jon newspaper
Post on 28-Mar-2016
353 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
DHIMA KENDON PER KINEZETf.7
J e -
t o j m ë
në një kulturë e
stërmbushur me imazhe.
Këto imazhe fl asin më shumë
dhe komunikojnë më shumë për neve
se cdo studim apo analizë mbi gjendjen e
barazisë gjinore ndër shqiptarë. Shumica
dërrmuese e shqiptarëve në Shqipëri dhe
në Kosovë argëtimin dhe informimin e
marrin nga televizioni, që nënkupton që
prej lindjes deri në vdekje kalojmë disa orë
në ditë para pikturave të njëpasnjëshme që
na shëtitën para syve. Sipas teorive të post-
modernizmit, ne identifi kohemi me ima-
zhe qe shërbejnë si simbole të të qenurit.
Me apo pa vetdije bëhën pjesë e kulturës
tone kolektive, dhe me apo pa dashje shën-
drrohen në qëndrime dhe paragjykime.
Si femër, me cfare mund të identifi kohem
nëse shikoj se si paraqiten gra shqiptare në
mediat tona? Figurat tona publike që mar-
rin respect janë politikanë, akademikë apo
shrimtarë – shumica janë meshkuj, dhe
shumica janë mbi moshën 40. Kur shoh një
femër shqiptare, nuk kam me kë të identi-
fi kohem. Përpos këngëtarëve dhe modera-
torët e lajmëve – mbizotërojnë këngëtarët
sipas mendimit tim. Të bukura po, por
shumica e ketyre vajzave vuajne nga dashuri
të pakthkyer, nga meshkuj tradhëtarë apo
thjesht edhe nga epshe nimfomaniake.
S’kanë sense për humor, dhe nuk mendoj-
në shumë larg problemeve të tyre person-
ale, edhe…cka tjetër, po, si duket jetojnë në
n j ë
zonë të
pazbuluar Shq-
iptarisë ku paska diell
gjithë vitin, aq pak kanë nevojë
për veshmbathje që i përshtatet dimrit
(nganjëherë edhe s’kanë nevojë për kurr-
farë rrobash). Apo ndoshta është një de-
klaratë kundër kufi zimeve të shoqërisë
bashkëkohore. S’jam e sigurtë ende.
Ja cështjet për të cilën mërziten grate
tona, nëse mund t’i besojmë vetëm cka
thotë muzika jonë:
- burr të martuar dashurova
- puci puci
- trupin tim të bukur
- të dua
- nuk të dua
- pse nuk më don
- buzët e mija
- mos më lini vet
- a ka një taksi
- shikomë
- vallëzim oriental
Të gjitha këto marrëzira do ishin qeshar-
ake, po të mos ishin të vetmin model që
paraqiten para vajzave shqiptare. Më rrën-
qethet trupi kush vajza të vogla duke kërcyer
dhe
kënduar
sikur bukuroshet
që i shohin në TV – dhe
të them të drejtën edhe muzika
që këndohet nga vajza të reja shqiptare
duken dhe tingëllojnë sikur të jenë të
shkruara për njerëz me të meta psiqike. Për
tu kundërvajtur ketij opcioni, kemi krijuar
mitologjinë e vajzës “të mbarë”: e vyeshme,
e ndëgjueshme, serioze, me vlera familjare,
e “shtëpisë” p.sh. ajo lloj vajzë që cdo burrë
beqar shqiptar mbi moshën 40 kërkon në
dashuria.com.
Th ellësia shpirtërore dhe mendore e
grave tona nuk ekziston në mediat tona, e
ajo është tragjedi. Nuk kam dëshirë që va-
jzat tona të mendojnë që duhet të duken sa
më lakuriqe që të jenë të bukura, që duhen
patjetër ta kenë një mashkull pranë, dhe që
detyra e tyre e vetme është që të jenë vajza
të “mbara”. Dua që vajzat tona të kuptojnë
se nuk ka një model të të qenurit grua. Nuk
ka femër të “keqe” dhe femër të “mire” – ka
njerëz,
e dallohen
prej njëri tjetrit.
Dua që ato të shohin buku-
rinë në llojllojshmërinë tone – ka
gra shqiptare që dalin prej shtëpisë në
continued on p(10)
T H E T H I R D E Y E O F T H E A L B A N I A N C O M M U N I T Y
VE
LL
IMI
4,
NR
.1,
JAN
AR
-SH
KU
RT
20
09
“Ishte
d i m e r
dhe binte
debore kur une
u nisa per ne Rusi.
Udhetova gjithe diten dhe
ne mbremje, i lodhur doja te
pushoja por pereth shihja vetem
bardhesi. Kur ja, shoh nje si kryq. Lidh
kalin aty e shtrihem te fl e ne nje gjume te
thelle. Te nesermen zgjohem reze nje gardhi
pa kalin prane. Nga qielli degjoj hingellimat e tij.
Mbreme e paskisha lidhur te shkretin ne kryqin e
katedrales dhe gjate nates, bora paskesish shkrire
dhe i gjori kale qendronte ne maje te katedrales i
lidhur me litar. Menjehere marr pushken dhe qel-
loj litarin . . .” – shkruan ne kujtimet e tija baroni
i famshem Mynhauzen.
Ja, dhe ne kete fotografi te Vankuverit qe ka
bere gazeta JON, ne shohim vetem majat e
nje qyteti, poshte te cilave ashtu si ate dite ne
Rusi, zien jeta e qindra mijera banoreve.
PIKTORJA ERLA SHEHUf.4
Foto “Jon”
JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
2
LIBRA
“Jon”A social-cultural Albanian
publication
Publisher and Editor-in-Chief
Kliton Verli
kliton.verli@hotmail.com
Secretary
Tel: 647-298-1703
Executive Director
Florian Osmanaj
Tel: 416-358 1680
fl orosmani@hotmail.com
Assistant Editor in Chief
Hana Marku
Graphics and Layout
Mevlana Media Solutions Inc.
Tel: 416.789.9933
fmelani@rogers.com
Photo Reporter
Ermal Zogaj
Address: 158 Glouchester Grove
Toronto ON M6C 2B1
gazeta-jon@hotmail.com “Jon” is a community based news-
paper published every month (12
times annually) delivered to over
5000 homes and businesses accross
the GTA. JON 2006 All rights re-
served. No part of this publication
can be reproduced or duplicated
without permission of the editor.
-Ne librin “Aggregate and Soil .
. .” te autoreve Mark Vasavithasan
dhe Stephen Senior, te botuar nga
MERO ( Qendra e kerkimeve
te materialeve inxhinjierike ) e
MTO-se ( Ministrise se Transpor-
tit te Ontarios ) ne janar 2009, fj a-
let e falenderimit te autoreve stu-
diues perfshijne dhe dy specialiste
shqiptare. Nje pjese e punes se
tyre ( K.V. e A. P. ) paraqitet si sh-
embull shpjegues ne shtjellimin
e studimit. Ne liber puna e spe-
cialisteve shqiptare paraqitet me
ane te tabelave dhe grafi keve qe
tregojne qarte dhe cilesine e larte
te teknikes se tyre. “ Th e authors
wish to acknowledge the assis-
tance and dedicated work of the
laboratory staff of the Soil and
Aggregates Section in the prepa-
ration of samples and performing
the tests.”
- Librat KRONIKE NE GUR,
PASARDHESI dhe KESHTJEL-
LA te Ismail Kadarese mund t’i
gjeni te perkthyera ne anglisht
ne INDIGO. Keshtjella u botua
se fundi nga shtepia botuese ka-
nadeze BOND STREET BOOKS
me perkthim te David Bellos
nga perkthimi ne frengjisht nga
shqipja i Jusuf Vrionit. Kroni-
ka… eshte perkthyer kryesisht
nga Arshi Pipa dhe shtesat qe ka
bere autori se fundi jane perk-
thyer nga David Bellos. Ajo eshte
botuar nga ANCHOR CANADA.
Pasardhesi ...eshte ne anglisht nga
perkthimi ne frengjisht qe ka bere
violinisti Tedi Papavrami. Nje
artikull promovues u shkrua ne
“Th e Globe and Mail” me 24 janar
2009 nga Brian Gibson per Kes-
htjellen (Th e Siege). Nuk e dime
se analiza e dobet ne artikull, vjen
si rezultat i nivelit te gazetarit apo
i lendes se shkundur qe i paraq-
itet atij pas kalimit dore me dore :
shqip-frengjisht-shqip e ripunuar-
frengjisht e rindryshuar-anglisht
dhe pastaj . . . e komentuar!
- Pasi arshives se kujteses vazh-
dojne t’i shtohen “hyneret” e VIP-
ave adoleshento-makutaro-ru-
gacoro-palacisto-rezikmadh nga
Shqiperia, bibliotekes se Institutit
Albanologjik JON i shtohet nje
liber i nje ekstremi te kundert me
to : Shenjteria e mirenjohur e nje
gruaje shqiptare qe shume nga ne
mundet dhe ta kene takuar. Eshte
nje nga grate me perfaqesuese te
races sone : e zgjuar, e ndershme,
punetore, e sakrifi ces, autoritare,
modeste dhe shume e dashur,
nene Tereza. Libri i botuar nga
DOUBLEDAY, shtypur ne Amer-
ike dhe redaktuar e plotesuar me
shpjegime nga Brian Kolodiejchuk
titullohet MOTHER TERESA &
Come be my light, Th e private
writings of the “Saint of Calcutta”.
Redaktori ka lindur ne Winnipeg
te Kanadase dhe eshte shoqeruar
me te 20 vjetet e fundit te jetes
se nene Terezes. Kushton $29.95
CAN.
Duke lexuar shkrimet private
intime te shenjtores na duket nje
abuzim shume i madh “debati”
mbi gjoja dyshimet e nene Terez-
es ne besimin tek Zoti. Injorantet
duan te behen Kristofor Kolomba
dhe Ainshtajna, zbulojne pjese te
konspiracise qe u ishte mohuar.
Por na vjen keq te pohojme
per shumicen e tyre si dhe per
gazetaret qe ndihmuan ne kete
katrahure psikologjike qe tu shitet
gazeta se bashkimi i germave dhe
rokjezimi nuk do te thote se ata
dine te lexojne. Ateisti veshtire
ta kuptoje nene Terezen, dogma-
tiku, qoft e dhe fetar, deshire ka ta
luft oje por s’ka c’ben, bejne sikur
e respektojne , por kaq, kaq, deri
ketu, se me tej pastaj teprohet dhe
Zoti nuk i ka per qejf teprimet.
- Se shpejti pritet te dale ne an-
glisht novela “Hani me dy porta”
i ripunuar ne romanin “Th e Inn
with Two Doors” i shkrimtarit me
banim ne Toronto, Kristaq Tur-
tulli. Libri boto-
het nga nje shtepi
botuese ameri-
kane. Autori ka
pretendime am-
bicioze per librin.
JON e vlereson
shume dhe e re-
komandon. Sado
qe ne variantin
shqip kjo veper
ka marre cmimin
“F.S.Noli”, publi-
ku shqiptar hesht
ose peshperin. Po
ashtu dhe media!
F R I E N D S
titullohet libri
per femije, ne
anglisht, qe fi l-
loi te qarkulloje
ne Toronto gjate
janarit, me autor
Kristaq Turtullin.
Botues eshte Ter-
rence McKenna,
me perkthyes
Virgjil Turtullin,
50 faqe me ilustrime me ngjyra
dhe $ 5.99. Nje kopje iu dhurua
bibliotekes se JON.
-Perparim Kapllani na sjell
ne anglisht nje pjese teatrale te
titulluar “Queen Teuta of Illy-
ria” nepermjet shtepise botuese
IOW. Perkthyer
nga vete autori,
60 faqe, $15.95.
Teuta.. e Kapl-
lanit u perzgjodh
ne16 pjeset te-
atrore me te mira
ne nje konkurs
nderkombetar qe
organizoi Min-
istria e Kultures
se Shqiperise ne
Nentor 2002. Me
te drejte Kapllani,
gjate nje takimi
me Faruk Myr-
ton, Kristaq Tur-
tullin dhe JON,
na thote se pjeset
teatrale e mar-
rin vleren e plote
kur paraqiten
ne skene, se per
aty jane shkruar.
Sidoqoft e libri
eshte hapi i pare
e le te shpresojme
qe se shpejti ta
shohim Teuten
ne skenat e To-
rontos. Me qe eshte rasti, kujtojme
ketu se edhe shkrimtarja e poetja
Luljeta Dano, 5 vjet me pare, e ter-
hequr nga fi gura e mbretereshes
Teuta, ka shkruar nje drame per
te ( sic i ka pohuar vete Verlit ).
Nje shofer taksie ne Toronto, me
origjine kroate e ekzagjeron vlere-
simin per Teuten, ne shkallen :
Perandoresha juaj. . .( sic i thote
pasagjeres se tij shqiptare ) dhe
kur kjo i thote se ajo ishte vec nje
mbretereshe, ai thote se ishte nje
mbretereshe qe kishte nen push-
tetin e saj te shkurter disa komb-
esi ilire.
Ju uroj Zoti Kristaq, për këtë
libër të mrekullueshëm që na keni
dhënë. Si lexues e vlerësoj këtë ve-
për shumëdimensionale, të arrirë
artistikisht me nivel të lakmuar,
ku ngjarjet ndjekin rrjellshëm
njëra-tjetrën, të shprehura me një
gjuhë të thjeshtë, por të pjekur
profesionalisht. Personazhet dhe
karakteret janë skalitur dhe fi kso-
hen në memorien e lexuesit për të
mos u harruar lehtë.
Fabula është thjesht e kup-
tueshme dhe duhet te merret
si mësim nga Shqiptarët kudo
që jetojnë, në Atdhe apo te hal-
lakatur nëpër botë. Ky është kara-
kteri i Shqiptarit, me virtutet më
të mrekullueshme dhe zakonisht
burrërore, që ka trashëguar brez
pas brezi.
Kënaqësia ime është e veçantë
edhe për faktin që vepra “Vetmia
e Zërave” m’u dhurua nga vetë au-
tori, me dëshirën e tij. Ndihemi
të përkëdhelur edhe nga shënimi
tuaj, e i fi rmosur enkas për ne.
Pres që kjo “Vetmia...” të ndiqet
nga vepra të tjera, për të cilat ka
nevojë Shqipëria dhe Shqiptarët,
duke shpresuar të kem edhe unë
fatin t’i lexoj.
Për këtë ju uroj nga zemra shën-
det dhe suksese të reja.
Me Shumë Respekt
Kristaq dhe Katerina Buli
Toronto - Jan. 28/09
ASTRIT LULUSHIAsnjë komb në botë nuk dëshiron
të duket më i vogël sesa është, por kjo
vetëm kur mungojnë udhëheqës me
ambicje për të kontrolluar një vend
edhe nëse u duhet t’a copëtojnë e
izolojnë atë.
Njerëz të tillë e quajnë veten
shpëtimtarë. Ata vijnë duke menduar
se njerëzit mezi i kanë pritur. Para
tyre, u pëlqen të thonë, vendi ishte pa
zot, duke përgatitur terrenin për një
politikë të tokës së djegur.
Pasi shkatërrojnë gjithcka që gjejnë,
ata ngrenë sarajet. Pastaj hedhin vësh-
trimin për rreth dhe shpallin pronë të
vetën, me njerëz e tokë, aq sa u sheh
syri, vetëm aq, sepse më shumë nuk
janë në gjendje t’a kontrollojnë. Ata
nuk janë vetëm dritëshkurtër, por
edhe mediokër.
Cfarë ndodh a cfarë ka përtej kësaj
prone, ata nuk duan t’ia dijnë. Qëllimi
i tyre është pushteti i plotë mbi një ter-
ritor të rrethuar me mure e gardhe nga
ku askush nuk lejohet të dalë. Sa më
i vogël cifl igu e numri i bujkrobërve
brenda tij, aq më i gjatë e më i efekt-
shëm kontrolli, por jo administrimi.
Për shqiptarët në Ballkan është
thënë se ndjehen të tkurrur e të vegjël,
se ata sot janë jobashkë, të pakët në
numër e të ndarë në 4 shtete. Shpesh
për këtë faji u hidhet të huajve. Dhe
ky arsyetim ndoshta vlen vetëm kur
shihet nese udhëheqësit e marrin për-
sipër këtë detyrë për t'i shërbyer pop-
ullit e jo vetes.
Që në fi llim të shekullit XX, ndërsa
vendet fqinje i shtrinin pretendimet e
tyre shumë larg kryeqyteteve të veta;
mjaft prej udhëheqësve shqiptare të
lëvizjes për pavaresi ishin gati të ne-
gocionin gjithcka përvec Vlorës, Tira-
nës, Durresit e Shkodrës, ku ata kishin
pronat e tyre.
Kur rasti e solli gjatë luft ës së dytë
botërore, që Shqipëria, Kosova e
Camëria të bëheshin bashkë, njerezit
e kishin mendjen tek luft a vëllavrasëse
dhe pak mendonin për integrim
trojesh. Pas luft ës, për hir të interna-
cionalizmit, ata hoqën dorë, sic ishte
rasti i pranimit heshturazi i zbrazjes
së Camërisë apo rasti i Kosovës, kur
komunistët e Shqipërisë nuk donin
t’u rikujtonin jugosllavëve të zbatonin
marrëveshjen e arritur gjatë luft ës.
Kjo mund të ketë qenë rezultat jo
vetëm i një qendrimi gjunjëzues a ide-
alist i komunistëve shqiptarë, por edhe
pasqyrim i mendësisë së feudalëve të
rinj. Sepse sic e treguan zhvillimet e
mëpasme, komunistët donin një vend
plotësisht të mbyllur me një numër sa
më të vogël njerëzish; sa më i vogël e
i mbyllur cifl igu, aq më i sigurt e nën
kontroll.
Kjo ndodhi gjatë viteve 1944 – 1990,
kur Shqipëria u udhëhoq nga njerëz
dritëshkurtër. Kushdo që i ka përjetuar
ato vite, si brenda e jashtë Shqipërisë,
sot nuk ka si të mos pyesë jo vetëm - sa
ndryshe do të kishte qënë historia, por
edhe sa fatkeqësi do të ishin shman-
gur, sikur…..?
JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
3
-Arnautov eshte mbiemri i nje
akrobati te cirkut Cirque Envol ne
Quebec City, trupe e specializuar
per fl uturime ajrore. Vetem shq-
iptaret thireshin ne perandorine
osmane “arnaut”. Cfare historie ka
mbrapa ky mbiemer i Dmitrii Ar-
nautovit ?
-Terslleku i ndjek shqiptaret
kurdohere. Te huajt shkojne e u
zgjedhin per minister te kultures
nje bisnesmen te talentuar per
klube striptize. E pastaj besoi Eu-
ropes po deshe ! Si quhej djali ?
Ydhi Banko gjuhej.
-Arber Krasniqi, 34, me 27
shkurt 2009, u denua me burgim
te perjetshem, nga gjykata e To-
rontos, me akuzen per vrasjen e
Jordan Ormonde, 24, ne 24 prill
2007. Per 14 vjet atij ju hoq dhe
e drejta e fj ales. Ngjarja ndodhi
ne nje lokal te Danforth Ave. me
emrin Kokkino’s Bar. Ai u kap nga
policia e Nju Jorkut e cila u lajmer-
ua prej dy vajzave turiste nga To-
rontua qe rastesisht e pane ate ne
kete qytet ku ai jetonte i fshehur
pas vrasjes. Ato e njohen Krasniq-
in nga nje poster i ekspozuar me
fytyren e tij dhe lajmeruan menje-
here policine.
-Ish zv/ministri i transporteve
te Kosoves, Ibush Jonuzi-Anetar i
Bordit Qeverises dhe Dr.sc. Blerim
Baruti-Anetar i Bordit Qeverises
te Minierave, i cili ka qene per 10
vjet dhe Drejtor Teknik i minieres
se famshme te Trepces ishin ne To-
ronto per te marre pjese ne panai-
rin me te madh ne bote te kerkim-
zbulimit te vendburimeve minerale
dhe te investimeve ne kete sektor
nevralgjik te ekonomise boterore
PDAC 2009. Ky eshte panairi me
i rendesishem ne bote i ketij lloi.
Aktiviteti u zhvillua javen e pare
te marsit dhe ne te mernin pjese
dhe specialiste te tjere shqiptare
qe punojne ne kompani te ndry-
shme gjeologo-minerare kanadeze
me detyra deri ne pozicionin e
zv/presidentit. Delegacioni nga
Kosova u takua gjate panairit me
M.Verlin, perfaqesuese e kompa-
nise Lake Shore Gold Corp. dhe
i dhuruan asaj nje sere CD-she si
dhe tre libra qe japin nje informa-
cion pothuajse te plote mbi pasur-
ite e medhe dhe te vecanta miner-
are te treves se Kosoves. Ajo, nje
CD ja dha SHBSHK-se dhe pjesen
tjeter Institutit Albanologjik JON
te Torontos per tu shfrytezuar
nga shqiptaret e te tjere studiues
te interesuar. CD-ja mban titullin
MINING OPPORTUNITIES IN
KOSOVO ndersa librat, Kristalet
e Kosoves, 2008, KOSOVO land of
mining opportunities, 2008, Udh-
ezues per licencimin e aktiviteteve
minerare ne Kosove, 2008. I gjithe
ky material informativo-shkencor
eshte ne dy gjuhe : shqip dhe an-
glisht, me fotografi te bukura me
ngjyra dhe i shtypur ne cilesi te
larte. Gjithashtu delegacioni nga
Kosova u takua dhe me botuesin e
JON ku nder te tjera, me qe Kli-
toni eshte edhe vete inxh. gjeolog,
kujtuan pedagoget e tyre te per-
bashket qe ne nje periudhe te cak-
tuar jepnin mesim ne Shqiperi dhe
Kosove si : Besnik Ostrosi, Sotir
Guxho, Andon Grazhdani etj.
-Jane 50 kukulla shqiptare te
mrekullueshme qe tashme ud-
hetojne neper bote si kujtime nga
Xhuli Bobotinca, krijuesja e tyre.
Poetja, gazetarja dhe nenkryetarja
e Klubit Te Letrave Shqip te To-
rontos ka krijuar 10 kukulla me
kostume dhe emra te bukur shq-
iptare te cilat familja Bobotinca ja
dhuron SHBSHK-se. Vlera e tyre e
tregut eshte $500. “Me rastin e per-
vjetorit te shpalljes se pavaresise se
Kosoves, familja Bobotinca i ben
nje dhurate modeste prej 10 ku-
kullash komunitetit shqiptar ketu
ne Toronto. E gezofshim te gjithe
se bashku kete enderr shekullore
qe u be realitet dhe per te cilen u
bene aq shume sakrifi ca. Toronto,
Shabani, Xhuli, Ledori e Joni. 17
shkurt 2009.”
Dhurata shoqerohet dhe me nje
fl ete palosje me fotografi te bukura
nga kukulla te ndryshme ku Xhuli
ka shkruar me shume ndjeshmeri
dhe nje skice te vertete te moti-
vimit te saj per kete pasion kaq te
bukur per te qepur e qendisur ko-
stume te bukura popullore dhe per
t’i veshur me to kukullat e saj.
-Me qe revista “Profi les of Suc-
cess” shkruan per Greta Alushin
si modeliste fl okesh se ajo e ka
dhurate t’i bej njerezit te ndjehen
mire, atehere vendosem dhe ne te
gazetes JON te shkojme t’i presim
fl oket tek Greta. Lame orarin me
25 janar 2009 ora 8:00 pm dhe u
nisem. Gjate rruges prane Haj Par-
kut, ora 8 pa dhjete Greta na merr
ne telefon dhe na p yet se ku ndod-
hemi e te kemi kujdes se ajo po
sheh prane dritareve te saj qe bien
ne rruge disa police qe vrapojne
me revolvere ne dore. U mun-
duam t’i afrohemi shtepise nga te
gjitha anet e zones, por ato ishin
te bllokuara. Nje helikopter vinte
rotull mbi catite e lagjes. Pritem sa
pritem dhe u larguam me fl oket e
pa prera. Te nesermen ( me sakte
qe pas nje ore radioja ) gazetat na
bene te qarte se dy keqberes qe
kishin vjedhur me arme nje dy-
qan birre ne veri te zones ishin
fshehur ne ikje e siper aty prane
vendit ku ne, po sipas shtypit ka-
nadez, donim te ndjeheshim mire.
Nje polic ishte plagosur lehte dhe
keqberesit ishin kapur. Ne i preme
fl oket pas nje jave dhe Greta nuk
pranoi te na i marri parate per faj
se Jeromi, 32, dhe Craigu, 29 ven-
dosen te vjedhin birre. Koleget e
punes qe e degjuan ngjarjen nga
ne, i habiti insistimi yne i rezik-
shem per tu future ne lagjen e
rrethuar. Si ta kuptonin ata se kjo
ngjarje ne na dukej si loder kalam-
ajsh ne krahasim me ato qe kishim
pare me 1997 ne Tirane !
-Ka shume mundasi qe nje vull-
kan qe ndodhet 166 km ne jug-
perendim te qytetit Alaskan, te
shpertheje se shpejti, thone gjeolo-
get e B.C.-se. Vullkani quhet Mount
Redoubt. Nepunesit e urgjences ne
B.C., Yukon dhe Alaska po marrin
masat e nevojshme per shperngulje
dhe gjendje te jashtezakonshme
per zonen e ndikimit te vullkanit.
Shenjat e erupsionit jane shfaqur
qysh vjeshten e kaluar.
-Nje grek, Vassilis dhe nje shq-
iptar, Alket Rizaj, Robin Hudat
moderne, aratisen per here te dyte
nga nje burg grek i sigurise se larte
per nga muret e larta dhe i sigurise
se ulet per nga korupsioni. Nje he-
likopter taxi, vjen i mer ata ne mes
te dites dhe shume prane Athines,
me 23 shkurt 2009. Lajmin e japin
gjithe mas mediat ne bote por pa
komente interpretuese se po i hyre
ketyre, do kujtosh se dhe nje zoteri
i quajtur Zani i Vlores “kur e ther-
iti detyra e Atdheut, u aratis “ nga
burgjet e sigurise se larte greke, er-
dhi ne Shqiperi, u be si puna e Is-
mail Qemalit a Isa Boletinit, do me
thene person i rendesishem poli-
tik, e me pas perfundoi ne burg-
jet shqiptare per vrasje, martohet
ditet e fundit ne burg e habitemi
si nuk ka mundasi te aratiset kur
ai eshte “aratisur” nga burgu i sig-
urise se larte ne Greqi !!!
-Filmi TAKEN i diteve te fun-
dit, me producent Luc Besson, ka
te perfshire ne subjektin e tij dhe
shqiptaret. Si ? Si rembyesa va-
jzash ne Paris. Gazeta kanadeze
National Post e 30 janarit 2009,
ne rubriken Post Movies i ngush-
ellon grupet shqiptare qe mos te
jene shume te zemeruar se fi lmi ne
te njejten menyre paraqet burrat
franceze, amerikano veriore dhe
sheike arabe. Ngushellim i bu-
kur ! Puna eshte se ku jane fi lmat
per shqiptare qe luajne nje rol te-
per progresist ne bote, si individe
dhe si grupe e institucione ? Nuk
e kane fain fi lmat. Shpresojme se
shpejte a vone era do te nderoje
drejtim !
-Gottman Institute ne Seattle ka
arritur ne perfundimin se cift et e
te njejtit seks jane me te ndershem
se cift et e zakonshme. Gjithashtu
ata jane shume per te qeshur kur
zihen me njeri tjetrin. Per keto
konkluzione jane studiuar mijera
cift e gay-sh e lesbian-s. Per cift et e
drejta, kjo shkalle e shendeteshme
maredheniesh ndershmerie mund
te arrihet pas rreth 200 vjetesh, -
nenvizon studimi.
-Te gjithe ata qe i kane lexuar
ditaret e Ana Frankut e kujtojne
Miep Gies, gruan e re qe i ndi-
hmonte te ngujuarit, me ushq-
ime, libra dhe sende te tjera te
nevojshme. Ajo, ne shkurt 2009
mbushi 100 vjec dhe eshte e fundit
qe ka mbetur gjalle nga ata qe ndi-
hmuan familjen e Anes.
-200 vjet me pare lindi ai te cilit
i atribuohet teoria e evolucionit
dhe e seleksionimit natyral, Carl
Darvini. Kujtojme se njekohesisht
me te, bile dhe me pare, shkenc-
etare te ndryshem, pavaresisht
nga njeri tjetri, kishin arritur ne
te njejtat perfundime. Dyqind vje-
tori i tij u perkujtua kudo ne boten
shkencore.
-Me 27 janar 2009, pas nje
kariere te shkelqyer ne fushen e
letrave, vdiq shkrimtari i madh
amerikan John Updike, 75. Ai
ishte nje prozator i shkelqyer, poet
shokues, analist i mprehte letrar,
gazetar sportiv i talentuar, kritik
arti i thelle dhe shume me teper.
Disa thone se Updike shkroi ne
menyre te bukur rreth asgjeje. Kjo
nuk eshte e vertete. Te gjithe ata
qe kane lexuar prozen me te mire
te tij, e kane shume te veshtire te
mos u ndikoje vdekja e tij person-
alisht.
Per botimin ne anglisht te
CHRONICLE IN STONE te Is-
mail Kadarese, John Updike shkroi
ne Th e New Yorker : “Th oroughly
enchanting . . .Sophisticated and
accomplished in its poetic prose
and narrative deft ness.”
Tre jave pas vdekjes se tij, botuesi
Harper Collins tha se i ka kerkuar
Adam Begley-it qe te shkruaj bi-
ografi ne e shkrimtarit qe ka fi tuar
Pulitzer Prize dhe National Book
Award. Libri me biografi ne e John
Updike-ut pritet te dali me 2011.
-Ja dhe aeroplani i famshem
i forcave ajrore amerikane qe
ngateroi rrugen ne mjegull e re
te ulura poshte dhe perfundoi ne
Shqiperi. Ketu eshte i ekspozuar ne
muzeun e armeve trofe ne kalane
e Gjirokastres. Fotoja eshte e qer-
shorit 1982. Tani ai eshte hequr se
amerikanet nuk i kemi me armiq,
perkundrazi. Shume eshte shkruar
per kete aeroplan, qysh nga Enver
Hoxha, Ismail Kadareja etj.
-At Nikolla Marku, prift i shume
i diskutuar i kishes se Elbasanit,
gjate muajit shkurt dhe gjysmes se
marsit ndodhej per arsye private
ne Toronto. Gjate qendrimit ketu
ai kerkoi te takohej me drejtuesit
e komunitetit shqiptar si dhe me
punonjes te gazetes JON. Keto
takime vlejten per te informuar
njeri tjetrin mbi gjendjen e Kishes
Ortodokse Shqiptare ketu dhe ne
Shqiperi. SHBSHK ne darken e
organizuar me rastin e pervjeto-
rit te pare te pavaresise se Repub-
likes se Kosoves kishte ft uar nder
te tjere dhe At Nikolla Markun
i cili ne fj alen e tij pershendetese
uroi te gjithe shqiptaret ta gezonin
kete dite te shenuar ne historine
e kombit tone. Me pas, imami i
xhamise shqiptare, prift i katolik
dhe At Nikolla, bene fotografi se
bashku, duke shprehur dhe nje
here harmonine e shkelqyer fetare
qe ka per tradite kombi yne. Shq-
iptare te perkatesive te ndryshme
fetare kane shfaqur deshiren te
ndihmojne materialisht kishen
ortodokse te qytetit te Elbasanit.
vijon ne faqjen 9
Bashkimi Vellazeror Boteror
LIBRI I EPOKES SE ARTE, LIBRI I DRITES KOZMIKESeminare publike falas, çdo te shtune pasdite 3 pm
Kontaktoni: www.dkb-mevlana.org.trTel: 416-789-9933 * Cel: 647-289-9933
112-1862 Bathurst St., Toronto (Bathurst & Eglinton)
LIBRI DITURIA
Nga ROZI THEOHARI—Boston
Një fl amur amerikan i përmasave
të mëdha në një pikturë murale në
sallën e madhe të palestrës së “Col-
lins Middle Sçool” të Salemit, Mass,
duket sikur lëviz e valëvitet vazhdi-
misht në erë. Këtë simbol të kom-
bit amerikan e ka pikturuar dora e
14-vjeçares shqiptare Erla Shehu,
kur ajo ishte nxënëse e kësaj shkolle.
Pranë meje qëndron piktorja e talen-
tuar shqiptaro-amerikane Erla Shehu,
duke më treguar një artikull të gazetës
së Salemit, 25 gusht 2000, me titull “
Vajza shqiptare përdor artin për të
treguar dashurinë e saj për SHBA”.
Nën titullin është vendosur fotografi a
ku shpaloset fl amuri valëvitës bardh-
kuq e blu, më poshtë një shkallë druri
dykrahëshe dhe piktorja e vogël shq-
iptare. Erla, një vajzë simpatike, me
një trup “thin” elegant, me një fytyrë
të hijshme e dy sy të mëdhenj, të zinj
e tepër shprehës, kujton vitin e parë
kur erdhi nga Shqipëria në Amerikë
dhe krejt “jetën e saj artistike”.
PASIONI I SAJ PËR PIKTURËN Në moshën trevjeçare, në kop-
sht, kur edukatorja i jepte diçka për
të vizatuar, Erla e mbaronte shpejt
dhe mësuesja ua tregonte fëmijëve:
“Shikoni sa bukur e ka vizatuar Erla!”.
Kur vinte në shtëpi, ajo merrte një
laps e një gomë dhe vizatonte me
orë të tëra , pa u kujtuar as të hante
ushqimin. Çdo ditë ajo gjente kohë
të vizatonte dhe vizatimet sa vinin e
shtoheshin.Zakonisht,në vizatimet e
saj ishin personazhet e fi lmave vizati-
morë të kohës, por pjesa më e madhe
e tyre ishin thjesht nga fantazia e saj,
njëra më e bukur se tjetra. Prindërit e
Erlës, Edmondi, agronom dhe Lulje-
ta, mesuese e matematikës, men-
donin se vajza kishte talent dhe pro-
vuan që vizatimet e saj t’i shihte një
piktor profesionist. Ai, sa i pa, u tha
prindërve: “Vajza juaj do të konkurojë
për në Liceun Artistik?” Kur ai u in-
formua se vogëlushja ishte 6 vjeç, tha
i befasuar: “Ajo jo vetëm ka talent,
por pikturat e saj janë të moshës 15-
vjeçare. Me këto vizatime qe ka bërë,
mund të konkurojë në Lice dhe mund
të fi tojë.”
Sipas rekomandimit të tij, Erla u
regjistrua në klasën e z. Bashkim
Dervishi , i cili kishte hapur nje studio
për fëmijë me emrin “Gezimi i syrit”.
Bashkimi, mbasi i pa të gjitha punim-
et e pranoi Erlën përnjëherë, pa i bërë
testet përkatëse. Erla e vogël “ndriçoi”
brenda këtij grupi piktorësh të vegjël,
duke marrë pjesë në ekspozita bren-
da vendit dhe jashtë tij. Së pari ajo
punonte me laps te zi, dhe më vonë
ngjyroste kompozimin me lapustila
(crayola markers) me ngjyra te ndry-
shme. “ Në çdo ekspozite ku merrte
pjesë, -thotë i ati,- i dalloja punimet e
saj nga larg. Vizatimet e Erlës binin në
sy jo vetëm nga cilësia, por edhe nga
perdorimi i ngjyrave. Për moshën e
saj të mitur, ajo i kombinonte ngjyrat
me mjeshtëri, si të ishte nje piktore
profesioniste.” Grupi “Gëzimi i syrit”
kishte rreth 50 fëmijë të moshave te
ndrysme dhe ishte shumë i njohur
në Tiranë për talentin e tyre. Fëmijë
rreth moshës 4-12 vjeç liheshin
të lirë të vizatonin dhe të ngjyros-
ninkompozime sipas deshires dhe
fantazise se tyre. Nxënësit 13- vjecare
vizatonin me laps segmente skulptur-
ash të bardha allçie, të ndriçuara në
mënyrë të tillë që të krijonin dritëhije
interesante. Pjesëmarrja në këtë grup
krijoi një përvojë shumë të mirë për
Erlën. Si vajzë e vogël, asaj i pëlqente
shume të pikturonte me ngjyra. “
Nuk më gëzonte asgjë,-thotë ajo,- më
shumë sesa krijimi i një pikture të bu-
kur plot me ngjyra.” Edhe pse shumë
e re, ishte tepër kritike ndaj vetes. Ajo
i përsoste vazhdimisht vizatimet dhe
rrallë ishte e kënaqur me rezultatet e
fundit. Por z. Dervishi e nxiste dhe e
pergëzonte për punën e saj.
Kështu Erla fi lloi t’i besonte vetes
dhe krijimeve të saj, pa qenë aspak
mendjemadhe me nxënësit e tjerë,
por duke besuar në fantazinë dhe af-
tësitë e saj se një ditë do të ishte e zon-
ja të pikturonte me ngjyra. Kjo ishte
edhe ëndrra e saj pa kufi . Z. Dervishi
kishte lidhje me vende të ndryshme,
si: me Hungarinë, Çekinë, Sllovakinë,
Finlandën, Japoninë,Turqinë e Amer-
ikën, kështu iu krijua mundësia edhe
Erlës të merrte pjesë në ekspozitat
konkurruese të këtyre vendeve, çdo
vit. Z. Dervishi i nxiste nxënësit e vet
që secili të krijonte nga një pikturë për
të marrë pjesë në këto konkurrime.
Erla ulej në tavolinën e saj për orë të
tëra duke menduar, pikturuar dhe
fshirë atë ç’ka kishte vizatuar, për të
fi lluar përsëri nga e para.
Çdo gjë që do të pikturonte dhe do
të ngjyroste, duhej të vinte drejtpër-
drejt nga përfytyrimi i saj. Duke për-
dorur fantazinë dhe idetë ajo fi toi një
përvojë të mirë për të zhvilluar stilin e
saj vetjak. Dhe të mendosh se ka qenë
në moshë të njomë kur ka fi tuar aq
çmime: “Silver Diploma” nga Galeria e
artit të fëmijëvë në Hungari, më 1994;
“Diploma” në ekspozitën e Finlandës,
më 1996; vendin e tretë në konkursin e
SOROS-it në Tiranë, më 1997; vendin
e parë në konkursin e UNICEF-it në
Tiranë më 1997; “Diplomë speciale”
në konkurimin artistik në Bangkok,
Tailandë, më 1998 e shumë e shumë
çmime të tjera.
Me rastin e 1 Qershorit, në vitin
1993 u organizua një ekspozitë e mad-
he në Tiranë ku erdhi edhe presidenti
i republikës në atë kohë z Berisha.
Në këtë ekspozitë, ku merrnin pjesë
mbi 100 fëmijë të moshave të ndry-
shme, Erla fi toi çmimin e parë. Kur
vajti të merrte diplomën u habitën të
gjithë sepse ata panë një vajzë të vogël
8-vjeçare! Mes përgëzimesh e lavder-
imesh kryetari i jurisë pohoi se “edhe
një piktor profesionist nuk kishte ç’t’i
shtonte ose t’i hiqte asaj pikture!”…
Në ekspozitën ndërkombëtare të
fëmijëve që u hap në Budapest, Hun-
gari, Erla u vlerësua me çmim të dytë.
Ky lajm u dha në Radio Televizionin
dhe në gazetat shqiptare. Ceremonia
e dorëzimit të çmimit u organizua në
ambasadën hungareze në Tiranë, ku u
dha edhe një koktejl për të pranish-
mit. Fjalën e rastit e mbajti ambasa-
dori hungarez dhe ministri shqiptar
i Kulturës dhe i Arteve. Ambasadori
i dorëzoi Erlës çmimin, në prani të
përfaqësuesve të shtypit e te Televiz-
ionit Shqiptar. Ishte një ditë e shënuar
jo vetëm për familjen Shehu, por edhe
për kulturën shqiptare.Kur Erla u bë
13 vjeçe babai i saj, Edmondi, i propo-
zoi të zgjidhte një metodë tjetër train-
imi. Instruktor i saj i ri u bë z. LecSh-
kreli, mjeshtër i njohur e i respektuar
në gjithë vendin. Erla u shtang kur
vizitoi studion e pedagogut: “Pikturat
e tij me ngjyra uji më janë skalitur në
kujtesë,- thotë ajo,- më befasuan pan-
oramat me ngjyra vaji, portretet dhe
vizatimet bardhezi të bëra kur ai ishte
i ri…
Z. Shkreli ishte i pari që ndikoi në
krijimtarinë time për të pikturuar nga
observimi si dhe për të parë e ndier
të bukurën në çdo send të thjeshtë.”
Gjithashtu në studion e tij Erla pa
për të parën herë libra voluminozë
ilustrativë me pikturat e famshme të
piktorëve më të mëdhej të botës dhe
ajo, e vendosur, fi lloi të hedhë hapat e
parë në këtë botë të mrekullueshme e
marramendëse…Njerëzit e pyesin Er-
lën vazhdimisht nga i erdhi ky talent!
Ajo pohon me modesti se talenti i saj
u nxit nga prindërit, sidomos nga i ati,
i cili ka qenë një admirues i artit dhe
i pikturave. Ai ishte i pari që e pikasi
talentin e së bijës dhe e inkurajoi atë
t’i futej kësaj rruge plot pasion. Gjy-
shja e saj gjithashtu, ishte një qëndis-
tare e zonja dhe me duart e saj të arta
krijonte zogj, lule e dekorime qëndis-
mash, të cilat kanë ndikuar estetikisht
tek Erla e vogël.
STUDENTE NË AMERIKË Pasi Erla mbaroi klasën e shtatë,
në moshën 14-vjeçare prindërit e
saj gjetën mundësinë ta dërgonin në
Amerikë pranë familjes së gjyshes
dhe të hallës. Në verën e vitit 1999
Erla i la shëndetin familjes, miqve
e shoqeve dhe u nis për në vendin e
madh ku për mundësitë që të krijon
ai dhe për lirinë pa kufi të zhvillimit të
artit, ajo besonte pa asnjë mëdyshje.
Erla banonte në Salem, Mass, dhe u
regjistrua në “Collins Middle Shool”
për të plotësuar 8-vjeçaren.
Në fi llim, vajza e vogël shqiptare
pati vështirësi për të kuptuar anglisht-
en e nxëënësve e të mësuesve. Ajo u
shokua psikologjikisht nga ndryshimi
i kulturës dhe i përvojës së jetës së
përditshme , po të shtojmë këtu edhe
mungesën e prindërve. Nxënësja e
re shqiptare, e mësuar dhe e kalitur
me një disiplinë të fortë pune, iu vu
mësimit të gjuhës angleze, natë e ditë,
duke kufi zuar edhe orët e gjumit, aq të
nevojshme për organizmin e saj. Dhe
ndodhi mrekullia, nuk kaloi shumë
kohë e ajo fi lloi të komunikonte shumë
mirë me studentët dhe mësuesit dhe,
në fund të vitit shkollor ajo u nderua
me një çmim si studentja më e mirë e
diplomuar nga “Collin Middle Sçool”
më 2000. Por ajo që rriti më shumë
vemendjen e amerikanëve ndaj Erlës
ishte talenti i saj i madh në vizatimet
e pikturimet.
Erla pohon se arti i saj i pikturimit
ishte më i vlerësuar nga nxënësit
e studentët sesa përparimi i saj në
mësime…” Sinqerisht, unë e ndjeva
dhe isha “praud” (krenare) ta quaja
veten student i merituar në Amerikë”.
Ajo pikturoi një tablo murale 2m x 4m
me pamje nga “Jeta nën ujë”, në Sallën
e madhe të artit. Ajo fi toi nderimin,
admirimin dhe respektin e mesuesve
dhe studentëve të klasave të artit.
Me çmimin që meritoi si studentja
më e mirë, Erla fi toi një bursë për të
ndjekur një program arti gjatë pushi-
meve verore. Vajza pohon se ishte
dhurata më e mirë që i bëhej. Në
mbarim të programit Erlës iu propo-
zua nga “principali” i shkollës të pik-
turonte një tablo murale me fl amurin
amerikan në një faqe muri të gymna-
sium –it (palestrës). Erla kujton me
emocion: “Unë punoja në mur, hipur
në një shkallë dykrahëshe, për orë e
orë të tëra, për gati dhjetë ditë. Dëshi-
roja që piktura e fl amurit të ishte e
përsosur, kështu që fi llimisht, vizatova
me shume kujdes vijat e përthyera të
fl amurit dhe yjet , para se t’i pikturoja
me ngjyra akriliku. Ishte hera e parë
që përdorja media akrilik…Në ditën
e fundit, kur e mbarova, ndjehesha e
lumtur me punën që kisha kryer.
Në të majtë të fl amurit, në cep, shk-
rova emrin tim dhe, nën të, shkrova
ALBA , për të paraqitur dhe nderuar
vendin tim.”…Erla është shqiptarja
e dytë piktore murale në Massaçu-
setts. E para, Th omaidha Zengo, ndër
ikonografet e para të vetme gra, ka
qenë e përmendur në fi llim të shek-
ullit të kaluar për pikturat murale në
kishat shqiptare e greke të Bostonit
dhe në rrethinat e tij. Në një artikull të
gazetës së Salemit, mësuesja e pikturës
zonja Flynn, shkruante ndër të tjera: “
“Është hera e parë gjatë 14 vjetëve që
unë jap mësim, të kem një nxënëse si
Erla…Aft ësitë teknike dhe krijuese
të saj, në një moshë kaq të re, janë
mahnitëse!... Krijimet e saj në pikturë
ngjasojnë me pikturat që mund t’i
shikosh nëpër galeritë…Është e pabe-
sueshme, gjithashtu kur shikon viza-
timet e saj me laps, në skulpturë dhe
në pikturimin me ngjyra!” Së fundi
erdhën në Amerikë edhe prindërit e
Erlës dhe tani familja e tyre u vendos
në Beverly, MA, ku Erla u regjistrua
në “Beverly High Sçool”.
Ajo tregon me humorin e saj të za-
konshëm se tashti, nuk i krijonin më
shqetësime anglishtja ose ndryshimi
i kulturës. “Unë u poqa e u përshtata
kaq shpejt me jetën amerikane dhe
i vetmi qëllim i jetës sime tani ishte
piktura.”…Ajo mbante nën sqetull
pikturat dhe vizatimet e saj dhe me
hap të sigurt shkoi në zyrën e peda-
goges më të respektuar të artit Mrs.
Paula Borsetty.
Erla tregon: “Paula vështroi me
vemendje pikturat e mia dhe tha
disa fj alë. Pastaj shkroi diçka në një
copë letër, të cilën ma dha mua e më
drejtoi në zyrën e regjistrimeve...Au-
tomatikisht unë hyra në “Art class” të
Mrs. Borsetis. Që nga ai çast, me nx-
itjen dhe kujdesin prej nëne të Paulës,
mora pjesë në shumë konkurrime
dhe ekspozita të shkollave të mesme
të Massaçusettsit, të organizuara
në rang shteti…Unë i përballova të
gjitha, madje, bëra edhe më tepër…
Në Amerikë, po punove shumë, të
njihet e të çmohet puna dhe mun-
di”-, thotë vajza. Dhe s’kishte si të
ndodhte ndryshe, kur emri i Erlës u
përmend në revistën e artit me titull
“Aegis”, me një vjetërsi më shumë se
100 vjet. Kjo revistë seleksionon stu-
dentët më të mirë piktorë, poetë dhe
tregimtarë. Botuesit e “Aegis” kishin
dëgjuar për sukseset e Erlës në pik-
turë dhe ata i propozuan vajzës shq-
iptare t’u dhuronte një punim për ko-
pertinën e revistës, si dhe disa të tjera
për ilustrimin e faqeve të brendshme.
Erla kujton: “Kjo revistë u bë pjesë e
pandarë e viteve të mia në shkollën
e mesme…unë gati rashë në dashuri
me të…Shumë kopertina të tjera dhe
ilustrime të mia u përdorën nga kjo
revistë, të cilat, më vonë kalonin au-
tomatikisht në konkurrime. Së fundi,
nga botuesit e “Aegis” mora propoz-
imin që të bëhesha “Art Editor” e re
e revistës. Unë pranova dhe në vitet
qe pasuan punova me ngulm dhe
dhashë maksimumin e aft ësive të mia
të mundshme.” …
Erla fi toi “Çmimin e trete” (ose
special recognition) në konkurrimin
nacional “Art of Harmony” të or-
ganizuar nga kompania Coca Cola.
Gjithashtu, me dizenjimet që kreu në
bluzat “T-shirt”te skuardave te fut-
bollit, ajo dhuroi kohën dhe talentin
pa asnjë përfi tim material. Të gjitha
të hollat ia dhuroi fondacionit për të
ndihmuar fëmijët e varfër në zonën e
Bostonit.E njohur tashmë për talen-
tin dhe sukseset e saj, në vitin 2004,
në vitin e fundit të shkollës së mesme
studentet e shkollës shfaqen dëshirën
që Erla të ilustronte kopertinën e
librit të shkollës për vitin 2004. Asnjë
student më parë nuk kishte disenjuar
mbulesën e parë të librit të vitit. “Unë
e mora përsipër edhe këtë përgjegjësi,
-thotë Erla.- Të gjithë ishin të kënaqur
me ilustrimin tim.”
HISTORIA E NJË PORTRETI Erla e vazhdoi miqësinë me Mrs.
Paola Borsettin, e cila, mes të tjerash,
ia pëlqente shume vizatimet që vajza
kryente me të moshuarit. Erlës gjith-
monë i ka pëlqyer të vizatojë këto lloj
portretesh , duke fi lluar nga gjyshi i
saj i nderuar. Ajo pëlqen shprehjen
e fytyrës së pleqve, e cila rizbulon
karakterin dhe personalitetin…Çdo
rrudhë tregon një histori…” Mrs.
Borsetti solli një xhentëlmen plak në
klasën tonë,- kujton Erla,- ky xhentël-
men ishte babai i saj.
Veçse fytyra e tij nuk kishte rrudha,
JON1
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
4
ishte shumë e bardhë dhe e pastër. Më
ngjante me Plakun e Vitit të Ri. Ne
fi lluam vizatimin. Por babai ishte i
sëmurë e nuk rrinte dot më shumë se
2-3 orë. Unë kisha punuar një pjesë të
madhe të vizatimit dhe kisha dëshirë
ta përfundoja, kështu që i bëra edhe
disa fotografi në kënde të ndryshme,
që të punoja me detajet më vonë.
Punova me këtë vizatim për shumë
orë dhe në fund, isha e kënaqur me
çka kisha arritur; e titullova “Alëood”.
Mrs. Paula mbeti e mallëngjyer nga
portreti “Alëood”. Një ditë ajo më
kërkoi që ta blinte këtë portret, për
t’ia dhuruar babait të saj për ditëlind-
jen. Unë dëshiroja t’ia dhuroja port-
retin, për respektin që kisha për më-
suesen time.
Ajo nuk pranoi e më shpërbleu,
duke më porositur që të mos isha
kaq dorëdhënë..” Portretin e pëlqeu
shumë i ati i Paulës, dhe, tre vjet më
vonë kur ai vdiq, pranë arkivolit të
tij vendosën edhe portretin qe kishte
puar Erla, për t’u çmallur!…Kur u
krye ceremonia e diplomimit të nxë-
nësve të shkollës së mesme të Bever-
lit, ku u ndanë çmimet për nxënësit e
dalluar të vitit të katërt, Paula mbajti
një fj alim shumë prekës dhe me lot
në sy prezantoi Erla Shehun duke i
dhënë asaj çmimin “Exellence in Fine
Arts” Erla, e prekur, kujton : “ U ngjita
në skenë, përballë më shumë se 500
nxënësve e mësuesve, dhe e përlotur,
e përqafova për disa çaste mësuesen
time të vyer…, shoqëruar nga duar-
trokitjet e pandërpera…Ishte një mo-
ment që nuk do ta harroj kurrë…”
NË GJURMËT E MJESHTRAVE TË PENELIT Prej shtatorit 2004 deri në pran-
verë të 2008-s Erla ndoqi studimet në
“Massaçusetts College of Art and De-
sign”, në Boston. Erdhi koha që shq-
iptarja e talentuar dhe e suksesshme
tashmë të studionte mjeshtrit e pik-
turës dhe veprat e artit të madh në të
kaluarën, të cilat ndikuan pa masë në
punën dhe talentin e saj… “Unë besoj
se çdo artist ka për detyrë të studiojë
shumë mjeshtër të penelit dhe shkolla
të stileve të ndryshme të pikturimit.”-
thotë Erla. Ajo studioi impresion-
izmin, ekspresionizmin abstrakt,
realizmin, kubizmin, romantizmin,
prerafaelizmin e të tjerë. “Unë mësova
shumë nga të gjithë mjeshtrit,- vijon
ajo,- nga Pikaso mësova për dritën
pozitive e negative, aq mirë sa dhe për
perspektivën dhe dekonstruksionin.
Nga Rubensi dhe Moneti mësova
forcën e ngjyrave…, nga John Singer
Sergeant mësova realizmin dhe tek-
sturën…” Ajo adhuron Paul Klee, i cili
thotë: “Arti nuk riprodhon atë çka ju
shikoni, por ju bën ju të shikoni!”Erla,
me kërkesa të rrepta, ëndërronte që
një ditë të bëhej artiste e denjë. Ajo
nuk e dinte çfarë rrugë do të ndiqte,
por e dinte se ishte e talentuar dhe
kishte pasion dhe synim që një ditë
të arrinte të plotësonte dëshirat dhe
ëndrrat…Ajo kujton me nostalgji se
si, qysh e vogël , pas lapsit fi lloi të
vizatonte edhe me lapistula (crayola
markers), të cilat ishin të shtrenjta e
ajo nuk mundej t’i blinte gjithnjë…
Sot, piktorja nga Tirana nuk i ka më
këto vështirësi. Asaj nuk i mungon
asgjë, as bojrat, as vullneti, as aft ësitë
e as profesionalizmi. Stili i saj evoluon
vazhdimisht...
E mbushur plot ide, ndjenja e
dashuri për artin, piktorja e re pohon
se të pikturosh është një rrugë e pabe-
sueshme komunikimi, është gjuha
artistike dhe mënyra se si njerëzit
komunikojnë njeri me tjetrin. Ky ka
qënë gjithnjë frymëzimi i saj i madh
për vizatimet bardhë e zi dhe për pik-
turën me ngjyra…”Me pikturën time
dëshiroj të tregoj një histori, kështu
unë pikturoj e jap një “expression”
(shprehje të mendimit) , e bëj trupin
njerëzor “të fl asë”, jap karakterin e tij,
por gjithnjë, “e le derën hapur” për
interpretimin personal të vizitorit…
Unë synoj që shikuesi te ketë lidhje
të ndërsjellta me pikturën time, duke
krijuar një marrëdhënie “subjekt-
objekt”…Gjatë ekspozitave të tablove
të mia mua më pëlqen kur vizitorët
afrohen e më pyesin për kuptimin e
pikturës, të ndonjë fragmenti apo të
një detaji të caktuar.
Kjo i fut ata në meditim dhe unë
ndiej kënaqësi estetike nga ky re-
agim.”… E pyes Erlën se çfarë i pëlqen
më tepër të pikturojë. “Çdo gjë!”,
është përgjigjja e saj,- “çdo gjë që lid-
het me imagjinatën.” Asaj i pëlqen
të pikturojë në park, në zoopark, në
pozime modelesh, në familje, në sfi -
ladën e modës, në party e ceremoni
të ndryshme, në klasat e shkollës etj.
Ajo kujton kohën kur konkurronte
në ekspozitat e fi llimit: “Një botë e
bashkuar rreth artit”, “Fëmijët për
demokracinë” “Rainboë”(Ylberi),
“Shoqëria e parë mes syrit të fëmijëve”,
“Dita e nesërme” etj. …”Para se të nis
një pikturë të re,-vijon ajo,- së pari
përqëndrohem në formën humane të
trupit e më vonë në fytyrën! Puna më
e rëndësishme e projektit tim është
të përqëndrohem ose të lidhem me
pjesën më të dukshme të trupit, me
fytyrën! Fytyra dhe shprehja e saj janë
kyçi i suksesit të një piktori…
Fytyrave të karaktereve të mi u jap
më shumë saktësi nga sa paraqiten
në realitet, për të arritur atje ku viz-
itori të thotë: ‘Ja një fytyrë që tregon
një histori dhe shërben si një dritare e
shpirtit.’ Atëhere unë fi lloj një punim
tjetër, të ri.”Në veprimtarinë e saj kri-
juese, vërehet prirja për të pikturuar
njerëz te bukur e të hijshëm, veçanër-
isht subjekte gra.
Kjo, mbase, lidhet edhe me buku-
rinë e fytyrës së saj dhe me një hol-
lësi: kur ishte nxënëse në shkollën e
Tiranës, fi toi kurorën e mis-it gjatë
një konkursi bukurie…Erla i “krijon”
gratë me një shtat të gjatë, të holla, gra
elegante, duke u shtuar edhe pak ar-
rogancë, për t’i pare ato në një dritë
më të arrirë të mundshme…” Çdo
grua interesohet gjithnjë të duket e
hijshme, por bukuria e vërtetë e një
gruaje, -thotë Erla,- vjen nga brendë-
sia, nga zemra e shpirti i saj…Ja çfarë
jam e interesuar të kap nga një pozim
modeli!…Për mua, çdo grua është e
bukur!”
ÇMIM TË ARGJENDTË NË EKSPOZITËN E “BOSTON GLOBE”
Erlës i pëlqen të pikturojë në bard-
hezi aq sa i pëlqejnë edhe ngjyrat.
Ajo është e bindur se lapsi i zi shpreh
gjendjen shpirtërore të saj për të ndi-
kuar te gjendja shpirtërore e shikue-
sit. Ajo tani vizaton drejtpërdrejt nga
observimi i natyrës së gjallë, nga poz-
ime modelesh etj. Dhe, kur nuk është
e mundur të vazhdojë me modelin,
përdor fotografi met për të plotësuar
më vonë ndonjë detaj.Në ekspozitën
“Cell signal Exhibition” zonja ameri-
kane Jean Pembroke bleu një pikturë
të Erlës të titulluar “Critical Th ink-
ing” (Meditimi).
Mrs. Pembroke i dërgoi një email
Erlës e i kërkonte disa hollësi rreth
këtij punimi. Ajo shkruante: “Hello
Erla, gëzuar Vitin e Ri! Unë bleva një
nga pikturat tuaja të ekspozitës. Është
tabloja që paraqet një xhentëlmen të
menduar, i cili ka mbështetur kokën në
krahun e tij. Ndoshta vizitorët mend-
uan se është gjyshi juaj , por mua më
kujtohet se ju më thatë “jo”…Pikturën
tuaj ia dhurova bashkëshortit për
krishtlindje dhe ai e pëlqeu atë jashtë
mase! Motra ime dhe bashkëshorti
i saj gjithashtu e adhurojnë punën
tënde. Faleminderit! Do të dëshiroja
të më dërgonit ndonjë të dhënë rreth
kësaj pikture dhe rreth jetës suaj, në
mënyrë që t’u tregoj miqve tanë. Unë
kujtoj kur ju më thatë se ju ka marrë
shumë kohë pikturimi i portretit.
Faleminderit!” Dhe ja më poshtë
fragmente nga përgjigjja e Erlës: “…
ky portret është një nga kompozimet
e mia më të preferuara dhe ndjeva aq
dhembje e vështirësi që të ndahesha
prej tij. Portreti paraqet me një gjuhë
të qëlluar artistike një moment të cak-
tuar të shprehjes së personalitetit,
karakterit dhe ngjashmërisë së per-
sonit që ka pozuar. Ky portret që
është vlerësuar e pëlqyer nga të gjithë,
u paraqit në ekspozitën që organizoi
gazeta “Boston Globe” në vitin 2003,
ku morën pjesë më shumë se 3600
studentë të shkollave të mesme të
Massaçusettsit. Me “Critical Th ink-
ing” unë fi tova çmimin e argjendtë…
Gazeta “Boston Globe” organizoi në
rang shteti një ekspozitë pikture me
të gjitha shkollat e mesme të Massa-
çusettsit. Pjesëmarrja ishte jashtza-
konisht e madhe dhe mund të kenë
qenë më shumë se 1000 punime nga
gjini të ndryshme të pikturës dhe të
skulpurës.
Në këtë ekspozitë Erla fi toi çmimin
e dytë, “Silver Key” në kategorinë
bardhezi. Për Erlën ky ishte një suk-
sese i madh dhe mund të themi që
u bë një nxitje për të, për të punuar
më shumë e për të ndjekur rrugën e
veshtirë dhe të bukur të artit të pik-
turës. Emocionues ishte dhe vlerësimi
i marrjes së çmimit në një ceremoni
që u organizua nga bashkia e qytetit
të Beverlit, ku ajo jeton sot. Ishte një
ceremoni serioze, ku merrnin pjesë
kryetari dhe punonjësit e bashkisë.
Pasi u këndua himni kombëtar amer-
ikan dhe u ngrit fl amuri amerikan,
mes duartrokitjesh, Erla u përgë-
zua nga autoritetet e bashkisë sepse
kishte nderuar qytetin e Beverlit dhe
shkollën e mesme.
Piktorja shqiptare më tregon me
emocion për ditën e ceremonisë…
”Kryetari i bashkisë së Beverlit, MA,
më ofroi ta blinte këtë pikturë që
ta varte në murin e zyrës së tij. Ky
propozim, siç mund të përfytyrohet,
ishte një nder për mua, por unë në atë
kohë isha e dashuruar dhe e lidhur
shumë me atë copë arti…”, - thotë ajo.
Kam qenë e pranishme në disa ek-
spozita të Massaçusettsit ku ka marrë
pjesë edhe Erla me punimet e saj. Më
kanë bërë përshtypje vizitorët ameri-
kanë, të cilët qëndronin në heshtje,
për çaste të tëra para pikturave të va-
jzës shqiptare. Në të njëjtën kohë, më
kanë bërë përshtypje prindërit e saj,
Luljeta dhe Edmondi, të pranishëm
në çdo ekspozitë, me sa dashuri, re-
spekt e zemërdhembshuri i rrethojnë
ata dy vajzat e tyre…
Duhet përmendur këtu edhe motra
e dashur Lorina, pak më e madhe
në moshë, një vajzë e këndshme, e
sjellshme, edhe ajo aq e suksesshme
në studimet e saj të larta akademike,
e cila sot vazhdon “master degree”
ne Harvard…Të dyja ato, bija të
prindërve të tillë të devotshëm që
ndjekin me merak e vemendje ecurinë
në jetë të fëmijëve të tyre, vërtetojnë
thënien popullore : “Dardha bie nën
dardhë!...”Ne kemi ndjekur të gjitha
ekspozitat ku ajo ka marrë pjesë, jo
vetëm ditën e parë, por edhe në va-
zhdimësi,- thotë Edmondi,- dhe kemi
dëgjuar vlerësimet dhe përshtypjet
e vizitorëve. Më kujtohet, në Salem,
MA, u hap një ekspozitë, dhe Erla
mori pjesë me një portret të Xhon
Lennonit.
Per mua ky është një nga portretet
më të arrirë te saj dhe kudo ku e
ka paraqitur këtë punim, ka pasur
sukses… Qëndroja para punimit të
Erlës duke e parë portretin me ve-
mendje e shumë i përqëndruar. Ndër-
kohë erdhi një grua e moshuar dhe
më tha: “Unë jam mesuese arti ne
shkollen 8-vjeçare të Salemit dhe kam
ndjekur nga afër punimet e saj. Më
kanë pelqyer shumë! Ajo është shumë
e talentuar dhe “she ëill succeed” (do
të ketë sukses). Për mua, kompozimi i
këtij portreti është i mrekullueshëm,
me një cilësi të lartë artistike…” Por-
treti kishte pseudonimin ALBA dhe
Erla njihej me këtë pseudonim.
E R L A S H E H U - NJË DHURATË!Duke parë koleksionin e pikturave
5
të punuara gjatë viteve të studimit
në Massaçusetts College of Art and
Design, befasohesh nga tablotë
magjepsëse: “Zonjat pinë çaj”, Pylli
lakuriq”, “Frutat e pjekura”, “Zonja
me kone”, “Jetë”, “Ledi lexon letër
dashurie”, Fluturat”, “Dashuroj po-
ezinë” e të tjera. Në këto kompozime
elementet piktorike, pikëvështrimet,
kombinimi e shkrirja e ngjyrave
dhe loja me dritën të shkaktojnë një
ndjenjë drithëruese. Piktura e Erlës
rrezaton energji. Metafora e penelit
të saj bashkon formën me përmba-
jtjen, i jep rrugë narracionit, duke
zbuluar me delikatesë idetë dhe sub-
jektet. Tablotë e artistes refl ektojnë
metaforën e jetës, mbuluar nga një
vel i hollë e transparent , ndërthu-
rur pazgjidhshmërisht me damarët e
jetës.
Shfl etoj gazetat lokale të Bostonit
ku janë botuar artikuj vlerësues për
talentin dhe veprimtarinë e piktores
shqiptare. Gazeta e Beverlit, MA, ndër
të tjera shkruan: “Një person kaq i ad-
mirueshëm dhe i shoqërueshëm, Erla
Shehu po plotëson me sukses planet
dhe qëllimet e saj artistike, e pajisur
me një talent të jashtëzakonshëm, që
rrallë e gjen mes studentëve…” Më
poshtë radhiten çmimet e shumta që
ajo ka fi tuar.Beverly, MA, është qyteti
ku Erla jeton bashkë me prindërit,
është vendi ku ajo u kualifi kua me
sukses në Montserrat College of Art”
Beverly, MA, është komuniteti që i
njeh më mirë e i vlerëson pikturat
e saj në ekspozita e në media. Lexoj
rezymenë e saj të pasur me emra
shkollash kualifi kimi e përfi timi
vijon ne faqjen 9
KONTROLLI I ZEMËRIMIT SHPËTON JETËN
Kërkime të reja në këtë fushë
tregojnë se zemërimi prish qën-
drueshmërinë e valëve elektrike të
zemrës, gjë që mund të shkaktojë
çrregullim të ritmit në rrahjet e
zemrës. Ritmi jo normal mund të
shpjegojë arsyen përse ndonjëherë
zemra pushon papritur kur njeriu
përballet me tronditje, dëshpërim
të thellë a stres ekstrem. Këto
dhe të dhëna të tjera të ngjashme
i bëjnë ekspertët të mendojnë
se emocionet e forta mund të
ndikojnë për ndalje të papritur të
rrahjeve të zemrës. Por është ende
e paqartë se në ç’mënyrë zemëri-
mi, tronditja e thellë , trishtimi a
dëshpërimi, mund të dëmtojnë
zemrën. Studimi i ri lë të kup-
tohet se emocionet e forta mund
të ndryshojnë drejtpërdrejtë
stabilitetin elektrik të zemrës.
Shkencëtarët pranë universitetit
Yale morrën në shqyrtim 62 pa-
cientë që përdornin pejsmejkër,
pajisje e implantuar në trup për
trajtimin e sëmundjes së tyre në
zemër. Shkencëtarët u kërkuan
pjesmarrësve në studim që të
kujtonin një kohë kur ata ishin
ndjerë të zemëruar, dhe vëshguan
veprimtarinë e zemrës për të parë
nëse do të ndodhte ndonjë ndry-
shim. Gjatë këtij vëzhgimi me
aparat, shkencëtarët vunë re se
zemërimi shkaktoi tronditje në
valët elektrike të zemrës dhe se
disa pacientë reaguan më shumë
se të tjerët ndaj zemrërimit. Një
vit pas këtij eksperimenti, per-
sonat që kishin reaguar më fortë
ndaj zemërimit, kishin ndjerë
nevojën e ndërhyrjes së aparatit
pejsmejker për të rivendosur rit-
min normal të rrahjeve të zem-
rës. Shkencëtarët mendojnë se
ky çrregullim në zemër si pasojë
e zemërimit ka të ngjarë të shkak-
tohet nga një vërshim i adrenali-
nës. Ekspertët thonë se ruajtja e
qetësisë shpirtërore ndihmon në
zbutjen e rrjedhës së adrenalinës.
Për të kontrolluar zemërimin,
ekspertët rekomandojnë për-
dorimin e teknikave qetësuese
përfshi frymëmarrje të thellë dhe
ushtrime jo stresuese si yogën ose
ecjen.
MBIPESHA MES ADOLESHENTËVE
Shkencëtarët shqetësohen se
rastet e mbipeshës në radhët e të
rinjëve nën moshën 20 vjeçare po
vjen duke u rritur. Sipas tyre, kjo
rritje ndikohet edhe nga takti apo
mënyra se si i thuhet pjestarëve të
kësaj grupmoshe se ata janë mbi-
peshë. Mbipesha trupore është
një problem shqetësues mes të
rinjëve e të rejave amerikane. 1
në çdo 5 prej tyre janë mbi peshë.
Por nxitja e kësaj grupmoshe për
të rënë nga pesha nuk është e
lehtë, pasi fj alët duhen zgjedhur
me kujdes. Kështu thuhet në një
studim 5 vjeçar ku morrën pjesë
2 mijë e 500 të rinj e të reja me
peshë trupore mbi atë normalen.
Mënyra më e mirë për t’i motivuar
ata ishte përjashtimi nga fj alori i
fj alës “dietë”. Studimi tregoi se t’i
thoje kësaj grupmoshe të mbante
dietë, shkaktohej efekt i kundërt.
Ata që ishin të vetëdijshëm rreth
mbipeshës së tyre, kur u thuhej
të mbanin dietë, kalonin në eks-
trem, duke marrë tableta kundër
mbipeshës, duke mos ngrënë fare
gjithë ditën, ose duke shkaktuar
vjelljen e ushqimit nëpërmjet
futjes së gishtave thellë në gojë.
Shkencëtarët rekomandojnë që
mjekët t’u thonë pacientëve të
tyre se dieta ekstreme aktualisht
shton peshën trupore dhe nuk e
pakëson atë. Sipas studimit, mbi-
pesha shfaqet më shumë tek ata të
rinj e të reja të cilët mendojnë se
nuk kanë trup të bukur, prandja
prindërit nuk duhet t’i kritikojnë
ata për mbipeshën. Përkundrazi,
familjet duhet të përqëndrohen
në ngrënie ushqimesh të shënde-
tëshme dhe veprimtari të përbash-
këta fi zike siç janë lojra sportive
me top ose shetitje me biçikleta.
Astrit Lulushi
Zëri i Amerikës, Uashington
JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
5
JON1
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
JON6
Diten e djele, me 15
shkurt 2009, ne Toronto,
SHBSHK-ja organizoi nje
darke per pervjetorin e
pare te pavaresise se Ko-
soves. Kishte te ft uar te
ndryshem dhe atmosfera
ishte shume e gezuar. Ora-
tore te ndryshem e morren
fj alen per te pershendetur
dhe nga te gjithe u theksua
rendesia historike e kesaj
ngjarje. Turta festive, ne
formen e fl amurit tradi-
cional kombetar, ishte
porositur tek cift i Adrian
dhe Brunilda Brari dhe u
transportua nga Marlee
per tek restoranti i Sokolit
ne Mississauga nga mjetet
e gazetes JON. Muzika, pi-
jet, vallet, shakarat, njoh-
jet e takimet vazhduan
gjate. Sopranoja Mariana
Dhima qe kohet e fundit
po behet gjithnje dhe me
e pranishme ne aktivitetet
e komunitetit tone, per-
shendeti me disa kenge
shqiptare te tradites me te
mire. Nje pjese e tyre ishin
dhe varianti perfundimtar,
sic na thote dhe muzikanti
Jeton Kaci qe njekohesisht
eshte dhe aranxhuesi i
kengeve, i albumit te saj te
pare ne Toronto. Ish krye-
tari i SHBSHK-e, z. Muha-
rem Xhaferri preu torten
qe ju servir pjesmaresve.
Ne krye te salles ishte
vendosur nje portret ne
kembe i Heroit Adem
Jashari, veper ne allci e
skulptorit Hytbi Tarelli.
Contact: Edlira Sula for a quote
GRETA E KA DHURATE T’I BEJ NJEREZIT TE NDJEHEN MIRESHKRUHET NE REVISTEN KANADEZE“PROFILES OF SUCCESS”
GRETA’S HAIR DESIGN
416-245-1779
Si te gjithe shqipetaret
qe kane emigruar ne Kan-
ada, edhe une nje nene 70
vjecare kam nje vit qe kam
ardhur ketu.
Vajza ime punon paruki-
ere dhe nje klient i saj i dhu-
roi nje gazete shqipetare te
emertuar "JON". - Merre
mami, - me tha - lexoje, se
te ka marre malli te lexosh
shqip ne Kanada. Mbasi
kam punuar ne shtyp, me
thene te drejten me jane
neveritur ato lajme te sti-
sura te kohes se monizmit..
Me vone me ardhjen e
demokracise, liria e shtypit
solli shtimin e gazetave. Por
ç'te lexosh: politike, vrasje,
aksidente etj. - refl ektim i
jetes stresuese te shqiptarit.
Me nje kuriozitet fi llova
te lexoja gazeten "JON". Te
faqja e 4-t shikoj nje foto
me dicituren: "Me syrin e
nje femije". Ndala te kjo
foto dhe djali i trete nga e
djathta, dicka me kujtoi. Ky
ishte Kliton Verli. E lexoj
shkrimin me shume kuri-
ozitet... Me rrodhen lote.
Kisha pothuajse 30 vjet qe
nuk e kisha pare. "Toni i
vogel" - keshtu e therris-
nim. Ishte djale i urte dhe i
edukuar. Me mamane e tij,
Gonin, kam qene shoqe.
Kur takoheshim, e pyesja,
dhe me thoshte se Toni
eshte ne Kanada, eshte mar-
tuar dhe ka nje vajze.
Sa mall, sa kujtime te ka-
luara e nostalgji...
Klienti i vajzes erdhi
mbas nje muaji perseri dhe
me solli nje gazete tjeter. I
fola atij per Tonin dhe ai me
premtoi se do te bisedonte
me te.
Keshtu, nje dite, Klitoni
vjen ne shtepine tone. E
njoha menjehere... Mall,
shume mall dhe emocione...
Ndenjem bashke disa ore
duke kujtuar ato kohe. Eh!
Dita, muajt, vitet kalojne,
por une nuk besoja se Kli-
tonin do ta takoja prape nje
dite.
Gazeten "JON" e lexoj te
gjithe. Eshte pa politike. Te
ben per vete origjinaliteti i
artikujve, aktualiteti, histo-
ria, kultura. Me te vertete
nje "BRAVO" per te gjithe
stafi n e gazetes. Do t'i uroja
te gjitheve nga zemra te kini
shendet, dashuri e te ndih-
moni njeri-tjetrin, se jeni
vellezer ne dhe te huaj.
Perralle
ZOGU DHE NENA
Nje dite dimri nje nene
po shkonte ne pazar. Rru-
get ishin plot me bore. Qe
larg pa dicka te zeze ne toke.
Afrohet dhe shikon nje zog.
Ishte i mbledhur tok dhe me
sy te mbyllur. E merr ne dore
me te shpejte dhe fi lloi ta
ngrohe me afshin e gojes.
U kthye ne shtepi. Nena
donte patjeter ta shpetonte
zogun. E mbeshtolli me
nje pecete te ngrohte dhe e
mbajti mes duarve. S'kaloi
shume dhe trupi i zogut te
vogel fi lloi te levizte. Hapi
syte dhe deshi te ikte. Nena e
ledhatoi... Zogu u duk sikur
donte te thoshte: "Une nuk
kam mama, as shtepi! Dhe ti
nene me shpetove jeten!"
Kaluan dy dite dhe zogu
u be gati te vazhdonte fl u-
turimin e tij. Nena e mori
zogun ne dore per here te
fundit dhe e leshoi jashte
me mallengjim. - "Lam-
tumire" - u duk sikur thoshte
zogu. Ndaloi ne nje dege
peme, e veshtroi nenen me
mirenjohje, dhe fl uturoi drejt
diellit qe sapo kish dale.
"Fluturim te mbare" - tha
nena.
Nene Vasilika
Me 28 mars ne Tirane
do te zhvillohet takimi I
vlefshem per eleminatoret
e Kupes se Botes, Afrika
e jugut 2010, midis Kom-
betares se Shqiperise dhe
asaj te Hungarise.Sic dihet
Shqiperia dhe Hungaria
bejne pjese ne Grupin 1 se
bashku me Danimarken,
Portugaline, Suedine dhe
Malten. Kjo ndeshje eshte
mjaft e rendesishme per
ekipin tone duke konsid-
eruar barazimin pa gola ne
Malte me 11 shkurt te ketij
viti, barazim i cili ishte nje
zhgenjim I madh per ekip-
in tone duke na hequr dy
pike te sigurta ne leter. Por
sic dihet futbolli luhet ne
fushe dhe ekipi yne luajti
mjaft dobet per te merituar
te treja piket.
Per kete ndeshje traineri
Haan ka thirrur sulmuesin
e Tiranes Migen Memelli
per te cilin do te jete ndesh-
ja e pare me Kombetaren.
Bie ne sy lenia jashte e
Erion Bogdanit dhe e Ed-
mond Kapllanit. Bogdani
shenoi javen e fundit ne
kampionatin Italian. Ekipi
I tij Chievo fi toi ne trans-
ferte kunder Lazios 0-3
ku Bogdani shenoi golin
e pare. Kapllani gjithash-
tu nuk eshte titullar me
ekipin e tij Karlsruhe dhe
nuk ka shenuar asnje gol
kete sezon. Per repartin
e sulmit Haan ka thirrur
Hamdi Salihin qe luan ne
Austri me SV Ried dhe Be-
sart Berishen qe luan ne
Danimarke me AC Hors-
ens te cilet mendohet se
do te jene ne formacionin
startues,ndersa Xhevair
Sukaj(Vllaznia) dhe Me-
melli (Tirana) do te jene ne
stol te gatshem per ndonje
zevendesim te mundshem.
Ne mesfushe bie ne sy
rikthimi pas demtimit i
kapitenit Lorik Cana dhe
Altin Lales. Te dy mun-
guan ne ndeshjen kunder
Maltes, mungese e cila u
ndje shume pasi mesfusha
ishte pika me a dobet ne
ate ndeshje. Mosha mesa-
tare e Kombetares per kete
ndeshje do jete 26.8 vjec,
relativisht e re. Lojtari me i
vjeter ne moshe eshte Lala
34 vjec dhe me i riu eshte
portieri I trete Samir Uj-
kani 21 vjec.
Ne kete ndeshje nuk
pritet rezultat tjeter per-
vec fi tores, pasi edhe nje
barazim do ti shuante me
tej shpresat e ekipit per
kualifi kim. Mbas 4 ditesh
me 1 prill Kombetrja luan
ne Kopenhagen kunder
Danimarkes nje ndeshje
sa e veshire aq dhe e ren-
desishme. I urojme Kom-
betares sone suksese ne te
dyja ndeshjet me nje loje sa
me te bukur.
JON 1
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
Te dielen e pare te marsit, me date 1, ne
nje nga kinemete e Torontos u promovua
fi lmi i ri dokumentar i Valdet Salihu “1999”,
me skenar te Ilir Lenes. Filmi paraqet fakte
nga ngjarjet unikale te vitit 1999. Ne to be-
jne pjese dhe pritja e ndihma e refugjateve
kosovare nga shteti i Kanadase.
Pjesemarja ishte e kenaqeshme. Ndodhej
ne salle dhe ambasadori i Shqiperise ne
Kanada z. Besnik Konci si dhe nje delega-
cion nga Kosova i cili merrte pjese ato dite
ne nje panair industrial ne Toronto.
Ne fund, ekipi realizues i dokumentarit
ju pergjigj pyetjeve te shikuesve. Pati dhe
diskutime te lira. Ibush Jonuzi, Anetari i
Bordit Qeverises te Kosoves i dhuroi am-
basadorit Konci si dhe Valdet Salihut nga
nje kristal te bukur te mineraleve te Kos-
oves. Ky dokumentar do te shfaqet se shpe-
jti dhe nga TV OMNI 1. Publiku i huaj,
ishte kryesisht dhe destinacioni prodhues
i “1999”.
Ne daten 17 Janar 2009 ne Toronto
Convention Centre ne bashkepunim me
artiste kanadeze dhe kineze u organizua
gala Canadian - Chinese Lunar New Year
Show 2009.
Ne kete mbremje mori pjese sopranoja
shqiptare Mariana Dhima, e cila u paraq-
it perpara publikut me arie nga opera "
La Traviatta" Verdi dhe gjithashtu me arie
nga opera " Gianni Schicchi " Puccini.
Sopranoja Mariana Dhima u mireprit
me duartrokitje te nxehta nga publiku
i shumte dhe foli gjithashtu ne interv-
ista te ndryshme ne televizionin kinez
CityTV dhe ne nje nga gazetat e njohura
kineze.
Ne kete koncert te madh ishin te pran-
ishem personalitete kanadeze dhe kineze.
Urime te ngrohta tek artistet pjesemarres
ne kete koncert derguan Prime Minister
Mr.Stephen Harper, Premier of Ontario
Mr. Dalton McGuinty dhe gjithshtu nga
Ontario Minister of Citizenship and Im-
migration , Minister Michael Chan.
Sopranoja shqiptare Mariana Dhima interpreton Puccinin
... dhe Traviaten e Verdit
Relacioni midis modës dhe viza-
timit shpesh është i fortë dhe disa
herë i dobët, por megjithatë është
një përpjekje e vazhdueshme e
ideve dhe tensionit estetik midis
tyre, gjë e cila ndikon në infl uencën
e këtyre dy fushave paralele. Fushat
e tjera të funksioneve të ndryshme
u vijnë në ndihmë duke ardhur gati
automatikisht në një ide për veshje,
aksesorë, etj. Forma më minimale
e modës pastaj zbulon një sekret
të ri, që pjesa e ideuar është shpesh
më interesante se veshja e përfun-
duar. Porse, mund të ndodhë edhe
që pjesa e prodhuar të jetë më e
specifi kuar dhe më interesante
se ideja e fi llimit. Disa produkte
të modës prodhohen mbështetur
mbi abstrakten. Ato injorojnë edhe
mbajtësin e veshjes duke mos re-
spektuar as të dhënat fi zike, duke
mos i vënë në vendin e duhur pjesë
të ndryshme të veshjes dhe duke
e sjellë atë jo praktike. Që këtu ka
lindur ideja që trupi duhet konsid-
eruar si një telajo ku duhet piktuar,
ose si një objekt të cilit do t`i jepet
forma skulpturore sipas konceptit
të krijuesit.
Arkitektura e parë që ka realizuar
njeriu është veshja, për të krijuar një
ambient mbrojtës. Pra në kuptimin
e parë, veshja të çon tek mbrojtja
nga të ft ohtit apo të nxehtit. Porse
në kuptimin e dytë ajo përcjell
kënaqësinë e përkatësisë në një
grup apo shkallë të caktuar dhe në
sisteme të tjera përcjell mesazhe
sensuale ndaj një grupi të caktuar
njerëzish, të një tribuje apo klani.
Me kohë ajo fi lloi të perfeksiono-
hej duke u shtuar dhe me objekte
zbukurimi, apo ornamente, për të
treguar hierarkinë apo dinastinë.
Pak e nga pak veshja krijoi gjuhën
e vet vizive e cila duhej të ishte në
koherencë me gjeometrinë e kohës.
Kështu për shumë kohë veshja i
përshtatej trupit dhe ndryshimet
nga shekulli në shekull ishin shumë
të vogla. Vetëm në fund të shekul-
lit XIX, fi lloi të zbulohej kënaqësia
e çrregullsisë dhe e mos respek-
timit të raporteve; e përmbysjeve të
gjuhës së ndërtuar vizive. Kjo fi lloi
me përmbysjen e rregullave në pik-
turë nga avangardat ruse, vazhdoi
me eksperimentet e Yves Klein në
vitet `60 (për ta parë trupin si një
vëllim mbi të cilin mund të ma-
nipulosh idetë duke vepruar direkt
me ngjyrë mbi të) dhe të tjerë pas tij
që ushtruan body-art duke u dhënë
shkak stilistëve të krijonin veshje
direkt në trup vetëm me ngjyrë.
Këto ide qenë shumë novatore,
saqë i shndërruan pasarelat në një
shfaqje të vërtetë arti. Çdo lëvizje
në pikturë apo në gjinitë e tjera të
artit pasqyrohet dhe në modë. Çdo
stilist mund të krijojë një fytyrë të
vetën, një krijimtari artistike tërë-
sisht personale dhe të pavarur nga
të tjerët.
Për të krijuar një individualitet të
tillë stilistët rendën për të zbuluar
ide të reja për të qëndruar gjithmo-
në ndër më të mirët dhe ky kërkim
idesh solli dhe kthimin tek tradita,
si baza më e mirë për të justifi kuar
krijimet dhe për fat të mirë, tradita
duke qenë një ekstrat i krijimtarisë
në shekuj ka se me çfarë të furnizojë;
mbetet gjithmonë një fushë që duke
e eksploruar zbulon gjëra të reja.
Edhe tradita jonë në këtë drejtim
është shumë e pasur. Një veshje
popullore shqiptare është një ek-
spozitë më vete e artit popullor.
Është e mahnitshme larmia e ko-
stumeve popullorë në vendin tonë
dhe puna aq e hollë me detajin.
Kemi një pafundësi fl orealesh të
qëndisura mrekullisht nga duart
e vajzave dhe grave. Qëndisja dhe
endja kanë qenë traditë vetëm për
femrat të cilat kalonin një pjesë të
mirë të ditës mbi to. Ato qëndis-
nin veshjet për femra, meshkuj
dhe për fëmijët e familjes. Mund
të ndodhte që përgatitja e një ko-
stumi shkonte me vite të tëra dhe
ajo ishte një pasuri e madhe për
familjen, e cila trashëgohej në çdo
brez. Rrallë ndodhte që një veshje
të ishte e thjeshtë në ndërtimin ar-
tistik të saj, edhe ato që i përkisnin
shtresave jo të larta të shoqërisë
shqiptare. Pothuajse të gjitha vesh-
jet kishin të njëjtin seriozitet për-
gatitjeje dhe të njëjtin shpenzim në
kohë, në punë dhe në materialet e
përdorura në të. Çdo veshje kishte
ngjyra, shumë ngjyra. Gjejmë në
to të bardhën që zë pjesën më të
madhe të veshjeve(këmishat, fus-
tanellat, jelekë, tirqe, çitjane…);kjo
e bardhë e plotë(reminishencë e
veshjeve ilire) kombinohet me të
kuqen hallej, të artën, me blu ko-
balt, të gjelbrën smerald, vishnjen
e errët madje dhe të zezën(jelekë,
xhubletë, gjoksore, tunikë…). Si
pëlhura ka ndërthurje të damaskut
apo velurit me mëndafshin dhe të
gjitha këto të qëndisura me fi je fi ne
metali të çmuar(ar ose argjend).
Motivet e qëndisura janë kryesisht
fl oreale, lulet e stilizuara, shpendë,
insekte si evokim i kohës së in-
teresimit të njeriut mbi natyrën,
arabeskat dhe motive gjeometrike
më të vona dhe më pak me simbole
pagane, por edhe në ato veshje që
gjenden janë shumë potentë si mo-
tive, sepse mbizotërojnë dukshëm.
Qëndisja shpeshherë shoqërohet
me punë kryq për të krijuar një
element tjetër dekorativ dhe copa
të mbivendosura si reliev. Pjesët
më tepër të qëndisura janë jakat,
mëngët shpinoret, gjoksoret, tu-
nikat, etj., të cilat gjenden në mod-
ele nga më të larmishmet. Çdo
krahinë ka një veshje të ndryshme
nga tjetra. Çdo ceremoni apo rast
gëzimi ishte një okazion për të
veshur kostumet më të bukura në
botë. Ato që janë më tepër të për-
dorshme janë jakat rrumbullake,
mëngoret e qëndisura në fund, tek
burrat i gjejmë të mbledhura, tu-
nikat janë të përdorura shumë dhe
të larmishme në formë në pjesën
fundore të tyre, gjoksoret e Shq-
ipërisë së mesme me jakat e mëdha
dhe të gjera, Xhubletat me kindet e
mëdha, rripat e trashë me togëzat
e rënda prej bronxi, dhe një mori
kapelesh, shamish apo përparjesh.
Dhe të gjitha këto të qëndisura me
fi je të arta dhe argjendtta, me mo-
tive ku asnjë nuk i përngjan tjetrit.
Edhe në veshjet e mesjetës të im-
ponuara nga sundimi turk, përsëri
u ruajt karakteri kombëtar duke i
sjellë ato si një vepër origjinale shq-
iptare, siç është veshja e Shqipërisë
së mesme me çitjanet që zbresin deri
tek kavilja. Me qëndismat në rre-
thorin mbyllës, me jelekun që zbret
sa mbaron gjoksi dhe ka vetëm një
mbyllje duke lënë të kuptohet forma
e gjoksit, veshja është trasformuar
në një veshje tërësisht shqiptare dhe
po aq e hirshme dhe joshëse. Edhe
kaft ani që është një xhaketë e gjatë
që zbret deri në fund të këmbëve
më mëngë të gjatë të rëna nga pas.
Kokat zakonisht mbuloheshin me
shami në zona të veçanta dhe diku
me kapele të stilizuara ku gratë
mund të shprehnin gjithë dëshirën
dhe talentin e tyre për t`i zbukuruar
me lule ose dhe me zbukurime me
gurë ose pare. Një veshje të tillë dhe
një mbretëreshë e asaj kohe do ta
kishte zili. Një fakt është që veshja
shqiptare eshte prekur pak, ose thu-
ajse fare nga tendencat fetare, në të
nuk gjenden kryqe, fi gura shenjtësh,
aty gjithmonë ka lule të stilizuara,
fl utura, zogj, fi gura gjeometrike etj.
Në këto kohë dhe pëlhurat fi lluan të
zëvendësohen me linone dhe pam-
bukun si më pak të kushtueshme.
Edhe në kohë të mëvonshme
qëndisja ka zënë një pjesë të mirë
kohe të vajzave shqiptare deri në
mesin e viteve `80 duke e zhvilluar
si hobi në kohën e lirë, madje në
këto vite pati një ndryshim të stilizi-
meve të cilat vinin më të studiuara
dhe inspiroheshin shpesh herë nga
krijimet e artistëve që punonin në
ndërrmarrjet artistike të asaj kohe.
Sot qëndisja vjen si një objekt
koleksioni. Interesimi ndaj saj qën-
dron në vlerën historike të veshjes
shqiptare edhe pse në këndvësh-
trim të vogël nuk mund të quhet
një vepër e mirëfi lltë arti, ajo vjen si
një thirrje e fortë e së kaluarës tonë,
përcjell mendimin, ndjenjat dhe
informacione të çmuara të kohëve
të tjera. Është një pasuri e jona.
Nga gjithë ajo trashëgimi kul-
turore që kemi, nga dokumen-
tet historike, artistikë dhe muzealë
dhe nga objektet e gjalla që kanë
mbetur në sëndukët e vjetër të
shtëpive karakteristike shqiptare
apo dhe nëpër ato pak muze et-
nografi ke, jemi të ndërgjegjshëm
për atë pasuri të madhe qënd-
ismash, aksesorësh të mrekul-
lueshëm byzylykësh, togëzash,
varësesh aq të rralla, veshjesh
mëndafshi dhe kadifeje të qëndi-
sura dhe të punuara aq bukur, saqë
mahnitin mbi të gjithë vizitorët e
huaj. Kjo tërheqje ka ndodhur në
çdo kohë, aq sa artistë, piktorë dhe
estetë të huaj nuk kanë mbetur pa
e vënë në dukje këtë krijimtari të
larmmishme, duke krijuar vepra
me vlera dhe artistike. Ndër këta
mund të përmendim; piktorin an-
glez Eduart Lir, piktorin francez
Leon Zherome, piktorin kroat Pajo
Jovanoviç, autoren angleze Edit
Durham, etj, që me krijimtarinë e
tyre kanë lënë dokumente shumë
të vyera jo vetëm artistike, por dhe
historike mbi veshjet karakteris-
tike shqiptare.
JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
8
Merita Toçila, stiliste
Astrit Lulushi
“Më mirë vone se kurrë” – kjo
shprehje të përgëzon për dicka që
duhej të ishte bërë me kohë, e të
ngushëllon për atë që s’duhej të
kishte ndodhur.
Më në fund “Vatra" ka vatrën
e saj në internet - http://www.
federatashqiptarevatra.com/, falë
punës së degës së kësaj organizate
përfaqësuar nga Merita Bajraktari
McCormack në Uashington DC,
qëllimi i së cilës është lehtësimi
i lidhjeve mes shqiptarëve kudo
që ndodhen. Kjo nismë sikur të
ngroh se Vatra nuk do të shuhet,
sepse do të përllogaritej si mëkat
kombëtar nëse qoft ë edhe heshtej
përpara shpërjes së këtij insti-
tucioni - më i herëshmi mbarë
shqiptar në mërgim, dhe më do-
biprurrësi. “Gjaku i ri” më në fund
ka vendosur t’a kthejë vemendjen
drejt Vatrës, për t’a mbajtur gjallë
qoft ë edhe virtualisht.
Por mbyllja e gazetës “Diel-
li”, është ajo që s’duhej të kishte
ndodhur – më mirë kurrë se vonë.
Ndoshta thonë se punonte me
humbje e falimentoi, por ky është
argument materialistësh, sepse
idetë nuk numërohen e as pesho-
hen. “Dielli” ishte vepër ideal-
istësh, që nga dita kur u krijua në
shkurt 1909.
Të pallogaritëshme mbeten
vlerat e “Diellit”. Vitet e fundit
botimi i saj erdhi duke u rralluar,
si për t’i bërë vatranët të mëso-
heshin pak-nga-pak pa të. Gazeta
që i nxiti shqiptarët “jepni për
nënen”, duket se harroi t’i më-
sonte të kujdeseshin për atë vetë.
“Dielli”, pararendëse e “Vatrës”
dhe zëdhënësja 97 vjecare e saj,
nuk është më. Ishte kjo mbyllje
e nevojëshme, e mirë, e drejtë? –
Nëse jo, atehere c’u desh autha-
nassia?
E botuar atëhere kur shqiptarët
e Amerikes përbënin bashkësinë
më të varfër e më të pa-arsimuar
të këtij kontinenti, sot “Dielli” nuk
del më, për arsye fi nanciare, thonë,
edhe pse shqiptaro-amerikanët
ndjehen relativisht më të pasur e
më të shkolluar, por ndoshta jo më
idealistë se para-ardhësit e tyre.
Duke ju konsideruar gjithenje si
simbol te vlerave te gruas shqiptare
JON vazhdimisht mban kontakte me
ju. Per kete numer te gazetes do te
donim mendimin tuaj per dy pyetje
qe na i kane bere disa lexues.
A keni menduar ndonjehere per
t’u hakmarre karshi atyre qe ju kane
demtuar jeten tuaj dhe a ndjeni ur-
rejtje per ta ?
Hakmarja dhe urrejtja nuk jane
ne natyren time. Me aq sa me ka
demtuar mua dhe familjen e tim
shoqi regjimi i kaluar do te ishte e
justifi kueshme cdo ndjenje hak-
marjeje dhe urrejtjeje por une e kam
kapercyer kete cak dhe as e desheroj
revanshin. Ai nuk eshte konstruk-
tiv, nuk sjell asgje te mire. Une jam
per drejtesine, per rivendosjen e
vlerave te demtuara dhe per nje
kompensim sa te jete e munduar
me te madh per njerezit e demtuar.
Kuptohet sipas shkalles se demtimit
dhe mundesive te kompensimit.
Mendoj se me nje deshire te mire
jane te gjitha mundesite per te re-
alizuar kete higjiene shoqerore qe
shoqeria shqiptare te jete e shende-
teshme dhe te mos vuaj gjithnje nga
komplekset e keqia te hakmarjes
dhe urrejtjes. Ne i dime se c’pasoja
kane keto, i kemi provuar dhe na
kane kushtuar shtrenjte.
Cila do te ishte per ju rruga me
e drejte per forcimin e komunitetit
shqiptar ne Kanada dhe a eshte e
mundur kjo ?
Sigurisht eshte plotesisht e mun-
dur. Ky komunitet eshte i shendet-
shem dhe i forte por jo aq sa duhet i
organizuar. Ekzistojne ketu shume
organizime shqiptare ne baze kra-
hinash, moshash dhe ne feve. Keto
jane shume te mira por ne preten-
dojme per nje perfaqesim me te
madh dhe gjitheperfshires. Mendoj
se keto mundesi dhe drejtime jane
ne Shoqaten e Bashkesise Shqipta-
ro Kanadeze. Eshte bere nje pune
mjaft e mire ne kete drejtim. Ajo
eshte shtuar dhe fuqizuar dhe na
Vijon në f. 9
-Perse deshironi te shkoni ne
Skoci, perse e doni vizen angleze?
-Per te pare vendin ku ka jetuar
e vdekur poeti im i preferuar.
-Po arsye te tjera a keni?
-Po, disa, por besoj se Robert
Bernsi eshte kryesorja dhe e mjaf-
tueshme per te kerkuar nje vize!
-Per vajzen eshte veshtire .
-E veshtire ?! Si mundet te shkoj
pa te!
-OK , me sill pashaportat.
(nga biseda ne konsullaten an-
gleze ne Tirane midis konsul-
lit anglez dhe K.Verlit ne mars
1995)
Kudo ku skocezet kane emigru-
ar ne bote, kane sjelle me vete dy
gjera shume te rendesishme per
ta: dashurine per uiskin dhe pa-
sionin per poezite e Robert Bern-
sit. Nje here ne vit, ne pervjetoret
e ditlindjes se tij, me 25 janar, ata
i kthejne keto te dyja ne nje feste
te vertete qe eshte dhe festimi me
i madh ne bote, i pervitshem, i
punes se nje shkrimtari. Dakort,
por jo vetem skocezet . . . edhe
nje pjese e madhe e lexuesve te tij
ne mbare boten, sic eshte rasti i
bisedes se me siperme te nje shq-
iptari. Pse shume shqiptare e duan
Robert Bernsin ? Mos ndoshta
ngaqe qarkullon nje hipoteze qe
skocezet jane me origjine te lashte
te nje dege te pellazgeve ? Ngaqe
veshin ate lloj fustanelle dhe i bien
gajdes si ne ?! Apo mos ngaqe na
afrohet temperamenti ?! Por tem-
peramentin e tyre ne nuk e kemi
pas ditur se nuk para kemi bred-
hur deri aty. Jo ! Dicka kemi ditur.
Ate lloj informacioni te nevojsh-
em per skocezet e kemi marre nga
perkthimet e bukura te poezise
se magjishme te Bernsit nga duar
profesionistesh si Dritero Agolli
dhe Dhori Qiriazi. Dhe kaq mjaf-
ton per ate komunikim universal
qe e ben vetem nje “teknologji”
e nje shkalle te pa aritshem nga
niveli i cilesise shpirterore, ajo
qe quhet arti poetik, ajo gjuhe qe
eshte e kuptueshme nga te tere
ato qenie njerezore qe i ka bekuar
perendia. Zoti patjeter qe ishte
poet se pa nje frymezim poetik
nuk do kishte mundur te krijonte
ato mrekullira qe ka bere. Prandaj
dhe poetet e mire i ngjajne disi
Atij ose kane marre shume nga
Ai.
MERI MORISON
O Meri dil, rri ne dritare,
Tani eshte or’e deshiruar;
Veshtrimi yt qe shkrep si zjarre
Th esaret vete ka varferuar !
Me ankth te madh do te ren-
koja
Si skllav i djegur, i keputur,
Po vec, ah, ty te te fi toja
Moj Meri Morison e bukur !
.......................................
EPITAF PER PUSHTIN
E MAKLINIT
E qajne burrat ne Maklin
Se pse i pat ndihmuar
Dhe grat’ e tyre, sigurisht,
S’i pati hic nencmuar.
Dhe kalamanet ne Maklin
S’i shkelin kurre tek varri,
Se ndoshta ishte, kush e di,
Baba per ta qyqari !
(perkthime te Bernsit nga origji-
nali, prej Dhori Qiriazit)
vijon nga faqja (8) DY PYETJE MESHAN ÇINISË
vijon nga faqja 5
përvojash profesionale.
Shumë herë “Free lance ëork”—
bashkëpunëtore e jashtme e shtypit
dhe botimeve jo vetëm në Massa-
çusetts, por dhe në shtete të tjera të
USA. Pjesëmarrëse në ekspozita të
pikturës në “Starbuck Cofee”, Bev-
erly, më 2009; në “Barnes & Noble
Booksellers” Peabody, MA, më 2009;
në “Th e Gallery Della-Piana, Little
Gems” në Venham, MA më 2008; në
“Degree Project Shou, Mass Art” në
Boston më 2008; në “Portfolio Open
House, Mass Art” në Boston më 2008;
në “All Sçool Shou , Mass Art, në Bos-
ton më 2005 e në dhjetëra ekspozita të
tjera të Massaçusettsit. Të panumërta
janë edhe çmimet që ka fi tuar, duke
përmendur mes të tjerash, çmimin
“Stephen Phillips”, me të cilin fi toi një
bursë prej 12.000 dollarësh, më 2008.
Më 2007 fi toi çmimin “Calvin Burnett
Aëard” nga “Mass Art Faculty Design
Department”. Më 2004 fi toi “1st Place”
nga “Th eater Company”.
Më 2004 fi toi “Silver Key” dhe “Por-
tofolio Nominee” nga gazeta “Th e
Boston Globe Sçoolastic Art Aëards”.
Më 2004 fi toi “Special Congressional
Recognition, Massaçusetts 6th Con-
gressional Art Competition”, pasuar
nga shumë çmime të tjera, të fi tuara
qysh në vitin e parë të mbërritjes në
Amerikë. Piktorja shqiptare është
anëtare e “Museum of Fine Arts” në
Boston.Erla është vlerësuar gjithashtu
nga media si mjeshtre e formës dydi-
mensionale që përdor ngjyrat e ujit,
ngjyrat e vajit, lapsat me ngjyrë, grafi -
tin, akrilikun, kanvasin, pikturimin
mural, median digitale etj. i rikthe-
hemi edhe një herë pikturës murale të
fl amurit amerikan në sallën e madhe
të shkollës së Salemit.
“Unë pikturoja gjatë pushimeve ver-
ore,- thotë ajo-. Së pari hipa shkallët
dhe e skicova fi gurën e fl amurit në
mur, me laps. Ditën e tretë, kur zbrita
nga shkallët dhe pashë tërë atë tablo të
madhe, psherëtiva: “O Zot!” Ajo ishte
vetëm 14 vjeç! Por tepër e pjekur për
të dhënë një vepër dinjitoze, fl amurin
e USA pranë të cilit, qysh prej vitit
2000, në çdo 4 korrik studentët e më-
suesit e kësaj shkolle këndojnë himnin
kombëtar. Ata kujtojnë Erlën me nën-
shkrimin e saj poshtë pikturës së fl a-
murit. Ata kujtojnë se ajo është “Alba-
nian” nga sigla “ALBA”, pseudonim që
ajo zakonisht e vendos në pikturat.…
E pyes për planet e saj. Si në një meta-
forë artistike, kur zbriti nga fl amuri,
ashtu i ngjan dhe tani, duke vështruar
mes perspektivës, tablonë e madhe të
punimeve të saj skicuar në “pëlhurën”
transparente të së ardhmes.
Ajo punon “part- time” (me orar jo
të plotë) për “bissnes offi ce” në “Mass.
College of Art and Design” në Boston,
në kolegjin ku përfundoi studimet dhe
pjesën më të madhe të kohës e kalon në
shtëpi duke pikturuar e ilustruar “me
të dy duart”…”Planet e mia?... Së pari,
—observimi—krijimi—ilustrimi! – në
unitet edhe me idetë fi lozofi ke, siç kam
vepruar deri tani…Së dyti, dëshira për
të vizituar Shqipërinë e për të hapur
një ekspozitë vetjake në Tiranë, duke
përfshirë edhe kompozime me peiza-
zhe nga natyra e bukur e atdheut tim”,-
përfundon ajo.Erla është një dhuratë
për prindërit, për motrën Lorina; është
një dhuratë për diasporën shqiptaro-
amerikane, për komunitetin ameri-
kan, e më tej, për vendlindjen e saj.
Ps. Punimet e E.Shehut mund të
ndiqen në adresën:
www.erlashehu.blogspot.com
6 JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
10 9
vijon nga faqja 3
-Mississauga, 8 mars. Restoranti
shqiptar i Sokolit nga Dukagjini,
ne Drew e Bramalea Rd. Shoqata
shqiptare “Malesia e Madhe” gjate
nje mbledhje te zakonshme pune
te saj te drejtuar nga veprimtari
dhe bisnesmeni i suksesshem ne
Kanada dhe Amerike, Tony Su-
faj, mblodhi dhe nje sasi prej disa
qindra dollaresh ndihme per te
mbeshtetur veprimtarine e kishes
ortodokse te Elbasanit. Sasia e te
hollave, ne emer te kesaj shoqate,
ju dorezua At Nikolla Markut nga
Tony Sufaj. JON nuk mund te rri
pa theksuar me kete rast faktin qe
pothuaj te gjithe anetaret e sho-
qates jane te besimit katolik dhe
ata me dashamiresine e shqiptarit
dhe thjeshtesine e malesorit, fare
natyrshem, me nje fj ale te Tony-t,
japin ndihma per vellezerit e tyre
ortodokse.
-Nje kanadez me origjine aus-
tro-hungareze ( R.S. ) qe punon
ne fushen e ndertimeve duke
hulumtuar mbi origjinen e gruas
se tij italiane nga Sicilia, verte-
ton sipas sugjerimit te kolegut
te tij shqiptar ( K.V. ) origjinen
e saj te vjeter shqiptare. Si arriti
kolegu shqiptar t’i sugjeroi atij nje
hipoteze pak sa te cuditeshme per
te ? Th jesht nga pershkrimi i tem-
peramentit te saj si dhe nga mbi-
emri i vajzerise – Spatari, Spata,
do me thene shpata. Ky lloj mbi-
emri ka qene shume i perhapur ne
mesjete e deri sot ne Shqiperine e
jugut dhe ate te veriut. Le te ku-
jtojme vetem familjen princerore
te Gjirokastres – Bua, -e Shpata,
Gjin Bue Shpata si dhe disa ofi cere
trima qe i kane sherbyer Skender-
beut, origjina e te cileve eshte nga
zona veriore e vendit.
-Ka me se tre vjet qe nje shq-
iptare ka hapur ne Toronto, zona
e Forest Hill-it, nje kopesht privat
femijesh. Deri tani ai funksionon
shume mire dhe frekuentohet
pothuajse krejtesisht nga te huajt
(po t’i quanim keshtu ata qe nuk
jane shqiptare).
-Ne fund te janarit dhe me 5
shkurt u mbushen dy vjet nga
vdekjet e futbollistit te mirenjohur
Arben Minga dhe poetit Ylli Der-
vishi, ketu ne Kanada.
-Qe nje njeri me kombesi shq-
iptare te mos kete deshire te jete
shqiptar, nuk eshte ndonje gje
per t’u cuditur se kjo ndodh me
shume njerez. JON njeh shume
turq, greke, indiane, kineze, ital-
iane, sudaneze, arabe etj. qe do
kishin deshire te mos kishin
kombesine qe kane por ate shq-
iptare. Fatkeqesisht kjo nuk varet
nga njeriu. Ai ashtu lindi, nuk e
la kush te zgjidhte. Per shtetesine
edhe mund te besh ndonje levizje
sipas kushteve dhe preferencave
individuale. Ajo qe na duket pak
si jashtezakonisht e cuditshme
me disa bashkekombas shqiptare
me shtetesi kanadeze eshte fakti
se pasi na kane mbushur mend-
jen se nuk jane me shqiptare a
me origjine shqiptare ( te qenurit
apo jo nuk varet nga ta ) vijne e na
nderoje me pranine e tyre neper
aktivitetet tona, bile kerkojne e
marrin dhe fj alen kur kane nje
fare publiku perpara. Deri ketu
mire apo “so far so good” sic
thuhet rendom ketu. Per ne te
JON-it lepuri fl e tjeterkund. Si do
t’i shkruajme lajmet ne raste te
tilla ?! Se keshtu sic na erdhi nje
shkrim, kryeredaktorit ju duk pak
si e cuditeshme ta botoje, p.sh. :
“Ne takimin e fundit qe bene shq-
ipetaret e Torontos ishte ft uar dhe
deputeti i parlamentit te Ontarios
z. Jhon Smith. Ashtu si shume
shqiptare te pranishem dhe ai foli
anglisht ne pershendetjen e tij,
pastaj fj alen e moren dhe disa te
huaj te cilen na pershendeten ne
gjuhen tone te bukur shqipe. Zoti
Kasem Hysenbegasi dhe zonja
Bakushe Njazi Kumrie Vata e mb-
yllen falenderimin e tyre me fj elet
e ngrohta “ Ne jemi hepi. F-a-l-e-
m-i-n-d-e-r-i-t Albania”. Report-
eri yne pas aktivitetit u takua me
zotin Kejs dhe zonjen Bejk per t’i
pyetur ato mbi aktivitetin dhe se
ku e kishin mesuar shqipen tone
te lashte dhe te bukur. Zoti Kejs
na tha se i respektonte shqiptaret
dhe se gjuhen shqipe e kishte me-
suar aty ne Shqiperine e dashur
dhe te bukur kur kishte qene drej-
tor i ujrave te zeza, te dashura
dhe te bukura dhe plehrave te pa
ricikluara te kendeshme te Ma-
murasit. Zonja Bejk na tha se me
shqiptaret ishte njohur per here te
pare ne zonen e Bonxhornos sic i
thone latinet ku dhe kishte lindur
pasi i jati, nje militeri gaj, ishte
caktuar me nje mision aty. Dhe
shkollen ne Permet dhe Korce e
kishte kryer e rrethuar me shoke
qe fl isnin shqip. Aj llav Albania,
e mbylli ajo fj alen, e mbushur ne
lot”.
Ne do te bejme ceshte e mundur
per te nderhyre prane ambasades
tone si dhe, pse jo, edhe prane
qeverise shqiptare per t’i nderuar
sic duhet dashamiresit e kombit
dhe vendit tone.
Timothy’s World Coffee... me atmosferë shqiptare
1070 Eglinton Ave. W(Allen Road & Eglinton), Toronto, ONTel: (416) 785 8600
ka perfaqesuar ne disa evenimente
te rendesishme kombetare. Men-
doj se ne duhet te shtojme punen
ne kete drejtim si dhe te perfaqe-
sohemi tashme dhe ne ngjarje te
ndrydhme nderkombetare, qoft e
ato kulturore, shkencore, sportive,
politike etj. Ky mendoj eshte nje
drejtim i ri i punes se SHBSHK-se.
Per kete duhet me teper pjesmarje
dhe kontribut ekonomik dhe in-
telektual nga te gjithe ata qe jane
krenare per prejardhjen dhe iden-
titetin e tyre dhe qe shohin vlera
te cmuara ne kulturen tone. Keto
duhet t’i ndajme me te tjeret ash-
tu sic dhe ata i ndajne me ne. Ne
kete veshtrim une nen peshen e 81
vjeteve qe mbaj mbi supe, me kete
rast, i bej thirrje gjithe shqiptareve
qe te mbeshtesin sa me shume
SHBSHK dhe te kontribuojne ne
forcimin, zgjerimin dhe emancipi-
min e saj. Nga kjo do te perfi tojme
te gjithe, do te ndjehemi me mire
dhe do t’i kemi bere nje sherbim
shume te cmuar dhe Shqiperise.
A mendoni
ndonjehere se ku
i keni har xhuar
leket ne fund te
muajit? E veshtire
ta thuash! Ju be-
soj. Jetojme ne nje
bote te mbushur
me fatura, relkla-
ma, ulje çmimesh
per produkte te
mirash dhe luksi.
Por ne qoft e se do kishit nje buxhet
familjar do ta dinit me saktesi se ku shkuan
leket. Buxheti eshte nje element teper
kryesor per te planifi kuar fi nancat person-
ale apo familjare. Me kujtohet gjyshja, me
vjen per te qeshur. Kur ajo bente buxhetin
mujor me dukej sikur ishim te varfer ose
gjyshja me dukej e prapambetur; edhe pse
gezohesha kur ajo shkruante dhe une lex-
oja akulloren time apo kulacin pese lekesh
ne buxhet.
Tani e kuptoj rendesine e buxhetit.
Eshte i rendesishem jo vetem per te ditur
se ku leket harxhohen por gjithashtu per
te pasur anen fi nanciare nen kontroll.
Dhe pa diskutim cdo pune paguhet.
Buxhetimi ndihmon – ne mireqenie fi -
nanciare me te mire dhe akumulim pa-
surie.
Per te organizuar buxhetin, perdor nje
program te thjesht ne kompjuter, ose per-
dor fl ete fl etoreje duke vizatuar kollona.
Fillo me keto pika.
1. Llogarit te ardhuratRendit tere te ardhurat, pagesa, shper-
blime ne pune, te ardhurat qe mund te
keni per femijet nga qeveria, te ardhura
investimesh apo leke qe mund tju vijne
direkt nga Shqiperia. Te ardhurat duhet te
llogariten gjithnje pas taksave.
2. Llogarit shpenzimetRendit tere shpenzimet. Kete informa-
cion shume lehte mund ta merrni nga
bankat, ku tregohet tere aktiviteti mujor
qe keni bere ne debit kart apo kredit kart.
Shpenzimet variojne, per nje rezultat me te
sakte merni mesataren e tre-kater muajve
te fundit. Mos harroni pagesat fi kse qe be-
hen nje here ne vit, si sigurimi I makines,
taksat qe mund te paguani per shtepine,
udhetimet (i llogarisni si pjese e buxhetit
duke mare nje mesatare mujore ).
Kur llogarit shpenzimet mujore merni ne
konsiderate deri te kafj a e punes. Shpen-
zimet me kryesore jane: pagesa e shtepise,
fatura, pagimi i borxheve te ndryshme,
transportimi, ushqimet, aktivite, dhurata,
dreka, si dhe kursimet dhe investimet mu-
jore.
3. Mblidh dhe zbrit.Tani mblidh tere te ardhurat nga pika
e pare dhe mblidh nga pika e dyte tere
shpenzimet, per te pare se sa leke mblid-
hen dhe se sa shpenzohen. Pastaj zbresim
te ardhurat nga shpenzimet per te patur
idene e gjendjes ne fund te muajit. Ky eshte
nje numer teper kryesor –tregon se sa te
suksesshem keni qene ne menaxhimin e
lekeve. Neqoft ese kjo shume eshte e vogel
(ose me e keqja ka nje minus perpara),
eshte e qarte qe me shume pune kerkohet
nga ana juaj.
Sa me I madh ky numer eshte aq me tep-
er mundesira ke per te siguruar mireqenie
fi nanciare me te mire. Cfaredolloj rezul-
tati qe te keni me siguri ka hapesira per ta
rritur kete numer.
Perdor buxhetin per te gjetur menyra per
te rritur kursimet dhe investimet. Si? Le te
marrim parasysh pikat e meposhtme;
4. Kontrollo shpenzimet Buxheti do te te ndihmoje per te gjetur
shpenzime me pak te rendesishme qe
mund te priten, dhe per te inkurajuar per
ti vene vetes objektiva te reja ne drejtim
te shpenzimeve. Mendo, sa harxhon cdo
muaj nga buxheti ne gjerat personale dhe
behu realist se sa nga keto shpenzime
mund te priten. Mos e genje veten- cdo
here mundohu te zbresesh nje perqindje
te vogel. Neqoft ese I ve vetes nje qellim te
paharitshem, eshte me e lehte te dekurajo-
hesh. Ashtu si thote dhe shprehja popullit
“gure, gure behet mur”.
5. Rishiko borxhetSi mund ti paguani me shpejt borxhet
qe keni? A ka ndonje menyre qe mund tju
ndihmoje per te zbritur koston e interesit,
si konsolidimi I te terave borxheve ne nje
pakete te vetme.
Se bashku, mund te ulemi dhe te bise-
dojme se si mund te ulim koston e borx-
heve, menaxhojme te ardhurat ne menyre
me efektive dhe bisedojme per mundesite
qe kemi per te implementuar nje plan per
te ulur shpenzimet dhe rritur investimet
per te ardhmen.
Per cdo pyetje ju lutem me kontaktoni.
Fjoralda Beneja
Konsulente fi nanciare
INVESTORS GROUP
FINANCIAL SERVICES INC.
601 - 2345 Yonge St., Toronto, ON M4P
2E5
Ph. (416) 483-7667ext -551
Cell. (416) 897-8020
JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
10 9
vijon nga faqja 1
moshën njëzet vjecare, sikur që ka gra shq-
iptare që jetojnë në shtëpi deri në martesë –
dhe nuk ka asgjë të keqe aty, perderisa është
vendimi i saj. Ka gra shqiptare që nuk be-
sojnë në martesë, dhe ka gra që martohen
me të dashurin e tyre të pare. Ka gra shq-
iptare që dirigjojnë fi lma, që bejnë opera-
cione kirurgjike, që sherbejnë si police, që
shkruajnë libra, që udhëtojnë nepër Azi, që
shkruajnë kod kompjuteri, që drejtojnë bi-
znise – nuk jemi vetëm këngëtare. Nëse kjo
larmsheri nuk tregohet, atëhere nuk shihet.
Cka ndodh nëse cdo dite shohim Ciljeta
dhe Genta? Na bëhët gjë normale, e pritur,
dhe bile na duket qesharake apo e mërzit-
shme kur na shfaqet dicka jashtë normës.
Edhe kur një vajzë gjashtë apo shtatë vje-
care benë belly-dance me një këngë të Nora
Istrefi t, në mungesë të ndonjë lloj muzikë
tjetër (pos asaj tradicionale të stilit Mic
Sokoli), i themi ‘Bravo, bukuroshe’ – po-
hojmë saktësinë dhe domosdoshmërinë e
përfi lljes të atij modeli. Kemi shumë arsye
për tu qenë krenare, perse të krenohemi me
Ciljetën?
E gjithë kjo s’do ishte problem fare sikur
ta kishim një rrymë (dhe traditë) të forte
emancipuese – nuk po fl as vetëm për të
drejta ligjore – po fl as për konceptet që mba-
jmë ne në ndërdijen tonë mbi domëthënien
e të qenurit “mashull” apo “femër”. Ato kri-
johen me vite, trashëgohen me gjenerata
dhe shumë vështirë çrrënjosën. Mund të
fi llojmë me dekonstruktimin e imazheve
tona.
Hana Marku
KËRKIM PERSONASHKerkohet te gjenden kontaktet e z. Ar-
ben Karamani. Kushdo qe ka informa-
cion eshte i lutur te kontaktoje Shoqaten
Shqiptaro-Kanadeze ne Toronto:
Tel: 416-503-4704
email: info@albcan.org
Mirela Begaj
Albanian Settlement CounselorKonsulence per emigrantet shqiptare qe banojne ne Toronto.
Shoqata jone eshte non-profit dhe ofron sherbime falas per shqiptaret
ne fushen e emigracionit. N.q.s deshironi me shume informacione
kontaktoni Mirelen ne adresen e meposhtme.
Northwood Neighbourhood Services
2625 Weston Rd. Building D, 2nd Floor, Unit 27, Toronto, ON, M9N 3V8
Fjoralda Beneja
"Me rastin e disa gezimeve familjare se
bashku i urojme familjes simpatike Mullai:
Sindit te vogel qe mbushi 5 vjec, te behet
edhe 100!
Gezuar Ditelindjen Bujar dhe Elda! Shen-
det e mbaresi ne familje!
Shoket e miqte tuaj
Petraq Peci, Gezim Agastra, Hytbi Tarelli,
Eshref Ago, Medali Beshi etj.
Women workers wanted for worm picking. Very Good money!Call Jimmy at
416 409-5006
Me rastin e dites se veres me 29 mars
2009, ora 17:00 "Pasion catering" ne bash-
kepunim me z. Benon Lopari dhe me spon-
sorizimin e "Pasqyra shqiptare" organizon
nje mbremje festive ne Lithuanian Banquet
Hall. Salla ndodhet ne Bloor dhe Dundas
(1573 Bloor Street West).
Mbremja do te kete nje program te larmish-
em artistik se ciles nuk do ti mungojne edhe
surpizat. E bejne te vecante kete mbremje
pjesmarrja e kengetares se mirenjohur Mer-
ita Halili e cila vjen nga New Yorku si dhe e
kengetares Morena Reka te cilet do te kend-
ojne live nen shoqerimin e orkestres se Raif
Hysenit. Muzika do te jete e larmishme nga
te gjithe trevat shqiptare.
Menuja eshte pergatitur me kujdes nga shef.
Igli Selamaj, i cili ka nje eksperience 17 vjecare
ne artin e guzhines. Me rastin e festes se veres
do pergatisim embelsiren tipike te kesaj feste
dhe do sherbehet me fi q te thate dhe arra
Perberja e menuse do te kete:
1. Pjatance mezeje
Me qoft e, gjize, speca kokozhare,fergese
me melci vici, ullinj, qepe te njoma veze te
ziera dhe turshi.
2. Sallate jeshile me kastravec, domate dhe
ullinj.
3. Gjel deti i pjekur
Me zarzavate te fresketa te stines dhe pure
patatej
4. Ballokume
5. Sallate frutash
Ne tavoline do kete 2 shishe vere te kuqe
dhe nje shishe vere te bardhe si dhe shishe
me uje te gazuar dhe uje natyral
Bileta per te rritur kushton $50.00 dhe per
femijet nga 4-15 vjec kushton $30.00 Hyrja
fi llon ne oren 17:00.
Per me shume informacion mund te kon-
taktoni ne numrin 416-856-9978 ose vizitoni
faqen e internetit www.mbremjefestive.com
Së pari dua të di si jeni me shëndet
dhe si e ndieni veten në "Koso vën e
pavarur"?
A.D.- Me shëndet jam shumë mirë
edhe pse Kosova ende nuk është e pa-
varur.
Çka mendoni ju për këtë "pavarësi"
të Kosovës. Është kjo ëndërra e shq-
iptarëve e pritur me shekuj? Është ky
amaneti i dëshmorëve të lirisë, apo
është vetëm edhe një mashtrim i rad-
hës?
A.D.- Shpallja e pavarësisë qe vetëm
fi llimi i procesit drejt pavarësimit të
Kosovës. Ëndrra e shqiptarëve ishte
çlirimi e bashkimi kombëtar, mirëpo
për të sendërtuar këtë dëshirë të
madhe popullit tonë i mungoi kapac-
iteti i nevojshëm. Pas kësaj ëndërre e
dëshire të madhe fi lluam të vepronim
e të punonim për sendërtimin e një
ëndrre më të vogël – pavarësinë e
Kosovës. Mirëpo, as kësaj here nuk
patëm kapacitet të mjaft ueshëm që
ta fi tonim vetë, me forcat tona, lirinë
tonë të plotë. Ndonëse një pjesë e
popullsisë që mori anën e UÇK-së u
përpoq e u fl ijua pa kursim, megjith-
këtë nuk arritëm që të liroheshim vetë,
sepse pjesa më e madhe e popullsisë
mori anën e atyre që predikonin du-
rim e pritje të pafund dhe mosfl ijim!
Prandaj, në fund u detyruam që të
kërkonim edhe mbështetjen e fak-
torëve ndërkombëtarë. Kështuqë si
rezultantë e këtij bashkëpunimi me
faktorët e jashtëm sot kemi këtë Ko-
sovë me pavarësi të shpallur, por me
një realitet që është ende larg nga pa-
varësisa.
I nderuari bacë, pas shpalljes së pa-
varësisë, ka dalur sllogani "BAC, U
KRY"! Kjo nënkupton idenë se i drej-
tohet legjendarit Adem Jashari. Çka
mendoni ju – a u krye me këtë shpallje
çështja e Kosovës?
A.D.- Jo. Ky është vetëm hapi i
parë drejt pavarësisë. Ata që lektisin
për kolltuqe e fshehin këtë të vërtetë.
Sllogani objektiv do të duhej të ishte:
BAC, U NIS!
Ju keni qenë Përfaqësues i përgjith-
shëm politik i UÇK-së gjatë luft ës në
Kosovë dhe keni qenë bashkëpunëtor i
Adem Jasharit. A mund të na thoni se
çfarë do të thoshte Komandanti legjen-
dar për këtë lloj pavarësie?
A.D.- Unë kam qenë bashkëpun-
tor i heroit tonë Adem Jashari vetëm
permes ndërmjetësimit të Rexhep
Ukë Drenicës, nga Zabeli i Ulët. Po të
ishte gjallë Adem Jashari do të na po-
rosiste që të mos ndalemi në gjysmë
të rrugës…
I nderuari baci Adem, pak para
shpalljes së "pavarësisë", kryeministri
Th açi ju ft oi edhe juve në një takim
me të. A mund të na thoni se cila ishte
arsyeja e kësaj ft ese dhe lidhur me çka
biseduat me z. Th açin?
A.D.- Kjo ishte një nderim që i bëri
zotëri Th açi udhëheqjes së Zyrës së
Përfaqësuesit të përgjithshëm poli-
tik të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës
që veproi gjatë luft ës në Prishtinë e
që përbëhej nga Skender Kastrati,
zëvendës, Fehmi Baft iu, përgjegjës
për Marrëdhëniet diplomatike dhe
unë. ( Albin Kurti, sekretari i Zyrës,
mungoi). Biseduam lidhur me rua-
jtjen e veprave, të gjurmëve dhe të
veprimtarëve të luft ës heroike të
UÇK-së, sidhe për disa propozime
tonat lidhur me konkretizimin e kë-
tyre ideve.
Parlamenti i Kosovës shpalli Kos-
ovën shtet të pavarur dhe demokratik,
por aty nuk u përmend fare sovraniteti
i Kosovës. Çfarë mund të na thoni Ju,
bacë, lidhur me këtë deklaratë dhe
çfarë pasojash mund të ketë kjo?
A.D.- Nuk kishte si të përmendej
sovraniteti kur ai ende nuk ekziston.
Pa ushtrinë tonë të vërteë e të plotë,
pa policinë e komanduar plotësisht
nga vetë ne dhe pa ulësen tonë në
okb – nuk ka dhe nuk mund të ketë
pavarësi të plotë e sovranitet. Këto
mungesa kërkojnë nga ne përpjekje e
fl ijime të mëtutjeshme.
Pas takimit që patët ku edhe thatë
disa fj alë, na habiti fakti që shkuat në
Parlamentin "kukull" të Kosovës, tek
ata daitë siç i quani edhe Ju?
A.D.- Momenti historik ishte
shumë serioz, i rëndësishëm dhe
me plot rreziqe nga regjimi çetnik
i Beogradit dhe i mbështetësve të tij
në Lindje. Ishte e palejueshme që, në
këto rrethana, ne të qëndronim vetëm
si shikues e kritikues. Nuk mund të
lejonim që për shkak të ujit të ndo-
tur që është mbledhur ta hidhnim tej
edhe beben e porsalindur të lirisë!...
Kosova e shpalli "pavarësinë" e saj
me 17 shkurt 2008, mirëpo, në anën
tjetër në Kosovë hyri edhe një qeveri
e re e quajtur EULEX. Kosova, tani
ka pothuajse tri qeveri: UNMIK-un,
Qeverinë e Kosovës të z. Th açit dhe
EULEX-in. Një fj alë popullore thotë
se kalin që mban tri shtëpi e han ujku!
Cila qeveri, në të vërtetë po e qeverisë
Kosovën? Mos vallë, me këto tri qeveri
Kosovën tonë do të na e hajë ujku?!
A.D.- Gjërat janë bukur të ngatër-
ruara, por tani për tani, faktori ven-
dimtar në Kosovë tash e tutje do të
jetë Bashkimi Evropian. Ky faktor
edhe për kohë të pacaktuar do ta ketë
asistencën aktive të amerikanëve.
Megjithëkëtë rreziqet janë të mëdha
dhe serioze, por edhe vetëdija e pop-
ullit tonë për këto rreziqe dhe për ga-
bimet e lëshimet e shumta në rrugën
tonë drejt lirisë po rritet e po ngrihet.
Prandaj, jam i bindur se parakushtet
për sigurinë, për pavarësinë e sovran-
itetin tonë, megjithë sfi dat e shumta
e të mëdha që kemi para vetes, do të
krijohen, do të forcohen e do të japin
rezultatet e dëshiruara e të merituara.
Çfarë mendoni për misionin e
EULEX-i, kur dihet se PBKSH DHE
Lëvizja Vetëvendosje e kanë kundër-
shtuar, kurse "pushtetarët" e Kosovës e
kanë mirëpritur? A është në dëm, apo
në dobi të Kosovës ardhja e këtij mis-
ioni evropian?
A.D.- Mekanizmi i Këshillit të Sig-
urimit për shkak të vetos së mund-
shme të Rusisë dështoi. Për të vazh-
duar më tutje procesi paqësor i gjetjes
së zgjidhjes për Kosovën, - deshëm
s'deshëm, - përveç Amerikës, u bë e
domosdoshme edhe vënia në lëvizje
e mekanizmit dhe e potencialit të
Bashkimit Evropian.
A do të ketë EULEX-i më shumë fuqi
ekzekutive se sa UNMIK-u, deri tani
mbi udhëheqjen e Kosovës e mbi or-
ganizimin politik, ekonomik dhe ush-
tarak? Dua të shtoj edhe konkretisht
– a do të ketë dorë të fuqishme mbi
udhëheqjen, mbi gjykatat, policinë dhe
mbi ushtrinë e ardhshme me 2500 ush-
tarë (e ashtuquajtura Forca e Sigurisë
e Kosovës (SFK), apo këtë udhëheqje
do ta kenë vendorët?
A.D.- Pritet që EULEX të jetë më
energjik, më i shpejtë e më i drejtë dhe
të korrigjojë shumë gabime e lëshime
të UNMIK-ut dhe gjatë realizimit, të
korrigjojë shumë pika të projektit të
padrejtë të Ahtisaarit për Kosovën.
Në rastin tonë paragjykimet nuk janë
të mira. Shumë shpejt vetë rrjedha e
ngjarjeve gjërat e planifi kuara gabi-
misht ka për t'i qitur në sipërfaqe e ka
për t'i hedhur poshtë...
A do të ketë EULEX-i fuqi ekzeku-
tive që të rrëzojë ndonjë vendim të par-
lamentit të Kosovës, pra, Piter Feith, a
do të ketë rolin e fuqishëm në rrëzimin
e vendimeve e ligjeve të Parlamentit të
Kosovës si dikur kryeadministratorët e
UNMIK-ut?
A.D.- Me fj alë e formalisht EU-
LEX deklarohet se do të ketë vetëm
rol mbikëqyrës e këshillëdhënës, por
dihet nga të gjithë se nëse do të ketë
nevojë ai mund të bëjë edhe shkar-
kime e ngarkime!
Edhe pas shpalljes së pavarësisë Re-
zoluta 1244 e OKB-së mbeti në fuqi,
kështu tha edhe Sekretari i përgjith-
shëm Ban Ki Mun, në mbledhjen e
fundit. Çfarë mund të na thoni Ju, baci
Adem lidhur me këtë rezolutë e cila
është ende në fuqi?
A.D.- Derisa të nxirret një rezolutë
e re nga Asambleja e Përgjithshme e
OKB-së, Rezoluta 1244 do të mbetet
në fuqi.
Rusia po kërcënon BE-në dhe
NATO-n edhe me forcën ushtarake në
qoft ë se BE-ja nuk zbaton rezolutën
1244 të OKB-së . Këtë e tha Dimitrij
Rogozhin, përfaqësuesi i Rusisë në
OKB. Çfarë mund të na thoni Ju lid-
hur me këtë dhe çfarë interesash ka
Rusia në Kosovë?
A.D.-Dimitrij Rogozhin i tërhoqi
fj alët e veta kërcënuese, sepse Rusia
nuk është e gatshme të fi llojë Luft ën
e Tretë Botërore për hatrin e Serbisë.
Mirëpo Rusia ka interes të madh që
duke marrë Kosovën si shkas të pen-
gojë sa të jetë e mundur më tepër
zgjerimin e Bashkimit Evropian dhe
forcimin e NATO-s, sepse që të dyja
këto po zgjerohen e po zhvillohen në
ish sferën e kontrollit e të ndikimit rus
dhe në dëm të hegjemonizmit rus.
Çka mendoni për heqjen e fl a-
murit kombëtar shqiptar dhe për
zëvendësimin e tij me një fl amur i cili
nuk ka asnjë shenjë të fl amurit tonë,
nën të cilin janë betuar e përulur sa e sa
heronj e heroina të hapësirës shqiptare
dhe për të cilin u derdh aq shumë gjak
e djersë në betejat për liri e ribashkim-
për të bërë Shqipërinë Shqipëri.
Me këtë rast, më lejo bacë i nderuar
të ju përgëzoj juve e të gjithë luft ëtarët
pas jush për qëndresën tuaj për këtë
fl amur! Dhe, po shtoj:A mendoni Ju
se me këtë akt u shkel rëndë identiteti
kombëtar shqiptar, gjë kjo që u nxit
nga Evropa e "re" dhe që fatkeqësisht
u pranua nga vetë udhëheqësit "koso-
varë", por edhe nga vetë shqiptarët të
mashtruar me ca sheqerka politike të
Evropës "demokratike"?
A ka mundur të ishte fl amuri i Re-
publikës së Kosovës i njëjtë si fl amuri
i Republikës së Shqipërisë administra-
tive, apo së paku a do të mund të ishte
i ngjashëm me të, kuptohet, me sa më
pak ndryshime?
A.D.- Dy shtete të ndryshme të
pavarura nuk mund të kenë një fl a-
mur. Mirëpo, falë përbërjes etnike
të popullatës së Kosovës, ka pasur
mundësi dhe është dashur që fl amuri
i Kosovës të kishte krejt pak dallim
nga fl amuri i Shqipërisë. Ky është
edhe një gabim trashanik, në var-
gun e gjatë të gabimeve të faktorëve
ndërkombëtar perëndimor ndaj Kos-
ovës e lidhur me Kosovën. Kosova ka
në thelbin e përmbajtjen e vet iden-
titetin që as faktorët ndërkombëtarë
sado që të përpiqen nuk do të mund
ta zhbëjnë kurrë. DARDANIA është
më e moçme se të gjithë faktorët e
sotëm evropianë e amerikanë. Bu-
rokratët evro-amerikan ende nuk e
kanë kuptuar se ne jemi një material
që nuk e ha kurrfarë lime!...
Çka mendoni Ju për përpjekjet e të
ashtuquajturve reformatorë të gjuhës
shqipe, me bazë dialektin gegë siç janë
Migjen Kelmendi, Nexhmedin Spahiu
e disa të tjerë? Këta, nën pretekstin se
në Kongresin e Drejtshkrimit të mbaj-
tur me 1972, në Tiranë është dëmtuar
popullata shumicë gege, po tentojnë të
kthejnë prapa rregullat e pranuara të
gjuhës letrare mbi bazën e toskërishtes
dhe të imponojnë bazën e dialektit
gegë. Për më tepër, këta po dalin me
tezën se, për shkak të fatit tonë të hid-
hur, zhvillimi ndaras nga Shqipëria
paska krijuar edhe një identitet tjetër,
të ri kombëtar!!!
Mbase, jo rrallë, kësaj daulleje po
i bien, jo rrallë edhe disa politikanë
nga të dy anët e Bjeshkëve të Nemuna.
Sa kanë të drejtë t'i bëjnë këto orvatje
(sipas meje krejt të pakuptimta dhe
kundër-shqiptare) dhe ku, sipas teje na
shpien këto "zbulime shkencore"?!
A.D.- Gjuhës sonë të mrekul-
lueshme letrare i mungon vetëm
infi nitivi të ciln nuk e ka toskërisht-
ja, por e ka gegënishtja. Nëse këtë
plotësim e këtë korrigjim të domos-
doshëm do të ngurrojnë që ta bëjnë
gjuhëtarët tanë sa më shpejt, atëherë
këtë do ta bëjmë ne letrarët vetë. Sot
e përgjithmonë letrarët e gjuhëtarët
nuk janë dhe nuk do të jenë kurrë më
nën diktatin e politikanëve toskë a
gegë. Shqiptarët janë një dhe gjuha e
tyre letrare është dhe do të jetë një!
Më 17 shkurt 2008, me shpalljen e
pavarësisë, shumë shqiptarë në trojet
shqiptare dhe jashtë në botë, kanë fes-
tuar këtë fi tore të madhe, siç thonë ata/
ato, por ka edhe të atillë/a që nuk kanë
qenë aq entuziastë e të mos themi se
ishin krejt të pakënaqur me këtë "pa-
varësi", duke thënë se edhe ky ishte një
mashtrim tjetër i radhës së pafund.
Po ti, me cilin tabor ishe ato ditë të
shpalljes së kësaj pavarësie? Shkurt: a
je i kënaqur me këtë lloj pavarësie?
A.D.- Unë isha me të gjitha taboret.
Isha edhe me hapin e parë të madh
të domosdoshëm të nisjes së procesit
të pavarësisë e do të jem edhe me
hapin e fundit të përmbylljes së pa-
varësisë!
Çfarë të bëjmë tani e tutje ne shq-
iptarë që të ecim përpara në procesin
e ribashkimit kombëtar dhe të bash-
kimit, ose të integrimit me Evropën,
ide kjo që po trumbetohet aq fort nga
politikanët e sotëm?!
A mundemi ne të integrohemi në
Evropë pa u integruar fi llimisht si
komb i lashtë dhe i ri – ashtu siç jemi
ne shqiptarët?
A.D.- Evropa e ka shpejtësinë e vet
dhe ne nuk po na pret, as nuk po na
vetë. Prandaj – në ecje e sipër- duhet
t' i plotësojmë të gjitha çfarë po na
mungojnë. Ata që e duan seriozisht
dhe pa hile popullin e vet duhet me
zell e me këmbëngulje të punojnë pa
u ndalur në zgjerimin e thellimin e
dijes së vet. Të ngrenë sa më lart e
sa më shpejt vetëdijen e tyre kom-
bëtare e njerëzore. Të përsosin me
fanatizëm organizimin në të gjitha
fushat. Të besojnë në zot pa dallavere
dhe – në rend të parë - të mbështeten
në forcat e veta!
Vetëm si të këtillë do të na dojë e do
të na përkrahë evropa e bota e jo si
dofarë lypsarësh e sahanlëpirësish!
Petitions
Monday, March 2, 2009
HOUSE OF COMMONS DEBATES
JON
vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009
11
top related