.50) ซงไมมขอใดทมคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 กลาวคอ ถาคาพสยระหวางควอไทลนอยกวาหรอเทากบ 1.50 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน ตารางท 8 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ

การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานคณลกษะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21




(Median)


ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

ทกษะการเรยนรและนวตกรรม


5.00 1.00


5.00 1.00


5.00 1.00


5.00 1.00

5. มทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน 5.00 1.50

152

ตารางท 8 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานคณลกษะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 (ตอ)




(Median)


ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย

1. มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย

5.00 1.00

2. มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยร จกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม

5.00 1.00

3. มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนร ได จากส อ อเ ล กทรอนกส ในรปแบบออนไลนผ านเ วบ ไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ

4.00 1.00


5.00 1.00

ทกษะชวตและการท างาน

1. มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได

5.00 0.50

2. มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม

5.00 1.00


5.00 1.00


4.00 1.00

5. มทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน 4.00 2.00

153

จากตารางท 8 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 2 ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดดงน คามธยฐานของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มคาตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวยทกษะหลก 3 ทกษะ ไดแก ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน รวมทงหมดจ านวน 14 ขอ ดงน ทกษะการเรยนรและนวตกรรม มจ านวน 5 ขอ พบวา ทกขอมคามธยฐาน (Median= 5.00) ไดแก มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการลงมอปฏบตจรง และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย มจ านวน 4 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยขอทมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม สวนขอทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรได จากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ ทกษะชวตและการท างาน มจ านวน 5 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median= 4.00-5.00) โดยขอทมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม และมทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง และขอทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน

154

คาพสยระหวางควอไทลของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 14 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-2.00) ซงมขอค าถามจ านวน 1 ขอ ทมคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 ในสวนของทกษะชวตและการท างาน ไดแก มทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน มคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 2.00) กลาวคอ ถาคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ ไมสอดคลองกน ตารางท 9 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ

การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานการจดกระบวนการเรยนร




(Median)


ดานการจดกระบวนการเรยนร

จดมงหมายของการจดการเรยนร

1. เพอสรางองคความร เ กยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ

5.00 1.00


5.00 1.00


5.00 0.00

4. เพอปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ

5.00 0.50

5. เพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางแทจรง

5.00 1.00

155

ตารางท 9 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานการจดกระบวนการเรยนร (ตอ)



(Median)


รปแบบวธการจดการเรยนร

1. รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม

5.00 1.00

2. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรดวยการเรยนดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม

5.00 1.00

3. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพจรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง

5.00 1.00

4. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต

5.00 1.00

5. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรในลกษณะท เ นนความรวมมอกน ทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร

5.00 1.00

ทรพยากรการเรยนร

1. สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพสอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ

5.00 0.00

2. สอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง

5.00 1.00


5.00 0.50

4. สอท ใชควรเปนส อ อเล กทรอนกส ในรปแบบออนไลนผานเ วบ ไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก

5.00 1.00

156




(Median)



5.00 1.00

6. ใชเครองมอสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference)

5.00 1.00

7. พฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย (Wireless LAN)

5.00 0.00

การจดกจกรรมการเรยนร

1. การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง

5.00 1.00


5.00 1.00


5.00 1.00

4. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม

5.00 1.00

5. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และ นาฏการ

4.00 1.00

157




(Median)


6. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต (E-Learning) โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล (Video Conference)

4.00 1.00

7. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม

5.00 1.00


5.00 1.00

การวดและการประเมนผลการเรยนร

1. การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร

5.00 1.00

2. การวดและประเมนผลทมการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร

5.00 1.00

3. รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน

4.00 1.00

4. สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพธทไดจากการปฏบตงานจรง

5.00 1.00

5. คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผ เรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง

4.00 1.00

จากตารางท 9 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 2 ดานการจดกระบวนการเรยนร สรปไดดงน

158

คามธยฐานของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ม คาตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยดานการจดกระบวนการเรยนร ประกอบดวยหวขอทงหมด 5 หวขอ ไดแก จดมงหมายของการจดการเรยนร รปแบบวธการจดการเรยนร ทรพยากรการเรยนร การจดกจกรรมการเรยนร และการวดและการประเมนผลการเรยนร รวมทงหมดจ านวน 30 ขอ ดงน จดมงหมายของการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา ทกขอมคามธยฐาน (Median = 5.00) ไดแก เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ เพอสงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ เพอพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทย เพอปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ และเพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางแทจรง รปแบบวธการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา ทกขอมคามธยฐาน (Median = 5.00) ไดแก รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรดวยการเรยนดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพจรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต และสงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกน ทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร ทรพยากรการเรยนร มจ านวน 7 ขอ พบวา ทกขอมคามธยฐาน (Median = 5.00) ไดแก สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพ สอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ สอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง สอทใชควรเปนสอเชงกจกรรมการฝกปฏบตจรง เพอเสรมสรางทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก ใชสอสงคมออนไลน (Social Media และ Social Network) ผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก (Facebook) ยทป (YouTube) และกเกล (Google) ใชเครองมอสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทก เวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference) และพฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย (Wireless LAN)

159

การจดกจกรรมการเรยนร มจ านวน 8 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median= 4.00-5.00) โดยขอทมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง การจดกจกรรมการเรยนรทเนนการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน การจ าลองสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม และการจดกจกรรมการเรยนรทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ และขอทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ และการจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ การวดและการประเมนผลการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยขอทมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร การวดและประเมนผลทมการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร และสงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพททไดจากการปฏบตงานจรง สวนขอทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน และคณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง คาพสยระหวางควอไทลจากความคดเหนของผเชยวชาญ ดานการจดกระบวนการเรยนร พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 30 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) ซงไมมขอใดทมคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 กลาวคอ ถาคาพสยระหวางควอไทลนอยกวาหรอเทากบ 1.50 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน

160

ตารางท 10 คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 2 ดานการสนบสนนและสงเสรม




(Median)


ดานการสนบสนนและสงเสรม

1. การสนบสนนและสงเสรม โดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ

5.00 1.00

2. หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท

5.00 1.00

3. มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร

5.00 1.00

4. ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอร เ นต โดยการสรางภาค เครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย

4.00 1.00


5.00 1.50


5.00 1.00

จากตารางท 10 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 2 ดานการสนบสนนและสงเสรม สรปไดดงน คามธยฐานของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ทมคาตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยดานการสนบสนนและสงเสรม ทมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 5 ขอ ไดแก การสนบสนนและสงเสรม โดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการ

161

จดการเรยนร นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได และผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดานการสนบสนนและสงเสรม ทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย คาพสยระหวางควอไทลของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 6 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 1.00-1.50) ซงไมมขอใดทมคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 กลาวคอ ถาคาพสยระหวางควอไทลนอยกวาหรอเทากบ 1.50 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน จากผลการวเคราะหขอมลเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากความคดเหนของผเชยวชาญ ผวจยไดน าผลการวเคราะหขอมลไปสรางเปนแบบสอบถามรอบท 3 ซงเปนแบบสอบถามชดเดยวกบรอบท 2 ในลกษณะแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ โดยมการแสดงต าแหนงของคามธยฐาน คาพสยระหวางควอไทล และค าตอบของผเชยวชาญรายบคคลและของกลมจากผลการตอบแบบสอบถามในรอบท 2 เพอเปนการพจารณาทบทวนค าตอบของตนเองอกครง ตอนท 1.2.4 ผลการพจารณาฉนทามตของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถาม ในรอบท 3 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากความคดเหนของผเชยวชาญในรอบท 3 มวตถประสงคเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาทบทวนค าตอบของตนเองอกครงจากการตอบแบบสอบถามในรอบท 2 โดยการเปรยบเทยบค าตอบของตนเองกบกลมผเชยวชาญวามความสอดคลองกนมากนอยเพยงใด ในรปของระดบความเหมาะสมทจะก าหนดเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ และน าค าตอบของผเชยวชาญในรอบท 3 มาวเคราะหหาคามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยม และคาพสยระหวางควอไทล โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป IBM SPSS Statistics Version 21 ในการวเคราะหหาคาสถต จากนนน าผลการวเคราะหขอมลมาพจารณาฉนทามตของกลมผเชยวชาญ โดยมเกณฑในการพจารณาตรวจสอบการไดฉนทามต คอ แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จะไดรบฉนทามตของกลมผเชยวชาญกตอเมอขอความนนมคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 (Helmer and Dalkey, 1963 อางถงใน เทวล ศรรองเมอง, 2551)

162

ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 3 มสาระส าคญครอบคลมทง 4 ดาน ไดแก ดานหลกการและนโยบาย ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดานการจดกระบวนการเรยนร และดานการสนบสนนและสงเสรม โดยมรายละเอยด ดงตอไปน ตารางท 11 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและ

คาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานหลกการและนโยบาย

แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนร

ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ


(Median)

คา ฐาน นยม

(Mode)

คาสมบรณของผลตางระหวาง

(|Mdn-Mo|)




4.00 4.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 0.00


5.00 5.00 0.00 0.00

4. ส ง เ ส ร ม แ ล ะ ส น บ ส น น ใ ห น ก ศ ก ษ า ผ ใ ห ญ มความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม

4.00 4.00 0.00 1.00

5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนร เพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสง เสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

5.00 5.00 0.00 0.50

163

ตารางท 11 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานหลกการและนโยบาย (ตอ)

จากตารางท 11 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 3 ดานหลกการและนโยบาย สรปไดดงน คามธยฐานจากความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย ในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต สงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเองเพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรไดอยางตอเนอง สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และ




(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)



5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

164

ครอบครว สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมล (Data Center) ส าหรบใชในการศกษาเรยนร เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของสอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชน (Applications) ตางๆ และสงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง สวนภาพรวมรายขอทผเชยวชาญ มความคดเหนวา เปนขอความท เหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ และสงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม คาฐานนยมจากความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา มคาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) โดยแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย ทมคาฐานนยม (Mode = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต สงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเองเพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรได อยางตอเนอง 5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมล (Data Center) ส าหรบใชในการศกษาเรยนร เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของสอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชน (Applications) ตางๆ และสงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง สวนดานหลกการและนโยบาย ทมฐานนยมมคาฐานนยม (Mode = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ และเนนการสงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดาน การคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ดานหลกการและนโยบาย พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 8 ขอ มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00)

165

คาพสยระหวางควอไทลจากความคดเหนของผเชยวชาญ ดานหลกการและนโยบาย พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 8 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) ซงไมมขอใดทมคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 กลาวคอ ถาคาพสยระหวางควอไทลนอยกวาหรอเทากบ 1.50 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน ผลการวเคราะหความคดเหนของกลมผเชยวชาญ พบวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย ทไดรบการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คอ มคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 ดงน คามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก ขอ 2,3,5,6,7 และ 8 สวนคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก ขอ 1 และ 4 อยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยม จากขอค าถามทงหมดจ านวน 8 ขอ ม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) อยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คาพสยระหวางควอไทล จากขอค าถามทงหมดจ านวน 8 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) โดยขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก ขอ 2 และ 3 ขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.50) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 5 และขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 1.00) มจ านวน 5 ขอ ไดแกขอ 1,4,6,7 และ 8 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน และอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ

ตารางท 12 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

166




(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)





5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

5. มทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน 5.00 5.00 0.00 1.00



5.00 5.00 0.00 1.00

2. มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยร จกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม

5.00 5.00 0.00 1.00

3. มท กษะ ในการประยกต ใช ส อ และ เทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนร ไดจากสออ เ ล กท รอ นกส ใ น ร ป แบบออนไล นผ าน เ วบ ไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ

4.00 4.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

167

ตารางท 12 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 (ตอ)

จากตารางท 12 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 3 ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดดงน คามธยฐานของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) คาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-1.00) โดยดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวยทกษะหลก 3 ทกษะ ไดแก ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน รวมทงหมดจ านวน 14 ขอ ดงน




(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)



1. มท กษะด านค วามยดหย นแ ละความสา ม าร ถ ในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได

5.00 5.00 0.00 0.50


5.00 5.00 0.00 1.00

3. มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอย างตอเนอง

5.00 5.00 0.00 1.00

4. มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผ อนโดยไ มห วงผลตอบแทน

4.00 4.00 0.00 1.00

5. มทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน

4.00 4.00 0.00 1.00

168

ทกษะการเรยนรและนวตกรรม มจ านวน 5 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) คาฐานนยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (Mode = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลเทากบ (I.R. = 1.00) ไดแก มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรา งสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการลงมอปฏบตจรง และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย มจ านวน 4 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) และคาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) ในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) และคาฐานนยมเทากบ (Mode = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางท ถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม สวนภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวาเปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median= 4.00) และคาฐานนยม (Mode = 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรไดจากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลเทากบ (I.R. = 1.00) ทกษะชวตและการท างาน มจ านวน 5 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median= 4.00-5.00) และคาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) ในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) และคาฐานนยมเทากบ (Mode = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม และมทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง และภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวาเปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median = 4.00) และคาฐานนยม (Mode = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวง

169

ผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-1.00) ผลการวเคราะหความคดเหนของกลมผเชยวชาญ พบวา ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทไดรบการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คอ มคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวาง ควอไทลไมเกน 1.50 ดงน ทกษะการเรยนรและนวตกรรม มจ านวน 5 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลเทากบ (I.R. = 1.00) อยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย คามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก ขอ 1,2 และ 4 สวนคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 3 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทล ในภาพรวมทกขอเทากบ (I.R. = 1.00) ซงอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ ทกษะชวตและการท างาน มคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก ขอ 1,2 และ 3 สวนคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก ขอ 4 และ 5 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทล โดยขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.50) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 1 และขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 1.00) มจ านวน 4 ขอ ไดแกขอ 2,3,4 และ 5 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน และอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ ตารางท 13 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและ

คาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21ส าหรบนกศกษาผ ใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานการจดกระบวนการเรยนร

170




(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)




1. เพอสรางองคความร เ กยวกบทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ

5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 0.00


5.00 5.00 0.00 0.50


5.00 5.00 0.00 1.00


1. รปแบบวธการจดการเรยนรค วรประยกต ใช ใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม

5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

4. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต

5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

171

ตารางท 13 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานการจดกระบวนการเรยนร (ตอ)

แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21



(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)


ทรพยาการการเรยนร


5.00 5.00 0.00 0.00

2. สอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษา ดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง

5.00 5.00 0.00 1.00

3. สอท ใชควรเปนสอเชง กจกรรมการฝกปฏบต จร ง เพอเสรมสรางทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต การจดนทรรศการ และการใชชมชนเพอการศกษา

5.00 5.00 0.00 0.50

4. สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผ าน เ วบ ไซต โ ท ร ศ พท ม อถ อ แท บ เ ล ต ห น ง ส ออเลกทรอนกส และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก

5.00 5.00 0.00 1.00

5. ใชสอสงคมออนไลน ผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก (Facebook) ยทป (YouTube) และกเกล (Google)

5.00 5.00 0.00 1.00

6. ใช เครองมอสอสารเพ อสร างปฏสมพน ธใ นการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอ เมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference)

5.00 5.00 0.00 1.00

7. พฒนาแหลงเรยนร ใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย (Wireless LAN)

5.00 5.00 0.00 0.00

172





(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)




5.00 5.00 0.00 1.00

2. การจดกจกรรมการเรยนรทเ นนการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง

5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


4.00 4.00 0.00 1.00

6. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต (E-Learning) โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล (Video Conference)

4.00 4.00 0.00 1.00

173


แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21



(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)


7. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผ อน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม

5.00 5.00 0.00 0.50


5.00 5.00 0.00 1.00

การวดและการประเมนผลการเรยนร

1. การวดและประเมนผลท มการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร

5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

3. รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประ เ มนด วยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน

4.00 5.00 1.00 1.00

4. สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพททไดจากการปฏบตงานจรง

5.00 5.00 0.00 1.00

5. คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง

4.00 4.00 0.00 1.00

174

จากตารางท 13 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 3 ดานการจดกระบวนการเรยนร สรปไดดงน คามธยฐานของความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการจดกระบวนการเรยนร พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) คาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมตงแต (|Mdn-Mo| = 0.00-1.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) โดยดานการจดกระบวนการเรยนร ประกอบดวยหวขอทงหมด 5 หวขอ ไดแก จดมงหมายของการจดการเรยนร รปแบบวธการจดการเรยนร ทรพยากรการเรยนร การจดกจกรรมการเรยนร และการวดและการประเมนผลการเรยนร รวมทงหมดจ านวน 30 ขอ ดงน จดมงหมายของการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) คาฐานนยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (Mode = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) ไดแก เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ เพอสงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ เพอพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทย เพอปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ และเพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางแทจรง รปแบบวธการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความท เหมาะสมในระดบมากทสด โดยม คามธยฐาน (Median = 5.00) คาฐานนยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (Mode = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และมคาพสยระหวางควอไทล ในภาพรวมทกขอเทากบ (I.R. = 1.00) ไดแก รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรดวยการเรยนดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพจรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต และสงเสรมรปแบบการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกน ทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร ทรพยากรการเรยนร มจ านวน 7 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความท เหมาะสมในระดบมากทสด โดยม คามธยฐาน (Median = 5.00) คาฐานนยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (Mode = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และมคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R.= 0.00-1.00)

175

ไดแก สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพ สอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ สอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง สอทใชควรเปนสอเชงกจกรรมการฝกปฏบตจรง เพอเสรมสรางทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต การจดนทรรศการ และการใชชมชนเพอการศกษา สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก ใชสอสงคมออนไลนผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก (Facebook) ยทป (YouTube) และกเกล (Google) ใชเครองมอสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference) และพฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจ ทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย (Wireless LAN) การจดกจกรรมการเรยนร มจ านวน 8 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median= 4.00-5.00) และคาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) ในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) และคาฐานนยมเทากบ (Mode = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง การฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง สงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน การจ าลองสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา กจกรรมการเรยนรตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม และการจดกจกรรมการเรยนรทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกน สวนภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวาเปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median= 4.00) และคาฐานนยม (Mode = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ และการจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-1.00)

176

การวดและการประเมนผลการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) และคาฐานนยมตงแต (Mode = 4.00-5.00) ในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร การวดและประเมนผลทมการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร และสงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพธทไดจากการปฏบตงานจรง และคาฐานนยมเทากบ (Mode = 5.00) มจ านวน 4 ขอ ไดแก การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร การวดและประเมนผลทมการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน และสงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพธทไดจากการปฏบตงานจรง สวนขอทมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน และคณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง และขอทมคาฐานนยม (Mode = 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมตงแต (|Mdn-Mo| = 0.00-1.00) และคาพสยระหวางควอไทล ในภาพรวมทกขอเทากบ (I.R. = 1.00) ผลการวเคราะหความคดเหนของกลมผเชยวชาญ พบวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการจดกระบวนการเรยนร ทไดรบการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คอ มคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 ดงน จดมงหมายของการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) โดยขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 3 ขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.50) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 4 และขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 1.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก ขอ 1,2 และ 5 อยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ

177

รปแบบวธการจดการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และมคาพสยระหวางควอไทล ในภาพรวมทกขอเทากบ (I.R. = 1.00) อยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ ทรพยากรการเรยนร มจ านวน 7 ขอ พบวา ในภาพรวมทกขอผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และม คา พสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.00-1.00) โดยขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก ขอ 1 และ 7 ขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.50) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 3 และขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 1.00) มจ านวน 4 ขอ ไดแก ขอ 2,4,5 และ 6 ซงอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ การจดกจกรรมการเรยนร มจ านวน 8 ขอ พบวา มคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผ เ ชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความท เหมาะสมในระดบมากทสด โดยม คามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 6 ขอ ไดแก ขอ 1,2,3,4,7 และ 8 สวนคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวาเปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median= 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก ขอ 5 และ 6 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) และคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-1.00) โดยขอท ม คาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.50) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 7 และขอทม คาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 1.00) มจ านวน 7 ขอ ไดแก ขอ 1,2,3,4,5,6 และ 8 ถอวาอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ การวดและการประเมนผลการเรยนร มจ านวน 5 ขอ พบวา มคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผ เ ชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความท เหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 3 ขอ ไดแก ขอ 1,2 และ 4 สวนคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผ เ ชยวชาญมความคดเหน วา เปนขอความท เหมาะสมในระดบมาก โดยม คาม ธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 2 ขอ ไดแก ขอ 3 และ 5 มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมตงแต (|Mdn-Mo| = 0.00-1.00) โดยขอทมคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) มจ านวน 4 ขอ ไดแก ขอ 1,2,4 และ 5 สวนขอทม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 3 และมคาพสยระหวางควอไทล ในภาพรวมทกขอเทากบ (I.R. = 1.00) แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน และอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ

178

ตารางท 14 คามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและฐานนยมและคาพสยระหวางควอไทลของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 ดานการสนบสนนและสงเสรม




(Median)


(Mode)


(|Mdn-Mo|)



1. การสนบสนนและสง เสรม โดยมการจดต งภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ

5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 1.00

4. ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย

4.00 5.00 0.00 1.00


5.00 5.00 0.00 0.50


5.00 5.00 0.00 1.00

179

จากตารางท 14 ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในรอบท 3 ดานการสนบสนนและสงเสรม สรปไดดงน คามธยฐานจากความคดเหนของผ เ ชยวชาญ ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา มคามธยฐานตงแต (Median = 4.00-5.00) โดยภาพรวมรายขอทผเ ชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 5 ขอ ไดแก การสนบสนนและสงเสรมโดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได และผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 สวนภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวาเปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median= 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสราง ภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย คาฐานนยมจากความคดเหนของผ เ ชยวชาญ ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา มคาฐานนยม ในภาพรวมทกขอเทากบ (Mode = 5.00) ไดแก การสนบสนนและสงเสรม โดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได และผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยม ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 6 ขอ มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมตงแต (|Mdn-Mo| = 0.00-1.00)

180

คาพสยระหวางควอไทลจากความคดเหนของผเชยวชาญ ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา จากขอค าถามทงหมดจ านวน 6 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-1.00) ซงไมมขอใดทมคาพสยระหวางควอไทลมากกวา 1.50 กลาวคอ ถาคาพสยระหวางควอไทลนอยกวาหรอเทากบ 1.50 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน ผลการวเคราะหความคดเหนของกลมผเชยวชาญ พบวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการสนบสนนและสงเสรม ทไดรบการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คอ มคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 ดงน คามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมากทสด โดยมคามธยฐาน (Median = 5.00) มจ านวน 5 ขอ ไดแก ขอ 1,2,3,5 และ 6 สวนคามธยฐานในภาพรวมรายขอทผเชยวชาญมความคดเหนวา เปนขอความทเหมาะสมในระดบมาก โดยมคามธยฐาน (Median = 4.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 4 อยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยม จากขอค าถามทงหมดจ านวน 6 ขอ มคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมตงแต (|Mdn-Mo| = 0.50-1.00) โดยขอทมคาสมบรณของผลตางระหวาง คามธยฐานและคาฐานยมเทากบ (|Mdn-Mo| = 0.00) มจ านวน 5 ขอ ไดแก ขอ 1,2,3,5 และ 6 ขอทมคาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานยมเทากบ (|Mdn-Mo| = 1.00) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 4 ซงอยในเกณฑการพจารณาผลการได ฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ คาพสยระหวางควอไทล จากขอค าถามทงหมดจ านวน 6 ขอ มคาพสยระหวางควอไทลตงแต (I.R. = 0.50-1.00) โดยขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 0.50) มจ านวน 1 ขอ ไดแก ขอ 5 สวนขอทมคาพสยระหวางควอไทล (I.R. = 1.00) มจ านวน 5 ขอ ไดแก ขอ 1,2,3,4 และ 6 แสดงวา กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน และอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ ตอนท 1.2.5 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากวธการวจยแบบเดลฟาย สามารถสรปไดดงน 1) ดานหลกการและนโยบาย คอ ผบรหารควรผลกดนและสนบสนนใหเกดการขบเคลอนการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ สรางคนใหอยในสงคมแหงการเรยนร จดแหลงเรยนรใหนกศกษาผใหญเขาถงแหลงเรยนรตางๆ ใชสอและเทคโนโลยชวยในการใหนกศกษาผใหญไดใชสอและเทคโนโลยเพอเขาถงการบรการไปในทศทางทถกตอง โดยมความชดเจนดานการก าหนดนโยบาย และมกลไกใหเกดการด าเนนงานทตอเนองแมจะมการปรบเปลยนรฐบาล

181

2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ ควรเนนการเรยนรดวยตนเองใหเกดกบบคคล อนจะน าไปสการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต สรางนสยการคนค วาหาความรดวยตนเอง ใฝรใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร มความรบผดชอบ ผสอนควรจดประสบการณตรงใหกบนกศกษาผใหญมความสามารถในกระบวนการคดอยางเปนระบบ คดวเคราะห คดสรางสรรค และคดเปน รวมถงมความสารถในการปรบตวเพอการด ารงชวตประจ าวนไดอยางตอเนอง เรยนรการใชชวต การพงพาตนเอง และการอยรวมกบผอนไดอยางมประสทธภาพ 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร คอ ควรเนนการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และการใชสอนวตกรรม ครและผทเกยวของสามารถออกแบบการจดกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบมาตรฐาน/ตวชวด และทนตอเหตการณปจจบนและอนาคต ใหสามารถปรบตวเขากบสงคมและความเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลา เรยนรดวยตนเอง จากสอและแหลงเรยนร มภมปญญาชวยเสรมใหเกดความถนดและรอบร ใชสอทเขาถงไดงาย สอดคลองกบวถชวตของแตละบคคลทแตกตางกน รวมถงการวดและประเมนผล เปนการประเมนความกาวหนา ดผลลพธตามเกณฑและวตถประสงค/เปาหมายของนกศกษาผใหญเปนส าคญ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม คอ รฐบาล/หนวยงาน สนบสนนงบประมาณ และมการตดตามวจยอยางเปนระบบ รวมทงใหความส าคญกบการ Coaching ทงในระดบผบรหาร ผปฏบตงาน ครผสอน รวมถงตวนกศกษาผใหญ โดยใหหนวยงานและผทรบผดชอบ ชวยจด หรอเปนผจด เพอสามารถขยายกลมเปาหมายไดมากขน เปนการระดมสรรพก าลงจากหนวยงานทมทรพยากรอยแลว เชน สถานศกษาในระบบ หนวยงานทมการพฒนาบคลากรอยในพนท เชน กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการเกษตรและสหกรณ องคกรปกครองสวนทองถน เทศบาล และ องคการบรหารสวนทองถน เปนตน เนองจากหนวยงานดงกลาวมอาคารสถานท งบประมาณ บคลากร เชน ครประจ าการ สามารถใชเวลาเปนครผสอน วทยากร และภมปญญาบคคล ส าหรบการพฒนานกศกษาผใหญได สรปไดวา ผลการศกษาวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ พบวา ผลการวเคราะหขอมลทอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ โดยขอความนนมคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 จงไดเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 1. ดานหลกการและนโยบาย พบวา การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต สงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเอง เพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรไดอยางตอเนอง สงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม มการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

182

พฒนาแหลงเรยนร สอ และเทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมลส าหรบใชในการศกษาเรยนร เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของสอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชนตางๆ และสงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบทและสามารถน าไปใชไดจรง 2. ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวยทกษะหลก 3 ทกษะ ดงน 2.1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยาง มวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการลงมอปฏบตจรง และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน 2.2) ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ไดแก มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลยและเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรได จากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส หรอแอพพลเคชนตางๆ และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม 2.3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน 3. ดานการจดกระบวนการเรยนร พบวา กระบวนการจดการเรยนร ประกอบดวยประเดนตางๆ 5 ประเดน ดงน

183

3.1) จดมงหมายของกระบวนการจดการเรยนร ไดแก เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ สงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ พฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทย ปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ และนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางแทจรง 3.2) รปแบบวธการจดการเรยนร ไดแก รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคมสงเสรมการจดการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม สงเสรมการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพจรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง สงเสรมการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต และสงเสรมการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกน ทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร 3.3) ทรพยากรการเรยนร ไดแก สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพ สอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ สอแบบทนเหตการณทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง สอเชงกจกรรมการฝกปฏบตจรง เพอเสรมสรางทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต การจดนทรรศการ และการใชชมชนเพอการศกษา สออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก สอสงคมออนไลนผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก ยทป และกเกล สามารถใชเครองมอสอสาร เพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล การสนทนา และการประชมทางไกล และพฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย 3.4) การจดกจกรรมการเรยนร ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง เนนการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง สงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน การจ าลองสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา สงเสรมกจกรรมตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม สงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ

184

สงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล สงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม และการจดกจกรรมการเรยนรทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ 3.5) การวดและการประเมนผลการเรยนร ไดแก การวดและการประเมนผลทมการวางแผน มความยดหยน ทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร มการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร สงเสรมการวดและประเมนผลทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรง จากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพททไดจากการปฏบตงานจรง และคณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง 4. ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา การสนบสนนและสงเสรมมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภาค เครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได รวมถงผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ตอนท 2 ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบ

นกศกษาผใหญ

ผวจยไดสรปผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญดวยการวจยแบบเดลฟาย แลวน าแนวโนมทไดนนมาตรวจสอบและประเมนผลจากผทรงคณวฒ จากนนน าผลการตรวจสอบและประเมนแนวโนมทไดมาวเคราะหหาคาสถต ไดแก รอยละ คาเฉลยเลขคณต และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

185

ตอนท 2.1 ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ผวจยไดวเคราะหขอมลเกยวกบสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามทมความร ความสามารถ และประสบการณ รวมถงมผลงานในดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผบรหารนโยบาย และผปฏบตงาน ทปฏบตงานตงแต 10 ปขนไป โดยน าเสนอผลการวเคราะหขอมลจ าแนกตามต าแหนงปจจบน องคกร/หนวยงาน/สงกด และประสบการณการท างานรวมถงผลการวเคราะหคาสถต ไดแก จ านวน และรอยละ โดยมรายละเอยดดงตอไปน ตารางท 15 จ านวนและรอยละขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

จากตารางท 15 แสดงจ านวนและรอยละสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยจ าแนกตามต าแหนงปจจบน หนวยงาน/องคกร/สงกด และประสบการณการท างาน พบวา ผทรงคณวฒสวนใหญเปนนกการศกษา/นกวชาการ จ านวน 5 คน (รอยละ 71.4) รองลงมาคอเปนผอ านวยการ/หวหนาหนวย จ านวน 1 คน (รอยละ 14.3) และเปนศกษานเทศก จ านวน 1 คน (รอยละ 14.3) ผทรงคณวฒสงกดหนวยงาน/องคกร/สงกด สวนใหญปฏบตงานในส านกงาน กศน. จ านวน 4 คน (รอยละ 57.1) รองลงมาคอในสถาบนการศกษาระดบอดมศกษา จ านวน 3 คน (รอยละ 42.9) และจ านวนผทรงคณวฒทมประสบการณการท างาน 21 – 30 ป จ านวน 4 คน (รอยละ 57.1) รองลงมาคอมประสบการณการท างาน 31 ปขนไป จ านวน 3 คน (รอยละ 42.9) และไมปรากฏขอมลจ านวนผเชยวชาญทมประสบการณการท างานตงแต 10 – 20 ป

ขอมลสถานภาพ จ านวน (คน) รอยละ (%) 1. ต าแหนงปจจบน

นกการศกษา/นกวชาการ ผอ านวยการ/หวหนาหนวย ศกษานเทศก

รวม

5 1 1 7

71.4 14.3 14.3 100

2. องคกร/หนวยงาน/สงกด สถาบนการศกษาระดบอดมศกษา ส านกงาน กศน.

รวม

3 4 7

42.9 57.1 100

3. ประสบการณการท างาน 10 – 20 ป 21 – 30 ป 31 ปขนไป

รวม

- 4 3 7

-

57.1 42.9 100

186

ตอนท 2.2 ผลการประเมนขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ ตามแบบประเมนแนวโนม

การวจยในครงน ผวจยใชแบบประเมนแนวโนม เพอการตรวจสอบและประเมนผลการวจย ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม ไดแก ความถกตองและเหมาะสม ความเปนไปไดในทางปฏบต ความมคณคาและประโยชน และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ ดงตอไปน ตารางท 16 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบ

แนวโนม การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย

จากตารางท 16 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบาย พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานหลกการและนโยบายอยในระดบมากทสด มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.61, S.D. = 0.34) โดยผทรงคณวฒมระดบความคดเหนในระดบมากทสดดานความถกตองและเหมาะสม มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.71, S.D. = 0.48) ดานความมคณคาและประโยชน มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.71, S.D. = 0.49) และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.57, S.D. = 0.53) รองลงมาคอ ดานความเปนไปไดในทางปฏบตอยในระดบมาก โดยมคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ( X = 4.42, S.D. = 0.53) ตามล าดบ จะเหนไดวา ขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานหลกการและนโยบายภาพรวมอยในระดบดมาก โดยดานความถกตองและเหมาะสม ดานความมคณคาและประโยชน และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบดมาก อกทงดานความเปนไปไดในทางปฏบตผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบด

ดานหลกการและนโยบาย X S.D. ระดบขอคดเหน

ความถกตองและเหมาะสม ความเปนไปไดในทางปฏบต ความมคณคาและประโยชน ภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ

4.71 4.42 4.71 4.57

0.48 0.53 0.49 0.53

มากทสด มาก

มากทสด มากทสด

ภาพรวมดานหลกการและนโยบาย 4.61 0.34 มากทสด

187

ตารางท 17 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบ แนวโนม การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

จากตารางท 17 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยในระดบมาก มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.39, S.D. = 0.31) โดยผทรงคณวฒมระดบความคดเหนในระดบมากทสดดานความถกตองและเหมาะสม มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.57, S.D. = 0.53) และดานความมคณคาและประโยชน มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.57, S.D. = 0.53) รองลงมาคอ ดานความเปนไปไดในทางปฏบตอยในระดบมาก มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.28, S.D. = 0.48) และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบมากมคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.14, S.D. = 0.37) ตามล าดบ จะเหนไดวา ขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยในระดบด โดยดานความถกตองและเหมาะสม และดานความมคณคาและประโยชนผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบดมาก รวมถงดานความเปนไปไดในทางปฏบต และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบด

ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 X S.D. ระดบขอคดเหน


4.57 4.28 4.57 4.14

0.53 0.48 0.53 0.37



ภาพรวมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 4.39 0.31 มาก

188

ตารางท 18 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบ แนวโนม การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการจดกระบวนการเรยนร

จากตารางท 18 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการจดกระบวนการเรยนร พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการจดกระบวนการเรยนรอยในระดบมาก มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.17, S.D. = 0.67) โดยผทรงคณวฒมระดบความคดเหนวาทกดานอยในระดบมาก ไดแก ดานความถกตองและเหมาะสม มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.28, S.D. = 0.75) ดานความเปนไปไดในทางปฏบต มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.14, S.D. = 0.89) ดานความมคณคาและประโยชน มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.28, S.D. = 0.75) และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.00, S.D. = 0.81) อยในระดบมาก ตามล าดบ จะเหนไดวา ขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการจดกระบวนการเรยนรอยในระดบด โดยดานความถกตองและเหมาะสม ดานความมคณคาและประโยชน ดานความเปนไปไดในทางปฏบต รวมถงดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบด

ดานการจดกระบวนการเรยนร X S.D. ระดบขอคดเหน


4.28 4.14 4.28 4.00

0.75 0.89 0.75 0.81

มาก มาก มาก มาก

ภาพรวมดานการจดกระบวนการเรยนร 4.17 0.67 มาก

189

ตารางท 19 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานระดบขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบ แนวโนม การเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการสนบสนนและสงเสรม

จากตารางท 19 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการสนบสนนและสงเสรมในระดบมาก ม คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.25, S.D. = 0.25) โดยผทรงคณวฒมระดบความคดเหนวาทกดานอยในระดบมาก ไดแก ดานความถกตองและเหมาะสม มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.42, S.D. = 0.53) ดานความเปนไปไดในทางปฏบต มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.14, S.D. = 0.37) ดานความมคณคาและประโยชน มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.28, S.D. = 0.75) และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ มคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ ( X = 4.14, S.D. = 0.37) อยในระดบมาก ตามล าดบ จะเหนไดวา ขอคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการสนบสนนและสงเสรมอยในระดบด โดยดานความถกตองและเหมาะสม ดานความมคณคาและประโยชน ดานความเปนไปไดในทางปฏบต และดานภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบดทกดาน

ดานการสนบสนนและสงเสรม X S.D. ระดบขอคดเหน


4.28 4.42 4.14 4.14

0.48 0.53 0.37 0.37

มาก มาก มาก มาก

ภาพรวมดานการสนบสนนและสงเสรม 4.25 0.25 มาก

190

ตอนท 2.3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ตารางท 20 จ านวน และสวนรอยละความคดเหนของผทรงคณวฒโดยภาพรวมตอแนวโนมการ

เสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

จากตารางท 18 แสดงจ านวนและรอยละความคดเหนของผทรงคณวฒโดยภาพรวมตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา ผทรงคณวฒสวนใหญมความคดเหนตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญอยในระดบด จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 85.7 รองลงมาคอ ผทรงคณวฒมความคดเหนตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญอยในระดบดมาก จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 14.3 สวนระดบพอใชและตองปรบปรงไมปรากฏความคดเหนของผทรงคณวฒ จะเหนไดวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมจากผทรงคณวฒในทกดานอยในระดบด แสดงวา ผลการวจยมความถกตองและเหมาะสม สามารถน าไปปฏบตจรงได มคณคาและเกดประโยชนในการน าไปเสรมสรางใหนกศกษาผใหญมทกษะทพงประสงคในศตวรรษท 21 ไดอยางมคณภาพ รวมไปถงภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบดเชนกน ตอนท 2.4 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมอนๆ ผทรงคณวฒสวนใหญไดใหขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมอนๆ ตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดงตอไปน 1. ดานหลกการและนโยบาย 1.1 หลกการและนโยบายเปนสองเรองทเนนตางกน การเขยนปนกนท าใหแยกแยะและประเมนล าบาก ควรเขยนแยกสวนกน 1.2 ควรเพมเรองของคณภาพการจดการศกษาของนกศกษาผใหญ

ระดบความคดเหนของผทรงคณวฒ จ านวน รอยละ

ดมาก

ด พอใช

ตองปรบปรง

1 6 - -

14.3 85.7

- -

191

2. ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 2.1 ค าวา “นวตกรรม” ควรนยายใหชดวา ไมจ ากดเพยงวสด อปกรณ เครองมอ หรออนๆ แตรวมถงแนวคดใหม การสรางองคความรใหมดวย 2.2 ควรเพมเรอง ชวตทมความสข และการด าเนนชวตแบบพอเพยง เรองทกษะชวตและการท างาน ควรมประเดนเรองการเทยบโอนประสบการณ โดยพฒนาใหเปนระบบ 3. ดานการจดกระบวนการเรยนร 3.1 องคประกอบ หรอรายละเอยดตางๆ ในแตละรายขอ ควรจดรวมในหมวดหมเปนเรองเดยวกนได และควรศกษาประเดนหลกๆ ทสามารถน าไปปฏบตและก าหนดนโยบายได 3.2 ควรเนนสวนทเกยวของกบการจดกระบวนการเรยนรใหมาก และค านงถงการจดกระบวนการเรยนรใหบรรลถงคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหชดเจน 4. ดานการสนบสนนและสงเสรม 4.1 ควรนยายเรอง “เครอขาย” ใหครอบคลมถงเครอขายภาคประชาชน ชมชน และครอบครวดวย และมความชดเจนเรองผปฏบตตามนโยบาย เชน หนวยงาน/องคกรใด สรปไดวา ผลการวเคราะหการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมจากผทรงคณวฒ พบวาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานขอคดเหนของผทรงคณวฒดานหลกการและนโยบาย พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานหลกการและนโยบายอยในระดบมากทสด ( X = 4.61) โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม ( X = 4.71) ความมคณคาและประโยชน ( X = 4.71) และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบมากทสด ( X = 4.57) และความเปนไปไดในทางปฏบตอยในระดบมาก ( X = 4.42) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยในระดบมาก ( X = 4.39) โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม ( X = 4.57) และความมคณคาและประโยชนอยในระดบมากทสด ( X = 4.57) ความเปนไปไดในทางปฏบต ( X = 4.28) และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบมาก ( X = 4.14) ดานการจดกระบวนการเรยนร พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการจดกระบวนการเรยนรอยในระดบมาก ( X = 4.17) โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม ( X = 4.28) ความเปนไปไดในทางปฏบต ( X = 4.14) ความมคณคาและประโยชน ( X = 4.28) และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ ( X = 4.00) อยในระดบมากตามล าดบ และดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการสนบสนนและสงเสรมในระดบมาก ( X = 4.25) โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม ( X = 4.42) ความเปนไปไดในทางปฏบต ( X = 4.14) ความมคณคาและประโยชน ( X = 4.28) และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ ( X = 4.14) อยในระดบมาก ตามล าดบ

192

นอกจากน ผลการวเคราะหความคดเหนของผทรงคณวฒโดยภาพรวมตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา ผทรงคณวฒสวนใหญ มความคดเหนอยในระดบด (รอยละ 85.7) และมความคดเหนอยในระดบดมาก (รอยละ 14.3) ซงผลการวเคราะหแนวโนมทผทรงคณวฒไดตรวจสอบและประเมนผลแลวนน พบวา ทกขอมระดบคะแนนอยในเกณฑการพจารณาการไดรบฉนทามตเกนรอยละ 60 (Flander, 1989) หมายถงผทรงคณวฒมความคดเหนสอดคลองกนในแตละดานตามประเดนตางๆ ดงน 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม ในประเดนตอไปน 1) ความถกตองและเหมาะสม 2) ความเปนไปไดในทางปฏบต 3) ความมคณคาและประโยชน และ 4) ภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ แสดงใหเหนวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญนมความถกตองและเหมาะสม มความเปนไปไดในทางปฏบต มคณคาและประโยชน และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบด โดยสรป แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 4 ดาน ไดแก 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม โดยแนวโนมทง 4 ดาน มความส าคญยงตอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญใหมทกษะ ความสามารถ และสมรรถนะทพงประสงคในศตวรรษท 21 เพอการด ารงชวตและการประกอบอาชพ เนองจากปจจบนตลาดแรงงานมความตองการผทมทกษะการเรยนรทเหมาะสมกบการปฏบตงาน ทมการแขงขนสง รวมไปถงการเปลยนแปลงทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสารสนเทศ และการเปลยนแปลงทางสงคมสงผลใหบคคลตองพฒนาศกยภาพของตนเองอยางตอเนอง อยางไรกตามจากแนวโนมดงกลาวทง 4 ดาน ทกภาคสวนในสงคมจ าเปนตองตระหนกถงความส าคญ โดยเฉพาะหนวยงานหรอองคกรดานการจดการศกษาขนพนฐาน ดานการศกษาผใหญ และดานการพฒนามนษยและสงคม อาท กระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ฯลฯ รวมกบส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และหนวยงานหรอองคกรอนๆ ทเกยวของ ตองรวมกนจดใหมกฎหมาย แผนยทธศาสตร และทศทางการพฒนาทชดเจน ในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอเปนฐานใหภาคสวนอนๆ น าไปปรบใชเปนกลยทธ นโยบาย และ ทศทางการด าเนนงานเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบกลมเปาหมายไดตอไป อกทงทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไดแก 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย และ 3) ทกษะชวตและการท างาน จะท าใหนกศกษาผใหญสามารถด ารงชวตและประกอบอาชพในปจจบนไดอยางมคณภาพและมความสข รวมไปถงทกษะตางๆ ท าใหนกศกษาผใหญเกดพฒนาการในดานตางๆ อยางครบถวน และสอดคลองกบแนวการพฒนาคนใหมคณภาพในศตวรรษท 21 อาท การเขาใจในเนอหาสาระวชา การพฒนาทกษะการคด โดยเฉพาะการคดขนสง เชน การคดวเคราะห การคดสรางสรรคทมประสทธภาพ

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยใชวธการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) โดยอธบายกระบวนการด าเนนการวจย น าเสนอผลสรปของการวจยตามวตถประสงคการวจย อภปรายผลการวจย และน าเสนอขอเสนอแนะจากการท าวจย และขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป เพอการพฒนาส าหรบผทเกยวของหรอผทสนใจในหนวยงานและองคกรภาคสวนตางๆ อนจะน าไปใชใหเกดประโยชน อาท น าองคความรทไดไปใชก าหนดแนวนโยบาย ทศทางการพฒนา และการจดท าแผนปฏบตการ เพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ อกทงการสงเสรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบบคลากรรวมไปถงการน าไปศกษาหรอท าวจยตอไป มวตถประสงคของการวจย วธด าเนนการวจย และสรปผลการวจย ดงรายละเอยดตอไปน วตถประสงคของการวจย การวจยในครงน เปนการศกษาอนาคตเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดย ผวจยไดก าหนดวตถประสงคของการวจยไว ดงน 1) เพอวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ และ 2) เพอน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ วธด าเนนการวจย การวจยในครงน ผวจยไดแบงขนตอนการด าเนนการวจยเปน 2 ขนตอนตามวตถประสงคของการวจย ดงตอไปน ขนตอนท 1 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยไดก าหนดขอบเขตการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญออกเปน 2 ขนตอน ดงรายละเอยดตอไปน 1. ศกษาเอกสารงานวจย และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ. 2540 จนถง พ.ศ. 2557 เพอใหไดองคความรในเรองของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ อกทงแนวทางการจดการศกษา อาท พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 และพระราชบญญตการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 รวมไปถงหลกการ แนวคด ทฤษฎและเอกสารการวจยทเกยวของกบการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และการเรยนรของผใหญ โดยผวจยสรปขอมลทไดลงในแบบวเคราะหเอกสาร

194

2. ศกษาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากความคดเหนของผเชยวชาญดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรใน ศตวรรษท 21 โดยใชวธการวจยแบบเดลฟาย ดงรายละเอยดตอไปน 2.1 การก าหนดประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากร เปนกลมผเชยวชาญทมความร ความสามารถและประสบการณ รวมถงมผลงานในดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผปฏบตงาน และผใชบณฑตทงหนวยงานภาครฐและเอกชน ทปฏบตงานตงแต 5 ปขนไป กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยในครงน ผวจยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ประกอบดวย ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ จ านวน 24 ทาน ไดแก การเกบรวบรวมขอมลความคดเหนของผเชยวชาญดวยวธวจยแบบเดลฟาย จ านวน 17 ทาน และการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒ จ านวน 7 ทาน 2.2 เครองมอทใชในการวจย การวจยในครงน ผวจยใชเทคนคการวจยแบบเดลฟาย โดยใชแบบสมภาษณและแบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญ จ านวน 3 รอบ ดงน การสมภาษณแบบเจาะลกในรอบท 1 ใชแบบสมภาษณปลายเปด รอบท 2 ใชแบบสอบถามปลายปดในลกษณะแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ทสรางขนจากการวเคราะหเนอหาของค าตอบผเชยวชาญในรอบท 1 และรอบท 3 ใชแบบสอบถามทมขอความเหมอนกบรอบท 2 ในแตละขอค าถามจะระบคามธยฐาน (Median) คาพสยระหวางควอไทล (Interquartile Range) และค าตอบเดมของผเชยวชาญในรอบทผานมา 2.3 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยนดหมายผเชยวชาญทง 17 ทานตามวน เวลา และสถานททผเชยวชาญไดนดหมายไวดวยตนเอง จากนนด าเนนการสมภาษณแบบเจาะลกผเชยวชาญจ านวน 3 รอบ แลวน าค าตอบของผเชยวชาญในการตอบแบบสอบถามในรอบท 3 มาสรปผลการวเคราะหการไดรบ ฉนทามต และน าเสนอเปนรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒจ านวน 7 ทาน 2.4 การวเคราะหขอมล ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลดวยวธการวจยแบบเดลฟาย ดงน การวเคราะหขอมลในรอบท 1 เปนการวเคราะหค าตอบของผเชยวชาญจากแบบสมภาษณปลายเปด โดยน าค าตอบทไดมาจดเปนขอยอยและตดขอมลทซ าซอนออก การวเคราะหขอมลในรอบท 2 เปนการวเคราะหคามธยฐานและคาพสยระหวางควอไทล โดยใชโปรแกรม IBM SPSS Statistics Version 21 ในการค านวณ จากนนน าคาทไดไปแสดงในแบบสอบถามรอบท 3 และการวเคราะหขอมลในรอบท 3 เปนการวเคราะหขอมลทไดจากคามธยฐาน คาฐานนยม คาสมบรณของผลตางระหวาง คามธยฐานและคาฐานนยม และคาพสยระหวางควอไทล

195

ขนตอนท 2 การน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยไดวเคราะหและสรปขอมลทไดจากการสมภาษณผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟาย เพอน าเสนอรางแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒ ดงรายละเอยดตอไปน 2.1 การก าหนดประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากร เปนผทรงคณวฒทมความร ความสามารถและประสบการณ รวมถงมผลงานในดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย นกวชาการ ผบรหารนโยบาย ผปฏบตงาน ทปฏบตงานตงแต 10 ปขนไป กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยในครงน ผวจยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง เพอการตรวจสอบและประเมนผลการวจยจากผทรงคณวฒจ านวน 7 ทาน 2.2 เครองมอทใชในการวจย การวจยในครงน ผวจยใชแบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอการตรวจสอบและประเมนผลการวจย ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม โดยประเดนส าหรบการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมในดานตางๆ ประกอบดวย 1) ความถกตองและเหมาะสม 2) ความเปนไปไดในทางปฏบต 3) ความมคณคาและประโยชน และ 4) ภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ 2.3 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยนดหมายผทรงคณวฒทง 7 ทานตามวน เวลา และสถานททผทรงคณวฒแตละทานไดนดหมายไวดวยตนเอง จากนนด าเนนการจดสงแบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญใหกบผทรงคณวฒทกทานดวยตนเอง 2.4 การวเคราะหขอมล ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ โดยน าผลการตรวจสอบและประเมนแนวโนมทไดมาวเคราะหหาคาสถต ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และรอยละ โดยใชโปรแกรม IBM SPSS Statistics Version 21 ในการค านวณ จากนนน าคาทไดมาวเคราะหตามเกณฑการแปลความหมายของขอมล และสรปเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ รวมถงการรวบรวมและสรปขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะทงหมด

196

สรปผลการวจย

ผวจยไดสรปผลการวจยเรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยน าเสนอรายละเอยดผลการวจยตามวตถประสงคของการวจย ดงน ตอนท 1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ผวจยไดแบงกระบวนการในการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญออกเปน 2 ขนตอน ดงน ตอนท 1.1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศ และตอนท 1.2 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญจากการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญดวย วธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ โดยสรปผลการวจยไดดงน ตอนท 1.1 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศ ผลการศกษาวเคราะหหลกการ และแนวคดเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยไดศกษาจากแหลงสอตางๆ อาท เอกสาร หนงสอ บทความทางวชาการ รายงานการวจย และเอกสารการวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศทมการศกษารวบรวม และท าการสรปไวแลว โดยใชแบบวเคราะหเอกสาร ซงผวจยไดศกษา วเคราะห และสรปเนอหาเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา องคประกอบหลกและองคประกอบยอยของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวย 3 ทกษะ ดงน 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก ทกษะการคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม ทกษะการคดเชงวพากษและการแกไขปญหา และทกษะการสอสารและความรวมมอในการปฏบตงาน 2) ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ไดแก ทกษะความรพนฐานเกยวกบสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ทกษะการร ทกษะการใชและการจดการ ทกษะการวเคราะห และการเขาถงสารสนเทศ สอและเทคโนโลยอยางมประสทธผล และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก ทกษะความยดหยนและความสามารถในการปรบตว ทกษะความคดรเรมและการชน าตนเอง ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม ทกษะการเพมผลผลตและการรบรผดชอบ และทกษะความเปนผน าและความรบผดชอบในการปฏบตงาน นอกจากน การสงเสรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา การจดกระบวนการเรยนรตองเนนทตวนกศกษาผใหญ ความตองการในการเรยนร และสภาพการณปจจบนทสอดคลองกบการด ารงชวตและบรบททางสงคม เพอ น ามาวางแผนการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ สงเสรมการเรยนรทสามารถเชอมโยงความรในเนอหาไดมากกวาหนงสาขา เพอสงเสรมทกษะแหงศตวรรษท 21 โดยทกษะตางๆ ดงกลาวจะเกดขนไดตองอาศยระบบสนบสนนจ าเปนไดแก ระบบมาตรฐานและการประเมน หลกสตรและการสอน การพฒนาทางวชาชพ และระบบสภาพแวดลอมการเรยนร โดยผทเกยวของทงหนวยงานภาครฐและเอกชนใหความรวมมอสนบสนนการจดกระบวนการเรยนร เพอเตรยมความพรอมของนกศกษาผใหญใหมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางมคณภาพ

197

ตอนท 1.2 ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ดวยการวจยแบบเดลฟาย ผลการศกษาวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยใชวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ พบวา ผลการวเคราะหขอมลทอยในเกณฑการพจารณาผลการไดฉนทามตจากกลมผเชยวชาญ โดยขอความนนมคามธยฐานไมต ากวา 3.50 คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและคาฐานนยมไมเกน 1.00 และคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.50 จงไดเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยมสาระส าคญครอบคลมใน 4 ดาน ไดแก 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1. ดานหลกการและนโยบาย พบวา การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ สรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตสงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเอง สงเสรมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนท ม และมภมคมกนในตนเองและสงคม สงเสรมการจดตงภาคเครอขายการเรยนร เพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกนทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว พฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมลส าหรบใชในการศกษาเรยนร เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายและสามารถใชไดทนท เชน รปแบบของสอออนไลน หรอแอพพลเคชนตางๆ และสงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบทและสามารถน าไปใชไดจรง 2. ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวยทกษะตางๆ ดงน 2.1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน กระตอรอรนในการเรยนร เรยนรไดดวยตนเอง และเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได มทกษะการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมได และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน 2.2) ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ไดแก มทกษะการร การใช และการจดการดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนร และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม

198

2.3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน 3. ดานกระบวนการจดการเรยนร พบวา การจดกระบวนการจดการเรยนรเพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มองคประกอบทส าคญตางๆ ดงน 3.1) จดมงหมายของกระบวนการจดการเรยนร ไดแก เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ สงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ พฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทย และปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ รวมถงเพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางแทจรง 3.2) รปแบบวธการจดการเรยนร ไดแก รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคมสงเสรมการจดการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม สงเสรมการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพจรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง สงเสรมการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกส และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต และสงเสรมการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกนทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร 3.3) ทรพยากรการเรยนร ไดแก สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพสอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ สอแบบทนเหตการณทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง สอเชงกจกรรมการฝกปฏบต เชน การสาธตฝกปฏบต สออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส และแอพพลเคชนตางๆ สอสงคมออนไลนผานระบบเครอขายอนเทอรเนต ใชเครองมอสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลาและทกโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล และการสนทนา (Video Call) อกทงพฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจ มความทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย

199

3.4) การจดกจกรรมการเรยนร ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรงในทนท สงเสรมกจกรรมการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง สงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา สงเสรมกจกรรมตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม สงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ สงเสรมการจดกจกรรมเชงบรณาการทมสอ และเทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต การเรยนรจากโทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล สงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน รวมถงการจดกจกรรมการเรยนรทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ 3.5) การวดและการประเมนผลการเรยนร ไดแก การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยน ทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร มการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพธทไดจากการปฏบตงานจรง และคณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผ เรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง 4. ดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา การสนบสนนและสงเสรมโดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสท ธภาพ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต สรางภาคเครอขาย มการประชม ปร ะสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได อกทงผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

200

ตอนท 2 ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ผวจยไดด าเนนการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยออกเปน 2 ขนตอน ดงน ตอนท 2.1 ผลการประเมนขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ และตอนท 2.2 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม โดยการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมจากผทรงคณวฒ สรปผลการวจยไดดงน ตอนท 2.1 ผลการประเมนขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตาง ๆ ผลการวเคราะหการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา ขอคดเหนของผทรงคณวฒในภาพรวมดานหลกการและนโยบาย พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนอยในระดบมากทสด โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม ความมคณคาและประโยชน และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบมากทสด รองลงมาคอ ความเปนไปไดในทางปฏบต มระดบความคดเหนอย ในระดบมาก ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมอยในระดบมาก โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม และความมคณคาและประโยชนอยในระดบมากทสด สวนความเปนไปไดในทางปฏบต และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบมระดบความคดเหนในระดบมาก ดานการจดกระบวนการเรยนร พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนในภาพรวมดานการจดกระบวนการเรยนรอยในระดบมาก โดยมระดบความคดเหนเกยวกบความถกตองและเหมาะสม ความเปนไปไดในทางปฏบต ความมคณคาและประโยชน รวมถงภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบมาก และดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา ผทรงคณวฒมระดบความคดเหนเกยวกบภาพรวมดานการสนบสนนและสงเสรมในทกขออยในระดบมากเชนกน ตอนท 2.2 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ผลการวเคราะหความคดเหนของผทรงคณวฒโดยภาพรวมตอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ พบวา ผทรงคณวฒสวนใหญมความคดเหนอยในระดบด คดเปนรอยละ 85.7 และมความคดเหนอยในระดบดมาก คดเปนรอยละ 14.3 ซงผลการวเคราะหแนวโนมทผทรงคณวฒไดตรวจสอบและประเมนผลแลวนน พบวา ทกขอมระดบคะแนนอยในเกณฑการพจารณาการไดรบฉนทามตเกนรอยละ 60 หมายถง ผทรงคณวฒมความคดเหนสอดคลองกน จะเหนไดวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญการประเมนในทกดานอยในระดบด แสดงวา ผลการวจยมความถกตองและเหมาะสม สามารถน าไปปฏบตไดจรง มคณคาและเกดประโยชนกบนกศกษาผใหญ และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบอยในระดบด

201

อภปรายผลการวจย

จากขอคนพบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ผวจยแบงการอภปรายผลออกเปน 2 ประเดนตามวตถประสงคของการวจย ดงน 1) การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากเอกสารการวจยทงในประเทศและตางประเทศ ควบคกบการศกษาความคดเหนของผเชยวชาญดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ และ 2) การน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมในดานตางๆ จากผทรงคณวฒ ดงตอไปน ตอนท 1 การวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ผลการวเคราะหทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากเอกสาร การวจยทงในประเทศและตางประเทศ รวมถงการศกษาความคดเหนของผเชยวชาญดวยวธการวจยแบบเดลฟาย พบวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวยทกษะหลกและทกษะยอยตางๆ ซงทกษะทมความส าคญและเปนทกษะเดนทนกศกษาผใหญควรมในยคแหงศตวรรษท 21 โดยทกษะหลกทผเชยวชาญเหนวามความส าคญมากทสด คอ ทกษะการเรยนรและนวตกรรมมระดบความคดเหนในระดบมากทสดทกขอ รองลงมาคอ ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย โดยผเชยวชาญมระดบความคดเหนในระดบมากทสด จ านวน 3 ขอ และมจ านวน 1 ขอ ทมระดบความคดเหนอยในระดบมาก สวนทกษะชวตและการท างาน เปนทกษะทผเชยวชาญเหนวาควรใหความส าคญรองลงมาจาก ทกษะการเรยนรและนวตกรรม และทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย แตกยงมความส าคญในยคแหงศตวรรษท 21 โดยผเชยวชาญมระดบความคดเหนในระดบมากทสด จ านวน 3 ขอ และมความคดเหนในระดบมาก จ านวน 2 ขอ ดงตอไปน 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม มความส าคญมาก และเปนทกษะเดนทนกศกษาผใหญควรพงมเปนอนดบแรก เนองจากทกษะการเรยนร เปนทกษะพนฐานอนน าไปสการแสวงหาความรอยางตอเนองตลอดชวต สงผลใหเกดทกษะอนๆ โดยเฉพาะทกษะการสรางนวตกรรมใหม ซงมทกษะยอยไดแก ทกษะในการแสวงหาความร สามารถเรยนรดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร ดงท ยทธการ สบแกว (2551) ไดกลาววา การเรยนรเปนสงทจ าเปนส าหรบชวตมนษยตงแตเกดจนตาย เพราะการเรยนรเปนเครองมอส าคญในการพฒนาคนใหเกดทกษะดานตางๆ โดยเฉพาะดานความร และทกษะการใชชวต อนจะท าใหมนษยสามารถปรบตวใหมความพรอมทจะเผชญกบสภาพความเปลยนแปลงอยางรวดเรวและซบซอน และปญหาตางๆ ของบรบทสงคมและสงแวดลอมรอบตว อกทง Mishra and Kereluik (2011) ไดเพมเตมวา การเรยนรแหงศตวรรษท 21 ไดถกก าหนดเปนยทธศาสตรการท างานเพอการจดการศกษาเรยนรในยคใหมใหเกดประสทธภาพสงสด ในขณะเดยวกนไดมการน ามาเปนยทธศาสตรเพอเสรมสรางประสทธภาพของการจดการศกษาเรยนรใหเกดขนเชนกน

202

ทกษะทส าคญตอมาคอ ทกษะการคดวเคราะห ทกษะการคดเชงวพากษ และมวจารณญาณ ทกษะความคดรเรมสรางสรรค และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอนในการปฏบตงาน ดงค ากลาวของ Tony Wagner (2008) ไดใหทศนะเกยวกบการเตรยมผเรยนในยคศตวรรษท 21 เพอสามารถด ารงชวตไดในสงคมอนาคตทซบซอนมากขนไวในหนงสอเรอง “The Global Achievement Gap” โดยตองใหความส าคญกบทกษะการคดสรางสรรคและการแกปญหา ทกษะการรวมมอกบเครอขายตางๆ ทกษะการปรบตวและการมความคลองแคลววองไว ทกษะการคดรเรมและการเปนผประกอบการทสรางสรรค ทกษะการสอสารทงการพดและการเขยนทมประสทธภาพ ทกษะการเขาถงและวเคราะหสารสนเทศ และการใฝร อยากรอยากเหน และมจนตนาการ นอกจากนenGauges (2003) ไดเนนย าถง ทกษะทจ าเปนส าหรบผเรยนในศตวรรษท 21 เพอการด ารงชวตและการเผชญกบความเปลยนแปลงของเทคโนโลยสารสนเทศอยางมคณคา ดงน การรหนงสอในยคเทคโนโลยสารสนเทศ การคดอยางสรางสรรค การสอสารอยางมประสทธภาพ รวมถงการมผลตภาพและจนตนาการทสง นอกจากแนวคดดงกลาวแลว ทศนา แขมมณ (2555) ไดสรปวา ผ เรยน ในศตวรรษท 21 จะตองมทกษะทเกยวของกบการใชสมอง ไดแก ทกษะการคดเชงวพากษ ทกษะการแกปญหา ทกษะการคดสรางสรรค ทกษะทเกยวของกบเสยง ไดแก ทกษะการสอสาร และทกษะทเกยวของกบจตใจ ไดแก ทกษะการพฒนาลกษณะนสย ทกษะการเปนผน า และทกษะการยอมรบพนธะเพอความดทยงใหญขน 2) ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย เปนทกษะทมความส าคญมากในปจจบน ดงเหนไดจากกรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศไทยระหวางป พ.ศ. 2554-2563 (National ICT Policy Framework 2011-2020: ICT 2020) โดยเฉพาะอยางยงในยทธศาสตรการสรางความเสมอภาคในการเขาถงและใชประโยชนสาระการศกษาเพอการเรยนร เพอเตรยมความพรอมใหประชาชน โดยเฉพาะอยางยงผเรยนไดกาวเขาสศตวรรษท 21 อยางมประสทธภาพ ซงทกษะทกษะทางเทคโนโลยสารสนเทศมความส าคญตอการสรางสงคมสารสนเทศ และการอยรวมกนในเครอขายสงคม เพราะสงคมสารสนเทศเปนสงคมทเนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการจดเกบ ประมวลผล สบคน และเผยแพรสารสนเทศ มการใชผลตภณฑ อปกรณตางๆ โดยผใชตองสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศไดดวยตนเอง ซงผวจยไดน าเสนอทกษะยอย ไดแก มทกษะการร การใช และการจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทน เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย ดงท William (1999) ไดย าวา การเรยนรโดยใชเทคโนโลยชวยพฒนาทกษะการคดและการแกปญหา รวมถงทกษะการคดอยางมวจารณญาณและทกษะในการประยกต ชวยสนบสนนการสรางความรในรปแบบการเรยนรทใชสงแวดลอมท าใหเกดการเรยนรตางๆ และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย มเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยไปในทางทถกตองและเหมาะสม เหนไดจากองคการ UNESCO (2005) ไดน าเสนอกรอบความร และทกษะพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทจ าเปนส าหรบการเรยนร การท างาน และการด ารงชวตในศตวรรษท 21 กลาวคอ เปนทกษะทบรณาการทกษะการรคดกบทกษะดานเทคนคมาประยกตใชกบงานตางๆ ไดอยางเหมาะสมเพอการเขาถงขอมล การจดกระท าขอมล การวเคราะหและแสดงผลขอมล การประเมนผลขอมลและการสรางขอมลขนใหม

203

นอกจากทกษะดงกลาวแลว นกศกษาผใหญตองมทกษะการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม จากความคดของ Bellanca and Brandt (2010) ทไดเขยนถงความส าคญของทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย ไวในหนงสอเรอง “21st Century Skills: Rethinking How Students Learn” โดยไดสะทอนใหเหนวาประชาชนในศตวรรษท 21 มชวตอยในสภาพแวดลอมทเตมไปดวยเทคโนโลยและสอทกระจายไปทว ซงสงเกตไดจากการเขาถงสารสนเทศไดอยางเตมท การเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเครองมอตางๆ ทางเทคโนโลย รวมถงความสามารถทจะสรางความรวมมอและท าให แตละบคคลมสวนเสรมสรางการเปลยนแปลงไดอยางคาดไมถง ซงการทจะเปนประชากรในศตวรรษท 21 ไดอยางมประสทธผลจะตองมความสามารถทหลากหลาย มทกษะการคดเชงวพากษทเชอมโยงกบทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลยไดอยางมประสทธภาพ ทกษะทจ าเปนเพมเตมคอ ทกษะในการประยกตใชสอและเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนร และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม หากกลาวถงทกษะการรสารสนเทศ วรฬห นลโมจน (2556) ไดอธบายเกยวกบการสงเสรมการรสารสนเทศในศตวรรษท 21 วา ศตวรรษท 21 เปนยคทสงคมและเทคโนโลยเปลยนแปลงอยางรวดเรว เปนยคขอมลขาวสาร สภาพแวดลอมการรสารสนเทศมความซบซอนเพมมากขน เปนสภาพทขบเคลอนดวยสอ และเทคโนโลย บคคลต องเผชญกบสารสนเทศทหลากหลายรปแบบ โดยไดอางองถงทศนะของสมาคมหองสมดอเมรกน (American Library Association) ท ก าหนดองคประกอบของการร สารสนเทศ (Information Literacy) วาเปนความสามารถในการตระหนกวาเมอใดจ าเปนตองใชสารสนเทศ เขาถงความส า คญของสารสนเทศวาใชประโยชนในการตดสนใจและชวยในการท างานหรอการเรยนใหดขน ความสามารถในการคนหาสารสนเทศและรวาจะไดสารสนเทศทตองการไดจากทใด และจะคนสารสนเทศไดอยางไร ความสามารถในการประเมนสารสนเทศและแหลงสารสนเทศไดอยางมวจารณญาณ ความสามารถในการประมวลผลสารสนเทศ คอ การคดและวเคราะหสารสนเทศทไดมาไดอยางมประสทธภาพ รวมถงความสามารถในการใชและการสอสารสารสนเทศอยางมประสทธภาพ ใหบรรลวตถประสงคของตนเองไดตลอดการเขาถง และการใชสารสนเทศอยางมจรยธรรมและถกกฎหมาย 3) ทกษะชวตและการท างาน มความส าคญอยางมากเชนกน เนองจากสภาพสงคม ในศตวรรษท 21 เปนยคของความเรวและความล าสมยของเทคโนโลยการสอสาร ความหลากหลายทางเชอชาต วฒนธรรม และการหลอหลอมรวมความคดและความเชอของกลมคน ทนกศกษาผใหญจะตองเตรยมความพรอม เพอการมวถชวตยคใหมอยางมวจารณญาณ ซงจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงดงกลาว ไดสงผลกระทบตอนกศกษาผใหญทงการด าเนนชวตทามกลางกระแสเทคโนโลยทเปลยนแปลง ปญหาการปรบตว ปญหาทางอารมณและจตใจ หากนกศกษาผใหญมทกษะชวตต า ขาดภมคมกนทางสงคมทด เมอส าเรจการศกษาไปแลว อาจเปนผทไมประสบความส าเรจในชวต มปญหาทางอารมณ จตใจ และมความขดแยงในชวตได โดยงาย ดงนนจงจ าเปนตองไดรบการเสรมสรางทกษะชวตและการท างาน เพอเปนภมคมกนใหรอดพนจากการครอบง าทางความคดของสอเทคโนโลย และสามารถตงรบตอการกาวรกทางสงคมอยางรเทาทน

204

ซงมทกษะยอย ไดแก มทกษะดานความยดหยนในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทและสภาพแวดลอม มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกน ดงเชน WHO (1997) ทอธบายความหมายของทกษะชวตคอ เปนความสามารถในการปรบพฤตกรรมและการปรบตวในอนาคตเพอการจดการกบปญหาทเกดขนในชวตประจ าวนไดอยางเหมาะสม การสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม ซง UNICEF (2004) กลาวถงทกษะชวตเปนกลมใหญดานจตวทยาระหวางบคคลและสงคม เพอชวยใหสามารถตดสนใจ จดการกบอารมณ และสอสารไดอยางมประสทธภาพ เนองจากสงเหลานท าใหมคณภาพชวตทดขน นอกจากนนกศกษาผใหญตองมทกษะการรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรม มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองอยางเปนระบบ มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกเสยสละ และมทกษะการเพ มผลผลตในการปฏบตงาน ดงท ชยยศ อมสวรรณ (2556) เหนวา ทกคนในสงคมควรจะตองไดรบการพฒนาทกษะทส าคญอนเปนพนฐานของการเรยนรตลอดชวต ไดแก ทกษะการเรยนร ท กษะการแสวงหาความร วธการคดวเคราะห การรจกตงค าถาม รวมทงการสงเคราะหขอมลความรตางๆ เพอสรางความรใหม ขน และทกษะชวตและการท างาน มทกษะในการด ารงชวตทดทงการดแลสขภาพอนามย การท างาน การใชทรพยากรธรรมชาต เพอใหสามารถด ารงชวตไดอยางมความสขและยงยน ดงนน ความจ าเปนในการพฒนากรอบแนวคดเพอความส าเรจและผลลพธการเรยนรของผเรยนในยคแหงศตวรรษท 21 จงเปนเรองทส าคญ เนองจากการเรยนรเนนการพฒนาดานทกษะความร ทกษะและความเชยวชาญเฉพาะดาน และการรหนงสอ รวมถงความรทางวชาการจนสามารถคดอยางมวจารณญาณและสอสารไดอยางมคณภาพ ประกอบดวย ทกษะชวตและการประกอบอาชพ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม และทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Partnership for 21st century skills, 2009) จะเหนไดวา ปจจบนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมในยคแหงศตวรรษท 21 สงผลใหมการขยายตวทางเศรษฐกจและการรบรขอมลขาวสารมากขน การมทกษะความร ทกษะวชาชพ และทกษะชวตทสงขน เปนการเพมศกยภาพใหกบตนเองใหทนตอการเปลยนแปลงดงกลาว ดงนนการพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 จงมความจ าเปนและส าคญมากในยคน ดงท สทธพร จตตมตรภาพ (2553) กลาววา ในโลกยคปจจบนและอนาคตมการแขงขนสง บคคลถกคาดหวงสงวาจะมความร ความสามารถและทกษะเพยงพอทจะปฏบตงานไดท นท รวมถงตองมศกยภาพทจะเรยนรอยางตอเนอง สามารถรบขอมล ความร และเทคโนโลยททนสมยไปตลอดช วตการท างานมความสามารถในการใชภาษาตางประเทศ และการใชเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางถกตองและเหมาะสม และมเจตคตทดในการเรยนร อยางไรกตามส าหรบผเรยนในศตวรรษท 21 Jukes and Dosaj (2006) มองวาผเรยนจะมลกษณะเปนนกรวมมอ จากเครอขายกระจายความร ความคด ทกษะ และการเรยนรใหมๆ เปนผเรยนรอสระ มความยดหยนเพอเรยนรตลอดชวต เปนนกวเคราะหทฉลาด มความสามารถในการตรวจสอบไดอยางลกซง และเปนนกสงเคราะหทสรางสรรค สามารถท าความเขาใจแนวคด และความคดทซบซอน ซงลกษณะดงกลาวตองการรปแบบการเรยนรแบบใหม เชน สนกกบการเรยนร กระฉบกระเฉงวองไว เพอรบสารสนเทศไดรวดเรว ลดขนตอน ลดล าดบ เชอมโยงหลายมต และตรงตามความตองการ จดโอกาสการท างานหลายดาน การสรางเครอขาย และการมปฏสมพนธ ใชสงทรจากสมองและจตใจมาท าวจยเพอพฒนาการเรยนรใหดยงขนไป

205

ตอนท 2 การน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญมแนวโนมครอบคลมใน 4 ดาน ไดแก 1) ดานหลกการและนโยบาย 2) ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 3) ดานการจดกระบวนการเรยนร และ 4) ดานการสนบสนนและสงเสรม โดยไดตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมจากผทรงคณวฒ ไดแก ความถกตองและเหมาะสม ความเปนไปไดในทางปฏบต ความมคณคาและประโยชน และภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ จากแนวโนมทง 4 ดาน พบวา แนวโนมทมความส าคญและเปนหวใจในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ คอ แนวโนมดานหลกการและนโยบาย และแนวโนมดานการจดกระบวนการเรยนร เนองจากการสรางความเขมแขงทางดานการสงเสรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ภายใตบรบทแหงการเปลยนแปลงทเกดขนยอมเปนสงททกฝายควรตระหนกและมองเหนความส าคญในการก าหนดยทธศาสตร ทศทางการพฒนา รวมถงนโยบายการด าเนนงานและแผนปฏบตการสการพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญอยางชดเจน เปนรปธรรม และสามารถน าไปปฏบตจรงได อกทงการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหเกดขนกบนกศกษาผใหญ จ าเปนตองอาศยองคประกอบหลายดาน โดยเฉพาะดานการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพและประสทธผล ถอวาเปนหวใจส าคญของการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ในขณะเดยวกนการจดกระบวนการเรยนรใหเกดประโยชนสงสดนนตองอาศยกรอบแนวคดดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอใหสามารถก าหนดแนวทางการจดกระบวนการเรยนรไดตรงตามกรอบแนวคดดงกลาว นอกจากนยงตองอาศยระบบการสนบสนนและสงเสรมทด เพอใหการด าเนนการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญประสบผลส าเรจสงสด ดงตอไปน 1. แนวโนมดานหลกการและนโยบาย ทามกลางพลวตรของสงคมในปจจบนผนวกกบกระแสแนวโนมทจะมาถงในอนาคต สงคมไทยก าลงตองการนโยบายและยทธศาสตรทางการศกษาเรยนรแบบมงอนาคต แนวโนมการจดการศกษาเรยนรในอนาคตตองเนนไปทรปแบบทตอบสนองตอกระแสโลกาภวตน และเศรษฐกจการแขงขน รวมไปถงแนวโนมการเปนเศรษฐกจฐานความรในศตวรรษท 21เปนส าคญ ผวจยน าเสนอแนวโนมเกยวกบหลกการ ดงน การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการ ศกษาผใหญ จตวทยาผใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชว ตของนกศกษาผใหญ ซง อาชญญา รตนอบล (2551) เหนวา องคประกอบทชวยสนบสนนใหผใหญเกดการเรยนรประกอบดวย ความเหมาะสมและความพรอมของผใหญในการพฒนาทางดานรางกาย อารมณ สตปญญา อาย ความสามารถ และประสบการณเดม รวมไปถงทศนคตทดตอสงทเรยน และสงทเรยนรสอดคลองกบความตองการของผใหญ นอกจากนค าอธบายของ Knowles (1975) ไดอธบายทฤษฎการเรยนรของผใหญ (Andragogy) คอ การใชสถานการณตางๆ ทเออตอการเรยนรมากกวาการสอนในเนอหาวชา ควรจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลายโดยเฉพาะประสบการณของผเรยน เนองจากประสบการณมความส าคญและมคณคามากทสดส าหรบผเรยนทเปนผใหญ

206

อกทงหลกการสรางความตระหนกใหเหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวต เพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต เหนไดจากค ากลาวของ สวธดา จรงเกยรตกล (2551) ไดกลาววา สงคมแหงการเรยนร เปนสงคมทประชาชนซงมนสยรกการเรยนรตลอดชวต สามารถใชความรความสามารถในการปฏบตหนาทใหเกดประสทธภาพสงสด มการถายทอดและแลกเปลยนเรยนรจากประสบการณทหลากหลายเออตอการเรยนร มแหลงเรยนรตลอดชวตและสอเทคโนโลยสารสนเทศทสามารถเขาถงไดอยางรวดเรว มงเนนการพฒนาความร ความสามารถ ทกษะและทศนคตทดแบบองครวมเพอการด ารงชวตในสงคมอยางมคณภาพ นอกจากน Jarvis (2007) ไดย าถง สงคมแหงการเรยนรวา เปนเมองททกภาคสวนใหความส าคญกบการจดการศกษาเพอการพฒนาทรพยากรมนษยใหไปสศกยภาพสงสดของปจเจกบคคล และใหความส าคญกบการเชอมโยงทางสงคมและการสรางสรรคเพอความเจรญงอกงาม สวนการน าเสนอแนวโนมเกยวกบนโยบาย ดงนสงเสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเอง เพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรไดอยางตอเนอง ดงท Hojat et al. (2006) กลาวไววา การเรยนรตลอดชวตเปนการพฒนาบคลากรโดยผานกระบวนการใหการสนบสนนวธการตางๆ แกบคคล เพอใหเขาถงความร ทกษะ และความเขาใจวาบคคลมความตองการในการเรยนรตลอดชวตเพอการมความเชอมน มความคดสรางสรรค และมความสขกบการปฏบตหนาททรบผดชอบ รวมถงสภาพแวดลอมทเปนอย อกทง Europa (2003) เหนวา การเรยนรตลอดชวตเปนกจกรรมการเรยนรทงหมดทไดด าเนนการผานชวต โดยมจดมงหมายเพอการปรบปรงความร ทกษะ และความสามารถทมความสมพนธกบมมมองภายในของบคคลและสงคม นโยบายตอมาคอ การสงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม ซงส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2556) ไดกลาววา นโยบายและจดเนนการพฒนาและการจดท านทรรศการ รวมถงการจดกจกรรมทเนนการเสรมสรางทกษะ กระบวนการเรยนร เปนการพฒนาทกษะการคด การวเคราะห กระตนการใชความคดสรางสรรค การสรางแรงบนดาลใจใหน าความรไปใชในการพฒนาชวตและสามารถปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงในอนาคต เพมเตมในเรองการสงเสรมทกษะความสามารถทโดดเดน Chapman (2010) ไดน าเสนอทกษะทส าคญในศตวรรษท 21 ส าหรบผเรยน ในอนาคต ควรมทกษะการคดเชงวพากษ หรอทกษะการคดอยางมวจารณญาณในการวเคราะห การสงเคราะห และการเขาใจความสมพนธเชอมโยงของระบบตางๆ ทกษะการแกปญหาในการตงค าถามทถกตองเหมาะสมเกยวกบประเดนตางๆ รวมทงกระบวนการหาค าตอบ ทกษะการคดสรางสรรคในการคดออกนอกกรอบความคดเดม มความคดรเรม ทกษะการสอสาร โดยสามารถพด เขยน และใชเทคโนโลยในการสอสารไดอยางด ทกษะการพฒนาลกษณะนสยสวนตนในการเขาใจตนเอง และการปฏบตตนอยางมคณธรรมและจรยธรรม ทกษะการเปนผน า และทกษะการยอมรบพนธะทจะยอมรบความหลากหลายทางดานวฒนธรรม สงคมและสงแวดลอม จากนนเปนนโยบายทเนนเรองการจดตงภาคเครอขายการเรยนร เพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

207

เหนไดจาก ภายใตยทธศาสตรนโยบายการปฎรปการศกษาในทศวรรษทสอง ระหวางป พ.ศ. 2552-2561 ไดก าหนดนโยบายการปฎรปการศกษาโดยมงเนนการพฒนาและการปรบเปลยนกระบวนทศนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ โดยมเปาหมายการพฒนาในอนาคตวาภายในป พ.ศ. 2561 ประเทศไทยมแนวโนมการปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบ โดยเนนประเดนหลก 3 ประการ ไดแก 1) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย 2) เพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนร และ 3) สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคม สงผลใหคนไทยยคแหงศตวรรษท 21 สามารถเรยนรไดดวยตนเอง มนสยใฝรตลอดชวต มทกษะในการสอสาร สามารถคดวเคราะห แกปญหา คดรเรมสรางสรรค มจตสาธารณะ มระเบยบวนย มศลธรรม คณธรรม จรยธรรม คานยม มจตส านกและความภมใจในความเปนไทย และสามารถกาวทนโลก ผเรยนทกระดบ ทกประเภทการศกษามแนวโนมเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ก าลงแรงงานและผสงอายไดรบการศกษาและเรยนรเพมเตมอยางตอเนองตลอดชวต ท าใหมคณภาพชวตทดขน มทกษะ และความรพนฐานทงในการด ารงชวตและในการท างานอยาง เหมาะสมและ มประสทธภาพ ผดอยโอกาส ผยากไร ผพการหรอผทพพลภาพ ไดรบบรการการศกษาและการเรยนรทมคณภาพอยางทวถงและเสมอภาค (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552) นโยบายการพฒนาแหลงเรยนร สอ และเทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมลส าหรบใชในการศกษาเรยนร การเพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของสอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชนตางๆ ซงนโยบายและจดเนนการด าเนนงานของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 มนโยบายวา การพฒนาสอและเทคโนโลยทางการศกษา และการสงเสรมการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชใหเกดประสทธภาพในการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เปนการพฒนาทกษะ การเรยนร เพอใหรเทาทนสอและเทคโนโลยสารสนเทศ รวมไปถงการสงเสรมใหหนวยงานหรอองคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจน เพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบทและสามารถน าไปใชไดจรง ดงนน หนวยงานทมบทบาทหนาทส าคญในการจดการศกษาตลอดชวตใหกบนกศกษาผใหญ คอ กระทรวงศกษาธการ รวมกบส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย รวมถงหนวยงานหรอองคกรภาคสวนตางๆ ทเกยวของในสงคม รวมมอกนก าหนดนโยบายดานการศกษาผใหญ จดใหมแผนการศกษาแหงชาต จะเหนไดจากแนวโนมเกยวกบนโยบายดานการศกษาของประเทศไทยในอนาคต อาท แผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) ก าหนดวสยทศนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ โดยพฒนาคณภาพการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบ อกทงยทธศาสตรประเทศ (อนาคตประเทศไทยป 2020) ไดก าหนดยทธศาสตรหลกในการพฒนาประเทศ โดยใหความส าคญของการศกษาเพอตอบสนองความตองการของอตสาหกรรมและโลก ยกระดบสถานศกษา คณภาพและมาตรฐานวชาชพ ใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานและการพฒนาประเทศ รวมทงสงเสรมใหเอกชนและทกภาคสวนเขามารวมจดและสนบสนนการจดการศกษามากขน (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2557)

208

2. แนวโนมดานการจดกระบวนการเรยนร เปนหวใจส าคญในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เนองจากกระแสการเปลยนแปลงของโลกในศตวรรษท 21 สงผลกระทบทงทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม วทยาศาสตร โดยเฉพาะความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร จงจ าเปนตองมการเตรยมความพรอมการพฒนาทรพยากรมนษยใหมคณภาพและศกยภาพ มความร ทกษะ สมรรถนะ และคณลกษณะทพงประสงค เหมาะสม และตรงตามความตองการใชก าลงคนของประเทศ เพอสามารถแขงขนกบนานาประเทศได ดงนนการเตรยมนกศกษาผใหญส าหรบโลกอนาคตนน การจดกระบวนการเรยนรจงมงเนนไปสการสรางคณลกษณะตางๆ ใหแกนกศกษาผใหญ ไดแก การเปนนกสอสารทมคณภาพ การเปนนกแกปญหา การเปนนกนวตกรรม การเปนนกคดวเคราะห คดวจารณญาณ และคดสรางสรรค รวมไปถงการท างานรวมกนอยางรวมมอ ประเดนส าคญของผสอนยคใหมจะไมเนนทการสอน แตมหนาทสรางแรงบรรดาลใจใหเกดขนในตวของนกศกษาผใหญ เนนการออกแบบการจดกระบวนการเรยนร และเปนผชแนะการเรยนรไดอยางมประสทธผล ดงนน การจดกระบวนการเรยนร เพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ มองคประกอบ ดงน

2.1) จดมงหมายของกระบวนการจดการเรยนร ไดแก เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ เพอสงเสรมใหนกศกษาผใหญมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ เพอพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญใหตอบสนองและทนตอการเปลยนแปลงของสงคมไทย เพอปลกฝงความคด เจตคต และคานยมทดตอการพฒนาทกษะการเรยนรของนกศกษาผใหญ และเพอใหนกศกษาผใหญสามารถน าทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ไปใชในการด ารงชวตไดอยางแทจรง ดงบทความเรอง What is 21st Century Education ทใหความเหนวา สงคมไดมการปรบตวไปกบการเปลยนแปลงของโลกยคโลกาภวตนแลว แตการจดการศกษายงมการเปลยนแปลงนอยมาก ดงนนจงเปนความทาทายทจะตองปรบตวการจดการศกษาใหเหมาะกบโลกในยคแหงศตวรรษท 21 คอ หลกสตรการจดการศกษาในศตวรรษท 21 ควรมลกษณะบรณาการ จดการเรยนการสอนแบบโครงการ และขบเคลอนโดยงานวจย มความเชอมโยงกบชมชน ทองถน ชาต และโลก อกทงตองเกยวของกบทกษะการคดขนสง เทคโนโลยและสอผสมตางๆ ความสามารถในการใชสอสมยใหม และการประเมนตามสภาพจรง นอกจากน รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ (นายจาตรนต ฉายแสง) ไดประกาศใหการศกษาเปนวาระแหงชาตในป พ.ศ. 2556 โดยประกาศใหเปนปแหงการรวมพลงยกระดบคณภาพการศกษา โดยก าหนดเปาหมาย มงเนนการพฒนาผเรยนใหสามารถคดวเคราะห เรยนรไดดวยตนเอง มคณลกษณะทพงประสงคและมทกษะทจ าเปนส าหรบศตวรรษท 21 (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2556) อกทงการจดการศกษาในป พ.ศ. 2557 ไดพฒนาการศกษาสการสราง การพฒนา และการเตรยมความพรอมของคนไทยใหไดรบการศกษาและการเรยนรใหเหมาะกบโลกอนาคตในศตวรรษท 21 เพอใหมความรอบร สามารถคดวเคราะห แกปญหา มทกษะ ความถนด ความช านาญในการเรยนรดวยตวเองอยางตอเนอง มคณลกษณะทพงประสงค และทกษะทจ าเปนในอนาคต ซงเปนปจจยส าคญตอการขบเคลอนและยกระดบการพฒนาประเทศใหสงขน สามารถแขงขนไดในเวทโลก (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2557)

209

2.2) รปแบบวธการจดการเรยนร ไดแก รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม สงเสรมการจดการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม ดงท ชยวตร สทธรตน (2556) ไดกลาวถงแนวโนมรปแบบการจดการเรยนรใหแกผเรยนในศตวรรษท 21 นนผสอนตองตระหนกถงความเจรญของสงคมทเปลยนไปอยารวดเรวและตอเนอง ดงนนวธการจดการเรยนรตองปรบใหทนกบความเปลยนแปลงทเกดขน ดงน 1) การจดสภาพแวดลอมทสงเสรมการเรยนรของผเรยนในศตวรรษท 21 ผสอนตองแปลงรปแบบการเรยนรใหกลายเปนสงอ านวยความสะดวก อาท มสะดวกในการเคลอนยาย สามารถปรบรปแบบในการใชพนทในหองเรยนไดอยางมประสทธภาพ ซงจะเออตอการเรยนรแบบโครงงานหรอการเรยนรดวยผเรยนมากกวาการเรยนทเนนเนอหา 2) การจดกจกรรมการเรยนรส าหรบผเรยนในศตวรรษท 21 ตองมกระบวนการทใหผเรยนไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรโดยการศกษา คนควา พสจน ทดลองดวยตนเองอยางตอเนอง ซงแนวโนมการเรยนรในศตวรรษท 21 ในอนาคตจงนาจะเหนภาพของผเรยนทมงมนในการท างานของตนเอง จากการเขยนบนทกออนไลนการคนควาบนโลกอนเทอรเนต การเรยนผานโลกเสมอนจรง การประชมกลมเพอวางแผนการท าเวบไซต การน าเสนอผลงานผานสอดจตอล หรอการประเมนทกษะการท างานรวมกนแล ะการน าเสนอผลงานของเพอนๆ รวมกนเปนทม รปแบบวธการตอไปคอ สงเสรมการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การเรยนรจากสภาพจรง การทดลองและการฝกปฏบตจรง สงเสรมการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต ซงนโยบายดานการศกษานอกระบบ ไดกลาววา การจดใหมวธการเรยนรทเนนการฝกปฏบตจรง เพอใหผเรยนมความรความเขาใจและเจตคตทดตอการเรยนร รวมทงสามารถพฒนาทกษะเกยวกบสาระและวธการเรยนรทสามารถน าไปประยกตใชได อกทงพฒนาสอแบบเรยน สออเลกทรอนกส และสออนๆ ทเออตอการเรยนรของผเรยน (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย , 2556) นอกจากนตอง สงเสรมการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกน ทงผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร ดงรปแบบและวธการสอนของ Churches (2008) ไดน าเสนอวา ในอนาคตการเปลยนแปลงหองเรยน คร หลกสตร และการเรยนรเพอศตวรรษท 21 นนจะตองมการเปลยนแปลงเรองศาสตรการสอน เพอสะทอนวธการเรยนรของผเรยนในการกาวสอนาคต มการเชอมโยง มการปรบเปลยน และมววฒนาการ ดงนนรปแบบและวธสอนจะตองเนนการเรยนรเพอศตวรรษท 21 คอการใชสอ สารสนเทศและเทคโนโลย ค านงถงบรบททเปนจรง เปนสหวทยาการ ยดความรวมมอ ยดโครงการเปนฐาน ใชการแกปญหาเปนเครองมอในการสอน การประเมนแบบโปรงใส และการพฒนาทกษะการคด นอกจากน พรทพย ศรภทราชย (2556) ไดน าเสนอแนวโนมรปแบบการเรยนรแบบ STEM Education เพอการพฒนาทกษะในศตวรรษท 21 เปนการสอนแบบบรณาการขามกลมสาระวชา เพอใหผเรยนน าความรทกแขนงมาใชในการแกปญหา การคนควา และการพฒนาสงตางๆ ในสถานการณโลกปจจบนและอนาคต สงเสรมการพฒนาทกษะส าคญในโลกโลกาภวตนหรอทกษะทจ าเปนส าหรบศตวรรษท 21 คอ ผเรยนพฒนาทกษะการคดวเคราะห การคดสรางสรรค ทกษะการท างานกลม ทกษะการสอสาร ทกษะการเปนผน า ตลอดจนการนอมรบค าวพากษวจารณของผอน

210

เพมเตมเกยวกบแนวโนมดานหลกสตรในศตวรรษท 21 The Victorian Council of School Organizations (2012) ไดกลาวถงหลกสตรในศตวรรษท 21 วาจะตองเนนความมคณภาพตอการเรยนรของผเรยนทกคน และควรมลกษณะส าคญคอ มเนอหาลก กวาง และสมดลตอเนองกนตงแตระดบอนบาล ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา มความครอบคลมทงทฤษฎและการปฏบต รวมถงการแกปญหาในโลกทเปนจรง ทงความรเชงวทยาศาสตรในเชงลกกบการปฏบตหรอทกษะพเศษ ทงการสอนแบบชน ากบการใหอสระในการสบคน ทงการศกษาสามญกบการศกษาอาชพ หรอการเรยนรเชงเทคนคและการประยกต ท าใหเกดการเรยนรเพอพฒนาลกษณะสวนบคคลใหกบผเรยนได สามารถตอบสนองความตองการ ความใฝฝน อจฉรยะภาพ ความสนใจ และสทธของผเรยนไดทกคน โดยอาศยหลก 4 ประการ ไดแก 1) การสรางสรรครวมและการควบคมรวม ผเรยนสามารถน าตนเอง จดการตนเอง และมสวนรวม 2) เปนการเรยนรลกและหลากหลายสาขามากขน 3) เปนการเรยนรทงชวต และ 4) เปนการวางแผนอนาคตสวนบคคล ซงเปนสวนหนงของกรอบงานเพอการศกษาศตวรรษท 21 ทผสมผสานกนของเนอหา ศาสตรการสอน และเทคโนโลยการเรยนร เพอเสรมพลงอ านาจในการเรยนรและมงอนาคต สงเสรมการวจย การวางแผน และการปฏบตเพอการเปลยนแปลงสวนบคคล สงคม เศรษฐกจ และการเมองทงในระดบทองถน ประเทศ และโลก

2.3) ทรพยากรการเรยนร ไดแก สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพ สอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาต สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ สอแบบทนเหตการณทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง สอเชงกจกรรมการฝกปฏบตจรง เพอเสรมสรางทกษะและประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เชน การสาธตฝกปฏบต การจดนทรรศการ และการใชชมชนเพอการศกษา สอดคลองกบวทน จนทรโอกล (2556) เหนวา สอการเรยนแบบเดม เชน หนงสอเรยน ภาพ เสยง ของจรง ของจ าลอง แผนภาพ แผนภม กยงใชได แตควรน าเทคโนโลยในยคสงคมดจตอลเขามาชวย เพอชวยใหมความทนสมยและเกดประโยชนสงสด คอ การใชสอดจตอล หรอสออเลกทรอนกสในการเรยนร ทรพยากรการเรยนร ตอไปคอ การใชสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก สอสงคมออนไลนผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก ยทป และกเกล ดงการคาดการณแนวโนมในอนาคตของ สขม เฉลยทรพย และคณะ (2555) ทกลาวถง แนวโนมและบทบาทของสอใหมในอนาคตวา ในอนาคตจะมการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมแบบกาวกระโดด ระบบคอมพวเตอรจะมการใชแทบเลตและสมารทโฟนมากขน จะมการใชซอฟตแวรแบบ SaaS และโมบายแอพพลเคชนมากขน รวมถงระบบคลาวดคอมพวตง เครอขายสงคมออนไลน และโซเซยลคอมเมรซกนอยางแพรหลาย อกทงยงมแนวโนมเทคโนโลยสารสนเทศอนๆ ไดแก แนวโนมดานขอมลทในอนาคตองคกรจะพบกบขอมลมหาศาลทจะตองมการบรหารจดการอย างมประสทธภาพ การวเคราะหขอมลธรกจ (BA) จะถกน ามาใชเปนเครองมอทางธรกจมากขน รวมถงแนวโนมกรนไอท (Green IT) ทจะตองค านงถงการรกษาและเปนมตรกบสงแวดลอม และสมารทซต (Smart City) ทจะพฒนาใหเปนจงหวดอจฉรยะ ทใชเทคโนโลยสารสนเทศ ในการยกระดบคณภาพชวตของคนชมชนใหดขน และนวตกรรมดานเทคโนโลยสารสนเทศในอก 5 ปขางหนา

211

อกทง Hiemstra (2003) กลาวไววา การจดการเรยนรโดยใชสอเทคโนโลยผานระบบเครอขาย เปนการสรางโอกาสและความเทาเทยมกนของผเรยนใหสามารถเรยนรและท ากจกรรมรวมกนได ซงเปนการฝกทกษะดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยใชการสนทนาออนไลน (Chat) และเฟสบก (Facebook) ซงมความสะดวกและรวดเรวในการสอสารแบบทนททนใดระหวางผสอนกบผเรยน กลาวเพมเตมจาก Hiemstra (2003) โดย วรพจน วงศกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ (2554) ไดกลาววา การพฒนาระบบฐานขอมลใหเออตอการเขาถงการเรยนรไดตลอดเวลา เพอเสรมสรางการเรยนรไดทกท ทกเวลา โดยใชสออเลกทรอนกสในทกรปแบบ เนองจากในอนาคตหนงสอพมพ วรรณกรรม และพจนานกรมแบบเกาจะอยในรปแบบไฟลอเลกทรอนกสทงหมด สารานกรมแบบโตตอบและอปกรณระบพกดบนโลก (Global Positioning Device) จะกลายเปนเรองปกต โลกไดกลายเปนยคแหงการเชอมตอความเรวสง การสอสารทางออนไลน บลอก วกพเดย (Wiki) พอดคาสท (Podcast) การดงขอมลแบบอารเอสเอส (RSS feed) ดวยระบบส ารองขอมลไทมแมชชน (Time Machine) และโมซ (Mozy) เครองมอสบคน อาท Google, Yahoo และ Bing ชวยคนหาสงทตองการไดอยางรวดเรว การเรยนการสอนในโลกดจตอล คอยคทการเรยนรเกดขนไดทกท ทกเวลาดวยระบบ Blackboard, Moodle, Ning และ Elgg การสมมนาผานเวบ (Webinar) การประชมทางไกลผานวดโอคอนเฟอรเรนซ เครองอานหนงสออเลกทรอนกส (Kindle) และสารานกรม รวมทงเครองมอเครอขายสงคมออนไลน อาท MySpace, Facebook, Linkedin และ Skype ทเปนพนทส าหรบเชอมตอระหวางบคคลเพอการเรยนรไดทนท

จะเหนไดวา แนวโนมของสงคมโลกก าลงเปลยนแปลงเขาส e-Society เปนการใชชวตและด าเนนกจการตางๆ ดวยขอมลขาวสารอเลกทรอนกส ซงกลมประเทศอาเซยนไดบรรลขอตกลงรวมกนในการรวมกลม เพอใหเปนการด าเนนการแบบ e-Asian ส าหรบประเทศไทยไดตงกลยทธดวยการเตรยมประเทศเขาส e-Thailand โดยเนนใหมกจกรรมการด าเนนการทางดานสงคมอเลกทรอนกสในประเทศ เพอเตรยมการใหสงคมไทยเขาส e-Society ในอนาคต

อยางไรกตาม พฒนาการทางดานเทคโนโลยอาจมความจ าเปนส าหรบการสงเสรมการเรยนรในยคปจจบน แตในสงคมไทยยงพบปญหาดานเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา เหนไดจากขอมลของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553 ) พบวา ผลการจดการศกษาทผานมามปญหาการด าเนนการเนองมาจากขาดการพฒนาเนอหาผานสอทมคณภาพ รวมทงการเรยนการสอนและการพฒนาผสอน ครและผเรยนน าความรดานเทคโนโลยเพอการศกษาไปใชในกระบวนการเรยนการสอนและการเรยนรดวยตนเองนอย สถานศกษามจ านวนคอมพวเตอรและอปกรณไมเพยงพอ และลาสมย จะเหนไดวา แมวาจะมนโยบายการสงเสรมใหใชสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยในการจดการศกษา แตกยงพบปญหาดานการใชเทคโนโลยเพอการศกษา ดงนน พฒนาการของการศกษาไทยจะสะทอนใหเหนถงความแตกตางในแตละยคสมย ดงเชน พณสดา สรธรงศร (2552) ไดท าการศกษาวจยเกยวกบสภาพปจจบน ปญหา และแนวโนมบรบทการเปลยนแปลงของสงคมโลกและสงคมไทยทมอทธพลตอการศกษาในอก 10-20 ปขางหนา พบวา การพฒนาทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมจะเชอมโยงกนมากขนในลกษณะของสหวทยาการเพอสรางความรใหม เทคโนโลยจะเปนเครองมอในการเขาถงความร ซงลวนมผลกระทบตอวถชวตและการเรยนรของมนษยมากขน ซงอาจเปนไปไดวาในอนาคตการศกษาไทยอาจจะพฒนาไปไกลกวาทเปนอย

212

หากเปนเชนนน การเรยนรและท าความเขาใจกบทกษะแหงศตวรรษท 21 ถอวามความจ าเปนแหงยคสมยโดย ไพฑรย สนลารตน และคณะ (2554) ไดน าเสนอทางออกสการศกษาเชงสรางสรรคและผลตภาพส าหรบทกษะแหงศตวรรษท 21 ของประเทศไทยและอาเซยนไววา ตองกาวพนกรอบคดของตะวนตก ตองพฒนาทกษะในการคดเชงวเคราะหกบเยาวชนใหเหนคณคาอยางแทจรง ดงน เรยนรแนวคดและลกษณะสงคมไทยอยางวเคราะหวจารณ เขาใจวฒนธรรมอาเซยนและวฒนธรรมตะวนตกในเรองทมาและผลกกระทบ รจกตนเองพรอมมองเหนคณคาทแทของสงของและวฒนธรรม เขมแขงในจรยธรรม ความรบผดชอบและความดงามของสงคมไทยและอาเซยน ตามทนกระบวนการผลตใหมและสามารถผลตภณฑใหมๆ เองไดอยางกวางขวาง เขาใจคนอนและรวธน าการเปลยนแปลงรวมกน ออกแบบและพฒนาทศทางของสงคมทเหมาะสมได ทรพยากรการเรยนรสดทายคอ การใชเครองมอสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล การสนทนา และการประชมทางไกล และพฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย สบเนองกบนโยบายและจดเนนการด าเนนงานดานการศกษาตลอดชวต (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย , 2556) ทกลาวไววา การจดหาโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอเชอมโยงกบแหลงเรยนรตางๆ ส าหรบการใหบรการใหกบประชาชนอยางครอบคลมและทวถง พฒนาระบบการใหบรการอนเทอรเนต และรปแบบอนๆ เชน แอพพลเคชนบนโทรศพทเคลอนท และแทบเลต เพอเขาถงโอกาสทางการศกษาและการเรยนรไดตามความตองการ 2.4) การจดกจกรรมการเรยนร ไดแก การจดกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง เนนการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง สงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน การจ าลองสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา สงเสรมกจกรรมตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม ดงเชน ขจรศกด บวระพนธ (2555) ไดอธบายถงระบบหลกสตรและการสอนของศตวรรษท 21 ควรเนนการสอนทสอดคลองกบบรบทของวชาแกนและแนวคดส าคญในศตวรรษท 21 ผสอนควรใหโอกาสผเรยนประยกตใชทกษะแหงศตวรรษท 21 ขามสาขาวชาและเนนสมรรถนะการเรยนร ใชวธเรยนแบบนวตกรรมทบรณาการเทคโนโลยในการสนบสนนการเรยนแบบสบเสาะหาความร และการแกปญหา เนนทกษะการคดขนสง การสอนแบบโครงงาน เพอความเขาใจตอทกษะการแกปญหา ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ สนบสนนการประเมนเพอตรวจสอบการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ของผเรยนอยางตอเนอง และใชรปแบบการพฒนาวชาชพทเนนทงคณภาพและความยงยน

213

อกทง อภสทธ ธงไชย และคณะ (2555) ไดอางองทศนะของนกการศกษาหลายทานไดเหนความส าคญของนโยบายทางการจดการศกษาทมงเนนใหผเรยนมทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 ในสวนของผปฏบตการ เชน คร อาจารย กมการปรบเปลยนวธการจดการเรยนร โดยใหความส าคญกบผเรยนมบทบาทมากขน มใชวธการจดการเรยนรในรปแบบตางๆ มาใชเพอพฒนาทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 โดยเฉพาะอยางยงทกษะการคด อาท การจดการเรยนรแบบบรณาการ การเรยนรโดยใชโครงงาน และการเรยนรโดยใชวจยเปนฐาน กจกรรมตอไปคอ กจกรรมการสงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ สงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมส อ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล จดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรม ในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม และการจดกจกรรมการเรยนรทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ ซง Heick (2012) ไดน าเสนอแนวโนมอนาคตการจดกจกรรมการเรยนรในศตวรรษท 21 ตองมรปแบบกจกรรมการเรยนรทยดผเรยนเปนศนยกลางคอ ผเรยนเปนผตงค าถาม ตงประเดน ก าหนดปญหา โดยไมถกชน าหรอบงคบในการตงประเดน การออกแบบใชวธการสอนทหลากหลาย อาท การเรยนรจากการสบคน การเรยนรจากโครงการเปนฐาน การเรยนรจากโทรศพทเคลอนท (Mobile Learning) การเรยนรตามสภาพจรง ผเรยนมสวนรวมกบผสอนในการก าหนดจดมงหมาย เนอหา วธการ และการประเมนผลการเรยนรของตนเอง และสรางนสยการเรยนรอยางตอเนองใหกบผเรยน ดงตวอยางกรอบวสยทศนดานการศกษาในประเทศสงคโปร(Ministry of Education, 2004) ทสรางขนเพอเตรยมความพรอมและรองรบการจดการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ การสอนในแบบทชวยใหผเรยนไดเรยนรโดยไมตองสอน เปนการสอนใหนอยลง เรยนรใหมากขน และยดหยน โอนออนตามความจ าเปน ทรพยากร และขอจ ากด และลกษณะเฉพาะตวของพนท ซงตองมกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหผเรยนมทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะการท างาน ทกษะดานสารสนเทศ สอและเทคโนโลย รวมทงทกษะชวตทใชไดจรงกบครอบครว สงคม และประเทศชาตในอนาคตได อาท การเรยนรจากโครงงาน เพอใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนรเนอหาและทกษะผานขนตอนการแสวงหาความรอยางตอเนอง โดยใชค าถามทซบซอน และผลงานหรอภารกจทออกแบบมาเปนอยางด ผานสอและเทคโนโลยสารสนเทศ จากตวอยางดงกลาว แสดงใหเหนวาผเรยนในศตวรรษท 21 นนตองเปนบคคลทใฝเรยนร เปนนกคด เปนนกเทคโนโลย ซงเปนฐานความรส าคญในการพฒนาประเทศ ดงนนกลาวไดวา แนวโนมเทคโนโลยสารสนเทศในอนาคต มการด าเนนการเพอใหมการจดท าสารสนเทศไวใชงาน มการประยกตใชเครองมอและอปกรณตางๆ ไดแก คอมพวเตอร อปกรณโทรคมนาคม เครองประมวลผลค าและเครองมอทประมวลผลได โดยอตโนมตอนๆ เพอรวบรวมจดเกบขอมลจากแหลงขอมล รวมถงการใหบรการในรปแบบตางๆ ทอ านวยความสะดวกตอการเรยนร และการเขาถงผานระบบเครอขายสงคมออนไลนมากขน

214

อยางไรกตาม เทคโนโลยดานการสอสารโทรคมนาคมกพฒนาจนเปนเทคโนโลยเครอขาย กอเกดเวบ 2.0 ทผใชงานมสวนรวมในการแสดงความคดเหน และมสวนรวมในการน าเสนอเนอหาผานบลอก จนกลายเปนเวบ 3.0 ในปจจบนทมลกษณะเปนปญญาประดษฐ และมแนวโนมการพฒนา เวบ 3.0 ใหมคณภาพมากขนในอนาคต กลาวเพมเตมเรองเวบ 3.0 ซง พนดา ตนศร (2554) ไดกลาววา องคกรเวบไซตสากล (world wide web consortium: W3C) ไดก าหนดค าส าคญทเปนมาตรฐานส าหรบเวบ 3.0 คอ ตองเปนเวบทมคณลกษณะเวบเชงความหมายทสามารถประมวลผลและวเคราะหขอมลทเชอมโยงกนจากความตองการของผใช สามารถเชอมตอการใชงานแอพพลเคชนบนอปกรณใดกได ทงคอมพวเตอรและโทรศพทเคลอนท รวมทงสามารถเขาถงขอมลไดโดยงายผานการเชอมโยงฐานขอมลความรตางๆ เปนการสงเสรมการเรยนรของผใชงานในอนาคต

ส าหรบประเทศไทย ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2557) ไดใหแนวคดวา ผเรยนในอนาคตตองถกสงเสรมและกระตนใหมบทบาทในการควบคมการเรยนของตนเองมากขน การสอนตองเนนทกษะการคดอยางเปนระบบ ซงมผลงานวจยทยนยนวาทกษะการคดเกยวของกบผลลพธการเรยนรในทางบวก ซง กฤษณพงษ กรตกร (2552) ไดสรปวาคนไทยในยคศตวรรษท 21 จะมพฤตกรรมการเรยนรทเปลยนไป ดงนนจงตองสอนใหผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง โดยการหาขอมลอยางมวจารณญาณและมพลงคดสรรค (Selective) สง เพอเลอกหาขอมลทเพยงพอกบความตองการ สงเคราะหความรและเกดปญญา และสามารถแยกแยะขอมลไดมากกวาในอดต ทแยกแยะเฉพาะโลกจรงและโลกจนตนาการ แตในศตวรรษท 21 ตองแยกแยะไดเพมอกคอ โลกเสมอนจรง (Surrealistic) ทเปนเหมอนความจรง ซงมนษยจะอยกบโลกเสมอนจรงมากขนในอนาคต เมอกลาวถงกจกรรมการเรยนรของนกศกษาผใหญ หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2555) ไดกลาวถง การจดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญจะเนนการบรณาการเนอหาใหสอดคลองกบวถชวต ความแตกตางของบคคล สงเสรมใหมการเทยบโอนผลการเรยนจากการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เพอใหผเรยนไดพฒนาและเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต โดยพจารณาจากความพรอม ความสนใจ และศกยภาพของผเรยน รวมถงความพรอมและศกยภาพของครผสอน ซงมกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย อาท การเรยนรดวยตนเอง การศกษาคนควา การทดลอง การลงมอปฏบตจรง การฝกกระบวนการคดวเคราะหในสถานการณตาง ๆ เกยวกบเนอหาสาระในแตละรายวชา และการท ากจกรรมการพฒนาคณภาพชวต เพอสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาความสามารถของตนเองตามธรรมชาตอยางอสระ เตมตามศกยภาพทมอย และเรยนรอยางมความสข (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ , 2555) นอกจากน Kidd (1973) ใหทศนะเกยวกบลกษณะกจกรรมทเหมาะสมกบผเรยนทเปนผใหญคอ การจดกจกรรมการเรยนรทสามารถตอบสนองความตองการของผใหญโดยตรง เปนกจกรรมการเรยนรเกยวกบงานดานวชาชพ ทกษะ ความร และเจตคตทน าไปสความส าเรจในอาชพ ไมมขอจ ากดในเรองของเวลา และเปนเรองเกยวกบปญหา สภาพแวดลอมทเกดขนในชวตประจ าวนทผใหญเหนวามความจ าเปนทตองเรยนร และสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได

215

จะเหนไดวา รปแบบวธการเรยนรในศตวรรษท 21 ตองยดผเรยนเปนศนยกลาง หลกสตรและการประเมนผลมความครอบคลม เปนสหวทยาการ ค านงถงบรบททเปนจรง ผเรยนมสวนเกยวของในกระบวนการประเมนผลตงแตตนจนจบ มการสรางบรรยากาศความปลอดภยใหกบผเรยนไมเฉพาะในความรวมมอ แตหมายถงการอภปรายและการสะทอนผลการประเมนดวย ใชกระบวนการโดยยดโครงงานเปนฐานและแบบรวมมอ รวมทงใชเครองมอและเทคโนโลยเพอใหบรรลผลตอการพฒนาทกษะการคดขนสงของผเรยน (วโรจน สารรตนะ, 2556) 2.5) การวดและการประเมนผลการเรยนร ไดแก การวดและการประเมนผลทมการวางแผน มความยดหยน ทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร มการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร สงเสรมการวดและประเมนผลทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรง จากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพธทไดจากการปฏบตงานจรง โดยท Bellanca and Brandt (2010) ไดกลาวถงระบบการประเมนทกษะของศตวรรษท 21 วาเปนการสรางความสมดลในการประเมนระหวางการสอบแบบ องมาตรฐานทมคณภาพสง การประเมนระหวางเรยน และการประเมนสรปรวมทมประสทธภาพ โดยเนนการใหขอมลยอนกลบทบรณาการในการเรยนรทเปนประโยชนตอการพฒนาสมรรถนะของผเรยน สามารถใชเทคโนโลยเพอชวยประเมนอยางสมดล การพฒนาแฟมสะสมงาน และสรางแฟมสะสมงานทสมดล เพอประเมนประสทธภาพของระบบการศกษาในระดบสงของผเรยน และคณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง อกทง Sahin (2009) เหนวา การจดความพรอมใหผเรยนประสบผลส าเรจในศตวรรษท 21 ควรวเคราะหทศทางในการปฏบตทสอดคลองกบทกษะในศตวรรษท 21 วเคราะหผเรยนจากขอมลและบรบทพนฐานของผเรยน การเลอกกลยทธทจะท าใหผเรยนไดพฒนาการเรยนรตามกรอบแหงศตวรรษท 21 ไดอยางเตมท การสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางในการเรยนร มการรวมมอและใชเทคโนโลยทอยรอบตวมาใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ การเลอกสอทมความเหมาะสมและสอดคลองกบเนอหา และใชการประเมนทหลากหลาย อาท การใชแฟมสะสมผลงาน การประเมนตนเองของผเรยน หรอการประเมนโดยเพอนดวยกนเอง แนวโนมการประเมนผลการเรยนรในศตวรรษท 21 ค าอธบายของ ชยวฒน สทธรตน (2556) ไดอธบายวา วธการประเมนผลการเรยนรของผเรยนในศตวรรษท 21 ทมประสทธภาพจะชวยใหผเรยนทราบขอมลเกยวกบการเรยนรของตนเองไดอยางทนทวงท และเชอมโยงไปยงเกณฑทจ าเปนเพอปรบปรงพฒนาตนเองใหดยงขนคอ 1) การประเมนทแปรเปลยน ไมใชประเมนตามเงอนไขมาตรฐานเดยวกน ผประเมนตองมมาตรฐานการใหคะแนนทแตกตางกนในแตละกลม และตองมความเขาใจการประเมนทผนแปรไปตามเวลา บรบท และกระบวนการประเมนผลงาน 2) การประเมนทงระดบบคคลและทมงาน 3) การประเมนทเปดเผย โดยผเรยนจะไดมสวนรวมในการสรางแบบประเมนหรอแบบทดสอบดวย และใหผเรยนไดน าสงทจะสอบไปศกษา พจารณา และตอบมาอยางรอบคอบ ซงเปนการท าใหผเรยนทกคนมโอกาสประสบความส าเรจทางการเรยนรอยางเปนธรรม

216

อยางไรกตามการประเมนทกษะผเรยนในศตวรรษท 21 ซง วรพจน วงศกจรงเรอง และ อธป จตตฤกษ (2554) ไดกลาววา การประเมนมแนวโนมเปดกวางและเปดเผย รายการประเมนตองมความยดหยน ซงจะชวยใหผเรยนไดทงทกษะและความเขาใจ ผเรยนมสวนรวมในการออกและสรางแบบประเมน เพอหาแนวทางในการประเมนตนเอง และผสอนตองค านงวาการประเมนจะตองสนบสนนขอผดพลาดมากกวาการน าไปลงโทษผเรยน ผเรยนสามารถดผลการเรยนของตนเองไดทางออนไลนตลอดเวลา ดงนนการท าใหเกณฑการประเมนโปรงใสและเขาใจงายจะชวยใหผเรยนสามารถตดสนใจเลอกเปาหมายหรอระดบงานทตองการบรรลผลส าเรจไดอยางมประสทธภาพ นอกจากน ชยยศ อมสวรรณ (2556) ไดเพมเตมวา การประเมนคาของความรและประสบการณของบคคลทเกดจากการเรยนรทหลากหลาย โดยสามารถวดและประเมนผลดวยวธการตางๆ ท เหมาะสมกบกลมเปาหมาย ซงอาจจะประกอบดวยการทดสอบ การสมภาษณ การปฏบตใหด หรอการประเมนจากสภาพจรงกได 3. แนวโนมดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 กลาวไดวาคณลกษณะของก าลงคนทพงประสงคในศตวรรษท 21 คอมการเรยนรและทกษะทจ าเปน มความรอยางรอบดานทงดานทกษะความรพนฐาน ทกษะชวตและการท างาน ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานการวางแผนการเงน และทกษะดานสารสนเทศ สอและเทคโนโลย เพอเปนภมคมกนส าคญในการด ารงชวต และสามารถปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของโลกในศตวรรษท 21 ไดแก การมจตส านกและความรบผดชอบตอหนาท สงคม และประเทศ มความรและทกษะทหลากหลาย (Multi-Skills) การมความสามารถสรางสรรคคณคาหรอมลคาเพม (Value-Creation) การมความสามารถใชภาษาเพอการสอสาร มความเปนมออาชพ และมความภกดตอองคกร ดงนนนกศกษาผใหญจ าเปนตองมการเตรยมตวและเตรยม “ทกษะ” เพอใหสามารถด ารงชวตและท างานในกระแสโลกาภวตนในศตวรรษท 21 ไดอยางมคณภาพ ซงจากการศกษา พบวา ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ประกอบดวยทกษะหลก 3 ทกษะ ดงตอไปน

3.1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต ดงท Peterson (1979) ไดอธบายวา การเรยนรตลอดชวตเปนการเปลยนแปลงในตวบคคลตลอดชวงชวต อนเนองมาจากกระบวนการพฒนาสตปญญา ซงการเรยนรตลอดชวตเปนการศกษาส าหรบทกๆ ชวงของชวตตงแตเกดจนตาย การมทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได ซง ทศนา แขมมณ (2555) ไดอธบายถงการเปลยนแปลงตางๆ สงผลใหมนษยตองปรบตวเพอการด ารงชวตอยางมคณภาพ ดงนนการพฒนาทกษะการเรยนรและทกษะชวตใหม อาท ทกษะในการเลอกขอมล คดกรองขอมล ประมวลขอมล เชอมโยงขอมล วเคราะหขอมล และสงเคราะหขอมล และสรางความรดวยตนเอ ง นอกจากน ไดน าเสนอการศกษากรอบความคดทกษะแหงศตวรรษท 21 ไววา การจดการศกษาในศตวรรษท 21 ควรยดผลลพธในดานความรในวชาแกน และทกษะแหงศตวรรษท 21 คอ ความสามารถในดาน การอาน การเขยน และการคดค านวณ รวมไปถงมทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการลงมอปฏบตจรง และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน

217

นอกจากน พณสดา สรธรงศร (2552) ไดกลาววา จากแนวโนมการเปลยนแปลงในดานตางๆ อยางตอเนองในปจจบนและอนาคต สงผลใหภาพอนาคตของคนไทยในดานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทพงประสงคคอ มทกษะในการคดวเคราะห มความคดรเรมสรางสรรค สามารถใชประโยชนจากความคดรเรมสรางนวตกรรมและน าไปสเปาหมายในอนาคตได สามารถสอสารไดหลายภาษา การใชเทคโนโลยสารสนเทศ การท างาน การจดการตนเองและการจดการความร ทกษะชวต รจกกลนกรองและเลอกด าเนนชวตท ถกตองเหมาะสม และสามารถแกป ญหาเฉพาะหนาได และความเหนของ ชยยศ อมสวรรณ (2551) ทวาการเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวตนมผลกระทบในทงทางบวกและทางลบตอชวตและความเปนอยของประชาชน ดงนนประชาชนทกคนตองเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เพอพฒนาตนเองใหมความร ความคด และทกษะชวตใหสามารถแกปญหาและพฒนาคณภาพชวตไดอยางตอเนอง

หากกลาวถงทกษะกบลกษณะของงานในศตวรรษท 21 การใหการศกษากบผเรยน คอ การเตรยมตวใหสามารถไปท างานในอนาคตได จากการศกษาของ Trilling and Fadel (2009) พบวา แตละกลมประเทศทวโลกจะมลกษณะงานตางกน ประเทศทางตะวนตกจะเนนเรองเทคโนโลย และใชการวจย ซงตองเรยนรทกษะใหมๆ อยางตอเนอง จงเปนทมาของทกษะแหงศตวรรษท 21 คอ ทกษะการคดวเคราะหและใชวจารณญาณในการแกปญหา ทกษะความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม ทกษะความรวมมอ การท างานเปนทม และภาวะผน า ทกษะความเขาใจระหวางความแตกตางทางวฒนธรรม ทกษะดานการสอสาร เทคโนโลย และทกษะอาชพและการเรยนรชวต โดยเหตนการเรยนรและการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ทนกวชาการไดน าเสนอตอโลกนน เพอใหไดการเรยนรทกษะใหม และนวตกรรมใหม 2.2) ทกษะสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ไดแก มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลยและเกดการเรยนร เกยวกบเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย ดงค ากลาวของ จนตนา สจจานนท (2556) กลาววา คนยคใหมเกดและเตบโตในโลกดจตอลและมการด าเนนชวตภายใตระบบเครอขายการสอสารดจตอล มการใชกเกล (Google) ในการคนหาขอมล และสงขอความ โดยใชไอเอม (IM: Instant Messaging) สงผลใหมพฤตกรรม ทศนคต ศกยภาพ และทกษะความสามารถแตกตางกนกบผใหญรนกอน ดงนนการจดการศกษาจงควรใชพฤตกรรม คณลกษณะ ทศนคต และทกษะความสามารถของเดกยคใหมเปนบรรทดฐานแทนทจะใชความร ความเคยชน และประสบการณของผใหญรนกอนแตเพยงอยางเดยว ตอไปเปนทกษะเกยวกบการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม ดงท Divjak et al. (2004) ไดตงขอสงเกตวา การเปลยนแปลงรอบๆ ตวมนษยเกดขนมากมาย สงผลใหคนรนใหมเปนคนยคสอทมความสามารถใหมๆ หลายดาน เชน สามารถดดซบ หรอตรวจสอบหลายสงไดในเ วลาเดยวกน อยในโลกแหงความไมเปนจรง อาจท าใหเขาใจผดและสบสนได ดงนนคนยคสอตองมทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนอยางด

218

อกทงตองมทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรไดจากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส หรอแอพพลเคชนตางๆ และมเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม โดย Prensky (2001) กลาวไววา ผเรยนในยคปจจบนมการเปลยนแปลงไปจากอดตมาก กลายเปนลกษณะเฉพาะตวอนเนองมาจากการเกดขนอยางรวดเรวของเทคโนโลยดจตอล (Digital Technology) ผเรยนในปจจบนแสดงใหเหนถงการเตบโตมาพรอมกบเทคโนโลยใหมๆ และใชเวลาสวนใหญกบสภาพแวดลอมทเปนคอมพวเตอร วดโอเกมส โทรศพทมอถอ จงท าใหมระบบคดและกระบวนการสารสนเทศแตกตางจากคนรนกอนอยางสนเชง แนวโนมการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยในอนาคต ท าใหเกดการปฏรปการท างานในอนาคต เกดรปแบบใหมในการใชขาวสารบนฐานเทคโนโลย โดยแนวโนมการใชเทคโนโลยสารสนเทศในอนาคต คอ ระบบคอมพวเตอร และเทคโนโลยเพอการเผยแพร ไดแก ระบบสอสารโทรคมนาคม และเทคโนโลยอนๆ อาท แทบเลต (Tablet) เนตบก (Netbook) สมารทโฟน (Smartphone) รวมถงแนวโนมของซอฟตแวรในอนาคตจะมลกษณะเปน SaaS ทใชส าหรบองคกรธรกจ อาท โมบายแอปพลเคชน

(Mobile Application) คลาวดคอมพวตง (Cloud Computing) เปนแนวโนมทก าลงไดรบความนยม ซงเปนแนวคดส าหรบแพลตฟอรม (Platform) ของระบบคอมพวเตอรในยคหนา นอกจากน นวตกรรมดานเทคโนโลยสารสนเทศในอก 5 ป ขางหนา บรษทไอบเอม (IBM) ไดน าเสนอ IBM Give in Five 5 นวตกรรมล ายคทคาดวาจะเปลยนแปลงชวตของมนษย รวมถงน าเสนอเทคโนโลยใหมๆ ในอก 5 ปขางหนาระหวาง พ.ศ. 2556-2560 ดงน 1) การสรางพลงงานขนเองเพอใชภายในบาน 2) มนษยจะใชเสยงพด ใบหนาและดวงตาแทนรหสผาน เนองจากขอมลทางไบโอเมตรก (biometric) 3) มนษยสามารถใชสมองสงงานแลปทอป (Laptop) และโทรศพทเคลอนทได 4) ทกคนสามารถเขาขอมลตางๆ ไดทกท ทกเวลาดวยเทคโนโลยโมบาย ในชวง 5 ปตอจากน ชองวางระหวางผทมขอมลและผทไมมขอมลจะลดนอยลงเปนอยางมาก เนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยโมบาย (Mobile) และ 5) คอมพวเตอรจะคดกรองขอมลส าคญใหสอดคลองกบความตองการและพฤตกรรมของผใช ในอก 5 ปขางหนาจะการใชเทคโนโลยระบบวเคราะหขอมลแบบเรยลไทม (real time) ทงหมดเปนนวตกรรมทางดานเทคโนโลยสารสนเทศทจะเกดขนในอนาคตอนใกล ดงนนนกศกษาผใหญจ าเปนทจะตองทราบและศกษาแนวโนมการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยอยเสมอ เพอใหน ามาปรบใชกบการด าเนนชวตและการประกอบอาชพอยางมประสทธภาพตอไป นอกจากน Ashleigh (2011) ไดอางองการน าเสนอของ Craig C. Battles เกยวกบเรอง “Capturing the Imagination of the Digital Native” กลาวถงทกษะของมนษยในยคดจตอลทสมพนธกบศกยภาพเทคโนโลยดจตอลในยคศตวรรษท 21 ตองมทกษะการคดเปนคขนาด เปนวธการวางความคดตางๆ เพอเปนทางเลอก โดยไมมการดวนตดสนวาถกหรอผดตงแตเรมตน เปนการใชจนตนาการ ทกษะการมจนตนาการตอภาพ หรอทกษะเชงศลปะ ทกษะการท างานแบบพห สามารถรบผดชอบ และท างานหลายอยางพรอมๆ กนไดดในเวลาเดยวกน ทกษะการตอบสนองเรว และทกษะการสรางแผนความคด เปนความสามารถในการถายทอดความคดหรอขอมลตางๆ

219

3.3) ทกษะชวตและการท างาน ไดแก ทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม ดงท Ananiadou and Claro (2009) ไดกลาววา ทกษะชวตในศตวรรษท 21 คอความร ความเขาใจ ความสามารถ และสมรรถนะในการปฏบตงาน เพอใหเกดความส าเรจเทาทนกบการเปลยนแปลง ทงนความเขาใจคอ การผสมผสานระหวางความรทม หรอทรบมาเขากบกระบวนการทางทกษะทเกดขนจงเกดเปนความเขาใจ และสมรรถนะเปนการน าเอาความเขาใจทไดไปพฒนาและปรบใช เพอตอยอดความเขาใจเขากบสถานการณจรงได และสามารถแกไขไดทนทวงทตามบรบทของสถานการณ โดยไมมขดจ ากดในเรองพนฐานความร ซงเปนการรวบรวมความสามารถทงหมด รวมไปถงการมมนษยสมพนธ และการเหนคณคาทางจรยธรรมอนดงาม รวมถงมทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน ซง วจารณ พานช (2555) ไดเพมเตมวา ความสามารถในการท างานไมไดขนกบรมากหรอ รนอย แตขนกบทกษะการเรยนร พรอมเรยนร ใฝเรยนร อยากเรยนร สนกกบการเรยนร เรยนรไดตลอดเวลาจากทกสถานท มทกษะชวตทด สามารถปรบตวไดทกครงเมอพบอปสรรคและปญหาชวต และมความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศจากปรากฏการณใหมแหงศตวรรษท 21 นอกจากน องคการอนามยโลก (WHO, 1997) ไดน าเสนอองคประกอบเกยวกบทกษะชวต ไวดงน ทกษะการตดสนใจอยางเปนระบบ ทกษะการแกปญหาทเกดขนในชวตประจ าวน ทกษะการคดสรางสรรคเพอคนหาทางเลอกใหมๆ ทกษะการคดอยางมวจารณญาณโดยไมยดตดอยในกรอบ ทกษะการสอสารเพอแสดงออกถงความรสกนกคดของตนเองในการรจก เขาใจและคนหาตนเอง ทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล ท กษะการตระหนกรในตนเอง ทกษะการเขาใจผอน ทกษะการจดการกบอารมณ และทกษะการจดการกบความเครยดใหอยในกรอบทเหมาะสม จะเหนไดวา ปจจบนโลกก าลงเปลยนแปลง อนเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศจากระบบเศรษฐกจอตสาหกรรมมาเปนระบบเศรษฐกจบรการทขบเคลอนดวยขอมล ความร และนวตกรรมทหลากหลาย ผทสามารถปรบตวและสรางประโยชนใหแกองคกรดวยการใชทกษะการสอสาร ทกษะการแกปญหา และทกษะการคดเชงวพากษ จงจะประสบความส าเรจได (Kay, 2010) แตในทสดแลวทกษะส าหรบศตวรรษท 21 จะอยในกลมหลกๆ ตามทศนะของ ไพฑรย สนลารตน (2557) ทไดประมวลแนวคดจากนกวชาการหลายทาน สรปไดวา ทกษะในศตวรรษท 21 ทส าคญ ไดแก ทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศ ความสนใจใครรและมจนตนาการ ทกษะการคดวจารณญาณและการแกปญหา ความคดสรางสรรคและพฒนานวตกรรม การสอสารและรวมมอกน การคดเชงธรกจ การเรยนรขามวฒนธรรม เพอสะทอนเครอขายของโลกยคใหมทมากบแนวคดโลกาภวตน การรจกโลกและวฒนธรรมอนมทงเปาหมายเพอการอยรวมกนและเปาหมายในเชงเศรษฐกจไปพรอมกน

220

4. แนวโนมดานการสนบสนนและสงเสรม พบวา การสนบสนนและสงเสรมมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ทรพยากรการเรยนร บคลากร งบประมาณ และสถานท มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธทเขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย ดงท Cohen and Uphoff (1980) ไดอธบายถงรปแบบการมสวนรวมของกลมเปาหมายในทกขนตอน คอ การมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการปฏบตการ การมสวนรวมในผลประโยชนทงดานวตถ บคคลและสงคม รวมถงการมสวนรวมในการประเมนผล นโยบายของภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได เหนไดจากนโยบายการสงเสรมและสนบสนนใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมเปนภาคเครอขาย โดยพฒนาระบบฐานขอมลภาคเครอขายทกระดบ และสามารถเชอมโยงกนไดทวประเทศ สอดคลองกบศกยภาพ และระดบการมสวนรวมในการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยของภาคเครอขาย (ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2556) จะเหนไดวา การจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหกบประชาชนวยแรงงานตองอาศยความรวมมอจากหลายฝายรวมเปนภาคเครอขายในการท างาน กศน. เพอเกดแรงผลกดนกระบวนการเรยนรรวมกนทางสงคม สะทอนถงความสมพนธและความรวมมอเพอรวมคด รวมวางแผน รวมปฏบต รวมประเมนผล และรวมรบผลประโยชน จะท าใหตางฝายตางพงพอใจซงกนและกน (ชยพฒน พนธวฒนสกล และคณะ , 2556) รวมถงผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 นอกจากน อดม เชยกวงศ (2551) ไดกลาววา ปจจบนทรพยากรทางการศกษาทมอยในความรบผดชอบของรฐบาลไมเพยงพอทจะพฒนาคณภาพของประชาชนใหทนตอการเปลยนแปลงได จงจ าเปนตองระดมทรพยากรทางการศกษาทมอยอยางมหาศาลในภาคเอกชนและประชาชน โดยเฉพาะอยางยง ภมปญญาทมอยในทองถนทวประเทศมาใชประโยชนในการจดการพฒนาคณภาพของประชาชนไดอยางกวางขวาง เปนการสงเสรมความสมพนธระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ผลการน าเสนอแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการตรวจสอบและประเมนผลแนวโนมในดานตางๆ ตามแบบประเมนแนวโนมจากผทรงคณวฒ ซงไดขอสรปวา แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญการประเมนในทกดานอยในระดบด โดยผทรงคณวฒสวนใหญมระดบความคดเหนเกยวกบความมคณคาและประโยชนอยในระดบมากทสด และมความคดเหนตอภาพรวมของผลการวจยอยในระดบด แสดงใหเหนวาดานความมคณคาและประโยชนมความส าคญมากทสด ซงผลการวจยสามารถน าไปใชในการปฏบตไดจรง เปนแนวโนมทมคณคาและคณประโยชนตอการน าไปเสรมสรางทกษะการเรยนรใหกบนกศกษาผใหญใหสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสขและท างานไดอยางมคณภาพ

221

กลาวโดยสรป การปฏบตตนใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมและเทคโนโลยสารสนเทศในอนาคตซงเปนโลกของการเรยนร ดงนนจงจ าเปนตองมการพฒนาทกษะดานตางๆ คอ แนวคดส าคญในศตวรรษท 21 ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะสารสนเทศ สอและเทคโนโลย และทกษะชวตและการท างาน เพอใหสามารถปรบตวรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขนอนาคต สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศอยางชาญฉลาดและรเทาทน เพอเปนเครองมอในการสรางความส าเรจใหกบตนเองสบไป รวมไปถงในปจจบน นกศกษาผใหญตองพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดเวลา ทงนเพอใหสามารถอยในสงคมทมความเปลยนแปลงอยางรวดเรวนไดอยางมความสข การพฒนาทกษะการเรยนรเปนกระบวนการทจะปรบปรงเปลยนแปลงตนเองทงในดานความคด การกระท า ความรความสามารถ ความช านาญ และทศนคตใหเจรญงอกงามขน มประสทธภาพในการท างานมากขน เพอชวยใหตนเองมความสข ความเจรญ เปนประโยชนแกตนเองและสงคม โดยสอดคลองกบ ความถนด ความสนใจ และความสามารถของตนเองเปนส าคญ ฉะนนการเรยนรของนกศกษาผใหญจงเปนการพฒนาตนเอง ซงเปนหวใจส าคญของการพฒนาดานตางๆ การทนกศกษาผใหญไดพฒนาความร ทกษะ และความสามารถ เปนการเพมศกยภาพของตนเอง ท าใหเกดสงคมแหงการเรยนร เกดความเสมอภาค ความกนดอยด มสขภาพอนามยทด และเปนการพฒนาทยงยน ขอเสนอแนะจากการท าวจย 1. กระทรวงศกษาธการ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตองมวสยทศนในการพฒนาศกยภาพของคนไทยใหมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทพงประสงคตอตลาดแรงงานในประเทศและประชาคมอาเซยน โดยรวมมอกบหนวยงานทเกยวของทกภาคสวนในสงคม อาท กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ควรผลกดนเรองทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เขาบรรจเปนมาตรการในเรองของกฎหมายดานการ จดการศกษา นโยบาย และแผนการด าเนนงาน อาท แผนการศกษาแหงชาต นโยบายและจดเนนการด าเนนงานของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เนองจากทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เปนรากฐานในการน าไปสการศกษาตลอดชวตและการเรยนรตลอดชวตของประชาชนทจะน าไปสการยกระดบคณภาพชวตและความสามารถในการด ารงชวตไดอยางรทน รวมถงเปนทกษะทพงประสงคตอการพฒนาประเทศ ดงเชนหลายประเทศไดท ามาแลว ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา รวมถงประเทศในแถบอาเซยน ไดแก ประเทศมาเลเซย ประเทศบรไน และประเทศอนโดนเซย เปนตน 2. ภาครฐ อาท กระทรวงศกษาธการ รวมกบส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอ าเภอและต าบล รวมถงศนยการเรยนรชมชน สถาบนทางการศกษาในทกระดบ ภาคเอกชน ภาคธรกจและทกภาคสวนในสงคม สามารถน าแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญทน าเสนอไปก าหนดเปนยทธศาสตรการพฒนา ทศทางการพฒนา แผนปฏบตการ และกลยทธการสงเสรมการศกษา โดยปรบใชใหเขากบนโยบายหรอแนวทางการด าเนนงานของภาคสวนตางๆ เพอเปนการสงเสรมและสนบสนนการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบประชาชน หรอกลมเปาหมาย

222

3. หนวยงานหรอองคกรทเกยวของกบการจดการศกษาส าหรบนกศกษาผใหญ อาท ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สถาบนการศกษาทางไกล ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษา สามารถน าแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไปเปนแนวทางเพอพฒนาการจดการศกษา ไดแก การพฒนารปแบบการบรหารจดการ การพฒนาหลกสตร การพฒนาโปรแกรมการจดกระบวนการเรยนร การพฒนากระบวนการเรยนการสอน และการพฒนามาตรฐานการวดประเมนผลในทกระดบ เพอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญอยางรอบดาน 4. หนวยงานหรอองคกรทเปนกลมผผลตและพฒนาก าลงคน รวมไปถงกลมผใชแรงงาน อาท ศนยฝกอาชพและพฒนาฝมอแรงงาน สถานประกอบการ องคกร มลนธ สามารถน าแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ไปประยกตใชในการจดท าแผนปฏบตการ อาท การพฒนาโครงการหรอหลกสตร การพฒนาโปรแกรมการฝกอบรม รวมทงน าไปเปนแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรและการวดประเมนผล เพอการพฒนาทกษะ สมรรถนะ และความเชยวชาญอนจะน าไปสการสนบสนนสงเสรม และพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ของบคลากร หรอกลมเปาหมายของแตละหนวยงานหรอองคกรไดตอไป 5. ผปฏบตการสอนในสถาบนทางการศกษาทกระดบไมวาจะเปนการศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยน หรอการศกษาตามอธยาศย อาท โรงเรยน มหาวทยาลย กระทรวง และกรมตางๆ ทท าหนาทเกยวของกบการจดการศกษา สามารถน าแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญไปประยกตใชในการจดกระบวนการเรยนรส าหรบกลมเปาหมาย โดยการสอบถามความตองการดานเนอหาสาระ รปแบบวธการจดกระบวนการเรยนร การใชสอ เทคโนโลยสารสนเทศในการเพมประสทธภาพการเรยนร และการวดประเมนผลการเรยนรของกลมเปาหมาย เพอน าไปเปนขอมลในการวางแผนการจดการเรยนการสอนและกจกรรมการเรยนรในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบกลมเปาหมายใหเกดประสทธผล 6. หนวยงานทกภาคสวนในสงคมควรรวมสรางความร ความเขาใจ สรางความรวมมอระหวางกนทงสถานศกษา หนวยงานหรอองคกรภาครฐและเอกชน ภาคธรกจ ตลอดจนองคกรชมชน เพอใหเกดการตนตว และเตรยมพรอมในการสนบสนนและสงเสรมการพฒนาดานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางจรงจงและเปนรปธธรม มจดมงหมายทมทศทางการพฒนาทชดเจนเปนไปในทศทางเดยวกน เพอพฒนาทกษะและเจตคตเพมขนจากกลไกการพฒนาอยางรอบดานทงการศกษาในระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยน การศกษาตามอธยาศย และการศกษาตอเนอง รวมทงการศกษาในรปแบบอนๆ ทมความยดหยนและเหมาะสมกบสภาพของกลมเปาหมาย อกทงใหคนในสงคมตระหนกถงความส าคญของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาและวจยเกยวกบกระบวนการเปรยบเทยบระหวางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ในประเทศไทยกบตางประเทศ โดยใชเทคนคการวจยรปแบบอน อาท การวจยเชงเปรยบเทยบ การวจยเชงประเมน การวจยเชงพฒนา เพอเปรยบเทยบความแตกตาง และความสมพนธในเชงเหตและผลของแตละประเทศ

223

2. ควรมการศกษาและวจยเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 กบกลมเปาหมายอนทางการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อาท กลมเยาวชน ผพการ หรอกลมเปาหมายพเศษ กลมแรงงานและสถานประกอบการ เพอใหไดองคความรเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 กบกลมเปาหมายทหลากหลาย ตอบสนองตอความตองการของสงคม และเขาถงประชาชนในทกระดบ 3. ควรน าสงทคนพบจากการวจย คอ แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษ ท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในแตละดาน ไปศกษาและท าวจยในเชงปฏบตการ โดยเฉพาะดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และดานการจดกระบวนการเรยนร อาท การพฒนาโปรแกรมหรอหลกสตร การพฒนารปแบบการจดกระบวนการเรยนรและกจกรรมการเรยนร การพฒนารปแบบการตดตามและการวดประเมนผล หรอการพฒนารปแบบการบรหารจดการ 4. ควรมการวจยเกยวกบการพฒนารปแบบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ทสามารถน าไปปฏบตจรงภาคสนาม โดยใชวธการวจยเชงปฏบตการ เพอไดรปแบบการพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางเปนรปธรรม สามารถน าไปปฏบตไดจรงและสามารถน ารปแบบทไดจากการวจยไปพฒนาตอได 5. ควรมการศกษาวจยเกยวกบปจจยทเกยวของกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในมตตางๆ ทงปจจยภายในและปจจยภายนอก รวมถงปจจยดานความส าเรจและปจจยดานอปสรรคตอการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอใหไดแนวทางการสงเสรมและสนบสนนการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางถกตองและมประสทธภาพ

รายการอางอง

ภาษาไทย

กรมการศกษานอกโรงเรยน. (2538). การศกษาตลอดชวตส าหรบคนไทยในยคโลกาภวฒน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภา.

กฤษณพงษ กรตกร. (2552). วกฤต กระบวนทศน มโนทศน เพอการปฏรปการศกษา. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

เกษม บญออน. (2522). เดลฟาย: เทคนคในการวจย. ครปรทศน. โกวท วรพพฒน. (2543). การจดการศกษาตามแนวการศกษาตลอดชวตในประเทศไทย: 22 ป กศน.

สการศกษาตลอดชวต. กรงเทพมหานคร: กรมการศกษานอกโรงเรยน. ขจรศกด บวระพนธ. (2555). การประเมนทกษะแหงศตวรรษท 21 (ตอนท 1). จลสารนวตกรรม,

ปท 7 เมษายน-มถนายน (ฉบบท 26), 4-9. ขนษฐา วทยาอนมาส. (2530). การวจยแบบเดลฟาย: เทคนคและปญหาทพบในการวจย.

กองการศกษาส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, กรงเทพมหานคร: รงเรองสาสน.

ขนษฐา วทยาอนมาส. (2531). แนวโนมของการศกษาเอกชนระดบมธยมศกษาสายสามญ. (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต), ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จงจต สกฤษศลป. (2551). ผลของการจดกจกรรมการศกษานอกระบบโรงเรยนทมตอความรและเจตคตในการประกอบอาชพอสระส าหรบนกศกษาผใหญสายอาชพในส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเพชรบร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชานโยบาย การจดการและความเปนผน าทางการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จนตนา สจจานนท. (2556). การศกษาและการพฒนาชมชนในศตวรรษท 21 (Education and Community Development in the 21st Century) กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร.

ฉตรสมน พฤฒภญโญ. (2553). หลกการวจยทางสงคม. กรงเทพมหานคร: เจรญดมนคงการพมพ. ชนตา รกษพลเมอง. (2539). เทคนคการวธการวเคราะหนโยบาย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชนตา รกษพลเมอง. (2551). การวจยแบบเดลฟายเทคนค: เทคนคการวธการวเคราะหนโยบาย.

กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชยพฒน พนธวฒนสกล และคณะ. (2556). โครงการบานรกการอานสานฝนสการเขยน. วารสาร

สงเสรมการศกษาตลอดชวต, ปท 1 เดอน ตลาคม-พฤศจกายน (ฉบบท 1 ), 49-56. ชยยศ อมสวรรณ. (2551). การเรยนรตลอดชวต: สทธการอยรอดในสงคม - โลกาภวฒน.

กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

225

ชยยศ อมสวรรณ. (2554). การศกษาส าหรบผทอยนอกระบบโรงเรยน. วารสารวชาการประกอบการประชม เนองในวนทระลกสากลแหงการรหนงสอ พ.ศ. 2554 เรอง การศกษาตลอดชวตส าหรบทกคน, กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

ชยยศ อมสวรรณ. (2556). การศกษาตลอดชวตกบการเขาสประชาคมอาเซยน. วารสารสงเสรมการศกษาตลอดชวต, ปท 1 เดอน ตลาคม-พฤษจกายน ( ฉบบท 1), 9-16.

ชยวฒน สทธรตน. (2556). การพฒนาหลกสตร ทฤษฎสการปฏบต. กรงเทพมหานคร: วพรนท. ชเกยรต ลสวรรณ. (2543). นโยบายสงเสรมการศกษาตลอดชวตของประเทศไทย. ส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต: ส านกนายกรฐมนตร. ณฏฐลกษณ ศรมชย. (2547). ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการเรยนวชาชพหลกสตรระยะสนของ

นกศกษาผใหญศนยการศกษานอกโรงเรยนกรงเทพมหานคร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชานโยบาย การจดการและความเปนผน าทางการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดารณ ศกดศรผล. (2550). รายงานการวจยเรอง การพฒนารปแบบการเสรมสรางทกษะการเรยนร ของเดกปฐมวยทมภาวะเสยงตอการเกดปญหาทางการเรยนร. วารสารการศกษาปฐมวย, ปท 11 เดอนกรกฎาคม (ฉบบท 3).

ทศนย รอดโฉม. (2551). แนวทางการพฒนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพโดยบรณาการหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทศนา แขมมณ. (2555). บณฑตศกษาในศตวรรษท 21: การปรบหลกสตรการสอน. เอกสารอดส าเนา.

เทวล ศรรองเมอง. (2551). การพฒนารปแบบเครอขายการจดการเรยนการสอนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในสถานศกษาขนพนฐาน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวจยการศกษา ภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธรวฒ เอกะกล. (2549). ระเบยบวธวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร (พมพครงท 4). อบลราชธาน: วทยาเซทการพมพ.

นภมณฑล สบหมนเปยม. (2548). การพฒนารปแบบเมองแหงการเรยนร: กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลจงหวดชลบร. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บญใจ ศรสถตยนรากร. (2550). ระเบยบวธวจยทางพยาบาลศาสตร (พมพครงท 4). กรงเทพมหานคร: ยแอนดไออนเตอรมเดย.

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2543). สถตวเคราะหเพอการวจย (พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ.

บญเรยง ขจรศลป. (2536). สถตวจย (พมพครงท 5). กรงเทพมหานคร: พชาญ เพรส. ประเวศ วะส. (2549). ระบบการเรยนรใหม ไปใหพนวกฤตแหงยคสมย. กรงเทพมหานคร: มลนธ

สาธารณสขแหงชาตและแผนงานสรางพยาบาลของชมชน โดยชมชน เพอชมชน. พนดา ตนศร. (2554). เวบเชงความหมายของเวบ 3.0. วารสาร Executive Journal, 5(2), 48-55.

226

พรกล สขสด. (2546). สมรรถนะทพงประสงคของผปฏบตหนาทผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการโรงพยาบาลรฐ (วทยานพนธปรญญาหาบณฑต), สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พรทพย ศรภทราชย. (2556). STEM Education กบการพฒนาทกษะในศตวรรษท 21. วารสาร Executive Journal. Retrieved 27 เมษายน, 2557, from http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/april_june_13/pdf/aw07.pdf

พรรณธดา ใจเทยง. (2554). แนวทางพฒนาการจดคายพกแรมฤดรอนส าหรบเดก. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา คณะวทยาศาสตรการกฬา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พวงรตน จนทรเอยด. (2545). การศกษาทกษะการเรยนรดวยตนเองในวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทมความสามารถพเศษ โดยใชรปแบบการเรยนดวยตนเอง. (ปรญญานพนธมหาบณฑต), วชาเอกการศกษาพเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พณสดา สรธรงศร. (2552). ภาพการศกษาไทยในอนาคต 10 - 20 ป. กรงเทพมหานคร: พมพดการพมพ.

เพญณ แนรอท. (2544). การศกษาตลอดชวต การเรยน (ร) ตลอดชวต. วารสารศนยบรการวชาการ(10), 2-3.

ไพฑรย สนลารตน. (2549). การศกษาเชงสรางสรรคและผลตภาพ. กรงเทพมหานคร: ภาควชาอดมศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไพฑรย สนลารตน. (2557). ทกษะแหงศตวรรษท 21 ตองกาวพนกบดกของตะวนตก. กรงเทพมหานคร: วทยาลยครศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ไพฑรย สนลารตน และคณะ. (2554). สตตสกขาทศน: เจดมมมองการศกษาใหมและการเรยนการสอนนอกกรอบ 7 ประการ. กรงเทพมหานคร: สาขาวชาบรหารการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไพพรรณ เกยรตโชตชย. (2545). กระบวนทศนใหมแหงการศกษาในศตวรรษท 21. กรงเทพมหานคร: การศกษา.

ภทราวธ ขาวสนท. (2554). การพฒนามาตรฐานวชาชพผตดสนกฬาฟตบอลของกรมพละศกษา. (วทยานพนธปรญญาหาบณฑต), สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา คณะวทยาศาสตรการกฬา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ยทธ ไกยวรรณ และกสมา ผลาพรม. (2553). พนฐานการวจย. กรงเทพมหานคร: ศนยสอเสรมกรงเทพ.

ยทธการ สบแกว. (2551). การพฒนาแบบวดอภปญญา ส าหรบนกเรยนมธยมศกษาตอนตน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รกกจ ศรสรนทร. (2547). การเรยนรตลอดชวต. กองการตางประเทศ: ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย.

http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/april_june_13/pdf/aw07.pdf

http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/april_june_13/pdf/aw07.pdf

227

รชดา คงคาหลวง. (2550). การศกษาความตองการและแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรทางการศกษานอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศยของบานหนงสอกรงเทพมหานคร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชานโยบาย การจดการและความเปนผน าทางการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รง แกวแดง. (2543). ปฏวตการศกษาไทย (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร: มตชน. ลขสทธ พฒเขยว. (2554). การพฒนาการจดกจกรรมการเรยนการสอนทางไกลเพอสงเสรมการสบ

สอบหาความรดวยตนเองของนกศกษาทางไกล สถาบนการศกษาทางไกล. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑตบณฑต), สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรพจน วงคกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ. (2554). ทกษะแหงอนาคตใหม: การศกษาเพอศตวรรษท 21. กรงเทพมหานคร: โอเพนเวลดส.

วรรณ แกมเกต. (2551). วธวทยาการวจยทางพฤตกรรมศาสตร (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรรธณา บญประเสรฐ. (2554). การพฒนารปแบบการเรยนรนอกระบบโรงเรยนเพอเสรมสรางความฉลาดทางอารมณและความฉลาดทางจรยธรรมส าหรบพยาบาลวชาชพ. (วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต), สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรากรณ สามโกเศศ และคณะ. (2553). ขอเสนอทางเลอกระบบการศกษาทเหมาะสมกบสขภาวะคนไทย. ส านกงานกองทนสรางเสรมสขภาพ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพภาพพมพ.

วทน จนทรโอกล. (2556). สออเลกทรอนกสกบการศกษาตลอดชวต: ความทาทายของคร กศน. เอกสารการศกษาตลอดชวต: เนองในโอกาสวนทระลกสากลแหงการรหนงสอ ป พ.ศ. 2556, ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ.

วจารณ พาณช. (2555). วถสรางการเรยนรเพอศษย ในศตวรรษท 21. กรงเทพมหานคร: แผนพฒนาจตเพอสขภาพมลนธสดศร - สฤษดวงศ.

วชตวงศ ณ ปอมเพชร. (2553). ปฏรปการศกษา: แนวคด และขอเสนอแนะ. วศระ. วทยากร เชยงกล. (2552). รายงานการสงเคราะหผลการวจยปฏรปการศกษาของประเทศฟนแลนด

นวซแลนด เกาหลใต สหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร จน เวยดนาม และไทย. (เอกสารอดส าเนา).

วราพร พงคอาจารย. (2542). ความรพนฐานเกยวกบการวจย. คณะครศาสตร สถาบนราชภฎพบลสงคราม: (เอกสารอดส าเนา).

วรฬห นลโมจน. (2556). การสงเสรมการรหนงสอในศตวรรษท 21 ของประเทศไทย: มโนทศนใหมทตองทบทวน. เอกสารการศกษาตลอดชวต: เนองในโอกาสวนทระลกสากลแหงการรหนงสอป พ.ศ. 2556, ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ.

วโรจน สารรตนะ. (2556). กระบวนทศนใหมทางการศกษา กรณทศนะตอการศกษาศตวรรษท 21. กรงเทพมหานคร: ทพยวสทธ.

228

ศกดชย บาลศร. (2543). การเปรยบเทยบผลของการใหขอมลกลบคนในเทคนคเดลฟายระหวางการใหขอมลกลบคนดวยคาสถตทแตกตางกน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการวจยการศกษา ภาควชาวจยการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรพร ลวณะสกล. (2552). บทบาททคาดหวงของพยาบาลเวชปฎบตทางตาโรงพยาบาลรฐ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศภกร ประทมถน. (2551). การศกษาปจจยทเออตอการจดการการทองเทยวทางวฒนธรรมแบบยงยนตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา ส านกวชาวทยาศาสตรการกฬา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2553). อตราการออกกลางคนระดบประถมศกษา - มธยมศกษาตอนปลาย ปการศกษา 2553. Retrieved 9 ธนวาคม, 2555, from http://www.moc.moe.go.th

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2540). การเรยนร: ขมทรพยในตน. กรงเทพมหานคร: ส านกพฒนาระบบการศกษาและการวางแผนมหภาค.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). ยทธศาสตรการเรยนรตลอดชวตในศตวรรษท 21: สหราชอาณาจกร. กรงเทพมหานคร: องคการคาครสภา.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2544). ยทธศาสตรการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21. กรงเทพมหานคร: สถาบนเทคโนโลยเพอการศกษาแหงชาต.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบทสบเอด พ.ศ. 2555-2559. Retrieved 12 ธนวาคม, 2555, from http://www.nesdb.go.th/Portals/0/news/plan/p11/plan11.pdf

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2557). (ราง) แผนการศกษาแหงชาต เพอพฒนาคนตลอดชวงชวต พ.ศ. 2557-2561. Retrieved 28 เมษายน, 2557, from http://www.onec.go.th/onec_backoffice/uploads/Book/1289-file.pdf

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (2553). ปฏรปการเรยนร ผเรยนส าคญทสด. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2554). การศกษาตลอดชวตส าหรบทกคน. ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2555). คมอด าเนนงานหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2555). ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, กรงเทพมหานคร: รงสการพมพ.

http://www.moc.moe.go.th/

http://www.nesdb.go.th/Portals/0/news/plan/p11/plan11.pdf

http://www.onec.go.th/onec_backoffice/uploads/Book/1289-file.pdf

229

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2556). การศกษาตลอดชวต. เอกสารทางวชาการ เนองในโอกาสวนทระลกสากลแหงการรหนงสอป 2556, 2556(31), ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2549). การศกษาเปรยบเทยบการพฒนาการศกษาไทยกบนานาชาต: นวตกรรมดานการเรยนรตลอดชวตเพอยกระดบการศกษาของแรงงานไทย. กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (2552 - 2561). Retrieved 14 กมภาพนธ, 2556, from http://www.onec.go.th/onec_administrator/uploaded/Newseducation/announce2011/Seminar-eduReformSecondDecade-24-may-2011.pdf

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2553 ). ขอมลสถตการศกษาฉบบยอประจ าปการศกษา 2553. Retrieved 9 ธนวาคม, 2555, from http://www.moe.go.th/data_stat/

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2557). มารตฐานการศกษาเพอพฒนาคนตลอดชวงชวตในโลกศตวรรษท 21. เอกสารการประชมทางวชาการ ครงท 2 ประจ าป 2557. Retrieved 28 เมษายน, 2557, from http://www.onec.go.th/onec_backoffice/uploads/Book/1299-file.pdf

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2546). ขอเสนอยทธศาสตรการปฏรปการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต. (เอกสารอดส าเนา).

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2550). รายงานระดบชาต เรองสภาพและการพฒนาการเรยนรและการศกษาผใหญ. กรงเทพมหานคร: รงษการพมพ.

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2551). นโยบายการศกษานอกโรงเรยน. Retrieved 7 กนยายน, 2556, from http://www.nfe.go.th/

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2552). หลกสตรการศกษานอกระบบขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2553). เอกสารสาระหลกการและแนวคดประกอบการด าเนนงาน กศน.: คมภรกศน. กรงเทพมหานคร: ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2554). นโยบายและจดเนนการด าเนนงานส านกงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2554. กรงเทพมหานคร: ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2555). นโยบายและจดเนนการด าเนนงานส านกงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2555. Retrieved 18 ธนวาคม, 2555, from http://www.nfe.go.th/main_doc/policy/2555_full.pdf

http://www.onec.go.th/onec_administrator/uploaded/Newseducation/announce2011/Seminar-eduReformSecondDecade-24-may-2011.pdf

http://www.onec.go.th/onec_administrator/uploaded/Newseducation/announce2011/Seminar-eduReformSecondDecade-24-may-2011.pdf

http://www.moe.go.th/data_stat/

http://www.onec.go.th/onec_backoffice/uploads/Book/1299-file.pdf

http://www.nfe.go.th/

http://www.nfe.go.th/main_doc/policy/2555_full.pdf

230

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2556). นโยบายและจดเนนการด าเนนงานส านกงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556. กรงเทพมหานคร: ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2557). นโยบายและจดเนนการด าเนนงานส านกงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557. Retrieved 26 เมษายน, 2557, from http://www.nfe.go.th/main_doc/policy/2557.pdf

สขม เฉลยทรพยและคณะ. (2555). เทคโนโลยสารสนเทศ. กรงเทพมหานคร: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

สคนธ ภรเวทย. (2542). การออกแบบการสอน. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพของมหาวทยาลยรามค าแหง.

สชาต ประสทธรฐสนธ และกรรณการ สขเกษม. (2547). วธวทยาการวจยคณภาพ: การวจยปญหาปจจบนและการวจยอนาคตกาล. กรงเทพมหานคร: เฟองฟา พรนตง.

สทธพร จตตมตรภาพ. (2553). การเปลยนแปลงโลกของการเรยนรในศตวรรษท 21 และการพฒนาส “ครมออาชพ”. Retrieved 7 กนยายน, 2556, from http://hu.swu.ac.th/hu/km/Files/2_Changes_in_the_world21.pdf

สนทร สนนทชย. (2544). คดนอกโรงเรยน: เอกสารวชาการรวบรวมแนวความคดพนฐาน เพอการปฏรปการเรยนรการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยในโลกยคโลกาภวตน. กรงเทพมหานคร: ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ.

สนทร สนนทชย. (2547). ความหมายของศพททางการศกษาบางค าทควรทราบ. เอกสารการสอนชดวชา การศกษาตลอดชวตและการศกษานอกระบบ หนวยท 1-7 (พมพครงท 2), นนทบร: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

สมาล สงขศร. (2546). การจดการศกษานอกระบบเพอการศกษาตลอดชวต ตามแนวพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร: ศนยสงเสรมการศกษาตามอธยาศย กรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ.

สมาล สงขศร. (2544). การจดการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21. กรงเทพมหานคร: ส านกคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

สมาล สงขศร. (2545). การจดการศกษานอกระบบดวยวธการศกษาทางไกลเพอการศกษาตลอดชวต. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

สวฒน วฒนวงค. (2531). การศกษานอกระบบโรงเรยน. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ.

สวธดา จรงเกยรตกล. (2551). สงคมแหงการเรยนรเพอการพฒนาทยงยน. วารสารครสาสตร, 36(2), พฤษจกายน 2550 - กมภาพนธ 2551.

สวธดา จรงเกยรตกล. (2554). บทบาทการศกษาตลอดชวตตอการพฒนาทรพยากรมนษย ในยคสงคมแหงการเรยนร. รวมบทบาททางวชาการ: ความเปนผน าทางการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

http://www.nfe.go.th/main_doc/policy/2557.pdf

http://hu.swu.ac.th/hu/km/Files/2_Changes_in_the_world21.pdf

231

เสงยมจตร เรองมณชชวาล. (2543). ลกษณะการเรยนรดวยการน าตนเองของนกศกษาผใหญสายสามญวธเรยนทางไกลระดบมธยมศกษาตอนปลายในกรงเทพมหานคร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาวชาการศกษาผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

เสยงพณ อ าโพธ. (2543). อนาคตภาพการบรหารงานของวทยาลยพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณะสขในชวงแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษาฉบบท 9. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), สาขาพยาบาลศกษา คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อภรด กนเดช. (2554). การปฏรปการศกษากบการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต. วารสารวชาการประกอบการประชม เนองในวนทระลกสากลแหงการรหนงสอ พ.ศ. 2554 เรอง การศกษาตลอดชวตส าหรบทกคน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

อภสทธ ธงไชย และคณะ. (2555). สรปการบรรยายพเศษ เรอง Science, Technology, Engineering, and Mathematics Education: Preparing Students for the 21st Century. Retrieved 28 เมษายน, 2557, from http://designtechnology.ipst.ac.th/STEMeducation.pdf

อมรรตน ภญโญอนนตพงษ. (2546). การพฒนารปแบบความรวมมอทางวชาการดานการเรยนการสอนระหวางสถาบนอดมศกษาของรฐ. (ปรญญาการศกษาดษฎบณฑต), สาขาวชาการอดมศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อรรถสทธ ปากคลอง. (2554). แนวทางการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเพอสงเสรมทกษะการเรยนรส าหรบการจดการธรกจขนาดยอม. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑตบณฑต), สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อญชล ธรรมาวธกล, รงอรณ ไสยโสภณ และศรสวาง เลยววารณ. (2551). การศกษานอกระบบ. เอกสารสาระ หลกการและแนวคดประกอบการด าเนนงาน กศน.: คมภร กศน. , กรงเทพมหานคร: เอน.เอ.รตนะเทรดดง, 20-25.

อาชญญา รตนอบล. (2542). การจดการศกษานอกโรงเรยน. กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาชญญา รตนอบล. (2546). การเรยนรและพฒนาการของผใหญ. ภาควชาการศกษานอกโรงเรยน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาชญญา รตนอบล. (2550). การจดโปรแกรมการศกษานอกระบบโรงเรยน. กรงเทพมหานคร: สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชานโยบาย การจดการและความเปนผน าทางการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาชญญา รตนอบล. (2551). พฒนาการ การเรยนร และการจดกจกรรมส าหรบผใหญ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

http://designtechnology.ipst.ac.th/STEMeducation.pdf

232

อาชญญา รตนอบล และคณะ. (2548). รายงานการวจยเรองการจดการเรยนรของแหลงการเรยนรตลอดชวต: หองสมดประชาชน. กรงเทพมหานคร: ส านกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา.

อาชญญา รตนอบล และคณะ. (2550). รายการวจยเรอง แนวโนมการจดการศกษานอกระบบโรงเรยนของประเทศไทยในทศวรรษหนา. คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อดม เชยกวงศ. (2551). การสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแปลนพรนทตง.

อนตา นพคณ. (2527). การเรยนการสอนผใหญเพอพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร: กรงสยามการพมพ.

อนตา นพคณ. (2546). กรอบแนวคดการพฒนาโปรแกรมอยางมสวนรวมทางการศกษานอกระบบโรงเรยน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชวนพมพ.

ภาษาองกฤษ

Ananiadou, Katerina & Claro, Magdalean. (2009). 21st Century Skills and Competences for New Millennium Learner in Oecd Countries. Paris: OECD Publishing.

Ashleigh. (2011). Digital natives and digital immigrants. Retrieved June 6, 2013, from http://ashleighgraham.edublogs.org/2011/01/06/mind-map/

Atienza, C.R. (2009). A new model for teacher education in the 21st century. Retrieved June 7, 2013, from http://www.nie.edu.sg/nienews/dec09/10-1.html.

Bazzano, D. (2011). Teaching Skills: What 21st Century Educator Need to Learn to Survive. Retrieved June 16, 2013, from http://www.masternewmedia.org/

Bellanca, J & Brandt, R. (2010). 21st century skills: Rethinking how students learn. Solution Tree Press.

Besenski, M. (2013). School leadership in the 21st century. Retrieved December 25, 2013, from http://blogs.rockview.ab.ca/blog/2013/01/15/School-leadership-in-the-21st-century/

Billington, Dorothy D. (1988). Ego Development and Adult Education Doctoral Dissertation, The Fielding Institute. Dissertation Abstracts international 49(7), University Microfilms.

Brookfield, Stephen. (1983). adult learner, adult education and the community. Milton Keynes: Open University Press.

Brookfield, Stephen. (1986). Understanding and Facilitating Adult Learning. San Francisco: Jossey-Bass.

Brunei Darussalam. (2013). The New 21st Century National Curriculum. Bums, N. & Grove, S.K. (2001). The research process. London: W.S. Saunders.

http://ashleighgraham.edublogs.org/2011/01/06/mind-map/

http://www.nie.edu.sg/nienews/dec09/10-1.html

http://www.masternewmedia.org/

http://blogs.rockview.ab.ca/blog/2013/01/15/School-leadership-in-the-21st-century/

http://blogs.rockview.ab.ca/blog/2013/01/15/School-leadership-in-the-21st-century/

233

Burns, N. (1987). The Practice of Nursing Reseaech. London: W.S. Saunders. Cedefop. (2008). Terminology of European Education and Training Policy: A Selection

of 100 Key Terms. Luxembourg: Office for Offical Publications of the European Communities.

Chapman, P. (2010). Twenty-frist century skills. Retrieved September 6, 2013, from http://www.invernessassociates.org/news/Twenty-first-century-skills

Churches, A. (2008). 21st century pedagogy. Retrieved December 25, 2013, from http://edorigami.edublogs.org/2008/08/16/21st-century-pedagogy/

Cohen, John M. & Uphoff, Norman T. (1980). Participation’s Place in Rural Development: Seeking Clarity through Specificity. World Development(8), 213-235.

Coombs, Phillp. (1974). Attack Rural Poverty: How Non-Formal Education Can Help. Baltimore: The John Hopkins University Press.

Costa, A. & Kallick, B. (2012). 21st Century Learning: Preparing Students for Complex Futures. Retrieved June 12, 2013, from http://www.teachthought.com/learning/21st-century-learning-preparing-students-for-complex-futures/

Dave, R.H. (1976). Foundation of lifelong education. Oxford: Pergamon. Dede, Chris. (2007). Transforming Education for the 21st Century: New Pedagogies

That Help All Students Attain Sophisticated Learning Outcomes. Retrieved Septembre 6, 2013, from http://thenetwork.typepad.com/files/dede_21stc-skills_semi-final.pdf

Dewey, J. (1959). Jonh Deway: Dictionary of education. New York: Philosophical Library.

Divijak, et. al. (2004). Lifelong Learning in the Digital Age: Focus Group Report. Lifelong Learning in the Digital Age, Norwell: Kluwer Academic Publishers.

Eaton. (2011). Ten trends in 21st century education. Retrieved December 25, 2013, from http://www.siemens.com/

Elias, P. & Merriam. (1980). Philosophical approaches to Education. Retrieved June 20, 2013, from http://www.resources.scalingtheheights.com/philosophical_approachestoeduc.html

enGauges. (2003). enGauges for 21st Century Skills for 21st Century Learner. The North Central Regional Education Laboratory and The Metiri Group.

Europa. (2003). European commission: Policy Areas: Lifelong Learning, What is Lifelong Learning? Retrieved December 23, 2012, from http://europa.eu.int

http://www.invernessassociates.org/news/Twenty-first-century-skills

http://edorigami.edublogs.org/2008/08/16/21st-century-pedagogy/

http://www.teachthought.com/learning/21st-century-learning-preparing-students-for-complex-futures/

http://www.teachthought.com/learning/21st-century-learning-preparing-students-for-complex-futures/

http://thenetwork.typepad.com/files/dede_21stc-skills_semi-final.pdf

http://thenetwork.typepad.com/files/dede_21stc-skills_semi-final.pdf

http://www.siemens.com/

http://www.resources.scalingtheheights.com/philosophical_approachestoeduc.html

http://www.resources.scalingtheheights.com/philosophical_approachestoeduc.html

http://europa.eu.int/

234

Flamand , L. (2013). Role of Teachers in the 21st Century. Retrieved December 27, 2013, from http://www.ehow.com/

Flanders, F.B. (1998). Determining curriculum content for nursery/landscape course work in vocational agriculture for the 21st century: A futures study utilizing the Delphi technique. Athens: Unpublished doctoral dissertation, The University of Georgia.

Garner, H. (2007). Five Mind for the Future. Boston: Harvard Business School Press. Global Megatrends. (2009). Global Investor 2009. October (2009). Gordon, T.J. & Helmer, O. (1964). Report on a Long Range Forecasting Study.

Santa Monica, CA: The RAND Corporation. Hasan, A. (1996). Lifelong Learning. In International Encyclopedia of Adult Education

and Training. Oxford: Pergamon. Heick, T. (2012). 10 Characteristics of Highly Effective Learning Environment.

Retrieved December 20, 2013, from http://www.teachthought.com/ Helmer, O. & Dalkey, N. (1963). An experimental application of the Delphi method to

the use of experts. Management Science. Hennessy, J. (2012). Remodeling our curriculum for 21st century: Breadth and depth,

and a new emphasis on critical thinking. Retrieved December 25, 2013, from http://alumni.stanford.edu/get/page/magazine/article/?article_il=54746

Hiemstra, Roger. (2003). The International Encyclopedia of Education. Great Britain: Wheaton Ltd, Exeter.

Hojat, et al. (2006). Assessing Physicians’ orientation toward lifelong learning. Journal of General Internal Medicine, 1-6.

Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute. (2011). Future Work Skills 2020. Retrieved June 8, 2013, from http://www.iftf.org

Jarvis, P. (2007). Globalisation, Lifelong Learning and the Learning Society Sociological Perspective. New York: Routledge.

Jensen, C. (1996). Delphi in Depth: Power Techniques from the Experts Berkeley. Singapore: McGraw-Hill.

Johnson Perry, L. (1993). ISO 900 Meeting the New International Standard. Singapore: McGraw-Hill.

Jukes, & Dosaj, A. (2006). Understanding Digital Children (DKs): Teaching & Learning in the New Digital Lanscape. Retrieved December 13, 2013, from http://edorigami.wikispaces.com

http://www.ehow.com/

http://www.teachthought.com/

http://alumni.stanford.edu/get/page/magazine/article/?article_il=54746

http://www.iftf.org/

http://edorigami.wikispaces.com/

235

Kamat. (2012). New trends in education for 21st century. Retrieved December 15, 2013, from http://aview.in/allevente/new-trends-in-education-for-21-century.php

Kay, K. (2010). 21st century skills: Why they matter, what they are, and how we get there. Bloomington, IN: Solution Tree Press.

Kharbach, M. (2012). The 33 Digital Skills Every 21st Century Teacher Should Have. Retrieved 4 july, 2013, from http://www.educatorstechnology.com

Kidd, J.R. (1973). How Adult Learn. New York: Association Press. Knapper, C. & Cropley, A.J. (1991). Lifelong Learning and Higher Education. London:

Kogan Press. Knowles, M.S. (1970). The modren practice of adult education: Andragogy versus

pedagogy. Chicago: Assoiation Press. Knowles, M.S. (1975). Self – Directed Learning: A Guide for Learner and Teacher. New

York: Association Press. Knowles, M.S. (1980). The modren practice of adult education: from pedagogy to

andragogy. New York: Follett Pub. Leach, Nicole. (2012). Humanistic School Culture and Social 21st Century Skills.

(Master of Arts), The Ohio State University. Lengrand, P. (1970). Introduction to Lifelong Education. Paris: UNESCO. Lindeman, E. C. (1926). The Meaning of Adult Education. New York: New Republic. Linestone, H.A. & Turoff. (1975). The Delphi Method Techniques and Application.

United States: Addison – Wesley Publishing Company. Lisa. (2010). 21 Signs you’re a 21st Century Teacher. Retrieved July 6, 2013, from

http://blog.simplek12.com Lovell, R. B. (1980). Adult Learning. New York: Haper and Row. Macmilan, T.T. (1971). The Delphi Technique. Paper Presented at the Annual Meeting

of the California Junior Colleges Association Commission on Research and Development, California Junior Colleges Association Commission, Monterey, CA.

March, T. (2012). 21st Century Teaching Skills. Retrieved July 4, 2013, from http://www.mcli.dist.maricopa.edu/pbl/

Martin, James. (2006). The meaning of the 21st Century. Bangkok: L.T.P. Ministry of Education, Singapore. (2004). Teach Less, Learn More: Reigniting Passion

and Misson. Singapore: Ministry of Education.

http://aview.in/allevente/new-trends-in-education-for-21-century.php

http://aview.in/allevente/new-trends-in-education-for-21-century.php

http://www.educatorstechnology.com/

http://blog.simplek12.com/

http://www.mcli.dist.maricopa.edu/pbl/

236

Mishra, Punya & Keveluik, Kristen. (2011). What 21st Century Learning? A Review and Synthesis. Retrieved April 28, 2014, from http://www.purrya.edu.msu.edu/publication/21stCenturyKnowledge-PM-KK.pdf

Navichki, Sotolittaya. (2013). “CT” and “5C's”: Required Skills of the 21st Century. State Institution of Higher Education, Kryvyi Rih National University.

New Zealand Ministry of Education. (2013). The Educational Leadership Model-ELM. Retrieved April 28, 2014, from http://educationalleaders.govt.nz/

Osman, Kamisah et al. (2010). “Setting new learning targets for the 21st century science education in Malaysia” Procedia Social and Behavioral Sciences 2 (2010), 3737-3741.

Partner for 21st Century Skills. (2009). Framework for 21st Century Learning. Tuczon. Peterson, R.E. (1979). Lifelong Learning. San Francisco: Jossey-Bass Publishers. Polit, D.F. & Hungler, B.P. (1999). Nursing research 6th ed. Philadelphia: Lippincott

Raven. Pontefract, D. (2011). ABC-The 21st Century Learning Model. Retrieved July 18, 2013,

from http://www.danpontefract.com/ Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. In the horizon (MCB University

Press), Vol. 9, October 2001 (No.5). Reynolds, M. (1986). The self-directed readiness and motivational orientation of adult

part-time student at community college. Dissertation Abstracts International. Rogers, A. (2004). Non-Formal Education: Flexible Schooling or Participatory

Education? New York: Springer Science+Business Media. Sahin, M.C. (2009). Instructional Design Principles for 21st Century Learning Skills.

Procedia Soc. Behav. Sci. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1464-1468.

Sharkey, S. & Sharples, A. (2001). An approach to consensus building using the Delphi technique: developing a learning resource in mental health. Nurse Education Today (21), 398–408.

Simmons, C. (2012). Teacher Skills for the 21st Century. Retrieved July 4, 2013, from http://www.ehow.com/

Singh, Raja Roy. (1991). Education of the Twenty-Frist Century: Asia-Pacific Perspective. Bangkok: UNESCO.

Sook, Choi. (2011). An Analysis of ‘Informatics’ Curriculum from the Perspective of 21st Century Skills and Computational Thinking. Institute of Computer Education Journal, 14(6), 12-19.

http://www.purrya.edu.msu.edu/publication/21stCenturyKnowledge-PM-KK.pdf

http://www.purrya.edu.msu.edu/publication/21stCenturyKnowledge-PM-KK.pdf

http://educationalleaders.govt.nz/

http://www.danpontefract.com/

http://www.ehow.com/

237

The Journal. (2000). A vision of education for the 21st century. Retrieved January 22, 2013, from http://thejournal.com/Articles/2000/01/01/FUTUREPERSPECTIVE--A-Vision-of-education-for-the-21st-century.aspx?Page=3

The Secretary's Commission, on Achieving Necessary Skills. (1991). What Work Requires of Schools: A SCANS Report for America 2000. A publication of the US Department of Labor.

The Victorian Council of School Organizations Inc. (2012). A 21st Century Curriculum – Discussion Paper. Retrieved June 8, 2013, from http://www.viccso.org.au/

Tirto, K. (2010). Education in the 21st Century. Retrieved July 8, 2013, from http://1dunia.net/2010/10/education-in-the-21st-century/

Trilling, Bernie & Fadel, Charles. (2009). 21st Century Skills: Learning for Life in Our Time. San Francisco: Jossey-Bass.

UNESCO. (1970). An Introduction to Lifelong Education. Paris: UNESCO. UNESCO. (2005). Indicator of ICT usage in Education. Retrieved September 7, 2013,

from http://www.ituint/ITV-D/ict/partnership/material/CoreICTIndicatorspdf UNICEF. (2004). Definition of Terms: Life Skills. Retrieved March 25, 2014, from

http://www.unicef.org/teachers/teacher/lifeskill/html Wagner, T. (2008). The Global Achievement Gap: Why even our best school don’t

teach the new survival skills our children need – and what we can do about it. New York: Basic Book.

Waugh. (2011). 21st Century Classroom. Retrieved July 4, 2013, from http://mswaughsclass.blogspot.com/2011/04/21st-century-classroom.html

WHO. (1997). Life Skill Education for Children and Adolescents in Schools. Geneva: WHO.

Willam, V. Deluca. (1999). Implementing Technology Education Problem-Solving Activities. Retrieved September 7, 2013, from http://scolar.lib.vt.edu/ejournals/JTE/v2n2/pdf/deluca.pdf

Zeitlen, Suzy Kim. (2013). A study of California public school district superintendents and their implementation of 21st century skills. USC Digital Library, University of Southern California Los Angetes, California.

Zhao, Yong. (2012). World Class Learner: Educating Creative and Entrepreneurial Student. California: Corwin.

http://thejournal.com/Articles/2000/01/01/FUTUREPERSPECTIVE--A-Vision-of-education-for-the-21st-century.aspx?Page=3

http://thejournal.com/Articles/2000/01/01/FUTUREPERSPECTIVE--A-Vision-of-education-for-the-21st-century.aspx?Page=3

http://www.viccso.org.au/

http://1dunia.net/2010/10/education-in-the-21st-century/

http://www.ituint/ITV-D/ict/partnership/material/CoreICTIndicatorspdf

http://www.unicef.org/teachers/teacher/lifeskill/html

http://mswaughsclass.blogspot.com/2011/04/21st-century-classroom.html

http://scolar.lib.vt.edu/ejournals/JTE/v2n2/pdf/deluca.pdf

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒตรวจเครองมอวจย

240

รายชอผทรงคณวฒตรวจเครองมอวจย

ดานการศกษาตลอดชวต การศกษานอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย 1. ผชวยศาตราจารย ดร.วรรตน ปทมเจรญวฒนา อาจารยประจ าภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2. ดร.ปาน กมป อดตศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ ดานการวจย การวดและการประเมนผล 3. ผชวยศาตราจารย ดร.กมลวรรณ ตงธนกานนท อาจารยประจ าภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ดานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 4. อาจารย ดร.ปยะ ศกดเจรญ อาจารยประจ าภาควชาการศกษาตอเนองและอาชวศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง 5. คณวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานการพฒนาสอการเรยนการสอน ส านกงานสงเสรมการศกษา นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ

ภาคผนวก ข รายชอผเชยวชาญตอบแบบสอบถามดวยวธการวจยแบบเดลฟาย

242

รายชอผเชยวชาญตอบแบบสอบถาม ดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ

นกวชาการ/นกการศกษา 1. ดร.ชลทตย เอยมส าอางค อดตผอ านวยการสถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาค กระทรวงศกษาธการ 2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ ผตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ 3. คณสรศกด เพมผล ผอ านวยการสถาบนการศกษาทางไกล ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 4. ดร.ธรศกด ศรสรกล อาจารยประจ าภาควชาหหนวกศกษา วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล 5. ดร.ภทรพล มหาขนธ หวหนาภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 6. ผชวยศาสตราจารย ดร.ครบน จงวฒเวศย อาจารยประจ าภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 7. ดร.กมปนาท บรบรณ อาจารยประจ าภาควชาการศกษาผใหญ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ ผบรหารนโยบาย/ผปฏบตงาน 8. ดร.รงอรณ ไสยโสภณ นกวชาการช านาญการพเศษกองพฒนาหลกสตร ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ

243

9. ดร.วรฬห นลโมจน นกวเคราะหนโยบายและแผน กลมแผนงานช านาญการพเศษ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 10. คณสรวลย ลมพพฒนกล นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 11. คณนสรา สกลนกรกจ นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 12. คณจ านรรจา ขอบชต ผอ านวยการศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เขตพญาไท ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 13. คณองคณา เทศทศ ครช านาญการพเศษ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 14. คณภทรภร ธรรมวฒนะ ครช านาญการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เขตพญาไท ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ องคกรภาครฐและเอกชน 15. คณประพมพพรรณ สวรรณกฏ นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ ส านกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย 16. คณวรยา วเศษวงษา นกฝกอบรม บรษท สเวนเซนส (ไทย) จ ากด 17. คณปกวรา สมมตร กรรมการผจดการ บรษทโรยลโกลด จ ากด

ภาคผนวก ค รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบและประเมนผลการวจย

245

รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบและประเมนผลการวจย

1. ดร.สมบต สวรรณพทกษ อดตรองปลดกระทรวงศกษาธการ 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชดชงค ส.นนทนาเนตร อดตรองเลขาธการทประชมอธการบดแหงประเทศไทย 3. ผชวยศาสตราจารย ดร.วรฉตร สปญโญ อาจารยประจ าภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 4. ดร.วรฬห นลโมจน นกวเคราะหนโยบายและแผน กลมแผนงานช านาญการพเศษ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 5. ดร.วเชยรโชต โสอบล ผอ านวยการสถาบนการศกษาและพฒนาตอเนองสรนธร ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 6. ดร.สมบรณ บรศรรกษ นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ ศนยเทคโนโลยทางการศกษา ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ 7. ดร.จรรยา สงหทอง ศกษานเทศก ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย กระทรวงศกษาธการ

ภาคผนวก ง ตวอยางหนงสอราชการเพอขอความรวมมอในการวจย

ภาคผนวก จ ผลการวเคราะหคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงค

251

ผลการวเคราะหคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงค

ผลการวเคราะหคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงคของแบบสมภาษณรอบท 1 แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ขอค าถาม

คะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒ รวม

คา IOC

ความหมาย คนท 1 คนท 2 คนท 3 คนท 4 คนท 5

1 1 -1 1 1 1 3 0.6 สอดคลอง

2 1 -1 1 1 1 3 0.6 สอดคลอง

3 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

4 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

5 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

6 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

7 1 1 0 1 1 4 0.8 สอดคลอง

8 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

9 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

10 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

11 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

12 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

13 1 1 1 1 1 5 1.0 สอดคลอง

ผลรวมคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงค 0.923 สอดคลอง

ภาคผนวก ฉ เครองมอทใชในการวจย

253

แบบบนทกการวเคราะหเอกสาร

วนท .......................... เดอน ..........................................พ.ศ. ................................................................. ชอเอกสาร ............................................................................................................................................... ผจดท า.......................................................................... ป พ.ศ. ............................................................. ชนดของเอกสาร ........................................................... แหลงทมาของขอมล..........................................

ประเดนทวเคราะหตามกรอบแนวคดการวเคราะหเอกสาร

สาระส าคญ/การวเคราะห หมายเหต

เรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

254

แบบสมภาษณรอบท 1 เรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

วตถประสงค แบบสมภาษณเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ท าใหผวจยไดขอมลในประเดนทเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอน าไปพฒนาและก าหนดแนวทางการสนทนากลมทมความถกตองเหมาะสมและมประสทธภาพตอไป ค าชแจง 1. การวจยในครงน ผวจยไดด าเนนการเกบขอมลโดยใชเทคนคแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ แบบสมภาษณชดนเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลครงท 1 เปนแบบสมภาษณแบบปลายเปด มจดมงหมายเพอใหไดมาซงขอมลทเปนความคดเหนของผเชยวชาญเก ยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2. ขอใหทานแสดงความคดเหนเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในแตละประเดน โดยพจารณาถงความเหมาะสม และความเปนไปไดของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 3. แบบสมภาษณแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผใหสมภาษณ ตอนท 2 ประเดนค าถามเกยวกบทกษะการเรยนรในศวตรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผใหสมภาษณ

ชอผใหสมภาษณ…………………………………………………………..…………………………………….……….….…

อาชพ……………………......……………………….………ต าแหนง……….………………….………………….…..……

สถานทท างาน……………………………………..……..ประสบการณการท างาน……………………...…….....ป

วฒการศกษาสงสด.............................................สาขา.....................................................................

วน/เดอน/ป ทสมภาษณ.....................................เวลา......................................................................

255

ตอนท 2 ประเดนค าถามเกยวกบทกษะการเรยนรในศวตรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสราง ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ในประเดนตอไปน 1. ทานคดวาหลกการของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร 1.1 ทานคดวาความหมายของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถงอะไร 1.2 ทานมหลกการเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางไร 1.3 ทานคดวาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มความส าคญอยางไร 2. ทานคดวานโยบายและทศทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร 2.1 ทานคดวาการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมจดมงหมายไปในทศทางใด 2.2 ทานคดวาการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมองคประกอบหลกอะไรบาง 3. ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร 3.1 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรเรมจากอะไร 3.2 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมจดมงหมายไปในทศทางใด 3.3 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรปแบบวธการจดการเรยนรอยางไร 3.4 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมสอและกจกรรมการเรยนรอะไรบาง 3.5 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมการวดและประเมนผลการเรยนรอยางไร 4. ทานคดวาการสนบสนนและสงเสรมเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร 4.1 ทานคดวาการสนบสนนและสงเสรมควรมภาคเครอขายอะไรบาง 4.2 ทานคดวาการสนบสนนและสงเสรมควรมปจจยอะไรบาง 5. ทานคดวาปญหาและอปสรรคในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ นาจะมอะไรบาง เพราะเหตใด

256

ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………….………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…….………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………..…………………

ขอขอบพระคณในความกรณาของทานเปนอยางสง

นายเอกชย พทธสอน นสตปรญญาโท สาขาการศกษานอกระบบโรงเรยน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

257

แบบสมภาษณรอบท 1 (ส าหรบผวจย) เรอง แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

วตถประสงค แบบสมภาษณเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ท าใหผวจยไดขอมลในประเดนทเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ เพอน าไปพฒนาและก าหนดแนวทางการสนทนากลมทมความถกตองเหมาะสมและมประสทธภาพตอไป ค าชแจง 1. การวจยในครงน ผวจยไดด าเนนการเกบขอมลโดยใชเทคนคแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ แบบสมภาษณชดนเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลครงท 1 เปนแบบสมภาษณแบบปลายเปด มจดมงหมายเพอใหไดมาซงขอมลทเปนความคดเหนของผเชยวชาญเก ยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2. ขอใหทานแสดงความคดเหนเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในแตละประเดน โดยพจารณาถงความเหมาะสม และความเปนไปไดของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 3. แบบสมภาษณแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผใหสมภาษณ ตอนท 2 ประเดนค าถามเกยวกบทกษะการเรยนรในศวตรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผใหสมภาษณ

ชอผใหสมภาษณ…………………………………………………………..…………………………………….……….….…

อาชพ……………………......……………………….………ต าแหนง……….………………….………………….…..……

สถานทท างาน……………………………………..……..ประสบการณการท างาน……………………...…….....ป

วฒการศกษาสงสด.............................................สาขา.....................................................................

วน/เดอน/ป ทสมภาษณ.....................................เวลา.....................................................................

258

ตอนท 2 ประเดนค าถามเกยวกบทกษะการเรยนรในศวตรรษท 21 และแนวโนมการเสรมสราง ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ในประเดนตอไปน 1. ทานคดวาหลกการของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร 1.1 ทานคดวาความหมายของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถงอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.2 ทานมหลกการเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 ทานคดวาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 มความส าคญอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.4 อนๆ เชน ทานคดวาองคประกอบหลกและองคประกอบยอยของทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทผวจยไดศกษามาขางตนมความเหมาะสมและ/หรอเพยงพอส าหรบนกศกษาผใหญหรอไม ส าหรบนกศกษาผใหญควรมขอบขายครอบคลมทกษะใดบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. ทานคดวานโยบายและทศทางการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษา

ผใหญ ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร 2.1 ทานคดวาการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมจดมงหมายไปในทศทางใด เชน สงเสรมการมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21, เรยนรทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21, พฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2.2 ทานคดวาการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมองคประกอบหลกอะไรบาง เชน เนอหาสาระ, กระบวนการจดการเรยนร, การวดและประเมนผลการเรยนร เปนตน …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

259

3. ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร

3.1 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรเรมจากอะไร เชน การวางแผน, การระบปญหา, การก าหนดจดมงหมาย เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3.2 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมจดมงหมายไปในทศทางใด เชน สรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21, สงเสรมการมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21, สรางทกษะและเกดการพฒนาการเรยนร เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3.3 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมรปแบบวธการจดการเรยนรอยางไร เชน การประยกตทกษะเชงบรณาการขามเนอหาสาระ, วธการเรยนจากการใชปญหาเปนฐาน, การเรยนรผานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3.4 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมสอและกจกรรมการเรยนรอะไรบาง เชน สรางนวตกรรมและวธการเรยนรในเชงบรณาการทมเทคโนโลยเปนตวเกอหนน, การลงมอท าจรงดวยตนเอง, การเรยนรแบบสบคน เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3.5 ทานคดวากระบวนการจดการเรยนรส าหรบนกศกษาผใหญ ควรมการวดและประเมนผลการเรยนรอยางไร เชน การประเมนดวยตนเอง, การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม, การประเมนจากสภาพจรง เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. ทานคดวาการสนบสนนและสงเสรมเพอเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบ

นกศกษาผใหญ ควรมรายละเอยดในเรองตอไปนอยางไร

260

4.1 ทานคดวาการสนบสนนและสงเสรมควรมภาคเครอขายอะไรบาง เชน หนวยงานภาครฐ, องคกรเอกชน, องคกรชมชน เปนตน (และชวยเหลออยางไร) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4.2 ทานคดวาการสนบสนนและสงเสรมควรมปจจยอะไรบาง (ปจจยความส าเรจ) เชน นโยบายและทศทางทชดเจน, การมสวนรวมของบคคลและกลมตางๆ, สอและแหลงเรยนร เปนตน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. ทานคดวาปญหาและอปสรรคในการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษา

ผใหญ นาจะมอะไรบาง เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการเสรมสรางทกษะการเรยนรใน ศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………….………………………


261

แบบสอบถามรอบท 2 แบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบ


ค าชแจง 1. การวจยในคร งน ด าเนนการเกบขอมลโดยใชเทคนควจยแบบเดลฟาย (Delphi Techniques) จ านวน 3 รอบ แบบสอบถามชดนเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลครงท 2 เปนแบบสอบถามแบบมาตราประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) โดยสรางขนจากค าตอบของผเชยวชาญในรอบท 1 มจดมงหมายเพอใหไดมาซงขอมลทเปนความคดเหนของผเชยวชาญในรปของระดบความเหมาะสมทจะก าหนดเปนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 2. ขอใหทานแสดงความคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในแตละดาน โดยพจารณาถงความเหมาะสม และความเปนไปไดของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญโดยใหทานท าเครองหมาย / ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทานในแตละขอ ซงการตอบในแตละชองมความหมายดงน 5 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนมากทสด 4 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนมาก 3 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนปานกลาง 2 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนนอย 1 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนนอยทสด 3. แบบสอบถามแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอค าถามเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม 4. ความคดเหนของทานมความส าคญยงในการวจยครงน ผ วจยขอความกรณาสงแบบสอบถามกลบคนมายงผวจย เพอผวจยจะไดด าเนนการในขนตอนตอไป



262

ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ขอค าถามเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ

ระดบความคดเหน

มากทสด (5)

มาก

(4)

ปานกลาง (3)

นอย

(2)

นอยทสด (1)


1. การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผ ใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ



4. ส ง เ ส ร ม แล ะส น บ ส น น ให น ก ศ กษาผ ใ ห ญ มความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะก า ร คด เ ช ง วพาก ษ ก า ร ม ค ว าม คดสร า งสรร ค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม

5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนร เพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

ชอผตอบแบบสอบถาม………………………………………………………………………………………………………

ต าแหนง………………………………………………………………………………..…………………………………………

หนวยงาน/องคกร………………………………………………………..……………………………………………………

วน/เดอน/ป ทตอบแบบสอบถาม………………..………………………เวลา………………………….……………

263




มาก

(4)


นอย

(2)


6. สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสม โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมล (Data Center) ส าหรบใชในการศกษาเรยนร

7. เพ มพ นท ของแหล ง เ ร ยนร และทรพยากรใน การเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถ ใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบ ของส อออนไลนผ านเ วบไซต หรอแอพพล เคชน (Applications) ตางๆ





2. มท กษะความสามารถพ นฐานในการ เ ร ยน ร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได




264




มาก

(4)


นอย

(2)





3. มทกษะในการประยกตใชสอและเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรได จากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ



1. มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการป ร บ ต ว ใ ห ส อ ด ค ล อ ง ก บ บ ร บท ข อ ง ส ง ค ม แล ะสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได


265




มาก

(4)


นอย

(2)



4. มความสามารถในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน




1. เพอสรางองคความร เกยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ






1. รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบบรบททางสงคมและความตองการของนกศกษาผใหญ

266




มาก

(4)


นอย

(2)




4. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเรยนแบบออนไลนจากสออ เลกทรอนกสผานเ วบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต



1. สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพสอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาตและสงแวดลอม สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ

2. สอทใชควรเปนสอแบบทนเหตการณ (Real Time) ท เกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และ ส อของจร ง เ ชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง


267




มาก

(4)


นอย

(2)


4. สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผ าน เ วบไซต โทร ศพท มอ ถอ แทบ เลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก


6. ใชเครองมอสอสารเพอสรางปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอ เมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการประชมทางไกล (Video Conference)

7. พฒนาแหลงเรยนรใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย (Wireless LAN)




268




มาก

(4)


นอย

(2)


3. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน การจ าลองสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา



6. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการ เรยนร เ ชน การ เรยนออนไลนผานเ วบไซต (E-Learning) โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนตางๆ และการประชมทางไกล (Video Conference)

7. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผอน เชน กจกรรมจตอาสา กจกรรมการเขาคายธรรมะ และกจกรรมบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม


269




มาก

(4)


นอย

(2)


การวดและการประเมนผล

1. การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดกจกรรมการเรยนร


3. รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน


5. คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอสามารถน าจดประสงคของการประเมนไปใชประโยชนไดจรง


1. การสนบสนนและสงเสรม โดยมการจดตงภาคเครอขายจากหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ


270




มาก

(4)


นอย

(2)



4. ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรท งหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเตอรเนต โดยการสรางภาคเครอขาย มการประชม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย


6. ผบรหารมนโยบายท ชดเจนในการสนบสนนและสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบพระคณในความรวมมอเปนอยางสง

271

แบบสอบถามรอบท 3 แบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบ


ค าชแจง 1. การวจยในคร งน ด าเนนการเกบขอมลโดยใชเทคนควจยแบบเดลฟาย (Delphi Techniques) จ านวน 3 รอบ แบบสอบถามชดนเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลครงท 3 เปนแบบสอบถามชดเดยวกบรอบท 2 แตมการแสดงต าแหนงค าตอบของผเชยวชาญรายบคคลและของกลมจากผลการตอบแบบสอบถามในรอบท 2 มาวเคราะหหาคามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทล 2. การตอบแบบสอบถามในรอบน มจดมงหมายเพอใหทานไดพจารณาทบทวนค าตอบของตนเองอกครงหนงจากการตอบแบบสอบถามในรอบท 2 โดยการเปรยบเทยบค าตอบของทานกบค าตอบของกลมผเชยวชาญวามความสอดคลองกนมากนอยเพยงใด แสดงดวยสญลกษณตอไปน คามธยฐาน แสดงดวยสญลกษณ คาพสยระหวางควอไทล แสดงดวยสญลกษณ ต าแหนงค าตอบเดมของทาน แสดงดวยสญลกษณ 3. การพจารณาตอบแบบสอบถามในรอบน ขอใหทานพจารณาค าตอบในแตละขออกครงหนง โดยการเปรยบเทยบกบค าตอบของกลมผเชยวชาญแลวตดสนใจด าเนนการอยางใดอยางหนง ดงตอไปน 3.1 กรณาเวนวางเครองหมายใดๆ ในกรณททานยงคงยนยนค าตอบเดมตามสญลกษณ น เนองจากความคดเหนของทานตรงกบความคดเหนของกลมผเชยวชาญ 3.2 หากค าตอบของทานขอใดมความแตกตางไปจากกลมผเชยวชาญ ( อยนอกพสยระหวางควอไทล) ถาทานตองการยนยนค าตอบเดม กรณาใหเหตผลประกอบทายขอ 3.3 ถาทานตองการเปลยนแปลงค าตอบในขอใด กรณาท าเครองหมาย / ลงในชองระดบความคดเหนททานเลอกใหมนน 4. ขอใหทานโปรดพจารณาทบทวนค าตอบของทาน เพอยนยนค าตอบเดมหรอเปลยนแปลงค าตอบใหมจากแบบสอบถามทแสดงความสอดคลองของค าตอบของกลมผเชยวชาญ ซงระดบคะแนนความคดเหนทใชในแบบสอบถาม มความหมายดงตอไปน 5 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนมากทสด 4 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนมาก 3 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนปานกลาง 2 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนนอย 1 หมายถง ทานเหนดวยกบขอความในระดบนนนอยทสด

272

คามธยฐาน (Median: Mdn) เปนคะแนนตวแทนของระดบคะแนนเหนดวยทงหมดทกลมผเชยวชาญไดใหน าหนกในแตละขอความ ซงไดก าหนดเกณฑแปลผลดงน คามธยฐาน 4.50 ขนไป หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนมากทสด คามธยฐาน 3.50-4.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนมาก คามธยฐาน 2.50-3.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนปานกลาง คามธยฐาน 1.50-2.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนนอย คามธยฐาน 1.00-1.49 หมายถง กลมผเชยวชาญเหนดวยกบขอความนนนอยทสด คาพสยระหวางควอไทล (Interquartile Range: IR) เปนระยะระหวางควอไทลท 3 (Q3) และควอไทลท 1 (Q1) ของขอความนนๆ ซงไดก าหนดเกณฑแปลผลในคาพสยระหวางควอไทล คอ ถาคามากกวา 1.50 หมายถง กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ ไมสอดคลองกน และถาคานอยกวาหรอเทากบ 1.50 หมายถง กลมผเชยวชาญมความคดเหนตอขอความนนๆ สอดคลองกน หากค าตอบของทานอยในพสย หมายถง ความคดเหนของทานสอดคลองกบความคดเหนของกลมผเชยวชาญ หากค าตอบของทานอยนอกพสย หมายถง ความคดเหนของทานไมสอดคลองกบความคดเหนของกลมผเชยวชาญ 5. แบบสอบถามแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอความเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม 6. ความคดเหนของทานมความส าคญยงในการวจยครงน ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามตามขนตอนของเทคนควจยแบบเดลฟายในรอบท 3 และขอความกรณาสงแบบสอบถามกลบคนมายงผวจย เพอผวจยจะไดด าเนนการในขนตอนตอไป



273

ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ขอความเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ




Mdn.

I.R.

หมายเหต


มาก

(4)


นอย

(2)



1. การเรยนรอยบนพนฐานของหลกการศกษาผใหญ จตวทยาผ ใหญ และสอดคลองกบบรบทของการด ารงชวตของนกศกษาผใหญ

4.00 1.00


5.00 0.00


5.00 0.50

ชอผตอบแบบสอบถาม……………………………………………………………………….….…………………………………

ต าแหนง………………………………………………………………………………………..…………..……………………………

หนวยงาน/องคกร………………………………………………………………….…………...……………………………………

วน/เดอน/ป ทตอบแบบสอบถาม…………………..………...……………เวลา……………………………………………

274




Mdn.

I.R.



มาก

(4)


นอย

(2)


4. สงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะ การคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม

4.00 1.00

5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคสวนมสวนรวมในการสงเสรม ส นบสนน และ จดกระบวนการเ ร ย น ร ร ว ม ก น ท ง ใ น ร ะ ด บหนวยงาน/องค กร ชมชน และครอบครว

5.00 0.50

6. สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนร ในแหล งเ ร ยนร จดต งศ นย ข อ มล (Data Center) ส าหรบ ใช ในการศ กษาเรยนร

5.00 1.00

7. เพมพนทของแหลงเรยนรและทรพยากรในการเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบของ สอออนไลนผานเวบไซต หรอแอพพลเคชนตางๆ

5.00 1.00

275




Mdn.

I.R.



มาก

(4)


นอย

(2)


8. สงเสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทาง ใน ก ารสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง

5.00 1.00




5.00 1.00


5.00 1.00

3. มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนร ว ธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ

5.00 1.00


5.00 1.00


5.00 1.50

276




Mdn.

I.R.

หมายเหต มาก

ทสด (5)

มาก

(4)


นอย

(2)


ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย 1. มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และ เ กดการ เรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย

5.00 1.00


5.00 1.00

3. มทกษะในการประยกตใชสอ และเทค โน โ ลย ส า ร สน เทศมา เ ป นเครองมอในการเรยนรได จากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผ า น เ ว บ ไ ซ ต โ ท ร ศ พ ท ม อ ถ อ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ

4.00 1.00

4. มเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางท ถ ก ต อ ง แ ล ะ เ ห ม า ะ ส ม เ ก ดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม

5.00 1.00

277




Mdn.

I.R.



มาก

(4)


นอย

(2)



1. มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบต ว ใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได

5.00 0.50

2. มทกษะในการด ารงชวตและการใช ช วตอย ร วม กนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม

5.00 1.00


5.00 1.00


4.00 1.00


4.00 2.00

278




Mdn.

I.R.


ทสด (5)

มาก

(4)


นอย

(2)




1. เพอสรางองคความร เ กยวกบทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ

5.00 1.00


5.00 1.00


5.00 0.00


5.00 0.50


5.00 1.00


1. รปแบบวธการจดการเรยนรควรป ร ะย กต ใ ช ใ ห ส อ ดคล อ ง แ ล ะเหมาะสมกบความตองการของนกศกษาผใหญและบรบททางสงคม

5.00 1.00

279




Mdn.

I.R.


ทสด (5)

มาก

(4)


นอย

(2)



5.00 1.00

3. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากการใชปญหาเปนฐาน การ เ ร ยนร จากสภาพจร ง การทดลองและการฝกปฏบตจรง

5.00 1.00

4. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเรยนทางไกล วธการเ ร ย น แ บ บ อ อ น ไ ล น จ า ก ส ออเลกทรอนกสผานเ วบไซต และเ ค ร อ ง ม อ ส อ ส า ร ต า ง ๆ เ ช น โทรศพทมอถอ แทบเลต

5.00 1.00


5.00 1.00



5.00 0.00

280




Mdn.

I.R.


ทสด (5)

มาก

(4)


นอย

(2)


2. ส อท ใ ช ค ว ร เ ป นส อ แบบ ท นเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และสอของจรง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง

5.00 1.00


5.00 0.50

4. สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเ วบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออ เ ล ก ท ร อ น ก ส (E-Book) แ ล ะแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก

5.00 1.00

5. ใช ส อส งคมออนไลน (Social Media และ Social Network) ผานระบบเคร อขาย อนเทอร เ นตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เ ช น เ ฟสบ ก (Facebook) ย ท ป (YouTube) และกเกล (Google)

5.00 1.00

281




Mdn.

I.R.



มาก

(4)


นอย

(2)


6. ใช เครองมอส อสารเพ อ สร า งปฏ ส มพ น ธ ใ นการ แลก เปล ย น เรยนรและแสดงความคดเหนไดทก สถานท ทกเวลา และโอกาสแบบ ทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล (E-mail) การสนทนา (Video Call) และการปร ะช มท า ง ไ ก ล(Video Conference)

5.00 1.00

7. พฒนาแหลงเรยนร ใหมความนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทค โนโลย สารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอรเนต และระบบอนเทอร เ นตแบบไ ร ส าย (Wireless LAN)

5.00 0.00


1. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการณปจจบน และสามารถน าไปใชไดจรง

5.00 1.00

282




Mdn.

I.R.



มาก

(4)


นอย

(2)


2. การจดกจกรรมการเรยนรทเ นนการฝกปฏบตจรง การเรยนรจากสถานการณจรง เชน การสาธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง

5.00 1.00

3. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทสงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห คดเชงวพากษ และการ ใช วจารณญาณในการแ ก ป ญ ห า เ ช น ก า ร จ า ล อ งสถานการณ การท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพ อการแกปญหา

5.00 1.00

4. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทสงเสรมกจกรรมตามความสนใจ และกจกรรมการแลกเปลยนความคดเหนรวมกน เชน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรแบบกลม และการท างานเปนทม

5.00 1.00

5. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทสงเสรมใหใช วธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใชเกมสเพอการเรยนร กจกรรมนนทนาการ และ นาฏการ

4.00 1.00

283




Mdn.

I.R.



มาก

(4)


นอย

(2)


6. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทสงเสรมกจกรรมเชงบรณาการทมสอ เ ทค โน โ ลย ส า ร สน เทศ เป นต วเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต (E-Learning) โทรศพทมอถอผานแอพพลเคชนต า งๆ และการประชมทางไกล (Video Conference)

4.00 1.00

7. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ คณธรรมและจรยธรรมในการด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผ อน เชน กจกรรมจตอาสา การเขาคายธรรมะ และการบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม

5.00 1.00

8. การ จด กจกรรมการ เ ร ยนร ทบรณาการและเชอมโยงเนอหาสาระแบบผสมผสานทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หลายๆ ทกษะเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ

5.00 1.00


1. การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนร

5.00 1.00

284




Mdn.

I.R.


ทสด (5)

มาก

(4)


นอย

(2)


2. การวดและประเมนผลท มการตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร

5.00 1.00

3. รปแบบการวดและประเมนผลทส ง เ สร มท ง ในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเมนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน

4.00 1.00

4. สงเสรมการวดและประเมนผลตามสภาพจรงจากการจดโครงงาน ผลงาน นทรรศการ และผลลพททไดจากการปฏบตงานจรง

5.00 1.00

5. คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนร วม กน เพอสามารถน าจดประสงคขอ งการประเมนไปใชประโยชนไดจรง

4.00 1.00


1. การสนบสนนและสงเสรม โดยมก า ร จ ด ต ง ภ า ค เ ค ร อ ข า ย จ า กห น วย ง าน / องค ก ร ต า ง ๆ เ พ อประสานความรวมมอระหวางกนอยางมประสทธภาพ

5.00 1.00

285




Mdn.

I.R.


ทสด (5)

มาก

(4)


นอย

(2)



5.00 1.00

3. มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระห วางองค กรภาคร ฐ องค กรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธท เขาใจตรงกนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร

5.00 1.00

4. ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรทงหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เครอขายผปกครอง และระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยการสรางภ า ค เ ค ร อ ข า ย ม ก า ร ป ร ะ ช ม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย

4.00 1.00

5. นโยบายภาครฐและหนวยงาน/องคกร/ผจด ตองมความสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตจรงได

5.00 1.50

6. ผบรหารมนโยบายทชดเจนในการสนบสนนและสง เสรมการสร างทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

5.00 1.00

286

ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะ การเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 1. ดานหลกการและนโยบาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ดานการจดกระบวนการเรยนร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ดานการสนบสนนและสงเสรม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบพระคณในความรวมมอเปนอยางสง

287

แบบประเมน แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ วตถประสงค แบบประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญชดน พฒนาขนเพอใชรวบรวมความคดเหนของผทรงคณวฒในตรวจสอบและประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ จากการวเคราะหขอมลทไดจากการศกษาเอกสารงานวจย และงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ และการสมภาษณเจาะลกความคดเหนของผเชยวชาญจ านวน 17 ทาน ดวยวธการวจยแบบเดลฟายจ านวน 3 รอบ ผใหขอมล ผใหขอมลเปนนกวชาการดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย การศกษาผใหญ การศกษาตลอดชวต และทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ผบรหารในระดบนโยบาย หรอผอ านวยการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ผปฏบตงานในสงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ค าจ ากดความทใชในการวจย แนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถง ภาพอนาคตของแนวทางการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ 4 ดาน คอ ดานหลกการและนโยบาย ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ดานกระบวนการจดการเรยนร และดานการสนบสนนและสงเสรม เพอใหสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสขและท างานไดอยางมคณภาพ ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 หมายถง ความสามารถของบคคลในการเรยนร เพอการด ารงชวตในยคปจจบน ประกอบดวย 3 ทกษะ คอ 1) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 2) ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และ 3) ทกษะชวตและการท างาน ทกษะการเรยนรและนวตกรรม หมายถง มความสามารถในการแสวงหาความร ใฝเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต มทกษะความสามารถพนฐานในการเรยนร โดยสามารถฟง พด อาน เขยน และคดค านวณได มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ มทกษะความคดรเรมสรางสรรคทน าไปสการสรางนวตกรรมใหมไดโดยการลงมอปฏบตจรง และมทกษะในการสอสารและการรวมมอกบผอน

288

ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย หมายถง มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอยเสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย มทกษะในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม มทกษะในการประยกตใชสอ และเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรไดจากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผานเวบไซต โทรศพทมอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส (E-Book) หรอแอพพลเคชนตางๆ และม เจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม ทกษะชวตและการท างาน หมายถง มทกษะดานความยดหยนและความสามารถในการปรบตวใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มทกษะในการด ารงชวตและการใชชวตอยรวมกนโดยการสรางความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอยางตอเนอง มทกษะในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน และมทกษะการเพมผลผลตและความรบผดชอบในการปฏบตงาน นกศกษาผใหญ หมายถง นกศกษาผใหญสายสามญและสายอาชพทกระดบการศกษา อายระหวาง 25 – 50 ป สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ค าชแจง 1. แบบประเมนแนวโนมชดน ประกอบดวยเนอหาสาระ โดยแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 แบบสอบถามสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอคดเหนเกยวกบแนวโนมในดานตางๆ ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม 2. ขอใหทานผทรงคณวฒไดตรวจสอบและประเมนแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญในดานตางๆ โดยโปรดท าเครองหมาย ลงในชองวางทก าหนดให และเตมขอความใหสมบรณ ระดบคะแนนทก าหนดในแบบประเมนแนวโนม มความหมายดงตอไปน 5 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบมากทสด 4 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบมาก 3 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบปานกลาง 2 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบนอย 1 หมายถง ทานมความคดเหน เหนดวยในระดบนอยทสด

289

ตอนท 1 แบบสอบถามสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม 1. ต าแนงปจจบน……………………………………………………………ประสบการณในการท างาน………………ป 2. องคกร/หนวยงาน/สงกด………………………………………………………………………….………….……………….. 3. วน/เดอน/ป ทตอบแบบประเมน…………………….…….…...เวลา…………..….…….……………….…………. ตอนท 2 ขอคดเหนเกยวกบแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบ นกศกษาผใหญในดานตางๆ 1. ดานหลกการและนโยบาย

ความถกตองและเหมาะสม 1 2 3 4 5

นอยทสด ปานกลาง มากทสด

ความเปนไปไดในทางปฏบต 1 2 3 4 5 นอยทสด ปานกลาง มากทสด

ความมคณคาและประโยชน 1 2 3 4 5 นอยทสด ปานกลาง มากทสด

ภาพรวมของโครงสรางและองคประกอบ 1 2 3 4 5 นอยทสด ปานกลาง มากทสด

ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

290

1. ดานคณลกษณะทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21






ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………

291

3. ดานการจดกระบวนการเรยนร






ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………

292

4. ดานการสนบสนนและสงเสรม






ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

293

ตอนท 3 ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม เมอทานไดศกษารายละเอยดของแนวโนมการเสรมสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ส าหรบนกศกษาผใหญ โดยภาพรวมทานมความเหนวา

ดมาก ด พอใช ปรบปรง

ขอคดเหนและ/หรอขอเสนอแนะเพมเตม เพอการปรบปรงแกไข ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………..……………………………………… ลงชอ................................................................. (………………………………………………) ผประเมน


ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหค าตอบของผเชยวชาญดวยวธวจยแบบเดลฟาย

295

สรปผลการวเคราะหค าตอบของผเชยวชาญในแบบสอบถามรอบท 2 และรอบท 3 (คาใตเสนประ) เรยงตามล าดบขอความ

รายละเอยด


คา ฐานนยม

คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและ

คาฐานนยม

ผลตางระหวาง

คลอไทลท 3 กบควอไทลท 1

คาพสยระหวางควอไทล



4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

2. สร า งความตระหนกให เหนถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวตเพอสงเสรมการเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

3. สง เสรมการเปนบคคลแหงการเรยนรและการเรยนรดวยตนเองเพอเปนเครองมอในการแสวงหาความรไดอยางตอเนอง

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

4. สงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาผใหญมความสามารถทโดดเดนดานการคดวเคราะห แยกแยะการคดเชงวพากษ การมความคดสรางสรรค การท างานเปนทม และมภมคมกนในตนเองและสงคม

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงภาคเครอขายการเรยนรเพอใหทกภาคส ว น ม ส ว น ร ว ม ใ น ก า ร ส ง เ ส ร ม สนบสนน และจดกระบวนการเรยนรรวมกน ทงในระดบหนวยงาน/องคกร ชมชน และครอบครว

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

6. สงเสรมและสนบสนนใหพฒนาแหลงเรยนร สอและ เทคโนโลยสารสนเทศใหมคณภาพและทนสมย โดยการจดระบบคอมพวเตอรและอปกรณเพอการเรยนรในแหลงเรยนร จดตงศนยขอมล

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

296




คาสมบรณของผลตางระหวางคามธยฐานและ

คาฐานนยม

ผลตางระหวาง

คลอไทลท 3 กบควอไทลท 1


7. เพมพนทของแหลง เรยนร และทรพยากรใน การเรยนรทเขาถงไดงายมความทนสมยและสามารถใชไดทนท โดยสามารถแสวงหาความรในรปแบบ ของสอออนไลนผานเ วบไซต หรอแอพพลเคชนตางๆ

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

8. สง เสรมใหหนวยงาน/องคกรมวสยทศนและนโยบายทชดเจนเพอเปนกรอบและแนวทางในการสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ทสอดคลองกบบรบท และสามารถน าไปใชไดจรง

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00




5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

3. มทกษะในการคดวเคราะห การคดเชงวพากษและเรยนรวธการแกปญหาอยางมวจารณญาณ

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5. มทกษะในการส อสารและการรวมมอกบผอน

5.00 5.00 0.00 3.50-5.00 1.50

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

297





คามธยฐานและคาฐาน

นยม

ผลตาง

ระหวางคลอไทลท 3 กบ ควอไทลท 1


ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย 1. มทกษะการรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหเทาทนอย เสมอ เพอการปรบตวและพฒนาตนเองใหทนตอเทคโนโลย และเกดการเรยนรเทคนควทยาการแบบใหมททนสมย

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

2. ม ท กษะ ในการ ใ ช แ ละ จดการสารสนเทศ ส อ และ เทคโน โ ลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรจกคดวเคราะห กลนกรองความรอยางมวจารณญาณ กอนน าขอมลมาใชอยางถกตองและเหมาะสม

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

3. มทกษะในการประยกตใชสอและเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการเรยนรได จากสออเลกทรอนกสในรปแบบออนไลนผ านเ วบ ไซต โทรศพท มอถอ แทบเลต หนงสออ เ ล ก ท ร อ น ก ส (E-Book) ห ร อแอพพลเคชนตางๆ

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-500 1.00

4. มเจตคตทดในการใชและจดการสารสนเทศ ส อ และ เทคโน โ ลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทถกตองและเหมาะสม เกดประโยชนในการเรยนรทงตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


1. มทกษะดานความยดหย นและความสามาร ถ ในการปร บ ต ว ใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวได

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

298






นยม

ผลตาง



2. มทกษะในการด ารงชวตและการใชช ว ต อ ย ร ว ม ก น โ ด ย ก า ร ส ร า งความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรขามวฒนธรรม การรระเบยบวนย คณธรรมและจรยธรรมในการใชชวตและการอยรวมกนในสงคม

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

3. มทกษะความคดรเรมในการชน าตนเองในการเรยนรอยางเปนระบบ สามารถเรยนรดวยตนเองไดอย างตอเนอง

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4. มความสามารถในการเปนผน าและมความรบผดชอบ รจกการเสยสละ และการท าประโยชนเพอผ อนโดยไมหวงผลตอบแทน

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00


4.00 4.00 0.00 3.00-5.00 2.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00 ดานการจดกระบวนการเรยนร


1. เพอสรางองคความรเกยวกบทกษะการเรยนร ในศตวรรษท 21 ใหกบนกศกษาผใหญ

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

2. เพอสงเสรมใหนกศกษาผใหญ มทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 และพฒนาตนเองใหมทกษะทพงประสงคของสงคมภายใตทศทางการพฒนาประเทศ

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

299






นยม

ผลตาง




5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


1. รปแบบวธการจดการเรยนรควรประยกตใชใหสอดคลองและเหมาะสมกบบรบททางสงคมและความตองการของนกศกษาผใหญ

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรจากเทคโนโลยสารสนเทศ เชน วธการเ ร ยนทางไกล ว ธการ เ ร ย น แบบออนไลนจากสออเลกทรอนกสผานเวบไซต และเครองมอสอสารตางๆ เชน โทรศพทมอถอ แทบเลต

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5. สงเสรมรปแบบวธการจดการเรยนรในลกษณะทเนนความรวมมอกน ทงผ เรยนกบผ เรยน ผ เรยนกบผสอน ผสมผสานการจดทรพยากรการเรยนรและแหลงสอตางๆ ใหเหมาะสมในการเรยนร

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

300






นยม

ผลตาง




1. สอทใชในการจดการเรยนรควรเปนทงสอสงพมพสอเทคโนโลย สอบคคล สอธรรมชาตและสงแวดลอม สอเชงกจกรรม และสอจากวสดและอปกรณ

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

2. ส อ ท ใ ช ค ว ร เ ป น ส อ แ บ บ ท นเหตการณ (Real Time) ทเกดขนในสถานการณปจจบน สอเสมอนจรง และ สอของจร ง เชน หนจ าลอง สถานการณจ าลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตจากสถานทจรง

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

4. สอทใชควรเปนสออเลกทรอนกส ในรปแบบออนไลนผ านเ วบ ไซต โทรศพท มอถอ แทบเลต หนงสออเลกทรอนกส และแอพพลเคชนตางๆ เชน มลตมเดย วดโอ วกพเดย และบลอก

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5. ใชสอสงคมออนไลน ผานระบบเครอขายอนเทอรเนตในรปแบบของการบรการฟรออนไลน เชน เฟสบก ยทป และกเกล

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

6. ใ ช เ ค ร อ ง ม อส อ ส า ร เพ อ ส ร า งปฏสมพนธในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนไดทกสถานท ทกเวลา และโอกาสแบบทนททนใด เชน การสอสารทางอเมล การสนทนา และการประชมทางไกล

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

301






นยม

ผลตาง



7. พฒนาแหล ง เ ร ยนร ให ม ค ว ามนาสนใจและทนสมย โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการพฒนาสอการเรยนร เชน การใหบรการสบคนขอมล การบรการเครอขายอนเทอร เ นต และระบบอนเทอรเนตแบบไรสาย

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00

5.00 5.00 0.00 5.00-5.00 0.00


1. การ จด ก จกร รม ก าร เ ร ย น ร ทสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการในการด ารงชวต ทนสมยตอเหตการ ณป จ จบน และสามาร ถน าไปใชไดจรง

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

2. การจดกจกรรมการเรยนรทเนนการฝ ก ป ฏ บ ต จ ร ง ก า ร เ ร ย น ร จ า กสถานการณจร ง เ ชน การสา ธต กจกรรมเชงทดลอง การศกษาดงาน และการฝกปฏบตในสถานทจรง

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

3. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการเรยนรแบบสบคน เพอฝกการคดวเคราะห การคดเชงวพากษ และการใชวจารณญาณในการแกปญหา เชน ก า ร จ า ลองสถ านการ ณ ก า รท าโครงงาน และการแสดงบทบาทสมมตเพอการแกปญหา

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

302






นยม

ผลตาง



5. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหใชวธการเรยนไดอยางคลองตวจากการสงเกต การฟง การคด การพดคย และการมปฏสมพนธกบผอน เชน การใช เกมส เพ อการเ รยนร กจกรรมนนทนาการ และนาฏการ

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

6. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมก จ ก ร ร ม เ ช ง บ ร ณ า ก า ร ท ม ส อ เทคโนโลยสารสนเทศเปนตวเกอหนนการเรยนร เชน การเรยนออนไลนผานเวบไซต (E-Learning) โทรศพทมอถอผานแอพพล เคชนตางๆ และการประชมทางไกล

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

7. การจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมการปลกฝงเรองจตส านกสาธารณะ ค ณ ธ ร ร ม แ ล ะ จ ร ย ธ ร ร ม ใ น การด ารงชวต การเหนคณคาของตนเองและผ อน เชน กจกรรมจตอาสา กจกรรมการเขาคายธรรมะ และกจกรรมบ าเพญประโยชนเพอสวนรวม

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00


1. การวดและประเมนผลทมการวางแผนการวดและประเมนผลทมความยดหยนทงกอน ระหวาง และหลงการจดกจกรรมการเรยนร

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

303






นยม

ผลตาง



2. การวดและประเ มนผลท ม การตดตามประเมนผลอยางตอเนองหลงการจดกจกรรมการเรยนร

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

3. รปแบบการวดและประเมนผลทสงเสรมทงในระดบบคคลและทมงาน เชน การประเ มนดวยตนเอง การประเมนจากการปฏบตการของสมาชกกลม และการประเมนผลแบบออนไลน

4.00 5.00 1.00 4.00-5.00 1.00

4.00 5.00 1.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5. คณคาของการวดและประเมนผลอยทการเปดเผย โดยทกฝายทงผจด ผสอน และผเรยนมสวนรวมในการสรางแบบประเมนรวมกน เพอน าจดประสงคของการประเ มนไปใชประโยชนไดจรง

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4.00 4.00 0.00 4.00-5.00 1.00


1. การสนบสนนและสงเสรม โดยมก า ร จ ด ต ง ภ า ค เ ค ร อ ข า ย จ า กหนวยงาน/องคกรตางๆ เพอประสานความร วม ม อระห ว าง กนอย า ง มประสทธภาพ

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

2. หนวยงาน/องคกรตางๆ มสวนรวมในการจดการเรยนรรวมกน โดยเปนผอ านวยความสะดวกในดานนโยบาย ท ร พ ย ากรการ เ ร ย นร บ ค ล ากร งบประมาณ และสถานท

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

304






นยม

ผลตาง



3. มเครอขายทสงเสรมการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ระหวางองคกรภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน และเครอขายผปกครอง โดยมการประชาสมพนธท เข าใจตรง กนระหวางเครอขายตลอดกระบวนการจดการเรยนร

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

4. ทกเครอขายมสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนร ท งห นวย ง านภาครฐ องคกรเอกชน องคกรชมชน เ ค ร อข า ย ผ ป กค รอง และ ร ะบบเครอขายอนเตอรเนต โดยการสรางภ า ค เ ค ร อ ข า ย ม ก า ร ป ร ะ ช ม ประสานงาน และแลกเปลยนตามกลมภาคเครอขาย

4.00 5.00 1.00 4.00-5.00 1.00

4.00 5.00 1.00 4.00-5.00 1.00


5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50

5.00 5.00 0.00 4.50-5.00 0.50


5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

5.00 5.00 0.00 4.00-5.00 1.00

305

ประวตผเขยนวทยานพนธ

นายเอกชย พทธสอน เกดวนท 16 สงหาคม 2532 ทอ าเภอเมอง จงหวดล าปาง ส าเรจการศกษาระดบมธยมศกษาจากโรงเรยนล าปางกลยาณ จงหวดล าปาง และระดบปรญญาศกษาศาสตรบณฑต สาขาการศกษาตลอดชวต (เกยรตนยมอนดบ 1) ภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม มหาลยวทยาลยศลปากร ในปการศกษา 2554 ปจจบนเขาศกษาตอระดบปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบโรงเรยน ภาควชาการศกษาตลอดชวต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

แนวโน้มการเสริมสร้างทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่...

Documents