บทสรปสาหรบผบรหาร

โครงการศกษาวจยเรอง

โครงการศกษาวจยเรอง

จดทาโดย สถาบนวจยรพพฒนศกด สานกงานศาลยตธรรม

ภายใต

โครงการพฒนาระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชน ทเขาสกระบวนการยตธรรม(JJRP)

สนบสนนจาก กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

การจดทาฐานขอมลองคกรเครอขายและพฒนาองคกรในชมชนเพอรองรบเดกและเยาวชนตามคาสงหรอคาพพากษา

ของศาลเยาวชนและครอบครว

การจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดก และเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรม

1  

 

          บทสรปผบรหาร

เกรนนา

โครงการวจย “การพฒนาระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรรม” เปนงานวจยชนแรก ทมการดาเนนงานรวมกนระหวางหนวยงานหลกในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนทงสวนของศาลยตธรรม โดย “สถาบนวจยรพพฒนศกด สานกงานศาลยตธรรม” หนวยงานทมหนาทควบคมเดกและเยาวชนในระหวางคดและแกไขบาบดฟนฟเดกและเยาวชนในระบบปด “กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” และหนวยงานทมหนาทแกไขบาบดฟนฟเดกและเยาวชนในระบบเปด “กรมคมประพฤต” ซงนบวาเปนจดเรมตนทดในการบรณาการการทางานรวมกนในการพฒนาระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม ไปสเปาหมายในการแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนเหลานน ใหกลบมาใชชวตปกต ในสงคมไดอยางมประสทธภาพ

คณะทางานโครงการแบงเปน 2 กลม กลมแรกเปนคณะทางานรวมกนระหวางบคลากรจาก กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนกบกรมคมประพฤต กลมทสองเปนคณะทางานของสถาบนวจย รพพฒนศกด สานกงานศาลยตธรรม

การดาเนนการโครงการม 2 ระยะ ระยะทหนง เปนการศกษา สารวจเครองมอททงสามหนวยงานใชในการจาแนก แกไขบาบดฟนฟและตดตามเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมและสารวจสภาพปญหาทแตละหนวยงานประสบอย ตลอดจนแสวงหาองคความรใหมในการปฏบตงานในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนเพอพฒนาเครองมอในการปฏบตงานในดานการจาแนก แกไขบาบดฟนฟและตดตามเดก และเยาวชนในกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพยงขน ระยะทสอง เปนการนาเครองมอทพฒนาขนมา ไปทดลองปฏบตในพนทนารองและพฒนางานเครอขาย

2  

 

การดาเนนงานในสวนรบผดชอบของสถาบนวจยรพพฒนศกด สานกงานศาลยตธรรม

งานระยะทหนง

โครงการวจย “การจาแนก บาบด แกไข ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนท เขาสกระบวน การยต ธรรมในสวนท เ กยวของ กบศาลยต ธรรม” ม วตถประสง ค 1) เ พอศกษาสภาพปญหา และความตองการในกระบวนการจาแนกเดกและเยาวชน กระบวนการแกไข บาบดฟนฟเดกและเยาวชนและกระบวนการตดตามเดกและเยาวชนภายหลงออกจากกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบ ศาลเยาวชนและครอบครว 2) เพอพฒนากระบวนการจาแนกเดกและเยาวชน กระบวนการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน และกระบวนการตดตามเดกและเยาวชนภายหลงออกจากกระบวนการยตธรรม ในสวนทเกยวของกบศาลเยาวชนและครอบครวใหมประสทธภาพ 3) เพอบรณาการระบบการปฏบต ตอเดกและเยาวชนแบบองครวม อยางเปนเอกภาพ 4) เพอจดทาฐานขอมลหนวยงาน องคกรภาครฐ และภาคเอกชน

การดาเนนงานใชวธการสารวจเอกสาร การจดทาแบบสอบถามบคลากรในศาลเยาวชน และครอบครว การสมภาษณอดตผบรหารศาลเยาวชนและครอบครว และผพพากษาสมทบทมบทบาทเกยวของกบงานจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนภายหลงออกจากกระบวน การยตธรรมและการจดสนทนากลม (Focus Group) 2 กลม คอ กลมผปฏบตงานในศาลเยาวชน และครอบครว ไดแก ขาราชการตลาการ (อธบดผพพากษา รองอธบดผพพากษา ผพพากษาหวหนาศาล ผพพากษา และผพพากษาอาวโส) ผพพากษาสมทบ และผอานวยการ กลมผเชยวชาญ ไดแก นกวชาการในสถาบนอดมศกษา นกวชาการอสระ องคกรเอกชนดานเดก และเจาหนาทของหนวยงานในกระบวน การยตธรรม

ผลการศกษา พบวา

สทธเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมไดรบการรบรองเปนอยางดจากกฎหมายระหวาง ประเทศและกฎหมายภายในประเทศ ดงนน ในการพฒนาแนวคดใหมๆเกยวกบการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟเดกและเยาวชน ศาลเยาวชนและครอบครว หนวยงานในกระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชนทกฝาย จาเปนตองเคารพสทธและวางแนวปฏบตตอเดกละเยาวชนอยางเหมาะสม ภายใตหลกการสาคญดงตอไปน

หลกประโยชนสงสดของเดก (The Best Interest of the Child)

หลกการมสวนรวมของเดก ทาใหเดกมบทบาทในการกาหนดชะตาชวตของตนเองมากขน ในขนตอนของคด

หลกความรวมมออยางเปนหนงเดยวในการทางานของผทเกยวของ (Co-Operation and Integration)

หลกการมสวนรวมของชมชนและประชาชน (Participation) ในกระบวนการจาแนก บาบด แก ไข ฟนฟ และ ตดตาม ซ ง ย งผลใหภาคประชา สงคมเข ามามบทบาทมาก ขน ในกระบวนการดงกลาว

หลกความหลากหลาย (Diversity) ของโปรแกรมและกจกรรมทจะดาเนนการ บคลากรและหนวยงานในการดาเนนการ ซงจะเชอมโยงกบหลกการใชระบบเปด (Open System) มากกวาระบบปด เพอใหเดกไดมพฒนาการทเปนอสระ ซงจะตองพฒนาควบคไปกบหลก

3  

 

ความเปนเอกภาพของมาตรการตางๆ (Unification of Measure) เพอไมเกดสองมาตรฐาน โดยคานงถงหลกการปฏบตใหเหมาะสมเปนการเฉพาะราย (Individualization of Treatment) และอาจจะ ตอง ใ ชหล กการตรวจสอบโดยศาล ( Judicial Review) ประกอบดวย สาหรบกจกรรมทอาจจะมการกระทบสทธและเสรภาพของเดกและเยาวชน

หลกการพฒนาระบบยตธรรมเพอการบาบด (Therapeutic Justice) เปนพฒนาการใหมทมองระบบยตธรรมในการแกไขปญหาแบบองครวม (Holistic Approach) ความคด ทสาคญน ยงนาไปสการพฒนารปแบบศาลเยาวชนและครอบครวแบบใหม ทมไดมไว เพอทาหนาทตดสนใหคดเสรจ แตยงตองทาหนาทแกไขปญหาทเกยวของอยางเบดเสรจ (Problem-Solving Courts)

หลกความเปนมออาชพ (Professionalization) จะทาใหเกดการสรางระบบสหวชาชพ ท มประสทธภาพ โดยมการพฒนาองคความร ในทางวชาการเ พอมาแก ไขปญหา ทเกยวของอยางมหลกฐานทางวทยาศาสตรทเปนระบบ โดยมกระบวนการประเมนท เปนกลางเพอสรางมาตรฐานทดงาม (Standardization)

พฒนาการทางกฎหมายเกยวกบระบบจาแนก บาบด แกไข ฟนฟและตดตามเดก และเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรม กฎหมายเกยวกบกระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชน ไดมพฒนาการมาอยางตอเนอง โดยในชวงหลงนไดมความพยายามในแกไขปรบปรงพระราชบญญตจดตงและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว โดยมการนาหลกการสากลทคมครองสทธและเสรภาพเดก และเยาวชนมาใสไวหลายประการ ไมวาจะเปนหลกการเรองประโยชนสงสดของเดก เรองการจดการเดกและเยาวชนโดยระบบเปด รวมท ง เร องมาตรการพ เศษแทนการดาเนนคดอาญาท ถกออกแบบขน จากแนวคดเรองกระบวนการยตธรรมสมานฉนท (Restorative Justice) และการหนเหคดอาญา (Diversion) หลกการมสวนรวมของชมชนและประชาชน (Participation) ในกระบวนการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟ และตดตาม หลกความเปนมออาชพ (Professionalization) จนอาจจะเรยกไดวาเปนการปฏรประบบยตธรรมดานเดกและเยาวชนครงใหญ

จะเหนไดวา ระบบกฎหมายท ด จาเปนทจะตองมการวางมาตรการในการควบคมการ ใชดลพนจในการปฏบตตอเดกและเยาวชนใหเหมาะสม มฉะนนปญหาจะเกดเพมมากขน ซงมใชแคปญหาตอตว เ ดกและ เยาวชน แ ตอาจจะ เปน ปญหา ตอส ง คม ดวย ต วอ ย าง เ ชน เ ดกท ค วรจะถ ก บ าบ ด แตถกปลอยออกไปอยางไมถกตอง กอาจไปกอความเสยหายใหแกบคคลอนได สาหรบเดกดทพลดหลง เขาไปในกระบวนการยตธรรม กสมควรจะไดรบมาตรการทเหมาะสมกบปญหาของเขา ดงนน มาตรการพเศษแทนการดาเนนคดอาญา จงมใชแคเรองไกลเกลยใหคดจบไป แตยงตองหมายถงการพยายามสรางความสมานฉนทใหเกดขนอยางแทจรง เ พอผ เสยหายไดรบการเยยวยาความเสยหาย เดกและเยาวชน สานกผด ไมหวนกลบมากระทาความผดซา คนในสงคมกลบมาอยรวมกนอยางปกตสขอกครง

หากทาการศกษาผานมตดานพฒนาการทางกฎหมายของไทย ทแมจะมววฒนาการมา โดยลาดบประกอบกบมพลงขบเคลอนจากพนธะกรณทประเทศไทยทาความตกลงเขาเปนภาคในอนสญญาวาดวยสทธเดกและในฐานะประเทศสมาชกของสหประชาชาตในอนทจะยอมรบกฎอนเปนมาตรฐานขนตาขององคการสหประชาชาตวาดวยกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก แตกมอปสรรคสาคญททาใหการพฒนาการดานกฎหมายเกดความลาชาอยางไมนาเชอ ดงจะเหนวากระบวนการในการจดทารางพระราชบญญตศาล

4  

 

เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. ... เรมมการดาเนนการตงแตป 2545 แตมาผานกระบวนการทางนตบญญตในเดอน กนยายน 2553 นบเปนเวลายาวนานถง 8 ป ซงเปนบทเรยนทมคณคาตอการนามาศกษาเพอประโยชนในการพฒนาระบบปฏบตตอเดกและเยาวชนในอนาคตเปนอยางยง

ขอทนาหยบยกขนพจารณาวาเปนสาเหตของปญหา ทปฏเสธไมไดกคอนโยบายของรฐบาลทแยกสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนออกจากสงกดของศาลเยาวชนและครอบครว โดยไมมจดยดโยง ทาใหทศนคตของผปฏบตงานในศาลเยาวชนและครอบครวและกรมพนจและคมครองเดก และเยาวชนถกบดผนจากการดาเนนงานรวมกน ไปสการดาเนนงานในลกษณะคขนานกน มการแบงพนทการทางานถงขนาดวา ศาลเยาวชนและครอบครวมหนาทเพยงพจารณาพพากษาคด การดาเนนการหลงคาพพากษาเปนบทบาทหนาทของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนซงตอมาเปลยนสถานะเปนกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงขดกบหลกการสากลทมองเดกเปนศนยกลาง การปฏบตตอเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมเปนเรองทผเกยวของทกฝายตองรวมกนดาเนนการโดยคานงถงประโยชนสงสดของเดกหรอเยาวชนเปนสาคญ

ผลพวงจากสถานการณดงกลาวจงนามาซงความขดแยงทางความคดทแสดงออกและปรากฏใหเหนในรางกฎหมายทมการเสนอโดยสานกงานศาลยตธรรมและกระทรวงยตธรรมเขาสการพจารณา ของสภา จนตองใชระยะเวลายาวนานกวาทจะสามารถตกผลกแนวคดไปในทศทางเดยวกนได ซงการรางกฎหมายภายใตสภาวการณดงกลาวยอมมขอจากดในการดาเนนการ อนสงผลใหบทบญญต ของกฎหมายในบางมาตราถกออกแบบขนโดยยงไมสอดคลองกบหลกการทควรจะเปน ซงเปนกรณทสมควรมการแกไขปรบปรงบทบญญตของกฎหมายกนตอไป

นอกจากนยงมขอสงเกตทสาคญอกประการหนง วา แมรางพระราชบญญตศาลเยาวชน และครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวฉบบน เมอมการประกาศใช ยอมถอเปนกาวยางสาคญดานพฒนาการทางกฎหมายในการปฏบตตอเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมของไทย แตถายงไมมการปรบเปลยนทศนคตของบคลากรในกระบวนการยตธรรมไปสแนวคดหลกการพฒนาระบบยตธรรมเพอการบาบด (Therapeutic Justice) ซงเปนพฒนาการแนวใหมทมองระบบยตธรรมในการแกไขปญหาแบบองครวม โดยยดเดกและเยาวชนเปนศนยกลาง ภายใตความรวมมอของทกองคาพยพในสงคม พระราชบญญตฉบบนกเปนไดเพยงภาพฝนในทางแนวคดทฤษฎ มอาจเกดผลทเปนจรงไดในทางปฏบต อยางไรกดแนวคดสากลดงกลาวนยงเปนเรองใหมและมผลกระทบตอการปรบเปลยนบทบาทของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมและหนวยงานอนทเกยวของ ยอมไมใชเรองงายในการดาเนนการ จาตองอาศยความรวมมอจากทกฝายขบเคลอนใหเกดกระแสความเปลยนแปลงในเรองนอยางจรงจง

พฒนาการดานหนวยงานและองคกรในการดแลเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม

สาหรบในประเทศไทยกมพฒนาการมาอยางยาวนาน กลาวคอ ตงแตปพ.ศ. 2450 มการตงโรงเรยนดดสนดานเดกขน ในป พ.ศ. 2479 มการจดตงโรงเรยนฝกอาชพ ตามพระราชบญญตจดการฝก และอบรมเดกบางจาพวก ในป พ.ศ. 2495 มการประกาศใชพระราชบญญตจดตงศาลเดกและเยาวชน และในป พ.ศ. 2534 มการประกาศใชพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว โดยแตเดมศาลเดก และเยาวชนเปนหนวยงานหลกในการจดทาภารกจทเกยวของ โดยมสถานพนจและคมครองเดก เปนผปฏบตการภายใตการกากบดแลของศาล ตอมา ภายหลงจากการแยกศาลออกจากกระทรวงยตธรรม ไดมการจดตงกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ทาใหภาระหนาทหลายประการไดแยกออกจากงานของศาล

5  

 

เปนการเฉพาะ ภายหลง เมอมการแกไขกฎหมายวาดวยการคมประพฤต กทาใหกรมคมประพฤตเขาไปมบทบาทในสวนของการสอดสอง ตดตาม รวมทงคมประพฤตเดกและเยาวชนดวย และนอกเหนอจากหนวยงานยตธรรมแลว กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยกยงเปนอกหนวยงานททาหนาทดแลเดกและเยาวชนทมความเสยงตามกฎหมายคมครองเดกและเดกทจาตองไดรบการคมครองสวสดภาพ กลาวคอ เดกและเยาวชนทมอายอยในเกณฑกระทาความผด ไมตองรบโทษ รวมทงมภารกจหลกในเรองของการสงเคราะหเดกอกดวย

ยงไปกวานน องคกรสหวชาชพ ตางกเขามามบทบาทในการชวยเหลอในการบาบด แกไข ฟนฟ เยยวยาเดกและเยาวชนควบคกนไปดวย โดยโรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรตถอเปนองคกรดานสขภาพทขนกบศาลยตธรรมและเปนหนวยงานทพฒนาองคความรในดานนมาอยางยาวนาน นอกจากน ยงมหนวยงานดานสขภาพจตของเดก หรอดานการบาบดยาเสพตด หรอดานการดแลสขภาพเดกในภาพรวมในสวนของกระทรวงสาธารณสขมารวมพฒนาในเรองนดวย และนอกเหนอจากหนวยงานภาครฐดงกลาวแลว ในปจจบน กยงมหนวยงานภาคประชาสงคมทเขาไปมบทบาทมากขนในการดาเนนงานพฒนาในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชน

ปญหาทสาคญเกยวกบเรองหนวยงานและองคกรในการดแลเดกและเยาวชนในกระบวน การยตธรรมของไทยซงมความหลากหลาย จงเกดปญหาในเรองการขาดการประสานงานกนอยางจรงจง โดยเฉพาะองคกรในภาครฐนนยงขาดการทาความรวมมอ ความเขาใจกน ขาดการแลกเปลยนขอมล และขาดการวางแผนงานรวมกน นอกจากน ประเดนเรองการใชอานาจทขดแยงกน หรอทบซอนกนในบางเรอง กสามารถนาไปสความขดแยงในการดาเนนการไดในบางครงบางคราว ทาใหการพฒนาทเปนเอกภาพเกดขนไดยาก สาหรบองคกรภาคเอกชน ยงขาดการสนบสนนทจะใหสามารถพฒนาศกยภาพใหมบทบาทเพมมากขนในการปฏบตตอเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม

แนวทางปฏบตเกยวกบการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรม

การปฏบตงานของศาลเยาวชนและครอบครวในยคแรกเปนการปฏบตงานทเนนบทบาท การสงเคราะหชวยเหลอ แตตอมาเมอเรมไดรบอทธพลจากแนวคดสากลเกยวกบการดาเนนคดเดก และเยาวชนทกระทาผด ตลอดจนกระแสการพฒนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ไดมการปรบบทบาทเขาสระบบการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชนอยางจรงจง มการทางานรวมกบสหวชาชพแบบมออาชพ มการประกาศนโยบายกระบวนทศนใหม สรางมาตรฐานในการปฏบตงานของศาลเยาวชนและครอบครวทวราชอาณาจกร โดยเนนการสรางองคความร สรางและพฒนาเครอขายทเกยวของ รวมทงการประสานความรวมมอ ปฏบตงานเชงปองกนควบคไปกบการแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชน ผลพวงดงกลาว ทาใหมการพฒนาระบบการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรมอยางจรงจง ผบรหารศาลเยาวชนและครอบครวตางมนโยบายทพฒนางานไปขางหนาในเชงรก มการจดตงโรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรตเพอชวยพฒนาระบบบาบดเดกและเยาวชน มการจดตงสถาบนพฒนากระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชน ในระยะหลง สานกงานศาลยตธรรมยงมการสงผพพากษาไปเขารบการศกษาอบรมและการศกษาตอในตางประเทศ มการจดทาโครงการวจย และมการพฒนากฎหมาย กฎระเบยบ แนวทางปฏบตงานและคมอการปฏบตงานทเกยวของ ทาใหเกดการพฒนางานไปไดอยางมาก

6  

 

แตอยางไรกตาม ในการศกษาผานมตการบงคบใชกฎหมายของบคลาการในศาลเยาวชนและครอบครว ถงจะกลาวไดวามพฒนาการทลาหนากวาพฒนาการดานกฎหมาย ดงจะเหนไดวามความพยายามในการนากระบวนการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟและตดตามเดกและเยาวชน ตลอดจนกระบวนการยตธรรมทางเลอกมาปรบใชในกระบวนพจารณาของศาล โดยอาศยการตความกฎหมายทบญญตไวอยางกวาง ๆ แตเนองจากการขาดความชดเจนของบทบญญตกฎหมายนเอง ประกอบกบศาลเยาวชนและครอบครวกลางยงไมไดรบการสนบสนนจากสานกงานศาลยตธรรมใหสามารถพฒนาการปฏบตงานตามแผนงานใหเปนระบบอยางตอเนอง สงผลใหพฒนาการดานการปฏบตงานของศาลเยาวชนและครอบครวของไทย มอาจพฒนาตอยอดใหมความยงยนได เมอมการพฒนามาถงจดหนงกตองหยดชะงกไปเพราะการดาเนนงานของ ศาลเยาวชนและครอบครวกลางขนอย กบนโยบายของผบรหารศาลเยาวชนและครอบครวกลาง แตละบคคล ไมมรปแบบการดาเนนงานตามนโยบายแผนงานของหนวยงาน จงเปนทนาเสยดายท การพฒนาการดานแนวทางปฏบตเกยวกบการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรมจงยงไมสามารถกาหนดทศทางใหเกดเครอขายการทางานรวมกนอยางเปนองครวม โดยยดหลกประโยชนสงสดของเดกและเยาวชนไดอยางเปนระบบและมความยงยน

บทสรปเกยวกบการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนท เขาสกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรม จากการประมวลขอมลทไดจากแบบสอบถามและการประชมสนทนากลม

ในการศกษาวจยระยะท 1 สถาบนวจยรพพฒนศกด ไดทาการศกษาสภาพปญหาในระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลเยาวชนและครอบครว และหาแนวทางแกไขปญหาทเกดขนเพอเปนขอมลในการออกแบบเครองมอดานการจาแนก ดานการ บาบด แกไข ฟนฟและดานการตดตามเดกและเยาวชน โดยใชแบบสอบถามเกบรวบรวมขอมลในภาพรวมทวไปดานการจาแนกเดกและเยาวชน การบาบด แกไข ฟนฟเดกและเยาวชน และการตดตามเดกและเยาวชนในสวนทเกยวของศาลยตธรรม รวมทงขอมลดานการพฒนาความรวมมอระหวางองคกรและขอเสนอแนะหรอขอคดเหนอนๆ สงไปยงขาราชการตลาการ (อธบดผพพากษา รองอธบดผพพากษาผพพากษาหวหนาศาล ผพพากษา และผพพากษาอาวโส) ผพพากษาสมทบ และผอานวยการของศาลเยาวชนและครอบครวทวประเทศ แลวนามาประมวลผลและนาเสนอผลทไดจากแบบสอบถาม ในการจดประชมสนทนากลม (Focus Group) 2 กลม คอ กลมผปฏบตงานในศาลเยาวชนและครอบครว ไดแก ขาราชการตลาการ (อธบดผพพากษา รองอธบดผพพากษา ผพพากษาหวหนาศาล ผพพากษาและผพพากษาอาวโส) ผพพากษาสมทบ และผอานวยการ กลมผเชยวชาญ ไดแก นกวชาการในสถาบนอดมศกษา นกวชาการอสระ องคกรเอกชนดานเดก และเจาหนาทของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม รวบรวมขอมลระดมสมอง รบฟงขอวจารณ และใหขอเสนอแนะ ในเรองการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนทกระทาผดในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรม ซงประมวลขอมลได ดงน

การจาแนกเดกและเยาวชน

การเกบขอมลจากแบบสอบถามและจดประชมกลม (Focus Group) ผปฏบ ตงาน ในศาลเยาวชนและครอบครวและกลมผเชยวชาญ เหนตรงกนวา การจาแนกเปนเครองมอสาคญในการคดกรองเดกและเยาวชนกระทาผดอาญาทเขาสกระบวนการยตธรรมตงแตเรมแรก สวนใหญเหนวาการจาแนกประเภทเดกและเยาวชนทกระทาผดมความจาเปน

7  

 

แตควรทาครงเดยวเพอไมใหกระทบกระเทอนตอเดกและเยาวชน ทาหลายครงไดเฉพาะกรณทจาเปนเพอตรวจสอบปญหาพเศษเทานน และเหนวาการจาแนกเดกและเยาวชนมประโยชนหลายประการ ดงตอไปน การกาหนดแนวทางแกไขและจดรปแบบกจกรรมบาบด การหาสาเหตการกระทาผด จาแนกในขนตนเพอใหไดขอมลเบองตน เพอหาขอมลเตรยมความพรอมใหความชวยเหลอกอนปลอยและหลงปลอยสสงคม

ในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกหรอเยาวชน รายงานขอเทจจรงเดกและเยาวชน เปนสวนหนงของการจาแนกทเสนอศาล ขอมลจงตองไดมาตรฐาน แตสวนใหญเหนวาขอม ลของ เ ดกและ เยาวชน ท ไ ด รบ ในรายงานการ สบ เสาะจากสถานพน จฯ มรายละเอยดไมเพยงพอเทาทควร เพราะรายงานการสบเสาะมรปแบบทตายตว ไมมรายละเอยดทชดเจน บางครงขาดความเปนปจจบน อกทงขอมลทไดมาสวนใหญเปนเชงลงโทษมากกวาแกไขเดกและเยาวชน ไมไดจาแนกแยกกลมและไมไดวเคราะหหาศกยภาพในเชงบวกหรอในเชงลบของเดกและเยาวชน เพอนาเดกและเยาวชน เขาสการแกไข บาบด ฟนฟไดตามสภาพปญหา แมจะมขอเสนอแนะแตมใชขอเสนอแนะท จ ะ น า ไ ป แ ก ไ ข ด า น จ ต ว ท ย า ห ร อ ส ง ค ม ท ง น เ น อ ง จ า ก ข า ด บ ค ล า ก ร ทมความเชยวชาญในการจาแนก และเหนวาการจาแนกเดกและเยาวชนเพอประกอบการพจารณาคดควรมลกษณะเฉพาะ เพราะเดกและเยาวชนมปญหาตางกน พฤตการณการกระทา ผดมความร ายแรงต าง กน ควรลงรายละเอยดเ ชง ลก เพอใหสามารถนาผลไปใชกบทกหนวยงานทมความจาเปนตองนาขอมลไปใชไดตอ ทงจะไมเปนการตอกยา สรางปมดอยใหแกเดกจากการนาเดกมาสมภาษณซาอก

จากการประชมกลม มความเหนวา ขอมลทควรลงรายละเอยดในรายงานขอเทจจรงเดกและเยาวชน ไดแก มลเหตจงใจในการกระทาผด เนนพฤตการณทเปนสาเหตใน การกระทาความผด กรณคดทมความซบซอนควรใชสหวชาชพ เชน นกจตวทยา แพทย นกสงคมสงเคราะห เขาชวยในหาขอมลเชงลก ขอมลทสามารถทดสอบสภาพจตของเดกและเยาวชน และควรระบแหลงทมาของขอมล เพอความนาเชอถอ ขอมลทจาแนกเดกทกระทาความผดไดตามพฤตกรรม ลกษณะความผด ความรนแรง ไมรนแรง และขอมลทวเคราะหศกยภาพเดกและเยาวชนในเชงบวกและเชงลบ เพอเสรมสราง และแกไขปญหาเดกและเยาวชน ขอมลจากผปกครองเพอใชประกอบการจดทาแผนการแกไข บาบด ควรมขอมลทแสดงศกยภาพในการดแลเดกและเยาวชนของครอบครว ชมชน โรงเรยนทละเอยดและชดเจนอนจะนาไปสกระบวนการทางกจกรรมอยางมประสทธภาพ

จากแบบสอบถาม สวนใหญเหนวาขอมลทเปนประโยชนตอการพจารณาคดไดแก ขอมล เรองครอบครว (รอยละ 92.8) สขภาพจต (รอยละ 89.1) ชมชน (รอยละ 79.3) สขภาพกาย (รอยละ 79.2) เพอน (รอยละ 75.3) โรงเรยน/คร (รอยละ73.7) คาแนะนาเกยวกบศกยภาพของครอบครวในการดแลเดก (รอยละ 72.1) คาแนะนาเรองการบาบด แกไข ฟนฟเยยวยาเดก (รอยละ 69.9) ผลการประเมนความเสยงของเดก (รอยละ 64.5) ผลการประเมน ความตองการของเดก (รอยละ 58.8) และคาแนะนาเกยวกบศกยภาพของชมชนในการดแลเดก (รอยละ 45.7)

8  

 

จากแบบสอบถาม มความเหนวา หนวยงานทควรทาหนาทในการจาแนกเดกและเยาวชนกระทาผด 5 อนดบแรก คอ 1) สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน 2) ศาลเยาวชน และครอบครว 3) สานกงานคมประพฤต 4) กรมสขภาพจต 5) องคกรดานเดกและเยาวชน

ขอสรปและเสนอแนะเพอการพฒนาระบบการจาแนกเดกและเยาวชนทกระทาผด ระบบการจาแนกเดกและเยาวชนทกระทาความผดมประโยชนอยางยงตอ การใชดลพนจของศาล ตงแตขนตอนการตดสนใจวาจะปลอยตวหรอจะควบคมไว หรอขนตอนการออกคาสงเพอใชมาตรการพเศษโดยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทหรอการหนเหคด หรอเ พอการเลอกใ ชมาตรการแก ไขบาบด ฟนฟ เพราะจะทาให ม การออกคาส งอยาง เหมาะสมตามสภาพของเดกแตละคนในลกษณะเฉพาะตน (Tailor Made) หรอทเรยกวาเปนการใหความเปนธรรม การลงโทษ และการปฏบตอยางเหมาะสมแกเดกและเยาวชนเปนการเฉพาะราย (Individualization of Justice, Sanction and Treatment) นนเอง การจาแนกเปนไปเพอประโยชนของเดกและผทเกยวของ โดยในการประเมนแบบเรงดวนในชนแรกจะมการประเมนวาเดกจะอยคนเดยวไดหรอไม จะทารายตวเองหรอไม ในขณะเดยวกนกตองประเมนถงความเสยหายและผลกระทบในสวนของผเสยหายหรอเหยอควบคไปดวย (Victim Impact Assessment) ซงการจาแนกมทงการประเมนในเบองตน (Initial Assessment) และการประเมนเพมเตม (Additional Assessment) รวมทงการประเมนเพอการแกไขบาบดฟนฟ (Rehabilitating Assessment) ซงกระบวนการจาแนกจะทาใหเขาใจสาเหตของการกระทาความผดของเดกทชดเจนขน และจะตองมการประเมนความเสยง (Risk Assessment) และความตองการของเดก (Need Assessment) เพอทจะแกไขบาบดฟนฟเดกใหมประสทธภาพมากทสดนนเอง

ในสวนของศาลยตธรรมนน ศาลเยาวชนและครอบครวสมทรปราการนบเปน ศาลแรกท ไ ด ใ หความส า คญกบการ จ าแนก เ ดกและ เยาวชน ทกระ ทาความ ผด ทง นเพราะศาลเหนวาเดกและเยาวชนแตละคนมบคลกลกษณะ มประวต ความรความสามารถและโอกาสทแตกตางกน มพฤตกรรมในการกระทาความผดทแตกตางกน การจาแนกเดกและเยาวชนจะทาใหศาลไดทราบวาสมควรจะใชมาตรการหรอเครองมอใดในการปฏบตตอเดก ซงกระบวนการจาแนกน ภายหลงไดมการขยายผลในการปฏบตงานไปยงศาลเยาวชนและครอบครวอนๆ ดวย

ทผานมา กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน รวมทงกรมคมประพฤตกไดพยายามพฒนาเครองมอในการจาแนกเดกหลายประการ โดยมแบบทดสอบเดกหลายประเภท ซงการทางานวจยในโครงการนกไดมการศกษาตวอยางของตางประเทศหลายรปแบบ เ ชน ของหนวยงานดานเยาวชนในมลรฐฟลอรดา ทนาจะนามาปรบใ ช ใหเหมาะสมกบสภาพสงคมไทยได

จากการศกษาวจยพบวา การปฏบตงานของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนของไทยในดานการจาแนกเดกและเยาวชน ซงเปนกระบวนการสาคญในการกาหนดมาตรการเพอแกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดกหรอเยาวชนภายหลงออกจากกระบวนการยตธรรม อนเปนปจจยสาคญตอความสมฤทธผลในการปรบเปลยน

9  

 

พฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนในกระบวนการยตธรรม ใหสามารถกลบคนสงคมและใชชวตไดอยางสรางสรรค ยงอยในสถานการณทยงไมนาพอใจ กรมพนจและคมครองเดกซงเปนหนวยงานแรกในการจาแนกเดกและเยาวชนเพอรวบรวมขอมลจดทารายงานขอเทจจรงเกยวกบเดกหรอเยาวชนเสนอตอศาลเยาวชนและครอบครว ยงไมสามารถดาเนนการเพอใหไดขอมลครบถวนเพยงพอตอการกาหนดมาตรการแกไข บาบด ฟนฟและตดตามเดกหรอเยาวชนนนไดอยางมประสทธภาพและในบางครงยงขาดความนาเ ชอถอ จนทาให ศาลเยาวชนและครอบครวตองสรางกระบวนการจาแนกเดกหรอเยาวชนเพมเตมเพอใหเกดความรอบคอบ อกทงการจาแนกโดยกรมพนจและคมครองเดกหรอเยาวชนกด การจาแนกโดยศาลเยาวชนและครอบครวกดมไดมการสงตอขอมลใหแกกรมคมประพฤตหรอโรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยตซงเปนหนวยงานทมบทบาทในการแกไข บาบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนในระบบเปดตามคาพพากษาหรอตดตามเดกหรอเยาวชนภายหลงออกจากกระบวนการยตธรรม สงผลใหเดกหรอเยาวชนคนหนงตองผานกระบวนการจาแนกครงแลวครงเลา มการดาเนนการจาแนกซาซอน ทงทมขอมลทจาเปนอยแลวจากการจาแนกทผานมา การดาเนนงานดานการจาแนกเดกหรอเยาวชนในกระบวนการยตธรรมทผานมาอยในสภาพ ตางคนตางทา

จากสภาพปญหาทเกดขนดงกลาว มขอเสนอแนะเพอพฒนาระบบการปฏบต ตอเดกหรอเยาวชนในกระบวนการยตธรรมดานการจาแนก ดงน

1) ดานกระบวนการการปฏบตงาน หนวยงานหลกในกระบวนการยตธรรมสาหรบเ ดกหรอ เยาวชนทงสห นวยงานควรมการบรณาการการด า เนนงาน ในการจาแนกเดกหรอเยาวชนแตละคนทเขาสกระบวนการยตธรรมใหเปนกระบวนการเดยวกน ดวยการทาความตกลงในการสรางระบบการปฏบตงานรวมกนโดยยดเดกหรอเยาวชนเปนศนยกลาง ใหเกดกระบวนการจาแนก

2) ดานขอมลทไดจากการจาแนกเดกและเยาวชนของกรมพนจและคมครองเดกหรอเยาวชน ควรพฒนาใหมการเพมขอมลพนฐานเกยวกบเดกใหรอบดานและมรายละเอยดเชงลกมากขนตลอดจนมเนอหาครอบคลมถงขอมลจาเปนทศาลเยาวชนและครอบครว กรมคมประพฤต โรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรตตองใช โดยสามารถนาขอมลไปใชไดโดยไมจาตองสมภาษณเดกซาอก โดยมขอเสนอแนะจากบคลากรในศาลเยาวชนและครอบครววาตองการขอมลเพมเตมในหวขอตอไปน

2.1 ขอมลสขภาพรางกายและจตใจของเดกและเยาวชนทกระทาผด

2.2 ขอมลเกยวกบสาเหต พฤตกรรม และลกษณะในการกระทาความผดของเดกและเยาวชน

2.3 ขอมลทวเคราะหศกยภาพเดกและเยาวชนในเชงบวกและเชงลบ เพอเสรมสรางและแกไขปญหาเดกและเยาวชน

2.4 ขอมลผลการประเมนความเสยงและความตองการของเดกและเยาวชน

10  

 

2.5 ขอมลทแสดงศกยภาพในการดแลเดกและเยาวชนของครอบครว ชมชน โรงเรยน ทละเอยดและชดเจน เพอใชประกอบการจดทาแผนการแกไข บาบด เดกและเยาวชนตอไป

2.6 ขอมลจากผปกครอง

3) ดานการพฒนาเทคนควธการจาแนก ดวยการขยายกลมเปาหมายทจะไปหาขอมล รวมทงมการพฒนาความร ความสามารถและจรยธรรมในการทางานของเจาหนาทใหมมาตรฐานมากยงขนตลอดจนในทางปฏบตรฐมกจะขาดแคลนบคลากรทเชยวชาญเฉพาะทาง เชน นกจตวทยา นกจตวทยาคลนก นกจตเวชศาสตร และจตแพทย ดงนน พฒนาเครองมอในการจาแนกทงายตอการดาเนนการและการฝกอบรมบคลากรอนๆ ใหชวยปฏบตงานดานการจาแนก จงเปนสงทมความจาเปนอยางยง

4) ดานการแลกเปลยนเรยนรประสบการณในการปฏบตงานการจาแนกเดกหรอเยาวชนในระหวางหนวยงานหลกในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกหรอเยาวชน โดยเฉพาะอยางยงการใหขอมลทเปนองคความรแกบคลากรของศาลเยาวชนและครอบครวใหมความเขาใจถงกระบวนการของการจาแนกวา จะสามารถใชในการกาหนดมาตรการแกไข บาบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนไดตรงกบสภาพปญหาทแทจรงได อยางไร จะทาใหศาลเยาวชนและครอบครวมความเชอมนในขอมลทไดรบและสามารถใชเปนขอมลประกอบดลพนจในการกาหนดวธการสาหรบเดกหรอเยาวชนนนไดอยางเหมาะสมยง ขน เปนการดตอพฒนาการกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกหรอเยาวชนในภาพรวม

การบาบด แกไข ฟนฟเดกและเยาวชน

การแกไข บาบด ฟนฟในภาพรวม

จากการเกบขอ มลจากแบบสอบถามและจดประชมกล ม (Focus Group) ผปฏบตงานในศาลเยาวชนและครอบครวและกลมผเชยวชาญ เหนวาการ แกไข บาบด ฟนฟเ ดกและเยาวชนเปนอกสวนท มความสาคญ รปแบบและกระบวนในการบาบด ทมประสทธภาพยอมชวยใหการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชนประสบความสาเรจและเหนวากระบวนการบาบดมทงระบบปดและระบบเปด เมอระบบราชการไมสามารถดแลไดทวถง จงควรเปดโอกาสใหฝายเอกชนเขามามสวนรวมในการแกไข บาบด ฟนฟ เดกและเยาวชน ซงมลนธหรอองคกรพฒนาเอกชนตางๆ ททางานดานเดกและเยาวชนมจดเดน จดดอยแตกตางกนตามลกษณะความถนดขององคกร ดงนนจงควรมการรวบรวมองคกรตางๆ เพอเปนขอมลในการเลอกสงตอเดกและเยาวชนทกระทาความผดตามความถนดขององคกรนนๆ มารบการแกไข บาบด ฟนฟตามโปรแกรม และควรมการจดศนยขอมลดานการแกไข บาบด ฟนฟ โดยมหนวยงานเฉพาะขนมารบผดชอบบรณาการขอมลพรอมทาคมอในการดาเนนการ

11  

 

โปรแกรมการแกไข บาบด ฟนฟตองมความหลากหลายเพอรองรบสภาพปญหาของเดกทรอรบการแกไข บาบด ฟนฟ จงตองมหนวยงานกลางททาหนาทพฒนาเพอสรางหนวยบาบดภาคเอกชนและพฒนาการทางานในภาพรวม โดยการสนบสนนจดสรรงบประมาณจากภาครฐ

หนวยงานหรอองคกรทสมควรมสวนรวมในงานดานการแกไข บาบด ฟนฟเดก และเยาวชน 5 หนวยงานแรก คอ 1) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง ของมนษย 2)สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน 3) กระทรวงศกษาธการ 4) กระทรวงสาธารณสข 5)ชมชน/เครอขายชมชน

ขอคดเหนทสาคญ คอ หนวยงานตางๆ ควรปรบปรงพฒนางานดานการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน 5 ลาดบแรก คอ 1) หนวยงานตางๆ ควรทางานเชงบรณาการรวมกนมากย ง ข น เ พ อความ เป น เอกภาพ และการ ท างาน ท สอดค ลอง กน เป น ไป ในทศทางเดยวกน 2) ควรมความพรอมในเรองงบประมาณ/บคลากร/สถานท/อปกรณ 3) ควรทางานอยางจรงจงและดาเนนงานอยางตอเนอง 4) ควรพฒนาบคลากรทเกยวของใหมความรเขาใจในกระบวนการแกไข บาบด ฟนฟใหมากยงขน 5) ควรจดทาโครงการเกยวกบการบาบด แกไข ฟนฟโดยใหเดกและเยาวชนมสวนรวมมากขน

ในภาพรวมสวนใหญเหนวาศาลเยาวชนและครอบครว ควรเปนผประสานงานระหวางหนวยงานทงภาครฐ หรอองคกรดานเดกและเยาวชนตางๆ ใหมาทางานรวมกน เพอใหเกดการจดกจกรรมแกไข บาบด ฟนฟ

ในสวนของรปแบบการแกไข บาบด ฟนฟ เหนวา รปแบบการแกไข บาบด ฟนฟ ควรเนนระบบเปดมากกวาระบบฝกอบรมแบบปดทมการควบคมตวเดกและเยาวชน

สวนการพกหรอลดการฝกอบรมในสถานทฝกและอบรมแบบมการควบคมตวและการพกการลงโทษจาคกหรอการลดการลงโทษจาคกเดกและเยาวชนมความเหนตรงกนวาตองขอใหศาลอนญาตกอนเสมอ

การแกไข บาบด ฟนฟ เดกและเยาวชนทกระทาผดโดยศาลเยาวชนและครอบครว

ขอมลจากแบบสอบถาม สวนใหญเหนวาผดาเนนโครงการแกไข บาบด ฟนฟ เดกและเยาวชนทกระทาผดของศาลเยาวชนและครอบครว ควรเปนผพพากษาสมทบ (รอยละ 89.7) รองลงมาควรเปนเจาหนาทศาลเยาวชนและครอบครว (รอยละ 71.3) และผพพากษา (รอยละ 66.7)

รปแบบการแกไข บาบด ฟนฟเ ดกและเยาวชนกระทาผด ทศาลเยาวชน และครอบครวใชอยในปจจบนเหนวามความหลากหลาย (รอยละ 75.5) เหมาะสมกบปญหาของเดกและเยาวชน (รอยละ 68.9) ไดมาตรฐานตามหลกวชาการ (รอยละ 65.9) และในการบาบด แกไข ฟนฟเดกและเยาวชนกระทาผดมการนาครอบครวของเดกและเยาวชน (รอยละ 81.1) และชมชน (รอยละ 54.6) เขามามสวนรวม สวนผ เสยหายม 2 ลกษณะ คอ นาผเสยหายเขาไปมสวนรวม (รอยละ 40.6) และไมไดนาเขาไปมสวนรวม (รอยละ 47.1)

12  

 

การใชมาตรการตามมาตรา 95 และกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทแทนการฟองหรอการดาเนนคดตามปกต

มการนากระบวนการย ตธรรมเชงสมานฉนทและมาตรการตามมาตรา 95 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาใชเปนเครองมอในการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน

ขาราชการตลาการ ผ พพากษาสมทบ และผอานวยการสวนใหญเหนดวย กบการนามาตรการตามมาตรา 95 และกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชแทน การฟองหรอการดาเนนคดตามปกต

การแกไข บาบด ฟนฟ เดกและเยาวชนทกระทาผดโดยศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวนน แตละศาลจะมการดาเนนงานแตกตางกน และยงขนอย กบนโยบายของผบรหารศาลในยคสมยนนๆ

การใชมาตรา 95 ตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ .ศ . 2534 นน ย งคงม ปญหาการนาไปใ ช ดงน ศาลแตละศาลจะนาใชในรปแบบทแตกตางกนไปตามนโยบายของศาลนนๆ หรอผพพากษาบางคนคดวาเปนภาระ และไมทราบวามหนวยงานใดบางทสามารถสงตอเดกและเยาวชนได รวมทงหนวยงานทสงตอเดกและเยาวชนยงไมมความพรอม ขาดประสทธภาพ ไมมการตดตามเดกและเยาวชนอยางจรงจง ไมคอยเปดเผยขอมลในการดา เนนการใหศาลทราบเทา ทควร และเ หน วาถ าสถานพนจและค มครองเ ดก และเยาวชน เขามามบทบาทหรอมสวนรวมในการใชมาตรา 95 ดวยกจะดมาก สวนใหญเหนวาศาลทตนปฏบตงานไมมปญหาและอปสรรคจากการใชมาตรการพเศษตามมาตรา 95

การใชมาตรการพเศษศาลจะใชกระบวนการความยตธรรมเชงสมานฉนทมาชวยในการดาเนนการซงกแลวแตละศาลจะใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกอนฟองหรอระหวางฟอง แตยง มปญหา คอ ขนตอนของกฎหมายของกระบวนการย ตธรรม เชงสมานฉนททไมชดเจน(หมายถงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534)

ศาลเยาวชนและครอบครวควรมบทบาทในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทไปใชในการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน และดาเนนการประสานระหวางหนวยงาน และเครอขายชมชน

ขอสรปและขอเสนอแนะเพอการพฒนาระบบการแกไข บาบด และฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผด

ในปจจบนทกฝายมความตนตวในเรองของการพฒนาระบบ แกไข บาบด และฟนฟเดกและเยาวชน แตกยงขาดองคความรและการพฒนาทกษะใหเปนมออาชพ และในภาพรวมยงขาดนโยบายทจะพฒนาเรองนอยางเปนเอกภาพ ซงจาเปนจะตองมการพฒนาในประเดนตางๆ ดงตอไปน

13  

 

1) การพฒนาโปรแกรมการบาบดฟนฟ

ตงแตศาลเยาวชนและครอบครวไดปรบเปลยนบทบาทหนาทจากการสงเคราะหไป สการแกไขบาบดฟนฟ กไดมการจดกจกรรมใหแกเดกและเยาวชนอยางหลากหลาย ไดแก การจดทาหลกสตรคายอบรมเยาวชนและสรางกระบวนการตดตามเดกหรอเยาวชนโดยเครอขายชมชนในโครงการรฐราษฎร รวมใจพฒนาเยาวชนเฉลมพะเกยรตฯ การจดตงศนยใหคาปรกษาในรปแบบของหองกจกรรมเดกและเยาวชน (Common Room) และจดเปนศนย Hot Line เยาวชน ในศาลเยาวชนและครอบครว โครงการสงเสรมอาชพเดกและเยาวชน โครงการสงเสรมสขภาพและการกฬาใหกบเยาวชน กองทนอาหารเสรมเพอเดกและเยาวชน โครงการพฒนากระบวนการฝกอบรม แกไข และฟนฟเดกและเยาวชน เชน โครงการคายอบรมเยาวชนเพออนาคตของชาต กจกรรมครอบครวสมพนธ โครงการใหคาปรกษาแนะนา โครงการสรางชวตใหมเดกและเยาวชน 1 ตอ 3 รวมทงโครงการบรรพชาสามเณร เปนตน ซงการพฒนาระบบการแกไขบาบดฟนฟทศาลเยาวชนไดจดทาขนยงรวมถงการพฒนาระบบไกลเกลยและการระงบขอพพาทตางๆ ไมวาการประชมกลมเยยวยาเชงสมานฉนทและการประชมกลมสหวชาชพตางๆ และการสรางเครอขายพทกษเดกเยาวชนและครอบครวในระดบชาต และระดบทองถนทวประเทศ เพอใหทกภาคสวนมบทบาทในการดแลเดกและเยาวชนควบคกนไป

สาหรบโรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรต กไดพฒนางานดานการฟนฟบาบดเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมหลายประการ เชน การพฒนาระบบงานนตจตเวชเดก เยาวชนและครอบครวเชงเยยวยา กอน ระหวาง และหลงการพจารณาพพากษา หรอคาสงของศาลเยาวชนและครอบครว (Forensic Psychiatry System in Restorative Justice for Juvenile and Family Justice Development and Policy Reform) รวมทงการจดทาโครงการชมชนบาบด (Therapeutic Community) เพอฟนฟสมรรถภาพเดก เยาวชน และครอบครวดวย

ในสวนของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน และกรมคมประพฤต กไดมความพยายามในการพฒนาโปรแกรมการบาบดฟนฟเดกและเยาวชนควบคกนไปดวย โดยมกจกรรมเสรมสรางแรงจงใจเพอเขารบการบาบด กจกรรมสรางความตระหนกรตนเองและผอน กจกรรมเสรมสรางศกยภาพครอบครว และกจกรรมเสรมสรางคณธรรมและจรยธรรม ตงแตกอนการพจารณาคดในสถานแรกรบเดกและเยาวชนกอนการพจารณาคด การบาบดในชวงของการหนเหคด การบาบดในศนยฝกและอบรม รวมทงการมกจกรรมแบบพเศษในบานกาญจนาภเษก และกจกรรมการบาบดในระหวางการคมประพฤต เพอใหเดกเกดความเปลยนแปลงทงรางกาย จตใจ และจตสานก กนบเปนความพยายามทสาคญ อยางไรกตาม กจกรรมดๆ ทงหลาย จกตองถกนาไปใชอยางมประสทธภาพจากผทมความรและมความมงมนในการทางานดานเดก ในทกพนทของประเทศ ซงเปนเรองทกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนและกรมคมประพฤตจาเปนตองพฒนาใหมความทนสมยและเหมาะสมมากยงขนเรอยๆ ในอนาคต

14  

 

เกยวกบเรองโปรแกรมการแกไขบาบดฟนฟน ในตางประเทศไดมการพฒนาไปอยางกาวหนา ซงกจกรรมการแกไขบาบดฟนฟมใชพงเปาไปทตวเดกหรอเยาวชนแตเพยงอยางเดยว หากแตรวมไปถงการบาบดบดามารดา โรงเรยนและชมชนทเกยวของกบเดกหรอเยาวชนดวย การศกษาดงานทเมอง Miami Dade เปนตวอยางใหเหนวารปแบบโปรแกรมการดาเนนการมความหลากหลายมาก ดงนน ในอนาคต กนาจะไดมการสงเสรมใหเกดกจกรรมใหมๆ มากยงขน ไมวาจะเปนการจดทาโครงการหรอทาหลกสตรการเรยนแบบพเศษ (Classroom Curricula) การเขาคายเดนปา (Wilderness Camp) การใหอยบานเปนกลม (Group Home) โครงการพเลยง (Mentoring) โครงการพฒนาภาวะผนา (Leadership Development) การจดทากจกรรมศาลทดาเนนการโดยเยาวชน (Teen Court) กจกรรมเกยวกบการจดการความโกรธ (Anger Management) ทในปจจบนมหลากหลายวธทจะสามารถแกไขปญหาเดกทเกบกด มความเคยดแคน และชอบใชความรนแรงไดอยางเปนรปธรรมและมประสทธภาพ การใชศลปะเพอการบาบด (Art Therapy) ทอาจจะมทงการใหเดกไดใชการวาดเขยนหรอการปนเพอเปนการระบายและพฒนาอารมณความความรสก การใชดนตรหรอการรายราแบบ Eurhythmy ซงเปนเรองของกายบาบดและจตบาบดควบคกนไป การจดทาโปรแกรม “ปน” เพอแกไขปญหาผกระทาผดทใชปน เปนตวอยางกจกรรมสรางสรรคของตางประเทศ เพอการเปลยนแปลงพฤตกรรม ความรสก และความรสกนกคด (Cognitive Behavioral Therapy) อนเปนกจกรรมทมฐานทางวชาการทดและสามารถพสจนไดแบบเปนวทยาศาสตร และเนนกระบวนการในการเปลยนแปลงภายในของเดกและเยาวชน (Spiritual Transformation Process) ทนาจะนามาพฒนาอยางจรงจงในประเทศไทยโดยจาเปนตองศกษาวจยในรายละเอยด จนถงขนนามาปรบใชเพอการปฏบตการไดอยางเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย

2) การพฒนาองคกรแกไขบาบดฟนฟ

การกอตงศนยฟนฟสมรรถภาพเดก เยาวชนและครอบครว ของโรงพยาบาล ตลาการเฉลมพระเกยรต การกอตงมลน ธ เ พอการพฒนาระบบย ตธรรมดานเดก และเยาวชน รวมทงการกอตงโรงเรยนฟาใสวทยาและศนยฝกอาชพฟาใสปนนาใจ นบเปนตวอยางของการพฒนาองคกรท เก ยวของ ใ ห มความพรอมทจะรอง รบกจกรรม ของเดกและเยาวชนอยางรอบดาน ซงยงตองกระทาอยางจรงจงมากขนในโอกาสตอไป เพราะในปจจบน แตละหนวยงานขางตนยงประสบปญหาในการดาเนนงาน โดยเฉพาะปญหาการขาดแคลนทรพยากรดานบคลากร และงบประมาณ

ส าหร บการ พฒนาในส วนของกรม พน จและค มครอง เ ดกและ เยาวชน และกรมคมประพฤต ทมอานาจหนาทโดยตรงในการแกไข บาบด ฟนฟและดแลเดก และเยาวชนนน จาตองเปนหนวยงานกลางทจะพฒนาบคลากรทกฝาย ไมวาจะเปนนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห พนกงานพนจ พยาบาล ซงตองใหสามารถทางานแบบประสานงานกบฝายอนๆ ไดเปนอยางด ไมวาจะเปนกรรมการสงเคราะห กรรมการคมครองเดก ตวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถน ตวแทนกระทรวงแรงงาน ตวแทนกระทรวงสาธารณสข ตวแทนกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เจาหนาทตารวจ

15  

 

พนกงานอยการ และเจาหนาทราชทณฑ รวมทงการทางานในเชงรกเพอสรางนวตกรรมใหมๆ ใหเกดขนดวย

นอกเหนอจากการพฒนาหนวยงานในกระบวนการยตธรรมแลว การพฒนาหนวยงานภายนอกกเปนเรองทมความสาคญมาก เพราะหลกการใหมในการปฏบตตอเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมเนนระบบการบาบดแบบเปด (Open System) หมายความวาควรใหโอกาสเดกและเยาวชนมอสรภาพใหมาก ไมเนนการควบคมตว และไมเนนการอยภายใตการดแลของรฐ ดงนน หากครอบครวของเดกและเยาวชน มความพรอม ครอบครวอาจใหการดแลเพอการแกไขบาบดเอง และหากชมชนพรอม ชมชนกอาจเขามาชวยดแลเดกและเยาวชนนนดวย โดยผานผนาหรออาสาสมครของชมชน และนอกเหนอจากนน การพฒนาองคกรสหวชาชพ โดยเฉพาะโรงพยาบาลและมหาวทยาลยกเปนเรองสาคญ เชน การพฒนาใหเกดหนวยงานพเศษดานการบาบดเดกหรอเยาวชนทกระทาความผดโดยเฉพาะ เชน การตงศนยสขภาพจตเกยวของกบเรองนในโรงพยาบาลเพอดแลเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม เปนตน

หากการบาบดแบบเปด ไมไดอยในความดแลของกรมพนจและคมครองเดก และเยาวชน ตองใหศาลพจารณาความเหมาะสมในการดาเนนการ ในกรณทใหหนวยงานภายนอกเขามาดาเนนการแกไข บาบด ฟนฟและเดกหรอเยาวชน ในระบบปด ตองใหกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนรบรองมาตรฐานและให อานาจศาลเยาวชน และครอบครวในการตดตามการฝกอบรมเดกและเยาวชนแบบมการควบคมตวดวย

ตามทคณะผวจยไดไปศกษาดงานระบบยตธรรมดานเดกและเยาวชนทเมอง Miami-Dade ทาใหไดเหนวาองคกรททากจกรรมดานการแกไขบาบดฟนฟเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมจานวนมากเปนองคกรทางภาคประชาชนสงคมและชมชน (Community-Based Rehabilitation and Restoration Services) ไมวาจะเปนองคกรทใหการศกษาแกเดกและครอบครว องคกรดานการบาบด หรอองคกรดานการสงเคราะห ซงองคกรเหลานอยในพนท ผกพนกบพนทและตวเดกและเยาวชนโดยตรง ทาใหมประสทธภาพในการดาเนนการเปนอยางมาก เพราะพฒนางานมาอยางมออาชพและมความตอเนองยาวนาน ในประเทศไทยแมจะมองคกรภาคประชาสงคมทาหนาทนอยบาง แตกยงมอยนอยมาก จงมความจาเปนทจะตองมการใหการสนบสนนใหมการพฒนามากขน ควบคไปกบการทางานของภาครฐ เพอใหชมชนตางๆ ไดเขามามสวนรวมในการฟนฟเดกและเยาวชนไปพรอมกน ซงการสนบสนนอาจเปนไดทงการใหเงนสนบสนนอยางจรงจงตามความเปนไปไดและผลงานทเกดขน รวมทงอาจใหการสนบสนนในเชงการใหบคลากร การใหองคความร ทกษะ เครองมอในการดาเนนการและงบประมาณอยางจรงจง ซงอาจจดใหตามผลงานทไดกระทาใหเกดขนแกระบบยตธรรมตามความเหมาะสม ซงการพฒนาหนวยงานภายนอกเพอการบาบดน หนวยงานทเกยวของอาจจะตองตงองคกรใหมขนมาเพอเปนผประสานงานและทาการพฒนาในเรองนใหเกดเปนรปธรรมขนโดยเรว

ดงน นการพฒนาองคกรแกไขบาบด ฟนฟ จก ตองกระทาท ง ในหนวยงาน ในกระบวนการยตธรรมและหนวยงานภายนอกหรอองคกรภาคเอกชน ซงในอดตทผานมาทงหนวยงานในกระบวนการยตธรรมและองคกรภาคเอกชน ไดพยายามพฒนากจกรรมตางๆ ท

16  

 

หลากหลาย แตยงไมมหนวยงานกลางในการรวบรวมขอมลและพฒนาตอยอดองคความรและการดาเนนกจกรรมเหลานนอยางเปนระบบ อาจจะตองตงองคกรใหมขนมาเพอเปนผประสานงานและทาการพฒนาในเรองนใหเกดเปนรปธรรมขนโดยเรว โดยทาหนาทรบผดชอบรวบรวมขอมลองคกรตางๆ ทมศกยภาพในการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน และบรณาการการปฏบตงานขององคกรเหลานน จดทาเปนแผนยทศาสตรในการบาบด แกไข ฟนฟเดกและเยาวชน รวมทงจดทาคมอในการดาเนนการแกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน ซงหนวยงานนตองจดทาภารกจในภาพรวมทจาเปน ไมเพยงแตเปนการรวมรวมองคความร แตตองเปนการทางานวจยในเชงวชาการ เพอพฒนาความรตางๆ ไปสการปฏบตทเปนรปธรรมอยางแทจรง

3) การพฒนาระบบการประเมนผลการแกไขบาบดฟนฟ

ทผานมา การแกไขบาบดฟนฟทมอยมากมาย ทงในสวนของศาลเยาวชน และครอบครวและสวนของหนวยราชการอน และขององคกรภายนอก ยงไมถกประเมนอยางจรงจงและเปนระบบ ในอนาคต จงมความจาเปนทจะตองมการประเมนทเปนระบบและไดมาตรฐาน ซงอาจจะกระทาโดยหนวยงานภายนอกทมความเปนกลาง สาหรบการด า เน น ง านของห นวยงานภายนอกศาล เยาวชนน น หาก มการ เ ปด โอกาส ใ ห ศาลเยาวชนและครอบครว โดยผพพากษา ผพพากษาสมทบ หรอเจาหนาทของศาล มบทบาทเขาไปรวมประเมนผลการแกไขบาบดฟนฟ ไมวาจะเปนการตรวจรายงาน การดาเนนการ หรอการเขาเยยมชมกจกรรม หรอการพบปะกบเดกและเยาวชนหรอผทเกยวของโดยตรง ก ยอมทาใหมการชวยพฒนางานใหดขนไ ดดวย การมสวนรวม ซงการพฒนางานตางๆ เปนเรองทมความจาเปนเพอใหการทางานของท งระบบม ความสมบรณขน

การตดตามเดกหรอเยาวชนภายหลงออกจากกระบวนการยตธรรม

การเตรยมความพรอมกอนปลอยเดกและเยาวชน

สวนใหญเหนวาการจดตงบานพกเตรยมความพรอมหรอบานกงวถ (Halfway House)กอนปลอย มความจาเปนมาก กอนปลอยตวควรจดโปรแกรมการฝกงาน และจดหางานใหเดกและเยาวชน (รอยละ 81.4) รองลงมาเหนวาควรเปนการปจฉมนเทศ (รอยละ 73.9) หาสถานทศกษา(รอยละ 72.1) จดอบรมหลกสตรทจาเปนสาหรบเดก และเยาวชน (รอยละ 64.3)

การตดตามเดกและเยาวชน

ระบบการตดตามเดกและเยาวชนหลงไดรบการบาบด แกไข ฟนฟนนเปนเรองสาคญ มาก วตถประสงคของการตดตามเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมเดกและเยาวชน สภาพแวดลอมความเปนอยของเดกและเยาวชน และตดตามเรองทางสงคมของเดก และเยาวชน

17  

 

เ มอเสรจสนคดแลว รฐจะไมมอานาจใดๆ เหนอเดกอก ทางครอบครวอาจ ไมตองการให ตดตามเดกและเยาวชน เพราะมองวาเปนการจากดสทธสวนบคคล ทาใหการตดตามไมสามารถทาไดมากนก การตดตามหลงปลอยควรมกฎหมายกาหนด ขอบเขตทชดเจน

ในการตดตามหลงปลอยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของ มนษยสามารถเขามาดแลไดเพอการสงเสรมและพฒนาคณภาพและความมนคงในชวต สถาบนครอบครวและชมชน

ข อ มลจากแบบสอบถามพบว า ข า ร าชการ ตลาการ ผ พ พากษาสมทบ และผ อ านวยการสวนใหญเ หนวาศาลทตนปฏบ ต งานมกระบวนการตดตามเดก และเยาวชน ม 3 รปแบบ คอ 1) การตดตามหลงปลอยอยางเดยว 2) การเตรยมการณ กอนปลอยและมการตดตามหลงปลอย 3) การเตรยมการณกอนปลอยอยางเดยว วตถประสงคการตดตาม เพอปองกนการกระทาความผดซา (รอยละ 88.3) เพอชวยเหลอ ดานจตใจ (รอยละ 62.1) เพอชวยเหลอในทางสงคม (รอยละ 55.5) และเพอชวยเหลอ ทางเศรษฐกจ (รอยละ 35.2)

หนวยงานหลกทควรเปนผรบผดชอบในการตดตามเดกและเยาวชนหลงปลอย 5 อนดบแรก คอ 1) กรมคมประพฤต 2) กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน 3) กระทรวงการ พฒนาส งคมและความ มนคงของมนษ ย 4) เ คร อข าย ชมชน 5) ศาลเยาวชนและครอบครว

หนวยงานราชการของไทยทมบทบาทในการดแลเดกและเยาวชนนนมหลาย หนวยงานแตทางานแยกสวนกน การตดตามเดกและเยาวชนของแตละหนวยงานตางสราง เครอขายของหนวยงานมาชวยเหลองานดานน แตปญหาในการทางานเครอขายตดตาม กยงไมไดประสทธภาพเนองจากมปญหาเรองคาตอบแทน ดงนนตองมการวางแผนใหมตว ประสาน ตองทางานในเชงลกประสานชมชน พฒนาจดบรการตางๆ ในพนทหรอชมชนไม วาโรงเรยน โรงพยาบาล และสถานอนามย พฒนาความรใหครอบครวเดกและเยาวชนซง องคความรหลายเรองตองหาจากชมชน อยามองขามศกยภาพของชมชน ตองม “หนวยงาน กลางในการประสานงาน” ในพนทประสานกบองคการปกครองทองถน

ขอเสนอแนะเพอการพฒนาระบบการตดตามเดกและเยาวชนทกระทาผด

ในปจจบน หนวยงานตางๆ ไดใหความสาคญกบการปฏบตงานในกระบวน การยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชน ดานระบบการจาแนกเดกและเยาวชน และดานการ แกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชนแลว แตความสนใจในงานดานการตดตามเดก และเยาวชนภายหลงออกจากกระบวนการยตธรรม (Follow Up) ยงมอยนอย

ระบบการตดตามตองเรมจากการเตรยมความพรอมกอนปลอย (Juvenile Pre- Released) โดยตองมการประเมนอยางรอบคอบเพอใหเกดการตดตามเพอชวยเหลอ สนบสนนและปองกนการกระทาความผดซา ไดอยางมประสทธภาพ การตดตามไดแก การสงเคราะหหลงปลอย (After Care Services) ทอาจจะมทงแบบบงคบ (Voluntary After-Care) และไม บงคบ (Compulsory After-Care) ซ ง จา เ ปนตองมการประเมน

18  

 

ความเส ยงท เก ยวของกบเดกและเยาวชน (Risk Management) รวมทงการประเมน ความตองการของเดกและเยาวชน (Need Assessment) เพอจะไดชวยสนองตอบเดกไดอยางเหมาะสมตอไป ตวอยางเชนเดกอาจตองการหางานทาหรอการเขาศกษาตอเพอไมใหเกดความเสยงในการประกอบอาชญากรรมอก ดงนน การดแลสงเคราะหจงอาจจาเปนตองทาควบคไปกบการเฝาระวงตดตามอยางเหมาะสม ซงกระทรวงยตธรรม กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กระทรวงศกษาธการ และหนวยงานอนๆ อาจจะตองพฒนาระบบการประสานงานในเรองนอยางจรงจง เพอไมใหงานเกดความซาซอน ตอไป ซงควรมหนวยงานหลกททาหนาทในการตดตามภายหลงออกจากระบวนการยตธรรม แบบมเงอนไขในการดแล ควรมการจดเกบสถตโดยเฉพาะการกระทาผดซาของเดกและเยาวชน มการจดทาคมอการตดตาม มระยะเวลาและแผนงานในการตดตามใหชดเจน และการตดตามควรมกาหนดระยะเวลาทแนนอน

กรณเดกและเยาวชนไมมทอยเปนหลกแหลง ควรประสานเครอขายทอยใกลเดก และเยาวชนมากทสดเปนผตดตามดแล ตองทางานในเชงลกประสานชมชน พฒนา จดบรการ ตางๆ ในพนทหรอชมชนไมวาโรงเรยน โรงพยาบาล และสถานอนามย เปนตน หากเดกและเยาวชนหรอครอบครวตองการความชวยเหลอจะไดมความสะดวกและเขาถงหนวยงานตดตามโดยงาย ควรทางานเปนเครอขายตดตามเดกและเยาวชนโดยมคาตอบแทนใหหนวยงานเครอขายเพอประสทธภาพในการตดตาม มหนวยงานกลางในการประสานงานของเครอขาย พรอมทงใหการพฒนาเพมความรเรองการตดตามเดกและเยาวชนอยางตอเนอง และสนบสนนงบประมาณใหหนวยงานหรอชมชนเครอขายอยางเพยงพอ

สาหรบงานดานการตดตามเดกหลงออกจากกระบวนการยตธรรมน เปนเรองท ศาลเยาวชนและครอบครวเหนสมควรใหการสนบสนนและมสวนรวมดวย โดยเฉพาะผพพากษาสมทบหรอเจาหนาทของศาลอาจมบทบาทในการเขาเยยม หรอการตรวจ รายงานผลจากเจาหนาททรบผดชอบ เพอชวยตดตามเดกและเยาวชนควบคกนไปกบ ห น ว ย ง า นอนๆ และนอกเหนอจากการใหบทบาทหนวยงานของรฐในการตดตามเดกและ เยาวชนแลว ภารกจนนาจะถกสงเสรมใหเปนของชมชนทเกยวของดวย เชน กจกรรมการสอดสองดแลโดยชมชน หรอกจกรรมครอบครวอปถมภ ดงนน ระบบการประสานงานกบชมชนเกยวกบการตดตามน จงสมควรตองกระทาอยางมจรงจงในอนาคต เพอใหเกดการสงตอการดแลเดกและเยาวชนไปยงชมชนตอไป นอกเหนอจากน การพฒนาระบบฐานขอมลทด ควรมการเชอมโยงของระบบตดตาม ระหวางหนวยงานตดตามกบกลไกในการตดตามใหเปนระบบ เพอไมเกดการซาซอน กจะชวยทาใหระบบการตดตามมประสทธภาพอยางแทจรง ดงนน ผทเกยวของทกฝายจงสมควรใหความสาคญกบเรองนอยางจรงจงดวย

ขอเสนอแนะเพอการพฒนาศาลเยาวชนและครอบครวในภาพรวม

การพฒนาศาลเยาวชนและครอบครวในภาพรวมใหเกดความพรอมในการจดทาระบบการจาแนก บาบด ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรม อาจทาไดดวยการพฒนาบคลากร การพฒนาระบบงาน และการเพมการสนบสนนดานงบประมาณ

19  

 

1. การพฒนาบคลากร

การพฒนาบคลากร ไมวาจะเปนผบรหารศาลในระดบอธบดผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวหรอระดบผพพากษาหวหนาศาลเยาวชนและครอบครว ผพพากษา ผพพากษาสมทบ หรอเจาหนาทของศาลเปนเรองทมความจาเปน ตงแตเรองของการคดเลอกบคลากรเขาสศาลเยาวชนและครอบครว ระบบโยกยาย และระบบการฝกอบรมตางๆ

ในสวนของผบรหารศาล นอกจากจะจาเปนตองไดผ พพากษาท มความร ความสามารถและความสนใจเขาไปทางานดานเดกและเยาวชนแลว ยงตองมวสยทศนในการพฒนาระบบงาน ตลอดจนมศกยภาพในการประสานเครอขายความรวมมอในการปฏบตงานกบหนวยงานทงภายในและภายนอกกระบวนการยตธรรม รวมถงองคกรภาคเอกชนและประชาสงคม เพราะหากผบรหารศาลเยาวชนและครอบครวขาดคณสมบตดงกลาวนอกจากไมสามารถนาพาศาลเยาวชนและครอบครวไปสมาตรฐานทสามารถแกไขปญหาเดกหรอเยาวชนไดอยางบรรลวตถของการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวแลว ยงกลบกลายเปนอปสรรคสาคญในการดาเนนงานของศาลเยาวชนและครอบครวเสยเอง

ในสวนของผพพากษานน จาเปนตองไดผพพากษาท มความร ความสามารถ และความสนใจเขาไปทางาน โดยตองสรางความตอเนองของการพฒนาบคลากร เพราะการยายผพพากษา บอยๆ ยอมทาใหการพฒนาทดขาดความตอเนอง

ส าหรบผ พพากษาสมทบนน บทบาทของ ผ พพากษาสมทบในปจ จ บน น ไมสมควรจะทาหนาทแคเปนผคอยปลอบประโลม หรอเปนแคผสงเคราะหบรจาคเงนหรอทรพยสนใหแกกจกรรมของศาลเยาวชนและครอบครว แตสมควรจะมสวนรวมมากกวานน ทงในสวนของการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตาม โดยเฉพาะการทาหนาทผไกลเกลย การมสวนรวมคนหามาตรการดาเนนการทเหมาะสมกบเดก การเพมบทบาทในการตดตามผลการทาแผนเกยวกบเดก และเมอภาระหนาทของผพพากษาสมทบกาวหนาไปถงเรองการใชความรทางวชาการหรอวชาชพอยางจรงจง ในอนาคตกอาจจะตองพจารณาคดเลอก ผพพากษาสมทบทมความรทางวชาชพเกยวกบเดกมาโดยเฉพาะเปนการพเศษ เพราะในปจจบนผพพากษาสมทบสวนใหญยงมอาชพประกอบกจการสวนตว และสวนหนงเปนขาราชการบานาญ หรอมบางคนไมไดประกอบอาชพ ดงนน ศาลเยาวชนและครอบครวอาจจะตองมการพจารณาทบทวนการคดเลอกผพพากษาสมทบจากบคคลทมประสบการณและความรความสามารถเกยวกบเดกและเยาวชนอยางแทจรง เพอทจะไดเขามาพจารณาพพากษาคดเดกและเยาวชนใหบรรลวตถประสงคในการตงศาลเยาวชนและครอบครว ในอนทจะสามารถแกไขพฤตกรรมเดกหรอเยาวชนใหกลบคน สสงคมอยางสรางสรรค เปนเรองทมความจาเปน ทผานมาระบบการคดเลอกผพพากษาสมทบยงมขอบกพรองทอาจทาใหไมไดบคคลทมความเหมาะสมเขามาในบางครงบางคราว ซงในประเดนนนาจะไดนามาพจารณาปรบปรงในวาระทจะตองมการออกระเบยบคณะกรรมการตลาการในการคดเลอกผพพากษาสมทบตามร างพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและว ธ พจารณาคด เยาวชน และครอบครว พ.ศ....ตอไป

20  

 

ในสวนของเจาหนาทศาลเยาวชนและครอบครวนน จาเปนตองมการพฒนาเจาหนาทใหมความรความเขาใจเรองเดกและเยาวชนมากยงขน เพอจะไดมาชวยงานผ พพากษา และผพพากษาสมทบแบบองครวม สาหรบการประสานงานดานคดและการจดการคดนน ซ งในอนาคตอาจมความจาเปนตองเ พมตาแหนง “ ผ จดการคด” (Case Manager) ขนมารบผดชอบตดตามและประสานงานเ กยวกบการจาแนก แก ไข บาบด ฟนฟ หรอตดตามเดกหรอเยาวชน อยางจรงจงในอนาคต

การพฒนาบคลากรโดยการฝกอบรมและการจดกจกรรมตางๆ เปนเรองจาเปน ทงในชวงการเตรยมการกอนดารงตาแหนง ตลอดจนการฝกอบรมใหความรหรอการจดกจกรรมแลกเปล ยน เ ร ยนร ศ กษา ด งานต างๆ น น จ ก ต องกระ ท าอ ย าง ตอ เน อ ง ด วย ว ธ ทเหมาะสม ทจะทาใหผทเกยวของทกฝายไดเขาใจทงปรชญา กฎหมาย และวธปฏบตทเปนรปธรรมอยางแทจรง ทผานมาศาลยตธรรมยงไมมการฝกอบรมหลกสตรเฉพาะสาหรบบคลากรทปฏบตงานในศาลเยาวชนและครอบครวอยางเปนระบบ ทาใหบคลากรยงขาดองคความรทเหมาะสมตอการปฏบตงาน

2. การพฒนาระบบงาน

แมศาลเยาวชนและครอบครว ทวประเทศจะได มความตนตว ทจะพฒนา และปรบปรงงานดานเดกและเยาวชนมาโดยตลอด โดยมหลายศาลมผลงานทดเปนทยอมรบโดยทวไป แตระบบงานในภาพรวมยงตองการการพฒนาอกหลายดาน

การพฒนาการจดทานโยบายดานเดกและเยาวชน ในปจจบน ยงขนอยกบอธบดผพพากษาศาลเยาวชนและครอบค รวกลางหรอผ พพากษา หวหนาศาล เยาวชน และครอบครวแตละศาลทจะนาพาศาลไปตามดลพนจของแตละทาน ไมมความยงยน และไมเปนเอกภาพ ทาใหศาลบางศาลมความกาวหนา ในขณะทศาลอกหลายศาลยงไมมความรค วาม เ ข า ใจ ใน เ ร อ งท เ ก ย วข อ ง ท า ให เ ด กหร อ เ ยาวชนไ ม ไ ด ร บการปฏ บ ตท ด โดยเสมอภาคกน นอกจากนการพฒนานโยบายการปฏบตงานของศาลเยาวชน และครอบครวใหเปนระบบและยงยน จะตองจดทาแผนปฏบตการในแตละชวงระยะเวลาใหมการพฒนาตอเนองกนภายใตยทธศาสตรแผนงานการปฏบตตอเดกหรอเยาวชน ทถกกาหนดขนจากการระดมความคดเหนของบคลากรในศาลเยาวชนและครอบครว และผเกยวของทกฝาย เพอรวมกนเสนอแนวทางในการพฒนานโยบายเกยวกบระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชนใหมมาตรฐานอนเปนทยอมรบและมความเปนเอกภาพ ไมเพยงแตกาหนดขนจากแนวคดของผบรหารจากสวนกลางเทานน

สาหรบการพฒนาโปรแกรมการดาเนนการแบบใหมๆ เกยวกบเดกและเยาวชนนน ศาลเยาวชนและครอบครวอาจจะตองลงทนใชงบประมาณจานวนมากในการสราง องคความร ใหมๆ ในเรองทเกยวของเชน การจางใหผ เ ชยวชาญมาคดคนเครองมอ ทเหมาะสมในการดาเนนงาน ซงอาจเปนนกวชาการหรอผเชยวชาญในการทางานแบบ สหวชาชพ เพอใหเกดความรทเพยงพอในการดาเนนการอยางเหมาะสม

นอกเหนอจากน การพฒนาระบบขอมลของศาลเยาวชนและครอบครวใหเออ ตอการทางานเปนสงทมความสาคญมาก คมอในการปฏบตงานในดานตางๆ ขอมลเกยวกบ

21  

 

โปรแกรมกจกรรมทเกยวกบเดก หรอขอมลของหนวยงานทเกยวของ นบเปนสงสาคญท จะทาใหการทางานของศาลเยาวชนและครอบครวมประสทธภาพมากยงขน

3. การเพมการสนบสนนดานงบประมาณ

สาหรบเรองงบประมาณของศาลเยาวชนและครอบครวนน เปนเรองทคอนขางขาดแคลนไมเพยงพอมาโดยตลอด สงผลกระทบอยางสาคญตอการพฒนานโยบายระบบการปฏบ ตตอเดกหรอเยาวชนของศาลเยาวชนและครอบครวในภาพรวม ดงจะเหนได จากการบางยคบางสมยทผบรหารศาลเยาวชนและครอบครวกลางมความพยายามกาหนดแผนงานและประกาศเปนนโยบายใหศาลเยาวชนและครอบครวทวประเทศปฏบตอยางเปนเอกภาพ แตกเปนเรองปฏบตไดยาก เนองจากขาดการสนบสนนการจดสรรงบประมาณจากสานกงานศาลยตธรรมในจานวนทเพยงพอตอการดาเนนงานศาลเยาวชนและครอบครวทวประเทศตามยทธศาสตรของแผนงานนโยบายดงกลาว

ดงนน ผบรหารศาลยตธรรมตองตระหนกถงความสาคญในการพฒนาระบบ การปฏบตตอเดกหรอเยาวชน และพยายามทาใหรฐบาลเหนความสาคญของเรองดงกลาว จดสรรงบประมาณอยางเพยงพอทจะเออตอการพฒนาระบบการปฏบตตอเดกหรอเยาวชนอยางเขาใจในบทบาทหนาทของศาลเยาวชนและครอบครวตามวตถประสงคในการจดตงศาลเยาวชนและครอบคร วอ ย างแ ทจร ง ส าหรบการ พ งพาเ งนและทรพยากร ตางๆ ของผพพากษาสมทบเพอใหใชในการดาเนนงานราชการดานเดกและเยาวชน แมจะเปนความเสยสละดวยความสมครใจของทานผ พพากษาสมทบแตก ไ มนาจะถอเปนแนวทาง ทถกตองในการพฒนางานอยางถกหลกการจดการทด

อยางไรกตาม ในทสดพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 กไดสรางกลไกจดการกบปญหาเรองงบประมาณทกาหนดไวในมาตรา 32 ใหมการจายคาตอบแทนแกสถานทททาการตรวจรกษา แกไขบาบดฟนฟตามคาสงหรอคาพพากษาของศาลเยาวชนและครอบครว ซงนาจะเปนชองทางทพอจะคลคลายปญหาการขาดงบประมาณในการดาเนนงานในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชน แตทงนคงตองฝากความหวงไวทระเบยบคณะกรรมการบรหาร ศาลยตธรรมโดยความเหนชอบของกระทรวงการคลงเกยวกบเรองนวาจะมหลกเกณฑทครอบคลมเพยงพอทจะรองรบกจกรรมทจาเปนตอการแกไขปญหาเดกและเยาวชนในฐานะทนทางสงคมหรอไม

4. การพฒนาระบบงานของกระบวนการยตธรรมในภาพรวม

4.1 การพฒนาทกษะความเปนมออาชพ

เนองจากงานดานการจดทาระบบการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมยงถอเปนเรองใหมสาหรบทกองคกรทเกยวของ การพฒนาทกษะความเปนมออาชพในการดาเนนการจงเปนเรองทมความจาเปนอยางยง ดงนน การพฒนาองคความรทงในเชงทฤษฎและเชงปฏบตจกตองกระทาอยางจรงจงกบทกสวนและทกระดบ การฝกอบรมบคลากรจากทกฝายไปพรอมๆ กน ทาใหเกดการศกษาเรยนรไปดวยกน โดยไมแยกหนวยงานแตใหถอเดกเปนศนยกลาง

22  

 

นอกเหนอจากน การพฒนาระบบสหวชาชพทเกยวของ การพฒนาศกยภาพองคการดานเดกและเยาวชน การพฒนาองคกรชมชนดานเดกและเยาวชน การพฒนาเครอขายองคกรดานเดกและเยาวชน เปนเรองทตองพฒนาควบคกนไปดวย

4.2 การพฒนาระบบขอมลกลางทใชรวมกนระหวางหนวยงานในกระบวน การยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชนอยางเปนระบบ

การพฒนาระบบขอมลทเกยวของ ไมวาจะเปนเรองการเกบและการจดทาฐานขอมล ทงในสวนของเดกและเยาวชน รวมทงขอมลเกยวกบโปรแกรมการแกไขบาบดฟนฟ และขอมลอนๆ ของศาลเยาวชนและครอบครว และขององคกรภาคประชาสงคม และชมชน เชน รายชอหนวยงาน และองคกรเครอขายทเกยวของกบเดกและเยาวชนท จะสงเดกไปบาบดฟนฟ รายชอผเชยวชาญดานเดกและเยาวชนนาจะไดมการจดทาระบบการจดการความร (Knowledge Management) เพอนาไปเผยแพรและถายทอดความรทงระบบอยางเหมาะสม โดยจดทาระบบเอกสารและฐานขอมลกลางทใชรวมกนระหวางหนวยงาน เพอใหเกดการพฒนากระบวนการยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชนอยางเปนระบบ ซงการพฒนาในเรองนอาจหมายความรวมถงการพฒนาหองสมด และศนยขอมลสารสนเทศดานกระบวนการยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชนดวย

4.3 การพฒนาระบบการประเมนงาน

ในปจจบนองคกรในกระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชนตางกมนใจวากจกรรมทหนวยงานของตนไดดาเนนการเปนงานทมประสทธภาพเปนอยางด อยางไรกตาม การพฒนาระบบการประเมนงานโดยเฉพาะการพฒนาระบบการประเมนงานขององคกรยตธรรมดานเดกและเยาวชนทเปนกลางจากหนวยงานภายนอก (External Assessment) และมระบบตดตามทจรงจง ซงอาจทาโดยสถาบนวชาการ หรอสถาบนอดมศกษาตางๆ กนาจะทาใหมาตรฐานการทางานในเรองของการจาแนก บาบด ฟนฟ และตดตามเดก และเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรมในภาพรวมไดรบการยอมรบมากยงขน

4.4 การพฒนาความรวมมอและการประสานงาน

งานวจยฉบบนขอเสนอแนะการพฒนาความรวมมอและการประสานงานใน 2 มต

ม ต ทหน ง : การพฒนาดานการปฏ บ ตงานรวมกนของหนวยงานหลก ในกระบวนการย ต ธ ร รมอ ย า ง เป นอ ง ค ร ว ม ม เ ด กหร อ เ ย า วชน เป นศ น ย กล า ง โดยยดประโยชนสงสดของเดกหรอเยาวชนเปนสาคญ

ทผานมา ประเทศไทยไดรบบทเรยนจากการปฏบตงานภายใตทศนคต ทบคลากรในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกตางคนตางทางานภายใตแนวคดในการรกษา พนทอานาจของตนเอง จนกระทงการปฏบตงานของหนวยงานดานเดกและเยาวชน ขาดความรวมมอกนในระหวางองคกรของรฐดวยกนเอง และกบองคกรภายนอก ส งผลกระทบตอพฒนาทาง ดานกฎหมายและพฒนาการทางดานแนวปฏบ ตของ ระบบปฏบตตอเดกหรอเยาวชนของไทยอยางมากดงทไดนาเสนอมาแลว ดงนน การพฒนา

23  

 

ความรวมมอของ หนวยงานในกระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชน จงเปนหวใจ สาคญทมผลตอการพฒนาระบบการปฏบตตอเดกหรอเยาวชนในทก ๆ ดาน และเปนเรองท

จะตองทาอยางจรงจง โดยการทาลายกาแพงพนทอานาจของแตละองคกร แลวมารวมกน ออกแบบระบบการปฏบตตอเดกหรอเยาวชน ทงดานการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟ และตดตามเดกหรอเยาวชนทมความเหมาะสม สามารถแกไขปญหาเดกหรอเยาวชน กระทาความผดใหสามารถกลบคนสสงคมและใชชวตไดอยางสรางสรรคอยางแทจรงกน ดวยการบรหารจดการทด การปฏบตงานของแตละหนวยงานไมซาซอนกนในทกกระบวนการ มการพฒนางานในเชงคด โดยเฉพาะการพฒนาระบบสงตอ จากหนวยงานหนงสหนวยงานหนง ซงอาจจะตองมผจดการคด (Case Manager) ทเปนผประสานงานอยางจรงจงกบทกฝาย ซงการปฏบตงานรวมกนในลกษณะดงกลาวจะตองมรปแบบอยางไรนน เปนโจทยทคณะวจยโครงการระบบปฏบตตอเดกหรอยาวชนในกระบวนการยตธรรมดานการจาแนก การแกไข บาบด ฟนฟและการตดตามเดกและเยาวชนตองรวมกนคนหาคาตอบจากผลงานวจยทจะเกดขนตอไป

มตทสอง : การพฒนาในเชงนโยบาย

สาหรบการพฒนาในเชงนโยบาย หนวยงานทเกยวของกระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชนทงหมดควรมโครงสรางการบรหารทเออตอการประสานงานระหวางหนวยงาน ควรมนโยบายการบรหารทเปนไปในทศทางเดยวกน และควรบรณาการแผนการดาเนนงานรวมกน และมระบบการเชอมโยงแผนการดาเนนงานระหวางหนวยงาน ทมประสทธภาพ

กจกรรมทจะทาให เกดการพฒนาความรวมมอและการประสานงาน ไดแก การประชมประจาปรวมกน การพบปะเพอแลกเปลยนขอมลและประสบการณอยางสมาเสมอ รวมถงการปรกษาหารอเพอจดทาแผนแมบทดานเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมรวมกน โดยทกฝายจะตองรสกเปนเจาของงานทจะพฒนาเดกและเยาวชนรวมกน โดยไมมหนวยงานใดสาคญไปกวากน ดงนน การพฒนานโยบาย กฎหมาย หรอแนวปฏบตในเรองทเกยวของ ควรจะเปนเรองการรวมกนพฒนาอยางจรงจง ไมใชตางคนตางทา ตางคนตางเปนเจาของแตผเดยว

ในอนาคตจงมความเปนไปไดทจะจดตงองคกรใหมเพอการพฒนาใน เ ช งน โยบาย เ ก ย วก บกระบวนการย ต ธ ร รม ด าน เ ด กและ เยาวชน ใ นร ปแบบ ของคณะกรรมการแหงชาตเพอพฒนากระบวนการยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชน หรอ สถาบน วจ ยและพฒนาด านกระบวนการย ต ธรรม เ กยว กบ เดกและเยาวชน ในลกษณะของสถาบนเพอการปฏรประบบยตธรรมดานเดกและเยาวชนอยางเปน องครวม เพอใหเกดความรและขอมลทถกตองในการพฒนากระบวนการยตธรรมสาหรบเดกหรอเยาวชนอยางตอเนองและเปนระบบตอไป

24  

 

งานระยะทสอง

งานระยะท 1 “ โครงการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟและตดตามเดกและเยาวชนทเขา สกระบวนการยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรม ” ไดขอสรปวาควรตองมการปรบปรงระบบการจาแนก บาบด แกไข ฟนฟ และตดตามเดกและเยาวชนอกหลายประการ ทงในสวนงานของ ศาลเยาวชนและครอบครวและองคกรในกระบวนการยตธรรมทเกยวของ รวมทงตองพฒนางาน ในสวนของเครอขายในการปฏบตงานรวมกนทงทเปนสวนราชการและภาคเอกชนในรปแบบ สหวชาชพ ซงประกอบไปดวย แพทย จตแพทย พยาบาล นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห นกการศกษา ฯลฯ องคกรดานเดกและเยาวชน ตลอดจนเครอขายชมชน

จากขอสรปของโครงการวจยระยะท 1 เปนผลใหเกดการศกษาวจยในระยะท 2 “โครงการจดทาฐานขอมลองคกรเครอขายและพฒนาองคกรในชมชน เพอรองรบเดกและเยาวชนตามคาสงหรอคาพพากษาของศาลเยาวชนและครอบครว” มวตถประสงคเพอ 1) สารวจและจดทาทะเบยนหนวยงานสวนราชการและองคกรเอกชนททางานดานเดก เยาวชน หรอครอบครว 2) พฒนาระบบฐานขอมลตางใหสามารถนามาใชประโยชนสาหรบการดาเนนงานในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชน 3) จดทาแนวทางการพฒนาระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชนในพนทนารอง 2 จงหวด และ 4) ศกษาวธการจดการและรปแบบการดาเนนงานดานการปฏบตตอเดกและเยาวชนขององคกรตวอยางและนามาเปนแนวทางในการพฒนารปแบบทเหมาะสม (Best Practice)

การดาเนนงานวจยแบงเปน 2 ขนตอน ขนตอนท 1 คอ การสารวจและจดทาฐานขอมลองคกรและหนวยงานทมภารกจเกยวของกบเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม ขนตอนท 2 คอ การพฒนาระบบปฏบตตอเดกและเยาวชนในพนทนารอง 2 จงหวด ไดแก จงหวดอบลราชธาน และจงหวดศรษะเกษ

ขนตอนท 1 : การสารวจและจดทาฐานขอมล

ใชวธการสารวจเอกสาร เกบขอมลจากแบบสอบถามและการประชมเชงปฏบตการองคกร และหนวยงานทมภารกจเกยวของกบเดกในกระบวนการยตธรรม

ผลการศกษา พบวา

ประเทศไทย มหนวยงานททางานดานเดก เยาวชน และครอบครวจานวนมาก ทงองคกรของรฐ และหนวยงานภาคเอกชน ทงทอยในกระบวนการยตธรรม และไมอยในกระบวนการยตธรรมเดก และเยาวชน

การดาเนนงานของศาลเยาวชนและครอบครวมการทางานรวมกบเครอขายภาครฐ เอกชน และชมชนในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชน ทงในการปฏบตงานเชงปองกนและเชงแกไขบาบดฟนฟ แตยงไมเปนระบบและครอบคลมทวประเทศ

กจกรรมทองคกรเอกชนดาเนนการมากทสดคอ กจกรรมดานการศกษา การสงเสรมอาชพ/ ฝ กอา ชพ การ ให ทนส นบส นน เ ปน กจกรรม เช ง ปองก น แตการ เข ามาม สวน รวม ในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนยงมอยนอย

25  

 

การ ด า เ นน ง านขององค ก ร เ อกชน ย งข าดการส นบส นนจากภาคร ฐ ใ นท กๆ ด าน เชน ดานองคความร เงนทน ขอมล ฯลฯ รฐควรเขาไปมบทบาทใหการสนบสนนเพอใหองคกรเหลานเปนกาลงสาคญของการแกไขปญหาเดกและเยาวชนอยางเบดเสรจเปนองครวม

ขนตอนท ๒ : การพฒนาระบบในพนทนารอง

การดาเนนงานใชวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม และการถอดบทเรยนดวยวธการประชมกลมยอยและสมภาษณเชงลกผเกยวของในการดาเนนงานโครงการระดบจงหวดและระดบพนท

ผลการศกษา พบวา

การเรมตนพจารณาเพอวางแผนการดาเนนงานแกไขปญหาเดกและเยาวชน ควรพจารณา ความสมพนธระหวางปญหาเดกและเยาวชนกบปญหาสงคมอนๆ ในองครวม ซงปญหาเดกและเยาวชน จะเปนทงผลและสาเหตของปญหาสงคมอนๆ (ดงแผนภาพท 1) เนองจากปญหาเดกไมเกดและดารง อยตามลาพงในสงคม การมองภาพองครวมจะสามารถแกไขสาเหตและพจารณาผมสวนเกยวของไดในภาพทกวางขน

แผนภาพท ๑ ความสมพนธของปญหาเดกและเยาวชนกบปญหาสงคมอนๆ

กลาวคอ

ปญหาเดกและเยาวชนทพบในปจจบน เชน มพฤตกรรมไมเหมาะสม ปญหาการเสพยาเสพตด ปญหากระทาผดคดอาญา มสาเหตมาจากปญหาครอบครวแตกแยกหรอครอบครวไมอบอน ในขณะเดยวกนปญหาของเดกและเยาวชนอาจไปเปนสาเหตของปญหาครอบครวแตกแยกกได

ปญหาเดกและเยาวชนนาไปสปญหาการตงครรภกอนวยอนควร และตามมาดวยปญหาทารกขาด ผอปการะเนองจากบดา-มารดาขาดความพรอมในการเลยงด ปญหาเดกและเยาวชนกอความเดอดรอนราคาญแกชมชน/ สงคม เชน แขงรถจกรยานยนต ขบรถเสยงดง มวสม ฯลฯ

ปญหาครอบครว

ตงครรภกอนวยอนควร

กอความเดอดรอนราคาญใหชมชน/

สงคม

ปญหาอาชญากรรม

ปญหาเดกและเยาวชน

- พฤตกรรมไมเหมาะสม

- ปญหายาเสพตด

- กระทาผดคดอาญา

ทารกขาดผอปการะ

26  

 

หากใชมาตรการแกไขไมถกตองจะทาใหเดกและเยาวชนกลบมากระทาผดรายแรงขนอกได เชน เดกกระทาความผดไมรนแรง หากถกสงตวไปควบคมรวมกบเดกกระทาความผดรนแรง จะเกด การเรยนรและกลบมากระทาความผดทรนแรงขนไดในภายหลงทพนจากการควบคมตวแลว

ปญหาอาชญากรรมอาจเกดขนจากเดกและเยาวชนเปนผกระทาความผดเอง เชน เดกหรอเยาวชนไปลกทรพยผ อน ฯลฯ และปญหาอาชญากรรมเปนสาเหตการกระทาผดของเดก เชน เดกและเยาวชน ตกเปนเครองมอของกระบวนการคามนษย หรอคายาเสพตด ฯลฯ

เมอพจารณาในมตองครวมดงกลาวจะพบวา องคกรและหนวยงานทเกยวของและมภารกจดานเดกและเยาวชนจะมจานวนมากทงอยในกระบวนการยตธรรม เชน ตารวจ อยการ ศาลเยาวชนและครอบครว กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กรมคมประพฤต ฯลฯ และไมอยในกระบวนการยตธรรม เชน องคกรปกครองสวนทองถน โรงเรยน หนวยงานสาธารณสข องคกรพฒนาเอกชน ประชาชนในชมชนนนๆ ฯลฯ

การดาเนนการแกไขปญหาเดกและเยาวชนตองมองในมตองครวม บรณาการหนวยงาน องคกร และบคคล ทเกยวของ ทงอยในกระบวนการยตธรรมและไมอยในกระบวนการยตธรรม การแกปญหาจะมประสทธภาพและประสทธผลมากกวาการแยกกนทาตามภารกจของตนเชนทผานมา

ขอคนพบ องคกร หนวยงาน และบคคล ในจงหวดนารอง (อบลราชธานและศรษะเกษ) ทเกยวของและมภารกจดานเดกและเยาวชนทงทอยในกระบวนการยตธรรมและไมอยในกระบวนการยตธรรมมอยจานวนมากและมความหลากหลาย ตางมศกยภาพ เครองมอ และประสบการณดานเดกและเยาวชน สามารถปฏบตภารกจของตนไดเปนอยางด แตขาดการบรณาการการปฏบตงานรวมกน ทาใหงานดานเดกและเยาวชนในภาพรวมไมสามารถรบมอกบปญหาเดกและเยาวชนทเพมขนอยางรวดเรวและซบซอนไดอยางมประสทธภาพ

ขอสรป-การสงเคราะหความร-ขอเสนอแนะ

ผลการศกษาโครงการวจยเรอง “การจดทาฐานขอมลองคกรเครอขายและพฒนาองคกรในชมชน เพอรองรบเดกและเยาวชนตามคาสงหรอคาพพากษาของศาลเยาวชนและครอบครว” สามารถสงเคราะหความร สรปไดดงน

1. องคกรเครอขายเพอรองรบเดกและเยาวชนตามคาสงหรอคาพพากษาของศาลเยาวชน และครอบครว ในปจจบน สามารถจาแนกออกเปน 2 กลม คอ

กลมทหนง: เปนองคกรเดยวทมโปรแกรมสาหรบการแกไข บาบด ฟนฟ เดกและเยาวชนอยแลว แตยงไมเคยดาเนนงาน/ ใหบรการเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมหรอเคยใหบรการอย เปนครงคราว แตยงไมมการสงตออยางเปนระบบ

สาหรบองคกรในกลมทหนง โครงการวจยไดรวบรวมขอมลและจดทาเปน “ฐานขอมลองคกรเครอขาย” เพอประโยชนสาหรบการดาเนนงานแกไขบาบด ฟนฟ เดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม ใหมประสทธภาพสงสด

27  

 

กลมทสอง: เปนองคกรสหวชาชพและเครอขายชมชนเกดจากการประสานงานใหบรณาการ การทางานรวมกน

องคกรเครอขายกลมทสอง เคยมและมอยในระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน โดยศาลเยาวชนและครอบครวจดตงขนเพอประโยชนสาหรบการดาเนนของศาล แตการดาเนนงานขององคกรเครอขาย กลมทสองนกลบขาดความตอเนอง ขนอยกบแนวทางการบรหารศาลของผบรหารศาลเยาวชนและครอบครว

2. องคกรเครอขายทงสองกลมสามารถปฏบตงานรวมกบศาลเยาวชนและครอบครวในขนตอนตางๆ ของกระบวนพจารณาคด ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ดงตอไปน

ขนตอนกอนและระหวางคด เปนการปฏบตงานภายใตความเหนชอบของศาลเยาวชน และครอบครว กอนการดาเนนคดภายหลงการตรวจสอบการจบ และระหวางดาเนนคดในชน ศาลฯ โดยอาศยอานาจตามมาตรา 73 วรรคทาย และการใชมาตรการพเศษกอนฟองมาตรา 86 ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

ขนตอนหลงฟอง เปนการปฏบตงานตามแผนแกไขบาบดฟนฟกอนพพากษามาตรา 132 และมาตรการพเศษชนพจารณา (มาตรา 90) ภายใตคาสงของศาลเยาวชนและครอบครว

3. ผลการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในพนทเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอบลราชธาน และศรสะเกษ สามารถสงเคราะหสรปเปนขอคนพบไดดงตอไปน

3.1 ความสาคญขององคกรเครอขายตอการดาเนนงานในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชน

กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนเกดขนจากแนวคด “เดกเปนทนทางสงคม” เปาหมายสาคญของกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนจงมไดมงเนนการลงโทษ แตมงแกไข-บาบด-ฟนฟเดกและเยาวชนทพลดหลงเขาสกระบวนการยตธรรม ใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรม และไมหวนกลบไปกระทาผดซาอก

เพอใหบรรลเปาหมายตามอดมการณแหงกฎหมาย กลไกตางๆ ของกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนจงถกออกแบบขนเปนการเฉพาะใหมความเหมาะสมตอพฒนาการการเจรญเตบโตของเดกและเยาวชน การกอ ตงกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนของแตละประเทศจะขนอ ยกบบรบท ของประเทศนนๆ ภายใตขอบงคบแหงอนสญญาวาดวยสทธเดกและกฎแหงกรงปกกง

ประเทศไทยมกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนขนครงแรกในป พ.ศ. 2495 โดยการประกาศใชพระราชบญญตจดตงศาลคดเดกและเยาวชน พ.ศ. 2494 และพระราชบญญตวธพจารณาคดเดกและเยาวชน พ.ศ. 2494

ภายใตพระราชบญญตดงกลาว กาหนดให ม บคลากร/ หนวยงานทาหนาท เฉพาะ ในการดาเนนคดทเดกและเยาวชนกระทาความผดอาญา

28  

 

การบรรล เปาหมายการแกไข-บาบด-ฟนฟเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม โดยการดาเนนงานเฉพาะในวงของบคลากร/ หนวยงานราชการในกระบวนการยตธรรม จงเปนเรองทยาก จะประสบผลสาเรจอยางมประสทธภาพได

การแกไขบาบดฟนฟเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพ ตองอาศยองคความรจากสหวชาชพตงแตการคนหาสาเหตการกระทาความผด และการกาหนดแนวทาง/ วธการแกไข-บาบด-ฟนฟใหเหมาะสมกบสภาพปญหาของเดกและเยาวชนเฉพาะราย

การบรรลเปาหมายของกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชน เพอใหเดกและเยาวชนปรบเปลยนตวเอง กลบคนสครอบครว และใชชวตเปนปกตในสงคมได จาเปนตองอาศยภาครวมพฒนาทกภาคสวนทมอยในสงคม นอกเหนอจากบคลากร/ หนวยงานในกระบวนการยตธรรม การสรางและประสานเครอขายจงเปนปจจยสาคญสาหรบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชน

3.2 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553: เครองมอสรางและประสานเครอขายในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชน

ปจจบนเปนททยอมรบกนวาการแกปญหาเดกหรอเยาวชนกระทาผดไมสามารถดาเนนงาน โดยหนวยงานในกระบวนการยตธรรมโดยลาพง จาตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนในสงคม ไมวาจะเปนสถาบนครอบครว สถานศกษา สถานพยาบาล หนวยงานอนทเกยวของ รวมทงองคกรพฒนาเอกชน ภาคประชาสงคม และชมชน

ทผานมามความพยายามของผปฏบตงานในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนทประสงค จะทางานใหบรรลเปาหมายการแกไขพฤตกรรมเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม นาแนวคด “การสรางและประสานเครอขาย” มาใชเพอแกไขขอจากดในการทางานตามระบบปกต ตามบทบญญตแหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มการนาหลกการสรางและประสานเครอขายเพอการทางานแกไข-บาบด-ฟนฟเดกและเยาวชนมาบรรจไว เพอสรางหลกการทางานรปแบบใหมทใช “ทนทางสงคม” จากทกภาคสวน นอกเหนอจากทรพยากร/ บคลากรของหนวยงานและองคกรในกระบวนการยตธรรม

3.3 เครอขายในการทางานดานการแกไข บาบด ฟนฟเดกหรอเยาวชน

หลกการสาคญในกฎอนเปนมาตรฐานขนตาของสหประชาชาตวาดวยการบรหารงานยตธรรมเกยวแกคดเดกและเยาวชนหรอกฎแหงกรงปกกง ขอ 19.1 หลกการใหใชวธของสถานฝกอบรมแบบปดใหนอยทสด โดยควรจดเปนหนทางสดทายของการวางขอกาหนดและใหอยในระยะเวลาทสนทสดเทาทจาเปน

ศาลเยาวชนและครอบครวไดนาหลกการดงกลาวมาเปนแนวทางปฏบต เหนไดจากสถตการตดสนลงโทษจาแนกตามประเภทของการกาหนดโทษของศาลเยาวชนและครอบครวทวราชอาณาจกร ป พ.ศ . 2549–2553 พบวาศาลใชวธการสาหรบเดกหรอเยาวชนไมจากดอสรภาพเปนสวนใหญ และใชวธการสาหรบเดกหรอเยาวชนจากดอสรภาพเพยงประมาณรอยละ 20 เทานน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 32 บญญตใหศาลเยาวชนและครอบครวรบจดแจงสวนราชการและองคการดานเดก

29  

 

เยาวชน สตรหรอครอบครว ทประสงคจะปฏบตงานดานแกไข-บาบด-ฟนฟ ดานสงคมสงเคราะห ดานใหคาปรกษาแนะนารวมกบศาลเยาวชน เปนการเปดชองทางใหสวนราชการ ภาคเอกชน และชมชนนอกกระบวนการยตธรรมเขามามสวนรวมในการแกปญหาเดกและเยาวชน และมาตรา 33 บญญตใหสวนราชการ และองคการเหลานนไดรบคาตอบแทนสาหรบการดาเนนการดงกลาว

3.4 เครอขายในการทางานดานการฝกอบรม

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 55 บญญตใหอธบดกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนมอานาจออกใบอนญาตใหสวนราชการหรอเอกชนจดตงสถานศกษา สถานฝกอบรม สถานทแนะนาทางจตเกยวกบเดกหรอเยาวชนทกระทาความผด เพอเปดชองทางใหสวนราชการหรอภาคเอกชนทมความพรอมเขารวมดาเนนงานฝกอบรมกบกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนซงเปนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบโดยตรง

นอกจากน พระราชบญญตฉบบนยงกาหนดใหสถานพนจและคมครองเดกดาเนนการและประสานความรวมมอกบหนวยงานในการสงเคราะห หนวยงานในการรกษาพยาบาล หนวยงานในการจดการศกษา (มาตรา 3 (3) (4) (5)) และกาหนดใหมคณะกรรมการสหวชาชพทาหนาทใหขอเสนอแนะตอผอานวยการสถานพนจในการปฏบตตอเดก (มาตรา 43)

3.5 รปแบบความรวมมอระหวางศาลเยาวชนและครอบครวกบภาคเครอขายทผานมา

องคกรเครอขายถกพฒนาขนโดยศาลเยาวชนและครอบครวเรมปรากฏใหเหนตงแตป 2542 โดยศาลเยาวชนและครอบครวบางแหงพฒนาระบบการดแล แกไข บาบด ฟนฟเดกและเยาวชน ในกระบวนการยตธรรมรวมกบชมชน ในรปแบบทศาลเยาวชนและครอบครวประสานงานจดตงอาสาสมครเครอขายชมชน ใหมบทบาทตดตาม ดแล ชวยเหลอเดกและเยาวชนภายหลงพนจากกระบวนการยตธรรม และกลบคนสชมชน รวมทงรายงานความเปนอยของเดกและเยาวชนตอศาลเปนระยะภายใตเงอนไขคมความประพฤตตามคาสงศาล1

การดาเนนการรวมกบองคกรเครอขายสหวชาชพเปนเพยงการชวยเหลอศาลฯ พฒนาโปรแกรมแกไขบาบดฟนฟในลกษณะโปรแกรมสาเรจรป

ความรวมมอและการทางานรวมกนระหวางศาลเยาวชนและครอบครวกบองคกรเครอขาย มศาลเยาวชนและครอบครวเปนศนยกลาง ตงแตจดหางบประมาณ ตลอดจนการกาหนดรปแบบการดาเนนการ ไมเปนการทางานแบบมสวนรวมอยางแทจรง โปรแกรมการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนไมไดออกแบบใหเหมาะสมกบเดก/ เยาวชนเฉพาะรายเฉพาะกรณ

ผลการศกษาวจย โดยออกแบบสอบถามสารวจขอมลไปยงศาลเยาวชนและครอบครว ทวประเทศ ไดรบขอมลกลบคนจากศาลเยาวชนและครอบครวจานวน 62 ศาล จากทงหมด 76 ศาล (รอยละ 81.6) พบขอมลทสาคญ คอ

                                                            1 ขอมลจากรายงานวจยโครงการการจาแนก แกไข บาบด ฟนฟและตดตามเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการ

ยตธรรมในสวนทเกยวของกบศาลยตธรรม งานระยะท 1 ในสวนรบผดชอบของสถาบนวจยรพพฒนศกด ภายใตโครงการพฒนาระบบการปฏบตตอเดกและเยาวชนทเขาสกระบวนการยตธรรม

30  

 

ศาลเยาวชนและครอบครวสวนใหญ (รอยละ 72.0) ปฏบตงานรวมกบอาสาสมครเครอขายชมชน โดยเปนความรวมมอในรปแบบเดม ชมชนยงไมมบทบาทในกระบวนการ

3.6 กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม

“กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม” เปนบทสงเคราะหความร จากการศกษาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในพนทเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอบลราชธาน และศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดศรสะเกษ ของ “โครงการจดทาฐานขอมลองคกรเครอขายและพฒนาองคกรในชมชนเพอรองรบเดกและเยาวชนตามคาสงหรอคาพพากษาของ ศาลเยาวชนและครอบครว”2 ไดขอเสนอกลไกการมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนของภาคสวนตางๆ ในสงคม ภายใตการเปดโอกาสของพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 25533 ซงเปนรปแบบกระบวนการบาบดโดยชมชนรปแบบใหมทตางไปจากรปแบบทมอยเดม

หลกการแนวคดพนฐานกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม

1. กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนถกสรางขนภายใตแนวคดวา “เดกเปนทนทางสงคม” อดมการณหลกของกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนคอ การแกไขฟนฟเพอประโยชน สงสดของเดกและเยาวชนเปนสาคญ ดงนนกระบวนการยตธรรมจงไมไดยตเพยงแคผพพากษา มคาสงหรอคาพพากษา แตการมคาสงหรอคาพพากษาของผ พพากษาในคดอาญาทเดก และเยาวชนกระทาความผดเปนจดเรมตนของกระบวนการแกไขบาบดฟนฟเทานน

2. กระบวนการแกไขบาบดฟนฟตองการทรพยากรทางสงคมจานวนมาก อาท บคลากรทมความร ความชานาญเฉพาะดานทงบคลากรในกระบวนการยตธรรม เชน เจาหนาทตารวจ พนกงานพนจ พนกงานคมประพฤต พนกงานอยการ ผพพากษา ผพพากษาสมทบ เจาพนกงานในศาล แพทย จตแพทย นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา ฯลฯ และบคลากรนอกกระบวนการยตธรรม ซงกระบวนการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนตองอาศยความร ความเชยวชาญในการทางานเกยวกบเดกและเยาวชนในดานตางๆอยางหลากหลายมต เพอมใหการดาเนนการใดๆ ทเปนไป โดยขาดความร ความเชยวชาญ ไปกระทบสทธและประโยชนของเดกและเยาวชน

3. สถานการณปจจบนพบวาจานวนเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมมมากเกนกวาศกยภาพของบคลากรในระบบจะรองรบใหเกดประสทธภาพสงสดได รวมทงการเพมจานวนบคลากรในระบบกทาไดยาก ดงนนจงมความจาเปนอยางยงตองอาศยศกยภาพของบคลากรภายนอกระบบยตธรรมในรปแบบตางๆ ทพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เปดโอกาสใหเขามามสวนรวมได ไมวาจะเปนสวนราชการ หรอองคกรพฒนาเอกชน มลนธ สถาบนทางสงคมตางๆ ฯลฯ นอกจากนนยงไดกาหนดใหมคาตอบแทนสาหรบการดาเนนการตามคาสงศาลเพอประโยชนของเดกและเยาวชนไวอกดวย

                                                            2 ระยะเวลาดาเนนการวจยเชงปฏบตการ ระยะเวลา 6 เดอน (ธนวาคม 2554 ถง พฤษภาคม 2555) 3 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 33 บญญตไววา “ใหศาลเยาวชนและครอบครวม

หนาทในการรบจดแจงสวนราชการและองคการดานเดก เยาวชน สตร หรอครอบครว ทประสงคจะปฏบตงานดานแกไขบาบดฟนฟ ดานการสงคมสงเคราะห หรอดานใหคาปรกษาแนะนารวมกบศาลเยาวชนและครอบครวแหงทองทนนๆ”

31  

 

4. กระบวนการตดตามภายหลงการแกไขบาบดฟนฟตองอาศย ชมชนทเดกอาศยอยจงเปนกาลง สาคญในการตดตามพฤตกรรมของเดกไมใหหวนกลบไปกระทาผดซาอก เดกและเยาวชน ทตองเขาสกระบวนการยตธรรมสวนใหญลวนแตมาจากครอบครวทขาดความอบอน ครอบครว แตกแยก ครอบครวทขาดพอ แม หรอขาดทงพอและแม รวมทงการคบเพอนหรอมเพอนบาน ทพรอมจะชกชวนใหไปกระทาความผด การประพฤตตวไมเหมาะสม เปนเหตใหเมอเดก และเยาวชนในกระบวนการยตธรรมพนจากการฟนฟตามคาสงศาลแลวกลบไปอาศยยงภมลาเนา เดมมความเสยงทจะกระทาผดซาไดสงมาก แมวาจะอยระหวางควบคมความประพฤตกตาม เนองจากพนกงานคมประพฤตไมสามารถตดตามพฤตกรรมอยางใกลชดและเหมาะสมได ดงนน ชมชนทเดกอาศยอยจงเปนกาลงสาคญในการดาเนนการในเรองน

5. การกระจายอานาจการบรหารราชการมาใหองคกรปกครองสวนทองถน ซงมความใกลชด กบประชาชนในพนท มากกวาร ฐบาลกลาง องคกรปกครองสวนทองถน ม ท งอานาจ และงบประมาณตามภารกจและเครอขายในพนททมความใกลชดกบชมชน ภารกจดานเดก และเยาวชน และการรกษาความสงบเรยบรอยในพนทรบผดชอบเปนภารกจหนงทองคกรปกครอง สวนทองถนตองรบผดชอบ ดงนนจงสมควรอยางยงทจะเขามามสวนรวมในกระบวนการยตธรรม เดกและเยาวชน

6. หนวยงานภาครฐในพนทจานวนมากมภารกจโดยตรงในกระบวนการยตธรรมตามขนตอนตางๆ แต ยงขาดการบรณาการการปฏบตงานเขาดวยกน เนองจากวฒนธรรมการทางานแบบแยกสวน ตามกระทรวง กรม และหนวยงาน รวมทงขาดการสอสารซงกนและกน สงผลใหการแกไขฟนฟ เดกและเยาวชนทผานไมมประสทธภาพเทาทควร การทางานเปนไปแบบตางคนตางทา ซงหากม การบรณาการการทางานรวมกนแลวจะเกดประสทธภาพของการปฏบตงานขนมาทนท โดยไมตองเพมงบประมาณเขามาในระบบแตอยางใด หรอทเรยกวาเกดการ Synergy นนเอง

แนวทางในการจดตงกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม

1. ศาลเยาวชนและครอบครวเปดพนทใหทกภาคสวนมสวนรวมในการดแล แกไข บาบด ฟนฟเดก และเยาวชนในกระบวนการยตธรรม

1.1 บคคล/ หนวยงานทควรเขามาเปนองคประกอบในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก และเยาวชนแบบมสวนรวมแยกไดเปน 2 กลม คอ

1) บคลากร/ หนวยงานภาครฐทมภารกจตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว ประกอบดวย

ก. เจาหนาทตารวจ ข. อยการแผนกคดเยาวชนและครอบครว ค. พนกงานพนจและคมครองเดก ง. พนกงานคมประพฤต จ. ผพพากษา ผพพากษาสมทบและเจาพนกงานในศาลเยาวชนและครอบครว ฉ. โรงพยาบาล แพทย จตแพทย และเจาหนาททางการแพทย ช. นกจตวทยาและนกสงคมสงเคราะห

32  

 

ซ. เจาหนาทของสานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ฌ. ฯลฯ

2) หนวยงาน/ บคลากรทไมมภารกจโดยตรงในกระบวนการยตธรรม แตพระราชบญญต ศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เปดโอกาสใหมสวนรวมได ประกอบดวย

ก. ขาราชการสวนภมภาค ไดแก ผวาราชการจงหวด นายอาเภอ กานน ผใหญบาน

ข. ขาราชการของหนวยงานประจาจงหวด เชน แรงงานจงหวด เกษตรจงหวด ทหาร ตารวจตระเวนชายแดน ฯลฯ

ค. องคกรปกครองสวนทองถน ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการ บรหารสวนตาบล (อบต.)

ง. สถาบนการศกษาในและนอกระบบ ไดแก โรงเรยน หนวยงานการศกษานอกโรงเรยน

จ. ธรกจเอกชน

ฉ. องคกรพฒนาเอกชน หรอ มลนธ

ช. ภาคประชาชน

แผนภาพท 1

หนวยงานและบคลากรในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม

เดกและเยาวชน

เครอขายในกระบวนการยตธรรม

เครอขายทไมอยในกระบวนการยตธรรม

จงหวด ทหาร

ศาสนา

เกษตร

NGOs

เกษตร

พฒนาฝมอแรงงาน

สาธารณสข

การศกษา อปท.

ตารวจ

อยการ

ศาล

คมประพฤต

พม.

33  

 

2. ประสานงานและจดตงคณะกรรมการเครอขายการแกไข-บาบด-ฟนฟ เดกและเยาวชนในพนท มองคประกอบดงตอไปน

ตาแหนง

ผวาราชการจงหวด หวหนาสวนราชการและเจาคณะจงหวด ทปรกษา

ผพพากษาหวหนาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด ประธาน

หวหนาสวนราชการหรอผไดรบมอบหมาย คณะทางาน

องคกรพฒนาเอกชน คณะทางาน

ภาคธรกจ คณะทางาน

หมายเหต การกาหนดใหทปรกษาของคณะกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนจงหวด ประกอบดวยหวหนาสวนราชการทกหนวยในระดบจงหวด และมผวาราชการจงหวดเปนประธานทปรกษาเปนยทธศาสตรสาคญ เพอใหเกดการสนบสนนในเชงนโยบายในระดบจงหวด

3. คณะกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนจงหวดกาหนดยทธศาสตรและแผนปฏบตการ เนนบรณาการการทางานรวมกนจากทกภาคสวน โดยยดเดก/ เยาวชนเปนศนยกลางและจดตงองคกรในรปคณะทางานระดบจงหวดในลกษณะ “องคกรเครอขายสหวชาชพ”

4. คณะทางานระดบจงหวดและศาลเยาวชนและครอบครวรวมกนพฒนาระบบการปฏบตงานรวมกน ในการสงตอเดก/ เยาวชนในกระบวนการยตธรรมเขาสกระบวนการจดทาแผนแกไขบาบดฟนฟเปนรายกรณ ตามขนตอนในกระบวนการยตธรรม ดงน

ก. ขนตอนระหวางคนตวเดก/ เยาวชนใหครอบครวหรอปลอยตวชวคราวเพอรอกระบวนการพจารณาคด

แนวทางการปฏ บ ต ตอเดกหรอเยาวชนในคด จะเกดจากมตของคณะทางาน ทประกอบดวยบคลากรหลากหลายวชาชพ(สหวชาชพ) ทมความร ความเชยวชาญการดาเนนงานฟนฟแกไขเดกและเยาวชน

เงอนไข/ ปจจยความสาเรจของการดาเนนงาน คอ คณะทางานตองประกอบดวย สหวชาชพทหลากหลาย และศาลตองเปดโอกาสใหเกดกระบวนการยตธรรมแบบมสวนรวม ในคด

ข. ขนตอนการพจารณาและพพากษา

การปฏบ ตงานของคณะทางาน ในขนตอนการพจารณาและพพากษาของศาล เปนไปเพอการแกไขฟนฟเดกหรอเยาวชน โดยคณะทางานสามารถมสวนรวมไดในทกขนตอนภายใตความเหนชอบของศาล ดงน

34  

 

- กรณทศาลมคาสงใหเดกและเยาวชนเขาสกระบวนการมาตรการพเศษแทนการดาเนนคดอาญาชนพจารณา (พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว มาตรา 90)

- กรณทศาลมคาสงใหเดก/ เยาวชนเขาสกระบวนการจดทาแผนแกไขบาบดฟนฟ กอนมคาพพากษา (พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว มาตรา 132)

- กรณศาลมคาพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ และกาหนดเงอนไขคมความประพฤตเพอแกไขบาบดฟนฟ (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 (5))

5. การดาเนนงานของคณะทางานระดบจงหวดและคณะทางานระดบพนทยดหลกการบรณาการ การทางานตามภารกจของแตละหนวยงาน ทงดานงบประมาณ บคลากร ความร สถานท เครองมอ และขอมลขาวสาร ทางานในรปแบบ “หนสวนเชงยทธศาสตร” โดยยดเดกเปนศนยกลางขบเคลอนการทางานรวมกนภายใตจตสานกรกทองถนของทกภาคสวน

6. กลไกของกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม เปนกระบวนการแกไขฟนฟ โดยชมชนในรปแบบใหม ทขบเค ลอนไปพรอมกนทกภาคสวน ตามภาระหนา ทของตน ภายใตการบรณารวมกน โดยมเจตจานงมงแกไขพฤตกรรมเดก/ เยาวชนในกระบวนการยตธรรม

7. การบรณาการการปฏบตภารกจของหนวยงานตางๆ เขาดวยกน ทงงบประมาณ บคลากร ความร สถานท เครองมอ และขอมลขาวสาร เปนการทางานในรปแบบหนสวนเชงยทธศาสตรทชวยเหลอเกอกลกนตามความร ความสามารถ และความเชยวชาญเฉพาะ ของสมาชกทมสวนรวม ในกระบวนการ ซงนอกจากจะทาใหประสทธภาพการปฏบตงานตามภาระหนาทของแตละหนวยงานเ พมข นแล ว ย ง ทาใ หการท างานของแตละหนวยงาน ท เข าร วมง ายข นก วา เ ดม อก ดวย กระบวนการแก ไขบาบดฟนฟเ ดก/ เยาวชนทก าหนดขนและดาเนนการดวยองคความร ความเชยวชาญเฉพาะดานอยางหลากหลายของคณะทางานระดบจงหวดและคณะทางานระดบพนท จะมประสทธภาพและมความเหมาะสมตอเดกและเยาวชนเฉพาะรายกรณ มากกวาการดาเนนการดวยโปรแกรมสาเรจรปเชนทผานมา

8. รปแบบการมสวนรวม

รปแบบการมสวนรวมของหนวยงาน/ บคคลสามารถทาไดทง 2 รปแบบ คอ

ก. คณะทางาน เปนการรวมตวกนของกลมบคคลทประสงคจะเขามามสวนรวมในกระบวน การยตธรรมแบบมสวนรวมซงทาได 2 ระดบ คอ ระดบจงหวด และระดบพนท (ตาบล/ ทองถน/ ชมชน)

การดาเนนงานจะใชวธการประชมตดสนใจตามมตของคณะทางาน เปนหลกการ ดาเนนงาน กระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม ตองมการจดตงคณะกรรมการ/ คณะทางาน ระดบจงหวด โดยมหนวยงานใดหนวยงานหนงในคณะกรรมการ/ คณะทางาน เปนศนยกลาง ในการตดตอประสานงานระหวางศาลฯ กบคณะกรรมการ/คณะทางาน เรยกประชม และประสานงานระหวางคณะกรรมการ/คณะทางาน ในการศกษาครงน เทศบาลเมองวารนชาราบ (องคกรปกครองสวนทองถน) ทาหนาทเปนศนยกลาง

35  

 

ข. หนวยงาน/ บคคล เปนการเขารวมในฐานะหนวยงาน/ บคคลทไดรบมอบหมายภารกจ จากศาลเยาวชนและครอบครวตามขอเสนอของคณะทางานระดบจงหวดหรอคณะทางาน ระดบพนท(ตาบล /ทองถน/ชมชน)เชน การฝกอาชพเดกและเยาวชน การบาบดยาเสพตด การฝกอบรม การแกไขความประพฤตทไมเหมาะสม เปนตน

36  

 

แผนภาพท 2

ระบบ/ กระบวนการยตธรรมสาหรบเดก/ เยาวชน

พพากษา

สถานพนจ

ระบบเปด

เดกเขาสกระบวนการ

ตารวจ ศาล ครอบครว

ศาล

ครอบครว

ศนยฝก

   

 

ยตคด

 

ระบบตดตาม ประเมนผล

(ชมชน)

มาตรการดแลระหวางพจารณาคด (ม. 73 วรรคทาย)

มาตรการดแลระหวางพจารณาคดโดยสถานพนจ

แผนแกไข บาบด ฟนฟ ม. 132

มาตรการพเศษ ม. 86

คา

มาตรการพเศษ ม. 90

จาหนายคด

ระบบปด

41

37  

 

คาอธบายแผนภาพ

ผงแสดงการไหลของเดกเมอเขาสกระบวนการ เปนภาพรวมของการเคลอนยาย (ทางกายภาพ) เดก/ เยาวชนจากจดเรมตนเมอเดกตองสงสยและถกนาตวเขาสระบบ ดงตอไปน

เมอเดกตองสงสยถกควบคมตวโดยเจาหนาทตารวจหรอถกนาสงเจาหนาท

เจาหนาทตารวจนาเดก/ เยาวชนสงศาลภายใน 24 ชวโมง

ศาลมคาสงปลอยตวชวคราวสงเดกใหครอบครว

ศาลมคาสงควบคมตวสงเดกใหสถานพนจ

ศาลมคาสงใชมาตราการพเศษแทนการดาเนนคดอาญาหรอการแกไขบาบดฟนฟกอนพพากษา

ศาลมพพากษาสงเดกไปฟนฟในระบบเปด

ศาลมคาพพากษาสงเดกไปฟนฟในระบบปด

38  

 

แผนภาพท 3

กระบวนการยตธรรมแบบมสวนรวม

ศาลเยาวชน

และครอบครว

 

คณะกรรมการระดบจงหวด

คณะกรรมการระดบพนท

43

39  

 

องคประกอบของคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบจงหวด ภารกจเดม ภารกจในกระบวนการยตธรรมแบบมสวนรวม

กลไกศนยกลาง (อปท.) 1. ภารกจดานเดกและเยาวชน 2. จด/ ใหบรการสาธารณะตามกฎหมาย 3. รกษาความสงบเรยบรอยในพนท

1. เปนกลไกศนยกลางคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. สนบสนนทรพยากร (บคลากร, สถานท, งบประมาณ ฯลฯ) 3. สอดสองไมใหเดกและเยาวชนกลบไปกระทาผดซา 4. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

บคลากรของศาลเยาวชนและครอบครวในพนท (ผอ. นกจตวทยา ผพพากษาสมทบ)

แกไขฟนฟเดกและเยาวชนในกระบวนการตาม พรบ. ศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

1. รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

เจาหนาทตารวจ รกษาความสงบเรยบรอยตามกฎหมาย 1. รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

พฒนาสงคมและความมนคงมนษยจงหวด (พมจ.)

1. ภารกจตามกฎหมายทเกยวของกบเดกและเยาวชน 2. สงเคราะหเดกและเยาวชน

1. รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. สนบสนนงบประมาณตามกรอบการกจ 3. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

แพทย, จตแพทย ใหบรการดานสขภาพ 1. รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

สถานพนจฯ, สานกงานคมประพฤต ภารกจตามกฎหมาย 1. รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

ภาคประชาชน - 1. รวมเปนคณะกรรมการ/คณะทางานระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) 2. ภารกจตามคณะกรรมการ/คณะทางาน มอบหมาย

ฯลฯ

40  

9. องคประกอบของคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบจงหวด

คณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบจงหวด (แตงตงโดยผวาราชการจงหวด) ประกอบดวยกรรมการจากหนวยงานในกระบวนการยตธรรมและนอกกระบวนการยตธรรมในรปแบบ สหวชาชพ ซงมภารกจเดมและภารกจในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม ดงตอไปน

ภารกจหนาทของคณะกรรมการ/คณะทางาน ระดบจงหวด

คณะทางาน ระดบจงหวดเมอไดรบการแตงตงจากผวาราชการจงหวดแลว จะมบทบาทหนาทและภารกจ ดงตอไปน

1. รบเรองจากศาลเยาวชนและครอบครว 2 ขนตอน คอ ขนตอนระหวางคนตวเดก/เยาวชน ใหครอบครวหรอปลอยตวชวคราวเพอรอกระบวนพจารณาการคด และขนตอนการพจารณาและพพากษา

2. จดทาขอเสนอแนวทางปฏบตตอเดกและเยาวชนเปนรายกรณ เพอเสนอใหศาลเหนชอบ

3. ดาเนนการและหรอมอบหมายใหผอนทมหนาทดาเนนการตามแผนแกไขบาบดฟนฟทศาลเยาวชนและครอบครวเหนชอบ

4. ตดตามประเมนผลการดาเนนงานและรายงานใหศาลเยาวชนและครอบครวทราบเปนระยะ

10. องคประกอบของคณะทางานระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน)

คณะทางานระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน) ไดรบแตงตงโดยผวาราชการจงหวดตามคาแนะนาของคณะทางานระดบจงหวด ประกอบดวยบคลากรจากหนวยงานในกระบวนการยตธรรมและนอกกระบวนการยตธรรมในรปแบบสหวชาชพ ซงมภารกจเดมและภารกจในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม ดงตอไปน

1. รบเรองจากคณะทางานระดบจงหวด

2. จดประชมเพอรวมแสดงความเหนตอเรองทรบมาจากคณะทางานระดบจงหวด

กรณเหนชอบ ใหดาเนนการตามเรองทคณะทางานระดบจงหวดสงมาให

กรณเหนตาง นาเสนอขอความเหนตอคณะทางานระดบจงหวด เพอรวมประชมปรบเปลยนแนวทางการปฏบตเพอใหเกดประโยชนสงสดตอเดกและเยาวชน

3. มอบหมายภารกจใหคณะทางานรบผดชอบตามความเหมาะสม

4. ตดตามประเมนผลการดาเนนงานและรายงานใหคณะทางานระดบจงหวดทราบเปนระยะ

41  

 

สรป

กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมพฒนาขนจากจดแขงของสงคมไทย 2 ระดบ คอ

1. สงคมระดบชมชน ประกอบดวยสมาชกทมการชวยเหลอเกอกล หวงใยเอออาทรซงกนและกน ใหความสาคญกบเดกและเยาวชนในชมชนดงลกหลานของตน

2. สงคมระดบจงหวด ประกอบดวยหนวยงานราชการ ภาคธรกจ ทงท มภารกจดานเดกโดย และมความเกยวของไมมากกนอย ซงสวนใหญเปนคนในทองถน ทางานภายใตจตสานกรกทองถน

การบรณาการทกภาคสวน/ หนวยงานภายใตเจตจานงรวมกน คอ “เดกและเยาวชนเปนทนทางสงคม”ททกฝายตองชวยกนดแล แกไข-บาบด-ฟนฟเดกและเยาวชนทพลดหลงเขาสกระบวนการยตธรรม ใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรม เปนคนดของสงคม นาสนตสขกลบมาสทกคนในสงคม โดยบรณาการภารกจของแตละบคคล/ หนวยงาน เขามามสวนในกระบวนการยตธรรม ซงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เปดโอกาสไวให

การมสวนรวมสามารถทาไดในรปของคณะกรรมการเครอขายพฒนาเดก/ เยาวชนจงหวด คณะทางานระดบจงหวด และคณะทางานระดบพนท (ตาบล/ทองถน/ชมชน)

ปญหาอปสรรคของกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม

การศกษาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในพนทเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอบลราชธาน และศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดศรสะเกษ ของ “โครงการจดทาฐานขอมลองคกรเครอขายและพฒนาองคกรในชมชนเพอรองรบเดกและเยาวชนตามคาสงหรอคาพพากษาของศาลเยาวชนและครอบครว” พบปญหาและอปสรรคของกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม ดงน

1. ปญหาเชงโครงสราง

ระบบการปฏบตราชการของไทยทเปนอยในปจจบน ถกออกแบบใหเกดมลกษณะตางคนตางทา มการดาเนนงานและใชงบประมาณซาซอน (กลมเปาหมายเดยวกน วตถประสงคเดยวกน) ขาดการบรณาการเชงระบบภายใตนโยบายทชดเจน และขาดความชดเจนในกฎระเบยบของหนวยงาน นามาซงอปสรรคในการบรณาการการทางานรวมกน

2. ปญหาเชงนโยบาย

การปฏบตงานในรปแบบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวม นอกจากใชยทธศาสตรจตสานกรกทองถนของภาคสวนตางๆ ในพนทแลว จาเปนตองมความชดเจนเชงนโยบายของหนวยงานทเขารวม

42  

 

การรเรมดาเนนการโดยศาลเยาวชนและครอบครว ตองอาศยการประสานงานกบหนวยงานจานวนมาก เพอสรางความเขาใจในภารกจ ความสาเรจจะเกดขนไดตองมนโยบายและแผนงานทชดเจนตงแตระดบรฐบาล กระทรวง ราชการสวนภมภาค และจงหวด

ขอเสนอเชงนโยบาย

1. จดตงสถาบนพฒนากระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชน เพอเปนองคกรกลางพฒนางานในกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนอยางบรณาการโดยยดเดกเปนศนยกลาง

2. ขยายพนทวจยเชงทดลองออกไปในภมภาค/ จงหวดอน เพอศกษาใหไดความชดเจนวาแนวคดและกลไกกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมสามารถนาไปปรบใชในพนทอนไดหรอไม รวมทงเพอแสวงหารปแบบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมทเหมาะสมกบบรบทของแตละพนท

3. ผลกดนนโยบายในการทางานดานการแกไขบาบดฟนฟเดก/ เยาวชนแบบบรณาการระหวางศาลเยาวชนและครอบครวกบภาคทกภาคสวนในสงคม กาหนดใหเปนวาระตามนโยบายดานเดกและเยาวชนและสงคมของรฐบาล

4. จดตงองคกรในรปคณะกรรมการกากบนโยบาย ตดตาม สงเสรม และพฒนาการดาเนนงานในระบบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมอยางตอเนอง

ขอสงเกต

ผลจากการวจย บอกไดแตเพยงวากระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมสามารถพฒนาขนไดจรงในระบบการปฏบตงาน แตผลสมฤทธหรอประสทธภาพของการดาเนนการตองรอดผลจากการดาเนนงานวา เดก/ เยาวชนทมโอกาสเขาสกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมจะหวนกลบไปกระทาผดซาหรอไม อยางไรกตามแมการดาเนนการตามโครงการจะยตลงแลว แตคงมคายนยนจากทมงานกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนแบบมสวนรวมในพนทนารอง จะประสานความรวมมอทางานรวมกนตอไป คณะผวจยกไดแตหวงวาผลการศกษานจะไดถกนาไปใชดาเนนการเชงนโยบายเพอการขยายผล พฒนาระบบงานใหเกดกระบวนการทางานทตอเนอง เปนระบบทมประสทธภาพตอไป