han woo choi
Post on 25-Feb-2018
226 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
7/25/2019 Han Woo Choi
1/6
f
T r k D i l l e r i A r a t r m a l a r 1991: 191-196
Ana Altayca
y e l i k
Zamiri *n
Han-Woo Choi
Ankara)
Korecede tekil
k i i
zamiri
na
'ben' ve 2.
k i i
zamiri
n3
sen
b u l u n m a k t a d r .
nc
k i i
zamiri ise ty3'dir ve bunun sonradan g e l i t i i tahmin edilmektedir.
llk
defa Ramstedt (1949:" '156), Korece i d i zamiri
n a y d i e r
Altay
dillerinden Mongolcada, bulunan
k i i
zamirinin ekim
e k i l l e r i n d e
grlen
*nama'daki *na ile k a r l a t r n t r . Ramstedt (1906) a s l n d a nce *nama
e k l i n i n
*bi'den
g e l i t i i n i
tahmin
e t m i ,
daha sonra
r n d e i m e r e k
*min
*
ve
*na - *nama
olmak zere iki
y r
gvdenin
b u l u n d u u n u
d n m ve
bunu Korece
1 k i i z a m r i na
ile
k a r l a t r m t r .
Daha sonra, Poppe (1955:
211-2) bir yandan genilif e k l i n i n
d n d a
btn durumlarda grlen
* n a m a n n
kkeni h a k k n d a kesin bir
e y
sylemezken, Ramstedt'in
g r n n d o r u
o l a b i l e c e i n i b e l i r t m i ,
bir yandan da Muqaddimat al Adab'daki akuzatif
e k l i
minayi ve "abIatif e k l i nid.sa'ya bakarak, *
nama
gvdesinin ~ e l i i m i n i n
nama
-
7/25/2019 Han Woo Choi
2/6
192
ANA ALTAYCA YEllK ZAMlR1 'n
d e s t e k l e d i ~ i , Korece
1.
k i i zamiri
na
ile Mongolea
*nama
gvdesindeki
* n a ' n n
a y n
o l d u ~ u
h a k k n d a k i g r
i n a n d n c d e ~ i l d i r .
K a n m c a
Korece k i i zamiri na ve
2.
k i i zamiri
n3'
de bulunan
la
ve
lal
sesleri birer morfemdir; orta Korecede
' g e m i zaman
hikaye eki' olarak -ta,
~ t a
k u l l a n l m . a k t a d r , r n e ~ i n
atara ' y a t m m '
-
7/25/2019 Han Woo Choi
3/6
HANWOOCHOI
193
1961: 202) bunun a s n d a a n l a m
p e k i t i r m e
fonksiyonunda o l d u ~ u n u ve Ural
dillerinde b a z zel isimlerde
k a l p l a m
olarak bulunan ve denominatif eki
olan -nal-nii
ile a y n kkenli o l d u ~ u ihtimalini ileri s r m t r . Byle, A1tayca
iyelik zamiri *-n ile ilgili
o l d u ~ u
s a n l a n unsurun Ural dillerinde de b u l u n m a s
ilgintir.
Korece absolutif eki - a n / - m n kkenine gelince, Koreli K.M. Lee 1972: 20,
172), bu ekin Mongolca zne belirticisi (subject designator) inu
ve,anu
zamirleri ile semantik a k m d a n ok
y a k n
o l d u ~ u n u ve bu ekte bulunan *-n nin
a s l n d a 3.
k i i
zamirinin genitif e k l i o l d u ~ n u ileri s r m t r . Bence, bu ek,
Mongolcada da
o l d u ~ u gibi, Krece
I,lominatif
eki
-i
ile iyelik zamiri*-n
nin,
b i r l e i m i n d e n
k morfemden meydana e l m i t i r .
KOrece k i i zamiri na
ben ,
na
sen
ve
absolutif eki
-an/-m da bulunan
Ana
A1tayca iyelik zamiri
*-n, d i ~ e r
Altay dillerinin k i i veya i a r e t zamirleri ile
szkonusu
zamirlerin
ekimlerinde
kendini k o r u m u t u r ;
,(1)
Trke 3. k i i iyelik ekinden sonra, ekim eklerinden nce gelen zamir
In/ si ile bir
ve
a y n d r ; Trkede
a s l
3. k i i zamiri olan iyelik eki i (nl ile
biten isimlerden sonra - s ) b u l u n m a k t a d r . A y r a ; 3. k i i iyelik ekinden ve
ekim
eklerinden sonra beliren zamir In/ si
b u l u n m a k t a d r .
, te yandan, T.Tekin (1980), agatayca ve onun d e v a m olan zbeke ile
Yeni U y g u r c : d n d a tarihi ve a g d a btn Trk dillerinde 3. k i i iyelik eki
i den sonra,
ekim
e k l e ~ n d e n
nce beliren zamir
In/ sinin
Ana Trkeye ait bir
zellik oldugunu, yani 3.
k i i
iyelik ekinin kkeni ile ilgili
o l d u ~ u n u
ileri
s r m t r . Ona gre, 3. k i i iyelik eki, a s l n d a Ana Altayca 3. k i i zamiri
*in den a k a bir degildir, megin *bi(n) ben , *si(n) sen , *i(n) o . Tekin,
A i a A1tayca
*in
zamirinin, Manu-Tunguzca
(i
o , *in-du
ona )
n d a
da, ES,ki
T urkemraru, inraru, n o r u *in-raru,
*in-a-ru)
ve
inii
*in-ii) kelimeleri
ile Mongolcada zamir niteligini yitirerek bir zne belirticisi olarak
u l a n l a n inu
kelimesinde
kendini
k o r u d u ~ n u b e l i r t m i t i r .
Daha nce Poppe 1965: 194) nin a l n z oblique stern demekle yetindigi ve
daha sonra T.Tekin in
Ana
A1tayca
3.
k i i
zamiri olarak
a s a r l a d g
*in,
bence
tek
1 T.Tekin. szkonusu ekin uv3lja da -I (uv3lja akrabalIk: a d l a r n d a ise
< -si)
ve
Yeni
U y g u r c a n n
kuzey diyalektlerinde uzun nll il si biiminde o l d u ~ u n a dikkat
ekerek, -il-si 3. k i i iyelik ekindeki
li
foneminin aslmda uzun bir nl o l d u ~ u
g r n
ilk
defa ileri s r n olan G r ~ n b e c h (1936) e tamamen a t l m t r . Asli 3. i i zamiri
s a n l a n Korece nominatif eki i de, y a z m sisteminde nl u z u n l u ~ u n u n g s t e r i l d i ~ i orta
Korece de uzun nllU olarak grlmektedir. te yandan, Ramstedt (1952: 69), Trke 3.
k i i iyelik ekinden nce beliren isi foneminin Mongolca da nl ile biten akrabalIk:
a d l a r n a eklenen eski bir o ~ u l eki olan -s nin bir k a l n t s o l d u ~ u n u ileri s r m i l i r .
Fakat, bu
g r
iyelik eki
i den
sonra gelen
In/ nin
de iyelik zamiri
o l d u ~ u
ihtimali
-
7/25/2019 Han Woo Choi
4/6
194
N
LTAYCA YELlK. ZAM R *n
morfem o l m a y p Ana Altayca 3.
k i i
zamiri *i ile iyelik zamiri *n den, iki
morfemden
o l u m a k t a d r .
Ana Altayca 3.
i i
zamirinin
*in
o l m a y p ,
*i
e k l i n d e
olduguna dair bir ok a n t b u l u n m a k t a d r ;
(a) Manucada 3.
k i i
zamiri i'dir.
(b)
A y r c a , Mongolcada da 3. k i i zamiri olarak *i biimi b u l u n m a k t a d r ;
Poppe (1955: 214),3. k i i zamirini
*i
olarak
t a s a r l a m t r . Ona
gre, herhangi
bir
metinde gemeyen
bu
zamir,
y a l n z
ekimli
e k i l l e r d e
grlr; Gen.
inu,
Dat.-Lok. imadur, Aku. imaci, vs. te yandan,
bu
zamir, Tlirkede oldugu gibi,
klasik ncesi Mongolcada 3.
k i i
iyelik eki olarak
u l l a n l m t r ; iregsendr-i o
g e l d i ~ i n d e . Poppe
aynca,
Mongolca instrumental biimi imarari (OMo.
ima ari)
deki son ses /i/'nin 3.
k i i
iyelik zamiri eki
*-i
olarak k u a n l d ~ n
b e l i r t m i t i r .
(c) Korecede
de
3.
k i i
zamiri olarak *i b u l u n m a k t a d r . a k a hibir Altay
dilinde
b u l u n m a y p da y a l n z
Korecede bulunan nominatif eki
ka
ve
-i den
ka n n sonradan' g e l i m i o l d u ~ u n u , -i nin ise d a l a eski olup a s l n d a 3 k i i
zamirinden
g e l i t i ~ n i
syleyebiliriz (B.H. Kim 1983: 185).
Yukanda
g r l d ~ gibi, btn Altay dillerinde 3. k i i zamirinin ana e k l i
olarak *i b u l u n m a k t a d r ; Trke *i ( > y e l i k eki -i), Mo. *i (> genitif eki),
Manu-Tunguzca
i
ve Korece *i (> nominatif eki).
D o l a y s y l a ,
Tlirke zamir
/n/ si iyelik zamiridir ve Eski Trke mraru, inraru, maru
*i-n-r
aru,
i-n-aru)
ve
ina *i-n-a)
kelimelerinde kendini
o r u m u t u r .
(2) Szkonusu iyelik zamiri
*n,
Trke t e k i l .
k i i
zamiri Mn
*ba-n) ve
2. k i i zamiri san *sa-n) de u l u n m a k t a d r . ogu
1
k i i zamiri biz *bi-z),
2. k i i siz
*si-z) dir. u v a a d a
ise t e k i l . k i i zamiri epe ben * b )
ve
2.
k i i zamiri
ese
sen *si ,
o ~ u l k i i epir biz
*pir
-
7/25/2019 Han Woo Choi
5/6
HANWOOCHOI
195
(4) Mangol
a z
dilinde grlen ve
s l n d a k i i
zamirlerinin genitif
e k l i
olup
Poppe (1964: 125, 139) nin zne belirtieisi (subject designator)
d e d i i inu
*in-u
-
7/25/2019 Han Woo Choi
6/6
196 N LT YC
lYEUK ZAM1Rt *n
g r m t r . Bylece, Laufer *-ni 3. k i i zamiri eki (> genitif eki)'nin *i ve *n
gibi
iki
morfemden meydana geldigini ifade
t m i t i r .
Bunun
d n d a ,
Mongoleaya da
e ~ e n
Laufer, Mongoleada genitif eki olarak
a s l n d a *-i ve *-in olmak zere iki e k l i n bulundugunu ve b u n l a r n da 3. k i i
zamiri oldugunu ileri s r m t r .
te yandan, tekil 3.
k i i
zamiri olarak
*i e k l i n i
tasarlayan Poppe (1955:
214) y u k a r d a
bahsedildigi gibi, Mongolcada 3. k i i zamiri *i nin iyelik eki
'olarak u l l a n l d g m ileri s r m t r : iregsendr-i
o
geldiginde' ve lnst imayari
(OMo.
i m a a r ) * i m a y a r - .
Aynca, bilindigi gibi, Trkedeki btn k i i
zamirleri iyelik eki olarak u l l a n l m a k t a d r .
Y u k a r d a
grldg gibi, Altay
top related