รายงานฉบบสมบรณ

โครงการยอยท 1

“การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย”

Interconnectivity of Tourism Supply Chains in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists

โดย

กรวรรณ สงขกร และคณะ

มนาคม 2558

สญญาเลขท RDG5650032

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการยอย 1 “การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย”

คณะผวจย สงกด 1. นางกรวรรณ สงขกร สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม 2. ดร.ไพรช พบลยรงโรจน คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 3. นางสรย บญญานพงศ สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม 4. ดร.อาชวบารม มณตระกลทอง สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม 5. นางสาวจราวทย ญาณจนดา วทยาลยศลปะ สอ และเทคโนโลย มหาวทยาลยเชยงใหม

แผนงาน “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย”

สนบสนนโดยส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

(ความเหนในรายงานนเปนของผวจย วช. สกว. ไมจ าเปนตองเหนดวยเสมอไป)

แบบสรปผบรหาร [Executive Summary]

1. รายละเอยดเกยวกบแผนงานวจย 1.1 ชอโครงการวจย การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบ

นกทองเทยวผสงอาย Interconnectivity of Tourism Supply Chains in the Upper North

of Thailand for Supporting Senior Tourists ภายใตแผนงานวจย การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ

นกทองเทยวผสงอาย 1.2 ชอคณะผวจย

1) นางกรวรรณ สงขกร1 หวหนาโครงการยอยท 1 2) นางสรย บญญานพงศ1 นกวจย 3) อ.ดร.ไพรช พบลยรงโรจน2 นกวจย 4) ดร.อาชวบารม มณตระกลทอง1 นกวจย 5) อ.จราวทย ญาณจนดา3 นกวจย

1.3 งบประมาณและระยะเวลาท าวจย ไดรบงบประมาณ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556 จ านวนเงน 878,500 บาท ระยะเวลาท าการวจย 1 ป เรมท าการวจยเมอ 1 สงหาคม 2556 ถง 31 กรกฎาคม 2557

2. สรปโครงการวจย การศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย และหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายมความส าคญตอการบรหารจดการ และการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยเฉพาะอยางยง ในพนทภาคเหนอตอนบน ซงมทรพยากรและบรการการทองเทยวทสอดคลองกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย จงท าการส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย อตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย สถานการณการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอยกระดบศกยภาพและความพรอมในการรองรบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โครงการนไดด าเนนการศกษาวจยเปน 2 สวน คอ

1) ส ารวจพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย จากการเกบแบบสอบถามชาวไทยและตางชาต จ านวน 648 ตวอยาง โดยแบงเปนชาวไทย 403 คนและชาวตางชาต 245 คน

1 สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม อ.เมอง จ.เชยงใหม โทรศพท 0 5394 2571 โทรสาร 0 5389 2649 2 คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 3 วทยาลยศลปะ สอ และเทคโนโลย มหาวทยาลยเชยงใหม

ข

สงเกตการณการจดทวรส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และทดลองจดทวรส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

2) ส ารวจการด าเนนงานของผใหบรการทองเทยวในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย ดวย SCAAN® Model และศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายเพอวางโครงสรางฐานขอมลตามเสนทางการทองเทยว 9themes และ 7Re

ผลการศกษาพฤตกรรมการทองเทยวพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวไทยชอบทองเทยวใน

ประเทศ (รอยละ 81.4) มวตถประสงคในการทองเทยวเพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย/จตใจ (รอยละ 58.6) ชอบทองเทยวชวงเทศกาลประเพณ (รอยละ 41.9) สวนใหญไปเทยวกบลกหลาน/ญาตพนอง/คนในครอบครว (รอยละ 72.2) ชนชอบกจกรรมการทองเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ (รอยละ 79.9) ลกหลาน/ญาต/คนในครอบครวหาขอมล เปนผจดการวางแผนในการทองเทยว (รอยละ 55.3) สวนใหญใหความส าคญกบการจดบรการเรองอาหารเพอสขภาพ (รอยละ 55.3) ขณะทโปรแกรมการทองเทยว ควรเนนการพกผอน เชน เทยวครงวน (รอยละ 46.9) ในขณะทนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญมวตถประสงคในการทองเทยวเพอชนชมธรรมชาตและภมทศนทสวยงาม (รอยละ 62.0) มระยะเวลาในการทองเทยว 8-15 วน (รอยละ 33.1) นกทองเทยวตางชาตชอบเทยวชวงเทศกาลประเพณ (รอยละ 53.1) สวนใหญไปเทยวกบคสมรส (รอยละ 51.4) ชอบกจกรรมการทองเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) (รอยละ 82.0) สวนใหญนกทองเทยวและคสมรสเปนผจดการในการหาขอมลและวางแผนการทองเทยว (รอยละ 66.1) โดยอาศยการคนหาหรอตดตอขอมลจากเวบไซตทองเทยว (รอยละ 58.8) ใหความส าคญกบการจดบรการเรองอาหารทองถน (รอยละ 53.9) อกทงเหนวาโปรแกรมการทองเทยว ควรเนนการพกผอน เชนเทยวครงวน (รอยละ 40.4) เปนตน

สวนการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายและศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายเพอวางโครงสรางฐานขอมลตามเสนทางการทองเทยว พบวา ในพนทภาคเหนอตอนบนสามารถสรางความเชอมโยงของห วงโซอปทาน ไดตามความสนใจของนกทองเทยว โดย แบงออกเปน 9 ดาน คอ ดานเกษตร (Chilling @ ลานนา: ชม ชม ชอบ) ดานประวตศาสตร (ยอนประวตศาสตร มาตราลานนา สถาปตยกรรมพนถน) ดานธรรมะ (มวนกาย สบายใจ สไตลลานนา) ดานสขภาพ (เทยวสนก สขภาพด ทลานนา) ดานผจญภย (ลยสดมนส พนธเกาเกา @ ลานนา) ดานธรรมชาต (ลานนาเขยว เทยวไมเบอ) ดานกฬา บนเทง นนทนาการ (แอวลานนา กฬามนส) ดานเรยนรสงใหม (เปดโลกใหม สไตลลานนา) วฒนธรรม (ทองมนตตรา ลานนาไทย)

สวนปจจยหลกในการสรางความเชอมโยงการทองเทยวหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอายนน จ าเปนทจะตองวางแนวทางในการประเมนการด าเนนงาน โดยมแนวทางในการประเมนหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอาย ทงหมด 7 ดาน คอ (1) สวย (2) สะอาด (3) สะดวก (4) สงบ (5) สบาย (6) สนก (7) สขใจ

ชอโครงการวจย การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบ นกทองเทยวผสงอาย Interconnectivity of Tourism Supply Chains in The Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists

ภายใตแผนงานวจย การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ นกทองเทยวผสงอาย Tourism Management and Administration in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists

ไดรบทนอดหนนการวจยประจ าป 2556 จ านวน 878,500 บาท ระยะท าการวจย 1 ป เรมท าวจยเมอเดอน สงหาคม 2556 ถง กรกฎาคม 2557 ผด าเนนการวจย นายกรวรรณ สงขกร1, นางสรย บญญานพงศ1, ดร.ไพรช พบลยรงโรจน2 ดร.อาชวบารม มณตระกลทอง1, นางสาวจราวทย ญาณจนดา3, นางสาวกาญจนา จรตน1

บทคดยอ

การศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย และหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายมความส าคญตอการบรหารจดการ และการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยเฉพาะอยางยง ในพนทภาคเหนอตอนบน โครงการน ท าการส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย อตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย สถานการณการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอยกระดบศกยภาพและความพรอมในการรองรบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยด าเนนการศกษาวจยเปน 2 สวน คอส ารวจพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย โดยเกบแบบสอบถามชาวไทยและตางชาต จ านวน 648 ตวอยาง สงเกตการณการจดทวรส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และทดลองจดทวรส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และส ารวจหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย ดวย SCAAN® Model เพอวางโครงสรางฐานขอมลตามเสนทางการทองเทยว

ผลการศกษาพฤตกรรมการทองเทยวพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาต มพฤตกรรมการการทองเทยวทแตกตางกน ทงในดานการทองเทยว ในประเทศ และตางประเทศ วตถประสงคการเดนทางทองเทยว ผทเดนทางไปทองเทยวดวย การจดวางแผนการเดนทาง การหาขอมลการทองเทยว เปนตน สวนการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายและศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอาย พบวา ในพนทภาคเหนอตอนบนสามารถสรางความเชอมโยงของหวงโซอปทาน ไดตามความสนใจของนกทองเทยว โดยแบง 1 สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม โทร: 0 5394 2571 2 คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 3 วทยาลยศลปะ สอ และเทคโนโลย มหาวทยาลยเชยงใหม

ง

ออกเปน 9 ดาน คอ ดานเกษตร ดานประวตศาสตร ดานธรรมะ ดานสขภาพ ดานผจญภย ดานธรรมชาต ดานกฬา บนเทง นนทนาการ และดานเรยนรสงใหมและวฒนธรรม

จ

Subject: Interconnectivity of Tourism Supply Chains in The Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists Project: Tourism Management and Administration in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists Research Fund for the year of 2013: 878,500 Baht Research Period: 1 year – From August 2013 to July 2014 Researchers: Korawan Sangkakorn, Suree Boomyanupong, Pairach Piboonrungroj Archabaramee Maneetrakunthong, Jirawit Yanchinda and Karnjana Jeerat

ABSTRACT

The behavior of senior tourists and supply chain are important for senior tourism management and development, in particular the northern areas. This project surveyed the senior tourists, related tourism sectors, the current situation of supply chain management for senior tourists which optimize performance and readiness of supporting for senior tourists. The research were conducted via two surveys : firstly using questionnaire to collect 648 examples of Thai and foreign senior tourists, observing the trip for elderly, and demonstrating the trip of senior tourism. Secondly, we explored the tourism supply chain for seniors using SCAAN® Model in order to develop a database structure of tourist routes.

The study of senior tourists’ behaviors found that Thai and foreign senior tourists expressed the differences in travel behavior, both inbound and outbound marketing, the purpose of the trip, an accompany person, a travel plan and relevant trip information, etc. Moreover, the study of supply chain supporting for the senior and the link between supply chain and senior tourism sector found that there should be a further cooperation among the supply chain in the northern Thailand according to the interest of tourists which were divided into nine areas; Agriculture, History, Dharma, Health, Adventures, Nature, Sports, Entertainment and Recreation, and lastly Newly Learn and Culture.

สารบญ

เรอง หนา บทสรปผบรหาร ก บทคดยอ ค Abstract จ สารบญ ฉ สารบญตาราง ซ สารบญรป ญ บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญ และทมาของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 3 1.3 นยามศพท 3 1.4 ขอบเขตของการวจย 4 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5 1.6 ระยะเวลาท าการวจย และแผนการด าเนนงานตลอดโครงการวจย 5 1.7 ขนตอนการด าเนนการวจย 6

บทท 2 แนวคด และวรรณกรรมทเกยวของ 7

2.1 ทฤษฎ สมมตฐาน และ / หรอกรอบแนวความคดของการวจย 7 2.2 การทบทวนวรรณกรรม/สารสนเทศ (Information) ทเกยวของ 15 2.3 สถตนกทองเทยว 32

บทท 3 ระเบยบวธวจย 40 3.1 กลมตวอยางทศกษา 40 3.2 วธด าเนนการวจย 41 3.3 สถานทท าการทดลอง/เกบขอมล 48 3.4 ระยะเวลาในการท าวจย 48

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 49 4.1 ผลการส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย 49 4.2 ส ารวจอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบ 89 นกทองเทยวผสงอาย

ช

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา 4.3 ความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย 95

ในภาคเหนอตอนบน 4.4 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว 97

บทท 5 สรปผลการศกษา 105 5.1 สรปผลการศกษาพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอาย 105 5.2 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว 108 5.3 ขอเสนอแนะ 110

บรรณานกรม 111 ภาคผนวก ก: สถตนกทองเทยว 117 ภาคผนวก ข: SCAAN Model 129 ภาคผนวก ค: ฐานขอมลการส ารวจบรการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน 136 ภาคผนวก ง: แบบสอบถามภาษาไทย 142 ภาคผนวก จ: แบบสอบถามภาษาองกฤษ 148 ภาคผนวก ฉ: แบบสอบถามภาษาจน 153 ภาคผนวก ช: แบบสอบถามภาษาญปน 157

ซ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1.1: แผนการด าเนนงานตลอดโครงการวจย 5 2.1: จ านวนนกทองเทยวผสงอายทเขามาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2541 – 2555 32 2.2: จ านวนนกทองเทยวผสงอาย จ าแนกเปนประเทศในAsia และไมใชประเทศใน Asia 34 2.3: การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศ 35 ไทยป พ.ศ.2541 – 2555 2.4: สถตนกทองเทยว 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ป พ.ศ. 2552 – 2556 38 2.5: 10 ประเทศแรกทเดนทางมาทองเทยวจงหวดเชยงใหม ป พ.ศ. 2553-2555 39 3.1: เครองมอการศกษา วตถประสงค กจกรรม และผลลพธของหวงโซอปทาน 43 3.2: วธการประเมนหวงโซอปทานแบบ One-day SCAAN® 46 4.1: ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 50 4.2: ปญหาดานสขภาพของผตอบแบบสอบถาม 55 4.3: พฤตกรรมการทองเทยว 57 4.4: วตถประสงคในการทองเทยว 58 4.5: ความชอบในทองเทยวในประเทศ หรอตางประเทศ 60 4.6: ระยะเวลาในการทองเทยวแตละครง 60 4.7: ชอบเทยวชวงเวลาไหนมากทสด 61 4.8: ฤดไหนทชอบเทยวมากทสด 61 4.9: สวนใหญเทยวกบใคร 62 4.10: กจกรรมทชนชอบหรอตองจดใหมในรายการทองเทยว 64 4.11: การทองเทยวสวนใหญใครเปนผจดการและวางแผนให 65 4.12: การวางแผนทองเทยวแตละครง ตองการทราบขอมล 66 4.13: การคนหาหรอตดตอขอมลจาก 67 4.14: การจดบรการการการจดการทองเทยวใหผสงอายควรใหความส าคญกบเรอง 69 4.15: รปแบบการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนตทตองการ 72 4.16: นกทองเทยวผสงอายอยากใหเวบไซดการทองเทยวผสงอายสอสาร/ โตตอบ/ 73 ตอบสนองอยางไร 4.17: จ านวนสถานทพกแรม 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยว ป พ.ศ.2557 90 4.18: จ านวนภตตาคารและรานอาหารใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยว 91 ป พ.ศ.2557 4.19: จ านวนธรกจน าเทยวใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยว 91 ป พ.ศ.2557 4.20: ธรกจดานการจ าหนายสนคา/ของทระลกใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ 94 4.21: สรปเสนทางการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน (ลานนา) 95

ฌ

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา 4.22: รายชอนตยสารส าหรบผสงอายทไดรบความนยม 97 4.23: นตยสารทใหขอมลส าหรบผสงอายในประเทศไทย 98 4.24: แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน 99 ตามความสนใจ 4.25: แนวทางการประเมนการจดการและความรวมมอในการจดการหวงโซอปทาน 101 การทองเทยวส าหรบผสงอาย 4.26: ตวอยางการประเมนแนวทางการพฒนาการเชอมโยง: The 7x7 Tourism 102 Supply Chain Matrix (7Re x 7ส) 4.27: แสดงสดสวนของมลคาเพมในหวงโซอปทาน 103 4.28: แนวทางการวางแผนธรกจ 104 5.1: แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน 109 ตามความสนใจ (9Theme 7Re และ Club 55)

ญ

สารบญรป รปท หนา 1.1: จ านวนนกทองเทยวและนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตทเขามาในประเทศไทย 1 ระหวางป พ.ศ.2541-2555 1.2: ขนตอนการด าเนนการวจย 6 2.1: หวงโซอปทานการทองเทยวทวไป 13 2.2: กรอบแนวคดโครงการวจย 14 2.3: จ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาตทเขามาในประเทศไทย 33 ป พ.ศ. 2541 – 2555 2.4: จ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาตแยกรายโซน 35 ป พ.ศ. 2541 – 2555 2.5: จ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาต 10 อนดบ 38 ทเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ. 2541 – 2555 2.6: สถตนกทองเทยว 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ปพ.ศ. 2552 – 2556 39 3.1: กรอบการศกษาความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย 43 4.1: ภาพตวอยางสถานททองเทยวตามโปรแกรม 77 4.2: จ านวนธรกจน าเทยวในแตละจงหวดของพนทภาคเหนอตอนบน 92 จ าแนกตามประเภท ป พ.ศ. 2556 4.3: สดสวนธรกจน าเทยวในแตละจงหวดของพนทภาคเหนอตอนบน 92 4.4: จ านวนธรกจดานการจ าหนายสนคา/ของทระลกในแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน 93 ป พ.ศ.2556 แยกตามประเภท 4.5: ประเภทรานขายของทระลก 95 4.6: แบบจ าลองความเชอมโยงภายในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย 96 4.7: โครงสรางแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวตามความสนใจ 100 ทง 9 ดาน

บทท 1 บทน ำ

1.1. ควำมส ำคญ และทมำของปญหำ

การทองเทยวเปนแหลงรายไดทส าคญของไทย การรกษาตลาดการทองเทยวของไทยจงมความส าคญอยางยง ดงนน ประเทศไทยจงมนโยบายเนนท าการตลาดการทองเทยวใหมๆ เพอดงตลาดนกทองเทยวกลมกระแสหลก ทมศกยภาพในการจบจาย อาท การทองเทยวเชงสขภาพ (Health Tourism) การทองเทยวเชงการแพทย (Medical Tourism) สปา และการทองเทยวเพออายวฒนะ (Spa and Wellness Tourism) การทองเทยวเพอคนพการ (Disabled Tourism) โดยเฉพาะการทองเทยวเพอผสงอาย (Senior Tourism) ซงทมอตราการขยายตวเพมขนทกปในทกประเทศ

นกทองเทยวผสงอายเปนกลมนกทองเทยวทควรใหความสนใจอยางยง ทงนจากขอมลของกรมการทองเทยวทรายงานวาในป พ.ศ.2555 มนกทองเทยวผสงอาย (อาย 55 ปขน) เขามาทองเทยวในประเทศไทยกวา 3.7 ลานคน คดเปนรอยละ 16.45 ของนกทองเทยวทกกลมอาย และมแนวโนมสงขนทกป (รปท 1.1) ประเทศไทยจงตองเตรยมความพรอมเพอเปนแหลงทองเทยวทเหมาะสมส าหรบกลมนกทองเทยวผสงอายใหมากยงขน ทงในดานการบรหารจดการการทองเทยว สงอ านวยความสะดวกในการทองเทยว เปนตน

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย (2541 – 2549), กระทรวงทองเทยวและกฬา (2550–2555)

รปท 1.1: จ ำนวนนกทองเทยวและนกทองเทยวผสงอำยชำวตำงชำตทเขำมำในประเทศไทย ระหวำงป พ.ศ.2541-2555

2

ภาคเหนอตอนบนมความไดเปรยบทางดานภมประเทศทสวยงาม ภมอากาศเยนสบาย มทรพยากรธรรมชาตทหลากหลาย มประเพณ วฒนธรรมอนดงาม มความแตกตางทางชาตพนธ รวมถงมประวตศาสตรอนยาวนาน จงท าใหภาคเหนอตอนบนมแหลงทองเทยวทดงดดใหนกทองเทยว ทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางมาทองเทยวและพกผอน และถกก าหนดไวในแผนการตลาดของการทองเทยวแหงประเทศไทยใหเปนแหลงทองเทยวดานวฒนธรรมล าคา งามผนปาธรรมชาต ซงสอดคลองกบความสนใจและความตองการของนกทองเทยวผสงอาย อยางไรกตาม ผลจากการศกษาเรองการพฒนาแหลงทองเทยว ในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (สถาบนวจยสงคม, 2555) ซงพบวา ถงแมวาในภาคเหนอตอนบนจะมแหลงทองเทยวมากมายหลากหลายประเภท ทงการทองเทยว ประเภทศาสนา ประเภทธรรมชาต ประเภทโบราณคด ประวตศาสตร ศลปกรรม และวถชมชน ประเพณ วฒนธรรม แตการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน ยงไมไดมการจดการใดๆ เปนพเศษส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เนองจากยงขาดความรพนฐานเกยวกบการบรหารจดการ และการใหบรการส าหรบนกทองเทยวผสงอายโดยเฉพาะ

เมอพจารณาอตสาหกรรมการทองเทยว ทงอตสาหกรรมการทองเทยวหลกและอตสาหกรรม ทสนบสนนการทองเทยวในกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน ทสงเสรมสนบสนนซงกนและกน เพอทจะใหการบรการตางๆ สงไปถงยงนกทองเทยวผสงอาย ในลกษณะการเชอมโยงหวงโซอปทานของการทองเทยว ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ตงแตการเคลอนยายผโดยสาร บรการการเดนทาง การใหบรการดานความบนเทง บรการดานอาหารและเครองดม ตลอดจนโรงแรม ทพก นอกจากนในสวนของการบรการน าเทยว บรษทน าเทยว หรอตวแทนจากบรษททวร (มคคเทศก) ซงมความส าคญตอการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย กพบวาจ าเปนตองมการบรหารจดการและจดการบรการทเปนพเศษ ส าหรบนกทองเทยวกลมผสงอาย

การศกษาของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายและการเทยบเคยงอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย จงมความส าคญตอการบรหารจดการ และการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยเฉพาะอยางยง ในพนทภาคเหนอตอนบน ซงมทรพยากรการทองเทยวและบรการการทองเทยวทสอดคลองกบความตองการการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทจะท าการส ารวจอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาสถานการณการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน เพอทจะสามารถเทยบเคยงและเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน เพอยกระดบศกยภาพและความพรอมในการรองรบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

3

1.2 วตถประสงคของกำรวจย 1) เพอส ารวจอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย 2) เพอศกษาสถานการณปจจบนของการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบ

นกทองเทยวผสงอาย ปญหา อปสรรค และปจจยผลกดนในการพฒนาของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน

3) เพอเสนอแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

1.3 นยำมศพท

หวงโซอปทำน (Supply Chain) โซอปทาน หรอ หวงโซอปทาน หรอ เครอขายโลจสตกส คอ การใชระบบของหนวยงาน คน

เทคโนโลย กจกรรม ขอมลขาวสาร และทรพยากร มาประยกตเขาดวยกน เพอการเคลอนยายสนคาหรอบรการ จากผจดหาไปยงลกคา กจกรรมของหวงโซอปทานจะแปรสภาพทรพยากรธรรมชาต วตถดบและวสดอนๆ ใหกลายเปนสนคาส าเรจ แลวสงไปจนถงลกคาคนสดทาย (ผบรโภค หรอ End Customer)

กำรจดกำรหวงโซอปทำน (Supply Chain Management) การจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain Management) นนเปนการวางแผนและการ

จดการทกกจกรรม ทเกยวของกบการจดหาวตถดบและปจจยน าเขาตางๆ ทงในการผลตและการด าเนนการตางๆ การจดซอจดหาการแปรรปและเปลยนรปวตถดบเหลานนใหเปนสนคา และกจกรรมโลจสตกสทงหมด

หวงโซอปทำนกำรทองเทยว (Tourism Supply Chain) หวงโซอปทานการทองเทยว ซงประกอบไปดวย 16 องคประกอบไดแก การเดนทางเขาออก

แหลงทองเทยว การขนสงทางบก การด าเนนงานทางบก แหลงทองเทยว กจกรรมทางวฒนธรรม สงคม และกฬา เฟอรนเจอร เครองแกะสลก สาธารณปโภค บรการ และทรพยากรของแหลงทองเทยว พลงงานและแหลงน า การจดการขยะ การผลตอาหาร การซกรด การปรงอาหารและเครองดม ทพกอาศย การน าเทยว การตลาดและการขาย และลกคา

อยางไรกตามเนองจากเครอขายการทองเทยวนนไมไดจ ากดอยเพยงแตภายในแหลงทองเทยวเทานน จงมการพฒนาภาพรวมของหวงโซอปทานการทองเทยว โดยมนกทองเทยวเปนจดเรมตนของกรอบตงแตการจองบรการการทองเทยวตางๆ กอนเดนทาง การรบบรการ ชวงระหวางการเดนทาง และบรการหลงการเดนทางดวย

4

อตสำหกรรมกำรทองเทยว (Tourism Industry) อตสาหกรรมทองเทยวเกยวของกบธรกจหลายประเภท จงมองคประกอบ 5 สวน คอ

นกทองเทยว ทรพยากรการทองเทยว การคมนาคมขนสง ขอมลขาวสารการทองเทยว และสงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยว การพจารณาองคประกอบแตละสวน จะท าใหสามารถพฒนาอตสาหกรรมทองเทยวไดอยางถกตองและมประสทธภาพ

กำรทองเทยวส ำหรบผสงอำย (Senior Tourism) การทองเทยวส าหรบผสงอาย (Senior Tourism) หมายถง การทองเทยวทใหความส าคญ

และสรางความพงพอใจตอนกทองเทยวผสงอาย ในดานคณคาของแหลงทองเทยว การใหบรการ และสงอ านวยความสะดวก อาท เนนการดแลในดานการเดนทาง และอาหารเปนพเศษ มสงอ านวยความสะดวกในแหลงทองเทยวใหเหมาะกบผสงอาย เชน หองน า ทางเดน ทางลาด ทนงพก

ในแงการตลาด การทองเทยวส าหรบผสงอายเปนการขยายโอกาสและเพมชองทางการสรางรายไดใหผประกอบการ เนองจากนกทองเทยวผสงอายเปนกลมทมรายไดในระดบหนง และมเวลาหลงเกษยณอาย จงไมกงวลกบการทองเทยวตามฤดกาล และสามารถใชเวลาทองเทยวอย ไดนานกวานกทองเทยวทวไป

นกทองเทยวผสงอำย (Senior Tourists) กลมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต ทมอาย 55 ปขนไป ซงเปนกลมทเรมเกษยณจากวยท างาน มเงน มเวลาวางมากขน นยมทองเทยว โดยใชชวตบนปลายแสวงหาก าไรชวตโดยการเดนทางไปทองเทยว แตอาจจะมปญหาทางดานสขภาพ และตองการการดแลและบรการเปนพเศษมากกวากลมนกทองเทยวทวไป 1.4 ขอบเขตของกำรวจย

ขอบเขตพนท เลอกศกษาจงหวดท มความโดดเดนทางการทองเท ยวของภาคเหนอตอนบน และเปนจงหวดทเปนจดหมายหลกของนกทองเทยวผสงอาย ไดแก จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย และจงหวดนาน ขอบเขตเนอหำ

1) ศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายชาวไทย และนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต

2) ศกษาอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

3) ศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 4) ศกษาแนวทางพฒนาการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย

5

1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1) ไดฐานขอมลพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย 2) ไดฐานขอมลอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย 3) ไดทราบหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 4) สามารถสรางความรวมมอในการพฒนาการทองเทยวผสงอายในกลมจงหวดภาคเหนอ

ตอนบน 5) เกดการแลกเปลยนและพฒนาความรดานการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวใน

ภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ระหวางผประกอบการ หนวยงานทเกยวของ นกวชาการ ผบรหารทองถน และประชาชนในแหลงทองเทยว

6) กระบวนการศกษาวจยมการสมภาษณ สอบถาม และจดประชมกลมยอยกบผประกอบการทองเทยวในพนทและนกทองเทยว จะเปนการเปดโอกาสใหภาคทกภาคสวนมสวนรวมในการศกษาวจยและรวมวางแผนพฒนาการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

7) สามารถน าผลการศกษา ไปจดท าเปนระบบขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรหารและการจดการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (โครงการยอยท 2) และน าไปสการวางแผนการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว การบรหารและการจดการทองเทยวส าหรบผสงอายในชมชนทองเทยว (โครงการยอยท 3) ของภาคเหนอตอนบนตอไป 1.6 ระยะเวลำท ำกำรวจย และแผนกำรด ำเนนงำนตลอดโครงกำรวจย

ระยะเวลาด าเนนการ 12 เดอน ตำรำงท 1.1: แผนกำรด ำเนนงำนตลอดโครงกำรวจย

แผนกำรด ำเนนงำน เดอนท

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. ทบทวนผลการศกษาและก าหนด

แผนการส ารวจขอมล

2. ส ารวจเกบรวบรวมขอมลในพนทศกษา

3. จดท าเครองมอส ารวจอตสาหกรรมทองเทยว

4 .ศกษาการเชอมโยงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอาย

5. ศกษาเทยบเคยงการเชอมโยง

โซอปทานอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน

6

ตำรำงท 1.1: (ตอ) แผนกำรด ำเนนงำนตลอดโครงกำรวจย

แผนกำรด ำเนนงำน เดอนท

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 6. จดประชมน าเสนอผลงานวจย 8. จดท ารายงานผลการศกษา 9. จดประชมเผยแพรผลการศกษา

1.7 ขนตอนกำรด ำเนนกำรวจย

รปท 1.2: ขนตอนกำรด ำเนนกำรวจย

Quick Scan Audit Methodology: QSAM

1. ทบทวนวรรณกรรมดาน หวงโซอปทานการทองเทยวผสงอาย

2. Process Mapping

3. ส ารวจการใหบรการของ แตละอตสาหกรรมการทองเทยว

4. ศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบ

ผสงอาย

5. ศกษาเทยบเคยง การเชอมโยงโซอปทาน

6. จดเวทเสนอผลการศกษา แกผประกอบการธรกจทองเทยว

7. เสนอแนวทาง การเชอมโยงโซอปทาน

แบบสอบถามนกทองเทยว แบบส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของ

นกทองเทยวผสงอาย

Quick Scan และ SCOR model

แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทาน 1 แนวทาง

วดผลการด าเนนงาน

ส ารวจสาธารณปโภคพนฐาน

Focus Group ผประกอบการ

บทท 2 แนวคด และวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาเรองการเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน ไดท าการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบอตสาหกรรมการทองเทยว หวงโซอปทานการทองเทยว และการทองเทยวส าหรบผสงอาย ดงตอไปน

2.1 ทฤษฎ สมมตฐาน และกรอบแนวความคดของการวจย การศกษาวจยเรอง “การเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

ในภาคเหนอตอน” อาศยแนวคดทส าคญในการศกษาไดแก (1) แนวคดเกยวกบการจดการหวงโซอปทาน (2) แนวคดเกยวกบหวงโซอปทานการทองเทยว (3) แนวคดดานอตสาหกรรมการทองเทยว โดยทงสามแนวคดนนจะเปนพนฐานหลกในการออกแบบงานวจยตอไป ดงนนในสวนน จะน าเสนอทฤษฎและกรอบแนวคดทเกยวของกบงานวจยนออกเปนสามดานดงทกลาวไวขางตน

2.1.1 แนวคดทเกยวกบการจดการหวงโซอปทาน (A concept of supply chains &

supply chain management) การศกษาเกยวกบหวงโซอปทานนน ถอไดวาเปนศาสตรแขนงใหมทเรมมการศกษาไม

นานมาน ดงนนจงยงไมมทฤษฎทเปนของศาสตรทวาดวยโซอปทานโดยตรง อยางไรกตามงานวจยดานหวงโซอปทานไดน าแนวคดจากหลายๆ ศาสตรมาประยกตใช เชน สงคมศาสตร การบรหารธรกจ วศวกรรมศาสตร และเศรษฐศาสตร

ตงแตชวงครสตศตวรรษท 1980 การจดการโลจสตกสและการจดการโซอปทาน (Logistics Management & Supply Chain Management) ไดรบความสนใจอยางมากทงจากวงการวชาการ และภาคธรกจ (Stock et al., 2010) เนองจากความตองการทจะลดตนทนทไมจ าเปนตางๆ เชน การขนสง การจดเกบสนคา และตนทนการสงสนคารวมทงเพอตอบสนองความตองการทสงขนของผบรโภคในดานความรวดเรวจากการส งและการสงสนคา รวมทงคณภาพของสนคา (Christopher, 2011) ตลอดกวา 30 ปทผานมา ไดมหลกฐานตางๆ ทงงานวชาการและความส าเรจของภาคเอกชนทยนยนถงประโยชนทภาคธรกจและลกคาไดรบจากการพฒนาการจดการโลจสตกสและโซอปทาน (ไพรช พบลรงโรจน, 2555) ท าใหองคความรดานนไดรบความสนใจเปนอยางมากทงในระดบประเทศและนานาชาต (Benavides & de Eskinazis, 2012)

ส าหรบประเทศไทยนน การจดการโลจสตกสและโซอปทานนนไดรบการกลาวถงอยางกวางขวาง เมอรฐบาลไดก าหนดใหโลจสตกสเปนวาระแหงชาตและก าหนดยทธศาสตรส าหรบการพฒนาระบบโลจสตกสในป พ.ศ. 2547 และจดท ารางแผนแมบทฯ ในป พ.ศ. 2549 (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2549) สงผลใหทงภาครฐ ภาคเอกชนและภาคการศกษาตางกใหความส าคญกบโลจสตกสและการจดการโซอปทาน ส าหรบภาครฐแลวแตละ

8

หนวยงานไดมแผนการพฒนาโลจสตกสออกมาอยางตอเนอง ภาคเอกชนกมการจดฝกอบรมภายในเกยวกบองคความรในการจดการโลจสตกสขององคกรในสวนของภาคการศกษา มหาวทยาลยหลายแหงเรมเปดสอนวชาโลจสตกสและโซอปทานทงระดบปรญญาตร โท และเอก รวมทงการสนบสนนใหคณาจารยศกษาตอในดานนทงในและตางประเทศอกดวย

แมจะมการคนพบวาการจดการโลจสตกสและโซอปทานมประโยชนมากเพยงใด นยามของการจดการโลจสตกสและโซอปทานกยงไมมความชดเจน (Mentzer et al., 2001) อาจเปนเพราะการจดการโลจสตกสและโซอปทานนนมขอบเขตทกวางขวางและมทมาหลากหลายมการพฒนามาจากสาขาวชาทแตกตางกน เชน การจดการ การด าเนนการ การขนสง การจดซอ วศวกรรมศาสตร และเศรษฐศาสตร

อยางไรกตามไดมความพยายามทจะใหค านยามการจดการโซอปทานอยางหลากหลาย โดยเฉพาะจากนกวชาการ ไดแก Stevens (1989), Ellram (1991), Towill et al. (1992), Cooper et al. (1997), Harland (1996), Christopher (2011) ทวากลบยงไมมนยามใดทไดรบการยอมรบอยางเอกฉนท ทงนจากนยามของสภาวชาชพชนสงดานการจดการโซอปทาน (Council of Supply Chain Management Professional) ซงมพนฐานจากงานการศกษาของ Mentzer et al. (2001) สามารถสรปไดวา จดการโซอปทาน (Supply Chain Management) นนเปนการวางแผนและการจดการทกกจกรรมทเกยวของกบการจดหาวตถดบและปจจยน าเขาตางๆ ทงในการผลตและการด าเนนการตางๆ การจดซอจดหาการแปรรปและเปลยนรปวตถดบเหลานนใหเปนสนคาและกจกรรมโลจสตกสทงหมด (CSCMP, 2010) ดงนนนยามของ CSCMP จงรวมการจดการโลจสตกสใหอยในขอบเขตของการจดการ โซอปทาน ซงเกยวของกบการวางแผนและการน าแผนไปปฏบตรวมทงการควบคมการไหลและการจดเกบสนคา บรการ และขอมลทเกยวของจากจดเรมตนของโซอปทาน (วตถดบ) และปลายทางสผบรโภค โดยรวมถงการไหลกลบจากฝงผบรโภค (Reverse logistics) ใหมทงประสทธภาพและประสทธผลดวย

2.1.2 หวงโซอปทานการทองเทยว Tourism Supply Chain การทองเทยวเปนระบบทมความซบซอนสง (Jafari, 1974; Smith, 1994; McKercher,

1999; Véronneau & Roy, 2009) การบรหารจดการการทองเทยวใหประสบความส าเรจจงจ าเปนตองเขาใจระบบของหวงโซอปทานของการทองเทยวเสยกอน (Véronneau & Roy, 2009; Zhang et al., 2009)

เพอใหการพฒนาการทองเทยวเปนไปอยางยงยน (Schwartz et al., 2008) โดยผานการประสานงาน เชอมโยงของหนวยงานและองคกรตางๆ ในหวงโซอปทาน (Lemmetyinen, 2010) โดยการพฒนาการทองเทยวดงกลาวนนยอมจะสงผลถงการเจรญเตบโตของเศรษฐกจไดเปนอยางด , 2012)

จากความซบซอนของการทองเทยวนนเองท าใหกรอบแนวคดของหวงโซอปทานการทองเทยวมความซบซอนไปดวยเชนกน (Zhang et al., 2009) อยางไรกตามนยามของหวงโซอปทานนนไดรบอทธพลจากสามงานหลกๆ ไดแก Tapper and Font (2004), Zhang et al. (2009) และ

9

Piboonrungroj and Disney (2009) โดย Tapper and Font (2004) ไดเสนอกรอบแนวคดความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยว ซงประกอบไปดวย 16 องคประกอบไดแก

1) การเดนทางเขาออกแหลงทองเทยว 2) การขนสงทางบก 3) การด าเนนงานทางบก 4) แหลงทองเทยว 5) กจกรรมทางวฒนธรรม สงคม และกฬา 6) เฟอรนเจอร เครองแกะสลก 7) สาธารณปโภค บรการ และทรพยากรของแหลงทองเทยว 8) พลงงานและแหลงน า 9) การจดการขยะ 10) การผลตอาหาร 11) การซกรด 12) การปรงอาหารและเครองดม 13) ทพกอาศย 14) การน าเทยว 15) การตลาดและการขาย 16) ลกคา

โดยโยงเสนความสมพนธระหวางองคประกอบทง 16 ดานเทานน ตอมา Zhang et al. (2009) ไดพฒนาโครงสรางหวงโซอปทานการทองเทยวใหเปนภาพชดเจนขน โดยเจาะเฉพาะหวงโซอปทานภายในแหลงทองเทยวเทานน มการเชอมโยงระหวางซพพลายเออรชนทสอง (ผผลตตางๆ เชน อาหารและเครองดม) ซพพลายเออรชนแรก (ผใหบรการดานตางๆ เชน ทพก การเดนทาง และอาหาร) ผน าเทยว นายหนาขายทวร และนกทองเทยว

อยางไรกตามเนองจากเครอขายการทองเทยวนนไมไดจ ากดอยเพยงแตภายในแหลงทองเทยวเทานน Piboonrungroj and Disney จงไดพฒนาภาพรวมของหวงโซอปทานการทองเทยว โดยมนกทองเทยวเปนจดเรมตนของกรอบตงแตการจองบรการการทองเทยวตางๆ กอนเดนทาง การรบบรการ ชวงระหวางการเดนทาง และบรการหลงการเดนทาง จงถงไดวาเปนภาพรวมของโซอปทานการทองเทยว ทสมบรณมากยงขน

ในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายนนกประกอบดวยหลายองคกร เชน

ธรกจท พก รานอาหาร สถานททองเทยว บรษทน าเทยว เปนตน โดยองคกรเหลานลวนมความสมพนธกนทงสน การตรวจสอบผลการด าเนนงานของโซอปทานการทองเทยวนนจงมความยากล าบากและใชเวลานาน จากการศกษางานวจยในอดตพบวา วธการศกษาการจดการหวงโซอปทานของบรษทในอตสาหกรรมการทองเทยว สวนใหญมกจะใชวธการส ารวจ (Survey) หรอ กรณศกษา (Case study) อยางไรกตามทงสองวธนนตางกมขอดและขอเสย โดยการส ารวจนนจะได

10

กลมตวอยางมาโดยแลกกบความลกและละเอยดของขอมลทส ารวจ ในขณะเดยวกนการใชวธแบบกรณศกษานนจะไดความและเอยดและความลกของขอมลทมากกวา ทวาจะสามารถศกษาไดในกลมตวอยางทนอยกวาการส ารวจมาก เนองจากใชเวลาในการเกบขอมลทนานกวามากนนเอง (Piboonrungroj, 2008)

อยางไรกตามการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวนนมความจ าเปนทตองใชขอมลทลกและจ านวนกลมตวอยางทคอนขางมาก ตวเลอกระหวางการส ารวจและกรณศกษาจงเปนสงทนาหนกใจส าหรบนกวจยดานหวงโซอปทาน ดงนน Quick Scan Audit Methodology (QSAM) จงถกพฒนาขนมาเพอเปนทางเลอกระหวางการส ารวจและกรณศกษา โดย QSAM จะสามารถเกบขอมลไดลกและละเอยดกวา (Naim et al., 2002; Banomyong et al., 2005, Piboonrungroj, 2008) นอกจากนการใช QSAM ยงสามารถท าใหการเกบขอมลเพอท างานวจยเชงหวงโซอปทานนนมประสทธภาพอกดวย (Childerhouse and Towill, 2011) แมวา Quick Scan นนจะถกพฒนามาเพอศกษาหวงโซอปทานในอตสาหกรรม และตอมาในโซอปทานการคาปลก (Naim et al., 2002) แตกไดรบการพฒนาจาก Piboonrungroj (2008) เพอน ามาใชในอตสาหกรรมการทองเทยว เพอวดผลการด าเนนงานของหวงโซอปทานการทองเทยวและวเคราะหหาแนวทางการพฒนา

ทงน QSAM ยงมขอจ ากดในเรองของกรอบการวเคราะหทเนนไปทระดบองคกรมากกวาระดบหวงโซอปทานตามวตถประสงคของโครงการน อกทงยงอยในกรอบการวเคราะหทเหมาะกบภาคอตสาหกรรมมากกวาการทองเทยว ดงนนงานวจยนจงไดใชเครองมอการวเคราะหหวงโซอปทานทเรยกวา Supply Chain Audit and Analytical Neuron หรอ SCAAN Model (Piboonrungroj, 2014) ซงน าเอาแนวทางและเทคนคการเกบขอมลทมประสทธภาพและประสทธผลจาก QSAM ผนวกกบกรอบการวเคราะหจาก SCOR Model (Supply Chain Council, 2012) และกรอบแนวคด Value Chain (Porter, 2000) และผสานเอาแนวทางการวเคราะหคณคาส าหรบลกคา (Customer Value Matrix) ของ Johansson et al. (2001) ประกอบกบแนวคด Order Winner และ Market Qualifier ของ Terry Hill (2000) เพอใชในการวเคราะหโครงสรางและการออกแบบหวงโซอปทานส าหรบนกทองเทยวผสงอายไดอยางครบวงจร

2.1.3 อตสาหกรรมการทองเทยว (Tourism Industry)

อตสาหกรรมทองเทยวเกยวของกบธรกจหลายประเภทจงมองคประกอบ 5 สวน คอ นกทองเทยว ทรพยากรการทองเทยว การคมนาคมขนสง ขอมลขาวสารการทองเทยว และสงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยว การพจารณาองคประกอบแตละสวนจะท าใหสามารถพฒนาอตสาหกรรมทองเทยวไดอยางถกตองและมประสทธภาพ (tourismatbuu, มปป.)

11

นกทองเทยว องคการสหประชาชาต (United Nation: UN) ใหความหมายของ “นกทองเทยว” ไว

ดงน ผมาเยอน (Visitor) หมายถง บคคลทเดนทางไปยงประเทศทตนมไดพกอาศยอยเปน

ประจ าดวยเหตผลใดๆ กตามทมใชไปประกอบอาชพเพอหารายได ดงนนผมาเยอน จงหมายรวมถงผเดนทาง 2 ประเภท คอ

1) นกทองเทยว (Tourist) คอ ผเดนทางมาเยอนชวคราวทพกอยในประเทศทมาเยอนไมนอยกวา 24 ชวโมง

2) นกทศนาจร (Excursionist) คอ ผเดนทางมาเยอนชวคราว และอยในประเทศทมาเยอนนอยกวา 24 ชวโมง

ส าหรบประเทศไทย การทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) ไดก าหนดวา “นกทองเทยว” หมายถง บคคลทเดนทางจากทองถนทอยโดยปกตของตนไปยงทองถนอนเปนการชวคราวดวยความสมครใจ และดวยวตถประสงคทมใชเพอประกอบอาชพหรอหารายได

การทองเทยวแหงประเทศไทย ไดนยามศพททางนกทองเทยวเพอใชในงานสถต ดงน 1) นกทองเทยวระหวางประเทศ (International Visitor) คอ บคคลทมไดมทพ านก

ถาวรในราชอาณาจกรไทยเดนทางเขามาเพอประกอบภารกจใดๆ ทงนตองมไดรบคาจางในการประกอบภารกจนนจากผใดในราชอาณาจกรไทย

2) นกทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Visitor) คอ บคคลทกสญชาตทมทพ านกถาวรอยในราชอาณาจกรไทย และเดนทางไปยงสถานทหนงในอกจงหวดหนง ซงมใชถ นทอยประจ าเพอประกอบภารกจใดๆ ทงนตองไมไดรบคาจางในการประกอบภารกจนนๆ จากผใด ณ สถานทแหงนน

ทรพยากรการทองเทยว ทรพยากรการทองเทยวเปนองคประกอบส าคญของอตสาหกรรมทองเทยว เพราะเปนสง

ดงดดใจใหนกทองเทยวไปสจดหมายปลายทาง ทรพยากรการทองเทยวเปนสงทจบตองไมไดโดยแบงออกเปนทรพยากรการทองเทยวสวนทเปนธรรมชาต และทรพยากรการทองเทยวทมนษยสรางขน ประเทศไทยมทรพยากรการทองเทยวกระจายอยในทกภาคของประเทศ การอนรกษทรพยากรการทองเทยวเปนสงทมความจาเปนอยางยงในอนทจะทาใหอตสาหกรรมทองเทยวมความยงยน

ประเภทของทรพยากรการทองเทยว ประเทศไทยมทรพยากรทองเทยวเปนจ านวนมากและมความหลากหลาย แบงออกเปน 2

ประเภท 1) สวนทเปนธรรมชาต ทรพยากรการทองเทยวในสวนทเปนธรรมชาต ทรพยากรการ

ทองเทยวในสวนทเปนธรรมชาต แบงออกเปน 6 ประเภท ไดแก (1) อทยานแหงชาต (National park) (2) วนอทยาน (Forest park) (3) เขตรกษาพนธสตวปา (Wildlife sanctuary) (4) เขตหามลาสตวปา (Non hunting area) (5) สวนพฤกษศาสตร (Botanical garden) (6) สวนรกชาต (Arboretum)

12

2) สวนทมนษยสรางขน มทงทเปนทอยอาศยของมนษย ศาสนสถาน โบราณวตถโบราณสถาน ก าแพงเมอง ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวต/ความเปนอย ศนยวฒนธรรม สนคาและหตถกรรมพนเมอง เปนตน

สวน Collier and Harraway (1997 ใน X.Zhang et al., 2009 อางใน สรยพา

เลศกาญนาพร, 2554) ระบวา อตสาหกรรมทองเทยวมองคประกอบทส าคญ 4 สวนไดแก 1) การขนสง (Transportation) การขนสงท าใหนกทองเทยวสามารถเดนทางเขาถงยง

แหลงทองเทยวไดอยางรวดเรวและสะดวกสบาย นบเปนองคประกอบทส าคญอยางมากตออตสาหกรรมทองเทยว การขนสงมหลายรปแบบ เชน การขนสงทางบก ทางน า และทางอากาศ

2) ทพก (Accommodation) เพออ านวยความสะดวกแกนกทองเทยวจงจ าเปนตองมทพกในบรเวณใกลเคยงแหลงทองเทยว เชน โรงแรม รสอรท อพารทเมนท เกสตเฮาส การใหบรการดานทพกอาจแตกตางออกไปตามวตถประสงคของผประกอบการ รสนยมของผบรโภคและสภาพแวดลอมของแหลงทองเทยว

3) สงดงดดใจ กจกรรม และสงอ านวยความสะดวกในการบรการตางๆ (Attractions Activities and Ancillary Services) วตถประสงคหลกในการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวสวนใหญ คอตองการไดรบความเพลดเพลนสนกสนานและประสบการณแปลกใหมในการเดนทางทองเทยว สงดงดดใจใหเกดการเดนทางทองเทยวอาจเปนสถานท (Sites) หรอ เหตการณ (Events) ซงเกดไดตามธรรมชาตหรอมนษยสรางขน รวมไปถงกจกรรมการทองเทยว และสงอ านวยความสะดวกตางๆ ในการใหบรการการทองเทยวเพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยว เชน การอ านวยความสะดวกในดานการเดนทางเขาออกประเทศ ดานสาธารณปโภค และสาธารณปการ 4) การขาย (Sales) เปนกจกรรมทชวยกระจายบรการดานการทองเทยวจากผใหบรการไปยงผบรโภคหรอนกทองเทยว ซงประกอบไปดวยหนวยธรกจทเกยวของหลายฝาย เชน ผขายสงบรการดานการทองเทยว (Tour Operator) ตวแทนจดการเดนทาง (Travel Agents) ตวแทนจ าหนายและเฉพาะทาง (Specially Chandlers)

ทงน ยงมองคประกอบทสนบสนนกจกรรมการทองเทยว (องคประกอบเสรม) ดงน (1) ธรกจจ าหนายสนคาทระลก

(2) ธรกจ MICE (3) การบรการขาวสารขอมล (4) การอ านวยความสะดวกทางดานความปลอดภย

13

ทมา: ปรบปรงจาก Piboomrungroj and Disney (2009)

รปท 2.1: หวงโซอปทานการทองเทยวทวไป

14

2.1.4 กรอบแนวคดการวจย การศกษาเรองการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย มกรอบแนวคดดงน

หวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

รปท 2.2: กรอบแนวคดโครงการวจย

จากกรอบแนวคดในรปท 2.2 จะท าการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอ

ตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายตงแตตนน า (นกทองเทยวมาถงแหลงทองเทยว) จนถงปลายน า (นกทองเทยวกลบออกจากแหลงทองเทยว) วาจะไดพบกบอตสาหกรรมการทองเทยวทงอตสาหกรรมหลก (การคมนาคมขนสง ทพกแรม รานอาหารและภตตาคาร ธรกจน าเทยวและมคคเทศก และสงดงดดใจในการทองเทยว) และอตสาหกรรมสนบสนน (สนคา ของทระลก อตสาหกรรม MICE บรการขาวสาร ขอมล และบรการดานสขภาพ) ดานใดบาง และท าการศกษาความเชอมโยงของโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายแตละจงหวด

แนวทางการเชอมโยงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

รปแบบหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

15

2.2 การทบทวนวรรณกรรม/สารสนเทศ (Information) ทเกยวของ 2.2.1 อตสาหกรรมการทองเทยว (Tourism Industry)

จากหวงโซอปทาน จะเหนวาอตสาหกรรมการทองเทยว จะเปนการเชอมโยงกนของธรกจทสงเสรมสนบสนนซงกนและกนเพอทจะใหการบรการตางๆ นนไปถงมอผบรโภค หรอลกคา เพอวตถประสงคทจะใหผบรโภคนนไดรบความพงพอใจสงสดจากการไดรบการบรการ ตงแตการเคลอนยายผโดยสารจากทหนงไปยงอกทหนง การใหบรการดานความบนเทง บรการอาหารการกน รานอาหาร บรการการเดนทาง ตลอดจนโรงแรม ทพก นอกจากนในสวนของการน าเทยว โดยมบรษทน าเทยว หรอตวแทนจากบรษท ซงกคอไกดน าเทยวพาเทยวไปยงสถานทตางๆ

นอกจากนการทลกคาจะตดตอกบธรกจบรการตางๆ เชน ตดตอหองพก โรงแรม สถานบนเทง ตลอดจนการขนสง หรอหาพาหนะเดนทาง ผบรโภคหรอลกคาสามารถตดตอผานเอเยนต ตวแทน หรอบรการทวร แมกระทงสามารถหาขอมลผานทางเวบไซตได

ธรกจในอสาหกรรมทองเทยวมธรกจท เกยวของกบการผลตสนคา และบรการ เพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยวโดยตรง ในระบบเศรษฐกจค าวา การทองเทยว หมายถงภาคเศรษฐกจทรวมธรกจทกอยางทเกยวของกบการทองเทยวทงทางตรงและทางออม

การประกอบธรกจการเคลอนยายผโดยสารและสงของจากทหนงไปยงอกทหนงดวยพาหนะขนสง โดยมจดมงหมายเพอการทองเทยว แบงออกไดเปน 3 รปแบบใหญๆ คอ

ธรกจขนสงทางบก (Land transportation) การเดนทางโดยรถไฟ รถยนตสวนบคคล รถเชา รถตเพอนนทนาการ รถโดยสารเพอการเดนทางทองเทยว

ธรกจขนสงทางน า (Water transportation) เรอเดนทะเล เรอลองแมน า เรอขามฟาก

ธรกจขนสงทางอากาศ (Air transportation) การบนทเปนลกษณะเทยวบนประจ า ลกษณะเทยวบนไมประจ า และการบนแบบเชาเหมาล า

นยมใชหลายๆ แบบปะปนกน

ค าจ ากดความของประเภททพกแรม โรงแรมเพอการพาณชย หรอโรงแรมแขกพกไมประจ า (Commercial or Transient

Hotels) โรงแรมประเภทนมมากกวาประเภทอนๆ ท าเลทตงอยในเมอง ทงนเพอความสะดวกในการตดตอธรกจ แขกซงพกในโรงแรมดงกลาวแลว เปนนกธรกจ นกทองเทยว ทมวตถประสงคพกชวคราวเพอตดตอธรกจ หรอการทองเทยว มไดมวตถประสงคเพอเชาอยเปนทพกประจ าส าหรบการประกอบธรกจ หรอทอยอาศย โรงแรมเพอการพาณชย หรอโรงแรมแขกพกไมประจ าดงกลาวแลว จะจดบรการความสะดวกสบายตางๆ แกแขกอยางพรอมเพรยง เชน หองอาหาร สถานทบรการดานธรกจ เชน การสงจดหมาย โทรเลข หรอระบบการสอสารอนๆ สถานทพกผอนหยอนใจและการออกก าลงกาย เชน สระวายน า สนามเทนนส ฯลฯ องคประกอบดงกลาวแลวตองจดบรการใหแขกเพอตอบสนองวตถประสงคในการตดตอธรกจ และการพกผอนอยางพอเพยง เพอใหการบรการเกดความประทบใจ

16

1) ธรกจดานทพกแรม ธรกจทพกแรม หมายถง ธรกจทบรการดานทพกอาศยแกนกทองเทยวซงใชพกระหวางเดนทาง รวมทงบรการอาหารและเครองดมตามความตองการของนกทองเทยวโดยคดคาตอบแทนเพอผลกาไรของธรกจนนๆ มหลายประเภท เชน โรงแรม เกสตเฮาส บงกะโล รสอรท (กอพงษ บญยการ, 2550) 1) โรงแรม คอ ทพกแรมทสรางขนเฉพาะแบงเปนหองพกมสงอานวยความสะดวกแก

นกเดนทาง และเกบคาเชาเปนรายหอง 2) เกสทเฮาส คอ บานทดดแปลงหรอสรางขนและแบงหองเปนทพกแรมและมการเกบ

คาเชา 3) บงกะโล คอ ทพกแรมทกลมบคคลหรอสถาบนจดไวเพอใหนกทองเทยว มการเกบ

คาเชา 4) รสอรท คอ ทพกทมลกษณะหองพกเปนหลงๆ มบรเวณแวดลอมดวยธรรมชาต ธรกจทพกแรมหรอธรกจโรงแรม (Accommodation or Hotel Business) ของกลวรา สวรรณพมล (2548) หมายถง ธรกจทใหบรการดานทพกอาศยแกนกทองเทยว รวมทงบรการอาหารและเครองดมตามความตองการของนกทองเทยว โดยคดคาตอบแทนเพอผลก าไรของธรกจนนๆ ปจจบนนยมใชค าวา ธรกจโรงแรมมากกวา ธรกจทพกแรม ทพกแรม (accommodation) (คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, ม.ป.ป) หมายถงการประกอบธรกจการขายบรการทพกเพอคนเดนทางทตองการพกคาง ซงอาจมบรการอาหารและเครองดมไวบรการดวย ทพกแรมส าหรบนกเดนทางทองเทยวแบงออกไดหลายประเภท ซงความแตกตางของแตละประเภทอาจไมชดเจน ทส าคญคอความแตกตางกนในภาพลกษณของธรกจ เชน อนน (inn) ใหความรสกอบอนและเปนกนเอง โมเตล (motel) เนนความสะดวกสบายและผมาพกมทจอดรถของตนเอง โรงแรม (hotel) ทเนนประสทธภาพและบรการความสะดวกสบายตางๆ เปนตน โรงแรมรสอรท (Resorts Hotel) โรงแรมประเภทนตงอยในบรเวณทใกลชดกบธรรมชาต เชน ชายทะเล หรอบรเวณภเขา ทงนเพอใหแขกไดพกผอน สามารถสมผสกบธรรมชาตไดอยางแทจรง โรงแรมตองจดบรการตางๆ เชน หองอาหาร การซกรด การตดตอสอสาร หรอบรการอนๆ เหมอนโรงแรมทวไป แตตองเนนบรการทางดานการกฬา และนนทนาการแกแขกใหมากกวาโรงแรมทวไป ดงนนโรงแรมรสอรท ตองจดสรางสระวายน า สนามเทนนส สนามขมา ตลอดจนกจกรรมในการบนเทงอนๆ ใหกบแขกผมาพก ซงมวตถประสงคในดานการพกผอนเปนหลก ในปจจบนโรงแรมรสอรทนอกจากมวตถประสงคเพอการพกผอนหยอนใจแลว การตอบสนองลกคาเพอการเพอการประชม สมมนา การจดน าเทยวแบบใหรางวล (Incentive Tour) เพมปรมาณมากขน โดยเฉพาะอยางยง การใชสถานทดงกลาวแลวนอกฤดกาลทองเทยว เพราะสามารถลดคาบรการไดต ากวาฤดกาลทองเทยว โรงแรม (hotel) โรงแรมเปนสถานทพกแรมทรจกกนดในหมนกเดนทางทองเทยว และมความส าคญตอเศรษฐกจและอตสาหกรรมทองเทยวของประเทศ พระราชบญญตโรงแรมของประเทศ

17

องกฤษ (Hotel Proprietor Act 1956) ใหความหมายโรงแรมวา คอสถานทประกอบการทจะตองมอาหาร เครองดมและทพกไวบรการคนเดนทางทจายคาบรการนน และพระราชบญญตโรงแรมของประเทศไทย พ.ศ. 2478 ใหค าจ ากดความวา โรงแรมหมายถงสถานททกชนดทจดตงขนเพอรบสนจาง ส าหรบคนเดนทางหรอบคคลทจะหาทอยหรอทพกชวคราว (มาตรา 3) และจะตองมการจดบรการอาหารและเครองดมแกผเขาพกหรอผใชบรการดวย (มาตรา 25)

ประเภทของโรงแรม การจ าแนกประเภทของโรงแรมอาจจะท าไดหลายวธ โดยพจารณาจากเกณฑทแตกตางกนได 8 เกณฑ ดงน

- การจ าแนกตามสถานทตง (location) - การจ าแนกตามพาหนะของการขนสง (means of transport) - การจ าแนกตามจดประสงคของการเยยมเยยน (purpose of visit) - การจ าแนกตามระยะเวลาทพกคาง (duration of stay) - การจ าแนกตามขนาด (size) - การจ าแนกตามราคา (price) - การจ าแนกตามระดบหรอเกรด (classification and grading system) - การจ าแนกตามการเปนเจาของหรอการบรหาร (ownership and

management) ประเภททพกแรม (ทพกแรม, 2556) มดงน โรงแรมประเภทธรกจ (Commercial Hotels) จะตงอยในตวเมองหรอในยานธรกจการคา ซงเปนบรเวณทสะดวกตอการตดตองานของแขกทมกเปนนกธรกจ มงขายหองพกแกนกธรกจเปนหลกทางโรงแรมไดจดสงอ านวยความสะดวกและบรการตางๆ ไวพรอม เชน บรการอาหาร บรการซก-รด รานขายของทระลก คลนก สระวายน า ศนยสขภาพ สถานทจ าหนายบตรโดยสารตางๆ สามารถไปไหนมาไหนไดสะดวกเพราะอยในยานชมชนธรกจทมการคมนาคมสะดวก โรงแรมประจ าทาอากาศยาน (Airport Hotels) ต งอย ใกลกบทาอากาศยาน โดยเฉพาะทาอากาศยานนานาชาต ลกคาสวนใหญจะเปนนกธรกจ หรอเปนผโดยสารเครองบนทจ าเปนตองพกคางคนเนองจากเทยวบนไดรบการยกเลก หรอเครองบนมปญหาตดขดตองเลอนก าหนดการเดนทางออกไป โรงแรมนเหมาะส าหรบแขกทไมตองการเสยเวลาในการเดนทางเขาเมอง โรงแรมประเภทหองชด (Suite Hotels) เปนโรงแรมประเภททเพงไดรบการพฒนาขนมาลาสด และก าลงไดรบความนยมอยางมาก โรงแรมประเภทนจะมหองพกเปนหองชดลวนๆ คอ จะมหองรบแขกแยกออกจากหองนอน บางแหงกอาจจะมหองครวเลกๆ ใหโดยมตเยนและเครองดมตางๆ จดใหพรอมอยภายในหองพกนน กลมคนทตองเดนทางบอยๆ กชอบโรงแรมประเภทนเพราะใหความรสกเหมอนอยบาน โรงแรมในปจจบนไมวาจะเปนโรงแรมประเภทใดมกนยมมหองชดนไวบรการ โรงแรมประเภทพกอาศย (Residential Hotels) เปนธรกจโรงแรมทผพกมกเชาอยเปนระยะเวลานานๆ จงตองมสญญาเชาระหวางกน สวนใหญแขกจะพกคนเดยว โรงแรมประเภทนสวนใหญจะตงอยในประเทศสหรฐอเมรกา

18

โรงแรมเพอการพกผอน (Resort Hotels) บคคลทตองการพกผอน หรอใชเวลาชวงวนหยดพกผอนประจ าป จะเลอกพกยงโรงแรมประเภทน ซงโดยมากโรงแรมจะตงอยใกลธรรมชาต หรอเปนท าเลซงอยหางไกลจากชมชน มววทวทศนสวยงาม เหมาะส าหรบนกทองเทยวทมาเทยวเพอสมผสธรรมชาตอยางแทจรง การบรการตางๆ ของโรงแรมจะเนนกจกรรมการบนเทงดานการทองเทยวเสรมเขาไปมากเปนพเศษ เชน เลนกอลฟ เทนนส ขมา เดนปา สก โดยเนนใหมบรรยากาศแบบสบายๆ เขากบธรรมชาตนนๆ ใหแขกเกดตดใจกบกจกรรมทสนกสนานตางๆ เพอจะไดกลบมาพกอก โรงแรมประเภทใหทพกกบอาหารเชา (Bed and Breakfast Hotels) ทพกประเภทน ไดแก บาน ทพกอาศย หรออาคารขนาดเลกทมไมกหองน ามาดดแปลงเปนทพกคางคนใหบรการแกผเดนทาง ซงเจาของสถานทจะพกอยในโรงแรมนนเองและจะเปนผจดการดานอาหารเชาใหแกแขกดวยตนเอง ราคาคาหองจงคอนขางจะยอมเยากวาโรงแรมทวไป โรงแรมประเภทแบงเวลา (Time-Share Hotel) มลกษณะเปนการซอความเปนเจาของหองพกเปนระยะเวลาหนง คนทเปนเจาของจะมสทธครอบครองหองพกของตน ซงสวนใหญกจะเปนหองพกในคอนโดมเนยม โดยเจาของหองอาจจะน าหองพกของตนไปใหคนอนเชากได โดยผานการบรหารจากทางโรงแรมนน โรงแรมแบบคอนโดมเนยม (Condominium Hotels) คลายคลงกบประเภทแบงเวลา จะตางกนกตรงสภาพความเปนเจาของหอง คอ แบบคอนโดมเนยมแตละหองจะมเจาของคนเดยวเปนผครอบครองจะมสทธอยางเดดขาด โรงแรมกาสโน (Casino Hotels) เปนโรงแรมทมบรการดานการพนน สงอ านวยความสะดวกของโรงแรมประเภทนจะคอนขางหรหรา กจการดานการพนนของโรงแรมเปดวนละ 24 ชวโมง โรงแรมประเภทนในประเทศไทยยงไมม เนองจากกฎหมายยงไมเอออ านวย ศนยการประชม (Conference Center) เปนธรกจของศนยการประชมมงเนนทจะจดการประชมกลมใหญๆ จะมบรการดานทพก มสงอ านวยความสะดวกตางๆ ทจ าเปนตองใชในการประชม มกจะตงอยนอกตวเมอง จะมบรการดานความบนเทง และการพกผอนตางๆ ใหดวย คาบรการกมกจะคดราคาแบบเหมารวมทกอยาง เปนโรงแรมทมงสนองความตองการของผจดประชม โรงแรมเพอการประชม (Convention Hotel) จะมขนาดใหญกวาโรงแรมทวไป คออาจจะมจ านวนหองพกมากเปนพนๆ หอง เพอมบรการอยางเพยงพอส าหรบการประชมขนาดใหญ โรงแรมประเภทนจะมหองนทรรศการ หองจดเลยงขนาดใหญ (Ballrooms) สามารถแบงซอยเปนหองประชมขนาดกลางและเลกไดอกจ านวนมาก ลกคาทมาประชมสมมนาจะเปนกลมสมาคม สโมสร หนวยราชการ บรษทตางๆ ทพกประเภทอนๆ ทเปนทพกแรมทเกดจากการเรยกรองของนกทองเทยว แตอาจไมไดเรยกวาโรงแรม เนองจากมการบรการไมสมบรณแบบเทาโรงแรม ราคาคาเชาถก ทพกเยาวชน (Youth Hotel) เกดขนในเยอรมนนเปนครงแรก เปนการบรการแกคนหนมสาวทเดนทางทองเทยวเพอการศกษาและพบปะสงสรรคซงกนและกน หองพกเปนแบบหองรวม มอยเปนจ านวนมากในประเทศทางยโรปตะวนตก

19

บงกะโล (Bungalow) เปนทพกลกษณะกอสรางเปนหลงๆ ราคาคาเชาทพกจะไมรวมอาหารมอเชา มกตงอยใกลแหลงทองเทยว สงอ านวยความสะดวกตางๆ มจดไวตามอตภาพ โมเตล (Motel) เปนธรกจทพกแรมทสรางขนเฉพาะ ตงอยรมถนนตามชานเมอง เพออ านวยความสะดวกนกทองเทยวทขบรถไปเองสามารถเขาจอดถงหนาหองพก เกสตเฮาส (Guest House, Pension, Boarding House) เปนธรกจทพกแรมทน าเอาบานพกมาดดแปลง เพอแบงเปนหองใหนกทองเทยวเขาพกแรม โดยเกบคาเชา มกอยในยานชมชนในเมองใหญๆ ทเปนแหลงทองเทยว อตราคาทพกคอนขางต า บานพกในหมบาน หรอบานพกในฟารม (Home Stay, Farm Stay) โรงแรมประเภททพกและอาหาร (เกสตเฮาส) โรงแรมชนดนจะเปนโรงแรมทมเพยงหองพกและอาหารเชาเทานน ไมมการบรการอะไรมากนก เหมาะกบนกเดนทางทม งบทจ ากด ราคาหองพกยอมเยา แขกสวนหนงกชอบเพราะมความเปนกนเองด โรงแรมบงกะโล โรงแรมชนดนจะมเพยงทพกใหเชาในราคาประหยดมาก แตไมมอาหารบรการให นกทองเทยวตองเตรยมมาเอง ในบางโรงแรมประเภทนจะมพนทเตรยมใหท าอาหารไวให 2. ธรกจอาหารและเครองดม

ธรกจอาหารและเครองดม (ธรกจอาหารและเครองดม, 2553) หมายถง การประกอบกจการใหการใหบรการอาหารและเครองดมแกคนเดนทาง นกทองเทยวหรอประชาชนทวไป โดยจดเตรยมทนงใหผบรโภคไดรบประทานภายในสถานททใหบรการ หรออาจใหบรการบรรจอาหารเพอใหผบรโภคน ารบประทานทอนได

ประเภทของธรกจอาหารและเครองดม 1) ธรกจอาหารจานดวน (Fast-Food Restaurants)

เนนความสะดวก รวดเรว ราคาต าไมบรการเครองดมประเภทแอลกอฮอลเปดบรการทกวน ไมจ าเพาะเจาะจงแตรานทด าเนนการแบบการรบรองสทธ (Franchising) แตหมายรวมถงอาหารตามเชอชาตอนๆ ทบรการในรปอาหารจานเดยว

2) ธรกจอาหารส าเรจรป (Deli Shops) เปนการบรการอาหารส าเรจรปทแชแขง เนย แซนวช สลด และอนๆ ทนงในรานม

จ ากดและระยะเวลาเปดไมยาวนก มกตงอยในท าเลทผคนหนาแนน 3) ธรกจอาหารบฟเฟต (Buffets) เปนธรกจทใหลกคาบรการตนเอง ลกคาสามารถตกอาหารไดทกประเภท ในปรมาณทไมจ ากด “All you c n e t” ในราคาเดยว/หว ยกเวนแตเครองดมทจะบรการใหทโตะ ธรกจประเภทนไดรบความนยมในโรงแรม โดยเฉพาะการจดบรการอาหารในมอเทยงและค า ส าหรบลกคาภายในและภายนอก

4) ธรกจประเภทคอฟฟชอพ (Coffee Shops) เนนการบรการทรวดเรว การใหบรการอาหารจะอยทเคานเตอรบรการ ราคาไมแพงมาก มกจะตงอยในสถานทชมชน อาคารกงส านกงาน หรอศนยการคา ทมคนผานไปมาจ านวนมาก

20

5) ธรกจอาหารเฉพาะกลมเชอชาต (Ethic Restaurants) เนนการใหบรการอาหารประจ าทองถน หรอประจ าชาต พนกงาน การตกแตงรานกมลกษณะเนนจดเดนลกษณะประจ าชาตเชนเดยวกน

ธรกจอาหารและเครองดม (Food and Beverage) (คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, ม.ป.ป) หมายถง การประกอบธรกจในการใหบรการอาหารและเครองดมส าหรบคนเดนทาง นกทองเทยว หรอประชาชนทวไป โดยจดเตรยมทนงใหผบรโภคสามารถรบประทานอาหารภายในสถานททใหบรการ หรออาจใหบรการบรรจอาหารเพอใหผบรโภคสามารถน าไปรบประทานทอนได ธรกจอาหารและ เครองดมอาจจ าแนกประเภทไดเปน 2 กลมใหญ คอ

1) ธรกจอาหารและเครองดมเชงพาณชย (Commercial Food &Beverage) ไดแกธรกจอาหารและเครองดมทมจดมงหมายในการขายบรการเพอแสวงหาก าไร โดยเปดบรการแกลกคาทกคน เชน ภตตาคาร รานอาหารจานดวน คอฟฟชอบ คาเฟทเรย บรการอาหารและเครองดมในโรงแรมและสถานประกอบการอนๆ เชน สโมสร หางสรรพสนคา รวมทงการจดบรการอาหารและเครองดมในระหวางการเดนทาง อาท อาหารในเครองบน รถไฟ รถทวร

2) ธรกจอาหารและเครองดมในสถาบน (Institutional Food & Beverage) ไดแก ธรกจอาหารและเครองดมซงจดขนเพอบรการแกกลมลกคาเฉพาะในสถาบนแหงใดแหงหนง เปนการด าเนนการในรปแบบของสวสดการไมเนนผลก าไร แตเนนการควบคมคาใชจายใหเหมาะสม เชน บรการอาหารและเครองดมในโรงพยาบาล โรงเรยน วทยาลย มหาวทยาลย ฐานทพ โรงงาน หองอาหารพนกงาน เปนตน

ประเภทของธรกจอาหารและเครองดมเชงพาณชย ธรกจอาหารและเครองดมเชงพาณชย สามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภทยอย ดงน

- ภตตาคาร หรอรานอาหารเดยวหรออาหารเฉพาะอยาง - ธรกจอาหารและเครองดมในโรงแรม - ธรกจอาหารและเครองดมในสถานประกอบการอน - ธรกจอาหารและในเครองดมในระหวางการเดนทาง

(1) ภตตาคาร หรอรานอาหารเดยว (stand – alone restaurant) เปนธรกจอาหารและเครองดมทเปนทรจกกนดและมจ านวนมาก ไดแก ภตตาคารหรอรานอาหาร โดยทวไปซงมหลายขนาดและหลายลกษณะของการใหบรการ สามารถสรปไดดงน

(1.1) ภตตาคารทใหบรการเตมรปแบบ (full – service restaurant) ภตตาคารประเภทนจะมการจดพนกงานทไดรบการอบรมเปนอยางดมาบรการลกคา และมเมนอาหารใหเลอกหลายประเภท ภตตาคารประเภทนสวนใหญมกด าเนนการโดยบคคลทเปนเจาของกจการเอง หรอหนสวน ภตตาคารบรการเตมรปแบบยงสามารถแบงประเทยอยไดอก ขนอยกบราคาอาหร บรรยากาศ และการตกแตงหองอาหาร รายการอาหาร และระดบของความหรหราหรอความเปนพธการ ดงน

1) ภตตาคารเกอรเมตหรอชนด (gourmet/classical restaurant) จดเปนภตตาคารชนดทตกแตงสวยงามหรอมตนแบบมาจากตางประเทศ มการบรการพเศษและบรรยากาศ

21

หรหรา และมอาหารใหเลอกหลายอยาง มพอครวทมฝมอในการปรงอาหาร ราคาอาหารมกคอนขางสง ซงเหมาะส าหรบลกคาทตองการบรการทสงกวามาตรฐานและพรอมทจะจายคาบรการตามทก าหนด ภตตาคารประเภทนมกใหบรการมอค าซงลกคาควรจองโตะลวงหนาและแตงกายแบบพธการ ภตตาคารประเภทนอาจมอยในโรงแรมขนาดใหญดวย

2) ภตตาคารเฉพาะเชอชาต (ethnic restaurant) ใหบรการเฉพาะรายการอาหารประชาชาตหรอทองถน โดยเปนลกษณะประจ าชาต ตงแตการตกแตงรานรายการอาหาร เครองแบบของพนกงานและการฝกอบรมโดยเฉพาะอยางยงพอครวตองมความร เรองอาหารประชาชาตเปนอยางด ธรกจภตตาคารประเภทนอาจด าเนนการโดยครอบครวของชนชาตตางๆ หรออาจบรการโดยเครอขาย ราคาอาหารมกมหลายระดบตงแตราคาถก ปานกลาง จนถงราคาแพง ขนอยกบระดบของการใหบรการ เชน ภตตาคารอาหารจน อตาเลยน ฝรงเศสตะวนออกกลาง ญปน เปนตน ความส าเรจของภตตาคารประเภทนอยทอาหารทใหบรการซงตองเปนอาหารประจ าชาตหรอทองถนทแทจรง

3) ภตตาคารช านาญพเศษ (specialty restaurant) จ ากดประเภทอาหารหรอมลกษณะเฉพาะรายการอาหารพเศษทเปนจดเนนของแตละภตตาคาร เชน ภตตาคารซฟด เสตกเฮาส การออกแบบและตกแตงสถานทจะสอดคลองกบจดเนนของภตตาคาร ภตตาคารอาจเปนของเจาของคนเดยว หรอกล มเครอข าย และราคาอาหารอย ในระดบไม แพงจนเกนไปนก เช น เรดลอบสเตอร (Red Lobster) ในสหรฐอเมรกา โชคชนเสตกเฮาส ในประเทศไทย

4) ภตตาคารแบบครอบครว (family restaurant) จดเปนภตตาคารทใหบรการแบบกนเอง ดวยบรรยากาศและการตกแตงแบบสดใสหรอสบายตา รายการอาหารแบบธรรมดาแตเนนคณภาพ มกใหบรการตงแตอาหารเชา อาหารกลางวน และอาหารค า โดยมราคาอาหารไมแพงจนเกนไป การตกแตงรานมกประกอบดวย เคานเตอร โตะ และทนงแบบบธ (Booths) ภตตาคารแบบครอบครวมกตงอยใกลถนนหลกหรอยานทอยอาศยรวมทงมทจอดรถใหเพราะลกคาจะมาเปนครอบครว

5) ภตตาคารทมรปแบบเฉพาะ (theme restaurant) เปนภตตาคารทออกแบบตามกรอบแนวคดทคดคนโดยเจาของกจการ ซงอาจเปนการปรบปรงอาคารโรงงานเกาแก เชน โรงส โรงงาน สถานดบเพลง หรอกงหนลม หรอเปนแนวคดทเนนชวงเวลาทส าคญในประวตศาสตรภาพยนตรทมชอเสยง นกรอง ตวละคนหรอนกกฬาทไดรบความนยม ภตตาคารประเภทนจะมการออกแบบและตกแตงสถานท รายการอาหาร และลกษณะการใหบรการทสอดคลองกบกรอบแนวคดทก าหนดขน เชน ภตตาคารฮารดรอคคาเฟ (Hardrock Café) เปนบรรยากาศของเพลงในยค ค.ศ. 1960 ภตตาคารแพลนเนต ฮอลลวด (Planet Hollywood) ทตกแตงบรรยากาศเหมอนเมองฮอลลวดทเตมไปดวยนกสรางภาพยนตร และราดาดงภตตาคารทตกแตงแบบบรรยากาศในยคโรมน ยคกลาง และเสรฟอาหารแบบโบราณ ภตตาคารทจไอ ฟรายเดย(TGI Fr d y’ )เปนตน ภตตาคารทมรปแบบเฉพาะมกด าเนนการโดยกลมเครอขาย(chain) ระดบราคาอาหารปานกลางและลกคามกเปน กลมเฉพาะทเรมมครอบครวหรออยในวยเรมท างานซงตองการบรรยากาศแปลกๆ และพบปะผคนทมความชอบเหมอนกน

22

6) ภตตาคารทวไป จดบรการอาหารหลายชนดตามความตองการของกลมลกคา มขนาดตงแตเลกจนถงใหญ และมท าเลทตงอยทวไปในเมอง ใกลส านกงาน หรอแหลงการคา ภตตาคารแตละแหงมลกษณะเฉพาะตวโดยมรายการอาหารทพอครวมความถนดเปนพเศษ เชน ภตตาคารอาหารไทย อาหารจน เปนตน

(1.2) ภตตาคารใหบรการกงรปแบบ (semi-service restaurant) เปนธรกจทมการ

จดพนกงานไว ใหบรการเฉพาะบางสวนและสวนไมมพนกงานบรการลกคาตองบรการตวเอง ภตตาคารใหบรการกงรปแบบทพบเหน ไดแก

1) ภตตาคารแบบบฟเฟต (buffet restaurant) จะจดบรการอาหารทปรงเรยบ รอยแลวหลากหลายชนดไวบนโตะอาหารส าหรบลกคาไปตกอาหารดวยตนเอง ซงลกคาสามารถเลอกอาหารไดตามความชอบ และในปรมาณทไมจ ากด หรอทเรยกวา “All you c n e t.” โดยจายคาอาหารเปนรายหวตามทก าหนดไวส าหรบเครองดมมกมพนกงานมาบรการเสรฟใหทโตะ ภตตาคารแบบบฟเฟตมกเปนภตตาคารขนาดใหญ โดยเฉพาะภตตาคารทวไปทรองรบกล ม นกทองเทยว หรออาจเปนภตตาคารในโรงแรมกได ภตตาคารแบบนมกไดรบความนยมในวนอาทตยทเปนมอเชา-กลางวนรวมกน (brunch)

2) คอฟฟชอป (coffee shop) เปนรานอาหารทขายอาหารและเครองดมประเภทปรงงาย สามารถบรการไดรวดเรวและราคาอาหารไมแพงเกนไป มกตงอยในบรเวณอาคารส านกงาน ศนยการคา โดยเนนการขายอาหารมอกลางวน และอาหารวางแกผท างาน รปแบบดงเดมลกคามกบรการตนเอง หรอมพนกงานใหบรการเพยงบางอยาง เชน การรนน าดมให แตปจจบนเรองจากการแขงขนสงท าใหคอฟฟชอบพยายามเพมบรการมากขนจนลกคาอาจไมตองบรการตวเองกได

3) ภตตาคารอาหารจานดวนหรอฟาสตฟดทใหบรการกงรปแบบ (Fast Food restaurant) ภตตาคารอาหารอาหารจานดวนมการจดสถานทไวสองสวน สวนหนงส าหรบใหลกคารบประทานในลกษณะบรการตนเอง และอกสวนหนงมพนกงานบรการ เชน รายขายพซซา รานขายสลด เปนตน

(1.3) ภตตาคารทลกคาบรการตนเอง (self-service restaurant) จ าหนายอาหารทมการจดเตรยมไวลวงหนา หรอสามารถบรการแกลกคาไดรวดเรวทนท ทเรยกวาอาหารจานดวน เหมาะส าหรบลกคาทเรงรบ หรอมเวลาในการบรโภคนอย ไมมบรการพนกงานเสรฟ ลกคาตองบรการตนเอง ภตตาคารประเภทนมหลายรปแบบไดแก

1) คาเฟทเรย (cafeteria) เปนหองอาหารส าหรบผทเรงรบ โดยมอาหารปรงส าเรจแลวไวบรการ ซงมกใสถาดวางไวในตกระจกใสทลกคาสามารถหยบไดดวยตนเอง หรออาจมพนกงานจะคอยตกอาหารใสจานให โดยลกคาน าอาหารไปจายเงนทพนกงานเกบเงนปลายแถว และยกอาหารมารบประทานทโตะดวยตนเอง อาหารสวนใหญเปนอาหารพนๆ เชน ซป อาหารรอน อาหารเยน ของหวานและเครองดม ซงราคาคอนขางถก และมกตงอยศนยการคาหรอศนยอาหารในยานชมชน นอกจากนคาเฟทเรยนพบเหนไดในสถาบนการศกษาหรอหนวยงาน เปนการใหบรการอาหารและเครองดมเชงสวสดการทไมหาก าไร

23

2) เดล ชอป (deil shop) เปนรายขายอาหารทขายอาหารส าเรจรปทท าจากเนอ เนยแขง ประกอบ เปนแซนวสหรอสลดทลกคามกจะซอกลบบานหรอไปรบประทานทอน รานเดลชอปจงมกมทนงจ านวนนอย และมตนทนในการด าเนนการไมสงนก รวมทงพนกงานจ านวนนอย เพราะลกคาตองบรการตนเอง รานเดลชอปมตงอยในบรเวณศนยการคาและอาหารส านกงาน โดยเปดบรการตงแต 9.00 น. ถง17.00 น.หรอ 21.00 น.

3) ภตตาคารจานดวนหรอฟาสตฟดแบบบรการตนเอง (fast food restaurant) ภตตาคารฟาสฟด เปนการจดสถานทส าหรบลกคานงรบประทานอาหารในลกษณะของการบรการตนเอง อาหารทบรการเปน อาหารทปรงไดอยางรวดเรวและมกเปนอาหารแบบตะวนตก มรายการอาหารจ ากดและราคาถก อาหารฟาสตฟด แบงเปน 2 ประเภท คอ อาหารอมทอง (full meal) เชน แฮมเบอรเกอร ไกทอด พซซา และอาหารวาง (snack) เชน โดนท คกก โยเกรต ไอศกรม เปนตน ลกคาจะตองบรการตนเองในการสงซออาหารและจายเงนพนกงานของรานจะท าหนาทเตรยมอาหารเกบเงนทเคานเตอรบรการ และบรการท าความสะอาดโตะทนงใหลกคาสามารถนงรบประทานอาหารตามโตะทจดเตรยมไว หรอสงกลบไปรบประทานทบานหรอนอกรานได (take away/to go) ภตตาคารจานดวนก าลงไดรบความนยมมากและคาดวาจะไดรบความนยมสงขนในอนาคต ในปจจบนสวนใหญมกบรหารโดยระบบแฟรนไชส (franchise) คอบรษทแมหรอผเปนเจาของสทธใหสทธแกตวแทนในการประกอบธรกจในลกษณะทบรษทแมหรอผใหสทธก าหนดไว เชน การใชชอหรอเครองหมายการคาของบรษทแม รวมทงการน าสตรและเทคนคการปรงอาหาร การตลาด หรอวธการด าเนนธรกจของบรษทแมมาใชในกจการของตน ตวอยางภตตาคารจานดวนแบบแฟรนไชส ทพบเหนจ านวนมาก ไดแก แมคโดนล (McDenald) เคนตกก ฟรายชกเกนส(Kentuckey Fried Chicken) เบอรเกอรคง (Burger King) ดงกน โดนท(Dunkin Donut) เปนตน

4) ศนยอาหาร (food center/court) เปนสถานทบรการอาหารและเครองดมทรวมเอาอาหารหลายชนดเขาไวในสถานทเดยวกน โดยเฉพาะอยางยงตามหางสรรพสนคาทนยมจดศนยอาหารไวบรการแกผมาซอสนคาในหางโดยลกคาสามารถเลอกซออาหารตามชอบในราคาประหยด การจายเงนทกจายเปนคปอง

2.2 ธรกจอาหารและเครองดมในโรงแรม ธรกจการบรการอาหารและเครองดมใน

โรงแรมอาจครอบคลมตงแต ตอาหารอตโนมต (vending machine) จนถงภตตาคารประเภทตางๆ ทใหบรการภายในโรงแรม ภตตาคารในโรงแรมใหบรการอาหารในรปแบบและราคาทแตกตางกน โดยมกขนอยกบระดบของโรงแรม กลาวคอ โรงแรมทมระดบมาตรฐานสง มกใหบรการอาหารและเครองดมทพเศษและราคาแพง รปแบบการใหบรการอาหารและเครองดมภายในโรงแรมทควรกลาวถง คอ

(2.1) หองอาหาร (dining room) ภายในโรงแรมอาจมลกษณะตงแตภตตาคารแบบครองครวจนถงภตตาคารชนดหรอภตตาคารเกอร เมต โดยประเภทของภตตาคารมกมความสมพนธกบขนาดและระดบของโรงแรมโรงแรมรหรามกจะมหองอาหารทเปนภตตาคารชนด หองอาหารนานาชาต หองอาหารแบบบฟเฟต ตลอดจนหองภตตาคารและรานอาหารเดยวทวไป เพราะ

24

โรงแรมมกลงทนสงในเรองการตกแตงอยางหรหรา โออา มการบรการทประทบใจ และมการด าเนนงานทเปนระบบ

(2.2) บรการอาหารในหองพก (room service) โรงแรมขนาดใหญทใหบรการครบวงจรมกมบรการอาหารสงถงหองพกตลอด 24 ชวโมง โดยจดวางรายการอาหารไวในหองพก ซงประกอบดวย อาหารเชา อาหารกลางวน และอาหารค า ราคาอาหารมกจะสงกวาปกต เพราะคดรวมคาบรการสงถงทโรงแรมขนาดกลางอาจใหบรการอาหารในหองพกเปนเพยงชวงเวลาเพอลด คาใชจาย

(2.3) เลาจนและบาร (Longe / Bar) โรงแรมขนาดใหญนอกจากมพนทบรเวณลอบบเปนทนงพกส าหรบบคคลทวไปแลว ยงมพนทเปนเลาจนไวใหบรการอาหารเบา ของหวาน เครองดม ตลอดจนชาและกาแฟใหแกแขกผมาพกและประชาชนทวไป หรอจดบรเวณหนงในโรงแรมเปนบารทใหบรการเครองดมทมแอลกอฮอลหลากชนด ทงเลานจและบารมกจดใหมดนตรหรอเสยงเพลงประกอบบรรยากาศดวย

(2.4) บรการจดเลยงหรอจดอาหาร (banuet and catering) โรงแรมทวไปมกมฝายจดตงเลยงดแลรบผดชอบการจดงานหรอจดเลยงในหองโถงหรอหองจดเลยงทงภายในและภายนอกโรงแรม การจดเลยงอาจเปนเพยงการจดอาหารวางส าหรบผมารวมประชมจนถงการจดเลยงขนาดใหญแบบมพธการ เชน การจดงานแตงงาน การจดประชม การจดงานแนะน าสนคา เปนตน

2.3 ธรกจอาหารและเครองดมในสถานประกอบการเชงพาณชย อนๆ ธรกจบรการ

อาหารและเครองดมจดเปนสงอ านวยความสะดวกของธรกจอนๆ ทจ าเปนตองจดบรการอาหารและเครองดมไวใหแก ลกคา เชน อาหารและเครองดมในศนยการคา หรอหางสรรพสนคาเพอลกคาระหวางการซอสนคาโดยไมตองออกไปจากหองหรอศนยการคาเพอรบประทานอาหารชวยอ านวยความสะดวกแกสถานขนสง สถานรถไฟ สนามบน และรวมทงบรการอาหารและเครองดมตามสโมสรตางๆ ทสมาชกหรอแขกเขาไปใชบรการทเพอสงสรรคหรอออกก าลงกาย เชน ราชกรฑาสโมสร สโมสรเรอใบ เปนตน

2.4 ธรกจอาหารและเครองดมในระหวางการเดนทาง เปนการใหบรการแกผโดยสารบนเครองบน รถไฟ รถทวรและเรอ ทผจดเตรยมอาหาร (caterer) ตองใหบรการตรงเวลา และจดสง อาหารไปทพาหนะทใชเดนทางอยางเปนระบบ และมความเชยวชาญในการจดเตรยมอาหารในภาชนะทสามารถใหบรการเปนรายคนไดสะดวก เนองจากพาหนะในการเดนทางมเนอทและเวลาทจ ากดในการใหบรการ

3.ธรกจดานการน าเทยว

พระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ.2535 มาตรา 3 นยามค าวา “ธรกจ น าเทยว” หมายความวา “การประกอบธรกจเกยวกบการจดหรอใหบรการ หรออ านวยความสะดวกเกยวกบการเดนทาง ทพก อาหาร ทศนาจร และหรอมคคเทศกใหแกนกทองเทยว”

พระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศกป 2551 มาตรา 4 ไดใหความหมายของธรกจน าเทยวไววา “ธรกจน าเทยว” หมายความวา ธรกจเกยวกบการน านกทองเทยวเดนทางไปทองเทยว

25

หรอเดนทางไปเพอวตถประสงคอน โดยจดใหมบรการหรอการอ านวยความสะดวกอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง อนไดแก สถานท พก อาหาร มคคเทศก หรอบรการอนใดตามทก าหนดในกฎกระทรวง

ธรกจน าเทยว (tour operator) หรออาจเรยกวาการจดน าเทยว (คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน, ม.ป.ป) หมายถง การประกอบธรกจเกยวกบการจดหรอการใหบรการ หรอการอ านวยความสะดวกเกยวกบการเดนทาง ทพก อาหารและเครองดม ทศนาจร หรอการใหบรการอนๆ ทเกยวของแกนกทองเทยว ซงธรกจน าเทยวอาจขายบรการแกนกทองเทยวโดยตรงได หรอขายผานตวแทนธรกจทองเทยว (travel agent) กไดและอาจด าเนนการโดยการน าเอาบรการอ านวยความสะดวกดานยานพาหนะ ทพก อาหาร และทศนาจรมารวมกนและขายในลกษณะเหมารวมทเรยกทวรเหมารวม (package tour) กได

การน าเทยวแบบเหมารวมเปนการทองเทยวแบบประหยด เนองจากน าเอาบรการอ านวยความสะดวกตางๆ มารวมกนแทนทจะแยกขายบรการ จงท าใหราคาโดยรวมถกลงชวยใหสามารถเดนทางทองเทยวไดระยะทางไกลมากขนและขยายเวลาทองเทยวไดมากขนตลอดจนเกดความมนใจและปลอดภยระหวางการเดนทาง เพราะมผคอยชวยเหลอแกไขปญหาทอาจเกดขน และพบปะแลกเปลยนความคดเหนกบผรวมเดนทาง การน าเทยวแบบเหมารวม สามารถจดไดหลากหลายตามความตองการไมวาจะเปนเรองของระยะเวลา จดประสงคของการทองเทยวตลอดจนราคา

อาจกลาวไดวาธรกจน าเทยวด าเนนบทบาททแตกตางจากธรกจอนในอตสาหกรรมทองเทยว เนองจากการซอบรการอนๆ มาประกอบกนเปนการน าเทยวแบบเหมารวม ท าใหธรกจน าเทยวเปรยบเสมอนเปนตวกลางระหวางผผลต (suppliers) หรอคสญญา เชน โรงแรม บรษทเดนรถ ภตตาคาร กบลกคาหรอนกทองเทยว

ประเภทของธรกจน าเทยว (ปยะนช มเหวาพนธ, ม.ป.ป.) มดงน

1) Travel Agent บคคลหรอบรษททมความสามารถจดการน าเทยว การขนสง ทพก อาหาร การรบ-สงทงขาไปและขากลบ การน าสถานทและงานอนๆ ของการเดนทางซงเปนการบรการใหแกสาธารณชน เชน บรษท น าเทยว จ ากด มความช านาญเบดเสรจทกอยาง สามารถด าเนนการเองได

2) Tour Operator บรษทมความช านาญในการจดและด าเนนการเกยวกบการตลาด ทางดานการจดการเดนทางไปพกผอน แบบ Inclusive Tour โดยเกบเงนลวงหนาแลวมอบให Travel Agent เปนผขาย แตบางครงกลงมอขายแกนกทองเทยวโดยตรง เชน บรษทหรอกลมคนในพนททมอปกรณเกยวกบการด าน า และเรอพรอมในจงหวดพงงา น าเทยวด าน าดปะการงทหมเกาะ สมลน–หมเกาะสรนทร กตดตอกบบรษทน าเทยวจ ากด เปนผขายบตรเพราะมลกคาทเปนนกทองเทยวแพรหลายอยแลว สวนตนกเปนผจดรายการรบทวรชดนตออยทพงงา

3) Wholesaler บรษทมความช านาญงานในงานเดนทาง คดและเสนอโปรแกรมท จดไวแบบเหมาหรอจดขนตามแตจะรบค าสงมาจากลกคาแลวมอบให Travel Agent รบไปขาตอ Wholesaler ตางกบ Tour Operator คอ Wholesaler มกไมเสนอรายการเดนทางตอบรษทน าเทยวบอยๆ แต Tour Operator จะเสนอขายใหแก Retailer ดวย เชน เปนบรษทหรอกลมคนทชอบ

26

การผจญภยชด บกเบก ไปเทยวน าตกทลอแล (น าตกทเลยน าตกทลอซเขาไปในเขตพมามาแทน

ประเภทของใบอนญาตประกอบธรกจน าเทยวแบงเปน 3 ประเภท (ความรเกยวกบมคคเทศก, 2552) คอ 1) เฉพาะพนท ไดแก การประกอบธรกจน าเทยวไปยงสถานทใดในจงหวดหนงจงหวดใด ทส านกงานตงอยและจงหวดทมพนทตดตอกบจงหวดนน 2) ในประเทศ ไดแก การประกอบธรกจน าเทยวไปยงสถานทหนงสถานทใดภายในราชอาณาจกร (DOMESTIC) 3) ตางประเทศ ไดแก การประกอบธรกจน าเทยวไปยงสถานทหนงสถานทใดในตางประเทศ (OUTBOUND) หรอน าเทยวใหแกนกทองเทยวจากตางประเทศ (INBOUND) และรวมถงการน าเทยวไปยงสถานทหนงสถานทใดในราชอาณาจกร (DOMESTIC)

ฉนทช วรรณถนอม (2546: 113) ไดอธบายประเภทของบรษทน าเทยวเพมเตมจากการทองเทยวแหงประเทศไทยไวดงน คอ

1) บรษทน าเทยวทเนนบรการน าเทยวแบบเหมาจาย (Package tour) เปนบรษททมกมบรการเกยวกบการทองเทยวทกรปแบบ ไมวาจะเปนการรบจองทพก รานอาหาร ตวเครองบน สถานทเขาชม ยานพาหนะ ฯลฯ บรษทน าเทยวเหมาจายจะน าบรการเหลานมาคดรวมเปนราคาเบดเสรจเพอเสนอขาย

2) บรษทน าเทยวทมความช านาญพเศษเฉพาะดาน จะมขอบเขตการจดน าเทยวแคบกวาประเภทแรก โดยมากจะจดน าเทยวในประเทศ และอาจจดน าเทยวเปนครงคราวหรอตามความตองการของลกคา เชน การจดทวรแบบผจญภยในรปแบบตางๆ เชน การลองแกง การเดนปา การด าน าลก การปนหนาผา เปนตน ในบางกรณอาจจดน าเทยวไปยงตางประเทศ เชน การจดน าเทยวไปชมการแขงขนกฬาเอเชยนเกมสทเกาหลใต ฯลฯ

3) บรษทน าเทยวภายในประเทศ จะด าเนนการจดน าเทยว ไปในสถานททองเทยวตางๆ ในประเทศ โดยการขายบรการน าเทยวจะเปนการขายตรง หรออาจเปนการขายผานบรษทตวแทนกได 4) บรษทน าเทยวทเนนบรการเฉพาะชาวตางชาตทเดนทางเขามาทองเทยว บรษทเหลานมกอาศยตวแทนน าเทยวในตางประเทศ เพอใหนกทองเทยวเดนทางเขามาแลวจะท าหนาทรบชวงตอในการใหบรการแกนกทองเทยวระหวางพกอยในประเทศ โดยมาเปนบรษททมทตงส านกงานสาขาในประเทศตางๆ หรอเปนบรษทใหญๆ ในประเทศไทยทด าเนนการรบชวงตอโดยรบด าเนนการบรการนกทองเทยวจากหลายๆ บรษททวรใหญในตางประเทศทมการท าสญญากน

ดานหนาทความรบผดชอบของบรษทน าเทยว พวงบหงา ภมพานช (2539: 11) กลาววา บรษทน าเทยวมหนาทความรบผดชอบสรปดงน

1) จดโปรแกรมน าเทยวโดยขายตรงใหกบลกคาทวไป หนวยงานตางๆ ซงการจดโปรแกรมน าเทยวโดยตรงนบรษทน าเทยวมหนาทตองด าเนนงานทกอยางไมวาจะเปนการวางแผนการตลาด การขาย การตดตอธรกจบรการทองเทยวอนๆ ทเกยวของ ตลอดจนการน าเทยว 2) จดโปรแกรมน าเทยวโดยขายผานตวแทนน าเทยวโดยจดโปรแกรมน าเทยวทหลากหลาย

27

ทงระยะสนและระยะยาว เพอสงใหบรษทตวแทนทองเทยวขายใหกบลกคาทวไปหรอองคกรตางๆ โดยบรษทน าเทยวจะสนบสนน ชวยเหลอและใหความรวมมอในการสงเสรมการขาย 3) จดโปรแกรมน าเทยวผานทางบรษทน าเทยวตางประเทศ โดยใหบรษทน าเทยวทอยตางประเทศซงเปนตวแทน (Agent) เปนผจดรายการน าเทยวภาคพนดน(Land Arrangement) ใหและบรษทน าเทยวน ามาขายใหกบลกคาทวไปหรอองคกรตางๆ 4) จดน าเทยวตามความตองการของหนวยงานหรอองคกรตางๆ โอกาสไมไดเดนทางมนอย บรษทน าเทยวจะตดปญหาเรองการประชาสมพนธ และการขายหนาราน มหนาทจดโปรแกรมน าเทยวใหเปนทพอใจของลกคา ซงเปนองคกรตางๆ เพอตองการใหกลบมาใชบรการอกในโอกาสตอไป 5) จดโปรแกรมการศกษาภาษาตางประเทศ ภาคฤดรอน ณ ตางประเทศ เปนการจดหลกสตรระยะสนใหกบนกเรยน นสต นกศกษาพรอมทงจดน าเทยวไปยงสถานทตางๆ ของประเทศจดหมายปลายทาง ซงท าใหไดทงความรและไดทองเทยวในเวลาเดยวกน 4.ธรกจดานการจ าหนายสนคา/ของทระลก

ความหมายของสนคาทระลก (Souvenir) กลวรา สวรรณพมล (2548) ใหความหมายวา หมายถง สงของตางๆ ทเปนเอกลกษณของเมองของประเทศตางๆ และมความดงดดใจนกทองเทยวในการซอ และน าผลตผลนนๆ กลบไปยงภมล าเนาของตน เพอวตถประสงคตางๆ อาจจะเพอเปนของทระลก เพอเปนของฝากหรอเพอใชสอย ลกษณะของสนคาทระลก ดงน

(1) เปนสนคาทมลกษณะเฉพาะเปนเอกลกษณของทองถนนน (2) เปนสนคาหายาก ราคาแพง มการผลตและมวตถดบในทองถนนน (3) เปนสนคาราคาถก (4) มความดงดดใจในการออกแบบผลตภณฑการตกแตงลวดลายสสน (5) เปนสนคาทหาซอไดงายสะดวกซอ มวางขายตามจดตางๆ อยางเหมาะสม (6) มรปรางและน าหนกไมเปนอปสรรคตอการขนสง (7) เปนสนคาทใชวสดแรงงานในทองถนนน (8) มการแสดงขนตอนวธการท าใหนกทองเทยวไดชมหรอไดทดลองท าเปนการสรางความ

ประทบใจและเหนคณคาของสนคานนๆ ธรกจสนคาทระลก (souvenirs) (คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

อบลราชธาน, ม.ป.ป) หมายถงการ ประกอบธรกจผลตและจ าหนายสนคาทนกทองเทยวซอและน ากลบไปยงภมล าเนาของตน เพอเปนทระลก ของฝาก หรอแมแตเพอใชสอยในชวตประจ าวน สนคาทระลกมกถกพฒนาขนมาจากศลปหตถกรรมของแตละหองถน ทแสดงเอกลกษณ ความเปนอยของทองถน โดยใชวสดทหาไดภายในทองถนเปนวตถดบในการผลต และใชแรงงานฝมอคนทองถน เชน วสดท าจากไมหรอหนจากอฟรกา ผาปก ผาไหมจากจน เปนตน

28

2.2.2 หวงโซอปทานการทองเทยว จากการตระหนกถงประโยชนและความจ าเปนในการศกษาหวงโซอปทานของการ

ทองเทยวตามทไดกลาวมาในขางตนนนปจจบนจงมงานวจยทเกยวของกบหวงโซอปทานของการทองเทยวเพมขนเปนจ านวนมาก โดย Piboonrungroj และ Disney ไดพบวาแนวโนมของงานวจยในดานนตงแตป ค.ศ.2005 ซงเปนปหลงจาก งานของ Xavier และ Font (2004) ท าใหประเดนวจยนไดรบความสนใจเปนอยางมาก

จากการทงานวจยดานโซอปทานการทองเทยวนนเปนงานวจยทคอนขางใหม ดงนนเพอใหไดภาพรวมของงานวจยดานหวงโซอปทานการทองเทยว จงไดคนควาวเคราะหวรรณกรรมอยางเปนระบบ (Systematic Literature Search and Review) โดยเปนการพฒนาจากงานของ Piboonrungroj and Disney (2009) ซงท าการคนควางานวจยในฐานขอมลวจยหลกทเปนทยอมรบในระดบนานาชาต ไดแก Scopus, ABI/INFORM Global (Pro-quest), ScienceDirect and EBSCO รวมถง Google Scholar เพอใหสามารถครอบคลมงานวจยทเกยวของใหไดมากทสด โดยค าส าคญทใชในการคนควาไดแก “tour m u ly ch n”, “tr vel u ly ch n” และ “ho t l ty u ly ch n” และไดตดตามอานงานวจยนน เพอวเคราะหเนอหา (Content analysis) และสบคนงานวจยทถกอางองเพอน าไปสงานวจย ทเกยวของอนๆ ดวย

จากการวเคราะหงานวจยทคนพบวา งานวจยทเกยวของกบหวงโซอปทาน การทองเทยวนน มกจะเปนงานวจยทเปนการน าเสนอกรอบแนวคดและการใชแบบจ าลองทางคณตศาสตรเชนทฤษฎเกมสมา วเคราะห (Zhang et al., 2009) ท าใหยงขาดงานวจยเชงประจกษทใชขอมลจรงในการวเคราะห โดยงานวจยทใชขอมลจรงส าหรบศกษาโซอปทานโดยเฉพาะโซอปทานการทองเทยวนนมความจ าเปนและเปนทตองการอยางมากทงในวงการวชาการ ภาครฐ หรอภาคเอกชน เนองจาก โซอปทานการทองเทยว นนมความซบซอนและมปจจยตางๆ ท เกยวของอยางหลากหลาย (Véronneau & Roy 2009) กรอบแนวคดและผลงานวจย ทเกดจากการวเคราะหทางคณตศาสตรจงจ าเปนทจะตองไดรบการพสจนและอธบายดวยงานวจยเชงประจกษ

2.2.3 การทองเทยวของผสงอาย

ราณ อสชยกล และคณะ (2552) ท าการวจยเรอง การสงเสรมการทองเทยวผสงอายจากทวปยโรปสประเทศไทย โดยศกษาสภาพการทองเทยวผสงอายตางประเทศในประเทศไทย วเคราะหพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรป และวเคราะหแรงจงใจในการทองเทยวและความตองการของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรปตอองคประกอบทางการทองเทยว 5 ดานไดแก ทพก การคมนาคม แหลงทองเทยว สงอ านวยความสะดวก และสาธารณปโภค รวมทงวเคราะหความสามารถของประเทศไทยในการตอบสนองความตองการของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรปโดยการวดความพงพอใจในการไดรบการบรการทง 5 ดาน โดยการศกษาใชวธการสอบถามนกทองเทยวชาวยโรปทมอาย 55 ปขนไป ทเขามาทองเทยวในประเทศไทย และการสมภาษณหนวยงานดานการทองเทยวของไทยทงภาครฐและเอกชน ผลการศกษาพบวา รอยละ 41.40 ของนกทองเทยวสงอายจากยโรปเดนทางมาทองเทยวประเทศไทยเปนครงแรก และรอยละ 31.86 เดนทางมาทองเทยวประเทศไทยมากกวา 4 ครง ดานจ านวนวนเฉลยททองเทยวและพ านกอยใน

29

ประเทศไทยรอยละ 58.37 มากกวา 15 วน สวนจงหวด 3 อนดบแรกทอยในแผนการเดนทางทองเทยว คอ กรงเทพมหานคร เชยงใหม และภเกต โดยเหตผลทเลอกมาทองเทยวในประเทศไทย คอ คนไทยมความเปนมตร ธรรมชาตทสวยงาม มแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรและวฒนธรรม อาหารและเครองดม และความคมคาของราคา ทงน รอยละ 47.67 ของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรปเลอกพกโรงแรมชนหนงระดบ 4 ดาว ดานแรงจงใจและความตองการในการทองเทยวพบวา แรงจงใจทท าใหนกทองเทยวสงอายจากยโรปเดนทางทองเทยว ไดแก ความตองการพกผอนและคลายเครยด ตองการทองเทยวในแหลงทองเทยวใหม และตองการเรยนรและหาประสบการณใหม ทงนองคประกอบของแหลงทองเทยวทนกทองเทยวสงอายจากยโรปมความพงพอใจตอการบรการของประเทศไทย คอ ความปลอดภย ทตงของทพก แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ราคาของทพก ความหลากหลายและความเหมาะสมของอาหารและเครองดม ความสะดวกในการเดนทางเขาถง สงอ านวยความสะดวกทางการแพทย การอ านวยความสะดวกในพธการตรวจคนเขาเมองและศลกากร โครงสรางพนฐาน คณภาพการบรการของตวแทนทองเทยว คณภาพการบรการของผน าเทยวและมคคเทศก อปกรณชวยเหลอผสงอายในโรงแรม เทศกาลและงานประเพณ กจกรรมเรยนร เชน การฝกท าอาหารไทย

วารชต มธยมบรษ (2554) ศกษาเรองแนวทางการพฒนาเสนทางการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย กรณศกษาพนทรอบการไฟฟาฝายผลตแมเมาะ จงหวดล าปาง ผลการศกษาพบวา นกทองเทยวผสงอายนยมเดนทางทองเทยวในแหลงทองเทยวทมชอเสยง เปนแหลงทองเทยวทสามารถซมซบความรสกไดยาวนาน เปนการทองเทยวแบบเนบชา (Slow Tourism) ไมเรงรบ และเปนแหลงทองเทยวทไมมนกทองเทยวจ านวนมากเพราะไมสามารถเดนทางไดรวดเรวเหมอนนกทองเทยวกลมอน การเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายมความตองการความชวยเหลอและการดแลมากกวานกทองเทยวทวไปเนองมาจากปจจยทางดานรางกายของนกทองเทยว ดานความตองการในการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย พบวา ผสงอายตองการความสะดวกสบายในการเดนทางชมสถานททองเทยวทงโดยทางเทาและทางรถยนตทงนดวยขอจ ากดดานสภาพรางกาย และผสงอายตองการบรการทดหรอบรการในระดบสงกวานกทองเทยวกลมอน โดยยนดจายเงนเพมขน นอกจากนยงตองการไดรบขอมลหรอความรเกยวกบสถานททองเทยวทละเอยดและขอมลเชงลกกวานกทองเทยวทวไปเนองจากสวนหนงเคยมาทองเทยวในแหลงทองเทยวนมากอนแลว ดงนน ผใหบรการน าเทยวหรอมคคเทศกควรมความรเกยวกบแหลงทองเทยวอยางละเอยด ส าหรบสงอ านวยความสะดวก พบวา นกทองเทยวผสงอายตองการใหมการจดเสนทางทองเทยวทเหมาะสม เชน มปายบอกทางและปายแนะน าแหลงทองเทยวทมตวอกษรขนาดใหญและแสดงรายละเอยดทส าคญอยางชดเจน ระยะการเทยวชมไมควรเกนครงชวโมงตอรอบเพอใหเหมาะสมกบสภาพรางกายของผสงอาย ทางเดนควรมความลาดชนนอย เรยบ และสามารถใชรถเขนได นอกจากน ควรมหองพยาบาลหรอจดบรการดานสขภาพเพราะนกทองเทยวผสงอาย สวนใหญมปญหาดานสขภาพ ควรมสถานททสามารถใชสงสรรคและจดงานเลยงระหวางผสงอายดวยกน ควรปรบปรงสถานทจอดรถและเสนทางการเดนไปยงหองพกใหเหมาะสมกบการเดนทางของผสงอายและควรมแสงสวางทเพยงพอ

แผนงานวจยเรองการพฒนาแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (กรวรรณ สงขกร และคณะ, 2555) ไดท าการศกษา 2 โครงการยอย คอ

30

การประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวแบบ Slow Tourism ในภาคเหนอตอนบนทเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอาย และการประเมนศกยภาพการตลาดทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยแผนงานวจยมวตถประสงคเพอส ารวจศกยภาพของแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ทเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอาย พรอมทงประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวและการตลาดทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ทสามารถจดการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และเสนอแนวทางการพฒนาตลาดการทองเทยวแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

การศกษาการประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทเหมาะสมกบผสงอาย ไดจดล าดบแหลงทองเทยวแบบ Slow Tourism ทมศกยภาพส าหรบนกทองเทยวผสงอายรายจงหวดและตามประเภทของแหลงทองเทยว ซงขอมลดงกลาวนผดแลรบผดชอบแหลงทองเทยวสามารถน ามาใชประเมน วางแผนปรบปรงพฒนาแหลงทองเทยวทอยในความรบผดชอบใหมศกยภาพยงขนไปได นอกจากนผประกอบการน าเทยวสามารถน าขอมลนไปใชในการวางแผนจดรายการทวรเพอน าเสนอแกนกทองเทยวผสงอายได และผลการศกษาดานตลาดของนกทองเทยวผสงอาย (โครงการยอยท 2) พบวานกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาตนยมทองเทยวในแหลงทองเทยวทางธรรมชาตประเพณ และวฒนธรรมคลายกน แตจะแตกตางกนในเรองของปจจยทใชพจารณาในการตดสนใจไปเทยวในแหลงทองเทยวนนๆ โดยนกทองเทยวชาวไทยใหความส าคญกบคณคาของแหลงทองเทยว เนองจากคนไทยมความรพนฐานเกยวกบประวตความเปนมาของแหลงทองเทยวอยกอนแลว จงท าใหเปนขอมลเบองตนในการตดสนใจไปเทยวแหลงทองเทยวเหลาน ปจจยรองลงมาไดแก ความสะดวกในการเดนทางเขาสแหลงทองเทยว สงบรการและสงอ านวยความสะดวกและกจกรรมทมในแหลงทองเทยว และล าดบสดทายทใหความส าคญ คอ สงบรการการทองเทยวในพนทใกลเคยง สวนนกทองเทยวชาวตางชาตใหความส าคญตอคณคาของแหลงทองเทยวเปนล าดบแรกเชนเดยวกน รองลงมาคอ ความสะดวกในการเดนทางเขาสแหลงทองเทยว สงบรการการทองเทยวในพนทใกลเคยง และล าดบสดทายทใหความส าคญคอสงบรการและสงอ านวยความสะดวกและกจกรรมทมในแหลงทองเทยว ผลการศกษานสามารถน าไปใชการวางแผนการตลาดส าหรบหนวยงานของรฐทดแลรบผดชอบดานการทองเทยว และผประกอบการดานการทองเทยว

โดยขอเสนอแนะจากโครงการ ระบวาการพฒนาการทองเทยวควรค านงถงศกยภาพของแหลงทองเทยวควบคไปกบการตลาดการทองเทยว โครงการน จงเสนอใหความส าคญของการเพมคณคาของแหลงทองเทยวเปนล าดบแรก เนองจากนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตตางใหความส าคญในเรองคณคาของแหลงทองเทยวมากทสด พรอมนควรก าหนดวสยทศนเพอเปนแนวทางการพฒนาตลาดการทองเทยวคอ “ภาคเหนอตอนบนเปนจดหมายปลายทางการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย ดวยธรรมชาตทงดงามและแหลงเรยนรวฒนธรรมวถชวตทหลากหลาย” โดยมงเนนทจดขายหลกในดานความงดงามของธรรมชาต และความหลากหลายของวฒนธรรมและวถชวต ส าหรบงานวจยทเนนการศกษาความตองการเกยวกบการเดนทางทองเทยวของผสงอาย Javalgi และคณะ (1992) พบวานกทองเทยวสงอายนยมใชบรษทตวแทนการทองเทยว และมความออนไหวตอราคาเดนทาง ส าหรบ Hsu (2001) ชวา นกทองเทยวกลมอายจะใหความสนใจชอเสยง

31

ของธรกจน าเทยวทเปนผจดรายการน าเทยว Romsa และ Blenman (1989) พบวา ผสงอายจะใหความส าคญกบประเภทของพาหนะ และการจดกจกรรมทสนกสนาน และไมพบความแตกตางระหวางนกทองเทยวสงอายกบนกทองเทยววยอน ซงสอดคลองกบผลการวจยของ Hong และคณะ(1999) ทพบวานกทองเทยวสงอายมคาใชจายในหมวดคาพาหนะมากทสด รองลงมาคอ คาอาหาร คาทพก และคาเขาชมสถานททองเทยวหรอสถานบนเทงตางๆ ส าหรบ Ananth, DeMicco, Moreo และ Howey (1992) พบวา นกทองเทยวสงอายตองการสงอ านวยความสะดวกตางๆ จากทางโรงแรมมากกวานกทองเทยวทมชวงอายต ากวา ในสวนของการเลอกรานอาหาร Sun และ Morrison (2007) พบวา ผสงอายนยมเลอกรานอาหารโดยพจารณาจากปจจยหลก 3 ประการไดแก

(1) การบรการและบรรยากาศภายในราน (2) ประเภทของอาหารและราคา (3) สวนลดททางรานจดให

ไตรรตน จารทศน, จราพร เกศพชญวฒนา, กตตอร ชาลปต และศรณยา หลอมณนพรตน (ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, มปป.) พบวา ผสงอายนยมสงอ านวยความสะดวกตางๆ อยางครบครน รวมทงรายระเอยดปลกยอยของวสดอปกรณตางๆ เชนความสงของลกตงบนได ความชนของทางลาด ความสงของสวตซไฟฟาและราวจบ ลกษณะของลกบด กลอนประต และกอกน า ส าหรบการศกษาถง “ขอจ ากด” ทท าใหผสงอายไมสามารถเดนทางทองเทยวได Nimrod (2008) พบวา มขอจ ากด 4 ขอทเปนอปสรรคตอการเดนทางของผสงอาย ไดแก

(1) รายไดหลงเกษยณทมจ ากด (2) สขภาพไมสมบรณแขงแรง (3) มภาระตองดแลผอน (4) ขาดเพอนรวมเดนทาง ซงสอดคลองกบการศกษาของ McGuire (1984) ทพบ 5 ปจจยซงสงผลตอการเดนทาง

ทองเทยวของผสงอาย ไดแก (1) ปจจยแวดลอมภายนอก เชน ขาดขอมล ขาดทนทรพย ตองเตรยมการมากเกนไป ไมมอปกรณเครองใชในการ

เดนทางทเหมาะสม และขาดพาหนะในการเดนทาง (2) ปจจยเรองเวลา

เชน มภาระงานทตองท า (3) ปจจยดานการไมไดรบความเหนชอบจากบคคลในครอบครวหรอเพอน

เชน ไมสนบสนนใหเดนทาง หรอไมเหนดวยกบสถานททเลอกไปทองเทยว (4) ปจจยดานสงคม

เชน คสมรสไมชอบเดนทางทองเทยว และไมมเพอนรวมเดนทาง (5) ปจจยดานสขภาพรางกาย

32

เชน มโรคประจ าตว กลวการเดนทางดวยการขนสงบางประเภท และขาดความคลองตวในการเดนทางเนองจากอายมาก

สวนงานวจยของ Hong และคณะ (1999) พบวา ปจจยเดยวทเปนขอจ ากดในการเดนทางทองเทยวของผสงอาย คอ รายได เหตเพราะผสงอายชวงตนจะมเงนออมมากพอทจะเดนทางไดตามทตองการ ตางกบผสงอายในชวงปลายทเงนออมหรอรายไดลดลง ส าหรบ Fleischer และ Pizam (Fleischer & Pizam, 2002) ใหขอสรปในเรองของขอจ ากดของผสงอายในการตดสนใจเดนทางทองเทยวซงจะขนอยกบชวงอาย ระดบของรายได และสขภาพ Flescher และ Pizam จงเสนอวา ธรกจน าเทยวควรมงดงดดลกคาในกลมอาย 60-70 ป เพราะเปนผสงอายทอยในวยทพรอมทสด เนองดวยปจจยเกอหนนหลายประการ 2.3 สถตนกทองเทยว 2.3.1 สถตนกทองเทยวในประเทศไทย จากสถตนกทองเทยวผสงอายทจดเกบโดยการทองเทยวแหงประเทศไทย (พ.ศ. 2541 – 2550) และกรมการทองเทยว (พ.ศ. 2551 เปนตนไป) พบวา ในภาพรวมตงแตป พ.ศ. 2541 ถง พ.ศ. 2555 มสดสวนจ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาตทเขามาเทยวในประเทศไทยสงขนอยางตอเนอง แตจะมชวงระหวางป พ.ศ.2541 ถง พ.ศ.2552 มการเพมขนและลดลงของนกทองเทยวผสงอายตางชาตอยในระดบทไมมากนก ซงอยในชวงระหวาง 2 - 6 แสนคน โดยตงแตป พ.ศ. 2553 มสดสวนจ านวนนกทองเทยวสงขนปละกวา 3 ลานคน หากมองในภาพรวมของนกทองเทยวตางชาตทเปนกลมของผสงอายจะพบวามสดสวนทเพมขนทกป และจะมจ านวนทคอนขางสงมากในป พ .ศ. 2544 และสงสดในป พ.ศ.2551 คอ 4,478,062 คน (รอยละ 30.71 ของนกทองเทยวทงหมด) นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตอายระหวาง 55-64 ป มาเทยวประเทศไทย ประมาณรอยละ 70 ของนกทองเทยวผสงอาย สวนอาย 65 ปขนไป มอตราการมาเทยวประเทศไทย ประมาณรอยละ 30 ของนกทองเทยวผสงอาย ดงตารางท 2.1 และรปท 2.3 ตารางท 2.1: จ านวนนกทองเทยวผสงอายทเขามาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2541 - 2555

จ านวน (คน)

ป พ.ศ.

จ านวนรวมนกทองเทยว

ตางชาตทงหมด

แยก 55 - 64 ป แยก 65 ปขนไป รวมผสงอาย 55

ปขนไป

รอยละของนกทองเทยว

ทงหมด จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2541 7,764,930 826,902 70.63 343,930 29.37 1,170,903 15.08

2542 8,580,329 945,459 70.18 401,698 29.82 1,347,227 15.70

33

ตารางท 2.1: (ตอ) จ านวนนกทองเทยวผสงอายทเขามาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2541 - 2555

จ านวน (คน)

ป พ.ศ.

จ านวนรวมนกทองเทยว

ตางชาตทงหมด

แยก 55 - 64 ป แยก 65 ปขนไป รวมผสงอาย 55

ปขนไป

รอยละของนกทองเทยว

ทงหมด จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2543 9,508,623 996,057 70.02 426,439 29.98 1,422,566 14.96

2544 10,061,950 1,060,440 70.55 442,756 29.45 1,503,267 14.94

2545 10,799,067 1,228,238 71.78 482,890 28.22 1,711,128 15.85

2546 10,004,453 1,178,155 73.18 431,718 26.82 1,609,946 16.09

2547 11,650,703 1,373,279 74.64 466,599 25.36 1,839,953 15.79

2548 11,516,936 1,348,016 74.83 453,326 25.17 1,801,417 15.64

2549 13,821,802 1,583,504 74.71 536,171 25.29 2,119,750 15.34

2550 14,464,228 1,663,221 73.62 595,940 26.38 2,259,235 15.62

2551 14,584,220 2,718,785 60.71 1,759,277 39.29 4,478,123 30.71

2552 14,149,841 1,634,889 74.02 573,901 25.98 2,208,864 15.61

2553 15,936,400 1,893,874 75.47 615,645 24.53 2,509,594 15.75

2554 19,230,470 2,119,860 73.95 746,943 26.05 2,866,877 14.91 2555 22,353,903 2,604,599 70.83 1,072,504 29.17 3,677,174 16.45

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2545 - 2550 และ กรมการทองเทยว, 2551 - 2555

รปท 2.3: จ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาตทเขามาในประเทศไทย

ป พ.ศ. 2541 – 2555

34

2.3.2 สถตนกทองเทยวในประเทศไทย แยกเปนประเทศในเอเชยและไมใชประเทศในเอเชย เมอจ าแนกสถตนกทองเทยวผสงอาย เปนประเทศในเอเชย และไมใชประเทศในเอเซย พบวา สถตนกทองเทยวผสงอายทอยในโซนเอเชยตงแตป พ .ศ.2541–2551 มจ านวนสงกวานกทองเทยวผสงอายโซนอนๆ ประมาณรอยละ 60 และ ประมาณรอยละ 40 แตในป พ.ศ.2552 จ านวนนกทองเทยวทอยในโซนเอเชยลดลง สาเหตจากปญหาทางดานการเมอง ซงมผลกระทบชดเจน ท าใหมจ านวนใกลเคยงกนกบนกทองเทยวผสงอายในโซนอน และภาพรวมของจ านวนนกทองเทยวผสงอายจงลดลงตามไปดวย แตในป พ.ศ. 2554–2555 จ านวนนกทองเทยวโซนเอเซยสงขนอยางเหนไดชดเจน ในขณะทนกทองเทยวผสงอายโซนอนๆ มอตราการเพมขนเรอยๆ ทกป ดงตารางท 2.2 และรปท 2.4 ตารางท 2.2: จ านวนนกทองเทยวผสงอาย จ าแนกเปนประเทศในAsia และไมใชประเทศใน Asia

ป พ.ศ.

จ านวนรวม

Asia Non Asia

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2541 1,170,832 677,187 57.84 493,645 42.16

2542 1,347,157 806,871 59.89 540,286 40.11

2543 1,422,496 846,798 59.53 575,698 40.47

2544 1,503,196 877,369 58.37 625,827 41.63

2545 1,711,128 1,030,766 60.24 680,362 39.76

2546 1,609,873 985,180 61.20 624,693 38.80

2547 1,839,878 1,097,476 59.65 742,402 40.35

2548 1,801,342 1,051,741 58.39 749,601 41.61

2549 2,119,675 1,219,109 57.51 900,566 42.49

2550 2,259,161 1,222,579 54.12 1,036,582 45.88

2551 2,476,440 1,342,538 54.21 1,133,902 45.79

2552 2,208,790 1,108,642 50.19 1,100,148 49.81

2553 2,509,519 1,326,329 52.85 1,183,190 47.15

2554 2,866,803 1,716,747 59.88 1,150,056 40.12

2555 3,677,103 2,346,203 63.81 1,330,900 36.19 ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2545 - 2550 และ กรมการทองเทยว, 2551 – 2555

35

รปท 2.4: จ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาตแยกรายโซน ป พ.ศ. 2541 – 2555

2.3.3 จ านวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต 10 อนดบแรก จากการศกษา วเคราะหจ านวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต 10 อนดบ ทเขามา

ทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ. 2541 – 2555 พบวาเปนชาวญปน มาเลเซย อเมรกน จน เยอรมน สงคโปร องกฤษ ไตหวน ออสเตรเลย ฝรงเศส และเกาหล นกทองเทยวผสงอายชาวญปนเปนชาตทเขามาทองเทยวในประเทศไทยในอนดบแรกๆ มาตลอด สวนหนงเปนกลมทมาทองเทยวแบบพ านกแบบระยะยาว (Long stay Tourism) จนถงป พ.ศ. 2550 ทจ านวนนกทองเทยวชาวมาเลยเซยเขามาทองเทยวไทยเปนอนดบ 1 แทนนกทองเทยวชาวญปน ซงนกทองเทยวผสงอายชาวมาเลเซยสวนหนงเปนนกทองเทยวทเขามาทางชายแดน (Border Tourism) จงท าใหมอตราสงมาก และกลมนกทองเทยวผสงอายจากจน เปนกลมทนาจบตามอง เนองจากมอตราเพมขนอยางกาวกระโดดในป พ.ศ. 2555 ดงตารางท 2.3 และรปท 2.5

ตารางท 2.3: การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศ ไทยป พ.ศ.2541 – 2555

ล าดบ

2541 2542 2543

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน 1 Japan 189,051 Japan 207,022 Japan 232,776

2 Malaysia 139,935 Malaysia 166,464 Malaysia 160,277

3 China 94,340 China 130,382 U.S.A. 111,686

4 U.S.A. 74,412 U.S.A. 93,702 China 105,672

5 Germany 71,813 Germany 78,248 Taiwan 90,972

6 Singapore 71,317 UK. 74,289 Singapore 80,089

7 UK. 62,730 Taiwan 73,260 Germany 75,980

8 Taiwan 58,988 Singapore 71,776 UK. 72,592

36

ตารางท 2.3 (ตอ) การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ.2541 – 2555

ล าดบ

2541 2542 2543

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน 9 Australia 48,660 Korea 56,457 Korea 70,532

10 France 46,824 Australia 46,485 Australia 46,628

ล าดบ

2544 2545 2546

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน 1 Japan 223,331 Japan 259,051 Japan 234,655

2 Malaysia 170,774 Malaysia 211,965 Malaysia 223,182

3 USA 115,750 USA 125,532 USA 113,220

4 Taiwan 93,776 Korea 115,994 Korea 103,606

5 China 91,306 China 106,035 UK. 98,936

6 Korea 85,527 United

Kingdom 96,775 Singapore 87,720

7 Singapore 83,915 Taiwan 90,992 China 84,111

8 United

Kingdom 81,190 Singapore 90,257 Germany 74,635

9 Germany 79,341 Germany 83,310 Taiwan 74,375

10 Australia 60,609 Australia 59,193 Hong Kong 65,619

ล าดบ

2547 2548 2549

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน 1 Japan 274,551 Japan 288,001 Japan 315,965

2 Malaysia 220,495 Malaysia 232,494 Malaysia 256,441

3 USA 139,811 USA 144,565 USA 156,250

4 Korea 134,203 UK. 118,608 Korea 155,303

5 UK. 109,918 Korea 105,295 UK. 129,120

6 China 100,247 Singapore 92,604 China 116,363

7 Singapore 90,992 Germany 83,925 Singapore 98,582

8 Germany 89,408 China 81,390 Germany 94,904

9 Taiwan 77,045 Australia 73,697 Australia 89,892

10 Australia 68,369 Taiwan 48,635 Taiwan 64,494

37

ตารางท 2.3 (ตอ) การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ.2541 – 2555

ล าดบ

2550 2551 2552

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน

1 Japan 302,688 Malaysia 352,836 Japan 250,366

2 Malaysia 250,869 Japan 282,788 Malaysia 209,902

3 USA 160,942 U.S.A. 166,213 United

Kingdom 150,829

4 Korea 156,229 UK. 154,241 U.S.A. 147,238

5 UK. 139,371 Korea 150,192 Australia 127,355

6 Australia 114,045 Australia 142,623 Germany 111,853

7 China 110,024 China 120,825 China 102,059

8 Germany 104,413 Germany 109,148 Laos 88,882

9 Singapore 99,495 France 77,940 Korea 79,208

10 Sweden 75,089 Laos 77,790 Singapore 74,871

ล าดบ

2553 2554 2555

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน

1 Malaysia 294,261 Malaysia 492,863 Malaysia 643,305

2 Japan 268,664 Japan 260,268 Japan 348,471

3 U.S.A. 154,008 China 159,332 China 314,752

4 UK. 150,476 Australia 155,617 Laos 197,417

5 Australia 149,341 Laos 151,493 Australia 176,999

6 China 120,054 U.S.A. 148,185 U.S.A. 176,503

7 Germany 117,262 Korea 135,320 Korea 168,100

8 Korea 114,902 UK. 130,584 Singapore 145,642

9 Laos 108,041 Singapore 108,069 UK. 143,732

10 Singapore 82,783 Germany 98,674 Germany 112,815 ทมา: กรมการทองเทยว, 2555

38

รปท 2.5: จ านวนนกทองเทยวผสงอายตางชาต 10 อนดบ ทเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ. 2541 - 2555

2.3.4 จ านวนนกทองเทยวในภาคเหนอตอนบน ตารางท 2.4: สถตนกทองเทยว 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ป พ.ศ. 2552 – 2556

จงหวด / ป 2552 2553 2554 2555 2556 รวม (คน) เชยงใหม 3,479,363 3,944,415 4,377,739 5,138,371 5,590,080 22,529,968 เชยงราย 1,441,961 1,996,374 2,007,591 2,401,776 2,549,554 10,397,256 พะเยา 69,589 88,783 130,759 232,827 252,709 774,667 ล าพน 84,208 126,185 142,120 241,921 274,694 869,128 ล าปาง 297,957 275,146 302,992 439,831 456,901 1,772,827 แพร 183,439 250,528 213,569 297,380 320,333 1,265,249 นาน 185,987 228,127 240,267 406,586 495,295 1,556,262

แมฮองสอน 478,034 441,011 423,723 505,352 447,747 2,295,867 รวมทงหมด (คน) 41,461,224

ทมา: ฐานขอมลการทองเทยวเชงการตลาด TOURISMTHAILAND.ORG/MARKETINGDATABASE การทองเทยวแหงประเทศไทย - ขอมลตงแตป 2551 เปนขอมลของกระทรวงการทองเทยวและกฬา

- ขอมลตงแตป 2550 ยอนหลงเปนขอมลของการทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานสถตแหงชาต กรมการทองเทยว

39

รปท 2.6: สถตนกทองเทยว 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ปพ.ศ. 2552 - 2556 2.3.5 จ านวนนกทองเทยว 10 แรกทมาทองเทยวจงหวดเชยงใหม ตารางท 2.5: 10 ประเทศแรกทเดนทางมาทองเทยวจงหวดเชยงใหม ป พ.ศ. 2553-2555

ล าดบ 2553 2554 2555 ประเทศ จ านวน

(คน) ประเทศ จ านวน

(คน) ประเทศ จ านวน

(คน) 1 ไทย 1,659,438 ไทย 2,004,999 ไทย 2,630,043 2 สหรฐอเมรกา 141,859 สหรฐอเมรกา 223,457 สหรฐอเมรกา 219,608 3 ญปน 116,430 ฝรงเศส 150,499 ฝรงเศส 172,412 4 ประเทศอนๆ 99,259 ญปน 144,905 ประเทศอนๆ 167,780 5 ฝรงเศส 85,548 สหราชอาณาจกร 140,413 ออสเตรเลย 126,858 6 ออสเตรเลย 80,881 ประเทศอนๆ 131,135 สหราชอาณาจกร 110,196 7 สหราชอาณาจกร 74,022 ออสเตรเลย 130,492 เยรมนน 100,218 8 มาเลเซย 62,476 เยรมนน 96,713 เกาหล 77,799 9 เบรมนน 58,165 เนเธอรแลนด 67,174 เนเธอรแลนด 69,837 10 อสราเอล 54,573 สงคโปร 65,807 สงคโปร 65,807

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานเชยงใหม, 2557.

บทท 3 ระเบยบวธวจย

การศกษาโครงการ “การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” เปนการวจยประยกต (Applied research) โดยเรมจากการทบทวนวรรณกรรมและทฤษฏทส าคญทเกยวกบพฤตกรรมนกทองเทยวการจดการหวงโซอปทาน แนวคดเกยวกบหวงโซอปทานการทองเทยว กรอบแนวคดดานอตสาหกรรมการทองเทยว พรอมทงการเกบขอมลเรองพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอายจากนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต โดยใชแบบสอบถาม การสงเกตการณทวรผสงอาย ทดลองจดทวรผสงอาย การสมภาษณ การประชมกลมยอย การพฒนาเครองมอ Quick SCAAN ภายใตกรอบ SCAAN© Model เพอส ารวจ และจดท าฐานขอมลหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย และประชาสมพนธผาน Website

หวงโซอปทานการทองเทยวนน (Supply chains) นนมความซบซอนสง ในหวงโซอปทานการทองเทยว โดยเฉพาะการทองเทยวส าหรบผสงอายนนกประกอบดวยหลายองคกร เชน ธรกจทพก รานอาหาร สถานททองเทยว บรษทน าเทยว เปนตน โดยองคกรเหลานลวนมความสมพนธกนทงสน การตรวจสอบผลการด าเนนงานขอโซอปทานการทองเทยวนนจงมความยากล าบากและใชเวลานาน จากการศกษางานวจยในอดตพบวา วธการศกษาการจดการหวงโซอปทานของบรษทในอตสาหกรรมการทองเทยว สวนใหญมกจะใชวธการส ารวจ (Survey) หรอ กรณศกษา (Case study) อยางไรกตามทงสองวธนนตางกมขอดและขอเสย โดยการส ารวจนนจะไดกลมตวอยางมากโดยแลกกบความลกและละเอยดของขอมลทส ารวจ ในขณะเดยวกนการใชวธแบบกรณศกษานนจะไดความละเอยดและความลกของขอมลทมากกวา ทวาจะสามารถศกษาไดในกลมตวอยางทนอยกวาการส ารวจมาก เนองจากใชเวลาในการเกบขอมลทนานกวามากนนเอง (Piboonrungroj, 2008) ซงระเบยบวธวจยของโครงการฯ มดงตอไปน 3.1 กลมตวอยางทศกษา

3.1.1 กลมนกทองเทยวผสงอาย 1) กลมนกทองเทยวผสงอายชาวไทย และชาวตางชาต ทมาทองเทยวในภาคเหนอตอนบน 2) แบงกลมนกทองเทยวผสงอายตามชวงอายของนกทองเทยวเปน 5 กลม เพอสะดวกใน

การวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการทองเทยวของแตละกลม คอ (1) ชวงอาย 55 - 59 ป (2) ชวงอาย 60 – 64 ป (3) ชวงอาย 65 – 69 ป (4) ชวงอาย 70 – 74 ป (5) ชวงอาย 75 ปขนไป

41

3.1.2 กลมผประกอบการ เลอกผประกอบการทองเทยว ซงเปนตวแทนของอตสาหกรรมทองเทยวแตละ Sector โดย

ใชการเลอกตามทฤษฎ (Theoretical Sampling) เพอสรางความนาเชอถอของผลการศกษา โดยการเลอกผประกอบการจะค านงถงความหลากหลายของลกษณะใหครอบคลมทงการใหบรการดานแหลงทองเทยว ทพก น าเทยว อาหาร การรกษาและจ าหนายของทระลก และขนาดของผประกอบการ เชน ขนาดเลก กลาง และใหญ โดยเลอกศกษา 8 แหง คอ 1) Care Centre Chiang Mai 2) สถาบน แมคเคน จงหวดเชยงใหม 3) โฮมสเตยดอยแมสะลอง จงหวดเชยงราย 4) วดภมนทร จงหวดนาน 5) รานโจลฟารม จงหวดเชยงใหม 6) แสตนดารดทวร จงหวดเชยงใหม 7) เวยงกมกาม จงหวดเชยงใหม และ 8) ค าธนารสอรต จงหวดเชยงราย

3.2 วธการด าเนนการวจย

3.2.1 ทบทวนวรรณกรรม ในดานแนวคดทเกยวของกบอตสาหกรรมการทองเทยว ธรกจดานทพกแรม ธรกจอาหารและเครองดม ธรกจดานการน าเทยว ธรกจดานการจ าหนายสนคาของทระลก หวงโซอปทานการทองเทยว การทองเทยวของผสงอาย สถตนกทองเทยวในประเทศไทย สถตนกทองเทยวในเอเชยและไมใชเอเชยในประเทศไทย สถตนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทย และสถตนกทองเทยวในภาคเหนอตอนบน จากเอกสาร รายงานการวจย และเวบไซต

3.2.2 ส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายในภาพรวม 1) ส ำรวจโดยใชแบบสอบถำม

ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมล เกบแบบสอบถามจ านวน 648 ตวอยาง โดยแบงเปนชาวไทย 403 คนและชาวตางชาต 245 คน ไดแกนกทองเทยวชาวจน 70 คน ชาวญปน 33 คนและชาวตางชาตอนๆ อก 142 คน

โดยมกรอบประเดนในการสอบถาม 5 ประเดนหลก ดงน (1) พฤตกรรมการทองเทยว (2) การวางแผนการทองเทยว (3) ขอมลขาวสาร (4) การจดบรการการทองเทยว (5) การใชอนเตอรเนต ซงเครองมอทใช (แบบสอบถาม) จดท าเปน 4 ภาษา คอ ภาษาไทย ภาษาองกฤษ

ภาษาจน และภาษาญปน วธการเกบขอมล ใชวธเกบแบบสอบถามโดยตรงจากนกทองเทยว (Face to Face) จาก

แหลงทองเทยว แหลงทพก รานอาหาร กรปทวร 600 ชด ในอตราสวน 92.60 นอกจากนยงใชการเกบแบบสอบถามออนไลนผานโปรแกรม Google Form (URL=http://pairach.com/seniorq/) และสงผาน Social Network ใหนกทองเทยวผสงอายตอบ 48 ชด ในอตราสวนรอยละ 7.40

ประมวลผลและวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม โดยใชการวเคราะหขอมลทางสถต คาเฉลยรอยละ หาความสมพนธของพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายในชวงอายท

42

แตกตางกน และน าผลการวเคราะหสงไปยงโครงการยอยท 2 และโครงการยอยท 3 เพอวเคราะหและเสนอแนะแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวส าหรบผสงอาย

2) สงเกตกำรณทวรผสงอำย

นกวจยไดรวมสงเกตการณทวรผสงอายชาวไทย ซงเดนทางไปทองเทยวทงในและตางประเทศ ณ เชยงราย-เชยงแสน-แมสาย-เชยงตง ระยะเวลา 4 คน 5 วน ระหวางวนท 24-28 มกราคม 2556

โดยมประเดนทสงเกตการณ ดงตอไปน (1) การประชาสมพนธการทองเทยว (2) การขายทวรส าหรบผสงอาย (3) การบรการระหวางเดนทาง (4) พฤตกรรมการทองเทยวของผสงอาย

ดานการเลอกทนง ดานอาหารและเครองดม ดานทพก

(5) ปญหา อปสรรค

3) ทดลองจดทวรผสงอำย แผนงานฯ ไดทดลองจดทวรผสงอายส าหรบผสงอายชาวไทยตามโปรแกรมการทองเทยว โครงการน ารองการพฒนาชมชนทองเทยวเพอนกทองเทยวผสงอาย ผานการอบรมเชงปฏบตการ” ระหวางวนท 4 – 5 เมษายน 2557 ณ จงหวดนาน 3.2.3 ส ารวจหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

1) กรอบการวเคราะหหวงโซอปทานการทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน การวเคราะหหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอายในภาคเหนอตอนบนมขนตอนในการด าเนนการ 3 ขน คอ (1) การรวบรวมขอมล (2) การวเคราะหตามแนวทาง SCAAN Model รวมทง (3) การน าเสนอแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทาน ดงรปท 3.1

43

รปท 3.1: กรอบการศกษาความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย ตารางท 3.1: เครองมอการศกษา วตถประสงค กจกรรม และผลลพธของหวงโซอปทาน ท การศกษา วตถประสงค กจกรรม ผลลพธ 1 สมภาษณผร

(interview with the export)

รางกรอบโครงสรางหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

สมภาษณผเชยวชาญ 5 ทาน

กรอบโครงสรางและ ผเลนหลก

2 เกบขอมลโครงสรางหวงโซอปทาน (Collecting supply chain structure using Quick SCAAN process)

ระบกจกรรมและสมาชกในหวงโซอปทานตามขนตอน Quick SCAAN

เกบขอมลเชงลกรายธรกจ

ขอมลโครงสรางหวงโซอปทาน

3 การประชมกลมยอย (Focus group discussions)

ปรบปรงผลทไดรบจาก SCAAN Model

ประชมกลมยอยและใหถกประเดนส าคญ

พฒนาปรบปร งกรอบโครงสรางหวงโซอปทาน

4 SCAAN Model กรอบการวเคราะหหวงโซอปทาน

ลงพนทแบบเจาะลกรายละเอยดในบทท 3

รปแบบของการเชอมโยงของหวงโซอปทาน

5 ประเภทสนคาทองเทยว 9 ดาน ตามอปทาน (9 Themes-supply based)

เพอระบสนคาทองเทยวทมศกยภาพ

วเคราะหขอมลดาน อปสงค (Survey) เทยบเคยงกบขอมลอปทาน SCAAN Model

ประเภทสนคา 9 รปแบบ และตวอย างกจกรรมและพนททมศกยภาพ

การรวบรวมขอมล แนวการเชอมโยงหวงโซอปทาน

การวเคราะหหวงโซอปทาน

44

ตารางท 3.1: (ตอ) เครองมอการศกษา วตถประสงค กจกรรม และผลลพธของหวงโซอปทาน ท การศกษา วตถประสงค กจกรรม ผลลพธ 6 7 รปแบบ การตลาดตาม

วตถประสงค (7 Re-Routes-demand based)

เพอระบรปแบบเปาหมายการเดนทางหลก

วเคราะหโดยเนนความตองการดานอปสงค

7 แนวทางการท าการตลาดนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน

7 แนวทางการประเมนผล 7 ดาน (7ส)

เพอก าหนดดชนชวดการด าเนนการของหวงโซอปทานความตองการของนกทองเทยวผสงอาย

เทยบเคยงกรอบการวดผลหวงโซอปทาน (supply chain performance) กบบรบทของการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

แนวทางการประเมนผลด าเนนงานของการเชอมโยงหวงโซอปทาน แยกตามกลมการทองเทยวประเภทตางๆ

ในสวนของการสรางความเชอมโยงใหกบผประกอบการและหนวยงานทเกยวของใน

สวนของนกทองเทยวผสงอายโครงการยอยท 1 บทบาทในสวนงานศกษาเกยวกบหวงโซอปทานการทองเทยวผสงอาย มหนาทเปรยบเสมอนตวเชอมโยงระหวางขอมลทศกษามาเพอรอยเรยงสงตอไปยงโครงการยอยท 2 และโครงการยอยท 3 ซงเปนสวนการพฒนาขอมลดานสารสนเทศ และดานชมชนในหวงโซอปทานการทองเทยว

วธการศกษาและรปแบบการด าเนนงานอาศยแนวคดตามหลกของรปแบบการเดนและเขาไปดในสวนของผใหบรการตางๆ โดยขอบเขตการศกษาแทจรงประเดนเรอง Supply Chain นนมอยหลายดาน แตสวนโครงการยอยท 1 ศกษาในโครงการน โจทยคอจะสามารถเชอมโยงความสมพนธของการทองเทยวผสงอายและ Supply Chain อยางไร ซงในสวนของทมโครงการยอยท 1 มการออกแบบธมและเสนทางการทองเทยวทจะสามารถเชอมโยงไปได โดยน าแนวคดจากการลงพนทสมภาษณผประกอบการ สงเกตและเขาไปศกษาในพนททนาจะมศกยภาพในการพฒนาตอไป

ส าหรบเครองมอทใชในการศกษาดานหวงโซอปทานอาศยเครองมอทางดาน โลจสตกสและ Supply Chain ทเรยกวา SCAAN MODEL โดยผลทไดออกมาแสดงในรปแบบขอมลเชงผสมทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณ ซงขอมลทไดเปนตวเลขบางสวนจะถกน ามาตอยอดการศกษาโดยวธการท า Focus Group การด าเนนการของโครงการยอยท 1 บางแหงไดด าเนนรวมกบโครงการยอยท 3 โดยลงพนทในชมชนทงหมด 8 พนทกรณศกษา เพอดพนทวามสวนไหนทจะสามารถพฒนาตอยอดได ในการลงพนทเขาไปศกษาตวอยาง เนนดในสวนของพนทในภาพรวม เชน วดภมนทร เวยงกมกาม ดแนวทางการพฒนาการทองเทยวเปนอยางไรและมความเหมาะสมมากเพยงไหนแลวหาจดเชอมโยงกบแหลงทองเทยวอนๆ โดยพจารณาถงทตงทางภมศาสตรและความเชอมโยงทางดานสนคา ไมวาจะเปนดานประวตศาสตรและการพฒนาอนๆ

นอกจากนในการเกบขอมลดานโลจสตกส และ Supply Chain ท าการเกบรวบรวมขอมลการศกษาเสนทางการเดนทางจะมสวนของเทคนคทเรยกวา SWIMLANE ของนกทองเทยว

45

ผสงอาย ซงผลการศกษารปแบบการเดนทางจะมผเลนหลกอย 3 สวน คอ นกทองเทยว มคคเทศก และผใหขอมล ซงเครองมอ SWIMLANE จะสะทอนใหเหนทง 3 ความสมพนธวามความสมพนธอยางไร และมการวเคราะหและน าเสนอขอมล ทงนในสวนของโครงการยงมการปรบปรงแบบฟอรมเปนกงนวตกรรม มการวเคราะหตวอยาง ซงมองวาในการทองเทยวอตสาหกรรมการทองเทยวอนๆ เปนการแยกความแตกตางในพนท สงทจะตองพฒนาตอไปคอ ไมสามารถบอกเปนตวเลขได จงจ าเปนตองวเคราะหเพมมากขน โดยพฒนาในเรองของงบการเงนประกอบ

องคประกอบของโลจสตกสและ Supply Chain มหลากหลายตองเลอกพฒนาประเดนทส าคญ อาท Order Winner เชน ในธรกจสายการบน Order Winner ของโลคอรสแอรไลนคอราคา แขงขนกนทราคา ซงไมไดหมายความวาบรการจะตองแย แตจดสนใจอยทราคาเปนหลก กลบกนเชนสายการบนไทยกบสงคโปรแอรไลนแขงกนทบรการ ดงนนการระบไปวาแตละธรกจการทองเทยวจะมตวทชนะหรอตวหลกทจะสามารถท าใหชนะแพคเกจนนเขาไปอยทตลาดไดมอะไรบาง ตวทเปนดาวคอตวทเปนศกยภาพทสามารถสรางความแตกตางได สวนใหญภาคเหนอตอนบนจะเปนประเภทของทระลก ผนวกกบการประยกตเรองเศรษฐกจสรางสรรคถามการพฒนาตอเนองไดจะสามารถสรางมลคาเพมได

สรปภาคเหนอตอนบนมศกยภาพรอบดานในการพฒนาเรองการทองเทยวในทกดาน โดยจดเดนจะเปนเรองของวฒนธรรมและธรรมชาต โดยเฉพาะภาคเหนอตอนบนเปนภมภาคทคอนขางเยนสบาย ทส าคญคอมความคมคา (Value for Money) เมอเปรยบเทยบกบภาคอนๆ เพราะผสงอายสวนใหญอยคอนขางนาน การมาพกทภาคเหนอตอนบนมความสามารถในการแขงขนในดานราคาคอนขางสง แตปญหาทพบ คอการจดการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนยงขาดการบรณาการออกมาเปนแพคเกจ โครงการยอย 1 ไดสงตอขอมลใหโครงการยอยท 2 และ 3 เพอน าเสนอตอยอด ออกมาเปนแนวทางการพฒนาการทองเทยวเพอนกทองเทยวผสงอาย โดยมชมชนเปนตวขบเคลอน และทส าคญพบวาขาดองคความรในการบรณาการขามสาขา เพราะการดแลผสงอายจะตองมการใชศาสตรอยหลายดาน ประเดนส าคญคอ สขภาพกบการทองเทยวจะมการ บรณาการรวมกนอยางไร ซงจากผลการศกษาพบวาเอกชนทท าเกยวกบดานสขภาพยงขาดขอมลดานการทองเทยว เชนทโรงพยาบาลแมคเคน ตองการท าเรองทองเทยวแตยงมขอจ ากด สงเหลานยงเปนปญหาอยในอตสาหกรรมทองเทยว จากการศกษานมการน าเสนอ 9 Themes โดยม 7Re ทมตวชวดงายๆ 7ส มเมททรกทชวยใหภาครฐ เอกชน สามารถออกแบบโมเดลธรกจงายๆ ได

2) ส ารวจการด าเนนงานของผใหบรการทองเทยวในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบ

ผสงอาย ดวย SCAAN® Model (Piboonrungroj, 2014) ซงมวธการเกบขอมลทมประสทธภาพทเรยกวา One-day SCAAN® หรอ

One-day SCAAN® เปนกรอบการประเมนผลการจดการหวงโซอปทานของสถานประกอบการ โดยมงเนนการเกบขอมลทมประสทธภาพและมประสทธผล โดยพฒนามาจาก Quick Scan Audit Methodology (QSAM) โดยภาพรวมแลว One-day SCAAN® มวธการเกบขอมลทงสน 4 รปแบบ คอ การวาดแผนทกระบวนการ (Process Mapping) แบบสอบถาม (Questionnaires) การสมภาษณ (Interviews) และการรวบรวมเอกสารส าคญ (Archival

46

documents) (Piboonrungroj, 2014) One-day SCAAN นนประกอบไปดวยขนตอนการศกษาทเปนระบบตงแตการก าหนดรปแบบของหวงโซอปทานทเหมาะสม การน าเสนอแนวทางการประเมนและการออกแบบการศกษาเฉพาะกรณ ตลอดจนการเกบขอมลทหลากหลาย และการวเคราะหปญหาอยางตอเนอง อกทงน าเสนอแนวทางการปรบปรงทมประสทธภาพอกดวย นอกจากน One-day SCAAN ยงเปนการศกษาโดยอาศยทมวจยทมความช านาญทหลากหลายอกดวย โดยขนตอนการท า One-day SCAAN นนสามารถสรปไดดงตารางท 3.2

ตารางท 3.2: วธการประเมนหวงโซอปทานแบบ One-day SCAAN®

ขนท เวลา กจกรรม ระยะเวลา เครองมอ 1 นอกสถานท รางโครงสรางหวงโซอปทาน

ขององคกรทจะเขาไปประเมน

Off-site Value stream mapping, Process mapping, Seeing the whole map

2 นอกสถานท จดตงทม One-day SCAAN Off-site ประกอบดวยผเชยวชาญ 1. โลจสตกส 2. ซพพลายเชน 3. การทองเทยว

3 9:00-9:45 น. น าเสนอวธการ One-day SCAAN

1 ชวโมง

3.1 น าเสนอวธการ One-day SCAAN

30 นาท สไลด (ppt, pdf) และ/หรอ บอรด

3.2 ถาม ตอบขอสงสยเกยวกบ One-day SCAAN

15 นาท

4 10:00-12:00 น. จดท าแผนภาพกระบวนการหวงโซอปทาน 4.1 ระบบทบาทในหวงโซ

อปทาน

2 ชวโมง แบง 3 ทม เพอเกบขอมลโครงสราง supply chain ก) ทม “Post it” (2 คน)

4.2 ระบสนคาและบรการหลก 2 ประเภทส าหรบแตละสนคาและบรการหลก - ระบวตถดบทใช และ

ซพพลายเออร - ระบบลกคาส าหรบ สนคาหลกนนๆ

ข) ทม White Board (1 คน) ค) ทมแบบฟอรม (1 คน)

12:00 - 12:30 น. ---------------------------------------- พกเทยง --------------------------------

47

ตารางท 3.2: (ตอ) วธการประเมนหวงโซอปทานแบบ One-day SCAAN®

ขนท เวลา กจกรรม ระยะเวลา เครองมอ 5 12:30 - 13:30 น. ทม One-day SCAAN

ประชมรวม สรปชวงเชา 5 12:30 - 13:30 น.

6 13:30 – 15:30 น. ส ารวจกระบวนการท างาน ณ สถานทจรง 6.1 ระบขนตอนการ

ปฏบตงานหลก 6.2 สงเกตระบบโลจสตกส

และการด าเนนการ

6 13:30 – 15:30 น.

6.3 สอบถามขอมลเพมเตมระหวางการส ารวจ กบพนกงานและเจาหนาท ณ สถานทจรง

15:30 – 16:00 น. ---------------------------------------- พก -------------------------------------- 7 16:00 – 16:30 น. สรปผลลพธ

7.1 แผนผงหวงโซอปทาน 7.2 กระบวนขนตอนการ

ปฏบตงานภายใน 7.3สรปปญหาขอเสนอแนะ

1 ชวโมง ทปรกษาแบงออกเปน 2 ทม ก) ทม สรปแผนผงซพ พลายเชน ข) ทม น าเสนอปญหาและ ขอเสนอแนะ

8 16:30 – 17:00 น. น าเสนอผลการศกษาแกผประกอบการ

30 นาท รบฟงขอเสนอแนะ ตอบค าถาม

9 17:00 – 18:00 น. (หรอ นอกสถานท)

ทม One-day SCAAN ประชมสรปงาน

30 นาท รวบรวมขอมลเพอเขยนรายงาน One-day SCAAN

10 นอกสถานท เขยนรายงาน สรปขอมล รายงานรปเลม แฟมขอมล และ DVD

รวม 8 ชวโมง เนองจากการประเมนผลการด าเนนงานของหวงโซอปทานนนจ าเปนทจะตองใชขอมลทหลากหลายและเจาะลก การเกบขอมลในระดบนนมตนทนสงและใชเวลาและก าลงคนมาก ระเบยบวธการเกบขอมลแบบกรณศกษานนอาจจะท าใหไดขอมลดงกลาวอยางครบถวน ทวาจะตองใชเวลาทนานจนไมสามารถศกษาจ านวนหวงโซอปทานไดมากพอ ซงท าใหไมเพยงพอในการท างานวจยเพอใหเหนภาพรวมการกลมตวอยางตางๆ ในทางตรงกนขามการใชวธการส ารวจอาจจะท าใหไดกลมตวอยางทมากขน ทวาขอมลทไดนนมกจะมความลกและละเอยดไมเพยงพอทจะวเคราะหผลการด าเนนงานของโซอปทานไดดพอ One-day SCAAN จงไดถกพฒนาเพอเปนทางเลอกส าหรบงานวจย

48

เชงหวงโซอปทานซงจะสามารถท าใหการเกบขอมลเพอท าการวจยนนมประสทธภาพทงดานความละเอยดของขอมลและจ านวนตวอยางทเพยงพอในการสรปผลการศกษา 3) ศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายเพอวางโครงสรางฐานขอมลตามเสนทางการทองเทยว 9 Themes และ 7Re ซงแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบนตามวตถประสงค Club55 Project: 7Re@Lanna

(1) Recall ยอนอดต วนวานยงหวานอย (2) Refresh สรางความสดชนใหกบชวต (3) Recreation พกกายสบายใจ (4) Recover ฟนฟสขภาพ (5) Retreat สบายใจดวยธรรมะ (6) Retain รวมอนรกษ (7) Re-learn เรยนรสงใหมๆ เพมความสดใสใหชวต

โดยมเปาหมายของการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย (7ส. For สว.) โดยใหคะแนนความส าคญและการประเมนโดยทมวจย (Likert 1-10) จาก 7 ประเดน คอ 1) สะอาด 2) สะดวก 3) สงบ 4) สบาย 5) สนก 6) สวย 7) สขใจ

3.2.4 จดเวทเพอน าเสนอผลการศกษาแกผประกอบการธรกจทองเทยว นกวชาการ หนวยงานภาครฐ และเอกชนอนๆ ทเกยวของกบการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย เพอรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะจากทประชม

3.2.5 เสนอแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 3.3 สถานทท าการทดลอง/เกบขอมล ขอบเขตพนทด าเนนการเกบขอมลในการศกษาเบองตนครงน คอ พนทภาคเหนอตอนบน (8 จงหวด) ไดแก จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย จงหวดล าพน จงหวดล าปาง จงหวดแพร จงหวดนาน จงหวดพะเยา และ จงหวดแมฮองสอน และศกษาเจาะลกใน 3 จงหวด คอ เชยงใหม เชยงราย และนาน 3.4 ระยะเวลาในการท าวจย 12 เดอน (1 สงหาคม 2556 - 31 ตลาคม 2557)

49

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล จากการศกษาวจยโครงการ “การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” สามารถสรปผลการศกษาตามวธด าเนนการคอ 4.1 พฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย

4.1.1 สอบการเกบแบบสอบถาม ผลการศกษานกทองเทยวผสงอายชาวไทยและตางชาต จากการเกบแบบสอบถามจ านวน

648 ตวอยาง โดยแบงเปนชาวไทย 403 คนและชาวตางชาต 245 คน ไดแกนกทองเทยวชาวจน 70 คน ชาวญปน 33 คนและชาวตางชาตอนๆ อก 142 คน

ผลการศกษาครงนไดแบงเปน 1) ขอมลทวไปของนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและตางชาต และ 2) พฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและตางชาต ซงจากการเกบรวบรวมแบบสอบถาม สามารถสรปลกษณะขอมลทวไปและพฤตกรรมในการ

ทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและตางชาตได ดงน (ตารางท 4.1)

50

ตารางท 4.1: ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

1. เพศ 1.1) ชาย 1.2) หญง รวม

156 247 403

38.7 61.3 100.0

134 111 245

54.7 45.3 100.0

30 40 70

42.9 57.1 100.0

22 11 33

66.7 33.3 100.0

82 60 142

57.7 42.3 100.0

2. อาย 2.1) อาย 55 – 59 ป 2.2) อาย 60 – 64 ป 2.3) อาย 65 – 69 ป 2.4) อาย 70 – 75 ป 2.5) อาย 75 ปขนไป รวม

157 109 53 52 32 403

39.0 27.0 13.2 12.9 7.9

100.0

86 61 53 30 15 245

35.1 24.9 21.6 12.2 6.1

100.0

33 17 7 6 7 70

47.1 24.3 100.0 8.6 10.0 100.0

7 4 16 5 1 33

21.2 12.1 48.5 15.2 3.0

100.0

46 40 30 19 7

142

32.4 28.2 21.1 13.4 4.9

100.0 3. ระดบการศกษา 3.1) ต ากวามธยมศกษา 3.2) มธยมศกษา 3.3) ปวช. / ปวส. / อนปรญญา 3.4) ปรญญาตร 3.5) สงกวาปรญญาตร 3.6) อนๆ รวม

95 59 37 127 76 9

403

23.6 14.6 9.2 31.5 18.9 2.2

100.0

9 52 25 120 34 5

245

3.7 21.2 10.2 49.0 13.9 2.0

100.0

7 12 8 34 7 2 70

10.0 17.1 11.4 48.6 10.0 2.9

100.0

- 6 2 24 1 -

33

-

18.2 6.1 72.7 3.0 -

100.0

2 34 15 62 26 3

142

1.4 23.9 10.6 43.7 18.3 2.1

100.0

51

จากการศกษาพบวานกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญ เปนเพศหญงจ านวน 247 คน (รอยละ 61.3) และเพศชายจ านวน 156 คน (รอยละ 38.7) สวนกลมตวอยางชาวตางชาตสวนใหญเปนเพศชายจ านวน 134 คน (รอยละ 54.7) และเพศหญงจ านวน 111 คน (รอยละ 45.3) ขณะทนกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญมอายระหวาง 55-59 ป จ านวน 157 คน (รอยละ 39) รองลงมาคอ อายระหวาง 60-64 ป จ านวน 109 คน (รอยละ 27) ขณะทนกทองเทยวทอายมากกวา 75 ปมเพยง 32 คน (รอยละ 7.9) และพบวานกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญมอายระหวาง 55-59 ป เชนเดยวกบนกทองเทยวชาวไทย คดเปนรอยละ 35.1 รองลงมาคอ อายระหวาง 60-64 ป จ านวน 61 คน (รอยละ 24.9) และนกทองเทยวอาย 75 ปขนไปเดนทางทองเทยวนอยทสด คอ เพยงรอยละ 6.1 ซงเมอจ าแนกเปนรายเชอชาตพบวา กลมนกทองเทยวญปนสวนใหญจะมอายมากกวา 64 ปขนไป แตในทางกลบกนนกทองเทยวผสงอายชาวจนและตางชาต (ภาษาองกฤษ) สวนใหญอายจะนอยกวา 64 ป เหนไดวาคณลกษณะทางประชากรทแตกตางกนในกลมนกทองเทยวสงอายยอมเกยวเนองกบการก าหนดรปแบบการทองเทยว สนคาและบรการส าหรบนกทองเทยว รวมไปถง กลยทธในการประกอบการดานการทองเทยว หรอการก าหนดนโยบายส าหรบภาคสวนทเกยวข องเพอรองรบการทองเทยวตางๆ อาท ในการศกษาครงนพบวา หากตองการมงขยายตลาดสวนใหญของนกทองเทยวผสงอายของไทยทเปนเพศหญง การจดโปรแกรมทองเทยว การออกแบบผลตภณฑ สนคาและบรการในการรองรบการทองเทยวจงควรก าหนดใหเหมาะสมกบความตองการ ความ ชนชอบของผสงอายเพศหญง แตหากตองการเพมสวนแบงตลาดของกลมนกทองเทยวสวนนอย (เพศชาย) ใหมากขน ยอมตองปรบกลยทธใหความส าคญค านงถงลกษณะความตองการ ไลฟสไตลของเพศชาย และกจกรรมการทองเทยวตองสอดคลองกบพฤตกรรมของนกทองเทยวสงอายเพศชาย จากการศกษายงพบวา ระดบการศกษาของกลมตวอยางสวนใหญ มระดบการศกษา ปรญญาตร จ านวน 127 คน (รอยละ 31.5) รองลงมา คอ ต ากวามธยมศกษา จ านวน 95 คน (รอยละ 23.6) ขณะทเพยงรอยละ 9.2 มการศกษาในระดบปวช./ปวส./อนปรญญา ขณะทระดบการศกษาของนกทองเทยวผสงอายตางชาตสวนใหญมระดบการศกษาปรญญาตรเชนกน คดเปน รอยละ 49.0 ทงนกทองเทยวตางชาตชาวจน ชาวญปนและชาวตางชาต (ภาษาองกฤษ) ซงรองลงมา คอ มธยมศกษา เชนเดยวกนทง 3 กลมของนกทองเทยวตางชาต

52

ตารางท 4.1: (ตอ) ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

6. อาชพปจจบน 6.1) เกษยณ 6.2) นกวชาชพ/ อาชพอสระ (แพทย ทนายความ สถาปนก วศวกร ขายประกน ขายตรง ฯลฯ) 6.3) ธรกจสวนตว (คาขาย เจาของ ธรกจ เกษตรกรรม ฯลฯ) 6.4) รบจาง/ ลกจาง 6.5) อนๆ รวม

156 29

102

66 50 403

38.7 7.2

25.3

16.4 12.4 100.0

128 41

32

27 17 245

52.2 16.7

13.1

11.0 6.9

100.0

42 21 5 1 1 70

60.0 30.0

7.1

1.4 1.4

100.0

21 1 2 6 3 33

63.6 3.0

6.1

18.2 9.1

100.0

65 19

25

20 13 142

45.8 13.4

17.6

4.1 9.2

100.0 7. มรายไดจาก 7.1) เงนบ านาญ 7.2) บตรหลาน 7.3) ประกอบอาชพหารายได 7.4) คาเชา/ ดอกเบย 7.5) อนๆ

144 140 217 52 44

35.7 34.7 53.8 12.9 10.9

134 13 82 38 16

45.3 5.3 33.5 15.5 6.5

47 9 13 3 12

67.1 12.9 18.6 4.3 10.0

26 - 5 9 3

78.8

- 15.2 27.3 9.1

61 4 64 26 6

43.0 2.8 45.1 18.3 4.2

53

ตารางท 4.1: (ตอ) ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

8. รายไดเฉลยตอเดอน 8.1) นอยกวา 5,000 บาท 8.2) 5,001 – 10,000 บาท 8.3) 10,001 – 30,000 บาท 8.4) 30,001 – 50,000 บาท 8.5) มากกวา 50,000 บาท รวม

54 84 124 71 70 403

13.4 20.8 30.8 17.6 17.4 100.0

14 33 45 120 33 245

5.7 13.5 18.4 49.0 13.5 100.0

6 15 24 15 10 70

8.6 21.4 34.3 21.4 14.3 100.0

- 1 4 6 22 33

-

3.0 12.1 18.2 66.7 100.0

8 17 17 99 1

142

5.6 12.0 12.0 69.7 0.7

100.0

54

ในการศกษาวจยครงนนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต สวนใหญเปนผทเกษยณแลว โดยนกทองเทยวชาวไทยคดเปนรอยละ 38.7 และนกทองเทยวชาวตางชาตคดเปนรอยละ 52.2 ซงทงนกทองเทยวชาวจน ชาวญปนและตางชาตทใชภาษาองกฤษสวนใหญตางเปนผเกษยณอายทง 3 กลม ในขณะทการประกอบธรกจสวนตวเปนอาชพรองลงมาส าหรบนกทองเทยวชาวไทย (รอยละ 25.3) และนกทองเทยวชาวไทยทประกอบอาชพนกวชาชพ/อาชพอสระมเพยงรอยละ 7.2 (จ านวน 29 คน) เทานน แตในทางกลบกนนกทองเทยวชาวตางชาตประกอบอาชพนกวชาชพ/อาชพอสระในอตรารอยละ 16.7 เปนอนดบทสองรองจากผเกษยณอาย

การส ารวจขอมลจากกลมตวอยางยงพบวากลมตวอยางชาวไทยสวนใหญมรายไดจากการประกอบอาชพสวนตว คอ รอยละ 53.8 รองลงมาในอตราสวนทใกลเคยงกน คอ รายไดจากเงนบ านาญและบตรหลานรอยละ 35.7 และ 34.7 ตามล าดบ สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญมรายไดจากเงนบ านาญจ านวน 134 คน (รอยละ 45.3) รองลงมาเปนเงนทไดจากการประกอบอาชพหารายไดสวนตวและคาเชา/ดอกเบย ตามล าดบ แตเมอพจารณาถงกลมตวอยางตางชาต เหนไดวานกทองเทยวตางชาตชาวเอเชย (จนและญปน) จะมรายไดหลกจากเงนบ านาญสงถง 67.1 และ 78.8 ตามล าดบ แตนกทองเทยวตางชาต (ภาษาองกฤษ) สวนใหญกลบมรายไดหลกจากการประกอบอาชพ (รอยละ 45.1) ขณะทมรายไดจากเงนบ านาญทเปนรายไดรองลงมา คอ รอยละ 43.0 ขณะทรายไดเฉลยตอเดอนนน กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญมรายไดเฉลยตอเดอนระหวาง 10,001-30,000 บาท (รอยละ 30.8) แตชาวตางชาตจะมรายไดเฉลยสงกวาคนไทย คอ 30,001-50,000 บาทตอเดอน โดยนกทองเทยวผสงอายชาวญปนเปนกลมทมรายไดเฉลย สงสดคอ มากกวา 50,000 บาทตอเดอน แสดงใหเหนวานกทองเทยวสงอายเปนกลมนกทองเทยวทมความมนคงทางการเงนและมศกยภาพทจะกอใหเกดมลคาทางเศรษฐกจได (ตารางท 4.1)

55

ตารางท 4.2: ปญหาดานสขภาพของผตอบแบบสอบถาม รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

ปญหาดานสขภาพของผตอบแบบสอบถาม - ไมมปญหาสขภาพ - มปญหาสขภาพ รวม

204 199 403

50.6 49.4 100.0

177 36 245

72.2 27.8 100.0

48 22 70

68.6 31.4 100.0

19 14 33

57.6 42.4 100.0

110 32 142

77.5 22.5 100.0

ปญหาสขภาพทพบ - ความดนโลหตสง - โรคหวใจ - ปญหาเกยวกบขอและกระดก - ปญหาเกยวกบการไดยน - ปญหาเกยวกบการมองเหน - อนๆ (เบาหวาน, เกาต, ไขมนในเลอดสง, มะเรง, ลมชก)

103 30 101 26 52 50

25.6 7.4 25.1 6.5 12.9 12.4

36 7 25 8 7 7

14.7 2.9 10.2 3.3 2.9 2.9

12 2 8 1 2 5

17.1 2.9 11.4 1.4 2.9 7.1

7 1 3 2 3 -

21.2 3.0 9.1 6.1 9.1 -

17 4 14 5 2 -

12.0 2.8 9.9 3.5 1.4 -

ปญหาสขภาพทเปนอยเปนอปสรรคตอการทองเทยว - เปนอปสรรคท าใหไมอยากไปเทยว - ไมเปนอปสรรค เพราะมยา/ อปกรณเครองชวยไว

ประจ าตว เมองไปเทยว - ไมเปนอปสรรค รวม

29 188

186 403

7.2 46.7

46.2 100.0

13 72

160 245

5.3 29.4

65.3 100.0

3 29

38 70

4.3 41.4

54.3 100.0

- 8

25 33

-

24.2

75.8 100.0

10 35

97 142

7.0 24.6

68.3 100.0

56

การสอบถามเกยวกบปญหาดานสขภาพของผตอบแบบสอบถาม พบวา สดสวนของนกทองเทยวผสงอายชาวไทยทมปญหาสขภาพและไมมปญหาสขภาพมสดสวนใกลเคยงกน คอ กลมตวอยางทไมมปญหาสขภาพจ านวน 204 คน (รอยละ 50.6) รองลงมา มปญหาสขภาพจ านวน 199 คน (รอยละ 49.4) หากพจารณาถงนกทองเทยวตางชาต จะเหนวา นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต สวนใหญไมมปญหาเรองสขภาพ นนคอสงถงรอยละ 72.2 (177 คน) โดยเฉพาะนกทองเทยวตางชาตอนๆ จะมอตราของการไมมปญหาสขภาพสงถงรอยละ 77.7 อาจเปนผลมาจากการพฒนาและใสใจในนโยบายสาธารณสขและสขภาพของประเทศในแถบตะวนตกทสงผลใหคณภาพชวตของประชากรดกวาประเทศไทยหรอประเทศในแถบเอเชย อกทงนกทองเทยวสงอายทสขภาพรางกายแขงแรงยอมสามารถทองเทยวมากกวาผทมรางกายออนแอ

ขณะทปญหาสขภาพทพบส าหรบนกทองเทยวผสงอายชาวไทย สวนใหญพบวาเปนโรค

ความดนโลหตสง จ านวน 103 คน (รอยละ 25.6) รองลงมา ปญหาเกยวกบขอและกระดกจ านวน 101 คน (รอยละ 25.1) ตามล าดบ สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตกลมตวอยาง สวนใหญพบวาเปนโรคความดนโลหตสง คดเปนรอยละ 14.7 รองลงมารอยละ 10.2 ประสบปญหาเกยวกบขอและกระดก โดยนกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญจ านวน 188 คน คดเปนรอยละ 46.7 เหนวาปญหาสขภาพไมเปนอปสรรคเพราะม ยา/อปกรณเครองชวยไวประจ าตวในชวงเดนทางทองเทยว ขณะทนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญทงจน ญปน และชาวตางชาตทใชภาษาอ งกฤษ แสดงทศนะเชนเดยววา ปญหาสขภาพไมเปนอปสรรคในการทองเทยว คดเปนรอยละ 54.3, 75.8 และ 68.3 ตามล าดบ (ตารางท 4.2)

57

ตารางท 4.3: พฤตกรรมการทองเทยว รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

ความชอบในการทองเทยว - ไมชอบ - ชอบ รวม

37 366 403

9.2 90.8 100.0

12 233 245

4.9 95.1 100.0

3 67 70

4.3 95.7 100.0

4 29 33

12.1 87.9 100.0

5

137 142

3.5 96.5 100.0

ความถในการมาทองเทยว - ไมคอยไดไปเทยว - ปละ 1 ครง - ปละ 2 – 3 ครง - ปละ 4 – 5 ครง - มากกวา 5 ครงตอป หรอเกอบทก เดอน - อนๆ รวม

64 68 131 75 59 6

403

15.9 16.9 32.5 18.6 14.6

1.5

100.0

6

112 89 21 16 1

245

2.4 45.7 36.3 8.6 6.5

0.4

100.0

6 22 42 - - -

70

8.6 31.4 60.0

- - -

100.0

- 6 17 8 2 -

33

-

18.2 51.5 24.2 6.1

-

100.0

-

84 30 13 14 1

142

-

59.2 21.1 9.2 9.9

0.7

100.0

58

ตารางท 4.4: วตถประสงคในการทองเทยว รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

วตถประสงคในการทองเทยว - เปนโอกาสทไดอยรวมกบลกหลาน ในบรรยากาศใหมๆ - เปนโอกาสทไดพดคยหรอ

แลกเปลยนความคดเหนกบเพอนๆ ในวยเดยวกน

- เพอพกผอนและฟนฟสขภาพ รางกาย/ จตใจ - เพอเรยนรและท าความเขาใจวถ

ชวต/ วฒนธรรม/ ความเชอของชมชนและกลมชาตพนธอนๆ

- เพอชนชมธรรมชาตและภมทศนท สวยงาม

- เพอแสวงหาชองทางท าธรกจใหม หรอแสวงหาสนคาใหมๆ

- อนๆ

224

199

236

170

233

78

16

55.6

49.4

58.6

42.2

57.8

19.4

4.0

46

20

123

147

152

12

26

18.8

8.2

50.2

60.0

62.0

4.9

10.6

8 8

22

22

38 3 4

11.4

11.4

31.4

31.4

54.3

4.3

5.7

2 5 8

15

29 - 5

6.1

15.2

24.2

45.5

87.9 -

15.2

22 7

93

110

85 9

17

15.5

4.9

65.5

77.5

59.9

6.3

12.0

59

ความชอบในการทองเทยว นกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาตในการศกษาครงน ชนชอบในการทองเทยวสงถงรอยละ 90.8 และ 95.1 ส าหรบนกทองเทยวชาวเอเชย คอนกทองเทยวชาวไทยญปนและจนมความถของการเดนทางทองเทยวปละ 2-3 ครง ในอตรารอยละ 32.5, 60.0 และ 51.5 ตามล าดบขณะทกลมตวอยางผสงอายตางชาตภาษาองกฤษนยมเดนทางทองเทยวปละ 1 ครง คดเปนรอยละ 59.2 รองลงมาปละ 2-3 ครง (รอยละ 45.7) (ตารางท 4.3) จากการศกษาวจยยงพบอกวาวตถประสงคในการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายชาวไทย 3 อนดบแรก คอ เพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย / จตใจในอตรา รอยละ 58.6 รองลงมาเพอชนชมธรรมชาตและ ภมทศนทสวยงามคดเปนรอยละ 57.8 และเปนโอกาสทไดอยรวมกบลกหลานในบรรยากาศใหมๆ รอยละ 55.6 สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญเดนทางเพอชนชมธรรมชาตและภมทศนทสวยงาม คดเปนรอยละ 62.0 รองลงมาเพอเรยนรและท าความเขาใจวถชวต/วฒนธรรม/ความเชอของชมชนและกลมชาตพนธอนๆ และเพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย/จตใจ

โดยเมอพจารณาในกลมของนกทองเทยวตางชาตตะวนตกจะเหนวา กลมตวอยางกลมนถง 110 คน (รอยละ 77.5) เลอกเดนทางทองเทยวเพอเรยนรและท าความเขาใจวถชวต/วฒนธรรม/ความเชอของชมชนและกลมชาตพนธอนๆ ซงสอดคลองกบรปแบบการใชชวตของชาวตะวนตกทมกชนชอบการเดนทางไปยงทตางๆ เพอเรยนรวฒนธรรมทแตกตางจากถนทอยอาศยของตนเอง (ตารางท 4.4)

60

ตารางท 4.5: ความชอบในทองเทยวในประเทศ หรอตางประเทศ รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- ในประเทศ - ตางประเทศ - ชอบทงในประเทศและตางประเทศ รวม

328 75 -

403

81.4 18.6

- 100.0

84 141 20 245

34.3 57.6 8.2

100.0

34 36 -

70

48.6 51.4

- 100.0

2 11 20 33

6.1 33.3 60.6 100.0

48 94 -

142

33.8 66.2

- 100.0

ตารางท 4.6: ระยะเวลาในการทองเทยวแตละครง รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- 1 – 3 วน - 4 – 7 วน - 8 – 15 วน - 16 – 30 วน - 30 วนขนไป รวม

212 157 29 4 1

403

52.6 39.0 7.2 1.0 0.2

100.0

29 49 81 49 37 245

11.8 20.0 33.1 20.0 15.1 100.0

2 23 34 9 2 70

2.9 32.9 48.6 12.9 2.9

100.0

4 5 13 6 5 33

12.1 15.2 39.4 18.2 15.2 100.0

23 21 34 34 30 142

16.2 14.8 23.9 23.9 21.1 100.0

61

ตารางท 4.7: ชอบเทยวชวงเวลาไหนมากทสด รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- วนธรรมดา - วนเสาร – อาทตย/ วนหยด นกขตฤกษ - ชวงเทศกาลประเพณ รวม

126 108

169 403

31.3 26.8

41.9 100.0

88 27

130 245

35.9 11.0

53.1 100.0

23 10

37 70

32.9 14.3

52.9 100.0

28 - 5 33

84.8 -

15.2 100.0

37 17

88 142

26.1 12.0

62.0 100.0

ตารางท 4.8: ฤดไหนทชอบเทยวมากทสด รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน) รอยละ

- ฤดรอน - ฤดฝน - ฤดหนาว - ทกฤด รวม

46 9

167 181 403

11.4 2.2 41.4 44.9 100.0

54 8 91 92 245

22.0 3.3 37.1 37.6 100.0

23 4 17 26 70

32.9 5.7 24.3 37.1 100.0

3 2 10 18 33

9.1 6.1 30.3 54.5 100.0

28 2 64 78 142

19.7 1.4 45.1 33.8 100.0

62

ตารางท 4.9: สวนใหญเทยวกบใคร รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน) รอยละ

- ไปคนเดยว - ไปกบคสมรส - ไปกบลกหลาน/ ญาตพนอง/ คนใน

ครอบครว - ไปกบเพอนสนท - อนๆ

18 104 291 75 14

4.5 25.8 72.2 18.6 3.5

47 126 63 55 4

19.2 51.4 25.7 22.5 1.6

9 24 33 31 -

12.9 34.3 47.1 44.3

-

5 23 3 5 -

15.2 69.7 9.1 15.2

-

33 79 27 19 4

23.2 55.6 19.0 13.4 2.8

63

ความชอบในการทองเทยว กลมตวอยางสวนใหญของผสงอายชาวไทยชอบทองเทยวในประเทศมากถงรอยละ 81.4 รองลงมาชอบทองเทยวตางประเทศจ านวน 75 คน (รอยละ 18.6) สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต สวนใหญชอบทองเทยวตางประเทศจ านวน 141 คน (รอยละ 57.6) สอดคลองกบขอมลทแสดงใหเหนวาผสงอายตางชาตมรายไดเฉลยมากกวานกทองเทยวผสงอายชาวไทย อาจสงผลใหนกทองเทยวตางชาตมก าลงซอและมความสามารถในการเดนทางทองเทยวไปยงตางประเทศไดมากกวาชาวไทย (ตารางท 4.5)

ระยะเวลาในการทองเทยว นกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญใชระยะเวลาในการทองเทยวแตละครง จ านวน 1-3 วน คดเปนรอยละ 52.6 รองลงมาทองเทยว 4-7 วน คอ รอยละ 39.0 สวนกลมตวอยางชาวตางชาตสวนใหญใชระยะเวลาในการทองเทยวแตละครง 8-15 วน คดเปนรอยละ 33.1 รองลงมา 4-7 วน และ 16-30 วน คดเปนรอยละ 20.0 (ตารางท 4.6) ส าหรบชวงเวลาของการทองเทยวนน นกทองเทยวผสงอายชาวไทยและนกทองเทยวตางชาต แสดงความคดเหนไปในทางเดยวกน คอ สวนใหญชอบเทยวชวงเทศกาลประเพณ รองลงมาชวงวนธรรมดา และวนเสาร-อาทตย/วนหยดนกขตฤกษในล าดบสดทาย (ตารางท 4.7)

เมอส ารวจเกยวกบฤดกาลของการการทองเทยว ซงนกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญชอบเทยวทกฤดจ านวน 181 คน (รอยละ 44.9) รองลงมาฤดหนาวจ านวน 167 คน (รอยละ 41.4) สวนฤดรอนและฤดฝนเพยงรอยละ 11.4 และรอยละ 2.2 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางชาวตางชาตสวนใหญชอบทองเทยวในทกฤดกาลคดเปนรอยละ 37.6 รองลงมาฤดหนาวคอ รอยละ 37.1 และนอยทสด คอ ฤดฝนเพยงรอยละ 3.3 จะเหนวานกทองเทยวตางชาต (ชาวตะวนตก) เลอกเดนทางในฤดหนาว อาจเปนผลมาจากการหลกเลยงสภาวะอากาศเยนในฤดหนาวของประเทศตนเองนนเอง (ตารางท 4.8)

นอกจากนนการศกษาในครงนยงพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวจนสวนใหญ จะเดนทางทองเทยวกบลกหลาน/ญาตพนอง/คนในครอบครว ในขณะทนกทองเทยวชาวญปนและชาวตางชาตตะวนตกเลอกทองเทยวกบคสมรสมากทสด เหนไดวาชาวไทยและชาวจนเปนเชอชาตทใหความส าคญกบความใกลชดสนทสนมในครอบครวซงสอดคลองกบการมรปแบบครอบครวแบบขยายนนเอง (ตารางท 4.9)

64

ตารางท 4.10: กจกรรมทชนชอบหรอตองจดใหมในรายการทองเทยว รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- ชมธรรมชาต/ สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ)

- ชมโบราณสถาน พพธภณฑ แหลงประวตศาสตรและโบราณคด อาคารหรอสถาปตยกรรมดงเดม

- ศกษาวถชวตชมชน (กจกรรมในชวตประจ าวน บาน/ ทอยอาศย การเพาะปลก ภาษา ประเพณฯ)

- ชมการแสดงทางวฒนธรรม - พดคยกบคนในชมชนเกยวกบวถชวต - ชอสนคาพนเมอง/ หตถกรรมทองถน - ซอสนคาในหางสรรพสนคาทมชอเสยง - กนอาหารทแนะน าวาอรอย และตองไปชม - กนอาหารพนเมอง/ อาหารทองถน - ฝกเลนกฬา เชน ขมา พายเรอ ปนหนา ผาฯ - สปา หรอนวดแผนไทย - ฝกท าอาหารพนเมอง - ฝกท างานหตถกรรมพนเมอง - เยยมชมศาสนถาน ไหวพระ หรอสนทนาธรรม - เรยนรหรอฝกสมาธ/ วปสสนา - รองเพลงคาราโอเกะ - อนๆ

322

263

147

201 100 146 80 58 120 57 71 58 51 183 87 35 7

79.9

65.3

36.5

49.9 24.8 36.2 19.9 14.4 29.8 14.1 17.6 14.4 12.7 45.4 21.6 8.7 1.7

201

165

149

78 98 98 36 82 139 42 93 43 12 71 21 6 19

82.0

67.3

60.8

31.8 40.0 40.0 14.7 33.5 56.7 17.1 38.0 17.6 4.9 2.9 8.6 2.4 7.8

61

38

34

16 12 20 13 19 40 5 21 8 1 18 6 1 2

87.1

54.3

48.6

22.9 17.1 28.6 18.6 27.1 57.1 7.1 30.0 11.4 1.4 25.7 8.6 1.4 2.9

23

19

14 9 10 6 3 15 7 6 8 - 2 1 - 2 1

69.7

57.6

42.4

27.3 30.3 18.2 9.1 45.5 21.2 18.2 24.2

- 6.1 3.0 -

6.1 3.0

117

108

101

53 76 72 20 48 92 31 64 35 9 52 15 3 16

82.4

76.1

71.1

37.3 53.5 50.7 14.1 33.8 64.8 21.8 45.1 24.6 6.3 36.6 10.6 2.1 11.3

65

ตารางท 4.11: การทองเทยวสวนใหญใครเปนผจดการและวางแผนให รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- ทานหรอคสมรสหาขอมลและวางแผนการทองเทยวเอง - เพอนๆ ทจะไปเทยวดวยกนหาขอมลและวางแผนการ

ทองเทยว - ลกหลาน/ ญาต/ คนในครอบครวหาขอมล - ตดตอบรษทน าเทยวและก าหนดรายการทองเทยว

รวมกน - เลอกซอรายการทองเทยวตามทบรษทน าเทยวเสนอขาย - ไปตามรายการทองเทยวทผสนบสนน (อบต/ เทศบาล/

หนวยงานฯ) จดไวบรการ - อนๆ

151 127

223 76

60 53 7

37.5 31.5

55.3 18.9

14.9 13.2

1.7

162 23

46 8

11 13 8

66.1 9.4

18.8 3.3

4.5 5.3

3.3

25 12

35 2 - 1 1

35.7 17.1

50.0 2.9

-

1.4

1.4

31 3 5 - 3 2 -

93.9 9.1

15.2

-

9.1 6.1

-

106 8 6 6 8 10 7

74.6 5.6

4.2 4.2

5.6 7.0

4.9

66

ตารางท 4.12: การวางแผนทองเทยวแตละครง ตองการทราบขอมล รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- ขอมลทวไปเกยวกบสถานททองเทยว - กจกรรมและสงทนาสนใจในสถานททองเทยว - พาหนะทใชในการเดนทางทองเทยว - สภาพถนนทไปสสถานททองเทยว - ระยะเวลาการเดนทางถงสถานททองเทยว - สถานทพกแรม - บรการรกษาพยาบาล กรณทอาจเกดเหตฉกเฉน - สภาพอากาศ - ชนด/ ประเภทอาหารทมบรการ - บรการน าเทยว/ โปรแกรมทองเทยวทม - สงทควรปฏบตและไมควรปฏบตในสถานททองเทยว - บรการดานความปลอดภยในสถานททองเทยว - เวลาเปด-ปด การเขาชมสถานททองเทยว - คาเขาชมสถานททองเทยว - อนๆ

298 185 220 126 200 204 117 185 102 118 100 119 90 97 11

73.9 45.9 54.6 31.3 49.6 50.6 29.0 26.7 45.9 25.3 29.3 24.8 29.5 22.3 2.7

156 92 131 69 73 134 39 86 61 36 80 65 32 51 3

63.7 37.6 53.5 28.2 29.8 54.7 15.9 35.1 24.9 14.7 32.7 26.5 13.1 20.8 1.2

51 21 32 23 16 33 12 19 19 12 12 22 6 13 -

72.9 30.0 45.7 32.9 22.9 47.1 17.1 27.1 27.1 17.1 17.1 31.4 8.6 18.6

-

23 11 18 6 13 17 1 9 4 3 3 10 - - -

69.7 33.3 54.5 18.2 39.4 51.5 3.0 27.3 12.1 9.1 9.1 30.3

- - -

82 60 81 40 44 84 26 58 38 21 65 33 26 38 3

57.7 42.3 57.0 28.2 31.0 59.2 18.3 40.8 26.8 14.8 45.8 23.2 18.3 26.8 2.1

67

ตารางท 4.13: การคนหาหรอตดตอขอมลจาก รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

- บตรหลาน/ ญาต - เพอน/ คนรจก - วทย โทรทศน - แผนพบ/ ใบปลว/ โปสเตอร - นตยสารน าเทยว/ ไกดบคส - บรษทน าเทยว - ศนยขอมลการทองเทยว - เวบไซดทองเทยว - แอพพลเคชนมอถอ (Mobile Application) - อนๆ

272 233 120 109 85 78 65 99 16 6

67.5 57.8 29.8 27.0 21.1 19.4 16.1 24.6 4.0 1.5

52 108 11 25 99 35 20 144 33 -

21.2 44.1 4.5 10.2 40.4 14.3 8.2 58.8 13.5

-

34 23 - 6 24 10 4 28 9 1

48.6 32.9

- 8.6 34.3 14.3 5.7 40.0 12.9 1.4

1 17 4 2 14 11 3 22 4 -

3.0 51.5 12.1 6.1 42.4 33.3 9.1 66.7 12.1

-

17 68 7 17 61 14 13 94 20 -

12.0 47.9 4.9 12.0 43.0 9.9 9.2 66.2 14.1

-

68

กจกรรมทชนชอบหรอตองจดใหมในรายการทองเทยว นกทองเทยวผสงอายชาวไทย สวนใหญ คดเปนรอยละ 79.9 นยมทองเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) รองลงมาชมโบราณสถาน พพธภณฑแหลงประวตศาสตร และโบราณคด อาคารหรอสถาปตยกรรมดงเดมคดเปนรอยละ 65 สวนกลมตวอยางชาวตางชาตสวนใหญ ชนชอบการเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงามเชนเดยวกบนกทองเทยวชาวไทย โดยคดเปนรอยละ 82.0 รองลงมาชมโบราณสถาน พพธภณฑแหลงประวตศาสตร และโบราณคด อาคารหรอสถาปตยกรรมดงเดมจ านวน 165 คน (รอยละ 67.3) ตามล าดบ แสดงใหเหนวาผสงอายตองการการอยทามกลางธรรมชาต เพอพกผอนหยอนใจอกทงการเทยวชมประวตศาสตรยอมท าใหผสงอายไดคนยอนกลบไปยงความทรงจ าหรอเรองราวในอดต (ตารางท 4.10)

เนองจากผสงอายเปนชวงสดทายของชวตทก าลงใจและก าลงกายถดถอย อกทงตองการการดแลใสใจจากครอบครวหรอบตรหลาน จะเหนไดวาผลการวจยพบวา ในการวางแผนการทองเทยวนน ผจดการและวางแผนใหนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวจนสวนใหญ ไดแก ลกหลาน/ญาต/คนในครอบครวหาขอมลคดเปนรอยละ 55.3 และ 50.0 ตามล าดบ ขณะทนกทองเทยวผสงอายชาวญปนและชาวตางชาตอนๆ จะคนควาหาขอมลดวยตวเองหรอกบคสมรส 93.6 และ 74.6 ตามล าดบ สงเหลานสะทอนถงวฒนธรรมไทยและจนทมความคลายคลงกนดงกลาวขางตนวา ใหความส าคญกบความสมพนธในครอบครวใกลชดและลกหลานจะคอยดแลผสงวยเพอแสดงความกตญญรคณ ซงแสดงใหเหนถงความสอดคลองกบรปแบบการทองเทยวดงกลาวขางตนทชาวญปนและชาวตางชาตตะวนตกจะเดนทางทองเทยวกบคสมรส และผสงอายทง 2 กลมเปนประเทศทผคนไดรบการศกษาและพฒนาใหมการเรยนร ปรบตวและพงตนเองในการใชชวตไดดกวา (ตารางท 4.11)

ในขณะทวฒนธรรมชาวตะวนตกทความสมพนธในครอบครวหางเหนกวาชาวเอเชย จะอยแบบนยมการพงพาตนเอง ขณะทการวางแผนทองเทยวแตละครงตองการทราบขอมลกลมตวอยาง นกทองเทยวผสงอายชาวไทย สวนใหญตองการทราบขอมลทวไปเกยวกบสถานททองเทยวจ านวน 298 คน (รอยละ 73.9) รองลงมาพาหนะทใชเดนทางในการทองเทยวจ านวน 220 คน (รอยละ 54.6) ตามล าดบ สวนกลมตวอยางนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต สวนใหญตองการทราบขอมลทวไปเกยวกบสถานททองเทยวจ านวน 156 คน (รอยละ 63.7) รองลงมาสถานทพกแรมจ านวน 134 คน (รอยละ 54.7) ตามล าดบ (ตารางท 4.12)

การคนหาหรอตดตอขอมล กลมตวอยางนกทองเทยวผสงอายชาวไทย สวนใหญบตรหลาน/ญาต จ านวน 272 คน เปนผคนหาหรอตดตอให (รอยละ 67.5) รองลงมาจากเพอน/คนรจก จ านวน 233 คน (รอยละ 57.8) ตามล าดบ สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตกลมตวอยาง สวนใหญคนขอมลและตดตอจากเวบไซตทองเทยว จ านวน 144 คน (รอยละ 58.8) รองลงมาจากเพอน/คนรจก จ านวน 108 คน (รอนละ 44.1) ตามล าดบ (ตารางท 4.13)

69

ตารางท 4.14: การจดบรการการการจดการทองเทยวใหผสงอายควรใหความส าคญกบเรอง รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

1) อาหาร (1) อาหารเพอสขภาพ (2) อาหารธรรมดา (3) อาหารทองถน (4) อนๆ

223 130 180 7

55.3 32.3 44.7 1.7

126 48 132 10

51.4 19.6 53.9 4.1

44 13 31 -

62.9 18.6 44.3

-

7 13 11 2

21.2 39.4 33.3 6.3

75 22 90 8

52.8 15.5 63.4 5.6

2) โปรแกรมหรอรายการทองเทยว (1) เนนการพกผอน เชน เทยวครงวน (2) เนนการจบจายซอสนคา (3) เนนเรยนรวฒนธรรม ประวตศาสตร วถชวต (4) เนนกจกรรมเพอฟนฟสขภาพ (5) อนๆ

189 78 226 117 16

46.9 19.4 226 29.0 4.0

99 97 59 37 20

40.4 39.6 24.1 15.1 8.2

35 1 26 20 3

50.0 1.4 37.1 28.6 4.3

8 2 21 3 5

24.2 6.1 63.6 9.1 15.2

56 94 12 14 12

39.4 66.2 8.5 9.9 8.5

3) พาหนะเดนทาง (1) การขนลงสะดวก (พนไมสง ประต กวางฯ) (2) เบาะนงไมแขงกระดาง (3) มเครองมอ/ อปกรณปฐมพยาบาลกรณฉกเฉน (4) มเขมขดนรภยทกทนง (5) มเครองมอ/ อปกรณปองกนอบตภย/ ไฟไหม (6) อนๆ

272 140 202 155 112 14

67.5 34.7 50.1 38.5 27.8 3.5

113 122 3 81 46 14

46.1 49.8 13.1 33.1 18.8 5.7

41 22 9 15 22 6

58.6 31.4 12.9 21.4 31.4 8.6

22 14 4 5 2 1

66.7 42.5 12.1 15.2 6.1 3.0

50 86 19 61 22 7

35.2 60.6 13.5 43.0 15.5 4.9

70

ตารางท 4.14: (ตอ) การจดบรการการการจดการทองเทยวใหผสงอายควรใหความส าคญกบเรอง รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

4) ทพกแรม (1) การขนลงทพกสะดวก (มลฟต อยชนลาง มทางลาดฯ) (2) ในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบ

ผสงอาย (3) มหองน าทออกแบบอยางเหมาะสมกบผสงอาย (4) ในบรเวณทพกแรมมสงบรการทออกแบบส าหรบ

ผสงอาย (5) มเครองมอ/ อปกรณปฐมพยาบาลกรณฉกเฉน (6) อนๆ

227 227

184 169

134 16

56.3 56.3

45.7 41.9

33.3 4.0

125 74

71 44

52 19

51.0 30.2

29.0 18.0

21.2 7.8

47 17

20 12

11 1

67.1 24.3

28.6 17.1

15.7 1.4

15 12 7 2 2 3

45.5 36.4

21.2 6.1

6.1 9.1

63 45

44 30

39 15

44.4 31.7

31.0 21.1

27.5 10.6

5) บรการดานความปลอดภย (1) เจาหนาทน าเทยวมความรดานการปฐมพยาบาล (2) มการประกนอบตเหตการเดนทาง (3) อนๆ

274 224 9

68.0 55.6 2.2

127 121 10

51.8 49.4 4.1

48 31 -

68.6 44.3

-

16 13 2

48.5 39.4 6.1

63 77 8

44.4 54.2 5.6

71

ส าหรบนกทองเทยวชาวไทยรอยละ 55.3 มความคดเหนวา การจดบรการการจดการทองเทยวใหผสงอายควรใหความส าคญกบเรองอาหารเพอสขภาพ รองลงมาคออาหารทองถนจ านวน 180 คน (รอยละ 44.7) ตามล าดบ สวนกลมตวอยาง นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต สวนใหญใหความส าคญเรองอาหารทองถนจ านวน 132 คน (รอยละ 53.9) รองลงมาคออาหารเพอสขภาพจ านวน 126 คน (รอยละ 51.4) ตามล าดบ โดยการเลอกทานอาหารทองถนของนกทองเทยวตางชาตยอมเปนการเลอกรบประทานอาหารและเรยนรวฒนธรรมทแตกตางไปจากวฒนธรรมของตนเอง โปรแกรมหรอรายการทองเทยว นกทองเทยวผสงอายชาวไทย สวนใหญเนนการทองเทยวแบบพกผอนและเนนกจกรรมเพอฟนฟสขภาพ คดเปนรอยละ 46.9 และรอยละ 29.0 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางของผสงอายชาวตางชาตสวนใหญเลอกการทองเทยวและเนนการพกผอนเชนเดยวกน แตทวารองลงมาจะเลอกทองเทยวเนนการจบจายซอสนคา คดเปนรอยละ 39.6 ซงเปนพฤตกรรมทวไปของนกทองเทยวทเมอเดนทางมาตางถนยอมตองการเลอกซอสนคากลบไปเปนของฝากแกครอบครว ญาตสนท มตรสหาย

พาหนะเดนทาง กลมตวอยางนกทองเทยวผสงอายชาวไทย สวนใหญตองการการขนลงสะดวก (พนไมสง ประต กวางฯ) จ านวน 272 คน (รอยละ 67.5) รองลงมามเครองมอ/อปกรณปฐมพยาบาลกรณฉกเฉน จ านวน 202 คน (รอยละ 50.1) ตามล าดบ สวนกลมตวอยางนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต สวนใหญตองการเบาะนงไมแขงกระดาง จ านวน 122 คน (รอยละ 49.8) รองลงมาตองการการขนลงสะดวก (พนไมสง ประต กวางฯ) จ านวน 113 คน (รอยละ 46.1) ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 4.14

ทพกแรม นกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญตองการการขนลงทพกสะดวก (มลฟตอยชนลาง มทางลาดฯ) รวมไปถงในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย จ านวน 227 คน (รอยละ 56.3) รองลงมามหองน าทออกแบบอยางเหมาะสมกบผสงอาย จ านวน 184 คน (รอยละ 45.7) ตามล าดบ สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต ตองการการขนลงทพกสะดวก (มลฟตอยชนลาง มทางลาดฯ) มากทสดคดเปนรอยละ 51.0 รองลงมาในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย จ านวน 74 คน (รอยละ 30.2) และมหองน าทออกแบบอยางเหมาะสมกบผสงอาย จ านวน 71 คน (รอยละ 29.0) ขณะทกลมตวอยางชาวไทยและชาวตางประเทศสวนใหญตองการบรการดานความปลอดภย จากการทเจาหนาทน าเทยวมความรดานปฐมพยาบาลมากทสด คอ คดเปนรอยละ 68.0 และ 51.8 ตามล าดบ และรองลงมาอยากใหมการประกนอบตเหตการเดนทางเชนเดยวกน โดยคดเปนรอยละ 55.6 และรอยละ 49.4 ดงแสดงในตารางท 4.14

72

ตารางท 4.15: รปแบบการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนตทตองการ รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาต

ภาษาองกฤษ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

1) แสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ 2) แสดงแผนทเสนทางคมนาคมและขอมลสงบรการตางๆ ใน

สถานททองเทยว 3) แสดงขอมลกจกรรมการทองเทยวในรปแบบภาพ/ VDO 4) แสดงขอมลความคดเหนของผทเคยไปเทยวในสถานท 5) อนๆ

180 149

115 100 13

44.7 37.0

28.5 24.8 3.2

155 118

134 33 10

63.3 48.2

54.7 13.5 4.1

42 23 9 16 2

60.0 32.9

12.9 22.9 2.9

11 19 8 14 3

33.3 57.6

24.2 42.4 9.1

102 76

117 3 5

71.8 53.5

82.4 2.1 3.5

การน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนต นกทองเทยวผสงอายชาวไทยและนกทองเทยวชาวตางชาตสวนใหญแสดงความคดเหนวาควรมการ

แสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพในการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนต แตส าหรบนกทองเทยวชาวไทยนน รองลงมารอยละ 37.0 อยากใหมการแสดงแผนทเสนทางคมนาคม และขอมลสงบรการตางๆ ในสถานททองเทยว ขณะทนกทองเทยวชาวตางชาตรอยละ 54.7 ตองการการแสดงขอมลกจกรรมการทองเทยวในรปแบบภาพ/VDO (ตารางท 4.15)

กลมตวอยางชาวไทยและนกทองเทยวชาวตางชาตสวนใหญมอยากใหมการออกแบบเวบไซตใหสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share) คดเปนรอยละ 41.2 และ 52.7 ตามล าดบ แตทวากลมตวอยางชาวไทยแสดงความตองการในล าดบรองลงมา คอ อยากใหมการออกแบบเวบไซดเพอมการแลกเปลยนความคดเหนกบนกทองเทยวคนอนๆ (Comment) คดเปนรอยละ 28.5 ในขณะทนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตเหนวาควรมการออกแบบใหสามารถแสดงความคดเหนสวนบคคล (Status) รอยละ 34.7 (ตารางท 4.16)

73

ตารางท 4.16: นกทองเทยวผสงอายอยากใหเวบไซดการทองเทยวผสงอายสอสาร/ โตตอบ/ ตอบสนองอยางไร

รายการ ชาวไทย ชาวตางชาต (รวม) จน ญปน ตางชาตภาษาองกฤษ

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน (คน)

รอยละ

1) ออกแบบใหสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share)

2) ออกแบบใหแสดงความคดเหนสวนบคคล (Status) 3) ออกแบบใหแสดงความพงพอใจ (Like) 4) ออกแบบใหมการแลกเปลยนความคดเหนกบนกทองเทยว

คนอนๆ (Comment) 5) ออกแบบใหแบงปนขอมลสโซเซยลเนตเวรก (Share) 6) ออกแบบใหสามารถแบงปนขอมลในรปแบบ VDO ผาน

เครอขายโซเซยลมเดย

166

105 114 115

83 56

41.2

26.1 28.3 28.5

20.6 13.9

129

85 83 71

71 28

52.7

34.7 33.9 29.0

29.0 11.4

27

11 10 19

14 14

38.6

15.7 14.3 27.1

20.0 20.0

23

10 8 8 6 2

69.7

30.3 24.2 24.2

18.2 6.1

79

64 65 44

46 12

55.6

45.1 45.8 31.0

32.4 8.5

74

4.1.2 รายงานการสงเกตการณทวรผสงอาย ผลจากการรวมสงเกตการณทวรผสงอายชาวไทย ซงเดนทางไปทองเทยวทงในและตางประเทศ ณ เชยงราย-เชยงแสน-แมสาย-เชยงตง ระยะเวลา 4 คน 5 วน ระหวางวนท 24-28 มกราคม 2556 ขอมลทวไปของคณะผเดนทางผสงอาย (เพศ อาย อาชพ วฒการศกษาและรายไดเฉลย) คณะผเดนทางประกอบดวยผสงอาย เพศชาย จ านวน 4 ทาน และเพศหญงจ านวน 13 ทาน โดยมอายตงแต 65 – 70 ป (65 ป 2 ทาน, 66 ป 7 ทาน, 67 ป 5 ทาน, 68 ป 1 ทาน, 69 ป 1 ทาน และ 70 ป 1 ทาน) โดยสวนใหญเปนขาราชการเกษยณอายราชการ (ขาราชการบ านาญ) และบางทานประกอบธรกจสวนตว ทกทานมระดบการศกษาขนต าในระดบปรญญาตร และมรายไดเฉลยตอเดอน ทประมาณ 10,000 – 50,000 บาท และมก าลงซอสนคา และบรการตางๆ พอสมควร

สขภาพ และโรคประจ าตวของผเดนทางสงอาย คณะผเดนทางมผทจ าเปนตองใชไมเทาชวยพยง จ านวน 1 ทาน และมจ านวนหลายทานทมปญหาสขภาพเกยวกบกระดกและขอ (อาการเจบหวเขา ปวดหลงปวดเอว) และประมาณ 4-5 ทาน ทตองรบประทานรกษาโรคประจ าตวยา ทกหลงมออาหาร

การเตรยมความพรอมกอนการเดนทางของผสงอาย ผสงอายแตละทานจะมการเตรยมความพรอมของตนเองกอนการเดนทาง โดยเฉพาะทเกยวของกบสขภาพ ไดแก ยารกษาโรคประจ าตว สายรดเขา รดเอวตางๆ และไมเทา เปนตน สวนความพรอมดานเครองแตงกายในการเดนทาง ผสงอายแตละทานจะเตรยมเสอผาทเหมาะสมกบการเดนทาง เชน เสอคลมแขนยาว กางเกงขายาวทสวมใสสบาย รองเทาผาใบ และรองเทาหมสน หมวก รมและแวนตากนแดด และอปกรณกนแดดตางๆ รวมไปถงขนมขบเคยว ทเหมาะสมกบสขภาพและวย เชน ผลไมอบแหง บวยเปรยว-เคม ผลไมสด เชน พทรา และออย เปนตน สวนกระเปาเดนทาง และการจดเกบสมภาระ ผสงอายมการเตรยมตวในการจดเสอผาในแตละชวงการเดนทาง มกระเปาขนาดเลกเพอบรรจเสอผาทใชแลว และกระเปาใบใหญส าหรบใสเสอผาส าหรบการเดนทาง เนองจากการเดนทางแบงออกเปน 2 ชวง คอ ทองเทยวในเขตจงหวดเชยงราย และทองเทยวในเขตรฐฉาน สหภาพพมา ดงนนกระเปาทใชเดนทางสวนหนงถกแยกเกบไวในฝงประเทศไทย และน ากระเปาอกใบส าหรบเดนทางตอไปยงสหภาพพมา ซงการจดการเหลาน ผสงอายเปนผเตรยมการเอง โดยทผจดการทวรมไดแจงลวงหนา ผสงอายบางทาน จะมการเตรยมขอมลทเกยวของกบการทองเทยวไวลวงหนา เชน จดท าขอมลสถานททองเทยวตางๆ ทอยในโปรแกรม ดวยตนเอง การสบคนขอมลและรายละเอยดเกยวกบโรงแรมทพกทจะตองไปพก ทาง Internet ฯลฯ

75

ในจ านวนผเดนทาง 17 ทาน มจ านวน 2 ทานทไมมอปกรณสอสารททนสมยทเชอมตอสญญาณอนเตอรเนตได เชน Smart phone หรอ Android ตางๆ สวนทานทเหลอมอปกรณสอสารททนสมย และมความรความเขาใจในการใชเครองมอสอสารดงกลาวไดด โปรแกรมการเดนทาง (ระยะเวลา สถานท และกจกรรม) โปรแกรมการทองเทยว ใชเวลาจ านวน 4 คน 5 วน โดยแบงการทองเทยวในจงหวดเชยงราย จ านวน 2 คน และในเขตเมองเชยงตง รฐฉาน ประเทศพมา จ านวน 2 คน รายละเอยดการเดนทางโดยสรป มดงน 24 มกราคม 2557 - คณะเดนทางผสงอายเดนทาง ณ จดนดพบ ทโรงแรม บท จงหวดเชยงราย โดยแตละทานเดนทางมาไมพรอมกน ม 1 ทาน เดนทางโดยเครองบน จากกรงเทพฯ – เชยงราย มาถงประมาณ 14.00 น. และเดนทางมาโรงแรมโดยรถแทกซสวนบคคล จ านวน 3 ทาน ขบรถมาจากจงหวดเชยงใหม จ านวน 2 ทานขบรถมาจากเชยงราย และจ านวน 11 ทาน เชาเหมารถตจากกรงเทพมหานคร มายงจงหวดเชยงราย ซงบางทานเดนทางมาจากจงหวดนครราชสมา ลพบร สระบร โดยมาพรอมกนขนรถตทกรงเทพมหานคร - ตอนเยนคณะผเดนทางรบประทานอาหารดวยตนเอง โดยเลอกรานอาหารทอยยานใจกลางเมอง และไมไกลจากโรงแรมทพก รานอาหารทเลอกเปนภตตาคารอาหารไทย-จน มทจอดรถสะดวก เขาถงไดงาย หลงรบประทานอาหารแตละทานเขาโรงแรมทพก และพกผอนตามอธยาศย 25 มกราคม 2557 - รบประทานอาหารเชา ณ โรงแรมทพก พรอมเกบสมภาระเตรยมเดนทางไปทองเทยวท อ าเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย - แวะถายภาพ และชมสวนดอกไมเมองหนาว ณ สวนตงและโคมนครเชยงราย - เดนทางไปยง อ าเภอเชยงแสน โดยในการเลอกสถานททองเทยว ผสงอายเปนผเลอกเอง โดยศกษาขอมลจาก website และจากการทเคยเดนทางไปในอดต พรอมกบปรกษาการเดนทางกบผจดการทวรวาควรจะแวะเทยวชม หรอรบประทานอาหารทรานใด เพอใหไมเสยเวลาในการเดนทาง - ถง อ.เชยงแสน แวะนมสการและเทยวชม วดพระธาตเจดยหลวงเมองเชยงแสน – วดพระธาตผาเงา และสามเหลยมทองค า - รบประทานอาหารกลางวน ณ รานอาหารตะวนรมโขง ใกลบรเวณสามเหลยมทองค า - เยยมชมพพธภณฑ หอฝน อทยานสามเหลยมทองค า - เดนทางตอไป อ าเภอแมสาย จงหวดเชยงราย - เขาโรงแรมทพก (Chour Palace Hotel) - รบประทานอาหารเยน ณ ภตตาคารอาหารจนยนนาน หยงปง - เขาทพก และพกผอนตามอธยาศย

76

26 มกราคม 2557 - รบประทานอาหารเชา ณ โรงแรมทพก - 8.00 น. ออกเดนทางสดานชายแดน อ าเภอแมสาย-อ าเภอทาขเหลก (พมา) เพอเดนทางตอไปยงเมองเชยงตง รฐฉาน - ผานพธการศลกากร และดานตรวจคนเขาเมอง (ฝงไทย) และผานพธการตรวจคนเขาเมอง (ตม.) และเอกสารการเดนทางนกทองเทยวตางชาต (ฝงพมา) และขนรถมนบส จ านวน 22 ทนง ซงเปนรถทใชตลอดการเดนทางในประเทศพมา - 12.00 น รบประทานอาหารกลางวน ณ เมองพยาก (อาหารไทใหญ) - 13.30 น. แวะพก ณ ชมทางหมบานปางควาย เพอพกผอน เปลยนอรยบท และซอขนมขบเคยวและอาหารพนถน - 14.30 น. เขาทพก (โรงแรม Golden World) ในตวเมองเชยงตง - 15.30 น. เดนทางเยยมชมสถานททองเทยวตามโปรแกรมการเดนทาง ไดแก วดอนทร วดพระธาตจอมค า หมบานท าเครองเขนเชยงตง เยยมชมไมหมายเมอง ตนไมศกดสทธคเมองเชยงตง ณ จอมมน และชมหนองตง - 18.30 น. รบประทานอาหารเยน (อาหารไทใหญ – จน) - 19.00 น. เยยมชม และนมสการวดจอมสก หรอวดเขมารตา พรอมชมบรรยากาศเมองยามค าคน - 19.30 น. เขาทพก และพกผอนตามอธยาศย บางทานเดนเลนยานการคากลางคนของเมอง เทยวชมสนคา และอาหารพนเมอง ถายภาพและผอนคลายอรยาบถ บรเวณใกลเคยง เนองจากโรงแรมทพกอยไมไกลจากยานการคากลางคนของเมอง 27 มกราคม 2557 - รบประทานอาหารเชา ณ โรงแรมทพก (ขาวตม รบประทานกบ ไสอวพนเมอง ผดผกกาด ไขเคม) - ออกเดนทางไปยงตลาดใหญใจกลางเมอง (กาดหลวงเชยงตง) เพอเดนชมตลาด พรอมซอสนคาของฝาก ของทระลก และสนคาพนเมองของเมองเชยงตง - ออกเดนทางไปยงวดรอบนอกเมอง เพอท าบญ และถวายสงฆทานใหกบวดทอยหางไกล ไดแก วดศลมน วดจอมดอย วดบานเฟยรง และเยยมชมหมบานชนบทพนถน - รบประทานอาหารกลางวน (อาหารพนเมองชาวไทขน เมองเชยงตง) - ท าบญทวดยางกวง เปนตน และเยยมเยอนหมบานหตถกรรมเครองปนดนเผา - พกผอนตามอธยาศย ณ โรงแรมทพก (ประมาณ 1 ชวโมง) - ออกเดนทางไปยงวดปางแดง และเยยมบานท าสงกะสฉลลาย และฉตร นมสการกเจาฟาเชยงตง - ชมบรรยากาศหนองตง ยามแดดรมลมตก และบนทกภาพทวทศนโดยรอบ - รบประทานอาหารเยน (อาหารจนยนนาน) - เขาทพก และพกผอนตามอธยาศย

77

28 มกราคม 2557 - ตนแตเชา เดนทางไปตลาดเชาประจ าหมบานทอยรอบนอกเมอง (บานกลางนาปหลอย) เยยมชมบรรยากาศตลาดยามเชา และเลอกซอผก และผลไมสด อาหารพนถน พรอมสมผสวถชวตความเปนอยของชาวบานทองถน - กลบมารบประทานอาหารเชา ณ โรงแรมทพก (ขาวซอยไทใหญ) - เกบสมภาระพรอมออกเดนทางกลบ อ าเภอแมสาย จงหวดเชยงราย - แวะซอสนคาพนเมองกอนกลบ ณ กาดหลวงเมองเชยงตง และเดนทางกลบ - รบประทานอาหารกลางวน ณ เมองพยาก (อาหารไทใหญ-ไทย) - เดนทางถงเมองทาขเหลก – ดานชายแดน อ าเภอแมสาย – ทาขเหลก ผานพธการศลกากร และตรวจคนเขาเมอง - เดนทางกลบไป จงหวดเชยงราย โดยรถต (เชาเหมาจากกรงเทพฯ) และรถยนตสวนตวทคณะเดนทางผสงอายขบมาเอง - เขาทพก โรงแรม บท เชยงราย (Checked-in + รบ Key Cards) - รบประทานอาหารเยน (ตามอธยาศย โดยคณะผสงอายด าเนนการจดการเอง) - เขาทพก และพกผอนตามอธยาศย

รปท 4.1: ภาพตวอยางสถานททองเทยวตามโปรแกรม

1. วดพระธาตจอมค า 2. วดพระมหามยมน (พระเจาหลวงระแขง) 3. วดราชฐานหลวงหวขวง 4. หมบานพนถนสองขาง

78

ผลการสงเกตการณทวรผสงอาย มดงน 1) การประชาสมพนธการทองเทยว การประชาสมพนธการทองเทยวทสงเกตการณน มลกษณะของความเฉพาะเจาะจงในกลมของคณะเดนทางผสงอาย โดยความสนใจในการเดนทางอยทสถานทๆ ผสงอายตองการเดนทางไปโดยคราวๆ เชน มเปาหมายตองการไปเทยว 4 เชยง ไดแก เมองเชยงราย เชยงแสน เชยงของ และเชยงตงในสหภาพพมา แตในรายละเอยดการเดนทางไมมก าหนดการทแนชด กลมคณะเดนทางน เปนกลมเฉพาะทเกดจากการรวมตวกนของกลมเพอนรวมชนเรยนในอดตทตองการทองเทยวกบเพอนๆ วยเกษยณดวยกน ดงนนสมาชกผรวมเดนทางทงหมดจงไมมบคคลนอกกลมทไมรจกคนเคยเขารวมในการเดนทางครงน การประชาสมพนธการทองเทยว เปนการสงตอขอมลระหวางเพอนฝงทตดตอกนอยแลวทงทางสอออนไลน เชน Facebook, Line หรอ e-mail และการโทรศพทตดตอกน ดงนนผเขารวมการเดนทางจงเปนผทอยในเครอขายของการตดตอสอสารภายในกลม ซงไมเกยวของกบการประชาสมพนธของบรษททวรโดยตรง อยางไรกตาม โปรแกรมการทองเทยว และสถานททองเทยว สามารถเขาถงขอมลไดจากสอออนไลน เชนขอมล Website เกยวกบสถานททองเทยวตางๆ ขอมลทไดจากการทเคยเดนทางไปเทยวสถานทนนๆ ในอดต และการบอกตอๆ กนมา เปนตน โดยในกลมคณะเดนทางผสงอาย จะมสมาชกทานใดทานหนงเปนผประสานงานตดตอกบบรษททวร หรอผทสามารถจดการเดนทางใหทางกลมได ทงนทางกลมผสงอาย คอนขางทจะไววางใจกบบรษท หรอบคคลททางสมาชกภายในกลมคนเคย หรอเคยใชบรการ หรอไดรบการแนะน ามาจากบคคลใกลชดทตนวางใจได ส าหรบกรณทท าการสงเกตการณน เปนลกษณะทสมาชกทานหนงในกลมคณะเดนทางไดรบการแนะน าจากเพอนใกลชดใหตดตอประสานงานกบผทสามารถจดการประสานงานการเดนทางทวรน ได การประชาสมพนธการทองเทยวนจงแตกตางจากการประชาสมพนธของบรษททวรทเปนสาธารณะ และเปดรบบคคลหลากหลายเขารวมกลมเดนทาง ส าหรบทวรผสงอายในกรณศกษาน ผจดการเดนทาง มการตดตอประสานงานกบคณะผเดนทางผสงอายผานสอออนไลน ไดแก การพดคยโตตอบทาง Facebook การโทรศพทตดตอกน การสงขอมลตางๆ ทเกยวของ โปรแกรมการเดนทาง และเอกสารประกอบการเดนทางเกอบทงหมดจะท าผานสอออนไลน และโทรศพท จากการสมภาษณสมาชกผเดนทาง พบวา ผเดนทางสงอายเกอบทกทานกลาววา เปนชองทางทงาย สะดวกรวดเรว และเหมาะส าหรบผสงอายทอยตางจงหวด หรอในพนทๆ หางไกลจากการขนสงมวลชน เชนไปรษณย เปนตน 2) การขายทวรส าหรบผสงอาย ลกษณะการขายทวรเปนแบบ Package Tour ทครบถวนทงการเดนทาง โรงแรมทพก รานอาหาร และคาธรรมเนยมตางๆ ทเกยวของกบการเดนทาง เชน คาธรรมเนยมมคคเทศกทองถน คาธรรมเนยมการเขาชมสถานทตางๆ โดยทวรจะขายผานทางสอออนไลน หรอผานสมาชกผสงอายทานใดทานหนงทประสานงานผจดการทวรโดยตรง ในสวนทเกยวของกบคาใชจายในการเดนทาง ตวแทนผสงอายจะท าการช าระเงนมดจ าลวงหนาผานการโอนใน I banking หรอธนาคารออนไลน เพอตองการความสะดวกสบายในการจดการ เนองจากการเดนทางของผสงอายทไปกนเอง โดยไม

79

พงพาลกหลาน จงตองอาศยเทคโนโลย และการจดการทงาย สะดวก ชดเจน และทส าคญคอ เชอถอได ทงระบบทชวยจดการ และผประสานงานจดทวร นอกจากนคณะเดนทางผสงอายในทวรน ตางอยคนละจงหวดทหางไกลกน จงตองมการรวบรวมเอกสารตางๆ ทจะตองใชในการเดนทางผานตวแทนผสงอาย ทสงตอขอมลใหกบผประสานงานทวรผานสอออนไลน เชน e-mail และ Facebook ทเปน Application ในโทรศพทมอถอ รวมถงการสงเอกสารทางไปรษณยอกดวย อยางไรกตาม คณะเดนทางผสงอายทเหลอทไมใชผทประสานงานกบผจดการทวร จะไมคอยไดใหความสนใจกบโปรแกรมการเดนทางในรายละเอยดมากนก และมกลมโปรแกรมวาจะตองเดนทางไปทไหน และอยางไร 3) การบรการระหวางเดนทาง ในระหวางการเดนทาง จะตองมการบรการ และเอาใจใสอยตลอดเวลาในทกๆ ดาน ไดแก ดานพาหนะ: พาหนะ หรอรถยนตทใชจะตองสะดวก โดยเฉพาะเบาะนง และทวางขา ทสามารถปรบเอนได เพราะผสงอายมกมอาการปวดหลง ปวดเอว (หากสามารถเตรยมหมอนหนนหลง หรอหมอนสวมทคอเวลานงรถ กจะดมาก) มความโลงโปรงสบาย มผามานส าหรบบงแดด และทส าคญคอ พนกงานขบรถ จะตองขบดวยความระมดระวง และไมโยกเหวยงไปมาทจะท าใหเกดอาการเมารถได ในกรณทมการทองเทยวเปนหมคณะเดยวกน ผสงอายมกตองการใหคณะเดนทางทงหมดนงรถคนเดยวกน เพอความสนกครนเครง และท ากจกรรมทกอยางพรอมกน ดานการบรการอาหาร และเครองดมระหวางการเดนทาง : มการบรการน า และเครองดมบนรถอยเสมอ เนองจากผสงอายจะดมน าตลอด แตบางทานมกจะดมน านอย เพราะไมตองการเขาหองน าระหวางการเดนทาง มกาแฟคอยบรการในชวงบาย และขนมขบเคยวใหรบประทานรองทองระหวางมออาหาร แตวาสวนใหญผสงอายจะคอยควบคมอาหาร และของหวาน จะไมรบประทานพร าเพรอ ทานจกจก แตจะเนนรบประทานมอหลก ดานหองน า และการผอนคลายอรยาบถระหวางเดนทาง : ผสงอายมกจะเขาหองน าอยตลอดการเดนทาง และทกจดแวะพกจะตองเขาหองน า แตพบวาผสงอายจะเลอกเขาใชบรการหองน าสาธารณะทมชกโครกทสะอาด หรอหากไมมชกโครก กจะตองเขาหองน าทสะอาด พบวาหองน าหลายๆ แหงตามสถานททองเทยวจะมบรการหองน าส าหรบผสงอาย เชน หองน าทวดพระธาตเจดยหลวงเมองเชยงแสน , หองน าทหอฝน อทยานสามเหลยมทองค า เปนตน แตในคณะทเดนทางน ยงไมพบวามผสงอายทานใดใชบรการหองน าส าหรบผสงอาย สวนใหญจะสามารถใชหองน าปกตไดทกทาน เนองจากการเดนทางสวนใหญ เปนการนงรถ ดงนนผสงอายจงมกจะใหจอดทกจดแวะพกเพอลงรถมาผอนคลายอรยาบถ เดนยดเสนสาย และเปลยนบรรยากาศ หากจดแวะพกนนๆ มบรการหองน า หรอรานคาขายสนคา ของทระลก ฯลฯ กมกจะเปลยนบรรยากาศโดยการเลอกชม เลอกซอสนคาตางๆ สนคาทผสงอายสวนใหญนยมเลอกซอ เชน ของทระลกทมน าหนกเบา ผาและผลตภณฑจากผา ผลไมแหง-ดอง ผกทองถน เปนตน มจบจายซอสนคาในแตละจดไมมากนก และมกซอสนคาแบบอยางเดยวกน เพอใหสามารถตอรองราคาสนคาใหถกลง นอกจากน คณะเดนทางผสงอายน นยมถายภาพรวมกน โดยใชอปกรณสอสารทมกลอง เชน iPhone, iPad และกลองถายรป มาบนทกภาพรวมกนในสถานทๆ สวยงาม หรอปายสถานทส าคญๆ ตลอดการเดนทาง

80

4) พฤตกรรมการทองเทยวของผสงอาย ดานการเลอกทนง จากการสงเกตการเลอกทนงภายในรถบสทใชในการเดนทางของผสงอายพบวา ผสงอายทมอายนอยกวา มความคลองตวมากกวาจะเลอกทนงในต าแหนงตอนทายของรถ สวนผสงอายทมอายมากกวาจะเลอกทนงตอนหนา – ตอนกลาง เนองจากรถมนบสทใช มทนงค และทนงเดยว พบวาผสงอายเพศชาย และผสงอายทอวน มกจะเลอกนงทนงเดยว ผสงอายทสนทกนกจะเลอกนงทนงใกลกน และจะนงประจ าต าแหนงทนงทตนเลอกไวในตอนแรกโดยไมมการเปลยนทนง ยกเวนในกรณการเดนทางระยะสน และจ านวนคนไมครบ กจะเลอกนงตามอธยาศย นอกจากนมผสงอายทชอบการถายภาพกจะเลอกทนงทใกลหนาตาง หรอดานขางคนขบ สวนผสงอายทตองการความรจากการบรรยายของวทยากรกจะนงใกลกบวทยากร และมคคเทศก จะเหนวาการเลอกทนงของผสงอายในคณะเดนทางน จะมการล าดบวยวฒ และเปนไปตามความพงพอใจ และความสนใจสวนตว และมกจะไมมการเปลยนทนง ดานอาหารและเครองดม (รานอาหาร บรรยากาศ รายการอาหาร ฯลฯ) จากการสงเกตพฤตกรรมในการเลอกอาหารรบประทานของผสงอาย พบวา มการเนนอาหารจ าพวกผก และเนอสตวในสดสวนทใกลเคยงกน จะพบวาในการเลอกเมนอาหารจะมผเลอกหลก ผเลอกรอง และผทไมเลอกอะไร ทานอะไรกได จงท าใหพบวาในมออาหารบางมอมเนอสตวมากกวาผก ยกตวอยางเชน อาหารมอเยน ในภตตาคารอาหารจนยนนานในวนท 25 มกราคม รายการอาหารไดแก ขาหมยนนาน กบหมนโถวทอด เปดปกปงทอดกรอบ เนอเยน กระเพาะปลาผดแหง และยอดถวลนเตาผดน ามนหอย รบประทานพรอมชาเขยวรอน จะเหนวาสดสวนอาหารทเปนเนอสตว มมากกวาอาหารจ าพวกผก และแกง สวนในมออาหารอนๆ ทจดรายการโดยผจดการทวร พบวา ผสงอาย รบประทานอาหารไดเกอบทกรายการ เชน ผดผก ตมจดผกตางๆ เนอปลานง เนอปลาทอด อาหารประเภทย าหมทอด ไกทอด และไขเจยว จากการสอบถามพบวา อาหารทผสงอายนยมรบประทานมกเปนอาหารจ าพวกผก และปลาทยอยงาย และมสวนทเปนเนอหม และไกบางเลกนอย จะเหนไดวา ผสงอายทเดนทางทองเทยวเปนหมคณะ มกจะเปนคนทมสขภาพรางกายทแขงแรงพอสมควร สามารถรบประทานอาหารไดหลากหลาย และอาหารมอใดทเปนมอเพอสขภาพจะมความชนชอบเปนพเศษ เชน อาหารมอกลางวน ของวนท 27 มกราคม ซงเปนอาหารพนเมอง พบวาในอาหารพนเมอง สวนใหญจะเนนจ าพวกผก แกง และน าพรกพนเมอง ซงเปนอาหารทยอยงาย และดตอสขภาพ ผสงอายจงชนชอบ และชนชมอาหารในมอนเปนอยางมาก จากการสมภาษณผสงอาย จ านวน 5 ทาน ในคณะเดนทาง พบวา ผสงอายใหความส าคญกบอาหารมอกลางวนมากกวามออนๆ มอเชาจะรบประทานอาหารทยอยงาย สวนมอกลางวนจะรบประทานอาหารอยางเตมท สวนมอเยนจะรบประทานอาหารประเภทเบาๆ ยอยงาย เนนเปนพวกผก และเนอปลาเปนหลก นอกจากนสงส าคญทเกยวของกบอาหาร และโภชนาการของผสงอายในการเดนทาง พบวา มคคเทศก และหวหนาทวรไดใหความเอาใจใสตอความสะอาด และสขอนามยของรานอาหารอยางมาก โดยเฉพาะผงชรสททางรานอาหารนยมเตมลงในอาหาร จะไดรบการ

81

เขมงวดในการ “หาม” ใสผงชรสลงในอาหารทปรงอยางเดดขาด ยกเวนในอาหารททางรานไดเตรยมลวงหนากอนแลว แตในอาหารทปรงสดใหมจะหามใสผงชรสโดยเดดขาด เนองจากผสงอายทานหนงมอาการแพผงชรสอยางรนแรง ดงนนอาหารทรบประทานระหวางการเดนทาง มความส าคญอยางมากตอการเดนทางทองเทยวของผสงอาย หากอาหารทรบประทานเปนพษ หรอท าใหไมสบายระหวางการเดนทาง กจะท าใหการเดนทางนนๆ ประสบปญหา และเสยงตอสขภาพของผสงอายอยางมาก ดานทพก โรงแรมทพกเปนปจจยส าคญประการหนงของการทองเทยวผสงอาย เน องจากความสะดวก สะอาดและความปลอดภยของโรงแรมทพกมสวนส าคญตอความไววางใจของนกทองเทยวผสงอาย คณะเดนทางผสงอายกลมนคอนขางมความทนสมย และมทกษะในการใชเครองมอสอสาร และinternet พอสมควร ท าใหมการตรวจสอบคณภาพ และระดบความพงพอใจ (Rate) ของผทเคยใชบรการผาน website ตางๆ กอนทคณะเดนทางจะเขาพกจรง โดยขอมลสวนใหญทผสงอายตรวจสอบไดแก ภาพหนาตา-การจดตกแตงหองพก ภาพของโรงแรม ภาพหองอาหาร สงอ านวยความสะดวกภายในหองพก ภาพภายในหองน า และอปกรณตางๆ ทโรงแรมจดให นอกจากนยงมการตรวจสอบวาวาเปนโรงแรมทเปดมานานแลว หรอเปดใหม มระดบความพงพอใจของผทเคยใชบรการเทาไหร หากสงเหลานอยในระดบทนาพงพอใจ ผสงอายกจะใหความไววางใจในการใชบรการ และไววางใจในการใหบรการของผจดการทวร หรอบรษททวรนนๆ จากการสงเกตการณบรการของโรงแรมทจ าเปน คอ ตองมลฟทบรการ เพราะการขนลงบนไดของผสงอายเปนอปสรรค บนทอนสขภาพ และอาจเกดอนตรายตอผสงอายได พนกงานชวยยกกระเปา (Bell Boy) จะตองชวยขนกระเปาและสมภาระของผสงอาย นอกจากนภายในหองพกควรมบรการรองเทาใสภายในหอง (Slipper) และรองเทาส าหรบใสในหองน าแบบทมพนกนลน เพราะผสงอายอาจจะลนลมในหองน าได รวมถงการเดนไปมาภายในหองพกทปดวยพนกระเบองมกจะท าใหเทาเยน เปนตน สวนอปกรณตางๆ ภายในหองน าของโรงแรมทพก ยงไมมอปกรณ หรอสงอ านวยความสะดวกใดๆ ทมลกษณะเฉพาะเจาะจงส าหรบผสงอาย เชน ราวจบ หรอไมเทาชวยพยง ส าหรบการจองหองพก ผสงอายชอบใหอยหองพกใกลๆ กน ทสามารถเดนไปมาหาสกนไดงาย หรออาจเปดทะลถงกนได ในกรณทตองการความชวยเหลอ หรอสงสรรคระหวางผสงอายดวยกน ดานโปรแกรมการทองเทยว และสถานททองเทยว การแจงโปรแกรมการเดนทาง และชแจงรายละเอยดเปนระยะๆ เปนสงจ าเปนส าหรบการทองเทยวของผสงอาย เนองจากผสงอายมกจะลม และตองการความชดเจนในการเทยวชมสถานทตางๆ เชน การก าหนดเวลาในการชมสถานทแตละจด การแจงก าหนดการเดนทางในแตละวน และชวงครงวน (แมวาจะมการแจกโปรแกรมการเดนทางใหแตละทานแลวกตาม) การบรรยายทสนกสนานและแทรกเนอหาสาระพอสมควร รวมถงการใหขอมลตางๆ ทควรร ขอระมดระวงในการเดนทางตางๆ เปนตน ผสงอายจะใหความสนใจเปนอยางดในเรองทส าคญ

82

ในการจดโปรแกรมการทองเทยว ตองค านงถงสขภาพของผสงอายเปนส าคญ ไมใชเวลาเรงรบในการชมจนเกนไป มชวงเวลาใหพกผอนตามอธยาศย เชน ในชวงบายทแดดรอนจด ผสงอายควรไดรบการพกผอนตามอธยาศย ณ โรงแรมทพก หรอรานเครองดมทมทนงสบายๆ และอากาศอณหภมพอเหมาะไมเยน หรอรอนจนเกนไป รวมถงการจดโปรแกรมการทองเทยวตองสอดคลองกบความตองการและพฤตกรรมของผสงอาย เพราะผสงอายบางทานนยมเทยววด และศาสนสถาน บางทานนยมจบจายซอของ เปนตน ท าใหการจดโปรแกรมตองมชวงพก และเปลยนบรรยากาศของการทองเทยวอยเสมอ จากการสงเกตพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอายในคณะเดนทางนพบวา ผสงอายเกอบทงหมดชนชอบการทองเทยวทสมผสธรรมชาต การถายภาพดอกไมและพชพรรณทสวยงามทามกลางอากาศทหนาวเยน รองลงมาคอ การเทยวตลาด จบจายซอของฝากของทระลก และของใชสวนตว การไปเทยวศาสนสถาน และท าบญในวดตางๆ และการเยยมชมหมบานชนบท เพอสมผส เรยนรวถชวต และวฒนธรรมทองถน ซงแตละทานกมความสนใจ และความพงพอใจสวนตวแตกตางกนไป จงตองจดรายการใหมความสมดลพอเหมาะ พบวาบางชวงของโปรแกรม จะมผสงอายบางสวนไมลงจากรถเพอรวมกจกรรม เนองจากการลกนงไมสะดวก และเหนดเหนอยจากการขน-ลง รถบสทมทกาวขนระดบสง ในสวนของสถานททองเทยวแตละแหง พบวามเพยงบางแหงเทานทมบรการรองรบส าหรบผสงอาย เชน หอฝน อทยานสามเหลยมทองค า ทมบรการหองน าส าหรบผสงอาย และรถเขน เพอใหผสงอายนงระหวางการเขาชม แตมจ านวนไมมากนก เพยงแค 5 คน เทานน และมบรการลดราคาคาเขาชมจากราคา 200 บาทส าหรบบคคลทวไป เหลอเพยง 50 บาทส าหรบผสงอาย สวนสถานทอนๆ ยงไมมบรการทรองรบผสงอายโดยเฉพาะมากนก ซงในกรณศกษาน พบวา ยงไมมผสงอายทานใดทตองใชบรการของผสงอายโดยตรง 5) ปญหา อปสรรค จากการสงเกตการณ การทองเทยวผสงอายในครงน พบวา ปญหาและอปสรรคส าคญ คอ การบรการดานอาหาร เนองจากรานอาหารทสามารถปรบรายการอาหารใหเหมาะสมกบสขภาพของผสงอายยงมไมมากนก รานอาหารสวนใหญยงคงใชผงชรสในการประกอบอาหาร และไมสามารถตรวจสอบไดถงความสะอาดและสขอนามยในหองประกอบอาหารของรานแตละแหง การเดนทางไปทองเทยวในสถานททองเทยวตางจงหวด หรอตางประเทศทไมสามารถรองรบและใหบรการผสงอายไดอยางครบถวน ท าใหผสงอายบางทานกงวล และตองระมดระวงตนเองอยางมากในการทองเทยว เชน สถานททอง เทยวไมมความสะดวกในดานการบรการรกษาพยาบาล ความกงวลในความปลอดภยของชวตและทรพยสน ดงนนการเดนทางทองเทยวของผสงอาย นอกจากจะตองระมดระวงและใหความเอาใจใสการกนอยหลบนอนของผสงอายแลว ยงตองใหความส าคญตอสขภาพของผสงอายอยางมากหากตองไปเทยวในสถานทๆ ไมสามารถรองรบได การใหขอมลในการเตรยมความพรอมกอนการเดนทาง ขอควรระวงตางๆ เปนสงส าคญมากของนกทองเทยวผสงอาย เพราะวาหากสถานทนนๆ ไมมบรการรองรบทดพอ ผสงอายจะไดเตรยมตวเพอทจะดแลตนเองไปในระดบหนง

83

4.1.3 การทดลองจดทวรส าหรบผสงอาย เพอใหทราบพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอายในขณะเดนทางไปทองเทยวกบคณะ จงไดทดลองจดทวร เพอใหรถงการเตรยมการ ขอควรปฏบต ขอจ ากด ทงการใหบรการแกผสงอาย ในเรองการเดนทาง อาหาร ทพก การจดรายการทองเทยว ฯลฯ ซงกอนออกเดนทางจรง ไดมการวางแผนออกแบบ เพอหาขอมลทตองการทราบ และรายละเอยดในการจดการทองเทยวผสงอาย ดงน

1) โปรแกรมในการทองเทยว 1.1) ขอมลเกยวกบสถานททองเทยว

- สงทนาสนใจ และจดเดนของสถานททองเทยวนนๆ - เทยวอะไร ดอะไร หรอมกจกรรมอะไรใหท าในสถานททองเทยวนนๆ - ใชเวลาเทาไหรในการเทยวชมสถานทนนๆ - ระยะเวลาในการเดนทางถงสถานททองเทยวนนๆ - ปาย หรอสอตางๆ ทใชในสถานททองเทยวนนๆ สามารถรองรบผสงอายได

หรอไม เชน ขนาดตวอกษรของปาย เครองหมายตางๆ และจดสงเกต เปนตน - ความลนไหลของการน าชม ความไมวกวนของเสนทาง

(เสนทางการเขาชม หรอล าดบการเขาชมเปนอยางไร งายตอการสอสารแกผสงอายหรอไม ส าคญตอการเดนทางของผสงอาย โดยเฉพาะในการทองเทยวดวยตนเอง หรอทองเทยวเปนหมคณะซงอาจเกดการพลดหลงได)

- สถานททองเทยวแหงใดบาง ทสามารถรองรบนกทองเทยวผสงอายได หรอเหมาะกบการทองเทยวของผสงอาย เชน สงอ านวยความสะดวก โรงพยาบาล สถานอนามย หนวยปฐมพยาบาล

สถานต ารวจ การเขาถงโทรคมนาคม สอสารและอนเตอรเนตไรสาย ฯลฯ รานอาหาร หรอภตตาคารทมคณภาพ โดยเฉพาะอาหารเพอสขภาพ แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ทเดนทางเขาถงสะดวกและปลอดภย

1.2) ขอมลเกยวกบแหลงทองเทยวในดานสงอ านวยความสะดวก

- หองน า (เปนอยางไร/ มหองน าผสงอายหรอผพการหรอไม/ มกระดาษทชช สายฉดช าระหรอไม / จ านวนเพยงพอหรอไม และอยต าแหนงใดบางของสถานททองเทยว)

- ทางลาด (พนผวทางลาด องศาความชน ราวจบกนตกหรอกนลน) - ระยะทางเดนเทา (หางจากจดจอดรถเทาไหร,หางจากจดเทยวชมเทาไหร) - พนผวทางเดนเทาเปนอยางไร (ปนซเมนต หน กรวด ทราย อฐ หนออน ฯลฯ

ตองทราบดวยเพราะวสดปพนทางเดนส าคญมากตอการเดนเทาของผสงอาย)

84

- เทยวในรมหรอกลางแจง (มทางเดนในรมทกนแดด กนฝนหรอไม และทางเดนนนสามารถน าชมโดยรอบสถานทเขาชมไดอยางครอบคลมหรอไม ระหวางทางเดนนนมสถานทนงพก หรอจดพกหรอไม ฯลฯ)

- มสถานทนงพกผอน (นงรอในรม หรอกลางแจง และมจดบรการหองน าอยใกลเคยงหรอไม)

- จดจอดรถ (อยบรเวณใดของสถานททองเทยว และระยะทางในการเขาถงจดจอดรถกบแหลงทองเทยว (มผลตอการเดนไปขนรถของผสงอาย)

- จดนดพบ หรอจดประชาสมพนธ ทอ านวยความสะดวกแกผสงอายมหรอไม (เหนชดเจน มทนงรอ อยในรม และเดนไมไกลจากจดเทยวชมสถานท และหางาย เพอปองกนการพลดหลงของนกทองเทยวผสงอาย)

1.3) ขอมลเกยวกบแหลงทองเทยว ดานสอ สารสนเทศมหรอไม

เชน สามารถสบคนขอมลเกยวกบแหลงทองเทยวนนไดมากนอยเพยงใด และแหลงขอมลความรเกยวกบสถานทนนมหรอไม และสามารถสบคนไดจากแหลงใดบาง)

1.4) การจดโปรแกรมการทองเทยว (ขอมลทตองการทราบในการจดโปรแกรมดาน

เสนทาง) - การล าดบเสนทางการเดนทาง - ระยะหาง และระยะเวลาการทองเทยว ตอวน และตลอดโปรแกรม - จดหยดพกผอนคลายอรยาบถ และเขาหองน า - จดชมวว - จดพกรถ และสถานบรการน ามน (ทมหองน าบรการ) - รานอาหาร หรอภตตาคารทเหมาะสม และอ านวยความสะดวกแกผสงอายได

(ทอยบนเสนทางการเดนทาง ในกรณทตองเดนทางจากสถานทชมหนง ไปยงอกแหงหนงทมระยะทางคอนขางไกล ซงตองแวะรบประทานอาหารระหวางทาง)

1.5) ขอมลเกยวกบรานอาหาร และสถานทพก รานอาหาร

- รานอาหารเปนอาหารรสชาตกลาง - อาหารยอยงาย ครอบ 5 หม - มเกาอนงทสะดวกสบาย

85

- มหองน าส าหรบผสงอายใหบรการ - มแสงสวางทเหมาะสมส าหรบสายตาของผสงอาย

สถานทพก - ทพกส าหรบนกทองเทยวผสงอายเปนทพกทไมตองเดนขนบนไดสง มลฟท ม

ทางลาดส าหรบรถเขน - มทนงพกสะดวกสบาย - มเตยงค - มหองน าส าหรบผสงอาย หรอในหองน ามราวใหจบ - เปนหองน าแบบนงซกโครก เพอความสะดวกของผสงอายะ

1.6) ขอมลเกยวกบพาหนะทใชเดนทาง และน าเทยวภายในโปรแกรม พาหนะทใชในการเดนทาง - เปนรถทมเบาะนงไมแขง มพนกพง - เบาสามารถปรบเอนได - เปนรถปรบอากาศ และโลง - เปนรถทไมสงเกนไป มบนไดหรอมทเหยยบในการขนลงทสะดวก - มพนทกวางพอส าหรบวางเทา รถน าเทยวในโปรแกรม - เปนรถทมเบาะไมแขงนงสบาย มพนกพง - เปนรถทไมสงมาก สะดวกส าหรบผสงอายกาวขนไดอยางสะดวก - มการบรรยายใหขอมลแหลงทองเทยว จากขอมลขางตน ไดจดทวรผสงอาย ตามโปรแกรมการทองเทยว โครงการน ารองการพฒนาชมชนทองเทยวเพอนกทองเทยวผสงอาย ผานการอบรมเชงปฏบตการ” ระหวางวนท 4 – 5 เมษายน 2557 ณ จงหวดนาน ดงน

86

โปรแกรมการทองเทยว โครงการน ารองการพฒนาชมชนทองเทยวเพอนกทองเทยวผสงอาย

ผานการอบรมเชงปฏบตการ” ระหวางวนท 4 – 5 เมษายน 2557 ณ จงหวดนาน

วนท 4 เมษายน 2557 : ออกเดนทางจากเชยงใหม-นาน และทองเทยวตวเมองนาน (โดยรถราง) 07.00 น. ขนรถต ณ สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม

- เจาหนาท/ผประสานงานรอตอนรบ (พรอม Checklist รายชอผเดนทาง พรอมตด TAG กระเปา)

- เตรยมอาหารวาง พรอมเครองดม บรการในระหวางการเดนทาง (ควรเปนขนมทยอยงาย หรอเปนพวกธญพช และน าผลไม น าสมนไพร หรอน าเปลา ) โดยจดเปนชดทพรอมแจกในระหวางการเดนทาง

- เตรยมยาสามญประจ าบาน และยาพนฐานอนๆ เชน ยาดม ยาแกเมารถ ยาแกทองเสย ยาคลายกลามเนอ ยาแกอกเสบ เปนตน เตรยมพรอมประจ ารถ

- อาจม พด หรอหมวก หรอกระเปาผาเอนกประสงคแจกใหผเดนทางเพอใชสอยตามอธยาศย (อากาศรอน พด หรอหมวก หรออปกรณดบรอน แกรอน นาจะเหมาะสมส าหรบผสงอาย)

9.30 น. แวะพกเขาหองน า และผอนคลายอรยาบถ (โดยประมาณ) รบประทานอาหารวางทเตรยมไวให 11.00 น. รบประทานอาหารกลางวนทจงหวดแพร ณ รานอาหารขนมจนปนใจ จ.แพร (แยกทนงส าหรบพระสงฆ และถวายเพล)

- เนนอาหารจ าพวกผก และปลา อาหารทยอยงาย เพอสขภาพทปรงสดใหม ไมใสผงชรส - เครองดม (หลงอาหาร/ยามบาย) : ชาสมนไพร หรอกาแฟ เพอความกระชมกระชวย - รานอาหารทมหองน าส าหรบผสงอาย และผพการ (เขาถงไดงาย มราวจบ และทางลาด)

12.00 น. ออกเดนทางไปจงหวดนาน 14.00 น. เขาทพก ณ คมเมองมนทร และผอนคลายอรยาบถ

87

- ประสานหองพก และกญแจหองพก พรอมบนทกรายชอ Room list และแจงหองพกของผประสานงาน ใหผเดนทางทกทานทราบ - โรงแรมทสามารถอ านวยความสะดวกใหกบนกทองเทยวผสงอาย ตองการ การเขาถง 1. บนไดทางขน หรอการเขาถงตวโรงแรม และ หนา LOBBY ไมไกล และไมมบนได หรอความชนมาก ตองเขาถงสะดวก และมปาย หรอสญลกษณระบพนทชดเจน 2. มลฟตใหบรการ ในกรณทไมมลฟต เลอกจองหองพกชนลาง ทไมตองเดนขนบนไดใหผสงอาย เพอความสะดวก และปองกนอนตรายจากการใชบนได 3. เลอกหอง หรอต าแหนงของหองในพนทๆ เงยบสงบ หางไกลจากเสยงรบกวน สามารถสมผสบรรยากาศธรรมชาตได ภายในหองพก และหองน าในหองพก 1. สวนใหญในการเลอกเตยงนอนของผสงอาย จะตองเปนเตยงนอนแบบ TWIN BED (เตยงค) เพอเวลานอนจะไดไมรบกวนกน ยกเวนในกรณสามภรรยา อาจตองการนอนแบบ DOUBLE BED แลวแตกรณ 2. พนหองตองไมใชวสดทลน เชน กระเบองหนออน หรอหนขดทลนงาย 3. มรองเทาส าหรบสวมภายในหอง และรองเทาฟองน าชนดพนรองเทามรอยหยก ส าหรบสวมใสในหองน า เพอปองกนการลนลมในหองน า 4. วสดปผวหองน า ตองปดวยวสดทมผวสมผสแบบไมลน (TEXTURE) มราวจบชวยพยงตวทงทชกโครก ทอาบน า และใกลกบประตหองน า 5. ตองมแผนกนลน หรอวสดปพนทมผวหยาบ ในพนทบรเวณทอาบน า เพอปองกนการลน และควรมทนงอาบในระดบความสงทพอด (คลายนงเกาอ) อยในต าแหนงทน าจากฝกบวไหลถงได เพอใหผสงอายสามารถนงอาบน าได และตองมราวจบชวยพยงตวใกลกบเกาอนงอาบ 6. ควรมสวตซขอความชวยเหลอฉกเฉน ในหองน า และหองนอน ทเหนชดเจนและเขาถงงาย 7. ควรมโทรศพทภายในหอง ทสามารถโทรเชอมตอระหวางหอง และจด Reception ได 8. แสงสวางภายในหองตองพอเหมาะ ไมควรสลวเกนไป หากเปนไฟทสามารถปรบระดบความจาของแสงไดจะดมาก

14.30 น. มบรการ Break ดวยผลไมสด และน าสมนไพร 14.50 น. ออกจากทพก เพอเดนทางทองเทยวในตวเมองนาน (โดยรถราง – เนนชม บรรยากาศในตวเมองและบรรยายโดยวทยากรทองถนประจ ารถราง)

88

- เยยมชมโฮงเจาฟองค า และเยยมชมการสาธตการทอผา ตงอยบรเวณหลงวดพระเกด เดมเปนคมของเจาศรตมมา หลานเจามหาวงศ เจาผครองนครนานองคท 61 แหงราชวงศหลวงตนมหาวงศ ตงอยตดบคมแกว ทพ านกของเจาผครองนครนานในเวยงเหนอ เมอเจาอนนตวรฤทธเดชฯ ยายกลบมายงเมองนานปจจบน คมแกวจงถกทงรางไว ตวโฮงหรอตวเรอนนเดมหลงคามงดวยไมแปนเกลด ตอมาในป พ.ศ.2467 ไดรอออกแลวมงกระเบองดนขอแทน สวนโครงสรางอนๆ ใชวสดเดมเปนสวนใหญ ลกษณะตวเรอนบางสวนไดรบการดดแปลง ตอมา ไดยายตวโฮงลงมาสรางในทปจจบน และตกทอดมายงเจาฟองค า ธดาของเจาบญยนกบเจาอนตะนางวสทฐศร ธดาคนสดทองของเจาฟองค า กบนายถวล คงจาง และนายมณฑล คงกระจางตามล าดบ * หลงจากทนงรถชมบรรยากาศเมองนานแลว รถรางจะมาจอดเทยบ ณ สถานต าแหนงเดม ณ จดน พกผอนคลายอรยาบถ เขาหองน า และรบประทานอาหารวาง โดยมการเตรยมน า และของวาง ณ สถานรถราง (บรเวณนน มทรม หองน า และจดทนงพกผอนไดเยนสบาย)

16.00 น. เดนทางกลบ 18.00 น. รบประทานอาหารเยน ณ รานเฮอนฮอม

รานอาหารทสมผสบรรยากาศรมแมน า หรอสมผสบรรยากาศยามเยนของตวเมองนาน * เนนอาหารสขภาพทยอยงาย จ าพวกผก ธญพชและปลา อาหารทปรงไมมาก เชน สลดผกสด ย าสมนไพร ตมจด หรออาหารทปรงรสไมจดจาน ฯลฯ สลบกนไป บรการดวยเครองดม เชน น าเปลา น าแร น าสมนไพร น าผลไมสด เปนตน

19.00 น. หลงจากรบประทานอาหารเสรจ เดนเลนทงานทจดบรเวณวดหวขวง / Night

Market เดนทางกลบทพกดวยตนเอง (เดนเทา) วนท 5 เมษายน 2557 : กจกรรมทองเทยวโดยชมชนวดภมนทร และวงเสวนาแลกเปลยนประสบการณการจดการทองเทยว 06.00 น. ตอนเชา ไปเทยวตลาดเชา 08.00 น. รบประทานอาหารเชาทโรงแรม (โจกหม และอาหารเชาแบบอเมรกน) ปฏบตภารกจสวนตว พรอม Check out ออกจากโรงแรมทพก 09.00 น. เดนทางไปวดภมนทร

89

09.10 น. เรมตนการน าเทยวโดยชมชน - แนะน าโครงการ - เรมตนกจกรรมเดนเทยวรอบวด (ไมควรเรมสายเกนไป เนองจากอากาศรอน และแดดแรง) - ท ากจกรรมท าดอกไมรวมกน - เรมตนเดนเทยวรอบหวแหวน (บรเวณหนาวดภมนทร) 11.00 น. วงพดคยสะทอน และเสนอแนะการจดการทองเทยว 12.00 น. รบประทานอาหารรวมกน ณ ศาลาวดภมนทร 13.00 น. รวมสรปถอดความรกบคนในชมชน 14.30 น. เดนทางกลบเชยงใหม (ระหวางทาง จอดแวะพกผอนอรยาบถ และเขาหองน า ทจงหวดแพร)

ในการจดทวรครงน มผสงอายเขารวมเปนกลมตวอยาง 7 ทาน แตละทานไดใหความคดเหนอนเปนประโยชนตอการศกษาเปนอยางยง 4.2 ส ารวจอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย อตสาหกรรมของการทองเทยวแบงออกเปน 2 สวนหลก ดงน 1) อตสาหกรรมหลกของการทองเทยว อาทเชน การคมนาคมขนสง ทพกแรม รานอาหารและภตตาคาร ธรกจน าเทยวและมคคเทศก สงดงดดใจในการทองเทยว 2) อตสาหกรรมสนบสนน อาทเชน สนคา ของทระลก อตสาหกรรม MICE บรการขาวสาร ขอมล และบรการดานสขภาพ

จากการส ารวจขอมลผประกอบธรกจทองเทยวแตละประเภทในพนท 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน สามารถประมวลสรปฐานขอมลได ดงน

(1) ธรกจดานทพกแรม (2) ธรกจดานอาหารและเครองดม (3) ธรกจดานการน าเทยว (4) ธรกจดานการสนคา/ของทระลก (5) ธรกจดานนนทนาการ

90

(1) ธรกจดานทพกแรม ตารางท 4.17: จ านวนสถานทพกแรม 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยว ป พ.ศ.2557

ล าดบท

จงหวด / ประเภท ทพกแรม (แหง)

โรงแรม รสอรท เกสทเฮาส

บงกะโล โมเตล เซอรวส อพารทเมนท

อพารทเมนท/แมนชน

แพ โฮมสเตย/เรอนพก

แรม

บานพกเยาวชน

บานพกอทยาน/ทพกของหนวยราชการ

บานพกรบรอง

อนๆ รวมทงหมด

1 เชยงใหม 319 143 185 3 0 17 19 5 16 1 5 2 13 728

2 เชยงราย 162 231 128 3 0 5 8 0 11 0 5 1 1 555

3 ล าพน 15 10 3 1 0 0 3 0 3 0 2 0 4 41

4 ล าปาง 34 10 6 1 0 0 4 1 3 0 4 0 1 64

5 แพร 21 15 0 0 0 1 6 0 1 0 4 0 0 48

6 นาน 38 53 19 2 0 2 9 0 20 0 8 0 1 152

7 พะเยา 18 19 5 6 0 0 0 0 2 0 1 0 0 51

8 แมฮองสอน 28 172 189 21 0 0 0 0 5 0 1 0 0 416 รวม 635 653 535 37 0 25 49 6 61 1 30 3 20 2,055

ทมา: ศนยวจยดานตลาดการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย, service.nso.go.th, พฤศจกายน 2557

91

(2) ธรกจอาหารและเครองดม ตารางท 4.18: จ านวนภตตาคารและรานอาหารใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ

นกทองเทยว ป พ.ศ.2557

ล าดบท จงหวด จ านวนภตตาคารและรานอาหาร (แหง) 1 เชยงใหม 487 2 เชยงราย 144 3 ล าพน 59 4 ล าปาง 60 5 แพร 65 6 นาน 105 7 พะเยา 97 8 แมฮองสอน 89

รวม 1,106 ทมา: ศนยวจยดานตลาดการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย, service.nso.go.th, พฤศจกายน 2557 (3) ธรกจดานการน าเทยว ตารางท 4.19: จ านวนธรกจน าเทยวใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยว

ป พ.ศ.2557

ล าดบท จงหวด Outbound Inbound ภายในประเทศ เฉพาะพนท

รวมรายจงหวด

1 เชยงใหม 30 25 550 238 843 2 เชยงราย 39 5 12 78 134 3 ล าพน 0 0 1 3 4 4 ล าปาง 4 0 9 4 17 5 แพร 1 0 0 1 2 6 นาน 3 1 0 13 17 7 พะเยา 0 1 2 1 4 8 แมฮองสอน 2 0 1 50 53 รวม 79 32 575 388 1,074

ทมา: ศนยวจยดานตลาดการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย, service.nso.go.th, พฤศจกายน 2557

92

รปท 4.2: จ านวนธรกจน าเทยวในแตละจงหวดของพนทภาคเหนอตอนบน จ าแนกตามประเภท ป พ.ศ. 2556

รปท 4.3: สดสวนธรกจน าเทยวในแตละจงหวดของพนทภาคเหนอตอนบน.

93

รปท 4.3: (ตอ) สดสวนธรกจน าเทยวในแตละจงหวดของพนทภาคเหนอตอนบน (4) ธรกจดานการสนคา/ของทระลก

รปท 4.4: จ านวนธรกจดานการจ าหนายสนคา/ของทระลกในแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน

ป พ.ศ.2556 แยกตามประเภท

94

ตารางท 4.20: ธรกจดานการจ าหนายสนคา/ของทระลกใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยว ป พ.ศ.2557

ล าดบท

จงหวด

เครองเรอนและ

เครองใชใน

ครวเรอน

ศนยหตถกรรม

อญมณและเครองประดบ

เครองแตงกายและ

สวนประกอบของเครอง แตงกาย

สนคาบรโภค

เครองส าอาง ของเลน

ตนไม เครองใชไฟฟา สนคาอนๆ

รวม

1 เชยงใหม 14 1 10 6 0 0 2 0 1 9 43 2 เชยงราย 1 9 3 11 14 0 2 0 0 5 45 3 ล าพน 2 17 0 6 0 0 0 0 0 4 29 4 ล าปาง 0 5 0 0 15 0 0 0 0 32 52 5 แพร 5 15 2 31 8 0 0 1 0 9 71 6 นาน 1 4 6 13 2 0 0 0 0 7 33 7 พะเยา 4 1 1 1 2 0 0 0 0 0 9 8 แมฮองสอน 2 0 2 4 2 0 0 0 0 11 21

รวม 29 52 24 72 43 0 4 1 1 77 303 ทมา: ศนยวจยดานตลาดการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย, marketingdatabase.tat.or.th, พฤศจกายน 2557

95

รปท 4.5: ประเภทรานขายของทระลก

4.3 ความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน ความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบนส าหรบทง 8 แหง คอ 1-8 ทม SCAAN ศกษาถงความเชอมโยงของหวงโซอปทานในการเตรยมสนคาและบรการในการทองเทยวรวมถงชองทางการตลาด จากการศกษานนสามารถพฒนาแผนภาพความเชอมโยงของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายไดดงน การศกษารายกรณผใหบรการทองเทยว หรอ หนวยงานทเกยวของ (supply chain members) จ านวน 8 กรณ ตามรายละเอยดในตารางท 4.21 ตารางท 4.21: สรปเสนทางการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน (ลานนา)

ท บรษท จงหวด ประเภท (หลก) แหลง

ทองเท

ยว

ทพก

น าเท

ยว

อาหา

ร

รกษา

ของท

ระลก

1 Care Centre Chaing Mai

เชยงใหม รสอรท ทพก x x x

2 McKean Institute

เชยงใหม สถานพยาบาล x x x x x x

3 โฮมเสตยดอย แมสะลอง

เชยงราย โฮมเสตย x x x

4 วดภมนทร นาน ชมชน x x x x x

96

ตารางท 4.21: (ตอ) สรปเสนทางการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน (ลานนา)

ท บรษท จงหวด ประเภท (หลก) แหลง

ทองเท

ยว

ทพก

น าเท

ยว

อาหา

ร

รกษา

ของท

ระลก

5 รานโจลฟารม เชยงใหม ของทระลก x

6 แสตนดารดทวร เชยงใหม น าเทยว x

7 เวยงกมกาม เชยงใหม แหลงทองเทยว x x x

8 ค าธนารสอรต เชยงราย ทพก x x

โดยส าหรบทง 8 แหงนน ทม SCAAN ไดศกษาถงความเชอมโยงของหวงโซอปทานในการเตรยมสนคาและบรการในการทองเทยวรวมถงชองทางการตลาด

รปท 4.6: แบบจ าลองความเชอมโยงภายในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

ทมา: ปรบปรงจาก Piboonrungroj and Disney (2009)

97

4.4 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว 4.4.1 แนวทางการเชอมโยงดานขอมลขาวสาร ความเชอมโยงเรมตนทการประสานขอมลเกยวกบการทองเทยวส าหรบผสงอาย จากการศกษาดวย SCAAN® Model พบวาแหลงขอมลหลกทเปนจดเรมตนในการหาขอมลการทองเทยวแหลงหนงนนคอนตยสารส าหรบผสงอาย จากการสมภาษณพบวาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายนนสวนใหญไดรบขาวสารจากนตยสารทเจาะกลมผสงอาย ซงนตยสารเหลานไดรบความนยมจากผสงอายอยางมากโดยเฉพาะในตางประเทศ โดยสามารถสรปรายชอนตยสารดงกลาวไดตามตารางดานลางน (ตารางท 4.22) ตารางท 4.22: รายชอนตยสารส าหรบผสงอายทไดรบความนยม

ล าดบ ชอนตยสาร ลกษณะ URL

1 AARP The Magazine

Magazine for people 50 and over. Editorial topics include money and finance, work and retirement, health and fitness, travel, and essays.

http://www.aarpmagazine.org/

2 AgeVenture News reports on longevity health research and retirement lifestyle trends.

http://www.demko.com/

3 Best Places In The World To Retire

Credible on-line information about retiring overseas.

http://bestplacesintheworldtoretire.com/

4 Carepoint

Daily senior living news, free retirement home directory, information and resources, for and about seniors in the USA.

http://www.carepoint.net/content/

5 Celebration

Publication that provides seniors in the Dallas (U.S.) area with fun information, senior events, travel and educational programs.

http://www.celebrationmagazine.com/

6 The Oldie The aim was to produce an antidote to youth culture but, more importantly, a magazine with emphasis on good writing, humour and quality illustration.

http://www.the.oldie.magazine.co.uk/

ทมา: http://www.world-newspapers.com/seniors.html

98

ส าหรบนตยสารในประเทศไทยทใหขอมลการทองเทยวส าหรบผสงอายนนไดแก (ตารางท 4.23)

ตารางท 4.23: นตยสารทใหขอมลส าหรบผสงอายในประเทศไทย

ล าดบ นตยสาร จดเดน

1 หมอชาวบาน ใหความรดนสขภาพเปนหลก

2 สรรสาระ (Reader's digest ภาษาไทย) ความรทวไปทหลากหลาย

3 ศลปะวฒนธรรม เนอหาดานศลปะ วฒนธรรม และ วถชวต

4 ค.ฅน วถชวตทนาสนใจ

5 ชวจต เนอหาดานสขภาพ มความโดดเดน

6 สกลไทย ความร ขาวสาร ทวไป มมายาวนาน

7 Young@heart นตยสารแนวใหมและเปนคลบของผสงวยหวใจหนมสาว

8 ตวใหญ ส าหรบผสงอายทมปญหาดานการมองเหน

จากการศกษานนพบวานตยสารเฉพาะส าหรบผสงอายนนเปนปจจยส าคญในสวนของ Information flow ในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย อยางไรกตามพบวาในประเทศไทยนน ยงไมมนตยสารดงกลาวมากเทาทควร การไหลเวยนของขอมลนนมกจะมาจากการบอกเลาปากตอปาก หรอ การคนควาทางอนเตอรเนต เปนส าคญ 4.4.2 แนวทางการเชอมโยงตามความสนใจ จากการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยว ส าหรบผสงอายพบวา ในพนทภาคเหนอตอนบนนนสามารถสรางความเชอมโยงของหวงโซอปทาน ไดตามความสนใจของนกทองเทยว โดยสามารถ แบงออกเปน 9 ดาน คอ

1) การทองเทยวเชงเกษตร (Agricultural tourism) 2) การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical tourism) 3) การทองเทยวเชงธรรมะ และ ศาสนา (Religion-based tourism) 4) การทองเทยวเชงสขภาพ (Health tourism) 5) การทองเทยวเชงผจญภย (Adventure tourism) 6) การทองเทยวเชงธรรมชาต (Natural-based tourism) 7) การทองเทยวเชงกฬา และ นนทนาการ (Sport tourism) 8) การทองเทยวเชงการเรยนร สงแปลกใหม (Learning-based tourism) 9) การทองเทยวเชงวฒนธรรม (Cultural tourism)

99

แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน ตามความสนใจ (9Theme 7Re) มดงน (ตารางท 4.24) ตารางท 4.24: แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอ

ตอนบน ตามความสนใจ

ความสนใจ ชอเสนทาง (ตวอยาง) พนทศกษา ตวอยาง กจกรรม / แหลงทองเทยว

1 เกษตร Chilling @ ลานนา: ชม ชม ชอบ

เชยงใหม เชยงราย สวนสตอเบอร ชมชาเพอสขภาพ

โครงการหลวง

2 ประวตศาสตร ยอนประวตศาสตร มาตราลานนา สถาปตยกรรมพนถน

เชยงใหม ล าพน นาน ล าปาง

ตามรอย เกจ

เชน ครบา ฯ

เสนทางเดนทพ พระนเรศวร

เสนทางอารยธรรม,

พญามงราย พระนางจาม

เทว เจาดารารศม

3 ธรรมะ มวนกาย สบายใจ สไตลลานนา

เชยงใหม เชยงราย นาน

นงสมาธ วปสสนา

สกการะ ๙ วดมงคล

วดขาว บานด า ไรเชญตะวน

4 สขภาพ เทยวสนก สขภาพด ทลานนา เชยงใหม เชยงราย แพร นวด สปา โยคะ

5 ผจญภย ลยสดมนส พนธเกาเกา @ ลานนา

เชยงใหม เชยงราย แพร ปนผา เขา เดนปา ปนจกรยาน

6 ธรรมชาต ลานนาเขยว เทยวไมเบอ เชยงใหม เชยงราย แพร ดนก ชมกลวยไม สวนพฤกษศาสตร

7 กฬา บนเทง นนทนาการ

แอวลานนา กฬามนส เชยงใหม เชยงราย แพร กอลฟ ฟอนเจง คาราโอเกะ

ลลาศ ไทเกก

8 เรยนร สงใหม เปดโลกใหม สไตลลานนา เชยงใหม นาน ล าปาง เชยงราย

ครวลานนา Creativity

ศลปะลานนา

9 วฒนธรรม ทองมนตตรา ลานนาไทย เชยงใหม นาน

ของทระลก การแสดง ชมชน

100

รปท 4.7: โครงสรางแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวตามความสนใจ

ทง 9 ดาน

4.4.3 แนวทางการประเมนผลการด าเนนการของหวงโซอปทานเพอการทองเทยวเพอผสงอาย (7 ส.)

ปจจยหลกในการสรางความเชอมโยงการทองเทยวหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอายนน จ าเปนทจะตองวางแนวทางในการประเมนการด าเนนงาน เพอใหมการพฒนาไดตรงจด โดยในการศกษาไดทบทวนแนวทางการประเมนตามเนอหาในบทท 2 อยางไรกตามแนวทางการประเมนหวงโซอปทานนนมรายละเอยดและความซบซอนทสง (Minzter, 2000; Piboonrungroj, 2013) ดงนนเพอใหมการประยกตใชแนวทางการประเมนกบชมชนไดสะดวกมากขน คณะวจยจงไดมการพฒนาแนวทางในการประเมนหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอาย ทงหมด 7 ดาน และ เพอใหสามารถน าไปประยกตใชไดงายจงตงชอวา 7ส. ดงน (1) สวย (2) สะอาด (3) สะดวก (4) สงบ (5) สบาย (6) สนก (7) สขใจ โดย ในแตละดานนนมค านยาม ก าหนดไวดงน โดยในเปาหมายของการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย (7 ส. For สว.) โดยใหคะแนนความส าคญและการประเมนโดยทมวจย (Likert 1-10) หรอ อาจจะเปน Likert1-5 หรอ 1-7 ขนอยกบความสะดวกของผทใชตวชวดน และผทจะประเมนหวงโซอปทาน

101

ตารางท 4.25: แนวทางการประเมนการจดการและความรวมมอในการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

ท ประเดน ค าอธบาย

1 สะอาด ความสะอาดของแหลงทองเทยว หรอ บรการดานการทองเทยวนนมความส าคญอยางยงส าหรบการทองเทยวผสงอาย ความสะอาดนนครอบคลมถงความสะอาดของอปกรณทใชในการเตรยมสนคาและบรการรวมทงความสะอาดของผทใหบรการ

2 สะดวก ความงายในการเขาถงแหลงทองเทยว การเดนทางภายในแหลงทองเทยว การเขาถงบรการการทองเทยวตาง ๆ

3 สงบ ส าหรบการทองเทยวทเนนการพกผอน หรอการรกษา มงเนนการลดความรบกวนทางดานเสยง วสยทศน และกลนรบกวน

4 สบาย สงอ านวยความสะดวกในการเดนทาง พกผอน บรรยากาศในการเดนทางพกผอน

5 สนก กจกรรมสนทนาการทสรางความสนกสนาน สรางความสขใหกบนกทองเทยว

6 สวย สถานททองเทยว ทพก อาหารมความสวยงาม ทศนยภาพทนามอง

7 สขใจ ความประทบใจในภาพรวม รวมทงแตละกจกรรมในการทองเทยว

4.4.4 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

ตาม Club55 Project: 7R@Lanna - Refresh, Retreat, Retain, and Re-educate 1) Recall ยอนอดต วนวานยงหวานอย 2) Refresh สรางความสดชนใหกบชวต 3) Recreation พกกายสบายใจ 4) Recover ฟนฟสขภาพ 5) Retreat สบายใจดวยธรรมะ 6) Retain รวมอนรกษ 7) Re-learn เรยนรสงใหมๆ เพมความสดใสใหชวต

4.4.5 แนวทางการบรณาการ 7ส. (การประเมน) และ 7 Re (Theme)

โดยในการพฒนาใหการออกแบบความเชอมโยงของหวงโซอปทานตาม Theme การทองเทยว และการประเมนผลการด าเนนการนน จะตองมการบรณาการเชอมโยงกน เพราะในแตละ Theme มจดมงหมาย เปาหมาย และ ความส าคญในการพฒนาทตางกน ดงนนทางคณะวจยจงพฒนา 7x7 Matrix เพอเปนกรอบในการเสนอแนะแนวทางการพฒนาสรางความเชอมโยงหวงโซอปทาน ดงตารางตอไปน (ตารางท 4.26)

102

ตารางท 4.26: ตวอยางการประเมนแนวทางการพฒนาการเชอมโยง: The 7x7 Tourism Supply Chain Matrix (7Re x 7ส)

สวย สะอาด สะดวก สงบ สบาย สนก สขใจ

Recall

Refresh

Recreation

Recover

Retreat

Retain

Re-learn

หมายเหต ด ดมาก ยอดเยยม

จากตารางขนตนจะเหนไดวาในแตละ theme (7Re) นน จะมระดบของเปาหมายใน 7ส. ทตางกน เชน ใน Theme Recall นน "สขใจ" จะมความส าคญมากทสด รองลงมาคอ "สวย" ในขณะเดยวกน Theme Re-learn นน "สนก" จะส าคญทสด ดงนนผประกอบการ และผทก าหนดนโยบายในการพฒนานน สามารถวางแนวทางในการพฒนาลอตาม Matrix นได อยางไรกตามระดบของความส าคญใน 7x7 Matrix นนสามารถปรบปรงเปลยนแปลงไดหากปจจยมความเปลยนแปลง 4.4.6 การวเคราะหมลคาเพมในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอ การวเคราะหมลคาเพมในหวงโซอปทานการทองเทยว วดจากมลคาทแตละสมาชกในหวงโซอปทานไดสรางเพมขน โดยเกดจากกระบวนการตางๆ เชน แปรรป หรอเคลอนยาย ในการทองเทยวนนอาจจะเปนการสรางความพงพอใจดวยการใหบรการเชนกน ดงนนแนวทางการวเคราะหมลคาเพมนนสามารถท าไดโดยการเปรยบเทยบราคาสนคาทองเทยวทเพมขนเมอสมาชกในหวงโซอปทานเขามามสวนรวม และในการวจยนจะศกษาองคประกอบของสนคาทองเทยวทเหมาะสมกบนกทองเทยวสงอายโดยแบงออกเปนรปแบบการทองเทยวตางๆ และจ าแนกสมาชกในหวงโซอปทานการทองเทยวและประมาณการตามขอมลจากการสมภาษณ โดยสดสวนของมลคาเพมทสมาชกไดรบจากรปแบบการทองเทยวประเภทตางๆ สามารถสรปไดดงตารางตอไปน (ตารางท4.24)

103

ตารางท 4.27: แสดงสดสวนของมลคาเพมในหวงโซอปทาน

ท รปแบบการทองเทยว มลคาสนคา

ทองเทยว

แหลงทองเทยว

ทพก น าเทยว อาหาร รกษาโรค

ของทระลก

1 เกษตร

2 ประวตศาสตร

3 ธรรมะ

4 สขภาพ

5 ผจญภย

6 ธรรมชาต

7 กฬา บนเทง นนทนาการ

8 เรยนรสงใหม

9 วฒนธรรม

ทมา: วเคราะหจากการประมาณการดวยขอมลใน SCAAN Model *** หมายเหต: จ านวน ทมากกวาแสดงถงมลคาเพมทมากกวา จากการวเคราะหมลคาเพมในหวงโซอปทานการทองเทยวผสงอายขนตนน พบวา แตละกลมตลาดตางใหมลคาเพมใหแตละสมาชกทแตกตางกน โดยทวไปแลวกจกรรมทใกลชดกบนกทองเทยวมากกวาจะใหมลคาเพมทมากกวา ดงนนกจกรรมทเกยวของกบสขภาพจงมมลคาทสงกวากจกรรมทางวฒนธรรม อยางไรกตามมไดหมายความวากจกรรมทางวฒนธรรมจะไมมความส าคญเปนสงทจะสรางความรสกและความประทบใจทดตอนกทองเทยวได และอาจจะเปนสงทชกจงใหนกทองเทยวมความผกพนกบสถานททองเทยวไดมากขน ซงมผลตอการออแบบจ าลองธรกจ 4.4.7 การน าเสนอแบบจ าลองทางธรกจ (Business Model) จากการวเคราะหระดบของมลคาเพมในหวงโซอปทานการทองเทยวแลว เราสามารถน าเสนอ Business Model ตามแนวทางของ Terry Hill’s Order winner และ Market Qualifier ได โดย Market Qualifier (MQ) คอ องคประกอบทจะท าใหสนคาสามารถเขาสตลาดได order winner คอ องคประกอบทจะชวยใหสนคาสามารถขายได และ เปนองคประกอบทมศกยภาพในการสรางความแตกตางในอนาคต และ ? คอ องคประกอบทยงไมมแนวทางแนชดอาจจะเปนองคประกอบทส าคญหรอไมกไดแลวแตบรบท ซงแนวทางการวางแผนธรกจตามองคประกอบของแตละรปแบบการทองเทยวสามารถสรปได ดงตารางท 4.28

104

ตารางท 4.28: แนวทางการวางแผนธรกจ

ท รปแบบการทองเทยว แหลงทองเทยว

ทพก น าเทยว อาหาร รกษาโรค

ของทระลก

1 เกษตร OW MQ MQ

2 ประวตศาสตร OW MQ

MQ

3 ธรรมะ OW ? MQ

4 สขภาพ MQ OW ? MQ OW

5 ผจญภย OW MQ MQ MQ

? 6 ธรรมชาต OW MQ

MQ

7 กฬา บนเทง นนทนาการ MQ MQ MQ MQ

8 เรยนรสงใหม MQ MQ MQ MQ OW

9 วฒนธรรม OW MQ OW

MQ

บทท 5 สรปผลการศกษา

สรปผลการศกษา “การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ดงตอไปน 5.1 สรปผลการศกษาพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอาย

5.1.1 พฤตกรรมการทองเทยวนกทองเทยวผสงอายชาวไทย ผลการศกษาจากการวเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถามพบวา นกทองเทยวผสงอายชาว

ไทยกลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 247 คน (รอยละ 61.3) มอายระหวาง 55-59 ป จ านวน 157 คน (รอยละ 39.0) นกทองเทยวผสงอายชาวไทยกลมตวอยางสวนใหญมระดบการศกษาปรญญาตรจ านวน 127 คน (รอยละ 31.5) มอาชพปจจบนเปนผเกษยณอายจ านวน 156 คน (รอยละ 38.7) มรายไดจากการประกอบอาชพหารายไดจ านวน 217 คน (รอยละ 53.8) รายไดเฉลยตอเดอนไดระหวาง 10,001-30,000 บาทตอเดอน จ านวน 124 คน (รอยละ 30.8) นกทองเทยวผสงอายชาวไทยกลมตวอยางสวนใหญ ไมมปญหาเรองสขภาพจ านวน 204 คน (รอยละ 50.6) ปญหาสขภาพทพบ ความดนโลหตสงจ านวน 103 คน (รอยละ 25.6) ปญหาสขภาพทเปนอยไมเปนอปสรรคตอการทองเทยว เพราะมยา/อปกรณเครองชวยไวประจ าตวเมอไปเทยว จ านวน 188 คน (รอยละ 46.7)

ผลการศกษาจากการว เคราะหพฤตกรรมการทองเทยวจากแบบสอบถามพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวไทยกลมตวอยางสวนใหญจ านวน366 คน (รอยละ 90.8) ชอบการทองเทยวและจ านวนความถในการทองเทยวปละ 2-3 ครง จ านวน 131 คน (รอยละ 32.5) ขณะทชอบทองเทยวในประเทศจ านวน 328 คน (รอยละ 81.4) นกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญมวตถประสงคในการทองเทยวเพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย/จตใจ จ านวน 236 คน (รอยละ 58.6) และมระยะเวลาในการทองเทยว 1-3 วน จ านวน 212 คน (รอยละ 52.6) อกทงชอบทองเทยวชวงเทศกาลประเพณ จ านวน 169 คน (รอยละ 41.9) และเลอกทองเทยวในทกฤดกาล จ านวน 181 คน (รอยละ 44.9) โดยสวนใหญไปเทยวกบลกหลาน/ญาตพนอง/คนในครอบครว จ านวน 291 คน (รอยละ 72.2) นกทองเทยวผสงอายชาวไทยกลมตวอยางสวนใหญ ชนชอบกจกรรมการทองเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) จ านวน 322 คน (รอยละ 79.9) และลกหลาน/ญาต/คนในครอบครวหาขอมลเปนผจดการวางแผนในการทองเทยวให จ านวน 233 คน (รอยละ 55.3) ซงการวางแผนทองเทยวแตละครงตองการทราบขอมลทวไปเกยวกบสถานท จ านวน 298 คน (รอยละ 73.9) พบวานกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญ ใหความส าคญกบการจดบรการเรองอาหารเพอสขภาพ จ านวน 233 คน (รอยละ 55.3) ขณะทโปรแกรมการทองเทยว ควรเนนการพกผอน เชนเทยวครงวน จ านวน 189 คน (รอยละ 46.9) ส าหรบพาหนะเดนทาง ควรมการขนลงสะดวก (พนไมสง ประต กวางฯ) จ านวน 272 คน (รอยละ 67.5) และควรมการขนลงทพกสะดวก (มลฟต อยชนลาง มทางลาดฯ) รวมไปถงในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย เปนจ านวน 227 คน (รอยละ 56.3) เมอพจารณาถง

106

การบรการดานความปลอดภย ควรมเจาหนาทน าเทยวมความรดานการปฐมพยาบาล จ านวน 274 คน (จ านวน 68.0) และกลมตวอยางสวนใหญอยากใหมการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนตควรมรปแบบทแสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ จ านวน 180 คน (รอยละ 44.7) และอยากใหเวบไซตการทองเทยวผสงอายสอสาร/โตตอบ/ตอบสนอง ดวยการออกแบบใหสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share) คดเปนจ านวน 166 คน (รอยละ 41.2)

5.1.2 พฤตกรรมการทองเทยวนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต

ผลการศกษาจากการวเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถามพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตกลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชายจ านวน 134 คน (รอยละ 54.7) มอายระหวาง 55-59 ป จ านวน 86 คน (รอยละ 35.1) นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตกลมตวอยางสวนใหญมระดบการศกษาปรญญาตรจ านวน 120 คน (รอยละ 49.0) สวนใหญเปนผ เกษยณอายจ านวน 128 คน (รอยละ 52.2) และมรายไดจากเงนบ านาญจ านวน 134 คน (รอยละ 45.3) โดยมรายไดเฉลยตอเดอนไดระหวาง 30,000-50,000 บาทตอเดอน จ านวน 120 คน (รอยละ 49.0) นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญ ไมมปญหาเรองสขภาพจ านวน 177 คน (รอยละ 72.2) ขณะทปญหาสขภาพสวนใหญทพบ ไดแก ความดนโลหตสงจ านวน 36 คน (รอยละ 14.7) แตมองวาปญหาสขภาพทเปนอยไมเปนอปสรรคในการทองเทยว คดเปนจ านวน 160 คน (รอยละ 65.3)

ผลการศกษาจากการว เคราะหพฤตกรรมการทองเทยวจากแบบสอบถามพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญ ชนชอบในการทองเทยวจ านวนถง 233 คน (รอยละ 95.1) มความถในการทองเทยวปละ 1 ครง จ านวน 112 คน (รอยละ 45.7) และชอบทองเทยวตางประเทศจ านวน 141 คน (รอยละ 57.6) โดยนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญมวตถประสงคในการทองเทยวเพอชนชมธรรมชาตและภมทศนทสวยงาม จ านวน 152 คน (รอยละ 62.0) และมระยะเวลาในการทองเทยว 8-15 วน จ านวน 81 คน (รอยละ 33.1) นกทองเทยวตางชาตยงชอบเทยวชวงเทศกาลประเพณ จ านวน 130 คน (รอยละ 53.1) และเดนทางทองเทยวชอบเทยวในทกฤดกาล จ านวน 92 คน (รอยละ 37.6) สวนใหญไปเทยวกบคสมรส จ านวน 126 คน (รอยละ 51.4) ซงกจกรรมการทองเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) เปนกจกรรมทนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญเลอกในการทองเทยวจ านวนถง 201 คน (รอยละ 82.0) สวนใหญนกทองเทยวและคสมรสเปนผจดการในการหาขอมลและวางแผนการทองเทยว จ านวน 162 คน (รอยละ 66.1) ซงการวางแผนทองเทยวแตละครงตองการทราบขอมลทวไปเกยวกบสถานท จ านวน 156 คน (รอยละ 63.7) โดยอาศยการคนหาหรอตดตอขอมลจากเวบไซตทองเทยว จ านวน 144 คน (รอยละ 58.8) และนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต ใหความส าคญกบการจดบรการเรองอาหารทองถน จ านวน 132 คน (รอยละ 53.9) อกทงเหนวาโปรแกรมการทองเทยว ควรเนนการพกผอน เชนเทยวครงวน จ านวน 99 คน (รอยละ 40.4) และสวนใหญตองการพาหนะเดนทางทเบาะนงไมแขงกระดาง จ านวน 122 คน (รอยละ 49.8) ตองการทพกแรมทมการขนลงสะดวก คอ มลฟต อยชนลาง มทางลาดฯ รวมไปถงในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย จ านวน 125 คน (รอยละ 51.0) ดานบรการดานความปลอดภย

107

นกทองเทยวเหนวาควรมเจาหนาทน าเทยวมความรดานการปฐมพยาบาล จ านวน 127 คน (จ านวน 51.8) และทายสดผสงอายชาวตางชาตสวนใหญ อยากใหการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนตมรปแบบทแสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ จ านวน 155 คน (รอยละ 63.3) และอยากใหเวบไซตการทองเทยวผสงอายสอสาร/โตตอบ/ตอบสนอง ดวยการออกแบบทสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share) จ านวน 129 คน (รอยละ 52.7)

5.1.3 สงทตองเตรยมการจากการจดทวรผสงอาย - ตองม TAG Bag มากกวา 1 ใบ เพราะปกตผสงอายจะมกระเปาสมภาระมากกวา 1

ใบ - ควรชแจงเรองเวลาในแตละจดวาจะตองใชเวลาเทาไหร ผจดสามารถปรบตารางเวลา

ตามสงทนาสนใจได แตตองมการวงเลบในตวก าหนดการเพอใหผทรงคณวฒ / ผสงอายไมเกดความรสกขดใจ

- ส าหรบรถตทจะใหบรการผทรงคณวฒ/ผสงอายตองมบนไดหรอเกาอเพอความสะดวกในการเหยยบลงรถ

- ส าหรบอาหารกลาง ซงมจดเดนของอาหารทองถนหลายอยาง ทมผดแลควรทจะแนะน าอาหารทเปนจดเดนของทางราน วธการปรง ซงเปนการผนวกวถชวตของคนพนถนกบการกนอย

- การท ากจกรรมอะไรตางๆ ในระหวางการเดนทางตองมการนดหมายเวลาใหชดเจน เพอจะไดไมเปนการสรางความล าบากใจใหกบผทรงคณวฒ/ผสงอาย

- กอนการเดนทางจะตองมวธการทกทายกนในรถเพอสรางความสมพนธ ลดชองวาง เพราะผสงอายมกจะมอตตาคอนขางสง (ซงภาพกวางอาจจะเปนปญหาหากผจดไมมวธการด าเนนการ) อกทงควรตองมการอธบายวาในรถมการใหบรการอะไรบาง แนะน าโปรแกรม สถานทไหนทมความนาสนใจ ตงแตตนทาง จนถงปลายทาง

- เมอรถมาถงทพกหรอถงสถานททองเทยวตางๆ ทมดแลผทรงคณวฒ/ผสงอายตองคอยสอบถาม คอยยนบรการผทรงคณวฒ/ผสงอายเพอปองกนอบตเหตทอาจจะเกดได

- อยากใหมเวลาพกกอนไปอกสถานทหนง ซงถอวาเปนสงส าคญมากส าหรบผสงอาย โปรแกรมทวรตามสถานทตางๆ

- การจดโปรแกรม ใหเผอเวลาในการเยยมชมแตละสถานทใหมาก - เสยง/ภาษาของมคคเทศกทใหบรการรถรางชดเจนด มการอธบายสถานททนาสนใจ

แตควรจะปรบในสวนของเสอทใสนาจะเปนเสอผาฝายมากกวาทจะเปนเสอยด - ควรมแบบสอบถามในแตละจด เชน รานอาหาร โรงแรม สถานททองเทยว ฯลฯ เพอ

จะไดมขอมลทเพมเตมเพอน าไปสการแกไข ปรบปรงในแตละจด - ผจดควรสรางความรสกเชงบวกใหกบผทรงคณวฒ/ผสงอาย ทงในสวนของการน า

เทยว การดแลเอาใจใส

108

- ในการน าชมสถานททองเทยวตางๆ ตองมการอธบายรากเงามากหวาแคภาพลกษณภายนอก ควรเนนประวตศาสตร ผนวกกบวถชวตความเชอและคณคาของสถานท

- โปรแกรมการทวรครงน เหมาะสมส าหรบคนทเพงเคยไป จงหวดนานเปนครงแรก เพราะโปรแกรมจะเปนลกษณะทรปสนๆ ถาผทรงคณวฒ/ผสงอายทานใดสนใจจดไหนกจะมการบนทกไวเพอจะไดกลบมาลงลกในการทองเทยวครงตอไป

- การจดโปรแกรมตางๆ ส าหรบผสงอายควรทจะใชตารางนาฬกาชวตมาเปนตวตง - ผสงอายทเหมาะกบการทองเทยวในลกษณะนคอ เปนผสงอายทคอนขางจะมรางกาย

ทแขงแรง มก าลง ตดเพอ ตดสงคม

โรงแรมทพก - เตยงในหองพกควรจะมลกษณะเปน 2 เตยง (ส าคญมาก) เพราะผสงอายจะเปนวยท

นอนหลบยาก และยงถาตองนอนคกบคนทไมไดสนทดวยแลว ยอมสงผลตอการนอนและความสะดวก

- ควรมการแจงเรองหองพกใหกบผทรงคณวฒ/ผสงอายทราบกอน รวมทงอธบายเรองเตยงวาเปนแบบค แบบเดยว จดทตงของโรงแรม ฯลฯ

- ผจดควรศกษาขอมลของโรงแรมเพอจะไดสะดวกกบผสงอาย ตองมแสงสวางในสวนของหองพกมากกวาเพราะไมสะดวกกบผสงอาย ขนบนไดมหลายขนไมเหมาะทจะใหผสงอายพกชนบน

5.2 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว 5.2.1 แนวทางการเชอมโยงดานขอมลขาวสาร แหลงขอมลหลกทเปนจดเรมตนในการหาขอมลการทองเทยวแหลงหนงนนคอนตยสารส าหรบผสงอาย จากการสมภาษณพบวาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายนนสวนใหญไดรบขาวสารจากนตยสารทเจาะกลมผสงอาย ซงนตยสารเหลานไดรบความนยมจากผสงอายอยางมากโดยเฉพาะในตางประเทศ นตยสารเฉพาะส าหรบผสงอายนนเปนปจจยส าคญในสวนของ Information flow ในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย อยางไรกตามพบวาในประเทศไทยนน ยงไมมนตยสารดงกลาวมากเทาทควร การไหลเวยนของขอมลนนมกจะมาจากการบอกเลาปากตอปาก หรอ การคนควาทางอนเตอรเนต เปนส าคญ 5.2.2 แนวทางการเชอมโยงตามความสนใจ จากการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยว ส าหรบผสงอายพบวา ในพนทภาคเหนอตอนบนนนสามารถสรางความเชอมโยงของหวงโซอปทาน ไดตามความสนใจของนกทองเทยว โดยสามารถ แบงออกเปน 9 ดาน คอ

109

แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน ตามความสนใจ (9Theme 7Re และ Club 55) มดงน (ตารางท 5-1) ตารางท 5.1: แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอ

ตอนบน ตามความสนใจ (9Theme 7Re และ Club 55)

ความสนใจ ชอเสนทาง (ตวอยาง) พนทศกษา ตวอยาง กจกรรม / แหลงทองเทยว

1 เกษตร Chilling @ ลานนา: ชม ชม ชอบ

เชยงใหม เชยงราย สวนสตอเบอร ชมชาเพอสขภาพ

โครงการหลวง

2 ประวตศาสตร ยอนประวตศาสตร มาตราลานนา สถาปตยกรรมพนถน

เชยงใหม ล าพน นาน ล าปาง

ตามรอย เกจ

เชน ครบา ฯ

เสนทางเดนทพ

พระนเรศวร

เสนทางอารยธรรม,

พญามงราย พระนางจาม

เทว เจาดารารศม

3 ธรรมะ มวนกาย สบายใจ สไตลลานนา เชยงใหม เชยงราย นาน

นงสมาธ วปสสนา

สกการะ ๙ วดมงคล

วดขาว บานด า ไรเชญตะวน

4 สขภาพ เทยวสนก สขภาพด ทลานนา เชยงใหม เชยงราย แพร

นวด สปา โยคะ

5 ผจญภย ลยสดมนส พนธเกาเกา @ ลานนา

เชยงใหม เชยงราย แพร

ปนผา เขา เดนปา ปนจกรยาน

6 ธรรมชาต ลานนาเขยว เทยวไมเบอ เชยงใหม เชยงราย แพร

ดนก ชมกลวยไม สวนพฤกษศาสตร

7 กฬา บนเทง นนทนาการ

แอวลานนา กฬามนส เชยงใหม เชยงราย แพร

กอลฟ ฟอนเจง คาราโอเกะ

ลลาศ ไทเกก

8 เรยนร สงใหม เปดโลกใหม สไตลลานนา เชยงใหม นาน ล าปาง เชยงราย

ครวลานนา Creativity

ศลปะลานนา

9 วฒนธรรม ทองมนตตรา ลานนาไทย เชยงใหม นาน ของทระลก การแสดง ชมชน

110

5.2.3 แนวทางการประเมนผลการด าเนนการของหวงโซอปทานเพอการทองเทยวเพอผสงอาย (7 ส.)

ปจจยหลกในการสรางความเชอมโยงการทองเทยวหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอายนน จ าเปนทจะตองวางแนวทางในการประเมนการด าเนนงาน เพอใหมการพฒนาไดตรงจด เพอใหมการประยกตใชแนวทางการประเมนกบชมชนไดสะดวกมากขน คณะวจยจงไดมการพฒนาแนวทางในการประเมนหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอาย ทงหมด 7 ดาน และเพอใหสามารถน าไปประยกตใชไดงายจงตงชอวา 7ส. ดงน (1) สวย (2) สะอาด (3) สะดวก (4) สงบ (5) สบาย (6) สนก (7) สขใจ โดยในเปาหมายของการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย (7 ส. For สว.) ใหคะแนนความส าคญและการประเมนโดยทมวจย (Likert 1-10) หรอ อาจจะเปน Likert 1-5 หรอ 1-7 ขนอยกบความสะดวกของผทใชตวชวดน และผทจะประเมนหวงโซอปทาน

5.3. ขอเสนอแนะ

1. ควรมการจดประชม สมมนา อบรม เพอใหขอมล ความรเกยวกบแนวโนมการทองเทยวของตลาดผสงอาย หวงโซอปทานของการทองเทยวผสงอาย แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยว และการใหบรการ เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ซงพบวามผใหความสนใจในเรองการทองเทยวผสงอายมาก แตยงขาดแหลงขอมลในดานน

2. ควรมการจดท าคมอการจดการทองเทยวส าหรบผสงอาย เพอเผยแพรใหหนวยงาน องคกร ผประกอบการทเกยวของไดรบทราบแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

3. ควรมการด าเนนการวจยในเรองของการทองเทยว ส าหรบรองรบนกทองเทยวผสงอายในลกษณะอนๆ เชน การทองเทยวเชงสขภาพ โดยใหความรเกยวกบการดแลรกษาสขภาพรางกายและจตใจ และเนนเรองโภชนาการส าหรบผสงอายเปนพเศษ

บรรณานกรม กรวรรณ สงขกร และคณะ. 2554. การพฒนาแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย. เชยงใหม: สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม. การทองเทยวแหงประเทศไทย. มปป. เทยวทละกาว Slow Travel. กรงเทพฯ: การทองเทยวแหง ประเทศไทย. กลวรา สวรรณพมล. (2548). หลกการมคคเทศก. กรงเทพฯ: แสงดาว. คมสน สรยะ. 2548. เสนทางการทองเทยวของนกทองเทยวตางชาตในประเทศไทย. เชยงใหม:

สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม. ฉลองศร พมลสมพงศ. 2552. จรยธรรมการทองเทยว. วารสารเทคโนโลยภาคใต. 2 ( 3 ), 77-84. ณชาภา สายทอง และ ณกมล จนทรสม. 2557. แรงจงใจในการประกอบธรกจของผประกอบการ

บรเวณตลาดไท จงหวดปทมธาน. MOTIVATION IN BUSINESS SETTING OF ENTREPRENEURS IN THE AREA OF TALADTAI, PHATHUMTHANI. วารสารการเงน การลงทน การตลาด และการบรหารธรกจ. 4 (1), 234-258.

ปยะนช มเหวาพนธ. (ม.ป.ป.). ความเปนมาและความส าคญของการทองเทยว. ระบบออนไลน (แหลงทมา): https://chaisupar3.wordpress.com/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%8D (13 มกราคม 2558)

ทพกแรม. (2556). ระบบออนไลน (แหลงทมา): http://guru.sanook.com/2922/%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8

%9E%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1/ (13 มกราคม 2558)

ธนาคารเพอการสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย. 2555. การปรบตวของธรกจทองเทยวไทย...เพอใชประโยชนจาก AEC.

ธรกจน าเทยวกบงานมคคเทศก. (ม.ป.ป). ธรกจอาหารและเครองดม. ระบบออนไลน (แหลงทมา): http://writer.dek-

d.com/chitosemaru/story/viewlongc.php?id=575320&chapter=4 http://tourismindustrydpu002watcharawi.blogspot.com/2010/09/blog-

post.html (13 มกราคม 2558)

112

ไพรช พบลยรงโรจน. 2555. พจนานกรมการจดการและเศรษฐศาสตรวาดวยโลจสตกสและโซอปทาน (Dictionary of Logisitics and Supply Chain Management and Economics). [Online] http://pairach.com/supplychaindictionary/ (19 สงหาคม 2555).

_______. 2555. การจดการโซอปทานการทองเทยว คออะไร ?. แหลงทมา (ระบบออนไลน): http://pairach.com/category/supply-chain-management-2/page/2/ (17 สงหาคม 2555) ผจดการออนไลน. 2554. ททท. เปดทรป Senior Smile ครอบครวหรรษา พาพอแมเทยว.

แหลงทมา (ระบบออนไลน): http://www.manager.co.th/Travel/View News. aspx? NewsID=954000006 1090 (1 มถนายน 2554).

_______. . 2554. ก.ทองเทยว หนนพฒนามาตรฐานทวร-ไกด เนนความร-ทกษะ-จรรยาบรรณ. (ระบบออนไลน). แหลงทมา: http://www.manager.co.th/Travel/ ViewNews.aspx?NewsID=9540000016631. www.nic.go.th/gsic/uploadfile/Tourism-Hub.pdf. (9 กรกฎาคม 2557)

ภาวนา แกวแสงธรรม. 2553. เทยวเนบชา: Slow Tourism รนรมยระหวางการเดนทางบนโลกท หมนชา. กรงเทพฯ: ส านกพมพแพรว. มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน. (ม.ป.ป.). ธรกจในอตสาหกรรมทองเทยว. ระบบออนไลน (แหลงทมา): http://www.human.ubru.ac.th/2010/images/educationdocument/aj.kulawadee0 1/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%884.pdf (13 มกราคม 2558) มงสรรพ ขาวสอาด และ คณะ. 2550. โครงการพฒนาการอตสาหกรรมทองเทยวทยงยนในภมภาค

ลมแมน าโขง ปท 3: การเปรยบเทยบเชงโลจสตกส. เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

สมยศ วฒนากมลชยและเยาวลกษณ ยมออน. 2552. นกทองเทยวสงอาย: กลมทมศกยภาพส าหรบธรกจของการทองเทยว Senior Tourists: A Market with Potential for the Tourism Industry. วารสารปญญาภวฒน. 2(1), 95-103.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . 2547. ยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกส ของประเทศไทย. แหลงทมา (ระบบออนไลน): http://www. nesdb.go.th/national/competitiveness/attach/data31.pdf (22 พฤศจกายน 2549)

_______. 2549. รางแผนแมบทการพฒนาโลจสตกสของประเทศไทย. แหลงทมา (ระบบออนไลน) http://www.nesdb.go.th/national/competitiveness/attach/MasterPlan-Draft.pdf (22 พฤศจกายน 2549) _______. 2549. นยามการบรหารจดการโลจสตกส. แหลงทมา (ระบบออนไลน) http://www.nesdb.go.th/national/competitiveness/attach/data43.ppt (22 พฤศจกายน 2549)

113

ราณ อสชยกล. 2552. โครงการวจยเรอง การสงเสรมการทองเทยวผสงอายจากทวปยโรปสประเทศไทย. กรงเทพฯ: สถาบนวจยเพอการพฒนาการทองเทยวไทย ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

วารชต มธยมบรษ. 2554. แนวทางการพฒนาเสนทางการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย กรณศกษาพ นทรอบการไฟฟาฝายผลตแมเมาะ จงหวดล าปาง. พะเยา: มหาวทยาลย พะเยา. tourismatbuu, มปป. อตสาหกรรมการทองเทยว . แหลงทมา (ระบบออนไลน ) : https://tourismatbuu.wordpress.com/?s=%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%9 5%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A 3%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B9%88 %E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88 %E0%B8%A2%E0%B8%A7. (1 มกราคม 2555) Akkaranggoon, S. (2010). Supply Chain Management Practices in The Hotel Industry,

PhD thesis, University of Exeter. Alford, P. (2005). A framework for mapping and evaluating business process costs

in the tourism industry supply chain, in A. J. Frew, ed., ‘Information and communica- tion technologies in tourism’, Springer, Vienna.

Andreu, L., Aldás, J., Bigné, J. E. & Mattila, A. S. (2010). “An analysis of e-business adop- tion and its impact on relational quality in travel agency–supplier relationships”, Tourism Management 31(6), 777 – 787.

Banomyong, R., Basnet, C., Childerhouse, P., Deakins, E., Disney, S.M., Naim, M.M., Towill, D.R. (2005) Internationalising the Quick Scan Audit Methodology. 18Th International Conference of Production Research.

Bigné, J. E., Aldás, J. & Andreu, L. (2008). ‘B2b services: It adoption in travel agency supply chains’, Journal of Services Marketing 22(6), 454 – 464.

Chen, D. (2009). Innovation of tourism supply chain management, in ‘Management

of e-Commerce and e-Government, 2009. ICMECG ’09. International Conference on’, Nanchang, pp. 310– 313.

Chen, D. & Yi, P. (2010). Mode selection of tourism supply chain and its management innovation, in ‘E-Business and E-Government (ICEE), 2010 International Conference on’, Guangzhou, pp. 3388 – 3391.

114

Childerhouse, P. and Towill, D.R. (2011) "Effective supply chain research via the quick scan audit methodology", Supply Chain Management: An International Journal, 16 (1), pp. 5-10

CSCMP: Council of Supply Chain Management Professionals. 2006. Supply Chain Management and Logistics Definition. [Online] available: http://www.cscmp.org/Website/AboutCSCMP/Definitions/Definitions.asp (21November 2006) ore i , M. and Arsi , A.K. 2010. Tourism Logistic System - Conceptual

Considerations. 4th International Quality Conference, Center for Quality, Faculty of Mechanical Engineering, University of Kragujevac. pp. 57-62.

Font, X., Tapper, R., Schwartz, K. & Kornilaki, M. (2008). ‘Sustainable supply chain management in tourism’, Business Strategy and the Environment 17(4), 260–271.

Huang, G. Q., Chen, W., Song, H. & Zhang, X. (2010). ‘Game-theoretic study of the dy- namics of tourism supply chains for package holidays under quantity competition’, Tourism Economics 16(1), 197–216.

Huang, Y., Song, H., Huang, G. Q. & Lou, J. (2012). ‘A comparative study of tourism supply chains with quantity competition’, Journal of Travel Research In Press.

Ke, L. & Li-ying, W. (2010). Transformation of station and function of tourist attraction in china based on supply chain management theory, in ‘Management of e-Commerce and e-Government (ICMeCG), 2010 Fourth International Conference on’, Chengu, Sichuan, China.

Keating, B. (2009). ‘Managing ethics in the tourism supply chain: the case of chinese travel to australia’, International Journal of Tourism Research 11(4), 403–408.

Kotler, P., & Armstrong, G. 2006. Principles of Marketing. 11th Edition. New Jersey: Pearson Lemmetyinen, A. (2010). Coordination of cooperation in tourism business networks,

PhD thesis, Turku School of Economics, Turku. March, R. & Wilkinson, I. (2009). ‘Conceptual tools for evaluating tourism partner-

ships’, Tourism Management 30(3), 455 – 462. Muhcina, S. & Popovici, V. (2008). ‘Logistics and supply chain management in

tourism.pdf’, The logistics of merchandise 10(24), 122-132.

115

Murphy, J. & Smith, S. (2009). ‘Chefs and suppliers: An exploratory look at supply chain issues in an upscale restaurant alliance’, International Journal of Hospitality Management 28(2), 212 – 220.

Naim M. M., Childerhouse P., Disney S. M. and Towill, D. R., (2002) A Supply Chain Diagnostic Methodology Determining the Vector of Change, Computers and Industrial Engineering, 2002, 43, pp. 135-157.

Shader,J. and Maznevski.M. 2006. Building the Right Networks for Business Performance. IMD 132, March.

Schwartz, K., Tapper, R. & Font, X. (2008). ‘A sustainable supply chain management framework for tour operators’, Journal of Sustainable Tourism 16(3), 298–314.

Tapper, R. & Font, X. (2004). Tourism supply chains: Report of a desk research project for the travel foundation, Report of a desk research project for the travel foundation, Leeds Metropolitan University, Environment Business & Development Group.

Page, S. J. (2009). Tourism Management: Managing for Change, thrid edn, Elsevier, London. Piboonrungroj, P. (2008) Developing Quick Scan Audit Methodology for the

Service Industries. A MSc dissertation. Cardiff University, United Kingdom. _______. (2009). Methodological implications of the research design in tourism

supply chain collaboration, in ‘18th EDAMBA Summer Academy’, European Doctoral Programmes Association in Management and Business Administration, Sorèze, France.

Rusko, R. T., Kylänen, M. & Saari, R. (2009). ‘Supply chain in tourism destinations: the case of levi resort in finnish lapland’, International Journal of Tourism Research 11(1), 71–87.

Véronneau, S. & Roy, J. (2009). ‘Global service supply chains: An empirical study of current practices and challenges of a cruise line corporation’, Tourism Management 30(1), 128–139.

Yan, J. & Hong, L. (2011). The studies on construction of tourism supply chain focusing on network supplier as the core, in ‘2011 International Conference on E -Business and E -Go ernment (ICEE)’.

Yang, L., Li, B. & Lan, W. (2009). Tourism supply chain cooperative trust dominated by travel agency in china, in ‘2009 International Conference on Management of e-Commerce and e-Go ernment’, Vol. 0, IEEE Computer Society, Los Alamitos, CA, USA, pp. 318–321.

116

Yang, S., Huang, G. Q., Song, H. & Liang, L. (2009). ‘Game-theoretic approach to com- petition dynamics in tourism supply chains’, Journal of Travel Research 47(4), 425– 439.

Yilmaz, Y. and Bititci, U. (2005). Performance measurement in the value chain: manufacturing v. tourism. International Journal of Productivity and Performance Management 55(5), pp. 371-389.

Zhang, Y. & Murphy, P. (2009). ‘Supply-chain considerations in marketing underdeveloped regional destinations: A case study of chinese tourism to the goldfields region of victoria’, Tourism Management 30(2), 278 – 287.

Zhang, X., Song, H. & Huang, G. Q. (2009). ‘Tourism supply chain management: A new research agenda’, Tourism Management 30(3), 345–358.

117

ภาคผนวก ก

สถตนกทองเทยว

สญญาเลขท RDG5650032 แผนงาน “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” โครงการยอย 1 “การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ตารางท 2-2.3 จ านวนนกทองเทยวผสงอายทเขามาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2541 - 2555

จ ำนวน (คน)

ป พ.ศ.

จ านวนรวมนกทองเทยว

ตางชาตทงหมด

แยก 55 - 64 ป แยก 65 ปขนไป รวมผสงอาย

55 ปขนไป

รอยละของนกทองเทยว

ทงหมด จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2541 7,764,930 826,902 70.63 343,930 29.37 1,170,903 15.08

2542 8,580,329 945,459 70.18 401,698 29.82 1,347,227 15.70

2543

9,508,623

996,057

70.02

426,439

29.98

1,422,566 14.96

2544

10,061,950

1,060,440

70.55

442,756

29.45

1,503,267 14.94

2545

10,799,067

1,228,238

71.78

482,890

28.22

1,711,128 15.85

2546

10,004,453

1,178,155

73.18

431,718

26.82

1,609,946 16.09

2547

11,650,703

1,373,279

74.64

466,599

25.36

1,839,953 15.79

2548

11,516,936

1,348,016

74.83

453,326

25.17

1,801,417 15.64

2549

13,821,802

1,583,504

74.71

536,171

25.29

2,119,750 15.34

2550

14,464,228 1,663,221

73.62

595,940

26.38

2,259,235 15.62

2551 14,584,220 2,718,785 60.71 1,759,277 39.29 4,478,123 30.71

2552

14,149,841 1,634,889

74.02

573,901

25.98

2,208,864 15.61

2553

15,936,400 1,893,874

75.47

615,645

24.53

2,509,594 15.75

2554

19,230,470

2,119,860

73.95

746,943

26.05

2,866,877 14.91

119

ตารางท 2-2.3 (ตอ) จ านวนนกทองเทยวผสงอายทเขามาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2541 - 2555

จ ำนวน (คน)

ป พ.ศ.

จ านวนรวมนกทองเทยว

ตางชาตทงหมด

แยก 55 - 64 ป แยก 65 ปขนไป รวมผสงอาย

55 ปขนไป

รอยละของนกทองเทยว

ทงหมด จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 2555 22,353,903 2,604,599 70.83 1,072,504 29.17 3,677,174 16.45

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2545 - 2550 และ กรมการทองเทยว, 2551 - 2555 ตารางท 2-2.4 จ านวนนกทองเทยวผสงอาย จ าแนกเปนประเทศในAsia และไมใชประเทศใน Asia

ป พ.ศ.

จ านวนรวม

Asia Non Asia

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2541 1,170,832 677,187 57.84 493,645 42.16

2542 1,347,157 806,871 59.89 540,286 40.11

2543 1,422,496 846,798 59.53 575,698 40.47

2544 1,503,196 877,369 58.37 625,827 41.63

2545 1,711,128 1,030,766 60.24 680,362 39.76

2546 1,609,873 985,180 61.20 624,693 38.80

2547 1,839,878 1,097,476 59.65 742,402 40.35

2548 1,801,342 1,051,741 58.39 749,601 41.61

2549 2,119,675 1,219,109 57.51 900,566 42.49

2550 2,259,161 1,222,579 54.12 1,036,582 45.88

2551 2,476,440 1,342,538 54.21 1,133,902 45.79

2552 2,208,790 1,108,642 50.19 1,100,148 49.81

2553 2,509,519 1,326,329 52.85 1,183,190 47.15

2554 2,866,803 1,716,747 59.88 1,150,056 40.12

2555 3,677,103 2,346,203 63.81 1,330,900 36.19

120

ตารางท 2-2.5 การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ.2541 – 2555

ล าดบ 2541 2542 2543 2544 2545

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน 1 Japan 189,051 Japan 207,022 Japan 232,776 Japan 223,331 Japan 259,051

2 Malaysia 139,935 Malaysia 166,464 Malaysia 160,277 Malaysia 170,774 Malaysia 211,965

3 China 94,340 China 130,382 U.S.A. 111,686 USA 115,750 USA 125,532

4 U.S.A. 74,412 U.S.A. 93,702 China 105,672 Taiwan 93,776 Korea 115,994

5 Germany 71,813 Germany 78,248 Taiwan 90,972 China 91,306 China 106,035

6 Singapore 71,317 UK. 74,289 Singapore 80,089 Korea 85,527 United

Kingdom 96,775

7 UK. 62,730 Taiwan 73,260 Germany 75,980 Singapore 83,915 Taiwan 90,992

8 Taiwan 58,988 Singapore 71,776 UK. 72,592 United

Kingdom 81,190 Singapore 90,257

9 Australia 48,660 Korea 56,457 Korea 70,532 Germany 79,341 Germany 83,310

10 France 46,824 Australia 46,485 Australia 46,628 Australia 60,609 Australia 59,193

121

ตารางท 2-2.5 (ตอ) การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ.2541 - 2555

ล าดบ 2546 2547 2548 2549 2550

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน 1 Japan 234,655 Japan 274,551 Japan 288,001 Japan 315,965 Japan 302,688

2 Malaysia 223,182 Malaysia 220,495 Malaysia 232,494 Malaysia 256,441 Malaysia 250,869

3 USA 113,220 USA 139,811 USA 144,565 USA 156,250 USA 160,942

4 Korea 103,606 Korea 134,203 UK. 118,608 Korea 155,303 Korea 156,229

5 UK. 98,936 UK. 109,918 Korea 105,295 UK. 129,120 UK. 139,371

6 Singapore 87,720 China 100,247 Singapore 92,604 China 116,363 Australia 114,045

7 China 84,111 Singapore 90,992 Germany 83,925 Singapore 98,582 China 110,024

8 Germany 74,635 Germany 89,408 China 81,390 Germany 94,904 Germany 104,413

9 Taiwan 74,375 Taiwan 77,045 Australia 73,697 Australia 89,892 Singapore 99,495

10 Hong Kong 65,619 Australia 68,369 Taiwan 48,635 Taiwan 64,494 Sweden 75,089

122

ตารางท 2-2.5 (ตอ) การจดอนดบ 10 ประเทศแรกทมนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยป พ.ศ.2541 – 2555

ล าดบ 2551 2552 2553 2554 2555

ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน ประเทศ จ านวน

1 Malaysia 352,836 Japan 250,366 Malaysia 294,261 Malaysia 492,863 Malaysia 643,305

2 Japan 282,788 Malaysia 209,902 Japan 268,664 Japan 260,268 Japan 348,471

3 U.S.A. 166,213 United

Kingdom 150,829 U.S.A. 154,008 China 159,332 China 314,752

4 UK. 154,241 U.S.A. 147,238 UK. 150,476 Australia 155,617 Laos 197,417

5 Korea 150,192 Australia 127,355 Australia 149,341 Laos 151,493 Australia 176,999

6 Australia 142,623 Germany 111,853 China 120,054 U.S.A. 148,185 U.S.A. 176,503

7 China 120,825 China 102,059 Germany 117,262 Korea 135,320 Korea 168,100

8 Germany 109,148 Laos 88,882 Korea 114,902 UK. 130,584 Singapore 145,642

9 France 77,940 Korea 79,208 Laos 108,041 Singapore 108,069 UK. 143,732

10 Laos 77,790 Singapore 74,871 Singapore 82,783 Germany 98,674 Germany 112,815 ทมา: กรมการทองเทยว, 2555.

123

ตารางท 3.1 วธการประเมนหวงโซอปทานแบบ Quick SCAAN® หรอ 1D-SCAAN®

ขนท เวลา กจกรรม ระยะเวลา เครองมอ 1 นอกสถานท รางโครงสรางหวงโซอปทาน

ขององคกรทจะเขาไปประเมน Off-site Value stream mapping, Process

mapping, Seeing the whole map 2 นอกสถานท จดตงทม 1d-SCAAN. Off-site ประกอบดวยผเชยวชาญ 1. โลจสตกส

2. ซพพลายเชน 3. การทองเทยว 3 9:00-9:45 น. น าเสนอวธการ 1d-SCAAN. 1 ชวโมง 3.1 น าเสนอวธการ 1d-SCAAN. 30 นาท สไลด (ppt, pdf) และ/หรอ บอรด 3.2 ถาม ตอบขอสงสยเกยวกบ 1d-SCAAN. 15 นาท 4 10:00-12:00 น. จดท าแผนภาพกระบวนการหวงโซอปทาน

4.1 ระบบทบาทในหวงโซอปทาน 4.2 ระบสนคาและบรการหลก 2 ประเภท

2 ชวโมง แบง 3 ทม เพอเกบขอมลโครงสราง supply chain

ส าหรบแตละสนคาและบรการหลก - ระบวตถดบทใช และ ซพพลายเออร - ระบบลกคาส าหรบสนคาหลกนน ๆ

4.ก) ทม “Post it” (2 คน) 4.ข) ทม White Board (1 คน) 4.ค) ทมแบบฟอม (1 คน)

12:00 - 12:30 น. ---------------------------------------- พกเทยง ----------------------------------------

124

ตารางท 3.1 (ตอ) วธการประเมนหวงโซอปทานแบบ Quick SCAAN® หรอ 1D-SCAAN®

ขนท เวลา กจกรรม ระยะเวลา เครองมอ 5 12:30 - 13:30 น. ทม 1d-SCAAN.ประชมรวม สรปงชวงเชา 1 ชวโมง ระบขอมลททง 3 ทมตองการเพมเตม 6 13:30 – 15:30 น. ส ารวจกระบวนการท างาน ณ สถานทจรง

6.1 ระบขนตอนการปฏบตงานหลก 6.2 สงเกตระบบโลจสตกสและการด าเนนการ 6.3 สอบถามขอมลเพมเตมระหวางการส ารวจ กบ พนกงานและเจาหนาท ณ สถานทจรง

2 ชวโมง แบบฟอรมบนทกขอมลดงน 6.ก) ทม “Post it” (2 คน) 6.ข) ทม White Board (1 คน) 6.ค) ทมแบบฟอม (1 คน)

15:30 – 16:00 น. ---------------------------------------- พก ---------------------------------------- 7 16:00 – 16:30 น. สรปผลลพธ

7.1 แผนผงหวงโซอปทาน 7.2 กระบวนขนตอนการปฏบตงานภายใน 7.3 สรปปญหาขอเสนอแนะ

1 ชวโมง ทปรกษาแบงออกเปน 2 ทม 7.ก) ทม สรปแผนผงซพพลายเชน 7.ข) ทม น าเสนอปญหาและขอเสนอ แนะ

8 16:30 – 17:00 น. น าเสนอผลการศกษาแกผประกอบการ 30 นาท รบฟงขอเสนอแนะ ตอบค าถาม 9 17:00 – 18:00 น.

(หรอ นอกสถานท) ทม 1d-SCAAN.ประชมสรปงาน 30 นาท รวบรวมขอมลเพอเขยนรายงาน 1d-

SCAAN. 10 นอกสถานท เขยนรายงาน สรปขอมล รายงานรปเลม แฟมขอมล และ DVD รวม 8 ชวโมง

125

ตารางท 3.2 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

ความสนใจ ชอเสนทาง จงหวด กจกรรม

เกษตร Chilling @ ลานนา ชม ชม ชอบ เชยงใหม เชยงราย

สวนสตรอเบอร ชมชาสขภาพ โครงการหลวง กลวยไมลานนา

ประวตศาสตร ยอนประวตศาสตร มาตราลานนา

สถาปตยกรรมพนถน เชยงใหม ล าพน

นาน ตามรอยเกจ

เสนทางเดนทพพระนเรศวร

เสนทางอารยะธรรม (พญามงราย พระนางจาม

เทว เจาดารารศม คมตางๆ พพธภณฑ

ธรรมะ มวนกาย สบายใจ สไตลลานนา เชยงใหม เชยงราย

นงสมาธ วปสสนา สกการะ 9 วดมงคล วดขาว บานด า ไรเชญตะวน วดงาม อารามสวย รวย

ความสข

สขภาพ เทยวสนก สขภาพด ทลานนา เชยงใหม เชยงราย

นวด สปา โยคะ ดทอกซ

ผจญภย ลยสดมนส พนธเกา เกา @ ลานนา เชยงใหม เชยงราย

ปนผา เขา เดนปา ปนจกรยาน ลองแพ

ธรรมชาต ลานนาเขยว เทยวไมเบอ เชยงใหม เชยงราย

ดนก ชมกลวยไม สวนพฤกษศาสตร สองสตว

กฬา บนเทง นนทนาการ

แอวลานนา กฬามนส เชยงใหม เชยงราย

กอลฟ ฟองเจง ไทเกก ลลาศ คาราโอเกะ ปนจกรยาน

เรยนรสงใหม เปดโลกใหม สไตลลานนา เชยงใหม นาน

ล าปาง เชยงราย ครวลานนา Creativity ศลปะลานนา

ภมปญญาทองถน หตถกรรม สงทอ

126

ตารางท 3.2 (ตอ) แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

ความสนใจ ชอเสนทาง จงหวด กจกรรม

วฒนธรรม ทองมนตตรา ลานนาไทย เชยงใหม นาน ของทระลก การแสดง ชมชน เทศกาล ประเพณ

127

ตารางท 4.1 รายชอนตยสารทองเทยวทไดรบความนยมจากผสงอาย

ล าดบ ชอนตยสาร ลกษณะ URL 1 AARP The Magazine Magazine for people 50 and over. Editorial topics

include money and fnance, work and retirement, health and ftness, travel, and essays.

http://www.aarpmagazine.org/

2 AgeVenture News reports on longevity health research and retirement lifestyle trends.

http://www.demko.com/

3 Best Places In The World To Retire

Credible on-line information about retiring overseas. http://bestplacesintheworldtoretire.com/

4 Carepoint Daily senior living news, free retirement home directory, information and resources, for and about seniors in the USA.

http://www.carepoint.net/content/

5 Celebration Publication that provides seniors in the Dallas (U.S.) area with fun information, senior events, travel and educational programs.

http://www.celebrationmagazine.com/

6 The Oldie The aim was to produce an antidote to youth culture but, more importantly, a magazine with emphasis on good writing, humour and quality illustration.

http://www.the.oldie.magazine.co.uk/

128

ตารางท 4.2 สรปเสนทางการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน (ลานนา)

ล าดบท จงหวด บรษท ประเภท แหลงทองเทยว ทพก น าเทยว อาหาร รกษา ของทระลก

1 เชยงใหม Care Centre Chiang Mai ทพก

2 เชยงใหม McKean Institute สถาน พยาบาล

3 เชยงราย โฮมสเตยดอยแมสะลอง โฮมสเตย

4 นาน วดภมนทร ชมชน

5 เชยงใหม รานโจลฟารม ของทระลก

6 เชยงใหม แสตนดารดทวร น าเทยว

7 เชยงใหม เวยงกมกาม แหลงทองเทยว

8 เชยงราย ค าธนารสอรท ทพก

129

ภาคผนวก ข SCAAN Model

130

SCAAN Model

SCAAN Model เปนเครองมอทไดรบการพฒนาและปรบปรงเพอใชศกษาหวงโซอปทานในโครงการน โดยมโครงสรางทเรยกวา IDEAL ตามรายละเอยดดงน 6.1 SCAAN® Structure: The IDEAL supply chain planning

(1) Identify: customer value อธบายภาพรวมททางจะเขาไปท าการวจยแกบรษท เพอใหทางบรษทไดรบประโยชนในการท าวจยระบบโครงสรางของบรษท โดยกลมบรษทจะไดเขาใจถงระบบโครงสรางตางๆ ของบรษทตงแตการสงซอวตถดบ การปฏบตงาน ตลอดจนถงการสงออกถงลกคา วาแตละขนตอนเปนอยางไร ใชเวลาเทาไหร ใชคนในการท างานกคน และควรมการแกไขตรงจดใดเพอเพมประสทธภาพแกตวบรษทเอง และปรบใหระบบการท างานใหสอดคลองกบกลยทธของบรษท การสงเสรมจดแขงใหดขนและแกไขจดออนของบรษทใหมประสทธภาพเพมขน เพอมงสเปาหมายและความส าเรจของบรษทไดอยางรวดเรว (2) Design: supply chain structure according to the value ออกแบบแผนงานคราวๆ โดยการหาขอมลของตวบรษทดวยตนเองกอน หรออาจจะใชประสบการณในการยกตวอยาง เกยวกบระบบ supply chain ของบรษท เพอน าเสนอใหแก

131

บรษทฟงคราวๆเพอความเขาใจ ตงแตการสงซอสนคา การปฏบตงาน จนกระทงการสงสนคาและบรการใหแกลกคา โดยอาจจะยกตวอยางสนคาหรอบรการของบรษทนนๆ หนงอยาง เพอท าใหบรษทเขาใจไดงายขน พรอมกบบอกถงมลคาทบรษทจะไดรบหากรวามจดบกพรองและท าการแกไขเพอลดตนทนในการผลตลง (3) Extract: processes and players in the supply chain การเจาะลกถงกระบวนการขนตอนการปฏบตงาน(จากขอทแลว) โดยอาจสมมตวามจดหนงในกระบวนการท างานททางบรษทควรแกไขหรอตองการท าการแกไข กจะท าการเจาะลกขอมลตรงจดนนๆโดยการเกบขอมลอยางละเอยดเปนขนตอนตางๆ ในการท างาน วางานแตละขนตอนจะใชเวลาเทาไร ใชคนกคน ระยะทางเทาไร เปนตน เพอน ามาวเคราะหแกไขใหไดมาซ งจดมงหมายหรอทศทางตามทบรษทตองการ โดยแตละบรษทอาจจะมจดประสงคทตองการแกไขระบบการปฏบตงานทไมเหมอนกน โดยสามารถแยกจดประสงคทบรษทตองการแกไขใหดขนไดดงน

1. ความนาเชอถอ: บรษทตองการมความสามารถในการท างานเพมขนเพอมระบบปฏบตงานทด ปลอดภยตอบคลากร และสงแวดลอม มการผลตสนคาทมคณภาพในปรมาณทเหมาะสมเพอสรางความปลอดภยใหแกผบรโภคและสรางผลตอบแทนใหแกเจาของหรอผถอหนไดด

2. การตอบสนอง: บรษทตองการความเรวและความมประสทธภาพในการปฏบตงาน เมอมการสงซอสนคาหรอบรการจากลกคาของบรษท เพอใหมการจดจ าหนายไดตรงตามเวลาและปรมาณทลกคาตองการ และสนคามคณภาพตรงตามความตองการของลกคา

3. ความคลองแคลว: บรษทตองการใหตวบรษทเองมการปรบตวและตอบสนองตอปจจยภายนอกทมากระทบไดอยางรวดเรว อยางเชน วกฤตเศรษฐกจ วกฤตการเมอง ภยธรรมชาตตางๆ เปนตน

4. ตนทน: บรษทตองการลดตนทน ไมวาจะเปน กระบวนการท างาน การจางแรงงาน วตถดบ คาขนสง เปนตน

5. สนทรพย: บรษทตองการปรบกลยทธการบรหารสนทรพยและการบรหารจดการกบสนทรพยทม เชน บรหารสนคาในstock การไดประโยชนตางๆจากสนทรพยทม(ROA) หรอเปนการใหสนเชอตางๆแกลกคา เปนตน

6.2 SCAAN® Procedure: The 7S Method กระบวนการของ SCAAN Model สามารถแบงออกเปน 7 ขนตอน (7S) ดงน (1) Sketch the supply chain members

132

การวางแผนเพอออกแบบโครงสรางของระบบ Supply Chain ตงแตการสงซอ การปฏบตงาน จนถงการสงมอบสนคาใหแกลกคา โดยจะเปนการวาดแผนภาพโครงสรางระบบ Supply Chain ของบรษท และเชอมโยงความสมพนธระหวาง Supplier และ Demand เขากบบรษท และออกแบบโครงสรางและเชอมโยงความสมพนธของวธการผลตสนคาของบรษท และเกบรายละเอยดขอมลตางๆเพอน ามาวเคราะหใหตรงตามวตถประสงคทบรษทตองการดงน

1) Source: กระบวนการสงสนคาจาก Supplier วามขนตอนการสงซออยางไร โดยวธใด มจดสงมาอยางไร โดยวธใด ใชเวลานานเทาไร มการสงซอบอยเพยงใด เปนตน 2) Make: บรษทมวธการผลตสนคาและบรการอยางไร มขนตอนใดบาง ใชเวลาเทาไร ใชคนกคน ตงแตเรมจนถงวธการการก าจดของเสย เมอเกดการผลตสนคาหรอบรการทผดพลาด 3) Deliver: กระบวนการเกบรกษาสนคาและบรการ วามขนตอนอยางไร และการไหลเขาออกของสนคาและบรการใชเวลากวน จนถงการสงสนคาและบรการใหแกลกคา วามขนตอนใดบาง ใชเวลาเทาไร ใชคนกคน ใชการขนสงใหแกลกคาโดยวธใดบาง ระยะเวลาเทาไร ตลอดจนถงเมอมการสงซอจากลกคา บรษทไดมการตอบสนองตอการสงซอนนรวดเรวเพยงใดจนถงการสงสนคาใหแกลกคา 4) Recover: เมอมการตคนสนคาหรอบรการทเสยหายหรอสนคาหรอบรการไมตรงตามการสงซอ บรษทมวธการและขนตอนการจดการอยางไร ตลอดจนถงการเกบขอมลถงเหตผลการคนและความตองการของการตคน และการจดสงคนวาใชเวลานานเทาไร และโดยวธใด

(2) Skim the supply chain layer การตรวจสอบ Supply Chain ของบรษท โดยการดคราวๆวาสวนใดมปญหาและควรแกไข หรอจะเปนสวนททางบรษทรองขอมากได (3) Scan the supply chain flow เมอทราบแลววาสวนตองการแกไข กจะท าการดรายละเอยดตางๆวาขนตอนคราวๆเปนอยางไร ศกษารายละเอยดและเกบขอมลตรงสวนทตองการแกไขใหไดมากทสด (4) Scope the supply chain boundary เมอศกษาขอมลรายละเอยดขนตอนตางๆแลวจงท าการเจาะลกปญหา โดยการท าแผนภาพโครงสรางขนตอนการปฏบตการของสวนทตองการแกไข โดยระบขนตอนการปฏบตงานอยางละเอยด ทงจ านวนคน เวลาทใช และสถานททใชวามระยะหางจากจดตางๆของการปฏบตงานเปนอยางไร หรอจะใช Flow Chart ชวยอธบายขนตอนตางๆ กได เพอจะไดน ามาวเคราะหในขนตอนตอไป

133

(5) Scale the supply chain performance (SCAAN) matrix เมอไดขอมลทงหมดมาแลวน ามาท าการวเคราะห โดยใช Process Mapping โดยระบขนตอนกระบวนการปฏบตงานตางๆ ของบรษท โดยใชสญลกษณเพอแสดงขนตอนตางๆ ไว ไดแก การกระท า (Operations) การตรวจสอบ (Inspection) การเคลอนยาย (Transport) การจดเกบ (Inventory) และการรอเวลา (Delay) และระบเวลาทใช ระยะทาง และจ านวนพนกงาน ในแตละขนตอน (6) Scarify the supply chain weakest link น า Process Mapping ทไดมาประมวลผล จะท าใหทราบวาแตละขนตอนเปนอยางไรบาง เวลาทใชไปเปนอยางไร โดยสงทท าใหเกดตนทนของกระบวนการตางๆ ทส าคญคอ การรอเวลา รองลงมาคอ การเคลอนยาย รองลงมาคอ การจดเกบสนคาและการตรวจสอบ ซงทงหมดทกลาวมาจะท าใหเกดตนทนการปฏบต งานทงดานประสทธภาพและตวเงนเพมขน สวนกระบวนการของการกระท า (Operations) นน จะชวยเพมมลคาใหแกสนคา สดทายแลวจ าเปนทจะตองปรบปรงขนตอนการปฏบตการโดยลดขนตอนทไมจ าเปนออกไปและท าใหเกดการกระท า (Operations) ใหมากทสดเพอเพมมลคาเพมใหแกสนคานนเอง (7) School the supply chain manager น าการวเคราะหทไดนนเสนอใหแกบรษทและรวมกนเสนอวธการปรบปรงแกไขใหเขากบความสามารถของบรษท และท าการสรปผลวาหากมการแกไขโดยวธทท าการตกลงกนจะสามารถลดขนตอนตางๆ ไดอยางไร สามารถลดจ านวนพนกงาน เวลา ระยะทางทใชไดเทาไร และสามารถเพมมลคาเพมไดมากนอยขนาดไหน เพอใหไดมาซงความส าเรจของบรษท

6.3 SCAAN® Performance: The Triple ERAs (ERA3s) Matrix เปาหมายหลกของการวเคราะหโลจสตกสและซพพลายเชนกเพอการพฒนา และการพฒนาจะเกดขนไดนน จ าเปนจะตองมการวดผลทดเสยกอน ดงค ากลาวทวา "ทานจะพฒนาในสงททานวดผลไดเทานน" ในสวนนไดอธบาย10 ตวชวดส าหรบการประเมนผลทางดานโลจสตกสและซพพลายเชนดงน ประเดน เปาหมาย วตถประสงค

1 Efficiency cost to serve สามารถลดตนทนของการผลตสนคาและบรการ ซงท าใหการผลตสนคาและบรการมประสทธภาพยงขน

2 Effectiveness Success ท าใหบรษทสามารถปฏบตงานไดในทศทางตามกลยทธทวางไว และมงสเปาหมายทวางไว ท าใหไดมาซงความส าเรจ

3 Effluence Smooth flow ท าใหบรษทมขนตอนการผลตสนคาและบรการทมประสทธภาพยงขน มขนตอนทไมยงยาก สะดวก เรยบงาย ท าใหพนกงานม

134

ประเดน เปาหมาย วตถประสงค

ความเครยดจากการท างานลดนอยลง

4 Responsiveness Quick response

ท าใหบรษทมความสามารถตอบสนองตอการสงซอของลกคาในแตละครงไดอยางมประสทธภาพและรวดเรว เพอใหมการจดจ าหนายไดตรงตามเวลาและปรมาณทลกคาตองการ และสนคามคณภาพตรงตามความตองการของลกคา

5 Resilience bounce back ท าใหบรษทมศกยภาพเพมขน เมอมการประสบกบวกฤตทมากระทบจากภายนอก สามารถฟนตวกลบมาด าเนนงานไดตามปกตอยางรวดเรว

6 Resistance to risks and uncertainties

ท าใหบรษทมความแขงแกรงเพมขน พรอมทจะเผชญกบความเสยงและความไมแนนอนในดานตางๆ ทงภยธรรมชาต เศรษฐกจและการเมอง เปนตน

7 Agility to the change ท าใหบรษทสามารถปรบตวกบการเปลยนแปลงกบผลทจะมากระทบจากภายนอกไดดขน มความพรอมทจะรบมอกบวกฤตตางๆ ทงภยธรรมชาต ระบบเศรษฐกจและการเมอง เปนตน

8 Alignment seamlessly in the supply chain

ท าใหบรษทอยในต าแหนงทตง ทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย เพอเพมประสทธภาพแกบรษทในการเพมยอดขายสนคาและบรการ

9 Supply Chain Adaptability

to the new environment

ท าใหบรษทมความสามารถทจะปรบตวเขากบสงแวดลอมใหมๆ ได เชน การเปดบรษทสาขาตางๆ เพมขน ในตางจงหวด หรอตางประเทศ เพอลดความเสยงจากจากการลงทนเมอเปดสาขาใหม เพราะบรษทมประสทธภาพการปฏบตงานดขน

10 Supply Chain Sustainability

last long ท าใหบรษทมความมนคงในการประกอบธรกจเพมขน เพราะมกระบวนการปฏบตงานทมประสทธภาพเพมขนและมตนทนทลดลง ท าใหมความสามารถในการแขงขนเพมขน และท าใหบรษทมความมนคงยงยนเพมขน

โดยกจกรรมของ SCAAN Model นนไดปรบปรงพฒนาจาก Service Quick SCAAN ทพฒนาโดย (Piboonrungroj, 2008) โดยเปนแนวทางการเกบขอมลในระดบหวงโซอปทานไดอยางมประสทธภาพ โดย ขนตอน หรอ SCAAN Step จะมระยะเวลาเพยง 1 วนเทานน โดยมรายละเอยดดงน

135

ขนท เวลา กจกรรม ระยะเวล

า เครองมอ

1 นอกสถานท รางโครงสรางหวงโซอปทาน ขององคกรทจะเขาไปประเมน

Off-site Value stream mapping, Process mapping, Seeing the whole map

2 นอกสถานท จดตงทมQuick SCAAN Off-site ทมประกอบดวยผเชยวชาญดงน 1. โลจสตกส 2. ซพพลายเชน 2. อตสาหกรรมนน 3. หวหนาทม

3 9:00-9:45 น. น าเสนอวธการQuick SCAAN 1ชวโมง 3.1 น าเสนอวธการQuick SCAAN (30 นาท) สไลด (ppt, pdf) และ/หรอ บอรด 3.2ถาม ตอบขอสงสยเกยวกบQuick SCAAN (15 นาท) 4 10:00-12:00 น. จดท าแผนภาพกระบวนการหวงโซอปทาน

4.1 ระบบทบาทในหวงโซอปทาน 4.2 ระบสนคาและบรการหลก 2 ประเภท

2ชวโมง แบง 3 ทม เพอเกบขอมลโครงสราง supply chain

ส าหรบแตละสนคาและบรการหลก - ระบวตถดบทใช และ ซพพลายเออร - ระบบลกคาส าหรบสนคาหลกนน ๆ

4.ก) ทม “Post it” (2คน) 4.ข) ทม White Board (1คน) 4.ค) ทมแบบฟอม (1คน)

12:00 - 12:30 น. –----------------------------- พกเทยง –----------------------------- 5 12:30 - 13:30 น. ทม Quick SCAANประชมรวม สรปงชวงเชา 1 ชวโมง ระบขอมลททง 3 ทมตองการเพมเตม 6 13:30 – 15:30 น. ส ารวจกระบวนการท างาน ณ สถานทจรง

6.1 ระบขนตอนการปฏบตงานหลก 6.2 สงเกตระบบโลจสตกสและการด าเนนการ 6.3 สอบถามขอมลเพมเตมระหวางการส ารวจ กบ พนกงานและเจาหนาท ณ สถานทจรง

2ชวโมง แบบฟอรมบนทกขอมลดงน 6.ก) ทม SC Sticky Post x 2คน 6.ข) ทม SC Viz Board x 1คน 6.ค) ทม SC Data Form x 1คน

15:30 – 16:00 น. –----------------------------- พก –----------------------------- 7 16:00 – 16:30 น. สรปผลลพธ

7.1 แผนผงหวงโซอปทาน 7.2กระบวนขนตอนการปฏบตงานภายใน 7.3 สรปปญหาขอเสนอแนะ

1ชวโมง

ทปรกษาแบงออกเปน 2 ทม 7.ก) ทม สรปแผนผงซพพลายเชน 7.ข) ทม น าเสนอปญหาและขอเสนอแนะ

8 16:30 – 17:00 น. น าเสนอผลการศกษาแกผประกอบการ 30 นาท รบฟงขอเสนอแนะ ตอบค าถาม 9 17:00 – 18:00 น.

(หรอ นอกสถานท) ทม Quick SCAAN ประชมสรปงาน 30 นาท รวบรวมขอมลเพอเขยนรายงาน

Quick SCAAN 10 นอกสถานท เขยนรายงาน สรปขอมล และ ดจตอล รายงานรปเลม แฟมขอมล และ

memory stick (thumb drive) รวม 8 ชวโมง

หมายเหต: SCAAN Steps ถกพฒนามาจาก Quick Scan Audit Methodology (QSAM) version ของ Piboonrungroj (2008) เพอศกษาโครงสรางของ Supply Chainโดยลดเวลาทใชในการเขาไปเกบขอมลในสถานทจรงจาก 5 วนเหลอเพยง 1 วนเทานน

136

ภาคผนวก ค ฐานขอมลการส ารวจบรการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

137

ฐานขอมลการส ารวจบรการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

แมวาโดยทวไปแลวธรกจทองเทยวจะยนดตอนรบนกทองเทยวสงอาย อยางไรกตามสวนใหญแลวธรกจเหลานไมไดมการเตรยมพรอมทจะดแลนกทองเทยวสงอายโดยเฉพาะ ในสวนนจงเปนการรวบรวมรายชอธรกจทองเทยวทเนนใหบรการนกทองเทยวสงอายเปนพเศษ โดยอยในพนทภาคเหนอตอนบน และจดท าเปนฐานขอมล ดงตารางท 1 ตารางท 1 ฐานขอมลธรกจทองเทยวส าหรบผสงอาย

ท แหลง/บรการทองเทยว

ประเภท บรการพเศษ จงหวด หมายเหต

1 พระต าหนกภพงคราชนเวศน

แหลงทองเทยว บรการรถไฟฟาน าเทยว (300 บาท/คน)

เชยงใหม http://www.bhubingpalace.org/

2 อทยานหลวงราช

พฤกษ

แหลงทองเทยว บรการรถไฟฟาน าเทยว (รถพวงและรถกอลฟ)

เชยงใหม ww.royalparkrajapruek.org/

3 ไนทซาฟาร แหลงทองเทยว มบรการนงรถชม (รถกอลฟ)

เชยงใหม http://www.bhubingpalace.org/

4 Senior Care Resort ทพก กจกรรมส าหรบผสงอาย เชยงใหม (แมรม)

https://www.facebook.com/seni

orcareresort

5 สถาบนแมคแคนเพอการฟนฟสภาพ

ทพก/รกษา บรการดานสขภาพ รกษาโรค

เชยงใหม http://www.mckean.or.th/en/ho

me/

6 Care Resort เชยงใหม ทพก รบออกแบบหองพกตามความตองการเฉพาะ

เนนความหรหรา

เชยงใหม http://www.careresortchiangmai.

com/thai/

7 วดปาดาราภรมย แหลงทองเทยว ไดรบคะแนนประเมนสงสด

เชยงใหม https://www.facebook.com/watphadarabhirom

8 เมองประวตศาสตร เวยงกมกาม

แหลงทองเทยว มรถไฟฟาและรถมาน าเทยว

เชยงใหม http://www.wiangkumkam.com/

9 วดภมนทร แหลงทองเทยว บรการทวรผสงอาย (พฒนาโดยโครงการยอย

ท 3)

นาน https://www.facebook.com/senior.tourism.thaila

nd

138

ท แหลง/บรการทองเทยว

ประเภท บรการพเศษ จงหวด หมายเหต

10 พนทรอบการไฟฟาฝยาผลตแมเมาะ

แหลงทองเทยว พฒนาโดย กฟผ. รวมกบ ม.นดา

ล าปาง http://tar.thailis.or.th/bitstream/123456789/561/1/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%A2%2020.pdf

11 วดเชยงมน แหลงทองเทยว หองน าคนพการ/ผสงอาย เชยงใหม ขาดปายบอกทาง

12 วดตนเกวน แหลงทองเทยว วดมขนาดเลก พนทเรยบไมลาดชนมาก

อ าเภอหางดง จงหวด

เชยงใหม

ควรมทจบทางลาด

13 สวนพฤกษศาสตรสมเดจพระนางเจาสรก

ต

แหลงทองเทยว มรถไฟฟาบรการ มทางลาดสแหลง

ทองเทยว

อาเภอแมรมจงหวด

เชยงใหม

www.qsbg.org/ ยงขาดทจอดรถคน

พการ

14 นาพรอนสนก าแพง แหลงทองเทยว มวลลแชรส ารอง หองน าส าหรบผสงอาย

อ าเภอแมออน จงหวด

เชยงใหม

ควรมพนกงานดแลผสงอาย

15 ศนยการเรยนรการพฒนาหวยฮองไคร

แหลงทองเทยว ก าลงสรางหองน าส าหรบผสงอาย

อ าเภอดอยสะเกด จงหวด

เชยงใหม

www.hongkhrai.com

16 วนอทยานแหงชาตนาตก

บวตอง นาพเจดส

แหลงทองเทยว ก าลงปรบปรงหองน าส าหรบผสงอาย

อ าเภอแมแตงจงหวดเชยงใหม

http://park.dnp.go.th/visitor/nationparkshow.php?PTA_CODE=403

0

17 พพธภณฑพระพฆเนศ แหลงทองเทยว มทางลาดเขาแหลงทองเทยว

อ าเภอดอยหลอ จงหวด

เชยงใหม

http://www.siamganesh.com/stor

y04.html

139

ท แหลง/บรการทองเทยว

ประเภท บรการพเศษ จงหวด หมายเหต

18 อทยานแหงชาต

ดอยอนทนนท

แหลงทองเทยว มหองน าส าหรบผสงอาย อ าเภอจอมทอง จงหวf

เชยงใหม

http://dnp.go.th/parkreserve/asp/style1/default.asp?npid=1&lg=1

จากกการส ารวจตวอยางแหลงทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบนพบวา สวนใหญแหลงทองเทยวจะมเพยงการเตรยมหองน าและทางลาดส าหรบผสงอาย โดยแหลงทองเทยวทมการออกแบบส าหรบผสงอายโดยเฉพาะ หรอ การออกแบบส าหรบคนทกกลม (universal design) นนจะพบในแหลงทองเทยวทเปนทพก โดยเฉพาะแหลงทองเทยวมปรบรปแบบจาก สถานรกษาพยาบาลมาเปนทพกส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ส ารวจความเช อมโยงของการทองเทยวส าหรบผสงอายนนพบวาผเลนส าคญ (Key player) คอ ธรกจทพกเพราะเปนบรการทเชอมโยงบรการอน ๆ ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ดงนนการบรณาการความเชอมโยงของการทองเทยวส าหรบผสงอายนนควรมการพฒนาใหความรและสงเสรมการออกแบบการบรการส าหรบคนทงมวลหรอ universal design

ภาพท1 บรการรถชมสวนภายในอทยานหลวงราชพฤกษ

140

ภาพท2 แผนทแสดงอทยานหลวงราชพฤกษ

ภาพท3 บรการรถชมสวนภายในพระต าหนกภพงคราชนเวศน

ทมา: Blogang (URL=http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=rung-yod&month=10-2013&date=31&group=11&gblog=13)

141

ภาพท4 บรการพเศษส าหรบผสงอาย ณ สถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพ

ภาพท 5 บรการแกนกทองเทยวผสงอาย ทงระยะสนและยาวท Care Resort Chiang Mai

142

ภาคผนวก ง แบบสอบถามภาษาไทย

143

สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม 239 ถนนหวยแกว ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม

โทร: 0 5394 2571, 0 5394 2568 โทรสาร: 0 5389 2649 E-mail: korawana@hotmail.com

เรยน ผตอบแบบสอบถาม

ดวยโครงสรางประชากรของประเทศไทยรวมทงประเทศอนๆ ทวโลก มสดสวนของ ผทมอาย 55 ปขนไป เปนจ านวนเพมสงขนทกป จนกลาวไดวาสงคมโลกในอนาคตเปนสงคมผสงอาย ดงนน จงมความส าคญอยางยงในการทจะตองจดเตรยมกจกรรมและสงบรการทเหมาะสมส าหรบผสงอาย ซงกจกรรมการทองเทยวเปนกจกรรมหนงทมความส าคญทงตอการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายและการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ดงนน สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม จงไดจดท าแผนงานวจย “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอนรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ซงไดรบการสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต โดยแผนงานดงกลาวมวตถประสงคเพอศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว จดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรหารและการจดการทองเทยว และศกษาแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

สถาบนวจยสงคมฯ จงใครขอความอนเคราะหจากทานในการตอบแบบสอบถามน และขอขอบพระคณททานกรณาสละเวลาอนมคาในการตอบแบบสอบถามน

นางกรวรรณ สงขกร ผอ านวยการแผนงานวจยฯ

144

สวนท 1 ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย ………………..ป 3. ทอยปจจบน (จงหวด/ประเทศ) ..................................................... 4. ทานจบการศกษาระดบใด ต ากวามธยมศกษา มธยมศกษา. ปวช / ปวส. /อนปรญญา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

อนๆ(ระบ)......................................................... 5. ปจจบนทานท าอาชพอะไร เกษยณ (โปรดระบอาชพกอนเกษยณ) ........................................... นกวชาชพ / อาชพอสระ ( แพทย ทนายความ สถาปนก วศวกร ขายประกน ขายตรง ฯ) ธรกจสวนตว (คาขาย เจาของธรกจ เกษตรกรรม ฯ) รบจาง/ลกจาง อนๆ ระบ............................................................

6. ปจจบนทานมรายไดจากแหลงใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) เงนบ านาญ บตร/หลาน การประกอบอาชพหารายได คาเชา / ดอกเบย อนๆ ระบ.................................................................................

7. ทานมรายไดเฉลยตอเดอน นอยกวา 5,000 บาท 5,001 – 10,000 บาท 10,001 – 30,000 บาท 30,001 – 50,000 บาท มากกวา 50,000 บาท

8. ปจจบนทานมปญหาสขภาพหรอโรคประจ าตว หรอไม ไมมปญหา มปญหา (ระบทกปญหาททานม)

8.1 ปญหาสขภาพ ความดนโลหตสง โรคหวใจ ปญหาเกยวกบขอและกระดก ปญหาเกยวกบการไดยน ปญหาเกยวกบการมองเหน อนๆ ระบ............................................

8.2 ปญหาสขภาพหรอโรคประจ าตวททานเปนอย เปนอปสรรคในการทองเทยว หรอไม เปนอปสรรคมากท าใหไมอยากไปเทยว ไมเปนอปสรรค เพราะมยา / อปกรณหรอเครองชวย ไวประจ าตวเมอไปเทยว

แบบส ำรวจ พฤตกรรมกำรทองเทยวของผสงอำย

สถำบนวจยสงคม มหำวทยำลยเชยงใหม

No………………………………………………………………

ผเกบแบบสอบถาม………………………………

วนท...................................................

145

สวนท 2 พฤตกรรมการทองเทยว 9. ปกต ทานชอบทองเทยวหรอไปเยยมชมสถานทตาง ๆ หรอไม ไมชอบ ชอบ

10. วตถประสงคในการไปทองเทยวของทาน คออะไร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) เปนโอกาสทไดอยรวมกบลกหลานในบรรยากาศใหม ๆ เปนโอกาสทไดพดคยหรอหรอแลกเปลยนความคดเหนกบเพอนๆ ในวยเดยวกน เพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย / จตใจ เพอเรยนรและท าความเขาใจวถชวต /วฒนธรรม /ความเชอของชมชนหรอกลมชาตพนธอน ๆ เพอชนชมธรรมชาตและภมทศนทสวยงาม เพอแสวงหาชองทางท าธรกจใหม หรอแสวงหาสนคาใหม ๆ อนๆ ระบ.......................................................................

11. ทานชอบไปเทยวในประเทศ หรอตางประเทศ เทยวในประเทศ เพราะ.......................................................... เทยวตางประเทศ เพราะ.......................................................

12. ปกตทานใชเวลาไปเทยวแตละครงกวน ..............วน/ครง 13. ทานชอบไปเทยวชวงเวลาไหนมากทสด วนธรรมดา เพราะ................................................. วนเสาร– อาทตย / วนหยดนกขตฤกษ เพราะ................................................. ชวงเทศกาลประเพณ หรอวนหยดยาว เพราะ.................................................

14. ฤดไหนททานชอบไปเทยวมากทสด(ตอบเพยงขอเดยวททานชอบมากทสด) และเหตผลทชอบเทยวฤดนน ฤดรอน ฤดฝน ฤดหนาว ทกฤด เพราะ........................................................................................................................................................................

15. สวนใหญทานไปเทยวกบใคร ไปคนเดยว เพราะ........................................................................................ ไปกบคสมรส ไปกบลกหลาน /ญาตพนอง /คนในครอบครว ไปกบเพอนสนท อนๆ ระบ ................................................................

9.1 ทานไปทองเทยวบอยแคไหน ไมคอยไดไปเทยว เพราะ ........................................................................................ ปละ 1 ครง ปละ 2- 3 ครง ปละ 4 – 5 ครง มากกวา 5 ครงตอป หรอเกอบทกเดอน อนๆ ระบ............................................

146

16. กจกรรมททานชนชอบหรอตองจดใหมในรายการทองเทยว มอะไรบาง (เรยงล าดบจากมากไปนอยตงแต 1- 4) ชมธรรมชาต / สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไม ฯ ) ชมโบราณสถาน พพธภณฑ แหลงประวตศาสตรและโบราณคด อาคารหรอสถาปตยกรรมดงเดม ศกษาวถชวตชมชน(กจกรรมในชวตประจ าวน บาน/ทอยอาศย การเพาะปลก ภาษา ประเพณ ฯ) ชมการแสดงทางวฒนธรรม /รวมงานประเพณ พดคยกบคนในชมชนเกยวกบวถชวต ซอสนคาพนเมอง/หตถกรรมทองถน ซอสนคาในหางสรรพสนคาทม ชอเสยง กนอาหารทแนะน าวาอรอย และตองไปชม กนอาหารพนเมอง/อาหารทองถน ฝกเลนกฬา เชน ขมา พายเรอ ปนหนาผา ฯ สปา หรอนวดแผนไทย ฝกท าอาหารพนเมอง ฝกท างานหตถกรรมพนเมอง เยยมชมศาสนาสถาน ไหวพระ หรอสนทนาธรรม เรยนรหรอฝกสมาธ/วปสสนา รองเพลงคาราโอเกะ อนๆ ระบ..........................................

17. การไปทองเทยวของทาน สวนใหญใครเปนผจดการและวางแผนการทองเทยวใหทาน ทานหรอคสมรส หาขอมลและวางแผนการทองเทยวเอง เพอน ๆทจะไปเทยวดวยกนหาขอมลและวางแผนการทองเทยว ลกหลาน/ญาต /คนในครอบครวหาขอมลและวางแผนการทองเทยวให ตดตอบรษทน าเทยวและก าหนดรายการทองเทยวรวมกน เลอกซอรายการทองเทยวตามทบรษทน าเทยวเสนอขาย ไปตามรายการทองเทยวทผสนบสนน(อบต / เทศบาล/ หนวยงานฯ) จดไวบรการ อนๆ ระบ ......................................

18. การวางแผนการทองเทยวแตละครง ทานตองการทราบขอมลอะไรบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ขอมลทวไปเกยวกบสถานททองเทยว กจกรรมและสงทนาสนใจในสถานททองเทยว พาหนะทใชในการเดนทางทองเทยว สภาพถนนไปสสถานททองเทยว ระยะเวลาการเดนทางถงสถานททองเทยว สถานทพกแรม บรการรกษาพยาบาล กรณทอาจเกดเหตฉกเฉน สภาพอากาศ ชนด/ประเภทอาหารทมบรการ บรการน าเทยว/ โปรแกรมทองเทยวทม สงทควรปฏบตและไมควรปฏบตในสถานททองเทยว บรการดานความปลอดภยในสถานท ทองเทยว เวลาเปด-ปดการเขาชมสถานททองเทยว คาเขาชมสถานททองเทยว อนๆ ระบ..........................................

19. ปกตทานคนหาหรอตดตอหาขอมลเกยวกบแหลงทองเทยวจากทใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) บตรหลาน /ญาต เพอน /คนรจก วทย โทรทศน แผนพบ /ใบปลว / โปสเตอร นตยสารน าเทยว/ไกดบคส บรษทน าเทยว ศนยขอมลการทองเทยว เวบไซดทองเทยว (Website) แอพพลเคชนมอถอ (Mobile Application) อนๆ ระบ...........................................

147

20. ทานคดวา การจดบรการการทองเทยวใหผสงอายควรใหความส าคญกบเรองใดบางและอยางไร การบรการ ลกษณะการบรการทจดใหควรเปนอยางไร (กา √ ขอททานตองการ)

อาหาร อาหารเพอสขภาพ อาหารธรรมดา อาหารทองถน อนๆ ระบ..........................................

โปรแกรมหรอรายการทองเทยว

เนนการพกผอน เชน เทยวครงวน เนนการจบจายซอสนคา เนนเรยนรวฒนธรรม ประวตศาสตร วถชวต เนนกจกรรมเพอฟนฟสขภาพ อนๆ ระบ..........................................

พาหนะเดนทาง การขนลงสะดวก (พนรถไมสง ประตกวาง ฯ) เบาะนงไมแขงกระดาง มเครองมอ/อปกรณปฐมพยาบาลกรณฉกเฉน มเขมขดนรภยทกทนง มเครองมอ/อปกรณปองกนอบตภย /ไฟไหม อนๆ ระบ...................

ทพกแรม การขนลงทพกสะดวก (มลฟต อยชนลาง มทางลาด ฯ) ในหองพกมสงอ านวยความสะดวกททออกแบบส าหรบผสงอาย มหองน าทออกแบบอยางเหมาะสมกบผสงอาย ในบรเวณทพกแรมมสงบรการทออกแบบส าหรบผสงอาย มเครองมอ/อปกรณปฐมพยาบาลกรณฉกเฉน อนๆ ระบ..........................................

บรการดานความปลอดภย

เจาหนาทน าเทยวมความรดานการปฐมพยาบาล มการประกนอบตเหตการเดนทาง

อนๆ ระบ.......................................... อนๆ (ระบ) .....................

(ระบ) ................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

21. ปจจบน มการใชอนเตอรเนตอยางกวางขวาง ทานคดวา การน าเสนอขอมลการทองเทยวควรมรปแบบใด แสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ แสดงแผนทเสนทางคมนาคมและขอมลสงบรการตาง ๆ ในสถานททองเทยว แสดงขอมลกจกรรมการทองเทยวในรปแบบภาพ / VDO แสดงขอมลความคดเหนของผทเคยไปเทยวในสถานท ไมใชอนเตอรเนต อนๆ ระบ..........................................................................

22. ปจจบน นกทองเทยวมการสอสาร/แบงปน/แลกเปลยนประสบการณการทองเทยวระหวางกนผานระบบอนเตอรเนต ทานอยากใหเวบไซดการทองเทยวผสงอายสอสาร/โตตอบ/ตอบสนองทานอยางไร ออกแบบใหทานสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload/ Share) ออกแบบใหทานแสดงความคดเหนสวนบคคล (Status) ออกแบบใหทานแสดงความพงพอใจ (Like) ออกแบบใหทานมการแลกเปลยนความคดเหนกบนกทองเทยวคนอน ๆ (Comment) ออกแบบใหทานแบงปนขอมลสโซเชยลเนตเวรก (Share) ออกแบบใหทานสามารถแบงปนขอมล ในรปแบบ / VDO ผานเครอขายโซเซยลมเดย ไมใชอนเตอรเนต

-------- ขอบคณทใหความรวมมอ----------

148

ภาคผนวก จ แบบสอบถามภาษาองกฤษ

149

Part 1: General Information

1. Gender Male Female 2. Age ………..Years 3. Hometown (City/State-Country) ………………………………….. 4. Education

Lower than high school High school Diploma

Graduate Postgraduate

Others (Specify……………………………………….)

5. Occupation

Retired (Please specify the last occupation………………………………)

Professional/ independent (Doctor, Lawyer, Architecture, Engineer, Direct Sale etc. )

Self employed/ Owner

Employed

Others (Specify……………………………………..)

6. What is a source of your income?

Pension Family/son-daughter

My present job Rental/ Interest

Others (Specify……………………………………….)

7. Average monthly income

Less than 500 US Dollar 501- 1,000 US Dollar

1,001 – 1,500 US Dollar More than 1,500 US Dollar

8. Do you have any health problems?

No

Yes (If yes : what type of health problems?)

High blood pressure Heart condition

Orthopedic Disorders (muscles, bones and joints problems)

Hearing difficulties Sight impairment

9. Do you think any current health problems would affect you when travel?

Yes

Not exactly since I travel with appropriate medicine and medical kits

None of health problems

Questionnaire Senior Tourism Behavior

Social Research Institute, Chiang Mai University

No. …………………………………… ผเกบแบบสอบถาม.................................. วนท..........................................................

150

Part 2: Tourist Behaviour 10. Do you like travelling?

Yes

No (If no, how often do you travel?

Rarely Once a year

Several times year (2-3 times) 4-5 times a year

More than 5 times a year/ almost every month

Others (Specify……………………………………….)

11. Reasons of travel (Tick as appropriate)

Opportunity to get my family together within a new atmosphere

Opportunity to meet the person in the same age

Relaxation and rest

Learning life and culture

Visit natural place and attractions

Business reasons (Seeking for the business initiative and new products)

Others (Specify……………………………………….)

12. Do you like travelling domestically or internationally?

Domestic travel International travel

13. How long did you travel in average? …………………………. Days/ trip

14. The time you like travel most. (Tick one only)

Weekday Weekends and public

holidays Long holidays

15. Which seasons do you like travel most? (Tick one only)

Summer, why…………………………………………………………………….

Rainy, why………………………………………………………………………...

Winter, why………………………………………………………………………

Every season, why…………………………………………………………….

16. Who was accompanying you mostly while travelling?

On my own, why …………………………………………………

Partner/ couple Family/ relatives

Close friends Others (Specify…………………………)

151

17. Which of the activities listed below you will be undertaking while travelling

Visit sightseeing, natural attractions (mountain, sea, waterfalls, fountain etc.)

Visit history, architecture, culture and museum etc.

Seeing local life (social life, daily life, agriculture, house and building)

Joining cultural performances, festival, events

Talking to local people about way of life

Buying local products, souvenirs, handicrafts,

Shopping well-known products in supermarket

Having recommended foods

Having local cuisine

Exercising and practicing sport such as jogging, canoeing and hiking etc.,

Having spa and massage

Learning Thai cooking

Learning to make a traditional crafts

Visit a temple, making merit and having a religion and philosophy chat

Making meditation

Doing karaoke

Others (Specify……………………………………….)

18. Who did the main planner for your travel? (Tick one only)

Self-organised /with couple Purchase a travel package set by the

Friends who will join the trip agency

Family/ relatives Organised through sponsorship

Co-planning between I and a (company, council, club etc. )

travel agency Others (Specify……………………………………….)

19. What kind of information would you be interested for a travel plan?

Tourist information Activities

Transport Infrastructure to the place

Time to there Accommodation

Emergency medical services Weather

Kinds of food Tour guides and trip schedule

Do & Don’t tips Travel safety

Opening times Entrance fees and tickets

Others (Specify……………………………………….)

20. What was the source of your trip information ? (Tick as appropriate)

Descendent/ relatives Friends/Colleague

Radio/TV. Brochures/ Hand-outs/ Posters

Travel magazine/Guide books Travel agency

Tourist information centre Website Others (Specify……………………………………….)

152

21. Which of the services would be the focus for senior tourists?

Services Type of services (Tick as appropriate)

Food Healthy food Normal food

Local Food Others (Specify……………… )

Programme or tourist plan

Focus on flexi schedule : Half-day trip

Focus on culture, history and life

Focus on shopping trips

Focus on activities for rehabilitation

Others (Specify……………………………………….)

Transport Accessible vehicles (Low-floor vehicles, widen door etc., )

Comfort seat

Technical aids and equipment

Seatbelt provided Fire apparatus and equipments

Others (Specify……………………………………….)

Accommodation

Accessible hotels (Lift, suitable footways etc.,)

Well-adapted bedrooms for seniors

Well-adapted toilets for seniors

Well-adapted lounge and exterior areas for seniors

Emergency medical services

Others (Specify……………………………………….) Safety Training staff in first aids

Trip insurance

Others (Specify……………………………………….)

Others Specify……………………………………….

22. The internet is widely used, which type of the presentation linking to tourist information should be presented?

Photos of place and tourist information Review of previous visitors

Maps, route, service facilities of the place Do not use the Internet

Showing activities via VDOs & pictures Others (Specify……………)

23. As tourists mutually share and communicate via using the internet. What kind of the website for senior tourism should provide the viewer with?

Showing and presenting information, photos and VDO (Upload/Share)

Share ideas with other viewers

Expressing the satisfaction (Like)

Share my ideas (Comment)

Share information through social networks

Share VDO through social networks

Do not use the Internet

Others (Specify……………………………)

…..Thanks You…….

153

ภาคผนวก ฉ แบบสอบถามภาษาจน

154

第一部分 调查对象的基本信息

1. 性别 男 女

2. 年龄 …………………. 岁

3. 现居地(省份/国家) …………………………………………

4. 文化程度

低于中学 高中 中专 本科

本科以上 其它 (备注）……………………………………………………………….

5. 您现在的职业是什么？

退休 （退休前的职业）……………………………………………………….

工薪阶层/自由职业 （医生, 律师， 设计师， 工程师 ,保险销售等 ）

个体户 (买卖，个人经营，农民)

雇员

其他 （备注）…………………………………………………

6. 您目前的收入来源是？

退休金 儿女/侄儿 工资

租金/利息 其他（备注）………………………….

7. 您的月平均收入

低于5,000 珠 5,001-10，000 珠 10,001-30,000 珠

30,001-50，000珠 多于 50，000珠

8. 目前，您有健康问题或常见病吗？

无健康问题

有健康问题 （备注所有您存在的病患）

9. 您的健康问题或常见病是否对您在旅行中造成了障碍？

导致不能旅游

不会造成问题，因为有药物调理

没有健康问题及常见病

老年人的旅游行为调查问卷

清迈大学 , 社会研究院

高血压 心脏病 关节及骨骼问题

听力问题 视力问题 其它（备注）.................

为了改善老年人游客在清迈的旅游体验，清迈大学社会研究院特发起一项与旅游服务质量有关的

“老年人游客在清迈旅游行为”的社会调查。我们真诚地希望您能够协助我们进行这项调查，并且希望

您能够填写一下这份问卷。我们感谢您给予的宝贵时间。为了答谢您的合作，我们特别为您准备了一份

精美的纪念品。请您在填写完问卷后，将问卷交给我们的工作人员并领取纪念品。

谢谢

155

第二部分 旅游行为

10. 平时，您是否喜欢旅游或者观光？

不喜欢 喜欢

11. 您的旅游目的是什么？

在新环境下和子女共享家庭时光 是和同龄朋友聊天或交换想法的机会

为修养身体，净化心灵 为学习和了解其他民族的文化/信仰/生活方式

为旅游观光大自然 为寻找新的经商机会或新的产品

其他 （备注）…………………………………………………………………….

12. 您喜欢国内游或出国游？

国内游，因为…………………………………………………………………………………………………………………

出国游，因为………………………………………………………………………………………………………………

13. 平时每次旅游你用 ……………….. 天

14. 您最喜欢在哪段时间旅游？

工作日 因为…………………………………………………………………………………………………………………..

周六，日/节假日 因为………………………………………………………………………………………………………

小长假 因为………………………………………………………………………………………………………………

15. 您最喜欢哪个季节出游旅行？（选择最喜欢的选项）并填写原因

热季 因为…………………………………………………………………………………………………………………………

雨季 因为………………………………………………………………………………………………………………………..

冷季 因为………………………………………………………………………………………………………………………..

每个季节 因为………………………………………………………………………………………………………………….

16. 您和谁一起旅游？

一个人去 因为…………………………………………………… 和朋友去 和爱人去

和子女/亲戚去 其他（备注）……………………………………………

17. 您最喜欢的旅游项目有以下哪几项？（从多到少 从1-4排序）

自然观光（森林，山，瀑布，温泉，海 名胜古迹（博物馆，历史遗迹，古代建

筑）

了解民间生活方式（日常生活，房子，耕作，语言，风俗习惯）

观看文化表演/参加风俗仪式 与当地居民聊天以了解生活方式

购买当地特产及手工艺品 在有名的商场购物

品尝他人介绍的美食 品尝当地特色美食

参加运动项目（骑马，划船） 水疗或泰式按摩

制作当地特色菜肴 制作当地手工艺品

参观寺庙，拜佛或念经 静坐或自我修行

唱歌（KTV） 其他（备注）………………………………………

您去旅游的次数?

不太出游旅行 ，因为…………………………………………………………….

每年一次 每年2-3 次

156

18. 在这次旅行当中，谁是行程的计划者？

您本人或爱人自己查找信息及计划行程 一起出行的朋友查找信息及计划行程

子孙/亲戚/家庭成员查找信息及计划行程 旅行社制定的行程

选择旅行社所推出的行程项目 根据相关部门制定的行程

其他 （备注）……………………………………………………………………………………………………………

19. 每次旅行,您需要知道些什么信息？（回答可多于一种选项）

旅游景点的基本信息 旅游景点的活动及有趣项目 出行交通工具

去旅游景点的道路状况 去旅游景点所花的时间 住宿

医疗服务（紧急状况） 环境状况 食物类型

旅游项目 旅游景点注意事项 安全管理

旅游景点的进出时间 旅游景点门票票价

其他（备注）…………………………………………………………………………………………………….……………

20. 平时您怎样查找旅游景点资料？（回答可多于一种选项）

子孙/亲戚 朋友/认识的人 录音机/电话 传单/海报 旅游杂志/旅游攻略 旅行社 旅游中心 旅游网站

手机软件 其他（备注）…………………………………………………………

21. 您认为为老年人定制旅游行程应注意一下哪几点？

服务 旅游管理服务应该怎样？（打勾）

食物 食物健康 普通食物 当地特色食物

其他（备注）……………………………………………………………………………….

旅游项目 强调休息 （休息半天） 强调购物 学习历史，文化，生活方式

强调修复健康的活动 其他（备注）…………………………………………………………

交通工具 上下方便（车低门宽） 软座 有紧急救护工具 座位有安全带

有安全设备 其他（备注）…………………………………

酒店住宿 住宿上下设施（电梯，一楼，扶手等） 房间内拥有便于老年人设施设备

卫生间拥有便于老年人设施设备 住宿周围拥有便于老年人设施设备

拥有紧急抢救工具及设备 其他（备注）………………………

安全服务

工作人员有基本医疗意识 有意外伤害保险

其他（备注）…………………………………………………………………..

其他 其他……………………………………………………………………………………………………………………………

22. 目前，网络技术运用宽广,您认为应用哪种方式来推广旅游信息？

图文并貌地呈现旅游景点 在旅游景点显示交通路线和相关服务措

施

用图片/VDO呈现旅游活动 显示已经旅行过的旅游者对该景点的想

法

不使用互联网 其它（备注）…………………………………

23. 目前，旅游者们通过网络来联络和交流旅行经历,您认为对于老年人的网站应具备哪些信

息？

所设计的网站应能提供您上传信息，图片及VDO

所设计的网站应能让您表达个人想法

所设计的网站应能让您表达满意程度

所设计的网站应能让您与其他旅游者交流旅行经验

所设计的网站应能让您分享旅游攻略

所设计的网站应能让您通过媒体渠道上传信息，照片及VDO等

不使用互联网

……………………………………………………….感谢您的参与 ………………………………………………………………

157

ภาคผนวก ช แบบสอบถามภาษาญปน

158

1. 基本情報

1. 性別 男性 女性

2. 年齢 .............................. 歳

3. 現住所（県/国）.....................................................

4. 最終学歴

小学校以下 中学校/高等学校

専門学校/高等専修学校/高等専門学校 短期大学/４年制大学

大学院以上 その他（要記

入）..........................

5. 現職業

退職（退職前の職業を記入）...........................................

専門技術職( 専門知識を要する仕事)

経営管 職(会社・官公庁の課長級以上 経営者 団体役員)

事務職(会社等の事務 職者 1 2に はまら い者)

職・ ス職( の営業 者・ 員 )

トタイマ ・派遣等の非正規雇用者・家内労働

その他（要記入）............................................................

6. 現在の収入状況（複数選択可）

年金 子 も・親戚 からの援助 勤労・事業所得 財産所得

その他（要記入）...............................................................

7. 平均月収

5,000バ ツ以下 5,001 – 10,000 バ ツ 10,001 – 30,000 バ ツ

30,001 – 50,000 バ ツ 50,000 バ ツ以上

8. 現在 あ たは何か健康上の問題や病気がありますか。

い

ある

9. 現在のあ たの病気は観光・旅行に影響を与え いますか。

病気のために観光に行け い

薬・器具 を持参するので問題 い

健康上の問題は い

観光客に対するアンケ ト

高齢者観光客における行動調査

チェンマイ大学 Social Research Institute

สถำบนวจยสงคม มหำวทยำลยเชยงใหม

「ある」 答えた方にお聞きします。その問題や病気 は具体的に何ですか。 はまるものを全 選

択し ください。

高血圧 心臓病 関節・骨の問題

耳の問題 目の問題 その他.........................................

No. …………………………… ผเกบแบบสอบถาม........................ วนท..............................................

159

2. 旅行・観光につい

10. 普段あ たは旅行や観光地へ行くこ が好きですか。

好きでは い

好き

11. 旅行・観光の目的は何ですか。（複数選択可）

普段 異 る環境で子 もや孫 一緒に過ごす機会をつくるため

同じ年代の人たち の意見交換・会話の機会を作るため

心身の健康のため/病気の療養のため

他の民族や地域の人々の生活・文化・信仰 を学び 解するため

美しい自然や景色を楽しむため

新しい商品やビジネスの機会を探すため

その他（要記入）................................................................

12.（日本）国内旅行 海外旅行 ちらが好きですか。

国内旅行… 由....................................................... ...

海外旅行… 由..........................................................

ちらも好き… 由...................................................

13. 普段 旅行は何日間行きますか。＿＿＿＿＿＿日間/回

14. の日に旅行するのが一番好きですか。

平日… 由.................................................

祝日… 由.................................................

連休/長期休暇の時期… 由.................................................

15. あ たは の季節に旅行するのが好きですか。

夏… 由..............................................................

雨期… 由...........................................................

冬… 由..............................................................

全 … 由...........................................................

16. あ たは誰 一緒に旅行するのが好きですか。

一人で… 由.......................................................................

配偶者・恋人 家族・親戚

友人 その他（要記入） ..............................................................

17. 旅行先での好き 活動は何ですか。（上位４つを選択し はまる順番に１−４の数字を記入

し ください）

景色が美しい自然を楽しむ（森林・山・滝・噴水・海・植物園 ）

博物館・歴史的建築物・古い町 を訪れる

現地の日常生活を知る（生活・家・農園・言語・文化 ）

祭りや文化的 ショ を見たり参加したりする

現地の人たち コミュニケ ションを る

民芸品や現地の名物 を買う

デパ トやショッピングセンタ で買い物する

グルメ（その土地の美味しいものを食べる）

地域の料 ・伝統的 料 を食べる

スポ ツ（乗馬・カヌ ・ロッククライミング ）

スパ・タイマッ ジ 地域の料 を習う

地域の伝統工芸 を習う お寺 で宗 的 会話を楽しむ

「好き」 答えた方にお聞きします。 のくらいの頻度で旅行しますか。

全く行か い… 由............................................ 年に１回 年に２-３回

年に４-５回 年に５回以上/ほ ん 毎月

その他..........................................................

160

瞑想 宗 的 体験をする カラオケをする

その他（要記入）..........................................

18. 旅行の計画は主に誰が立 ますか

自分自身または配偶者

一緒に行く友人 一緒に

家族・親戚で一緒に

ツア 会社 相談し

既成のツア を買う

企画者（スポン ）の行程に従う

その他（要記入）......................................

19. 行き先を決める きに のよう 情報が必要ですか。（複数選択可）

観光地の基本情報 観光地のおすすめ情報・アクティビティ

交通手段 ル ト・道路の状態

観光地での費用・所要時間 宿泊先

・ 療機関等 天気

食事の種類 観光プログラムの案内/ ビス

現地の儀礼/マナ 治安・安全に関する ビス

営業時間 施設の入場料

その他（要記入）..........................................

20. 普段 こから旅行の情報を得ますか。（複数選択可）

家族・親戚 の話 友人・知人の話

ラジオ・テレビ チラシ・ポスタ

ガイドブック/観光案内雑誌 旅行会社

インフォ メ ションセンタ web イト（インタ ネット）

モバイル・アプリケ ション (Mobile Application)

21. その他（要記入）...........................................高齢者向け観光 ビスの提供の際 必要

ものは何だ 思いますか。

項目 期待する ビス（ はまるものに√を入れ ください）

料 健康的 もの 普段の食事 地域の料

その他..........................................

観光プログラム 休養を目的 した 半日だけのツア

買い物を中心 したツア

文化・歴史・生活を学ぶこ を重視したツア

健康の回復・療養を目的 したツア

その他..........................................

乗り物 乗り降りの利便性

座り心地のよい椅子

応急処置の道具の設置

シ トベルト付の席

火事 の防災用具の設置

その他..........................................

宿泊施設 施設内の移動の利便性

部屋の中が高齢者向けのデザイン

トイレが高齢者向けのデザイン

その他の施設が高齢者向けのデザイン

応急処置の道具の設置

その.......................................

安全性 応急処置対応可能 引率者 観光 対象

その他..........................................

その他（記入）

.....................

（要記入）........................................................

161

22. 近年インタ ネットが普及し いますが インタ ネット上では のよう 情報を提供するべ

きだ 思いますか。

観光地の写真 説明 交通ル トや観光地での ビス

アクティビティを紹介するビデオや写真

旅行者の口コミ

その他（要記入）................................................................

23. 現在 観光客がインタ ネット上で情報を提供・共有できるペ ジが増え いますが 高齢者

向けのペ ジには のよう 機能を期待し いますか。

写真・情報・ビデオ がアップロ ドできる

観光地に関するコメントが投稿できる

「いいね」 のボタンをつけ 観光地の満足度を示すこ ができる

他の旅行者 意見交換ができる

twitterやLINE, facebook のソ シャルネットワ ク ビス(以下

SNS)で情報が共有できる

SNSにビデオ形式で情報共有ができる

-------- ご協力ありが うございました----------