energijska efikasnost

ŠTA JE TO ENERGIJSKA EFIKASNOST

Prof. dr. A. Knežević

Sarajevo, 9. decembar 2010.

Energetika:

Grana privrede koja prirodne oblike energije(primarna energija)

pretvara u standardizirane (tržišne) oblike energije(sekundarna energija).

Energija: roba na tržištu

ENERGETIKAPriroda

Tržište

Primarnaenergija

Sekundarna(standar-dizirana)energija

Industrijska en.,Komunalna en,

Energija upoljoprivredi,

prometu

Efikasnostkonverzijeenergije

Efikasnostkorištenjaenergije

Danas predmetpažnje u svijetu !

1. Efikasnost tehničkog sistema

- uređaja(Stepen korisnosti)

boilerroom

fuel

E1 E2

Boiler and distributionEfficiency

Stepen korisnostikotla i razvoda

E3wasteenergy

Heating systems

ENERGY PRODUCTION EFFICIENCY (EPE) - 1

energysystem

E1 E2

Engineefficiency

Stepen korisnostiautomobilskog motora

E3

vehicleengine

wasteenergy

Vehicle engine

ENERGY PRODUCTION EFFICIENCY (EPE) - 2

energysystem

E1 E2

industrial energyefficiency

Stepen korisnostiIndustrijskeenergetike

E3

industrialenergy

wasteenergy

Industrial production

ENERGY PRODUCTION EFFICIENCY (EPE) - 3

energysystem

2. Efikasnost tehničkog i

procesnog sistema zajedno(Energijska efikasnost)

boilerroom

InhabitationStanovanje

fuelhot

water

unused energy

E1 E2 E2

Buildingperformace

Karakteristikazgrade

E3

energy efficiency =

wasteenergy

Buildings

ENGINEERS ENERGY SAVING (EES) - 1

area

energy (E1)

=Energy E2

area

Boiler and distributionefficiency

energysystem

processsystem

Energijska efikasnost

kWh/m2godišnje

E1 E2E2

carperformace

E3

vehicleengine

heat tospace

vehiceon roadvožnja

wasteenergy

Vehicles

ENGINEERS ENERGY SAVING (EES) - 2

distance=

Energy E2

energy (E1)

distance

engineefficiency

energy efficiency = = 1 / Specific use of energy

energysystem

processsystem

Karakteristika automobila

Energijska efikasnost

Ne koristi se u praksi

km / L

E1 E2

product performace(normative)

E3

industrialenergy

wasteenergy

Industrial production

or unused energy

ENGINEERS ENERGY SAVING (EES) - 3

mass=

Energy E2

energy (E1)

mass

industrial energyefficiency

energy efficiency =

energysystem

processsystem

E2

heat tospace

or emboded energy

Specifična potrošnja goriva (normativ)- MJ / t

Energijska efikasnost

3. Efikasnost tehničkog,

procesnog i društvenog sistema zajedno

(Energijska efikasnost)

heating system

building

fuelhot

water

heat tospace

E1 E2 E2

buildingperformace

E3

Energy efficiency

wasteenergy

InhabitationSUSTAINABLE ENERGY USE (SEU) - 1

Energy effectivenes =

living /using space

norms,economic

instruments

heated space per person

person

Enginners energy saving

Energy E1

boiler and distributionefficiency

energysystem

processsystem

Societysystem

Prostor koji segrije po stanovniku

Energijska efektivnost

SUSTAINABLE ENERGY USE (SEU) - 2

vehicleengine

car onroad

fuel

E1 E2 E2

carperformace

E3wasteenergy

transport

Energy effectivenes =

transfersomeone

or something

choise /optimisation oftransport mode

Energy efficiency Enginners energy saving

distance

Energy E1

engineefficiency

energysystem

processsystem

Societysystem

Energijska efektivnost

Product use SUSTAINABLE ENERGY USE (SEU) - 3

industrialenergy- active system

fuel

E1 E2

productperformance

E3wasteenergy

Energy effectivenes =

use ofproduct

emboded energy

market,culture,...........

Enginners energy saving

satisfaction

Energy E1

Energy efficiency

type andprice ofproduct

maintenance,QA/QC,

energysystem

processsystem

Societysystem

industrial energyefficiency

Energijska efektivnost

Zadovoljenjepotreba pojedinici utrošeneenergije

Product use

SUSTAINABLE ENERGY USE (SEU) - GENERAL

fuel

E1 E2

equpmentefficiency

societal/ethics/

economicMANAGEMENT

E3

Energy efficiency = 1 / (energy intensity)Enginners energy saving

wasteenergy

Energy effectivenes =

normatives

humanneeds

satisfaction

service

Energy E1

energysystem

processsystem

Societysystem

conversionto usefullform ofenergy

using energy

energija

nekoristivaenergija

Energijskisistem

Procesnisistem

Društ-veni

sistem

nekoristivaenergija

materijal potrebe

zadovoljene

potreba

emisija emisija uticaj naprirodu,društvo iekonomiju

energijarezultatprocesa

STANO-VANJE

Efikasnostsistema grijanja

Specifičnitoplotni gubici

Stambena površinapo stanovniku

Potrošnjaenergije

per capita

PRO-MET

Efikasnostmotora

Specifičnapotrošnja energije

Modus vožnje,popunjenost vozila

Potrošnjaenergije

per capita

INDUS-TRIJA

Efikasnostindustrijskeenergetike

Specifičnapotrošnja energije

Cijenaproizvoda

Potrošnjaenergije po zaradi

Efiksanosttehničkog

uređajaEnergijskaefikasnost

Energijskaefektvnost

energija

nekoristivaenergija

Energijskisistem

Procesnisistem

Društ-veni

sistem

nekoristivaenergija

materijal privatne i

društvene potrebe

zadovoljene

potreba

skladištenjetransporttransformacijaprenoskonverzija

termalni konforprometind. proizvodnjaproizv. elektr. energ.stvaranje BDP........

tržište,regulativa,nauka,znanje.......

biološkesigurnosne,imovinskedruštveneduhovne

iz prirodesa tržištavlastiti izvor

emisija emisija uticaj naprirodu,društvo iekonomiju

energijarezultatprocesa

zaštita okoline

održivi razvoj

energija

nekoristivaenergija

Energijskisistem

Procesnisistem

Uprav-ljački

sistem

nekoristivaenergija

materijal privatne i

društvene potrebe

zadovoljene

potreba

emisija emisija uticaj naprirodu,društvo iekonomiju

energijarezultatprocesa

efikasnost tehničkog sistema

energijska efikasnost

energijska efektivnost

E1 E2 R

P

= E2 / E1

= R / E1

= P / E1

Examples

Zgrada Mašinskog fakulteta u Sarajevu Zgrada Mašinskog fakulteta u Ljubljani

Pri istom stepenu efikasnosti konverzije i u slučaju iste energijske karakteristike obje zgrade, Mašinski fakultet u Ljubljani ima veću energijsku intenzivnost – Mašinski fakultet u Sarajevu

ima nepotrebno visoke stropove u kabinetima nastavnika

učionicekabineti

nastavnika učionicekabineti

nastavnika

Uticaj arhitektonskog rješenja na energijsku efikasnost

4,5 m

Emisija CO2 po toni prevezenog goriva:

Privatno vozilo 5 do 10 km puta:• 15 kg robe 100 – 300 kg CO2 / t• 100 kg robe 15 – 16 kg CO/t

Source: Rasmus Eisted and al.: Collection, transfer and transport of waste: accaunting of GHGand global warming contribution,waste, management & research, ISWA, Vol. 27 (8), 2009

Kvalitet proizvoda i energijska efektivnost

Must be

Atr

activ

e Dvije nezavisnedimenzije kvalitetaprizvoda

Strukturautroškaenergije

Strukturacijene

proizvoda

mustbe

atrac-tive

Kroz proizvodnju utičena klimatske promjene.

U toku korištenja ne doprinosismanjenju klimatskih promjena,jer nisu zamijenile neke drugesvjetiljke, pošto nisu ni potrebne.

Vrtne solarne svjetiljke

Karbonska intenzivnost- beskonačna

Energijska efektivnost - 0

Cilj povećanja energetske efikasnosti je smanjenje porasta potrošnje energije ili smanjenje potrošnje energije u cilju suzbijanja (mitigation) klimatskih promjena.

Ciljevi nisu postignuti, jer je zbog porastaenergetske efikasnosti došlo dopovećanja broja potrebakoje se zadovoljavaju energijom išto je došlo do pojave na tržištunovih (efikasnih) proizvoda,često nepotrebnih (Jevons paradoks, rebound efekat)

Rebound efect

Rebound efect

očekivana ušteda – stvarna uštedaRE = x 100 % očekivana ušteda

Specifični potrošač energije Rebound efekat (%)

Elektronička oprema 0% - 40%

Kućanski aparati (bijela tehnika) 0%

Uređaji za grijanje/hlađenje 0% - 50%

Automobilska industrija 10% - 30%

Potrošnja energije raste zahvaljujućipovećanju efikasnosti korištenja energije

energijskisistem

procesni sistem

društvenisistem

E1

E3

E2

E2

M1

M2

T1

T2

Mogućnosti povećanja energijske efikasnosti

energijskisistem

procesni sistem

upravljačkisistem

E1

E3

E2

E2

M1

M2

T1

T2

Privatna tvornica cipela “Rigoleto” ima nisku energijsku efektivnost.Koga direktor treba da izbaci sa posla ?

Ko upravlja energijskom efektivnošćuu preduzeću / stanu / vozilu / državi ? - 1. šef energetike / domaćica / vozač / ministar za energiju ili - 2. šef proizvodnje / toplane / dispečer / agencija za energiju ili - 3. najviše rukovodstvo / direktor / direktor / vlada

energijskisistem

procesni sistem

upravljačkisistem

E1

E3

E2

E2

M1

M2

T1

T2

energijskisistem

procesni sistem

upravljačkisistem

E1

E3

E2

E2

M1

M2

T1

T2

Koji je najvažniji dio energijskog sistema ?

Koja je osnovna jedinica u energetici ?

The kraj