9

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง กระบวนการพฒนาองคการของโรงเรยนยอดนยมระดบมธยมศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดศกษาเอกสารและงานทเกยวของกบการพฒนาองคการ โดยผวจยไดเรยบเรยงเนอหา เกยวกบ องคการ การพฒนาองคการ กระบวนการพฒนาองคการ แผนพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต โรงเรยนยอดนยมระดบมธยมศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต และงานวจยทเกยวของ ดงน

1. องคการ (Organization) สงตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตวเราลวนเปนองคการทงสน ไมวาจะเปนองคการทางสงคม เชน ครอบครว โรงเรยน สมาคม สโมสร องคการทางราชการ เชน กระทรวง ทบวง กรม และองคการทางธรกจ เชน บรษท รานคาตาง ๆ 1.1 ความหมายขององคการ (Organization)

นกวชาการหลายทาน ไดเสนอความหมาย ขององคการ แตกตางกน ดงน สรอยตระกล (ตวยานนท)อรรถมานะ (2550 : 9) กลาววา องคการเปนการ

รวมมอประสานงานในกจกรรมตาง ๆ ทมเหตผลของบคคลจ านวนหนงเพอใหบรรลความประสงคหรอจดมงหมายทมอยรวมกนอยางชดเจน ดวยวธแบงแรงงานและหนาทตามสายงานทก าหนดล าดบชนของอ านาจหนาทและความรบผดชอบ

ราชบณฑตยสถาน (2525 : 871) ใหความหมายของ องคการวาเปนศนย กจกรรมทรวมประกอบขนเปนหนวย ถาเปนหนวยงานสาธารณะ เรยกวา องคการบรหารราชการ ถาเปนหนวยงานเอกชน เรยกวา องคการบรหารธรกจ

เจรญผล สวรรณโชต (2530 : 143) กลาววา องคการคอกระบวนการโครงสรางทบคคล ทเขามาอยรวมกนทจะสรางปฏสมพนธตอกน เพอวตถประสงคของแตละบคคลและขององคการ ซงจะสนองตอบซงกนและกน จรญ ทองถาวร (2537 : 131) กลาวถง องคการ หมายถง กลมคนทรวมกนจดกจกรรมขนในนามของหนวยงานอยางมระบบระเบยบ

10

สมยศ นาวการ (2538 : 10) กลาววา เปนความสมพนธทมแบบแผนระหวางบคคลทเกยวของกบกจกรรมตาง ๆ ทตองขนอยระหวางกนเพอบรรลถงเปาหมายเฉพาะอยาง ธงชย สนตวงษ (2538 : 3-5) กลาวถง องคการวา เปนหนวยงานทางสงคม (Social unit) ทมกลมคนมาอยรวมกนท างาน รวมกนท ากจกรรม และรวมกนตดสนใจแกปญหาเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกน

พะยอม วงศสารศร (2542: 4) กลาวถงองคการวา เปนกลมคนทรวมตวกน มจดมงหมายรวมกนในการท ากจกรรมหรองานอยางใดอยางหนง โดยอาศยกระบวนการจดโครงสรางของกจกรรมหรองานนนออกเปนประเภทตาง ๆ เพอแบงงานใหแกสมาชกในองคการด าเนนการปฏบตใหบรรลเปาหมาย

วนชย มชาต (2549: 3) ใหความหมายขององคการ วา เปนการรวมตวกนของคนตงแตสองคนขนไป ทมการรวมตวกนเพอด าเนนกจกรรมอยางใดอยางหนงโดยมเปาหมายทตองการบรรลรวมกน ซงกจกรรมทรวมกนด าเนนการนนบคคลเพยงคนเดยว ไมสามารถด าเนนการใหบรรลผลส าเรจได

ชยเสฏฐ พรหมศร (2551: 4) ไดใหความหมายวา กลมของบคคลทท างานรวมกนเพอบรรลเปาหมายรวมกน สรปไดวา องคการเปนการรวมตวของสมาชกเปนกลมบคคลตงแตสองคนขนไป มการด าเนนกจกรรมรวมกนและสมพนธกนในการด าเนนงานนนมจดมงหมายเดยวกน คอการใหบรรลตามเปาหมายและวตถประสงคทตงไว

1.2 ประเภทขององคการ (Type of Organization) นกวชาการหลายทานไดแบงประเภทขององคการไวดงน

จรญ ทองถาวร (2537 : 131) แบงประเภทขององคการ แบงตามความมงหมายทจดตง แบงได 4 ประเภทคอ

1) องคการเพอประโยชนของสมาชก (Mutual-Benefit) เชน พรรคการเมองสมาคมและสหกรณ เปนตน

2) องคการเพอธรกจ (Business Concern) เชน บรษท หางราน และธนาคาร เปนตน

3) องคการเพอสาธารณะ (Commonweal Organization) เชน กระทรวง ทบวง กรม และจงหวด เปนตน

11

4) องคการเพอการบรการ (Service Organization) เชน โรงเรยน และโรงพยาบาล เปนตน และแบงตามหลกการจดระเบยบภายในองคการ แบงไดเปน 2 ประเภทคอ องคการทเปนทางการ (Formal Organization) หรอองคการรปนย เปนองคการทตงขนมาตามกฎหมาย มวตถประสงคและระเบยบแบบแผน มการก าหนดสายการบงคบบญชาก าหนดอ านาจหนาทของแตละแผนงานอยางชดเจน เชน วทยาลยคร แบงเปนคณะวชา และภาควชาตามล าดบ เปนตน และองคการทไมเปนทางการ (Informal Organization) หรอองคการอรปนย เปนองคการทเกดขนจากความสมพนธสวนบคคลในกลมขององคการทเปนราชการแตขาดกฎหมายและระเบยบอนชอบธรรมรองรบ ตลอดจนขาดโครงสรางทแนนอน เชน ชมรมอาจารย สโมสรอาจารย เปนตน ดงนนเมอมองคการทเปนทางการทใด กอาจจะเกดการทไมเปนทางการตามมาดวยเสมอ สวน สมพร สทศนย (2541 : 370-371) การจ าแนกประเภทขององคการ จ าแนกตามหลกการจดระเบยบภายในองคการไดแก องคการรปนย (Formal Organization) องคการประเภทนเปนองคการทมระเบยบแบบแผน มโครงสรางชดเจน มความคงท มการระบสงตาง ๆ ไวครบถวนเพอเปนหลกยดในการปฏบตงาน ความสมพนธระหวางบคคลกเปนไปอยางมระบบ มขอบเขตจ ากด ขาดอสรเสร การพดคยกเปนเรองงานและหนาททจะตองรบผดชอบ การตดตอสอสารเปนไปตามสายการบงคบบญชา จงท าใหเกดขอจ ากดในความสมพนธสวนตว ความสนทสนมและความไววางใจซงกนและกน และองคการอรปนย (Informal Organization หรอ Informal Relations) องคการอรปนยเปนองคการนอกแบบ ซงหมายถง กลมบคคลมารวมกนเปนสงคมทไมมระเบยบแบบแผน ไมมรปแบบเฉพาะ ไมมเปาหมายทแนนอนเปนการรวมกนเปนโครงสรางทหลวม ๆ ไมมการก าหนดหนาทชดเจน ความสมพนธระหวางบคคลเปนความสมพนธทไมเปนทางการ เปนความสมพนธสวนตวของคนทมความเชอ ทศนคต คานยม รสนยมทตรงกน และอาศยหลกมนษยสมพนธเปนเครองมอในการตดตอสอสารในลกษณะทเปนมตร

สรปประเภทขององคการ แบงโดยยด 2 หลกเกณฑ คอแบงตามความมงหมายทจดตง และแบงตามหลกการจดระเบยบภายในองคการ ตามแบงตามความมงหมายทจดตง จะค านงถงเพอประโยชนของสมาชก ธรกจ สาธารณะและเพอการบรการเปนหลก สวนแบงตามหลกการจดระเบยบภายในองคการ แบงเปนองคการทเปนทางการหรอองคการรปนย และ องคการ ทไมเปนทางการหรอองคการอรปนย องคการทเปนทางการหรอองคการรปนย องคการทตงขนมาตามกฎหมาย เปนองคการทมระเบยบ มโครงสรางชดเจน มการก าหนดสายการบงคบบญชา ก าหนดอ านาจหนาทของแตละแผนงานอยางชดเจน สวนองคการทไมเปนทางการหรอองคการ

12

อรปนย เปนองคการทตงขนจากความสมพนธสวนบคคลในกลมทไมมระเบยบแบบแผน ไมมรปแบบเฉพาะ ไมมเปาหมายแนนอน

1.3 โครงสรางขององคการ (Organizational Structure) องคการทกองคการทมประสทธภาพ จะตองก าหนดโครงสรางขององคการไวอยางชดเจน เพอใหบคคลในองคการปฏบตตามโครงสรางทวางไว นกวชาการหลายทานกลาวถงโครงสรางองคการไวดงน

อทย หรญโต (2526 : 217 – 218 อางถงใน จรญ ทองถาวร 2537 : 131-132) ไดกลาววาทกองคการจะตองมโครงสรางโครงสรางขององคประกอบดวยสวนส าคญ ดงน

1) วตถประสงค (Objective) กอนจดตงองคการ จะตองก าหนดวตถประสงคกอนวา ตงองคการขนมาเพออะไรบาง

2) ภารกจหนาท (Function) องคการทกประเภททจดตงขน ยอมจะมหนาทวตถประสงคอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง บางองคการเมอปฏบตภารกจส าเรจแลวท าใหองคการสลายตวไปกมแตโดยทวไปแลวภารกจหรอหนาทขององคการจะก าหนดไวอยางถาวรมากกวาจะก าหนดไวชวคราว

3) การแบงงานกนท า (Division of Work) หมายถง การแบงงานหรอจดกลมงาน แลวมอบหมายแตละคน หรอแตละหนวยงานรบผดชอบอยางเปนกจจะลกษณะ และจดใหมการประสานงานกนอยางเปนระบบ

4) สายการบงคบบญชา (Hierarch) หมายถงความสมพนธตามล าดบ ชนระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาเพอแสดงใหทราบวาใครมอ านาจหนาทมากกวา กนอยางไรสายการบงคบบญชาจะบอกใหทราบวาต าแหนงใดมความรบผดชอบลดหลนกนอยางไร และใครรบผดชอบตอใคร 5) ชวงการควบคม (Span of Control) คอสงทแสดงใหทราบวาผบงคบบญชาคนหนงมขอบเขตแหงอ านาจหนาท และความรบผดชอบเพยงไร มผใตบงคบบญชากคน เพราะหากวาชวงการควบคมกวางหรอยาวเกนไปอาจท าใหการปกครองบงคบบญชาหรอการควบคมงานไมทวถงได

6) เอกภาพในการบงคบบญชา (Unity of Command) หมายถง อ านาจการควบคมบงคบบญชาซงรวมอยทบคคลใดบคคลหนงหรอคณะหนงบคคลใดอยางชดเจนทงนเพอปองกนม ใหการปฏบตหนาทกาวกายกน และมงท าใหเกดเอกภาพในการบรหาร

13

สวน สมพร สทศนย (2541 : 371-372) ใหความหมายของโครงสรางองคการไววา องคการสวนใหญใชทฤษฎ “ประเพณ” (Classical Organization Theory) ในการสรางโครงสรางขององคการเพราะวาทฤษฎนมองคประกอบทแนนอน เชน มการแบงอ านาจหนาท ความรบผดชอบไวชดเจน แตตอมามการแกไขปรบปรงโครงสรางใหเหมาะสมยงขน

โครงสรางขององคการ คอ แผนภมทแสดงถงต าแหนงตาง ๆ ทงหมดในองคการ แสดงความสมพนธของอ านาจหนาทของแตละหนวยงาน หรอแสดงต าแหนงตาง ๆ ทเชอมโยงกนทงแนวตงและแนวนอน ทฤษฎประเพณนยมจดโครงสรางโดยถอหลกวาลกษณะงานใดทคลายกนจะอยในกลมเดยวกน เปนกรม กอง หรอแผนกเดยวกน เพอจะไดรบทราบรวมกนวาจะรบผดชอบเรองอะไรไมวาเปนองคการในรปแบบใดถาเปนองคการรปนยโครงสรางจะก าหนดสายงานบงคบบญชาดงภาพ ภาพประกอบ 1 โครงสรางขององคการทแสดงสายการบงคบบญชา

ทมา : สมพร สทศนย (2541). โครงสรางขององคการดงกลาวจะก าหนดสายงานบงคบบญชาอยางมระบบเพองายแกการบรหาร นอกจากนยงมสวนประกอบขององคการทท าใหองคการสมบรณแบบขน สรปโครงสรางขององคการทกองคการตองมโครงสรางขององคการเพอเปนการงายในการบรหารงานตามสายงานบงคบบญชาและเปนตวก าหนดรปแบบและกจกรรมตามพนธกจขององคการเพอแสดงใหเหนวาสวนงานตาง ๆ มความสมพนธกน ควรแสดงใหเหนสายการบงคบบญชาและต าแหนงของบคคลในองคการทเกยวของกบพฤตกรรมองคการดวย

ผบรหารระดบกลาง

บกฃลาง

ผบรหารระดบสง

ระดบกลาง

ผบรหารระดบนเทศ ( หวหนางาน )

ผปฏบต

14

1.4 พฤตกรรมองคการ (Organizational Behavior) เมอบคคลมารวมกลมกนเขาเปนองคการกจะกอใหเกดพฤตกรรมองคการขนพฤตกรรมขององคการนจะแตกตางจากพฤตกรรมของสวนบคคลเพราะพฤตกรรมองคการเปนของกลมคนทเกดขนใหม โดยเปนพฤตกรรมของแตละบคคลทมารวมกนและมสงแวดลอมทเกยวของอกมากมายทจะกระทบตอพฤตกรรมองคการ มนกวชาการหลายทานใหความหมายของพฤตกรรมองคการพอสรปความหมายของพฤตกรรมองคการไวดงน พฤตกรรมองคการ (Organizational Behavior) หมายถง พฤตกรรมทเกดจากผลการปฏบตงานของทกฝายทเกยวของภายในองคการสมรรถภาพในการปฏบตงานและผลทแสดงถงความประสทธภาพในการบรรลเปาหมาย พฤตกรรมองคการจงเกดจากพฤตกรรมของสมาชกรายบคคล พฤตกรรมกลม พฤตกรรมระหวางกลม สงทเปนเครองชให เหนวาพฤตกรรมองคการมผลท าใหองคการประสบความส าเรจ บรรลเปาหมาย และการท างาน ทมประสทธภาพนน มกปรากฏใหเหน เชน การก าหนดเปาหมาย แผนงาน และนโยบาย ใหเหมาะสม การคาดหมายเหตการณตาง ๆ ไดถกตอง ตลอดจนสามารถรกษาความสมพนธอนดตอผรวมงานทกระดบชนไดเปนอยางด

อรณ รกธรรม (2526 : 10 – 17) อางถงในจรญ ทองถาวร (2537 : 132-133) ไดกลาววา พฤตกรรมหรอประสทธผลขององคการ ใหพจารณาจากเกณฑ 4 ประการ ดงน คอ

1)ความเปนอนหนงอนเดยวกนภายในองคการผบรหารองคการจะตองผสมผสานความตองการและบคลกภาพของสมาชกใหผสมกลมกลนกนกบความตองการและเปาหมายขององคการใหได ทกอยางจะเรยบรอย เกดสนตสขและประสทธภาพในองคการนน

2)ความสามารถในการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม เชน กรณน ามน ขาดแคลน แตกจการขององคการหรอบรษท กสามารถด าเนนการตอไปได เปนตน

3)ความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงคมได เชน ธนาคารทเกดการคาก าไรด กแบงปนก าไรบางสวนนนคอใหแกสงคม ท าใหสงคมยอมรบ ธนาคารนนกด าเนนกจการไดอยางดตอไป

4)ผลผลตขององคการความอยรอดขององคการเปนผลมาจากผลผลตขององคการนน ๆ เชนกรณโรงเรยนหรอสถานศกษาบางแหง ผลตนกศกษาออกไปแลวไมมใครรบเขาท างานตอไปจะไมมคนสมครเขาเรยนกจ าเปนตองปดตวเองไปในทางตรงกนขามถาผลผลตดโรงเรยนกมชอเสยง ใคร ๆ กอยากจะสงบตรหลานไปเขาเรยน เปนตน

15

กตมา ปรดดลก (2529:239 อางถงใน บญมน ธนาศภวฒน 2537:70) พฤตกรรมองคการ หมายถง การสรางความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมและทศนคตของมนษยภายในองคการและสงไปถงระดบการท านาย และควบคมพฤตกรรมตาง ๆ ดงกลาว (สรอยตระกล (ตวยานนท)อรรถมานะ 2550 : 13) พฤตกรรมองคการ หมายถงการกระท าและเจตคตของคนในองคการ (Gordon 1996 : 3 อางถงใน สมาน อศวภม 2551 : 207) สรปพฤตกรรมองคการ หมายถง การกระท าของบคคล ซงสงผลกระทบตอการปฏบตงานของทกฝายทเกยวของภายในองคการแสดงถงความมประสทธภาพในการใหบรรลเปาหมายขององคการทสอดคลองกบองคการกบภาวะการเปลยนแปลง 1.5 องคการกบภาวะการเปลยนแปลง (Organitional Conditions Change) การเปลยนแปลงเปนปรากฏการณทเกดขนตลอดเวลา ซงในยคปจจบนการเปลยนแปลงเปนไปอยางรวดเรวมาก องคการทกองคการมวตถประสงคเพอความอยรอดและเจรญเตบโต ดงนน องคการจะตองมการปรบตวใหเขากบสภาพการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกองคการ ผบรหารจงจ าเปนจะตองร และปรบการบรหารการเปลยนแปลงอยางมประสทธภาพ โดยสามารถวางแผนและปรบปรงองคการใหสอดรบกบทสงทเกดขนกบองคการและตองใหองคการสามารถด าเนนงานบรรลตามเปาหมายทก าหนดไว นกวชาการ ไดอธบายลกษณะของการเปลยนแปลงและสาเหตตาง ๆ ของการเปลยนแปลงขององคการไวดงน นงนช วงษสวรรณ (2535 : 57- 60) ไดกลาวถง องคประกอบทางดานปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงของ 2 ลกษณะ คอ 1)เกดจากปจจยภายนอกองคการมการเปลยนแปลงเปนปจจยทองคการไมสามารถควบคมไดจ าแนกไดเปน 7 ประการ คอ

1.1) ความกาวหนาทางเทคโนโลย ไดแก เทคโนโลยตาง ๆ ททนสมยองคการตาง ๆ จงจ าเปนตองน าเทคโนโลยมาใชในการผลตและด าเนนการเพอชวยใหไดผลผลตทสงและมประสทธภาพในการท างาน เชน การน าคอมพวเตอรมาใช น าเครองจกรททนสมยตาง ๆ มาใชในการผลต เปนตน

1.2) ปจจยดานเศรษฐกจ โดยทวไปจะสงผลกระทบตอองคการอยางมาก เชน ปญหาการขาดทรพยากรการผล ภาวะเงนเฟอ เศรษฐกจตกต า องคการตองควบคมการใชทรพยากรเพอควบคมตนทนและเพอใหคมคาและมประสทธภาพ

16

1.3)ปจจยดานสงคม ไดแก วฒนธรรม ระเบยบแบบแผน ขนบธรรมเนยมประเพณ คานยมทางสงคมและพฤตกรรมอน ๆ ทางสงคม สงเหลาน จะสงผลอยางมากตอองคการโดยจะเปนเครองก าหนดความตองการและลกษณะของสงคมนน ๆ

1.4)ปจจยดานการตลาด ไดแกผบรโภคและคแขงขนท าอยางไรทจะท าใหมการจงใจและเกดการแขงขนอยางเสรในภาวะเศรษฐกจทเปนอยดงนนองคการจะตองมการปรบตวเปลยนแปลงใหมความสอดคลองและพฒนาตามไปดวย

1.5)ปจจยดานการศกษา การศกษาท าใหผบรโภคมความร ความเขาใจ และสรางทางเลอกในการรบบรการไดดขน ซงองคการตองใหความสนใจในเรองดงกลาวนดวย 1.6)ปจจยดานวฒนธรรมเปนปจจยทมผลกระทบตอชวตความเปนอยของสงคมไทยซงปจจบนไดมอทธพลทางวฒนธรรมของชาตตะวนตกมาใช เชน การแตงกาย ภาษา ศาสนา เปนตน 1.7)นโยบายของรฐบาล องคการตองค านงถงนโยบายของรฐบาลและการเมอง การปกครองของประเทศดวย เนองจากองคการตองด าเนนการใหเปนไปตามนโยบายของรฐบาลและใหสอดคลองกบบทบาททรฐก าหนดไวเปนทตง 2) เกดจากปจจยภายใน ซงถอวาเปนองคประกอบของการเปลยนแปลงเปนปจจยทองคการสามารถควบคมไดจ าแนกเปน 4 ปจจยหลก คอ 2.1) ดานโครงสราง คอ มการจดแบงโครงสราง ภารกจ หนาท การบงคบบญชา การบรหารการแบงกลมงาน และการตดตอประสานงานในองคการอยางชดเจนเออตอการท างานและบรรลวตถประสงคขององคการไดอยางมประสทธภาพ 2.2) ดานบคลากร คอการท าความเขาใจเกยวกบบคลากรในดาน ความร ทศนคต คานยม ความถนด ความส านก ในหนาท ทกษะการท างานเพอใหงานมประสทธภาพและประสทธผลโดยมการน าภาวะผน าของผบรหารมาใช รวมถงการใหรางวลและการลงโทษ ตลอดจนการสรางขวญและก าลงใจในการท างานและพยายามศกษาทศนคตและพฤตกรรมของบคลากรเพอปรบแกใหเปนประโยชนกบองคการตอไป 2.3) ดานงานและกจกรรม มการวางแผนออกแบบความตองการการบรการใหเปนไปตามเปาหมายทตองการโดยมการก าหนดขอบเขต ความยากงายตามรายละเอยดของงานอยางชดเจนมการสนบสนน สงเสรม นเทศก ากบตดตาม สอดคลองกบความรความสามารถ ความช านาญการในงานของบคลากร 2.4) ดานเทคโนโลยและนวตกรรม พจารณาถงความจ าเปนขององคการทควรไดรบการสงเสรมสนบสนนเพอความสามารถในการท างานและกอใหเกด

17

ประสทธผลของการท างานไดสงสด ไดแก เทคนควธการ กระบวนการท างาน การอ านวยความสะดวกตาง ๆ เชน เครองมอเครองใช วสดอปกรณ ปฏทน หลกสตร ตารางการท างานและตลอดจนความรและความทนสมยตาง ๆ ทจะท าใหงานส าเรจอยางมประสทธภาพโดยการเตรยมการและมการควบคมการท างานในองคการ สรปไดวา องคการกบภาวะการปลยนแปลง มวตถประสงคเพอความ อยรอดและเพอความเจรญเตบโตขององคการโดยผบรหารตองปรบปรงเปลยนแปลงองคการใหสอดรบกบการเปลยนแปลงทเกดขนไมวาจะเกดขนจากปจจยภายในและปจจยภายนอกเพอน าไปสการพฒนาองคการทมประสทธภาพและประสทธผล 2. การพฒนาองคการ (Organization Development) การท าใหเกดการเปลยนแปลงใหเจรญกาวหนาหรอดขนกวาเดมเพอท าใหองคการมประสทธภาพ และประสทธผลโดยการสรางปจจยตาง ๆ เพอสนบสนนใหเกดการพฒนาใหสอดคลองตามเปาหมาย หรอวตถประสงคขององคการ 2.1 ความหมายของการพฒนาองคการ (Organization Development) นกวชาการหลายทาน ใหความหมายของการพฒนาองคการ ไวดงน

มนญ วงศนาร (ม.ป.ป.: 14) ไดสรปความหมายของการพฒนาองคการวา 1) แนวคดหรอความพยายามในการเปลยนแปลงอยางมแผน 2) ในระบบทกระดบทประกอบขนเปนองคการ 3) โดยอาศยของความรทไดรบมาจากศาสตรทางดานพฤตกรรม (พฤตกรรมศาสตร) เขามาสอดแทรกอยางมแผนในระบบและกระบวนการตาง ๆ ขององคการ

4) เพอวตถประสงคในการด ารงคงไวซงดลยภาพของระบบทกระบบเพอเพมพนประสทธภาพและประสทธผล ตลอดจนความเจรญเตบโต และเพอความสามารถในการปรบตวขององคการใหเขากนไดกบสภาพแวดลอมภายนอกทเปลยนแปลงไป สนนทา เลาหนนท (2531: 74) กลาววา การพฒนาองคการ หมายถง ความเพยรพยายามในระยะยาวทจะปรบปรงสมรรถนะในการแกปญหา และฟนฟองคการเพอเพมประสทธผลและประสทธภาพขององคการ โดยท าการวนจฉยวฒนธรรมมาปฏบตงานของกลม ตาง ๆ ในองคการ ทงนโดยไดรบความชวยเหลอจากผน าการเปลยนแปลง และมการใชทฤษฎ และเทคนคทางดานพฤตกรรมศาสตรประยกต และการวจยเชงปฏบตการเปนแมบท

18

ประถม แสงสวาง (2537: 141-142) ไดใหความหมายของการพฒนาองคการวาเปนความพยายามในระยะในการทจะปรบปรงการแกปญหา และกระบวนการใหมในการแกปญหาขององคการ โดยวธการจดการทมประสทธภาพและมความรวมมอ โดยเนนการท างานเปนหมคณะ ทงนดวยความชวยเหลอของผน าการเปลยนแปลง และการใชทฤษฎและเทคโนโลยของพฤตกรรมศาสตรประยกต ซงรวมทงการวจยเชงปฏบตการ (Action Research)

Aplin และ Thompson (อางถงใน เทพพนม เมองแมน และ สวง สวรรณ 2540 : 269) ใหค าจ ากดความหมายของการพฒนาองคการไววา เปนความพยายามแบบหนงทไดรบการสนบสนนจากฝายบรหารทจะเพมประสทธภาพของระบบทงหมดขององคการ โดยอาศย การวางแผนทเปนล าดบขนตอน

อรณ รกธรรม (2541: 205-207) ใหความหมายของการพฒนาองคการ ไวดงน คอ 1) ความพยายามในการเปลยนแปลงอยางมแผน 2) เกยวกบองคการโดยสวนรวมทงหมด 3) ซงเรมด าเนนการจากฝายจดการระดบสง 4) เพอเพมพนประสทธผล และประสทธภาพขององคการ 5) โดยวธสอดแทรกอยางมแผนในกระบวนการตาง ๆ ภายในองคการซงอาศยความรทไดรบมาจากพฤตกรรมศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2545: 9) ไดสรปความหมายของการพฒนาองคการวา การพฒนาองคการ หมายถง ความพยายามอยางมแผนและตอเนองเพอกอใหเกดการเปลยนแปลงทวทงระบบ โดยมงเนนการเปลยนแปลงวฒนธรรมขององคการเพอเพมพนประสทธภาพและประสทธผลขององคการ ทงนตองไดรบความเหนชอบและสนบสนนจากผบรหารระดบสง และตองใชเครองมอและเทคนคทางดานพฤตกรรมศาสตรประกอบกบกระบวนการวจยเชงแกปญหาเปนแมแบบ

จากแนวคดของ Porras และ Robertson (อางถงใน ณฏฐพนธ เขจรนนทน 2547: 8) กลาววา การพฒนาองคการ หมายถง กลมของทฤษฎ กลยทธ และเทคนคทาง พฤตกรรมศาสตร ซงจะเปลยนแปลงพฤตกรรมการท างานของพนกงาน เพอสรางการเปลยนแปลงใหเกดขนกบองคการ โดยมวตถประสงคทจะเพมศกยภาพในการท างานของพนกงานแตละคน ซงสงผลถงการพฒนาหนวยงานและความสามารถขององคการโดยรวม และมองคประกอบหลกทส าคญ 3 ประการ คอ

19

1) การเพมความสามารถในการท างานของ 2) ใหความส าคญกบการพฒนาสมาชกขององคการ 3) การพฒนาองคการมพนฐานจากวชาสงคมศาสตร

สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ(2550 : 478 -479) ใหความหมาย การพฒนาองคการไววา เปนความพยายามในระยะยาวทจะปรบปรงกระบวนการการแกปญหาขององคการ โดยการจดการอยางรวมแรงรวมใจและมประสทธผลมากขนเกยวกบวฒนธรรมองคการดวยความชวยเหลอของตวการการเปลยนแปลง (Change Agent) โดยการใชทฤษฎและเทคโนโลยของพฤตกรรมศาสตรประยกต (Action Research) และใหความส าคญทการเจรญเตบโตและ การพฒนาองคการทส าคญมดงตอไปน 1) การเปลยนแปลงทวางแผนไวลวงหนา 2) การเปลยนแปลงทมลกษณะครอบคลม

3) จดเนนจะอยทกลมงาน 4) การเปลยนแปลงในระยะยาว

5) ตวการการเปลยนแปลงจะมสวนรวมอยดวย 6) การเนนย าจะอยทการเขาแทรกแซงและการวจยเพอการแกปญหา

สวนแนวคดของ Warren Burke และ Warren Schmidt (อางถงใน วเชยร วทยอดม 2550 : 1) ใหความหมายของการพฒนาองคการวา กระบวนการเพมความ มประสทธภาพของภาพองคการ ดวยการประสานความตองการสวนบคคลในเรองของความกาวหนาและการพฒนากบเปาหมายขององคการ กระบวนการเชนนเปนความพยายามทจะ มการเปลยนแปลงอยางมแบบแผนทวทงองคการในระยะเวลาหนง ชยเสฏฐ พรหมศร (2551: 118-119) ใหความหมายของการพฒนาองคการไววา วธการอยางเปนระบบตอการปรบปรงขององคการทประยกตทฤษฎทางดานพฤตกรรมศาสตร และการวจยมาใช เพอเพมความเปนอยทดและความมประสทธภาพของคนและองคการ ซงความหมายนมนยยะทส าคญ อย 4 ประการ ทสามารถอธบายเกยวกบเรองการพฒนาองคการ ไดแก

1) การพฒนาองคการเปนวธการอยางเปนระบบตอการเปลยนแปลงแบบวางแผน เปนวฏจกรทมโครงสรางของการวนจฉยปญหาและโอกาสขององคการ และประยกตความเชยวชาญเขาไปสปญหาและโอกาสเหลานน

2) การพฒนาองคการตงอยบนพนฐานของการวจยและทฤษฎทเขมแขง ซงเกยวของกบการประยกตใชความรเกยวกบพฤตกรรมศาสตรตอความทาทายทองคการเผชญอย

20

3) การพฒนาองคการตระหนกถงความสมพนธทมการแลกเปลยนกนระหวางบคคลและองคการ หมายความวาถาองคการเปลยน บคคลในองคการกตองเปลยนตามไปดวย

4) การพฒนาองคการเปนการมงเนนทเปาหมาย เปนกระบวนการทมงเนนและคนหาเพอปรบปรงความเปนอยทดของบคคลและความมประสทธภาพขององคการเปนส าคญ กลาวโดยสรป การพฒนาองคการ หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงองคการเพอเพมประสทธภาพขององคการทงระบบและการไดมาซงเปาหมายของการปฏบตงานและเปาหมายของบคคลในองคการตามทตองการทเกยวของกบแนวคดของการพฒนาองคการ 2.2 แนวคดของการพฒนาองคการ (Concepts of organizational development)

มนญ วงศนาร (ม.ป.ป.: 1) ไดกลาววา แนวคดทจะพฒนาองคการเนองมาจากสาเหตการขยายตวอยางรวดเรวและอยางเรงรบของสงตาง ๆ ตอไปน คอ วชาการความรใหม เทคโนโลยใหม ผเชยวชาญทเพมมากขน การตดตอสอสารแบบใหม ผลตภณฑและผลตผลทนบวนจะลาสมย คานยมและอดมการณของคนรนใหม เศรษฐกจทขยายตวทวโลก การคา และการแขงขนหาตลาดทงในประเทศและตางประเทศ จ านวนประชากร และสวนประกอบของประชากรทเปลยนแปลงไป และปญหาสงคม และการเมองทเพมมากขน แนวคดของสนนทา เลาหนนท (2531: 71-96) กลาววา การพฒนาองคการมสาเหตมาจาก

1) ความจ าเปนตองเปลยนแปลงแนวยทธศาสตรดานการจดการ (Managerial Strategies) เชน ปรบปรงแกไขเรองเทคนค และกรรมวธในการปฏบตงาน ระบบการวนจฉยสงการ การจงใจ การสอสารขอความ และระบบการใหรางวล เปนตน ดงนน องคการจงจ าเปนตองมการวางแผนการเปลยนแปลงดงกลาวอยางเปนระบบ 2) ความจ าเปนทจะสรางบรรยากาศขององคการทสามารถสนองทง ความตองการของบคคลและองคการ และความจ าเปนทจะตองเปลยนแปลงสภาพแวดลอมใน องคการใหเหมาะสมยงขน ถาผบรหารระดบสงทมบทบาทในการก าหนดยทธศาสตรการ ด าเนนงานขององคการ ตระหนกถงความตองการนอยางแทจรงแลวองคการกจะอยในสภาพพรอม ส าหรบการพฒนาองคการ 3) ความจ าเปนตองการเปลยนแปลงวฒนธรรมขององคการ ตวอยางเชน กรรมการบรษทมความเหนวาการบรหารงานแบบระบบครอบครวของบรษทไมเหมาะสมกบสภาวะของการแขงขนในปจจบนแมวาจะประสบความส าเรจอยางดมาจากอดต จงมองเหนวามความจ าเปนทจะตองเปลยนแนวการบรหารจากระบบครอบครวไปสระบบการบรหารโดยนก

21

บรหารมออาชพ กรณนเปนการเปลยนแปลงวฒนธรรมทางการบรหารขององคการทงหมด ซงจะตองเปลยนแปลงสงตาง ๆ หลายอยางดวยกน เชน การเปลยนแปลงทศนคต ปทสถาน คานยม และหลกเกณฑในการบรหารงาน เปนตน

4) ความจ าเปนตองการเปลยนโครงสราง และบทบาทตาง ๆ ขององคการ เปนการรบรวาการจดโครงสรางและการก าหนดบทบาทตาง ๆ ขององคการนยงไมเหมาะสมหรอขาดความชดเจน เชน ยงมความสบสนวาควรจะแยกแผนกพฒนาออกจากกนหรอรวมกน หรอควรจะมอบหนาทดแลทางดานการบรหารงานธรการ การบรหารงานบคคลใหกบรองประธานบรษทคนไหนด ผจดการสาขาสมควรจะไดรบมอบอ านาจใหคมงานทางดานวชาการหรอไม เรองเหลานจะเปนความตองการทเกดขนเองซงจะน าไปสการพฒนาองคการ 5) ความจ าเปนตองการปรบปรงความรวมมอรวมใจระหวางกลม (Intergroup Collaboration) ทงนเนองจากพบวาองคการตองสญเสยพลงหลายสงหลายอยางไปโดยเปลาประโยชนจากการแกงแยงชงดชงเดนกนระหวางกลมภายในองคการถาองคการตระหนกและยอมรบวาขอขดแยงเปนสงทหลกเลยงไมไดแตสามารถควบคมไดโดยอาศยความรวมมอของกลม จดนกเปนจดเรมตนทจะน าไปสความพยายามของการจดโครงการเพอเพมความรวมมอรวมใจระหวางกลม 6) ความจ าเปนตองการทจะท าใหระบบการสอสารเปนไปอยางกวางยงขน เรอง ชองทางของการตดตอสอสารและการมขอมลททนสมยทเชอถอไดอยางเพยงพอในการตดสนใจเปนเรองส าคญทางการบรหารองคการสวนใหญจะมปญหาทงทางดานโครงสรางของการตดตอสอสารและคณภาพของการตดตอสอสาร เชน การตดตอสอสารไมทวถงไมชดเจนถกบดเบอนหรอไมเปดเผย เปนตน 7) ความจ าเปนตองมการวางแผนทดขน การวางแผนเปนหนาทส าคญอกประการหนงของการบรหาร แตกอนมกจะเปนหนาทเฉพาะของผบรหารผเดยว ปจจบนเปนหนาทส าคญของทก ๆ คนในองคการ แตคนสวนใหญจะขาดความรและทกษะทจ าเปนตอการวางแผน ดงนนจงเปนเงอนไขส าคญทสดทจะน าไปสการพฒนาองคการเพอปรบปรงการวางแผนและการก าหนดเปาหมายรวมกน 8) ความจ าเปนจะตองยบรวมกบหนวยงานอนหรอองคการอน ๆ ทงนเนองจากเปนผลจากการแบงงานกนท าจนในทสดกอใหเกดปญหาซบซอน และขาดการประสานงาน จงเกดความจ าเปนทจะตองรวมหนวยงานตาง ๆ ทท าหนาทคลาย ๆ กน และเมอรวมกนแลวกเกดปญหาการขยายงานตองการแยกตวออกมาอกปญหาการรวมหรอการแยกจงไมรจบ ดงนนจ าเปนจะตองมการวางแผนการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ดวยการพฒนาองคการ

22

9) ความจ าเปนทจะตองเปลยนแปลงวธการจงใจบคคลในองคการเพอใหพนกงานเกดความรสกเปนเจาของและมสวนรวมในการท างาน โดยเปดโอกาสใหบคคลมสวนรวมในการด าเนนงานและมงประสานความตองการสวนบคคลใหสอดคลองกบเปาหมายขององคการโดยสวนรวม 10) ความจ าเปนทจะตองปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมใหม ๆ ซงอาจเกดจากการขยายตวและการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเทคโนโลยหรอวทยาการสมยใหม การตดตอสอสาร คานยม และอดมการณของคนรนใหม สภาวะเศรษฐกจทขยายตว ปญหาสงคมทเพมขน ตลอดจนภาวการณแขงขนกนทางตลาดและการคา เปนตน ดงนนองคการจงจ าเปนตองแสวงหากลไกทจะปรบตวเองใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงเหลานนได จงจ าเปนตองวางแผนการเปลยนแปลงในลกษณะของ “ การปองกนปญหา ” (Proactive Approach) มากกวาจะเปนการเปลยนแปลงในรปของการ “ ตามแกปญหา ” (Reactive Approach) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2545: 10-15) ไดเสนอแนวคดของการพฒนาองคการทมมาจากแรงผลกดนทส าคญ ดงน

1) ความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวทางดานวทยาการ (The Knowledge Explosion) นบตงแตหลงสงครามโลกครงทสองการคดคนการวจยพฒนาทางดานวชาการเจรญ รดหนาไปอยางรวดเรว เชน การคมนาคม และการตดตอสอสาร การท าวจยเพอน าเทคนคและวธการใหม ๆ เขามาทดลองใชเพอเพมพนดานประสทธภาพ และประสทธผลขององคการ ดวยสาเหตจากแรงผลกดนทางดานวทยาการนเองท าใหองคการตองหาวธการหรอเทคนคเขาสอดแทรกในองคการเพอความอยรอดของเทคนคและวธการดงกลาวนคอ การพฒนาองคการนนเอง 2) ความลาสมยอยางรวดเรวของผลผลตหรอผลตภณฑ (Rapid Product Obsolescence) เมอมการพฒนาอยางรวดเรวทางดานวชาการและเทคโนโลยยอมสงผลกระทบใหผลตภณฑหรอผลผลตลาสมยไปอยางรวดเรว การแขงขนกนระหวางองคการทางดานการวจย และการพฒนาผลตภณฑ (Research and Development) ยงสงผลใหคณภาพของผลตภณฑดขน และราคาลดต าลง เชนผลตภณฑทางการแพทยดานอเลกทรอนกสท าใหองคการตองการพฒนาองคการเพอความอยรอดขององคการ และสมาชกทกคนในองคการ 3) การเปลยนแปลงในสดสวนของกลมแรงงาน (The Changing Composition of The Labor Force) เมอการศกษาของสมาชกองคการเพมมากขนจงเปนสาเหตใหเกดการเปลยนแปลงทางดานลกษณะของแรงงานในองคการเดม ลกษณะของแรงงานในองคการอาจจะเปนแรงงานทไมมความร ทกษะ และความสามารถอะไรมากมแตการใชแรงงานเปนหลกหรอถาพอมความรและทกษะกมเพยงเลกนอย เมอมความเจรญทางดานการศกษาเพมขนคนทไดรบ

23

การศกษาดมเพมมากขน เราจงเกดมแรงงานทมความร ความเชยวชาญและทกษะเชนน เชน อาชพผเชยวชาญทางดานการวจยผทท างานดานการบรหารหรอการจดการ พนกงานขาย เลขานการ เปนตน 4) การเปลยนแปลงทางดานทศนคตและคานยมของกลมแรงงาน (The Shifting in The Attitudes and Values of The Work Force) จากการทกลมแรงงานมการศกษาเพมมากขนจงเปนสาเหตใหทศนคตและคานยมของกลมแรงงานเปลยนแปลงไปจากเดม คาตอบแทนดานการเงนเพยงอยางเดยวไมสามารถท าใหคนงานเกดความพงพอใจในงานไดอกตอไป คนงานตองการมสวนรวมในการแสดงความคดเหน ไมตองการลกษณะองคการทมองเหนกลมแรงงานเสมอนเครองจกรกล ปราศจากความรสกนกคดจะตองท างานตามค าสงชนดทเปนการรบค าสงเพยงอยางเดยว (One-way Communication) กลมแรงงานใหมนตองการทจะทาทายตอความสามารถ และสตปญญา งานทจะสามารถประยกตความรทเขาไดร าเรยนมา และเปนงานทเพมพนทกษะและวทยาการอกดวย 5) ปญหาขององคการแบบราชการ (The Problems of The Bureaucratic Organization) องคการแบบราชการเปนองคการทมการก าหนดโครงสรางและสายการบงคบบญชาไดอยางคงท มการแบงงานกนตามความช านาญเฉพาะดาน เนนการรวมอ านาจในการตดสนใจ มกฎระเบยบทเครงครด ลกษณะดงกลาวนเปนอปสรรคอยางยงตอการตอบสนองตอสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เชน ความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวทางดานความร วทยาการ และเทคโนโลย การเพมอตราสวนของกลมวชาชพ และกลมผเชยวชาญ นวตกรรมใหม ๆ ทางดานการสอสาร ความลาสมยอยางรวดเรวของผลตภณฑ การเปลยนแปลงดานคานยม และทศนคตของกลม แรงงานการแขงขนกนดานเศรษฐกจทขยายตวไปทวโลก จ านวนประชากรทเพมขนอยางรวดเรว ปญหาการเปลยนแปลงทางดานสงคมและการเมอ 6) ผลจากทฤษฎการบรหารทเปลยนแปลงจากแนวการบรหาร เชงวทยาศาสตร (Scientific management) มาเปนการบรหารเชงพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Management) เหตทตองมการพฒนาแนวคดทางดานการบรหารนนเนองจากนกทฤษฎทางดานการบรหารเดม (Classical Management) ไมไดวเคราะหองคประกอบดาน ตวบคคลเลย ยงคงความเชอของนกทฤษฎการบรหารเชงวทยาศาสตรซงมความเชอวาประสทธภาพของพนกงานจะสงขนหากมการจงใจดวยระบบของการจายผลตอบแทนตอหนวย และการออกแบบงานโดยวธการท างานทดทสดเพยงวธเดยว และปญหาของความไมมประสทธภาพขององคการเปนปญหาอยางหนงของฝายบรหารไมใชปญหาของคนงาน แตการเคลอนไหวทางมนษยสมพนธอนสบเนองมาจากผลการทดลองทโรงงานฮอรธอรน (Hawthorne) ของบรษทเวสเทรน

24

อเลคทรค (Western electric) ซงด าเนนการโดย Elton Mayo และผลสรปการทดลองวา คนงานมความพอใจตอการทพวกเขาไดรบความสนใจจากผบงคบบญชา คนงานจงมความรสกวาพวกเขาไดรบการยกยองและมสถานภาพทสงขน ซงเปนสงกระตนหรอจงใจใหพวกเขาเพมการผลตสงขน ดงนนพอจะเหนไดชดวาปจจยทางดานสงคมและจตวทยานนมความส าคญตอผลผลตของคนงานมากกวาสภาพแวดลอมในการท างาน 7) ผลจากการฝกอบรมโดยใชหองปฏบตการ (The Laboratory Training System) เมอประมาณป ค.ศ. 1946 Kurt Lewin และกลมผรวมงานท าการทดลองเกยวกบกระบวนการกลมสมพนธ (Group Dynamics) ทศนยวจยกระบวนการกลมสมพนธของ MIT (The Research Center for Droup Dynamics at MIT) แหงแรกของ T-group เพราะในการสมมนากลมยอยครงน ผน าทองถนขออนญาตเขามสวนรวมฟงและแสดงความคดเหนเกยวกบขอมลยอนกลบทกลมผวจยไดประมวลแลวปอนกลบสกลม ซงสรปประโยชนของการทดลองในหองปฏบตการเรยนรทเรยกวา T-group ดงน คอ 7.1) ขอมลยอนกลบทปอนกลบคนใหกบกลมซงเกยวกบปฏสมพนธภายในกลมนนมผลใหเกดการเรยนรไดอยางมาก 7.2) กระบวนการของการสรางกลม (Group building) มศกยภาพอยางสงตอการเรยนรและสามารถทจะน าไปประยกตใชกบสถานการณทเปนจรงในองคการตาง ๆ T-group เปนวธการใหมทไดรบความสนใจใหมการตดตามท าวจยเพมมากขน 8) ผลจากวธการส ารวจขอมลและการสงขอมลยอนกลบ (The Survey Research Feedback System) Floy Man ไดท าการส ารวจความคดเหนของลกจางระดบผปฏบตการสงขนตามล าดบจนถงระดบผบรหาร เกยวกบปจจยทกอใหเกดความพงพอใจในการท างาน ปญหาในการท างาน รวมทงสงทคาดหวงจากองคการ แลวไดน าขอมลทไดปอนกลบเขาสองคการ โดยทขอมลนไดถกน ามาอภปรายรวมกนทงระดบผบงคบบญชา และผใตบงคบบญชา เพอน ามาซงการวางแผนในการแกปญหาขององคการรวมกน ดงนนการเปลยนแปลงสภาวะของประสทธภาพและประสทธผลขององคการทเกดขนไดดวยการน าเอาวธการส ารวจและปอนขอมลยอนกลบนไปใชในองคการแทนทจะใชแตวธการดงเดมทจะใชการจดฝกอบรมเพอแกปญหาเฉพาะบคคลหรอเฉพาะกลม เปนตน 9) ผลจากระบบเทคนคและสงคม (The Social Technical System) ประมาณป ค.ศ. 1948 สถาบนวสตอกในกรงลอนดอน ซงเปนสถาบนทางดานมนษยสมพนธไดเรมโครงการวจยเกยวกบระบบเทคนคและสงคมขนทบรษทแกลเซย แมทเทอรล สาเหตสบเนองมาจากการทองคการสวนใหญในขณะนน เชน พวกองคการอตสาหกรรมทงหมดรวมทงพวก

25

กจการธนาคารและบรษทประกนไดแสดงภาพพจนขององคการเปนระบบเทคนคปด หมายความวาองคการจะเนนใหความส าคญทางดานเทคนคและเทคโนโลยเปนหลก ไมไดใหความส าคญกบปจจยทางดานมนษยเลย แตแนวคดของสถาบนวสตอกนนยดหลกระบบเทคนคและสงคมเปด หมายความวาองคการจะไมเนนดานเทคนคหรอดานมนษยเพยงดานใดดานหนงเพยงดานเดยว แตองคการจะเนนทจะปฏสมพนธและความสมพนธของทงสองดาน กลาวโดยสรป ตาม แนวคดทจะพฒนาองคการ เนองจากการเมอง เศรษฐกจ และสงคมไดเปลยนแปลงไปทกหนวยงาน จงจ าเปนตองปรบตว และปรบปรงพฒนางานใหทดเทยมกบความเปลยนแปลงในทก ๆ ดานของการพฒนาองคการตามวตถประสงคของการพฒนาองคการ 2.3 วตถประสงคของการพฒนาองคการ (The Objective of The Development Organization)

วตถประสงค การพฒนาองคการเพอเสรมสรางความมประสทธภาพและประสทธผลขององคการใหปรบตวไดอยางรวดเรวและอยรอดปลอดภยเมอประสบกบปญหาตาง ๆ นกวชาการหลายทานไดกลาวถงวตถประสงคของการพฒนาองคการไวดงน สมพงศ เกษมสน (2526: 312-313) กลาวถงวตถประสงคของการพฒนาองคการไวดงน 1) เพอเสรมสรางความไววางใจในระหวางสมาชกขององคการ 2) เพอกระตนใหสมาชกรวมมอรวมใจในการแกปญหาขององคการ 3) เพอสรางบรรยากาศทเหมาะสมในการแกปญหา 4) เพอใหสมาชกตระหนกในหนาท ความรบผดชอบในการตดสนใจใหเปนไปตามหลกวทยาการ โดยอาศยขอมลและขาวสารในการตดสนใจ 5) แสวงหาวธการแกปญหาในลกษณะทกอใหเกดความรวมมอรวมใจอยางละมนละมอม 6) สงเสรมใหเปดเผยในการตดตอสอสารทงในแนวดง แนวนอน และแนวขาง 7) เพอสรางเสรมใหสมาชกในองคการมความรสกเปนผมสวนรวมในวตถประสงคขององคการรวมกน 8) เพอใหการบรหารงานเปนไปในแบบของการบรหารงานโดยยดวตถประสงคมากกวาประสบการณ ซงใชมาเปนเวลานาน

26

9) เพอชวยกระตนใหเกดวธการบรหารงานแบบควบคมตนเอง และการชน าหรอก าหนดแนวทางของตนเอง ของสมาชกในองคการ 10) เพอธ ารงและสรางเสรมสมพนธภาพบนรากฐานแหงความรวมมออยางจรงจง 11) เพอเนนใหเหนความส าคญของ “ กระบวนการท างานโดยใชกลม ” และผลของการปฏบตงานทมประสทธภาพโดยใชวธการดงกลาว 12) เพอยกระดบความรบผดชอบของสมาชกและกลมในการวางแผนและการปฏบตตามแผน สนนทา เลาหนนท (2531 : 65-66) กลาวถงวตถประสงคของการพฒนาองคการไวดงน 1) เพอพฒนาการปรบปรง และเปลยนแปลงองคการใหทนสมยใหองคการมระบบทสามารถยดหยนใหเหมาะสมกบสภาพงานในทกลกษณะ และหลดพนจากระเบยบปฏบตตาง ๆ ซงเปนอปสรรคตอการตดสนใจทด มงสงเสรมใหองคการปฏบตงานโดยยดแนวคดทวารปแบบเกดขนหลงหนาท (Forms Follow Functions) แทนทจะท างานในลกษณะหนาททหลงรปแบบการท างานจะขนอยกบหนาท เมอมหนาทแตกตางกนรปแบบจงอาจแตกตางกน และรปแบบจะตองเกดขนภายหลงทตองมหนาทกระท า 2) เพอเพมการท างานใหมประสทธภาพสงสด โดยสงเสรมใหมการรวมพลง (High Collaboration) คดคนหาเทคนคกลไกในการปรบปรงองคการอยางตอเนอง โดยการวางกฎระเบยบในการวเคราะหการท างาน การจดสรรทรพยากร ตลอดจนสรางวธการทจะปอนขอมลยอนกลบ ในขณะทองคการและหนวยงานตาง ๆ ก าลงปฏบตงาน 3) เพอมงชวยองคการใหสามารถตงเปาหมายในการปฏบตงานไวสงและบรรลเปาหมายทตงไวอยางดทสดตามมาตรฐาน 4) เพอสงเสรมใหมทศนคตแบบรวมมอรวมใจตอการแกไขปญหาตาง ๆ ขององคการรวมกน ในขณะเดยวกนกมงลดทศนคตแบบแขงขนชงดชงเดนในระหวางหนวยงานทตองพงพาอาศยกน 5) เพอประสานเปาหมายสวนบคคล และเปาหมายขององคการเขาดวยกนโดยสงเสรมใหบคคลในทกระดบชนขององคการไดวางแผนการปฏบตงานโดยมงยดถอเอาเปาหมายหลก หรอวตถประสงครวมขององคการเปนแนวทาง 6) เพอเพมสมพนธภาพใหดยงขน ระหวางหนวยงานตาง ๆ ภายในองคการรวมตลอดถงระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาในทก ๆ ระดบชนขององคการดวย

27

7) เพอขจดอปสรรคขอขดแยงเกยวกบการตดตอสอสาร ขอความระหวางบคคลและกลมคน ทงในแนวราบและแนวดง 8) เพอมงชวยใหบคคลในองคการเผชญหนา และแกปญหาความขดแยงในทางสรางสรรค โดยยดถอวาความขดแยงเปนสงธรรมดาทองคการจะหลกเลยงไมได 9) เพอน าองคการไปสการจดองคการมการตดสนใจทมพนฐานมาจากฐานขอมล (Data base) มากกวาค านงถงอ านาจ 10) เพอมงเปลยนแปลงวฒนธรรมทลาสมย และเปนตวถวงความเจรญขององคการใหเปนแรงผลกดนหรอตวเสรมสรางวธการแกปญหาทด สวน ประถม แสงสวาง (2537: 143-144) กลาวถงวตถประสงคของการพฒนาองคการไวดงตอไปน 1) เพอพฒนาองคการใหทนสมยสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกองคการไดทนทวงท 2) เพอเพมประสทธภาพในการท างานโดยน าเอาเทคนคและวธการใหม ๆ มาปรบใช 3) เพอสรางระบบความรบผดชอบรวมกนเปลยนแปลงจากเจตคตและความคดเหนทมตอบคคลและองคการใหเกดความส านกทดตอกน 4) เพอสรางบรรยากาศของการท างานใหเกดความตนตวมการแขงขนกนสรางผลงานเพอองคการเปนสวนรวม 5) เพอสรางความสมพนธอนดในบรรดาผปฏบตงาน ทงผปฏบตงานตามล าดบขนของสายการบงคบบญชา และระหวางผรวมงานในระดบเดยวกน 6) เพอสรางกลไกทอ านวยความสะดวกในการตดตอสอสารระหวางบคคล และกลมคน 7) เพอพฒนาผปฏบตงานทกระดบใหมความรความสามารถเพอใหองคการคงอยหรอมความเจรญกาวหนายง ๆ ขนไป โดยตองอาศยบคคลทมความรมากระตนใหเกดการเปลยนแปลงไปตามทศทางทตองการ อรณ รกธรรม (2541: 207-208) กลาวถงวตถประสงคของการพฒนา องคการไววา 1) เพอพฒนาการปรบปรงเปลยนแปลงองคการใหทนสมย และใหมระบบทสามารถเปลยนและปรบตวไดอยางคลองแคลวกบสภาพงานในทก ๆ ลกษณะอยเสมอ

28

2) เพอเพมการท างานใหมประสทธภาพสงสด โดยสงเสรมใหมการคดคนหาเทคนคกลไกในการปรบปรงงานใหดยงขนตลอดเวลา

3) เพอสงเสรมใหมทศนคตแบบรวมมอรวมใจกนอยางเตมทตอการแกไขปญหาขดของตาง ๆ รวมกน ในขณะเดยวกนกลดทศนคตแบบคดเอาแพเอาชนะในระหวางพวกเดยวกนใหเหลอนอยทสด 4) เพอเพมพนสมพนธภาพใหดยงขนระหวางสวนงานตาง ๆ ในองคการรวมตลอดถงระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาในทกระดบชนขององคการดวย 5) เพอสงเสรมใหบคคลในทกระดบชนขององคการไดวางแผนและปฏบตงานโดยมงยดถอเอาเปาหมายหลก หรอวตถประสงครวมขององคการเปนแนวทาง 6) เพอเพมความไวเนอเชอใจ ความเปดเผย และแสวงหาแนวทางในการทจะจงใจคนใหปฏบตงานบรรลผลงานทด และไดรบสมฤทธผลมากยงขน 7) เพอจะขจดขอขดของเกยวกบการตดตอสอสาร ขอความระหวางบคคล และระหวางกลมบคคลในองคการ สายหยด ใจส าราญ และสภาพร พศาลบตร (2549 : 53) ไดกลาวถงวตถประสงคของการพฒนาองคการโดยทวไป ๆ ดงตอไปน 1) เพอยกระดบความไววางใจ และการสนบสนนซงกนและกนระหวางสมาชกและหนวยงานภายในองคการ

2) เพอกระตนใหมความคดและพจารณาแกไขปญหาขององคการรวมกน 3) เพอเสรมสรางบรรยากาศทเปดเผย ในการแกปญหาภายในองคการ 4) เพอหาทางใหความรบผดชอบในการตดสนใจ และการแกปญหาอยทจดซง

ใกลชดกบขอมลและขาวสารทเกยวพนกบปญหาใหมากทสด 5) เพอใฝหาวธการแกปญหาในลกษณะสรางสรรคหรอแบบรวมมอรวมใจกน 6) สงเสรมใหมความเปดเผยในการตดตอสอสาร

7) เพอสรางเสรมใหสมาชกในองคการมความรสกเปนเจาของในวตถประสงคขององคการรวมกน 8) เพอเพมความสามารถในการบรหารงาน 9) เพอชวยกระตนใหเกดการบรหารงานแบบควบคมตนเอง 10) เพอเสรมสรางสมพนธภาพบนรากฐานแหงความรวมมอรวมใจกน 11) เพอสงเสรมใหเหนความส าคญของกระบวนการท างานโดยใชกลม

29

12) เพอยกระดบความรบผดชอบของสมาชกและกลมในการวางแผนและปฏบตการตามแผน

สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ(2550 : 479) ไดกลาวถงวตถประสงคของการพฒนาองคการมดงน คอ 1) การเพมระดบความไววางใจและการสนบสนนระหวางกนและกนในหมสมาชกองคการ 2) ความพรอมทจะเผชญปญหามมากขนแทนทจะไปเกบกดปญหาขององคการไว 3) เพมระดบการตดตอสอสารในสทศทาง คอ จากระดบบนสระดบลาง ระดบลางสระดบบน ระดบแนวนอนหรอแนวราบ รวมตลอดถงลกษณะทะแย 4) สงเสรมระดบขวญและความพงพอใจของผปฏบตงาน 5) สงเสรมใหมการจดการเกยวกบความขดแยงมากกวาทจะเกบกดไว 6) พยายามก าจดความขดแยงทไมพงประสงคระหวางกลมตาง ๆ 7) สงเสรมการจงใจในหมพนกงานเจาหนาททกระดบขององคการ 8) ลดระดบพฤตกรรมทางการเมองในหมนกบรหารหรอผจดการ 9) สงเสรมใหมการตอบโตอยางรวดเรวตอการเปลยนแปลงทส าคญตาง ๆ มากขน

วเชยร วทยอดม ( 2550 : 9-10) กลาววา วตถประสงคของการพฒนาองคการ คอ

1) เพอพฒนาองคการใหทนสมย สามารถสนองตอบตอการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกองคการไดทนทวงท

2) เพอเพมประสทธภาพในการท างาน โดยมการน าเอาเทคนคและวธการ ใหม ๆ มาปรบใช

3) เพอสรางระบบความรบผดชอบรวมกน 4) เพอสรางบรรยากาศของการท างานใหเกดการตนตว มการแขงขนกนสราง

ผลงานเพอองคการเปนสวนรวม 5) เพอสรางความสมพนธอนดในบรรดาผปฏบตงานตามล าดบชนของสายการ

บงคบบญชา และระหวางผรวมงานในระดบเดยวกน 6) เพอสรางกลไกทอ านวยความสะดวกในการตดตอสอสารระหวางบคคลและ

กลมคน

30

7) เพอพฒนาผปฏบตงานทกระดบใหมความรความสามารถ สรปไดวา วตถประสงคของการพฒนาองคการเพอเพมประสทธภาพและ

ประสทธผลขององคการใหดขนกวาเดมโดยการรวมมอรวมใจของทกคนในองคการ จนสามารถบรรลเปาหมายขององคการไดเปนอยางดซงสอดคลองกบองคประกอบของการพฒนาองคการ 2.4 องคประกอบของการพฒนาองคการ (Elements of Organizational Development) การพฒนาองคการเปนกระบวนการเปลยนแปลงอยางมแผนเพอใหองคการด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผล นกปฏบตการดานพฒนาองคการตระหนกดวา ประสทธภาพของการพฒนาองคการนนขนอยกบธรรมชาตของกระบวนการ หรอขนตอนในการปฏบตเพอใหบรรลเปาหมาย องคประกอบพนฐานของกระบวนการพฒนาองคการไดมผเสนอแนวความคดไวดงน

สนนทา เลาหนนท (2531: 77-82) กลาวถงองคประกอบของการพฒนา องคการม 3 ดาน

1) องคประกอบ : การตรวจวนจฉยปญหาขององคการ การวนจฉยปญหาขององคการ หมายถง ความพยายามในการแสวงหาและรวบรวมขอมลเกยวกบสถานภาพปจจบนขององคการ ปญหาตาง ๆ ตลอดจนผลของการกระท า ตาง ๆ ทเกยวของกบความส าเรจของเปาหมายขององคการ การวนจฉยปญหาขององคการจะตองเปนกจกรรมทด าเนนการอยางตอเนองและเปนระบบ เรมตนดวยการเกบรวบรวมขอมล ตลอดถงการวเคราะหขอมล ความถกตองของวนจฉยขนอยกบการรวบรวมขอมลทดโดยอาศยการมสวนรวมของผประสบปญหา และตองไดรบความรวมมอจากทปรกษาดานการพฒนาองคการ ซงเปนผเชยวชาญทางดานพฤตกรรมศาสตร สามารถวนจฉยปญหาตาง ๆ ไดอยางถกตองสมบรณ สงทควรจะค านงถงมากทสดคอ การตรวจวนจฉยอยางเปนระบบและถกตอง อนจะชวยใหสามารถวางแผน ใชเทคนคการสอดแทรกไดอยางถกตองทสด ดงนน ถาหากขาดความเขาใจเรองกระบวนการ และวธการตรวจวนจฉยปญหาขององคการแลวขนตอนอน ๆ ของการพฒนาองคการกแทบไมมความหมายเลย

2) องคประกอบ : การปฏบตการ โดยใชเทคนคการพฒนาองคการ การปฏบตการเปนองคประกอบทส าคญยงของการพฒนาองคการอนหนง ทชใหเหนถงความส าคญของการวางแผนปฏบตการ ไดแก

31

2.1) การก าหนดเปาหมายหรอทศทางของการเปลยนแปลง ซงมสวนสมพนธเกยวของโดยตรงกบการตรวจวนจฉยปญหา และการเกบรวบรวมขอมลทเปนระบบ 2.2) การเลอกเทคนค วธการ หรอกจกรรมสอดแทรกทเหมาะสมเพอท าใหผลการเปลยนแปลงเปนไปตามเปาหมายทไดก าหนดไว ทปรกษาดานการพฒนาองคการจะใหความชวยเหลอในการพจารณาเลอกใชวธการและกจกรรมตาง ๆ ใหเหมาะสมกบสภาพของปญหาตาง ๆ ทเกดขน โดยมการท าความเขาใจรวมกนกบกลมผรบความชวยเหลอ (Client) เพอเลอกวาเทคนคหรอกจกรรมใดทเหมาะสมจะน าไปสอดแทรกในกระบวนการใดหรอระบบยอยใด ทงนเนองจากวาแตละเทคนคหรอกจกรรมเหมาะส าหรบสถานการณทแตกตางกนไปเทคนคทใชสามารถใชสอดแทรกใหเกดการเปลยนแปลงในเรองตาง ๆ เชน วฒนธรรม คานยม และปทสถานขององคการ เรองสมพนธภาพระหวางบคคลและระหวางกลม เรองโครงสรางและแนวปฏบตงาน และเรองการแกปญหาขอขดแยงรวมกน เปนตน 2.3) การวางแผนรายละเอยดเกยวกบเทคนควธการ หรอกจกรรมสอดแทรกทจะน าไปด าเนนการเพอใหเกดการเปลยนแปลง 2.4) การด าเนนการเปลยนแปลง เปนการน าแผนรายละเอยดไปปฏบตตามสภาพการณทเปนจรงขององคการ และตองมการสงเกตปฏกรยาและพฤตกรรม ตลอดจนพจารณาผลตาง ๆ ทอาจสบเนองจากการเปลยนแปลงตาง ๆ ของบคคล 3) องคประกอบ : การบรหารและการบ ารงรกษากระบวนการ การบรหารและการบ ารงรกษากระบวนการเปนองคการทเกยวของกบกระบวนการพฒนาองคการโดยตรง ในขณะทสององคประกอบทกลาวมาขางตน ซงไดแก การตรวจวนจฉยองคการ และการปฏบตการนน เกยวของกบเรองขององคการทงระบบ เปาหมายสงสดของการพฒนาองคการคอการปฏบตงานขององคการอยางมประสทธภาพ และประสทธผล เมอไดมการตดสนใจยอมรบการพฒนาองคการ และมการวางแผนการด าเนนงานอยางเปนระบบแลว องคการจะตองปฏบตตามแผน ในขนนเององคประกอบการบรหาร และการบ ารงรกษากระบวนการจะมบทบาทส าคญ กลาวคอ จะตองมการตรวจสอบและตดตามดวามการเปลยนแปลงเกดขนตามทคาดหวงไวหรอไมอยางไร และสภาพการณทเกดขนใหมอนใดบางเอออ านวยประโยชนตอการเพมสมรรถนะสวนบคคล กลมบคคล และองคการโดยสวนรวม โดยทวไปองคประกอบนจะเกยวของกบกระบวนการตาง ๆ ไดแก การบรหารโครงการ การตรวจสอบ การด าเนนงาน การตดตามผล และการประเมนผล ทงนโดยใชขอมลยอนกลบ การบรหารและการบ ารงรกษากระบวนการประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ทตองด าเนนการเพอบรรลวตถประสงคดงตอไปน

32

3.1) การตรวจสอบและวเคราะห องคการเพอปรบปรงและฟนฟสมรรถนะขององคการ 3.2) การใชแมแบบวจยเชงปฏบตการในการก าหนดวตถประสงคขององคการและมการใชขอมลปอนกลบในการประเมนผลการปฏบตงาน 3.3) การท าใหมนใจวาสมาชกทกคนมสวนรวมในกระบวนการ และการใชเทคนคการพฒนาองคการ 3.4) การตรวจสอบความสามารถในการแกไขปญหาขององคการ ทงทเกดจากภายในและภายนอกองคการ 3.5) การทดสอบประสทธภาพของเทคนคหรอเครองมอการพฒนาองคการโดยใชขอมลปอนกลบจากองคการ 3.6) การตรวจสอบดวาผลของการเปลยนแปลงทเกดขนสอดคลองหรอสนองตอบตอความตองการขององคการหรอไม อยางไร 3.7) การตรวจสอบความเหมาะสมของการใชเทคนคการพฒนาองคการ 3.8) การตดตามตรวจสอบเพอใหมนใจวา ผลทเกดจากการพฒนาองคการ ไมวาจะเปนผลโดยตรงหรอผลกระทบ จะไมเปนอปสรรคหรอขดตอเปาหมายขององคการ สธและสมาน (2541 : 117-118 อางถงใน วเชยร วทยอดม 2550 : 13-14) กลาวถงองคประกอบของการพฒนาองคการมดงตอไปน

1) นกปฏบตการการพฒนาองคการ คอ บคคลหรอกลมบคคลในองคการ 2) หวหนางาน 3) ผปฏบตงานทกคน 4) โครงการพฒนาองคการ 5) ทฤษฎการพฒนาองคการ 6) ผประเมน

สรปไดวา องคประกอบของการพฒนาองคการ คอ การปฏบตงานทงระบบในอนทจะชวยใหการด าเนนการโครงการพฒนาองคการด าเนนไดอยางราบรนและมประสทธภาพ

33

3. กระบวนการพฒนาองคการ (Organizational Development Process) การด าเนนงานตาง ๆ ทเปนระบบ มแบบแผน และหลกเกณฑทแนนอนจะตองด าเนนการอยางเปนขนตอนตามล าดบความส าคญ และตอเนองเพอใหการด าเนนงานประสบผลส าเรจตามเปาหมายทตงไว นกวชาการไดเสนอแนวคด กระบวนการพฒนาองคการไวดงน มนญ วงศนาร (ม.ป.ป.: 25) ไดเสนอขนตอน ของแมแบบการแกปญหาม 6 ขนตอน คอ การตระหนกรบรปญหา การรวบรวมขอมล การตรวจวนจฉยปญหาองคการ การวางแผนเพอการเปลยนแปลง การใสสงสอดแทรกหรอการด าเนนการเปลยนแปลงองคการ และการประเมนผลการเปลยนแปลงองคการ นอกจากน Davis และ Newstrom (1985: 262 อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 88-91) ไดอธบายกระบวนการพฒนาองคการทมงสรางทมในการท างาน ซงเปนแนวคดในการท างานกลม ขนตอนของกระบวนการม 7 ขนตอนคอ การวนจฉยเบองตน การรวบรวมขอมล การตรวจสอบขอมล การวางแผนปฏบตงาน การสรางทม การสรางความสมพนธระหวางกลม และการประเมนผลและตดตามผล สนนทา เลาหนนท (2531: 91- 93) ไดกลาวโดยสรปวา กระบวนการพฒนาองคการ ม 8 ขนตอน คอ การเกดปญหา และความจ าเปนในการพฒนาองคการ การยอมรบและตดตามพฒนาการองคการ การเขามาของทปรกษาการพฒนาองคการ การท าสญญาระหวางทปรกษากบองคการทก าลงประสบปญหา การรวบรวมขอมล และการวนจฉยปญหา การปอนขอมลยอนกลบ การน าเทคนคการพฒนาองคการมาใชแกปญหา และการประเมนผล อยางไรกตาม สนนทา เลาหนนท (2531: 88) ใหความหมาย กระบวนการพฒนาองคการทจะชวยเพมประสทธผลและความกาวหนาแกองคการ คอ กระบวนการพฒนาองคการ โดยใชแมแบบการสรางทมของ Davis และ Newstrom ประกอบดวย 7 ขนตอน กลาวคอ การวนจฉยเบองตน การรวบรวมขอมล การตรวจสอบขอมล การวางแผนปฏบตงาน การสรางทมงาน การสรางความสมพนธระหวางกลม และการประเมนผล และตดตามผล สวนกระบวนการพฒนาองคการของ ศรอร ขนธหตถ (2536: 185) ไดเสนอ ไววา ขนตอนในการพฒนาองคการ ม 5 ขนตอน คอ การสรางความเขาใจ การรวบรวมปญหา การวางแผนเพอพฒนาองคการ การสรางกลมเพอพฒนาองคการ และการสอดแทรกกจกรรมเพอพฒนาองคการ นอกจากน อรณ รกธรรม (2541: 52) และวชย โถสวรรณจนดา (2535: 211) ไดกลาวสนบสนนวา การสรางทมงานจะชวยเพมประสทธผลของการท างานและปรบปรง

34

ประสทธภาพในการท างาน กระบวนการพฒนาองคการตามแนวคดของ Davis และ Newstrom จงมความส าคญเหมาะสมทจะน ามาพฒนาองคการในโรงเรยนในปจจบน ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2547 : 16-17) กลาวไววา กระบวนการพฒนาองคการมขนตอนทส าคญดงน 1) การวนจฉยองคการ ( Organization Diagnosis)

2) การก าหนดกลยทธและวางแผนพฒนาองคการ (Establish Organization Development Strategy and Implementation Plan)

3) การด าเนนงานพฒนาองคการ (Organization Development Intervention) 4) การประเมนการพฒนาองคการ (Organization Development Evaluation)

สายหยด ใจส าราญ และสภาพร พศาลบตร (2549 : 63) พอสรปไดวา กระบวนการพฒนาองคการมขนตอนตาง ๆ ดงน

1) ขนการใหความร และทฤษฎทางดานพฤตกรรมศาสตรแกผบงคบบญชา ระดบชนและมงเนนใหเกดการเชอมนศรทธาในตนเองและผอน

2) ขนการตรวจวนจฉยปญหาตาง ๆ ขององคการรวมทงการส ารวจ ขอมลตาง ๆ และสมมตฐานเบองตน 3) ขนการรวบรวมขอมลและการทดสอบสมมตฐานทก าหนดไว 4) ขนวางแผนการด าเนนการเปนขนการวางหรอก าหนดทางเลอก 5) ขนการปฏบตตามแผนเปนขนการน าทางเลอกตาง ๆ หรอยทธศาสตรหรอกลยทธตาง ๆ ทเหมาะสมไปประยกตใช 6) ขนการประเมนการปฏบตการ เปนการประเมนและตดตามผลถงผลทไดรบจากการน าทางเลอกหรอยทธศาสตรจากการวางแผนไวอยางเปนระบบไปใชวา ไดผลหรอมผลกระทบอยางใด กลาวโดยสรป กระบวนการพฒนาองคการ หมายถง ขนตอนตาง ๆ ในการด าเนนงานอยางตอเนองเพอวางแผนการเปลยนแปลงระบบ และกระบวนการตาง ๆ ขององคการอนจะน าไปสการแกไขปญหาตาง ๆ ซงจะชวยเพมประสทธภาพ และความกาวหนาแกองคก

กระบวนการพฒนาองคการจากแนวคดของนกวชาการดงกลาว ผวจยไดเลอกศกษากระบวนการพฒนาองคการจากแนวคดของ (Davis และ Newstrom อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 88) มกระบวนการพฒนาองคการ 7 ขนตอน คอ 3.1 การวนจฉยเบองตน (Initial Diagnosis)

3.2 การรวบรวมขอมล (Data Collection)

35

3.3 การตรวจสอบขอมล (Data Confrontation) 3.4 การวางแผนปฏบตงาน (Action Planning) 3.5 การสรางทมงาน (Team Building) 3.6 การสรางความสมพนธระหวางกลม (Intergroup Development) 3.7 การประเมนผลและตดตามผล (Evaluation and Follow up)

ไดกลาวรายละเอยดดงตอไปน 3.1 การวนจฉยเบองตน (Initial Diagnosis) การวนจฉยเบองตน เปนกจกรรมล าดบแรกของกระบวนการพฒนาองคการ โดยใชแมแบบการสรางทมทผบรหารโรงเรยนจะตองก าหนดโครงการพฒนาองคการทตองการเพอการด าเนนงานใหบรรลจดมงหมายอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยมผใหทศนะเกยวกบการวนจฉยเบองตนไวดงน การวนจฉย หมายถง การไตรตรอง พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน (2525: 768) สวน Davis และ Newstrom (อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 89) กลาววาการวนจฉยเบองตน คอการทผบรหารระดบสงขององคการและทปรกษา รวมกนก าหนดโครงการพฒนาองคการทตองการโดยการวนจฉยโครงสรางและหนาทขององคการ การวนจฉยเบองตนจะชวยมงเนนทตวองคการ การวนจฉยจะท าใหทราบถงจดทตองเปลยนแปลงทงในระบบโครงสราง และตวบคคล อาร เพชรผด (2531: 79-80) ไดสรปวา โครงสรางขององคการคอ การแบงงานและแบงความรบผดชอบใหบคคลปฏบต และสรปองคประกอบของการจดการโดยยอ 1) การก าหนดหนาทการงาน คอ การแสดงลกษณะของงานโดยแยกออกกนใหเหนความแตกตางกนของงานแตละอยาง 2) การแบงการท างาน คอ การแบงภาระหนาททความรบผดชอบในการปฏบตหนาทใหเหมาะสมกบความสามารถของผรวมงานแตละคน 3) การรวมและการกระจายอ านาจในการจดองคการ ไดแก การมอบอ านาจในการวนจฉยสงการใหแกหนวยงานยอยภายในองคการ 4) หนวยงานทส าคญในองคการ ไดแก การก าหนดต าแหนงของผรวมงาน แบงเปน 2 หนวยคอ หนวยงานหลก หมายถง หนวยงานทท าหนาทโดยตรงกบวตถประสงคหลกขององคการ และหนวยงานทปรกษา หมายถง หนวยงานทท าหนาทเพอใหงานหลกปฏบตหนาท

36

ไดผลดยงขน บางครงอาจมหนวยงานจ าเปนชวยเหลอ จะชวยใหหนวยงานหลก และหนวยงานทปรกษาด าเนนงานอยางมประสทธภาพมากยงขน 5) การสงเสรมสมพนธภาพระหวางหนวยงานตาง ๆ หมายถง การพจารณาลทางใหการปฏบตงานภายในองคการด าเนนไปโดยสะดวก ราบรน เรยบรอย รวดเรว 6) สายการบงคบบญชา หมายถง การสรางความสมพนธกนตามล าดบขนระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาในแตละองคการ 7) ชองการบงคบบญชา คอ การก าหนดใหแนนอนลงไปวาผบงคบบญชาคนหนงมขอบเขตการรบผดชอบในการบงคบบญชามากนอย กวางขวางเพยงใด 8) เอกภาพทางการบรหาร หมายถง การจดใหอ านาจควบคมการบงคบบญชามารวมอยทผหนงผใด หรอคณะบคคลคณะใดคณะหนงโดยเดดขาด 9) อ านาจหนาท เปนสทธทจะออกค าสง และอ านาจทจะโนมนาวใหบคคลอนปฏบตตาม 10) การก าหนดความรบผดชอบ คอสงทเปนสทธในการปฏบตงานตามหนาทในการปฏบตงานใหส าเรจลลวง อนหมายถง การปฏบตงานใหบรรลวตถประสงค สวน กตมา ปรดดลก (2543: 25) กลาววา การจดองคการเปนเทคนคพนฐานในการบรหารงานอยางหนง มลกษณะเปนการก าหนดโครงสรางขององคการนน ๆ ขนมา เปนการชวยใหทราบถงต าแหนงสถานะ และการควบคมบงคบบญชาอยางกวาง ๆ ท าใหสามารถจดโครงสรางเหมาะสม สอดคลองกบนโยบาย วตถประสงคขององคการ อ านาจหนาท ความรบผดชอบของทงหนวยงานหลก และหนวยงานทปรกษา และหนวยงานใหความชวยเหลอ หลกการของการจดองคการจะตองมนโยบายและวตถประสงคอนชดแจง มการแบงงานกนตามความช านาญ มการจดสายบงคบบญชา ชวงการบงคบบญชา และอ านาจทางการบรหาร วเชยร วทยอดม (2550 : 63) กลาวถง การวนจฉย วา เปนกระบวนการภายใตการจดระบบหนาทขององคการ รวมถงการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบการปฏบตทวไป และท าการวเคราะหขอมลตาง ๆ เหลานนและท าการสรปถงการเปลยนแปลงและน ามาพฒนาใหดขน กลาวโดยสรปแลว การวนจฉยเบองตน คอ เปนการวนจฉยเกยวกบโครงสรางขององคการ และหนาทขององคการรวมทงการตองการทจะพฒนาองคการเพอใหการด าเนนงานบรรลเปาหมายทพงประสงค และความกาวหนาขององคการ และสามารถปรบปรงแกไข และเพมประสทธผลในการปฏบตงาน

37

3.2 การรวบรวมขอมล (Data Collection) การรวบรวมขอมล เปนกระบวนการขนทสองตามกระบวนการพฒนาองคการโดยใชแมแบบการสรางทม ไดมผใหทศนะเกยวกบการเกบรวบรวมขอมลไวดงน สวนมนญ วงศนาร (ม.ป.ป.: 27) ไดกลาวเพมเตมวาการรวบรวมขอมลโดยใชวธการประชมเพอทราบความรสกนกคด การระบายความในใจ การส ารวจแบบมาตราสวนของ Rensis Likert การทบทวนประเมนผลหนวยงาน Davis และ Newstrom (อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 89) กลาววา การรวบรวมขอมลคอการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบองคการ กระบวนการมนษยในองคการ บรรยากาศ ปญหาและพฤตกรรมตาง ๆ ทเกดขนในองคการ สนนทา เลาหนนท ไดเสนอวธการเกบรวบรวมขอมลไวดงน คอ การตอบแบบสอบถาม การสมภาษณ การสงเกตโดยตรง และการวจยในลกษณะตาง ๆ อนกล เยยงพฤกษาวลย (2535: 32-33) ไดเสนอวา การรวบรวมขอมลมหลายวธ คอ 1) การสมภาษณเปนรายบคคลและเปนกลม ผสมภาษณจะตองอาศยทกษะ และเทคนคในการสมภาษณเปนอยางดจงจะสามารถหยงทราบถงทศนคต และความรสกของสมาชก และไดรายละเอยดมาก พบปญหาทซอนเรน 2) การออกแบบสอบถาม สะดวกในการใช ผใหขอมลเตมใจมโอกาสไดระบายความรสก การออกแบบสอบถามตองค านงถงการใหผตอบตอบอยางไดขอมลมากทสด กระชบ มระดบน าหนกตอเนองกน และเปดโอกาสใหไดระบความรสกในปญหาตาง ๆ อยางเตมท 3) การใชมาตราสวนประมาณคาเปนวธการใหคะแนนในรปสเกลเปนการเปดโอกาสใหผทมสวนรวมแตละคนใหคะแนนองคการของตนในรประบบบรหารในแงมมตาง ๆ เชน ภาวะผน า การก าหนดจดมงหมาย การตดสนใจ สเกลนจะท าใหเหนโฉมหนาขององคการ ไดอยางด ทงในอดตและอนาคต 4) การประชมเผชญหนากนรวมกนก าหนดปญหา และแกปญหารวมกน อาจท าไดหลายวธ เชน แบบระดมพลงสมอง แบบการใหขอมลระหวางกลม เปนการก าหนดปญหา ทส าคญ จดล าดบความส าคญ และก าหนดวธแกปญหา ปญหาทถกระบพรอมวธแกไขไดรบการแกไขใหเปนทนาพอใจไดเพยงใด 5) การหาขอมลจากผลทเกดขน คอการรวบรวมผลงานหรอรายงานผล การปฏบตงาน ท าใหสามารถพยากรณไดวาอะไรจะเกดขน จะด าเนนการอยางไรซงขนตอไป ถงการก าหนดปญหา แกปญหาโดยสรางเปาหมาย และวธการด าเนนการ

38

6) การสงเกตการณ เปนการเกบขอมลโดยการสงเกต โดยการนงและการดขอมลจากการสงเกต จะใชประโยชนไดดในการสรางกลม และสรางประสทธผลของทมทปรกษา จะมองเหนความขดแยง อปสรรคในการตดตอสอสาร และการตดสนใจ และเมอทปรกษาเสนอขอมลเหลานกลบไปหากลม กอาจกอใหเกดพฤตกรรมทเปลยนแปลง ณฎฐพนธ เขจรนนทน (2547 : 77) กลาวถง การรวบรวมขอมล วาเปนกระบวนการทส าคญ และจ าเปนส าหรบการวเคราะหปญหาขององคการ ซงมขนตอนการด าเนนงานดงน

1) ก าหนดวตถประสงค 2) การก าหนดปจจยทจะศกษา 3) เลอกวธการเกบขอมล 4) ด าเนนการเกบขอมล

กลาวโดยสรป การรวบรวมขอมลเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบองคการ บรรยากาศ พฤตกรรมตาง ๆ ของบคคลในองคการ วธการเกบรวบรวมขอมลท าไดหลายวธ เชน การสงเกต การตอบแบบสอบถาม และการสมภาษณ 3.3 การตรวจสอบขอมล (Data Confrontation) การตรวจสอบขอมล เปนการน าเสนอขอมลจากขนการรวบรวมขอมล มาตรวจสอบและวเคราะหเพอชวยใหมนใจวาขอมลทไดมามมลความจรง มเหตผล และเปนขอมล ทผานการวเคราะหอยางเปนระบบ Davis และ Newstrom (อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 89) ไดเสนอวา วธการตรวจสอบขอมลอาจท าไดโดยใชวธวจยเชงปฏบตการ วธการส ารวจขอมล และสงขอมลยอนกลบ ซงทงสองวธนจะชวยใหฝายตาง ๆ ทเกยวของไดรบทราบขอมลซงกนและกน มการเสนอความคดเหนในเรองตาง ๆ อนจะน าไปสการลดการตอตานการเปลยนแปลงทจะเกดขนในการพฒนาองคการ สวน อนกล เยยงพฤกษาวลย (2535: 34-35) กลาววา การตรวจวนจฉยเปน การวเคราะหขอมลทรวบรวมมาสรปสภาพปจจบน ปญหาขององคการตามล าดบความจ าเปนเรงดวนของการพฒนาปรบปรงเพอใหด าเนนงานไปสสภาพทตองการในอนาคตขององคการ แนวทางการวเคราะหตรวจวนจฉยมดงน 1) น าขอมลจากขนการรวบรวมขอมลมาวเคราะห โดยใชขอมลทางสถต แลวน ามาสรปวา พฤตกรรมขององคการในแตละดานทศกษาเปนอยางไร

39

2) ประเดนทตองวนจฉยกคอ อปสรรคของการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ แลวน าสภาพทเปนปญหานนมาวเคราะหหาสาเหตของปญหา ซงประกอบดวย ระบบการสอสาร บทบาทหนาทของสมาชก การแกปญหาและการตดสนใจของกลม มาตรฐานความประพฤต และความเจรญงอกงามของกลม ภาวะผน า และการใชอ านาจหนาท กระบวนการระหวางกลม 3) การก าหนดเปาหมาย คอ การหาทางแกไขปญหา การก าหนดเปาหมาย การเปลยนแปลงอยางกวาง ๆ วาควรจะท าอะไร และอยางไร กลาวโดยสรป การตรวจสอบและวเคราะหขอมล คอ การน าเสนอขอมลในขนการรวบรวมขอมลมาตรวจสอบ และวเคราะหเพอความมนใจวาขอมลทไดมานนมมลความจรง วธการตรวจสอบ เชน การวจยเชงปฏบตการ วธการส ารวจขอมลและสงขอมลยอนกลบ 3.4 การวางแผนปฏบตงาน (Action Planning) 3.4.1 ความหมายของการวางแผนปฏบตงาน (Action Planning)

มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการวางแผนปฏบตงานไวดงน พนส หนนาคนทร (2529: 21) ไดใหความหมายของการวางแผนวา การวางแผนหมายถง การตดสนใจลวงหนาวาจะท าอะไร เมอไร ดวยวธการอยางไร และจะใหใครท า

ประชม รอดประเสรฐ (2538: 79) กลาววา การวางแผนเปนกระบวนการ ทบคคล หรอหนวยงานไดก าหนดขนไวลวงหนาเพอการปฏบตงานในอนาคต การวางแผนประกอบดวย กระบวนการตาง ๆ หลายขนตอน ซงบางขนตอนมความจ าเปนอยางยงทตองไดรบการกระท ากอน และดวยความรวดเรว ทงน เพอใหบรรลเปาหมายทไดก าหนดไว ธงชย สนตวงษ (2538: 2) กลาววา การวางแผน เปนกระบวนการซงบคคลหรอองคการตดสนใจไวลวงหนาเกยวกบงานบางอยางทจะกระท าในอนาคต กระบวนการดงกลาวประกอบดวย ขนตอนตาง ๆ ทเปนชดกจกรรมทตอเนองกนซงบางขนตอนเปนเรองทตองท าทนท เพอทจะใหบรรลถงเปาหมายทตองการได กตมา ปรดดลก (2543: 24) กลาววา การวางแผนหมายถง การเตรยมการลวงหนาเพอก าหนดวตถประสงค นโยบาย โครงการ วธการแกปญหา ตลอดจนการแสวงหาวธการทดทสด งายทสด และรวดเรวทสด เพอด าเนนงานใหบรรลเปาหมายทตงไว และยงรวมถง การจดล าดบกจกรรมส าคญตามล าดบกอนหลง และตามล าดบเวลาทจะตองท าใหเสรจ จดใหมทรพยากรบรหารใหเพยงพอ วางแผนเพอใหมการประสานงาน ตลอดจนก าหนดระบบ การควบคมงาน

40

สมยศ นาวการ (2547: 65) อธบายวา การวางแผนเกดขนกบกจกรรมทกประเภท การวางแผนเปนกระบวนการขนพนฐานทเราท าการตดสนใจวาเปาหมายของเราคออะไร และเราท าใหเกดความส าเรจในเปาหมายดงกลาวนไดอยางไร โดยขอเทจจรงแลวการวางแผน ขององคการจะตองกระท ากอนหนาทการบรหารอน ๆ การจดการสงการ และการควบคมเพราะ วาหนาทการบรหารเหลานจะด าเนนตามการตดสนใจของการวางแผนเทานน ในการวางแผน ผบรหารขององคการจะตองตดสนใจวา กระท าอะไร กระท าเมอไร กระท าอยางไร และใครเปนคนท า การวางแผนจะเกดขนในทกสวนขององคการ ผบรหารระดบตาง ๆ ขององคการจะกระท า การวางแผนในแบบตาง ๆ กน สรปไดวา การวางแผนการปฏบตงาน คอ การวางแผนในการท างานเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกน และจดล าดบการท างานวาสงใดท ากอน ท าหลง และบคคลใดบางเปนคนท าและใหส าเรจลลวงตามทก าหนดไว 3.4.2 ความส าคญของการวางแผน (Importance of Planning)

พฒนาองคการ กลาวคอ การวางแผนจะชวยใหผบรหารสามารถท างานทนกบเวลาและโอกาสตาง ๆ ทเกดขนได มบคคลตาง ๆ กลาวถงความส าคญของการวางแผนไวดงตอไปน

ธงชย สนตวงษ (2538: 23-24) สรปความส าคญของการวางแผนไดดงน 1) การวางแผน ชวยใหสามารถระบเปาหมาย ผลส าเรจ หรอผลงานทตองการออกมาไดอยางชดเจน 2) การวางแผน ชวยใหการก าหนดและระบหนวยงานทรบผดชอบจะตองท าโดยแบงแยกใหเหนชดเจนวาใครรบผดชอบท าอะไร ดวยเหตผลอะไร และตองท าเมอไร 3) การวางแผน ชวยใหกจการสามารถมนโยบายทชดเจนทจะน ามาใชเปนเครองชน า และประสานการท างานของบคคลฝายตาง ๆ ทซงตางฝายตางกแยกกนรบผดชอบ ท าการตดสนใจแกปญหาในหนาทการงานของตน 4) การวางแผน ชวยใหมการคาดคะเนปญหาทอาจเกดขนลวงหนา และท าการปอนกลบหรอแกไขกอนทจะเกดการเสยหาย 5) การวางแผน ชวยใหผบรหารสามารถใชวธการควบคมทคลองตว และเหมาะสม สรปไดวา ความส าคญของการวางแผนสามารถชวยใหรเปาหมาย ผลส าเรจของงานตามวตถประสงคทตงไวอยางชดเจน

41

3.4.3 กระบวนการวางแผน (The Processes Planning) การวางแผนตองกระท าเปนระบบ เปนขนตอนอยางตอเนอง เปนงานทครอบคลมทงการจดท าแผน การน าแผนออกปฏบต หรอบรหารแผน และการประเมนผล สเมธ เคยวอศเรศ (2527: 83-85) ไดแบงกระบวนการวางแผนไว 8 ขนตอน ดงน 1) ขนการด าเนนการกอนวางแผน งานนผน าจะตองคดและท าในการด าเนนการกอนวางแผน ไดแก การเตรยมพรอมทงในดานการจดองคการ วธการ การขอความรวมมอ และลกษณะของขอมลทตองการหา เชน มการจดตงคณะกรรมการ วางแผน ก าหนดแนวทาง ขนตอน วธการท างาน และก าหนดขอมลทตองการรวบรวม 2) ขนวเคราะหปญหา เปนการวเคราะหวางานทอยภายในอ านาจหนาทองคการในแตละดานมขอบกพรองหรอมปญหาอะไรทสมควรไดรบการแกไข เมอทราบถงปญหาแลวกท าการรวบรวมปญหาเหลานน เพอด าเนนการวางแผนแกไขตอไป 3) ขนการก าหนดแผนงานและโครงการ น าขอมลจากขนตอนท 2 มาก าหนดเปนแผนงานและโครงการ ตรงกบปญหาทคนพบ 4) การก าหนดเปาหมาย โครงการตาง ๆ ทจดท าขนเพอแกไขปญหานนจะตองมการก าหนดเปาหมายวาตองการใหปญหานนมผลเปนอยางไร เปาหมายทก าหนดควรมลกษณะชทางปฏบตมความชดเจน สามารถกระท าไดและวดได 5) ขนการก าหนดวธการด าเนนงาน ขนตอนในการก าหนดวธการด าเนนงานอาจแบงเปน 3 ขนตอน คอ การก าหนดทางเลอก การวเคราะหทางเลอก และการเลอกทางเลอกทดทสด

6) ขนการก าหนดงบประมาณ การก าหนดงบประมาณ เปนเรองการคาดคะเนการใชจายในการด าเนนงานตามแผน การคาดคะเนตองอาศยความรอบคอบในการคดอยางถถวน อาศยความแมนย าและประการส าคญตองค านงถงความเปลยนแปลงในอนาคตทจะเกดขน 7) ขนการท าตามแผน การท าตามแผน หรอการน าแผนไปใช ผน าพงกระท าคอ การจดรปงาน ตงคณะกรรมการมอบหมายงาน และใชกระบวนการบรหารใหเกดประโยชนตามแผน 8) ขนการประเมนผล เมอไดท าตามแผนแลว ควรจะมการตรวจสอบและประเมนผลทท าไปแลวเพอจะไดทราบวามขอบกพรอง หรอมปญหาอะไรบาง หรอไดผลมากนอย

42

เพยงใด ถามขอบกพรองผน าจะตองก าหนดแผนงานและโครงการแกไขตอไปเปนวฏจกรวนเวยนตอไปเรอย ๆ โดยเรมตนจากขนท 1 ใหม แลวด าเนนการไปตามขนตอนดงกลาวตอไป สวน ไพโรจน นาคะสวรรณ (2528: 72) ไดแบงกระบวนการวางแผนออกเปน 2 ขน คอ 1) ขนเตรยมการ หมายถง การรวบรวมขอมลทกชนดเกยวกบงานทจะตองวางแผน นบตงแตขอมลในอดตจนถงปจจบน ขอมลเกยวกบบคลากร ขอมลเกยวกบการเงนและงบประมาณ ตลอดจนขอมลเกยวกบวสด ครภณฑ อาคารสถานท แลวจงวเคราะหจดหมวดหมใหพรอมทจะวางแผน 2) ขนวางแผน เรมดวยการก าหนดวตถประสงคของแผน และวตถประสงคทเกยวของตองพจารณาความตองการก าลงคนในสถานการณปจจบนวามเพยงใด แลวจงพจารณาความตองการในอนาคต อทย บญประเสรฐ (2532: 24) สวน ประชม รอดประเสรฐ (2538: 97) กลาววา การวางแผนเปน “กระบวนการ” และสามารถปรบใหเขากนไดกบขอมลทไดรบทงทเปนขอมลยอนกลบ และขอมลจากกระบวนการ และระบบอน การวางแผนส าหรบองคการใดองคการหนงไมใชท าเพยงครงเดยวแลวหยด แตเปนกระบวนการกระท าอยางตอเนองโดยใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขนทงภายในและภายนอกองคการ และบางสวนของแผนอาจจะตองมการทบทวนใหมถาผลทเกดขนขาดความสมบรณ หรอผลทไดไมเปนไปตามเปาหมายทคาดคดไว ธงชย สนตวงษ (2538: 54-55) ไดกลาววา กระบวนการวางแผนม 7 ประการ สรปไดดงน 1) การตงขอสมมตฐานเกยวกบอนาคต 2) การก าหนดวตถประสงค 3) การพฒนากลยทธ 4) การสรางเปาหมายระยะปานกลาง 5) การก าหนดแผนปฏบตงาน 6) การปฏบตตามแผน 7) กลไกของขอมลยอนกลบ ส าหรบ ตลา มหาพสธานนท (2547: 113) กลาวถง แผนปฏบตการ (Operational Plans) จะถกก าหนดขนทระดบลางขององคการโดยจะก าหนดขนตอนการท างานทจะน าไปสการบรรลเปาหมายปฏบตการ (Operation Goals) และจะน าไปสการเกอหนนตอแผนยทธวธ (Tactical plans) แผนปฏบตการคอเครองมอทผบรหารหนวยงานใชในการท างานแตละ

43

วนแตละสปดาห เปาหมาย จะถกก าหนดเปนเชงปรมาณ และแผนงานแตละหนวยงานจะระบวาจะท าอยางไรจงจะบรรลเปาหมายเหลานน แผนปฏบตการเหลานจะเปนตวก าหนดกจกรรมใหหวหนางาน ผจดการแผนก และพนกงานแตละคนปฏบต เชน บรษทดปองทมโปรแกรมทเรยกวา การบรหารทางสายอาชพของแตละบคคล (Individual Career Management) โปรมแกรมนจะชใหเหนถงเปาหมายใหม ๆ ทผจดการแตละคนควรตงไว และความส าเรจหรอลมเหลวของเปาหมายปฏบตการปรบปรงตวอยอยางตอเนองสม าเสมอ การด าเนนการในโปรแกรมดงกลาวของบรษทดปองทยงใหหลกเกณฑส าหรบพจารณาพนกงานทดเลศอกดวย แผนอกประเภทหนง คอ ตารางเวลา (Schedules) เปนสวนประกอบส าคญของการวางแผนปฏบตการ ตารางเวลาคอตวก าหนดเวลาทแนนอนในการบรรลเปาหมายของการปฏบตการแตละขนตอนทจ าเปนส าหรบเปาหมายกลยทธ และเปาหมายยทธวธ การวางแผนปฏบตการจะตองประสานกบงบประมาณ เพราะทรพยากรตาง ๆ จ าเปนตองถกจดสรรเพอกจกรรมทวางแผนไว เชน บรษทอโพจ (Apogee) ซงผลตกระจกรายใหญของโลก มแผนกงานในบรษทถง 150 แผนก เปนบรษทตวอยางของการวางแผนปฏบตการและการจดสรรงบประมาณ โดยบรษทจะตงคณะกรรมการตาง ๆ ขนมาพจารณางบประมาณ แผนก าไร และคาใชจายเงนทนทถกเสนอในแผนก และระหวางแผนก การจดสรรงบประมาณนตองท าในทกเรองของการวางแผนปฏบตการ ตงแตการจางพนกงานขายคนใหม ไปจนถงการเพมเบยเลยงในการเดนทาง สรปไดวา การวางแผนปฏบตงานเปนหนาทของผบรหารทจะตองก าหนดลวงหนาใหผอนท า การวางแผนน าไปสความส าเรจท าใหผบรหารปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงไดด ท าใหผปฏบตงานยดเปาหมายเปนเกณฑโดยการปฏบตงาน ท าใหการควบคมงานมประสทธภาพและประสทธผล การวางแผนเปนกระบวนการปฏบตงานอยางมขนตอน และแตละขนตอนตอเนองและสมพนธซงกนและกน กระบวนการวางแผนสรปได 4 ขนตอน คอ 1) ขนการเตรยมการกอนการวางแผน เปนการเตรยมความพรอมและขอมลตาง ๆ 2) ขนวางแผน เปนการก าหนดสงทตองการ พรอมทงก าหนดแนวทางปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว 3) การน าแผนไปปฏบต เปนการด าเนนการปฏบตงานตามแผนทวางไวแลว 4) ขนการประเมนผล เปนการก ากบดแลและตดตามผล พรอมทงแกปญหา ตาง ๆ ทอาจเกดขนเพอใหแผนงานทวางไวบรรลผล

44

3.5 การสรางทมงาน (Team Building) การสรางทมงาน เปนเทคนคการพฒนาองคการทนยมกนมากทสด เพราะเปน

ความพยายามทจะชวยใหกลมแกปญหาตนเองโดยการเรยนร การสรางทมงานสามารถเพมประสทธผลขององคการ ไดมผใหทศนะเกยวกบการสรางทมงานไวดงน Huse 1982: 199 (อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 154) ทม หมายถง กลมบคคลทรายงานตอผบงคบบญชาคนเดยวกน ทม หมายถง กลมทประกอบดวยบคคลทมเปาหมายการท างานรวมกน ทม หมายถง กลมทประกอบดวยบคคลทหนาทสมพนธกน ทม หมายถง กลมบคคลทไมมความสมพนธอยางเปนทางการมารวมกนปฏบตงานใหส าเรจตามวตถประสงค งานดงกลาวไมสามารถท าส าเรจไดโดยบคคลเพยงคนเดยว Albreeht (1983: 193 อางถงใน สนนทา เลาหนนท, 2531: 154) ไดเสนอแนะวา การทจะใหทมท างานอยางมประสทธผลนน ทมจะตองมวตถประสงคชดเจน มการก าหนดบทบาทของสมาชก มการมอบหมายงาน และมแผนปฏบตงานทชดเจน นอกจากน สนนทา เลาหนนท (2531: 155) ไดสรปวา การสรางทมตามความหมายทใชในการพฒนาองคการ หมายถง ความพยายามท าใหกลมสาระเรยนรวธการวนจฉยปญหาเพอปรบปรงความสมพนธตาง ๆ ในการท างานใหดขน ซงความสมพนธเหลานจะมผลโดยตรงตอการท างานใหส าเรจตามเปาหมาย การสรางทมงาน เปนเทคนคการพฒนาองคการทนยมกนมากทสด เพราะเปนความพยายามทจะชวยใหกลมแกปญหาตนเองโดยการเรยนร การสรางทมงานสามารถเพมประสทธผลขององคการไดมผใหทศนะเกยวกบการสรางทมงานไวดงน ทม หมายถง กลมบคคลทรายงานตอผบงคบบญชาคนเดยวกน ทม หมายถง กลมทประกอบดวยบคคลทมเปาหมายการท างานรวมกน ทม หมายถง กลมทประกอบดวยบคคลทมหนาทสมพนธกน และทม หมายถง กลมบคคลทไมมความสมพนธอยางเปนทางการมารวมปฏบตงานใหส าเรจ สวน อรณ รกธรรม (2541: 35) ไดอธบายวา การสรางทมงานกคอการสรางกลมใหมขนมา เปนกลมทมส านก มวตถประสงค หรอองคการการสรางทมกคอ การสรางและการพฒนาทมงานจะเปนไปเพอแกปญหาความขดแยงและปรบปรงประสทธภาพในการท างาน หรอเพมประสทธผลในการท างาน กลาวโดยสรป การสรางทม หมายถง การมอบหมายใหกลมบคคลรวมกนท างานเพอบรรลจดมงหมายเดยวกนอยางมประสทธภาพ และผรวมทมตางกมความพอใจในการท างานนน

45

3.5.1 ประเภทของทมงาน (Type of Team Building) สนนทา เลาหนนท (2531: 90) กลาววาการสรางทม อาจท าได 2 ลกษณะ ไดแก ทมครอบครว ซงเปนกลมบคคลทรวมกนปฏบตงานตามภารกจประจ าวน และทมงานชวคราวทจดตงขนมาเพอปฏบตงานเฉพาะกจ เมองานเสรจแลวทมงานนนกจะสลายไป

อรณ รกธรรม (2541: 45-47) ไดแบงกลมเปน 2 ประเภท คอ 1) กลมทเปนทางการ (Formal Groups) กลมนอาจเกดการรวมตวกนโดยตวงานทจะท างานรวมกน หรอรวมมอประสานงานกนชกน าใหเกดกลมขน หรอเกดจากค าสง ค าบอกใหเกดเปนกลมเพอท างานตามวตถประสงคขององคการ และจดกลมประเภทนออกเปน 2 ประเภท 1.1) กลมทเปนทางการแบบถาวร (Permanent Formal Group) กลมนจะมก าหนดอยในโครงสรางขององคการ หรอบอกความสมพนธของกลมไดจากโครงสรางขององคการ ไดแก กลมบงคบบญชา คอกลมผบงคบบญชา และผใตบงคบบญชาทอยในหนวยงานเดยว 1.2 ) กลมทเปนทางการชวคราว (Temporary Formal Group) กลมนเกดขนชวคราวในองคการเมอท างานเสรจแลวกจะสลายไป 2) กลมทไมเปนทางการ (Informal Group) เปนกลมทเกดจากการวางตวกนของคนในองคการทเกดขนตามธรรมชาต กลมนแบงออกเปน 3 ประเภท คอ 2.1) กลมพรรคพวกตามแนวราบ (Horizontal Clique) หมายถง กลมทมสมาชกทมสถานภาพในองคการในระดบเดยวกน หรอสมาชกในกลมท างานในบรเวณเดยวกน 2.2) กลมพรรคพวกตามแนวดง (Vertical Clique) หมายถงกลมทประกอบดวยสมาชกทมาจากระดบสถานภาพทแตกตางกนในองคการ จากแผนกงานทตางกน สมาชกภายในกลมประกอบดวยบคคลในหลาย ๆ ระดบ 2.3) กลมผสม (Mixed Cliques) เปนกลมทมขนาดใหญ มสมาชกจ าแนกจ านวนไดยาก

สรปไดวา การสรางทมงานแบงเปน 2 ประเภท คอ ทมงานถาวร และทมงานชวคราว

3. 5.2 องคประกอบของทมงานทมประสทธภาพ (Elements of effective Team Building)

วชย โถสวรรณจนดา (2535: 145-148) กลาววา การท างานเปนทมทมประสทธภาพจะตองประกอบดวยองคประกอบทส าคญดงตอไปน

46

1) วตถประสงค สมาชกของทมจะตองรและมวตถประสงครวมกน และทกคนมความรสกวาตนตองมภาระผกพนทจะตองปฏบต หรอด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงค 2) ความเขาใจในพฤตกรรมของสมาชกในทมงาน ในการท างานสมาชกตองมความเขาใจทงพฤตกรรมของตน และเพอนรวมทม 3) การท าหนาทของสมาชกในทม สมาชกจะตองแสดงบทบาทหนาทของตนตามทไดก าหนดตามต าแหนง หรอตามทไดรบมอบหมายอยางเหมาะสม 4) ระเบยบกฎเกณฑ การท างานเปนทมตองมระเบยบกฎเกณฑ หรอมาตรฐานตาง ๆ เปนเครองชวยควบคมใหสมาชกของทมประพฤตปฏบตใหเปนในรปแบบเดยวกน และจะไมเกดความขดแยงระหวางกน 5) การตดตอสอสาร ทมงานตองมการสอสาร รวมทงสอขอความทด ไมมการอ าพรางความจรง และมการใหขอมลยอนกลบ 6) การขจดขอขดแยง โดยทวไปกระท าโดยการออมชอม การประนประนอม การพดกนดวยเหตผล 7) การสรางความรวมมอ กระท าไดโดยการแสดงออกโดยการแสดงทางสหนา อากปกรยา ทาทาง ความกระตอรอรนในการพดคย 8) การเปดเผยไววางใจซงกนและกน การใหและขอค าปรกษา การใหความชวยเหลอเพอนสมาชกในทมเทาทโอกาสอ านวย 9) ความรสกเปนพวกเดยวกน ทมงานทดตองกระตนใหสมาชกในทมมความรสกวาเปนกลม หรอพวกเดยวกน เพอลดความขดแยง 10) วธท างาน ตองมวธการท างานทด ไมเอาเปรยบซงกนและกน 11) บรรยากาศของทม ทมงานควรมบรรยากาศการท างานรวมกนทด โดยพจารณาจากสภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก สภาพทท างาน อากาศ แสง ภาวะแวดลอม และสมพนธภาพระหวางบคคล โดยเฉพาะความรสก และทาทเปนมตร มความจรงใจระหวางกน 12) สมาชกของทม ทมงานควรจะมสมาชกไมมากเกนไป 13) การทบทวนผลการด าเนนงาน การทบทวนและประเมนผลการปฏบตงานนนตองท าทงระหวางการด าเนนงาน และเมอด าเนนงานเสรจแลว การทบทวนและประเมนผลการปฏบตงานจะชวยใหมความมนใจวางานจะเปนไปตามแผน สามารถปรบปรงการตดสนใจใหเหมาะสมได ชวยใหทกคนในทมมความเขาใจวตถประสงคชดเจนยงขน มองเหน

47

ความจ าเปนในการพฒนาบคคลจากอบตเหต และวกฤตการณ และท าใหสมาชกในทมทเปนผปฏบตงานเกดความผกพนตองานมากยงขน สรป องคประกอบของทมงานทมประสทธภาพ ตองประกอบดวยสมาชกทรวตถประสงครวมกน เขาใจ ท าหนาทไดรบมอบหมาย รระเบยบกฎเกณฑ ฯลฯ จะท าใหทมงานมประสทธภาพสงสด 3.5.3 ขนตอนในการสรางทมงาน (The Step in Team Building)

สนนทา เลาหนนท (2531: 159 -160) กลาววา การสรางทมใหมจะกระท าในชวงเวลาทเพงกอตงทมขนมาเปนครงแรก โดยใชวธการประชมทม รปแบบของการประชมจะมขนตอนส าคญ ๆ สรปไดดงน 1) มการอธบาย อภปราย และท าความเขาใจเกยวกบภารกจของทม เปาหมาย ระยะเวลาท างาน และลกษณะของงานทรบผดชอบ 2) มการอภปรายถงเรองความสมพนธเกยวของกบสมาชก รวมถงความคาดหวงของบคคลในกลมทมตอบคคลอน 3) ผน าทม จะเปนผชแจงและอธบายแผนการทจะจดระบบ โครงสรางองคการ และความสมพนธระหวางสวนตาง ๆ ของระบบ ตลอดจนเกณฑพนฐานทวไปของทม 4) มการอภปรายขอบเขตความรบผดชอบ และอ านาจหนาทของสมาชกแตละคน 5) มการพฒนากลไกการตดตอสอสารภายในทม การจดประชมสมาชก การบนทกขอความแจงกน การตดตอกบพนกงาน หรอการจดท าโครงการยอยตาง ๆ เปนตน 6) มการวางแผนการฝกอบรม และปฐมนเทศ ใหการแนะน าแกพนกงานสวนตาง ๆ ขององคการ 7) มการประชมตดตามผลการกระท าของทม เพอทราบความกาวหนาของงาน อปสรรคของงาน หรอปญหาตาง ๆ ทเกดขนในขณะปฏบตงาน กลาวโดยสรป การสรางทม เปนความพยายามใหกลมไดเรยนรวธการวนจฉยปญหา เพอปรบปรงความสมพนธตาง ๆ ในการท างานใหดขน ทมงานทมประสทธภาพเปนทมงานทท างานเพอเปาหมายรวมกน มความขดแยงระหวางสมาชกนอยมาก การตดตอสอสารเปนไปโดยเปดเผย

48

3.6 การสรางความสมพนธระหวางกลม (Intergroup Development) ในโรงเรยนประกอบดวยทม หรอกลมงานตาง ๆ ซงท างานเกยวของกน ดงนน ผบรหารโรงเรยน จงตองสนบสนนใหกลมแตละกลมมปฏสมพนธแกกนและกนเพอใหกลมมสมพนธภาพทดตอกน มการพงพาอาศยซงกนและกน อนจะกอใหเกดประสทธผลในการท างาน และโรงเรยนโดยสวนรวมอกดวย สนนทา เลาหนนท (2531: 195) กลาวเสรมวาปญหาในองคการทเกดขนระหวางกลม สวนใหญมกจะเกดจากความขดแยงและการแขงขนระหวางกลมซงสงผลท าใหกลมตาง ๆ มปฏกรยาตอตานซงกนและกน ลกษณะของปญหาระหวางกลมซงสงผลท าใหกลมตาง ๆ มปฏกรยาตอตานซงกนและกน ลกษณะของปญหาระหวางกลมทเกดขน เชน การปฏสมพนธ และการสอสารระหวางกลมมนอย ไมมการแลกเปลยนขอมลยอนกลบซงกนและกน ขาวสารทสอสารกนจะถกบดเบอนจากขอเทจจรง แตละกลมจะมองเหนเฉพาะความส าคญของกลมตน มความเชอวาทกสงทกอยางทปฏบตนนถกตอง อกฝายจะเปนฝายผดเสมอ ในบางกรณอาจจะมการประทษรายตอกนในรปแบบใดรปแบบหนงซงสอดคลองกบ สมยศ นาวการ (2547: 346-347) กลาวโดยสรปวา วธลดความขดแยงจะท าใหกลมมความสามคคกน ธงชย สนตวงษ และชยยศ สนตวงษ (2531: 199) กลาวโดยสรปวา การสรางความสมพนธ คอการลดขอขดแยงระหวางกลม ซงไดเสนอแนวทางไว คอ ตองพยายามใหทกกลมมโอกาสไดทราบถงขอตดสนในการแกปญหาตาง ๆ โดยทวถง การใชนโยบายใหมการสบเปลยนคนใหไปสกลมตาง ๆ ตองเขาใจถงการเกยวพนกนระหวางกลมใหมากขน และจดวธการใหมาพบปะกน ใกลชดและบอยครงขน การหาศตรรวม หาหนทางใหทกกลมมสวนรวมกนพฒนาเปาหมายรวมกนขนมา สวน วชย โถสวรรณจนดา (2535:42-43) กลาววา การสรางสมพนธระหวางกลม มวธการโดยยอ 3 ประการ คอ 1) การประชมเพอพฒนา การสรางทมระหวางกลมด าเนนการโดยใหกลม 2 กลมประชมกน เพอปรบปรงความสมพนธในการท างานของกลมทงสอง ความมงหมายกเพอใหเกด ความเขาใจ ลดการอยตามล าพง การแขงขนและการทะเลาะเบาะแวงระหวางกลม 2) การจดกจกรรมกลมสมพนธ เปนกจกรรมทสามารถจดไดในโอกาสตาง ๆ และท าไดหลายลกษณะ เชน การแขงขนกฬา งานบนเทงตามเทศกาลประจ าป โดยจดใหทกคนน าสมาชกในครอบครวมาพบปะสงสรรคกนอยางนอยปละครง และมกจกรรมใหทกคนไดรวมงาน สนกสนานดวยกน โดยเปนไปตามแผนทไดเตรยมการเปนอยางด และ 3) การประชมแบบเผชญหนา เปนการประชมทจ านวนมากตงแต 40-100 คน กบผบงคบบญชาระดบสงสดขององคการ ใชเวลา 1วน เพอรวบรวมขอมล และ ก าหนดเปาหมาย

49

สวนการตดตามผลจะก าหนดกนภายหลง ในขนก าหนดเปาหมาย จดเปนกลมยอย 5-6 คน คละกนจากหนวยงานตาง ๆ และผบรหารระดบสงตองไมรวมเปนกลมเดยวกน แลวจงมารวมกลมเปนทประชมใหญ ใหผบงคบบญชาสงสดเปนผท าการ ตดสนใจ การประชมแบบนเหมาะส าหรบการปรบปรงองคการทก าลงทรดหนก และตองมการตดตามผลจงจะถอวาไดผล ส าหรบการสรางความสมพนธระหวางกลมตามแนวคดของ อรณ รกธรรม (2541: 92) คอ การจดใหมการประสานงาน นอกจากนน กบ สมยศ นาวการ (2547: 346-347) ไดเสนอวา วธลดความขดแยงม 2 วธ คอ การใชเปาหมายทกลมทงสองยอมรบทดแทนเปาหมายของการแขงขนทท าใหกลมแยกจากกน และการท าใหกลมเปนอนหนงอนเดยวกน เพอเอาชนะปญหารวมกน กลาวโดยสรป การสรางความสมพนธระหวางกลม คอการทใหกลมมปฏสมพนธทดตอกนมความสามคคเพอลดความขดแยง วธการมหลายวธ เชน การจดประชมรวมกน การใหขอมลขาวสารทตรงกบความเปนจรง การจดพบปะสงสรรค และการใหทกกลมรวมกนพฒนาเปาหมายรวม ทงนเพอใหการปฏบตงานมประสทธผล น าความเจรญกาวหนามาสองคการโดยสวนรวม 3.7 การประเมนผลและตดตามผล (Evaluation and Follow up)

การปฏบตงานตามกระบวนการพฒนาองคการในโรงเรยน จะตองมการประเมน และตดตามผล มฉะนนแลวโอกาสเปนไปไดมากทงานจะไมบรรลผลส าเรจตามเปาหมายหรอ วตถประสงค หรอเกดอปสรรคในการปฏบตงาน การประเมนผลและตดตามผลมผใหความหมายไวหลายแนวคดไดมนกการศกษากลาวถงความหมายของการประเมนผลไวหลายลกษณะ 3.7.1 ความหมายของการประเมนผลและตดตามผล(Evaluation and Follow up)

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการประเมนผลไวดงน นภา ชโต (2527: 10) กลาววา การประเมนผล หมายถง การด าเนนงาน

เพอทจะท าความเขาใจเกยวกบเหตผล ยวฒน วฒเมธ (2527: 284) กลาววา การตดตามและประเมนผล หมายถง การจดเกบขอมลเพอการตรวจสอบ และการประเมนผลในการด าเนนงานตามโครงการ เพอจะไดใชขอมลมาวเคราะหปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบการปฏบตงาน และประสทธภาพของการปฏบตงาน สวน ยวฒน วฒเมธ (2527: 294 - 295) ไดกลาวถงการ ตดตามและประเมนการปฏบตงานโครงการ โดยแบงเปน 2 ประเภท คอ

50

1) การตดตามและประเมนผลเชงปรมาณ (Quantitative Evaluation) หมายถง การตรวจสอบปรมาณงานทปฏบตวาไดผลเปนจ านวนเทาไร ตนทนเทาไร ผไดรบประโยชนมใครบาง เปนการตดตามและประเมนผลเพอท าใหทราบสภาพทเกดขนโดยทวไปของการด าเนนงานตามโครงการ โดยมงการโฆษณาประชาสมพนธเปนส าคญ สวนใหญจะเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกอน หรอหลงการด าเนนงาน ทงนเพราะการประเมนมงทผลทางด (Positive) มากกวาการไมด (Negative) 2) การตดตามและประเมนผลเชงคณภาพ (Quantitative Evaluation) เปนการประเมนประสทธภาพ คณภาพ สมฤทธผล และผลกระทบของการปฏบตงานตามโครงการ เปนเรองทคอนขางยงยาก ตองน าปจจยทเปนตวแปรหลายประการมาพจารณาประกอบการประเมนดวย กลาวคอ ตนทนกบผลทไดจากการด าเนนงาน จ านวนบคคลทไดรบประโยชนและความคงอยของประโยชน พนส หนนาคนทร (2529: 58-59) อธบายวา การประเมนผลงาน หมายถง การน าเอาผลงานทไดรบจากงานในหนวยตาง ๆ มาประมวลกนเขา เพอ วเคราะหและสรปดวางานทไดกระท าไปในแตละหนวยนน ไดผลสมความมงหมายทไดตงไวหรอไม หลกเกณฑในการประเมนผล ม 6 ประการคอ

1) การประเมนผล จะตองกระท าโดยยดเอาจดหมายของงานทไดวางไวเปน เกณฑในการประเมนผล 2) การประเมนผลทด จะตองประกอบดวยความรวมมอจากทกฝาย ทงนเพอจะไดภาพทเปนจรง 3) เกณฑและวธการประเมนจะตองเปนทเขาใจกนระหวางผทจะรวมประเมนผลวาเกณฑทใชมความหมายเชนไร 4) การประเมนผลควรจะไดกระท าเสมอ ๆ เปนระยะ ๆ เพอจะไดมองเหนแนวโนมและความเปลยนแปลงในงานตาง ๆ รวมทงความแนนอนในการประเมนผลนนดวย 5) ตวเครองมอส าหรบการประเมนควร ไดรบการตรวจสอบวาใหความเทยงตรง และความแนนอนสกเพยงไหน

6) หลงจากทไดประเมนผลของแตละหนวยงานแลว ควรไดน าผลของการ ประเมนคาแตละหนวยมาประมวลเขาเปนการประเมนสวนรวมของโรงเรยน ผลจากการประเมนนจะเปนเครองน าทางในการพจารณาปรบปรงโรงเรยนตอไป

51

สรศกด นานานกล และคณะ (2529: 115) กลาววา การประเมนผล หมายถง การทผบงคบบญชาหรอหวหนางานเปนผประเมน หรอวสดวาผใตบงคบบญชาแตละคนมความสามารถหรอมสวนชวยในการท างานส าเรจตามเปาหมายมากนอยเพยงใด

สนนทา เลาหนนท (2531: 90-91) ไดอธบายวา การประเมนผลจะเปนการ ประมาณการวาผลงานทเกดขนนนเปนไปตามวตถประสงคหรอไม โดยวเคราะหไดจากขอมล ตาง ๆ ทเปนปจจยน าเขา และเปรยบเทยบกบผลงานทปรากฏ แลวสรปวาผลงานทเกดขนดไมด เปนทพอใจ และไมเปนทพอใจอยางไร

สวนการตดตามผลนน เปนการพจารณาวาผลงานทเกดขนไดรบการยอมรบ หรอน าไปใชใหเกดประโยชนไดหรอไม ทงนเพอใหไดขอมลปอนกลบส าหรบเปนขอมลเพอการปรบปรงแกไขการด าเนนงานพฒนาองคการตอไป

อทย หรญโต (2526: 140) กลาววา การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถงการตราคาหรอคณคาของบคคลวา มความสามารถในการท างานไดดเพยงใด โดยพจารณาจากปรมาณและคณภาพทก าหนดหรอบนทกระยะเวลา วนรกษ มงมณนาคน (2531: 248 –249) ไดกลาวถงขอบเขตการตดตามประเมนผล ดงน 1) ปจจยน าเขาของโครงการ หมายถง ขอมลเกยวกบการใชทรพยากรตาง ๆ โดยแบงเปน

1.1) ทรพยากรรปกายภาพ เชน วสดอปกรณ เครองจกร บคคล 1.2) ทรพยากรในรปของเงนทน งบประมาณ 1.3) ทรพยากรแบงตามประเภทของกจกรรม หรอแผนงาน

2) ผลผลตของโครงการ คอขอมลเกยวกบผลทเกดขนจากการด าเนนงานโครงการ และสามารถวดได 3) ผลกระทบของโครงการ คอการวเคราะหผลกระทบของโครงการทมผลตอสภาพเปนอยดานตาง ๆ ของประชากรกลมเปาหมาย อาจตองก าหนดเครองชวด (Indicator) ทสมเหตสมผล หรอมความเปนไปไดไวเปรยบเทยบกบขอมลทไดจากการตดตามผล 4) การจดการ การมสวนรวม ปญหาและอปสรรค คอการศกษาขอเทจจรง สายการบงคบบญชา การประสานงาน รวมทงการตดสนใจเพอคนหาวา การจดองคกรเปนตนเหตของปญหาหรอไม การศกษาหลกการ แนวทางปฏบตของโครงการ เพอตรวจสอบวาไดมการยดหลกการมสวนรวมหรอไม ยดถอหลกการเสนอความตองการจากขางลางวงสเบองบนเปนแนวการ

52

บรหารหรอไม และประการส าคญ การตดตามประเมนผลมการวเคราะหขอด และขอบกพรองของการด าเนนงาน การจดการและการประสานงานเพอแกไขปญหาอปสรรค

มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช (2545: 131) ไดใหความหมายการประเมนผล หมายถงการประเมนคาของบคคลผปฏบตงานในแงผลการปฏบตงาน และคณลกษณะตาง ๆ ทมคาตอการปฏบตงาน ภายในระยะเวลาทก าหนดไวอยางแนนอน ภายใตการสงเกต จดบนทก และการประเมนผลโดยหวหนางานบนพนฐานของความเปนระบบ และมมาตรฐานเดยวกน มเกณฑทปฏบตไดอยางมประสทธภาพและใหความเปนธรรมโดยทวไป ธงชย สนตวงษ (2533: 198) ไดใหความหมายไววา หมายถงกจกรรมทางดานการบรหารงานบคคลทเกยวของกบวธการ ซงหนวยงานพยายามจะก าหนดใหทราบแนชดวา พนกงานของตนสามารถปฏบตงานไดประสทธภาพมากนอยเพยงใด

วน เดชพชย (2535: 2) ไดอธบาย การประเมนผลเปนกระบวนการทเสรมให “ความกาวหนา” หรอ “ความเปลยนแปลง” เปนไปอยางมทศทาง ขนอยกบการตดสนใจของผรบผดชอบโครงการวาจะปรบปรง ยกเลก จ ากด ยอ หรอขยาย หรอด าเนนการตอไป ในสวนทเกยวของกบทกขนตอนของโครงการทงหมด เสร ลาชโรจน (2541: 249) ไดเสนอวธการตรวจสอบงานไวดงน การตดตามตรวจสอบงานโดยอาศยแผนและโครงการ การตดตามตรวจสอบงานโดยอาศยวงจรของงาน การตดตามตรวจสอบงาน โดยอาศยขอมลและรายงาน การตดตามตรวจสอบงานโดยพจารณาวงจรของงาน การตดตามตรวจสอบงานโดยอาศยขอมลและรายงาน การตดตามตรวจสอบงาน โดยพจารณาผลงานขนสดทาย ชมศกด อนทรรกษ (2549: 140) กลาววา การประเมนผลเปนกระบวนการตดตามพฤตกรรมในการท างานของบคลากรเพอน าไปปรบปรงแกไขพฒนาการปฏบตงานในโอกาสตอไป

สรปไดวา การประเมนผลและตดตามผลเปนกระบวนการในการเกบรวบรวมขอมล วาไดผลเพยงใด มปญหาอปสรรคอยางไร การประเมนผลและตดตามผลจะเปนทศทางในการปรบปรงกระบวนการพฒนาศกยภาพในโรงเรยนตอไป การประเมนผลและตดตามผลทดจงตองกระท าอยตลอดเวลาอยางตอเนอง และไดรบความรวมมอของบคลากรทกคน

53

4. แผนพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต (Development Plan Studies in the Border Develops Specific Special Borderland South Province)

แผนพฒนาการศกษามงจดการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนใต ใหมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาชาต สรางโอกาสในการประกอบอาชพและพฒนาพนท โดยยดแนวทางพระราชทานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และ “ เขาใจ เขาถง พฒนา ” ตลอดจนหลกคณธรรมน าความร การมสวนรวมของชมชนและองคกรศาสนา เพอสรางสนตสขและเสรมสรางความมนคงในพนทภายใตความหลากหลายทางวฒนธรรม สอดคลองกบวถชวตและเชอมโยงสประชาคมอาเซยนและประชาคมโลก

4.1 วตถประสงคแผนพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต 1) เพอใหเดก เยาวชน ประชาชนไดรบการศกษาอยางทวถง

2) เพอพฒนาคณภาพการศกษาใหเปนไปตามมาตรฐานดวยรปแบบและกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ความตองการ สภาพแวดลอม และวฒนธรรมทหลากหลาย

3) เพอสรางความสมพนธระหวางสถานศกษา สถาบนการศกษา แหลงการเรยนรกบองคกรชมชนและองคกรศาสนา น าไปสสงคมสนตสขและประเทศชาตมนคง 4) เพอใหการประสานนโยบายการจดการศกษาลงสการปฏบตไดอยางม เอกภาพและประสทธภาพ 5) เพอใหกระบวนการจดการศกษาเปนสวนส าคญในการเสรมสราง ความมนคงสงเสรมความเปนไทยและความเปนชนชาตเดยวกน 4.2 ยทธศาสตรและมาตรฐานการพฒนาการศกษา 4.2.1 ยทธศาสตรและมาตรการเรงดวน 1) เสรมสรางความเขมแขงใหกบสถานศกษาของรฐ

1) เรงยกระดบคณภาพการศกษาขนพนฐานและผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนใหสงขน โดยเรงพฒนาครอตราจาง ประจ าการ และครทสอนไมตรงวฒ เชน ใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจดตงศนยพฒนาคณภาพการศกษาขนพนฐานในภาวะวกฤต เพอเรงด าเนนการยกระดบคณภาพการศกษา และจดใหมโครงการพฒนาศกยภาพครผสอนไมตรงตามวฒในจงหวดชายแดนภาคใต เปนตน

54

2) สงเสรมการศกษาระบบทวภาษา เพอใหเดกและเยาวชนมความรภาษาไทย ทง ฟง พด อานออก และเขยนไดควบคกบภาษาทองถน เชนสนบสนนใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานด าเนนโครงการพฒนาการเรยนการสอนภาษาไทย โดย บรณาการกบผลการวจยดานการสอนระบบทวภาษา เปนตน

3) ใหมสงอ านวยความสะดวกเพอความปลอดภยในการเดนทางส าหรบผเรยน เชน ใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจดใหมรถบสรบสงทมระบบรกษาความปลอดภยทเขมแขง เพอใหผปกครองรสกมนคงในการสงบตรหลานไปเรยนในโรงเรยน ของรฐ

4) จดการเรยนการสอนวชาสามญ เพอใหเดกและเยาวชนทกคนไดเรยนจบการศกษาภาคบงคบ และเรงรดแกปญหาเดกขาดโอกาสการศกษาในระบบ เนองจากปญหาครอบครว การออกกลางคน หรอเดกทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบในรปแบบ ตาง ๆ ดวยการจดการศกษาในรปแบบทเหมาะสม เชนใหส านกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสงครเขาไปสอนการศกษาวชาสามญใหกบผเรยนในสถาบนการศกษาปอเนาะทไมจบการศกษาภาคบงคบ เปนตน 2) สนบสนนกจกรรมอสลามศกษาทกระดบอยางจรงจง 1) ใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเปดสอนอสลามศกษาแบบเขม ท านองเดยวกบสถาบนการศกษาปอเนาะในสถานศกษาของรฐ เพอสงเสรมอสลามศกษา ซงสอดคลองกบวถชวตและความตองการของประชาชนในพนท 2) จดใหมการก าหนดมาตรฐานและวดผลสมฤทธดานอสลามศกษา และพฒนาระบบการเทยบโอนและสอบเทยบความรอสลามศกษาใหนกเรยนทจบการศกษาอสลามศกษาตอนปลายใหสามารถศกษาตออดมศกษา โดยใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานรวมกบส านกงานคณะกรรมการการศกษาอดมศกษาก าหนดมาตรฐานและพฒนาระบบการเทยบโอนและสอบเทยบความรอสลามศกษา 3) สนบสนนโรงเรยนเอกชนอยางจรงจง 1) ปรบระบบอดหนนการศกษาโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม สถาบนศกษาปอเนาะ ศนยศกษาอสลามประจ ามสยด ( ตาดกา) ใหมประสทธภาพและสะทอนกบสภาพความเปนจรง ควบคกบพฒนาระบบการก ากบ ตดตามใหมประสทธภาพและเกดประโยชนตอการพฒนาการศกษา

55

4) สงเสรมการศกษาเพอเสรมสรางอาชพ 1) สงเสรมการจดการศกษาของวทยาลยชมชน เพอการเสรมสรางอาชพอยางหลากหลาย และสอดคลองกบความตองการของชมชน 5) ปรบระบบบรหารจดการใหมประสทธภาพ 1) ใหมการบรหารจดการศกษาอยางบรณาการ เพอใหมเอกภาพ ใหมคณะกรรมการการบรหารการศกษาจงหวดชายแดนภาคใต โดยมผบรหารระดบสงเปนประธานฯ มอ านาจสงการ รบผดชอบทงดานบรหารงานบคคล บรหารงานงบประมาณ บรหารงานวชาการและ บรหารงานทวไป เพอใหสามารถประสานการด าเนนงานในการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรของรฐและกระทรวง ตลอดจนก ากบ ตดตามการพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใตใหบรรลตามาเปาหมาย 4.2.2 ยทธศาสตร และมาตรการระยะตอไป การพฒนาการศกษาการก าหนดยทธศาสตรและมาตรการจะใหความส าคญกบยทธศาสตร 4 ประการดงน 1) ยทธศาสตร พฒนาคณภาพการศกษา มงเนนการปรบปรงแกไข พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาใหไดมาตรฐานการศกษาของประเทศ และสอดคลองกบสภาพปญหา ความตองการ ความหลากหลายทางวฒนธรรม และแนวทางสนตวธ ดงน 1) พฒนาหลกสตรและกจกรรมการเรยนร 1) พฒนารปแบบและหลกสตรการจดการศกษาโดยเนนแนวคดพหวฒนธรรมศกษา ทงในและนอกระบบใหสอดคลองกบความตองการและวถชวต และปรบการเรยนเปลยนการสอนใหเหมาะสมกบสภาพความตองการ โดยบรณาการวชาสามญ ศาสนาและวชาชพในสดสวนทเหมาะสม พรอมทงสามารถใชความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนตนทนในการพฒนาสงคมอยางสรางสรรค 2) จดกจกรรมการเรยนรเสรมหลกสตรใหสอดคลองกบความสนใจ ความตองการและศกยภาพของผเรยน เพอเสรมสรางตอยอดความรความทสามารถทงสายสามญศาสนา และวชาชพ 3) พฒนาหลกสตรและกจกรรมการเรยนรดานความปลอดภยในทกระดบการศกษา

56

4) พฒนาหลกสตรระดบอดมศกษาในบางสาขาหรอบางรายวชา โดยยดหลกบรณาการศาสตรสากลกบศาสตรทเกยวของกบศาสนาอสลาม เพอพฒนาวชาการและวชาชพทเหมาะสมกบพนท 5) จดสอนเสรมพเศษและเตรยมความพรอมนกเรยนเฉพาะกลม ไดแกนกเรยนทไมผานเกณฑมาตรฐานกลมสาระทกชวงชน นกเรยนมสวนรวม นกเรยนเตรยมสอบระดบอดมศกษา 6) ใหผเรยนไดพฒนาทกษะภาษาตางประเทศ ไดแก ภาษาอาหรบ ภาษามลายกลาง ภาษาจน และภาษาองกฤษ เปนตน ใหสามารถตดตอสอสาร ศกษาตอ และประกอบอาชพในตางประเทศได 7) สนบสนนใหสถานศกษาทกระดบ ทกประเภท จดการศกษาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 8) สงเสรมการเรยนรดานสขภาพอนามย และการกฬา เพอเสรมสรางความพรอมในการเรยนรอยางมคณภาพ 2) สงเสรมการวจยเพอการจดการศกษา 1) พฒนาชดโครงการวจยขนาดใหญทจ าเปนรองรบการพฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใตในระยะยาว โดยเฉพาะดานความตองการก าลงคนรองรบการประกอบอาชพในระยะ 5 – 20 ป ดานภาษา ประวตศาสตร และพหวฒนธรรม เพอสมานฉนททางสงคม ดานนวตกรรม เทคโนโลย และการบรหารจดการทเหมาะสม เปนตน 2) สนบสนนและรเรมการสรางศกยภาพดานวจยเชงนโยบาย เพอรองรบการวางแผน พฒนาการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใต 3) พฒนาเครอขายการจดการองคการความรใหเปนรปธรรมในลกษณะเครอขายกลมสาระ หรอเครอขายทางวชาการ ทงสายสามญ ศาสนา และอาชพ โดยจดสรรงบประมาณสนบสนนกจกรรมเครอขายใหด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ 3) พฒนาแหลงเรยนร 1) จดใหมแหลงเรยนรสมยใหมส าหรบเดก เยาวชน ประชาชน ใหไดรบการเรยนรอยางครอบคลม ทวถง และเสมอภาคกบพนทอน เชนอทยานการเรยนรพพธภณฑสถานแหงชาตทองถน องคการพพธภณฑวทยาศาสตรสถานแหงชาต เปนตน โดยการสนบสนนขององคกรเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน หรอกระทรวงทเกยวของ 2) พฒนาและขยายเครอขายการเรยนรทงในและนอกระบบการศกษา ในลกษณะความรวมมอระหวางสถานศกษาทกสถาบนและทกระดบการศกษา ทงในและตางประเทศ

57

3) สรางเครอขายการเรยนรทงในและนอกระบบการศกษา ในลกษณะความรวมมอระหวางสถานศกษาทกสถาบนและทกระดบการศกษา ทงในและตางประเทศ 4) จดแหลงเรยนรในสถานศกษาแตละประเภทใหเหมาะสมกบการเสรมสรางการพฒนาการศกษาตามประเภทและระดบทรบผดชอบ 5) พฒนาและปรบปรงหองสมดประชาชน ใหเปนศนยกลางการเรยนรและการศกษาตามอธยาศย 6) จดตงศนยวทยบรการประจ าอ าเภอ เพอเปนศนยกลางในการเรยนรรวมกนของนกเรยน ทงจากโรงเรยนรฐและเอกชนตามหลกเกณฑทก าหนด โดยปรบปรงโรงเรยนมธยมศกษาทมความพรอมเปนสถานทในการจดตงศนย 4) พฒนาสอและเทคโนโลย 1) สงเสรมการน าสอ นวตกรรม และเทคโนโลยมาชวยในการจดการศกษาใหครอบคลมทกพนทและทระดบการศกษา 2) พฒนาสอและนวตกรรมทางการศกษา ทงประเภทสอสงพมพ สอชวยสอน สอเพอการเรยนรดวยตนเอง สอส าเรจรป สออเลกทรอนกส สอนทรรศการ และสอทางไกลเพอพฒนาคณภาพการศกษาใหแกสถานศกษาทอยหางไกล พนทเสยงภยสง ครมประสบการณการสอนไมเพยงพอ 3) สงเสรมใหครแลผบรหารสถานศกษาผลตสอ นวตกรรมและพฒนาสอการเรยนรดวยตนเอง ในสาระการเรยนรจ าเปนตอการพฒนาการเรยนการสอน โดยใหถอเปนสวนหนงของการเสรมสรางสมรรถนะวชาชพครและผบรหารสถานศกษา 5) พฒนาคณภาพสถานศกษา 1) สงเสรมสถาบนการศกษาทงรฐและเอกชน พฒนาดานศกยภาพเสรมสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร โดยเนนสถานศกษาทถกลอบวางเพลงและสภาพทรดโทรมเปนอนดบแรก 2) ก าหนดมาตรการบรหารจดการโรงเรยนขนาดเลกใหมประสทธภาพทงในสวนโรงเรยนและทดอยคณภาพโดยการยบหรอรวม และในสวนทมศกยภาพโดยใชสอเทคโนโลยชวยสอน ตลอดถงการใชทรพยากรรวมกน เพอยกระดบคณภาพการศกษา

3) พฒนาคณภาพสถานศกษาของรฐใหมศกยภาพทางวชาการและจดสภาพแวดลอมสอดคลองกบวถชวตชมชน โดยใหความส าคญกบโรงเรยนทเคยเปนทนยมของประชาชนในพนท

58

4) จดสรางหอพกส าหรบนกเรยน นกศกษา ในสถานศกษาขอรฐตามความเหมาะสมเพอใหสถานศกษาสามารถจดการศกษาไดสอดคลองกบวถชวตและความตองการของชมชน

5) บรรจครสายสามญเขาไปชวยสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาควบคสามญ และโรงเรยนเอกชนสอนศาสนานอกระบบ มเปาหมายเพอชวยยกระดบคณภาพการศกษาโรงเรยนเอกชนทกระดบและประเภท เพอสรางความเปนเลศทางวชาการ

6) พฒนาคณภาพสถานศกษาทมผลการประเมนต ากวามาตรฐานเปนการเฉพาะโดยมมาตรการพฒนาเปนองครวม ทงการลงทนปจจยพนฐาน การพฒนาคร การพฒนาสอการเรยนร ตลอดจนระบบการวดผลทมประสทธภาพ 6) พฒนาครและบคลากรทางการศกษา

1) พฒนาครใหตอบสนองตอการพฒนาการของผเรยนและเชอมโยงกบการเลอนวทยฐานะ

2) ปรบระบบการบรหารจดการเพอใหครและผบรหารสถานศกษาปฏบตหนาทจดการเรยนการสอน และการบรหารในสถานศกษาอยางเตมเวลาและศกยภาพ 3) พฒนาศกยภาพของบคลากรดานนเทศการศกษาใหมความเชยวชาญเปนทยอมรบ และสามารถท าหนาทนอเทศ ตดตาม การพฒนาคณภาพทางวชาการของสถานศกษาใหมมาตรฐานและด าเนนการอยางนอยโรงเรยนละ 1 ครงตอภาคเรยน 4) เปดโอกาสใหครจากสถานศกษาเอกชนไดรวมรบการพฒนากบครโรงเรยนของรฐมากขน

5) เรงรดการพฒนาครอตราจางและพนกงานราชการในสถานศกษาทไดรบการบรรจและแตงตงใหม ผสอนทสอนไมตรงตามวฒการศกษาใหมศกยภาพในการปฏบตงาน โดยจดสรรงบประมาณลกษณะคปองพฒนาคร เพอใหสามารถพฒนาตนเองตามความสนใจในหลกสตรทกระทรวงศกษาธการก าหนด

6) เรงรดแกปญหาการขาดแคลนคร และครทสอนไมตรงตามวฒ โดยเฉพาะในวชาเฉพาะในชวงชนท 4 ไดแก เคม ชววทยา ฟสกส คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาตางประเทศ และครวชาชพในระดบอาชวศกษา

7) พฒนาคร บคลากรทางการศกษา และผบรหารทกระดบใหเปนผมความรความสามารถ ดานนวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา

8) เรงรดและแกปญหาใหผสอนและผบรหารสถานศกษามคณวฒวชาชพ

59

9) รวมมอกบมหาวทยาลยในการผลตครสหกจศกษาและพฒนาบคลากรโดยการศกษาตอระดบสงขนควบคกบการปฏบตงาน ใหไดรบคณวฒสอดคลองกบสายงานทรบผดชอบ 2) ยทธศาสตร สงเสรมศาสนศกษา ใหความส าคญกบการสงเสรมและพฒนาการศกษาดานศาสนศกษาทเทาเทยมโดยเฉพาะดานพทธศาสนาและอสลามศกษา ดงน

1) สงเสรมการศกษาอสลามศกษา 1) ใหสถานศกษาและศนยการศกษาอสลามประจ ามสยด (ตาดกา) ไดรบ

การพฒนาการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรอสลามศกษา พรอมทงพฒนาใหผสอนไดมโอกาสศกษาตอในระดบทสงขน 2) พฒนาสถาบนศกษาปอเนาะและโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามใหสอดคลองกบอตลกษณของปอเนาะและความตองการของโตะคร พรอมทงพฒนาทางกายภาพแลพฒนาผเรยนใหมทกษะวชาชพและมความรสายสามญอยางนอยระดบมธยมศกษาตอนตน 3) สงเสรมการใชนวตกรรมการสอนอลกรอานทหลากหลาย เชนวธกรออาตอกเราะฮ หรอวธอน ๆ ในศนยการศกษาอสลามประจ ามสยด (ตาดกา) สถาบนศกษาปอเนาะและโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม 4) พฒนาหลกสตรการเรยนการสอนอสลามศกษาตงแตระดบปฐมวยจนถงระดบอดมศกษาใหเปนเอกภาพและไมซ าซอน 5) จดตงศนยพฒนาครและบคลากรอสลามศกษาในสถาบนอดมศกษาพนทเพอเปนศนยกลางในการพฒนาบคลากรดานอสลามศกษา โดยใหสถาบนอดมศกษาทเปดสอนอสลามศกษาเปนเครอขายในการพฒนา 6) เรงสรางระบบการเทยบโอนนกเรยนทจบการศกษาระดบอสลามศกษาตอนปลายกบมธยมศกษาตอนปลาย เพอใหสามารถเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาได 7) จดตงหนวยงานพฒนาอสลามศกษา ทงระดบเขตตรวจราชการและระดบเขตพนทการศกษา โดยมการบรหารงานในรปของคณะกรรมการทมความรทางศาสนาอสลามจากทกภาคสวน ท าหนาทเสนอแนะนโยบาย พฒนาหลกสตร วจย พฒนาบคลากร พฒนาสอ นวตกรรม และจดท าระบบสารสนเทศทางอสลามศกษา ตลอดจนนเทศ ตดตาม และประเมนผลดานอสลามศกษา

60

8) พฒนาบคลากรอสลามศกษาในสถานศกษาของรฐ ศนยการศกษาอสลามประจ ามสยด (ตาดกา) และโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามทกประเภท เขาสระบบการออกใบประกอบวชาชพผสอนอสลามศกษา 9) ปรบการอดหนนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม สถาบนศกษาปอเนาะ ศนยการศกษาอสลามประจ ามสยด (ตาดกา) ใหมประสทธภาพ ทงการอดหนนงบประมาณครและสออปกรณการศกษา พรอมทงสนบสนนใหเกดความรวมมอครสอนอสลามศกษาและครสอนสายสามญ กลมสาระขาดแคลน ระหวางสถานศกษาของรฐกบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ในการพฒนาคณภาพการศกษาสวายสามญและศาสนา 10) จดระบบเทยบโอนและการสอบเทยบความรอสลามศกษาทกระดบเพอเพมโอกาสในการเขาศกษาตอ 11) พฒนาระบบนเทศดานอสลามศกษา และศกษานเทศกใหมความรความเขาใจดานอสลามศกษา 12) พฒนาระบบสขาภบาลในสถาบนศกษาปอเนาะ เพอใหมคณภาพชวตทดขน เชน ใหมแหลงน าดมสะอาด 13) ยกยองเชดชเกยรตโตะคร ผสอนอสลามศกษาในปอเนาะ และสถาบนศกษาปอเนาะตนแบบการเรยนการสอนในระดบพนทและระดบชาต 2) สงเสรมการศกษาพทธศาสนาและศาสนาอน 1) สนบสนนการเรยนการสอนพทธศาสนาและศาสนาอนตามความเชอทถกตองส าหรบนกเรยนทนบถอศาสนาพทธหรอศาสนาอน ทงในสถานศกษาของรฐ เอกชน และองคกรศาสนาตาง ๆ 2) สนบสนนการศกษาแกพระภกษ สามเณร และนกเรยนในโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญ ส านกเรยนพระปรยตธรรม- บาล และศนยสงเสรมพระพทธศาสนา วนอาทตย 3) สนบสนนการจดการศกษาของสงฆในระดบอดมศกษาใหมความเขมแขง สามารถผลตบณฑตทางพระพทธศาสนาในทองถนและพนทใกลเคยงไดอยางมประสทธภาพ 4) พฒนาบคลากรคร ครพระ พระธรรมทต และบคลากรศาสนาอน ใหมความรความสามารถในการจดการเรยนรศาสนศกษา รวมทงมความสามารถในการใชภาษาถนและภาษาตางประเทศเพอการสอสารตามความเหมาะสม 5) ปรบปรงระเบยบ หลกเกณฑในการจดและการอดหนนงบประมาณส าหรบสถานศกษาของพระพทธศาสนาทกรปแบบใหเหมาะสมกบสภาพพนท

61

6) สงเสรมใหองคกรศาสนา มสวนรวมในการจดการศกษาอยางจรงจง โดยจดใหมผแทนองคกรศาสนาไดเขาไปใหความรดานศาสนาในสถานศกษา 3) ยทธศาสตร เสรมสรางโอกาสการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ใหความส าคญกบการเสรมสรางโอกาสในการรบการศกษา ตงแตการศกษาปฐมวยจนถงระดบอดมศกษาตามศกยภาพใหแกเดกและเยาวชนทกกลม ทงเดกทวไป เดกยากจน เดกดอยโอกาส และเดกพการ ตลอดจนจดการศกษาทสอดคลองกบความตองการและเสรมสรางศกยภาพทมความโดดเดนในพนท ดงน

1) กระจายโอกาสสทกกลมเปาหมาย 1) ขยายการจดการศกษาระดบปฐมวยใหมากขน ดวยการสงเสรมและ

สนบสนนการจดการศกษาของศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด มสยดและชมชน เพอเตรยมความพรอมในการเขาเรยนระดบประถมศกษา โดยความรวมมอทงภาครฐ เอกชนและองคกรปกครองสวนทองถน

2) จดการเรยนการสอนใหเดกและเยาวชนทกคนไดเรยนจบการศกษาภาคบงคบ รวมถงส ารวจเดกและเยาวชนทไมจบการศกษาภาคบงคบเพอเรงด าเนนการขยายการจดการการศกษาภาคบงคบกลมทขาดโอกาสดงกลาว รวมทงจดครอาสาเขาไปสอนวชาสามญใหแกผเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะทไมจบการศกษาภาคบงคบ

3) จดตงและพฒนาสถานศกษารองรบเดกยากจน เดกดอยโอกาส และเดกพการ โดยขยายโรงเรยนศกษาสงเคราะห โรงเรยนราชประชานเคราะห ศนยการศกษาพเศษและโรงเรยนการศกษาพเศษเฉพาะทาง พรอมจดตงเครอขายเดกดอยโอกาสในชมชนโดนเชอมโยงขอมลเดกดอยโอกาสกบองคกรทกภาคสวน

4) ยกระดบการศกษาใหแกประชากรวยแรงงานใหพนฐานความรระดบมธยมศกษาตอนตนและการพฒนาทกษะวชาชพ ทงน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยและสถาบนอาชวศกษา ตลอดจนวทยาลยชมชนในพนทควรเขามามบทบาทและมสวนรวมอยางส าคญในการด าเนนการ

5) จดระบบการบรการการเรยนรทงสายสามญและสายอาชพ เพอบรการแกประชาชนทขาดโอกาสในพนทหางไกล เชน การจดหนวยความรเคลอนทชมชน ชางชมชน การฝกอบรมอาชพระยะสน เปนตน

6) สรางโอกาสการเรยนรตลอดชวตทเออตอวถชวตและความเปนอยของประชาชน เชน เทยบโอนความรและประสบการณเทยบระดบการศกษา

62

7) เรงรดแกปญหาเดกขาดโอกาสการศกษาในระบบ เนองจากปญหาครอบครว การออกกลางคน หรอเดกทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบในรปแบบ ตาง ๆ ดวยการจดการศกษาในรปแบบทเหมาะสม

8) สนบสนนเงนอดหนนคาใชจายรายหวใหผเรยนทไมจบการศกษาภาคบงคบในสถาบนปอเนาะทเขาเรยนตามหลกสตรบรณาการการศกษานอกโรงเรยน

9) ปรบระบบการบรหารจดการทนการศกษาใหมประสทธภาพ และเชอมโยงกนทกระดบ เพอเพมโอกาสในการศกษาอยางมประสทธผล

2) เสรมสรางโอกาสการศกษาระดบอดมศกษา 1) ก าหนดมาตรการจงใจใหนกเรยนตางวฒนธรรมไดเขาศกษาตอ

สถาบนการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนใต รวมทงสงเสรมใหนกเรยนในพนทเขาศกษาตอสถาบนอดมศกษาภมภาคอน ทงในและตางประเทศ

2) พฒนาสถาบนอดมศกษาใหมความเขมแขงทางวชาการ มความหลากหลายในสาขาวชาทจ าเปนตอการพฒนาพนทและมอสระในการบรหารงานยงขน และใหมมาตรการสงเสรมสถาบนอดมศกษาอนในพนทใหมความพรอมดานโครงสรางพนฐานในการขยายคณะวชาหรอสาขาวชาเพอรองรบนกเรยน นกศกษาทเพมขนดวย

3) ใหสถาบนอดมศกษาในพนทขยายสาขาอสลามศกษาและสาขาอน ทสอดคลองกบวถชวต การประกอบอาชพ และการพฒนาอาชพ พรอมทงใหมการสงคณาจารยศกษาตอสาขาเฉพาะ การแลกเปลยนบคลากรและนกศกษา รวมถงการใชทรพยากรรวมกนของมหาวทยาลย ทงในประเทศและตางประเทศใหเปนเครอขายซงกนและกน 4) สงเสรมใหสถาบนอดมศกษามบทบาทในการพฒนาองคความรเพอสรางสงคมสมานฉนทและสนตสข

5) สงเสรมและสนบสนนใหวทยาลยชมชนจดการศกษาทตอบสนองและสอดคลองกบระบบการศกษา การประกอบอาชพ และวถชวต และใหสถาบนอดมศกษาในพนทจดระบบใหผส าเรจการศกษาระดบอนปรญญาจากวทยาลยชมชนสามารถศกษาตอในระดบปรญญา

6) สนบสนนใหสถาบนอดมศกษาในพนทมนโยบายในการรองรบนกเรยนทมความสามารถพเศษ และเพอพฒนาองคความรในการเชอมโยงการพฒนาศกยภาพพเศษของพนท รวมทงการพฒนาเครอขายความรวมมอกบสถาบนอดมศกษาอน ๆ ทงในและนอกพนท ในการประสานสงเสรมการจดและพฒนาคณภาพการอดมศกษา

63

7) พฒนาและเพมประสทธภาพเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศ เพอเชอมโยงระหวางสถาบนอดมศกษาและสถาบนการศกษาในพนทใหสามารถน ามาใชในการจดการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ

3) สงเสรมการศกษานกเรยนกลมพเศษ 1) สนบสนนการศกษาแกเดกพการ เดกดอยโอกาสและนกเรยนนกศกษาทขาดแคลนทนทรพยใหสามารถศกษาตอตามศกยภาพของตนเอง

2) จดทนการศกษาแกเดกทมคะแนนผลสมฤทธทางการศกษาสง ใหเรยนอยางนอยจบปรญญาตร

3) สนบสนนเงนอดหนนปจจยพนฐานแกนกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษาประจ าต าบล

4) จดโควตาและทนการศกษาใหนกเรยนการศกษาขนพนฐานไดเขาศกษาในสถานศกษาทมชอเสยงทงสายสามญ และสายอาชพ ทงในและนอกพนท

5) จดโควตาและทนการศกษาใหนกเรยนทมภมล าเนาอยในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนใตไดศกษาตอระดบอดมศกษา ทงในและนอกพนทในสาขาทตองการ 4) ยทธศาสตร สงเสรมการศกษาเพอสรางอาชพและการมงานท า จะเรงสรางโอกาสทางการศกษาวชาชพ สงเสรมคานยมดานอาชพ ตลอดจนสรางความเปนเลศทางวชาชพ โดยใชจดแขงดานศาสนาและกายภาพในภมภาคตอบสนองความตองการของผเรยน ตลาดแรงงานในพนท นอกพนท และในประเทศโลกมสลม ดงน 1) พฒนาอาชพกลมเปาหมายพเศษ 1) สงเสรมบทบาทอาชวศกษาในการพฒนาอาชพใหแกกลมเยาวชน/ กลมวยรนใหมากขน พฒนาอาชพกลมเปาหมายพเศษโดยใหสถาบนอาชวศกษาเขามามบทบาทในการจด รวมทงรวมกบ กศน. ในการจดการศกษาเพอยกระดบการศกษาของแรงงานใหมความรระดบมธยมศกษา 2) ใหสถานศกษาดานอาชวศกษา จดการเรยนการสอนระดบ ปวช. และ ปวส. ใหนกเรยนของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามทจบการศกษาชวงชนท 3 หรอ 4 หรอเทยบเทา และก าลงศกษาในระดบอสลามศกษาตอนปลาย โดยจดแบบคขนานเรยนวชาชพควบคไปพรอมกบการเรยนปกตในสถานศกษา สวนวชาสามญจากการศกษาขนพนฐานหรอหลกสตรการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยใหใชวธเทยบโอน

64

3) พฒนาทกษะอาชพใหแกผเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะและโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามใหเกดทกษะวชาชพ และสามารถประกอบอาชพพนฐานในชมชนตลาดแรงงานทงในพนทและประเทศโลกมสลมได 4) พฒนาทกษะอาชพใหเยาวชนและสตรในพนทเปาหมายเฉพาะตามขอเสนอแนะของหนวยงานความมนคง 5) จดสรรทนการศกษาในสายอาชพในสถาบนอาชวศกษา เพอเพมโอกาสในการพฒนาอาชพและการมงานท า 6) พฒนาอาชพทองถนจากฐานภมปญญาและอาชพดงเดมใหมความโดดเดนโดยอาจน าเทคโนโลยวชาชพเขามารวมในการพฒนาใหสอดคลองกบวถชวตของชมชน 7) สงเสรมและสนบสนนใหสถานศกษาอาชวศกษา รวมถงวทยาลยชมชนบรหารจดการโดยชมชนมสวนรวม และเปนกลไกในการพฒนาทกษะอาชพ และการมงานท าตามความตองการและการแกไขปญหาของชมชน 2) เสรมสรางโอกาสการศกษาดานอาชพ 1) ประสานความรวมมอกบกระทรวงแรงงานและหนวยงานทเกยวของในการผลตและพฒนาก าลงคน ใหสอดคลองกบความตองการแรงงานในระดบจงหวด ระดบกลมจงหวด และระดบชาต โดยคณะกรรมการบรหารความรวมมอและผลตก าลงคนอาชวศกษาระดบจงหวด 2) ปลกฝงคานยมดานอาชพแกนกเรยนทกระดบชวงชนการศกษา พรอมทงสรางแรงจงใจใหนกเรยนศกษาตอในสาขาวชาทขาดแคลน โดยใหมทนการศกษา มรายไดระหวางเรยนและสามารถพฒนาใหเปนผประกอบการได 3) การจดการเรยนการสอนใหมความยดหยนทสอดคลองกบบรบทของภมสงคมและไดคณภาพมาตรฐานการอาชวศกษา 4) สงเสรมสถานศกษาทกประเภทของรฐและเอกชนทมความพรอมเปดการเรยนการสอนสายวชาชพใหแกนกเรยนและเยาวชน โดยความรวมมอกบสถานศกษาอนทจดการศกษาดานอาชพ 5) สงเสรมใหสถานศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาไดจดตงศนยบรการวชาชพอาชวศกษาเพอชมชน รวมถงยกระดบศนยซอมสรางเพอชมชนใหเปนศนยบรการวชาชพดงกลาว 6) ยกระดบสถานศกษาวชาชพใหเปนสถาบนความเปนเลศเฉพาะทางวชาชพทสอดคลองกบอาชพและทรพยากรในพนท

65

3) พฒนาทกษะดานอาชพ 1) สงเสรมการศกษาเพอสรางอาชพในครวเรอนใหแกประชาชนในทองถนใหสามารถเปนผปรกกอบการรายยอยในพนทใหสอดคลองกบความตองการและผลตภณฑชมชนในทองถน 2) ยกระดบสถานศกษาวชาชพใหเปนสถาบนความเปนเลศเฉพาะทางวชาชพทสอดคลองกบอาชพและทรพยากรในพนท 4) สงเสรมความรวมมอกบสถานประกอบการ 1) ใหสถาบนการศกษาทสอนดานอาชพรวมมอกบสถานประกอบการปรบและพฒนาหลกสตรวชาชพ ฝกทกษะอาชพใหสอดคลองกบวถชวต คานยม ความตองการของตลาดแรงงานและการพฒนาตามพลวตของโลก 2) ประสานความรวมมอกบสถานประกอบการและคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดในการจดการศกษาเกยวกบการผลตวตถดบส าหรบประกอบอาหารฮาลาลใหแกนกเรยน นกศกษาและประชาชนในพนท 4.3 ปญหาการจดการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใต หนวยงานตาง ๆ ชวยกนด าเนนงานเพอแกไขปญหาตาง ๆ ในจงหวดชายแดนภาคใต และปญหาบางอยางไดรบการคลคลาย แตยงคงมปญหาหลายดานทตองสานตอและเรงแกไข ทงน สามารถประมวลปญหาทางการศกษาได 6 ประการ ไดแก 1) คณภาพการศกษา รายงานการตดตามดานคณภาพการศกษา พบวา นกเรยนในจงหวดชายแดนภาคใต ในชนมธยมศกษาปท 6 มผลสมฤทธทางการเรยนจากการทดลองของส านกทดสอบทางการศกษาแหงชาต ต ากวารอยละ 50 และสวนใหญต ากวาคาเฉลยของประเทศ เมอเปรยบเทยบผลการทดสอบทางการศกษาระดบชาตขนพนฐาน (O-Net) ระหวางปการศกษา 2550 และ 2551 พบวาวชาทคะแนนเพมขนมากกวาทคาเฉลยระดบประเทศเพมขน ไดแก วชาคณตศาสตร อยางไรกตามวชาอน ๆ สวนใหญมคะแนนลดลงมากกวาทคาเฉลยของประเทศลดลง โดยเฉพาะวชาภาษาไทย นอกจากน ผลการประเมนคณภาพภายนอก พบวา โรงเรยนขนาดเลกประมาณ 200 แหง ไมผานการรบรองของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา พบวา สวนหนงมผลมาจากการเกดเหตการณความไมสงบ ท าใหนกเรยนและครไมมความปลอดภยในการมาเรยน-สอน ทงน การเผาโรงเรยนท าใหการจดการศกษาไมตอเนอง เนองจากไมสามารถจดการเรยนการสอนได

66

ครบถวนตามตารางเรยน ผลการส ารวจนกเรยนในชวงชน 1 (ประถมศกษาปท 3) ในป 2550 พบวา เดกอานไมออก เขยนไมได ถง 11,073 คน คดเปนรอยละ 30.82 จากสภาพในพนทพบวาเดกมสลมสวนหนงตองการมทกษะภาษาตางประเทศโดยเฉพาะภาษาอาหรบ ปญหาดานคณภาพยงมาจากการทเดกสวนหนงออกจากโรงเรยนสามญไปเขาเรยนปอเนาะ ทง ๆ ทการจดการศกษาปอเนาะไมมการจดท าเปนหลกสตรทชดเจน จงไมสามารถเทยบโอนไดกบหลกสตรพนฐานแตละชวงชน ครและบคลากรทางการศกษา ในชวงทรฐบาลมนโยบายอนญาตใหครขอยายออกจากพนทได มผแสดงความจ านงขอยายออกเปนจ านวนมากประมาณ 1,500 คน ในรอบ 3 ป ซงรอยละ 70 ของคนกลมนสอนวชาหลก 4 วชาไดแก ภาษาไทย ภาษาองกฤษ คณตศาสตร และวทยาศาสตร ท าใหเกดภาวะการขาดแคลนครอยางมากในทกพนท แมวารฐจะเปดโอกาสใหมการจางครอตราจาง แตความรและประสบการณของครอตราจางยงมไมมากพอ จงสงผลตอคณภาพการจดการศกษา ปญหาดงกลาวไดสงผลกระทบตอโรงเรยนเอกชนดวย เนองจากครในโรงเรยนเอกชนสวนหนงลาออกไปสมครเขาท างานในโรงเรยนของรฐ 2) การศาสนศกษา ผเรยนในสถานศกษาปอเนาะไมสามารถเทยบโอนวฒได เนองจากสถานศกษาปอเนาะเนนการเรยนคมภรอลกรอาน และภาษาอาหรบเพอใหเขาใจความหมายในพระคมภรรวมถงแนวทางการด ารงชวต ซงแนวทางและวธการสอนไมมการก าหนดตายตวขนกบโตะคร เปนหลก ดงนน ปอเนาะสวนใหญจงไมมหลกสตรแนนอน และไมมการวดผลทเปนระบบ ซงผลท าใหผเรยนทจบจากสถานศกษาปอเนาะสวนใหญตองไปศกษาตอดานศาสนาในตางประเทศ เชน อยปต อยางไรกตาม นกศกษาทไปศกษาตอยงตางประเทศ เมอจบการศกษากลบมาแลวมกไมสามารถหางานท าไดในภายในประเทศ เนองจากรฐบาลไทยยงไมไดรบรองคณวฒจากสถาบนการศกษาตาง ๆ เหลานน เมอไปท างานเปนครในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามกมกไดรบเงนเดอนในอตราทต ากวาและไมเปนไปตามคณวฒทไดรบ 3) ความไมปลอดภยในการเดนทาง นกเรยนในพนทสวนใหญยากจนจงไมสามารถเดนทางไปโรงเรยนของรฐได และจากสถานการณความไมสงบในภาคใตท าใหรถประจ าทางไมมก าหนดเวลาทแนนอน อยางไรกตาม พบวาโรงเรยนเอกชนสวนใหญมบรการรถรบสงครอบคลมทกพนท

67

4) ประสทธภาพการบรหารจดการ เนองจากโรงเรยนประมาณ 1 ใน 3 ของโรงเรยนในพนทเปนโรงเรยนขนาดเลกทมนกเรยนนอยกวา 120 คน และกระจายอยในพนทหางกน รวมทงยงพบวาโรงเรยนสวนใหญในพนทยงขาดปจจยพนฐานดานเทคโนโลย และปจจยอนทจ าเปน นอกจากน ในสามจงหวดชายแดนภาคใตทมความแตกตางกน ท าใหการท างานไมมเอกภาพทงทางศาสนา วฒนธรรม ภาษา ท าใหมหลายหนวยงานเขามาดแล เพอแกไขปญหาเปนรายกรณ ซงปรากฏวา แมการด าเนนงานไดมการประสานงานจนประสบผลส าเรจในระดบหนง แตในขณะเดยวกนการกระท าดงกลาวกสรางปญหาใหมขนมาดวย นอกจากน การทส านกบรหารงานคณะกรรมการการศกษาเอกชนไมมหนวยงานในสวนภมภาคทดแลรบผดชอบโรงเรยนเอกชนโดยตรง แมตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต จะไดก าหนดใหส านกงานเขตพนทการศกษาดและบรณาการการศกษาทงรฐและเอกชนในพนท แตส านกงานเขตพนทการศกษาตองมภารกจหลายดาน โดยเฉพาะการดแลสงเสรม สนบสนนโรงเรยนในสงกด สพฐ. ซงมจ านวนมากอยแลว จงไมสามารถดแลการศกษาเอกชนไดอยางทวถงและจดสรรบคลากรมาดแลสถานศกษาเอกชนไดเพยง 3-5 คนเทานน สงผลท าใหโรงเรยนเอกชนทวไป โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม สถานศกษาปอเนาะ และศนยการศกษาอสลามประจ ามสยด ขาดการดแลใหค าแนะน าชวยแกปญหาทเกดขนอยางเพยงพอและทนการณ อยางไรกตาม ปจจบนไดรบการแกไขแลว โดยเฉพาะคณะรฐมนตรในคราวประชมเมอวนท 21เมษายน 2552 ไดมมตเหนชอบใหจดตงส านกงานการศกษาเอกชนจงหวดใน 5 จงหวด ไดแก ยะลา ปตตาน นราธวาส สงขลา และสตล และจดตงส านกงานการศกษาเอกชนอ าเภอใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต และ 4 อ าเภอในจงหวดสงขลา รวม 37 อ าเภอ และรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ นายจรนทร ลกษณวศษฏ ไดเปดส านกงานเมอวนท 10 พฤษภาคม 2552 5) ระบบการอดหนนและสนบสนนดานงบประมาณ การอดหนนรายหวนกเรยนสายสามญ พบวากอใหเกดปญหากบสถานศกษาเอกชนสอนศาสนาอสลาม ไดแก 1) ความไมเทาเทยมในการอดหนน โดยโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามทเปนมลนธ ไดรบการอดหนนรอยละ 100 ในขณะทโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามอน ๆ ไดรบการอดหนนรอยละ 70 ซงในความเปนจรงแมอดหนนรอยละ 100 ตามอตราทก าหนดกไมเพยงพออยแลว 2) กอใหเกดความเหลอมล าระหวางบคลากรภายในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามของครทสอนวชาสามญและครทสอนศาสนาอยางเดยว เนองจากรฐอดหนนโรงเรยนทสอน

68

ควบวชาสามญดวยคาใชจายรายหวผเรยน แตไมไดใหการอดหนนส าหรบครผสอนศาสนาเพมเตมโดยใหใชงบประมาณรวมกน แมวาในทางปฏบตโรงเรยนจะพยายามจดสรรใหครทสอนศาสนาดวย แตหลายแหงไดรบการอดหนนงบประมาณนอย ในขณะทโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอยางเดยวจะไดรบการอดหนนครผสอนตามขนาดโรงเรยนเทานน แสดงใหเหนถงความไมเทาเทยมกนในการอดหนน การอดหนนดานกายภาพ การอดหนนดานกายภาพใหแกสถานศกษาปอเนาะ ไมสอดคลองกบความตองการของปอเนาะบางแหง เชน งบประมาณทอดหนนไมเพยงพอตอการปรบปรงโครงสรางพนฐาน อาท หองน า ระบบระบายน า รวมถงสาธารณณปโภคและสขอนามยอน ๆ การอดหนนงบพฒนาบคลากร ในอดตทผานมามการสงขาราชการในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชนสวนหนงเขาไปชวยสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม และปจจบนขาราชการเหลานนยงคงปฏบตหนาทอยในโรงเรยน แตเนองจากมการปรบเปลยนโครงสรางการบรหารในสวนกลาง โดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชนปรบเปลยนไปเปนส านกบรหารงานคณะกรรมการการสงเสรมการศกษาเอกชนภายใตการดแลของส านกงานเขตพนทการศกษา ไดรบงบพฒนาบคลากรมาจ านวนหนง จงจ าเปนตองจดสรรใหบคลากรในสงกดโดยตรงกอน ท าใหไมคอยเหลอถงขาราชการในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชนทชวยสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม สงผลใหบคลากรเหลานนขาดโอกาสในการพฒนาตนเอง อนเปนผลเสยตอการพฒนาคณภาพการศกษา การตรวจสอบการอดหนนงบประมาณ แมปจจบนระบบการตรวจสอบจะดขนกวาเดม ดวยการตรวจสอบเลขประจ าตวประชาชน แตในทางปฏบตระบบการตรวจสอบการอดหนนยงมจดออนอกมาก เพราะไมมการตรวจสอบระหวางปวา จ านวนนกเรยนในขณะนนตรงกบจ านวนนกเรยน รายงาน ณ วนท 10 มถนายน ของปนนหรอไม มการออกกลางคนหรอไม จ านวนเทาใด นอกจากน แมมการตรวจสอบเลขประจ าตวประชาชน 13 หลก แตเนองจากในทางปฏบตมการตงชอและนามสกลทซ ากนจ านวนมาก แตไมมการตรวจสอบรายชอเทยบกบเลขประจ าตวประชาชน 13 หลก วามตวตนจรงหรอไม 6) การสงเสรมความรวชาสามญและการสงเสรมอาชพ การสงเสรมสนบสนนใหเดกเรยนวชาสามญทไมสอดคลองกบความเชอและวถชวต ท าใหไมไดรบการยอมรบ เพราะพอแมไทยมสลมและเดกมความเชอและศรทธาในการเรยนศาสนาแบบดงเดมมากกวา เพราะฉะนน ควรมการทบทวนนโยบายและมาตรการสงเสรมการเรยนวชาสามญทบรณการอยางสมดลกบศาสนา สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป รวมทงการสนบสนน

69

ให ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เขามาสอนเสรมวชาสามญใหแกเดกและเยาวชนในสถาบนศกษาปอเนาะ เพอจะไดมวฒสามารถศกษาตอระดบสงได การทรฐพยายามสงเสรมสนบสนนวชาการอาชพ ดวยการสงเสรม สนบสนนใหศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เขาไปสอนและฝกอาชพใหกบนกเรยนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามนน ปรากฏวา บางอาชพไมตรงตามความตองการและไมสอดคลองกบวถชวตและสภาพปจจบนของทองถน และการแนะน าอาชพซ า ๆ กนทกป เชนการท าขนม การตดผม การเยบผา เปนตน ท าเปนแลวไมมประโยชน เพราะขาดความรเรองการตลาด ซงเปนสงจ าเปนควบคกน หากเปนไปไดควรเนนอาชพทเดก ๆ สนใจ เชน อเลกทรอนกส การซอมคอมพวเตอร ซงสอดคลองกบสภาพปจจบน สรปขอเทจจรงและสถานการณปจจบน จากสภาพปจจบนและปญหาขางตน สรปขอเทจจรงและสถานการณปจจบนไดดงน 1) การจดการศกษาในเขตพฒนาพเศษจงหวดชายแดนภาคใตมสภาพทแตกตางจากพนทอนและมอตลกษณ ทงดานวถชวต ภาษา ศาสนาและวฒนธรรม มการจดการศกษาในรปแบบทหลากหลาย มสถานศกษาหลายประเภท หลายสงกด การด าเนนงานไมมเอกภาพ ผลการด าเนนงานทผานมาพบวา นกเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใต มผลสมฤทธทางการเรยนต า โดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มผลสมฤทธทางการเรยน จากการทดสอบของส านกทดสอบทางการศกษาแหงชาต ต ากวารอยละ 50 และต ากวาคาเฉลยของประเทศและผลการทดสอบทางการศกษาระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) ระหวางปการศกษา 2551ของชนมธยมศกษาปท 6 ต ากวาคาเฉลยของประเทศทกวชา รวมทงผลการส ารวจนกเรยนในชวงชนท 1 (ประถมศกษาปท 3) ในป 2550 พบวา เดกอานไมออก เขยนไมได ถงรอยละ 30.82 2) ผลการประเมนคณภาพภายนอก โดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา พบวา โรงเรยนขนาดเลกประมาณ 200 แหง ไมผานการบรอง นอกจากน พบวา มปญหาการออกกลางคนสง และอตราการเรยนตอทงระดบมธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย รวมทงอดมศกษาต ากวาคาเฉลยของประเทศ 3) ในดานการศกษาศาสนศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใตประชากรสวนใหญรอยละ 80 เปนชาวมสลม แมวารฐจะใหการสนบสนนสงเสรมการเรยนการสอนอสลามศกษาทงในสถานศกษาของรฐและเอกชนมาโดยตลอด แตปญหาทพบคอ ความหลากหลายของสถาบนทสอนศาสนา และไมมระบบการเทยบโอนการศกษาสามญกบการศกษาอสลามศกษานกศกษา

70

บางสวนจงไปศกษาตอในสถาบนอดมศกษาในตางประเทศซงเนนดานศาสนา และการเรยนการสอนในสถาบนปอเนาะยงแตกตางทงดานคณภาพมาตรฐานการเรยนรการเรยนการสอนขนกบโตะครเปนหลก 4) การสนบสนนสงเสรมการศกษาเอกชน ประชาชนสวนใหญนบศาสนาอสลาม มวถชวตยดมนกบหลกศาสนา เนนการเรยนศาสนาควบควชาสามญ สดสวนผเรยนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนามากกวาโรงเรยนของรฐในอตรา 70 : 30 แตส านกบรหารงานคณะกรรมการศกษาเอกชนไมมหนวยงานในสวนภมภาคดแลรบผดชอบโดยตรง ส านกงานเขตพนทการศกษาไมสามารถดแลการศกษาเอกชนไดอยางทวถง จากผลการทดสอบทางการศกษา O-NET ระดบมธยมศกษาปท 6 ในปการศกษา 2546 พบวา นกเรยนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามไดคะแนนเฉลยเพยงรอยละ 30 ในขณะทนกเรยนในโรงเรยนของรฐไดคะแนนเฉลย รอยละ 35 5) ในดานการอดหนนของรฐใหแกโรงเรยนเอกชนในรปคาใชจายรายหว อดหนนเงนเดอนครเฉพาะวชาสามญ ไมรวมถงครสอนศาสนา ท าใหเกดความเหลอมล าระหวางบคลากรภายในโรงเรยน โรงเรยนขนาดเลกไดรบการอดหนนงบประมาณไมเพยงพอตอการพฒนาคณภาพ และระบบการตรวจสอบ ตดตามการอดหนนยงไมมประสทธภาพเทาทควร 6) ความปลอดภยของคณะครและบคลากรทางการศกษาเปนปญหาใหญทสงผลกระทบโดยตรงตอประสทธภาพในการจดการศกษา สภาพโรงเรยนทถกเผาหรอท าลายกวา 200 แหง คร บคลากร นกเรยน นกศกษาทบาดเจบหรอเสยชวตกวา 300 คน เปนปจจยทท าใหคณะครเสยขวญก าลงใจไมกลามาสอนตามปกต โรงเรยนตองปดชวคราวทกครงทมเหตการณความรนแรงในพนทใกลเคยงเฉลย 30-40 วน หรอรอยละ 20 ของเวลาเรยนตอป รวมถงความไมปลอดภยในการเดนทาง สงผลตอคณภาพการเรยนการสอนใหยงตกต าลง ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ (2552: 1-33) 5. โรงเรยนยอดนยมระดบมธยมศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต 5.1 ความหมายของโรงเรยนยอดนยม สถานศกษาของรฐบาลระดบมธยมศกษา ทมผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) สงเปนอนดบ 1 และ 2 ของจงหวด มยอดสมครเขาศกษาตอในระดบชนมธยมศกษาปท 1 และชนมธยมศกษาปท 4 สามปยอนหลงอยในอนดบ 1 และ 2 ของจงหวด และนกเรยนทส าเรจชนมธยมศกษาปท 6 สามารถสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาของรฐบาลทมชอเสยงไดเปนจ านวนมากทสดของจงหวด

71

5.2 หลกพจารณาโรงเรยนยอดนยม เปนโรงเรยนทมคณภาพ เปนองคกรแหงการเรยนร เปนทยอมรบ ยกยองนาเชอถอ และเปนทไววางใจ ในทก ๆ ดาน จากผปกครอง นกเรยน และชมชนไมวาจะในดานการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ มสภาพแวดลอมเออตอการเรยนร นกเรยนสามารถสอบเขาเรยนตอในระดบมหาวทยาลยและคณะทมชอเสยง การไดรบรางวลตาง ๆ มากมาย ทงรางวลของผบรหาร คณะคณครและนกเรยนเปนประจ าทกป ความประพฤตของนกเรยนในโรงเรยนสวนใหญมความประพฤตเรยบรอย มงมานะทจะใฝเรยน ใฝรอยเปนประจ า รวมถงการมผลสมฤทธทางการเรยนและมผลการสอบระดบชาตขนพนฐาน(O-NET) ของนกเรยนในชนมธยมศกษาปท 3 และมธยมศกษาปท 6 ในแตละป สงกวาโรงเรยนอน ๆ หรอเปนโรงเรยนยอดนยมในการสมครเขาศกษาตอของนกเรยนซงโรงเรยนเหลานจะมยอดสมครเขาศกษาตอในแตละปการศกษาจ านวนมาก แตโรงเรยนไมสามารถรบนกเรยนทมาสมครเขาศกษาตอไดทงหมด เนองจากสาเหตหลายประการ เชน การไมเพยงพอของหองเรยน การขาดแคนครผสอน จงจ าเปนตองมการสอบแขงขนเพอคดเลอกรบเฉพาะนกเรยนทมความร ความสามารถจรง ๆ จงจะเขาศกษาตอในโรงเรยนยอดนยมเหลานได 5.3 การพฒนาโรงเรยนยอดนยม การพฒนาโรงเรยนยอดนยมจะตองพฒนาตามกระบวนการพฒนาองคการโดยม การพฒนาในเรอง การวนจฉยเบองตน เปน การวเคราะหโครงสราง หนาทของโรงเรยน การจดองคการอยางเปนระบบ ปรบปรงขนตอนในการปฏบตงาน การจดสายบงคบบญชาใหเหมาะสม และการควบคมงานอยางตอเนอง การเกบรวบรวมขอมลทเกยวกบโรงเรยนอยางเปนระบบและทนสมยและสามารถน ามาใชไดอยางสะดวก รวดเรว การตรวจสอบขอมล การตรวจสอบและวเคราะหขอมลเกยวกบโครงสราง หนาทของโรงเรยนควรตรวจสอบอยางรอบคอบ สรางบรรยากาศทดในการท างาน ตองมการวางแผนปฏบตงานไวลวงหนา เพอด าเนนงานใหบรรลเปาหมายทตงไว ควรมการสรางทมงาน ทงทมงานถาวรและทมงานชวคราว เพอปฏบตงานอยางตอเนอง มการสรางความสมพนธระหวางกลม ใหท างานรวมกนอยางมความสข และมการสรางสมพนธภาพทดตอกนของผรวมงาน ตองมการประเมนผลและตดตามผล ความกาวหนาของงาน เปรยบเทยบผลงาน ด าเนนงานเปนระยะ ๆ เพอใหทราบถงปญหา อปสรรค เพอรายงานผล ไปยงหนวยงานทเกยวของเพอชวยในการพฒนาโรงเรยนยอดนยมไปสความ เปนเลศทางวชาการรวมถงการพฒนาดานอน ๆ ทกดานใหมความพรอมเพอเปนโรงเรยนยอดนยมของนกเรยนและผปกครองตลอดไป

72

5.4 ภมหลงของโรงเรยนยอดนยม โรงเรยนยอดนยมระดบมธยมศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงมจ านวนทงหมด 6 โรงเรยนไดแก โรงเรยนในจงหวดยะลา คอ โรงเรยนสตรยะลา และโรงเรยนคณะราษฎรบ ารง จงหวดยะลา โรงเรยนในจงหวดปตตาน คอ โรงเรยนเดชะปตตนยานกล และโรงเรยนเบญจมราชทศ จงหวดปตตาน โรงเรยนในจงหวดนราธวาส คอ โรงเรยนนราธวาส และ โรงเรยนนราสกขาลย 5.4.1 ผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) ของปการศกษา 2552 ชวงชนท 3 (ม.3) และชวงชนท 4 (ม.6) จะเปนคะแนนเฉลยระดบโรงเรยนจากวชาทงหมด 8 วชาไดแก วชาภาษาไทย สงคมศกษา ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร สขศกษาและพลศกษา ศลปะ และการงานอาชพและเทคโนโลย ซงผวจยไดขอขอมลจากโรงเรยนยอดนยมในสามจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยขอสรปคะแนนเฉลยของโรงเรยนยอดนยมโดยขอเสนอเปนภาพดงน

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

โรงเรยนสตรยะลา 34.91

โรงเรยนคณะราษฎรบ ารง จงหวด

ยะลา

41.08

โรงเรยนเดชะปตตนยานกล 35.98

โรงเรยนเบญจมราชทศ 36.45

โรงเรยนนราธวาส 35.31

โรงเรยนนราสกขาลย 32.25

คาเฉลยจ านวน 8 วชา ชนม.3

73

ภาพประกอบ 2 แผนภมกราฟแสดงคะแนนเฉลยผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) ของนกเรยนชวงชนท 3 (ม.3) ปการศกษา 2552 ของโรงเรยนยอดนยมทง 6 โรงเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใต จากภาพประกอบ 2 พบวา คะแนนเฉลยของผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET)ชวงชนท 3 (ม.3)ของโรงเรยนทง 6 โรงเรยน ปรากฏวาโรงเรยนคณะราษฎรบ ารง จงหวดยะลา มคะแนนเฉลยสงสด คอ 41.08 คะแนน รองลงมาเปนของโรงเรยนเบญจมราชทศ จงหวดปตตาน มคะแนนเฉลย 36.45 คะแนน สวนคะแนนเฉลยของโรงเรยนนราสกขาลย จงหวดนราธวาส มคะแนนเฉลยต าสด คอ 32.25 คะแนน

0

5

10

15

20

25

30

35

40

โรงเรยนสตรยะลา 39.05

โรงเรยนคณะราษฎรบ ารง จงหวด

ยะลา

37.31

โรงเรยนเดชะปตตนยานกล 36.2

โรงเรยนเบญจมราชทศ 36.48

โรงเรยนนราธวาส 33.69

โรงเรยนนราสกขาลย 32.07

คาเฉลยจ านวน 8 วชา ชนม.6

ภาพประกอบ 3 แผนภมกราฟแสดงคะแนนเฉลยผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET)ของนกเรยนชวงชนท 4 (ม.6) ปการศกษา 2552 ของโรงเรยนยอดนยมทง 6 โรงเรยนในสามจงหวดชายแดนภาคใต

74

จากภาพประกอบ 3 พบวา คะแนนเฉลยของผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET)ชวงชนท 4 (ม.6)ของโรงเรยน 6 โรงเรยน ปรากฏวาโรงเรยนสตรยะลา จงหวดยะลา มคะแนนเฉลยสงสด คอ 39.05 คะแนน รองลงมาเปนของโรงเรยนคณะราษฎรบ ารง จงหวดยะลา มคะแนนเฉลย 37.31 คะแนน สวนคะแนนเฉลยของโรงเรยนนราสกขาลย จงหวดนราธวาส มคะแนนเฉลยต าสด คอ 32.07 คะแนน 5.4.2 ยอดผสมครเขาศกษาตอของโรงเรยนยอดนยม ระดบมธยมศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 และมธยมศกษาปท 4 ของแตละโรงเรยนจ านวน 6 โรงเรยน ซงสวนใหญยอดสมครจะมากกวายอดทโรงเรยนสามารถรบเขาศกษาตอได ตงแตปการศกษา 2551 – 2553 และเปนยอดจ านวนนกเรยนทงหมดของแตละโรงเรยนในปจจบน ดงรายละเอยดดงตาราง 1 ตาราง 1 ยอดผสมครเขาศกษาตอของนกเรยนมธยมศกษาปท 1 และมธยมศกษาปท 4 และจ านวน นกเรยนทงหมดในปจจบนของโรงเรยนยอดนยมในสามจงหวดชายแดนภาคใต

จงหวด / โรงเรยน

ยอดสมครในแตละป (คน)

ปจจบนจ านวนนกเรยนทงหมด

(คน) ปการศกษา

2551

ปการศกษา 2552

ปการศกษา

2553

ม.1 ม.4 ม.1 ม.4 ม.1 ม.4

ยะลา สตรยะลา คณะราษฎรบ ารง ปตตาน เดชะปตตนยานกล เบญจมราชทศ นราธวาส นราธวาส นราสกขาลย

520 535

768 523

411 475

192 372

572 545

562 503

490 643

641 550

491 461

249 423

650 568

585 475

450 566

565 562

472 417

237 502

672 565

636 411

1,907 2,500

2,947 2,472

2,354 2,200

75

จากตาราง 1 พบวา ยอดสมครเขาศกษาตอของปการศกษา 2551 ทงชนมธยมศกษาปท 1 และชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนเดชะปตตนยานกล มยอดสมครมากทสด คอ 768 และ 572 คน ตามล าดบ ปการศกษา 2552 และปการศกษา 2553 ชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนคณะราษฎรบ ารง จงหวดยะลา มจ านวนยอดผสมครมากทสด คอ 643 และ 566 คน ตามล าดบ สวนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนเดชะปตตนยานกล มยอดสมครมากทสด คอ 650 และ 672 คน ตามล าดบ และจ านวนนกเรยนทงหมดในปจจบนของแตละโรงเรยน พบวา โรงเรยน เดชะปตตนยานกล จงหวดปตตาน มจ านวนนกเรยนมากทสด คอ 2,947 คน และโรงเรยน สตรยะลา มจ านวนนกเรยนนอยสด คอ 1,907 งานวจยทเกยวของ

ในการวจยเรอง กระบวนการพฒนาองคการของโรงเรยนยอดนยมระดบ

มธยมศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของและมความสมพนธ ดงน

วลาวลย ไพโรจน (2540 : บทคดยอ)ไดท าการศกษาวจยการบรหารงานใน โรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดพระนครศรอยธยา พบวา ผบรหารมการปฏบตงานโดยรวมและทกงานในระดบปานกลาง อาจารยทประสบการณในการท างานตางกน มความคดเหนตอการบรหารโรงเรยนของผบรหารโรงเรยนโดยรวมแตกตางกน และมความคดเหนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 ในการบรหารงานวชาการ งานธรการ งานบรการงานบรหารทวไป และอาจารยทสอนในโรงเรยนทมขนาดตางกนมความคดเหนตอการบรหารโรงเรยนของผบรหารโรงเรยนโดยรวมไมแตกตางกน แตมความคดเหนแตกตางกน อยางมนยส าคญ .05 ดานการบรหารวชาการและงานธรการ

ประพนธ ทาวพนแดง (2541 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การปฏบตงาน ตามกระบวนการพฒนาองคการของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาจงหวดนราธวาส ตามทศนะของผบรหารและคร – อาจารยในโรงเรยนประถมศกษา ผลการวจยพบวา การปฏบตงานตามกระบวนการพฒนาองคการของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาจงหวดนราธวาสกระบวนการพฒนาโดยภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขนปรากฏวา ขนการวนจฉยเบองตน ขนการวางแผนปฏบตการและขนการสรางความสมพนธระหวางกลมอยในระดบมาก สวนขนอน ๆ อยในระดบปานกลาง ผลการเปรยบเทยบการปฏบตงานตาม

76

กระบวนการพฒนาองคการของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาจงหวดนราธวาส ตามทศนะผบรหารและคร – อาจารย ในโรงเรยนประถมศกษา ทมประสบการณในต าแหนงและขนาดโรงเรยนทปฏบตงานตางกน ปรากฏวาในภาพรวมและรายขนไมแตกตางกน

ประยร ธรรมสทธเวท (2544 : 78) ไดท าการศกษาเกยวกบพฤตกรรมการสราง ทมงานทเปนจรงและคาดหวงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 ซงประกอบดวยบทบาททสมดล วตถประสงคทชดเจนและเปาหมายทเหนพอง ตองกนการเปดเผยตอกนและการเผชญหนาเพอแกปญหา การสนบสนนและความไววางใจตอกน ความรวมมอและใชความขดแยงในทางสรางสรรค กระบวนการปฏบตงานทชดเจน ภาวะผน า ทเหมาะสม การทบทวนการปฏบตงานอยางสม าเสมอ การพฒนาตนเองความสมพนธระหวาง กลมการสอสารทด จากการศกษา พบวาพฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงของผบรหาร โดยรวม 3 รปแบบการท างานเปนทม อยในระดบปานกลาง พฤตกรรมการสรางทมงานทคาดหวง โดยรวมอยในระดบมากทสด พฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงของผบรหารโรงเรยน จ าแนกตามสถานภาพ จ าแนกตามอายราชการ และจ าแนกตามขนาดโรงเรยน โดยรวมไมแตกตางกน พฤตกรรมการสรางทมงานทคาดหวงของผบรหาร จ าแนกตามสถานภาพ และขนาดโรงเรยน ไมแตกตางกน สวนการจ าแนกตามอายราชการ แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) พฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงของผบรหาร แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p < .05) ทรงยศ โดดเดยว (2545 : บทคดยอ)ไดท าการวจยเรอง การศกษาสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการของโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานการประถมศกษาจงหวดนครราชสมา ผลการศกษาพบวา ผบรหารและครผสอนมทศนะตอสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการโดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก โดยดานทมคาเฉลยมากทสดคอ ดานการตระหนกรบรปญหา ดานทมคาเฉลยนอยทสดคอ ดานการตรวจวนจฉยปญหาองคการ ผบรหารและครผสอนมทศนะตอสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการโดยรวมและรายดานทกดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยผบรหารมทศนะตอสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการสงกวาครผสอน ผบรหารในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกนมทศนะตอสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการโดยรวมและรายดานทกดานไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ครผสอนในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกนมทศนะตอสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการโดยรวมและรายดานทกดานไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ผบรหารและครผสอนในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกนมทศนะตอสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการโดยรวมและรายดานทกดานไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

77

ณรงค ศรละมล (2546 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การปฏบตงานตามกระบวนการบรหารงานบคลากรของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ในจงหวดยะลา ผลการวจยพบวา การปฏบตงานตามกระบวนการบรหารงานบคลากรของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดยะลา โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวาทกดานมการปฏบตอยในระดบมากเชนกน โดยการปฏบตงานในดานการธ ารงรกษาบคลากรมการปฏบตงานสงสด และรองลงมา ไดแกดานการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรดานการสรรหาบคลากรดานการพฒนาบคลากร ตามล าดบ ผบรหารสถานศกษาทมประสบการณทางการบรหารตางกน มการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารงานบคลากรแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05โดยผบรหารสถานศกษาทมประสบการณทางการบรหารตงแต 5 ปขนไปมการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารงานบคลากรสงกวาผบรหารสถานศกษาทมประสบการณทางการบรหารต ากวา 5 ป ผบรหารสถานศกษาทปฏบตงานในสถานศกษาทมขนาดตางกนมการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารงานบคลากรแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05โดยผบรหารสถานศกษาทปฏบตงานในสถานศกษาขนาดใหญ มการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารงานบคลากรสงกวาผบรหารสถานศกษาทปฏบตงานในสถานศกษาขนาดเลก

นตยา มงวอ (2547 : บทคดยอ) การสรางทมงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจงหวดฉะเชงเทรา ผลการวจยสรปไดดงน ปญหาการสรางทมงานของผบรหาร โดยรวม อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานอยในระดบปานกลางทกดาน เปรยบเทยบปญหาการสรางทมงานของผบรหาร จ าแนกตามประสบการณในการท างานโดยภาพรวมและรายดานแตกตางกน ยกเวนดานวตถประสงคทชดเจนและเปาหมายทเหนพองตองกน เปรยบเทยบปญหาการสรางทมงานของผบรหาร จ าแนกตามวฒการศกษาโดยภาพรวมและรายดาน ไมแตกตางกน ด ารงค กนธมล (2549 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาองคการของสถานศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษาเชยงใหม เขต 3 ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษามความรความเขาใจเกยวกบการพฒนาองคการระดบปานกลาง และในรอบ 3-5 ปมการเปลยนแปลงดานโครงสรางการบรหารงานมากทสด ในการเปลยนแปลงนนประสบความส าเรจเปนบางสวน และสวนมากมาจากโรงเรยนด าเนนการเอง โดยเรมจากความรวมมอของทกฝายทเกยวของ ซงเกดจากการตระหนกรบรปญหาของโรงเรยนรวมกน และสภาพการใชกระบวนการพฒนาองคการทง 5 ขนตอนในภาพรวมสถานศกษามการปฏบตอยางสม าเสมอมากทสด ยกเวนในขนการรวบรวมขอมลและวนจฉยปญหา และขนการด าเนนการตามแผนเพอการ เปลยนแปลงองคการซงมการปฏบตเปนบางครง

78

ชลลดา ค าศร (2549 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การสรางทมของผบรหารสถานศกษาโรงเรยนมธยมศกษาตามทรรศนะของรองผอ านวยการสถานศกษา และครผสอนในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 ผลการวจยพบวา ปญหาการสรางทมของผบรหารโดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง การเปรยบเทยบปญหาการสรางทมโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ยกเวนดานวตถประสงคทชดเจน และเปาหมายทเหนพองตองกน แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

เยาวนช หละเขยว (2550 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การปฏบตงานตามกระบวนการพฒนาองคการของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานราธวาส เขต 1 ผลการวจยพบวาการปฏบตงานตามกระบวนการพฒนาองคการของผบรหาร โดยภาพรวม มการปฏบตอยในระดบมาก โดยขนการวนจฉยเบองตนมการปฏบตงานสงสด และรองลงมาไดแก ขนการวางแผนการปฏบตงาน ขนการสรางทมงาน ขนการสรางความสมพนธระหวางกลม ขนรวบรวมขอมล และขนตรวจสอบขอมลตามล าดบ ผลการเปรยบเทยบตามประสบการณทางดานการบรหาร และขนาดโรงเรยนทมความแตกตางกน โดยภาพรวมไมแตกตางกน

เนรญชลา หลาอดม (2552 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาองคการในภาวะความไมสงบของผบรหารสถานศกษา ตามทศนะ ของขาราชการครในสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานราธวาส เขต 3 ผลการวจยพบวา การพฒนาองคการของผบรหาร โดยภาพรวม มการปฏบตอยในระดบปานกลาง โดยขนการวนจฉยเบองตนมการปฏบตงานสงสด อยในระดบมาก ผลการเปรยบเทยบตามประสบการณทางดานการบรหาร ในภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน ขาราชการครทปฏบตงานในสถานศกษาทมขนาดตางกน มทศนะตอการพฒนาองคการในภาวะความไมสงบของผบรหารสถานศกษา ในภาพรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ส าหรบขาราชการครทมทตงสถานศกษาตางกนมทศนะตอการพฒนาองคการในภาวะความไมสงบของผบรหารสถานศกษาในภาพรวมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

อบดลเราะมน หะยปะดอเฮง (2552 : บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง ประสทธภาพการวางแผนการบรหารการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต ผลการวจยพบวา ระดบประสทธภาพการวางแผนการบรหารการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก โดยดานการก าหนดเปาหมาย ในการเปลยนแปลง มคาเฉลยสงสด สวนดานการคาดการณผลกระทบ มคาเฉลยต าสด สวนผลการเปรยบเทยบ จ าแนกตามต าแหนง โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน ยกเวนดานการก าหนด

79

เปาหมายในการเปลยนแปลงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เมอจ าแนกตามประเภทสถานศกษา โดยภาพรวมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เมอจ าแนกตามวทยฐานะและประสบการณในการท างาน โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน ส าหรบขอเสนอแนะการวางแผนการบรหารการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา คอ ควรก าหนดเปาหมายในการเปลยนแปลงใหสอดคลองกบงบประมาณ วสยทศน กลยทธ บคลากร กฎหมาย นโยบายของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและส านกงานเขตพนทการศกษา ควรใหบคลากรรวมกนก าหนดแนวทางความตองการการเปลยนแปลง พจารณานโยบายหลกเปนสงจ าเปนกอนเลอกการเปลยนแปลง มการประเมนทกขนตอนในการด าเนนงานการเปลยนแปลง สงเสรมและกระตนใหครเขามามสวนรวมใหมาก ก าหนดบทบาทของแตละคนใหชดเจน และจดท าแผนปฏบตใหรองรบแผนพฒนาคณภาพการศกษาและตวบงชมาตรฐานการประกนคณภาพการศกษา

สรปจากงานวจยทเกยวของพบวา การพฒนาองคการทไดผลดและประสบความส าเรจ ไดนน ตองไดรบความรวมมอและรวมใจจากทกคนทกฝายในองคการเปนอยางด และถอวาทกคนเปนผทมความส าคญในการรวมคด รวมตดสนใจ รวมปฏบตในกจกรรมตาง ๆ ขององคการอนจะน าไปสเปาหมายและวตถประสงคทมงหวงไวรวมกน