ap tg 1st-4th quarter

i

2

Patnubay ng Guro

Bikol

Kagawaran ng Edukasyon

Republika ng Pilipinas

Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na

inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at

pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat

namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na

mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng

Edukasyon sa [email protected].

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

ii

Araling Panlipunan Ikalawang Baitang

Patnubay ng Guro sa Bikol

Unang Edisyon, 2013

ISBN: ____________

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph. D.

Inilimbag sa Pilipinas ng _____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat

(DepEd-IMCS)

Office Address: 2nd Floor, Dorm G, PSC Complex, Meralco Avenue

Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072

E-mail Address: [email protected]

Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro

Mga Konsultant: Dir. Orfelina O. Tuy, ARD Diosdado M. San Antonio, Regida N. Vibar-EED, Corazon Fatima Silerio-NEAP Bikol, Grace Rabelas-EED Mga Manunulat:

Q1 AngelynDalma-Talavera San Vicente Elem. School, Ligao City Division

Q2 Rosalie Perez-Romano Pamplona Central School, Camarines Sur Division Q3 Analiza B. Boboyo Daet Elem. School, Camarines Norte Q4 Diana Barandon Britanico Baao Central School, Camarines Sur Division Nag-edit: Eduardo C. Laureles-EPS Gumuhit ng mga Larawan: Tony Basilla, Deo Moreno, at Leo Vic Albano Naglayout/Encoder: Maribelle Rafallo-Lita

iii

Paunang Salita

Sa araling ito ay malilinang ang kaalaman, konsepto at kaisipan sa sariling papel sa komunidad na siyang tutugon sa pangunahing pangangailangan ng bawat bawat batang Bikolano. Ang pagtatalakay ng bawat aralin sa asignaturang ito ay masusing pinag-aralan at tiniyak na ang mga Gawain ay naayon sa kakayahan ng bawat mag-aaral. Nahahati ito sa apat nay unit: I Pagkilala sa Komunidad II - Kapaligiran, Pinagmulan at Pamumuhay ng Komunidad III Buhay Komunidad: Hanapbuhay at Pamumuno IV Pagiging Bahagi ng Komunidad Inaasahan na ang bawat mag-aaral ay makilalang lubusan ang ibat ibang komunidad na nakapaligid sa kanya, saan at anong uri ng pamumuhay meron ang mga ito at higit sa lahat ang pagiging bahagi ng kanyang komunidad na kinabibilangan.

Mga may Akda

v

Talaan ng Nilalaman

Yunit I Pagkilala sa Komunidad

Leksyon

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ang Komunidad

Ang Bumubuo ng Komunidad

Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad

Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad

sa Sariling Pamilya ..

Modelong Komunidad .

Kinabibilangan at Kahalagahan ng Komunidad

Impormasyon ng Komunidad .

Grap ng Komunidad

Sagisag sa Komunidad ..........

Pang-Yunit na Pagsusulit ...

2

7

15

22

25

27

32

40

43

45

Yunit II Kapaligiran, Pinagmulan at Pamumuhay

ng Komunidad

47

Leksyon

1 Mga Mahahalagang Lugar sa Komunidad ... 48

2 Pagtukoy sa kinalalagyan ng Mahahalagang Lugar

sa Komunidad ..

56

3 Paggawa ng Payak na Mapa mula sa Sariling

Tahanan o Paaralan

71

4 Mga anyong Lupa at Anyong Tubig .. 82

5 Mga Anyong Lupa at Tubig sa Kinabibilangang

Komunidad

93

6 Dalawang Uri ng Panahon (Tag-ulan at Tag-init) ... 102

7 Mga Kalamidad at Epekto nito sa Komunidad 112

8 Paglahok sa Disaster Drill .. 118

9 Pagpapatuloy at Pagbabago ng Kapaligiran

Noon at Ngayon ..

122

10

11

12

13

14

Mahahalagang Impormasyon Tungkol

sa Komunidad ..

Mga Pagdiriwang .

Pinagmulan at Kasaysayan ng Komunidad .

Paggawa ng Timeline at Salaysay Tungkol sa

Mahahalagang Pangyayari sa Sariling Komunidad

Pagpapatuloy at Pagbabago sa Komunidad ...

Pang-Yunit na Pagsusulit ..

130

135

146

152

157

167

vi

Yunit III Buhay-Komunidad: Hanapbuhay at Pamumuno 170

Leksyon

1 Ang Likas na Yaman ... 171

2 Uri ng Likas Yaman . 174

3 Likas Yaman na Nagmumula sa Yaman Mula

sa Anyong Lupa ...

176

4 Likas Yaman na Nagmumula sa Yamang Mula

sa Anyong Tubig ..

179

5 Produkto ng Komunidad . 182

6 Likas Yaman ng Komunidad .. 185

7 Halaga ng Hanapbuhay .. 189

8 Uri ng Hanapbuhay sa Kapaligiran (Panahon,

Lokasyon, at Likas Yaman)

193

9 Epekto ng Kapaligiran sa Uri ng Hanapbuhay

at Pinagkukunan Yaman sa Komunidad ..

197

10 Epekto ng Pagkakaroon o Kawalan ng Hanapbuhay 204

11

12

13

14

15

16

17

18

19

Simpleng Badyet ng Pamilya .

Pag-uugnay ng Hanapbuhay sa Pangangailangan

ng Pamilya

Mga Pinuno sa Komunidad

Mga Katangian ng Isang Pinuno ...

Tungkulin ng mga Pinuno ng Komunidad

Mga Taong Nag-Ambag sa Kapakanan at Kaunlaran

ng Komunidad ..

Mga Taong Tumutulong sa Komunidad ...

Mga Katangian ng mga Naglilingkod sa Komunidad

Halimbawa ng Maganda at di-Magandang ..

Pamumuno sa Komunidad .

210

216

220

225

229

233

241

244

248

Yunit IV

Pagiging Bahagi ng Komunidad

253

Leksyon

1 Mga Serbisyo ng Komunidad . 254

2 Ang Aking Karapatan .. 265

3 Nilalaman ng Bawat Karapatan . 270

4 Pagpapatupad at Hindi Pagpapatupad ng Karapatan 276

5 Epekto ng Pagtupad at Hindi Pagtupad ng mga

Karapatan sa Tao at Komunidad ..

281

6 Sariling Pananagutan . 286

7 Epekto ng Pagtupad at Hindi Pagtupad sa Tungkulin 292

vii

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

Mga Alituntunin sa Komunidad .

Mga Halimbawa ng Pagsunod at Paglabag

sa mga Alituntunin ...

Mga Gawaing Nagpapakita ng Pagtutulungan

at Pakikipagkapwa ...

Pagtutulungan ng Babae at Lalaki

Paglahok sa mga Gawaing Pangkomunidad ..

Mga Huwarang Kasapi ng Komunidad .

Mga Huwarang Pilipino sa Larangan ng Sining

at Isports

Jesse Robredo: Huwarang Pilipino ..

Ang Aking Pangarap

297

303

311

315

320

324

327

331

334

339

2

Pangkalahatang Ideya ng Aralin

Ang Yunit 1 ay tumatatalakay sa komunidad at sa mga bumubuo rito

Ang mga mag-aaral ay inaasahang matutukoy ang kahulugan ng

komunidad, makikilala ang mga bumubuo rito, maiisa-isa ang tungkulin ng bawat

kasapi at maisasaisip at puso ang kahalagahan ng pagiging bahagi ng isang

komunidad.

Leksyon 1 - Ang Komunidad

Layunin Nabibigyang kahulugan ang salitang komunidad Nailalarawan ang isang komunidad sa pamamagitan ng pagguhit at iba pang

malikhaing paraan

Pagpapahalaga: Pangangalaga sa komunidad

Kagamitan: awit, picture puzzle

Tema: Tao, Lipunan at Kapaligiran

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p. 1

A. Panimulang Gawain

B. Pagganyak Itanong:

Saang lugar ka nakatira? Sain ka nakaistar?

C. Panlinang na Gawain 1. Paglalahad

Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 1

Ipaawit sa mga bata: Komunidad (Tune: Sitsiritsit)

Yunit 1

Pagkilala sa Komunidad

3

Komunidad

Dito sa amin, presko ang hangin

Ilog, dagat, malinis na baybayin

Berdeng bundok magandang tanawin

Bata, matanda masayahin

Simbahan, palengke, panaderya

Paaralan at saka plasa May doktorsa klinika

Kaya komunidad ay masaya

2. Pagtatalakay

Itanong

1. Ano-anong lugar ang nabanggit sa awit na Komunidad? Ano an mga lugar an nabanggit sa kantang Komunidad?

2. Sino-sino kaya ang nakatira sa mga lugar na ito?

Sairisay daw an nakaistar sa mga lugar na ini?

3. Lahat ba ng tao sa lugar ay magkakamag-anak? Bakit? Gabos daw na tawo sa lugar magparartidaryos? Tano?

4. Sino-sino pa ang nakatira sa inyong komunidad? Siriisay pa an nakaistar sa saindong komunidad?

5. Kagaya ba ng inilalarawan sa awit ang inyong lugar? Paano ito nagkakapareho? Nagkakaiba?

Awiton: Komunidad (Tuno: Sitsiritsit)

Digdi samuya, presko an duros Salog, dagat, dangan baybayon

berdeng bukid magayon na tanawon aki, gurang maorogmahon.

Simbahan, saudan, panaderya

Eskwelahan saka plasa May doktor sa klinika,

Kaya komunidad mi maogma

4

Arog man daw kan yaon sa kanta an saindong lugar na pinag-iistaran? Pano ini nagkakapareho? Nagkakaiba?

6. Masaya ba sa inyong komunidad? Bakit? Ilarawan pa ang inyong

komunidad. Maogma daw sa saindong komunidad? Tano? Iladawan pa ini. Sabihin

Ang komunidad ay isang lugar o pook na tinitirhan ng mga tao. Dito sila namumuhay at nakikisalamuha sa bawat isa. Ang bawat tao rito ay may ibat-ibang pamilyang kinabibilangan. Sa isang komunidad makikita ang ilang lugar kagaya ng paaralan, simbahan o mosque, palengke at sentrong-pangkalusugan.

Itaram

An komunidad sarong lugar na iniistaran kan mga tawo. Digdi sinda namumuhay dangan nakikiiba sa lambang saro. An lambang tawo igwang pamilya kinaayonan dangan grupo nin tawong pinakikiibahan. Sa komunidad may mahihiling na mga lugar arog kan eskwelahan, simbahan, saudan, dangan sentrong pang-salud.

3. Paglalahat 1. Ano ang tawag sa lugar kung saan magkasamang naninirahan ang

ibat- ibang mga tao (magkakamag-anak man o hindi)? Ano an apod sa lugar kun sain magkairibahan na nakaistar an manlain- lain na tawo (magpartidaryos man o dai)? 2. Paano mo ipinapakita ang pagpapahalaga sa iyong komunidad?

Papano mo ipinapahiling an pagtao nin importansya saimong komunidad?

4. Paglalapat

a. Pangkatang Gawain

Pangkatin ang mga bata sa tatlo. Mabilisang sabihin ang mga pamantayan sa pangkatang gawain. Ibahagi sa klase ang natapos na gawain pagkaraan ng 5 minuto.

Pangkat 1: Ilarawan ang nais ninyong makita sa inyong komunidad sa pamamagitan ng pagguhit nito.

Pangkat 2: Jumbled Letters (ayusin ang mga titik upang mabuo ang salitang KOMUNIDAD.) Ipapaliwanag sa kanila ang kahulugan ng komunidad na kanilang natutunan.

5

Pangkat 3: Picture Puzzle (sabihin sa klase kung ano ang larawang nabuo) Ipalarawan sa kanila ang isang komunidad.

b. Isahang Gawain

1. Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 2 Direksyon: Idrowing an kun tama an konsepto sa komunidad dangan kun sala.

_____ 1. Komunidad an apod sa lugar na pinag-iistaran kan mga tawo.

_____ 2. Aki, gurang, lalaki dangan babaye igwang komunidad na kinaaayunan.

_____ 3. Lambang saro importante sa komunidad.

_____ 4. An pamilya bako parte kan komunidad.

_____ 5. An komunidad lugar na pig-iistaran kan manlain-lain na pamilya.

LM Leksyon 1 Gibohon 1

Bilang Sagot

1.

2.

3.

4.

5.

2. Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 1

Panuto: Iguhit ang sariling komunidad. Gawin ito sa AP notebook. Direksyon: Idrowing an sadiring komunidad.Gibohon ini sa AP notebook.

6

D. Pangwakas na Gawain Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon3

Pagtataya

Panuto: Iguhit ang kung tama ang sinsabi at kung mali ang pangungusap. _____ 1. Ang komunidad ay isang lugar na may ibat-ibang taong naninirahan at nakikisalamuha sa bawat isa. An komunidad sarong lugar na may manlain-lain na tawong nakaistar dangan nakikiiba sa lambing saro. _____ 2. Para sa pamilya lang ang komunidad. Para sa pamilya sana an komunidad. _____ 3. Bawat komunidad ay may taong naninirahan. Lambang komunidad may tawong nakaistar. _____ 4. May makikitang mga lugar sa komunidad kagaya ng paaralan at simbahan.

May mahihiling sa komunidad na mga lugar arog kan eskwelahan saka simbahan.

_____ 5. Ang bawat bata ay may komunidad na kinabibilangan. An lambang aki may komunidad na kinaayonan.

LM Leksyon 1 Gibohon4

Bilang Sagot

1.

2.

3.

4.

5.

E. Takdang-Aralin

a. Iguhit ang larawan ng iyong sariling komunidad.

7

Leksyon 2 - Ang Bumubuo ng Komunidad

Layunin: Natutukoy ang mga bumubuo ng komunidad. Pagpapahalaga: Nasisiyahan sa sariling komunidad

Kagamitan: larawan, kuwento, tsart


Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan 2 p. 1


Balik-aral

a. Ano ang komunidad? Ano an komunidad?

B. Pagganyak

Itanong:

May mga kapitbahay ba kayo? Mapapangalanan mo ba ang iba sa kanila? May mga kataraid man kamo? Ngaranan dawn indo an iba sa sainda.

Ang komunidad ay binubuo ng mga tao magkakamag-anak man

o hindi ngunit nakikisalamuha sa bawat isa.

An komunidad binibilog mga tawo magparartidaryos man o dai

alagad nakikiiiba sa lambang saro.

Tandaan

8

C. Panlinang na Gawain 1. Paglalahad Ipakita ang mga larawan ng mga komunidad. Ipahiling an mga ritrato nin mga komunidad.

Itanong

1. Ano ang mga lugar na nakikita sa larawan? Ano an mga lugar na nahiling sa ritrato?

2. Sa mga larawang ipinakita, saan nakatira ang iyong mag-anak? Sino-sino pa ang nakatira rito?

Sa mga lugar na ipinahiling, sain nakaistar an saimong pamilya? Siisay pa an mga nakaistar digdi?

9

3. Ano ang pagkakaiba ng mga komunidad na ipinakita ko sa inyo? Ano an pagkakaiba kan mga komunidad na ipinahiling ko saindo?

4. Ano naman ang pagkakatulad ng mga komunidad na ipinakita sa inyo? Ano man an pagkakapareho kan mga komunidad na ipinahiling ko

saindo?

2. Pagtatalakay

Lakbay Aral:

Maghahanda ang guro ng ibat-ibang larawan ng pamilya na nakatira

sa ibat-ibang lugar. Ang bawat larawan ay lalapatan ng isang maikling

kuwento na isasalaysay ng guro sa gaganaping lakbay-aral ng mga

bata. Ang bawat larawan ay nakadikit lamang sa loob lang silid-aralan.

(Sa guro: dagdagan ang mga larawan ayon sa komunidad na

kinabibilangan mo.)

Sabihin

Mga bata magkakaroon tayo ng isang lakbay-aral: Maghanda tayo at

puntahan natin ang ibat-ibang lugar na malapit sa ating paaralan.

Itaram

Mga aki magkakaigwa kita nin sarong lakbay-adal: Maghanda kita saka

dumanan ta an malain-lain na lugar na harani sa satuyang eskwelahan.)

Unang Larawan

Ito ang pamilya ni Mang Lito at Aling Mira. Sila ay nakatira sa harap ng

pamilihan. Ang mga anak nila ay sina Jose, Julio, at Jessica. Tuwing Linggo,

maagang nagtitinda ang buong pamilya sa pamilihan. Makikita din sa pamilihan

ang maraming taong nagtitinda at namimili.

(Ini an pamilya ni Mang Lito saka Aling Mira. Nakaistar sinda sa

atubangan kan saudan. An mga aki ninda sinda Jose, Julio saka Jessica.

Lambang Domingo, atab na nagtitinda an bilog na pamilya sa saudan. Mahihiling

din sa saudan an dakol na tawong nagtitinda dangan namamakal.)

10

Ikalawang Larawan

Ito ang bahay ng punong-guro na si Gng Ana Cruz. Makikita ito sa harap

ng simbahan. Kapitbahay niya sina Dr. Rene Reyes ang doktor sa klinika at si

G. Mapa ang dyanitor sa paaralan.

(Ini an harong kanprincipal na si Misis Ana Cruz. Mahihiling ini sa

hampangan kan simbahan. Kataid niya si Dr. Rene Reyes an doktor sa klinika

saka si G. Mapa an dyanitor sa eskwelahan.)

Ikatlong Larawan

Ito ang tahanan ng kambal na sina Ana at Nena. Malapit sa ilog ang

kanilang bahay. Kapit-bahay nila ang mga kaklase at mga kaibigang sina James,

Jorge at Jesper. Tuwing Sabado at Linggo silang lahat ay naliligo sa ilog.

Nakatira sila sa Barangay Dalisdis.

(Ini an harong kan kambal na si Ana saka Nena. Harani sa salog an

saindang harong. Kataid-harong ninda an mga kaklase saka mga amigong sinda

James, Jorge saka Jesper. Lambang Sabado saka Dominggo nagkakarigos

sinda sa salog. Nakaistar sinda sa Barangay Dalisdis. )

11

Ikaapat na Larawan

Ito ang bahay ng mag-asawang Dolor at Luis. Nakatira sila sa may

bundok. May mga kapit-bahay din sila dito. Barangay Masagana ang pangalan

ng lugar nila. Si Kapitan Mario ang pinuno ng Barangay Masagana.

(Ini an harong kan mag-agom na Dolor saka Luis. Nakaistar sinda sa may

bulod. Igwa man sindang kataraid na harong digdi. Barangay Mauswag an

pangaran kan lugar ninda. Si Kapitan Mario an kapitan kan Barangay Mauswag.)

Ikalimang Larawan

Nakatira si Lolo Ambo at Lola Emerata sa likod ng paaralan. Nakikita nila

araw-araw ang masisipag na guro, ang principal, mga mag-aaral at marami pang

taong tumutulong sa paaralan.

(Nakaistar si Lolo Ambo saka Lola Emerata sa likudan kan eskwelahan.

Nahihiling ninda aroaldaw an mahihigos na paratukdo, principal, mga eskwela

saka dakol pang tawo na nagtatabang sa eskwelahan.)

Pagtatalakay

a. Ano-anong uri ng komunidad ang ating nailarawan?

Ano-anong klase nin komunidad an satuyang nahiling?

12

b. May mga tao bang nakatira, namumuhay o nakikisalamuha dito?

Igwa daw nin mga tawo na nakaistar, namumuhay o nakikiiba digdi?

c. Sino ang bumubuo sa mga komunidad na ating pinuntahan sa lakbay-

aral?

Siirisay an yaon sa komunidad na satuyang dinumanan?

d. Mahalaga ang mga tao sa pagbuo ng isang komunidad? Bakit?

Importante daw an tawo sa pagbilog nin sarong komunidad? Tano?

e. Maituturing bang komunidad ang isang lugar kung walang nakatira

rito? Bakit?

Maapod daw na komunidad an sarong lugar kun wara digding

nakaistar? Tano?

3. Paglalahat

Sino-sino ang bumubuo sa komunidad? Siisay an nagbibilog kan sarong komunidad?

4. Paglalapat

Ipagawa ang LM Leksyon 2 Gibohon 1 Aramon Ta!

Panuto: Punuan ang mga guhit sa ibaba.

Direksyon: Panuan an mga patlang sa ibaba.

D. Pangwakas na Gawain

Pagtataya


Ako si ___________________________________________

Nakaistar kami sa _________________________________

An mga midbid ko na nakaistar man sa samong komunidad sinda

___________________________________________________

13

Panuto: Piliin sa kahon ang tinutukoy na komunidad sa bawat pangungusap. Isulat ang sagot sa guhit. Direksyon: Pilion sa kahon an sinasabing komunidad sa lambang pangungusap. Isurat an simbag sa patlang.

1. Araw-araw magkakasama sa lahat ng gawain. ___________ ang nagbibigay ng pagmamahal, pangangailangan at gabay sa mga anak. Aroaldaw na magkairibahan sa gabos na ginigibo. _______ an nagtatao nin pagpadaba, pangangaipo dangan giya sa mga aki. 2. Sa _____________ nabibili ang malilinis na pagkain at lahat ng pangangailangan ng tao sa komunidad. Sa __________ nababakal an malinig na pagkakan dangan gabos na pangangaipo nin tawo sa komunidad. 3. Masayang nag-aaral sa ______________ ang mga bata. Kaalaman at kakayahan ay nalilinang dito. Maogmang nag-aadal sa _________ an mga aki. Dakul na kaaraman an nanunudan digdi. 4. Gamot at bitamina ibinibigay sa __________________ para mga tao ay masigla at malusog. Bulong dangan bitamina itinatao kan ________ tanganing mga tawo maging makusog saka marhay an salud. 5. Pumupunta sa _______________ para makinig sa misa at magdasal. Nagduduman sa __________ tanganing magdangog nin misa dangan magpangadyi.

LM Leksyon 2 Gibohon 3 Bilang Sagot 1. Pamilya 2. Pamilihan 3. Paaralan 4. Sentrong -Pangkalusugan 5. Simbahan

simbahan pamilya paaralan

pamilihan sentrong pangkalusugan

14


b.Panuto:Lagyan ng tsek ang kahon ng iyong sagot.

Sitwasyon Oo Hindi

1. Ang komunidad ay kinabibilangan lang ng isang mag-anak.

(An komunidad kinaayonan nin sarong pamilya.)

2. Ang komunidad ay ang pangkat ng taong naninirahan sa isang lugar. (An komunidad grupo nin mga tawong nakaistar sa sarong lugar.)

3. Bahagi ng komunidad ang mga taong nagpupunta sa paaralan, simbahan, at palengke. (Parte nin komunidad an mga tawo na nagduduman sa eskwelahan, simbahan saka saudan.)

4. Mahalaga ang pamilya sa isang komunidad

(Importante an pamilya sa sarong

komunidad).

5. Ang sentrongpangkalusugan ay bahagi din

ng komunidad

(An sentrongpangsalud parte man kan

komunidad.)


Pagtataya

Bilang Sagot 1. Hindi 2. Oo 3. Oo 4. Oo 5. Oo

15

E. Takdang-Aralin

Maglista ng mga pangalan na kilala mo sa iyong komunidad. Isulat ito sa tsart. Maglista nin mga pangaran kan kamidbid mo sa saimong komunidad. Isurat ini sa tsart.

Sakong Kamidbid sa Komunidad

Pamilya Eskwelahan Barangay Saudan Simbahan Sentrong- pangsalud

Leksyon 3 - Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad Layunin Naipapaliwanag ang papel, tungkulin at gawain ng mga bumubuo ng

komunidad.

Pagpapahalaga: Pagiging magalang at masunurin

Kagamitan: graphic organizer, tula, larawan, kuwento


Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan 2 p.1


Balik-aral Sino ang bumubuo sa isang komunidad? Siirisay an nagbibilog sa sarong komunidad?

B. Pagganyak

Sa pagpasok ninyo ngayong umaga, sino-sino ang mga taong nakatulong sa inyo upang maayos kayong makarating sa paaralan?

Ang komunidad ay lugar kung saan nakatira ang mga tao at

magkakasamang namumuhay

An komunidad sarong lugar kung sain magkairibang nakaistar

o namumuhay an mga tawo.

Tandaan

16

Sa paglaog ngunyan na aga, siirisay ang mga tawong nakatabang saindo tanganing makaabot kamo sa eskwelahan nin matanos?

C. Panlinang na Gawain

1. Paglalahad Laro:

Laro: Oo o Hindi

Paraan: 1. Maglalagay ng dalawang upuan sa unahan ng silid-aralan. Isang

upuan para sa Oo at ang isa sa Hindi.

2. Magbibigay ng sitwasyon ang guro at tatakbo ang mga bata sa

tamang sagot.

3. Ang mga batang mali ang sagot, mauupo na at ang matitira ang

panalo sa laro.

Mga Sitwasyon

Ang ama at ina ang nagbibigay ng pangangailangan ng pamilya.

An ama dangan ina nagtatao kan mga pangangaipo nin pamilya.

Ang guro ay tumutulong para matututo ang mga bata sa

pagbibilang, pagbabasa at pagsusulat.

An paratukdo an nagtatabang na makanuod an mga aki sa

pagbilang, pagbasa dangan pagsurat.

Pagkain, damit, bahay dapat ibinibigay ng barangay sa bawat

pamilya.

Pagkakan, bado, harong dapat itinatao kan barangay sa lambang

pamilya.

Ang anak ang dapat maghanap-buhay para sa mga magulang.

An aki an dapat na maghanap nin trabaho para sa mga magurang.

Ang dyanitor, librarian ay nakakatulong sa pagkakaroon ng

maruming paaralan ng mga bata.

An dyanitor, librarian an nakakatabang sa pagkakaigwa nin

mahating eskwelahan kan mga aki.

Magpasalamat sa mga magulang sa ibinibigay na pagkain, damit at

tirahan.

17

Magpasalamat sa mga magurang sa itinataong pagkakan, bado

saka istaran.

Natutunan ng mga bata ang mabuting asal sa paaralan.

Nanunudan kan mga aki an marhay na ugali sa eskwelahan..

Ang paaralan ay lugar ng pagkatuto sa lahat ng bata.

An eskwelahan an lugar na nakakanuod an gabos na aki.

Makinig sa mga salita ng Diyos na binabahagi ng pari, pastor at

katekista.

Magdangog sa mga tataramon nin Diyos na itinatao kan padi,

pastor dangan katekista.

Klinika o botika ng barangay ay nagbibigay ng bitamina sa mga

bata at matatanda sa lugar.

Klinika o botika kan barangay an nagtatao nin bitamina sa mga aki

dangan gurang sa lugar.

Igalang ang mga tao sa komunidad.

Galangan an mga tawo sa komunidad

Itanong

1. Sa ating ginawang laro, sino-sino ang nabanggit na nagbibigay ng

serbisyo sa komunidad? Paano nila ginagawa ang kanilang

tungkulin?

Sa satuyang kawat siisay an mga nabanggit na nagtatao nin serbisyo sa

komunidad? Pano ninda ginigibo an saindang papel sa komunidad?

2. Alin sa mga nabanggit ang maaari mong maging papel o tungkulin?

Arin sa mga nabanggit an pwede mo man pwede saka dapat gibohon?

2 . Pagtatalakay


Ipakita/Ipasuri ang bawat larawan. Ipatukoy sa mga bata ang

tungkuling ginagampanan ng mga tao sa bawat larawan.

18

Sa bawat larawan itanong ang sumusunod:

a. Sino o sino-sino ang ipinapakita sa larawan? Siirisay an ipinapahiling sa ritrato? b. Ano ang tungkuling kanyang/kanilang ginagampanan?

Ano an katungdan na saindang ginigibo?

c. Paano sila nakatutulong sa komunidad? Pano sinda nakakatabang sa komunidad?

Pagkatapos talakayin ang bawat larawan itanong sa mga bata:

Ano naman ang papel na iyong ginampanan sa inyong komunidad?

Nagagawa mo ba ito ng mahusay? Paano ito nakatutulong?

Ano an ginigibo mo para sa saindong komunidad? Nagigibo mo daw ini

nin tanos? Pano ini nakakatabang?

19

3. Paglalahat Sino-sino ang bumubuo sa komunidad? Ano ang kanilang tungkulin at

papel sa dito? Paano sila nakatutulong? Siisay an nagbibilog kan komunidad? Ano an saindang piggigibo para sa komunidad? Pano sinda nakakatabang?

4. Paglalapat Pangkatang Gawain

1. Hatiin sa limang pangkat ang mga mag- aaral. 2. Ipabigay ang pamantayan sa pangkatang paggawa.

3. Bigyan ng task card ang bawat pangkat.

4. Mag-ulat pagkatapos ng paggawa.

Pangkat 1 Pagsasadula ng tungkulin ng pamilya Pangkat 2 Pagsasadula ng tungkulin ng paaralan (guro,

mag-aaral) Pangkat 3 Pagsasadula ng mga tungkulin sa mga tao sa

Pamilihan/kalsada (tindero, tindera, mamimili, pulis)

Pangkat 4 Pagsasadula ng mga tungkulin ng sentrong Pangkalusugan (nars, doctor) Pangkat 5 Pagsasadula ng mga tungkulin ng Simbahan (pari, pastor/ministro)

D. Pangwakas na Gawain Pagtataya Ipagawa ang LM Leksyon 3 Gibohon 2 Pilion an letra kan tamang simbag sa AP Notebook.

1. Nagtatabang sa pagpakarahay kan salud kan mga tawo sa komunidad

a. doktor b. magurang c. paratukdo d. gabos na nasabi

20

2. An nagrereparo saka nagtatao nin mga kaipuhan kan aki.

a. magurang b. bisita c. pulis d. paratukdo

3. Nagtatabang na makabasa an mga eskwela saka maipahiling an

mga talent ninda. a. padi b. paratukdo c. kusinera d. kapitan

4. Nagbabakal nin mga bado saka pagkakan nin pamilya.

a. magurang b. tanod c. mgaparatukdo d. tawo 5. Nangangataman sa ispiritwal na pangangaipo kan mga tawo

a. mga magurang b. tugang c. simbahan

d. gabos sa komunidad

LM Leksyon 3 Gibohon 2 Bilang Sagot 1. a 2. a 3. b 4. a 5. c

E. Takdang-Aralin

Itanong sa mga magulang kung ano ang tungkulin ng bawat isa sa pamilya. Ilista ito at ibahagi ito sa klase.

21

Tungkulin ng mga magulang sa bawat pamilya na palakihin ang mga anak na mabuting tao at magkaroon ng magandang ugali sa pakikipagkapwa-tao.

Tungkulin ng paaralan at ng mga guro na turuan ng mga kaalaman, magagandang asal at hasain ang mga kakayahan ng mga bata.

Tungkulin ng barangay at ang mga naumumuno rito kagaya ng punong-barangay at mga konsehal na magbigyan ng paglilingkod at pangangalaga ang mga tao at mga pag-aari ng barangay.

Tungkulin ng mga tao sa pamilihan na magtinda at magbenta ng mga produkto at magbigay ng serbisyo na kinakailangan ng mga tao sa komunidad.

Tungkulin ng mga pari, pastor o ministro sa mga simbahan na magturo ng mga salita ng Diyos at gabayan ang lahat ng tao sa buhay ispiritwal.

Tungkulin ng sentrong-pangkalusugan na binubuo ng mga doktor, nars, dentista na mapangalagaan ang kalusugan ng mga mamamayan.

(Obligasyon kan mga magurang na padakulaon an mga aki na maray na tawo saka igwang maray na makipagkapwa tawo.

Obligasyon kan eskwelahan, kan mga paratukdo na tukduan nin mga kaaraman, marhay na pag-uugali saka makultibar an mga talento kan mga aki.

Obligasyon kan nin barangay saka mga namamayo kaini na mapaglingkudan saka mapangatamanan an mga tawo saka propriedad kan baranggay.

Obligasyon kan sentrongpangsalud kaiba an mga doctor, nars, dentista na pangatamanan an salud kan lambang namamanwaan.

Obligasyon kan mga tawo sa saudan na magpabakal kan mga produkto saka magserbisyo sa mga parabakal kan komunidad.

Obligasyon kan simbahan, an mga padi, pastor o ministro na magtukdo nin mga tataramon nin Diyos saka giyahan an buhay ispritwal kan mga tawo.)

Tandaan

22

Leksyon 4 Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad sa Sarili at Pamilya Layunin

Naiuugnay ang papel, tungkulin at gawain ng mga bumubuo ng komunidad sa sarili at sariling pamilya.

Pagpapahalaga: Pagiging masunurin at magalang

Kagamitan: larawan

Tema: Tao, Kapaligiran at Lipunan

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan 2 p. 1


Balik-Aral Ipagawa ang LM Leksyon 4 Gibohon 1

B. Panlinang na Gawain

1. Paglalahad

(Magpakita ng larawan ng isang sunog at larawan sa loob ng silid ng isang ospital)

Ano ang kaganapan sa larawan? Sino-sino ang kailangan upang makatulong? Paano sila makatutulong? Ano an pangyayari sa ritrato? Siisay an kaipuhan tanganing makatabang? Pano sinda makakatabang?

2. Pagtatalakay

Itanong:

1. Ano ang mangyayari kung ang mga serbisyo mula sa inyong komunidad ay hindi ibinibigay?

Ano an mangyayari kun an mga serbisyo hali sa saindong komunidad dai naitatao?

Halimbawa:

a. Walang bumbero kapag may sunog. b. Walang tubero, barado at sira ang gripo. c. Walang pulis may nag-aaway sa malapit sa bahay mo.

23

d. Walang tsuper, mahuhuli kana sa pupuntahan mo. e. Walang dentista, masakit at sira ang mga ngipin mo. f. Walang basurero, marumi at mabaho na ang lugar mo. g. Walang karpintero, sira na ang bahay mo. h. Walang doktor, inaapoy kana ng lagnat. i. Walang mananahi, sira na ang mga damit mo.

2. Bakit mahalagang gampanan ng bawat kasapi ng komunidad ang kanilang tungkulin?

Tano ta kaipuhan na gibohon kan lambing parte kan komunidad an saiyang mga obligasyon?

3. Paano mo ginagawa ang iyong tungkulin sa komunidad? Pano mo man ginigibo an saimong mga dapat gibohon sa saindong komunidad?

4. Paano mo naman pinahahalagahan ang ginagawa ng bawat kasapi ng inyong komunidad?

Pano mo man tinatawan nin halaga an piggigibo kan mga tawo sa saindong komunidad?

3. Paglalahat

Paano nakakatulong sa bawat isa at bawat pamilya ang pagtupad ng bawat kasapi ng komunidad sa kanilang mga tungkulin?

Pano nakakatabang sa lambang saro saka sa lambang pamilya an

paggibo kan kada miyembro nin komunidad kan saindang mga obligasyon saka gibohon?

4. Paglalapat

Ipagawa ang LM Leksyon 4 Gibohon 2 Panuto: Pillin sa kahon ang tamang sagot:

______ 1. Tumutulong sa pag-aayos ng trapiko at itinatawid ang mga

bata sa kalsada.

______ 2. Nagbibigay ng masasarap na tinapay sa araw-araw.

______ 3. Gumagawa ng mga bahay, gusali at mga kasangkapan.

______ 4. Tumutulong sa pag-apula ng sunog.

______ 5. Naglilinis at nagaayos ng mga ngipin.

dentista pulis karpintero bumbero panadero

24

C. Pangwakas na Gawain

1. Pagtataya


Direksyon: Basahin ang mga pangungusap sa ibaba. Isulat ang letra

ng tamang sagot sa AP notebook.

1. Binibigyan ng sapat na edukasyon ang bawat bata. Bawat bata ay

pinapalahok sa lahat ng gawain at talakayan sa paaralan.

a. pari b. guro c. ina d. tindera

2. Malinis at ligas na pagkain sa mamamayan ipinagbibili niya.

Tamang presyo at tamang sukli sa mamimili naibibigay pa.

a. pulis b. nars c. doktor d. tindera

3. Pangunahing pangangailangan ibinibigay sa mga anak.

Itinataguyod para mapalaki sila ng maayos.

a. magulang b. bumbero c. katekista d. paaralan

4. Nagbabantay sa lugar para maging mapayapa, ligtas, tahimik at

maayos.

a. Kura paruko b. pulis c. guro d. mananahi

5. Nangangalaga sa kalusugan ng mga tao. Binibigyan ng gamot,

bitamina at tinuturuan para mapanatiling ligtas ang kanilang lugar.

a. panadero b. tanod c. doktor d. basurero


Bilang Sagot

1. b

2. d

3. a

4. b

5. c

25

D. Takdang Aralin

Magdala ng alinman sa sumusunod na kagamitan: papel, karton, clay,

pangkulay, pandikit, gunting.

Leksyon 5 Modelong Komunidad (Pangwakas ng Gawain) Layunin:

Nakakalikha ng modelong komunidad mula sa papel, karton, clay, blocks at iba pang gamit.

Nasasabi ang pagkakapareho at pagkakaiba ng nagawang modelong komunidad sa nagawa ng mga kamag-aral.

Pagpapahalaga: Pagmamalaki sa modelo ng sariling komunidad Kagamitan: papel, pandikit, gunting, karton, lapis, krayola, clay, blocks,

kuwento, larawan Tema: Tao, Kapaligiran at Lipunan Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p.2

A. Panimulang Gawain Ipahanda sa mga mag-aaral ang dala-dala nilang mga kagamitan. Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo o apat. Magbalik aral ukol sa komunidad at sa mga bumubuo rito.


Ibigay ang sumusunod na panuto: 1. Pumili ng isang modelong komunidad na nais ninyo

Ang bawat komunidad ay mayroong mahalagang

tungkulin na may kaugnayan sa bawat bata o pamilya. Ang mga

ito ang pagbibigay serbisyo at produkto na kailangan sa araw-

araw ng bawat bata o pamilya.

An komunidad igwang importanteng obligasyon para sa

lambang aki o pamilya. Ini an nagtataong serbisyong saka

produkto na kaipuhan kan lambang aki o pamilya.

Tandaan

26

2. Gamit ang mga dala-dalang kagamitan magtulungan sa paggawa ng modelong komunidad na nais ninyo.

3. Ipakita sa klase ang nabuong modelo. Itanong: Ano ang modelong komunidad para sa inyo? Bakit? Anong modelong komunidad para sa indo? Tano? Ano ang pagkakapareho at pagkakaiba ng nabuo ninyong modelo sa

nagawa ng iba? Ano an pagkakapareho saka pagkakaiba kan nahaman nindo sa

nahaman na modelo kan iba? 3. Paglalahat

a. Paano ninyo naipapakita ang isang modelong komunidad? Papano nindo naipapahiling an sarong modelong komunidad?

Pangwakas na Gawain

1. Pagtataya Markahan ang nagawang modelo gamit ang rubric.

Pamantayan Puntos

Maliwanag na naipapakita ang modelong

komunidad.

5

Katamtamang naipakita ang modelong

komunidad.

4

May kaunting kamalian sa pagpapakita ng

modelong komunidad

3

Malaki ang kakulangan sa pagpapakita ng

modelong komunidad

2

Mali at kulang ang pagpapakita ng modelong

komunidad

1

Nakuhang Puntos

D. Takdang-Aralin

Gumawa ng isang portfolio ng mga komunidad na naipakita.

27

Leksyon 6 Kinabibilangan at Kahalagahan ng Komunidad Mga Layunin

Nasasabi na ang bawat bata ay may kinabibilangang komunidad. Naipapaliwanag ang kahalagahan ng komunidad. Pagpapahalaga: Pagiging magalang

Naipagmamalaki ang sariling komunidad

Napapahalagahan ang sariling komunidad

Kagamitan: kuwento, graphic organizer, configuration clues, larawan


Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p.2


1. Pagganyak Ipakita ang larawan. Ano ang nasa larawan? Ano ang ginagawa nila? Ano an nahihiling mo sa ritrato? Ano an piggigibo ninda?

Sabihin:

Ang mga bata sa larawan at ang mga batang kagaya ninyo ay bahagi rin ng komunidad.

An mga aki arog kan nasa ritratto saka mga arog nindo parte man kan komunidad?

28

B. Panlinang na Gawain 1. Paglalahad

Ipakita ang bawat larawan. Ipatukoy kung ano ang ginagawa ng mga bata.

29

Itanong: Ano ang ginagawa ng mga bata sa larawan?

Ano ang ipinapakita sa larawan na nagpapahiwatig na kabilang ang mga bata sa komunidad?

Ano ang papel na ginagampanan ng mga bata sa komunidad? Bilang isang bata, paano mo pinahahalagahan ang iyong pagiging

bahagi ng iyong komunidad? Ano an piggigibo kan mga aki sa ritrato? Ano an ipinahihiling sa ritrato na nagsasabi na an mga aki igwa nin

komunidad na naiibahan? Ano an papel kan mga kaakian sa komunidad? Bilang sarong aki, pano mo pigtatawan nin importansya an

saimong pagiging parte kan saimong komunidad?

2. Paglalahat Ano ang komunidad na kinabibilangan mo?

Ano ang masasabi mo ukol sa mga bata at sa komunidad? Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga bata ng komunidad

na kinabibilangan? Ano an komunidad ka naiibahan mo? Ano an masasabi mo manungod sa mga aki saka an komunidad? Ano an importansya kan pagkakaigwa nin komunidad na naiibahan?

3. Paglalapat a. Pangkatang Gawain

Hatiin ang mga mag-aaral sa apat na pangkat. Ibigay ang pamantayan sa paggawa. Magpakita ng isang role play na nagpapakita na ang mga bata ay may kinabibilangang komunidad.

Halimbawa:

Tumutulong sa mga gawaing bahay. Nakikiisa sa tree planting sa barangay. Sumasali sa mga palatuntunan sa paaralan. Tumutulong sa mga ginagawa sa simbahan. Mamili ng mga gamit mo sa eskwela.

30


Komunidad ng Pamilya Ko! Gawin sa AP Notebook. Direksyon: Bakatin ang mga daliri sa papel. Isulat sa bawat bahagi ang

pangalan ng miyembro ng pamilyang kinabibilangan mo. Ibahagi at ipakilala ang pamilya sa klase.


Isulat ang pangalan ng bahagi ng komunidad sa kahon na

kinabibilangan ng bata.

1. nag-aalaga sa lugar para sa tahimik at payapang tirahan ng isang bata.

2. - nagtuturo magbilang, magsulat, bumasa, at naglilinang sa kakayahan ng isang bata.

3. gumagabay sa bata sa buhay ispiritwal.

4. - mag-anak na sama-sama at

nagtutulungan para mabigay ang mga pangangailangan.

5.

- - - nagbibigay ng mga produkto at pagkain sa lahat ng tao

31

Bilang Sagot

1. barangay

2. paaralan

3. simbahan

4. pamilya

5. pamilihan

C. Pangwakas na Gawain Ipagawa LM Leksyon 6 Gibohon 3


Pilion an letra kan tamang simbag. Isurat an simbag sa AP notebook.

1. An mga minasunod miyembro kan komunidad kan pamilya pwera sa saro.

a. ama b. ina c. paratukdo d. mga aki

2. Maogma an paratukdo sa pagiya sa mga aki sa ________. a. eskwelahan b. simbahan c. saudan d. ospital

3. An _____ nagtatao nin pangangataman sa salud kan mga aki sa komunidad. a. saudan b.sentrong -pangsalud. c. pamilya d. simbahan

4. An nagtatao nin serbisyo para sa mga aki tanganing mabakal an mga panginot na kaipuhan sa aroaldaw.

a. simbahan b. eskwelahan c. saudan d. pamilya

5. Komunidad kan aki na nangangataman sa katrangkiluhan saka katanusan kan saiyang lugar.

a. simbahan b. Barangay c. pamilya d. saudan

32

Bilang Sagot

1. c

2. a

3. b

4. c

5. b

D. Takdang-Aralin Iguhit ang kinabibilangang komunidad. Gumawa ng maikling kuwento tungkol dito.

Leksyon 7 - Impormasyon ng Komunidad Mga Layunin

Nakakakuha ng impormasyon tungkol sa komunidad sa pamamagitan ng interbyu, pagbasa ng simpleng talata, pakikinig ng salaysay.

Nasasabi ang mga batayang impormasyon sa komunidad tulad ng pangalan ng lugar, dami ng tao, pinuno, wikang sinasalita at mga grupong etniko at iba pa.

Ang isang bata ay mayroon kinabibilangan komunidad. Ang

mga komunidad na ito ay kinabibilangan ng mga tao, ng pamilya,

paaralan, barangay, pamilihan, simbahan at sentrong-

pangkalusugan. Bawat komunidad ay mahalaga dahil ito ang

tumutulong sa paglaki ng isang bata.

An sarong aki may kinaayonan na komunidad. Ang mga

komunidad na ini kinabibilangan nin mga tawo, an pamilya,

eskwelahan, barangay, saudan, simbahan saka sentrong-pangsalud.

Lambang komunidad importante ta ini an nagtatabang sa pagdakula

kan sarong aki.

Tandaan

33

Nakapagtatala at nakapupuno ng impormasyon sa information sheet o graphic organizer. Nakabubuo at nakapagsasabi ng paglalahat tungkol sa nakalap na impormasyon ukol sa komunidad.

Pagpapahalaga: Pagiging magalang at matiyaga sa pag-alam ng mga batayang impormasyon ng komunidad

Kagamitan: TV Board, diyaryo, video clips, tsart, talata, larawan, kuwento, concept map

Tema: Tao, Kapaligiran at Lipunan Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p. 2


1. Pagganyak Nakinig o nanood ba kayo ng balita? Nagdangog o nakadalan kamo nin bareta?

Ano ang impormasyong nalaman ninyo? Ano an impormasyon na naaraman nindo?


1. Pagtatalakay Mag-Interbyu Tayo!

Sabihin

Mahanda tayo mga bata. Pupuntahan natin si Kapitan sa Barangay Hall.

Kukuha tayo ng impormasyon tungkol sa ating lugar. Isulat ang mga

gabay na tanong na gagamitin sa interbyu.

Itanong

a. Ano ang buong pangalan ng ating lugar? Ano an bilog na pangaran kan satuyang lugar?

b. Hango saan ang pangalan ng ating lugar? Hale sain an pangaran kan satuyang lugar?

c. Ilang taon na ang lugar na ito? Pirang taon na an lugar na ini?

34

Pangalan ng

Komunidad

d. Sino-sino ang unang taong nanirahan sa lugar natin? Sairisay an mga inot na tawong nagiristar sa lugar ta? e. Ilan ang pamilyang nakatira sa ating lugar? Pira an pamilyang nakaistar sa satuyang lugar? f. Ano-ano ang hanap-buhay ng mga tao sa komunidad? Ano an mga hanapbuhay kan mga tawo sa satuyang lugar?

g. Ano-ano ang mga makikita o pook pasyalan sa ating komunidad? Ano an mga mahihiling o pasyaran sa satuyang komunidad?

h. Ano-anong mga gusali ang makikita sa komunidad? Ano an mga establisimento an mahihiling sa mga komunidad?

i. Ilarawan ang mga taong naninirahan sa komunidad? Iladawan an mga taong nakaistar sa komunidad? j. Ilan ang mga babae at ang lalaking nakatira sa barangay? Pira an mga babayi dangan an mga lalaking nakaistar sa barangay?

k. Ilan ang nag-aaral na mga bata mula sa komunidad na ito?

m. Saan-saan ang bata nag-aaral? Sain-sain nag-aadal an mga aki?

n. Sino-sino ang mga opisyal ng barangay? Sairisay an mga opisyal kan barangay? o. Ano-ano o ang ginagamit na salita sa lugar na ito?

Ano an mga ginamit na tataramon sa lugar na ini?

Gumawa ng tsart o graphic organizer ukol sa nakuhang impormasyon

at iulat ito sa klase.

dami ng tao

mga hanapbuhay

mga pinuno o opisyal

wikang sinasalita

mga grupong etniko

35

Itanong

a. Ano-anong impormasyon ang inyong nalaman at naitala? Ano an mga impormasyon an saindong naaraman saka naisurat?

b. Bakit mahalagang malaman ninyo ang lahat ng impormasyon sa

inyong komunidad ng barangay?

Tano ta importanteng maaraman nindo gabos an impormasyon sa

saindong komunidad nin barangay?

c. Maliban sa mga opisyal o kapitan ng barangay, sino pa ang makapagbibigay ng impormasyon ng barangay?

Pwera sa mga opisyal o kapitan kan barangay, sairisay pa an makakapagtataong impormasyon manungod sa barangay?

d. Ano pa ang iba pang pamamaraan upang para malaman ang lahat ng

impormasyon ukol sa komunidad?

Ano pa an mga paagi o ginigibo tanganing maaraman an mga

impormasyon manungod sa komunidad?

Magbasa Tayo!

Basahin ng guro ang talata tungkol sa isang komunidad. Punan ang

information sheet. Sagutan ang mga kasunod na tanong.

(Sa Guro: Gumawa ng talata para sa gawaing ito para malaman ng

mga bata ang mga impormasyon na mayroon ang komunidad na

mayroon kayo.


Ang Bayan ng Ligao City

Ang Ligao ay isa sa mga siyudad sa probinsya ng Albay. Mayroon itong 104,914 kabuuang populasyon mula sa census noong 2010. Naging siyudad ito noong March 24, 2001 sa bisa ng R.A.9008 na nilagdaan ng Pangulong Gloria Macapagal Arroyo noong Pebrero 21, 2001. Ang Ligao ay may kabuuang 24,640 hektarya ng lupain. Binubuo ito ng 55 barangay, 11 sa urban, 41 sa rural at tatlo sa coastal. Ang populasyon ng Ligao ay may ibat-ibang pag-uugali at kultura dahil sa lokasyon ng lugar. Kakaibang dayalekto mayroon ang lugar dahil sa bigkas, baybay at kahulugan ng salita dito.

36

Information Sheet

Pangalan ng Lungsod/Bayan: _______________________ Lalawigan: _________________________ Populasyon: _______________________ Bilang ng Barangay: ________Urban ______ Rural _____Coastal _____

Pagsagot sa mga tanong:

1. Anong lugar ang pinag-usapan sa talata? Anong lugar an pinag-uulayan sa talata?

2. Ano-anong impormasyon ang nalaman sa talata? Ano an impormasyon na nakua digdi?

3. Anong paraan ang ginamit para mabigay ang impormasyon sa komunidad? Ano an mga paagi para makakua o magtao nin impormasyon manungod sa komunidad?

Sabihin:

Maraming impormasyon ang isang komunidad. Malalaman ito sa

pamamagitan ng iba ibang paraan kagaya nang pagbabasa ng

talata, pakikinig sa isang salaysay o sa pag- iinterbyu.

Itaram:

Dakul na impormasyon an sarong komunidad.Maaraman ini sa

manlain-lain na paagi arog nin pagbabasa nin sarong talata,

pagdangog sa sarong salaysay o sa pag-interbyu.

Ang lugar mo ay may paaralan, barangay hall, simbahan, palengke, munisipyo at maraming iba pa. Ang lugar na ito ay

may pangalan. An lugar mo igwang ekswelahan, barangay hall, simbahan, saudan, munisipyo saka dakul na iba pa. An lugar na ini igwang pangaran.

a. Ano ang pangalan ng lugar mo? Ano an pangaran kan lugar mo?

b. Hango saan ang pangalan ng lugar?

Hale sain an pangaran kan lugar?

37

Bawat bumubuo ng komunidad ay may kinikilang pinuno o mga opisyal. Sa barangay ay may kapitan, sa paaralan ang principal,

sa munisipyo ay ang mayor, sa simbahan ay ang kura paroko. Lambang komunidad igwang pamayo. Sa komunidad nin barangay yaon si kapitan, sa eskwelahan igwang principal, sa munisipyo may mayor, dangan sa simbahan may Kura Paroko.

a. Sino ang mga pinunong kilala mo sa barangay? paaralan? simbahan? Sabihin ang pangalan nila. Sairisay an pamayong midbid mo sabarangay? eskwelahan? sa simbahan? Itaram an pangaran ninda.

b. Ano ano ang ginagawa ng mga pinuno sa komunidad? Ano an mga ginigibo kan mga pamayo nin komunidad?

b. May pinuno din ba sa klase niyo? Sabihin ang pangalan. Igwa man daw pamayo an klase nindo? Itaram an pangaran.

Ang bawat tao sa komunidad ay may pinagmulang grupo ng tao. Ang tawag dito ay pangkat etniko. Ang pangkat ng mga tao na naninirahan sa Bikol ay tinatawag na Bikolano. Matagpuan sila samga probinsya ng Camarines Norte, Camarines Sur, Albay, Sorsogon , Albay, Catanduanes at Hilagang bahagi ng Masbate. An lambang tawo sa komunidad may ginikanan na grupo. An apod digdi pangkat etniko. An grupo nin mga tawo na nakaistar sa Bikol inaapod na Bikolano. Makukua ini sa mga probinsya kan Camarines Norte, Camarines Sur, Albay, Sorsogon, Catanduanes dangan hilaga na parte kan Masbate. Itanong: a. Saang probinsiya ka ng Bikol nakatira?

Saing probinsiya ka kan Bikol ka nakaistar?

b. Masasabi mo bang ikaw ay isang Bikolano? Masasabi mo daw na ika sarong Bikolano?

Ang mga Bikolano ay may wikang sinasalita na tinatawag na Bikol. Bikol ang pangunahing wika o salita ng rehiyon. Bawat bayan sa Bikol ay may mga dayalektong sinusulat o binibigkas.

An mga Bikolano igwang tataramon na an apod Bikol. An Bikol an

naginginot na tataramon sa rehiyon. Lambang banwaan sa Bikol

may mga diyalektong sinusurat o tinataram.

a. Ano ang wikang ginagamit ninyo sa pagsasalita?

Ano an tataramon na piggagamit nindo sa pagtataram?

38

Ang bumubuo ng komunidad ay mga taong naninirahan. May bilang sa dami ng lalaki, babae, mga batang nag-aaral, mga hindi nag-aaral, mga nagtatrabaho at walang trabaho

3. Paglalahat

Ano-ano ang paraan para makakuha ng impormasyon sa isang komunidad?

Ano an paagi tanganing makakua nin impormasyon sa sarong komunidad?

Ano-anong batayang impormasyon ang nalaman mo sa

komunidad? Anong basehang impormasyon an naaraman sa komunidad?

4. Paglalapat


Isulat ang mga impormasyon tungkol sa komunidad mo.

Pangalan ng Lugar

Lokasyon Pangalan ng paaralan na makikita dito

Mga hanapbuhay

sa lugar

Bilang ng nakatira dito



1. Pagtataya

Idrowing an kun tama saka kung sala

_____ 1. Bawat impormasyon ng komunidad dapat matutunan ng mga mag-aaral.

Lambang impormasyon kan komunidad dapat maaraman kan mga eskwela.

_____ 2. Ituro ang impormasyon ng komunidad sa pamamagitan ng isang aralin gamit ang isang kuwento o salaysay.

Itukdo an impormasyon kan komunidad sa paagi nin sarong pag-aadal gamit an istorya o salaysay.

39

_____ 3. Ang pag-interbyu, pakikinig sa kuwento, talata, salaysay ay mga paraan para malaman ang mga impormasyon ng komunidad.

An pag-interbyu, pagdangog sa storya, talata, salaysay mga paagi tanganing maaraman an mga impormasyon sa komunidad.

_____ 4. Ikahiya ang mga impormasyon ng iyong komunidad. Ikasupog an mga impormasyon kan saimong komunidad.

_____ 5. Huwag pakialaman ang mga impormasyon sa komunidad. Dai makiaram sa mga impormasyon sa komunidad.

Direksyon: Pilion an letra kan tamang simbag.

1. An apod sa grupong-etnikong na kinaaayonan mo kun ika nakaistar sa Bikol? a. Cebuano b. Bikolano c. Ivatan d. Ilokano

2. Sisay an pamayo kan komunidad na naggiya sa espiritwal na aspeto

kan sarong tawo? a. Kura Paroko b. Prinsipal c. Kapitan d. paratukdo

3. Tataramon na ginagamit sa pakikipag-ulay sa kaklase o sa kapwa.

a. Ingles b. Tagalog c. Bikol d. Hiligaynon

4. Sain ka nakaistar? (Isurat an pangaran kan lugar) ______________

5. Sain ka nag-aadal? (Isurat an pangaran kan eskwelahan) _________


Bilang Sagot

1.

2.

3.

4.

5.

40

D. Takdang-Aralin

Gibohon sa Harong

Direksyon: Punuan an patlang tanganing mabilog an panunumpa sa sadiri para sa komunidad. Gibohon ini gamit an sadiring wika na tinataram.

Ako si __________________________. Nakaistar sa

____________________________________. Nag-aadal ako sa ____________________________. Nangangako ako natatabang sa pagsasabi kan mga impormasyon sa komunidad ko. Bilang sarong Bikolano ipinagoorgolyo kong ini an _______________ ko.

Leksyon 8 - Grap ng Komunidad

Layunin Nailalarawan ang dami ng tao sa komunidad sa pamamagitan ng simpleng grap.

Pagpapahalaga: Pagkilala at Pagpapahalaga sa bawat tao sa komunidad

Kagamitan: laro, grap, survey ng bumubuo sa komunidad, larawan




Ipakita ang isang grap Sabihin: Ito ay grap na kumakatawan sa bilang ng mga tao sa Barangay Maligaya. Bawat tao ay kumakatawan sa isang daang tao.

Ito naman ay grap ng dami ng tao sa Barangay Masinag.

Aling barangay ang mas maraming dami ng tao? Aring barangay an igwang mas dakul na bilang nin mga tawo?

41

B. Panlinang na Gawain Leksyon 8 Gawain 1

Count Me!

Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Magsagawa ng isang surbey sa klase ukol sa sumusunod:

Pangkat 1 Kasarian (Lalaki at babae)

Pangkat 2 Edad

Pangkat 3 Buwan ng kapanganakan a. Gumawa ng grap mula sa ginawang count me!

Gabayan ng guro ang bawat pangkat sa paggawa ng grap

Pangkat 1 Pie Graph Pangkat 2 Bar Graph Pangkat 3 Column Graph

Ano ang ipinapakita ng bawat grap? Ano an ipinapahiling kan kada grap?

Sa unang grap alin ang mas marami? Paano ito ipinakita sag rap? Sa inot nag rap siisay an mas dakul? Pano ini ipinahiling sa grap?

(Itanong rin ito para sa mga susunod na ginawang grap)

Leksyon 8 Gawain 2

Pag-aralan ang susunod na impormasyon tungkol sa komunidad.

Barangay Silang

Kabuuang Bilang ng mga Tao: 4,852

Bilang ng mga Babae: 2,568

Bilang ng mga Lalaki: 1,752

Bilang ng mga Bata (0 - 17 taong gulang): 532

Gumawa ng grap ukol sa impormasyong ibinigay.

Ano ang ipinakita ng grap? Ano an ipinahiling kan grap?

42

Alin ang may pinakamaraming bilang sa komunidad? Arin an igwang pinakadakul na bilang sa komunidad?

Alin ang pinakakaunting bilang sa komunidad? Arin an pinakadiit na bilang sa komunidad?

Paano ito ipinakita sa grap? Pano ini ipinahiling sa grap?


Anong paraan ang ginawa para maipakita ang dami ng tao sa komunidad

na kinabibilangan mo?

Gumawa ng grap. Nasa tsart ang bilang ng tao sa Paaralan ng Mabolo.

Leksyon 8 Gawain 3

Babae lalaki Guro Magulang Diyanitor Guwardiya

Nars Katekista

165 159 16 124 3 2 2 10

D. Takdang-Aralin

Gawin ang grap ng bilang ng tao sa inyong komunidad.

Ang bawat komunidad mayroong bilang o dami ng mga tao. Ito

ay mailalarawan sa pamamagitan ng isang grap.

An lambang komunidad igwang numero o dakol nin mga tawo.

Mailaladawan ini sa paagi kan sarong grap.

Tandaan

43

Leksyon 9 Sagisag ng Komunidad

Mga Layunin Nabibigyan ng kahulugan ang salitang sagisag.

Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng sagisag o simbolong nakikita

sa kapaligiran.

Nakapagsusuri ng mga simbolo o salitang ginagamit bilang sagisag

ng komunidad.

Naipaliliwanag ang ibig sabihin ng mga simbolo ng kinabibilangang

komunidad.

Nakagagawa ng scrapbook, album o collage ng komunidad na

nagpapakita ng mga katangian at batayang impormasyon.

Pagpapahalaga: Paggalang sa mga sagisag o simbolo ng komunidad

Kagamitan: mga larawan ng sagisag ng komunidad



A. Panimulang Gawain 1. Balik-aral Magpakita ng grap na nagpapakita ng dami ng tao sa komunidad at itanong ang mga mahahalagang impormasyong nakapaloob dito.

2. Pagganyak Tanaw Pasyal: Ipakita ang mga bahagi ng paaralan kung saan makikita ang watawat. Itanong: Ano sagisag ang nakikita ninyo sa loob ng ating paaralan?


1. Paglalahad

Bukod sa paaralan, saan-saan pa ninyo nakikita ang watawat? Ano ang sinasagisag ng ating watawat?

Magpakita ng larawan ng ilang mga sagisag ng bansa (watawat, narra, agila, sampagita) Kilalanin ang mga nasa larawan.

Bakit kaya ito tinawag na pambansang sagisag? Tano kaya ta pig-apud ining pambansang simbolo?

Ano kaya ang sinasagisag ng bawat isa? Ano kaya an pigsisimbolo kan lambang saro?

44

Makikita ba ito sa ating komunidad? Nahihiling daw ini sa satuyang komunidad?

Ano ang mga nakikita mo sa ating komunidad na sagisag ng ating bansa? Ano an mga nahihiling mo sa komunidad na sagisag kan satuyang nasyon? Sabihin:

Mayroon tayong makikitang mga sagisag sa ating komunidad. Ito

ay kumakatawan sa mga katangian at kultura ng mga tao rito. Ang nara at agila ay sumasagisag sa katatagan at lakas ng lahing Pilipino. Ang sampaguita naman ay sumasagisag sa kalinisan at kababaang-loob.

Gawain 1

Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo.

Direksyon:

Maglista ng mga katangian ng mga naninirahan sa ating komunidad.

Pumili ng bagay na makikita sa ating komunidad na maaaring maging sagisag ng mga katangiang ito.

Iguhit ito at ipakita sa buong klase pagkatapos. Ipaliwanag kung bakit ito ang napiling sagisag.

2. Pagtatalakay

Ano-ano ang inyong iginuhit na sagisag? Anu-ano an saindong pigdrowing na mga sagisag?

Bakit ito ang inyong napili? Tano ta ini an saindong napili?

Kumakatawan o sumasagisag ba ito sa mga katangian ng mga tao sa inyong komunidad? Bakit?

Nagsisimbolo man daw ini kan karahayan kan mga tawo sa saindong komunidad? Tano?

3. Paglalahat Ano ang ibig sabihin ng sagisag? Ano ang kinakatawan nito? Ano an gustong sabihon kan sagisag? Ano an pigpapakahulugan kaini?

45

C. Pangwakas na Gawain Isahang Gawain Maglista ng taglay mong mga katangian. Mag-isip ng isang bagay na maaring magsagisag sa iyo. Iguhit ito. Ipakita sa katabi at ibahagi ang dahilan kung bakit ito ang napili mong sagisag. Pangkatang Gawain Bumuo ng apat na pangkat. Gamit ang mga bagay na indigenous gumawa ng isang album o collage ng sagisag ng inyong komunidad. Sumulat ng maikling talata na nagpapaliwanag ng kahulugan ng sagisag na ito

D. Takdang-Aralin Sa tulong ng mga magulang at kapatid gumuhit na sagisag para sa

inyong pamilya.

Pang Yunit na Pagsusulit

Panuto: Piliin ang tamang sagot. Isulat ang sagot sa AP notebook.

1. Anong komunidad ang nagbibigay kaalaman para sa wastong

pangangalaga sa kalusugan ng bawat isa?

a. Pamilihan c. Sentrong Pangkalusugan

b. Simbahan d. Pamilya

2. Sino ang nagtuturo ng lahat ng kaalaman at humahasa sa lahat ng

kakayahan ng mga bata?

a. Pari b. Negosyante c. Guro d. Dyanitor

3. Ano ang tawag sa lugar na may mga pangkat ng taong nakatira?

a. Parke b. Simbolo c. Komunidad d. Pamilihan

Ang mga sagisag ay bagay na kumakatawan sa saloobin,

katangian o mga mithiin ng mga tao sa isang komunidad.

An mga sagisag bagay na nagrerepresentar kan nasasaboot,

karahayan o kakundian man saka mga pinagmamawot kan mga tawo sa

sarong komunidad.

Tandaan

46

4. Ang barangay ay pinamumunuan ng isang ____________.

a. guro b. mayor c. tanod d. kapitan

5. Anong bahagi ng komunidad ang nagbibigay proteksyon para magkaroon ng isang ligtas na tirahan ang isang bata?

a. barangay b. simbahan c. pamilya d. paaralan

6. Ano ang nagagawa sa komunidad ng simbahan? a. Magturo ng pagbasa at matematika. b. Magtapon ng basura. c. Gumabay sa buhay pananampalataya ng mga tao. d. Maglako ng mga paninda.

7. Ang pangkat-etniko kung nakatira sa Bikol?

a. Hiligaynon b. Waray c. Bikolano d. Kapampangan

8. Sila ay nakatira sa isang bahay. a. pari b. pamilya c. pamilihan d. guro

Panuto: Isulat ang Tama o Mali sa patlang.

_____ 9. Tungkulin ng pamilya na ipamigay ang mga anak.

_____ 10. Nakakakuha ng impormasyon tungkol sa komunidad mula sa

pakikinig ng salaysay o pagbabasa ng talata.

_____ 11. Ang mga bata ay hindi kabilang sa komunidad.

_____ 12. Ang isang lugar ay may mga sagisag na nagpapakilala sa mga

katangian at mithiin ng isang komunidad.

_____ 13. Mahalagang malaman ng bawat bata ang pangalan at

pinagmulan ng lugar na kinabibilangan.

Panuto: Isulat sa patlang ang sagot.

______ 14. Binubuo ng ama, ina at anak.

______ 15. Pagkuha ng impormasyon mula sa pakikipag-usap sa pinuno

ng barangay.

______ 16. Nangangalaga sa mga taong maysakit.

______ 17. Namumuno sa paaralan.

______ 18. Wikang ginagamit mo sa pagsasalita.

19 - 20 Gumuhit ng sagisag ng inyong komunidad.

48

Pangkalahatang Ideya ng Aralin

Sa ikalawang yunit ay tatalakayin ang mahahalagang lugar, istruktura, palatandaan sa komunidad, kapaligiran, konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, at pinagmulan ng komunidad. Maipakikita ng mga mag-aaral ang kaalaman tungkol sa mahahalagang impormasyon sa komunidad na kanyang kinabibilangan.

Leksyon 1- Mga Mahahalagang Lugar sa Komunidad

Layunin:

Natutukoy ang mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan sa komunidad gamit ang payak na mapa.

Pagpapahalaga:

Pagsunod sa panuto Pagkamaginoo

Kagamitan: Larawan ng mga sumusunod: -pook-pasyalan, komunidad, simbahan, munisipyo, pamilihan, ospital, bahay,sentrong pangkalusugan, paaralan, himpilan ng pulis, palaruan -puzzle Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan II p.3 A. Panimulang Gawain: 1. Balik-Aral Ipabuo ang picture puzzle ng komunidad. Ipagawa sa LM Leksyon 1, Gibohon 1

Yunit 2 Kapaligiran, Pinagmulan at

Pamumuhay ng Komunidad

49

Itanong: Ano ang larawang inyong nabuo? (Ano an ritratong nabilog nindo?) Sabihin: Ito ay larawan ng komunidad. Dito nakatira ang pangkat ng mga tao. Makikita dito ang mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, at palatandaan. (Ini ritrato nin komunidad. Digdi nakaistar an grupo nin mga tao. Mahihiling digdi an mga importanteng lugar, istruktura, monumento, dangan tandaan.) 2. Pagganyak Magpakita ng larawan ng pook-pasyalan o parke. Ipagawa sa LM Leksyon 1, Gibohon 2

50

Itanong: Ano-ano ang nakikita mo sa larawan? (Ano-ano an nahihiling mo sa ritrato?)

Nakapunta ka na ba sa ganitong pook? ( Nakaabot ka na man sa arog kaining lugar?) Ano ang ginawa mo pagpunta dito? (Ano an ginibo mo kan makaabot digdi?) Sino ang hindi pa nakapunta sa ganitong pook? (Siisay an dai pa nakaabot sa arog kaining lugar?) Sabihin:

Ito ay larawan ng pook-pasyalan o parke. Isa lamang ito sa mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, at palatandaan sa komunidad. (Ini ritrato nin lugar-pasyaran o parke. Saro lang ini sa mga importanteng lugar, istruktura, monumento, dangan tandaan sa komunidad.)

Balikan ang puzzle. Itanong:

Nakikita ba ninyo ang larawan ng parke sa nabuo ninyong puzzle ng komunidad? (Nahihiling nindo an ritrato kan parke o lugar-pasyaran sa nabilog

nindong puzzle kan komunidad?) B. Panlinang na Gawain:

1. Paglalahad Sabihin:

Pinag-aralan na natin ang tungkol sa komunidad.Ngayon naman ay pag-aaralan natin ang mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan na matatagpuan dito. ( Inadalan ta na an tungkol sa komunidad. Aadalan ta ngunyan an mga importanteng lugar, istruktura, monumento, dangan tandaan sa komunidad.)

51

2. Pagtalakay Itanong:

May alam pa ba kayong mahahalagang lugar o palatandaan sa isang komunidad bukod sa pook-pasyalan? (Ano pa an aram nindong mga importanteng lugar o tandaan sa sarong komunidad pwera sa lugar na pasyaran?)

Ipasuri ang puzzle na nabuo at isa-isang ipasabi sa mga bata ang iba pang mahahalagang lugar o palatandaan sa isang komunidad bukod sa pook-pasyalan.

Gumamit ng larawan ng parke, simbahan, munisipyo, palengke, ospital, himpilan ng pulis at sentrong pangkalusugan, mga bahay, at paaralan. Itanong:

Ano ang tawag sa mga lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan sa komunidad na nakikita mo sa larawan? (Ano an apod sa mga lugar, istruktura, monumento, tandaan saka lugar na pasyaran na nahihiling mo sa ritrato? Ano-ano ang ginagawa natin dito? (Ano-ano an ginigibo ta digdi?) Sairisay an nahihiling ta digdi? (Sino-sino ang nakikita natin dito?)

Talakayin ang iba pang mahahalagang impormasyon tungkol dito.

52

3. Paglalahat Ano-ano ang mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad? (Ano-ano an mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan dangan pasyaran sa komunidad?)

4. Paglalapat a. Pangkatang-Gawain

Laro: Unahan Tayo

Pangkatin sa lima ang mga mag-aaral.

Balik-aralan nang mabilisan ang mga pamantayan sa paggawa.

Ibigay ang panuto.

Sabihin: Bumuo ng isang mahabang linya ang bawat pangkat. Ang nasa unahang bata sa bawat linya ay mag-uunahan sa pagtukoy ng pangalan ng larawan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad na ipakikita ko. Ang kasapi ng pangkat na unang nakasagot ang hahakbang ng isa paunahan kasunod ang iba pang kasapi. Ang pangkat na naunang makarating sa katapusang guhit ang siyang panalo.

(Maggibo nin halabang linya an kada grupo. An nasa inutan na aki sa kada linya mairinutan sa pagpangaran kan mga ritrato nin mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan saka mga pasyaran sa komunidad na ipapahiling ko. An kabali kan grupo nindo na inot nakasimbag an malakad nin saro painutan kasunod an iba pang kagrupo. An arin man na grupo na mainot makaabot sa katapusan na linya an gana.)

53

Itanong: Ano-anong mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad ang napangalanan natin sa paglalaro? (Ano-anong mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan dangan lugar-pasyaran sa komunidad an napangaranan ta sa pagkawat?)

b. Isahang-Gawain

1. Isa-isang tatawagin ang mga bata upang tukuyin kung ano ang nasa larawan na mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan sa komunidad na ipakikita ng guro. Ipagawa ang LM Leksyon1, Gibohon 3.

A. Tukuyin ang angkop na larawan ng mahahalagang lugar, istruktura,

bantayog, palatandaan at pook-pasyalan na matagpuan sa ating sariling

komunidad. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.

A B

___1. simbahan a.

___2. palengke b.

___3. pook-pasyalan c.

___4. sentrong pangkalusugan d.

___5. munisipyo e.

54

2. Ipagawa ang LM Leksyon1, Gibohon 4. Pakulayan sa mga mag-aaral ang larawan ng mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan sa komunidad.

C. Pangwakas na Gawain:

1. Pagtataya

Ipagawa ang LM Leksyon1, Gibohon 5. Tukuyin kung ano ang mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at

pook- pasyalan sa komunidad na nasa larawan. Piliin sa kahon ang angkop na

pangalan nito at isulat sa patlang.

___________ _______________ _______________

paaralan simbahan munisipyo pamilihan palaruan pook-pasyalan himpilan ng pulis sentrong pangkalusugan

55

_____________ _______________ ________________

________________ ________________

Key to Correction:

1. sentrong pangkalusugan 6. munisipyo 2. himpilan ng pulis 7. simbahan 3. pook-pasyalan 8. paaralan 4. pamilihan 5. palaruan

2. Takdang-Aralin

Ipagawa ang LM Leksyon1, Gibohon 6. Gumupit ng larawan ng mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad. Idikit sa AP notebook. Maghanda upang mapangalanan ang mga ito.

Talakayin ang mga kaisipan.

May mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at

pook- pasyalan sa komunidad. Ilan sa mga halimbawa nito ang

paaralan, simbahan, munisipyo, sentrong pangkalusugan,

himpilan ng pulis, pamilihan, palaruan at pook- pasyalan.

Tandaan

56

Leksyon 2 - Pagtukoy sa Kinalalagyan ng Mahahalagang Lugar sa Komunidad

Layunin:

Natutukoy ang kinalalagyan o lokasyon ng mga mahahalagang lugar na

matatagpuan sa sariling komunidad kaugnay sa lokasyon ng sariling tahanan o

paaralan gamit ang mga pangunahing direksiyon na silangan, kanluran, hilaga at

timog.

Pagpapahalaga: Pakikibahagi sa pagsasagawa ng pangkatang-gawain.

Kagamitan: Mga larawan ng:

Pook-pasyalan, simbahan,munisipyo,sentrong pangkalusugan,bahay, estasyon ng tren, at mga lugar sa sariling komunidad,.ospital, compass rose, opisina ng punong-guro, klinika, kantina, silid-aralan, palikuran, silid aklatan, ilog, kabundukan, kabahayan , -graphic organizers, plaskard at mapa Awit: Pumalakpak Tayo, Sinulat ni: Rosalie Perez-Romano Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan II p. 3 Katangiang Pilipino, Batayang Aklat sa Makabayan p.128-137 A. Panimulang Gawain: 1. Balik Aral Tumawag ng mga bata upang ipakita ang larawan ng mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad na idinikit sa AP notebook at ipatukoy ang pangalan nito. 2. Pagganyak Ilagay ang mga larawan ng pook-pasyalan, simbahan, munisipyo, pamilihan, ospital, himpilan ng pulis , sentrong pangkalusugan, at paaralan na makikita sa sariling komunidad sa ilalim ng upuan ng mga mag-aaral bago magsimula ang klase.

Siguruhin na bawat hanay o mesa ay mayroong upuan na may larawan upang

may kinatawan ang bawat pangkat.

Isa-isang sabihin ang mga sumusunod na panuto 1. Tumingin ang lahat sa ilalim ng upuan. ( Maghiling an gabos sa irarom kan tukawan.) 2. Ang lahat na may makukuhang larawan ay pumila sa unahan. Isa-isa ninyong ipakita ito sa mga kamag-aral upang pangalanan.

57

( An gabos na may makukuang ritrato magduman sa inutan. Saro-saro nindong ipahiling ini sa mga kaeskwela tanganing pangaranan.) 3. Idikit ito sa pisara pagkatapos. (Idukot ini sa pisara pagkatapos.) Itanong:

Ano- ano ang tawag sa mga larawang nakadikit sa pisara? (Ano-ano an apod sa mga ritratong nakadukot sa pisara?)

Mayroon ba nito sa ating komunidad? (Igwa man daw kaini sa satuyang komunidad?)

Malapit ba ito sa ating tahanan? (Harani daw ini sa satuyang harong?)

Malapit ba ito sa ating paaralan? (Harani daw ini sa satuyang eskwelahan?)

B. Panlinang na Gawain: 1. Paglalahad Alamin natin ngayon ang mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan sa ating sariling komunidad kaugnay sa lokasyon ng sariling tahanan at paaralan. (Aramon ta ngonian an mahahalagang lugar, istruktura,monumento, tandaan dangan pasyaran sa satuyang sadiring komunidad hali sa sadiring harong dangan eskwelahan.) Ituro sa mga bata ang awiting Pumalakpak Tayo sa tono ng Kumusta Ka.

Ipagawa sa LM Leksyon 2, Gibohon1

Ipaawit nang may kilos.

Mag Upak Kita Sinurat ni: Rosalie P. Romano

Mag upak kita Madya nang mag-ogma Iupak sa atubangan mga kamot Iupak man sa likod. Mag-upak sa tuo Mag-upak man sa wala Mag-upak sa atubangan saka likuran. Patuo dangan pawala.

Pumalakpak Tayo Sinulat ni:Rosalie P. Romano

Pumalakpak tayo Halinang magsaya Ipalakpak sa harap mga kamay Ipalakpak din sa likod. Palakpak sa kanan Palakpak sa kaliwa Palakpak sa harap at sa likod Pakanan at pakaliwa.

58

Itanong: Saang panig papunta ang ginawa mong pagpalakpak? (Sain na parte paduman an ginibo mong pag-upak?)

2. Pagtalakay Gumamit ng larawan ng paaralan, pamilihan, palaruan, simbahan, munisipyo at sentrong pangkalusugan. Ano-ano ang tawag sa mga larawang ito? Ano-ano an apod sa mga ritratong ini? Ilagay sa sahig ang mga larawan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan na matatagpuan sa sariling komunidad batay sa lokasyon o kinalalagyan ng tahanan ng guro. Siguruhing lahat nang bata ay tatayo sa bahaging ibaba ng mga larawan.

Itanong: Saang panig makikita ang paaralan? (Sain na parte mahihiling an eskwelahan?) Saang panig makikita ang pamilihan? (Sain na parte mahihiling an saudan?) Saang panig makikita ang palaruan? (Sain na parte mahihiling an lugar na kawatan?) Saang panig makikita ang simbahan? (Sain na parte mahihiling an simbahan?) Saang panig makikita ang munisipyo? (Sain na parte mahihiling an munisipyo?) Saang panig makikita ang Sentrong Pangkalusugan? (Sain na parte mahihiling an Health Center?)

Sabihin: Mayroon pang ibang tawag sa direksiyon o lokasyon bukod sa harapan, likuran, kaliwa at kanan. Ito ay tinatawag na mga pangunahing direksiyon. (Igwa pang ibang apod sa direksiyon o lokasyon pwera sa atubangan, likudan, tuo dangan wala. Ini inaapod na mga nanginginot na direksiyon.)

59

Ipagawa sa mga mag-aaral

1. Tumayo nang tuwid.

2. Idipa ang inyong mga braso.

3. Ituro ang kanang braso kung saan sumisikat ang araw.

Sabihin:

Kung ang kanang braso mo ay nakaturo kung saan sumisikat ang araw,

ito ay nakaturo sa SILANGAN. Ang kaliwang kamay mo naman ay nakaturo sa

KANLURAN kung saan lumulubog ang araw. Ang HILAGA ay nasa dakong

harapan mo samantalang nasa dakong likuran mo naman ang TIMOG.

Tumawag ng ilang bata upang mailagay ang mga plaskard na may nakasulat na

ibat-ibang direksiyon sa angkop na kahon. Ipatukoy ang pangalan ng mga

larawan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-

pasyalan sa sariling tahanan gamit ang apat na pangunahing direksiyon.

A. Gamitin ang payak na mapa sa pagtukoy ng kinalalagyan o lokasyon ng mga larawan sa komunidad kaugnay sa lokasyon ng tahanan. Gumamit ng larawan ng munisipyo, bahay, simbahan, estasyon ng tren.

60

Itanong: Ano ang larawang nasa hilagang bahagi? (Ano an ritratong nasa hilaga na parte?) Ano ang larawang nasa timog na bahagi? (Ano an ritratong nasa timog na parte?) Ano ang larawang nasa silangang bahagi? (Ano an ritratong nasa silangan na parte?) Ano ang larawang nasa kanlurang bahagi? (Ano an ritratong nasa kanluran na parte?) Gumamit ng iba pang larawan para sa pagsasanay

B. Gamitin ang payak na mapa sa pagtukoy ng kinalalagyan o lokasyon ng mga larawan sa komunidad kaugnay sa lokasyon ng paaralan.Gumamit ng larawan ng sentrong pangkalusugan, simbahan, paaralan at estasyon ng tren.

H

S K

T

61

Itanong:

Ano ang nasa hilagang bahagi? (Ano an nasa hilaga na parte?) Ano ang nasa timog na bahagi? (Ano an nasa timog na parte?) Ano ang nasa silangang bahagi? (Ano an nasa silangan na parte?) Ano ang nasa kanlurang bahagi? (Ano an nasa kanluran na parte?) Gumamit ng iba pang larawan para sa pagsasanay

H

T S

T

62

3. Paglalahat Paano natin malalaman ang kinalalagyan o lokasyon ng mga mahahalagang lugar mula sa ating sariling tahanan at paaralan? (Papano ta maaaraman an kinamumugtakan o lokasyon nin mga mahahalagang lugar puon sa satuyang sadiring istaran na harong dangan sa eskwelahan?) Ano-ano ang pangunahing direksiyon? (Ano-ano an nanginginot na direksiyon?) 4. Paglalapat

a. Pangkatang-Gawain Pangkatin sa tatlo ang mga bata. Ipasabi nang mabilisan ang mga pamantayan sa pagsasagawa ng pangkatang-gawain. Bigyan ng task card ang bawat pangkat. Pangkat 1

Isulat sa kahon ang angkop na pangalan ng mga pangunahing direksiyon ayon sa lokasyon nito.sa komunidad mula sa ating tahanan. (Isurat sa kahon an tamang pangaran kan mga nanginginot na direksiyon base sa lokasyon kaini sa komunidad puon sa satuyang sadiring harong.)

63

Hayaan silang pumili ng isang kasapi na kakatawan sa kanilang pangkat upang iulat kung ano-ano ang angkop na pangalan ng mga pangunahing direksiyon ayon sa lokasyon nito sa komunidad mula sa sariling tahanan. Pangkat 2

Isulat sa kahon ang angkop na pangalan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan na matagpuan sa ating sariling komunidad mula sa ating paaralan.

(Isurat sa kahon an tamang pangaran kan mga mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan dangan lugar na pasyaran na mahihiling sa satuyang sadiring komunidad puon sa satuyang eskwelahan.)

Hayaan silang pumili ng isang kasapi na kakatawan sa kanilang pangkat upang iulat kung ano-ano ang pangalan ng lugar sa komunidad na nasa hilaga, timog, kanluran, at silangan ng paaralan.

64

Pangkat 3 Iguhit sa kahon ang angkop na larawan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan na matagpuan sa ating sariling komunidad mula sa ating paaralan. (Idrowing sa kahon an tamang ritrato kan mga mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan dangan lugar na pasyaran na mahihiling sa satuyang sadiring komunidad puon sa satuyang eskwelahan.)

Hayaan silang pumili ng isang kasapi na kakatawan sa kanilang pangkat upang iulat kung ano-ano ang mga lugar sa komunidad na nasa hilaga, timog, kanluran, at silangan ng paaralan. Pag-uulat ng bawat pangkat.

b. Isahang Gawain

1. Ipagawa ang LM Leksyon 2, Gibohon 2

Kaya mo bang matukoy ang kinalalagyan ng mga bahagi ng ating paaralan batay sa ibat-ibang direksiyon gamit ang compass rose? ( Kaya mo daw masabi an kinamumugtakan kan mga parte kan satuyang eskuwelahan base sa iba-ibang direksiyon gamit an compass rose?)

65

Piliin sa kahon ang tamang sagot at isulat sa puwang.

Silangan Timog Kanluran Hilaga

Sa ______________ makikita ang silid-aralan. (Sa _____________ mahihiling an klasrum.)

Sa ______________ makikita ang kantina. (Sa _____________ mahihiling an kantina.) Sa ______________makikita ang Tanggapan ng Punong-guro. (Sa ______________ mahihiling an opisina kan principal.)

Sa ______________ makikita ang klinika? (Sa ______________ mahihiling an klinika.)

Kantina

T

K

H

S

66


Kaya mo bang maiguhit ang mga bagay sa silid-aralan batay sa kinalalagyan nito ayon sa ibat-ibang direksiyon? (Kaya mo daw maidrowing an mga bagay sa klasrum base sa kinamumugtakan kaini sa iba-ibang direksiyon?)

Itanong:

Ano ang nasa silangan ng silid-aralan?_____________ (Ano an nasa silangan kan klasrum?) _____________

Ano ang nasa kanluran ng silid-aralan?_____________ (Ano an nasa kanluran kan klasrum?) _____________ Ano ang nasa timog ng silid-aralan? _____________ (Ano an nasa silangan kan klasrum?) _____________

Ano ang nasa hilaga ng silid-aralan? _____________ (Ano an nasa hilaga kan klasrum? ) _____________


67

Iguhit sa kahon ang angkop na larawan ng mga lugar sa komunidad mula sa iyong sariling tahanan batay sa mga pangunahing direksiyon. (Idrowing sa kahon an tamang pangaran kan mga nanginginot na direksiyon base sa lokasyon kaini sa komunidad puon sa saindong sadiring harong.)

68

C. Pangwakas na Gawain:

a. Pagtataya 3. Ipagawa ang LM Leksyon 2 Gibohon 5

1. Pag-aralan ang larawan.

Isulat ang titik ng tamang sagot. _____1. Ano ang nasa hilaga ng bahay? a.munisipyo b. simbahan c. pook-pasyalan ____2. Ano ang nasa silangan ng bahay? a.pamilihan b. simbahan c. munisipyo ____3. Ano ang nasa timog ng bahay? a.simbahan b. munisipyo c. pook-pasyalan

69

Pag-aralan ang larawan.

Isulat ang titik ng tamang sagot.

_____4. Ano ang nasa silangang bahagi ng paaralan? a. munisipyo b.palengke c. pook-pasyalan ____ 5. Ano ang nasa kanlurang bahagi ng paaralan?

a.palengke b. sentrong pangkalusugan c. munisipyo

70

Pag-aralan ang larawan.

.

Piliin ang sagot sa kahon at isulat sa sagutang papel.

6. Saang direksiyon makikita ang paaralan? 7. Saang direksiyon makikita ang simbahan? 8. Saang direksiyon makikita ang bahay? 9. Saang direksiyon makikita ang munisipyo? Key to Correction:

1 b 6 Kanluran 2 a 7 Hilaga 3 c 8 Timog 4 c 9 Silangan 5 a

Hilaga Silangan

Timog Kanluran

71

b. Takdang-Aralin:

b.1.Ipagawa ang LM Leksyon 2 Gibohon 6

Isulat ang titik ng tamang sagot.

___1. Nakatayo si Ray paharap sa lugar na sinisikatan ng araw. Saang direksiyon sumisikat ang araw?

a. Hilaga b. Silangan c. Timog

___2. Ang bahay nina Angelie ay nasa may nilulubugan ng araw. Saang direksiyon lumulubog ang araw?

a. Timog b.Silangan c. Kanluran ___3. Si Nicol ay kasalukuyang naglalaro sa lugar na katapat ng TIMOG. Anong direksiyon ang katapat ng TIMOG?

a. Hilaga b. Kanluran c. Silangan

___4. Ano ang tawag sa kanluran,silangan,hilaga at timog? a. pangunahing kulay b.pangunahing direksiyon c. simbolo Talakayin ang mga kaisipan.

Leksyon 3 - Paggawa ng Payak na Mapa mula sa Sariling Tahanan o Paaralan Layunin:

a. Nakagagawa ng payak na mapa ng komunidad mula sa sariling

tahanan o paaralan na nagpapakita ng mga mahahalagang lugar at

istruktura.

b. Nakasusulat ng maikling salaysay tungkol s

ap tg 1st-4th quarter

Documents