๙๘

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร แผนการจดการเรยนรท ๑๐ เรอง สารละลายกรด-เบส (สมบตของสารละลายกรด-เบส ) ภาคเรยนท ๑ ปการศกษา ๒๕๖๑ เวลา ๒ คาบ วชาวทยาศาสตรพนฐาน ชนมธยมศกษาปท ๑ หอง ม. ๑ ========================================================================== สาระท ๓ สารละลายกรด-เบส (กจกรรม ๒.๑ กรดหรอเบส และกจกรรม ๒.๒ สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส ) มาตรฐานการเรยนร มาตรฐาน ว ๓.๑ เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาค มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน จดมงหมายของหลกสตร ๑. เพอผลตและพฒนานกเรยนใหมความรความสามารถทางดานวทยาศาสตร ๒. นกเรยนออกแบบการทดลองหรอแกปญหาโดยใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ๓. สงเสรมใหนกเรยนตระหนกถงความส าคญของวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ๔. สงเสรมและสนบสนนใหผสอนคดคน วจยเพอพฒนาคณภาพการศกษาและเผยแพรองคความรใหกบสถาบนการศกษาอนๆ คณลกษณะทพงประสงค ของนกเรยนทางดานวทยาศาสตร ๑. นกเรยนมทกษะดานการคด วเคราะห สงเคราะห แกปญหาและจดการอยางเปนระบบ รวธการแสวงหาความรเพมเตมจากสอและแหลงการศกษาตางๆ ๒. นกเรยนมความรและทกษะพนฐานดานคณตศาสตร วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอมเพยงพอตอการแสวงหาความรเพมเตมดวยตนเองหรอศกษาตอในระดบอดมศกษา รจกเลอกใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยในชวตประจ าวนอยางเหมาะสมและตระหนกถงความส าคญของการรกธรรมชาตและสงแวดลอม สาระการเรยนร/เนอหา

กจกรรม ๒.๑ กรดหรอเบส จากการศกษาทผานมาพบวาสารทมสมบตเปนกรดมสมบตประการหนงคอ เปลยนสของกระดาษลตมสจากสน าเงนเปนแดง สวนสารทมสมบตเปนเบสเปลยนสของกระดาษลตมสจากสแดงเปนสน าเงน กจกรรมตอไปนจะศกษาวาสารใดมสมบตเปนกรด สารใดมสมบตเปนเบส กจกรรมท ๒.๑ กรดหรอเบส วธการทดลอง

๙๙

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

๑. ตรวจสอบสมบตการเปลยนสของกระดาษลตมสของสารทมรสเปรยวทรจก เชน น ามะนาว น าสม บนทกผล

๒. ตรวจสอบสมบตการเปลยนสกระดาษลตมสของสารอนๆ เชน นมสด น าผงซกฟอก น าสบ น าอดลม น าชา น าคนจากผก ผลไม น าฝน น ายาลางจาน ยาลดกรด น ามะขาม สารละลายโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (ผงฟ) น าขเถา บนทกผล

๓. น าสารทตรวจสอบแลวในขอ ๑-๒ มาตรวจสอบสมบตของการเปลยนสน าคนจากพชบางชนด เชน กะหล าปลสมวง ดอกอญชน ดอกกหลาบ สงเกตการณเปลยนแปลง เปรยบเทยบกบสของน าคนจากพชกอนน าไปทดสอบ

ผลการเรยนรทคาดหวง/จดประสงคของกจกรรม

๑. นกเรยนสามารถตรวจสอบสมบตการเปลยนสกระดาษลตมสหรอสารละลายจากพชในทองถนของสารละลายในชวตประจ าวนได

๒. นกเรยนสามารถจดกลมสารละลายทตรวจสอบเปนสารละลายกรด หรอสารละลายเบสโดยใชสมบตการเปลยนสกระดาษลตมสหรอสารละลายจากพชในทองถนเปนเกณฑได

๓. นกเรยนสามารถตรวจสอบและอธบายสมบตของสารละลายกรดและสารละลายเบสเมอท า ปฏกรยากบสารบางชนดได สอการเรยนการสอน

๑. Powerpoint อธบายขนตอนวธการทดลอง เรองกรดหรอเบส ๒. ใบงานท ๑๐ เรองกรดหรอเบส ๓. แบบทดสอบกอนเรยน ๔. วสดอปกรณและสารเคมในการทดลอง

- มะนาว - สม - นาสมสายช ๕ เปอรเซนต - นมสด ๕ เปอรเซนต - นาผงซกฟอก ๕ เปอรเซนต - นาสบ ๕ เปอรเซนต - นาอดลมชนดไมมส - นาชา - นาคนจากผก ๕ เปอรเซนต - นาคนจากผลไม ๕ เปอรเซนต - นาฝน - นายาลางจาน ๕ เปอรเซนต - ยาลดกรด ๕ เปอรเซนต - นามะขามสด (นามะขามเปยก) ๕ เปอรเซนต - สารละลายโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต ๕ เปอรเซนต - นาขเถา ๕ เปอรเซนต - กระดาษลตมสสนาเงนและสแดงขนาด ๐.๕ ซม. ×๐.๕ ซม. - โกรงบดสารพรอมทบด - แทงแกวคนสาร - กระจกนาฬกา - บกเกอร ๕๐ ลบ.ซม. (หรอขวดใสซปไกสกด)

กจกรรมการเรยนการสอน (ใชการสอนแบบ กระบวนสบเสาะหาความร)

๑๐๐

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

ขนท ๑ ขนน าเขาสบทเรยน/สรางความสนใจ (๕ นาท) - นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน ๕ ขอ - ครถามนกเรยนวารจกกระดาษลตมสหรอไม มใครเคยใชกระดาษลตมสบาง และกระดาษ

ลตมสมไวใชท าอะไร ขนท ๒ ขนส ารวจและคนหา (๒๐ นาท)

- ครอธบายขนตอนการท ากจกรรมและการท าใบงานใหนกเรยนทราบ - นกเรยนท าการทดลอง ตามขนตอนดงตอไปน

๑. ตรวจสอบสมบตการเปลยนสของกระดาษลตมสของสารทมรสเปรยวทรจก เชน น ามะนาว น าสม บนทกผล

๒. ตรวจสอบสมบตการเปลยนสกระดาษลตมสของสารอนๆ เชน นมสด น าผงซกฟอก น าสบ น าอดลม น าชา น าคนจากผก ผลไม น าฝน น ายาลางจาน ยาลดกรด น ามะขาม สารละลายโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (ผงฟ) น าขเถา บนทกผล

๓. น าสารทตรวจสอบแลวในขอ ๑-๒ มาตรวจสอบสมบตของการเปลยนสน าคนจากพชบางชนด เชน กะหล าปลสมวง ดอกอญชน ดอกกหลาบ สงเกตการณเปลยนแปลง เปรยบเทยบกบสของน าคนจากพชกอนน าไปทดสอบ

- บนทกผลการทดลอง ขนท ๓ ขนอธบายและลงขอสรป (๑๕ นาท) - นกเรยนบนทกและสรปผลการทดลองพรอมทงตอบค าถามทายกจกรรม แนวการบนทกผลการทดลอง

๑๐๑

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

๑๐๒

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

ขนท ๔ ขนขยายความร (๕ นาท) - สอบถามเกยวกบความรทไดรบ วาสามารถน าไปใชประโยชนอะไรไดบาง

ขนท ๕ ขนการประเมนผล ๑. ตรวจใบงาน ๒. สงเกตการณรวมกจกรรม

การวดและประเมนผล

๑๐๓

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

วธวดผล ๑. ตรวจใบงานท ๑๐ ๒. สงเกตพฤตกรรมกลม ๓. ตรวจแบบทดสอบกอนเรยน

เครองมอวด ๑. ใบงานท ๑๐ เรอง กรดหรอเบส ๒. แบบสงเกตพฤตกรรม ๓. แบบทดสอบกอนเรยน

เกณฑการประเมน ๑. ใบงานท ๑๐ เรอง กรดหรอเบส รอยละ ๗๐ ๒. การตอบค าถามและการรวมกจกรรม รอยละ ๗๐ ๓. คะแนนจากแบบทดสอบกอนเรยน

สาระการเรยนร/เนอหา

กจกรรม ๒.๒ สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส การตรวจสอบสมบตความเปนกรด-เบสของสารละลายดวยกระดาษลตมสและใชผลการตรวจสอบเปนเกณฑในการจดกลมสาร พบวากรดเปลยนสจากกระดาษลตมสจากน าเงนเปนแดง สวนเบสเปลยนสจากกระดาษลตมสจากแดงเปนน าเงน นอกจากการตรวจสอบสมบตของกรดและเบสดวยกระดาษลตมสแลว ยงมสารชนดอนทสามารถน ามาใชในการตรวจสอบสมบตของกรดและเบสไดดงกจกรรมท ๒.๒ สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส วธการทดลอง

ตอนท ๑ สมบตของกรด ๑. ใสสารละลายกรดไฮโดรคลอรก (กรดเกลอ) ลงในหลอดทดลองขนาดเลก ๔ หลอด หลอดละ ๒ ลบ.ซม. ๒. ใชกระดาษลตมสสแดงและสน าเงนตรวจสอบความเปนกรด-เบสของสารละลายในหลอดท ๑ บนทกผล ๓. หยดสารละลายฟนอลฟทาลนลงในหลอดทดลองหลอดท ๒ จ านวน ๒ หยด สงเกตสของสารละลาย บนทกผล ๔. เตมเปลอกไขหรอเกลดหนปน ๒-๓ เกลด ลงในหลอดทดลองหลอดท ๓ สงเกตและบนทกผล ๕. ใสชนสงกะสขนาด ๑ ซม. X ๑ ซม. ลงในหลอดทดลองหลอดท ๔ สงเกตการเปลยนแปลงและบนทกผล

๑๐๔

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

๖. ท าการทดลองซ าขอ ๑-๕ แตเปลยนจากสารละลายกรดไฮโดรคลอรกเปนสารละลายกรดแอซตก (กรดน าสม) เจอจาง น ายาลางหองน า น ามะนาว และน ากลนแทน

ตอนท ๒ สมบตของเบส ๑. เตมสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (โซดาไฟ) เจอจาง ลงในหลอดทดลองขนาดเลก ๒ หลอด หลอดละ ๒ ลบ.ซม. ๒. ใชกระดาษลตมสสแดงและสน าเงนตรวจสอบวามเปนกรด-เบสของสารละลายในหลอดท ๑ บนทกผล ๓. หยดสารฟนอลฟทาลนลงในหลอดทดลองหลอดท ๒ จ านวน ๒ หยด สงเกตสของสารละลาย บนทกผล ๔. ท าการทดลองขอ ๑-๓ ซ า แตเปลยนจากสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดเจอจาง เปนแคลเซยมไฮดรอกไซดอมตว (น าปนใส) โพแทสเซยมไฮดรอกไซด (ดางคล) เจอจาง และน ากลนแทน

ผลการเรยนรทคาดหวง/จดประสงคของกจกรรม

๑. นกเรยนสามารถตรวจสอบสมบตของสารละลายกรด – เบส เมอท า ปฏกรยากบสารบางชนดได ๒. นกเรยนสามารถอธบายผลของปฏกรยาของสารละลายกรด สารละลายเบสกบสารบางชนดท

พบในชวตประจ าวนได

สอการเรยนการสอน ๑. ใบงานท ๑๑ เรอง สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส ๒. Powerpoint อธบายขนตอนวธการทดลอง เรอง สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส ๓. แบบทดสอบกอนเรยน ๔. วสดอปกรณและสารเคม ดงตอไปน

๑. สารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซด ๓ โมลตอลกบาศกเดซเมตร ๒. สารละลายแคลเซยมไฮดรอกไซดอมตว ๓. สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด ๓ โมลตอลกบาศกเดซเมตร ๔. น ามะนาว ๕. น ายาลางเครองสขภณฑ ๖. สารละลายกรดแอซตก ๓ โมลตอลกบาศกเดซเมตร ๗. สารละลายกรดไฮโดรคลอรก ๓ โมลตอลกบาศกเดซเมตร ๘. เศษสงกะสชนเลก ๆ ขนาด ๑ ซม. X ๑ ซม. ๙. เปลอกไขหรอเกลดหนปน (หนเกลดทใชท าถนนหรอแคลเซยมคารบอเนตชนดเกลด) ๑๐. สารละลายฟนอลฟทาลน (ในแอลกอฮอล) ๐.๑ เปอรเซน9N ๑๑. กระดาษลตมสสแดงและสน าเงน

๑๐๕

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

๑๒. กระดาษทรายน า ๑๓. กระจกนาฬกา ๑๔. แทงแกวคนสาร ๑๕. หลอดทดลองขนาดเลก ๑๖. ทวางหลอดทดลอง

กจกรรมการเรยนการสอน (ใชการสอนแบบ กระบวนสบเสาะหาความร)

ขนท ๑ ขนน าเขาสบทเรยน/สรางความสนใจ (๕ นาท) ๑. ครถามนกเรยนวานอกจากการใชกระดาษลตมสในการตรวจสอบความเปนกรด-เบส

แลว ยงมวธอนอกหรอไมในการตรวจสอบสมบตของกรด-เบส (ม ดงกจกรรม ๒.๒ สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบสทจะไดท าการทดลองตอไปน ซงกรดบางชนดจะท าปฏกรยากบโลหะและสารประกอบคารบอเนต แลวให ฟองแกสมากและมความรอนเกดขนดวย สวนสารละลายเบสจะไมท าปฏกรยากบโลหะและสารประกอบคารบอเนต)

ขนท ๒ ขนส ารวจและคนหา (๒๐ นาท) - ครอธบายขนตอนการท ากจกรรมและการท าใบงานใหนกเรยนทราบ - นกเรยนท าการทดลอง ตามขนตอนดงตอไปน ตอนท ๑ สมบตของกรด

๑. ใสสารละลายกรดไฮโดรคลอรก (กรดเกลอ) ลงในหลอดทดลองขนาดเลก ๓ หลอด หลอดละ ๒ ลบ.ซม. ๒. ใชกระดาษลตมสสแดงและสน าเงนตรวจสอบความเปนกรด-เบสของสารละลายในหลอดท ๑ บนทกผล ๓. หยดสารละลายฟนอลฟทาลนลงในหลอดทดลองหลอดท ๑ จ านวน ๒ หยด สงเกตสของสารละลาย บนทกผล ๔. เตมเปลอกไขหรอเกลดหนปน ๒-๓ เกลด ลงในหลอดทดลองหลอดท ๒ สงเกตและบนทกผล ๕. ใสชนสงกะสขนาด ๑ ซม. X ๑ ซม. ลงในหลอดทดลองหลอดท ๓ สงเกตการเปลยนแปลงและบนทกผล ๖. ท าการทดลองซ าขอ ๑-๕ แตเปลยนจากสารละลายกรดไฮโดรคลอรกเปนสารละลายกรดแอซตก (กรดน าสม) เจอจาง น ายาลางหองน า น ามะนาว และน ากลนแทน

ตอนท ๒ สมบตของเบส ๑. เตมสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (โซดาไฟ) เจอจาง ลงในหลอดทดลองขนาดเลก

๑๐๖

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

๑ หลอด หลอดละ ๒ ลบ.ซม. ๒. ใชกระดาษลตมสสแดงและสน าเงนตรวจสอบวามเปนกรด-เบสของสารละลายใน

บนทกผล ๓. หยดสารฟนอลฟทาลนลงในหลอดทดลอง จ านวน ๒ หยด สงเกตสของสารละลาย

บนทกผล ๔. ท าการทดลองขอ ๑-๓ ซ า แตเปลยนจากสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดเปสารละลาย

แคลเซยมไฮดรอกไซด (น าปนใส) เจอจาง และโพแทสเซยมไฮดรอกไซด (ดางคล) เจอจาง - บนทกผลการทดลอง ขนท ๓ ขนอธบายและลงขอสรป (๑๕ นาท) - นกเรยนบนทกและสรปผลการทดลองพรอมทงตอบค าถามทายกจกรรม

๑๐๗

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

แนวการบนทกผลการทดลอง (ตอนท ๑)

แนวการบนทกผลการทดลอง (ตอนท ๒)

ขนท ๔ ขนขยายความร (๕ นาท) - สอบถามเกยวกบความรทไดรบ วาสามารถน าไปใชประโยชนอะไรไดบาง ขนท ๕ ขนประเมน - ประเมนผลจากการน าเสนอขอมล และพฤตกรรมภายในกลม - ประเมนดวยการท าใบงานท ๑๑

๑๐๘

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

การวดและประเมนผล วธวดผล

๑. สงเกตพฤตกรรมกลม ๒. ตรวจใบงานท ๑๑

เครองมอวด ๑. แบบสงเกตพฤตกรรม ๒. ใบงานท ๑๑ เรอง สมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส

เกณฑการประเมน ๑. แบบสงเกตพฤตกรรม รอยละ ๗๐ ๒. ใบงานท ๓ เรองสมบตบางประการของสารละลายกรด-เบส รอยละ ๗๐

๑๐๙

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

บรรณานกรม

เปรมวด จตอารย. แผนการจดการเรยนร วชาวทยาศาสตรพนฐาน (ว ๓๑๑๐๑) ชนมธยมศกษาปท ๑ ภาคเรยนท ๒ ปการศกษา ๒๕๕๑. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. (๒๕๔๘). คมอคร สาระการเรยนรพนฐาน สารและสมบตของสาร ชนมธยมศกษาปท ๑. ครสภาลาดพราว. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. (๒๕๔๘). หนงสอ เรยนสาระการเรยนรพนฐาน สารและสมบตของสาร ชนมธยมศกษาปท ๑. ครสภา ลาดพราว. สมพงศ จนทรโพธศร. คมอเตรยมสอบ สารและสมบตของสาร วทยาศาสตร ม.๑. กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง, ๒๕๓๗.

๑๑๐

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท ๑

บนทกหลงการสอน ๑. ความคดเหนเกยวกบการสอน

............................................................................................................................. ..................

................................................................................................................. ..............................

............................................................................................................................. ..................

............................................................................................................................................... ๒. การสอนตามแผนนเปนไปตามทวางไวหรอไม ถาไมเปนไปตามแผน ผสอนแกไขปญหา

อยางไร ............................................................................................................... ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................

๓. มขอเสนอแนะ/สงทไดเรยนร/มขอบกพรองอยางไร ............................................................................................................... ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. ..................

ลงชอ.........................................ผสอน