t.c yerşekilleri ygs

3. Jeolojik Zaman (Tersiyer)

*Alp-Himalaya oluĢumu bu devirde tamamlanıyor. Ülkemizin büyük bölümü bu devirde oluĢmuĢtur.

*Toroslar ve Kuzey Anadolu dağları oluĢmuĢtur.

*Ġç Anadolu ve Doğu Anadolu’da yoğun volkanik faaliyetler görülmüĢtür.

*Anadolu kütlesel olarak yükselmiĢtir. Hâlâ yükselmeye devam etmektedir.

*Bu dönemde tuz, bor, linyit ve petrol yatakları oluĢmuĢtur.

NOT: Ülkemizin önemli bölümü 3. jeolojik devirde oluştuğu için deprem, fay , jeotermal kaynak fazladır. Akarsular denge profiline ulaşmamıştır ,engebe çoktur ve hidroelektrik potansiyel yüksektir.

4.Jeolojik Zaman (Kuaterner)

*Ġstanbul ve Çanakkale boğazları oluĢtu. Karadeniz göl özelliğini kaybetti.

*Egeid karası çöktü. Ege denizi ve Ege adaları oluĢtu.

*Kıbrıs adası Anadolu’dan koparak ada haline geldi.

Türkiye Fiziki Haritası

Türkiye’de Orojenik Hareketler

Dağ oluĢum hareketlerine orojenez denir.

1. Kıvrılma: Tabakalarda esneme özelliği varsa dağ

oluĢumu sırasında kıvrım dağları oluĢur. Kuzey Anadolu

dağları ve Toroslar bu Ģekilde oluĢmuĢtur.

2. Kırılma: Orojenez sırasında tabakalarda esneme

payı yoksa kırılma meydana gelir. Bu hareketlerde

fay oluĢur. Madra, Yund, Boz, Aydın, MenteĢe ve

Nur dağları bu Ģekilde oluĢmuĢtur.

3. Volkanizma Ġle oluĢan Dağlar: Mağmanın yeryüzündeki zayıf noktalarından yüzeye çıkmasına volkanizma denir.

Ġç Anadolu’da: Erciyes, Melendiz, Hasan, Karadağ, Karacadağ

Doğu Anadolu’da: Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı

Güney D. Anadolu’da: Karacadağ

Ege’de: Kula’daki Tüf Konileri

Not: Marmara'daki Uludağ derinlik volkanizmasıyla oluĢmuĢtur.

1. KIYI OVALARI

Delta ovalarının oluĢabilmesi için;

Akarsuyun bol alüvyon taĢıması,

Kıyıda gel-git ve Ģiddetli akıntı olmaması,

Denizin derin olmaması,

Akarsuyun bulunduğu bölgede, çözünebilen

kayaçların olması gerekir.

Not: Akarsu delta oluĢturamıyorsa deniz

derindir, akıntı güçlüdür veya gel-git genliği

yüksektir.

Fakat Türkiye için sadece derinlik ve akıntı etkilidir.

Gel-git’in herhangi bir etkisi yoktur.

Delta Ovalarının DağılıĢı:

Ege’de: Büyük Menderes, Küçük

Menderes, Gediz ve Bakırçay (Bu deltalar

adını, kendisini oluĢturan akarsudan alır.)

Akdeniz’de: Silifke ovası (Göksu), Çukurova

(Seyhan ve Ceyhan)

Karadeniz’de: Bafra (Kızılırmak), ÇarĢamba

(YeĢilırmak)

2. ĠÇ OVALAR:

a)Tektonik Ovalar

Kuzey Anadolu Fay Hattı Boyunca;

Manyas, Ulubat, Bursa, Ġnegöl, Ġznik, Düzce, Suluova, T

aĢova, Erbaa, Niksar, SuĢehri, Erzincan, Tercan, Erzuru

m, Pasinler, Ağrı ovaları yer alır.

Batı Anadolu Fay Hattı Boyunca; Bakırçay vadisi

Gediz Vadisi

Küçük Menderes vadisi

Büyük Menderes vadisi

Doğu Anadolu Fay Hattı Üzerinde;

Amik, Elbistan, KahramanmaraĢ, Malatya, Elazığ, Bing

öl, MuĢ, Bulanık

Bunun dışında;

Iğdır, Ankara, EskiĢehir, Harran, Konya, Ergene

ViranĢehir, Ceylanpınar, Yüksekova bulunur.

B) KARSTĠK OVALAR:

Ege’de; Muğla, Akdeniz’de;

Acıpayam, Elmalı, Tefenni, Korkuteli , Marmara’da

Kestel örnek olarak verilebilir.

*Karstik ova eriyebilen kayaçların olduğu bölgede

oluĢur.

*Bu kayaçlar kalker, jips ve kaya tuzudur.

*Bu kayaçlar Akdeniz bölgesinde yaygın olduğundan

karstik ovalar buralarda yoğunlaĢmıĢtır.

Ovalarımızın Genel Özellikleri;

Nüfusun önemli bölümü buralardadır.

Mineral bakımından zengin olduğundan

verimli tarım alanıdırlar.

Kıyı ovaları iç ovalara göre daha

verimli, ürün çeĢidi fazla ve daha fazla

nüfuslanmıĢtır.

Graben olanlarında ovalarda sıcak su

kaynağına sık rastlanır.

En büyük iç ova Konya ovası, kıyı ovası

da Çukurovadır.

TÜRKĠYE’DE PLATOLARIN DAĞILIġI

DEPREM: Depremler volkanik, tektonik ve çöküntü depremleri olarak 3’e ayrılır. Türkiye’de Doğu Anadolu Fay hattı, Batı Anadolu fay hattı ve Güneydoğu Anadolu fay hattının varlığından dolayı tektonik depremler yoğunluktadır.

Ülkemizde; Konya, Karaman, Taşeli platosu, Mardin, Ergene havzası en tehlikesiz bölgelerdir.

Bunun dışında Trabzon, Rize çevresi 4. dereceden deprem bölgesi olduğundan harita verilmiş sorularda sık kullanılabilir.