335

ภาคผนวก

336

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะห

337

ท ศธ 0521.2.08/430 วทยาลยอสลามศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ถนนเจรญประดษฐ ต าบลรสะมแล อ าเภอเมองจงหวดปตตาน 94000

16 เมษายน 2558

เรอง ขอความอนเคราะหเปนผทรงคณวฒ เรยน เนองดวยนายทวากร แยมจงหวด นกศกษาปรญญาเอกสาขาวชาอสลามศกษาวทยาลยอสลามศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตานก าลงท าวทยานพนธเรอง“รปแบบการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานและการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต”ซงไดก าหนดใหมการประเมนจากผทรงคณวฒเพอเปนการตรวจสอบความถกตองของเนอหาและเสนอแนะความคดเหนเพมเตม ซงเปนขนตอนหนงในการศกษาขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒเพอน ามาประยกตใชในการแกปญหาความขดแยงในบรบทสามจงหวดชายแดนภาคใต

ในการนวทยาลยอสลามศกษาพจารณาแลวเหนวาทานเปนผมความรและมความเชยวชาญสามารถใหขอเสนอแนะในการศกษาวจยครงนไดเปนอยางดจงใครขอความอนเคราะหทานเปนผทรงคณวฒเพอตรวจสอบและประเมนดงทไดกลาวมาขางตน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหและขอขอบคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอแสดงความนบถอ

(นายมหมมดรอฟล แวหะมะ) รองผอ านวยการฝายวชาการและประกนคณภาพ รกษาราชการแทน

ผอ านวยการวทยาลยอสลามศกษา ส านกงานเลขานการ มอถอ 087-2923699 โทรสาร 073-331305

338

ภาคผนวก ข รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบและประเมนรปแบบ

339

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบและประเมนรปแบบ

1. ดร.อณส อมาตยกล อาจารยคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหดล

2. รองศาสตราจารย ดร.อบรอฮม ณรงครกษาเขต อาจารยประจ าภาควชาอสลามศกษา วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 3. รองศาสตราจารย ดร.มฮ าหมดซาก เจะหะ คณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยฟาฎอน

4. ผชวยศาสตราจารย ดร.อสมาอลลตฟ จะปะกยา อธการบดมหาวทยาลยฟาฎอน

5. ผชวยศาสตราจารย ดร.สชาต เศรษฐมาลน ผอ านวยการสถาบนศาสนาวฒนธรรมและสนตภาพ มหาวทยาลยพายพ 6. ผชวยศาสตราจารย ดร.สกร หลงปเตะ รองอธการบดฝายวเทศสมพนธและศษยเกา มหาวทยาลยฟาฏอน

7. ดร.อบดลรอนง สอแต อาจารยประจ าภาควชาอสลามศกษา วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

8. ดร.มหมมดรอฟล แวหามะ รองผอ านวยการวทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

9. ดร.มะรอนง สาแลมง อาจารยประจ าภาควชาอสลามศกษา วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

10. ผศ.อบดลรอชด เจะมะ อาจารยประจ าภาควชาอสลามศกษา วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

340

ภาคผนวก ค แบบประเมนผทรงคณวฒ

341

แบบประเมนส าหรบผทรงคณวฒ

ส าหรบการศกษา เรอง “รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮ อษมาน อบน อฟฟานกบการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต”

ค าชแจง แบบประเมนฉบบนจดท าขนเพอเปนสวนหนงของวทยานพนธ เรอง การจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน และการประยกตใชในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงผวจยไดศกษาวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) เพอศกษาการจดการความขดแยงตามหลกแนวคดอสลามในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน ตลอดจนการจดการความขดแยงรปแบบตางๆ ในยคสมยปจจบนเพอสงเคราะหเปนรปแบบการจดการความขดแยงทสามารถน ามาประยกตใชในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตปจจบนโดยการสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน เพอการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใตเปนวตถประสงคหนงทส าคญในการศกษาครงน ดงนน เพอใหไดรปแบบการจดการความขดแยงตามแนวปฏบตของผน าในอดตเพอสามารถมาปรบใชใหเกดประโยชนตอการจดการความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตในปจจบน ผวจยจงขอความกรณาจากทานผทรงคณวฒในการตรวจสอบและประเมนผลการศกษาดงกลาว (ตามเอกสารประกอบการประเมนทไดแนบมา) ตลอดจนใหขอคดเหนและขอเสนอแนะอนๆ เพมเตมเพอผวจยจะไดปรบปรงและแกไขเนอหาใหมความถกตองและสมบรณยงขนตอไป จงขอขอบคณมา ณ โอกาสนเปนอยางสง

แบบประเมนน ประกอบดวยเนอหา 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 สภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

ตอนท 2 สภาพปญหาความขดแยงในบรบทพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ตอนท 3 รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน เพอการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต

นายทวากร แยมจงหวด นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาอสลามศกษา

วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

342

ค าชแจง : โปรดท าเครองหมาย ลงในชองทสอดคลองกบความคดเหนของทานมากทสด ตลอดจนให ขอเสนอแนะอนๆ เพอการปรบปรงขอคนพบจากการศกษาใหมความถกตองมากยงขน

ตอนท 1 : สภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

ทานเหนดวยหรอไมเกยวกบผลการวเคราะหสภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน อนประกอบดวยดานตางๆ ดงตอไปน

ปญหาความขดแยงของ เคาะลฟะฮอษมาน

ความเหนผทรงคณวฒ ขอเสนอแนะ

เหนดวย ไมเหนดวย 1. ดานการเมองการปกครอง

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

2. ดานเศรษฐกจ

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

3. ดานสงคมและวฒนธรรม

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

4. ดานแนวปฏบตศาสนา

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

343

ปญหาความขดแยงของ เคาะลฟะฮอษมาน

ความเหนผทรงคณวฒ ขอเสนอแนะ

เหนดวย ไมเหนดวย 5. ดานกระบวนการยตธรรม

………………………………………………………. …………………………….………………………… ………………………………………………………. …………………………….…………………………

ขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ เพมเตม

............................................................................................................................. ...................................

................................................................................................ ................................................................

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................................................. ...

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ...................................

................................................................ ................................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

........................................................................................................ ........................................................

ตอนท 2 : สภาพปญหาความขดแยงในบรบทพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต

ทานเหนดวยหรอไมเกยวกบผลการวเคราะหสภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในบรบทพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงประกอบดวยดานตางๆ ดงตอไปน

ปญหาความขดแยงทเกด ในสามจงหวดชายแดนภาคใต

ความเหนผทรงคณวฒ ขอเสนอแนะ

เหนดวย ไมเหนดวย

1. ดานการเมองการปกครอง

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

344

ปญหาความขดแยงทเกด ในสามจงหวดชายแดนภาคใต

ความเหนผทรงคณวฒ ขอเสนอแนะ

เหนดวย ไมเหนดวย

2. ดานศาสนา/ความเชอ

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

3. ดานเศรษฐกจ

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

4. ดานสงคมและวฒนธรรม

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

5. ดานการศกษา

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

6. ดานกระบวนการยตธรรม

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

7. ดานประวตศาสตร

………………………………………………………. …………………………….………………………… ……………………………………………………….

345

ขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ เพมเตม ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................... ................................................................................................ ............................................................................................................................. ...................................

ตอนท 3 : รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต

ทานเหนดวยหรอไมกบรปแบบการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานทไดจากการสงเคราะหเพอน ามาประยกตใชในการจดการปญหาความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต

รปแบบการจดการความขดแยง

ความเหนผทรงคณวฒ ขอเสนอแนะ เหนดวย ไมเหนดวย

1. รปแบบกระบวนการบรหารความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน )Model Conflict Management of Uthman Ibn Affan(

…………………………………………….…….. …………………………….………………… ……………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… …………………………………………………

346

รปแบบการจดการความขดแยง

ความเหนผทรงคณวฒ ขอเสนอแนะ เหนดวย ไมเหนดวย

2.รปแบบการสานเสวนาเชงอสลาม

)Model of Islamic Dialogue(

…………………………………………….…….. …………………………….………………… ……………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………

3.รปแบบการเจรจาสนตภาพเชงอสลาม ) Model of Islamic Peace Talks(

…………………………………………….…….. …………………………….………………… ……………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… …………………………………………….. ……………………………………………… …………………………………………….

ขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ เพมเตม ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................... ............................................................... .............................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ...................................

347

............................................................................................... .................................................................

............................................................................................................................. ...................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................ ลงชอ...........………………………………......…… (.......................………….….……….…………………......) ผประเมน ............./……..….…………/………………

348

ภาคผนวก ง สรปผลการประเมนของผทรงคณวฒ

349

ผลการประเมนของผทรงคณวฒ 1. ความคดเหนของผทรงคณวฒตอผลการวเคราะหสภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

ปญหาความขดแยงของเคาะลฟะฮ

อษมาน

คะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒ คะแนนรวม คา IC11 ความ

เหมาะสม

คนท

1 คน

ท 2

คนท

3 คน

ท 4

คนท

5 คน

ท 6

คนท

7 คน

ท 8

คนท

9

คนท

10

1. ดานการเมองการปกครอง

1 1 1 0 0 1 1 0 1 1 7 0.7 เหมาะสม

2. ดานเศรษฐกจ

1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 8 0.8 เหมาะสม

3.ดานสงคมและวฒนธรรม

1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 9 0.9 เหมาะสม

4. ดานแนวคดปฏบตศาสนา

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 เหมาะสม

5. ดานกระบวนการยตธรรม

1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 8 0.8 เหมาะสม

สรปขอเสนอแนะจากการประเมนของผทรงคณวฒ

ดานการเมองการปกครอง ผทรงคณวฒคนท 4 คนท 5 คนท 7 คนท 8 และคนท 9 มขอเสนอแนะวา “ควรเพมเตมกรณตวอยางความขดแยงใหชดเจนมากกวาเดม เพราะตามทปรากฏยงไมชด” ผวจยเหนดวยและปรบขอความตามขอเสนอแนะดงกลาวผทรงคณวฒคนท 4 เสนอแนะวา “ควรเพมกรณการสงปลดผปกครองบางคนแลวแตงตงเครอญาตใกลชดมาท าหนาทแทน” ผวจยเหนดวยและปรบขอความตามขอเสนอแนะดงกลาวผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “ควรเพมเตมขอมลวาเคาะลฟะฮอษมานประสบปญหาในดานใดบาง อาท ความเปนผน า การบรหารจดการ และความสมพนธกบภายนอก ฯลฯ” ผวจยเหนดวยและปรบขอความตามขอเสนอแนะดงกลาว ดานเศรษฐกจ ผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “ปญหาความขดแยงกรณทดนสงวนนาจะเปนประเดนการจดการดานทรพยากร และตวอยางความขดแยงทางดานเศรษฐกจควรจะชดเจนกวาน” ผวจยไมเหนดวยในการแยกประเดนออกเปนดานทรพยากร แตเหนดวยวาตวอยางความขดแยงดานเศรษฐกจยงไมชดและผวจยไดเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว ซง

11การวเคราะหความคดเหนของผทรงคณวฒจากการค านวณคาดชนของความสอดคลอง IC (Index of Concurrence) คดเลอกขอความทมคาความสอดคลองเชงเนอหาตงแต .50 ขนไป

350

สอดคลองกบขอเสนอแนะของผทรงคณวฒคนท 7 ทเสนอวา “ควรเพมขอมลตวอยางกรณความขดแยงดานเศรษฐกจใหชดเจนขนอก” และผทรงคณวฒคนท 8 มขอเสนอแนะวา “ปญหาดานเศรษฐกจสวนหนงมาจากนโยบายและอปนสยสวนตวของทาน” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว ดานสงคมและวฒนธรรม ผทรงคณวฒคนท 4 มขอเสนอแนะวา “ควรเพมขอมลในกรณผปกครองบางคนใชชวตอยางฟมเฟอย และกรณการเนรเทศอบซร อล -ฆฟารย” ผวจยเหนดวยและปรบขอความตามขอเสนอแนะดงกลาว และผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “เนนบทบาทของความขดแยงในระดบปจเจก (อบดลลอฮ อบน สะบะอ) มากเกนไป ควรฉายภาพใหเหนในระดบองคกรและประเดนความขดแยงทเกยวของกบวฒนธรรมมสลมและไมใชมสลม” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว ดานแนวปฏบตศาสนา ผทรงคณวฒคนท 1 มขอเสนอแนะวา “ควรอางองจากงานวจยใหมๆ ทตพมพออกมานอกเหนอไปจากหนงสอหะดษมาตรฐานทง 6” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว สวนผทรงคณวฒคนอนๆ เหนดวยทงหมดโดยไมมขอเสนอแนะประการใด ดานกระบวนการยตธรรม โดยผทรงคณวฒคนท 4 เสนอแนะวา “ควรเพมกรณททานเคาะลฟะฮอษมานไดแตงตงอล-วะลด อบน อกบะฮ ขนเปนผปกครอง ทงทยงมขอหาวาเขาเปนคนทชอบเสพสรา” ผวจยเหนดวยแตไปเพมเตมขอมลดงกลาวไวในดานการเมองการปกครอง ผทรงคณวฒคนท 5 ไดเสนอแนะวา “กรณทเคาะลฟะฮอษมานไดลงโทษอมมาร อบน ยาสร ยงไมปรากฏภาพของความขดแยงทชดเจน” ผวจยเหนดวยและไดเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว และผทรงคณวฒคนท 9 มขอเสนอแนะวา “ทมาของปญหาดานกระบวนการยตธรรมยงไมชดเจน ควรเพมเตมเนอหาอก” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว นอกจากน ผทรงคณวฒคนท 1 มขอเสนอแนะวา “นกศกษาไดคนควาจากขอมลปฐมภมทเกยวของแตควรไดมการคนควาจากขอมลทตยภมดวยเชนกน เชน หนงสอทตพมพในชวงทศวรรษทผานมาหรอภายใน 5 ปทผานมา” ผวจยเหนดวยตามขอเสนอแนะดงกลาว ผทรงคณวฒคนท 4 กบคนท 8 มขอเสนอแนะวา “นาจะเพมดานบคลกภาพสวนตวของทานเคาะลฟะฮอษมานอกดาน เพราะประเดนความขดแยงในดานการเมองการปกครองยงไมชดและมความก ากง” ผวจยไมเหนดวย แตผวจยไดปรบและเพมเตมขอมลกรณความขดแยงในดานการเมองการปกครอง ตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒหลายๆ ทาน และทงนผทรงคณวฒคนท 10 ไดเสนอแนะวา “ควรเพมเตมขอมลการแทรกแซงจากภายนอกลกษณะบอนท าลายทเกดจากชาวยวหรอจากเปอรเซยโดยมเปาหมายกอใหเกดความขดแยงในสงคมมสลม และความขดแยงภายในสงคมมสลมกรณการสนบสนนใหผน าควรด ารงต าแหนงเคาะลฟะฮ” ผวจยเหนดวยและไดเพมเตมขอมลบางสวนตามขอเสนอแนะดงกลาว

351

2. ความคดเหนของผทรงคณวฒตอผลการวเคราะหสภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในบรบทของสามจงหวดชายแดนภาคใต

ปญหาความขดแยงในบรบทสามจงหวดชายแดนภาคใต

คะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒ

คะแนนรวม

คา IC

ความเหมาะสม

คนท

1 คน

ท 2

คนท

3 คน

ท 4

คนท

5 คน

ท 6

คนท

7 คน

ท 8

คนท

9

คนท

10

1. ดานการเมองการปกครอง

1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 9 0.9 เหมาะสม

2. ดานศาสนา/ความเชอ

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 เหมาะสม

3. ดานเศรษฐกจ 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 9 0.9 เหมาะสม

4. ดานสงคมและวฒนธรรม

1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 9 0.9 เหมาะสม

5. ดานการศกษา

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 เหมาะสม

6. ดานกระบวนการยตธรรม

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 เหมาะสม

7. ดานประวตศาสตร

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 เหมาะสม

สรปขอเสนอแนะจากการประเมนของผทรงคณวฒ

ดานการเมองการปกครอง ผทรงคณวฒคนท 4 ไมเหนดวย โดยมขอเสนอแนะวา “ควรขยายความใหชดเจนมากกวาน ทวามมมองทตางกนระหวางภาครฐกบประชาชนในพนทคออะไร? และรปแบบการปกครองในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตควรใชรปแบบไหน?” ผวจยเหนดวยและปรบเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาวและผทรงคณวฒคนท 7 มขอเสนอแนะวา “ควรเพมเตมกรณความขดแยงในเชงโครงสราง การใชนโยบาย Top Down รวมศนยกลางอ านาจไวทสวนกลาง ใชคนสวนนอยในพนทปกครองคนสวนใหญ” ผวจยเหนดวยและปรบขอความตามขอเสนอแนะดงกลาว ดานเศรษฐกจ ผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “ควรขยายความทง 2 ประเดน ปญหาความยากจนและปญหาสทธในการเขาถงทรพยากรธรรมชาตทเปนสาเหตน าไปส

352

ความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตอยางไร?” ผวจยเหนดวยและไดเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว ดานสงคมและวฒนธรรม ผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “ควรเพมขอมลมตความขดแยงแนวราบระหวางประชาชนกบประชาชนหรอระหวางพทธกบมสลม” ผวจยเหนดวยและปรบขอความตามขอเสนอแนะดงกลาว ดานประวตศาสตร ผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “ควรขยายความเพมเตมวาประเดนประวตศาสตรรฐปตตานเปนสาเหตน าไปสความขดแยงอยางไร?” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว นอกจากนผทรงคณวฒคนท 5 ไดตงค าถามในประเดนนวา “เนองจากบรบทความขดแยงในสมยของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานและปญหาความขดแยงในพนทจงหวดชายแดนภาคใตมความแตกตางกนอยางมาก ดงนนงานชนนจะสามารถน ามาใชประโยชนในการแกปญหาความขดแยงในภาคใตไดอยางไร? ค าตอบตอประเดนน ให เอาลกษณะความเหมอนของการจดการความขดแยงทคนพบในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานแลวน ามาประยกตใชในการแกปญหาความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต สวนลกษณะความตางในดานอนๆ เปนประเดนทควรน ามาศกษาในโอกาสตอไป และผทรงคณวฒคนท 1 ยงมขอเสนอแนะเพมเตมอกวา “แนวทางการศกษาของนกศกษามความถกตองทางวชาการ เพยงแตบรบทของปญหาทเกดขนในสมยเคาะลฟะฮอษมานกบปญหาทเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยนนมความตางทงในสาระ เนอหา ปจจย บรบท เพยงแตแนวทางหรอรปแบบของการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมานนนสามารถน ามาประยกตใชได ขณะทปจจย บรบท และองคประกอบของการเกดปญหาในสามจงหวดชายแดนภาคใตนน ยงมมากกวาทนกศกษา ผวจย ไดรวบรวมมา” ผวจยเหนดวยกบขอเสนอแนะดงกลาวทกประการ ขณะทผทรงคณวฒคนท 7 มขอเสนอแนะเพมเตมวา “ใหดมมมองจากฝายทเหนตางจากรฐ เชน บอารเอน เบอรซาต และพโล ฯลฯ เพอใหเหนถงประเดนทพวกเขารบไมไดกบฝายรฐ” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว รวมถงผทรงคณวฒคนท 10 ไดเสนอแนะวา “ควรเพมเตมขอมลการแทรกแซงจากภายนอกเนองจากตองการบอนท าลายการขยายตวของอสลาม โดยยว สงคโปร คอมมวนสต ชาตนยม และทนนยม และความขดแยงภายในสงคมมสลม เชน การขดขวางมใหกลมอสลามขนมามอ านาจในอนาคต” ผวจยเหนดวยและไดเพมเตมขอมลบางสวนตามขอเสนอแนะดงกลาว สวนผทรงคณวฒทานอนๆ เหนดวยตามทผวจยสงเคราะหทกประการ

353

3. ความคดเหนของผทรงคณวฒตอผลการสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอประยกตใชในการแกปญหาความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต

รปแบบการจดการความขดแยง

คะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒ

คะแนนรวม

คา IC

ความเหมาะสม

คนท

1 คน

ท 2

คนท

3 คน

ท 4

คนท

5 คน

ท 6

คนท

7 คน

ท 8

คนท

9

คนท

10

1. รปแบบกระบวนการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน )Model Conflict Management of Uthman Ibn Affan(

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 เหมาะสม

2. รปแบบการสาน

เสวนาเชงอสลาม )Model of Islamic Dialogue(

1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 8 0.8 เหมาะสม

3. รปแบบการเจรจาสนตภาพเชงอสลาม ) Model of Islamic Peace Talks(

1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 8 0.8 เหมาะสม

สรปการประเมนและขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒ ผทรงคณวฒทงหมดเหนดวยกบการสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอประยกตใชในการแกปญหาความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยมขอเสนอแนะเพมเตมในบางประการ

354

1. รปแบบกระบวนการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานผทรงคณวฒคนท 7 มขอเสนอแนะเพมเตมวา “ใหเนนเรองการททานพยายามใชแนวทางแกปญหาดวยสนตวธ ทงๆ ททานมความสามารถจะใชกองก าลงทหารจากหวเมองตางๆ ได ” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว และผทรงคณวฒคนท 9 ไดตงขอสงเกตเพมวา “ผลสดทายทานเคาะลฟะฮอษมานถกสงหาร ฉะนนอาจเขาใจไดวาการจดการความขดแยงดวยหลกสนตวธไมประสบความส าเรจ?” ผวจยขอตอบประเดนนวา หากวาทานอษมานน ากองก าลงทหารททานมอยจ านวนมากเขาประจญบานแนนอนความสญเสยอยางมหาศาลตองเกดขนกบประชาคมมสลม แตการททานยอมอดกลนไมตอส พรอมทงหามบรรดาเศาะหาบะฮและผคนทอยรายลอมทานไมใหลกขนตอสอกดวย ทานยอมสละชวตเพอรกษาความเปนเอกภาพแกประชาคมมสลม นบวาแนวทางแกปญหาความขดแยงของทานประสบความส าเรจ 2. การสานเสวนาเชงอสลาม ผทรงคณวฒคนท 5 และผทรงคณวฒคนท 9 มความเหนตรงกนวา “องคประกอบและขนตอนของการสานเสวนาเชงอสลามเปนการใหหลกการโดยทวๆ ไปมากกวาทจะสกดมาจากบทเรยนหรอจากประสบการณของทานเคาะลฟะฮอษมาน” ผวจยเหนดวยตามขอเสนอแนะดงกลาว แตขอชแจงเพมเตมวาองคประกอบหรอขนตอนดงกลาวไดประยกตจากแนวคดของการสานเสวนาสากล เพราะการสานเสวนาเชงอสลามเปนสงใหมทผวจยน าเสนอจากการศกษาในครงนผทรงคณวฒคนท 7 มขอเสนอแนะวา “ในองคประกอบของการสานเสวนาเชงอสลามควรเพมเตมดานความเสมอภาค และใหพจารณาดดานความเปนพนอง

วาจะใชไดเหมาะสมหรอไม” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว แตยงคงดานความเปนพนองไวเหมอนเดม และผทรงคณวฒคนท 9 มขอเสนอแนะวา “ในองคประกอบของการสานเสวนาเชงอสลามควรเพมเตมดานความเมตตา เพราะความเมตตามความลมลกและทรงอนภาพมากกวาความรก” ผวจยเหนดวยและเพมเตมขอมลตามขอเสนอแนะดงกลาว 3. การเจรจาสนตภาพเชงอสลาม ผทรงคณวฒคนท 3 ไดเสนอแนะเชงสนบสนนวา “เหนดวยอยางยงกบการสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอประยกตใชในการแกปญหาความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยเฉพาะรปแบบการสานเสวนาเชงอสลาม และการเจรจาเพอสนตภาพเชงอสลาม” ผทรงคณวฒคนท 5 มขอเสนอแนะวา “ในองคประกอบหลกพนฐาน 5 ประการของการเจรจาสนตภาพเชงอสลามในแตละขอควรโยงหรอยกตวอยางใหเหนวามาจากบทเรยนสมยทานเคาะลฟะฮอษมานมากกวาเปนหลกทวไป” ผวจยเหนดวยและรายละเอยดสวนนถกอธบายไวในคณลกษณะอนโดดเดนของทานอษมาน อบน อฟฟานผทรงคณวฒคนท 9 มขอเสนอแนะวา “ควรเอารปแบบการเจรจาสนตภาพเชงอสลามวางไวกอนเพราะถอเปนฐานแมบทในการศกษา หลงจากนนกเอารปแบบการจดการความขดแยงของทานอษมานมาเปรยบเทยบเพอใหเหนถงความสมพนธเชอมโยง” ในประเดนนผวจยเหนตาง สาเหตทเอารปแบบการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมานมาเปนประการแรกตองการใหเหนล าดบขนตอนในการแกปญหาความขดแยงของทาน ประการตอมาด าเนนการจดสานเสวนาเชงอสลาม และขนตอนสดทายใชรปแบบการเจรจาเพอสนตภาพเชงอสลาม และผทรงคณวฒ

355

คนท 10 ไดเสนอแนะวา “ควรเปลยนชอภาษาองกฤษใหมความเหมาะสมและตรงประเดน” ผวจยเหนดวยและไดเพมเตมตามขอเสนอแนะดงกลาว ขณะทผทรงคณวฒคนท 1 ไดแสดงความคดเหนเพมเตมวา “เหนดวยในระดบหนงหรอเหนดวยวาแนวทางทนกศกษา ผวจย คนพบนน สามารถน ามาใชหรอประยกตใชไดในระดบหนง แตไมอาจน ามาใชแกปญหาทงหมดของสามจงหวดชายแดนภาคใตได อนเนองมาจากองคประกอบ ปจจย สาระ เนอหา บรบท และยคสมยทประกอบขนมาเปนปญหาชายแดนภาคใตนนมความจ าเพาะและซบซอน สวนแนวทางทนกศกษาวจยขนมานนกยงสามารถน ามาใชไดในบางภาค บางสวนขององครวมแหงปญหาชายแดนภาคใตของประเทศไทย” ผวจยเหนดวยกบขอเสนอแนะดงกลาวทกประการ และผทรงคณวฒทานเดมยงแสดงความคดเหนเพมเตมวา “อยางไรกตาม งานวจยชนนนบวามคณภาพสง เปนวชาการ และเปนการเตมเตมองคความรในสาขาวชาการดานน และควรไดรบการตพมพเผยแพร และน าไปประยกตใชโดยหนวยงานทงหลายทเกยวของ”

356

ภาคผนวก จ สารบญโองการอลกรอาน

357

สารบญโองการอลกรอาน

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

(11) อบรอฮม : 7

1 อล-บะเกาะเราะฮ : 213

2 ฮด : 118-119

7 อาล อมรอน : 103

8 อล-นสาอ : 59

8 อช-ชรอ : 10

9 อล-บะเกาะเราะฮ : 17

9,119 อาล อมรอน : 105

10 อช-ชรอ : 13

10 อช-ชรอ : 14 …

11 อล-มอมนน: 71

43 อล-มะสด : 1-5

51,61,139 อาล อมรอน : 155

358

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

54,140 อล-ฟตห : 18 ....

62,93 อาล อมรอน : 159

63 อล-ฟรกอน : 63

66 อล-นสาอ : 95

68 อาล อมรอน : 173

69 อซ-ซมร : 9

69 อล-นะหล :76

73 อล-บะเกาะเราะฮ : 30

73 อล-อนอาม : 165 .

73 อล-อะอรอฟ : 69

74 ศอด : 26

75 อน-นร : 55

359

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

78 อล-หรอต : 9

81 อน-นสาอ : 58

81 อล-เกาะศอศ : 26

83 อล-ฟรกอน : 74

83 อส-สจญดะฮ : 24

91 อล-นสาอ : 105

93 อช-ชรอ : 38

102 อล-นร : 55

102 อต-เตาบะฮ : 33

118 อลอนอาม : 35

118 อล-บะเกาะเราะฮ : 170

121 อาล อมรอน : 103

360

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

122 อล-หจญ : 19

123 อล-บะเกาะเราะฮ : 176

124 อาล อมรอน : 19

124 อล-อนบยาอ : 78-79

127 อล-นสาอ : 59

127 อล-อนฟาล : 40

128 อล-บะเกาะเราะฮ : 190

129 อล-นสาอ : 114

129 อาล อมรอน : 159

130 อาล อมรอน : 134

130 อล-อะรอฟ : 199

361

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

131,279 อล-หรอต : 10

132 อล-นะหล : 125

132 อล-กะฮฟ : 22

134 อล-อนอาม : 148

……

137 อต-เตาบะฮ : 91-92

138 อาล อมรอน : 152

142,256 ยนส : 59

145 อล-บยยนะฮ : 2

151 อล-เกาะศอศ : 85

165,190,285 อล-หจญ : 39

165,190,285 อล-หจญ : 39-41

167 อล-มาอดะฮ : 33

175 อล-บะเกาะเราะฮ : 137

362

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

176 สะบะอ : 54

176 ยาซน : 49-50

177 อล-หชร : 16-17

177 อล-กะฮฟ : 103-109

231 ฟาฏร : 28

231 อซ-ซมร : 9

270,281 อล-หรอต : 6

277 อล-มาอดะฮ : 8

278 อล-บะเกาะเราะฮ : 286

280 อล-หรอต : 13

289 อล-บยยนะฮ : 5

289 อล-หะซาบ : 21

290 อล-หะดด : 25

363

หนา ซเราะฮ : อายะฮ โองการอลกรอาน

291 อล-บะเกาะเราะฮ : 143

292 อล-อนอาม : 17

364

ภาคผนวก ฉ สารบญอลหะดษ

365

สารบญอลหะดษ

หนา ตวบทหะดษ

3,11

12,44

13,45

14,47,195 15,47

15 46

46

49

50

59 60 60 61 76

76

76

366

หนา ตวบทหะดษ

77

77 78

78

79

79

79

80

82

82

83

91 92 103

123 141 141

367

หนา ตวบทหะดษ

144 172 172 276 278

279

280 291

368

ภาคผนวก ช นพนธตนฉบบ (Manuscript)

369

Conflict Management Model in the Age of Caliph Uthman Ibn Affan with Application in the Three Southern Border Provinces

Tivakorn Yamchangwad Abdulroning Suetair2 Ph.D. Candidate, Doctor of Philosophy, College of Islamic Studies, Prince of Songkla University, Pattani Campus. 2 Ph.D. (West Asian Studies), Lecturer, College of Islamic Studies, Prince of Songkla University.

ABSTRACT This research aims to study; 1) the biography of Khalifah Uthman Ibn Affan , 2) the conflicts issues in the era of Khalifah Uthman Ibn Affan , 3) The conflicts issue in the three southern border province, 4) the synthetic model of conflict management in the era of Khalifah Uthman Ibn Affan and application with the current area. The research was conducted by using document to analysis the states and problems in both periods, then evaluate and verify the result by a panel of experts. The results of this study were as follows: 1. The biography of Khalifah Uthman Ibn Affan Ibn Abu al-‘As Ibn Umaiyah Ibn ‘Abd Shams Ibn ‘Abd Manaf Ibn Qusay Ibn Qilab, He had sacrificed in the cause of Allah, e.g. Purchased Rumah pond, Enlarged the Nabawi Mosque, prepared the army during the difficult and compilation of the Qur'an. The great personality of Uthman Ibn Affan including: knowledgeable, mature, calm, flexibility, compromise, etc. He could conquer a number of regional cities during his time. Moreover the government of Khalifah Uthman Ibn Affan was ruled by adoption of the highest constitution al-Quran ( ) and typical of Rasulluah ( ).

2. The state of conflicts issues in the age of Khalifah Uthman Ibn Affan this study found that; there are 5 aspects of conflict issues during time of Khalifah Uthman Ibn Affan including; 1) political issues, e.g. case of did not join the battle of Badar, the case released of Abu Musa Al-Ashary and case release of Mughirah Ibn Shu’bah 2) social issue, e.g. the case of Abdullah Ibnu Sa’ba’, deportation of Abu-zar al-Ghifari 3) religion issues, e.g. case compiling the Qur'an and he did not had a short prayer at Mina fields 4) economic issues, e.g. a case allocation of reserve land, a case permit to own the land independently, 5) judicial practice, e.g. a case punishment of Ammar Ibn Yasir, a case he did not make a judgment Qisos to Ubaidillah Ibn Umar. 3. There are 7 aspects of the controversial issues that occurred in the context of three southern border provinces including; 1) Politic, 2) Religion and belief, 3) Economic, 4) Social and cultural, 5) Educational, 6) justice, and 7) history.

370

4. The conflict resolution’s model in the age of Uthman Ibn Affan could be applied to solve the conflict problem in three southern border provinces in 3 models including; 1) Model Conflict Management of Uthman Ibn Affan , 2) Model of Islamic Dialogue , 3) Model of Islamic Peace Talks.

Keywords : Conflict Management , Uthman Ibn Affan , Southern Border Provinces

371

รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานกบการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต

ทวากร แยมจงหวด1 อบดลรอนง สอแต2 1 นกศกษาปรญญาเอก (สาขาวชาอสลามศกษา) 2Ph.D. (ตะวนออกกลางศกษา), อาจารยวทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษา 1) ชวประวตของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน 2) ปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน 3) ปญหาความขดแยงทเกดขนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต 4) เพอสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานเพอน ามาประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใตโดยใชวธการวจยเชงเอกสาร วเคราะหสภาพปญหาทเกดขนทงสองยคและสงเคราะหรปแบบโดยใหผทรงคณวฒเปนผประเมนตรวจสอบผลการวจยพบวา

1. ชวประวตของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน อบน อบลอาศ อบน อมยยะฮ อบน อบดชมส อบน อบดมะนาฟ อบน กศอย อบน กลาบ ผลงานการเสยสละสวนหนงของทาน ไดแก ซอบอน ารมะฮ ขยายมสยดนะบะวย จดเตรยมกองทพยามยาก มคณลกษณะอนโดดเดนประกอบดวย มความร มความสขมรอบคอบ มความยดหยน มความออนโยน ใหอภยมความนอบนอม มความละอาย มจตใจกศล มความกลาหาญ มความอดทน มความยตธรรม ในยคการปกครองของทานสามารถพชตแควนเมองตางๆ อาท อาเซอรไบญาน อารมเนย ตาบารสถาน ไบแซนไตน ไซปรส อเลกซานเดย และอาฟรกา แนวทางการบรหารรฐทานใชคมภรอลกรอานและแบบฉบบของเราะสลลลอฮเปนธรรมนญสงสด

2. สภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานแบงออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย 1) ดานการเมองการปกครอง อาท กรณการไมไดเขารวมสมรภมบะดร กรณการสงปลดอบมซา และมฆเราะฮ 2) ดานสงคม ไดแก กรณอบดลลอฮ อบน สะบะอ และกรณเนรเทศอบซร 3) ดานการปฏบตศาสนา ไดแก กรณการรวบรวมอลกรอานและการไมไดละหมาดยอททงมนา 4) ดานเศรษฐกจ ไดแก กรณการจดสรรทดนสงวน กรณการอนญาตใหครอบครองทดนโดยอสระ 5) ดานกระบวนการยตธรรม ไดแก กรณการลงโทษอมมาร และกรณไมไดตดสนคศอศแกอบยดลลาฮ 3. ปญหาความขดแยงทเกดขนในพนทของสามจงหวดชายแดนภาคใต แบงออกเปน 7 ดาน ประกอบดวย 1) ดานการเมองการปกครอง 2) ดานศาสนาและความเชอ 3) ดานเศรษฐกจ 4) ดานสงคมและวฒนธรรม 5) ดานการศกษา 6) ดานกระบวนการยตธรรม 7) ดานประวตศาสตร

4. รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอประยกตใชในการแกปญหาสามจงหวดชายแดนภาคใต ม 3 รปแบบคอ 1)

372

กระบวนการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน 2) การสานเสวนาเชงอสลาม 3) การเจรจาสนตภาพเชงอสลาม

ค าส าคญ การจดการความขดแยง , อษมาน อบน อฟฟาน , สามจงหวดชายแดนภาคใต

373

บทน า การด ารงชวตอยรวมกนของมนษยในสงคมนนยอมมความขดแยงเกดขนอยางมอาจหลกเลยงไดทงในระดบปจเจกบคคลและระดบสงคมโดยธรรมชาตแลวมนษยมไดถอก าเนดมาเหมอนกนในทกประการหากแตมความแตกตางกนในหลายคณลกษณะ นบตงแตความแตกตางทางดานชาตพนธไปจนถงสภาพแวดลอมทางสงคม วถชวต ความเชอ และวฒนธรรมแมวาความแตกตางโดยพนฐานในลกษณะดงกลาวมกเปนสาเหตทน าไปสความขดแยงระหวางบคคลตางกลมทอยรวมกนในสงคม แตกมไดหมายความวาจะเปนบอเกดของความรนแรงเสมอไปปญหาความรนแรงรปแบบตางๆ ทปรากฏขนในสงคมมตนตอทแทจรงจากการเลอกใชความรนแรงเปนเครองมอในการแกไขปญหาความขดแยงใหลลวงมากกวาจะเกดจากปญหาความขดแยงในตวเองกลาวไดวาเมอเกดความขดแยงใดๆ ขนสงคมมทางเลอกหลากหลายวถทางในการบรหารจดการความขดแยงใหลลวงไปไดสวนการใชความรนแรงนนเปนเพยงวธหนงทใชในการแกปญหามใชเปนทางออกเดยวทจะจดการความขดแยงใหหมดไปจากสงคม อสลามเปนศาสนาทใหความส าคญตอเรองความเปนเอกภาพ ความกลมเกลยวสามคคไวเปนอยางมาก สงเกตไดจากการปฏบตศาสนกจหลายประเภทดวยกนทบงชถงความเปนเอกภาพ อาท บทบญญตวาดวยการละหมาด สงเสรมใหมการละหมาดเปนกลม (ญะมาอะฮ) กลาวไดวาพนฐานเดมของมนษยในยคตนนนมความเปนหนงเดยว ด ารงตนอยในกรอบความเปนประชาชาตเดยวกน (อมมะฮวาหดะฮ) ใชชวตอยบนความเปนเอกภาพแหงความดงามของครรลองอสลาม ในเวลาตอมาไดเกดความขดแยงและมความแตกแยกสาเหตจากการเผยแผเรยกรองของบรรดานบและเราะสลเนองจากธรรมชาตของมนษยทชอบความขดแยงและแตกแยก เวนแตบรรดาผทอลลอฮทรงประทานความเมตตาแกพวกเขาใหเปนประชาชาตเดยวกนเทานน กลาวไดวาการเปนประชาชาตเดยวกนในกลมชาวมสลมทเคารพภกดตออลลอฮดวยความนอบนอมและย าเกรงตอพระองคนน นบวาเปนอตลกษณทส าคญของสงคมมนษยในยคตนเลยทเดยว การศกษาถงกระบวนการจดการความขดแยงในรปแบบหรอทฤษฎวธการตางๆ โดยเฉพาะในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานทไดพฒนารปแบบการจดการปญหาความขดแยง ซงจะเปนคณปการอยางมากกบเหตการณทก าลงด าเนนอยในยคปจจบน เพราะไมมใครปฏเสธวาในยคของทานเปนยคทมความเจรญกาวหนาอยางมากในขณะทปญหาความขดแยงกมความทวรนแรงอยางไมอาจหลกเลยงได และการททานยอมสละชวตเพอแลกกบการอยรอดของรฐ และเพอความสนตสขของประชาชน เปนดชนทบงชถงการบรหารจดการความขดแยงไดเปนอยางด ฉะนนการวจยครงนจงเปนการศกษาวจยอยางละเอยดเจาะลก เพอเปนการตอบโจทยของสถานการณความขดแยงทมแนวโนมวาจะทวความรนแรงมากขน รวมทงเพอเปนการศกษาอดตอนเปนสงทจะชวยใหเขาใจปจจบนและน ามาซงการวางแผนในอนาคตได เพราะตามนยยะแหงความเปนจรงนนกลมชนทไมรจกอดตของตวเองกเปนเรองยากทท าใหเขาเขาใจปจจบนและจะยากมากส าหรบการกาวเดนไปสอนาคต

374

ดงนน การศกษารปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานโดยการสงเคราะหเปนการน าองคประกอบทมความเชอมโยงกน มาสรางขอสรปในระดบมโนทศนอยางเปนระบบ เพอใหการน าเสนอขอมลและการอธบายประเดนทศกษามความชดเจนมากยงขน ซงผวจยไดสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงทเกดขนในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานเพอตองการตอบโจทยส าคญของปญหาความขดแยงทเกดขนในจงหวดชายแดนภาคใต โดยพยายามเสนอแนะแนวทางทอยบนพนฐานของความเปนจรง สามารถเปนไปไดในทางปฏบตและกอใหเกดการเปลยนแปลงขนไดจรงดวยเหตทกลาวมาขางตน ผวจยจงมความเหนวามความจ าเปนอยางยงทจะท าการศกษาวจยเกยวกบการจดการความขดแยงในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานอยางละเอยดเจาะลกเพอน าแนวทางหรอรปแบบการจดการปญหาความขดแยงทสอดคลองตามแนวทางอสลามมาปรบใชซงจะมคณปการอยางมากส าหรบน ามาประยกตใชกบตการณความขดแยงความรนแรงทก าลงเปนอยในทกวนน วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาชวประวตของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน 2. เพอศกษาปญหาความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน 3. เพอศกษาปญหาความขดแยงทเกดขนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต 4. เพอสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮ

อษมาน อบน อฟฟาน

วธด าเนนการวจย

การวจยนเปนการวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) โดยเนนการศกษาขอมลทางประวตศาสตร (Historical Research) การน าเสนอผลการศกษาเปนแบบพรรณนาวเคราะห (Analytical Description) โดยผวจยมงศกษาเกยวกบการจดการเหตการณความขดแยงทเกดขนในสมยของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอใหการวเคราะหขอมลมความสมบรณยงขน ผวจยจงเรมตนดวยการศกษาถงชวประวตของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอวเคราะหถงความเชอมโยงของคณลกษณะอนโดดเดนและผลงานทส าคญในยคสมยของทาน ตลอดจนกรณปญหาความขดแยงตางๆ ทเกดขนในยคสมยดงกลาว เพอน าไปสการสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงทสอดคลองตามแนวทางอสลาม ตลอดจนสามารถน ามาประยกตกบสถานการณความขดแยงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต

ผวจยไดแบงวธด าเนนการวจยเปน 2 ระยะ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

375

ระยะท 1 การศกษาขอมลเชงเอกสาร ศกษาการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน

อฟฟานจากการศกษาคนควาคมภรอลกรอาน อล-หะดษ วรรณกรรม และเอกสารทเกยวของ มรายละเอยด ดงตอไปน

1.1 การทบทวนแหลงขอมล การศกษาครงนผวจยไดทบทวนวรรณกรรมจากแหลงขอมลตางๆ ดงตอไปนเอกสารชนปฐมภม (Primary Source) ไดแกคมภรอลกรอาน และบรรดาโองการทเกยวของกบความขดแยงและการแกปญหาหะดษตางๆ ทเกยวของกบความขดแยง หรอทพาดพงถงทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานและบรรดาผทรวมงานบรหารกบทาน ตลอดจนเหตการณตางๆ ทเกดขนในสมยการปกครองของทานหนงสอประวตศาสตรทมเนอหาเกยวของกบการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานในรปแบบตางๆ เอกสารชนทตยภม (Secondary Source) ไดแก หนงสอตฟซรอลกรอาน หนงสออธบายหะดษ หนงสอประวตศาสตรทอธบายเหตการณตางๆ ทเกยวของกบเรองวจย และเอกสารชนตตยภม (Tertiary Source) ไดแก หนงสอนามานกรม เปนตน

1.2 การรวบรวมขอมล ผวจยใชหลกเกณฑและแนวทางในการเกบรวบรวมขอมล ดงน

1.2.1 รวบรวมตวบทอลกรอาน และอล-หะดษทเกยวของกบความขดแยงและการจดการความขดแยง ไมวาในดานหลกการหรอวธการปฏบต พรอมทงดอรรถาธบายจากหนงสอตฟซรและค าอธบายหะดษประกอบ

1.2.2 รวบรวมสายรายงานของบรรดาเศาะหาบะฮ (หะดษเมากฟ) และสายรายงานของตาบอน หรอตาบอตตาบอน (หะดษมกตอ) ท เกยวของกบเหตการณตางๆ ซงเกดขนในสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

1.9.2.3 รวบรวมขอมลทางประวตศาสตรทเกยวของกบสภาพความขดแยงและการเมองการปกครองในสมยของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานจากเอกสารในระดบปฐมภม

1.9.2.4 รวบรวมค าอธบายและบทวเคราะหของขอมลดงไดกลาวขางตน จากหนงสออางองประเภทตางๆ ทงในระดบทตยภมและตตยภม

สรปผลการวจยและอภปรายผล

ขอคนพบจากการศกษาวจย “รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานกบการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต” มรายละเอยดดงตอไปน

376

1. ชวประวตของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

ชวประวตโดยสงเขปอษมาน อบน อฟฟาน อบน อบลอาศ อบน อมยยะฮ อบน อบดชมส อบน อบดมะนาฟ อบน กศอย อบน กลาบ วงศตระกลของทานไปบรรจบกบเชอสายของทานเราะสลทอบดมะนาฟ ถอก าเนดป ค.ศ.573 ในตระกลกรยชจากเผาอมยยะฮ ซงเปนอดตชนชนผปกครองในนครมกกะฮทานไดแตงงานกบบตรสาวของทานเราะสลถง 2 คน ไดแกรกอยยะฮและอมมกลษม ทานอษมานไดแตงงานหลงจากเขารบอสลามแลวกบบรรดาผหญงจ านวน 8 คน มบตรทงหมดรวม 15 คน เปนบตรชาย 10 คน และเปนบตรหญง 5 คนการเสยสละในหนทางของอลลอฮเคาะลฟะฮอษมานเปนคนหนงทพระองคอลลอฮไดประทานความร ารวยมงคง ทานเปนนกธรกจทมทรพยสนมากมาย แตทวาทานไดใชทรพยสนจากความร ารวยนไปในการเชอฟงปฏบตตามอลลอฮและสวนหนงจากการเสยสละของทานไดแก ซอบอน ารมะฮ ขยายมสยดนะบะวย จดเตรยมกองทพยามยากและการรวบรวมอลกรอาน

คณลกษณะอนโดดเดนทานเปนคนทมคณลกษณะแหงผน าอยางแทจรง โดยทคณลกษณะตางๆ ลวนเปนคณลกษณะผน าแหงพระผอภบาล คณลกษณะอนโดดเดนประกอบดวย มความรและมวฒภาวะ มความสขมรอบคอบ มความยดหยน มความออนโยน ใหอภยมความนอบนอมถอมตน มความละอาย มจตใจกศล มความกลาหาญ มความอดทน มความยตธรรม มความเครงครด มความมกนอย บทบาทในการพชตแควนเมองส าคญตางๆสมยการปกครองของทานเปนชวงระยะเวลาทอสลามไดขยายไปอยางกวางขวางทวสารทศ มการพชตแควนเมองตางๆ อยางมากมาย อาท อาเซอรไบญาน อารมเนย ตาบารสถาน ไบแซนไตน ไซปรส อเลกซานเดย และอาฟรกา และทานเปนคนแรกทมการจดตงกองทพเรอขน ส าหรบแนวทางในการบรหารจดการรฐ ทานไดบรหารรฐโดยยดแนวทางกตาบลลอฮและสนนะฮของเราะสลลลอฮ ทานจะใหความเสมอภาคแกประชาชน ตลอดจนมความสขม รอบคอบ มเหตผล ประนประนอม และแนวทางในการบรหารจดการรฐของทานเคาะลฟะฮอบบกรและอมร ทานใชหลกการปรกษาหารอ หลกความยตธรรม และหลกความอสรเสรภาพ

2. สภาพปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน

อบน อฟฟาน ปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน

อฟฟานม 2 สวน คอ สวนทหนง ประเดนปญหาความขดแยงทมสายรายงานถกตองไดแก กรณไมเขารวม

สมรภมบะดร ซงเกดขนใน ป ฮ.ศ.2 เวลาดงกลาวทานหญงรกอยยะฮ บตร เราะสลลลอฮก าลงปวย

377

หนกมความจ าเปนอยางยงจะตองมคนคอยดแลรกษาอยางใกลชด และผทมความเหมาะสมมากทสดกคอสาม ดวยเหตผลดงกลาวทานเราะสลสงใหอษมาน อบน อฟฟานอยนครมะดนะฮเพอทจะไดดแลรกษาภรรยากรณการถอยรนจากการตอสในสมรภมอหด ซงเกดขนในเดอนเชาวาล ป ฮ.ศ.3 ในชวงแรกของการตอสกองทพมสลมไดรบชยชนะ จากนนผลลพธจากการททหารมสลมบางสวนฝาฝนตอค าสงของทานเราะสลลลอฮจงสญเสยฐานทมน และเพลยงพล าในทสด จากนนทหารสวนใหญไดวงหนจากสนามรบและบางสวนไดถอยหางไปอยขางๆ โดยไมไดตอสแตอยางใด จงสงผลใหฝายมสลมพายแพ กรณการเขารวมสตยาบนอล-รฏวานลาชาการท าสตยาบนในครงนเกดขนตนเดอนซลกอดะฮป ฮ.ศ.6 โดยทเราะสล โดยเชญชวนหลงจากทไดสงทานอษมานเปนทตไปเจรจากบชาวมกกะฮและอธบายถงวตถประสงคในการเดนทางมาของบรรดามสลม เพอจะมาท าอมเราะฮไมใชมาเพอการสรบ แตปรากฏวาทานอษมานเดนทางกลบมาลาชา และมขาวลอวาพวกมชรกนไดสงหารทานอษมานเสยแลว ดวยเหตนบรรดาเศาะหาบะฮไดท าสตยาบนวาจะสงหารพวกมชรกนเปนการลางแคนใหแกทานอษมานหลงจากพจารณาขาวลอดแลว เปนไปไดวาทานอษมานยงไมเสยชวต ทานเราะสลไดเอามออกขางของทานมาท าสตยาบนแทนใหแกทานอษมาน กรณทดนสงวน (อล-หมา) กลมกบฏไดแสดงตนอยางชดเจนหนงจากสาเหตทพวกเขาตตนออกจากการเชอฟงปฏบตตามเคาะลฟะฮอษมานคอเรองทดนสงวนหากทวาพวกเขาไมรชดวาเปนสถานทตรงไหนททานอษมานไดสงวนไว และเปนทปรากฏชดจากค าตอบโตของเคาะลฟะฮอษมานไดบอกวาวตถประสงคของทดนสงวนเพอเปนสถานทส าหรบเลยงอฐซงไดจากการเกบซะกาต แลวพวกเขากไมไดคดคานแตประการใด กรณการรวบรวมอลกรอานมปรากฏจากสายรายงานทถกตอง (เศาะฮห) เลาวา บรรดากลมคนทตงตนเปนกบฏตอเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานพวกเขาไดกลาวต าหนตอการรวบรวมอลกรอานทเกดขนในสมยของทานอษมาน และกรณของอบดลลอฮ อบน สะบะอเขาเปนทรจกกนในนามอบน เสาดาอ เปนชาวยวคนหนงจากศอนอาอ เขารบอสลามในสมยของทานเคาะลฟะฮอษมานโดยมเจตนาทจะใชประโยชนจากความกาวหนาและความรงเรองของมสลม เขาตงถนฐานอยในมะดนะฮเพอทจะเขาไปสอดแนมกจการภายในและหาจดออนของมสลม

สวนทสอง ประเดนปญหาความขดแยงแตปรากฏวาเปนสายรายงานออน (เฏาะอฟ)

ไดแกกรณการไมยอละหมาดททงมนา เคาะลฟะฮอษมาน ในชวง 6 ปแรกของการด ารงต าแหนงเคาะลฟะฮกละหมาดยอ แตในเวลาตอมาทานไดวนจฉย (อจญตฮาด) ใหมและไดละหมาดเตม 4 รอกอะฮ จากการกระท าดงกลาวสงผลใหบรรดาเศาะหาบะฮจ านวนหนงมความเหนขดแยง อกประการคอ กรณการลงโทษอมมาร อบน ยาสรไมพบวาสายรายงานทบอกวาทานเคาะลฟะฮอษมานไดลงโทษอมมาร อบน ยาสร เปนสายรายงานทเศาะฮห กรณการสงปลดอบดลลอฮ อบน คอยส หรอเปนทรจกกนในนามของอบมซา อล-อชอะรย ซงเปนทรกใครของประชาชนจากการเปน

378

ผปกครองนครบศเราะฮ แลวไดท าการแตงตงอบดลลอฮ อบน อามร ซงมศกดเปนลกพลกนองกบทานเคาะลฟะฮอษมานซงเปนประเดนทวาทานแตงตงใหเครอญาตไดรบต าแหนง กรณการสงปลดมฆเราะฮ อบน ชอบะฮจากการเปนผปกครองนครกฟะฮ จากนนไดแตงตงสะอด อบน อบวคคอศ ในเวลาตอมาไดแตงตงอล-วะลด อบน อกบะฮ มศกดเปนลกพลกนองกบทานเคาะลฟะฮอษมาน ซงอล-วะลด อบน อกบะฮ ยงมขอหาวาเปนคนทชอบเสพสราอกตางหาก กรณนโยบายการบรหารกองคลงของทานเคาะลฟะฮอษมาน กไดมการเปลยนแปลงมากขน และทานอษมาน ไดใชระบบดวานอล-อะฎออ (องคการเพมทรพยและการบรการอดหนน) อยางงายดาย ซงมความแตกตางเปนอยางมากกบในสมยของทานเคาะลฟะฮอมรซงหากทานจะมอบทรพยสนจากบยตลมาลใหแกประชาชนทวไปตามความจ าเปนของทกคนกตาม แตทานจะมความรอบคอบในเรองนอยางทสดกรณไมไดด าเนนการคศอศ (สงหารเปนการตอบแทน) แกอบยดลลาฮ อบน อมร อบน คอฎฎอบ กรณทเขาเปนคนสงหารอล-ฮรมซาน คนรบใชของอะมรลมอมนนหลงจากทเขาไดเขารบอสลาม และผลจากการวจยยงพบวา ความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานสามารถแบงออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย (1) ดานการเมองการปกครอง ไดแก กรณการไมไดเขารวมสมรภมบะดร กรณถอยรนจากสมรภมอหด กรณการเขารวมท าสตยาบนอล-รฎวานลาชา กรณการสงปลดอบมซา อล-อชอะรย และกรณการสงปลดมฆเราะฮ อบน ชอบะฮ (2) ดานสงคม ไดแก กรณของอบดลลอฮ อบน สะบะอ กรณผปกครองบางคนใชชวตอยางฟมเฟอย และกรณการเนรเทศอบซร อล-ฆฟารย (3) ดานการปฏบตศาสนา ไดแก กรณการรวบรวมอลกรอาน และการไมไดละหมาดยอททงมนา (4) ดานเศรษฐกจ ไดแก กรณการจดสรรทดนสงวน กรณการอนญาตใหครอบครองทดนโดยอสระ และกรณนโยบายการบรหารกองคลงทเปลยนไป (5) ดานกระบวนการยตธรรม ไดแก กรณการลงโทษอมมาร อบน ยาสร และกรณททานไมไดด าเนนการตดสนคศอศตออบยดลลาฮ อบน อมร

3. ปญหาความขดแยงทเกดขนในบรบทของสามจงหวดชายแดนภาคใต ปญหาความขดแยงทเกดขนในพนทของสามจงหวดชายแดนภาคใตออกเปน 7 ดาน

ประกอบดวย 1. ดานการเมองการปกครอง การเกดความขดแยงในพนทจงหวดชายแดนภาคใตม

การน าไปเชอมโยงกบประเดนความเชอทางศาสนา อกทงมมมมองทแตกตางกนระหวางภาครฐกบประชาชนในพนท จากปจจยดงกลาวนจงถกหยบยกมาเปนประเดนทางการเมองทเออตอการกอใหเกดความขดแยง จนกระทงกลายมาเปนความรนแรงในทสด

379

2. ดานศาสนาและความเชอ แมศาสนาจะไมใชสาเหตของความขดแยงในพนทโดยตรง แตกมความเชอวาศาสนาอสลามไดถกน ามาอางเพอสรางความชอบธรรมใหกบการกระท าของผกอความไมสงบในพนท โดยพบวาการกระท าดงกลาวไดกลาวถงหลกค าสอนทางศาสนาทจะใชสทธในการปกปองตนเองจากผรกรานและผไมศรทธาในอสลาม (nonbeliever) หากพจารณาในมตดงกลาว ศาสนาอสลามไดกลายเปนขออางของคนบางกลมซงเปนคนกลมนอยในพนทเพอใชเปนเหตผลหลกในการตอสกบอ านาจรฐไทย

3. ดานเศรษฐกจ มสาเหตส าคญมาจาก 2 ปจจยหลก คอ 1) ปญหาความยากจน เกดจากการมภาวะเจรญพนธสงซงเปนภาวะทน าไปสอตราการเกดคอนขางสง การไมไดรบการศกษาตามระบบหรอหากไดรบการศกษากไมตรงกบงานทม ซงเปนสาเหตท าใหประชาชนในพนทบางสวนตองอพยพไปหางานท านอกพนท 2) ปญหาสทธในการเขาถงทรพยากรธรรมชาต พบวาประชาชนในพนทขาดโอกาสในการใชทรพยากรธรรมชาตในชมชนของตน เนองจากกฎระเบยบของรฐและอ านาจอทธพลของกลมทนทงในพนทและนอกพนทเขามาแสวงหาผลประโยชนดวยการอาศยชองโหวของอ านาจรฐ เชนเดยวกบการพฒนาพนทจงหวดชายแดนภาคใตทรฐมกจะเปนผก าหนดและตดสนใจเพยงฝายเดยว ซงเปนอกปจจยหนงทใหเกดความขดแยงตามมา

4. ดานสงคมและวฒนธรรม ภาครฐยงขาดความรความเขาใจในอตลกษณความเปนมสลมของประชาชนในพนท จงกลายเปนการกดทบอตลกษณของความเปนมสลม และถกแทนทดวยความเปนไทยทภาครฐพยายามสรางใหกบประชาชนในพนท จงสงผลใหประชาชนในพนทเกดความไมพอใจตอเจาหนาทรฐซงปฏบตหนาทอยในพนทจงหวดชายแดนภาคใตจนกอใหเกดความขดแยงความรนแรงตดตามมา

5. ดานการศกษา สบเนองจากการทภาครฐพยายามเขาไปควบคมการจดการการศกษาของสถาบนปอเนาะซงเปนแหลงทใหการศกษาอสลามในชมชนจงหวดชายแดนภาคใตและเปนแหลงการบมเพาะคณธรรมของเยาวชนในพนท รวมถงการจดการศกษาในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามโดยภาพรวมทงประเทศ (หมายรวมถงโรงเรยนเอกชนทอยในพนทจงหวดชายแดนภาคใตไดดวย) กลายเปนอกชนวนทท าใหคนในพนทเกดความหวาดระแวงและปฏเสธระบบการศกษาของรฐไทยไปโดยปรยาย เพราะพวกเขามองวาภาครฐพยายามท าลายระบบการศกษาแบบดงเดมของประชาชนคนในพนทซงอยคกบสงคมมาอยางยาวนาน

6. ดานกระบวนการยตธรรม เกดจากการละเมดสทธมนษยชนและสทธของความเปนมนษยขนพนฐาน จากกรณหลายๆ เหตการณความรนแรงทเกดขนลวนแลวแตเปนปญหาทแสดงใหเหนถงการใหความส าคญของการจดการปญหาทตงอยบนความมนคงของภาครฐเปนหลก

380

จนกระทงประชาชนในพนทมความรสกฝงใจเรองการมอคตของภาครฐ และไมเชอมนตอกระบวนการยตธรรมของรฐไทยวาจะชวยปกปองจากการทพวกเขาถกละเมดสทธมนษยชนไดจรง

7. ดานประวตศาสตร มนกวชาการดานความมนคงจ านวนมากเชอมนวาภมหลงทางประวตศาสตรของรฐปตตานในอดตคอ 1 ใน 3 สวนของพลงแหงอดมการณการตอสของขบวนการแบงแยกดนแดนรนใหมในจงหวดชายแดนภาคใต ผลจากการรบรและการเขาใจประวตศาสตรกนคนละดานจงเปนทมาของปญหาความรนแรงในปจจบน

4. การสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงในสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเพอประยกตในสามจงหวดชายแดนภาคใต

รปแบบการจดการความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานพบวาม 3 รปแบบ สามารถน าไปประยกตใชในการแกปญหาความไมสงบในพนทสามจงวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย 1. รปแบบกระบวนการจดการความขดแยงของอษมาน อบน อฟฟาน (Model Conflict Management of Uthman Ibn Affan) ส าหรบแนวทางการบรหารความขดแยงของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานทเกดขนในสมยการปกครองของทาน มล าดบขนตอนในการบรหารความขดแยงดงน 1) การคดกรองขอมล 2) การขอค าปรกษาจากผทรงคณวฒ 3) การศกษาแนวทางการแกปญหาโดยการศกษาจากบทเรยนการแกปญหาความขดแยงของทานเราะสลลลอฮและศกษาแนวทางสความสมานฉนทปรองดองหรอสนตวธ ดงนนจากเหตการณตางๆ นเปนหลกฐานทบงชวากระบวนการบรหารความขดแยง (Conflict Management Process) ของทานเคาะลฟะฮอษมานมงเนนแกปญหาความขดแยงโดยใชแนวทางสมานฉนทปรองดองและปฏเสธความรนแรง เนองจากทานมความตระหนกดวาแนวทางสนตวธจะเปนทางออกของการแกปญหาความขดแยงไดดทสด

2. รปแบบการสานเสวนาเชงอสลาม (Model of Islamic Dialogue) รปแบบการจดการความขดแยงอกรปแบบหนงทพบในยคสมยของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน คอ การใชกระบวนการทใหผมความเกยวของไดมการปฏสมพนธกนอยางลกซงท าใหเกดการพดคยสนทนาระหวางบคคลหรอกลมบคคลทเกยวของในสถานการณความขดแยงหนงๆ โดยการพดคยจะมงเนนใหเกดความเขาใจอนดแกทกฝายการสานเสวนาในเชงอสลาม (Model of Islamic Dialogue) โดยจะเปนการพดคยสนทนาทมการน าหลกค าสอนของศาสนามาเปนจดรวมหลกในการพดคยเจรจา ใชหลกพนฐานของความเปนพนอง และรปแบบการสานเสวนาเชงอสลามจะตองวางอยบนพนฐาน

381

ส าคญ 6 ประการ ประกอบดวย ความสจจรง ( ) ความยตธรรม ( ) ความอสรภาพ ( )

ความรก ( ) ความเปนพนอง ( ) และความเสมอภาคความเทาเทยมกน ( ) และการสาน

เสวนาเชงอสลามมล าดบขนตอน ดงตอไปน 1) การรบฟงอยางลกซงและตงใจ 2) การแบงปนประสบการณทเปนประโยชน 3) การสะทอนความคดเหน 4) การจดบนทกประเดน 5) สรปการสานเสวนา 3. รปแบบการเจรจาสนตภาพเชงอสลาม (Model of Islamic Peace Talks) เหตการณททานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานพดคยเจรจาตอรองเพอลดอณหภมความขดแยงทอาจเปนสาเหตน าไปสความรนแรงกบกลมกบฏผปดลอม กรณการบรหารความขดแยงของทานดงกลาวนนบวาเปนรปแบบของ “การเจรจาสนตภาพเชงอสลาม” (Islamic Peace Talks) โดยผวจยมความเหนวาการเจรจาหรอพดคยเพอสนตภาพนาจะเปนวธการทเหมาะสมและดทสดส าหรบการแกปญหาความขดแยงในบรบทของสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยวธการนตองใชระยะเวลาในการพดคยเพอเสรมสรางความเขาใจและความไววางใจของแตละฝายซงกนและกน รวมถงตองอาศยการใหความรวมมอจากทกภาคสวนอยางจรงใจ ทมเท เสยสละ ไมมผลประโยชนแอบแฝงหรอไมกลวจะเสยดลอ านาจใดๆ การพดคยหรอเจรจาสนตภาพในเชงอสลาม (Islamic Peace Talks) ควรมองคประกอบหลกพนฐาน 5 ประการ ไดแก มความบรสทธใจ ( ) ปฏบตตามแนวทางของทาน

เราะสลลลอฮ ( ) มความยตธรรม ( ) มดลยภาพ ( ) และมอบหมายตออลลอฮ ( )

ส าหรบขนตอนของการเจรจาสนตภาพในยคสมยของเคาะลฟะฮอษมานผวจยไดแยกรายละเอยดออกเปน 4 ขนตอน ดงน 1) การตงสตและคดกรองขอมลอยางถถวน 2) ชวงการเจรจาเพอยตความรนแรงแบบกลม 3) ชวงของการเจรจาเพอยตความรนแรงแบบตวตอตว 4) การปรกษาผอาวโสเพอหาขอสรปในการแกปญหา

การอภปรายผลการวจย

ขอคนพบจากการวจยเรอง “รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานกบการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต” สามารถอภปรายผลตามวตถประสงคของการวจยไดดงน

ชวประวตของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานมความสอดคลองกบรายงานของ Ibn Sa‘ad (1996) ; Ibn Hajar (1995) ทไดกลาววา อษมาน อบน อฟฟาน คอ อบน อบลอาศ อบน อมยยะฮ อบน อบดชมส อบน อบดมะนาฟ อบน กศอย อบน กลาบ สวนการเสยสละในหนทางของอลลอฮของทานเคาะลฟะฮอษมาน มความสอดคลองกบ Muhammad Rida Rashid (1982) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) เหนวาทานไดสรรคสรางคณปการไวอยางมากมาย

382

สวนหนงไดแก ซอบอน ารมะฮ การขยายมสยดนะบะวย จดเตรยมกองทพยามยากในสงครามตะบก และการรวบรวมอลกรอาน คณลกษณะอนโดดเดนเคาะลฟะฮอษมานสอดคลองกบ Ahmad (1999) ; Ibn kathir (1988) เหนวาทานเปนคนทมคณลกษณะแหงผน าอยางแทจรง ประกอบดวย มความรและมวฒภาวะ มความสขมรอบคอบ มความยดหยน มความออนโยน ใหอภยมความนอบนอมถอมตน มความละอาย มจตใจกศล มความกลาหาญ มความอดทน มความยตธรรม มความเครงครด มความมกนอย มการสรรเสรญขอบคณ

บทบาทในการพชตแควนเมองส าคญตางๆสอดคลองกบ al-Tabariy (1987) ; Akbar Shah Najib (2552) เหนวา ในยคสมยของทานอษมานสามารถพชตอาเซอรไบญาน อารมเนย ตาบารสถาน ไบแซนไตน ไซปรส อเลกซานเดย อาฟรกา และทานเปนคนแรกทมการจดตงกองทพเรอขน

แนวทางในการบรหารจดการรฐในยคสมยการปกครองของทานเคาะลฟะฮอษมาน สอดคลองกบ al-Tabariy (1987) ; Sadiq ‘Urjun (1990) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) ใหความเหนวา นโยบายของทานสวนหนงไดแก นโยบายทางการเมองหรอแนวทางในการบรหารรฐทานจะยดแนวทางของอลลอฮ (กตาบลลอฮ) และแบบฉบบของเราะสลลลอฮ (สนนะฮ) และจะใหความเสมอภาคแกประชาชน ทานจะใชความสขม รอบคอบ มเหตผล ทานใชหลกการปรกษาหารอ หลกความยตธรรม และหลกความอสรเสรภาพ

ผลการวจยพบวา ปญหาความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของทานอษมาน อบน อฟฟานม 2 สวน สอดคลองกบ Muhammad al-Ghabban (1999) เหนวาประเดนปญหาความขดแยงทเกดกบเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน สวนทหนง ประเดนปญหาความขดแยงทมสายรายงานถกตองไดแกสาเหตมาจากกรณททานมไดไมเขารวมสมรภมบะดร กรณการถอยรนจากการตอสในสมรภมอหด และกรณการเขารวมสตยาบนอล-รฏวานลาชา กรณเรองการสงวนทดน กรณการรวบรวมอลกรอาน และกรณของอบดลลอฮ อบน สะบะอ สวนทสองประเดนปญหาความขดแยงแตปรากฏวาเปนสายรายงานออน (เฏาะอฟ) ไดแกกรณการไมยอละหมาดททงมนา และกรณการลงโทษอมมาร อบน ยาสร กรณททานไมไดด าเนนการตดสนคศอศตออบยดลลาฮ อบน อมร กรณการสงปลดอบมซา อล-อชอะรย และกรณการสงปลดมฆเราะฮ อบน ชอบะฮ

กรณททานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานไมได เขารวมสมรภมบะดร สอดคลองกบ al-Bukhari (1997 : 7/54) ; al-Tirmidhi (n.d. : 5/629) ; Ahmad (1995 : 8/101-102) เหนวาสาเหตททานอษมานไมไดออกรวมสมรภมในครงนเพราะทานเราะสลสงใหอยนครมะดนะฮเพอทจะไดดแลรกษาภรรยาเมอเสรจสนจากสมรภมทานเราะสลไดแบงทรพยเชลยใหแกเขาดวย”

383

กรณทท านอษมานถอยรนจากการตอส ในสมรภม อหด สอดคลองกบ Muhammad al-Ghabban (1999) เหนวา ในชวงแรกของการตอสกองทพมสลมไดรบชยชนะ โดยไดสงหารพวกมชรกนไปเปนจ านวนหนง และหลงจากนนผลลพธจากการททหารมสลมบางสวนฝาฝนตอค าสงของทานเราะสลลลอฮจงสญเสยฐานทมนเพราะพวกเขาไดเรมรบกบฆาศกโดยขาดการวางแผน จนกระทงพวกเขาไมสามารถแยกแยะวาใครเปนใครและเพลยงพล าในทสด จากนนทหารสวนใหญไดวงหนจากสนามรบและบางสวนไดถอยหางไปอยขางๆ โดยไมไดตอสแตอยางใด กรณททานอษมานเขารวมสตยาบนอล-รฏวานลาชา สอดคลองกบ al-Bukhari (1997 : 7/443) สวนหนงจากพจนารจของทานเราะสลลลอฮทพดถงความประเสรฐของผเขารวมท าสตยาบนอล-หดยบยะฮดงความหมายทวา “พวกทานคอผทประเสรฐทสดในโลกน” และ Muslim (1972 : 163) ; Ahmad (1995 : 6/420) และในอกหนงหะดษดงความหมายวา “ส าหรบชาวตนไมจะไมไดเขานรก -อนชาอลลอฮ- หากวาเขาเปนคนหนงทไดท าสตยาบนใตไมนน” และสอดคลองกบ Muhammad al-Ghabban (1999) เหนวา ทานเราะสลลลอฮไดสงอษมานเปนทตไปเจรจากบชาวมกกะฮและอธบายถงวตถประสงคในการเดนทางของบรรดามสลมเพอจะมาท าอมเราะฮไมใชเพอการสรบอยางใด แตปรากฏวาทานอษมานเดนทางกลบมาลาชา กรณททานอษมานสงวนทดน (อล-หมา) สอดคลองกบ khalifah Ibn Khaiyath (1981) ; Ibn Hajar (1986) ; Muhammad al-Ghabban (1999) เหนวา เปนทปรากฏชดจากค าตอบโตของเคาะลฟะฮอษมาน ไดบอกวาวตถประสงคของการสงวนทดนเพอเปนสถานทส าหรบเลยงอฐ ซงไดจากการเกบซะกาต แลวพวกเขากไมไดคดคานแตประการใด ในค าโตตอบของเคาะลฟะฮอษมานเปนการเพยงพอส าหรบชาวอยปต ดงนนทานอษมานไมไดท าอตรกรรมในเรองการสงวนทดน เพราะกอนหนานทานเราะสลลลอฮเคยสงวนทดน ตอจากนนทานเคาะลฟะฮอมรกเคยสงวนทดนทอช-ชะรอฟ (สถานทซงตงอยใกลกบมกกะฮ) และทอล-เราะบะซะฮ (สถานทซงตงอยระหวางมกกะฮกบมะดนะฮ) เพอใชในการเลยงอฐทไดจากการเกบซะกาต

กรณททานอษมานไดรวบรวมอลกรอานสอดคลองกบ al-Tabariy (1984) ; Ibn al-‘Arabiy (1984) เหนวา ค าตอบส าหรบประเดนทมผใสรายวาเคาะลฟะฮอษมานสงเผาคมภรอลกรอาน ในกรณการเผาอลกรอานถอวาเปนสงทอนญาตใหกระท าได หากการคงเหลออยเปนสงทจะสรางความเสอมเสย หรอในอลกรอานมสงแปลกปลอมทไมใชโองการอลกรอานบรรจอยในนน หรอมโองการทถกยกเลกยงปรากฏหลงเหลออยอก หรออลกรอานไมมความเปนระเบยบเรยบรอย ซงลกษณะทกลาวมานบรรดาอครสาวกทงหมดลวนตางเหนพองยอมรบ

กรณของอบดลลอฮ อบน สะบะอ สอดคลองกบ Akbar Shah Najib (2552) ; Abdullah Ibn Muhammad al-Salafiy (2007) ; Abdullah al-Qari (2550) เหนวา เขาเปนทรจก

384

กนในนามอบน เสาดาอ เปนชาวยวคนหนงจากศอนอาอ เขารบอสลามในสมยของเคาะลฟะฮอษมานโดยมเจตนาทจะใชประโยชนจากความกาวหนาและความรงเรองของมสลม เขาตงถนฐานอยในนครมะดนะฮเพอทจะเขาไปสอดแนมกจการภายในและหาจดออนของมสลม เขามบทบาทส าคญมากคนหนงในการสรางความวนวายใหกบรฐอสลาม โดยเฉพาะในยคการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

สวนทสอง ประเดนปญหาความขดแยงแตปรากฏวาเปนสายรายงานออน ( เฏาะอฟ) ไดแก กรณการททานอษมานไมยอละหมาดททงมนา สอดคลองกบ al-Bukhari (1997 : 2/563 , 3/509) ; Muslim (1972 : 482) ; Abdullah al-Qari (2550) เหนวา ชวงประกอบพธหจญขณะทพ านกอยทงมนาทานเราะสลลลอฮจะยอละหมาดจาก 4 รอกอะฮ เหลอเพยง 2 รอกอะฮ รวมถงเคาะลฟะฮอบบกรและเคาะลฟะฮอมรทงสองทานกปฏบตตามแบบฉบบดงกลาว สวนทานเคาะลฟะฮอษมานในชวง 6 ปแรกของการด ารงต าแหนงกปฏบตเชนเดยวกน แตในเวลาตอมาทานไดวนจฉย (อจญตฮาด) ใหมและไดละหมาดเตม 4 รอกอะฮ

กรณการทอษมานลงโทษอมมาร อบน ยาสร สอดคลองกบ Muhammad al-Ghabban (1999) เหนวา กรณการลงโทษอมมาร อบน ยาสรไมพบวาสายรายงานทบอกวาเคาะลฟะฮอษมานไดลงโทษอมมารเปนสายรายงานทเศาะฮหแตอยางใด และยงมกรณททานไมไดตดสนคศอศตออบยดลลาฮ อบน อมร กรณการสงปลดอบมซา อล-อชอะรย และกรณปลดมฆเราะฮ อบน ชอบะฮ

การศกษาปญหาความขดแยงท เกดขนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตผลการวจยพบวา ปญหาความขดแยงทเกดขนในพนทของสามจงหวดชายแดนภาคใต มความเกยวของกบองคประกอบเชงพนทดานตางๆ สามารถแบงออกเปน 7 ดาน ดงน

ปญหาความขดแยงดานการเมองการปกครอง สอดคลองกบ สภาทปรกษาเสรมสรางสนตสขจงหวดชายแดนภาคใต (2551) เหนวา ปญหาความขดแยงทเกดขนในพนทจงหวดชายแดนภาคใตมการน าไปเชอมโยงกบประเดนความเชอทางศาสนาเนองจากตนทนทางจตวญญาณความศรทธาตอศาสนามอยอยางเตมเปยมในจตใจของประชาชนในพนท อกทงมมมมองทแตกตางกนระหวางภาครฐกบประชาชนในพนท จากปจจยดงกลาวนจงถกหยบยกมาเปนประเดนทางการเมองทเออตอการกอใหเกดความขดแยง จนกระทงกลายมาเปนความรนแรงในทสด

ปญหาความขดแยงดานศาสนาและความเชอ สอดคลองกบ เอก ตงทรพยวฒนา และอรอร ภเจรญ (2552) ; สภาทปรกษาเสรมสรางสนตสขจงหวดชายแดนภาคใต (2551) เหนวา แมศาสนาจะไมใชสาเหตของความขดแยงในพนทโดยตรง แตกมความเชอวาศาสนาอสลามไดถก

385

น ามาอางเพอสรางความชอบธรรมใหกบการกระท าของผกอความไมสงบในพนท โดยพบวาการกระท าดงกลาวไดกลาวถงหลกค าสอนทางศาสนาทจะใชสทธในการปกปองตนเองจากผรกรานและผไมศรทธาในอสลาม (nonbeliever) จดหมายของค าสอนดงกลาวเปนการรกษาพระองคอลลอฮและผดงความยตธรรมแกศาสนาอสลาม หากพจารณาในมตดงกลาว ศาสนาอสลามไดกลายเปนขออางของคนบางกลมซงเปนคนกลมนอยในพนทเพอใชเปนเหตผลหลกในการตอสกบอ านาจรฐไทย

ปญหาความขดแยงดานเศรษฐกจสอดคลองกบ คณะกรรมาธการความมนคงแหงรฐ สภาผแทนราษฎร (2553) ; คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (2549) ; เอก ตงทรพยวฒนา และอรอร ภเจรญ (2552) เหนวา สาเหตส าคญของปญหาดานเศรษฐกจมาจาก 2 ปจจยหลก กลาวคอ 1) ปญหาความยากจน เกดจากการมภาวะเจรญพนธสงซงเปนภาวะทน าไปสอตราการเกดคอนขางสง การไมไดรบการศกษาตามระบบหรอหากไดรบการศกษากไมตรงกบงานทม ซงเปนสาเหตท าใหประชาชนในพนทบางสวนตองอพยพไปหางานท านอกพนท 2) ปญหาสทธในการเขาถงทรพยากรธรรมชาตของคนในพนท พบวาประชาชนในพนทขาดโอกาสในการใชทรพยากรธรรมชาตในชมชนของตน เนองจากกฎระเบยบของรฐและอ านาจอทธพลของกลมทนทงในพนทและนอกพนทเขามาแสวงหาผลประโยชนดวยการอาศยชองโหวของอ านาจรฐ

ปญหาความขดแยงดานสงคมและวฒนธรรม สอดคลองกบ คณะกรรมาธการความมนคงแหงรฐ สภาผแทนราษฎร (2553) ; เอก ตงทรพยวฒนา และอรอร ภเจรญ (2552) เหนวา ภาครฐยงขาดความรความเขาใจในอตลกษณความเปนมสลมของประชาชนในพนท จงกลายเปนการกดทบอตลกษณของความเปนมสลม และถกแทนทดวยความเปนไทยทภาครฐพยายามสรางใหกบประชาชนในพนท จงสงผลใหประชาชนในพนทเกดความไมพอใจตอเจาหนาทรฐซงปฏบตหนาทอยในพนทจงหวดชายแดนภาคใตจนกอใหเกดความขดแยงและความรนแรงตดตามมา และยงสอดคลองกบอณส อมาตยกล (2553) ใหความเหนวา บทบาทดทสดทรฐนจะท าไดกคอ ดานการใหความเปนธรรมแกพลเมองของตนโดยเฉพาะในดานเศรษฐกจ สงคม ความเสมอภาค และภราดรภาพ

ปญหาความขดแยงในดานการจดการศกษา สอดคลองกบ คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (2549) ; เอก ตงทรพยวฒนา และอรอร ภเจรญ (2552) ใหความเหนวา สบเนองจากการทภาครฐพยายามเขาไปควบคมการจดการการศกษาของสถาบนปอเนาะซงเปนแหลงทใหการศกษาอสลามในชมชนจงหวดชายแดนภาคใตและเปนแหลงการบมเพาะคณธรรมของเยาวชนในพนท รวมถงการจดการศกษาในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามโดยภาพรวมทงประเทศ (หมายรวมถงโรงเรยนเอกชนทอยในพนทจงหวดชายแดนภาคใตไดดวย) กลายเปนอกชนวนทท าใหคนในพนทเกดความหวาดระแวงและปฏเสธระบบการศกษาของรฐไทยไปโดยปรยาย

386

ปญหาความขดแยงดานกระบวนการยตธรรม สอดคลองกบ คณะกรรมาธการความมนคงแหงรฐ สภาผแทนราษฎร (2553) ; คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (2549) ; ส านกสนตวธและธรรมาภบาล สถาบนพระปกเกลา (ม.ป.ป.) ใหความเหนวา ปญหาความขดแยงดานกระบวนการยตธรรม เกดจากการละเมดสทธมนษยชนและสทธของความเปนมนษยขนพนฐาน จากกรณหลายๆ เหตการณความรนแรงท เกดขนลวนแลวแตเปนปญหาทแสดงใหเหนถงการใหความส าคญของการจดการปญหาทตงอยบนความมนคงของภาครฐเปนหลก จนกระทงประชาชนในพนทมความรสกฝงใจเรองการมอคตของภาครฐ และไมเชอมนตอกระบวนการยตธรรมของรฐไทยวาจะชวยปกปองจากการทพวกเขาถกละเมดสทธมนษยชนไดจรง

ปญหาความขดแยงดานประวตศาสตร สอดคลองกบ คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (2549) ; ส านกสนตวธและธรรมาภบาล สถาบนพระปกเกลา (ม.ป.ป.) ; รงรว เฉลมศรภญโญรช (2556) ; เอก ตงทรพยวฒนา และอรอร ภเจรญ (2552) ไดใหความเหนวา ปญหาความไมสงบทเกดขนสวนหนงเกดจากปญหาทางประวตศาสตรทยงคงถกน ามาใชเพอสรางความรสก และมทศนคตดวยมมมองทตางกน โดยศนยกลางอ านาจในกรงเทพฯมกจะมองวาปตตานเปนประวตศาสตรของการกอกบฏและเปนประวตศาสตรในดานลบ ในขณะทมมมองของคนไทยมสลมเชอสายมลายกลบมองประวตศาสตรปตตานดวยความงดงาม เพราะเปนประวตศาสตรการตอสเพอความเปนอสระ ซงอาจท าใหเหนวาประวตศาสตรปตตานเปนทศนะการมองซงขดกน (discrepancy of perspectives)

การสงเคราะหรปแบบการจดการความขดแยงในสมยการปกครองของทานอษมาน อบน อฟฟานกบการน ามาประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต ผลการวจยพบวา รปแบบการจดการความขดแยงทเกดขนในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานอบน อฟฟานม 3 รปแบบดงน

1. รปแบบกระบวนการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน (Model Conflict Management of Uthman Ibn Affan) เปนรปแบบทมงเนนการสรางความสมานฉนท ซงจะพบวาทานปฏเสธการใชความรนแรง เนองจากทานมความตระหนกดวาแนวทางสนตวธจะเปนทางออกของการแกปญหาความขดแยงไดดทสด ดงนนทานจงมขนตอนในการจดการความขดแยงอยางเปนล าดบ คอ การคดกรองขอมล การขอค าปรกษาจากผทรงคณวฒ และการศกษาแนวทางการแกปญหาโดยการศกษาจากบทเรยนการแกปญหาความขดแยงของทานเราะสลลลอฮซงสอดคลองกบ al-Tabariy (1984) ; Ibn Kathir (1988) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) ทกลาววา แนวทางในการจดการความขดแยงในสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมานมล าดบขนตอนดงนตอไปน 1) การคดกรองขอมลโดยการศกษาใหชดเจนกอนวาขอมลทไดรบมความ

387

ถกตองมากทสด สอดคลองกบ al-Tabariy (1984) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) ทบอกวาทานเคาะลฟะฮอษมานจะสงหนวยตรวจการออกไปยงแควนเมองตางๆ เพอไปศกษาสบคนขอมลและรบฟงขาวสารจนกระทงสามารถเจาะลกรายละเอยดขอมลทเกยวของ 2) การขอค าปรกษาจากผทรงคณวฒสอดคลองกบ Abdul Aziz Saghir Dukhan (n.d.) ทมแนวคดวา บรรดาอละมาอผทรงความรจะเปนหลกประกนถงความปลอดภย เปนทพงพาในยามสถานการณวกฤตเลวรายหรอเมอเกดความวนวายขน 3) การศกษาแนวทางการแกปญหาโดยการศกษาจากบทเรยนการแกปญหาความขดแยงของทานเราะสลลลอฮ สอดคลองกบ Khalid al-Ghaith (n.d.) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) ทบอกวา เคาะลฟะฮอษมานพยายามใชแนวทางทมาจากค าสอนและจรยวตรของทานเราะสลลลอฮโดยทานไดใชหลกของความอดทนอดกลนและหวงผลในภาคผลบญจากอลลอฮ ไมเลอกทจะตอสดวยอาวธหรอใชก าลงความรนแรงจนกระทงอลลอฮไดก าหนดผลลพธสดทายระหวางไดรบชยชนะหรอไมกเสยชวต

2. รปแบบการสานเสวนาเชงอสลาม (Model of Islamic Dialogue) รปแบบการจดการความขดแยงอกรปแบบทพบในยคสมยของเคาะลฟะฮอษมานคอการใชกระบวนการทใหผมความเกยวของไดมการปฏสมพนธกนอยางลกซงท าใหเกดการพดคยสนทนาระหวางบคคลหรอกลมบคคลทเกยวของในสถานการณความขดแยงหนงๆ โดยการพดคยจะมงเนนใหเกดความเขาใจอนดแกทกฝาย สอดคลองกบ Muhammad al-Ghabban (1999) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) ทกลาววาทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานไดสงอะลย อบน อบฏอลบไปเปนตวแทนในการพดคยเจรจากบกลมผตงตนเปนกบฏทซลมรวะฮ กอนจะเกดเหตการณการสงหารทานเคาะลฟะฮอษมานประมาณหนงเดอนเศษ ซงเหตการณในครงนนทานเคาะลฟะฮอษมานไดสงทานอะลยและมผตดตามอกหนงคนเปนตวแทนในการเจรจาจากฝายของเคาะลฟะฮอษมานส าหรบการสานเสวนากบกลมทตงตนเปนกบฏเพอสรางความเขาใจซงกนและกน

3. รปแบบการเจรจาสนตภาพเชงอสลาม (Model of Islamic Peace Talks) ในยคสมยเคาะลฟะฮอษมานพบวาทานมการแสดงเจตจ านงอยางชดเจนทจะเปดโตะเจรจาสนตภาพเพอปรบลดระดบปญหาความขดแยงทเกดขน ซงแสดงถงวาทานตองการแกปญหาดวยสนตวธ และพยายามหลกเลยงความสญเสยอนจะเกดขนกบพนองมสลมดวยกนเอง ซงชวงสดทายกอนทจะถกสงหาร ทานไดพยายามพดจาหวานลอม ยกเหตผลหลายประการเพอชใหเหนถงผลรายทจะเกดขนหากใชความรนแรงกบบรรดากลมกบฏ และใหหนหนากลบมาสการพดคยเจรจาเพอยตความขดแยง สอดคลองกบ Abdullah Khadiriy (1986) ; Muhammad al-Ghabban (1999) ; Ali Muhammad al-Sallabiy (2003) ทผลการศกษาพบวาการจดการความขดแยงในยคสมยเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานมความประนประนอมสงมาก ทานปฏเสธการตอบโตดวยความรนแรงตลอด

388

มา ทงการแสดงออกทางดานวาจาและพฤตกรรม ซงวเคราะหไดจากเหตการณทถกกลมกบฏปดลอมโดยทานไดออกค าสงใหบรรดาทหารผทคอยปกปองกลบไปสบานเรอนของแตละคน ทงทพวกเขาสามารถทจะปกปองดแลทานได และมอยครงหนงระหวางนนทานไดเดนออกมาเจรจากบกลมกบฏผปดลอม พยายามโนมนาวพวกเขาใหลดอณหภมความเรารอนและใหทบทวนการออกจากเชอฟงปฏบตตามผน า ขอเสนอแนะ

จากการวจยเรอง “รปแบบการจดการความขดแยงในยคสมยการปกครองของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานกบการประยกตใชในสามจงหวดชายแดนภาคใต” มประเดนขอเสนอแนะจากการวจย และขอเสนอแนะในการวจยครงตอไปดงน

1. ขอเสนอแนะจากการวจย ผวจยพบวา ปญหาความไมสงบทเกดขนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตควรไดรบการแกปญหาดวนสนตวธ โดยการน ารปแบบการจดการความขดแยงทคนพบจากการจดการของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานมาประยกตใชในสวนทมความเหมอน สวนในดานทมความตางควรไดรบการศกษาวจยในโอกาสตอไป ตลอดจนค านงถงผลกระทบทอาจเกดขนในรอบดาน และประการทส าคญตองตระหนกถงความรบผดชอบทตองถกสอบสวนจากพระองคในโลกหนาใหมาก 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1) การวจยในครงนไดออกแบบขนเพอศกษารปแบบ การจดการความขดแยงของทานเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานส าหรบการประยกตใชในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตเทานน จงไมทราบถงรายละเอยดของความขดแยงทเกดขนในยคสมยการปกครองของทานอยางครอบคลม ดงนนเพอใหไดขอมลการจดการความขดแยงแบบเจาะลกรายละเอยดทงหมด จงควรใหมการศกษาการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมานแบบเจาะลกโดยแยกออกเปนแตละดาน อาท ดานการเมองการปกครอง ดานศาสนาและความเชอ ดานสงคมและวฒนธรรม ดานเศรษฐกจ ดานการศกษา ดานกระบวนการยตธรรม และดานประวตศาสตรเปนกรณเฉพาะตอไป 2) ควรศกษาถงเปนปจจยทท าใหรฐอสลามในยคเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟานเจรญกาวหนาไปพรอมกนในหลายดาน ทงทมปญหาความขดแยงรมเราในหลากหลายมตเชนกน 3) ควรศกษาทศนคตของผน ามสลมตอการพฒนารปแบบการจดการความขดแยงในบรบทของสามจงหวดชายแดนภาคใต

389

4) ควรศกษาปจจยเสยง ปญหาอปสรรคในการพฒนารปแบบการจดการความขดแยงในบรบทของสามจงหวดชายแดนภาคใตใหสอดคลองกบรปแบบการจดการความขดแยงของเคาะลฟะฮอษมาน อบน อฟฟาน

390

บรรณานกรม หนงสอ : คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต. 2549. รายงานคณะกรรมการอสระเพอความ สมานฉนทแหงชาต (กอส.) เอาชนะความรนแรงดวยพลงสมานฉนท. กรงเทพฯ : โรง พมพส านกเลขาธการคณะรฐมนตร. คณะกรรมาธการความมนคงแหงรฐ สภาผแทนราษฎร. 2553. สถานการณความไมสงบในจงหวด ชายแดนภาคใตและแนวทางแกไขเชงรก. กรงเทพฯ : ส านกการพมพส านกงานเลขาธการ สภาผแทนราษฎร. คณะกรรมาธการวสามญศกษาปญหาความมนคงในจงหวดภาคใต วฒสภา. 2549. รายงานการ พจารณาศกษาเรองขอเสนอแนวทางแกปญหาสามจงหวดภาคใต. กรงเทพฯ : คณะกรรมาธการ วสามญศกษาปญหาความมนคงในจงหวดภาคใต วฒสภา. คณะท างานสรางพนทสนตภาพจากคนใน. 2557. เราจะท าใหกระบวนการสนตภาพเดนหนาไปได อยางไร. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา. ครองชย หตถา. 2551. ประวตศาสตรทองถนจงหวดชายแดนภาคใต. ยะลา : ศนยอ านวยการ บรหารจงหวดชายแดนภาคใต. จฑารตน เอออ านวย และคณะ. 2548. การด าเนนกระบวนการยตธรรมในสามจงหวดชายแดน ภาคใต : ปญหาและแนวทางการแกไข. กรงเทพฯ : คณะกรรมการอสระเพอความ สมานฉนทแหงชาต. ชดชนก ราฮมมลา. 2548. ศกษาขบวนการแบงแยกดนแดนและการกอการรายในจงหวดชายแดน ภาคใตของไทย. เอกสารถายส าเนา. ไชยทว อตแพทย. ม.ป.ป. อสลามศกษา อดต : ปจจบน : อนาคต. กระทรวงศกษาธการ. ดนแคน แมกคารโก. แปลโดยณฐธยาน วนอรณวงค และรอมฎอน ปนจอร บรรณาธการแปล. 2555. ฉกแผนดน อสลามและปญหาความชอบธรรมในภาคใตประเทศไทย. กรงเทพฯ : โครงการ จดพมพคบไฟ. ประสทธ เมฆสวรรณ และมฮ ามดอายบ ปาทาน. 2552. รายงานการวจยเรอง สถานการณความไม สงบและขอเสนอเชงนโยบายเพอแกปญหาความรนแรงในจงหวดชายแดนภาคใต. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

391

ปารชาด สวรรณบบผา. 2552. สานเสวนา สานใจสใจ. นครปฐม : ศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดล. พรนพ พกกะพนธ. 2542. การบรหารความขดแยง. กรงเทพฯ : เมดทรายพรนตง. รอมฎอน ปนจอร. 2556. เลอกอนาคต : บทสงเคราะหการพจารณาทางเลอกเกยวกบการเมอง การปกครองในเวทนโยบายสาธารณะชายแดนใตจดการตนเอง. ปตตาน : ศนยเฝา ระวงสถานการณ ภาคใต. รงรว เฉลมศรภญโญรช. 2556. ถอดความคดขบวนการเอกราชปาตาน. ปตตาน : ศนยเฝาระวง สถานการณภาคใต. รงรว เฉลมศรภญโญรช. 2557. เสนทางกระบวนการสนตภาพปาตาน. กรงเทพฯ : ส านกพมพฟา เดยวกน. วนชย – รตนาภรณ วฒนศพท. 2552. การแกปญหาความขดแยงในสถานศกษา. กรงเทพฯ : ส านกสนตวธและธรรมาภบาล สถาบนพระปกเกลา. Ali Muhammad al-Sallabiy. 2003. ‘Uthman Ibn Affan shaksiyatihi wa ‘asrihi

. United Arab Emirate : Maktabah al-Sahabah.

al-Bukhari. Muhammad Ibn ’Isma‘il. 1997. Sahih al-Bukhari ( ).

al-Riyadh : Dar al-Salam.

Ibn Kathir. 1988. al-Bidayah wa al-Nihayah ( ). Dar al- Raiyan.

Ibn Taimiyah. n.d. Minhaj al-Sunnah ( ). Mu’assasah Qurtubah.

Ibn Sa‘ad. 1996. al-Tabaqat al-Kubra ( ). al-Madinah : al-Jamiah al-

Islamiah.

Muhammad Rashid Rida 1982. Zu al-nurayn Uthman ibn Affan

( ). Bairat : Dar al- Kutub al-‘Almiyah.

Musa Ibn Yahya al-Fifiy. 2006. Adab al-Hiwar ( ). Saudi Arabia : Maktabah

al-Malik Fahd al-Madinah al-Munawarah.

392

วทยานพนธและงานวจยทเกยวของ : ชวลตย เกดทพย. 2550. รปแบบการพฒนาภาวะผน าทางเทคโนโลยการศกษาส าหรบผบรหาร โรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในภาคใต. วทยานพนธ ศกษาศาสตรดษฏบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ซกรนร จงรกศกด. 2552. ปจจยทมผลตอสนตสขในสมยเคาะลฟะฮอมร อบน อล-คอฏฏอบ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาอสลามศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. ดนวศ สวรรณวงศ. 2557. กลยทธและรปแบบทเหมาะสมส าหรบการบรหารสถาบนอดมศกษาใน พนทสามจงหวดชายแดนภาคใต. สงขลา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร. บญเกยรต การะเวกพนธ. 2543. การจดการความขดแยงระหวางภาครฐกบราษฎร กรณศกษา เขอนปาก มล กรงเทพฯ : คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร บษบง ชยเจรญวฒนะ และคณะ. 2551. รายงานการวจยเรอง การศกษานโยบาย มาตรการ และ แนวทางการแกปญหาความไมสงบและการพฒนาพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต. สงขลา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร. มฮมหมดรอฟอ มซอ. 2549. กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทและการจดการความขดแยงใน

ชมชนมสลม : ศกษากรณบานสลาม จงหวดปตตาน. วทยานพนธ สาขาวชาสงคมวทยา ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Muhammad al-Ghabban. 1999. Fitnah Muqtal ‘Uthman Ibn Affan

( ). al-Riyadh : Maktabah al-‘Ubaikan.

Muhammad Sulthan Zak al-Nadwiy. 2006. al-Ta‘ayush al-Silma Fi al-Islam wa

Hukuq al-Insan . Saudi Arabia :

Muslim World League.