hipoterapi canan ağaoğlu

HİPOTERAPİ/AT TERAPİSİ At ile Terapi / Hippoterapi

Nedir? At Eşliğinde Yapılan Terapi

Yöntemleri Nelerdir? Hippoterapi Hangi Hastalık

Gruplarında Yararlıdır? Hippoterapi ile Hangi

Bozukluklar Tedavi Edilebilir? At ile Terapi Ekibi Kimlerden

Oluşur ve Nasıl Eğitilir? Ekip Nasıl Eğitilmelidir?

Hipoterapi; Latince at anlamına gelen “hippos” (at) kelimesi ile “terapi” kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Atla terapi atın teröpatik amaçlı kullanıldığı yardımcı bir terapi modelidir.

TARİHÇE

At binmenin faydaları ile ilgili ilk yazılar Hipokrat zamanına kadar dayanmaktadır (Başkent, 2006:28). Günümüzde birçok Avrupa ülkeleri, Amerika ve Kanada’da uygulanmakta olan bu tedavi modeli ülkemizde henüz çok yenidir.

Atın teröpatik özel hareketleri ve sıcak derisi engelinin kas, tendon, deri ve eklem reseptörlerinde duyusal uyaranların iletilmesini sağlar. Böylece sinir sisteminde hareket, denge, dokunma duyuları algılanır.

Hippoterapi veya at eşliğinde terapi fiziksel, zihinsel veya duysal bozukluğu olan hasta gruplarında fonksiyonel açıdan iyileşme ve gelişme sağlamak amacıyla atın hareketlerinden yararlanan bir tedavi stratejisidir. Atın hareketleri değişken, ritmik, tekrarlayıcı ve çok yönlü dür. At binerken destek yüzeyinin dinamik yani hareketli olması denge, postural kuvvet ve dayanıklılığın geliştirilmesi için idealdir. Atın hareketleri aynı zamanda mükemmel şekilde module edilmiş vestibuler, proprioseptif, taktil ve vizuel girdiler sağlar.

At ile Terapi/ Hipoterapi Nedir?

Atın hareketleri postural kontrol, duyu sistemleri ve motor planlamada kolaylık sağlayarak koordinasyon, zamanlama, motor yanıtların düzenlenmesi, solunum kontrolü duyu bütünlüğü ve dikkat isteyen becerilerin geliştirilmesine olanak sağlar. Atın hareketleri aynı zamanda, bu hasta gruplarında günlük yaşam becerilerini destekleyen nörofizyolojik sistemlerin uyarılmasında da kullanılabilir.

At Eşliğinde Yapılan Terapi Yöntemleri Nelerdir?

1)Terapötik Binicilik:At binerken vücutta meydana gelen ritmik hareketler aynı insan yürüyüşü gibidir. Genellikle esneklik, denge ve kas kuvvet kaybı gibi problemleri olan hastalarda yarar sağladığı gibi rekreasyonel bir aktivite olması nedeniyle sosyal açıdan da tercih edilmektedir.

2)Terapötik Sürücülük:Fiziksel, mental, duyu ve emosyonel bozukluğu olan gruplarda yararlı olan ve son yıllarda oldukça yaygınlaşan bir spor ve tedavi yöntemidir.  Hastanın kendi tekerlekli sandalyesi veya özel dizaynı olan engelli arabası, at veya midilliye adapte edilerek sürücülük eğitimi verilmektedir. Aşırı denge bozukluğu, eyer üzerinde oturma pozisyonunu alamama, yükseklik korkusu, yorgunluk, obezite gibi nedenlerle at binemeyen hastalarda tercih edilmektedir.

3)Terapötik Vaulting:

Terapötik biniciliğin daha dinamik bir şekli olup at üzerinde denge esasına dayanan bir eğitimdir. ADD/ ADHD, anksiyete ve korku bozukluklarında, yeme bozukluklarında ve hafif fiziksel bozuklukların tedavisinde kullanılabilir.

Hippoterapi Hangi Hastalık Gruplarında Yararlıdır?

Amputeler: Özellikle de alt ekstremite amputasyonlarında gövde dengesinin geliştirilmesinde yardımcıdır.

Dikkat bozukluğu: Dikkat bozukluğu ve hiperaktivite sendromlu çocuklarda, dikkatin at ve eğitmene yoğunlaştırılması, kendine güvenin geliştirilmesi ve takım çalışmasının desteklenmesi gibi yararları vardır.

Otizm: At binme, sürücülük, hippoterapi ve at-yardımıyla psikoterapi eğitimleri, bu grup hastalarda iyi sonuçlar vermiştir. Bass, Duchowny, and Llabre (2008), otistik çocuklara at ile verilen eğitim sonrasında, Sosoyal Sorumluluk Skalası (SSR) ve Sensory Profile (SP) puanlarında artış ve duyu bütünlüğünde gelişme saptamıştır.

Serebral Palsi: Bu çocuklarda binicilik hoşa giden bir aktivite olmasının yanı sıra, postür, koordinasyon, denge ve motor kontrolün geliştirilmesinde çok iyi sonuçlar vermektedir.

Serebrovasküler Olay/İnme: Çeşitli derecelerde kuvvet kaybı, spastisite, denge bozukluğu ve konuşma bozuklukları ile seyreden bu hastalıkta, at eşliğinde terapi, hem fizksel hem de sosyal yararları açısından önerilmektedir.İşitme kaybı: Kendine güven ve bağımsızlık duygularının geliştirilmesinde yararlıdır

Down Sendromu: At eşliğinde yapılan aktivitelere veya binicilik eğitimine bu grup hastalar da katılmaktadır. Champagne and Douglas (2010), 11 haftalık hippoterapi ile Down sendromlu iki çocukta yaptıkları çalışmanın sonunda, postural kontrolde artış ile birlikte, yürüme, koşma, sıçrama gibi kaba motor fonksiyonlarda gelişme saptamıştır.

Multiple Sclerosis (MS): Terapötik binicilik bu hastalarda çok iyi bir egzersiz olanağıdır. Silkwood-Sherer and Warmbier (2007), MS’li hastalarda 7 haftalık hippoterapi ile Berg Denge Skoru’nda kontrol grubuna oranla anlamlı artışlar kaydedildiğini belirtmiştir.

•Silkwood-Sherer, D., & Warmbier, H. (2007). Effects of hippotherapy on postural stability, in persons with Multiple Sclerosis: A pilot study. Journal of Neurologic Physical Therapy, 31(2), 77-84. doi:10.1097/NPT.0b013e31806769f7 (published single research study)

İşitme kaybı: Kendine güven ve bağımsızlık duygularının geliştirilmesinde yararlıdır.Gelişimsel/Kognitif Gerilik: Günlük yaşam ve rekreasyonel aktivite olarak sosyalleşme ile birlikte motor becerilerin geliştirilmesinde kullanılabilir.

•Bass, M. M., Duchowny, C. A., & Llabre, M. M. (2009). The effect of therapeutic horseback riding on social functioning in children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 39(9), 1261-1267. doi:10.1007/s10803-009-0734-3 (published single research study).

Kaynak

 Oturma, kalkma, yürüme gibi sinirsel becerilerde bozukluk

Gelişim anomalileri

Dengede duyarlılık eksikliğiDuruşu kontrol edememe Duruşta asimetri

Koordinasyon eksikliğiÖğrenme güçlüğü Muskuler distrofiSpina BifidaOmurilik YaralanmalarıGörme Engelliler

Hippoterapi ile Hangi Bozukluklar Tedavi Edilebilir?

•Kas tonusu bozuklukları•Denge bozuklukları•Koordinasyon bozuklukları•İletişim bozuklukları•Duyu motor fonksiyon bozuklukları•Postüral asimetri•Zayıf postüral kontrol•Hareket bozuklukları•Limbik sistem disfonksiyonundan kaynaklanan dikkat isteyen becerilerdeki bozukluk•Champagne, D., & Dugas, C. (2010). Improving gross motor function and postural control with hippotherapy in children with Down syndrome: Case reports. Physiotherapy Theory and Practice 26(8),564-571 (published dscriptive report)

At ile Terapi Ekibi Kimlerden Oluşur ve Nasıl Eğitilir?

•Hasta: Nöromuskuloskeletal bozukluğu olan hastalarda atın organize hareketleri ile fonksiyonel iyileşme sağlanır.

•Lisanslı fizyoterapist, iş-uğraşı terapisti, işitme-konuşma terapisti: Bu kişilerin hipoterapi ve binicilik prensipleri ile ilgili özel eğitim almış olmaları koşulu aranır. Bu kişiler seans sırasında tedavi ekibini hipoterapi ve tedavi stratejisi açısından yönlendirmekle sorumludurlar.

•Sağlık profesyonelleri: Tedavinin planlanması, fonksiyonel gelişmelerin izlenmesi ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde görev alır.

• Atlar: At yardımı ile tedavide kullanılan atlar yüksek hareket kalitesine sahip, özel eğitim görmüş atlardan oluşturulmalı ve sürekli bakım ve kontrol altında tutulmalıdır.

Fizyolojik Faydaları:- Pelvis ve bel bölgesi mobilitesini arttırır.

- Eklem hareketliliğini geliştirir.- Kas tonusunu arttırarak kas kuvvetini geliştirir.- Doğru yürüyüş paternini geliştirir.- Denge reflekslerini uyararak gövde dengesini geliştirir.- Baş ve gövde kontrolünü arttırarak düzgün durmaya yardımcı olur.- Spastisiteyi ve kontraktürleri azaltır.- Patolojik refleksleri azaltır veya ortadan kaldırır.- Dolaşım sistemini geliştirir.- Solunum sistemini geliştirir.- Mesane kontrolünü geliştirir, bağırsağın itme hareketini uyararak kabızlığı giderir. - Metabolizmayı hızlandırır.

Psikolojik Faydaları:- Atlarla ve personelle kurulan ilişkiler olumlu duyusal deneyimler yaşatır. - Binicilik aşamalarının başarılması ve korku/endişenin yenilmesi kişinin kendine olan güvenini ve saygısını arttırır. - Gevşeme hissi verir.- Eğlendirir ve mutlu eder.- Yaşama sevinci kazandırır. 

Zihinsel faydaları:- Binicilik ve buna bağlı oyun ve eksersizler motivasyonu arttırır ve öğrenmeyi kolaylaştırır. Sosyal faydaları:- Bireylere grup çalışması çerçevesinde akranları ile etkileşimde bulunma imkanı tanır.- Sosyal iletişimi arttırır.

SEREBRAL PALSİ (SP) NEDİR?İlk kez 1862 yılında William Little tarafından tanımlanmıştır.

Mısırda bulunan bu tabletteki kişinin Serebral Palsi’li (SP) bir çocuk olabileceği düşünülmektedir

TANIMGelişmesini tamamlamamış beyinde oluşan hasar nedeni ile ilerleyici olmayan öncelikle hareket ve duruş bozukluğu, ek olarak duyu ve bilişsel sorunların da görülebildiği erken çocukluk çağında en sık görülen sorunlar bütününün ortak adlandırılmasıdır.SP bir hastalık değil, kalıcı ama ilerleyici olmayan bir tablodur.

SP’li çocuk, beynindeki hasar ile gelişmek zorundadır.

DOĞUM ÖNCESİ NEDENLER

Akrabalıktan kaynaklanan kalıtımsal hastalıklarKan uyuşmazlığı sonucu ağır yeni doğan sarılığıDoktor kontrolünün olmamasıAnnenin hamileliği sırasında özellikle ilk 3 ayda geçirilen hastalıklar (kızamıkçık, su çiçeği), ilaçlar, kazalarHamilelikte kanamaHamilelikte kan basıncı yükselmesi/aşırı düşmesi

DOĞUM SIRASINDAKİ NEDENLER

Çok erken doğum Aşırı düşük doğum ağırlığı Zor doğumDoğum esnasında morarma

DOĞUM SONRASI NEDENLER

Bebeklik dönemi oksijensiz kalma, enfeksiyon, beyin hasarıBebeklikte meydana gelen travmalar (düşme, boğulma, yabancı cisim yutma vd.)Yüksek ateşli hastalıklar, havaleMenenjit, beyin iltihabı (ensefalit) gibi hastalıklarZehirlenmeler, tümörler

HER SP’Lİ ÇOCUK AYNI MIDIR?HAYIR.

Vücudun etkilenen kısmına göre değişkenlik gösterir .

DİPLEJİDaha çok bacakların, az miktarda da kolların etkilendiği tiptir.

HEMİPLEJİ

Aynı taraf kol ve bacak etkilenir.

KUADRİPLEJİ (TETRAPLEJİ)Hem kolların, hem de bacakların etkilendiği tiptir.

TedaviAilenin bilgilendirilmesiAile destek programlarıAnne baba eğitimiMotor disfonksiyon tedavisiDiğer disfonksiyonların tedavisiFizik tedaviBeslenme

Egzersiz

SP’de TATU(Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp)

Hiperbarik oksijen tedavisi(sık)Adeli süit tedavisiHipoterapi(sık)AkupunkturElektrik stimülasyonuFeldenkrais yöntemiYunuslu terapiDoman-Delacato yöntemiKraniyosakral tedavi

HBOT(Hiberbarik oksijen terapi)

Destekçileri %100 basıçlı oksijenin hasarlı bölgeye komşu uyuyan nöronalrı uyandırıp aktive ettiğini iddia ediyor.1.3-1.75 Atm basınçla %100 oksijen uygulanması öneriliyor.

Günde 2 defa 1 saat, haftada 5 gün, 40 seans öneriliyor.

Riskleri: Kulak zarında baro travma-perforasyon-kanama, pnömotoraks, konvülsiyon.

Montogomery ve ark 25 Sp’Lİ hastada yaptığı çalışmada HBOT ile kaba motor, ince motor becerilerde iyileşme ve spastiditede azalma bildirmiştir.

Packard ve ark. 26 vakalık çalışmalarında HBOT ile anne-babaların çocukların dikkat-dil ve motor fonksiyonlarında algıladıklarını bildirmiş.

Collet ve ark. 111 SP’li çocuğun dahil edildiği çalışmada 1.75 Atm %100 oksjen ile 1.3 Atm oda havasının etkinliği karşılaştırılmıştır: Her iki grupta kaba motor, bilişsel, bellek ve iletişim işlevlerinde iyileşme tespit edilmiş.

Fakat Mcdonagh ve ark. Literatür değerlendirmesi HBOT ile SP’li çocuklarda fonksiyonel iyileşmenin olduğunu gösteren deliller yetersizdir, önerilmez demiştir.

Adeli Suit Rus kozmonontların yerçekimsiz ortam nedeniyle kas atrofisi ve osteopeniye uğramamları için geliştirilmiş bir yöntem.

Eklem bölgelerine bağlanan yarı sert halkalar elastik kordonlarla birbirine bağlanıyor ve dirence karşı kontrollü egzersiz.

30 dk-2 saat/gün, 5-6 gün/hft, 4 haftalık tedavi öneriliyor.

Elektrik Stimülasyonu(TES)

TES çocuk uykuda iken kaslara uygulanan gözle görülür kasılma oluşturmadan kasların uyarılarak kan dolaşımının arttırılması ve kas kitlesinin arttırılması prensibi ile uygulanıyor.

Sommerfelt ve ark. 12SP’Lİ çocuğun dahil edildiği plasebo kontrollü-geçişli TES’in etkili olmadığını göstermişler.

Doman-Delacato Yöntemi Patterning

Anormal gelişim gösteren hastaların erken gelişim basamaklarında kazanılan becerilerin çok sık tekrar ettirilerek yeniden gelişimin sürdürülebileceği düşüncesi ile uygulanıyor.

Normal gelişimin basamaklar halinde olduğu,bir basamaktaki sapmanın diğer tüm gelişim basamaklarını ekileyebileceği…

Yunuslu Terapi Cole ve ark. Yunusların ultrasonik dalgalar yayarak psikonöroimmünolojik durumu düzenlediği ve hasarlı dokularda iyileştirici etkisi olduğunu iddia ediyorlar.

Nathanson ve ark. Benzer iddiaları sunuyor ve at ile terapide olduğu gibi sosyalleşme açısından da iyileştirici etki iddia ediyo.

Kraniyosakral Tedavi Spinal kordun dura’sı aracılığıyla vücuda-ekstremitelere yayılan kraniyal atımlar ve ritmin varlığı teorisine bağlı.

Bunda dergilerde hiç çalışma yok, bilimsel dayanaktan yoksun!!!

Aynı hastada 10 farklı terapist farklı anormallik bildirmiş.

Feldenkrais Yöntemi Hastaya pozisyon vererek dikkatini kaslarını gevşetmeye , postürüne ve fonksiyonlarına yönetmesi esasına dayanıyor.

Eklem hareket aralılarının genişletilmesi, koordinasyonun arttırılması amacına yönelik çalışmalar yaptırılıyor.

Yayınlanmış hiç çalışma yok, önerilmez!!!

Akupunktur Geleneksel Çin tıbbının bir parçası, 2000 yıldır uygulanıyor.

Yin ile Yang arasında 13 meridyen üzerinden dolaşan Ki enerjisinin belirli noktalarına iğneler batırarak dengelemesi fikri ile uygulanıyor. Hastalıkların Ki enerjisinin akışındaki bozulma sonucu ortaya çıktığı düşünülüyor.Bu konuyla ilgili çalışmalarda net uygulama yönergelerine ihtiyaç var, önerilmesi için çok erken!!!

HİPOTERAPİ Yapılmış bir çok çalışmada düzenli ata binmenin SP’li çocuklarda faydalı etkileri olduğu bildirilmektedir.

Sterba ve ark. 17 SP’li çocukta yaptıkları çalışmada 18 hft 1 saat/gün ata binmenin yürüme, koşma, zıplama ve oturma dengesi konusunda faydalı olduğunu bildirmişlerdir.

Bertati 1988, McPhail 1998, McGibbon 1998

Sterba 2002, Winchester 2002, Casady 2002.

Cherng ve ark. yaptıkları çalışmada motor fonksiyonlarında özellikle yürüme, koşma ve zıplama alanlarında anlamlı düzeyde iyileşme olduğunu ve bu iyileşmenin 16 hft sonra bile devam ettiğini tespit etmişler.

Benda ve ark. Atla tedaviyi benzer oturma pozisyonu sağlayan bir cihaz ile karşılaştırmışlar ve cihazın atla tedavinin çıkardığı iyileşmeyi sağlamadığını göstermişler. Cherng 2004, Benda 2003

S13 Serebral paralizili bir olguda birlikte uygulanan nörogelişimsel tedavi, hipoterapi ve duyu bütünlüğü yaklaşımının sonuçları

Bu çalışmanın amacı, Nörogelişimsel Tedavi (NGT), Duyu Bütünlüğü (DB) yaklaşımı ve Hipoterapi’den oluşan tedavinin Serebral Paralizi (CP)’li bir olguda sonuçlarını incelemektir.

Olgunun kaba motor fonksiyon düzeyi Gross Motor Function Measure (GMFM) ile, dengesi Berg Balance Scale(BBS) ile değerlendirilmiş, duyu bütünlüğü sorunları Nöromusküler Performansın Klinik Gözlemi (NMPKG) (Fisher&Bundy) ve aileye uygulanan duyu süreci (Parham) ile değerlendirilmiştir.

Olgumuza, 6 ay boyunca her biri 45 dakikalık olmak üzere 2 seans NGT, 2 seans DB yaklaşımı ve 10 hafta boyunca haftada bir, 30 dakikalık hipoterapi seansı uygulanmıştır.

Zekiye Gezgin, Cem Gezgin, Duygu Türker, Hülya Kayıhan TSK Gülhane Sağlık Vakfı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara Hacettepe Ü, Sağlık Bilimleri Fak, Fizik Tedavi ve Rehabil Bl, Ankara

Hipoterapi tedavisi sonrası çocuklarda orta hattı çaprazlaması artmış, topla oynamaya başlamıştır. Dikkat süresi, postür ve dengede önemli iyileşmeler kaydedilmiştir. Ata binişinde atın adeta yürüyüşünden adi süratli yürüyüşüne geçilebilmiştir.

Çocuğun ihtiyaçlarına yönelik olarak uygulanan NGT, DB yaklaşımı ve hipoterapinin SP’li çocuklarda duyumsal davranış problemlerini azaltarak, vücutlarını daha etkili kullanmaya, günlük yaşamlarında etkili adaptif cevaplar oluşturmaya yararlı olduğu ve fonksiyonel gelişimi desteklediği sonucuna varılmıştır. Benzer olgularda NGT, DB yaklaşımı ve hipoterapi sonuçlarının araştırılmasının gerekli olduğu düşünülmektedir.

Sonuç

Bu niteliksel çalışmadaki amaç hippoterapi tedavisi ile Hint engelli çocukların deneyimlerini araştırmaktır.Çalışma dört çocuk ve üç öğretmen ile görüşmelere dayanmaktadır.

Bu görüşmeler İngilizce ve Tamilce bir tercüman ile yapılmıştır.Çocukların görüşmeleri çocukların kendi kişisel deneyimlerine odaklanan ve öğretmen görüşmeler ise çocukların kendi gözlemlerine odaklanmıştı.

Hindistan'da engelli çocuklar için bir tedavi olarak hippoterapi deneyimleri

Sonuçlar çocukların hippoterapiye ilişkin olumlu ve fiziksel iyileşme olduğunu gösteriyor.

Öğretmenler çocukların motor becerileri , konuşma ve öğrenme yeteneklerine ilişkin gelişme olduğunu deneyimledi.Çocuklar ve öğretmenler arasındaki anlaşmaya dayalı sonuç, hippoterapi fiziksel ve psikolojik açıdan hem de bu çocukların tedavisinin olumlu biçimde olmasıdır.

İki örnekleri kaydedilen transkripsiyonu ve analiz edildi açık sorulara dayalı iki kılavuzları oluşturulmuştur.

http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:uu:diva-166582

edsndl.oai.union.ndltd.org.UPSALLA1.oai.DiVA.org.uu-166582

edsndl.oai.union.ndltd.org.UPSALLA1.oai.DiVA.org.uu-166582

URL: info:eu-repo/semantics/openAccess