TURKiYE CUMHURiYETi

ANAYASAMAHKEMESi

BiRiNCi BOLUM

KARAR

OMER AYICI BA~VURUSU

(Ba~vuru Numarasi: 2015/2555)

Karar Tarihi: 10/1/2019

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

Ba~kan

Uyeler

Raportor

Ba~vurucu

Vekili

: 2015/2555 : 10/1 /2019

BiRiNCi BOLUM

KARAR

: Burhan -0-STUN

: Serdar OZGULD-0-R

Serruh KALELi

Hicabi DURSUN

Kadir OZKA YA

: Volkan C::AKMAK

: Omer AYICI

: Av. Halil OZTURK

I. BASVURUNUN KONUSU

1. Ba~vuru, maluliyete neden olan psikolojik rahats1zhk nedeniyle meydana gelen zararlann tazmini i9in a91lan davada sure a~1m1 yontinden ret karan verilmesinin mahkemeye eri~im hakkm1 ihlal ettigi iddiasma ili~kindir.

II. BASVURU SURECi

2. Ba~vuru 11/2/2015 tarihinde yap1lm1~tlr.

3. Ba~vuru, ba~vuru formu ve eklerinin idari yonden yap1lan on incelemesinden sonra Komisyona sunulmu~tur.

4. Komisyonca ba~vurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Boltim tarafmdan yapilmasma karar verilmi~tir.

5. Boltim Ba~kam tarafmdan ba~vurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yap1lmasma karar verilmi~tir.

6. Ba~vuru belgelerinin bir omeg1 bilgi 19m Adalet Bakanhgma (Bakanhk) gonderilmi~tir. Bakanhk gorti~ bildirmemi~tir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Ba~vuru formu ve eklerinde ifade edildigi ~ekliyle olaylar ozetle ~oyledir:

2

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

8. Ba~vurucu, Kara Harp Okulundan 1996 yilmda mezun olmasmm ardmdan Tuzla Piyade Okulunda kursiyer subay olarak egitim gormu~tiir. Egitim surecini tamamlamasmm akabinde ba~vurucu, K1bns 39. Tumen Komutanhgma tak1m komutam olarak atanm1~tu.

9. 1997 ile 2013 tarihleri arasmda s1ras1yla Kars 14. Mekanize Piyade Tugay Komutanhg1, Genelkurmay Ozel Kuvvetler Komutanhg1, Kayseri 1. Komando Tugay Komutanhg1, K1bns 28. Tumen Komutanhg1 ve Bingol 49. Motorlu Piyade Tugay Komutanhg1 bunyesinde gorev alan ba~vurucu; bu sure9te tak1m komutam, boluk komutam, k1s1m amiri, ikmal subay1 ve hava subay1 olarak vazife yapm1~tu. Ba~vurucunun sunmu~ oldugu belgelerden gorev suresi boyunca harekat ve operasyonlara kat1ld1g1 ve bu nedenle farkh tarihlerde berat, takdir gibi belgeler ald1g1 anla~ilmaktad1r.

10. Ba~vurucu 16/7/2007 tarihinde

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1/2019

19. Ba~vurucu z1mnen ret karannm ardmdan maddi ve manevi zararlannm odenmesi istemiyle Askeri Yuksek idare Mahkemesi (A YiM) nezdinde tam yarg1 davas1 a9m1~tlf.

20. AYiM ikinci Dairesi (Mahkeme) 24/9/2014 tarihli karanyla davay1 sure a~1m1 yonunden reddetmi~tir.

21. Ret gerek9esinde oncelikle 4/7/1972 tarihli ve 1602 say1h mulga Askeri Y uksek idare Mahkemesi Kanunu'nun dava a9ma suresine ili~kin hukumlerine yer verilerek idari eylemlerden haklan ihlal edilmi~ olanlann dava a9madan once bu eylemlerin yaz1h bildirimi uzerine veya ba~ka suretle ogrendikleri tarihten itibaren bir y1l ve her halde eylem tarihinden itibaren be~ y1l i9inde yetkili makama ba~vurarak haklannm yerine getirilmesini istemelerinin ~art oldugu, bu isteklerin kismen veya tamamen reddi halinde ret i~leminin tebligi tarihinden ve altm1~ gun i9inde cevap verilmedigi takdirde bu surenin bittigi tarihten itibaren altm1~ gun i9inde tam yarg1 davas1 a9malan gerektigi hatirlatilm1~tir. Ba~vurucunun 2007 yilmda yaralanmasmdan sonra kendisinin veya arkada~lanmn teror orgutu mensuplan ile girilen bir 9atI~mada yaraland1gma dair bilgi/belge bulunmad1gmm ve kendisinin 2012 y1h itibanyla duzenli psikolojik tedavi gormeye ba~lad1gmm alti 9izilmi~tir. Bu noktadan hareketle ba~vurucunun 2007 yilmda zarardan ve eylemden haberdar oldugu vurgulanm1~tlf. Aynca 12/9/2013 tarihli raporun zarann ogrenilmesine bir etkisinin bulunmad1g1 bu raporun ancak vazife malullugu durumuna etki edecegi ifade edilmi~tir. Bu tespit uyannca ba~vurucunun 2007 y1lmdan itibaren en ge

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

26. 6/1/1982 tarihli ve 2577 say1h idari Yarg1lama Usulti Kanunu'nun 13. maddesinin (1) numarah fikras1 ~oyledir:

"jdari eylemlerden haklarz ihlal edilmi$ olanlarzn idari dava a

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

jdari eylem, idarenin i$levi szrasznda bir hareketi, bir davranzg bir tutumu veya hareketsizligi; idari karar ve i$lemle ilgisi olmayan, ba$ka bir deyi$le oncesinde, temelinde bir idari karar veya i$lem olmayan salt maddi tasarruflarz ifade etmektedir. Soz konusu eylemlerin idariligi ve dogurdugu zarar bazen eylemin yapzlmaszyla birlikte ortaya 91karken, bazen de 90k sonra, degi$ik ara$tlrma, inceleme ve hatta ceza yargzlamalari sonucu ortaya pkabilmektedir.

Ozellikle kamu gorevlilerinin idari bir tasarruf yaparken, mevzuatzn, ustlendigi odevin ve yilruttilgil hizmetin kural, usul ve gereklerine aykzn olarak, kendisine izafe edilebilecek boyutta ve bi

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1/2019

yaralanm1~, ba~vurucunun tedavisi uzunca bir sure devam etmi~ ve sonunda 1992 y1hnda askerlikle ili~igi kesilmi~tir. Ba~vurucu sonraki y1llarda surekli ba~ agnsmdan ve ba~ donmesinden yakmm1~, 2004 yilmda ba~mda belirlenemeyen metal bir cismin oldugu tespit edilmi~, 2007 yilmda GATA'daki muayenesinde ba~vurucunun ba~mda mermi oldugu anla~ilm1~t1r. Ba~vurucu 19/9/2007 tarihinde tazminat almak amac1yla idareye ba~vurmu~ ancak ba~vurucunun bu talebi reddedilmi~tir. Bunun uzerine ba~vurucunun idare aleyhine maddi ve manevi tazminat istemiyle a9t1g1 davada A YiM soz konusu olaym ya~and1g1 tarihten itibaren be~ y1l i9inde

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

2. Esas Yoniinden

a. Hakkm Kapsam1 ve Miidahalenin Varbg1

39. Anayasa'nm 36. maddesinin birinci fikrasmda, herkesin yarg1 mercileri onlinde davac1 veya davah olarak iddiada bulunma ve savunma hakkma sahip oldugu belirtilmi~tir. Dolay1s1yla mahkemeye eri~im hakk1, Anayasa'nm 36. maddesinde gtivence altma alman hak arama ozgtirltigtintin bir unsurudur. Diger yandan Anayasa'nm 36. maddesine " ... adil yarg1lanma" ibaresinin eklenmesine ili~kin gerek

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1/2019

i. Kanunilik

46. Ba~vurucunun idari eylemden dogan zarann tazmini istemiyle a9t1g1 davanm sure a~1m1 gerek9esiyle reddedilmesine ili~kin Mahkeme karannm 1602 say1h miilga Kanun'un 43. maddesine dayand1g1 goriilmektedir. Dolay1s1yla somut olayda ba~vurucunun mahkemeye eri~im hakkma yonelik mudahalenin kanuni dayanagmm mevcut oldugu anla~Ilm1~t1r.

ii. Me~ru Arna~

47. Dava a9manm bir sureye baglanmasmm me~ru amacmm ne oldugu hususu benzer nitelikteki ba~vurularda Anayasa Mahkemesi tarafmdan muteaddit defa incelenmi~tir. Anayasa Mahkemesi bu incelemelerinde idari i~lem ya da eylemlere kar~1 a9Ilacak davalarda sure ko~ulu ongoriilmesinin en genel ifadesiyle idari istikrann saglanmas1 ~eklinde bir me~ru amac1 bulunduguna i~aret etmi~tir ( daha aynnt1h degerlendirme i9in bkz. Ay§e Yzldzrzm, B. No: 2014/5, 25/10/2017, §§ 54, 55; Fatma Altuner, B. No: 2014/17714, 26/10/2017, §§ 48, 49;

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

(2) ilkelerin Olaya Uygulanmas1

51. Ba~vurucu, tam yarg1 davas1 a9mak i9in gerekli olan zorunlu idari ba~vuru suresinin ba~lang19 tarihi olarak TSK'da gorev yapamayacagm1 tevsik eden saghk raporunun esas almmamasmm mahkemeye eri~im hakkm1 ihlal ettiginden ~ikayet etmektedir.

52. Somut olayda 2007 y1lmda kat1ld1g1 operasyon s1rasmda teroristler tarafmdan a91lan ate~ sonucu boynundan yaralanan ve ameliyat edilen ba~vurucu 2013 y1lma degin psikolojik tedavi gormu~ bununla beraber TSK bunyesinde gorev yapmaya devam etmi~tir. 12/9/2013 tarihinde ise ba~vurucunun kronik travma sonras1 stres bozuklugu tams1 nedeniyle TSK bunyesinde gorev yapamayacag1 tespit edilmi~tir. Bu raporun ardmdan ba~vurucu, idareye zararmm giderilmesi istemiyle ba~vuruda bulunmu~ ve ba~vurusunun z1mnen reddi uzerine tam yarg1 davas1 a9m1~tir. A YiM ikinci Dairesi ba~vurucunun yaralanma olaymm meydana geldigi 2007 y1h itibanyla ugrad1g1 zarardan haberdar oldugunu vurgulamak ve 12/9/2013 tarihli raporun saghk durumunun tespiti a91smdan bir farkhhk yaratmad1gm1 da belirtmek suretiyle 2007 y1lmdan tarihten itibaren bir y1l i9inde idareye zarannm tazmini istemiyle ba~vurulmas1 gerekirken 2013 yilmda yap1lan ba~vuru uzerine a9ilan davanm sure a~1mma ugrad1g1 gerek9esiyle davay1 reddetmi~tir.

53 . Anayasa Mahkemesince daha once benzer nitelikte ba~vurularda da belirtildigi uzere idari eylem nedeniyle ugramlan zarann tazmini istemiyle a9ilan tam yarg1 davasmda idarenin tazminle yukumlu tutulabilmesi i9in ortada idari eylem ve zarar olmah, aynca zararla idari eylem arasmda illiyet bag1 bulunmahdir. Bu 9er9evede eylemin idariliginin veya yol a9t1g1 zarann ya da arasmdaki illiyet bagmm eylemden 90k sonra anla~1ld1g1 veya ortaya konulabildigi durumlarda dava a9ma suresinin bu tarihlerden sonra ba~layacag1 kabul edilmektedir (Mehmet

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

ya~and1g1 tarih itibanyla amlan rahats1zhgmm bulundugunu, rahats1zhk nedeniyle zarara ugrad1gm1 ve bu rahats1zhgm askeri gorev kapsammdaki olaylann sebep ve etkisinden kaynakland1gm1 mutlak suretle bildiginden ya da bilmesi gerektiginden soz edilemez. Bu itibarla yaralanma vakas1 esas almarak ugrad1g1 zararla ilgili idari ba~vuru yapmak suretiyle dava a9masmm beklenmesi ba~vurucuya orantis1z bir kiilfet yuklemektedir.

57. Bu hale gore mahkemenin ba~vurucunun ugrad1g1 zaran ogrenmesine ve degerlendirmesine imkan tammayan olay tarihini (ba~vurucunun yaraland1g1 tarihi) esas alarak dava a9ma surelerini belirlemesine ili~kin yorumunun ba~vurucunun mahkemeye eri~im hakkma yonelik kati bir yorum oldugu ve bu yorumun ba~vurucunun mahkemeye en~1m hakkm1 a~m derecede gu9le~tirerek, neredeyse imkans1z hale getirdigi degerlendirilmi~tir. Dolay1s1yla bu yorumdan hareketle davanm sure a~1mmdan reddedilmesi suretiyle ba~vurucunun mahkemeye eri~im hakkma yonelik mudahalenin 6l9usuz oldugu sonucuna vanlm1~tu.

58. A91klanan gerek9elerle ba~vurucunun Anayasa'nm 36. maddesinde guvence altma alman adil yarg1lanma hakk1 kapsammdaki mahkemeye eri~im hakkmm ihlal edildigine karar verilmesi gerekir.

3. 6216 Say1h Kanun'un 50. Maddesi Yoniinden

59. 30/3/2011 tarihli ve 6216 say1h Anayasa Mahkemesinin Kurulu~u ve Yargilama Usulleri Hakkmda Kanun'un 50. maddesinin (1) ve (2) numarah fikralan ~oyledir:

"(]) Esas inceleme sonunda, baJvurucunun hakkznzn ihlal edildigine ya da edilmedigine karar verilir. jh/al kararz verilmesi halinde ihlalin ve sonur;larznzn ortadan kaldzrzlmasz i

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2555 : 10/1 /2019

VI. HOKUM

A91klanan gerek