คู่มือการบร ิหารความเส...

คมอการบรหารความเสยง

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

I

คานา

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย เปนมหาวทยาลยของรฐทมงจดการศกษา พฒนางานวจย บรการทางวชยและทานบารงศาสนาศลปวฒนธรรม เนนการบรการจดการทมประสทธภาพ โปรงใส ตรวจสอบได ดงนนเพอใหมหาวทยาลยมระบบบรหารจดการทด (Good Governance) มหาวทยาลยจงจดใหมระบบในการบรหารความเสยง โดยการบรหารปจจยและควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนงานตางๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหายหรอขาดประสทธภาพ ประสทธผล ใหระดบความเสยง และขนาดของความเสยหายทอาจจะเกดขนใหอยในระดบทองคกรยอมรบได โดยคานงถงการบรรลเปาหมายขององคกรตามแผนยทธศาสตรและแนวทางในการบรหารมหาวทยาลยทไดผานความเหนชอบจากสภามหาวทยาลยใหประสบผลสมฤทธตามตวชวดและเปาหมายsทกาหนดไว มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย จงไดจดทาคมอการบรหารความเสยง เพอเปนแนวทางในการจดทาแผนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย และเปนเครองมอในการสรางมลคาเพมใหแกมหาวทยาลย บทนา

คณะกรรมการบรหารความเสยงและระบบการควบคมภายใน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

มถนายน 2556

II

สารบญ หนาท

บทท 1 บทนา 1 ความหมายและคาจากดความของการบรหารความเสยง 1 บทท 2 แนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย 4 โครงสรางการบรหารความเสยง 4 นโยบายการบรหารความเสยงมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 5 วตถประสงคการบรหารความเสยง 5 หนาทและความรบผดชอบตามโครงสรางการบรหารความเสยง 5 บทท 3 กระบวนการบรหารความเสยง 7 การกาหนดวตถประสงค 8 การระบความเสยง 8 การประเมนความเสยง 9 การประเมนมาตรการควบคม 11 การบรหาร/จดการความเสยง 12 การรายงาน 13 การตดตามผลและทบทวน 13 ตวอยางโครงการ แสดงใหเหนถงกระบวนการบรหารความเสยง 14 บทท 4 บทสรป 31 เอกสารอางอง 33 ภาคผนวก 34 นโยบายการบรหารความเสยงมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย คาสงแตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงและระบบควบคมภายใน ปฏทนกจกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ปการศกษา 2556

บทท 1 บทนา

ตามทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ไดกาหนดใหมหาวทยาลยจดวางระบบการควบคมภายในใหเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด ประกอบกบไดมการนาระบบบรหารความเสยงมาใชในกระบวนการบรหารการศกษาตามระบบการประกนคณภาพการศกษา ศรวชย QA ซงเปนการขยายขอบขายของการควบคมภายใน มหาวทยาลยจงมนโยบายใหมการบรณาการระบบการควบคมภายในเขากบระบบการบรหารความเสยง เพอตอบสนองวตถประสงคในเรองการควบคมภายใน และประสทธผลมงไปสกระบวนการบรหารความเสยงในการชวยใหมหาวทยาลยบรรลผลสมฤทธตามแผนยทธศาสตร และแนวทางในการบรหารงานตามเปาหมายทกาหนดอยางมคณภาพและมประสทธภาพ ความหมายและคาจากดความของการบรหารความเสยง 1. ความเสยง (Risk) หมายถง โอกาสทจะเกดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล ความสญเปลาหรอเหตการณทไมพงประสงคซงอาจเกดขนในอนาคตและมผลกระทบหรอทาใหการดาเนนงานไมประสบความสาเรจตามวตถประสงคและเปาประสงคขององคกร ความเสยงจาแนกไดเปน 4 ลกษณะ 1. ความเสยงดานยทธศาสตร (Strategic Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของในระดบยทธศาสตร 2. ความเสยงดานปฏบตงาน (Operational Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของในระดบปฏบตการ 3. ความเสยงดานการเงน (Financial Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของกบดานการเงน 4. ความเสยงดานความปลอดภยจากอนตรายตอชวตและทรพยสน (Hazard Risk) หมายถงความเสยงทเกยวของในดานความปลอดภยจากอนตรายตอชวตและทรพยสน

ตวอยาง ความเสยงโดยทวไป 1. การตดสนใจทผดพลาดจากการใชขอมลทไมถกตอง ไมสมบรณ หรอไมเปนปจจบน 2. การบนทกบญชผดพลาด 3. การปฏบตงานไมมประสทธภาพและประสทธผล 4. เกดการทจรตในองคกร 5. การสญเสยทรพยากร 6. รายงานทางการเงนไมนาเชอถอ 7. เกดความเสยหายตอชอเสยงของหนวยงาน 8. การไมปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ วธปฏบตงาน 9. การใชทรพยากรอยางไมประหยด ฯลฯ

2

2. ปจจยเสยง (Risk factor) หมายถง ตนเหต หรอสาเหตทมาของความเสยง ทจะทาใหไมบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ทงนสาเหตของความเสยงทระบควรเปนสาเหตทแทจรง เพอจะไดวเคราะหและกาหนดมาตรการลดความเสยงในภายหลงไดอยางถกตอง

ตวอยาง ปจจยเสยง / ตนเหต / สาเหตของความเสยง 1. บรรยากาศทางจรยธรรม 2. ความกดดนจากฝายบรหาร 3. ความรความสามารถของบคลากร 4. ราคา/มลคาของทรพยสน 5. ความสามารถในการเปลยนเปนตวเงนของทรพยสน 6. ปรมาณการบนทกรายการและจานวนเอกสาร 7. สภาพความเปนจรงทางการเงนและเศรษฐกจ 8. สภาพความเปนจรงในการแขงขน 9. กจกรรมทซบซอนหรอมการเปลยนแปลงไดงาย 10. ระเบยบตาง ๆ ของทางราชการ 11. ระบบขอมลสารสนเทศทประมวลผลดวยคอมพวเตอร 12. การกระจายของสถานทในการปฏบตงาน 13. ความเพยงพอและประสทธผลของการควบคมภายใน 14. การเปลยนแปลงองคกร การปฏบตงาน เทคโนโลย 15. การตดสนใจของฝายบรหาร 16. การประมาณการดวยตวเลขทางบญช 17. การยอมรบสงทตรวจพบ 18. การดาเนนการแกไข ฯลฯ

3. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) หมายถง กระบวนการระบความเสยง การวเคราะหความเสยงและจดลาดบความเสยง โดยการประเมนจากโอกาสทจะเกดเหตการณ (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) - โอกาสทจะเกด (Likelihood) หมายถง ความถหรอโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยง - ผลกระทบ (Impact) หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณความเสยง - ระดบของความเสยง (Degree of Risk) หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากการประเมนโอกาสและผลกระทบของแตละปจจยเสยงแบงเปน 4 ระดบ คอ สงมาก สง ปานกลาง และนอย

3

4. การบรหารความเสยง (Risk Management) หมายถง กระบวนการในการคดวเคราะห และคาดการณถงเหตการณ หรอความเสยงทอาจจะเกดขน รวมทงการระบแนวทางในการจดการความเสยงใหอยในระดบทเหมาะสมหรอยอมรบได โดยอาจใชวธดงตอไปน 1. การยอมรบความเสยง (Risk Acception) เปนการยอมรบความเสยงทเกดขนเนองจากไมคมคาในการจดการ ควบคมหรอปองกนความเสยง 2. การลด/การควบคมความเสยง (Risk Reduction) เปนการปรบปรงระบบการทางาน หรอการออกแบบวธการทางานใหมเพอลดโอกาสทจะเกดหรอลดผลกระทบใหอยในระดบทองคกรยอมรบได 3. การกระจายความเสยง หรอการโอนความเสยง (Risk Sharing) เปนการกระจายหรอถายโอนความ เสยงใหผอนชวยแบงความรบผดชอบไป 4. การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance) เปนการจดการกบความเสยงทอยในระดบสง และหนวยงานไมอาจยอมรบได จงตองตดสนใจยกเลกโครงการ/กจกรรมนนไป 5. การบรหารความเสยงทวทงองคกร (Organization Risk Management) หมายถง การบรหารปจจย และควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนงานตาง ๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหายใหระดบของความเสยงและผลกระทบทจะเกดในอนาคตอยในระดบทองคกรยอมรบได ประเมนได ควบคมได และตรวจสอบไดอยางมระบบโดยคานงถงการบรรลเปาหมายกลยทธ การปฏบตตามกฎระเบยบ การเงน และชอเสยงขององคกรเปนสาคญ โดยไดรบการสนบสนนและการมสวนรวมในการบรหารความเสยงจากหนวยงานทกระดบทวทงองคกร 6. กจกรรมการควบคม (Control Activity) หมายถง นโยบาย แนวทาง หรอขนตอนปฏบตตาง ๆ ซงกระทาเพอลดความเสยงใหบรรลวตถประสงค แบงได 4 ประเภท 1. การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก 2. การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอคนพบขอผดพลาดทเกดขนแลว 3. การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความสาเรจตามวตถประสงคทตองการ 4. การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซาอกในอนาคต

4

บทท 2

แนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย การบรหารความเสยงถอไดวาเปนกลไกทสาคญอยางยงในการผลกดนมหาวทยาลย ใหบรรลผลสมฤทธตามแผนยทธศาสตรและแนวทางในการบรหารงานตามเปาหมายทกาหนดไวอยางมคณภาพและมประสทธภาพ มหาวทยาลยจาเปนตองกาหนดโครงสราง นโยบายและวตถประสงคของการบรหารความเสยงทชดเจน และดาเนนการอยางเปนระบบ โดยมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชยตองปฏบตตาม 1. พระราชกฤษฎกา วาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 หมวดท 3 มาตรา 9 (1) กาหนดใหสวนราชการตองจดทาแผนปฏบตราชการ ไวเปนลวงหนา 2. ระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน วาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ทกาหนดใหสวนราชการตองมการประเมนความเสยง และปรบปรงระบบการควบคมภายใน โครงสรางการบรหารความเสยง (Risk Management Organization) มหาวทยาลย กาหนดการบรหารความเสยงทวทงองคกร 2 ระดบ ดงน 1. ระดบมหาวทยาลย 2. ระดบคณะ สานก สถาบน วทยาลยหรอสวนงานอน

แผนผงโครงสรางการบรหารความเสยงมหาวทยาลย

5

นโยบายการบรหารความเสยงมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย เพอใหมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย มระบบในการบรหารความเสยง โดยการบรหารปจจยและการควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนงานตางๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหายหรอขาดประสทธภาพ ประสทธผล ใหระดบความเสยงและขนาดของความเสยหายทอาจจะเกดขนใหอยในระดบทองคกรยอมรบได โดยคานงถงการบรรลเปาหมายขององคกรตามแผนยทธศาสตร และแนวทางในการบรหารมหาวทยาลยทไดผานความเหนชอบจากสภามหาวทยาลยใหประสบผลสมฤทธตามตวชวดและเปาหมายทกาหนดไว และเปนการสงเสรมใหองคกรมระบบบรหารจดการทด (Good Governance) จงกาหนดนโยบายการบรหารความเสยง ดงน 1. การบรหารความเสยงเปนการดาเนนการทสาคญขององคกรแบบบรณาการ โดยมการจดการอยางเปนระบบและตอเนอง ครอบคลมพนธกจทกดาน 2. การบรหารความเสยงจะตองมระบบการดาเนนการตามมาตรฐาน 3. การบรณาการความเสยงไปกบการควบคมภายใน เพอปองกนความเสยหายในดานตางๆ 4. ผบรหารและบคลากรทกระดบมสวนรวมในกจกรรมการบรหารความเสยง 5. การปฏบตในการบรหารความเสยงใหถอเปนภารกจทตองปฏบตตามปกต 6. การตดตามและประเมนผลการบรหารความเสยงจะดาเนนการอยางเหมาะสม สมาเสมอ มการทบทวนและปรบปรงอยางสมาเสมอ 7. เทคโนโลยสารสนเทศจะเปนเครองมอสนบสนนการบรหารความเสยงใหสมบรณ

วตถประสงคการบรหารความเสยง 1. เพอมหาวทยาลยสามารถลดมลเหตของโอกาสทจะเกดความเสยหาย และลดขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคต ใหอยในระดบความเสยงทยอมรบได ควบคมได และตรวจสอบได 2. เพอใหมหาวทยาลยมผลการดาเนนงานบรรลเปาหมายตามยทธศาสตร หนาทและความรบผดชอบตามโครงสรางการบรหารความเสยง

ผเกยวของ หนาทและความรบผดชอบ สภามหาวทยาลย 1. กากบและสงเสรมใหมการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน

2. ใหขอเสนอแนะแผนบรหารความเสยง และการจดการควบคมภายใน

คณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนความเสยง

1. ประเมนระดบการบรหารจดการความเสยงและดาเนนงานของมหาวทยาลย 2. ทบทวนและเสนอแนะมาตรการปองกนความเสยหายทอาจจะเกดขน 3. เสนอแนะแนวทางแกไขปรบปรงขอบกพรองของระบบการควบคมภายใน

6

ผเกยวของ หนาทและความรบผดชอบ อธการบดมหาวทยาลย 1. กาหนดนโยบายการบรหารความเสยง และการควบคมภายใน ใหไดรบ

การปฏบตทวทงองคกร 2. ใหความเหนชอบแผนการบรหารความเสยง และการควบคมภายในของมหาวทยาลย ฯ 3. ตดตามความเสยงทสาคญ และกากบการบรหารความเสยง 4. เสนอรายงานผลการบรหารความเสยงตอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนความเสยง 5. เสนอรายงานการตดตามประเมนผลการควบคมภายในตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และตนสงกด ภายใน 90 วน นบจากวนสนปงบประมาณ

คณะกรรมการบรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลย

1. จดทารางนโยบายการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย 2. กาหนดแนวทางการดาเนนงานบรหารความเสยง และการจดการควบคมภายใน 3. จดทาคมอการบรหารความเสยง 4. รวบรวม/ระบ/วเคราะห และประเมนความเสยง 5. จดทาแผนบรหารความเสยงและการควบคมภายในระดบมหาวทยาลย 6. เสนอแผนการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลยตออธการบด เพอใหความเหนชอบ

คณบด/ผอานวยการ 1. สงเสรมใหมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในของหนวยงาน 2. กาหนดแนวทางการดาเนนงานบรหารความเสยง และการควบคมภายในของหนวยงาน 3. ใหความเหนชอบแผนการบรหารความเสยง และการควบคมภายในของหนวยงาน 4. เสนอแผนการบรหารความเสยง ตอประธานคณะกรรมการบรหาร ความเสยงมหาวทยาลย เพอนาเสนออธการบดตอไป

คณะกรรมการบรหารความเสยงระดบคณะ/สานก/สถาบน/วทยาลย/สวนงานอน

1. นานโยบายการบรหารความเสยง สการปฏบต 2. รวบรวม/ระบ/วเคราะห/ประเมนความเสยง 3. จดทาแผนบรหารความเสยงและการควบคมภายใน 4. จดทารายงานผลการบรหารความเสยงเสนอตอคณบด/ผอานวยการ

หนวยควบคมภายใน 1. ตดตามและประเมนประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยงทกหนวยงาน 2. จดทารายงานผลการตดตามและประเมนผลกระบวนการบรหารความเสยง ระบบการควบคมภายใน เสนอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนความเสยง

7

บทท 3

กระบวนการบรหารความเสยง

กระบวนการบรหารความเสยง เปนกระบวนการทใชในการระบ วเคราะห ประเมน และจดระดบความเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของกระบวนการทางานของสวนงานหรอของมหาวทยาลย รวมทงการบรหาร/จดการความเสยง โดยกาหนดแนวทางการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได ซงกระบวนการดงกลาวนจะสาเรจไดตองมการสอสารใหคนในมหาวทยาลยมความรความเขาใจในเรองการบรหารความเสยงในทศทางเดยวกน ตลอดจนควรมการจดทาระบบสารสนเทศ และสอสารใหทราบทวทงมหาวทยาลย

แผนผงของกระบวนการบรหารความเสยง

กระบวนการและขนตอนการบรหารความเสยง ประกอบดวย 7 ขนตอน ดงน

การสอสาร

1. กาหนดวตถประสงค

2. การระบความเสยง

3. การประเมนความเสยง

6. กา

รราย

งานผล

4. การประเมนมาตรการควบคม

5. การบรหาร/จดการความเสยง

7. กา

รตดต

ามผล

และท

บทวน

ระบบสารสนเทศ

8

1. การกาหนดวตถประสงค เปนการกาหนดวตถประสงคและกลยทธทชดเจนของแผนงาน / งาน / โครงการ / กจกรรม ตามแผน ยทธศาสตรและแนวทางในการบรหารงานมหาวทยาลย ตามแผนการปฏบตราชการประจาป และแผนปฏบตราชการ 4 ป ของมหาวทยาลยและหนวยงานระดบคณะ/วทยาลย/กองหรอหนวยงานเทยบเทา

วตถประสงค หมายถง สงทตองการทาใหสาเรจหรอผลลพธของการดาเนนการ การกาหนดวตถประสงคในมหาวทยาลยมหลายระดบ ตงแตระดบมหาวทยาลย ลดหลนลงมาเปนลาดบ จนถงระดบกจกรรมและระดบบคคล

การกาหนดวตถประสงค ตองมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน เพอใหวตถประสงคในภาพรวมบรรลเปาประสงค เชน มหาวทยาลยตองมวตถประสงคทสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ สวนทศทางการดาเนนงานเพอบรรลวสยทศนและพนธกจนน มหาวทยาลยและหนวยงานภายในตองมการดาเนนงานตามแผนการปฏบตราชการประจาป และแผนการปฏบตราชการ 4 ป ทสอดคลองเกยวโยงกนไปจนถงระดบหนวยงานยอย ระดบแผนงาน/งาน/โครงการ/กจกรรม จนถงระดบบคคล

วตถประสงคระดบมหาวทยาลยหรอองคกร (Corcorate Objective) เปนวตถประสงคของการดาเนนการในภาพรวมของมหาวทยาลยตามแผนการปฏบตราชการประจาป และแผนการปฏบตราชการ 4 ป

วตถประสงคระดบกอง/คณะ หรอโครงการ/กจกรรม (Activities Objective) เปนวตถประสงคของการดาเนนงานตามพนธกจของแตละหนวยงาน หรอวตถประสงคของแตละโครงการ/กจกรรม ซงตองสอดคลองและสนบสนนกบวตถประสงคในแตละระดบทสงขน

วตถประสงคระดบกระบวนการ (Key Process Objective) เปนวตถประสงคของแตละขนตอนหลกทสาคญ ซงตอบสนองใหการดาเนนงานของแตละโครงการ/กจกรรม บรรลสาเรจตามวตถประสงค 2. การระบความเสยง เปนกระบวนการทผบรหารและผปฏบตงาน รวมกนระบความเสยงและปจจยเสยง ทเกยวของกบโครงการ/กจกรรม เพอใหทราบถงเหตการณทเปนความเสยง ทอาจมผลกระทบตอการบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค โดยตองคานงถง 1) สภาพแวดลอมภายนอกสวนงานและมหาวทยาลย ซงเปนสงทไมอยในความรบผดชอบของสวนงานและมหาวทยาลย เชน นโยบายภาครฐ กฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ 2) สภาพแวดลอมภายในสวนงานและมหาวทยาลย เชน รปแบบการบรหารสงการ การมอบหมายอานาจหนาทความรบผดชอบ โครงสรางองคกร ขอบงคบ ระเบยบภายใน วธการและเทคนคในการระบความเสยง มหลายวธซงแตละสวนงานอาจเลอกใชไดตามความเหมาะสม ดงน 1) การระบความเสยงโดยการรวมกลมระดมสมอง เพอใหไดความเสยงทหลากหลาย 2) การระบความเสยงโดยการใช checklist ในกรณทมขอจากดดานงบประมาณและทรพยากร 3) การระบความเสยงโดยการวเคราะหสถานการณจากการตงคาถาม “what-if” 4) การระบความเสยงโดยการวเคราะหขนตอนการปฏบตงาน ในแตละขนตอนทสาคญ

9

3. การประเมนความเสยง การประเมนความเสยง (Risk Assessment) หมายถง การวเคราะหและจดลาดบความเสยง โดยพจารณาจากการประเมนจากโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และความรนแรงของผลกระทบจากเหตการณความเสยง (Impact) ตอการบรรลวตถประสงคของกระบวนการทางานของหนวยงานหรอขององคกร โดยอาศยเกณฑมาตรฐานทไดกาหนดไว ทาใหการตดสนใจ จดการกบความเสยงเปนไปอยางเหมาะสม

โอกาสทจะเกด (Likelihood) หมายถง ความถหรอโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยง ผลกระทบ (Impact) หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขน หากเกด

เหตการณความเสยง การประเมนความเสยง เปนกระบวนการทประกอบดวย การวเคราะห การประเมน และการจดระดบความเสยง ทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของกระบวนการทางานของหนวยงานหรอขององคกร

การประเมนความเสยง ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ 1. การกาหนดเกณฑการประเมนมาตรฐาน

เปนการกาหนดเกณฑทจะใชในการประเมนความเสยงไดแก ระดบโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) ระดบความรนแรงของผลกระทบ (Impact) และระดบของความเสยง (Degree of Risk) โดยคณะกรรมการบรหารความเสยงของแตละหนวยงานจะตองกาหนดเกณฑของหนวยงาน เปนเกณฑในเชงปรมาณและเชงคณภาพ 5 ระดบ ทงนขนอยกบขอมลสภาพแวดลอมในหนวยงานและดลยพนจการตดสนใจของคณะกรรมการและฝายบรหารของหนวยงาน

เกณฑในเชงปรมาณจะเหมาะกบหนวยงานทมขอมลตวเลข หรอจานวนเงนมาใชในการวเคราะหอยางพอเพยง สาหรบหนวยงานทมขอมลเชงพรรณนาไมสามารถระบเปนตวเลขหรอจานวนเงนทชดเจนได กใหกาหนดเกณฑในเชงคณภาพ

ระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) ในเชงปรมาณ

ระดบ โอกาสทจะเกด คาอธบาย 5 สงมาก 1 เดอนตอครง หรอมากกวา 4 สง 1-6 เดอนตอครง แตไมเกน 5 ครง 3 ปานกลาง 1 ปตอครง 2 นอย 2-3 ปตอครง 1 นอยมาก 5 ปตอครง

ระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) ในเชงคณภาพ

ระดบ โอกาสทจะเกด คาอธบาย

5 สงมาก มโอกาสในการเกดเกอบทกครง 4 สง มโอกาสในการเกดคอนขางสงหรอบอยๆ 3 ปานกลาง มโอกาสเกดบางครง 2 นอย อาจมโอกาสเกดแตนานๆ ครง 1 นอยมาก มโอกาสเกดในกรณยกเวน

10

ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) เชงปรมาณ

ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย 5 สงมาก > 10 ลานบาท 4 สง > 2.5 ลานบาท - 10 ลานบาท 3 ปานกลาง > 50,000 – 2.5 ลานบาท 2 นอย > 10,000 – 50,000 บาท 1 นอยมาก ไมเกน 10,000 บาท

ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) เชงคณภาพ

ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 รนแรงสง มการสญเสยทรพยสนอยางมหนต มการบาดเจบถงชวต 4 คอนขางรนแรง มการสญเสยทรพยสนมาก มการบาดเจบสาหสถงขนพกงาน 3 ปานกลาง มการสญเสยทรพยสนมาก มการบาดเจบสาหสถงขนหยดงาน 2 นอย การสญเสยทรพยสนพอสมควร มการบาดเจบรนแรง 1 นอยมาก มการสญเสยทรพยสนเลกนอย ไมมการบาดเจบรนแรง

ระดบความเสยง (Degree of Risk) ระดบของความเสยง หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากประเมนโอกาสและ

ผลกระทบของแตละปจจยเสยง กาหนดเกณฑไว 4 ระดบ คอ สงมาก สง ปานกลาง และนอยดงตารางแสดงระดบความเสยงตอไปน

2. การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง เ ปนการนาความเสยงและปจจยเสยงแตละปจจยท ระบไ ว มาประเมนโอกาส

(Likelihood) ทจะเกดเหตการณความเสยงตาง ๆ และประเมนระดบความรนแรงหรอมลคาความเสยหาย (Impact) จากความเสยง เพอใหเหนถงระดบของเสยงทแตกตางกน ทาใหสามารถกาหนดการควบคมความ

สงมาก สง

ปานกลาง นอย

5 4 3 2 1

ผลกร

ะทบข

องคว

ามเสย

ง

1 2 3 4 5โอกาสทจะเกดความเสยง

11

เสยงไดอยางเหมาะสม ซงจะชวยใหหนวยงานสามารถวางแผนและจดสรรทรพยากรไดอยางถกตอง ภายใตงบประมาณ กาลงคน หรอเวลาทมจากด โดยอาศยเกณฑมาตรฐานทกาหนดไวขางตน

คณะกรรมการผประเมนกจกรรม/โครงการ ของหนวยงาน ควรเปนผมความรความชานาญ และมประสบการณในเรองนน ๆ สาหรบเทคนคการใหคะแนนระดบการประเมนโอกาสและผลกระทบของแตละปจจยความเสยงนน อาจใชคะแนนเสยงขางมากในทประชม หรอใหแตละคนเปนผใหคะแนน แลวนาคะแนนนนมาหาคาเฉลย เปนตน ทงนมขนตอนดาเนนการ ดงน

1) พจารณาโอกาส/ความถในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) ทจะเกดนน มากนอยเพยงใด ตามเกณฑมาตรฐานทกาหนด

2) พจารณาความรนแรงหรอความเสยหาย จากผลกระทบของความเสยง (Likelihood) ทมผลตอมหาวทยาลย/หนวยงาน ตามเกณฑทกาหนด

3. การวเคราะหความเสยง

เมอหนวยงานพจารณาโอกาส/ความถทจะเกดเหตการณ (Likelihood) และความรนแรงของผลกระทบ (Impact) ของแตละปจจยเสยงแลว ใหนาผลทไดมาพจารณาความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง และผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลย/หนวยงานวา กอใหเกดความเสยงในระดบใด ตามตารางระดบความเสยง ซงจะทาใหหนวยงานทราบวา มความ เสยงใดเปนความเสยงสงสดทจะตองบรหารจดการกอน

4. การจดลาดบความเสยง เมอไดคาระดบความเสยงแลว จะนามาจดลาดบความรนแรงของความเสยง ทมผลตอ

มหาวทยาลย ฯ หรอคณะ/กอง เพอพจารณากาหนดกจกรรมการควบคมในแตละสาเหตของความเสยงทสาคญใหเหมาะสม โดยพจารณาจากระดบของความเสยงทเกดจากความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง และผลกระทบของความเสยง ทประเมนไดตามตารางการวเคราะหความเสยง ซงจดเรยงตามลาดบจากระดบสงมาก สง ปานกลาง นอย และเลอกความเสยงทมระดบสงมาก และหรอสง มาจดทาแผนการบรหาร/จดการความเสยงในขนตอนตอไป 4. การประเมนมาตรการควบคม เปนการประเมนกจกรรมการควบคมทควรจะม หรอทมอยแลววา สามารถชวยควบคมความเสยง หรอปจจยเสยงไดอยางเพยงพอหรอไม หรอเกดประสทธผลตามวตถประสงคของการควบคมเพยงใด เพอใหมนใจไดวา จะสามารถควบคมความเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกรไดอยางมประสทธภาพ การประเมนมาตรการควบคมเปนการประเมนกจกรรมทกาหนดขน เพอเปนเครองมอชวยควบคมความเสยง หรอปจจยเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร ซงกจกรรมการควบคมดงกลาวหมายถง กระบวนการ วธการปฏบตงานตางๆ ทจะทาใหมนใจไดวาผรบผดชอบแตละกจกรรมไดดาเนนการสอดคลองกบทศทางทตองการ สามารถชวยปองกนและชใหเหนความเสยงทมผลกระทบตอวตถประสงคได โดยทวไปการปฏบตงานจะตองมการควบคมโดยธรรมชาต เปนสวนหนงของการดาเนนงานอยแลวเชน การอนมต การลงความเหน การตรวจสอบ การทบทวนประสทธภาพของการดาเนนงานการจดการทรพยากร และการแบงหนาทของบคลากร เปนตน ทงนมการแบงประเภทการควบคมไว 4 ประเภท คอ

12

1) การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก เชน การอนมต การจดโครงสรางองคกร การแบงแยกหนาท การควบคมการเขาถงเอกสาร ขอมล ทรพยสน ฯลฯ 2) การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอคนหาขอผดพลาดทเกดขนแลว เชน การสอบทาน การวเคราะห การยนยนยอด การตรวจนบ การรายงานขอบกพรอง ฯลฯ 3) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความสาเรจตามวตถประสงคทตองการ เชน การใหรางวลแกผมผลงานด เปนตน 4) การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซาอกในอนาคต เชน การจดเตรยมเครองมอดบเพลงเพอชวยลดความรนแรงของความเสยหายใหนอยลงหากเกดเพลงไหม เปนตน สาหรบแนวทางการบรหารความเสยงตามคมอน หลงจากประเมนความเสยงแลวสวนงานจะทาการวเคราะหการควบคมทมอยเดมกอน ตามทไดมการจดวางระบบการควบคมภายในของสวนงาน วาไดมการจดการควบคม เพอลดความเสยงดงกลาวขางตนไวแลวหรอไม ซงโดยปกตจะมการกาหนดขนตอนการควบคมอยคอนขางมาก แตผปฏบตงานมกไมคอยปฏบตตามการควบคมทกาหนด จงจาเปนทสวนงานตองวเคราะหและประเมนผลระบบการควบคมเหลานนกอน โดยนาผลจากการจดลาดบความเสยงในระดบสงมาก และสง มาประเมนมาตรการควบคมกอนเปนอนดบแรกตามขนตอน ดงน 1) นาเอาปจจยเสยงทอยในระดบความเสยงสงมาก และสง มากาหนดวธการควบคมทควรจะม เพอปองกนหรอลดความเสยง หรอปจจยเสยงเหลานน 2) พจารณา หรอประเมนวาในปจจบนความเสยง หรอปจจยเสยงเหลานน มการควบคมอยแลวหรอไม 3) ถามการควบคมแลว ใหประเมนตอไปวาการควบคมนนไดผลตามความตองการอยหรอไม 5. การบรหาร / จดการความเสยง เปนการนากลยทธ มาตรการ หรอแผนงานมาใชปฏบตในมหาวทยาลยหรอสวนงาน เพอลดโอกาสทจะเกดความเสยง หรอลดความเสยหายของผลกระทบ ในการดาเนนงานตามแผนงาน / โครงการ / กจกรรมทยงไมมกจกรรมควบคมความเสยง หรอทมอยแตยงไมเพยงพอ กระบวนการในการบรหารความเสยงนนไมใชกระบวนการทสรางขนและอยดวยตนเองอยางเปนอสระเพยงลาพงได แตจะเปนกระบวนการทสรางขนโดยมขนตอนทชวยเสรมการทางานรวมกบโครงการ หรอภาระงานอนใดทปฏบตการอย ใหเปนไปดวยความราบรนหรอปองกนโอกาสทจะเกดความเสยงและเปนปญหาหรออาจจะกลาวไดวาเปนการมองไปขางหนา ปองกนเหตทอาจจะเกดขนในอนาคตอยางมเหตมผล มหลกการและหาทางลดหรอปองกนความเสยหายในการทางานในภารกจของหนวยงาน / โครงการทมการวางแผนการปฏบตงานไวแลวในแตละขนตอน

การจดการความเสยงมหลายวธ ดงน 1. การยอมรบความเสยง (Risk Acception) 2. การลด/การควบคมความเสยง (Risk Reduction) 3. การกระจายความเสยง หรอการโอนความเสยง (Risk Sharing)

13

4. การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance) 6. การรายงาน การรายงานผลการบรหารจดการความเสยงทไดดาเนนการทงหมดตามลาดบใหฝายบรหารรบทราบและใหความเหนชอบดาเนนการตามแผนการบรหารความเสยงเปนการรายงานผลการวเคราะห ประเมน และบรหารจดการความเสยง วามความเสยงทยงเหลออยหรอไม ถายงมเหลออย มอยในระดบความเสยงสงมากเพยงใด และมวธจดการความเสยงนนอยางไร เสนอตอผบรหาร เพอใหทราบและพจารณาสงการ รวมถงการจดสรรงบประมาณสนบสนน ทงนการบรหารความเสยงจะเกดผลสาเรจไดตองไดรบการสนบสนนอยางจรงจงจากผบรหาร ซงหลงจากสวนงานทราบผลการประเมนความเสยงและนาความเสยงทยงเหลออยในระดบสงมาก สง ปานกลางมากาหนดวธการจดการความเสยงแลวจะตองจดทารายงานเสนออธการบด 7. การตดตามและทบทวน การตดตามผลเปนการตดตามผลของการดาเนนการตามแผนการบรหารความเสยงวามความเหมาะสมกบสถานการณทมการเปลยนแปลงหรอไม รวมถงเปนการทบทวนประสทธภาพของแนวทางการบรหารความเสยงในทกขนตอน เพอพฒนาระบบใหดยงขน

14

ตวอยางโครงการ แสดงใหเหนกระบวนการบรหารความเสยง ตารางท 1 ตวอยางโครงการตามแผนการปฏบตราชการ 4 ป ของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

ประเดนยทธศาสตร

เปาประสงคของมหาวทยาลย

ตวชวดของมหาวทยาลย

เปาหมาย (ตามผลผลต)

ป 56-59

กลยทธของมหาวทยาลย โครงการ หนวยงาน

ทรบผดชอบ

1 . การส รา งโ อ ก า ส ท า งการศกษาและก า ร เ ร ย น รตลอดชวต

1. เยาวชนและประชาชนไดรบโอกาสศกษาหาความรจากมหาวทยาลยซงเปนสถาบนการศกษาชนนาระดบภมภาคของประเทศ โดยรปแบบและวธการตาง ๆ ทหลากหลาย ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ทเปนความตองการของเยาวชนและเกดประโยชนตอชมชน

1.1 จานวนผสาเรจการ ศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

16,866 1.1 จดการ ศกษาทเหมาะสม ในแตละ พนท อยางมมาตรฐาน และมคณภาพ

1.1.1 โครง การ พฒนาคณะฯ ในทกพนท 1.1.2 โครงการ จดการศกษา เพอพฒนาชมชนและสงคม 1.1.3 โครงการจดการศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย 1.1.4 โครงการจดการศกษาดานสงคมศาสตร 1.1.5 โครงการจดการศกษาสาขาวชา ขาดแคลน

1.1.1 คณะ/ สถาบน สานก วทยาเขต 1.1.2 คณะ สถาบน สานก วทยาเขต 1.1.3 คณะ/วทยาลย 1.1.4 คณะ /วทยาลย 1.1.5 คณะ /วทยาลย

1. การกาหนดวตถประสงค วตถประสงค หมายถงสงทตองการทาใหสาเรจหรอผลลพธของการดาเนนการ การกาหนดวตถประสงคในมหาวทยาลย มหลายระดบ • วตถประสงคระดบมหาวทยาลย (Corporate Objective) • วตถประสงคระดบคณะ สานก สถาบน หรอ โครงการ/กจกรรม (Activities Objective) • วตถประสงคระดบกระบวนการ (Key Process Objective)

15

ความสมพนธของวตถประสงคระดบมหาวทยาลย สวนงาน โครงการ แลกระบวนการหรอขนตอนหลก

ยทธศาสตรของมหาวทยาลย

เปาประสงคของมหาวทยาลย

ตวชวดของมหาวทยาลย

เปาหมายของมหาวทยาลย

กลยทธของมหาวทยาลย

โครงการ/กจกรรม 2โครงการ/กจกรรม 1 โครงการ/กจกรรม 3

16

ตารางท 2 การกาหนดวตถประสงคของโครงการ/กจกรรม และวตถประสงคของขนตอน

โครงการ วตถประสงค ของโครงการ/กจกรรม ขนตอน วตถประสงค

ของขนตอน โครงการจดการศกษาดานว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะเทคโนโลย

เ พ อ ใ ห บ ณ ฑ ต ส า เ ร จการศ กษาตามหล กส ตรอ ย า ง ม ค ณ ธ ร ร ม แ ล ะจรยธรรม เปนจานวน ...... คน ในปงบประมาณ พ.ศ. 2557

1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาดแรงงาน

2. สรางและพฒนาหลกสตร 3. เตรยมทรพยากร เพอ

ดาเนนงาน 4. ประชาสมพนธหลกสตร

และการรบนกศกษา 5. การจดการเรยนการสอน

1.1 เพอใหทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาดแรงงาน แรงงาน รวมถงจดออน จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว 1.2 เพอใหไดฐานขอมลสนบสนนการจดทาหลกสตรทมคณภาพตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน แลสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล 2.1 เพอใหไดหลกสตรตรงกบความตองการของสงคม 3.1 เพอใหไดทรพยากรทมคณภาพ เพยงพอ และเหมาะสม ดาเนนการ 3.2 เพอไดทราบปญหาและอปสรรคตาง ๆ ดานทรพยากรของหนวยงาน 3.3 เพอใหไดแนวทางทเหมาะสมในการปองกนหรอแกปญหาทอาจจะเกดขนกบการบรหารทรพยากรตาง ๆ 4.1 เพอใหกลมเปาหมายไดรบทราบขอมลขาวสารหลกสตรตาง ๆ อยางครบถวน รวดเรว และทวถง 4.2 เพอใหไดนกศกษาทมคณภาพและจานวนครบถวนตามเปาหมาย 5.1 เพอใหไดบณฑตทมคณภาพ มคณธรรม และจรยธรรม ตามมาตรฐานหลกสตร และจานวนครบถวนตามเปาหมาย

17

โครงการ วตถประสงค ของโครงการ/กจกรรม ขนตอน วตถประสงค

ของขนตอน โครงการจดการศกษาดานว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะเทคโนโลย

เ พ อ ใ ห บ ณ ฑ ต ส า เ ร จการศ กษาตามหล กส ตรอ ย า ง ม ค ณ ธ ร ร ม แ ล ะจรยธรรม เปนจานวน ...... คน ในปงบประมาณ พ.ศ. 2557

6. การจดการดานการเงนและทรพยสน

7. การตดตามและ

ประเมนผล

6.1 เพอใหมการจดการดานการเงนและทรพยสน สาหรบการเรยนการสอน มความคมคาและเกดประโยชนสงสด 6.2 เพอใหการปฏบตงานดานการเงนและทรพยสนมความครบถวน ถกตอง และเปนไปตามกฎระเบยบ ขอบงคบ 7.1 เพอใหทราบผลสมฤทธทแทจรงของโครงการจดการศกษา ฯ 7.2 เพอใหไดฐานขอมลในการพฒนาและปรบปรงการจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขน

กาหนดวตถประสงค (Set Objectives) ทชดเจนชวยใหการระบ และวเคราะหความเสยงทจะเกดขนไดอยางครบถวน เทคนคการกาหนดวตถประสงค อาจคานงถงหลก Smart Specific : มการกาหนดเปาหมายทชดเจน Measurable : สามารถวดผลหรอประเมนผลได Achievable : สามารถปฏบตใหบรรลผลได Reasonable : สมเหตผล มความเปนไปได Time constrained : มกรอบเวลาทชดเจนและเหมาะสม

18

2. การระบความเสยง (Identify Risks) ความเสยง (Risk Factor) หมายถง โอกาสทจะเกดการผดพลาดความเสยหาย การรวไหล ความสญเปลา หรอเหตการณทไมพงประสงค ซงอาจเกดขนในอนาคต และมผลกระทบ หรอทาใหการดาเนนงานไมประสบความสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายขององคกร ทงในดานกลยทธ การปฏบตงาน การเงนและการบรหาร โดยความเสยงนจะถกวดดวยผลกระทบ ( Impact ) ทไดรบ ความเสยงจาแนกไดเปน 4 ลกษณะ ดงน 1. Strategic Risk ความเสยงทเกยวของในระดบยทธศาสตร เชน การเมองเศรษฐกจ กฎหมาย ตลาด 2. Operational Risk ความเสยงทเกยวของในระดบปฏบตการ เชน กระบวนการ เทคโนโลย และคนในองคกร 3. Financial Risk ความเสยงทเกยวของกบทางดานการเงน เชน การผนผวนทางการเงน สภาพคลอง อตราดอกเบย 4. Hazard Risk ความเสยงทเกยวของกบทางดานความปลอดภยจากอนตรายตอชวตและทรพยสน เชน การสญเสยทางชวตและทรพยสน ตวอยางความเสยงโดยทวไป • การตดสนใจทผดพลาดจากการใชขอมลทไมถกตอง ไมสมบรณ • การบนทกบญชผดพลาด • การปฏบตงานไมมประสทธภาพและประสทธผล • เกดการทจรตในองคกร • การสญเสยทรพยากร • รายงานทางการเงนไมนาเชอถอ • เกดความเสยหายตอชอเสยงของหนวยงาน • การไมปฏบตตามกฎระเบยบ • การใชทรพยากรอยางไมประหยด ปจจยเสยง (Risk Factor) หมายถง ตนเหต หรอสาเหตทมาของความเสยง ทจะทาใหไมบรรลวตถประสงคทกาหนดไว โดยจะตองระบไดดวยวาเหตการณนนจะเกดทไหน เมอใด และเกดขนไดยางไร เพอจะไดวเคราะหและกาหนดมาตรการลดความเสยงในภายหลงไดอยางถกตอง ตวอยางปจจยเสยง • บรรยากาศทางจรยธรรม • ความกดดนจากฝายบรหาร • ความร ความสามารถของบคคลากร • ราคา / มลคาของสนคา • ปรมาณการบนทกรายการและจานวนเอกสาร • สภาพความเปนจรงทางการเงน • สภาพความเปนจรงในการแขงขน

19

• กจกรรมทซบซอน การระบความเสยง เปนกระบวนการทผบรหารและปฏบตงานงานรวมกนระบความเสยงและปจจยเสยงทเกยวของกบโครงการ/กจกรรม เพอใหทราบถงเหตการณทเปนความเสยงทอาจมผลกระทบตอการบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค โดยตองคานงถง 1. สภาพแวดลอมภายนอกหนวยงานและมหาวทยาลย เชน รปแบบการบรหารสงการ การมอบอานาจหนาทความรบผดชอบ 2. สภาพแวดลอมภายในหนวยงานและมหาวทยาลย เชน รปแบบการบรหารสงการ การมอบหมายอานาจหนาทความรบผดชอบ วธการและเทคนคในการระบความเสยง 1. การระบความเสยงโดยการรวมกลมระดมสมอง 2. การระบความเสยงโดยใช Checklist ในกรณทมขอจากดดานงบประมาณ 3. การระบความเสยงโดยการวเคราะหขนตอนการปฏบตงาน ในแตละขนตอนทสาคญ เทคนคการวเคราะห ขนตอนการปฏบตงาน 1. ระบความเสยง หรอผลของความเสยงในแตละขนตอน 2. ระบปจจยเสยง หรอ ตนเหตของความเสยงในแตละขนตอน

20

ตารางท 3 การระบความเสยง และปจจยเสยง

ขนตอน วตถประสงค ของขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง

1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาดแรงงาน

1.1 เพอใหทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาดแรงงาน แรงงาน รวมถงจดออน จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1 ไมทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาด แรงงาน รวมถงไมทราบจดออนและจดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1.1 ไมมการศกษาความตองการของประเทศและตลาด แรงงาน รวมถงไมวเคราะหจดออน/จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1.2 เจาหนาททาการวเคราะหขอมลไมมความรเพยงพอ ถกตอง

1.1.1.3 เครองมอทใชในการสารวจเกบขอมลไมมคณภาพ

1.2 เพอใหไดฐานขอมลสนบสนนการจดทาหลกสตรทมคณภาพตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน แลสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล

1.2.1 ฐานขอมลสนบสนนการจดทาหลกสตรทไดไมมคณภาพ ไมตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน และไมสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล

1.2.1.1 ขาดการวเคราะหวจย และสรปผลขอมลดานตาง ๆ ของบณฑต 1.2.1.2 ขาดการวเคราะหและประเมนสภาวะความตองการแรงงานของตลาดแรงงาน 1.2.1.3 ขาดการประเมนความพงพอใจของนายจางของบณฑตทสาเรจการศกษา

21

3.การประเมนความเสยง (Risk Evaluation) การประเมนความเสยง เปนกระบวนการการทประกอบดวย การวเคราะห การประเมน และการจดระดบความเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของกระบวนการทางานของหนวยงานหรอขององคกร ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน 3.1 การกาหนดเกณฑการประเมนมาตรฐาน - ระดบโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) - ระดบความรนแรงของผลกระทบ (Impact) - ระดบความเสยง (Degree of Risk) 3.2 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง - เปนการนาความเสยงและปจจยเสยงแตละปจจยทระบไวมาประเมนโอกาส (Likelihood) - ประเมนระดบความรนแรงหรอมลคาความเสยหาย (Impact) ขนตอนการดาเนนการ 1. พจารณาโอกาส / ความถในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) 2. พจารณาความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) ทมผลตอมหาวทยาลย หนวยงาน

22

ตารางท 4 การประเมนความเสยง (โอกาสและผลกระทบของความเสยง)

การประเมนความเสยง ขนตอน วตถประสงค

ของขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง โอกาส ผลกระทบ

1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาดแรงงาน

1.1 เพอใหทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาดแรงงาน แรงงานรวมถงจดออน จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1 ไมทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาด แรงงาน รวมถงไมทราบจดออนและจดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1.1 ไมมการ ศกษาความตองการของประเทศและตลาดแรงงาน รวม ถง ไมวเคราะหจดออน/จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1.2 เจาหนาททาการวเคราะหขอมลไมมความรเพยงพอ ถกตอง

1.1.1.3 เครองมอทใชในการสารวจเกบขอมลไมมคณภาพ

2 1 1

5 4 5

1.2 เพอใหไดฐาน ขอมลสนบสนน การจดทาหลกสตรทมคณภาพตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน และสอดคลองกบนโยบายของ รฐบาล

1.2.1 ฐานขอมลสนบสนนการจดทาหลกสตรทไดไมมคณภาพ ไมตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน และไมสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล

1.2.1.1 ขาดการวเคราะหวจย และสรปผลขอมลดานตาง ๆ ของบณฑต 1.2.1.2 ขาดการวเคราะหและประเมนสภาวะความตองการแรงงานของตลาดแรงงาน 1.2.1.3 ขาดการประเมนความพงพอใจของนายจางของบณฑตทสาเรจการศกษา

1 2 2

4 5 5

3.3 การวเคราะหความเสยง • หนวยงานพจารณาโอกาส /ความถทจะเกดเหตการณ และความรนแรงของผลกระทบของแตละปจจยเสยง • นาผลทไดมาพจารณาความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง และผลกระทบของความเสยงตอมหาวทยาลย/ หนวยงาน วากอใหเกดความเสยงในระดบใดในตารางระดบความเสยง • ทาใหทราบวามความเสยงใดเปนความเสยงสงสดทตองบรหารจดการกอน

23

ตารางท 5 การประเมนความเสยง (วเคราะหระดบความเสยง)

การประเมนความเสยง ขนตอน วตถประสงค

ของขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง โอกาส ผล

กระทบ ระดบ

ความเสยง 1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาดแรงงาน

1.1 เพอใหทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาด แรงงาน แรงงาน รวมถงจดออน จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1 ไมทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาด แรงงาน รวมถงไมทราบจดออนและจดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1.1 ไมมการ ศกษาความตองการของประเทศและตลาด แรงงาน รวมถงไมวเคราะหจดออน/จดแขงของหลกสตรเดม ทมอยแลว 1.1.1.2 เจาหนาททาการวเคราะหขอมลไมมความรเพยงพอ ถกตอง 1.1.1.3 เครองมอทใชในการสารวจเกบขอมลไมมคณภาพ

2 1 1

5 4 5

สงมาก

สง

สง

1.2 เพอใหไดฐาน ขอมลสนบสนน การจดทาหลกสตร ทมคณภาพตรง ตามความตองการของตลาดแรงงาน และสอดคลองกบนโยบายของ รฐบาล

1.2.1 ฐานขอมลสนบสนนการจดทาหลกสตรทไดไมมคณภาพ ไมตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน และไมสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล

1.2.1.1 ขาดการวเคราะหวจย และสรปผลขอมลดาน ตาง ๆ ของบณฑต 1.2.1.2 ขาดการวเคราะหและประเมนสภาวะความตองการแรงงานของตลาดแรงงาน 1.2.1.3 ขาดการประเมนความพงพอใจของนายจางของบณฑตทสาเรจการศกษา

1 2 2

4 5 5

สง

สงมาก

สงมาก

3.4 การจดลาดบความเสยง • เมอไดคาระดบความเสยงแลวจะนามาจดลาดบความรนแรงของความเสยงทมผลตอมหาวทยาลยหรอ คณะ/สานก/สถาบน • พจารณากาหนดกจกรรมการควบคมในแตละสาเหตของความเสยงทสาคญใหเหมาะสม โดยพจารณาจากระดบของความเสยงทเกดจากความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และผลกระทบของความเสยง (Impact) ทประเมนไดตามตารางการวเคราะหความเสยง • จดเรยงตามลาดบจากระดบสงมาก สง ปานกลาง นอย และเลอกความเสยงทมระดบสงมาก และหรอสงมาจดทาแผนการบรหาร/จดการความเสยงในขนตอนตอไป

24

ตารางท 6 การประเมนความเสยง (จดลาดบความเสยง)

การประเมนความเสยง

ขนตอน วตถประสงค ของขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง

โอกาสผล กระ ทบ

ระดบความเสยง

ลาดบความเสยง

1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาดแรงงาน

1.1 เพอใหทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาด แรงงาน แรงงาน รวมถงจดออน จดแขงของ หลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1 ไมทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาด แรงงาน รวมถงไมทราบจดออนและจดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1.1.1 ไมมการ ศกษาความตองการของประเทศและตลาดแรงงาน รวมถงไมวเคราะหจดออน/จดแขงของหลกสตรเดม ทมอยแลว 1.1.1.2 เจาหนาททาการวเคราะหขอมลไมมความรเพยงพอ ถกตอง 1.1.1.4 เครองมอทใชในการสารวจเกบขอมลไมมคณภาพ

2 1 1

5 4 5

สงมาก

สง

สง

1 3 2

1.2 เพอใหไดฐาน ขอมลสนบสนน กาจดทาหลกสตร ทมคณภาพตรง ตามความตองการของตลาดแรงงาน และสอดคลองกบนโยบายของ รฐบาล

1.2.1 ฐานขอมลสนบสนนการจดทาหลกสตรทไดไมมคณภาพ ไมตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน และไมสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล

1.2.1.1 ขาดการวเคราะหวจย และสรปผลขอมลดาน ตาง ๆ ของบณฑต 1.2.1.2 ขาดการวเคราะหและประเมนสภาวะความตองการแรงงานของตลาด แรงงาน 1.2.1.3 ขาดการประเมนความพงพอใจของนายจางของบณฑตทสาเรจการศกษา

1 2 2

4 5 5

สง

สงมาก

สงมาก

3 1 1

25

4. การประเมนมาตรการควบคม เปนการประเมนกจกรรมทกาหนดขน เพอเปนเครองมอชวยควบคมความเสยง หรอปจจยเสยงทม

ผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคขององคกร ซงกจกรรมการควบคมดงกลาว หมายถงกระบวนการวธการปฏบตงานตางๆ ทจะทาใหมนใจไดวาผรบผดชอบแตละกจกรรมไดดาเนนการสอดคลองกบทศทางทตองการ สามารถชวยปองกนและชใหเหนความเสยงทมผลกระทบตอวตถประสงคได

โดยทวไป การปฏบตงานจะตองมการควบคมโดยธรรมชาต เปนสวนหนงของการดาเนนงานอยแลว เชน การอนมต การลงความเหน การตรวจสอบ การทบทวนประสทธภาพของการดาเนนงาน การจดการทรพยากร และการแบงหนาทของบคลากร เปนตน ทงนมการแบงประเภทการควบคมไว 4 ประเภท คอ

1. การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขน เพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก เชน การอนมต การจดโครงสรางองคกร การแบงแยกหนาท การควบคมการเขาถงเอกสาร ขอมล ทรพยสน ฯลฯ

2. การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอคนพบขอผดพลาดทเกดขนแลว เชน การสอบทาน การวเคราะห การยนยนยอด การตรวจนบ การรายงานขอบกพรอง ฯลฯ

3. การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความสาเรจตามวตถประสงคทตองการ เชน การใหรางวลแกผมผลงานด เปนตน

4. การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซาอกในอนาคต เชน การจดเตรยมเครองมอดบเพลงเพอชวยลดความรนแรงของความเสยหายใหนอยลงหากเกดเพลงไหม เปนตน

สาหรบแนวทางของมหาวทยาลย ฯ หลงจากประเมนความเสยงแลว หนวยงานจะทาการวเคราะห

การควบคมทมอยเดม พจารณาวาไดมการจดการควบคม เพอลดความเสยงดงกลาวขางตนไวแลวหรอไม ซงโดยปกตจะมการกาหนดอยคอนขางมาก แตผปฏบตงานมกไมคอยปฏบตตามการควบคมทกาหนด จงจาเปนทหนวยงานตองวเคราะหและประเมนการควบคมเหลานนกอน โดยนาผลจากการจดลาดบความเสยงในระดบสงมาก และ/หรอสง มาประเมนมาตรการควบคมกอนเปนอนดบแรก

ขนตอนการประเมนการควบคม

1. นาเอาปจจยเสยงทอยในระดบความเสยงสงมาก หรอสง มากาหนดวธการควบคมทควรจะม เพอปองกน หรอลดความเสยง/ปจจยเสยงเหลานน 2. พจารณา หรอประเมนวาในปจจบนความเสยง หรอปจจยเสยงเหลานน มการควบคมอยแลวหรอไม 3. ถามการควบคมอยแลว ใหประเมนตอไปวาการควบคมนน ไดผลตามตองการอยหรอไม ดงตวอยางแสดงในตาราง

26

ตารางท 7 การประเมนมาตรการควบคม

ตวอยาง การประเมนมาตรการควบคม โครงการ การศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย วตถประสงคโครงการ เพอใหบณฑตสาเรจการศกษาตามหลกสตรอยางมคณธรรมและจรยธรรม เปนจานวน 4,495 คน ในปงบประมาณ พ.ศ. 2557

สาเหตของความเสยง (Risk factors)

(1)

การควบคมทควรจะม

(2)

การควบคม ทมอยแลว

(3)

ผลการประเมน การควบคมทม อยแลววา ไดผล

หรอไม (4)

1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาด ความเสยง : ไมทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาดแรงงาน รวมถงไมทราบจดออนจดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว ปจจยเสยง : 1.1 ไมมการศกษาความตองการของประเทศและของตลาดแรงงาน รวมถงไมวเคราะหจดออน/จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว 1.2 เจาหนาททาการวเคราะหขอมลไมมความรเพยงพอ ถกตอง 1.3 เครองมอทใชในการสารวจเกบขอมลไมมคณภาพ

(หมายเหต รายละเอยดทระบในแบบ ปย.) 1.1 ตงแตคณะกรรมการพจารณาความตองการของหลกสตรศกษาวเคราะห SWOT Analysis หาจดออนจดแขงของหลกสตรเดม 1.2 ใหเจาหนาททรบผดชอบเขารบการฝกอบรมเกยวกบการวเคราะหประเมนผลขอมล 1.3 ใหมการทดสอบเครองมอกอนนาไปใชอยางเพยงพอ

X ?

X ? ?

เครองหมายทระบในชอง (3) = ม

X = ไมม ? = มแตไมสมบรณ

เครองหมายทระบในชอง (4) = ไดผลตามทคาดหมาย

X = ไมไดผลตามทคาดหมาย ? = ไดผลบางแตไมสมบรณ

27

5. การบรหาร / จดการความเสยง การบรหาร / จดการความเสยง เปนการนากลยทธ มาตรการ หรอแผนงาน มาใชปฏบตใน

มหาวทยาลย ฯ หรอ คณะ/สานก/สถาบน เพอลดโอกาสทจะเกดความเสยง หรอลดความเสยหายของผลกระทบทอาจเกดขนจากความเสยง ในการดาเนนงานตามโครงการ/กจกรรม ทยงไมมกจกรรมควบคมความเสยง หรอทมอยแตยงไมเพยงพอ และนามาวางแผนจดการความเสยง

ทางเลอกในการจดการความเสยง การจดการความเสยงมหลายวธ และสามารถปรบเปลยนหรอนามาผสมผสานใหเหมาะสมกบสถานการณได ทงนขนอยกบดลยพนจของฝายบรหาร ผรบผดชอบ

โดยสามารถจดแบงวธจดการไดหลายวธ ดงน 1. การยอมรบความเสยง (Risk Acceptance) เปนการตกลงกนทจะยอมรบความเสยงทเกดขน เนองจากไมคมคาในการจดการหรอปองกนความเสยง ทตองเสยคาใชจายในการสรางระบบควบคม แตอยางไรกตาม หากหนวยงานเลอกทจะบรหารความเสยงดวยวธน กตามตดตามเผาระวงความเสยงอยางสมาเสมอ 2. การลด/การควบคมความเสยง (Risk Reduction) เปนการปรบปรงระบบการทางานหรอการออกแบบวธการดาเนนงานใหม เพอลดโอกาสทจะเกดความเสยหาย หรอลดผลกระทบทอาจเกดขนจากความเสยง ใหอยในระดบทหนวยงานยอมรบได เชน การจดอบรมเพมทกษะในการทางานใหกบพนกงาน การจดทาคมอการปฏบตงาน เปนตน 3. การกระจายความเสยง หรอการโอนความเสยง (Risk Sharing) เปนการกระจายหรอถายโอนความเสยงใหหนวยงานอนชวยแบงความรบผดชอบไป เชน การทาประกนภย/ประกนทรพยสน กบบรษทประกน หรอการจางบรษทภายนอกมาจดการในงานบางอยางแทน เชน งานรกษาความปลอดภย เปนตน 4. การหลกเลยงความเสยง (Risk Avoidance) เปนการจดการกบความเสยงทอยในระดบทสงมาก และหนวยงานไมอาจยอมรบความเสยงได จงตองตดสนใจยกเลกโครงการ/กจกรรม ทจะกอใหเกดความเสยงนนไป ซงวธการจดการความเสยงของแตละหนวยงาน อาจมความแตกตางกนขนอยกบสภาพแวดลอมของหนวยงานนนๆ เชน บางหนวยงานอาจเลอกการควบคมอยางเดยว แตสามารถควบคมไดหลายความเสยง หรอบางหนวยงานอาจเลอกการควบคมหลายวธรวมกน เพอควบคมความเสยงสาคญเพยงเรองเดยว เปนตน ดงนน เมอหนวยงานทราบความเสยงทยงเหลออย จากการประเมนความเสยงและการประเมนการควบคมแลว ใหพจารณาความเปนไปไดและคาใชจายของแตละทางเลอก เพอตดสนใจเลอกมาตรการลดความเสยงอยางเปนระบบ โดยพจารณาจาก

1. พจารณาวาจะยอมรบความเสยง หรอจะกาหนดกจกรรมควบคม เพอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได ซงผบรหารจะเปนผกาหนดระดบความเสยงทหนวยงานยอมรบได

2. พจารณาเปรยบเทยบคาใชจายหรอตนทน (Cost) ในการจดการใหมมาตรการควบคมกบผลประโยชน (Benefit) ทจะไดรบจากประสทธผลของมาตรการดงกลาว วาคมคาหรอไม

3. กรณทหนวยงานเลอกกาหนดกจกรรมควบคมเพอลดความเสยงใหกาหนดวธการควบคมในแผนบรหารความเสยง

4. ในรอบปถดไป ใหพจารณาผลการตดตามการบรหารความเสยงในงวดกอน ทยงดาเนนการไมแลวเสรจ หรอไมไดดาเนนการ มาบรหารความเสยงตามกระบวนการดงกลาวขางตน หากพบวา ยงมความเสยงทม

28

นยสาคญ ซงอาจมผลตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการของหนวยงาน ใหนามาระบการควบคมในแผนบรหารความเสยง ตารางท 8 แผนบรหารความเสยง

ตวอยาง แผนบรหารความเสยงแตละโครงการ/กจกรรม โครงการ การศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย วตถประสงคโครงการ เพอใหบณฑตสาเรจการศกษาตามหลกสตรอยางมคณธรรมและจรยธรรม เปนจานวน 4,495 คน ในปงบประมาณ พ.ศ. 2557

ขนตอนหลก

และวตถประสงค (1)

ความเสยง ทยงเหลออย

(2)

ปจจยความเสยง

(3)

การจดการ ความเสยง

(4)

กาหนดเสรจ/ผรบผดชอบ

(5)

หมายเหต (6)

1. สารวจและศกษาขอมลความตองการของประเทศ/ตลาดวตถประสงค 1. เพอใหทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาดแรงงานรวมถงจดออน จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1. ไมทราบความตองการทแทจรงของประเทศและตลาดแรงงานรวมถงไมทราบจดออนและจดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1 ไมมการศกษาความตองการของประเทศและของตลาดแรงงานรวมถงไมวเคราะหจดออน/จดแขงของหลกสตรเดมทมอยแลว

1.1 วธลดความเสยงโดยใหมการแตงตงคณะ กรรมการเพอวเคราะห SWOT Analysis หาจดออนจดแขงของหลกสตรเดมและนาขอมลไปพจารณาปรบปรงหลกสตร

30 ก.ย. 57 คณบด

29

6. การรายงาน เปนการรายงานผลการวเคราะห ประเมน และบรหารจดการความเสยง วาเกดความเสยง ทยงเหลออยหรอไม ถายงมเหลออยในระดบความเสยงสงมากเพยงใดและมวธจดการความเสยงนนอยางไร เสนอตอผบรหารเพอใหทราบและพจารณาสงการ รวมถงการจดสรรงบประมาณสนบสนน ทงนการบรหารความเสยงจะเกดผลสาเรจไดตองรบการสนบสนนอยางจรงจงจากผบรหาร ซงหลงจากหนวยงานทราบผลการประเมนความเสยงและนาความเสยงทยงเหลออยในระดบสงมากและสง มากาหนดวธการจดการความเสยงแลว จะตองจดทารายงาน ดงน

1. การจดทารายงานผลการบรหารความเสยง ไดแก 1.1 ระดบมหาวทยาลย จดทารายงานสรปผลการดาเนนงานตามแผนการบรหารความเสยง รอบ 6 เดอน 9 เดอน และ 12 เดอน เสนอขอความเหนชอบจากอธการบด และจดสงคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ทกสนปงบประมาณ ประกอบดวย รายงานผลการบรหารความเสยง มทร.ศรวชย แบบ Srivijaya FM 07-07 แผนบรหารความเสยง มทร.ศรวชย (รายละเอยด) แบบ Srivijaya FM 07-xx แผนบรหารความเสยง มทร.ศรวชย แบบ Srivijaya FM 07-05 1.2 ระดบคณะ/วทยาลย/กอง/สานก หรอหนวยงานเทยบเทา ใหจดทารายงานผลการบรหารความเสยงของคณะ/วทยาลย/กอง/สานก หรอหนวยงานเทยบเทา เสนอขอความเหนชอบจาก ผอานวยการคณบด/ผอานวยการ และจดสงคณะกรรมการบรหารความเสยง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ทก 6 เดอน 9 เดอน และทกสนปงบประมาณ ประกอบดวย รายงานผลการบรหารความเสยง หนวยงาน แบบ Srivijaya FM 07-08 แบบตดตามผลการบรหารความเสยงในงวดกอน หนวยงาน แบบ Srivijaya FM 07-06 รายงานผลการบรหารความเสยงโดยคณะกรรมการบรหารความเสยง หนวยงาน แบบ Srivijaya FM 07-09 แผนบรหารความเสยง หนวยงาน แบบ Srivijaya FM 07-01

แบบ Srivijaya FM 07-02 แบบ Srivijaya FM 07-03 แบบ Srivijaya FM 07-04 แบบ Srivijaya FM 07-05

30

7. การตดตามผล และทบทวน การตดตามผล เปนการตดตามภายหลงจากไดดาเนนการตามแผนการบรหารความเสยงแลว เพอใหมนใจวา แผนการบรหารความเสยงนนมประสทธภาพ ทงสาเหตของความเสยงทมผลตอความสาเรจ ความรนแรงของผลกระทบ วธการบรหารจดการกบความเสยง รวมถงคาใชจายของการควบคม มความเหมาะสมกบสถานการณการเปลยนแปลง โดยมเปาหมายในการตดตามผล คอ

1. เปนการประเมนคณภาพและความเหมาะสมของวธการจดการความเสยง รวมทงตดตามผลการจดการความเสยงทไดมการดาเนนการไปแลว วาบรรลผลตามวตถประสงคของการบรหารความเสยง หรอไม

2. เปนการตรวจสอบความคบหนาของมาตรการควบคม ทมการทาเพมเตมวาแลวเสรจตามกาหนดหรอไม สามารถลดโอกาสหรอผลกระทบของความเสยงใหอยในระดบทยอมรบไดหรอไม

หนวยงานตองสอบทานดวา วธการบรหารจดการความเสยงใดมประสทธภาพดกให

ดาเนนการตอไป หรอวธการบรหารจดการความเสยงใดควรปรบเปลยน นาผลการตดตามไปรายงานใหฝายบรหารทราบ ตามแบบรายงานทไดกลาวไวขางตน ทงน

กระบวนการสอบทานหนวยงานอาจกาหนดขอมลทตองตดตาม หรออาจทา Check List การตดตาม พรอมทงกาหนดความถในการตดตามผล โดยสามารถตดตามผลไดใน 2 ลกษณะ คอ

1. การตดตามผลเปนรายครง (Separate Monitoring) เปนการตดตาม ตามรอบระยะเวลาทกาหนด เชน ทก 3 เดอน 6 เดอน 9 เดอน หรอทกสนปงบประมาณ เปนตน

2. การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน (Ongoing Monitoring) เปนการตดตาม ทรวมอยในการดาเนนงานตางๆ ตามปกตของหนวยงาน โดยมากมกอยในรปกจกรรมการบรหารและการกากบดแลตามหนาทประจาของบคลากร เชน การเปรยบเทยบ การสอบยน การสอบทาน งานตามสายการบงคบบญชา เปนตน

การทบทวน เปนการทบทวนประสทธภาพ ของแนวการบรหารความเสยงในทกขนตอน เพอพฒนาระบบใหทนสมยและเหมาะสมกบการปฏบตงานจรงเปนประจาทกป

31

บทท 4 บทสรป

ระบบการบรหารความเสยงนอกจากจะชวยใหการบรหารงานในองคกรเกดประสทธผลมากยงขนแลวยงสามารถประยกตใชกบงานทกอยางได ตงแตโครงการใหญไปจนถงงานขนาดเลกในชวตประจาวน การตระหนกถงความผดพลาด และเตรยมแผนรองรบกอนทจะเกดขนยอมดกวาการแกปญหาทปลายเหต ซงอาจจะตดสนใจผดพลาดและไมทนตอเหตการณ ทาใหประสบความลมเหลวหรออาจทาใหเสยคาใชจายและทรพยากรโดยไมจาเปน ปจจยสาเรจของการจดทาระบบการบรหารความเสยง ประกอบดวย 1. การสนบสนนอยางจรงจงและแขงขนจากผบรหารระดบสง 2. การมทมงานทเขาใจระบบ และไมยอทอตออปสรรคในการขบเคลอนระบบใหทวทงองคกร 3. การเชอมโยงการบรหารความเสยงเขากบโครงสรางระบบงานเดม 4. การนาการบรหารความเสยงไปใชเปนตวชวดใหเหนถงโอกาสและการปรบปรงระบบงาน 5. สรางตวชวดทชดเจนและเชอมโยงกบยทธศาสตรองคกร 6. การสอสารถงผลสมฤทธและประสทธผลใหทวทงองคกร แตทงนในหนวยงานอาจขอจากดขององคกร ซงอาจสงผลใหการดาเนนงาน การบรหารความเสยงทวทงองคกรไมบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค เชน 1. การตดสนใจของฝายบรหาร โดยใชดลยพนจทผดพลาด 2. การปฏบตงานของบคลากรทไมปฏบตตามระบบการบรหารความเสยงทวทงองคกรทกาหนดไว 3. เหตการณทอยนอกเหนอควบคมอนเนองมาจากปจจยภายนอกหรอเกดเหตการณพเศษทไมไดคาดมากอน 4. การทจรตในหนวยงาน กรณบคลากรในหนวยงานรวมมอกนทาการทจรต 5. ตนทนคาใชจายเมอเปรยบเทยบกบผลตอบแทนทได บางครงผบรหารตองยอมรบในความเสยงทอาจเกดขน เมอพจารณาเหนวาตนทนคาใชจายทเสยไปในการปองกนความเสยงมากกวาผลตอบแทนทได

32

สรปขนตอนปฏบตตามกระบวนการบรหารความเสยง และแบบฟอรมทเกยวของ

ขนตอนท 1 แบบการกาหนดวตถประสงคของโครงการและวตถประสงคของแตละขนตอนหลก

ใชแบบ Srivijaya FM 07-01 ขนตอนท 2 แบบการระบความเสยงและระบปจจยเสยง (โครงการ/กจกรรม)

ใชแบบ Srivijaya FM 07-02 ขนตอนท 3 แบบการประเมนความเสยง

ใชแบบ Srivijaya FM 07-03 ขนตอนท 4 แบบการประเมนมาตรการควบคมความเสยง

ใชแบบ Srivijaya FM 07-04 ขนตอนท 5 แผนบรหารความเสยง

ใชแบบ Srivijaya FM 07-05 ขนตอนท 6 การรายงาน ระดบมหาวทยาลย 6.1 รายงานผลการบรหารความเสยง มหาวทยาลยวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ใชแบบ Srivijaya FM 07-07 6.2 แผนบรหารความเสยง มหาวทยาลยวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ใชแบบ Srivijaya FM 07-xx Srivijaya FM 07-05 ระดบกอง / คณะ /สานก หรอหนวยงานเทยบเทา 6.3 รายงานผลการบรหารความเสยง หนวยงาน ใชแบบ Srivijaya FM 07-08 6.4 แผนบรหารความเสยง หนวยงาน ใชแบบ Srivijaya FM 07-01

Srivijaya FM 07-02 Srivijaya FM 07-03 Srivijaya FM 07-04 Srivijaya FM 07-05

6.5 การตดตามผลการบรหารความเสยงในงวดกอน หนวยงาน ใชแบบ Srivijaya FM 07-06 6.6 รายงานผลการบรหารความเสยง หนวยงาน โดยคณะกรรมการบรหารความเสยง ใชแบบ Srivijaya FM 07-09 ขนตอนท 7 การตดตามผลและทบทวน

33

เอกสารอางอง

1. การบรหารความเสยงทวทงองคกร B.S.Q.M. Global partners, Bangkok, Thailand

2. การบรหารความเสยง Risk Management สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) 3. แนวทางการจดวางระบบการควบคมภายในและการประเมนผลการควบคมภายใน สานกงานการตรวจเงนแผนดน 4. คมอการบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย หนวยตรวจสอบภายใน สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย

34

ภาคผนวก

1. นโยบายการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 2. คาสงมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย เรองแตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงและระบบการควบคมภายใน 3. แบบรายงานบรหารความเสยง (ตามแบบฟอรม) 4. ปฏทนกจกรรมการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย

ง

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๑

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท 1/1

แบบการกาหนดวตถประสงคของโครงการและวตถประสงคของแตละขนตอนหลก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

โครงการ/กจกรรม : .................................................................................................

ชอผจดทา..................................... ตาแหนง ..................................... วนท.........../...................../...........

โครงการ / กจกรรม ( 1 )

วตถประสงคโครงการ ( 2 )

ขนตอนหลก ( 3 )

วตถประสงคขนตอนหลก ( 4 )

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๒

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท 1/1

แบบการระบความเสยงและระบปจจยเสยง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

โครงการ/กจกรรม : ..........................................................................................................

ชอผจดทา..................................... ตาแหนง ..................................... วนท.........../...................../...........

ขนตอนหลก ( 1 )

วตถประสงคขนตอนหลก ( 2 )

ความเสยง ( 3 )

ปจจยความเสยง ( 4 )

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๓

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท 1/๒

แบบการประเมนความเสยง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

โครงการ/กจกรรม : ........................................................................................................

การประเมนความเสยง ( 5 )

ขนตอนหลก

( 1 )

วตถประสงคขนตอนหลก

( 2 )

ความเสยง

( 3 )

ปจจยความเสยง

( 4 ) โอกาส ( 5 )

ผล กระทบ ( 6 )

ผลคณโอกาสและผลกระทบ

(5x6) ( 7)

ระดบความเสยง สงมาก ( ≥ 15) สง (11-14)

ปานกลาง (7-10) นอย (1-6)

( 8 )

ลาดบ ความเสยง

( 9 )

\

ชอผจดทา..................................... ตาแหนง ..................................... วนท.........../...................../...........

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๓

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท ๒/๒

คาอธบายหลกเกณฑในการประเมนระดบของโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และ ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact)

ระดบของความเสยง (Degree Of Risk) หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากประเมนโอกาส และผลกระทบของแตละปจจยเสยง แบงเปน 4 ระดบ คอ สงมาก สง ปานกลาง และนอย

ระดบของความเสยง (Degree of Risks)

ระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) ระดบ โอกาสทจะเกด คาอธบาย

5 สงมาก มโอกาสในการเกดเกอบทกครง 4 สง มโอกาสในการเกดคอนขางสงหรอบอยๆ 3 ปานกลาง มโอกาสเกดบางครง 2 นอย อาจมโอกาสเกดแตนานๆ ครง 1 นอยมาก มโอกาสเกดไดยากมาก

ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact))

ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 สงมาก ผลกระทบทเกดขนในการปฏบตงานระดบมหาวทยาลย 4 สง ผลกระทบทเกดขนในการปฏบตงานระดบคณะ สานก สถาบน 3 ปานกลาง ผลกระทบทเกดขนในการปฏบตงานระดบฝาย กอง 2 นอย ผลกระทบทเกดขนในการปฏบตงานระดบผปฏบตงาน 1 นอยมาก ไมมผลกระทบเกดขน

5 สงมาก ≥ 15

4 สง 11-14

3 ปานกลาง 7-10

2 นอย 1-6

1

1 2 3 4 5

ผ

ลกระ

ทบขอ

งควา

มเสย

ง

โอกาสทจะเกดความเสยง

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๔

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท 1/1

แบบการประเมนมาตรการควบคมความเสยง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

โครงการ/กจกรรม : ...................................................................................................................................

ชอผจดทา..................................... ตาแหนง ..................................... วนท.........../...................../...........

ขนตอนหลก/ปจจยเสยง

( 1 )

การควบคมทควรจะม

( 2 )

การควบคมทมอยแลว = ม = ไมม

? = มแตไมสมบรณ

( 3 )

ผลการประเมนการควบคม ทมอยแลววาไดผลหรอไม

= ไดผลตามทคาดหมาย = ไมไดผลตามทคาดหมาย

? = ไดผลบางแตไมสมบรณ

( 4 )

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๕

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท 1/1

แผนบรหารความเสยง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

ประจาปงบประมาณ............................

หนวยงาน .......................................................................................................... ดาน......................................................................................................................

โครงการ/ กจกรรม และวตถประสงคโครงการ /

กจกรรม ( 1 )

ขนตอนหลก และ

วตถประสงค ( 2 )

ความเสยง ทยงเหลออย

( 3 )

ปจจย ความเสยง

( 4 )

การจดการ ความเสยง

( 5 )

กาหนดเสรจ / ผรบผดชอบ

( 6 )

หมายเหต

( 7 )

ชอผจดทา..................................... ตาแหนง ..................................... วนท.........../...................../...........

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๖

ISSUE : 02 - 19/04/2554 หนาท 1/1

แบบตดตามผลการบรหารความเสยงในงวดกอน

หนวยงาน....................................................................................................

ณ วนท....................เดอน............................................พ.ศ......................

*** สถานการณดาเนนงาน ชอผจดทา..................................... ��� = ดาเนนการแลว เสรจตามกาหนด ตาแหนง .....................................

= ดาเนนการแลว เสรจลาชากวากาหนด วนท.........../...................../........... = ยงไมไดเรมดาเนนการ 0 = อยระหวางดาเนนการ

โครงการ/ กจกรรม และวตถประสงคโครงการ/

กจกรรม ( 1 )

ขนตอนหลกและวตถประสงค

( 2 )

ความเสยงทยงเหลออย ( 3 )

การจดการความเสยง ( 4 )

กาหนดเสรจ / ผรบผดชอบ

( 5 )

สถานภาพการดาเนนงาน

( 6 )

วธการตดตามและปญหาอปสรรค ( 7 )

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-07 ISSUE : 02 -19/04/2554

หนาท 44/๑

รายงานผลการบรหารความเสยง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

ประจาปงบประมาณ พ.ศ. ..........................

เรยน คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ไดดาเนนการวเคราะหและประเมนความเสยง แผนงาน/งาน/โครงการในความรบผดชอบ เพอใหผลการดาเนนงานของมหาวทยาลยฯ บรรลเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการประจาปงบประมาณ พ.ศ. .................. และแผนการปฏบตราชการ 4 ป (พ.ศ...................) นน จากผลการวเคราะหและประเมนความเสยงดงกลาว มหาวทยาลยฯ .......มความเสยงทสาคญ / ไมมความเสยงทสาคญ......... (ใหเลอกขอความ) ซงอาจมผลตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการของมหาวทยาลยฯ จง .......ไดกาหนด / ไมกาหนด....... (ใหเลอกขอความ) วธการจดการความเสยง ผรบผดชอบและระยะเวลาแลวเสรจไว ตามแผนบรหารความเสยงทแนบ จงเรยนมาเพอโปรดทราบ

(....................................................................)

อธการบด

วนท......... เดอน........................พ.ศ..........

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๘ ISSUE : 02 -19/04/2554

หนาท 45/๑

รายงานผลการบรหารความเสยง

หนวยงาน.......................................................................................

งวดระยะเวลา...............................ถง...................................

เรยน อธการบด .........(คณะ / สานก / สถาบน)............ไดดาเนนการวเคราะหและประเมนความเสยง แผนงาน/งาน/โครงการในความรบผดชอบ เพอใหผลการดาเนนงานของ.........(คณะ / สานก / สถาบน)........... บรรลเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการประจาปงบประมาณ พ.ศ. ................ โดยไดดาเนนการตามนโยบายและแนวทางการบรหารความเสยงทมหาวทยาลยฯ กาหนด นน

จากผลการวเคราะหและประเมนความเสยงดงกลาว . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (คณะ / สานก / สถาบน)............................ ม ....(ใหเลอกขอความจากดานลาง)...

กรณท 1 ผลการประเมนฯ ไมมความเสยงทสาคญ “ หนวยงานยงคงมความเสยงเหลออยบางสวน ซงเปนความเสยงทสามารถยอมรบได และไมมผลตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการของหนวยงาน ”

กรณท 2 ผลการประเมนฯ มความเสยงทสาคญจาเปนตองจดทาแผนการบรหารความเสยง “ หนวยงานยงมความเสยงทมนยสาคญ ซงอาจมผลตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการของหนวยงาน จานวน...............เรอง/ประเดน ซงไดกาหนดวธจดการความเสยง กาหนดผรบผดชอบและระยะเวลาแลวเสรจไวแลว ตามแผนบรหารความเสยงทแนบ ”

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา และพจารณาดาเนนการตอไป

(....................................................................) คณบด/ผอานวยการ

วนท....... เดอน..........................พ.ศ...........

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-0๙ ISSUE : 02 -19/04/2554

หนาท 46/๑

รายงานผลการบรหารความเสยงโดยคณะกรรมการบรหารความเสยง

หนวยงาน....................................................................................

งวดระยะเวลา...............................ถง...................................

เรยน คณบด / ผอานวยการ คณะกรรมการบรหารความเสยง .........(คณะ / สานก / สถาบน).........ไดดาเนนการวเคราะหและประเมนความเสยง แผนงาน/งาน/โครงการในความรบผดชอบ เพอใหผลการดาเนนงานของ.......(คณะ / สานก / สถาบน)............ บรรลเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการประจาปงบประมาณ พ.ศ. ..............โดยไดดาเนนการตามนโยบายและแนวทางการบรหารความเสยงทมหาวทยาลยฯ กาหนด นน

จากผลการวเคราะหและประเมนความเสยงดงกลาว หนวยงาน .................(คณะ / สานก / สถาบน.............. ม ....(ใหเลอกขอความจากดานลาง)...

กรณท 1 ผลการประเมนฯ ไมมความเสยงทสาคญ “ หนวยงานยงคงมความเสยงเหลออยบางสวน ซงเปนความเสยงทสามารถยอมรบได และไมมผลตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการของหนวยงาน ”

กรณท 2 ผลการประเมนฯ มความเสยงทสาคญจาเปนตองจดทาแผนการบรหารความเสยง “ หนวยงานยงมความเสยงทมนยสาคญ ซงอาจมผลตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนการปฏบตราชการของหนวยงาน จานวน...............เรอง/ประเดน ซงไดกาหนดวธจดการความเสยง กาหนดผรบผดชอบและระยะเวลาแลวเสรจไวแลว ตามแผนบรหารความเสยงทแนบ ”

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา หากเหนชอบโปรดเสนอมหาวทยาลยฯ ตอไป (....................................................................)

ประธานคณะกรรมการบรหารความเสยง (คณะ / สานก / สถาบน) วนท............ เดอน.........................พ.ศ...........

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

Srivijaya FM 07-xx ISSUE : 02 -19/04/2554

หนาท 47/๑

แผนบรหารความเสยง มหาวทยาลยวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 25....

1. หลกการและเหตผล …………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……… 2. วตถประสงค / เปาหมาย …………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……… 3. วธการ / กจกรรมการดาเนนงาน …………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……… 4. ระยะเวลาในการดาเนนงานในแตละเรอง …………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……… 5. ผรบผดชอบ …………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..………