บทที่ 4 (ppt)

ตนทนวตถดบ

การแบงประเภทของวตถดบทใชในการผลต

• วตถดบทางตรง (Direct Material) • วตถดบทางออม (Indirect Material)

ความสำาคญในการควบคมวสด• การจดการทดจะตองมการรวมเอาการควบคมวสด

เขาไปดวยเนองจากการควบคมวสดและอปกรณใหมเพยงพอตลอดเวลาการผลตจนกระทงสนคาผลตเสรจและจำาหนายจะทำาใหเปนการควบคมราคาตนทน

ของวตถ โดยแผนกควบคมวสดจะตองพจารณาวาวสดชนดใดทตองการซงจะตองใหมเพยงพอและทน

กบการผลต ไมทำาใหการผลตตองหยดกลางคน และตองจำากดจำานวนวสดใหนอยทสดแตใหพอเพยงกบ

การผลต ทงนเพอประหยดเงนทลงทน

ABC Analysis• กลม A เปนวตถดบทมมลคาสงและมอตราความ

ตองการสงโดยทวไปจะอยประมาณ 10-20% และม มลคา 70-80% ของมลคาวตถดบทงหมด

• กลม B เปนวตถดบทมมลคาปานกลางและมอตราความ ตองการในระดบปานกลางโดยทวไป จะมอยประมาณ 30-

40% และมมลคา 15-20% ของมลคาวตถดบทงหมด• กลม C เปนวตถดบทมมลคาตำา และมอตราความ

ตองการตำา โดยทวไปจะมอยประมาณ 40-50% และม มลคา 5-10 ของมลคาวตถดบทงหมด

ระบบควบคมสนคาคงคลง• ระบบสองคลงสนคา (Two Bin System)• ระบบควบคมโดยสงสนคาเปนปรมาณคงท (Fix

ed Order Quantity System)• ระบบควบคมโดยสงสนคาในชวงเวลาคงท (Fixe

d Order Interval System)• ระบบ MRP (Material Requirement Plannin

g)

การควบคมสนคาคงคลงแบบปรมาณสนคาคงท

การควบคมสนคาคงคลงแบบชวงเวลาคงท

แผนผงความสมพนธระหวางแผนก ตางๆ ทเกยวของกบระบบจดซอ

การคดราคาตนทนของวตถดบ • ตนทนวตถดบตามอนวอยซ เปนราคาตามหนาปดทผขายเปด

ใหแกผซอ ซงอาจจะรวมหรอไมรวมคาขนสงและสวนลดไวในอนวอยซ กได นอกจากนยงมคาใชจายอนไดแก ตนทนแผนกจดซอ ตนทนแผนกรบของ ตนทนแผนกตรวจของ ตนทนการเกบรกษา ประกนภย คาเสอมราคา และอนๆ ซงถอวาเปนการเพมตนทนวตถดบแตมไดรวมไวในอนวอยซ หลงจากทรวมคาใชจายจำานวนนเขาไปแลว ตนทนทไดจะเปนตนทนของวตถดบทสงไปยงโรงงานเพอในการขนสง

• ตนทนวตถดบตามทจดสรร เปนการประมาณตวเลขหรอตนทนของวตถดบจากประสบการณผานมา เนองจากไมอาจทราบคาใชจายตางๆ ทจะเกดขน จนกวาจะลงบญชตอนสนงวด ผลตางทเกดขน ระหวาง ตนทนทเกยวของรวมกบตนทนของวตถทจายจรงกบ ตนทนทไดจดสรรกจะนำาไปบวกเขาหรอหกออกจากงบตนทนสนคา ณ ปลายงวดการบญช

ตวอยางท 41. บรษทซเอมดวดเดนโปรดกส มการซอวตถดบตางๆ ระหวางป 2548 ตามอนวอยซ รวมเปนมลคา 1200000, , บาท และมยอดตนทนทเกยวกบวตถดบเมองบบญชเทากบ 60000, บาท

ประมาณการตนทนเกยวของกบวตถดบ ป 2547ตนทนแผนกจดซอ 15,000 บาทตนทนแผนกรบวตถดบ 20,000 บาท

ตนทนแผนกตรวจสอบคณภาพวตถดบ

2,500 บาท

ตนทนแผนกเกบรกษาคณภาพวตถดบ

2,500 บาท

รวม 40,000 บาท

ตนทนตามอนวอยซของผขาย ป 2547

1,000,000 บาท

การคำานวณอตราตนทนเกยวของกบวตถดบทประมาณลวงหนา =ตนทนเกยวของกบวตถดบ ตนทนตามอนวอยซ

= 40000, = 4.0% 1000000, ,

= 1200000 40 48000, , x . % = , บาท

ดงนน เมอปดบญชสนงวด ป 2548 จะตองเพมตนทนวตถทเกยวของอก = 60,000 48000– ,

= 12,000 บาทในบญชตนทนสนคาขาย แตถาทประมาณไวมคามากกวาทจายจรง จะตองลดตนทนวตถดบทเกยวของในบญชตนทนสนคาขาย

การคำานวณหาตนทนวตถดบตามราคาจดสรร (Applied Acquisition

Costs) • อตราคาใชจายของแผนกจดซอ = คาใชจายโดยประมาณ

ของแผนกซอ จำานวนครงทซอหรอจำานวนเงนซอ• อตราคาใชจายแผนกตรวจรบ = คาใชจายโดยประมาณของแผนก

ตรวจรบ จำานวนหนวยวสดทรบทงหมด

• อตราคาใชจายแผนกเกบรกษา = คาใชจายโดยประมาณของแผนกเกบรกษา จำานวนวสดหรอจำานวนพนทเกบหรอราคาวสดทเกบ

• อตราคาใชจายแผนกบญช = คาใชจายโดยประมาณของแผนกบญช จำานวนรายการทลงบญช

การประเมนราคาวตถดบทสงไปยงฝายผลต

• อตราถวเฉลย (Average Cost หรอ Moving Average Cost)

• อตราเขากอนออกกอน (First In First Out หรอ FIFO Method)

• อตราเขาทหลงออกกอน (Last In First Out หรอ LIFO Method)

• อตราการคดราคาอนๆ เชน ราคามาตรฐาน ราคาถวเฉลยเมอสนเดอน ราคาซอครงสดทาย หรอ ราคาตลาดในวนเบกใช

– ราคาเฉลยเมอสนเดอน (Month – End Average Cost) – ราคามาตรฐาน (Standard Cost) – ราคาตลาดในวนทจาย (Market Price)

การคดราคาวตถดบคงเหลอเมอสนงวด

ราคาตลาดนนตองไมเกนกวาราคาทจะขายไดโดยประมาณ และหกคาใชจายในการขายออกราคาตลาด <ราคาขาย – ราคาใชจายในการขาย

ราคาตลาดนนตองไมนอยกวาราคาทขายได หกคาใชจายในการขายและกำาไรปกตราคาตลาด >ราคาขาย – ราคาใชจายในการขาย – กำาไร

Material Number

1 2 3 4 5 6

Material CostReplacement CostLower CostUpper Cost

75756585

30284045

180190150160

240240235240

125135145155

433430420440

Material Number

1 2 3 4 5 6

ราคาทนของวตถ (Material Cost)ราคาขายโดยประมาณเมอหกคาใชจายในการขายออกแลว (Upper Market)ราคาขายทหกคาใชจายในการขายและกำาไรปกตออกแลว (Lower Market)ราคาตลาด (Replacement Cost)Purchase or Replacement

7585

65

7575

3045

40

2840

180160

150

190160

240240

235

240240

125155

145

135145

433440

420

430430

การจดการวตถดบตามความตองการ (Planning Materials Requirement)

• การคาดคะเนความตองการใชวตถดบ ตามจำานวนทตองการในงวดถดไป เปน เดอน สามเดอน ครงป หรอ 1 ป แลวแตความเหมาะสม

• ระยะเวลาทรอคอยวตถดบตงแตออกใบสงซอ จนกระทงวตถดบเขามาอยในคลงสนคา

• ปรมาณวตถดบทตองการใชในระหวางทรอคอยการจดหา (Lead Time)

• จำานวนทตองการสำารองไวเพอมใหเกดการขาดแคลน (Safety Stock)

• จำานวนวตถดบทมอยในมอ• จำานวนหนวยทสงซอ

ตนทนในการสงซอหรอสงผลต (Ordering Costs or Set Up Costs)

– คาใชจายในการจดเตรยมการและออกคำาสงซอ– คาใชจายในการเกบบนทกหลกฐาน– คาใชจายในการขนสงสนคา– คาใชจายในการตรวจรบของ– คาใชจายในการตรวจสอบเอกสาร– คาใชจายในการชำาระหน

ตนทนในการจดใหมของคงคลง – เครองมอและสงอำานวยความสะดวก ในการเลอก

ของวตถดบ– การเสยงภยจากของลาสมย– ตนทนในการสญเสยโอกาสของเงนทนทจมอยกบ

ของคงคลง– ตนทนงานดานเสมยนพสด พนกงานคลงสนคา– คาขนสง คาประกนภย คาของเสยหาย คาภาษ และ

คาเสอม

ตนทนทเกดจากของขาดแคลน – ไมไดรบสวนลดจากการซอจำานวนมาก– เนองจากการผลตหยดชะงกแลวจะตองเสยคาใชจาย

ในการเรมงานผลตใหม– กำาไรสวนเกนจากการขายยอมขาดไป– ตนทนเพมขนเนองจากการผลตไมเปนไปตาม

ปรมาณการสงซอทประหยดทสด (EMQ)– สญเสยความนยมของลกคาและตนทนทตองจาย

เพมในการซอและการขนสง

กรณไมยอมใหของขาดแคลน

กรณทมสวนลดในการสงซอของ• คำานวณหาคา Q โดยใชสตรและใชราคาสนคาตอหนวยท

กำาหนดใหตำาทสดมาคด ถาคา Q ทคำานวณไดนนเปนไปไดตามขอกำาหนดของผเสนอกแสดงวา Q เปนขนาดของมาพจารณาประกอบเพอใหการสงซอไดมาซงวตถดบทมตนทนตำาทสด

• แตถา Q ในขนตอนท 1 ไมอยในชวงนน กใหคำานวณคาตนทนรวมทงป โดยใหใชขนาดสงซอทนอยทสด ณ ระดบราคาทกำาหนด ในขนตอนท 1 แลวดำาเนนขนตอนท 3 ตอไป

• คำานวณหาคา Q โดยใชระดบราคาทสงขนกวาเดม โดย– ถาไดคา Q ทเปนไปได ใชคำานวณตนทนรวมและเปรยบเทยบกบท

คำานวณไดในขนท 2 คาใดใหตนทนตำาทสด คา Q นนจะเปนขนาดสงซอทประหยดทสด

– ถาคำานวณไดวา Q เปนไปไมได ใหคำานวณซำาในขนตอนท 2 และ 3.1 จนกระทงไดคา Q ททำาใหตนทนรวมนอยทสด

กรณยอมใหมของขาดแคลน

กรณมทรพยากรอยจำากด• ขอจำากดของพนทในคลงเกบสนคา (Storage

Space Limited)• เงนงบประมาณมจำากด (Budget Limited)

กรณท 1 คำานวณโดยไมพจารณาขอจำากด

กรณท 2 มขอจำากด เพยงประการเดยว

มขอจำากด 2 ประการ

ตวอยางท 49. บรษท CE & IE จำากด (มหาชน ) ตองการใชวตถดบสองชนดในการผลตสนคาซงวตถดบจะขาดมอไมได และถอวาการเพมของวสดคงคลงเปนแบบไดของมาครบทนทเมอออกใบสงซอ

วตถดบ ชนดท 1 ชนดท

2คาสงซอตอครงความตองการตอปจดใหมของคงคลงทงสนพนทเกบวสดตอหนวยคาสนคาตอหนวย

: บาท: หนวย: บาท/หนวย/ป: m2

: บาท

40200,0202 0250

7010,00303 0200

จงคำานวณหาขนาดของการสงซอวตถดบทงสองชนดน โดยใหมคาใชจายรวมทงปนอยทสดถาบรษทมพนทเกบ 200 ตาราง

เมตร และมเงนลงทนสำาหรบการสงซอวตถดบเพยง 20,000 บาทตอครง

เทานน

การสงผลตทประหยดโดยไมไดพจารณาการใชวตถดบ

สงผลตสนคาชนดเดยวโดยพจารณาการใชวตถดบไป พรอมๆ กบการผลต

สงผลตสนคาหลายชนด โดยพจารณา การใชวตถดบไปพรอมๆ กบการผลต

การคำานวณปรมาณสนคาเผอ(Safety Stock ; SS)

• ความนาจะเปน (Probability) ของการเสยงภยจากการขาดแคลนสนคาถาโอกาสการเสยงภยมมากธรกจกควรม Safety Stock ใชมาก การเสยงภยทกลาวน ไดแก ความแนนอนในการทจะไดรบสนคาตามกำาหนด ความถกตองในการพยากรณการขายหรอการวางแผนการผลตและจำานวนวตถดบทสงซอแตละครงในจำานวนทประหยดนนมมากนอยเพยงใด

• ความลาชา (Delayed Order) โดยทวไปอตสาหกรรมมกจะสงสนคาใหลกคาบางรายไมทนตามกำาหนด ธรกจจะยอมใหม Delayed Order กเปอรเซนต ถาธรกจจะตองการรกษาตลาดสนคาของตนไว กตองลดเปอรเซนต Delayed Order ลงจงควรกำาหนด Delayed Order ใหสง

• การเปรยบเทยบคาใชจายทเกดขนจากการเปลยนสนคาอยในมอ (Carrying Cost) กบคาใชจายเนองจากธรกจตองขาดสนคา (Shortage Cost)

กราฟแสดงการใชสนคาเผอเพอปองกนการขาดแคลนสนคา

แบบอลตราคอนเซอเวทฟ (Ultra Conservative Method)

• SSu =ปรมาณสนคา เผอแบบอตราคอนเซอเวทฟ• Smax =อตราความตองการสนคาสงสดทเคยมใน

อตรา (หนวย / วน)• = อตราความตองการเฉลย (หนวย / วน)• LTmax =ชวงเวลาทนานทสดระหวางการเรมสง

สนคาจนสนคามาถง (วน)

D

maxmax LTDSSSu

แบบคดเปนเปอรเซนต • =ปรมาณสนคาเผอแบบคดเปนเปอรเซนต• = อตราความตองการเฉลย ( หนวย / วน)• =ชวงเวลาระหวางเรมสงสนคาจนสนคามา

ถงโดยเฉลย (วน)• = เปอรเซนตทตงใชเปนตวคณ ( ใชระหวาง

0.25-0.44)

FSS

DLT

F

FLTDSSF

วธรทสองของความตองการในชวงเวลานำา

• =ปรมาณสนคาเผอแบบรทสองของความตองการในชวง LTRSS

DLTSSR

แบบใชเปอรเซนตของความตองการ

• =ปรมาณสนคาเผอแบบใชเปอรเซนตความตองการ

• = อตราความตองการ ณ โอกาสทจะเกดสนคาขาดแคลนใดๆ

• = อตราความตองการ ณ โอกาสทจะเกด สนคาขาดแคลน 50%

DSSDD

LTDLTDSSD

ความตองการ(หนวย /วน)

1

0.5

0.1

10D

12D

P(X>D)

จดทถงกำาหนดสงซอ (Re-Order Point; RP)

• =ระดบสนคาคงเหลอทจะตองเรมสงซอสนคา

• =ชวงเวลาเฉลยของระยะเวลานำา (Lead Time)

• =ชวงเวลาเฉลยของระยะเวลาลาชา (Delay Time)

• =อตราความตองการวตถดบเฉลย• =ปรมาณสนคาเผอ

RPLLT

dLT

DSS

SSLTDLTDRP dL