asit-baz denge bozuklukları

Asit-Baz Denge BozukluklarıAsit-Baz Denge Bozuklukları

Prof.Dr.Ahmet NayırProf.Dr.Ahmet Nayır

Karbonhidrat ve yağ Karbonhidrat ve yağ

metabolizmasından günde metabolizmasından günde

15.000 mmol CO15.000 mmol CO22 oluşur. oluşur.

Akciğerlerle atılır.Akciğerlerle atılır.

Protein, fosfolipid ve yağ Protein, fosfolipid ve yağ

metabolizması ile nonvolatil metabolizması ile nonvolatil

asitler oluşur. Bu asitlerden asitler oluşur. Bu asitlerden

günde 2 mEq/kg serbest Hgünde 2 mEq/kg serbest H++ açığa açığa

çıkar. Böbreklerle atılır.çıkar. Böbreklerle atılır.

Doku ve dolaşım tamponları, Doku ve dolaşım tamponları, akciğerler ve böbrekler akciğerler ve böbrekler

plazma pH’sını dar plazma pH’sını dar sınırlarda tutmak için sınırlarda tutmak için

senkronize çalışır.senkronize çalışır.

Klinik olarak ekstraselüler Klinik olarak ekstraselüler

sıvının tamponlanması kan sıvının tamponlanması kan

pH, pCOpH, pCO22, HCO, HCO33-- ölçümleri ölçümleri

ile değerlendirilir.ile değerlendirilir.

Asidozun olumsuz etkileriAsidozun olumsuz etkileri

Miyokardın kontraktilitesi azalır Miyokardın kontraktilitesi azalır Periferik arter tonusu azalır Periferik arter tonusu azalır Katekolaminlere yanıt yetersizdir Katekolaminlere yanıt yetersizdir Aritmiler gelişebilirAritmiler gelişebilir Pulmoner vasküler direnç artarPulmoner vasküler direnç artar Ventilasyon/perfüzyon Ventilasyon/perfüzyon

bozukluğu gelişebilirbozukluğu gelişebilir

Alkalozun olumsuz etkileriAlkalozun olumsuz etkileri

1.1. Serebral vazokonstriksiyonSerebral vazokonstriksiyon

2.2. Nörolojik bozukluklarNörolojik bozukluklar

3.3. AritmilerAritmiler

Olgu SunusuOlgu Sunusu

4 yaşındaki Ali, Acil Servise amcasının 4 yaşındaki Ali, Acil Servise amcasının iş yerinde su yerine adını bilmedikleri iş yerinde su yerine adını bilmedikleri bir sıvı içme nedeni ile getiriliyor. Şuur bir sıvı içme nedeni ile getiriliyor. Şuur kapalı, fizik muayenede TA: 110/80 mm kapalı, fizik muayenede TA: 110/80 mm Hg, nabız: 110/dak, solunum sayısı Hg, nabız: 110/dak, solunum sayısı 32/dak, vücut ısısı 37ºC. Pupillalar ışığa 32/dak, vücut ısısı 37ºC. Pupillalar ışığa minimal yanıtlı. Fundus muayenesi minimal yanıtlı. Fundus muayenesi normal. Solunum sesleri kaba. Derin normal. Solunum sesleri kaba. Derin tendon refleksleri canlı ve simetrik. tendon refleksleri canlı ve simetrik. Plantar refleksler normal.Plantar refleksler normal.

1. ADIM1. ADIM

• Kapsamlı anamnez Kapsamlı anamnez • Fizik muayene Fizik muayene

Asit-baz bozukluğu nedeni konusunda önemli Asit-baz bozukluğu nedeni konusunda önemli bilgi sağlanırbilgi sağlanır

Klinik TabloKlinik Tablo Asit Baz Asit Baz BozukluğuBozukluğu

Ağır ishalAğır ishal Metabolik asidozMetabolik asidoz

KusmaKusma Metabolik alkalozMetabolik alkaloz

Böbrek yetersizliğiBöbrek yetersizliği Metabolik asidozMetabolik asidoz

SepsisSepsis Respiratuar alkaloz, Respiratuar alkaloz, metabolik asidozmetabolik asidoz

Diüretik kullanımıDiüretik kullanımı Metabolik alkalozMetabolik alkaloz

Hipotansiyon Hipotansiyon Metabolik asidozMetabolik asidoz

Pulmoner emboliPulmoner emboli Respiratuar alkalozRespiratuar alkaloz

GebelikGebelik Respiratuar alkalozRespiratuar alkaloz

SirozSiroz Respiratuar alkalozRespiratuar alkaloz

Kronik obstruktif Kronik obstruktif pulmoner hastalıkpulmoner hastalık

Respiratuar asidozRespiratuar asidoz

2. ADIM2. ADIM

• Arteryal kan gazında pH ve PaCOArteryal kan gazında pH ve PaCO22

• Serumda biyokimyasal değerlerSerumda biyokimyasal değerler

Serumda HCOSerumda HCO33, total CO, total CO22 düzeyine göre düzeyine göre

ölçülür.ölçülür.

3.ADIM3.ADIM

Laboratuar sonuçlarının Laboratuar sonuçlarının modifiye modifiye Henderson-Hasselbalch eşitliği ile Henderson-Hasselbalch eşitliği ile doğruluğunun değerlendirilmesidoğruluğunun değerlendirilmesi

Ölçülen pH ile hesaplanan HÖlçülen pH ile hesaplanan H++

• Normal pH olan 7.4’de, HNormal pH olan 7.4’de, H+ + 40nEq/L 40nEq/L düzeyindedir.düzeyindedir.

• pH 7,2 ile 7.50 arasında , pH’daki her 0.01 pH 7,2 ile 7.50 arasında , pH’daki her 0.01 değişiklik, Hdeğişiklik, H++ miktarında ters olarak miktarında ters olarak 1nEq/L değişikliğe neden olur.1nEq/L değişikliğe neden olur.

Eğer pH ve HEğer pH ve H++ değerleri değerleri uyuşmuyorsauyuşmuyorsa

• Değişkenlerden biri hatalı ölçülmüştür.Değişkenlerden biri hatalı ölçülmüştür.

• Değerler hatalı kayıt edilmiştir.Değerler hatalı kayıt edilmiştir.

• Örnekler değişik zamanlarda alınmıştır.Örnekler değişik zamanlarda alınmıştır.

Olgunun DeğerleriOlgunun Değerleri

Arteryal kan gazıArteryal kan gazı

• pH :7.1pH :7.1

• PaCOPaCO22: 35 mmHg: 35 mmHg

• PaOPaO22:90 mmHg:90 mmHg

• NaNa++ : 145 mEq/L : 145 mEq/L

• KK++: 5 mEq/L: 5 mEq/L

• ClCl--: 97 mEq/L: 97 mEq/L

• HCOHCO33--: 12 mEq/L: 12 mEq/L

• Üre: 50 mg/dLÜre: 50 mg/dL

• Cr: 1.2 mg/dLCr: 1.2 mg/dL

• Glukoz: 110 mg/dLGlukoz: 110 mg/dL

Modifiye Henderson denklemiModifiye Henderson denklemi

H+ =H+ = 24 X PaCO24 X PaCO22 / HCO / HCO33 = 40 nEq/L = 40 nEq/L (normal)(normal)

H+ = 24 X 35 / 12 = 70 nEq/L H+ = 24 X 35 / 12 = 70 nEq/L (olgu )(olgu )

OlguOlgu - -normalnormal = 30 nEq/L = 30 nEq/L

Beklenen pH değişikliğiBeklenen pH değişikliği 30 X 0.01 = 0.330 X 0.01 = 0.3

Bulunan pHBulunan pH 7.4 -0.3 = 7.17.4 -0.3 = 7.1

Sonuç:Sonuç: Değerler uygundur Değerler uygundurpH :7.1pH :7.1PaCOPaCO22: 35 mmHg: 35 mmHgHCOHCO33-: 12 mEq/L-: 12 mEq/L

pH ile H+ arasındaki ilişki (2)pH ile H+ arasındaki ilişki (2)

• pH’daki her 0.10 artış için HpH’daki her 0.10 artış için H++ konsantrasyonu 0.8 ile konsantrasyonu 0.8 ile çarpılırçarpılır

• pH’daki her 0.10 düşüş için HpH’daki her 0.10 düşüş için H++ 1.25 ile çarpılır 1.25 ile çarpılır

• Örnek:Örnek:

pH=7.30pH=7.30 HH++=40X 1.25= =40X 1.25= 50nEq/L50nEq/L

pH=7.20pH=7.20 HH++=40X 1.25X 1.25==40X 1.25X 1.25= 63nEq/L63nEq/L

pH=7.50pH=7.50 HH++=40X 0.8 ==40X 0.8 = 32nEq/L32nEq/L

Uygunsuz sonuçlarUygunsuz sonuçlar

• Kan örneğinden havaya COKan örneğinden havaya CO22 kaybını engellemek kaybını engellemek

için örneğin anaerobik şartta alınması, hızlı için örneğin anaerobik şartta alınması, hızlı şekilde incelemenin yapılması, aksi takdirde şekilde incelemenin yapılması, aksi takdirde 4ºC’de saklanması gerekir4ºC’de saklanması gerekir

• Oda ısısında eritrosit ve lökositlerde anaerobik Oda ısısında eritrosit ve lökositlerde anaerobik glikoliz devam ederek organik asitlerin glikoliz devam ederek organik asitlerin oluşmasına yol açar ve pH ile HCOoluşmasına yol açar ve pH ile HCO33

düzeylerinde azalmaya neden olur. düzeylerinde azalmaya neden olur.

Uygunsuz sonuçlarUygunsuz sonuçlar

• Eğer şırıngada kan volümünün % 1-Eğer şırıngada kan volümünün % 1-2’sinden fazla hava kabarcığı mevcutsa 2’sinden fazla hava kabarcığı mevcutsa POPO22 düzeyi hatalı olarak yükselir, pCO düzeyi hatalı olarak yükselir, pCO22

düzeyi etkilenir.düzeyi etkilenir.

• Eğer kan çalkalandı ise, ya da örnek alma Eğer kan çalkalandı ise, ya da örnek alma ve tetkik arasında zaman uzadı ise hata ve tetkik arasında zaman uzadı ise hata oranı daha artar.oranı daha artar.

Uygunsuz sonuçlarUygunsuz sonuçlar

• Kan mevcut bir intraarteryal kateterden Kan mevcut bir intraarteryal kateterden alınıyorsa ilk 8-10 ml kan alınıyorsa ilk 8-10 ml kan kullanılmamalıdır. İlk 2 ml kan kullanılması kullanılmamalıdır. İlk 2 ml kan kullanılması ile pH 6.5 ve pCOile pH 6.5 ve pCO22 3.5 mmHg gibi büyük 3.5 mmHg gibi büyük

hatalı sonuçlar çıkabilir.hatalı sonuçlar çıkabilir.

• Şırıngaya heparin alınıyorsa, heparin Şırıngaya heparin alınıyorsa, heparin miktarı kan volümünün % 5’inden az miktarı kan volümünün % 5’inden az olmalıdır.olmalıdır.

Uygunsuz sonuçlarUygunsuz sonuçlar

• Arteryal pH her zaman doku düzeyini Arteryal pH her zaman doku düzeyini yansıtmayabilir.yansıtmayabilir.

• Özellikle ciddi dolaşım yetersizliğinde bu konu Özellikle ciddi dolaşım yetersizliğinde bu konu önemlidir.önemlidir.

• Akciğerlere ulaşan kanda COAkciğerlere ulaşan kanda CO22 temizlenmesi temizlenmesi

olur, ancak periferde COolur, ancak periferde CO22 düzeyi çok yüksektir düzeyi çok yüksektir

(örnek arter kan gazı pH 7.42 ve pCO(örnek arter kan gazı pH 7.42 ve pCO22 32 mm 32 mm

Hg olan olguda mikst venöz değerler 7.14 ve 74 Hg olan olguda mikst venöz değerler 7.14 ve 74 mmHg bulunmuştur.)mmHg bulunmuştur.)

Arter ve ven kanında normal Arter ve ven kanında normal değerlerdeğerler

pHpH [H[H++]]

nEq/lnEq/lPCOPCO22

mmHgmmHg

[HCO[HCO33--]]

mmHgmmHg

ArteryalArteryal 7.37-7.37-7.437.43

37-4337-43 36-4436-44 22-2622-26

VenözVenöz 7.32-7.32-7.387.38

42-4842-48 42-5042-50 23-2723-27

Hangi HCOHangi HCO33-- değeri değeri

değerlendirilmelidir?değerlendirilmelidir?

• Kan gazı çıktısında aktüel ve standart bikarbonat Kan gazı çıktısında aktüel ve standart bikarbonat değerleri verilmektedir.değerleri verilmektedir.

• Her iki değer birbirine çok yakındırHer iki değer birbirine çok yakındır• Fark en fazla 7-8 mEq/l düzeyine çıkabilirFark en fazla 7-8 mEq/l düzeyine çıkabilir• Aktüel değerin daha önemli olduğu Aktüel değerin daha önemli olduğu

bildirilmektedirbildirilmektedir

• Bazı araştırmacılar ise COBazı araştırmacılar ise CO2 2 ölçümünde ölçümünde kalibrasyon hatası nedeniyle standart değerin kalibrasyon hatası nedeniyle standart değerin daha kesin olduğunu ileri sürmektedirdaha kesin olduğunu ileri sürmektedir

4.ADIM4.ADIM

• Primer bozukluğun saptanmasıPrimer bozukluğun saptanması

HastaHastao AsidozAsidoz’da mı? ’da mı? pH<7.35pH<7.35o AlkalozAlkaloz’da mı? ’da mı? pH>7.45pH>7.45

o Olay Olay metabolikmetabolik mi? HCO mi? HCO33 düzeyinde değişiklik düzeyinde değişiklik öncelikli (HCOöncelikli (HCO33 düşük) düşük)

o Olay Olay respiratuarrespiratuar mı? PaCO mı? PaCO22 düzeyinde değişiklik düzeyinde değişiklik öncelikli (PaCOöncelikli (PaCO22 yüksek) yüksek)

5.ADIM5.ADIM

Beklenen kompansasyonun Beklenen kompansasyonun hesaplanmasıhesaplanması

• Asit baz dengesindeki her değişiklik Asit baz dengesindeki her değişiklik akciğer ve/veya böbrek ile kompanse akciğer ve/veya böbrek ile kompanse edilmeye çalışılır.edilmeye çalışılır.

• Amaç PaCOAmaç PaCO22 ile HCO ile HCO33 arasındaki dengeyi arasındaki dengeyi

normale getirmektir.normale getirmektir.

Basit asit-baz bozukluğu için Basit asit-baz bozukluğu için kompansasyon formüllerikompansasyon formülleri

Asit-baz Asit-baz bozukluğubozukluğu

Kompansasyon formülüKompansasyon formülü

Metabolik asidozMetabolik asidoz PaCOPaCO22 değişkilği= 1.2XHCO değişkilği= 1.2XHCO33 ‘deki ‘deki farkfark

Metabolik alkalozMetabolik alkaloz PaCOPaCO22 değişikliği= 0.6X HCO değişikliği= 0.6X HCO33’deki ’deki farkfark

Akut respiratuar Akut respiratuar asidozasidoz

HC0HC033 değişikliği=0.1X PaCO değişikliği=0.1X PaCO22’deki ’deki farkfark

Kronik respiratuar Kronik respiratuar asidozasidoz

HCOHCO3 3 değişikliği=0.35X PaCOdeğişikliği=0.35X PaCO22’deki ’deki farkfark

Akut respiratuar Akut respiratuar asidozasidoz

HCOHCO3 3 değişikliği=0.2 X PaCOdeğişikliği=0.2 X PaCO22’deki ’deki farkfark

Kronik respiratuar Kronik respiratuar alkalozalkaloz

HCOHCO3 3 değişikliği=0.5X PaCOdeğişikliği=0.5X PaCO22’deki ’deki farkfark

Metabolik asidoz’da beklenen kompansasyonMetabolik asidoz’da beklenen kompansasyon

PaCOPaCO22’deki değişim = 1.2 X HCO’deki değişim = 1.2 X HCO33’deki fark’deki fark

PaCOPaCO22’deki değişim = 1.2 X (24-12) = 14 ’deki değişim = 1.2 X (24-12) = 14

Beklenen PaCOBeklenen PaCO22= 40- 14= 26 mmHg= 40- 14= 26 mmHg

Ölçülen PaCOÖlçülen PaCO22 = 35 = 35 mm Hgmm Hg

Ölçülen PaCOÖlçülen PaCO22, beklenen PaCO, beklenen PaCO22’den daha yüksek.’den daha yüksek.

Bu durumdaBu durumda

Eşlik eden bir respiratuar asidoz da mevcutEşlik eden bir respiratuar asidoz da mevcut

pH :7.1pH :7.1PaCOPaCO22: 35 mmHg: 35 mmHgHCOHCO33-: 12 mEq/L-: 12 mEq/L

Asit-Baz Dengesinde Böbreğin RolüAsit-Baz Dengesinde Böbreğin Rolü

Asit-Baz Dengesinde Böbreğin Asit-Baz Dengesinde Böbreğin RolüRolü

6.ADIM6.ADIM

Açık’ların (gap) hesaplanmasıAçık’ların (gap) hesaplanması

Anyon AçığıAnyon Açığı

• Serumda katyonların toplamı, anyonların Serumda katyonların toplamı, anyonların toplamına eşit olmalıdır.toplamına eşit olmalıdır.

• Serum katyonları sodyum, kalsiyum, Serum katyonları sodyum, kalsiyum, potasyum ve magnezyumdur.potasyum ve magnezyumdur.

• Serum anyonları klor, bikarbonat ve birçok Serum anyonları klor, bikarbonat ve birçok ölçülemiyen anyonlardır (fosfat, sulfat, ölçülemiyen anyonlardır (fosfat, sulfat, organik asitler ve protein).organik asitler ve protein).

Anyon AçığıAnyon Açığı

• Ölçülemiyen anyonlar ve ölçülemiyen Ölçülemiyen anyonlar ve ölçülemiyen katyonlar arasındaki farkkatyonlar arasındaki fark

• Anyon açığı = NaAnyon açığı = Na++ - (Cl - (Cl-- + HCO + HCO33--))

• Normal değer = 10 Normal değer = 10 ± ± 4 mEq/l4 mEq/l

Anyon AçığıAnyon Açığı

• Yüksek anyon açığıYüksek anyon açığı: : Normokloremik.Normokloremik.

Ölçülemiyen bir anyon serumda birikir.Ölçülemiyen bir anyon serumda birikir.

• Non-anyon açığıNon-anyon açığı : : Hiperkloremik.Hiperkloremik.HH++, Cl, Cl-- tarafından tutulur. Bu nedenle anyon tarafından tutulur. Bu nedenle anyon

açığında değişme olmaz.açığında değişme olmaz.

OlguOlgu

• NaNa++ - ( Cl - ( Cl-- + HCO + HCO33))

• 145 - (97 + 12 )145 - (97 + 12 ) = 36 mEq/l= 36 mEq/l

• Değerlendirme: Yüksek anyon açıklı Değerlendirme: Yüksek anyon açıklı metabolik asidozmetabolik asidoz

Anyon AçığıAnyon Açığı

• Yüksek anyon açığı ve non-anyon açığı Yüksek anyon açığı ve non-anyon açığı olguları her zaman kolayca ayrılamıyabilir.olguları her zaman kolayca ayrılamıyabilir.

• Normal anyon açığı laktat gibi ölçülmeyen Normal anyon açığı laktat gibi ölçülmeyen bir anyon’un varlığını yok saymaz.bir anyon’un varlığını yok saymaz.

• Yüksek anyon açığında altta yatan Yüksek anyon açığında altta yatan metabolik asidoz araştırılmalıdır.metabolik asidoz araştırılmalıdır.

Düşük anyon açığıDüşük anyon açığı

• Düşük anyon açığı pediatride çok ender Düşük anyon açığı pediatride çok ender görülür.görülür.

• Hipoproteinemi durumunda düşük anyon Hipoproteinemi durumunda düşük anyon açığı olabileceği akılda tutulmalıdır.açığı olabileceği akılda tutulmalıdır.

• Plazma albumin konsantrasyonunda Plazma albumin konsantrasyonunda 1gr/dL ‘lik bir düşüş anyon açığını 3 mEq/L 1gr/dL ‘lik bir düşüş anyon açığını 3 mEq/L düşürür.düşürür.

7.ADIM7.ADIM

Delta açığının hesaplanmasıDelta açığının hesaplanması

Delta anyon açığıDelta anyon açığı

• Yüksek anyon açığı olan olgularda önem Yüksek anyon açığı olan olgularda önem kazanır.kazanır.

• Anyon açığında artış ile HCOAnyon açığında artış ile HCO33’de düşüş ’de düşüş

arasındaki ilgiyi gösterir.arasındaki ilgiyi gösterir.

• Normal olarak 1 ile 1.6 arasındadır.Normal olarak 1 ile 1.6 arasındadır.

Delta anyon açığıDelta anyon açığı

Delta anyon açığı = Delta anyon açığı =

(anyon açığı- 10) / (24-HCO(anyon açığı- 10) / (24-HCO33––))

Delta anyon açığı > 1.6: Anyon açığı HCODelta anyon açığı > 1.6: Anyon açığı HCO33––

değişimine orantılı olarak artmamıştır. İlave değişimine orantılı olarak artmamıştır. İlave metabolik alkaloza işaret eder.metabolik alkaloza işaret eder.

Delta anyon açığı < 1: HCO3Delta anyon açığı < 1: HCO3––, anyon açığındaki , anyon açığındaki artışa orantısız olarak azalmıştır. Non-anyon artışa orantısız olarak azalmıştır. Non-anyon açığı olan metabolik asidoza işaret eder.açığı olan metabolik asidoza işaret eder.

OlguOlgu

Delta anyon açığı = (anyon açığı- 10) / (24-HCODelta anyon açığı = (anyon açığı- 10) / (24-HCO33––))

Delta anyon açığı = (36 – 10 ) / (24- 12) = 2.2Delta anyon açığı = (36 – 10 ) / (24- 12) = 2.2

Bu değer 1.6 üzerindedir ve olguda ilave metabolik Bu değer 1.6 üzerindedir ve olguda ilave metabolik alkaloz olduğunu gösterir.alkaloz olduğunu gösterir.

8.ADIM 8.ADIM

Diğer ‘açık’ların Diğer ‘açık’ların hesaplanmasıhesaplanması

• Osmol açığıOsmol açığı

• İdrar anyon açığıİdrar anyon açığı

Hesaplanan osmolariteHesaplanan osmolarite

Hesaplanan osm (mOsm/l) = (2X Na) + Hesaplanan osm (mOsm/l) = (2X Na) + (glukoz/18) + (BUN/2.8)(glukoz/18) + (BUN/2.8)

Normal değer : 275- 290 mOsm/lNormal değer : 275- 290 mOsm/l

OlguOlgu

• Ölçülen serum osmolarite: 350 mOsm/lÖlçülen serum osmolarite: 350 mOsm/l

• Laktat: 1 mEq/lLaktat: 1 mEq/l

• Keton: -Keton: -

Hesaplanan osmolarite: (2X 145) + (110/18) Hesaplanan osmolarite: (2X 145) + (110/18) +(30/2.8) = 307 mOsm/l+(30/2.8) = 307 mOsm/l

Osmol açığı: 350- 307 = 43Osmol açığı: 350- 307 = 43

Olgunun DeğerlendirilmesiOlgunun Değerlendirilmesi

Üçlü bir asit baz bozukluğu söz Üçlü bir asit baz bozukluğu söz konusudur.konusudur.

1.1.Yüksek anyon açıklı metabolik asidozYüksek anyon açıklı metabolik asidoz

2.2.Respiratuar asidozRespiratuar asidoz

3.3.Metabolik alkaloz (muhtemelen kusmaya Metabolik alkaloz (muhtemelen kusmaya bağlı)bağlı)

Yüksek anyon açığıYüksek anyon açığı

• Organik nedenliOrganik nedenli– Laktik asidozLaktik asidoz– Böbrek yetersizliğiBöbrek yetersizliği– KetoasidozKetoasidoz

• DiabetikDiabetik

• AlkolAlkol

• AçlıkAçlık

• Toksin alınmasına Toksin alınmasına bağlıbağlı– MetanolMetanol– Etilen glikolEtilen glikol– SalisilatSalisilat– ParaldehitParaldehit

TanıTanı

Etilen glikol intoksikasyonuEtilen glikol intoksikasyonu

Olgunun TedavisiOlgunun Tedavisi

• Solunumun desteklenmesiSolunumun desteklenmesi

• Damar yolunun açılması. Dolaşımın Damar yolunun açılması. Dolaşımın desteklenmesidesteklenmesi

• Bikarbonat tedavisiBikarbonat tedavisi

• HemodiyalizHemodiyaliz

İdrar Anyon Açığıİdrar Anyon Açığı

İdrar anyon açığı : Naİdrar anyon açığı : Na++ + K + K++ - Cl - Cl--

Normal: -20 ile 0 mEq/LNormal: -20 ile 0 mEq/L

İdrar anyon açığıİdrar anyon açığı

• Non-anyon açığı metabolik asidozlarda Non-anyon açığı metabolik asidozlarda önemlidir.önemlidir.

• Metabolik asidozda renal asidifikasyon Metabolik asidozda renal asidifikasyon kapasitesi bozuk değil ise NHkapasitesi bozuk değil ise NH44

++ salınımı artar ve salınımı artar ve

idrar anyon açığı –20 ile –50 arasında bulunur.idrar anyon açığı –20 ile –50 arasında bulunur.

• Eğer renal tubuler asidozda olduğu gibi NHEğer renal tubuler asidozda olduğu gibi NH44++

salınımı bozuk ise idrar anyon açığı pozitif olur.salınımı bozuk ise idrar anyon açığı pozitif olur.

ANAMNEZ VE FİZİK MUAYENE İLE ASİT BAZ BOZUKLUĞU DÜŞÜNÜLEN TABLOLAR

Akut Kronik

Respiratuar asidoz

Solunum durması Kronik obstruktif akciğer hastalığı (artmış bazal [HCO3 − ])

Morfin ya da sedatif ilaçların yüksek doz alınması

Mekanik ventilasyon yetersizliği

Astım atağı

Siyanoz

ANAMNEZ VE FİZİK MUAYENE İLE ASİT BAZ BOZUKLUĞU DÜŞÜNÜLEN TABLOLAR

Akut Kronik

Respiratuar Alkaloz

Ağrı, ateş, anksiyete, hipoksi Serebrovasküler atak

Ateş,pnömoni Kafa travmasından iyileşme

Konjestif kalp yetersizliği Sarılık, siroz

Salisilat intoksikasyonu (metabolik asidoz ile birlikte)

Gebelik

Tetani Hipertiroidi

ANAMNEZ VE FİZİK MUAYENE İLE ASİT BAZ BOZUKLUĞU DÜŞÜNÜLEN TABLOLAR

Akut Kronik

Metabolik Asidoz

Şok (hemorajik, septik, kardiojenik) Kronik böbrek yetersizliği

Konvülsiyon Renal tubüler asidoz

Ketozis, toksinler

Diyare, asetazolamid

Akut böbrek yetersizliği

ANAMNEZ VE FİZİK MUAYENE İLE ASİT BAZ BOZUKLUĞU DÜŞÜNÜLEN TABLOLAR

Akut Kronik

Metabolik Alkaloz

Hipovolemik, hipokloremik (sodyumklorür’e yanıtlı) alkaloz (idrar Cl <10 mEq/l)

Hipervolemik,hiperkloremik (sodyumklorür’e yanıtsız) (idrar Cl >20 mEq/l)

Kusma Hiperaldosteronizm

Nazogastrik aspirasyon Cushing's sendromu

Aşırı diüretik kullanımı Eksojen steroid

Posthiperkapni

Kistik fibroz Bartter's sendromu

Olgu 2Olgu 2

• 12 aylık erkek çocuk.12 aylık erkek çocuk.

• Mitokondriyal hastalık + kalp yetersizliği + Mitokondriyal hastalık + kalp yetersizliği + akciğer ödemi tablosunda yoğun bakıma akciğer ödemi tablosunda yoğun bakıma yatırıldı.yatırıldı.

Olgu 2 Olgu 2

Arteryal kan gazıArteryal kan gazı

• pH :7.38pH :7.38

• PaCOPaCO22: 59 mmHg: 59 mmHg

• PaOPaO22:90 mmHg:90 mmHg

• NaNa++ : 135 mEq/l : 135 mEq/l

• KK++: 4 mEq/l: 4 mEq/l

• ClCl--: 105mEq/l: 105mEq/l

• HCOHCO33--: 31 mEq/L: 31 mEq/L

• Üre: 38 mg/dlÜre: 38 mg/dl

• Cr: 0.9 mg/dlCr: 0.9 mg/dl

• Glukoz: 98 mg/dlGlukoz: 98 mg/dl

KompansasyonKompansasyon

pCO2 artışı 19 mm HgpCO2 artışı 19 mm Hg

AKUTAKUTHCO3 değişimi= 0.1 X 19 = 1.9HCO3 değişimi= 0.1 X 19 = 1.9

KRONİKKRONİKHCO3 değişimi= 0.35 X 19 = 6.65 HCO3 değişimi= 0.35 X 19 = 6.65

Tanı= kronik respiratuar asidozTanı= kronik respiratuar asidoz

pH :7.38pH :7.38PaCOPaCO22: 59 mmHg: 59 mmHg

HCOHCO33--: 31 mEq/L: 31 mEq/L

pH :7.38pH :7.38PaCO2: 59 mmHgPaCO2: 59 mmHgHCO3-: 31 mEq/LHCO3-: 31 mEq/L

TedaviTedavi

• Mekanik ventilasyonMekanik ventilasyon

• Dobutamin 15µcg/kg/dakDobutamin 15µcg/kg/dak

• Furosemid 0.1 mg/kg/saatFurosemid 0.1 mg/kg/saat

• Kaptopril 3X1/4 tbKaptopril 3X1/4 tb

Laboratuar Laboratuar (19.12.2002)(19.12.2002)

Arteryal kan gazıArteryal kan gazı

• pH :7.50pH :7.50

• PaCOPaCO22: 58.9 mmHg: 58.9 mmHg

• HCOHCO33--: 44.9 mEq/l: 44.9 mEq/l

• PaOPaO22:90 mmHg:90 mmHg

• NaNa

• KK

• ClCl

pH :7.50pH :7.50PaCO2: 58.9 mmHgPaCO2: 58.9 mmHgHCO3-: 44.9 mEq/lHCO3-: 44.9 mEq/l

TedaviTedavi

• Diüretik kesilmesiDiüretik kesilmesi

• Alkaliyi düzeltme için asetazolamid Alkaliyi düzeltme için asetazolamid tedavisitedavisi

Olgu 3Olgu 3

7.5 aylık erkek çocuk.7.5 aylık erkek çocuk.

Şikayet: Ateş, huysuzluk, uykuya eğilimŞikayet: Ateş, huysuzluk, uykuya eğilim

Hikaye: 8 gün önce başlayan kusma, Hikaye: 8 gün önce başlayan kusma,

5 gün önce başlayan 4-5 kez/gün ishal 5 gün önce başlayan 4-5 kez/gün ishal

1 gün önce başlayan uykuya eğilim1 gün önce başlayan uykuya eğilim

Olgu 3 Olgu 3

Arteryal kan gazıArteryal kan gazı

• pH :7.07pH :7.07

• PaCOPaCO22: 21.4 mmHg: 21.4 mmHg

• BE: 22BE: 22

• NaNa++ : 154 mEq/l : 154 mEq/l

• KK++: 4 mEq/l: 4 mEq/l

• ClCl--: 135 mEq/l: 135 mEq/l

• HCOHCO33--: 6 mEq/l: 6 mEq/l

• Üre: 92 mg/dlÜre: 92 mg/dl

• Cr: 1.5 mg/dlCr: 1.5 mg/dl

• Glukoz: 110 mg/dlGlukoz: 110 mg/dl

TedaviTedavi

• Perfüzyonun düzetilmesiPerfüzyonun düzetilmesi

• Perfüzyon düzeltildikten sonra asit baz Perfüzyon düzeltildikten sonra asit baz dengesini değerlendirmekdengesini değerlendirmek

• Bikarbonat 10 mEq/l altında ise, Bikarbonat 10 mEq/l altında ise, bikarbonat tedavisibikarbonat tedavisi