koah sema umut İ. Ü. cerrahpaŞa tip fakÜltesİ gÖĞÜs hastaliklari anabİlİm dali

KOAH

SEMA UMUTİ. Ü. CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ

GÖĞÜS HASTALIKLARI ANABİLİM DALI

KOAH Sık görülen önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olup zararlı partiküllere karşı

akciğerlerde ve hava yollarında gelişen artmış inflamatuvar yanıtla ilişkili, genellikle ilerleyici persistan hava akımı kısıtlanması ile karekterizedir. Ataklar ve komorbiditeler hastalığın ağırlığını etkiler.

GOLD 2011

Küçük hava yolu hastalığı

• Hava yolu inflamasyonu• Hava yolu fibrosisi• Mukus tıkaçları• Artmış hava yolu

resistansı

Parenkimal Destruksiyon• Alveolar bağlantı kaybı. Elastic rekoyl azalması

Persistan hava akımı kısıtlanması

Hava akımı kısıtlanması

KOAH Epidemiyolojisi

• Ciddi bir morbidite ve mortalite nedeni

• 600 milyon KOAH’lı hasta, yılda 3

milyonu ölmekte

Dünyada ölüm nedenleri

1.İskemik kalp hastalığı

2.Serebrovaskuler hastalık

3.Alt solunum yolu enfeksiyonları

4.HIV/AIDS

5.KOAH6.Perinatal nedenler

7.Diyare

8.Tüberküloz

9.Akciğer kanseri

10.Trafik kazaları

2002 World Health Report

Ölüm NedenleriTÜRKİYE 2004

• İskemik kalp hastalığı• Serebrovaskuler hastalık• KOAH• Perinatal nedenler• Alt solunum yolu enfeksiyonları• Hipertansif kalp hastalığı• Trakea, bronş ve akciğer kanserleri• Diyabetes Mellitus• Trafik kazaları• İnflamatuvar kalp hastalığı

–59%–59% –64%–64% –35%–35% +163%+163% –7%–7%

KoronerArter

Hastalığı

KoronerArter

Hastalığı

İnmeİnme Diğer KVSDiğer KVS KOAHKOAH Tüm DiğerNedenler

Tüm DiğerNedenler

3.03.0

2.52.5

2.02.0

1.51.5

1.01.0

0.50.5

00

1965-1998 1965-1998 1965-19981965-1998 1965-19981965-1998 1965-19981965-1998

ABD’de 1965-1998 arasında bazı hastalıkların ölüm hızlarındaki değişim

KOAH PREVELANSIFEVı/FVC<%70

Erkek 29,0Kadın 10,1

Toplam 19,3

Adana BOLD,2004

Türkiye’de her 10 KOAH’lıdan ancak 1’i KOAH’lı olduğunu

bilmektedir.

BOLD, Adana, 2003

Yetersiz tanı nedenleri

Semptom yokluğuÖksürük ve balgamın genellikle sigara içiciler için normal olduğu düşünülüyorKOAH semptomları genellikle yaşlanmaya bağlanıyor (daha az hareket, kilo artışı )

Öykü ve fizik muayene özgül değil

Spirometrenin yetersiz kullanımı

KOAH’da Risk FaktörleriKOAH’da Risk Faktörleri

KonakçıKonakçı ÇevreselÇevresel

1-antitr1-antitriipsin psin EksikliğiEksikliği

BronBronşşiiyyal al Aşırı CevaplılıkAşırı Cevaplılık

Akciğer Büyümesi SorunuAkciğer Büyümesi Sorunu

TütünTütün

Mesleki Tozlar ve KimyasallarMesleki Tozlar ve Kimyasallar

İç / Dış Ortam Hava Kirliliğiİç / Dış Ortam Hava Kirliliği

EnfeksiyonlarEnfeksiyonlar

Sosyoekonomik DurumSosyoekonomik Durum

DuyarlılıkDuyarlılık

KOAH’ın çok bileşenli fizyopatolojisi

Hava akımıkısıtlanması

Mukosilier Mukosilier disfonksiyon disfonksiyon

HavayoluHavayoluenflamasyonuenflamasyonu

YapısalYapısaldeğişimlerdeğişimler

sistemiksistemikbileşenbileşen

V/Q dengesizliği

Hipoksemi

HİPERİNFLASYON

Ventilatuar iş yükünde artma

İnspiratuvar kas gücünde azalma

Kardiovasküler etkiler

Hava yolu rezistansı Statik komplians Dinamik komplians PEEPi

SOLUNUM İŞİ

HiperinflasyonMalnütrisyonSteroid miyopatisiElektrolit bozukluklarıKronik hipoksi,hiperkapiApopitozis

KAS GÜCÜ

SOLUNUM KAS YORGUNLUĞUSOLUNUM KAS YORGUNLUĞU

PULMONER HİPERİNFLASYON

SOLUNUM KAS YORGUNLUĞU

ALVEOLER HİPOVANTİLASYON

HİPERKARBİ

KOAH & KOMORBİDİTELER

• Myokard infarktusu, angina• Osteoporoz• Depresyon• Diabet• Akciğer kanseri

Parenkim hasarı vaskuler kayıp Hiperinflasyon vaskuler kompresyon

KOAH’ta Pulmoner hipertansiyon

-

Alveolar Hipoksi vasokonstriksiyon

İnflamasyon

Pulmoner Vaskular Remodeling

Eddahibi S et al, Circulation, 2003

KOAH

Klinik

Radyolojik

FizyolojikDispne

Sık alevlenmeKaşeksi

IKS yanıtlayıcıDepresyon

ve anksiyeteSigara

içmeyen

FEVı hızlı azalanlarBD-yanıt verenler

Hiperkapnik Egzerzis

toleransı azDüşük DLCO

PH

AmfizemHavayolu hastalığı

KOAH FENOTİPLERİ

KLİNİK ÖZELLİKLERSEMPTOMLAR

ÖksürükBalgam çıkarmaNefes darlığıHışıltılı solunumAyaklarda şişmeKilo kaybı, iştahsızlık

FİZİK MUAYENE BULGULARI

• Erken dönemde Ekspiryum uzun, zorlu ekspirasyonda

hışıltı (“wheezing”)• İlerlemiş hastalık döneminde

Ekspiryum uzunIstirahatte ekspirasyonda hışıltıGöğüs ön-arka çapında artmaSonoritede artmaGöğüs ekspansiyonunda azalma

• Erken dönemde Ekspiryum uzun, zorlu ekspirasyonda

hışıltı (“wheezing”)• İlerlemiş hastalık döneminde

Ekspiryum uzunIstirahatte ekspirasyonda hışıltıGöğüs ön-arka çapında artmaSonoritede artmaGöğüs ekspansiyonunda azalma

FİZİK MUAYENE BULGULARI• Komplikasyonların geliştiği dönemde

OrtopneZorlu-güç solunum Büzük dudak solunumuSiyanozPeriferik ödemJuguler venlerde dolgunlukHepatomegali ve hassasiyet artışıParadoksal solunum

HİPOKSEMİ BULGULARI

• Siyanoz• Ajitasyon, huzursuzluk• Uykusuzluk• Terleme• Taşipne, taşikardi

Solunum Kas Yorgunluğu Fizik Muayene Bulguları

* Kaslarda zayıflama, fasikülasyon* Göğüs genişlemesinde azalma* Sık ve yüzeyel solunum* Respiratuvar alternans* Abdominal paradoks

HİPERKAPNİ BULGULARI

• Uyuklama• Dalgınlık• Bilinç kaybı• Asteriksis (flapping tremor)

KOAH

ObstruksiyonObstruksiyon

Mukus hipersekresyonu

Mukus hipersekresyonu

Parenkimaldestruksiyion

Parenkimaldestruksiyion

Vaskularremodeling

Vaskularremodeling

ORGAN

SYSTEMICKas Erimesi

Kardiovaskular Hastalıklar Anemi

Osteoporoz

Endokrinolojikbozukluklar

•Sistemik inflamasyon

•Hipoksi•Endotelyal disfonksiyonKas Erimesi

Kardiovaskular Hastalıklar Anemi

Osteoporoz

Sistemik

KOAH’da AYIRICI TANI

• Astım

• Bronşektazi

• Kistik fibrozis

KOAH – Astım Farklar

Özellikler KOAH AstımGenç yaşta başlama - ++Ani başlangıç - ++Sigara öyküsü +++ +Atopi + ++Eozinofili (total IgE artışı) + ++Tekrarlayan nefes darlığı ve + ++hışıltılı solunumNazal semptomlar - ++

(-) Hemen hemen hiç yok, (+) Bazen var,(++) Genellikle var, (+++) Hemen hemen daima var

GÖĞÜS RADYOGRAFİSİ

• Diğer hastalıkları dışlamak veya atak nedenini belirlemek için yararlıdır.

• Erken dönemde patoloji saptanmaz.

Göğüs Radyografisi

• Aşırı havalanma bulguları:– Diyafmalarda aşağı inme ve

düzleşme,– Kalp gölgesinde daralma – Damar gölgelerinde azalma– Kalp gölgesi altında havalı

akciğer dokusu,– Lateral grafide retrosternal

havalı bölgede artma

Radyoloji

RadyolojiDev büllöz amfizem

KOAH ve pulmoner hipertansiyon

Göğüs Radyografisi

• Pulmoner hipertansiyon ve kor

pulmonale bulguları:

– Sağ pulmoner arterin inen

dalının çapı 18 mm’den büyük,

– Kalp gölgesinde genişleme,

– Lateral grafide retrosternal

mesafede daralma

KOAH TANISI

Semptomlar ÖksürükBalgamDispne

Risk faktörleri ile karşılaşma

öyküsüTütün dumanı

ve/veya

SPİROMETRİ

Hava akımı kısıtlanması

Spirometre• Hastalığın tanısı • Şiddetinin tayini)

İzlem / Prognoz

Tedavinin etkinliği

Yıllık kayıp

Spirometre: Normal ve KOAHSpirometre: Normal ve KOAH

00

FEV1FEV122

33

44

55

11 22 33 44 55 66 SaniyeSaniye

FEV1FEV1

FVCFVC

FVCFVC

NormalNormal

KOAHKOAHLit

reL

itre

FEV1FEV1 FVCFVC FEV1/FVCFEV1/FVCNormalNormalKOAHKOAH

4.1504.1502.3502.350

5.2005.2003.9003.900

%80%80%60%60

Semptomların Değerlendirilmesi

COPD Assessment Test(CAT)

mMRC Breathlessness scale

KOAH ŞİDDETİ FEV1/FVC < 0.70

GOLD 1: Hafif FEV1 > 80%

GOLD 2: Orta 50% < FEV1 < 80%

GOLD 3: Ağır 30% < FEV1 < 50%

GOLD 4: Çok ağır FEV1 < 30%

*Based on Post-Bronchodilator FEV1

Önce semptomları değerlendirinObstruksiyonu değerlendirin Atak riskini değerlendirin Komorbiditeleri değerlendirin

KOAH DEĞERLENDİRME

Ris

k

(GO

LD

Cla

ssif

icat

ion

of

Air

flow

Lim

itat

ion

)

Ris

k

(Exa

cerb

atio

n h

isto

ry)

> 2

1 0

(C) (D)

(A) (B)

mMRC 0-1CAT < 10

4

3

2

1

mMRC > 2CAT > 10

A: Az Semptom , düşük risk GOLD 1-2

B: Çok Semptom , düşük risk GOLD 1-2

C: Az Semptom, yüksek risk GOLD 3-4

D: Çok Semptom, yüksek risk GOLD 3-4

KOAH’ın Fizyolojik Sonuçları• Hava akışına olan direncin artması

• Havayollarındaki tıkanıklık • Akciğer dokusunun esneklik kaybı • Alveolar yıkım

• Akciğer volumleri• FVC, FEV1, FEV1/FVC, PEFR azalır• RV ve TLC artar

• Ventilasyon/perfüzyon dengesi bozulur.

*FEV1 %40’ından daha az *Solunum yetmezliği *Sağ kalp yetmezliği varsa

Arter kan gazı ölçümü yapılmalıdır.

*FEV1 %40’ından daha az *Solunum yetmezliği *Sağ kalp yetmezliği varsa

Arter kan gazı ölçümü yapılmalıdır.

KOAH’DA ATAK TANIMI

KOAH tanısı ile takip edilmekte olan hastada varolan nefes

darlığı, balgam miktarı, balgamın pürülansı, öksürük, hışıltılı solunum ve göğüste sıkışma hissinin şiddetinde

artmaya ATAK denir.

KOAH tanısı, semptomlar olsun veya olmasın, risk faktörlerine maruz kalma öyküsüne ve tam olarak geri dönmeyen hava akımı kısıtlanmasına dayanarak konur.

KOAH tanısı, semptomlar olsun veya olmasın, risk faktörlerine maruz kalma öyküsüne ve tam olarak geri dönmeyen hava akımı kısıtlanmasına dayanarak konur.

KOAH ile İlgili GerçeklerKOAH ile İlgili Gerçekler

KOAH’ın primer nedeni SİGARADIR

Düşük ve orta gelir düzeyine sahip ülkelerde, sigara içenlerin oranı alarm verici boyutlarda artmaktadır.

KOAH’ın primer nedeni SİGARADIR

Düşük ve orta gelir düzeyine sahip ülkelerde, sigara içenlerin oranı alarm verici boyutlarda artmaktadır.

KOAH Tanı ve Tedavi Rehberleri

GOLD – Temel Mesajlar• KOAH’ı ihmal etmeyin

• Spirometri yapın

• Risk faktörlerini azaltın

• Etkin olarak tedavi edin

“KOAH önlenebilir ve tedavi edilebilir”