Ö⁄ret‹m yÖntem ve tekn‹kler‹ · bu kitap ö¤retmen adaylar›n›n kpss’ye...

E⁄‹T‹M B‹L‹MLER‹

Ö⁄RET‹M YÖNTEM

VE TEKN‹KLER‹

O¤uzhan ÜNAL

PRAT‹K E⁄‹T‹M SER‹S‹

KPSSKPSS

AÇI AKADEMİ YAYINLARI

Yeşilırmak Sokak Nu.: 15 Kızılay / ANKARA

Tel : (312) 231 75 41 (pbx) • Faks : (312) 230 75 40

DİZGİ – GRAFİK – MİZANPAJ

AÇI AKADEMİ DİZGİ GRAFİK

IISSBBNN

??????????????????????

BBAASSKKII YYEERR‹‹

Boyut Matbaac›l›k Ltd.fiti.

Tel: 385 72 12 Ankara

Bu kitab›n tamam›n›n ya da bir k›sm›n›n, kitab› yay›nlayan flirke-tin önceden izni olmaks›z›n elektronik, mekanik, fotokopi ya daherhangi bir kay›t sistemi ile ço¤alt›lmas›, yay›nlanmas› ve depo-lanmas› yasakt›r.

Bu kitab›n tüm haklar› AAçç››ll››mm EE¤¤iittiimm ÖÖ¤¤rreettiimm YYaapp›› SSaann.. vvee TTiicc..AA..fifi.. ye aittir.

ÖN SÖZDDee¤¤eerrllii AArrkkaaddaaflfl››mm,,

Bu kitap ö¤retmen adaylar›n›n KPSS’ye haz›rl›k sürecinde faydalanmalar› için yal›n birdille ve bilimsel do¤rulardan hareketle haz›rlanm›flt›r.

Kitap haz›rlan›rken; ihtiyaç duyulan, ÖSYM’nin ön planda tuttu¤u konulara a¤›rl›k veril-mifltir. Gereksiz ayr›nt›lardan özellikle kaç›n›larak konular›n özü ve pratik yönleri okuyucuyaaktar›lm›flt›r.

Bilindi¤i gibi 2008 ve 2010 y›llar›nda KPSS iki kez önemli de¤iflim geçirmifltir. 2008’desorular›n yap›sal düzeyinde önemli ölçüde de¤iflikli¤e gidilirken, 2010 KPSS’de ise sorular›nbak›fl aç›s› ÖSYM taraf›ndan büyük ölçüde de¤ifltirilmifltir. Elinizdeki bu kitap iflte bu ikiönemli de¤ifliklik dikkate al›narak kaleme al›nm›fl ve yepyeni bir perspektifle siz de¤erli aday-lar›n istifadesine sunulmufltur.

KPSS’de art›k bilgi düzeyindeki sorular›n a¤›rl›¤›n›n azald›¤›, yorum yapabilme gücünedayal› sorular›n artt›¤› gözlemlenmifltir. Bu nedenle içerik; yorum yapabilmenize katk› getire-cek tarzda düzenlenmifl, bilgiler en sade flekliyle ve anlafl›l›r ifadelerle kitaba aktar›lm›flt›r.

Ç›km›fl sorularla zenginlefltirdi¤imiz kitab›m›z ö¤renmeyi kolaylaflt›rmak amac›yla 10bölüme ayr›larak düzenlenmifltir. Her bölümün bafl›nda o bölümle ilgili aç›klamalar›n yer al-d›¤› bölüm analizlerini göreceksiniz. Ayr›ca birbirleriyle s›kça kar›flt›r›lan ve sorularda adayla-r› yan›lg›ya düflüren kavramlar için mikser ad›n› verdi¤imiz özel bölümleri bu kitapta bulabi-leceksiniz.Yine önemli detaylar› ön plana ç›kard›¤›m›z mercek adl› bölümlerin ve ay›rt edicinoktalar›n›n yer ald›¤› anahtar kavramlar›n siz de¤erli adaylar›n s›nav baflar›s›n› art›raca¤›-na inan›yoruz.

Bu ürünün haz›rl›k sürecindeki katk›lar›ndan ötürü Ali Taflp›nar, fiaban Topçak›l, ArzuSeçkin, Hatice Özçetin ve Eda Öndül’e; özverili çal›flmalar›ndan ötürü de AÇI Akademi Dizgi– Grafik servisine teflekkürü borç biliriz.

Kitab›m›z›n baflar›n›zda önemli bir katk›, atanman›zda da de¤erli bir vesile olmas› ümi-diyle…

AAÇÇII AAKKAADDEEMM‹‹

ÖÖ¤¤rreettiimm YYöönntteemm vvee TTeekknniikklleerrii ZZüümmrreessii AAdd››nnaa

OO¤¤uuzzhhaann ÜÜNNAALL

BBÖÖLLÜÜMM 11ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM ‹‹LLKKEELLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-10

BBÖÖLLÜÜMM 22ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM KKUURRAAMM VVEE MMOODDEELLLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-40

BBÖÖLLÜÜMM 33ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSTT‹‹LLLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41-46

BBÖÖLLÜÜMM 44DDÜÜfifiÜÜNNMMEE BB‹‹ÇÇ‹‹MMLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47-50

BBÖÖLLÜÜMM 55ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM SSTTRRAATTEEJJ‹‹LLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51-58

BBÖÖLLÜÜMM 66ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM YYÖÖNNTTEEMMLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59-72

BBÖÖLLÜÜMM 77ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM TTEEKKNN‹‹KKLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73-90

BBÖÖLLÜÜMM 88AAKKTT‹‹FF ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE VVEE TTEEKKNN‹‹KKLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91-102

BBÖÖLLÜÜMM 99KKAAVVRRAAMM ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103-110

BBÖÖLLÜÜMM 1100SSIINNIIFF YYÖÖNNEETT‹‹MM‹‹ .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 111-122

BBÖÖLLÜÜMM 1111ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM AARRAAÇÇ GGEERREEÇÇLLEERR‹‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123-128

‹Ç‹NDEK‹LER

Ö⁄RET‹M

‹LKELER‹

KKPPSSSS’’ddee bbuu bbööllüümmddeenn hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 11 -- 22 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

Bu bölümde ö¤retimde yer verilmesi gereken genel ö¤retim ilkeleri ele al›nmaktad›r.

Özellikle ça¤dafl e¤itim anlay›fllar› ile örtüfltü¤ü için ö¤renciye görelik, yaflama yak›n-

l›k, aktiflik, aç›kl›k ve aflamal›l›k (özellikle yak›ndan uza¤a) ilkeleri dikkat edilmesi ge-

reken ilkelerdir

Sorular genelde s›n›ftaki ö¤retmen uygulamalar› üzerinden gelmekte ve ça¤dafl uy-

gulamalar ön plana ç›kar›lmaktad›r.

BÖLÜM 1

5 KPSS / E¤itim Bilimleri

6KPSS / E¤itim Bilimleri

Bölüm 1 / Ö¤retim ‹lkeleri

ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM ‹‹LLKKEELLEERR‹‹

Belirlenen hedeflere ulaflma amac›yla düzenlenen e¤itim durumlar›n›n planlanmas›nda veuygulanmas›nda do¤rulu¤u ve geçerlili¤i kabul edilmifl olan bir tak›m ilkelere uyulmas› gere-kir.

Ö¤retim ilkeleri; ö¤retim stratejisinin-yönteminin ve tekni¤inin seçiminde ve kullan›lmas›ndarehber niteli¤i tafl›r. Ö¤retim, bu ilkelere göre gerçeklefltirilir.

11.. ÖÖ¤¤rreenncciiyyee // ÇÇooccuu¤¤aa GGöörreelliikk ((DDüüzzeeyyee UUyygguunnlluukk))

Ö¤renciye görelik, ö¤rencinin tüm ilgi-ihtiyaç ve yetenek-lerinin, fizyolojik – psikolojik ihtiyaçlar›n›n dikkate al›narakö¤retimin gerçeklefltirilmesi demektir.

Bu ilke ayn› yafl seviyesinde bulunsalar bile her ö¤renci-nin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerinin; fizyolojik ve psikolojiközelliklerinin birbirinden farkl› oldu¤u görüflünden hareketetmektedir.

22.. EEttkkiinn KKaall››tt››mm ((AAkkttiivviittee--AAkkttiifflliikk))

Ça¤dafl e¤itim anlay›fllar›na göre ö¤renci ne kadar çok duyu organ› ile ö¤renme sürecine ka-t›l›rsa ö¤renme o derece etkili ve kal›c› olmaktad›r.

Kaynak: Özcan Demirel, Ö¤renme Sanat› - Pegema Yay. - Ankara, 2006

Geçmiflteki ö¤retmen merkezli ö¤renme anlay›fl›n›n aksine ö¤rencinin, yaparak –yaflayarak ö¤renme – ö¤retme ortam›nda aktif rol almas› söz konusudur.

Ça¤dafl yaklafl›mlarda ö¤renciye görelik haz›r bulunufllu¤un dikkate al›narak ö¤re-timin bireysellefltirilmesi olarak da ifade edilir.

33.. YYaaflflaammaa YYaakk››nnll››kk ((HHaayyaattiilliikk))

Ö¤retmenin temel ilkelerinden biri de yaflamda uygulanabilirli¤idir. Bu ilke çerçevesinde ger-çeklefltirilen ö¤renmelerde, ö¤renciye sadece bilgi ve beceri kazand›rmakla yetinilmez.

Bu bilgi ve becerilerin gerçek yaflamda kullan›lmas›n› sa¤layacak kazan›mlar da ö¤renciyeaktar›l›r.

44.. SSoommuuttttaann SSooyyuuttaa

Somut olan› ö¤renmek kolayd›r. Bireyin zihinsel geliflimi de somuttan soyuta do¤ru gerçek-leflmektedir. Bu nedenle özellikle ilkö¤retimin ilk kademesinde ö¤retimde somut eflyalar, nes-neler ve ö¤retim materyalleri kullan›lmal›d›r.

Çünkü Piaget’in somut ifllemler döneminde (ilkö¤retim 1. kademe) ö¤renciye gözüyle göre-bildi¤i eliyle tutabildi¤i nesneler anlaml› gelmektedir.

Gerçek materyallerin kullan›lamad›¤› durumlarda görsel – iflitsel araçlar ve bilgisayar tekno-lojisi bu ilkenin uygulanmas›n› sa¤lamaktad›r.

55.. BBiilliinneennddeenn BBiilliinnmmeeyyeennee

Ö¤retme sürecinin planlanmas› ve uygulanmas› esnas›nda ö¤rencinin önceki ö¤renme ya-flant›lar›nda elde etti¤i bilgi ve deneyimler dikkate al›nmal›, yeni bilgi ve deneyimler mevcut-lar›n üzerine infla edilerek ö¤retim gerçeklefltirilmelidir.

Ausubel ‘Anlaml› Ö¤renme’ de yeni bilgilerin, eski sistemlerin içine yerlefltirildi¤indeö¤renmenin kal›c› oldu¤unu savunmakt›r.

Somuttan soyuta ilkesi, araç gereçlerden yararlan›larak yap›labildi¤i gibi soyut kav-ramlar›n somutlaflt›r›lmas› ile de gerçeklefltirilebilir.

Yaflama yak›nl›k; somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene ve yak›ndan uza¤a gibiaflamal›l›k ilkelerinin ve aç›kl›k ilkesinin temelini oluflturur.

John Dewey “E¤itim yaflama haz›rl›ktan öte yaflam›n ta kendisidir” diyerek hayatilikilkesine vurgu yapm›flt›r. O halde, okuldaki ö¤retim yaflama yak›n ya da yaflam›ndo¤rudan kendisi olmal›d›r.

7

Ö¤retim ‹lkeleri / Bölüm 1

KPSS / E¤itim Bilimleri

66.. YYaakk››nnddaann UUzzaa¤¤aa

Ö¤retimin, ö¤renciye en yak›n fiziksel çevre (yaflan›lan yer) sosyal çevre (yaflay›fl) ve zaman(yaflad›¤› zaman) dan bafllan›larak düzenlenmesi ö¤renmeyi daha kolay gerçeklefltirecektir.

• Yak›n zamandan uzak zamana

• Yak›n fiziksel çevreden uzak fiziksel çevreye

• Yak›n sosyal çevreden uzak sosyal çevreye

77.. AAkkttüüaalliittee ((GGüünncceelllliikk)) ‹‹llkkeessii

Ö¤retilecek konular›n güncel olaylar ve sorunlarla ilifl-kilendirilerek aktar›lmas› bu ilkeye uygun davran›ld›¤›-n› gösterir.

Bulafl›c› hastal›klar konusunu iflleyen bir ö¤retmeningrip ile ilgili örnek verirken 2009’da kufl gribi, 2010’dadomuz gribi ve 2011 y›l›nda ise keçi gribi örne¤ini ver-mesi güncellik ilkesi ile ilgilidir.

‹lkö¤retim 1. kademe program›nda her gün ilk derstegünün önemli olaylar›n› konuflmak ve günlük çal›flmalar› planlamak için 10 dakika süre ayr›l-m›fl olmas› da bu ilkeye önem verildi¤ine bir örnek teflkil etmektedir.

88.. EEkkoonnoommiikklliikk ((TTaassaarrrruuff)) ‹‹llkkeessii

Ekonomiklik ilkesi ö¤retimin en az emek, en az zamanve en az enerji sarf edilerek en yüksek verimin al›nma-s› ile ilgilidir. Bu ilkede amaç “bir taflla iki kufl vurmak”t›r.

99.. AAçç››kkll››kk ((AAyyaanniilliikk))

Aç›kl›k,ö¤retmenin iletiflim sürecinde, dersi ifllerken ve de¤erlendirme yaparken (s›navlarda)kulland›¤› dilin anlafl›l›r, aç›k ,net ve anlaml› olmas› demektir.

Aç›kl›¤› artt›rmak için ö¤renmeyi kolaylaflt›ran materyaller, görsel-iflitsel araç ve gereçler kul-lan›labilir.

Bu ilkenin sa¤lanabilmesi için ö¤retimin bafltan sona her yönden planlanmas› gere-kir. Do¤ru bir planlama ekonomiklik ilkesinin etkinli¤ini artt›r›r.



1100.. BBüüttüünnllüükk

Bu ilkeye göre çocuk bedensel ve duygu, düflünce, irade gibi ruhsal kuvvetler bak›m›ndan birbütün olarak ele al›nmal› , her yönüyle dengeli biçimde e¤itilmelidir.

1111.. SSoossyyaalllliikk ((OOttoorriitteeyyee ‹‹ttaaaatt vvee ÖÖzzggüürrllüükk))

‹ki boyutu olan bir ilkedir:

Toplumsal boyutu ile otoriteye itaat, kendi kararlar›n› verebilme yeterlili¤i boyutuyla da özgür-lük anlam›na gelir. Bu iki boyut asl›nda birbirinden ayr› gibi gözükse de iliflkilidir.

1122.. BBiillggii vvee BBeecceerriinniinn GGüüvveennccee AAlltt››nnaa AAll››nnmmaass››

De¤iflmeyen, evrensel bilginin sonraki kuflaklara aktar›lmas› bilgi ve becerinin güvence alt›-na al›nmas› ile sa¤lan›r.

Kullan›lan, gerçek bilginin ö¤renci taraf›ndan bilinmesi gereklili¤i bu ilke ile izah edilmektedir.

Günümüzde bilgiye ulaflmak onu depolamaktan daha önemli hale gelmifltir. Kitap-lar, sesli-görüntülü kay›t cihazlar› bu ilkenin gereklili¤ini azaltm›fl gibi görünse de bil-ginin gerçek hayatta tam de¤erlendirilmesi ve gelifltirilmesi için ö¤rencinin belle¤ineyerlefltirilmesi gerekir.

Sosyalleflme sürecinde ö¤renci: anne-baba-ö¤retmen ve okul yöneticilerine sayg›duymal›; din-ahlak-gelenek gibi toplumun manevi güçlerine uygun davranmal›d›r.Bu otoriteye itaatin bir gere¤idir.

Birey bu kurallar› uygularken kendi kararlar›n› verebilme, kendini yönetebilme, hürkarar verebilmenin mutlulu¤unu ve sorumlulu¤unu yaflamal›d›r. Bu da özgürlü¤ünbir gere¤idir. Ça¤dafl yaklafl›mlar sosyallik ilkesinin bu ikinci boyutu üzerinde dahaçok durmaktad›r.

Kerschen Steiner taraf›ndan ortaya at›lan bu ilkeye göre bilgilerin birbirine ba¤l› vebirbirini tamamlar flekilde sunulmas› gerekir.(ilkenin ikinci-yan anlam›)

Kullan›lan dilin aç›k ve anlafl›l›r olmas› yaflama yak›nl›k somut eflyalar ve ö¤retimmateryallerinin kullan›lmas› da somuttan soyuta ilkelerini gerektirir.

9

Ö¤retim ‹lkeleri / Bölüm 1


1133.. TTüümmddeennggeelliimm

Ö¤retilecek konunun bütünden parçaya, genelden özele evrenden bireye do¤ru verilmesidir.

1144.. TTrraannssffeerr

Elde edilen bilginin baflka bir problemi ya da sorunu çözerken kullan›lmas›d›r.

1155.. BBaassiitttteenn KKaarrmmaaflfl››¤¤aa ((KKoollaayyddaann ZZoorraa))

‹çerik haz›rlarken verilecek bilgilerin, örneklerin basitten karmafl›¤a, kolaydan zora do¤ru su-nulmas›d›r.

Bu ö¤rencinin kendine olan güvenini, dolay›s›yla motivasyonunu artt›r›r.

AArraaçç ggeerreeçç kkuullllaann››mm››;;

Konunun anlafl›l›r, aç›k hale gelmesi içinse AÇIKLIK,

Konunun görerek ö¤renilmesi ve somutlaflt›r›lmas› içinse SOMUTTAN SOYUTAYYaaflflaammddaann öörrnneekklleerr;;

Konunun anlafl›l›r, aç›k hale gelmesi içinse AÇIKLIK

Yaflamdan kullan›l›r ve yararlan›labilir oldu¤u içinse YAfiAMA YAKINLIKMMeevvccuutt bbiillggii--bbeecceerrii;;

Üzerine yeni bilgiler konulmas› yönüyle B‹L‹NENDEN B‹L‹NMEYENE

Bilginin yak›n çevreye dair oldu¤u vurgulanm›flsa YAKINDAN UZA⁄A

Daha önce ö¤renilen bilginin yeni bir durumda kullan›lmas› transfer ilkesi ile ilgilidir.Bu yönüyle ‘bilinenden bilinmeyene’ ilkesi ile çak›flmaktad›r.

Bireylerin bütünü kolay alg›lamas›, dolay›s›yla önce bütünün ve genelin ö¤retilmeside bu ilke ile iliflkilendirilebilir. Bu yönüyle bütünlük ilkesinin ikinci boyutuyla paralel-lik arz eder. Bu yüzdendir ki baz› kaynaklarda bu ilke ayr› bir bafll›k olarak yer alma-maktad›r.



Ö⁄RET‹M KURAM

VE MODELLER‹

KKPPSSSS’’ddee bbuu bbööllüümmddeenn hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 88 -- 99 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

ÖYT dersinin en soyut ve karmafl›k bölümü olan bu bölümde her bir model ayr› ayr›

çal›fl›lmal›d›r.

Yap›land›rmac›l›k, Aktif Ö¤renme, ‹flbirlikli Ö¤renme, Çoklu Zeka Kuram›, Bilgisayar

Destekli Ö¤retim, Probleme Dayal› Ö¤renme ve Proje Tabanl› Ö¤renme soru gelen

ve gelmesi muhtemel olan konulard›r.

Özellikle ‹flbirlikli Ö¤renme son birkaç y›ld›r soru gelen ve önem verilmesi gereken bir

konudur. 2010 KPSS (‹pt.)’de ilk kez iflbirlikli ö¤renme tekniklerinden soru sorulmufl-

tur.

BÖLÜM 2



Bölüm 2 / Ö¤retim Kuram ve Modelleri

ÖÖ¤¤rreennmmee -- ÖÖ¤¤rreettmmee SSüürreeccii ‹‹llee ‹‹llggiillii TTeemmeell KKaavvrraammllaarrÖÖ¤¤rreettmmee -- ÖÖ¤¤rreennmmee KKuurraammllaarr›› ((MMooddeelllleerrii))::

Ö¤renme - ö¤retme etkinliklerine yön veren temel felsefe ya da bak›fl aç›s›d›r.

ÖÖ¤¤rreettiimm SSttrraatteejjiissii ((YYaakkllaaflfl››mm››))::

Hedefe ulaflmak için seçilen en genel yol ya da yollar bütünüdür.

ÖÖ¤¤rreettiimm YYöönntteemmii ((ÖÖ¤¤rreennmmee YYoollllaarr››))::

Hedefe ulaflmak için seçilen en k›sa ya da en düzenli yoldur.

ÖÖ¤¤rreettiimm TTeekknnii¤¤ii ((UUyygguullaammaa BBiiççiimmii))::

Hedefe ulaflmak için seçilen yöntemi uygulamaya koyma biçimidir.

ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE -- ÖÖ⁄⁄RREETTMMEE MMOODDEELLLLEERR‹‹11.. TTAAMM ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE MMOODDEELL‹‹ ((BBLLOOOOMM))

Bloom taraf›ndan ortaya at›lan “Tam ö¤renme modeli”, okuldaki baflar›y› %90’ a ç›karan birö¤retim sürecini gerektirir. (Alt limit %70).

Tam ö¤renme modeline göre iflin bafl›nda olumlu ö¤renme koflullar› sa¤lanm›fl ise herhangibir kiflinin ö¤renebilece¤i her fleyi herkes ö¤renebilir.

TTaamm ÖÖ¤¤rreennmmeenniinn TTeemmeell DDaayyaannaa¤¤››::

Bir s›n›ftaki ö¤rencilerin baflar›l› olmalar›, onlar›n haz›r bulunuflluk düzeylerine uygun olanö¤retim hizmetinin sa¤lanmas›na ve onlara ihtiyaçlar› kadar zaman tan›nmas›na ba¤l›d›r. Bugerçekleflti¤inde ö¤retim hedefleri do¤rultusundaki ö¤renme düzeyleri birbirine yaklafl›r ve s›-n›ftaki tüm ö¤renciler baflar›l› olabilir.

Konular›n küçük birimlere ayr›larak aflamal› ö¤retimi söz konusudur. Yani, bir birim ö¤renmegerçekleflmeden bir di¤erine geçilmez. Eksikliklerle ilgili gruba ek ö¤retim yap›l›r.

Sorularda ‘hangisi yöntemdir’ ya da ‘bu teknik midir-yöntem midir’ fleklinde ifadeleryer almaz. Baz› kaynaklarda yöntem olarak verilen di¤er kaynaklarda teknik olarakda karfl›m›za ç›kabilmektedir. Önemli olan amac› uygulan›fl biçimi ve de¤erlendirmesürecidir.

DDee¤¤iiflflkkeennlleerrii::� ÖÖ¤¤rreennccii nniitteellii¤¤iiBiliflsel girifl davran›fllar›: Biliflsel alan düzeyi, haz›r bulunuflluk düzeyi, ö¤renme stilleriDuyuflsal girifl özellikleri: Derse karfl› ilgi, okula karfl› tutum, ö¤retmene karfl› tutum, kendi ileilgili tutumlar›

� ÖÖ¤¤rreettiimm hhiizzmmeettlleerriinniinn nniitteellii¤¤ii

Kaliteli ö¤retim için pekifltireç, ipucu, dönüt-düzeltme ve etkin kat›l›m de¤iflkenleri (P‹DE)

� ÖÖ¤¤rreennmmee üürrüünnlleerrii

Biliflsel baflar›, ö¤renme h›z›, de¤iflen duyuflsal özellikler ve beceriler

Örne¤in, irrasyonel say› kavram›n› ö¤retmek isteyen bir ö¤retmen ö¤rencinin biliflsel ve du-yuflsal girifl davran›fllar›n›n istenilen düzeyde olup olmad›¤›n› belirler. Burada biliflsel girifldavran›fllar›, irrasyonel say›lar› ö¤renmeyi sa¤layacak ve kolaylaflt›racak ön koflul olan ras-yonel say›lar› kapsar. Bu nedenle, biliflsel girifl davran›fllar› testinin kapsam› rasyonel say›-lard›r. Duyuflsal girifl davran›fllar› belirlenirken ö¤rencinin matemati¤e, say›lara, ö¤retmene,okula karfl› tutumlar›, ilgileri, özgüveni belirlenir. Tüm ö¤rencilerin biliflsel ve duyuflsal giriflözellikleri istenilen düzeye getirilirse kaliteli, nitelikli bir ö¤retim ile tam ö¤renme gerçeklefle-bilir.

Nitelikli ö¤retim için ise yerinde ve zaman›nda ipucu, pekifltireç, dönüt ve düzeltme kullan›l-mal›, ö¤rencinin kat›l›m› sa¤lanmal›d›r.

Ö¤renci ö¤renme-ö¤retme sürecine ne kadar çok duyu organ› ile kat›l›rsa, ö¤renmeler de odenli kal›c› ve etkili olur.

Ö¤renmelerin düzeyi, ö¤rencinin baflar›s›yla belirlenir. Yani ö¤retimin sonunda ö¤renme h›-z›ndaki art›fl, geliflen duyuflsal özellikler ve beceriler, biliflsel baflar› ö¤renme ürünlerini olufl-turur ve ö¤renme ürünü de tam ö¤renmenin gerçekleflip gerçekleflmedi¤inin göstergesidir.

Tam ö¤renme modelinde tüm ö¤rencilerin ö¤renebilece¤i gerekli zaman verilir. Bu-nun en önemli s›n›rl›l›¤› h›zl› ö¤renen ö¤rencinin di¤erlerini beklemek durumundakalmas›d›r.

ÖĞRENCİ NİTELİKLERİ ÖĞRENME ÜRÜNLERİÖĞRETİM

Bilişsel Giriş Davranışları • Bilgi • Beceri • YeterlikDuyuşsal Giriş Özellikleri • İlgi • Tutum • Akademik benlik

Öğrenme düzeyi ve çeşidi

Öğrenme hızı

Duyuşsal ürünler

Öğrenme Ünitesi

ya da

üniteleri

Öğretim Hizmetinin Niteliği

• İpucu• Pekiştirme• Öğrenci Katılımı• Dönüt ve Düzeltme

Tam ö¤renmede, biliflsel girifl davran›fllar› ö¤renme üzerinde% 50, duyuflsal giriflözellikleri ise % 25 etkilidir.

1133

Ö¤retim Kuram ve Modelleri / Bölüm 2


Okul müdürü ö¤retim y›l› bafl›nda bütün ö¤rencilerin, e¤itim program›n›n iflaret etti¤i kaza-n›mlara eriflmeleri için ö¤renme ortamlar›n› en iyi flekilde düzenlemifl, gerekli araç - gereçle-ri sa¤lam›flt›r. Ö¤retim y›l› bafl›nda ö¤renciyle etkili iletiflim kurabilmeleri konusunda ve uygunkoflullar sa¤land›¤›nda hemen hemen her ö¤rencinin ö¤renebilece¤ini vurgulamak için ö¤ret-menlerle seminerler düzenlemifltir. Ö¤retim y›l› süresincede ö¤renci ö¤retmenlerini izlemede¤erlendirmeleri yapt›rm›fl ve ö¤renmeyi olumsuz yönde etkileyen bütün etkenleri ortadankald›rmaya çal›flm›flt›r.

OOkkuull mmüüddüürrüü,, öö¤¤rreennmmee mmooddeelllleerriinnddeenn hhaannggiissiinniinn tteemmeell iillkkeelleerriinnii bbeenniimmsseeyyeerreekk ookkuu--lluunnddaa uuyygguullaammaayyaa ççaall››flflmm››flfltt››rr??

A) Yap›land›rmac›

B) Mikro ö¤retim

C) Tam ö¤renme

D) Çoklu zeka

E) ‹flbirli¤ine dayal› ö¤renmeCCeevvaapp CC

ÖÖ¤¤rreettiimm hhiizzmmeettiinnii bbeelliirrlleemmeeddee öönneemmllii bbiirr yyeerrii oollaann ‘‘iippuuccuu,, ppeekkiiflflttiirrmmee,, kkaatt››ll››mm,, ddöönnüütt vveeddüüzzeellttmmee’’ hhaannggii öö¤¤rreennmmee mmooddeelliinniinn tteemmeell öö¤¤eelleerriiddiirr??

A) ‹fl birli¤ine dayal› ö¤renme

B) Anlaml› ö¤renme

C) Bulufl yoluyla ö¤renme

D) Tam ö¤renme

E) Beyin temelli ö¤renme

CCeevvaapp DD

BBlloooomm’’uunn ttaamm öö¤¤rreennmmee mmooddeelliinnee ggöörree aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii bbeellllii bbiirr zzaammaann iiççeerrii--ssiinnddee öö¤¤rreenncciiyyii eettkkiilleeyyeenn dd››flfl kkooflfluullllaarrddaann bbiirrii ddee¤¤iillddiirr??

A) Geri bildirim

B) Önkoflul ö¤renmeler

C) Pekifltirme

D) ‹flaret ve ipuçlar›

E) Düzeltmeler

CCeevvaapp:: BB

KPSS/2005

KPSS/2007

KPSS/2009



22.. PPRROOGGRRAAMMLLII ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE –– ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM ((SSKKIINNNNEERR))

Bu ö¤renme modeli davran›flç› kuram›n edimsel koflullanmac›lar›ndan Skinner’in programl›ö¤renme ilkelerine dayand›r›lmaktad›r.Bu ilkeler;KKüçük ad›mlarEEtkin kat›l›m BBaflar› AAn›nda düzeltmeBBireysel h›z d›r.

Programl› ö¤renme, konular›n ünitelere ayr›lmas›n› ve önkoflul ö¤renmeler dikkate al›narakbelli bir s›ra içinde ifllenmesini (küçük ad›mlar), pekifltireç kullan›lmas›n› (baflar› neticesinde),ö¤retimin bireysellefltirilmesini (bireysel h›z›), hatan›n en aza indirgenmesini(an›nda düzelt-me) ve ö¤rencinin sürece bizzat dâhil edilmesi gerekti¤ini (etkin kat›l›m) savunur. Her ö¤ren-ciye ihtiyaç duydu¤u ek ö¤renme zaman› verilerek (bireye ek ö¤retim yap›lmak suretiyle) yük-sek nitelikli ö¤retim hizmetinin sa¤lanmas›na olanak tan›yan bir ö¤renme modelidir.PPrrooggrraammll›› ÖÖ¤¤rreettiimmddee KKuullllaann››llaann MMooddeelllleerr11)) DDoo¤¤rruussaall PPrrooggrraamm:: Bu programda ö¤renciler ayn› s›ray› takip etmektedir.

22)) DDaallllaarraa AAyyrr››llaann PPrrooggrraamm:: Ö¤renci cevab›na göre farkl› yönlere yönelme oldu¤undan mo-dele bu isim verilmifltir.

33)) KKaarrmmaa PPrrooggrraamm:: Do¤rusal ve dallara ayr›lan program modellerinin bir arada kullan›lma-s›d›r. Atlamal› dallara ayr›lan model de denir. Bu programda her aflama için do¤rusal ya dadallara ayr›lan program uygulamalar›ndan hangisi uygunsa o tercih edilir.

Programl› ö¤retimin en önemli noktas› bireysel farkl›l›klar› dikkate almas›d›r.

1155



PPRROOGGRRAAMMLLII ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM TTAAMM ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE

Skinner taraf›ndan gelifltirilmifltir. Bloom taraf›ndan ileri sürülmüfltür.

Bireysel ö¤renme sürecidir. Grupla ö¤retim sürecidir.

Üniteleri anlaml› olan daha küçük parçalaraböler (küçük ad›mlar ilkesi). Birimleri kendiiçinde önkoflul ö¤renmelere göre s›ralar(de-receli ilerleme). Bir birimdeki ö¤renmelergerçekleflmeden di¤er birime geçilmez (ba-flar› ilkesi).

Ö¤renme konular›n› üniteler fleklinde dü-zenler. Üniteleri de basitten karmafl›¤a do¤-ru aflamal› olarak s›ralar. Bir birim tam ola-rak ö¤renilmeden di¤erine geçmeye f›rsatvermez. (Bölüm bölüm ö¤renme)

Ö¤renen, kendi düzeyine ve ö¤renme h›z›-na uygun olarak haz›rlanan ö¤retim araç-gereçleri sayesinde ö¤renme sürecine aktifolarak kat›l›r.

Ö¤renen, gruba yönelik haz›rlanan ö¤retimhizmetiyle sürece aktif olarak kat›l›r.

Dönüt ve düzeltme her bir küçük ad›m›n so-nunda an›nda gerçekleflir.

Dönüt ve düzeltmeler ünite sonlar›nda yap›-lan izleme testleri arac›l›¤›yla gerçekleflir.(Her bölümün sonunda)

Her ö¤renci ö¤renme sürecini kendine özgüh›zda gerçeklefltirebilir. Programl› ö¤retimitam ö¤renmeden ay›ran en belirgin çizgi,her ö¤renciye kendi h›z›nda ö¤renme f›rsa-t› sunmas›d›r.

Eksik ve yanl›fl ö¤renmeler tamamlan›rkenh›zl› ö¤renenler beklemek durumunda kala-bilir. Bu durum h›zl› ö¤renenler için bir engelteflkil etmektedir.

Programl› ö¤retim uygulamas› bireysel fark-lar› daha belirginlefltirir(artt›r›r).

Tam ö¤renme modeli bireysel farklar› orta-dan kald›r›r.

Programl› ö¤retim bir at yar›fl›na benzetile-bilir.

Tam ö¤renme deve kervan› göçünüan›msatmaktad›r.

Programl› ö¤retimde ö¤renme materyallerikullan›l›r.

Tam ö¤renmede ö¤retim materyali kullanmamecburiyeti yoktur.

Okul d›fl› baz› etkinlikleri de kapsar.Tamamen ö¤retmen kontrolünde gerçekle-flir.

Anahtar Kavramlar: KEBAB (Küçük Ad›m-lar, Etkin Kat›l›m, Baflar›, An›nda Dönüt-Dü-zeltme, Bireysel H›z), Pekifltireç, BireyselÖ¤retim, Ö¤retim Materyali, S›n›rland›r›lm›flProgram

Anahtar Kavramlar: P‹DE (Pekifltireç, ‹pucu,Dönüt-düzeltme, Etkin kat›l›m), Tamamlamaö¤retimi, Biliflsel Girifl Davran›fllar› Testi, ‹z-leme Testi



DDaavvrraann››flflçç›› ee¤¤iilliimmee ssaahhiipp öö¤¤rreettmmeennlleerriinn ddaahhaa ççookk tteerrcciihh eettttii¤¤ii vvee ppeekkiiflflttiirrmmee iillkkeelleerriinniitteemmeell aallaann,, bbiillggii ppaarrççaacc››kkllaarr››nn›› aadd››mm aadd››mm ddüüzzeennlleeyyeerreekk öö¤¤rreenncciiyyii iilleerrlleemmeeyyee yyöönneelltteennöö¤¤rreettmmee –– öö¤¤rreennmmee mmooddeellii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Programl› ö¤retim B) Bulufl yoluyla ö¤renme

C) Tam ö¤renme D) Anlaml› ö¤renme

E) Sunufl yoluyla ö¤renme

CCeevvaapp:: AA

ÖÖ¤¤rreettiilleecceekk oollaann hheerr ddaavvrraann››flfl››nn tteekk tteekk vvee ss››rraass››yyllaa öö¤¤rreettiillmmeessiinnii vvee bbööyylleeccee hhiiççbbiirr ddaavv--rraann››flfl››nn aattllaannmmaamm››flfl oollmmaass››nn›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii ssaa¤¤llaarr??

A) Gösteri B) Örnek olay C) Tart›flma

D) Rol oynama E) Programl› ö¤retim

CCeevvaapp:: EE

33.. BB‹‹LLGG‹‹SSAAYYAARR DDEESSTTEEKKLL‹‹ ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM

Bilgisayar destekli ö¤retimde bilgisayar bir ö¤retici, bir al›flt›rma yapt›r›c›, bir uygulat›c› veyabir olay›n benzerini canland›r›c› olarak kullan›l›r. Ö¤retim sürecini ve ö¤renci motivasyonunugüçlendirir.

Kendi kendine ö¤renme ilkelerinin, teknoloji özellikle de bilgisayar teknolojisi ile birleflmesin-den oluflmufl bir ö¤retim yoludur.

Bilgisayar destekli ö¤retimde ö¤retim boyunca ö¤renciler bilgisayarda programlanan dersleetkileflim halindeyken ö¤retmen bir rehber, bilgisayar ise ö¤renme ortam› rolünü üstlenir. Bu-nun için de yaz›l›mlar kullan›l›r.

BBiillggiissaayyaarr DDeesstteekkllii ÖÖ¤¤rreettiimmiinn YYaarraarrllaarr››

11.. ÖÖ¤¤rreennmmee HH››zz››

Ö¤renci kendi ö¤renme h›z›na uygun olarak konuyu ö¤renme, ihtiyaç duydu¤unda tekrar et-me flans›na sahiptir.

KPSS/2005

KPSS/2006

1177



22.. KKaatt››ll››mmcc›› ÖÖ¤¤rreennmmee ((EEttkkiinn KKaatt››ll››mm))

Belirli aral›klarla ö¤rencilere verilen geri bildirimler (dönütler)ile ö¤rencinin sürekli aktif olma-s› ve derse kat›lmas› sa¤lan›r. Ayr›ca ö¤rencilere; ifllenen konuyla ilgili kiflisel performans›hakk›nda bilgi de sunulur.

33.. ÖÖ¤¤rreettiimm EEttkkiinnlliikklleerriinniinn ÇÇeeflfliittlliillii¤¤ii

Görsel ve iflitsel ö¤elerin etkin bir flekilde kullan›ld›¤› alan bilgisayar destekli ö¤retimdir. ‹ste-nildi¤inde konu anlat›l›rken sesli ve görüntülü ekler haz›rlanabilir. Ayr›ca bilgisayar ortam›ndagerçek hayatta gerçekleflmesi imkans›z olan deneyler ve aktiviteler de gerçeklefltirmek müm-kündür.

44.. ÖÖ¤¤rreennccii PPeerrffoorrmmaannss››nn››nn ‹‹zzlleenneebbiillmmeessii

Ö¤rencinin konu üzerinde harcad›¤› zaman ve gösterdi¤i performans kay›t edilir ve istenildi-¤inde ö¤retmene sunulur. Buna göre ö¤renci ihtiyaçlar› belirlenir.

55.. ZZaammaannddaann vvee OOrrttaammddaann BBaa¤¤››mmss››zzll››kk

Bilgisayar destekli ö¤retim ortam›nda ö¤renci istedi¤i konuyu istedi¤i zaman ö¤renebilir, tek-rar edebilir.

Skinner‘in programl› ö¤renme modeline uygun olarak kullan›labilecek olan bilgisayar destek-li ö¤retim, programl› ö¤renmede dile getirilen bireysel farkl›l›klar›n dikkate al›nmas›n›, çeflitlizihinsel becerilerin gelifltirilmesini ve s›n›rs›z tekrar olana¤›n› sa¤lar.

Kal›c›l›¤›n art›r›lmas›n›, görsel iflitsel uyar›c›lar aç›s›ndan zengin yaflant›lar sa¤lanmas›n›, ö¤-renme eksiklerinin tespit edilmesini ve giderilmesini sa¤lamas› da önemli yararlar› aras›ndas›ralanabilir.

Bilgisayar destekli ö¤retimde ö¤retmenin görev ve sorumlu-luklar› ö¤renciyi etkin k›lan di¤er yeni yaklafl›mlarla benzer-lik gösterir.

Ö¤retmenlerin, kendi konu alan› ile bilgileri çok iyi bilmeleri,ö¤rencilerin ö¤renmelerini kolaylaflt›r›c› olmalar›, grup çal›fl-malar›n› organize etmeleri gerekmektedir,

Di¤er bir söyleyiflle ö¤retmenin görev ve sorumluluklar› da-ha fazlad›r. Baz› kaynaklarda bilgisayar destekli ö¤retimmodeli bireysel ö¤retim tekniklerinden biri olarak yer almak-tad›r.



Bilgisayar destekli ö¤retimin amaçlar›ndan biri gerçek hayattaki olaylar›n kontrollü bir flekildetemsil edilmesinde bilgisayar teknolojilerini kullanmakt›r.

BBuu aammaaççllaa ddeerrssiinnddee bbiillggiissaayyaarr ddeesstteekkllii öö¤¤rreettiimm pprrooggrraammllaarr››nnddaann yyaarraarrllaannmmaakk iisstteeyyeennbbiirr öö¤¤rreettmmeenn iiççiinn aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii eenn uuyygguunndduurr??

A) Al›flt›rma ve tekrar programlar›

B) Birebir ö¤retim programlar›

C) Problem çözmeye yönelik programlar

D) Benzetim programlar›

E) Kelime ifllemci programlar

CCeevvaapp:: DD

BBiillggiissaayyaarr ddeesstteekkllii öö¤¤rreettiimm yyaazz››ll››mmllaarr››nnddaa aaflflaa¤¤››ddaakkii öözzeelllliikklleerrddeenn hhaannggiissii bbuulluunnmmaazz??

A) Grafik ve ses kullan›mlar›yla desteklenmesi

B) Konu ile ilgili kavramlar›n net ve anlafl›l›r biçimde ifade edilmesi

C) Ö¤rencilerin yafl ve geliflim düzeylerine uygun olmas›

D) Dönüt ve düzeltme ile ö¤renmelerin kontrol edilmesi

E) ‹çeri¤in e¤itim programlar›ndan daha kapsaml› verilmesi

CCeevvaapp:: EE

44.. ÇÇOOKKLLUU ZZEEKKAA KKUURRAAMMII ((GGAARRDDNNEERR))

Zekan›n oluflumunda biyolojik ve çevresel etken-ler vard›r. Bunlar; kaynaklara ulafl›m flans›, kültü-rel etkenler, co¤rafi etkenler, ailesel etkenlerdir.Bu etkenlere ba¤l› olarak zekan›n de¤iflik boyut-lar› artabilir veya eksilebilir.

Çoklu zekaya göre sekiz farkl› zeka boyutu vard›rve bireyler bu zeka boyutlar› ile dünyaya gelir.Her bireyde bu farkl› yetenekler az çok vard›r. Buyetenekler uygun çevresel koflullar, ortamlar veuyar›c›lar ile geliflir. Ö¤retmen ve ailenin görevibu uyar›c›lar› sunmak için uygun ortam ve etkin-likleri haz›rlamakt›r.

KPSS/2005

KPSS/2010

1199



ZZeekkaaAAllaann››

ÖÖzzeelllliikklleerriiZZeekkaaAAllaann››

ÖÖzzeelllliikklleerrii

SSOOSSYYAALL

- Etkili iletiflimler kurar ve iflbirli¤i yapar.- Arkadafllar›yla bir arada faaliyette bulunmaktanhofllan›r.- Grup içinde baflar›l› iliflkiler kurar.- Do¤al bir lider olarak görünür.- Sosyal ortamlarda bulunmaktan zevk al›r.- Organizasyon yetene¤i geliflmifltir.- Arkadafllar›n› düflünür ve onlara tavsiyelerde bulu-nur.- ‹nsanlar aras›ndaki farkl›l›klar› fark eder.- Yard›m etmekten ve çevresiyle ilgilenmekten hoflla-n›r.

SSÖÖZZEELL

- Konuflmay› sever, hitabet gücü yüksektir.-Kitap okumaktan ve yaz› yazmaktan hofllan›r.-Sözcükleri do¤ru telaffuz etmede baflar›l›d›r.- Ö¤rendi¤i yeni kelimeleri kullanmay› sever. - Sözel tart›flmalarda baflar›l›, ikna edicidir.- Kelime oyunlar›yla ve bilmecelerle ilgilenmeyi

sever.- Dinleyerek daha iyi ö¤renir.

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Psikolog, Sosyolog, Ö¤retmen, Si-yasetçi, Organizatör, Dan›flman, Turizmci

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Yazar, flair, gazeteci, editör, ö¤-retmen, spiker, siyasetçi

BBEEDDEENNSSEELL

- Beden dilini kullanmakta yeteneklidir.- Denge ve esneklik aç›s›ndan baflar›l›d›r.- Farkl› sportif faaliyetlerle ilgilenir.- Sportif etkinliklerde baflar›l›d›r.- Nesneleri parçalay›p bütünlefltirir.- Uzun süre hareketsiz kalmaktan s›k›l›r.- Nesnelere dokunarak incelemekten hofllan›r.- El becerisi gerektiren ifllerde yeteneklidir.- Jest ve mimikleri taklit etmede baflar›l›d›r.

GGÖÖRRSSEELL

- Renk, flekil ve çizgilere duyarl›d›r.- Zihinden resim çizmekten ve grafikle u¤raflmak-tan hofllan›r.- Üç boyutlu modeller oluflturmay› sever.- De¤iflim ve dönüflümleri fark eder.- Harita, tablo ve diyagramlar› kolayca okur.- Okumaktan çok resimle ö¤renir.- Yap – boz, lego, bulmaca, labirent gibi görsel et-kinliklerden hofllan›r.- Görsellefltirmeyi sever.- Gördü¤ü yerleri kolayca hat›rlarlar. - Hayal gücünü iyi kullan›r.- Nesneler aras› iliflkileri fark eder.

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Sporcu, dansç›, balerin, heykelt›-rafl, ilizyonist, cerrah, pandomim sanatç›s›

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Avc›, mimar, dekoratör, tasar›m-c›, ressam, pilot, denizci, izci

‹‹ÇÇSSEELL

- Odaklaflma, yo¤unlaflma ve duyarl›l›k yönleri gelifl-mifltir.- Yaln›z kalmaktan hofllan›r ve özgürlü¤üne düflkün-dür.- Ba¤›ms›zl›k duygusu güçlüdür.- Özgüven ve özsayg› yüksektir.- Duygu ve düflüncelerini aç›k bir flekilde ifade eder.- Güçlü ve zay›f yönleri konusunda elefltirel düflüne-bilir.- Yaln›z çal›flmay› ve oynamay› daha çok tercih eder.- Derin düflünme becerilerine sahiptir.- Duygular›n› abartmadan oldu¤u gibi ifade eder.- Yapt›klar›n›n fark›ndad›rlar ve bilinçlidir.

RR‹‹TTMM‹‹KK

- Seslere karfl› duyarl›d›r ve çevredeki seslerdikkatini çeker.- Müzik dersini sever. - Bir müzik aleti çalabilir ve flark› söyleyebilir. - Ö¤rendi¤i flark›lar› paylaflmay› ve söylemeyisever.- Ritmik konuflur veya hareket eder.- Çal›fl›rken müzik dinler ya da eliyle ve aya¤›ylaritim tutar- Fark›nda olmadan m›r›ldan›r.

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Psikolog, filozof‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Müzisyen, besteci, müzik aletiüreticisi

MMAANNTTIIKKSSAALL

- Soyut ve kavramsal düflünme becerileri yüksektir.- Muhakeme yetene¤i geliflmifltir.- Tümevar›m ve tümdengelim yöntemleriyle ç›kar›m-larda bulunur.- Sebep sonuç iliflkilerini kolayca kurabilir.- Hesap ifllerinden hofllan›r.- Mant›k bulmacalar›n› çözmekten zevk al›r.- Zihinde ifllemleri rahatça yapabilir.- Satranç, dama ve bilgisayar oyunlar›n› sever.- Matematik ve fen derslerini sever.- Deney yapmaktan ve yeni denemelerden hofllan›r.

DDOO⁄⁄AA

- Do¤a gezilerinden ve do¤adaki canl›lar› incele-mekten hofllan›r.- Bahçe ifllerini sever, toprakla ve bitkiyle oynar.- Hayvanlara ve bitkilere merakl›d›r ve bu konuda-ki belgeselleri takip eder.- Bitki ve hayvan yetifltirmeyi ve beslemeyi sever.- Aç›k havada oynamaktan hofllan›r ve do¤aylabafl bafla kalmaktan hofllan›r.- Do¤a olaylar›na karfl› merakl›d›r ve do¤adakivarl›klar› s›n›fland›r›r.- Mevsimlerle ve iklim olaylar›na ilgi duyar.- Çevre bilinci geliflmifltir.

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Bilim adam›, yarg›ç, muhasebeci,ekonomist, matematikçi, istatistikçi

‹‹llggiillii MMeesslleekklleerr:: Da¤c›, izci, biyolog, botanikçi zi-raat mühendisi



Hasan ile Hüseyin saklambaç oynarken okula yurt d›fl›ndan yeni gelmifl,Türkçe konuflmaktagüçlük çeken saklambaç oynamak isteyen fakat çekindi¤i için bir köflede sessizce oturan Si-bel’in onlara bakt›¤›n› görürler. Hasan utangaç bir yap›da oldu¤u için, Hüseyin Sibel’in yan›-na gider ve onu oyuna kat›lmaya davet eder.

BBuu öörrnneekkttee,, ççookklluu zzeekkaa kkuurraamm››nnaa ggöörree HHüüsseeyyiinn’’iinn hhaannggii zzeekkaa aallaann›› ddii¤¤eerr aallaannllaarraa ggöörreeddaahhaa ggeelliiflflmmiiflflttiirr??

A) Sözel B) Görsel C) Sosyal

D) Bedensel E) Öze dönükCCeevvaapp CC

ÇÇookklluu zzeekkaa kkuurraamm››nn››nn oorrttaayyaa kkooyydduu¤¤uu bbiillggiilleerrii ddiikkkkaattee aallaarraakk mmeessllee¤¤iinnii ssüürrddüürreenn bbiirröö¤¤rreettmmeenn,, bbuu kkuurraamm››nn ggeerree¤¤ii oollaarraakk aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnii yyaappmmaayyaa öözzeenn ggöösstteerr--mmeelliiddiirr??

A) Dersi sunufl biçimine ö¤rencilerin al›flmas› için çaba göstermelidir?

B) Ö¤renciler haz›rbulunuflluk düzeylerine göre bir araya getirilerek gruplanmal›d›r?

C) Ö¤rencilerin kavrayabilmeleri için konular› tekrar tekrar anlatmal›d›r?

D) Farkl› ö¤retim yöntem teknikleri kullanmaya çaba göstermelidir?

E) Ö¤renme gerçekleflti¤inde pekifltireç vermelidir?CCeevvaapp DD

CCaannll››llaarrllaa iillggiillii kkiittaapp ookkuummaayy›› sseevveenn,, ooyyuunn ooyynnaarrkkeenn,, ddeerrss ççaall››flfl››rrkkeenn yyaallnn››zz oollmmaayy›› tteerr--cciihh eeddeenn vvee aaçç››kk hhaavvaa oorrttaammllaarr››nnddaa yyaapp››llaann yyüürrüüyyüüflfllleerrddeenn hhooflflllaannaann bbiirreeyyiinn ççookklluu zzee--kkaa kkuurraamm››nnaa ggöörree hhaannggii zzeekkaa aallaannllaarr››nn››nn bbaasskk››nn oolldduu¤¤uu ssööyylleenneebbiilliirr??A) Öze dönük ve do¤ac› B) Do¤ac› ve mant›ksalC) Mant›ksal ve sözel D) Sözel ve öze dönükE) Öze dönük ve müziksel

CCeevvaapp AA

KPSS/2008

KPSS/2008

KPSS/2010

Üzerinde görüfl birli¤ine var›lm›fl 8 zeka türü olmakla birlikte son zamanlarda 9. ze-ka türünden epey söz edilmektedir. 9. zeka türü olarak da varoluflçu zeka gösteril-mektedir. Varoluflçu zeka; var olmakla, varl›¤›n bafl› ve sonuyla ilgilenen insanlar›nbulundu¤u zeka türüdür. Dünya’n›n yüzy›llar önce neye benzedi¤ini, baflka geze-gende hayat olup olmad›¤›n›, ölümden sonra yaflam›n olup olmad›¤›n›, bir baflkahayat›n varl›¤›n› düflünen ve araflt›ran insanlar›n bu grupta yer ald›¤› ifade edilebi-lir. Varoluflçu zekas› yüksek insanlar “Biz kimiz?”, “Burada ne ar›yoruz?”, “Biz neolaca¤›z?”, “Niçin ölürüz?”, “Varl›klar en sonunda ne olacak?” gibi sorulara cevapbulmaya çal›fl›rlar.

2211



55.. PPRROOBBLLEEMMEE DDAAYYAALLII ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE ((JJ..DDEEWWEEYY))

Probleme dayal› ö¤renme, ilerlemecilik e¤itim felsefesinin ve araflt›rma stratejisinin savunu-cusu John Dewey taraf›ndan ortaya at›lm›flt›r.

Probleme dayal› ö¤renme, yap›salc›l›¤a dayanmaktad›r ve yap›salc›l›k gibi Dewey ve Pia-get’in çal›flmalar› do¤rultusunda ortaya ç›km›flt›r.

Probleme dayal› ö¤renmede, ortaya at›lan problemin ilgi ve merak uyand›r›c› olmas› bir ön-kofluldur. Piaget’e göre ö¤renme bireylerin flaflk›nl›k ortam›ndan düflünme ile ç›kmalar›n›nsonucunda gerçekleflen bir durumdur. Farkl› ve daha önce karfl›lafl›lmayan bir problem, ö¤-renci ilgisini çekmekte, güdülenmeyi (motivasyonu) art›rmaktad›r.

‹lk bak›flta flaflk›nl›k tüm ö¤elerin birbirine kar›flt›r›lmas› gibi görülse de esasen sonuca do¤-ru gelindi¤inden derleyici ve toparlay›c› bir fonksiyona sahiptir. Probleme dayal› ö¤renme,merak ve ilginin uyand›r›lmas›yla motivasyonun / güdünün sa¤lanmas›na dayan›r.

Problem çözmeyi temel alan bir ö¤retim tasar›m›nda, de¤iflmeye aç›k beceriler, bir tak›mdavran›fl ve de¤erler, deneysel bilgiler ve deneysel beceriler, gerçek dünya tecrübesi, disip-linler aras› bilgi önemli de¤iflkenlerdir.

PPrroobblleemmee DDaayyaall›› ÖÖ¤¤rreennmmeenniinn TTeemmeell ÖÖzzeelllliikklleerrii

- Ö¤retime bir problem ile bafllan›r.

- Problem ile ö¤rencinin dünyas› aras›nda ba¤lant› kurulur.

- Problem disiplinler üzerinde de¤il yaln›zca konu üzerinde organize edilir (s›n›rland›r›l›r).

- Ö¤rencilere probleme flekil vermeleri ve çözümü bafltan sona yönetmeleri için tam yetkiverilir.

- Ö¤rencilere performanslar› ve çözümleri hakk›nda sürekli bilgi ve aç›klamalarda bulunu-lur.

- Bir problem etraf›nda ö¤retimi gerektirdi¤i için bütüncül bir yap›s› vard›r ve özellikle bilifl-sel düzeyleri vurgular.

- Aktif ö¤renme süreçlerindeki yaflant›lar› kolaylaflt›ran bir yap›s› bulunmaktad›r.

- Karar verme ve elefltirel düflünme gibi üst düzey düflünme becerilerini ve motivasyonugelifltirir. Yaflam boyu ö¤renme yetene¤i sa¤lar.

Probleme dayal› ö¤renme, ö¤rencilerin, problem durumunu planlamalar›n›, problem durumu-na haz›rlanmalar›n›, problem durumu ile karfl›laflmalar›n›, problem durumu hakk›nda ne bil-diklerini veya bilmediklerini teflhis etmelerini, problemi tan›mlamalar›n›, verileri toplamalar›n›,analiz etmelerini ve paylaflmalar›n›, problem için olas› çözüm oluflturmalar›n›, çözümler ara-s›ndan en uygunu seçmelerini, çözümü sunmalar›n› ve raporlaflt›rmalar›n› gerektirir.

Probleme dayal› ö¤renmede bir tak›m aflamalar izlenir.



Bu aflamalar s›ras›yla:

11.. Problemi hissetme, tan›ma ve tan›mlama

22.. Gerekli bilgileri toplama

33.. Problemin köküne inme

44.. Çözüm yollar›n› ortaya koyma

55.. En iyi çözüm yolunu seçme

66.. Problemi çözme

Farkl›ym›fl gibi görünen bu iki s›ralamada da ö¤renciler ayn› ya da benzer iflleri ve ifllemleriyaparak sonuç ve genellemelere yani problemin çözümüne ulafl›rlar, çözüm uygularlar.

Problemin çözüm yolunun tek olmamas›, aktif ö¤renmeyi temel almas›, iflbirli¤ine aç›k olma-s› önemli noktalar›d›r.

Ayn› zamanda problem durumunun s›k s›k de¤iflmesi ö¤rencilerin yeni geliflmeleri tekrar göz-den geçirmelerine ö¤renmeyi dolay›s›yla bilgiyi güncellefltirmelerine olanak tan›r.

Bütün bu aflamalarda ö¤retmen ö¤rencilerin ö¤renmesini yönlendiren biliflsel rehber ve da-n›flman konumundad›r.

Probleme dayal› ö¤retim, disiplinleraras› (farkl› dersler aras› kurulan iliflkili) bir yaklafl›m ileuygulan›r.

66.. PPRROOJJEE TTAABBAANNLLII ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE

Proje Tabanl› Ö¤renme Modeli, e¤itim programlar›n›n birbirinden ba¤›ms›z küçük bilgiler y›-¤›n› olarak ö¤retilmesine karfl› gelifltirilmifl ve ça¤dafl ülkelerde uygulanmakta olan bir ö¤re-tim ve ö¤renim modelidir.

Bu model bir ya da daha fazla alan›n temel kavramlar› ve prensipleri üzerine odakl›d›r ve birders senaryosu içinde mümkünse birden fazla dersin ö¤renme hedeflerini kapsar.

Bu modelin ana ö¤eleri esnek bir yap›s› olan bir örnek olay ya da di¤er konularla ba¤lant›l›bir problem/senaryo, ö¤renci merkezli ö¤renme ve küçük gruplarda birlikte ö¤renmedir.

Ö¤renci gerçek problemlerin çözümüne yönelik ders se-naryolar›n›n içerisinde a¤›rl›kl› olarak, düflünme, problemçözme, yarat›c›l›k, bilgiye eriflim, yeniden harmanlama,sorgulama ,uzlaflma gibi aktiviteler yapar ve hem de ekip(grup) çal›flmas› için zaman ay›r›r.

Bu modelde ö¤retmen, yard›mc› ve yönlendirici, ö¤renciise özerk ve kurgulay›c›d›r. Her senaryonun sonunda ö¤-renci taraf›ndan gelifltirilmifl ve gerçekçi bir ürün ortayaç›kar. Ayr›ca Proje Tabanl› Ö¤renme Modeli ö¤rencininaktif kat›l›m›n› güdüler ve üst düzey biliflsel aktiviteler içe-rir.

2233



Çok çeflitli araç ve kaynak kullan›m›n› destekler. Ders, sosyal beceriler ve hayat becerilerinibirlikte ele ald›¤› için bilgisayar›n kendisini hedef olarak almayan ve genelde teknoloji kulla-n›m›n›n bir araç oldu¤unu vurgulayan temel ö¤retim modelidir.

Proje, tasar› ya da tasar› gelifltirme anlam›na gelen bir kavramd›r. Ö¤renmenin transferi vebireysel ö¤renmeden çok belli bir amaca dönük iliflkisel ve grupla ö¤renmeye iflaret etmek-tedir.

Proje tabanl› ö¤renme, projeyi bir hedef de¤il alt yap› olarak ele almakta ve ö¤renmenin üründe¤il süreç boyutu üzerinde durmaktad›r.

Proje tabanl› ö¤renme modelinin uygulanmas›na iliflkin ö¤renci, proje ve ö¤retmen faktörle-riyle ilgili afla¤›daki noktalara dikkat edilmelidir.

11-- ÖÖ¤¤rreenncciilleerr

Genellikle kendi ilgi alanlar›na göre bir konu/proje seçerler (ö¤rencilerin projelerinin kendiseçtikleri ilgi alanlar›na uygun konulardan oluflmas› güdülenmeyi artt›r›r), kendi kaynak ma-teryallerini kendileri bulurlar, ortaya bir sonuç ürün koyarlar (genellikle bir rapor arac›l›¤›yla).

Bunlar› yaparken kendi bafllar›na ya da ço¤u zaman gruplar halinde çal›fl›rlar.

22-- PPrroojjeelleerr

Belirli bir süre devam eder (zaman gerektirir) ve girdiler (daha önceki ö¤renmeleri)gerektirir.

33-- ÖÖ¤¤rreettmmeennlleerr

Yönetici ve kolaylaflt›r›c› bir rol üstlenerek rehber olurlar.

77.. YYAAPPIISSAALLCCIILLIIKK

((YYAAPPIILLAANNDDIIRRMMAACCIILLIIKK//KKUURRMMAACCIILLIIKK//‹‹NNfifiAACCIILLIIKK//OOLLUUfifiTTUUMMAACCIILLIIKK//CCOONNSSTTRRUUCCTTIIVVIISSMM))

Ö¤rencilerin belli bir konuda bir anlay›fl yaratmak için kendi deneyimlerini kulland›klar› bir ö¤-renme yaklafl›m›d›r. Ö¤retmen ise, ö¤renenlerin bilgiyi anlaml› bir biçimde yap›land›rmas›narehberlik eden kifli olarak kabul edilir.

Ö¤retimden çok bilgiyi ö¤renmeyle ilgili bir kuramd›r. Bilginin transferi ve yeniden yap›lanma-s› söz konusudur. Bilgi konu alanlar›na ba¤l› olarak de¤il, bireylerin yaratt›¤› ve ifade etti¤i fle-kilde yap›land›r›larak var olur. Bu yüzden bilgi, deneysel, sübjektif ve bireyseldir.

Bilgi, evrensel ‘gerçekler tak›m›’ olarak de¤il iflleyen hipotezler olarak görülür ve bilginin mut-lak anlamda do¤ru olamayaca¤› düflünülür.

Piaget’nin biliflsel geliflim ve bilginin oluflumu ile ilgili çal›flmalar›na dayal› olarak gelifltirilmiflbir ö¤renme kuram›d›r.

Yap›land›rmac›l›k, ö¤rencilere bir tak›m bilgi ve becerilerin kazand›r›lmas› gerekti¤i görüflünüinkar etmez. Fakat e¤itimde bireylerin daha çok düflünmeyi, anlamay›, kendi ö¤renmelerin-den sorumlu olmay› ve kendi davran›fllar›n› kontrol etmeyi ö¤renmeleri gerekti¤ini vurgular.Dolay›s›yla yap›land›rmac› kuram›n temelinde baflkalar›n›n bilgilerini yine kendilerinin yap›-land›rmas› gerekti¤i görüflü yatar.

Vico taraf›ndan ortaya at›lm›flt›r. Kant, Hegel, Dewey, Kelly, Vygotsky, Bruner, Ausubel vePiaget önemli katk›lar getirmifllerdir.



TTeemmeell ÖÖzzeelllliikklleerr

� Piaget’nin zihinsel geliflim kuram› üzerine kurulmufltur.

� Ö¤renciye deneyim kazand›r›lmas› ve onun bu deneyimler üzerinde düflündürülmesinedayan›r.

� Ö¤retmenin ö¤retmekle de¤il, ö¤rencilerin ö¤renmelerini sa¤lamakla görevli oldu¤u dü-flüncesi hakimdir.

� ‹lgi uyand›ran sorunlar önemli yer tutar.

� Temel kavramlar etraf›nda ö¤renme önemlidir.

� Ö¤rencilerin görüfl aç›lar› ve öngörülerine göre ö¤retim program› benimsenir.

� Ö¤renme - ö¤retme süreci ba¤lam›nda ö¤renmeleri de¤erlendirme (süreç de¤erlendir-mesi) yap›l›r.

YYaapp››llaanndd››rrmmaacc››ll››kkttaa BBiillggii EEddiinnmmee KKaayynnaakkllaarr››::

i) Uzun süreli bellekten edinilen bilgi (Önceden zihinsel olarak yap›land›rd›¤› bilgi)

ii) Birincil bilgi kaynaklar› (kendi yaflant›s›yla gözlemledi¤i, deneyimler yaflayarak bu sü-reçte elde etti¤i bilgi)

iii) ‹kincil bilgi kaynaklar› (ö¤retim sürecinde sunulan ve baflkalar› taraf›ndan haz›rlanm›fl bil-giler… Kitap, ö¤retmen, internet vs.)

YYaapp››llaanndd››rrmmaacc›› YYaakkllaaflfl››mm TTüürrlleerrii

BBiilliiflflsseell YYaapp››llaanndd››rrmmaacc››ll››kk:: Bilginin nas›l oluflturuldu¤unu anlamada Piaget’in zihinsel geli-flim kuram›n› kullan›r. Ö¤renme Piaget’in ortaya att›¤› özümleme, düzenleme ve biliflsel den-ge ilkeleri ile aç›klanmaktad›r.

RRaaddiikkaall YYaapp››llaanndd››rrmmaacc››ll››kk:: Ö¤renme yaklafl›m› gelifltirmeye yönelik bir giriflim olarak ifadeedilebilir. Bilgi , do¤ru , gerçek gibi kavramlar›n radikal de¤iflimler geçirmesi gerekti¤ini sa-vunmaktad›r.

SSoossyyaall ((TToopplluummssaall)) YYaapp››llaanndd››rrmmaacc››ll››kk:: Ö¤renmede kültürün ve dilin önemli bir etkisi oldu-¤unu savunmakta bilginin sosyal etkileflimlerle oluflturuldu¤unu öne sürmektedir.

Yap›land›rmac›l›k ö¤retmeyle de¤il ö¤renmeyle ilgilidir. Program esnektir. Çünkü ö¤-rencinin bilgiyi nas›l yap›land›raca¤› önceden kestirilemez.

Do¤rudan bilgi edinme f›rsat› tan›yan gözlemler ve görüflmeler birincil veri kaynak-lar›d›r. Ancak birileri bu görüflmeleri analiz edip yorumlam›fl ve sunmufl ve ö¤rencide o bilgi yap›s›na ulaflm›fl ise bu ikincil veri kayna¤› olmaktad›r.

Yap›land›rmac›l›kta genellikle birincil (daha önce yap›land›r›lmam›fl /yorumlanma-m›fl) kaynaklardan yararlan›l›r.

2255



Uygulanmakta olan ilk ve ortaö¤retim programlar›n›n temelini yap›land›rmac›l›k kuram›n›noluflturdu¤u belirtilmektedir.

YYaapp››llaanndd››rrmmaacc››ll››kk kkuurraamm››nnaa ggöörree hhaarreekkeett eeddeenn bbiirr öö¤¤rreettmmeenniinn,, aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggii--ssiinnii yyaappmmaammaass›› bbeekklleenniirr??

A) Çeflitli testler kullanarak ö¤rencilerin haz›r bulunuflluk düzeylerini belirleme

B) Ö¤rencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi olmad›klar›n› varsayma ve derse temel kavramlar›ö¤reterek bafllama

C) Yeni bir konu ya da üniteye bafllarken ö¤rencileri hedeften haberdar etme

D) Ö¤rencilere proje çal›flmalar›nda ve iflbirli¤ine dayal› etkinliklerde daha fazla rol verme

E) Ö¤rencilerin görüfllerini ve bak›fl aç›lar›n› dikkate alarak dersi planlama

CCeevvaapp:: BB

22000055’’ttee uuyygguullaammaayyaa kkoonnuullaann iillkköö¤¤rreettiimm pprrooggrraammllaarr››nn››nn ddaayyaanndd››¤¤›› bbeelliirrttiilleenn yyaapp››llaanndd››rr--mmaacc›› ((oolluuflflttuurrmmaacc››)) öö¤¤rreennmmee yyaakkllaaflfl››mm›› iiççiinn aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii ddoo¤¤rruudduurr??

A) Ö¤retmen, bilgileri yap›land›rarak sistematik bir biçimde ö¤renciye sunmal›d›r.

B) Bilginin nas›l yap›land›r›laca¤›n› ve nas›l kullan›laca¤›n›, ders kitaplar› ve ö¤retmen k›la-vuzlar› ayr›nt›l› olarak anlatmal›d›r.

C) Ö¤rencilerin, önceden ö¤rendikleri bilgileri zaman zaman tekrar edip hat›rlamalar› önem-lidir.

D) Ö¤renciler, ö¤retmenden, ö¤retim araçlar›ndan ve kitaplardan ö¤rendikleri bilgileri gerek-ti¤i zaman ve kendilerinden istendi¤inde bir düzen içinde sunmal›d›r.

E) Biliflsel etkinlikler içinde ö¤renilen yeni bilgiler eski ö¤renilenlerle birlikte yorumlan›r, ge-lifltirilir ve sentezlenir.

CCeevvaapp:: EE

Ö¤retmen, • Ö¤retme-ö¤renme sürecinde ö¤rencileriyle birlikte ö¤renir.• Ö¤renenleri ifl birli¤i içinde çal›flmalar› konusunda yönlendirir.• Ö¤retme-ö¤renme sürecinde etkin bir araflt›rmac›d›r.• Ö¤renenlere, bilgiye ulaflma yollar›n› keflfetmelerinde yard›mc› olur.

YYuukkaarr››ddaakkii öözzeelllliikklleerree ssaahhiipp oollaann bbiirr öö¤¤rreettmmeenniinn,, aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettmmee--öö¤¤rreennmmee yyaakkllaa--flfl››mmllaarr››nnddaann hhaannggiissiinnii bbeenniimmsseeddii¤¤ii ssööyylleenneebbiilliirr??A) Proje tabanl› B) Davran›flç› C) Yap›land›rmac›D) Genifl alan E) Konu merkezli

CCeevvaapp:: CC

KPSS/2007

KPSS/2008

KPSS/2009



YYAAPPIILLAANNDDIIRRMMAACCII YYAAKKLLAAfifiIIMMIINN 55 EE MMOODDEELL‹‹

5E modeli, ö¤rencinin araflt›rma merak›n› art›ran, konu ile ilgili beklentilerine cevap veren, sa-hip oldu¤u bilgi ve becerilerin aktif bir flekilde kullan›m›n› içeren etkinliklerden meydana ge-lir. Girme, keflfetme, aç›klama, derinlefltirme ve de¤erlendirme aflamalar›ndan oluflur.

GGiirriiflfl ((EEnnggaaggee)):: Tan›m verme, aç›klama, anlatma yok. Ö¤retmen sorular sorar ama cevap-larla ilgili yorum yapmaz. Soru sormadaki amaç da dikkat çekmek, güdülemek ve ö¤renciyihaz›rlamakt›r.

YYaapp››llaaccaakk eettkkiinnlliikklleerr::

- Ön bilgilere eriflim sa¤lan›r.

- Merak uyand›r›l›r.

- Ö¤rencilere "Neden?" sorusu sordurulur.

- Ö¤renciler ö¤renme iste¤i konusunda motive edilir.

- Ö¤rencilerin ilgisi çekilir.

KKeeflflffeettmmee ((EExxpplloorree)):: Ö¤renci merkezli aflama. Çal›flma tecrübe etme var. Ö¤renci rehber ni-teli¤inde


- Ön bilgileri kullanmalar›na yard›mc› olacak laboratuar etkinlikleri yap›l›r.

- Ö¤renciler birlikte çal›fl›r.

- Ö¤renciler kendi kararlar›n› kendileri verir.

- Ö¤renciler bir problem durumunda soru ve fikir üretir.

AAçç››kkllaammaa ((EExxppllaaiinn)):: Ö¤retmen merkezli. Aç›klamalar var. Ö¤rencinin güçlük çekti¤i aflama-da ö¤retmen deste¤ini ifade eder. Formal olarak tan›mlar› ve bilimsel olarak aç›klamalar› ya-par.


- Ö¤rencilere ulaflt›klar› yarg›lar konusunda soru sorulur.

- S›n›fta tart›flma yürütülür.

- Daha fazla soru üretilir.

- Yeni tan›mlar araflt›r›l›r.

DDeerriinnlleeflflmmee ((EEllaabboorraattee)):: Ö¤renciler birlikte ulaflm›fl olduklar› bilgileri yeni veya problem çöz-me yaklafl›m›n› yeni olaylara ve durumlara uyarlar.

DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee ((EEvvaalluuaattee)):: Ö¤retmen ve ö¤renci birlikte yapar. Ö¤renciler kendi bilgi bece-ri ve yeteneklerini de¤erlendirir. Ö¤retmen ise ö¤rencilerin ö¤renme sonuçlar›n› de¤erlendi-rir.


- Öz de¤erlendirme

- Ö¤retmen gözlemi

- Performans de¤erlendirme

- Portfolyo

- Rubrik

2277



YYAAPPIILLAANNDDIIRRMMAACCII YYAAKKLLAAfifiIIMMIINN 77 EE MMOODDEELL‹‹

Bu model 5E modelinin daha geliflmifl bir üst modeli niteli¤indedir. Teflvik etme (excite), kefl-fetme (explore), aç›klama (explain) , geniflletme (expand), kapsam›na alma aflamas› (ex-tend), de¤ifltirme (exchange), inceleme-s›nama (examine) bölümlerinden oluflur.

88.. ‹‹fifiBB‹‹RRLL‹‹⁄⁄‹‹NNEE DDAAYYAALLII ((KKUUBBAAfifiAARRAAKK –– KKOOOOPPAARRAATT‹‹FF)) ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE // ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM

‹fl birli¤ine dayal› ö¤renme; ö¤rencilerin kiflisel olarak kendi ö¤renmelerini ve birbirlerinin ö¤-renmelerini artt›rmaya yönelik, ortak bir hedef do¤rultusunda birlikte çal›flmas› için küçükgruplar›n e¤itici amaçla kullan›lmas›d›r.

Oluflturulan gruplar iki-befl/alt› kiflilik olup heterojendir. Yani grup üyeleri; yetenek, kiflilik özel-likleri, cinsiyet, akademik baflar›, sosyal beceriler gibi alanlarda birbirlerinden farkl› özellikte-dirler. Bu anlay›flla ö¤rencilerin gruplar halinde (küme düzeninde) oturtulmas› uygundur.

1935 y›l›nda Kurt Lewin ve 1949 y›l›nda Deutsch iflbirli¤ine dayal› ö¤renmenin temelini olufl-turan fikirler ortaya koymufllard›r.

Daha sonralar› Dewey, Slavin, Kagan, Vygotsky, Piaget, Skinner, Bandura ve Sharan gibiaraflt›rmac›lar bu modele önemli katk›larda bulunmufllard›r.

Dayand›¤› temel varsay›mlar;

-‹flbirli¤ine dayal› beceriler ö¤renilebilir.

-S›n›f›n fiziksel düzeni iflbirli¤ine dayal› çal›flmay› etkiler.

-Grup üyelerinin birbirlerine katk›s› ve grup dinami¤i grup çal›flmalar›nda önemlidir.

‹flbirli¤ine dayal› ö¤renme modelinde; grubun her birüyesinin grup baflar›s› için birbirlerine ba¤›ml› oldukla-r›, grup üyelerinin her birinin grubun tümünün baflar›-s›na etki etti¤i ö¤renciler taraf›ndan öncelikle kavran-mal›d›r. Buna ‘olumlu ba¤l›l›k’ denir.

Ö¤rencilerin birbiriyle yard›mlaflmas›, ö¤rendiklerinipaylaflarak birbirlerinin baflar›s›n› artt›rmas›, destekle-mesi,cesaretlendirmesi, güdülemesi, yap›lanlar› tart›-flarak birbirlerine aç›klamas›, araç gereçleri de¤ifl-to-kufl etmesi, birbirlerini yönlendirmesi ve olumlu yöndeteflvik etmesi gereklidir.

‹flbirli¤ine dayal› ö¤renmede, ö¤rencilerin birbirlerinden ö¤rendiklerini gelifltirmesi, bilgi al›fl-veriflinde bulunarak ö¤renmeyi artt›rmalar›, baflar›lar›n› desteklemeleri ve kolaylaflt›rmalar›gerekmektedir.

5E modeli yenilenen programlarda kullan›lan etkinlikler aras›nda olmas› ve ça¤daflanlay›fl paralelinde bir model olmas› hasabiyle KPSS de gelme olas›l›¤› fazlad›r.



Bu gereklilik bildiklerini di¤erine ö¤retmeyi, bunun di¤er ö¤renciler taraf›ndan anlafl›l›p anla-fl›lmad›¤›n› kontrol etmeyi, ö¤renilmifl olanlar› tart›flmay› ve ö¤renilenlerle önceki bilgileri bir-lefltirmeyi kapsamaktad›r. ‹flbirli¤ine dayal› ö¤renme, çok yönlü ve empatik düflünmeyi ka-zand›r›r.

‹‹flflbbiirrlliikkllii ÖÖ¤¤rreennmmee TTeekknniikklleerrii

ÖÖ¤¤rreennccii TTiimmlleerrii -- BBaaflflaarr›› BBööllüümmlleerrii ((ÖÖTTBBBB))

• Heterojen gruplar oluflturulur.

• Ö¤renme ünitesi gruba sunulur.

• Çal›flma tekni¤i belirlenir.

• Her ö¤renci s›nan›r.

• Baflar› s›ras› belirlenir.

• Toplam puana göre gruba/gruplara ödül verilir. (pekifltireç)

AAyyrr››ll››pp -- BBiirrlleeflflmmee TTeekknnii¤¤ii ((JJiigg--SSaaww))

• Konular, üye say›s› kadar küçük parçalara ayr›l›r.

• Her gruptan uzmanl›k alan›na göre bir üye ayr›l›r ve yeni uzman gruplar oluflur.

• Oluflan yeni uzman grup üyeleri çal›flmalar yapar.

• Ö¤renciler daha sonra gruplar›na dönerek ö¤rendiklerini eski grup üyelerine aktar›r.

• Gruplara s›nav verilir, sonuçlar bireysel olarak de¤erlendirilir.

TTaakk››mm OOyyuunn TTuurrnnuuvvaa ((TTOOTT))

• 4-5 kiflilik gruplar oluflur.

• Turnuvaya uygun konular seçilir.

• Turnuva için haz›rl›k yap›l›r.

• Turnuvaya her gruptan bir kifli kat›l›r.

• En yüksek puan alan tak›m turnuvan›n birincisi olur.

ÖTBB’de oldu¤u gibi kazanan tak›ma ödül verilir.

Jig-Saw tekni¤inde as›l amaç, ö¤rencilerin birbirinden sorumlu olduklar› bilincini ka-zand›rmakt›r. Özellikle sosyal çal›flma bafll›klar› için bu teknik çok uygun ve tercihedilir niteliktedir.

Bu teknikte ne bireyler ne de tak›mlar yar›fl›r.

2299



BBiirrlliikkttee ÖÖ¤¤rreennmmee

• Heterojen gruplar oluflturulur.

• Her grup üyesinin ilgi duydu¤u (üstün oldu¤u) konu üzerinde çal›flmas› sa¤lan›r.

• Grup üyeleri toplad›klar› bilgi ve materyalleri di¤er üyelerle paylafl›r.

• Grup de¤erlendirilir ve herkes ayn› notu al›r.

TTaakk››mm DDeesstteekkllii BBiirreeyysseelllleeflflttiirrmmee ((TTDDBB))

• Bu teknik, matematik ö¤retiminde kullan›lmak üzere gelifltirilmifltir.

• Ö¤rencilerden dört ya da alt›flar kiflilik heterojen gruplar oluflturulur.

• Her ö¤renci önce kendi seçece¤i baflka bir ö¤renciyle birlikte programl› ö¤retimmateryalini kullanarak çal›fl›r. Gerekli okuma ve çal›flma yapraklar›n› tamamlad›ktansonra ünitenin alt bölümleriyle ilgili küçük bir test ve daha sonra da ünitenin tamam›ylailgili izleme testi al›rlar.

• Birlikte çal›flan bu iki ö¤renci birbirlerinin cevap kâ¤›tlar›n› puanlarlar. Tak›m puanlar›, herüyenin her hafta ald›¤› testlerden elde etti¤i test puanlar›ndan toplanarak elde edilir.

‹‹flflbbiirrlliikkllii BBiirrlleeflflttiirriillmmiiflfl OOkkuummaa vvee KKoommppoozziissyyoonn

• ‹lkö¤retimde okuma, yazma ve dil becerilerini ö¤retmek amac›yla düzenlenmifl kapsaml›bir programd›r.

• ‹lk olarak temel bilgileri ö¤retmen s›n›fa sunar.

• Ö¤renciler dört ya da befl kiflilik kümelerde çal›fl›r. Küme üyelerine ö¤retmen taraf›ndanhaz›rlanm›fl çal›flma yapraklar› ya da pratik materyaller verilir.

• Ö¤rencilerin bireysel ve küme de¤erlendirmeleri küme puan cetveline ifllenir.

• Türkçe dersinde okudu¤unu anlama veya dinledi¤ini anlamaya yönelik olmak üzere ikifarkl› uygulamas› gerçeklefltirilir.

KKaarrflfl››ll››kkll›› SSoorrgguullaammaa ((DDiissccuussssiioonn GGrroouupp))

• Çok de¤iflik yafl düzeylerinde ve konu alanlar›nda kullan›l›r.

• Karfl›l›kl› sorgulama özel materyal gerektirmez.

• Ö¤retmen konuyu sunduktan sonra ö¤renciler ikili ya da üçlü gruplara ayr›l›r.

• Birbirlerine konuyla ilgili sorular sorar ve cevaplar verirler.

• Ö¤retmen ö¤rencilere ipucu oluflturmak üzere baz› soru kökü örnekleri verebilir. Buradaamaç onlar› konu hakk›nda daha derin düflündürmeye yönlendirmektir.

‹flbirlikli ö¤renme de baflar› ve baflar›s›zl›k bireye de¤il guruba aittir. Baz› iflbirlikliö¤renme tekniklerinde bireysel de¤erlendirme olabilir ama bireysel not yoktur. Za-ten bireysel de¤erlendirme de grup de¤erlendirmesinin yap›labilmesi içindir.



Ö¤retmen, Sosyal Bilgiler dersinde “Bölgelerimizi Tan›yal›m” konusunu iflleyecektir. Ö¤renci-lerini yediflerli gruplara ay›r›r. Grup içinde her üyenin bir co¤rafi bölgeyi seçmesini ister. Hergruptan ayn› bölgeyi alan ö¤renciler bir araya gelerek uzmanl›k gruplar›n› olufltururlar. Ö¤-renciler 15 dakika bu gruplarda çal›flt›ktan sonra ilk gruplar›na dönerler ve her üye ö¤rendi-¤ini s›rayla grup içinde arkadafllar›na anlat›r.

BBuu dduurruummddaa öö¤¤rreettmmeenniinn kkuullllaanndd››¤¤›› iiflfl bbiirrllii¤¤iinnee ddaayyaall›› öö¤¤rreennmmee tteekknnii¤¤ii vvee kkuullllaann››mmaammaacc›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnddee ddoo¤¤rruu eeflfllleeflflttiirriillmmiiflflttiirr??

Ö¤renme Tekni¤i Amaç A) Tak›m-oyun turnuva Okul içi ve d›fl›ndaki kaynaklardan yararlanmaB) Karfl›l›kl› sorgulama Elefltirel ve yarat›c› düflünme becerileri gelifltirmeC) Tak›m destekli bireysellefltirme Ö¤rencilere karar verme ve seçme becerisi

kazand›rmaD) Ö¤renci tak›mlar›-baflar› gruplar› Gruplar aras› yar›flmaya özendirmeE) Ayr›l›p-birleflme Ö¤rencilere birbirlerinden sorumlu olduklar›

bilincini kazand›rmaCCeevvaapp:: EE

Bir ö¤retmen, ö¤rencilerine “geneti¤iyle oynanm›fl bitkilerin sa¤l›¤›m›z üzerindeki etkileri” ileilgili konuyu anlat›r ve ö¤rencilerini gruplara ay›r›r. Grup üyelerinin birbirlerine konuyla ilgilisoru sormalar›n› ve cevap vermelerini ister. Ö¤rencilerine “…siz neler yapard›n›z?”, “…ben-zerlik ve farkl›l›klar› nelerdir?” gibi baz› soru köklerini ipucu olarak vererek onlar› konu hak-k›nda daha derin düflünmeye yönlendirir. Dersin sonunda gruplar›n çal›flmalar›n› s›n›fta pay-laflmalar›n› ister.

BBuu öö¤¤rreettmmeenniinn iiflfl bbiirrllii¤¤iinnee ddaayyaall›› öö¤¤rreennmmee tteekknniikklleerriinnddeenn hhaannggiissiinnii uuyygguullaadd››¤¤›› ssööyyllee--nneebbiilliirr??A) Ö¤renci tak›mlar›, baflar› gruplar› B) Ayr›l›p-birleflme (Jigsaw)C) Tak›m destekli bireysellefltirmeD) Karfl›l›kl› sorgulama (discussion group)E) Tak›m-oyun-turnuva

CCeevvaapp:: DD

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii bbuu öö¤¤rreettmmeenniinn iiflfl bbiirrllii¤¤iinnee ddaayyaall›› öö¤¤rreennmmeeyyii kkuullllaannmmaass››nnddaa eennaazz öönneemmee ssaahhiippttiirr??A) Ö¤rencilere liderlik rolünün ne oldu¤unu ö¤retmek.B) Ö¤rencilere bireysel sorumluluk duygusu kazand›rmak.C) Ö¤rencilere grup sürecinin ne oldu¤unu anlamalar›n› sa¤lamak.D) Ö¤rencilere karfl›l›kl› ba¤›ml›l›k duygusu kazand›rmak. E) Ö¤rencilerin birbirlerini elefltirmelerine f›rsat vermek.

CCeevvaapp:: AA

KPSS/2010

KPSS/2010

KPSS/2010

3311



• Ortak ürün ya da grup ödülü• Olumlu ba¤›ml›l›k• Bireysel de¤erlendirilebilirlik• Yüz yüze etkileflim• Sürecin de¤erlendirilmesi• Eflit baflar› f›rsat›

BBuu bbeecceerriilleerrii kkaazzaanndd››rrmmaayyaa oollaannaakk ssaa¤¤llaayyaann yyöönntteemm,, tteekknniikk yyaa ddaa yyaakkllaaflfl››mm aaflflaa¤¤››ddaakkii--lleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) Büyük grup tart›flmas› B) Yarat›c› drama C) Rol oynama D) ‹stasyonE) ‹flbirlikli ö¤renme

CCeevvaapp:: EE

99.. BB‹‹RREEYYSSEELLLLEEfifiTT‹‹RR‹‹LLMM‹‹fifi ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM ((KKEELLLLEERR PPLLAANNII))

S›n›ftaki ö¤renci say›s› artt›kça, her ö¤renciye düflen ö¤renme zaman› ve hizmeti azalmak-tad›r. Ayn› zamanda bir s›n›ftaki ö¤renciler aras›nda bireysel farkl›l›klar bulunmaktad›r. Bu du-rumda ö¤rencilerin tamam› ayn› etkinliklerle ö¤renemezler.

S›n›fta farkl› nedenlerden dolay› ö¤renme güçlü¤ü yaflayan ve s›n›f içerisinde özel olarak il-gilenilemeyen ö¤renciler için kullan›lan bir tekniktir.

Ö¤renme düzeyi farkl› ö¤rencilerin ö¤renmesi ancakö¤retimin bireyselleflmesi ile mümkün olabilmektedir.

Bir s›n›f› oluflturan ö¤renciler aras›ndaki ö¤renme ve bi-reysel farkl›l›klar›n›n giderilerek her ö¤renciye h›z›nauygun ö¤retim yap›lmas› tekni¤idir. Her ö¤renci kendineözgü düzeylerde ö¤renir.

Ö¤retmen s›n›f›n tümüne de¤il 3-4 ö¤renciden oluflanküçük gruplara (homojen gruplar) aç›klama yapar. Ö¤renme stili, tarz› önemlidir.

Bireysel gereksinimlere dönük grup çal›flmalar›nda de¤iflik etkinliklere yer verilerek ö¤renci-lerin de¤iflik çal›flmalar yapmalar› sa¤lanabilir.

BBuunnuunn iiççiinn yyaapp››llaaccaakk ççaall››flflmmaallaarr

DDöönnüüflflüümmllüü ggüünnllüükk ççaall››flflmmaallaarr

S›n›f gruplar halinde çal›fl›r, grubun bafl›nda iyi bilen lider ö¤renci bulunur, de¤iflik etkinliklerüzerinde çal›flma yap›l›r.BBeecceerrii ggeelliiflflttiirrmmee ççaall››flflmmaallaarr››

Ö¤renciler aras›nda befl grup oluflturulur, bir grup ö¤rencileri yönlendirmek amaçl›d›r, di¤erdört grup etkinliklerde bulunur, bir ö¤renci farkl› kümelerde bulunarak kendini gelifltirebilir.

PPllaannll›› ggrruupp ççaall››flflmmaallaarr››

Ö¤rencilerin bir yar›y›lda kazanmas› gereken beceriler planl› bir flekilde gruplar üzerinde ger-çeklefltirilir.

DDüüzzeeyy ggeelliiflflttiirrmmee ççaall››flflmmaallaarr››

Ö¤rencilerin haz›r bulunuflluk düzeylerine uygun yönetim etkinlikleri gerçeklefltirilir.

KPSS/2009



DD‹‹⁄⁄EERR BB‹‹RREEYYSSEELLLLEEfifiTT‹‹RR‹‹LLMM‹‹fifi ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM UUYYGGUULLAAMMAALLAARRII

PPuueebblloo PPllaann››:: 1884 y›l›nda Amerika’da Pueblo, Colorado ve Preston’da uygulanm›flt›r. 1894y›l›na kadar uygulamada kalan Pueblo plan› ö¤rencilerin bireysel olarak tamamlamalar› ge-reken bir dizi dersten oluflur.

Pueblo plan›nda temel bilgiler ile ilgili aç›klamalar tüm s›n›fa çok az ve s›n›rl› say›da yap›l-maktad›r.

BBuurrkk SSiisstteemmii:: Frederic Burk bireysel ö¤retim plan›n› ilk haz›rlayan kiflilerden biridir. 1912 y›-l›nda Amerika San Fransisco eyaletinde normal okulunda uygulanm›flt›r.

Ö¤rencilerin minimum ö¤retmen yönlendirmesi ile kendi h›zlar›na uygun flekilde ö¤renmele-rine dayan›r.

DDaallttoonn PPllaann››:: Dalton Plan› Helen Parkhurst taraf›ndan gelifltirilmifltir. ‹lk olarak 1920 y›l›ndaAmerika Massachussets eyaleti Dalton bölgesinde lise düzeyinde uygulanm›flt›r. Temelözelli¤i farkl› yetenek düzeyine göre ayr›flt›rma, bireysel ö¤retim materyalleri haz›rlama ve bi-reysel ö¤renme güçlükleri için yard›m etmektir.

Hellen Parkhust’a göre her ders için özel laboratuarlar veya ders köfleleri kurulur, ö¤rencile-rin haz›rlayacaklar› derslerle ilgili sözleflmeler yap›l›r ve ö¤retmen tamamen dan›flman ola-rak rol al›r. Ö¤renci sözleflmedeki noktalar› yerine getirirken zaman› istedi¤i gibi kullanmaktaözgürdür.

WWiinneettkkaa PPllaann››:: 1919 y›l›nda Amerika’n›n Illinois eyaleti Winetka Bölgesinin devlet okullar›-n›n sorumlulu¤una getirilen Washburne bireysel farklara ve bireysel h›za duyarl› bir plan uy-gulamaya koymufltur.

Winetka plan›, ö¤retim bireysel tarzda esneklefltirilmesi ilkesine dayan›r. Dalton plan›nda ö¤-rencinin serbest çal›flmas› önemli iken Winetka plan›nda, bireysel çal›flma, grup çal›flmas› veyarat›c›l›k da önemlidir. Yani ö¤retim sadece bireysel de¤il,yar› yar›ya grup çal›flmalar› ile yü-rütülür. E¤itim program› esnek bir yap›ya kavuflmaktad›r.

Uygulamada her bir ö¤rencinin düzeyine uygun hedefler belirlenir ve uygun görevler verilir.Ö¤rencilere gerekli materyaller (çal›flma ka¤›tlar›) sa¤lan›r. Ö¤renci kendini haz›r hissetti¤izaman kendini de¤erlendirmek için test al›r ve ö¤retmenin karfl›s›na ç›kmaya haz›r olup ol-mad›¤›n› kontrol eder. Ö¤retmenin karfl›s›na ç›kt›¤›nda baflar›l› olursa yeni hedefler ve görev-ler al›r.

MMoorrrriissoonn PPllaann››:: Henry Clinton Morrison taraf›nda 1925 - 1935 y›llar› aras›nda ortaya at›lm›fl-t›r. Bu planda dersler için birbirine ba¤l› üniteler ve rehber ka¤›tlar kullan›lmaktad›r. S›n›flar,ünitelerin ve belirlenen konular›n farkl› düzeydeki ö¤renciler için haz›rland›¤› birer laboratuarolarak görülür. Morrison bununla birlikte 5 ad›mdan oluflan bir prosedür aç›klar. Bunlar keflif,sunum, özümseme, organize etme ve anlatmad›r.

TTuuttoorr DDeesstteekkllii EE¤¤iittiimm

Ö¤rencinin eksik oldu¤u konularda bireysel destek almas› esas›na dayanan bir ö¤retimtekni¤idir. Kelime anlam› olarak tutor, özel ö¤retmen manas›na gelse de burada deste¤isunan kifli as›l ö¤retmen de¤il, üst s›n›ftan konuya hakim biri, stajyer ö¤retmen ya da etütö¤retmeni olabilir. Bireysel ö¤retim teknikleri içinde ele al›nsa da tutor asl›nda di¤er bireyselö¤retim uygulamalar› gibi her ö¤rencinin kendi h›z›nda kendine özgü ve kendi bafl›naö¤rendi¤i esas bir ö¤renme etkinli¤inden ziyade tutor deste¤iyle gerçekleflen tamamlay›c› biretkinliktir.

3333



1100.. AAKKTT‹‹FF ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE

Aktif ö¤renme, ö¤renenin, ö¤renme sürecinin;

- Sorumlulu¤unu tafl›d›¤›,

- Çeflitli yönleri ile ilgili karar alma öz düzenleme yap›lma f›rsatlar›n›n verildi¤i

- Karmafl›k ö¤retimsel ifllerle ö¤renenin ö¤renme s›ras›nda zihinsel yeteneklerini kullanmayazorland›¤› bir ö¤renme sürecidir.

Aktif olma süreç ve sonuçla ilgilidir.

Aktif ö¤renmede ö¤renciler:

- Dinlemekten çok derse kat›l›rlar.

- Becerilerinin gelifltirilmesi önemlidir.

- Daha üst beceri düzeyine ç›karlar.

- Okuma, yazma, tart›flma gibi etkinliklerle desteklenir.

- Tutum ve de¤erleri dikkate al›n›r.

Bir Türkçe ö¤retmeni bir okuma parças›n› afla¤›daki basamaklar› izleyerek ifllemektedir:

• S›n›f› küçük gruplara ay›r›r.

• Okuduklar› parçay› bireysel olarak özetledikten sonra özetlerini grup arkadafllar›n›n özet-leriyle karfl›laflt›rmalar›n› ister.

• Okuma parças› hakk›nda kitaptaki sorular› önce bireysel olarak cevapland›rmalar›n› son-ra, cevaplar› grup içinde tart›flmalar›n› ister.

• Daha sonra, gruplardan parçan›n içerdi¤i fikirlerin iliflkisini gösteren bir kavram haritas›oluflturmalar›n› ister.

BBuu öö¤¤rreettmmeenniinn ddeerrssiinnddee yyaarraarrllaanndd››¤¤›› öö¤¤rreettiimm yyaakkllaaflfl››mm›› yyaa ddaa kkuurraamm›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeennhhaannggiissiiddiirr??A) Aktif ö¤renmeB) Bireysel ö¤renmeC) Tam ö¤renmeD) Yap›land›rmac› ö¤renmeE) Çoklu zekaya dayal› ö¤renme

CCeevvaapp:: AA

KPSS/2008

- Aktif ö¤renmenin kullan›ld›¤› s›n›fta güven, enerji, özdenetim, gruba ait olma far-k›ndal›k göze çarpar.

- Programda sarmal program, de¤erlendirmede tümel de¤erlendirme kullan›l›r.



1111.. AANNLLAAMMLLII ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE ((AAUUSSUUBBEELL))ÖÖzzeelllliikklleerr::- Anlaml› ö¤renmenin gerçekleflmesi için, ö¤rencinin daha önceki ö¤rendikleriyle ö¤renecek-leri aras›nda ba¤ kurulmas› sa¤lanmal›d›r.- Bu modelde kavram haritalar› kullan›l›r.- Bu ö¤renmede kavram ö¤renme ve kavram etraf›nda ö¤renmelerin gerçekleflmesi önemli-dir.- Tümdengelim kullan›l›r.- ‹lk önce temel kavram daha sonra ayr›nt›lar ö¤retilir.- Ö¤retmen merkezlidir.

1122.. ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM DDUURRUUMMLLAARRII MMOODDEELL‹‹ ((GGAAGGNNEE))ÖÖzzeelllliikklleerr::Ö¤renme sürecinde kazan›lan befl temel davran›fltan söz edilir.1. Zihinsel beceriler2. Sözel beceriler3. Psiko-motor beceriler4. Tutumlar5. Biliflsel stratejilerZihinsel beceriler önemlidir.

Ö¤renme türü olarak basitten karmafl›¤a giden bir yol izlenir.

Basitten karmafl›¤a do¤ru ö¤renme türleri

(Gagne hem davran›flç› hem de biliflsel kuramc›lar›n getirdi¤i bir çok ilkeyi modelinde kullan-m›flt›r.)

‹flaret ö¤renme⇓

Uyar›c› tepki ö¤renmesi⇓

Zincirleme ö¤renme⇓

Sözel ö¤renme⇓

Ay›rt etmeyi ö¤renme⇓

Kavram ö¤renme⇓

‹lke ö¤renme⇓

Problem çözme dir.

Sunufl ezber de¤ildir, ezbere karfl›d›r. Anlaml› ö¤renmeye dayal› olarak bilgilerin an-laml› bir biçimde ö¤retilmesini savunur.

3355



Ö¤renme türleri aras›nda bir aflamal›l›k (ö¤renme hiyerarflisi) vard›r.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii eenn bbaassiitt ddüüzzeeyyddeekkii bbiirr öö¤¤rreennmmeeddiirr??

A) Dil ö¤renme B) ‹lke ö¤renme C) Problem çözmeD) Ay›rt etmeyi ö¤renme E) Sembolik ö¤renme

CCeevvaapp DD

1133.. OOKKUULLDDAA ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE MMOODDEELL‹‹ ((CCAARRRROOLLLL))

Carroll “ 1963 y›l›nda “Okul Ö¤renimine ‹liflkin Bir Model” bafll›kl› makalesinde her ö¤renciyegereksinim duydu¤u ek zaman olana¤› verildi¤inde tüm ö¤rencilerin belirlenen ö¤renme dü-zeyine ulaflabilece¤ini savunmufltur.

Carroll’a göre her ö¤renci ayn› düzeyde ö¤renebilir fakat h›zl› ve yavafl ö¤renen ö¤rencilervard›r. Ö¤renmede belirleyici olan de¤iflken zamand›r. Kaliteli ö¤retim, yetenek, ö¤retimdenyararlanma yetene¤i, f›rsat ve sebat önemli de¤iflkenleridir. Carroll bu de¤iflkelerin hepsinizaman kavram› ile aç›klamaktad›r.

YYeetteenneekk:: Ö¤rencinin konuyu ö¤renmek için ihtiyaç duydu¤u zaman

ÖÖ¤¤rreettiimmddeenn YYaarraarrllaannmmaa YYeetteennee¤¤ii:: Konuyla ilgili ön bilgiye sahip olan ö¤rencinin daha k›sazamanda ö¤renmesi

SSeebbaatt ((SSaabb››rr)):: Ö¤rencinin konuyu ö¤renmek için gönüllü olarak harcad›¤› zaman

FF››rrssaatt:: Ö¤renme için verilen zaman

KKaalliitteellii öö¤¤rreettiimm:: Ek ö¤renme zaman›na ihtiyaç duyurmadan yap›labilen e¤itim

1144.. EETTKK‹‹LL‹‹ ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM MMOODDEELL‹‹ ((SSLLAAVVIINN))

Slavin’in Etkili Ö¤retim Modeli ö¤renme düzeyini etkileyen de¤iflkenlerin çözümlenmesi yo-luyla ö¤renme baflar›s›n›n art›r›labilece¤i varsay›m›na dayan›r.

Ö¤retim niteli¤i, ö¤retim düzeyine uygun hale getirme, güdülenme ve zaman önemli de¤ifl-kenleridir.

Carroll’un ö¤retimden yararlanma yetene¤i Bloom’un modelindeki biliflsel girifl dav-ran›fllar› ile, sebat ise duyuflsal girifl davran›fllar› ile örtüflmektedir.

Carroll’un “Okulda Ö¤renme Modeli” Bloom’un “Tam Ö¤renme Modeli” ve Slavin’in“Etkili Ö¤renme Modeli”ne esin kayna¤› olmufltur.

Carroll'a Göre Öğrenme DüzeyiÖğrenme İçin Gerekli Süre

Öğrenme İçin Harcanan Süre=

KPSS/2007



1155.. MMOODDEELL AALLAARRAAKK ((SSOOSSYYAALL)) ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE ((BBAANNDDUURRAA))

Bandura’ya göre ö¤renmede temel kavramlar taklit, gözlem ve model almad›r. Bu konuyu de-neysel olarak aç›klamaya çal›flan ilk psikolog ise Thorndike’t›r. Thorndike d›fl›nda Miller, Dol-lard ve Watson da çeflitli araflt›rmalar yapm›fllard›r. Ancak Bandura “Düflünme Ve Etkinli¤inSosyal Temelleri” adl› yap›t›yla gözlem yollu ö¤renmeyi sistematik bir bütünlü¤e ulaflt›ran ilkpsikolog olarak bilinmektedir.

Bu modele göre gözlem ve taklit yoluyla yeni beceriler ö¤renilebilir. Deneyim kazanarak ye-ni inanç ve de¤erler oluflturulabilir.

Birey gözlem yaparak;

• Yeni biliflsel beceriler ö¤renebilir.

• Yeni de¤erler ve inançlar kazanabilir.

• Çevrenin ve eflyalar›n nas›l kullan›labilece¤i hakk›nda deneyim kazanabilir.

• Benzer durumlarda duygular›n› nas›l aç›klayabilece¤ini ö¤renebilir.

YYuukkaarr››ddaakkii iillkkeelleerrii hhaannggii bbiilliimm iinnssaann››,, hhaannggii öö¤¤rreennmmee mmooddeelliinnii ttaann››mmllaarrkkeenn kkuullllaannmm››flfl--tt››rr??

A) Bruner: Bulufl yoluyla ö¤renme

B) Bandura: Model alma yoluyla ö¤renme

C) Ausubel: Sunufl yoluyla ö¤renme

D) Bloom: Tam ö¤renme

E) Johnson: ‹fl birli¤ine dayal› ö¤renme

CCeevvaapp:: BB

1166.. BBAASSAAMMAAKKLLII ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM MMOODDEELL‹‹ ((NNUUNNLLEEYY))

Basamakl› ö¤retim modeli bireysel farkl›l›klara göre ö¤retimin planlanmas› gerekti¤ini savu-nur. Ö¤rencilerin farkl› ilgi ve yetenek alanlar›na, farkl› ö¤renme yollar›na sahip oldu¤u dü-flüncesi ile uygun etkinliklerin basamaklar halinde belirlenerek görevlerin belirlenmesine vebu görevleri yerine getirirken ö¤renme esas›na dayanan bir ö¤retim yaklafl›m›d›r. Bu basa-maklar C, B, A olarak belirlenmifltir. A seviyesi üst düzey ö¤renmeyi ifade eder. (Baz› üniver-sitelerde bu sisteme göre de¤erlendirme yap›l›r.)

KPSS/2007

Carroll ve Slavin’in modelleri birbirine benzemektedir. Her iki modelin ortak varsay›-m› ö¤renme düzeyinin ö¤retimini düzenlenmesiyle art›r›labilir olmas›d›r.

3377



CC BBaassaammaa¤¤›› ÖÖ¤¤rreennmmee:: ((BBiillggii,, KKaavvrraammaa))

Ö¤rencilerin temel bilgileri ö¤renmeleri, ilgi ve yeteneklerine uygun görevlerin belirlenmesi

BB BBaassaammaa¤¤›› ÖÖ¤¤rreennmmee:: ((UUyygguullaammaa,, AAnnaalliizz))

Kazan›lan temel bilgilerin uygulanmas›, seçilmesi, farkl› örnekler üzerinde kullan›lmas› /Ö¤rencilerin belirledi¤i görevleri yerine getirmesi

AA BBaassaammaa¤¤›› ÖÖ¤¤rreennmmee:: ((SSeenntteezz,, DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee))

Yarat›c› düflünme, etkin düflünme, elefltirisel düflünme gibi üst düzey yollar›n kullan›lmas› /Ö¤rencilerin baflard›klar› görevlerin sonuçlar›n› tart›flmas›

1177.. TTEEMMEELL ÖÖ⁄⁄RREETTMMEE MMOODDEELL‹‹ ((GGLLAASSEERR))

Glasser, okulda etkili ö¤retimi gerçeklefltirmede dört ö¤eden oluflan bir model gelifltirmifltir.

1. Hedefler saptan›r.

2. Gerekli girifl davran›fllar› belirlenir.

3. Ö¤retme ö¤renme ortam› seçilir ve düzenlenir.

4. De¤erlendirme yap›l›r.

Bu modele göre ö¤retme ifli ö¤retmen taraf›ndan yap›l›r.

1188.. YYAAfifiAAMM BBOOYYUU ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE MMOODDEELL‹‹

- Bilgi modern dönemde h›zl› bilimsel ve teknolojik geliflmelerin devinimlere yol açmas› sonu-cunda çabuk eskimektedir.

- Yaflam boyu ö¤renme; ö¤renmeyi ö¤renmenin bir ürünüdür.

- Yaflam boyu ö¤renmede birey neyi ö¤renmesi gerekti¤ine kendisi karar verir, ö¤renme sü-recini kendisi yönlendirir, yayg›n ve örgün ö¤renme olanaklar›ndan kendi tercihi ile yararlan›r.



- Yaflam boyu ö¤renmenin 7 tane ilkesi vard›r:

Süreklilik, De¤iflim, Kendi kendine ö¤renme, Araflt›rmac›l›k, Özde¤erlendirme, S›n›f d›fl›ndaö¤renme, E¤itimi yönetme

- Yaflam boyu ö¤renme ö¤retme-ö¤renme sürecine yeni bir boyut kazand›rm›fl,e¤itim-ö¤reti-mi kurumsal yap›n›n d›fl›na ç›kartm›flt›r.

1199.. BBEEYY‹‹NN TTEEMMEELLLL‹‹ ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE MMOODDEELL‹‹

Beyin temelli ö¤renme; ö¤retime geliflimsel sosyo-kültürel aç›dan bakan insan beyni ve fonk-

siyonlar› üzerine temellendirilmifltir.

BBeeyyiinn TTeemmeellllii ÖÖ¤¤rreennmmeenniinn ‹‹llkkeelleerrii

- Her beyin tektir ö¤renme ortamlar› bireysel farkl›-

l›klara yan›t verecek nitelikte

düzenlenmelidir.

- Beyin birçok ifllevi ayn› anda yapar.

- Ö¤renci için bilgi anlaml› olmal›d›r.

- Ö¤renme fizyoloji ile ilgilidir.

- Ö¤renme teflvikle artar korku ile azal›r.

- Beyin bilgileri anlamlaflt›r›r ve iliflkilendirilerek örüntüler oluflturulur.

- Beyin parça ve bütünleri efl zamanl› ifller.

- Beyin dikkat etti¤i bilgiyi ve bilginin d›fl›ndaki çevreyi alg›lar.

Beyin temelli ö¤retme - ö¤renme yaklafl›m›nda;

- Ö¤retilecek konu ile ilgili ö¤rencilerin ön bilgileri kontrol edip bunlar› ön örgütleyici olarak ha-

rekete geçirmek,

- Ö¤renme için yeterli zaman vermek,

- ‹letiflimde tehdit ve yarg›lamadan uzak dönütler vermek

- Performans de¤erlendirme için yap›lacak testler için ö¤rencileri haz›rlamak

- Kendilerinin yaparak ö¤renmelerine f›rsat tan›mak

- Kendi ö¤renmelerini kontrol etmeyi ö¤retmek,

- Seçim yapmalar›na f›rsat tan›mak

3399



- Etkinlikler s›ras›nda rekabet ortam› yaratmak ö¤rencilerin birbirlerine destek olmalar›n› sa¤-

lamak,

- Dersin hedeflerini ö¤rencilere aç›klamak,

- Bofl zaman sa¤lamak (k›sa süreli bellekten uzun süreli belle¤e geçifli sa¤lar),

- Bilinen etkinlik ve materyal kullanmak ,

- E¤itsel oyunlara yer vermek,

- Stres ve kayg›y› azaltmak,

- Mümkün oldu¤unca görsel /iflitsel e¤itim materyali kullanmak,

- Gerekli zamanlarda dönüt vermek önemlidir.

2200.. KKUUAANNTTUUMM ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE::

Ö¤rencilere ö¤renmeyi ö¤retme stratejisinden oluflmaktad›r.

Stratejinin bir k›sm› flöyledir:

1- Ö¤renmeyi tekrar etme,

2- Aktif Ö¤renme,

3- Not Alma Teknikleri,

4- Uygun Yazma Teknikleri,

5- Haf›za Gelifltirme Stratejileri,

6- Mant›kl› / Yarat›c› düflünme

- Bu modelde “hata” kaç›n›lmazd›r. Dolay›s›yla hatalar ö¤renciyi baflar›ya götürecektir. Yap›-

lan hatalar (kaç›n›lmaz olarak), bize baflar› için neler yapmam›z gerekti¤i hususunda bilgiler

verir. (Ders alabilmek ad›na hata yap›lmal›d›r).

- Tam anlam›yla ö¤renmenin gerçekleflebilmesi için her türlü yaklafl›m ve de¤iflmelere aç›k

olmak gerekir. Ö¤renen kifliyi s›n›rland›racak birtak›m harici koflullar ortadan kald›r›lmal›d›r.

Ö¤renme, dengeli gerçekleflmek zorundad›r. Bu dengeli ö¤renmenin içerisinde ise bireylerin

farkl› zeka alanlar›na sahip olmalar›, fiziksel ve ruhsal geliflimlerinin beraberce gelifltirilmesi

yatmaktad›r. Bu aç›dan bak›ld›¤› zaman bu ö¤renme modeli modern ça¤›n özelliklerine, ge-

liflim h›z›na daha uygun olabilecek bir model olarak gözükmektedir. Fakat her co¤rafyada uy-

gulanabilmesi için birtak›m zorluklar da kaç›n›lmazd›r.



Ö⁄RENME

ST‹LLER‹

KKPPSSSS’’ddee bbuu bbööllüümmddeenn iillkk kkeezz 22000077 yy››ll››nnddaa KKoollbb’’uunn yyaaflflaanntt››ssaall öö¤¤rreennmmee mmooddee--

lliinnddeenn ssoorruu ggeellmmiiflfl,, aarrdd››nnddaann 22001100’’ddaa tteekkrraarr KKoollbb ssoorruullmmuuflflttuurr..

Ça¤dafl e¤itim uygulamalar›n›n gerçeklefltirildi¤i günümüzde bireysel farkl›l›klar daha

de¤erli hale gelmifltir. Bu aç›dan ö¤renme stilleri konusunun KPSS’de art›k daha

önemli ve soru gelen bölümlerden biri olaca¤›n› düflünmekteyiz.

Özellikle Kolb’un Yaflant›sal Ö¤renme Modeli ve Dunn’›n Ö¤renme Stilleri Modeli so-

ru gelme olas›l›¤› olan ve dikkat edilmesi gereken konulard›r.

BÖLÜM 3



Bölüm 3 / Ö¤renme Stilleri

ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSTT‹‹LLLLEERR‹‹

11.. DDUUNNNN’’IINN ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSTT‹‹LL‹‹ MMOODDEELL‹‹

Dunn ve Dunn’›n ö¤renme stili kuram›, do¤rudan ö¤renmeyi tan›mlama yerine, bilgiyi yönlen-

dirmede bireyin iç dinamiklerine ve yetene¤ine etki eden d›fl faktörleri tan›mlamay› ye¤ledi¤i

görülmektedir (Babado¤an, 1991; Riding ve Stephen, 1998).

Dunn, çeflitli ö¤rencilerin ö¤renme ç›kt›lar›n› ve ö¤renmeye iliflkin tercihlerini gözleyerek, bu

farkl›l›klar›n yetenekten daha çok di¤er etkenlerin bir sonucu oldu¤una inand›.

Böylece de Dunn’›n ö¤renme biçimleri çevresel – duygusal – fiziksel – sosyal ve psikolojik ol-

mak üzere 5 temel iç ve d›fl etmenden etkilenerek olufltu.

(www.ogrenmestilleri.com adresinden al›nm›flt›r.)

ÖÖ¤¤rreennmmee SSttiilllleerriinnii EEttkkiilleeyyeenn EEttkkeennlleerr

ÇÇeevvrreesseell Ses, ›fl›k, s›cakl›k, oda düzeni vb.

DDuuyygguussaall Güdülenme, sebat, sorumluluk, yap› vb.

SSoossyyoolloojjiikk Kendili¤indenlik, çift, arkadafl veya ekip, yetiflkinlik, de¤ifliklik vb.

FFiizzyyoolloojjiikk Alg›sal, yeme - içme, zaman, hareketlilik vb.

PPssiikkoolloojjiikk Bütünsel, analitik, beyin yar›m küreleri ve düflünme biçimleri

ÖÖ¤¤rreennmmee SSttiilllleerrii

BBiilliiflflsseell SSüürreeççlleerr BBeeyyiinn BBööllüümmlleemmeessii

BBiilliiflflsseell SSüürreeççlleerr

DDüürrttüüsseell

- Çabuk tepki verir.- Risk al›r.- Çabuk s›k›l›r.- Merakl›d›r.- Daha az konsantre olur.- Çabuk öfkelenir.

YYaannss››tt››cc››

- Analiz eder.- Konsantre olabilir- Yanl›fl yapmaktan kaç›n›r.- Duygusal aç›dan kontrollü olur.

BBeeyynniinn BBööllüünnmmeessii

GGlloobbaalllleerr

- Sa¤ beyin yar›m küresi bask›n ki-flilerdir.- Bütüncül ö¤renirler.- Müzikal, sanata yatk›n, görsel-uzamsal ö¤renirler. - ‹lk önce ana fikri anlatmaya çal›-fl›rlar.- Öncelikle konunun bütününü gör-mek ister. - Bütünü gördükten sonra detayla-r› daha iyi ö¤renir.- Çal›flma alan› da¤›n›k gibi görü-nür ama kar›fl›kl›k içinde arad›¤›n›bulur.- Orta düzeyde stres alt›nda dahaverimli olur.- Risk alabilir.D›flar›dan motivas-yona ihtiyaç duyar..- “Neden bunu ö¤reniyoruz?” “Buönemli mi?” gibi sorular yöneltir.Bu onun ö¤renme yoludur.- Resim ve renkler çok önemlidir,renklere ihtiyaç duyar.

AAnnaalliittiikklleerr

- Sol yar›m küresi bask›n kiflilerdir.- Sözel, ard›l ve analitik becerilerigeliflmifltir.- Analitik düflünenler bilgiyi s›raylaparça parça al›r ve ad›m ad›m ö¤-renirler.- Ö¤renmeleri s›ras›nda detayaönem verirler. Bazen detaylar ara-s›nda kaybolup bütünü göreme-yebilirler.- Mükemmeliyetçi, sorumluluk sa-hibi, uyum sa¤layan, kendini gü-düleyen, planl› ve programl›d›r.- Çal›flma alanlar› düzenlidir. Dü-zen onlar için oldukça önemlidir.- Sessiz, ayd›nlatman›n yo¤un ol-du¤u, oturma düzeninin kurallarauygun oldu¤u ö¤renme ortamlar›-n› tercih ederler.- ‹fllerini bitirene kadar devamederler.- Otoriteye sayg›l›d›r.- Planl› ve organizedir.

4433

Ö¤renme Stilleri / Bölüm 3


22.. GGRREEGGOORRCC’’UUNN ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSTT‹‹LLLLEERR‹‹ ((KKAAYYNNAAfifiTTIIRRMMAA YYEETTEENNEE⁄⁄‹‹ MMOODDEELL‹‹))

Bireydeki güçler ve iç ö¤renmeler üzerine tesis edilmifl bir modeldir. Zekâ ve alg›lama yete-ne¤ine önem verir. Alg›lama somut ve soyut olarak iki türlüdür.

33.. KKOOLLBB’’UUNN ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSTT‹‹LLLLEERR‹‹ ((YYAAfifiAANNTTIISSAALL ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE MMOODDEELL‹‹))

Kolb; Kurt Lewin, Jean Piaget ve John Dewey’den etkilenerek yaflant›sal ö¤renme modeliniönermifltir.

-Kolb’a göre bireyler kendi yaflant›lar›ndan, deneyimlerinden ö¤renirler ve ö¤renmelerinin so-nuçlar› güvenli bir flekilde de¤erlendirilebilir.

-Ö¤renme, bir süreçtir. Kolb, ö¤renme ile bilgiyi birbirinden ay›rm›fl ve farkl› tan›mlam›flt›r.Kolb ö¤renmeyi bir süreç olarak kabul edip bilgiyi ise, yaflant›n›n dönüfltürülmesi fleklinde ta-n›mlam›flt›r.

Kolb’un ö¤renme stili modelinde temelde 4 ö¤renme stili vard›r. Bu ö¤renme stilleri ve özel-likleri flunlard›r:

11.. SSoommuutt yyaaflflaanntt››((HHiisssseettmmeeyyee ddaayyaall››))

- Problemlerle bireysel olarak ilgilenmek ve hissetmek, düflünmekten daha önemlidir.

22.. SSooyyuutt kkaavvrraammssaallllaaflfltt››rrmmaa ((DDüüflflüünnmmeeyyee ddaayyaall››))

-Duygular yerine mant›k, kavram ve düflünceler önemlidir

33.. YYaannss››tt››cc›› ggöözzlleemm ((‹‹zzlleemmeeyyee ddaayyaall››))

- Düflünce ve olaylar› ayr›nt›l› bir flekilde gözlemleyerek, farkl› bak›fl aç›lar›ndan de¤erlendir-me süreci önemlidir.

44.. AAkkttiiff yyaaflflaanntt›› ((YYaappmmaa vvee yyaaflflaammaayyaa ddaayyaall››))

- ‹zlemek yerine pratik uygulama yapar.

ÖÖ¤¤rreennmmee SSttiilllleerrii TTüürrlleerrii ÖÖzzeelllliikklleerrii

BBiirreeyyii AAllgg››llaammaa

SSoommuuttBu kiflilere , “sa¤ beyinli kifliler” denir. Befl duyu or-gan›na dayan›r. Olan durumla ilgilenir ve gördü¤ü-ne inan›r.

SSooyyuuttBu kiflilere “sol beyinli kifliler ” denir. Sezgiye, zekâ-ya ve hayal gücüne dayal›d›r. Hiçbir fley göründü¤ügibi de¤ildir diye düflünür.

BBiillggiiyyii ‹‹flfllleemmee

SS››rraall››Düflünceyi ad›m, ad›m ilerleterek mant›ksal s›ra ileifllem yapar.

RRaannddoommBilgiyi ifllemede ifllem s›ras›na de¤il önemli gördü-¤üne öncelik verir.



YYeerrlleeflflttiirreenn((SSoommuutt

yyaaflflaamm vvee aakkttiiff

ddeenneeyyiimmlleerr))öö¤¤rreennmmee ssttiillii

� Giriflkendirler.� Grup çal›flma ve tart›flmalardan hofllan›rlar.� Yeni fikirler üretebilirler.� Sistemli de¤illerdir.� Keflfederek ö¤renmekten hofllan›rlar.� Merakl›d›rlar.� Araflt›rmac›d›rlar.

ÖÖzzüümmsseeyyeenn((SSooyyuutt KKaavvrraammssaallllaaflfltt››rrmmaa

vvee YYaannss››tt››cc›› GGöözzlleemm))

öö¤¤rreennmmee ssttiillii

� ‹yi sentezleme yaparlar.� Sunulan bilgi s›ral›, mant›kl› ve ayr›nt›l› olmal›d›r.� Uzman görüflleri bu tür ö¤renenler için önemlidir.� Ö¤retmen bilgi kayna¤›d›r.� Giriflken de¤illerdir, tasar›m yapmaktan hofllan›rlar.� Karars›zd›rlar.

AAyyrr››flfltt››rraann((SSooyyuutt

KKaavvrraammssaallllaaflfltt››rrmmaa vvee AAkkttiiff

ddeenneeyyiimmlleerr))öö¤¤rreennmmee ssttiillii

� Planl›d›rlar.� Detaylara önem verirler.� Pratiktirler.� Deney yaparlar.� Problem çözmekten hofllan›rlar.� Yarat›c› de¤illerdir.� Önsezileri kuvvetlidir.� Tümevar›mla sonuca ulafl›rlar� ‹nsanlarla iliflki kurmak yerine materyallerle ilgilenmeyi tercih eder-

ler� Bilgi kayna¤›n› ve kaynaklar›n› önceden okumay› tercih ederler.� Kararl›d›rlar.

DDee¤¤iiflflttiirreenn((SSoommuutt yyaaflflaanntt›› vvee YYaannss››tt››cc›› ggöözzlleemm

öö¤¤rreennmmee ssttiillii

� Hisleri ile hareket ederler.� Karars›zd›rlar.� Farkl› bak›fl aç›lar›ndan dinlediklerini bütünlefltirirler.� Hayal güçleri kuvvetlidir.� Yarat›c›d›rlar.� Grup çal›flmalar› yaparlar.� Giriflkendirler.� Ders anlatma ve uzman yorumlar›n› tercih ederler.� Fikir üretirler.� Sab›rl› nesnel ve dikkatlidirler.� Mant›kl› de¤ildirler.

4455

Ö¤renme Stilleri / Bölüm 3


Ayfle, derste anlat›lanlar› dikkatlice düflünen ve sezgi yoluyla çok iyi anlayan bir ö¤rencidir.Ö¤rendiklerinin özünü kavrayarak “ne” sorusundan çok, “nas›l” ve “neden” sorular›na yan›taramaktad›r.

YYuukkaarr››ddaa vveerriilleenn öörrnnee¤¤ee ggöörree,, AAyyflflee’’nniinn hhaannggii öö¤¤rreennmmee ssttiilliinnee ssaahhiipp oolldduu¤¤uu ssööyylleenneebbii--lliirr??A) Uzamsal ö¤renme B) EklemlemeC) Somut yaflant› D) Yans›t›c› gözlemE) Soyut kavramsallaflt›rma

CCeevvaapp:: DD

Ali, risk almaktan hofllanan, somut tecrübeleri ve ö¤rendiklerini denemeyi tercih eden, genel-de sab›rs›z; ama bulundu¤u ortama kolay uyum sa¤layabilen bir ö¤rencidir.

KKoollbb’’aa ggöörree,, AAllii’’nniinn öö¤¤rreennmmee bbiiççiimmii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Aktif B) Yans›t›c› C) KavramsalD) Kuramsal E) Analitik

CCeevvaapp:: AA

44.. 44 MMAATT ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM SSTT‹‹LL‹‹ ((MMCC CCAARRTTHHYY MMOODDEELL‹‹))

4 MAT ö¤retim modeli, di¤er ö¤renme stillerinin bir sentezi fleklindedir. Mc Carthy 4 ö¤renmestilinin her biri bir çeyrekte yer al›r ve birey kendi bulundu¤u çeyrekte kolayca baflar›l› olur.

1) ‹mgesel ö¤renenler

2) Analitik ö¤renenler

3) Sa¤duyulu ö¤renenler

4) Dinamik ö¤renenler

Bu modele göre s›n›fta her ö¤renme tipine uygun ö¤rencilere hitap edecek bir biçimde dersyap›lmal›d›r.

55.. KKEEEEFFEE’’NN‹‹NN ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSTT‹‹LLii

Keefe’ye göre ö¤renme stili; “Ö¤rencinin nas›l alg›lad›¤›, ö¤renme çevresiyle nas›l etkileflim-de bulundu¤u ve çevresiyle yönelik tepkilerin az çok kal›c› göstergeleri olan biliflsel, duyufl-sal ve fizyolojik özelliklerdir”. Burada belirtilen stil özellikleri, genetik kodlama, kiflilik geliflimi,güçlü çevresel uyumun etkisi alt›ndad›r.

Ö¤renme stillerinin biliflsel, duyuflsal ve çevresel yönleri vard›r. Biliflsel ö¤eler bilgi iflleme sis-teminin içsel kontrolü ile ilgilidir ve yetifltirilmeyle de¤ifltirilebilir. Duyuflsal ve çevresel ö¤elerise tercihe dayal›d›r, hem yetifltirme hem de ö¤retimsel stratejilere cevap verir. Ö¤renme stil-leri de¤iflebilir ancak bu çok yavafl olur (Aç›kgöz, 1996).

KPSS/2007

KPSS/2010



DÜfiÜNME

B‹Ç‹MLER‹

KKPPSSSS’’ddee bbuu bbööllüümmddeenn hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 22 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

Günümüze e¤itim uygulamalar›n›n sadece bilgi vermekle de¤il, düflünme becerisi ka-

zand›rmakla da ilgilendi¤i düflünülürse bu bölümden bundan sonra soru gelme olas›-

l›¤› oldukça fazlad›r.

Yans›t›c›, elefltirel ve yarat›c› düflünme becerilerinin iyi ö¤renilmesi gerekmektedir.

Son eklenen metabiliflsel düflünme (üstbilifl) konusu ise 2009’da sorulmufl ve tekrar

sorulma olas›l›¤› olan bir konudur.

BÖLÜM 4



Bölüm 4 / Düflünme Biçimleri

DDÜÜfifiÜÜNNMMEE BB‹‹ÇÇ‹‹MMLLEERR‹‹ E¤itim süreci düflünen, yarg›layan, yarat›c›, sorgulay›c› bireyler yetifltirmeyi hedeflemektedir.

- Ö¤retme-ö¤renme sürecinde bireyler hem düflünme becerilerini gelifltirir hem de yeni dü-flünme becerisi kazan›rlar.

11.. YYaarraatt››cc›› DDüüflflüünnmmee

Yarat›c› düflünme bireyin yeni, farkl›, orijinal, özgün (sentez düzeyi), ayr›flt›r›c› düflünme, al-ternatifli düflünme ve ürünler ortaya koymas›d›r. Haz›rl›k, kuluçka, ayd›nlanma ve de¤erlen-dirme olmak üzere 4 aflamadan oluflur.

YYaarraatt››cc›› DDüüflflüünnmmeenniinn ÖÖzzeelllliikklleerrii

Esnek Düflünme: Farkl› yollar düflünebilme ve bunlar› deneme

Orijinal Düflünme: Ortaya at›lan yolun yeni ve mevcutlardan farkl› olmas›

Ak›lc› Düflünme: Zihinsel süreçlerin çok yönlü ve üst düzey olmas›

Ayr›flt›r›c› Düflünme: Benzerlikleri ve farkl›l›klar› ayr›flt›rabilme

YYaarraatt››cc›› DDüüflflüünnmmee YYoollllaarr››� Sentezleme (Hipotez kurma, plan yapma, analojik düflünme, baflka araflt›rma sonuçla-

r›ndan yararlanma)� Eklemleme (Büyük düflünme, düflünceyi h›zla de¤ifltirme, somutlaflt›rma ve genifl düflün-

me)� ‹mgelemek (Ak›lc›l›k, kestirimde bulunma, kuramsal düflünme, hayal etme, sezgileme)

Ömer Ö¤retmen, Teknoloji ve Tasar›m dersinde ö¤rencilerinden kendilerine özgü ürünler ta-sarlamalar›n› ister. Ö¤rencilerden Mert yeni do¤an kardeflinden esinlenerek, bebekler her a¤-lad›¤›nda kendili¤inden sallanan bir beflik tasarlar. Tasar›m›n›n reklam›n› yapmak için bir afiflhaz›rlar ve ürününü s›n›fta arkadafllar›na tan›t›r.

BBuu uuyygguullaammaayyllaa ÖÖmmeerr ÖÖ¤¤rreettmmeenn,, öö¤¤rreenncciilleerriinn öönncceelliikkllee hhaannggii bbiilliiflflsseell yyeetteerrlliikklleerriinnii eett--kkiillii bbiiççiimmddee kkuullllaannmmaallaarr››nn›› aammaaççllaamm››flfltt››rr??A) Problem çözme B) Analitik düflünmeC) Yarat›c› düflünme D) Elefltirel düflünmeE) Argümantasyon

CCeevvaapp:: CC

YYaarraatt››cc›› ddüüflflüünnmmee bbiiççiimmiinniinn kkuullllaann››lldd››¤¤›› ss››nn››ff oorrttaamm››nnddaa aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnddeenneenn ççookk yyaarraarrllaann››ll››rr??A) Genifl hayal gücü B) Derinlemesine incelemeC) Mant›ksal düflünme D) S›n›rland›r›lm›fl bak›fl aç›s›E) Al›fl›lm›fl kal›plar›n içerisinde kalma

CCeevvaapp:: AA

KPSS/2005

KPSS/2010

22.. EElleeflflttiirreell DDüüflflüünnmmee

Elefltirel düflünce sorgulayan bir yaklafl›mla olaylar› ve durumlar› ele alma irdeleyici bir bak›flaç›s›yla yorum yapma ve karar verme becerilerini içerir.

YYaarraatt››cc›› vvee EElleeflflttiirreell DDüüflflüünnmmee BBeecceerriilleerriinniinn KKaarrflfl››llaaflfltt››rr››llmmaass››

33.. YYaannss››tt››cc›› DDüüflflüünnmmee

‹lerlemeci e¤itim yaklafl›m›na ba¤l› bir düflünme yoludur ve yap›land›rmac› ö¤renme, buluflyolu, tart›flma, araflt›rma – inceleme, proje temelli ö¤renme, iflbirlikli ö¤renme, problem çöz-me, mikro ö¤retim, kavram haritas›, beyin f›rt›nas›, rol yapma, drama, soru-cevap, günlükyazma, gözlem gibi yaklafl›m ve yöntemlerle gelifltirilir.

Ö¤renciyi merkeze alan, ö¤rencinin düflünerek ve araflt›rarak ö¤renece¤i bilgi üzerinde dur-mas›na olanak sa¤lar.

Yans›t›c› düflünmenin oluflumunda iki temel nokta vard›r.

1) Düflünmenin oluflmas› için içine girilen merak,kuflku ve duraksama durumu

2) Bu kuflku merak ve duraksama durumunu ve oluflan flüpheyi aç›kl›¤a kavuflturacak arafl-t›rma ve sorgulama e¤ilimi.

E¤itimin amac›, okulda ö¤renilenlerin günlük yaflama aktar›lmas›d›r. Ö¤renci aktif olarak ka-t›ld›¤› e¤itim ortam›ndan kendi deneyimleriyle bilgiler edinmeli, bu bilgileri paylaflmal› ve ye-ni etkileflimlerine aktarmal›d›r.

BBuu ffiikkrrii ssaavvuunnaann bbiirr öö¤¤rreettmmeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii yyaakkllaaflfl››mmllaarrddaann hhaannggiissiinnee vvuurrgguu yyaappmmaakkttaa--dd››rr??A) Yans›t›c› düflünme B) Elefltirel düflünmeC) Yaflamsal düflünme D) Yarat›c› düflünmeE) Analitik düflünme

CCeevvaapp:: AA

KPSS/2009

EElleeflflttiirreell DDüüflflüünnmmee YYaarraatt››cc›› DDüüflflüünnmmee

AnalitikDikey

OdaklamaNesnel

BirlefltiriciSol Beyin

Sözel

ÜreticiYatayYaymaÖznelAy›r›c›

Sa¤ BeyinGörsel

4499

Düflünme Biçimleri / Bölüm 4


Bir ö¤retmen mesleki deneyimleri üzerinde düflünüp seçimler yapmakta ve bunlardan dersç›karmaktad›r. Yapt›¤› seçimlerin sorumlulu¤unu üstlenmekte daha sonra ise bu edinimleriniyeni planlamalar›nda kullanmaktad›r.

ÖÖ¤¤rreettmmeenniinn bbuu öözzeelllliikklleerrii,, aaflflaa¤¤››ddaakkii üüsstt ddüüzzeeyy bbeecceerriilleerrddeenn hhaannggiissiinnee ssaahhiipp oolldduu¤¤uu--nnuunn ggöösstteerrggeessiiddiirr??

A) Yans›tmac› B) Analitik C) Elefltirel

D) Problem çözen E) Bilimsel

CCeevvaapp:: AA

44.. AAnnaalliittiikk DDüüflflüünnmmee

Bir bütündeki her bir parçan›n analiz edilerek bütünle/sistemle iliflkilerinin incelendi¤i düflün-ce becerisidir. Analitik düflünce, analiz becerisi ile iliflkilidir. Örne¤in bal›k k›lç›¤› yöntemi ileKPSS sorununu ele alal›m. Sorun bir bütün ise bu sorunu oluflturan parçalar›n tek tek analizedilmesi de analitik düflünceyi kullanmay› gerektirir. Bu nedenle bal›k k›lç›¤› yöntemi analitikdüflünmeyi gelifltirir.

Yine ö¤rencilere parça ile bütün aras›ndaki iliflkiyi yorumlayabilecekleri yap bozlar yapt›rmakya da “iki resim aras›ndaki 8 fark› bulun” tarz› etkinlikler uygulamak da analitik düflünmeningeliflmesini sa¤lar.

55.. MMeettaabbiilliiflflsseell DDüüflflüünnmmee

Üstbilifl kavram› 1970’li y›llarda biliflsel psikoloji alan›na John Flavel’in çal›flmalar›yla girmifl-tir. Bireyin kendi düflüncelerinin, görüflünün fark›ndal›¤›yla ilgili olan bu kavram, bireyin ken-di biliflsel süreçlerinin nas›l iflledi¤ini anlayarak bu süreçleri denetim alt›na alabilece¤i ve da-ha nitelikli bir ö¤renme için bu süreçleri yeniden düzenleyerek daha etkili bir biçimde kullana-bilece¤i say›lt›s›na dayanarak gelifltirilmifltir.

Üstbilifl, en k›sa tan›m›yla kiflinin kendi düflünme süreçlerinin fark›nda olmas› ve bu süreçle-ri kontrol edebilmesi anlam›na gelir.

ÜÜssttbbiilliiflfl DDaavvrraann››flflllaarr›› GGeelliiflflttiirrmmeekk ‹‹ççiinn SSttrraatteejjiilleerr

1. Ne bildi¤ini ve ne bilmedi¤ini belirlemek

2. Düflündükleri hakk›nda konuflmak

3. Düflünme günlü¤ü tutma

4. Planlama ve öz düzenleme

5. Düflünme sürecinden bilgi edinmek

6. Öz de¤erlendirme

KPSS/2008


Bölüm 4 / Düflünme Biçimleri

Ö⁄RET‹M

STRATEJ‹LER‹


Önceki y›llarda sunufl ve bulufl stratejisi çokça sorulmufl olup ilk kez 2009’da araflt›r-

ma - inceleme stratejisinden KPSS’de soru gelmifltir.

Sorular örnek olay üzerinden sorulmakta, genelde belirgin ve zor olmayan düzeyde

sorularla adaylar karfl›laflmaktad›r.

BÖLÜM 5



Bölüm 5 / Ö¤retim Stratejileri

ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM SSTTRRAATTEEJJ‹‹LLEERR‹‹

Bu stratejilerden baz›lar› ö¤renci, baz›lar› ö¤retmen merkezlidir. Hedefler, seçilebilecek stra-tejinin türünü belirlemede kaynakl›k eder.

Ö¤retmen merkezli stratejilerde ö¤retim, ö¤renmeyi sa¤lamada; ö¤renci merkezli stratejiler-de ise ö¤renmeye k›lavuzluk etme olarak ifade edilir.

Stratejileri belirlemede en önemli ölçüt, ulafl›lacak hedeftir.

Ö¤retmen ö¤retimi planlarken ulafl›lmas› istenen hedeflere uygun ö¤retim stratejilerini de se-çer.

Ö¤retim stratejileri 3 ana bafll›k alt›nda gruplanmaktad›r.

1- Sunufl Stratejisi

2- Bulufl Stratejisi

3. Araflt›rma - ‹nceleme Stratejisi

11.. SSuunnuuflfl SSttrraatteejjiissii::

Biliflsel kurama dayal› olarak Ausubel taraf›ndan ortaya at›lm›flt›r. Tüm bilgilerin ö¤retmen ta-raf›ndan aktar›lmas›yla kavram ve genellemelerin ö¤retildi¤i bir ö¤retme yoludur.

Bu stratejide ö¤retmen bilgiyi düzenler, organize eder ve ö¤renciye haz›r olarak alaca¤› içe-rikte sunar.

Dersin girifl ya da aç›klamalar›n gerek oldu¤u k›s›mlar›nda kullan›l›r.

Ausubel’e göre bilgilerin yaflama aktar›lmas› için ö¤renmenin anlaml› ve kal›c› olmas› gere-kir.

SSTTRRAATTEEJJ‹‹ SSuunnuuflfl BBuulluuflfl AArraaflfltt››rrmmaa ‹‹nncceelleemmeeTTEEMMSS‹‹LLCC‹‹ Ausubel Bruner John Dewey

AAKKIILL YYÜÜRRÜÜTTMMEE Tümdengelim Tümevar›mTümevar›mTümdengelim

YYÖÖNNTTEEMM--TTEEKKNN‹‹KK- Anlatma- Gösteri- Konferans

- Örnek olay- Beyin f›rt›nas›

- Problem çözme- Proje- Deney

HHEEDDEEFF DDÜÜZZEEYY‹‹ - Bilgi

- Kavrama (Etkili uygulanmas› duru-munda uygulama, analiz,sentez, de¤erlendirme dü-zeylerine ulafl›labilir.)

- Uygulama- Analiz- Sentez- De¤erlendirme

ÖÖ⁄⁄RREETTMMEENN

Bilgiyi sa¤layan, ilke -kavram ve genellemelerisunan, örnekleri verenkifli

Ö¤rencinin kendi kendi-ne ö¤renmesini sa¤laya-cak ortamlar› oluflturankifli

Yol gösteren, rehber veyönlendirici olan kiflidir.

ÖÖ⁄⁄RREENNCC‹‹Ö¤renci kendisi için ön-ceden haz›rlanm›fl bilgi-leri alan kifli

Ö¤rencileri ilke - kavramve genellemelere kendiulaflan kifli

Ö¤renci bilimsel basa-maklar› izleyerek sorunuçözen kifli

Aç›klanman›n gerekti¤i her durumda kullan›l›r. Daha çok kavram,ilke ve genellemelerin ö¤re-timinde uygundur.

Bütünden parçaya (genelden özele)do¤ru bilgi sunumu oldu¤undan tümdengelim kullan›l›r.

Biliflsel alan›n bilgi basama¤›ndaki davran›fllar›n kazand›r›lmas› amac› ile kullan›l›r. Ö¤ret-men merkezlidir.

Ö¤renmeyi kolaylaflt›r›c› görsel-iflitsel ö¤elerin kullan›lmas›, bol örnek verilmesi, karfl›laflt›r-malar›n yap›lmas› ö¤rencilerin ö¤renmelerini kolaylaflt›racakt›r.

Fazla zaman almaz, maliyeti düflüktür. Kalabal›k s›n›flarda uygulan›r. ‹lkö¤retim 5. s›n›ftansonraki e¤itim kademeleri içine uygundur (soyut düflünebilme gerekli).

PPllaannllaannmmaass››

1- Ö¤renciden beklenen davran›fllar belirlenir.

2- ‹fllenecek konu belirlenir.

3- Hedef ve içeri¤e uygun biçimde örnekler seçilir ve haz›rlan›r.

UUyygguullaannmmaass››

ÖÖrrggüüttlleeyyiicciilleerr

Konu bafl›nda mutlaka ön örgütleyiciler(organize ediciler) kullan›lmal›d›r. Örgütleyiciler, der-sin genel yap›s›n› ö¤rencilere gösterdi¤i için anlaml› ö¤renmeyi sa¤lar.

ii)) AAçç››kkllaayy››cc›› ÖÖrrggüüttlleeyyiicciilleerr:: Dersin genel yap›s›n› gösteren sonradan ö¤renilecek konular›niçine yerlefltirece¤i genel yap›lard›r.

Ö¤renciler karfl›laflt›klar› bu yap› sayesinde önceki bilgilerini organize ederler, sonradan ö¤-reneceklerini ise do¤ru yerlere kaydeder.

iiii)) KKaarrflfl››llaaflfltt››rr››cc›› ÖÖrrggüüttlleeyyiicciilleerr:: Ö¤renilenler aras›ndaki benzerlik ve farkl›l›klar›n anlafl›lma-s›n› sa¤lamak amac›yla kullan›l›r. Bu örgütleyiciler, daha önce ö¤renilmifl (bilinen) bir konu-yu, bilinmeyen bir konuyla karfl›laflt›r›r, iliflki kurar.

AAflflaammaallaarr

ÖÖ¤¤rreettmmeenn1. Kavramlar›,tan›mlar› ve terimleri netlefltirir.2. Di¤er kavramlarla iliflkilerini kurar.3. Olumlu ya da olumsuz örnekler verir.

ÖÖ¤¤rreennccii4. Ö¤retmenin ekledi¤i olumlu ya da olumsuzörnekleri s›n›flar ve aç›klar.5. Ek örnekler sa¤lar.

5533

Ö¤retim Stratejileri / Bölüm 5


KKaavvrraamm HHaarriittaallaarr››

Novak ve Gowin taraf›ndan, Ausubel’in anlaml› ö¤renme kuram›ndan yola ç›karak gelifltiril-mifltir.

Daha genifl bir bafll›k alt›ndaki kavramlar›n birbirleriyle iliflkilerini gösteren iki boyutlu flema-lard›r. Kavramlar aras›ndaki iliflkilerin flematize edilmesiyle bilgilerin zihinde somut ve görselolarak düzenlenmesini sa¤lar.

SSuunnuuflfl YYoolluuyyllaa ÖÖ¤¤rreettiimm SSttrraatteejjiissiinnddee KKuullllaann››llaann ÖÖ¤¤rreettiimm ‹‹llkkee vvee YYöönntteemmlleerrii

• Anlat›m-anlama

• Soru - cevap, gösteri

• Sempozyum

• Panel

• Seminer

Tümden gelim, anlaml› ö¤renme, ö¤retmen merkezli, kavram haritalar›, soyut konu-lar›n ö¤retimi, dersin girifl k›sm›, anlat›m, aktar›m, aç›klama



Saadet Ö¤retmen Türkçe dersinde “eylem” konusunu anlat›rken önce genel bilgileri aktarm›fl,konuyla ilgili genel ilke ve kavramlar› anlatm›fl, daha sonra ayr›nt›l› bilgilerin üzerinde dur-mufltur.

SSaaaaddeett ÖÖ¤¤rreettmmeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettmmee yyöönntteemmlleerriinnddeenn hhaannggiissiinnii kkuullllaannmm››flfltt››rr??A) Sunufl yoluyla B) Bulufl yoluylaC) Araflt›rma yoluyla D) Probleme dayal›E) ‹flbirli¤ine dayal›

CCeevvaapp:: AA

22.. BBuulluuflfl ((KKeeflflffeettmmee)) SSttrraatteejjiissii::

Bruner taraf›ndan ortaya at›lm›flt›r. Ö¤retmen problemle bafllar. Ö¤retmen bu probleme ilifl-kin kaynak önerir, ön bilgiler ve örnekler verir.

Ö¤renci ise problemle ilgili verileri toplay›p, analiz ederek soyutlamalara, ilke-kavram ve ge-nellemelere ulafl›r. Ö¤renci aktif bir role sahiptir.

Geleneksel ö¤retim yöntemlerinde ö¤renciye bilgi, tan›m ve genellemeler haz›r olarak veril-di¤i için ö¤renci pasiftir. Bulufl yoluyla ö¤renme yaklafl›m›nda ise, ö¤renci çözebilece¤i ve üs-tesinden gelebilece¤i problemlerle karfl› karfl›ya getirilir. Ö¤rencinin etkin olmas›na dayal›,güdüleyici bir ö¤retme yoktur.

Düflünce yetene¤ini gelifltirmede kullan›l›r. Ö¤renci merkezlidir. Dersin etkinlikler (gelifl-me)k›sm›nda kullanmak için uygun bir stratejidir.

Problem çözme becerisini, afla¤›daki problem çözme aflamalar›n› izleyerek bu ö¤retim stra-tejisi ile kazan›r.

1- Problemi hissetme

2- Problemi tan›mlama

3- Çözüm seçeneklerini belirleme

4- Bilgi (veri) toplama

5- Bilgilerin (verilerin) analizi (çözümleme-de¤erlendirme)

6- Genellemelere ve sonuçlara ulaflma

KPSS/2007

5555



BBuulluuflfl SSttrraatteejjiissiinniinn UUyygguullaannmmaass››

Ö¤retmen bu süreçte gerekli gördü¤ü yerlerde, sorularla ö¤rencilerin bulufluna rehberlikeder.

Ö¤renciyi yönlendirirken merak› canland›rmak olay›n en önemli basama¤›d›r. Ancak ö¤rencitam bir belirsizli¤in içine itilmemeli, gerilimi artt›rmamal›d›r.

Somut konular›n ö¤retiminde, özellikle okul öncesi e¤itim kademesinde s›kl›kla kullan›labilir.Çok kalabal›k s›n›flar için uygun olmayabilir. Fazla zaman alabilen maliyeti yüksek bir strate-jidir.

Bireysel farkl›l›klar süreci olumsuz etkileyebilir. Biliflsel alan›n kavrama düzeyindeki davran›fl-lar›n kazand›r›lmas›nda kullan›l›r.

BBuulluuflfl SSttrraatteejjiissiinnddee KKuullllaann››llaann ÖÖ¤¤rreettiimm ‹‹llkkee -- YYöönntteemmlleerrii

• Tart›flma

• Örnek olay

• Deney

• Soru - cevap

• Bilgisayar Destekli Ö¤retim

• Yans›t›c› düflünme

Merak, keflif, sezgi, tümevar›m, örneklerden hareket etme, ilke-tan›m ve genelleme-lere ulaflma, somut konular›n ö¤retimi

ÖÖ¤¤rreettmmeenn ÖÖ¤¤rreennccii

Ö¤retmen örne¤i sunar. Ö¤renciler örne¤i tan›mlar.

Ö¤retmen ek örne¤i sunar.Ö¤renciler ek örne¤i tan›mlar ve ek ör-nekleri karfl›laflt›r›r.

Ö¤retmen örnek olmay› sunar.Ö¤renciler örnek olanla olmayan› kar-fl›laflt›r›r ve örnek olmayan› belirler.

Ö¤rencilerin iliflkileri keflfetme-sine yard›m eder.

Ö¤renciler tan›m› yapar, ilke ve genel-lemelere ulafl›r.

Daha fazla örnek ister. Ö¤renciler yeni örnekler verir.



• Ö¤rencilerin önceki deneyimleri ö¤renme-ö¤retme sürecinde temel al›n›r.

• Ö¤retmen, ö¤rencilerin olaylara farkl› yönlerden bakmalar›n› sa¤lamak için onlara reh-berlik eder.

• Ö¤renci örneklerden genellemeleri kendisi yapar.

• Ö¤renilenler farkl› durumlara uygulanabilir.

SS››rraallaannaann bbuu öözzeelllliikklleerr aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm,, tteekknniikk yyaa ddaa ssttrraatteejjiilleerriinniinn hhaannggiissiinn--ddee oorrttaayyaa çç››kkaarr??A) Sunufl yoluyla ö¤retim B) Bulufl yoluyla ö¤retimC) ‹flbirli¤ine dayal› ö¤retim D) Tam ö¤renmeye dayal› ö¤retimE) Programl› ö¤retim

CCeevvaapp::BB

33.. AArraaflfltt››rrmmaa--‹‹nncceelleemmee SSttrraatteejjiissii::

Dewey taraf›ndan gelifltirilen bu stratejide ö¤rencinin problem çözme becerisini kullanarak,

araflt›rma - inceleme yoluyla ö¤renmesi söz konusudur.

Bu stratejide ö¤retmen ön bilgi ve örnekler vermez. Ö¤renci tümüyle etkin, ö¤retmen yol gös-

terici ve rehberdir.

Ö¤renciye üst düzey beceriler kazan›r ve alternatif düflünceyi ö¤renir. Ö¤renci bu stratejiyi

kullan›rken bilimsel problem çözme basamaklar›n› ö¤renir ve uygular. Bu yüzden bilimsellik

ön plandad›r.

Bu tür çal›flmalar okul ile gerçek yaflam aras›nda iliflki kurulmas›n› sa¤lar. Bu strateji s›n›f d›-

fl›nda uzun süreli araflt›rma çal›flmalar› fleklinde olabilece¤i gibi, ö¤retmenin gerçek bir prob-

lemi s›n›fa getirerek ö¤rencilerin kat›l›m›yla çözüme ulaflmas› fleklinde de olabilir.

Uygulamas› zaman alabilen masrafl› bir stratejidir. Ayn› zamanda farkl› bak›fl aç›lar› ile bak-

ma becerisini de kazand›rmakla beraber, problemin s›n›rlar› iyi çizilmezse ö¤retim etkinli¤i

amac›ndan sapabilir. Biliflsel alan›n uygulama ve daha üst düzeydeki davran›fllar›n›n kazan-

d›r›lmas›nda yararlan›l›r.

KPSS/2010

5577



AArraaflfltt››rrmmaa -- ‹‹nncceelleemmee YYoolluuyyllaa ÖÖ¤¤rreettiimm SSttrraatteejjiissiinnddee KKuullllaann››llaann ÖÖ¤¤rreettiimm ‹‹llkkee vvee YYöönntteemm--lleerrii

• Problem çözme

• Laboratuar

• Örnek olay

• Gezi- gözlem

• Deney, benzetim

• Yarat›c›, elefltirel düflünme

• Gösterip yapt›rma

Hem bulufl hem de araflt›rma-inceleme stratejisi problem çözme içerdi¤inden za-man zaman kar›flt›r›lmaktad›r. Bulufl yoluyla ö¤retimde ö¤rencinin var olan bir bilgi-ye ö¤retmenin rehberli¤inde ulaflarak problem çözmeyi ö¤renmesi beklenir (Tüme-var›m).

Araflt›rma yoluyla ö¤retimde ise problem çözme becerisini kullanarak araflt›rma,sorgulama, rapor haz›rlama becerilerini ö¤renmesi yani bilimsel yöntemi benimsen-mesi önemsenir (Hem tümevar›m hem tümdengelim).

Problem çözme, bilimsellik, tümevar›m ve tümdengelim, üst düzey beceriler,araflt›rma, inceleme



Ö⁄RET‹M

YÖNTEMLER‹


Ö¤retim yöntemleri ve tekniklerini farkl› kaynaklarda farkl› kategorilerde adaylar›n

karfl›s›na ç›kmaktad›r. Baz› kaynaklarda yöntem olarak verilen bir uygulamadan ba-

z› kaynaklarda teknik olarak söz edilmektedir. Zaten ÖSYM de “hangisi yöntemdir ya

da tekniktir?” fleklinde bir soru sormamakta, bu uygulamalar amac› ve uygulan›fl bi-

çimiyle sorularda yer almaktad›r.

Örnek olay, problem çözme, proje ve tart›flma yöntemleri özellikle iyi bilinmesi gere-

ken yöntemlerdir.

BÖLÜM 6



Bölüm 6 / Ö¤retim Yöntemleri

AANNLLAATTMMAA ((AANNLLAATTIIMM))

Ö¤retmenin olay, olgu ve ilkeleri sözel olarak sundu¤u, daha çok sunufl yoluyla ö¤retim stra-tejisinde kullan›lan bir tetkiktir. Soyut Kavramlar›n aktar›lmas›nda etkilidir. Daha çok dersinbafllang›ç ve bitifl k›s›mlar›nda ö¤rencilere ortak altyap› oluflturmada kullan›l›r. Ö¤rencilerinpasif oldu¤u, ö¤retmen merkezli bir yöntemdir. ‹fliterek ö¤renme temellidir.

AANNLLAATTIIMM TTEEKKNN‹‹KKLLEERR‹‹

SSuunnuu ((BBrriiffiinngg)): Farkl› konularda bir üst kurula veya yöneticiye k›sa, öz ve do¤ru bilgiler ver-mek amac›yla kullan›lan bir sözel iletiflim türüdür. Bilgiler sunulurken e¤itim teknolojisi araç -gereçlerinden faydalan›l›r.

Anlat›m ve sunufl stratejisi ço¤u zaman ayn› kavramm›fl gibi alg›lan›r.

Anlat›m, bilgilerin sözel sembollerle ifade edildi¤i bir yöntemdir. Sunufl stratejisi iseanlat›mda içine almakla beraber araç-gereç ve kavramlar›n haritalar›n›n da kullan›-labildi¤i, farkl› teknikleri de içeren bir stratejidir.

Anlat›m di¤er tüm yöntemlerle birlikte kullan›labilen bir yöntem olma özelli¤i tafl›r.

YYaarraarrllaarr›› SS››nn››rrll››ll››kkllaarr››

- Uygulanmas› kolay ve ekonomiktir. Her za-man her yerde rahat ve pratik bir flekilde uy-gulanabilir.

- Planlanmas› ve uygulanmas› kolayd›r. Ekbir maliyet gerektirmez.

- Uygulama için özel bir mekan gerektirmez.

- Ayn› anda çok say›da kifliye bilgi aktar›r.Kalabal›k gruplar›n oldu¤u durumlarda ra-hatl›kla uygulanabilir.

- K›sa zamanda çok bilgi verilir. Zaman so-runu oldu¤unda veya zaman›n yetersiz ol-du¤u durumlarda k›sa sürede çok fazla bilgisistematik ve mant›ki bir s›ra içerisinde su-nulur.

- Anlafl›lmas› güç konular›n tekrarlanmas›n-da kullan›l›r.

- Not alma becerisini ve dinleme al›flkanl›¤›-n› kazand›r›r.

- Ö¤rencilerin ö¤retmenle görüfl al›flverifliyapma flans› yoktur. Ö¤renci s›k›labilir.

- Ezbere teflvik eder. Sadece bilgi düzeyin-deki hedef davran›fllar›n kazan›lmas›nda et-kilidir.

- Bilgiler ö¤retmenin anlatt›¤› ile s›n›rl› kal›r.‹yi anlafl›lmayan noktalar aç›¤a ç›kar›lamaz.

- Bireysel farkl›l›klar› dikkate almad›¤› içinö¤rencilerin ilgi ve ihtiyaçlar›na cevap ver-meyebilir.

- Dönüt-düzeltme yapmak için uygun de¤il-dir, her zaman yap›lamayabilir.

- Duyuflsal ve psikomotor davran›fllar› ka-zand›rmak güçtür.

- ‹fliterek ö¤renme güçlü¤ü çekenler için uy-gun de¤ildir.

KKoonnffeerraannss: Sanatsal, bilimsel-toplumsal, e¤itsel konularda uzmanlarca aç›klama yapmakamac›yla yap›lan bir konuflma türüdür. Konferanslarda biliflsel yön a¤›r basar. Amaç; dinleyi-cilere bilgi vermektir.

SSööyylleevv ((NNuuttuukk)): Herhangi bir konuda, duygusal yönü bask›n ve dinleyicileri coflturmak içinyap›lan bir konuflma türüdür. Örnek: Atatürk’ün 10.Y›l Nutku

DDeemmeeçç: Genelde yetkili makam ya da kiflilerin bas›n yay›n organlar›na verdikleri k›sa aç›kla-malard›r.

DDüüzz AAnnllaatt››mm: Ö¤retmenin herhangi bir konuda ö¤rencilere bilgi aktarmas›n› içeren gelenek-sel ö¤retim tekni¤idir.

TTAARRTTIIfifiMMAA

Bir konu ya da problemle ilgili olarak ö¤rencileri düflünmeye yönlendirmek, anlafl›lmas› güçolan konular› aç›klamak verilen bilgileri pekifltirmek amac› ile kullan›lan bir yöntemdir.

Tart›flma yöntemi ö¤renci merkezli bir s›n›f ortam›n›n olufltu¤u, ö¤rencilerin kendilerini rahat-ça ifade edebildikleri, düflünme, elefltirme, baflkalar›n›n görüfllerine sayg› duyma (demokra-tik tutum) gibi iletiflim kurma becerilerinin geliflti¤i bir yöntemdir.

Bu yöntem kullan›lmas› ö¤renmenin kal›c›l›¤› aç›s›ndan önemlidir. Çünkü ö¤rendiklerini ko-nuflarak uygulamaya dönüfltüren ö¤renciler daha kal›c› bir ö¤renme elde ederler.

- Bulufl yoluyla ö¤retim stratejisinde ve kavrama düzeyindeki davran›fllar›n kazand›r›lma-s›nda kullan›labilir.

- Ö¤renci merkezlidir.

- Etkileflim önemlidir. Ö¤renci ö¤retmenden ö¤retmen ö¤renciden etkilenir.


- Duygu ve düflünceleri özgürce aç›klamave tart›flma imkân› verir.

- Arkadafllar›n›n görüfllerine sayg› duymay›ö¤retir. (demokratik tutum)

- ‹lgi uyand›r›r, sürece aktif kat›l›m sa¤lar vesorumluluk duygusu kazand›r›r.

- Ö¤rencilerin özgüvenini, soru sorma ve ce-vaplama yetene¤ini gelifltirir.

- Farkl› görüflleri dinlemeyi ve hoflgörülü ol-may› kazand›r›r.

- Elefltirel düflünme becerisini gelifltirme veelefltiriye aç›k olma f›rsat› verir.

- Ö¤rencilerin kendi kendilerini disipline et-melerine imkân sa¤lar.

- Ö¤retmen ö¤rencilerin de¤iflik alanlardakibilgi, beceri ve yeteneklerini tan›ma f›rsat›bulur.

- ‹yi bir haz›rl›k süreci gerektirir.

- ‹yi yönetilmedi¤i takdirde kolayca amac›n-dan sapar ve s›n›f düzeni bozulur.

- Kalabal›k gruplarda uygulanmas› ve grupliderli¤i yap›lmas›nda zorluk yaflanabilir.

- Grup tart›flmas›n› sonuçland›rmak veyatart›flmadan bir sonuç ç›kartmak güç olabilir.

- Baz› konuflmalar uzayabilir ve bir sonucavar›lamayabilir zaman bofla harcanabilir.

- Her ö¤renci konuflmak veya tart›flmaya ka-t›lmak istemeyebilir.

- Sosyal yönden zay›f olan ö¤renciler tart›fl-man›n d›fl›nda kalabilir.

-Her derse veya konuya uygulanamayabilir.

6611

Ö¤retim Yöntemleri / Bölüm 6


TTAARRTTIIfifiMMAA TTEEKKNN‹‹KKLLEERR‹‹

BBüüyyüükk GGrruupp TTaarrtt››flflmmaass››:: Tüm s›n›f›n kat›ld›¤›, tüm s›n›f›n etkin olarak ö¤renme sürecine ka-t›lmas›na olanak sa¤layan yöntemdir.Tek bafl›na kullan›labilece¤i gibi di¤er yöntemlerle dekullan›labilir.

KKüüççüükk GGrruupp TTaarrtt››flflmmaass››:: Büyük gruplar›n küçük gruplara bölünmesi ile oluflturulur V›z›lt›grubu olarak ta adland›r›labilir.

PPaanneell:: Küçük bir grubun belli bir konuyu izleyicilerin karfl›s›nda tart›flt›klar› bir tekniktir.

• Türkiye’nin enerji kaynaklar› nelerdir?• Türkiye’de enerji kaynaklar› nas›l kullan›l›yor?• Enerji kaynaklar› en verimli nas›l kullan›l›r?

BBuu kkoonnuu bbaaflflll››kkllaarr››nnddaa öö¤¤rreenncciilleerriinn bbiillggiilleennmmeelleerriinnii,, yyoorruumm yyaappmmaallaarr››nn››,, ssoorruunnllaarr vveessoorruunnllaarr››nn ççöözzüümmlleerrii üüzzeerriinnddee ddüüflflüünnmmeelleerriinnii,, ssoorrgguullaammaallaarr››nn››,, ssoorruu ssoorrmmaallaarr››nn›› vvee ssoo--rruullaarr››nnaa kkaarrflfl››ll››kk bbuullmmaallaarr››nn›› aammaaççllaayyaann bbiirr öö¤¤rreettmmeenn,, aaflflaa¤¤››ddaakkii yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknniikk--lleerrddeenn hhaannggiissiinnii uuyygguullaarrssaa aammaaççllaarr››nnaa uullaaflflmmaa oollaass››ll››¤¤›› ddaahhaa yyüükksseekk oolluurr??

A) Münazara B) Görüfl gelifltirme C) PanelD) Beyin f›rt›nas› E) Alt› flapkal› düflünme

CCeevvaapp:: CC

ZZ››tt PPaanneell:: Konular› tekrar etme gözden geçirme amac› ile kullan›lan bir tekniktir.

SSeemmppoozzyyuumm:: Bir konu ile ilgili iki ya da daha fazla kiflinin kat›ld›¤› grup tart›flma tekni¤idir.Sempozyuma kat›lan konuflmac›lar konular›na hâkim olmal›d›r.

KPSS/2009

Panelde amaç bir görüflü savunmak ya da çürütmek de¤il belli bir konu hakk›ndakapsaml› ve bilimsel temele dayanan bilgiler vermektir.

Büyük grup tart›flmas›nda tart›flmaya kat›lan grubun çok kalabal›k olmas› flart de¤il-dir. Önemli olan tüm s›n›f›n kat›l›m› ile gerçekleflmesidir.



Oturumlar fleklinde gerçekleflir. Bildiri ya da tebli¤ sunulur. Resmi bir havada gerçekleflir. Bi-limsellik son derece önemlidir.

KKoolllleeggyyuumm:: Panele oldukça benzeyen ancak paneldekinin aksine 2 farkl› panel grubununyer ald›¤› tekniktir. Birinci grup uzmanlardan ikinci grup ise ö¤rencilerden oluflur. Ö¤renci gru-bu konuyu sunar ve uzman gruba sorular›n› yöneltir.

Bir ö¤retmen ilkö¤retim 7. s›n›f ö¤rencileriyle performans görevlerinin de¤erlendirilmesini tar-t›flmak amac›yla s›n›fta befler kifliden oluflan iki grup oluflturur. Birinci grup uzman grubunu,ikinci grup ise ö¤renci grubunu oluflturur. S›n›ftaki di¤er ö¤renciler de dinleyici olarak sürecekat›l›rlar. Her iki grup sunumunu tamamlad›ktan sonra dinleyici ö¤renciler soru sorarlar.

BBuu öö¤¤rreettmmeenn hhaannggii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknnii¤¤iinnii kkuullllaannmm››flfltt››rr??

A) Münazara B) Kollegyum C) ForumD) Aç›k oturum E) Panel

CCeevvaapp:: BB

MMüünnaazzaarraa:: ‹ki farkl› düflünceyi savunan grubun di¤er ö¤renciler karfl›s›nda konuyu savunma-lar›na dayal› olarak uygulanan tekniktir.

Münazarada ö¤renciler kendi görüflleriyle çeliflen bir fikri savunmak zorunda kalabi-lirler.

KPSS/2010

6633



ÖÖ¤¤rreenncciilleerrddeenn “Geliflimde çevre mi yoksa kal›t›m m› daha etkilidir?” kkoonnuussuunnddaa aarraaflfltt››rrmmaayyaappmmaallaarr››nn››;; mmaanntt››kk yyüürrüütteerreekk,, tteezzlleerr,, oollaayyllaarr,, iissttaattiissttiikkii bbiillggiilleerrllee ffaarrkkll›› ggöörrüüflfllleerriinn ssaavvuu--nnuullmmaass››nn››,, aannttiitteezzlleerr ggeelliiflflttiirriilleerreekk bbüüttüünn bbuu bbiillggiilleerriinn bbiirr jjüürrii kkaarrflfl››ss››nnddaa ttaarrtt››flfl››llmmaass››nn››iisstteeyyeenn bbiirr öö¤¤rreettmmeenn,, aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm vvee tteekknniikklleerriinnddeenn hhaannggiissiinnii kkuullllaann--mmaakkttaadd››rr??

A) Beyin f›rt›nas› B) Alt› flapkal› düflünme C) Proje tabanl›

D) Drama E) MünazaraCCeevvaapp:: EE

FFoorruumm:: De¤iflik görüfllere sahip iki ya da daha fazla konuflmac›n›n belli bir konuda genifl birkitleye uzman bilgisi aktarmas› ve daha sonrada dinleyicilerden gelecek sorulara cevap ver-mesidir.

AAçç››kk OOttuurruumm:: 3-5 kiflilik bir grubun bir baflkan yönetiminde belli konularda fikri ve görüflleri-ni s›rayla dinleyicilere aktard›klar› tekniktir.

VV››zz››lltt›› GGrruuppllaarr››:: V›z›lt› gruplar› çeflitli flekillerde oluflturulur. Örne¤in v›z›lt› 22’de iki ö¤rencibir konu üzerinde ikifler dakika konuflur. V›z›lt› 66’da ise,alt› ö¤renci ayn› konu üzerinde alt›-flar dakika tart›fl›r.

V›z›lt› gruplar›nda önemli olan belli bir ö¤rencinin belirli bir süre bir konu üzerinde tart›flmas›ve sonunda var›lan kararlar›n aç›klanmas›d›r. Bu tür grup tart›flmas› 4’le 36 dakika aras›ndasürebilece¤i için v›z›lt› gruplar›na “k›sa süreli tart›flma gruplar›” da denilmektedir.

FFiikkiirr TTaarraammaass››:: K›sa süreli tart›flma gruplar› türünden olan fikir taramas›nda 4-9 kifliden olu-flan gruplarda belli bir konu üzerinde 5 - 10 dakika konuflulur. Burada önemli olan husus ya-rat›c› düflünce ve soruna de¤iflik çözümler getirmedir.

BBrriiffiinngg:: Resmi ya da özel kurumlarda yöneticilere ya da dinleyicilere kurum ve iflletme ile ilgili verdikleri özel bilgi sunumudur.

WWoorrkksshhoopp ((ÇÇaall››flflttaayy yyöönneettiimmii)):: Küçük bir grubun belli bir yerde k›sabir sürede toplanarak belli konular üzerinde çal›flarak, tart›flarak prob-lemlere çözüm ürettikleri veya ortak karar ald›klar› bir tekniktir.

KPSS/2007



ÇÇeemmbbeerr:: Bir baflkan, bir sekreter ve bir süre ayarlay›c›s› belirlendikten sonra herkese 1 da-kika süre verilerek çember fleklinde oturtulmufl 15 kiflinin s›rayla söz almas› esas›na dayan›r.

AAkkvvaarryyuumm:: Çember tekni¤inin iç içe iki çemberle uygulanmas›d›r. ‹çteki çemberdekiler tart›-fl›r, d›fltakiler onlar› izler. Zaman zaman d›fltakiler içtekilere soru da sorar. Bu teknik d›fltakiö¤rencilerle içtekilerin yer de¤ifltirmesine de olanak tan›r.

SSOORRUU CCEEVVAAPP

Soru - cevap yöntemi; • Ö¤rencilerin bildiklerini ve bilmediklerini ortaya ç›karmak,• Düflünme ve konuflma al›flkanl›¤› kazand›rmak, karfl›l›kl› etkileflim sürecini bafllatmak,• Ö¤rencilerin derse kat›l›m› sa¤lamak,

Bir grubun samimi havada derinlemesine bilgi verdikten sonra dinleyicilerin sorula-r›n› yan›tlamas› paneldir. Sadece soru sorulan k›sm› sorulacak olursa bu forumdur.Baz› kaynaklara göre ise kollegyum ile z›t panel ayn› fleydir. Asl›nda ortak noktalarçoktur. Her ikisinde de iki grup vard›r. Kollegyumda s›n›f›n önündeki gruplardan bi-ri ö¤rencilerden di¤eri uzmanlardan oluflur, ö¤rencilerden oluflan grup uzmanlardanoluflan gruba soru sorar. Z›t panelde s›n›f ikiye ayr›l›r. Bir grup soru sorar di¤eri ya-n›t verir.


- Ö¤renciler her an soru sorulabilece¤i dü-flüncesiyle derse karfl› daha ilgili ve aktifolurlar.- Planl› sorular ö¤rencilerin hat›rlama, yo-rumlama, karar verme ve de¤erlendirme gi-bi yeteneklerini gelifltirir.- Ö¤rencileri tan›ma imkân› olur.- Dönüt ve düzeltme etkinlikleri gerçekleflti-rilir.- Ö¤renciler birbirlerinin görüfl ve düflünce-lerini tan›ma ve yararlanma imkân›n› bulur-lar.

- Bilgi vermek için daha yavafl bir tekniktir.- Çok soru sorulmas› ve verilen yanl›fl ce-vaplar zaman kayb›na neden olur.- Sorulara do¤ru cevap vermeyen ö¤rencidegüvensizlik oluflabilir.- Her düzey ve türdeki ö¤renmeler için soruhaz›rlamak zor olabilir.- Sorular iyi haz›rlanmad›¤› takdirde iletiflimengeli oluflabilir.- Sürekli uygulanmas› halinde ö¤renci s›k›-labilir.

6655



• Önemli olan noktay› vurgulamak,• Pekifltireç vermek,• Konuyu tekrar etmek ve • Anlafl›lmayan noktalar› ortaya ç›karmak için kullan›l›r.

DDiikkkkaatt EEddiillmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Soru ö¤rencilerin haz›r bulunuflluk düzeyine uygun olmal›� Herkesin cevab› bulmak için düflünebilmesi sa¤lanmal›, daha sonra cevaplayacak kifli

seçilmeli.� Gönüllü ö¤rencilere öncelik verilmeli, sorular tüm s›n›fa adil bir flekilde yöneltilmeli.� Do¤ru cevaplar›n verilebilmesi için ipuçlar› kullan›lmal›, do¤ru cevaplar pekifltirilmelidir.� Sorular aç›k, net ve anlafl›l›r olmal›. Bir defada bir soru sorulmal› ve sorular mant›kl› bir

s›ra ile sorulmal›d›r.

BBiilliiflflsseell AAllaann SS››nn››ffllaammaa YYöönntteemmiinnee GGöörree KKuullllaann››llaabbiilleecceekk SSoorruu TTiipplleerrii

BBiilliiflflsseell BBeelllleekk SSoorruullaarr››:: En alt düflünce düzeyinde ça¤r›fl›m ve hat›rlama ile s›n›rl› olan so-rulard›r.

Örnek: Hayvanc›l›¤›n en yo¤un oldu¤u bölge hangisidir?

BBiirrlleeflflttiirrmmee SSoorruullaarr››:: Kiflinin düflüncelerini birlefltirici ya da birbirine yak›nlaflt›r›c› niteliktesorular içerir.

Örnek: Yunanistan ve Türk kültürlerinin benzer ve farkl› olan özelliklerini karfl›laflt›r›n.

GGeenniiflfllleettmmee SSoorruullaarr››:: Tahmin etme etkinliklerini içeren, genelde ö¤rencileri düflünmeye zor-layarak cevap vermede özgürlük tan›yan soru tipidir.

Örnek: Ülkemizin istihdamla ilgili sorunlar› hangileridir?

DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee SSoorruullaarr››:: Kiflisel düflüncelerin ortaya konmas›n› sa¤layan ö¤rencileri içseldüflünce ve mevcut bilgilerini organize etme do¤rultusunda zorlayan soru tipidir.

Örnek: Küresel ›s›nman›n zararl› etkilerini sizce nas›l azaltabiliriz?

Soru cevap yöntemi di¤er yöntemlerin iyi bir tamamlay›c›s› olarak kullan›labilir.

ÖÖRRNNEEKK OOLLAAYY

Örnek olay yöntemi, yaflamda karfl›lafl›lm›fl ya da karfl›lafl›lmas› olas› sorun niteli¤indekiolaylara ö¤rencilerin kat›l›m› ile çözüm yollar› arayarak gerçekleflir.

KKuullllaann››mm››

Örnek olay, gerçek yaflamda karfl›lafl›lan bir olay, durum ya da konunun içindeki problemle-rin s›n›f ortam›nda tart›flarak çözülmesi yoluyla ö¤renimin sa¤lanmas› ve problem çözme be-cerisinin kazand›r›lmas›nda kullan›l›r. Ö¤rencilere bir konuyu ya da beceriyi kazand›rmak veo konuda uygulama yapt›rmak amac›yla kullan›l›r.

SSoorruu cceevvaapp yyöönntteemmii == SSookkrraatt yyöönntteemmii ifadesi yanl›flt›r. Sokrat yöntemi soru ce-vap yöntemini de kapsayan farkl› bir yöntemdir.

Soru cevap yöntemi not verme yani de¤erlendirme amaçl› de¤ildir. Ö¤retim amaç-l› gerçekleflir.



Böylelikle önceki ö¤renmelerin transferi de sa¤lan›r. Bu yöntem, daha çok bulufl yoluyla ö¤-retmede ve kavrama düzeyindeki davran›fllar›n kazand›r›lmas›nda kullan›l›r.

Ö¤rencilerin ya da ö¤retmenin belirledikleri, dersin hedeflerine hizmet eden örnek olay, bü-tün s›n›f›n kat›l›m› ile incelenebilece¤i gibi; s›n›f, küçük gruplara ayr›larak her gruba farkl› yada ayn› örnek olay, çal›flma konusu olarak verilebilir.

Bütün s›n›f ya da küçük gruplar olarak çal›flmaya bafllamadan önce, olay›n herkes taraf›ndando¤ru anlafl›lmas› sa¤lanmal›d›r. Olay›n nedeni, nas›l oldu¤u ve sonuçlar› tart›fl›lmal›, dahasonra alternatif çözüm önerileri üzerinde durulmal›d›r.

S›n›f mevcudunun fazla olmad›¤› durumlarda bütün s›n›f›n kat›l›m› ile yap›lacak örnek olayincelemesinde;

1- Örnek olay yaz›l› olarak ö¤rencilere sunulur. Ö¤rencilere ço¤alt›lm›fl materyal olarak ve-rebilece¤i gibi,tepegöz ya da data show ile ö¤rencilerin görmeleri sa¤lan›r.

2- Ö¤rencilerin sorular› varsa cevaplan›r.

3- Yönlendirici sorular sorulur.

4- Alternatif çözümleri üretilir.

5- Yeni çözüm önerileri dikkate al›narak örnek olay›n ö¤renciler taraf›ndan yeniden olufltu-rulmas› istenir.

Tek çözüm yolu olan olaylar s›n›fa getirilmelidir. Çünkü ö¤rencilerden alternatif çözümler üret-mesi beklenir. Örnek olay ö¤retmen taraf›ndan s›n›fa getirilebilece¤i gibi, ö¤rencilerin çevre-lerinde yapt›klar› gözlemler sonucunda da düzenlenebilir.


- Ö¤rencilerin araflt›rma ve problem çözmebecerisi geliflir.

- Olaylar›n analiz edilmesini, incelenmesinive de¤erlendirilmesini sa¤lar.

- Kiflisel sorunlar› kiflisel olmayan bir yakla-fl›mla çözme becerisini kazand›r›r.

- Ö¤rencilere bilgi ve becerilerini bir proble-min çözümünde kullanma f›rsat› verir.

- Kuramla uygulama aras›ndaki bofllu¤u gi-derir.

- Ö¤renilenleri örnek bir olay üzerinde kul-lanma f›rsat› verir.

- Ö¤rencinin önceki bildikleri ile yeni bilgiaras›nda ba¤ kurmas›n› sa¤lar.

- Ö¤rencinin neden sonuç aras›nda iliflkikurmas›n›, ak›l yürütmesini, bilgiyi üretmesi-ni ve keflfetmesini sa¤lar.

- Ö¤rencilerin elefltirel düflünme, sorun çöz-me ve karar verme gibi üst düzey becerilergelifltirmelerini kolaylaflt›r›r.

- Örnek olay›n incelenmesinde hedeflerle iliflki kurulamayabilir.

- Olay›n s›n›f› ilgilendiren nitelikte olmad›¤›durumlarda ilgi ve dikkat sa¤lanmayabilir.

- ‹yi organize edilmezse olayla ilgili gereklive yeterli analiz yap›lmayabilir.

- Ö¤eler aras›nda iliflki kurulamayabilir.

- Olay›n incelenmesi sonucunda bir yarg›,sonuç veya karar oluflmayabilir.

- Ö¤rencilerin seviyesine uygun örnek olaybulunamayabilir.

6677



GGrruuppllaarrddaa YYaapp››llaann ÖÖrrnneekk OOllaayyllaarrddaa ‹‹zzlleenneenn AAflflaammaallaarr

1- Her gruba ayn› ya da farkl› örnek olay yaz›l› olarak sunulur.2- Gruplar›n çal›flmalar› s›ras›nda ö¤renci sorular› yan›tlan›r.3- Yönlendirici sorular sorulur.4- Grup olarak alternatif çözümler üretmeleri istenir.5- Her gurubun çözüm yollar›n›n bütün s›n›fa sunulmas› sa¤lan›r.6- Büyük grup tart›flmas› yap›l›r. Tart›flma sonunda önerilen çözüm yollar› tahtaya yaz›l›r.

S›n›f mevcudunun kalabal›k oldu¤u durumlarda uygulanan örnek olay yönteminde en önem-li nokta, her grubun örnek olaya iliflkin alternatif çözüm önerilerinin s›n›fa sunulmas› ve s›n›fortam›nda tart›fl›lmas›d›r.

Ö¤retmen ö¤rencilerine afla¤›daki olay› okur ve ö¤rencilerine; “Bu durumda siz olsayd›n›z neyapard›n›z?” diye sorar. “Nergis’in çok önemli bir s›nav› var. Sabah saat 9.00’da uyan›r ve ha-z›rlan›p s›nava girer. S›n›fa girdi¤inde s›nav›n bitmifl oldu¤unu ve herkesin s›n›ftan ç›kt›¤›n›görür. Tam o anda, bir önceki gece saatlerin bir saat ileri al›nd›¤›n›; ancak kendisinin saatiniileri almay› unuttu¤unu fark eder.”

ÖÖ¤¤rreettmmeenniinn kkuullllaanndd››¤¤›› öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknnii¤¤ii vvee öö¤¤rreenncciilleerrddee ggeelliiflflttiirrmmeeyyiiaammaaççllaadd››¤¤›› ddüüflflüünnmmee bbeecceerriissii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnddee ddoo¤¤rruu oollaarraakk vveerriillmmiiflflttiirr??

Yöntem ya da teknik Düflünme becerisiA) Beyin f›rt›nas› Yarat›c› düflünmeB) Benzetim Yans›t›c› düflünmeC) Örnek olay Yans›t›c› düflünmeD) Benzetim Problem çözmeE) Örnek olay Yarat›c› düflünme

CCeevvaapp:: EE

Dersinde probleme dayal› ö¤renmeyi kullanmay› planlayan ö¤retmen, ö¤rencileri küçük grup-lara ay›rm›fl ve ö¤rencilerin ilgisini çekebilecek bir problem durumu vermifltir. Gruplar›n, veri-len metinde geçen olumsuzluklar› tart›flarak belirlemelerini, çözüm yollar› önermelerini ve ol-mas›n› önerdikleri biçimde metni yeniden yazmalar›n› istemifltir.

BBuu öö¤¤rreettmmeenniinn kküüççüükk ggrruuppllaarrddaa uuyygguullaadd››¤¤›› yyöönntteemm,, tteekknniikk yyaa ddaa yyaakkllaaflfl››mm aaflflaa¤¤››ddaakkii--lleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) Problem oluflturma B) Senaryo yazmaC) Örnek olay inceleme D) Tart›flmaE) Görüfl gelifltirme

CCeevvaapp:: CC

KPSS/2009

KPSS/2010



PPRROOBBLLEEMM ÇÇÖÖZZMMEE

Bir problemin ö¤renciler taraf›ndan çözümüyle gerçekleflir. Problem çözme bir yandan ku-ramsal bilgilerin uygulanmas›n› gerektirirken, di¤er yandan ö¤rencilerde problem çözme be-cerilerinin geliflmesini sa¤layan ö¤renci merkezli bir yöntemdir. (Probleme dayal› ö¤renmeyaklafl›m›na dayan›r.) Ö¤retmen, hemen her konuda ö¤rencileri problem çözme yaklafl›m› ileçal›flt›rabilir. Okulda, çevrede, ülkede yaflanan herhangi bir soruna bu yaklafl›m ile çözümlerbulunabilir. Çözümler aran›rken problem çözmenin aflamalar› izlenir.

PPrroobblleemm ççöözzmmee aaflflaammaallaarr››::

1- Problemin fark›na varma/tan›ma2- Problemi tan›mlama,3- Problemin çözüm seçeneklerini belirleme/hipotezler ya da denenceler oluflturma,4- Veri toplama,5- Verileri de¤erlendirme /çözümleme,6- Genellemelere ve sonuçlara ulaflma.


Problem çözme yöntemi bir problemin çözümünde, genelleme ve sentez yapmada kullan›l›r.Araflt›rma yoluyla ve bulufl yoluyla ö¤retim yaklafl›mlar›nda, biliflsel alan›n uygulama, analiz,sentez ve de¤erlendirme düzeyindeki davran›fllar›n kazand›r›lmas›nda kullan›l›r. Problemçözme, ö¤retmen dan›flmanl›¤› ile bir problemin çözülmesinde kullan›lan bir yöntemdir. Buyaklafl›mda ö¤retmen, ö¤rencilerin kendi kendilerine ö¤renebilecekleri ortamlar yarat›r.

Problem çözme yönteminde ö¤retmenin dikkat etmesi gereken önemli noktalar, ö¤rencininaraflt›rmas›, tart›flmas› ve böylece kendi kendine ö¤renmesi için zamana ihtiyaç duymas› veö¤retmenin ö¤retmeye çal›flmak yerine ö¤renciye ö¤renmesi için destek vermesi gerekti¤idir.


- Ö¤rencilerin ilgi ve ihtiyaçlar›na uygun ö¤-renme gerçekleflir.

- ‹lgi ve güdülenmeyi artt›r›r, aktif kat›l›m›sa¤lar.

- Ö¤rencilere planlama, uygulama ve so-nuçland›rma sorumlulu¤u kazand›r›r.

- Ö¤renciler araflt›rma yoluyla farkl› kaynak-lardan yararlanmay›, problemleri tan›may›ve çözüm yollar›n› ö¤renir.

- Herhangi bir sorunun çözümünde bilimselyöntem kullan›l›r.

- Ö¤rencilerin bilimsel ve ba¤›ms›z düflün-me becerilerini gelifltirir ve yarat›c›l›¤›n› art-t›r›r.

- Yaparak yaflayarak ö¤renme imkân› verir,bilgi ve becerileri kal›c› hale getirir.

- Fazla zaman gerektirir.

- Gerekli kaynak ve materyale ulafl›lamaya-bilir.

-Problem üzerinde düflünmek olumsuz duy-gular gelifltirebilir.

- Elde edilen sonuç harcanan emek, zamanve maliyeti karfl›lamayabilir.

- Önemli sosyal olaylar› (problemleri) anla-yacak olgunlu¤a ulaflmam›fl ö¤rencilerde buyöntemi uygulamak güçtür.

- Bilimsel yöntem süreci bilinmedi¤indeamac›na ulaflmayabilir.

Ö¤retmen s›n›f yönetiminde tecrübeli olma-l›d›r.

- Ö¤renmenin de¤erlendirilmesi güçtür.

- Her konuda uygulamaya elveriflli de¤ildir.

6699



Problem çözme, belli aflamalar› takip etmeyi gerektiren zihinsel bir süreçtir. Afla¤›da problemçözme sürecinin basamaklar› kar›fl›k olarak verilmifltir.

I. Çözüme ulaflmaII. Çözümle ilgili kaynaklar› tarama, bilgi toplamaIII. Problemin fark›na varma ve onu s›n›rlamaIV. Problemin çözümü için denenceler kurmaV. Uygun araçlar› haz›rlama, verileri toplama ve organize etme

VI. Denenceleri test etme

BBuu bbaassaammaakkllaarr››nn ddoo¤¤rruu ss››rraallaann››flfl›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) II, III, IV, V, VI, I B) III, II, IV, V, VI, IC) III, II, VI, IV, I, V D) IV, III, I, II, VI, VE) VI, V, IV, III, II, I

CCeevvaapp:: BB

PPrroobblleemm ççöözzmmee bbeecceerriissiinnii ggeelliiflflttiirrmmeeddee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii bbaaflflllaanngg››çç aaflflaammaass››oollaarraakk eellee aall››nnmmaall››dd››rr??

A) Çözüm önerileri üretilmesiB) Çözüm önerilerinden en uygun olan›n denenmesiC) Problemle ilgili bilgi toplanmas›D) Problemin parçalar›n›n neler oldu¤unun belirlenmesiE) Problemin tan›mlanmas›

CCeevvaapp:: EE

PPRROOJJEE

KKuullllaann››mm››• Araflt›rma yoluyla ö¤retimde ve üst düzey davran›fllar›n kazand›r›lmas›nda• Bir konunun ö¤retiminde do¤rudan bir uygulama olarak de¤il ancak bu ö¤retime destek

amac›yla• Bireysel ve grupla ö¤renmeye; okul ile gerçek hayat aras›nda ba¤ kurulmas›na önem ve-

rildi¤inde • Disiplinler aras› çal›flmalarda• Süreç boyunca çal›flmalar önemli görüldü¤ünde

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� S›n›f içinde ve d›fl›nda yürütülür.� Ö¤renciler bireysel ya da gruplar halinde kendi ilgi ve isteklerine göre konu seçerler.� Ö¤retmenin rehberli¤inde serbest çal›flmalar yap›l›r.� Araflt›rma, ifl birli¤i içinde çal›flma ve üst düzey düflünme becerilerini gelifltirir.� Problem çözme sürecini ve bilimsel yöntemi kullanarak konular üzerinde çal›fl›l›r.

KPSS/2007

KPSS/2007



GGÖÖSSTTEERR‹‹PP ((ÖÖRRNNEE⁄⁄‹‹NN‹‹ GGÖÖSSTTEERREERREEKK)) YYAAPPTTIIRRMMAA

Ö¤renciye ne yap›laca¤›n›n söylenmesinin yetersiz kald›¤›, nas›l yap›laca¤›n› da gösterilme-si gerekti¤i durumlarda kullan›l›r. Bir ifllemin uygulanmas›n›, bir sürecin iflleyiflini, bir araç ge-recin çal›flt›r›lmas›n› önce gösterip aç›klama (aç›klayarak gösterme) sonrada ö¤renciye al›fl-t›rma ve uygulama yapt›rarak ö¤retme yoludur.KKuullllaann››mm››

Bir konuya iliflkin bilgilerin beceriye dönüfltürülmesi için gerekli uygulamalar›n yap›lmas› afla-mas›nda kullan›l›r. Bir yöntem daha çok uygulama düzeyindeki davran›fllar›n ve psikomotorbecerilerin kazand›r›lmas›nda kullan›l›r. Ö¤renci kat›l›m›n›n zorunlu oldu¤u durumlarda kulla-n›l›r. Gösterip yapt›rma yönteminde kazand›r›lacak beceriler(bir ifllemin uygulanmas›, bir araçgerecin çal›flt›r›lmas›) öncelikle ö¤retmen taraf›ndan gösterip aç›klanmas›d›r. Bu aflamadansonra ö¤renciye yeterli zaman ve tekrar olana¤› verilmelidir. Kullan›lacak araç-gereçler vemateryaller önceden ö¤retmen taraf›ndan haz›rlanmal›d›r. Ö¤rencilerin hepsinin gösteriyi gö-rüp izleyebilecekleri bir ortam haz›rlanmal›d›r.

Gösteriler s›rayla ve aflamal› olarak gerçeklefltirilmeli, bir beceri tam anlafl›lmadan di¤erinegeçilmemelidir. Ö¤retmen ö¤renciye al›flt›rma ve uygulama yapt›rarak ö¤retirken ö¤rencilerinhatalar› an›nda düzeltilmelidir. Bir makinan›n nas›l kullan›laca¤›n› ö¤retmenin önce kendisi-nin göstermesi sonra da ö¤rencilerden ayn› flekilde bu ifllemi gerçeklefltirmelerini istemesigösterip yapt›rma yöntemine örnek olarak verilebilir.

Metin Ö¤retmen beden e¤itimi dersinde ö¤rencilerine “halk danslar›n›” ö¤retmektedir. Kazan-d›rmak istedi¤i becerileri önce kendisi kolaydan zora do¤ru ö¤rencilerine gösterir. Her ö¤ren-ciye, istenilen beceriyi kazanmas› için yeterli zaman ve tekrar etme flans› verir.MMeettiinn ÖÖ¤¤rreettmmeenn hhaannggii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknnii¤¤iinnii kkuullllaannmm››flfltt››rr??A) Benzetim B) Gösterip yapt›rma C) Örnek olayD) Programl› ö¤retim E) Drama

CCeevvaapp:: BB

KPSS/2010


- Beceriler yaparak ö¤renildi¤i için kal›c› birö¤renme gerçekleflir.

- Ö¤renciler birçok duyu organ›n› kullanmaolana¤› bulur.Bu nedenle etkili ö¤renmelergerçekleflir.Çünkü ö¤renci ne kadar çok du-yu organ› ile ö¤renme-ö¤retme sürecine ka-t›l›rsa ö¤renmeler o kadar etkili ve kal›c›olur.

- Ö¤renme sürecinde hatalar›n an›nda gö-rülmesine ve düzeltilmesine f›rsat verir.

- Ö¤rencileri ders içi ve ders d›fl› etkinliklereyöneltir.

- Ö¤renci merkezli oldu¤u için ö¤renci ilgi veihtiyaçlar›na cevap verir.

- Psikomotor (deviniflsel)becerilerin ve uy-gulama düzeyindeki davran›fllar›n kazan›l-mas›nda en uygun yöntemdir.

- Kalabal›k gruplarda kolayca uygulanamaz.

- ‹yi planlanmad›¤› takdirde zaman kayb›naneden olur.

- Zaman al›c› ve maliyetlidir.

- Uygulama esnas›nda ipuçlar›, dönüt ve dü-zeltmeler zaman›nda yap›lmazsa yanl›fl ö¤-renmeler oluflabilir.

- Ço¤u zaman araç-gereç kullan›m› zorunlu-dur.

- Gerçe¤e uygun olmayan araç gereç kulla-n›ld›¤›nda yanl›fl alg›lamalara yol açar.

- Yap›lan ifl ya da ifllem ö¤rencinin haz›r bu-lunuflluk düzeyine uygun olmad›¤› taktirdeilgi azal›r ve özgüven kaybolabilir.

- Gösteri k›sm› her ö¤renci taraf›ndan ge-rekli ve yeterli biçimde izlenemeyebilir.

7711



Dersinde “emir cümleleri”ni iflleyen bir ‹ngilizce ö¤retmeni origami(ka¤›t katlama sanat›) yo-luyla renkli ka¤›tlarla ö¤rencilerine bardak, çiçek, uçak, gemi ve ev yapt›r›rken ö¤rencilerinyönergeleri izleyerek ve arkadafllar›yla emir cümlelerini kullanarak ö¤rendiklerini pekifltirme-sini amaçlamaktad›r.BBuu öö¤¤rreettmmeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii yyöönntteemm vvee tteekknniikklleerrddeenn hhaannggiissiinnii kkuullllaannmmaakkttaadd››rr??A) Tart›flma B) Drama C) BenzetimD) Soru - cevap E) Gösterip yapt›rma

CCeevvaapp:: EE

MMaatteemmaattiikk ddeerrssiinnddee ppeerrggeell kkuullllaannmmaayy›› öö¤¤rreetteenn bbiirr öö¤¤rreettmmeenn,, öö¤¤rreenncciilleerriinn ppssiikkoo--mmoottoorraallaannddaakkii öö¤¤rreennmmeelleerriinnii ggeerrççeekklleeflflttiirrmmeekk aammaacc››yyllaa aaflflaa¤¤››ddaakkii yyöönntteemm vvee tteekknniikklleerrddeennhhaannggiissiinnii kkuullllaannmmaall››dd››rr??A) Soru - cevap B) Gösterip yapt›rma C) Örnek olayD) Proje E) Tart›flma

CCeevvaapp:: BBBB‹‹RREEYYSSEELL ÇÇAALLIIfifiMMAAKKuullllaann››mm››• Araflt›rma yoluyla ö¤retime uygun durumlarda • Biliflsel alan›n uygulama, analiz ve sentez basamaklar›ndaki davran›fllar›n kazand›r›lma-

s›nda• Ö¤renci kendi bafl›na bir konuyu ö¤renmek istedi¤inde veya kendi bafl›na çal›flma yap-

mak istedi¤inde• Bireyin konuyu yaparak yaflayarak ö¤renmesinde

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Ö¤renci merkezlidir.� Ö¤renci, yaparak ve yaflayarak ö¤renir.� Ö¤renciler ö¤renme durumlar›n› kendilerine göre ayarlar.� Ö¤retim, ö¤rencinin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun olarak gerçekleflir.

YYöönntteemm AAnnllaatt››mmSSoorruu --CCeevvaapp

TTaarrtt››flflmmaaÖÖrrnneekkOOllaayy

PPrroobblleemmÇÇöözzmmee

PPrroojjeeGGöösstteerriippYYaapptt››rrmmaa

LLaabboorraattuuaarr

NNee MMeerrkkeezzllii

Ö¤retmenmerkezli

Ö¤retmenÖ¤renciMerkezli

Ö¤renciMerkezli

Ö¤renciMerkezli

Ö¤renciMerkezli

Ö¤renciMerkezli

Ö¤retmenÖ¤renciMerkezli

Ö¤renciMerkezli

NNee TTeemmeellllii

‹fliterekö¤renmetemelli

‹fliterek vesöyleyerekö¤renmetemelli

‹fliterek vesöyleyerekö¤renmetemelli

Görerek,ifliterek vesöyleyerekö¤renmetemelli

Yaparak,yaflayarakö¤renmetemelli




NNeeKKaazzaanndd››rr››rr??

Organizegörüfl ve

dinleme notalma

al›flkanl›¤›

Düflünceleri-ni anlata-

bilme,hat›rlama,yarg›lama,

karar vermeyarat›c›

düflünme

Demokratiktutum, dilgeliflimi,yorum

becerileri

Problemçözme, etkilidinleme vekarar verme

Üst düzeybiliflsel

beceriler

Pratikdeneyim,

karar almabecerisi

‹fllem stan-dartlar›

Bilimselbilgi, prob-lem çözme

becerisi

KPSS/2006

KPSS/2007



Ö⁄RET‹M

TEKN‹KLER‹


Ö¤retim teknikleri ünitesi KPSS’de sorulan soru say›s› son y›llarda belirgin biçimde

artm›fl bir ünitedir. Ayr›ca bu ünite ÖYT dersinin en ayr›nt›l› ünitesi olup bu bölümden

gelen soru say›s›n›n da fazlalaflmas› ile birlikte ayr›nt›lar daha önemli bir hal alm›flt›r.

ÖSYM son bir iki y›ld›r bu bölümle ilgili olarak ayr›nt› sormaktad›r. Bu yüzden ö¤retim

teknikleri ünitesi ayr›nt›lar›yla bilinmelidir.

Özellikle istasyon, beyin f›rt›nas›, alt› flapkal› düflünme, görüfl gelifltirme, drama gibi

tekniklerin sorulma olas›l›¤› bir hayli yüksektir.

BÖLÜM 7



Bölüm 7 / Ö¤retim Teknikleri

GGÖÖRRÜÜfifi GGEELL‹‹fifiTT‹‹RRMMEE

Elefltirel düflünmeyi, baflka görüfllere sayg›y›, ikna yetene¤ini gelifltirmeyi, görüfllerini de¤ifl-tirebilme becerilerini kazand›rmay› amaçlar.

Ö¤renci merkezli olup bir tart›flma çeflididir.


‹ki z›t kutup seçilir. Evet ya da hay›r cevab›n› alacak flekilde sorular haz›rlan›r. ‹kiden fazlaseçenek de sunulabilir. T›pk› araflt›rma ölçeklerinde oldu¤u gibi evet, fikrim yok, hay›r ya datamamen kat›l›yorum, kat›l›yorum, karars›z›m, kat›lm›yorum, kesinlikle kat›lm›yorum seçe-neklerinden oluflabilir.

Ö¤rencinin farkl› görüfllerini ifade edebilece¤i konuya iliflkin sorular sorulur. Ö¤renci soruyailiflkin seçti¤i seçene¤i söyler ve neden bu seçimi yapt›¤›n› aç›klar. Di¤er ö¤renciler sayg›yladinleyerek kat›l›p kat›lmad›klar›n› ifade ederler ve fikirlerini de¤ifltirebilirler.

Ö¤retmen, ilkö¤retim 7. s›n›f Sosyal Bilgiler dersinde “Türkiye sahip oldu¤u bor kayna¤›n›do¤ru biçimde kullanmaktad›r.” önermesiyle tart›flmaya dayal› bir etkinlik planlamaktad›r. Bü-tün ö¤rencilerin tart›flmaya kat›lmalar›n›, düflündüklerini gerekçeler göstererek belirtmelerini,düflüncelerini de¤ifltirebileceklerini belirtmifltir. Ö¤rencilerinde baflkalar›n›n düflüncelerinesayg›, dinleme, kendi düflüncesini savunma ve kan›t bulma becerileri gelifltirmeyi hedeflemifl-tir. BBuu eettkkiinnlliikk aaflflaa¤¤››ddaakkii ttaarrtt››flflmmaa ttüürrlleerriinnddeenn hhaannggiissii iiççiinn eenn uuyygguunndduurr??A) Münazara B) Görüfl gelifltirme C) ForumD) Panel E) Konuflma halkas›

CCeevvaapp:: BB

KPSS/2009

Görüfl gelifltirme de flu do¤rudur, bu yanl›flt›r gibi bir karara varma söz konusu de-¤ildir. Ucu aç›k konular tart›fl›l›r.


- Dikkat çeker, ilgiyi art›r›r.- Ö¤renme sürecine etkin olarak kat›l›m›sa¤lar.- Farkl› görüfllere hoflgörülü olmay› ve kat-lanmay› ö¤retir.- Konuflma, dinleme ve de¤iflmeye aç›k ol-ma becerilerini kazand›r›r.- Elefltirel düflünmeyi, baflka görüfllere say-g› duymay› ve görüfl gelifltirmeyi sa¤lar.

- Zaman al›r.- Her ö¤renci etkin bir flekilde kat›lamayabi-lir.- Afl›r› gürültü oluflturabilir ve konu da¤›labi-lir.- Uygulama ilkelerinin iyi bilinmemesi halin-de amaç ve konu kapsam› d›fl›na ç›k›labilir.- Ö¤renci say›s›n›n fazla olmas› uygulamay›zorlaflt›r›r.- Utangaç ve konuflma yetene¤i zay›f olanö¤rencilerin kat›l›m› zorlafl›r.- Ön bilgi ve araflt›rma yetersizlikleri yanl›fltezlerin gelifltirilmesine neden olabilir.- Say›sal a¤›rl›kl› derslerde etkili olmaz.

Ö¤rencilere ö¤retilen konular ya da bu konular›n, sorunlar›n çözüm yollar› bazen z›tl›klar veçeliflkiler içerir.

DDüüflflüünncceelleerrii bbuu zz››ttll››kkllaarr››nn iikkii uuccuunnddaa yyaa ddaa aarraallaarr››nnddaa bbiirr yyeerrlleerrddee oollaann öö¤¤rreenncciilleerriinn,,ee¤¤iilliimmlleerriinnii ggeerreekkççeelleennddiirrddiikklleerrii,, bbüüttüünn ss››nn››ff››nn eettkkiinn kkaatt››ll››mm››nn›› ggeerreekkttiirreenn,, kkaatt››ll››mmcc››llaarrddaahhooflflggöörrüü,, kkaattllaannmmaa,, kkoonnuuflflmmaa,, ddiinnlleemmee vvee ddee¤¤iiflflmmeeyyee aaçç››kkll››kk bbeecceerriilleerrii ggeelliiflflttiirreenn yyöönn--tteemm yyaa ddaa tteekknniikk aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) Fikir taramas› B) Z›t panel C) Beyin f›rt›nas›D) Münazara E) Görüfl gelifltirme

CCeevvaapp:: EE

AALLTTII fifiAAPPKKAALLII DDÜÜfifiÜÜNNCCEE

Sistematik düflünme, farkl› yönleri görme, düflünme ve do¤ru karar verme becerilerini gelifl-tirmek ad›na gerçeklefltirilen bir tekniktir.

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr- Ö¤rencilerin ayn› konuya farkl› aç›lardan bakmalar›n› sa¤lar.- Ö¤renciler düflüncelerini; duygular›n›, mant›¤›n›, bilgisini, yarat›c›l›¤›n›

flapkan›n rengine göre biçimlendirirler.- Tekni¤in uygulanmas›ndan önce flapkalar›n anlamlar› ve tekni¤in nas›l

uygulanaca¤›n›n somut örneklerle s›n›fa anlat›lmas› gerekmektedir.

11.. BBeeyyaazz fifiaappkkaa:: Tarafs›zl›¤› ve objektifli¤i anlat›r. Objektiflik bilgiler ve sa-y›lar ile ilgilidir. Tart›flmas›z kabul edilen bilgileri temsil eder.

22.. KK››rrmm››zz›› fifiaappkkaa:: Tutkular›, duygular›, sezgileri temsil eder. K›rm›z› flapkadüflünceye duygusall›k katar.

33.. SSiiyyaahh fifiaappkkaa:: Siyah renk, olumsuzluklar› ve karamsarl›klar› ça¤r›flt›r›r. Bir karar›n al›nma-s› durumunda tehlikeleri temsil eder. Siyah flapka kötümserdir. Negatiflik tafl›r.

44.. SSaarr›› fifiaappkkaa:: Sar› renk günefli ça¤r›flt›r›r, ayd›nl›kt›r. Olumsuzluklar›, avantajlar›, o karar›nal›nmas› durumunda sa¤lanacak yararlar› ve f›rsatlar› temsil eder. Sar› flapka iyimserdir; po-zitiflik tafl›r.

55.. YYeeflfliill fifiaappkkaa:: Yeflil renk, çimen, bitki ve bereketi akla getirir. Yeni fikirler, yarat›c›l›k ve üret-kenli¤i temsil eder. Bir karar›n al›nmas› durumunda daha farkl› nelerin yap›laca¤›n› temsileder.

66.. MMaavvii fifiaappkkaa:: Mavi her fleyin üstündeki gökyüzünün rengidir. Mavi,tarafs›zl›¤›, sakinli¤i vehakim olmay› akla getirir. Mavi flapka düflünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolüyle ilgili-dir. Serinkanl› bir biçimde karar vermeyi temsil eder.

KPSS/2008

7755

Ö¤retim Teknikleri / Bölüm 7


AAlltt›› fifiaappkkaall›› DDüüflflüünnmmee TTeekknnii¤¤iinniinn UUyygguullaannmmaass››

Konu belirlenir.

Ö¤renciler “U” yar›m daire ya da çember biçiminde oturtulur.

fiapkalar ö¤rencilere temsil etti¤i fikirlerle belirtilerek da¤›t›l›r ya da tahtaya yaz›l›r.

Ö¤renciler flapkan›n temsil etti¤i fikir do¤rultusunda konuyu ifller. Her ö¤rencinin her flapka-ya göre görüfl belirtmesi gerekir.

Dünyada yaflanan ekonomik krizi de¤erlendirme amac›yla yap›lan bir grup çal›flmas›nda budurum farkl› bak›fl aç›lar›ndan ele al›n›r. Duruma, elefltirel aç›dan bak›ld›¤› gibi duygusal aç›-dan da bak›larak yap›c› yaklafl›l›r ve yeni çözüm önerileri sunulur. Çal›flman›n sonunda tümbak›fl aç›lar› de¤erlendirilerek bir analiz yap›l›r ve konuya iliflkin son görüfl bildirilir.

YYuukkaarr››ddaa vveerriilleenn bbuu ssüürreeçç aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknniikklleerriinnddeenn hhaannggiissiinniinnuuyygguullaanndd››¤¤››nn›› ggöösstteerriirr??A) Beyin f›rt›nas› B) Alt› flapkal› düflünmeC) Konuflma halkas› D) Elefltirel düflünmeE) Düflün-efllefl-paylafl

CCeevvaapp:: BB

Konuyla ilgili bilgi sahibi olundu¤unda, farkl› bak›fl aç›lar›yla konuya iliflkin duygular irdelen-di¤inde, karar›n getirileri ve tehlikeleri bilindi¤inde, yarat›c›l›¤› gelifltirip farkl› seçenekler olufl-turuldu¤unda, yerine karar verme olas›l›¤› artar.

SS››rraallaannaann bbuu ssüürreeçç aaflflaa¤¤››ddaa vveerriilleenn hhaannggii yyöönntteemmllee yyaa ddaa tteekknniikkllee bbaa¤¤llaanntt››ll››dd››rr??A) ‹stasyon B) Beyin f›rt›nas›C) Fikir taramas› D) Alt› flapkal› düflünmeE) Çok boyutlu düflünme

CCeevvaapp:: DD

KPSS/2008

KPSS/2010


- Ö¤rencilerin bilimsel düflünme ve problemçözme becerilerini gelifltirir.- Görüfller sistematik bir flekilde ifade edil-mesini sa¤lar. - Ö¤renci giydi¤i flapkan›n gerektirdi¤i bi-çimde düflünce üretmeye çal›flt›¤› için dü-flünceleri sadelefltirebilir.- Zaman kayb› önlenir.- Karar verme sürecini h›zland›r›r.- Yarat›c›l›¤› gelifltirir. - Ö¤rencilerin etkin kat›l›m›n› ve etkin ö¤ren-melerini sa¤lar.

- Her ö¤renci etkin bir biçimde kat›lamayabi-lir.

- Zaman kayb›na neden olabilir.

- Dikkat edilmezse insan iliflkileri çabuk bo-zulabilir.

- Psikomotor etkinliklerde uygulanmas› zor-dur.

- Konu iyi seçilmezse yöntem etkin kullan›la-maz.

- Kalabal›k s›n›flarda uygulanmas› zordur.



BBeeyyiinn FF››rrtt››nnaass››::

Elefltiri ve yarg›lama olmaks›z›n bir konu üzerinde düflüncelerin söylenmesine, yarat›c› dü-flüncelerin ortaya ç›kar›lmas›na yarayan bir tekniktir. Beyin f›rt›nas›nda üretilen fikirlerin nite-li¤i de¤il niceli¤i önemlidir. De¤erlendirmede yani süreç sonunda fikirlerin niteli¤i önem kaza-n›r. 3 türlü yap›l›r.

BBeennzzeerriinnddeenn YYaarraarrllaannmmaa:: Kedinin civcivi t›rnaklar›yla yakalamas›ndan esinlenerek tasarla-nan ve pamuk toplamaya yarayan ç›rç›r makinas›

FFiikkiirr BBaa¤¤llaanntt››ss›› KKuurrmmaa:: Ormanda yürürken elbiseye tak›lan dikenlerden esinlenerek c›rt c›rtdiye tabi edilen Amerikan fermuar›n›n icat edilmesi (Bu keflif astronotlar›n yerçekimsiz ortam-da rahatl›kla k›yafetlerini de¤ifltirebilmeleri ihtiyac›ndan do¤mufltur.)

ZZaarraarrddaann KKaarr ÇÇ››kkaarrmmaa:: Beklemifl biray› katk› maddesi yaparak ucuz hayvan yemi imal edil-mesi (ya da Tom Sawyer’›n arkadafllar›na “size çitlerimi boyama flerefini bahflediyorum vebunun için sizden hiçbir ücret talep etmeyece¤im” fleklindeki dahiyeni söylemi)

Ters beyin f›rt›nas›: “Küresel ›s›nmay› nas›l azaltabiliriz?” yerine “Küresel ›s›nmay›nas›l art›rabiliriz?”


- Yarat›c›l›¤› özendirir ve gelifltirir.

- S›n›f içi etkinlikleri zenginlefltirir.

- S›n›fta canl› ve zevkli bir iklim oluflturur.

- Gerilimi ve stresi azalt›r.

- Yeni ve orijinal fikirler ortaya ç›kmas›n›sa¤lar.

- Grup içerisinde konuflma becerisi geliflir.

- Her ö¤renci etkin bir biçimde kat›lamaya-bilir.- H›zl› uyguland›¤› için her ö¤renci izlemek-te güçlük çekebilir.- Dikkat edilmezse insan iliflkileri çabukbozulabilir.- Psikomotor etkinliklerde uygulanmas› zor-dur.- Analitik düflünmeye uygun de¤ildir.

Derin derin neden sonuç iliflkisi kurulmad›¤› ve anl›k fikirler üretildi¤i için beyin f›rt›-nas›n›n uygulanmas›yla a¤›rl›kl› olarak yarat›c› düflünme gerçekleflir.

7777



ÖÖ¤¤rreenncciilleerriinniinn yyaarraatt››cc››ll››¤¤››nn›› vvee pprroobblleemm ççöözzmmee bbeecceerriilleerriinnii ggeelliiflflttiirrmmeekk iisstteeyyeenn bbiirr öö¤¤--rreettmmeenn,, öö¤¤rreettiimm ssüürreecciinnddee aaflflaa¤¤››ddaakkii uuyygguullaammaallaarrddaann hhaannggiissiinnee öözzeelllliikkllee yyeerr vveerriillmmee--lliiddiirr??A) Çok farkl› kaynaklardan yararlanarak elde etti¤i bilgileri “anlat›m” yöntemiyle aktarmaB) Ö¤rencilere iyi yap›land›r›lm›fl, s›n›rlar› iyi belirlenmifl “ödevler vermeC) Dersin konusuna uygun “benzetim” yöntemini kullanmaD) Uygun f›rsatlar yaratarak s›k s›k “beyin f›rt›nas›” tekni¤ini uygulamaE) ‹çinde çeliflkiler olan konular› “görüfl gelifltirme” ve “münazara” yöntemlerini uygulayarak

tart›flt›rmaCCeevvaapp:: DD

Ö¤rencilerin paylafl›m ve iletiflim becerileri ile yarat›c› fikirler üretmelerini gelifltirmek isteyenbir ö¤retmen “Nas›l bir okul düfllersiniz?” diyerek bir tart›flma bafllat›r.

ÖÖ¤¤rreenncciilleerrddeenn bbuu kkoonnuuddaakkii ddüüflflüünncceelleerriinnii aaçç››kkççaa vvee bbiirr mmaanntt››kk ssüüzzggeecciinnddeenn ggeeççiirrmmee--ddeenn ssööyylleemmeelleerriinnii iisstteeyyeenn bbuu öö¤¤rreettmmeenniinn aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm vvee tteekknniikklleerriinnddeennhhaannggiissiinnii kkuullllaannmmaass›› eenn uuyygguunndduurr??A) Soru-cevap B) Beyin f›rt›nas›C) Alt› flapkal› düflünme D) Problem çözmeE) Benzetim

CCeevvaapp:: BB

RROOLL OOYYNNAAMMAA

Görüflleri, duygular› anlamaya yard›mc› olmak ve empati duygusunu gelifltirmek amac›ylakullan›l›r.

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Bütün ö¤retim kademelerinde kullan›labilir. � Ö¤renci merkezlidir. � Ö¤rencilerin gerçek yaflamdaki insan rollerini yaparak yaflayarak ö¤renmelerini sa¤lar. � Yaparak yaflayarak ö¤renme temellidir.


- Ö¤rencilerin sosyalleflmesine katk› sa¤lar.- Ö¤renme ortam›n› e¤lenceli k›lar.- Ö¤rencileri tan›ma f›rsat› verir.- ‹flitme ve görme duyusunu uyard›¤› içinilgiyi artt›r›r.- Sözlü iletiflim görüntü ile desteklenir.- Gösteriyi yapan ö¤renciler için yaparakyaflayarak ö¤renme imkan› sa¤lar.- Bireyin kendi duygular›n› keflfetmesinisa¤lar.- Problem çözme becerilerini gelifltirir.- Farkl› çözümleri görmelerini sa¤lar.

- Çok iyi bir haz›rl›k sürecini gerektirir.

- Kalabal›k gruplarda uygulanmas› güçtür.

- Gösterinin iflitsel ve görsel k›sm› tutarl›olmad›¤› durumlarda kar›fl›kl›¤a neden olur.

- Zaman al›c›d›r.

- Her zaman, her yerde ve her konuda uygu-lanamaz.

- Hep ayn› ö¤renciler gönüllü olabilir, baz›ö¤rencilerin isteksizli¤i söz konusu olabilir.

KPSS/2007

KPSS/2008



DDRRAAMMAA

Sosyal hayat içinde ortaya ç›kabilecek çeflitli durumlar› ö¤rencilerin oyuncu olarak kat›ld›kla-r› çeflitli sahneler ile ortaya koyduklar› bir yöntemdir. Yarat›c›l›¤› gelifltirmek için uygulan›r.

Drama tekni¤i do¤al ve biçimsel olmak üzere ikiye ayr›l›r.

11)) DDoo¤¤aall DDrraammaa:: Do¤al olmay› vurgulayan oyuncular›n diledi¤i gibi davranabildi¤i serbestkonuflma fleklinde gerçekleflen dramad›r. En belirgin örne¤i yarat›c› dramad›r.

22)) BBiiççiimmsseell DDrraammaa:: Oynanacak oyun ya da hikaye oyuncular taraf›ndan daha önce payla-fl›lm›fl, ezberlenmifl ve muhtemelen provas› yap›lm›flt›r. Yetiflkin e¤itiminde kullan›l›r.

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Bu teknik tek tarafl› olmay›p hem izleyiciye hem de oyuncuya yöneliktir. � Drama tekni¤i ile ö¤renciler hangi durumda nas›l davranmalar› gerekti¤ini yaflayarak ö¤-

renirler. � Bir olay› ya da durumu canland›rma esas›na dayan›r.� Ö¤renci merkezlidir.

DDrraammaa ‹‹llee ‹‹llggiillii KKaavvrraammllaarr

11)) YYaarraatt››cc›› ddrraammaa

Yarat›c› drama; yarat›c›l›¤› gelifltirmek için çocuklarla yap›lan drama etkinliklerini kapsar vee¤itici drama denilen e¤itim tekni¤inin bir alt dal› olarak kabul edilir.Yarat›c› drama; bir sözcü-¤ü, bir kavram›, bir davran›fl› bir tümceyi, bir fikri, bir yaflant›y› ya da bir olay› tiyatro teknik-lerinden yararlanarak, oyun veya oyunlar gelifltirerek canland›rmak olarak tan›mlanabilir. Ya-rat›c› drama; olay, olgu, yaflant› ve bilgileri yeniden yap›land›rmaya yönelik etkinlikleri içerir.


- Ö¤renciler yaflayarak ö¤renme zaman› bu-lur.- Empatik düflünme becerisini gelifltirir.- Konuya karfl› ilgi duymay› ve güdülenmeyisa¤lar.- Ö¤rencilere duygu, düflünce ve sorunlar›n›aç›klama imkân› verir.- Sosyal ve duygusal geliflimi h›zland›r›r veyarat›c›l›¤› artt›r›r.- Kiflinin kendi yeteneklerini tan›mas›n› sa¤-lar.- Duygu ve heyecanlar› kontrol etme beceri-sini kazand›r›r.- Beden dilini etkili kullanma becerisini sa¤-lar.- ‹flbirli¤i ve ifl bölümü yapmay› ö¤retir. - ‹zleyici aç›s›ndan etkili ve dikkatli dinlemeyetene¤ini gelifltirir.- Özgüveni gelifltirir, dile hâkim olmay›, ak›c›konuflmay› sa¤lar.

- Kalabal›k s›n›flarda uygulamak zordur.

- Özel giysi ve materyal gerektirdi¤indeekonomik olmayabilir.

- Her ö¤renci rol oynamakta güçlük çeke-bilir.

- Yetenekli ö¤rencilere daha fazla f›rsat ver-ilir.

- Dersle ba¤lant› kurulmasa amac›naulaflmaz. Hedeften sapma ve kontrolügerçeklefltirememe söz konusu olabilir.

- Ö¤rencilerde belli bir olgunluk gerektirir.

- Sosyal becerile geliflmemifl ö¤rencileriö¤retime katmak zor olur ve bu durum dra-man›n etkinli¤ini azalt›r.

7799



22)) PPssiikkooddrraammaa

Psikodrama, kiflilik, kifliler aras› iliflki, çat›flma ve duygu sorunlar›n›n özel dramatik yöntem-lerle keflfedildi¤i bir psikoterapi yöntemidir.

Psikodramada amaç, kat›lan bireylerin katarsis elde etme ve içgüdü kazanmalar› yolu ile psi-kolojik geliflmelerin sa¤lanmas› ve böylece tedavi edilmeleridir.

33)) EE¤¤iittiiccii DDrraammaa

E¤itici Drama, çocu¤un psikolojik yap› ve psikolojik yaflant›lar konusunda bilinçlenmesiniamaçlar. E¤itici drama ile yarat›c› drama aras›ndaki en önemli fark, e¤itici draman›n amac›-n›n oyun yaratma olmamas› ve konuya çocuklar›n e¤itim amaçl› olarak kat›lmalar›d›r.

E¤itici drama pedagojik drama olarak da adland›r›l›r ve genel olarak çocu¤un hemen her ko-nudaki e¤itimi için kullan›lan bir e¤itim tekni¤idir.

BBaaflflll››ccaa aammaacc›› öö¤¤rreenncciilleerriinn oollmmaayyaann yyeennii bbiirr flfleeyy üürreettmmeelleerriinnii ggeelliiflflttiirrmmeekk oollaann,, öö¤¤rreenn--cciilleerriinn kkeennddiilleerriinnii iiffaaddee eettmmeelleerriinniinn yyaann›› ss››rraa ssaahhiipp oolldduukkllaarr›› bbiillggii vvee yyaaflflaanntt››llaarr›› üüzzeerriinneehhaayyaall eettttiikklleerrii ddüünnyyaayy›› oolluuflflttuurrmmaallaarr››nnaa oollaannaakk ssaa¤¤llaayyaann,, bbiillggiilleerrii ddaahhaa ççookk ooyyuunnllaa öö¤¤--rreennmmeelleerriinnee oollaannaakk vveerreenn öö¤¤rreettiimm yyöönntteemmii yyaa ddaa tteekknnii¤¤ii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Örnek olay B) Yarat›c› drama C) Grupla ö¤renmeD) ‹flbirlikli ö¤renme E) Öykü temelli ö¤renme

CCeevvaapp:: BB

DDeepprreemm aann››nnddaa yyaapp››llmmaass›› ggeerreekkeennlleerrii ss››nn››ff öönnüünnddee iikkii öö¤¤rreenncciinniinn ccaannllaanndd››rrmmaass››nn›› iissttee--yyeerreekk bbuunnllaarr›› ttüümm ss››nn››ff››nn iizzlleemmeessiinnii ssaa¤¤llaayyaann bbiirr öö¤¤rreettmmeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm--lleerriinnddeenn hhaannggiissiinnii kkuullllaannmmaakkttaadd››rr??

A) Düz anlat›m B) Drama C) SunuflD) Bulufl E) Mikro ö¤retim

CCeevvaapp:: BB

GGÖÖSSTTEERR‹‹ ((GGÖÖSSTTEERR‹‹MM // DDEEMMOONNSSTTRRAASSYYOONN))

Anlat›m tekni¤ini daha etkili bir flekilde gerçeklefltirmek amac›yla görsel materyallerden fay-dalanma durumudur. Ayr›ca büyük gruplara k›sa sürede çok bilgi aktarmak ve uygulamalar›göstermek için de faydal›d›r.

Gösteri tekni¤i uygun araç gereçlerle bizzat uygulaman›n gerçeklefltirilmesi ile kullan›labildi-¤i gibi önceden yap›lm›fl bir uygulaman›n video görüntülerinin izletilmesi ile de gerçeklefltiri-lebilir.

KPSS/2007

KPSS/2008

Rol oynama ile drama aras›ndaki en önemli fark; rol oynamada bireyin baflka birininkimli¤ine bürünerek baflkas›n›n penceresinden bakmaya çal›flmas› söz konusuiken dramada bireyin gelecekte ya da baflka ortamlarda karfl›laflabilece¤i durumla-ra, oynayarak, muhtemel çözüm yollar›n› bulmas› söz konusudur.



BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Ö¤retmen merkezlidir.� Duyarak ve görerek ö¤renme temellidir.� Becerilerin ö¤retiminde etkilidir.� K›sa zamanda çok kifliye e¤itim vermede kolayl›k sa¤lar.

BBEENNZZEETT‹‹MM ((SS‹‹MMÜÜLLAASSYYOONN // BBEENNZZEETT‹‹fifi‹‹MM))

Gerçe¤inin tehlikeli veya imkans›z oldu¤u durumlarda yapay ortamlar düzenleyerek ö¤renci-ye deneyim kazand›rmak ve ö¤renmeyi soyutluktan kurtarmak için kullan›l›r.

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Benzetim bir olay› gerçekmifl gibi ortam düzenleyip ö¤rencilerin üzerinde çal›flma yapma-

lar›n› sa¤layan bir ö¤retim tekni¤idir. � Tehlikeli ya da maliyetli durumlar için kullan›l›r.� Paraflütçü, astronot, dalg›ç, sürücü ve pilot e¤itiminde kullan›l›r.� Ö¤renci merkezlidir.� Beceri ö¤retiminde (psikomotor) kullan›m› uygundur.

Benzetim tekni¤i zaman zaman analog (analoji) tekni¤i ile de kar›flt›r›lmaktad›r. Ana-log tekni¤inde daha önce ö¤renilenlere benzetme varken (beynin cevize, kan hüc-relerinin nar tanelerine benzemesi vb.) benzetim tekni¤inde ortam› gerçe¤ine ben-zetmek ve gerçe¤ine uygun bir ortam yaratmak söz konusudur.


- Kavramlar› ve ilkeleri yaflama geçirebilme-yi kolaylaflt›r›r.- Güdüyü art›r›r, analiz ve sentez gücünügelifltirir.- Bireyin kendini güven duygusunu gelifltir-mesine katk› sa¤lar.- Maliyetli olmakla birlikte gerçek ortama gö-re maliyeti azd›r.

- Teknik olarak maliyetli bir tekniktir.- ‹yi haz›rlanmayan benzetim ortamlar› ger-çe¤ini yans›tmayabilir.


- Ö¤renme süresini k›salt›r.- Ö¤retimin verimlili¤ini art›r›r.- Ö¤renmeye güdüler.- Konuyla ilgili bilgiyi ya da olguyu gerçekdurumu ile görmeye yarar.

- ‹yi planlanmazsa etkili olmaz.- Tüm ö¤rencilerin gösterimi görmesi müm-kün olmayabilir.- Kat›l›m olmad›¤› için gösterip yapt›rma yada benzetim kadar kal›c› ö¤renme gerçek-leflmeyebilir.

8811



‹lkö¤retim 4. s›n›f Sosyal Bilgiler dersinde Elif Ö¤retmen depremle ilgili konuyu ifllemektedir.Ö¤rencilerinden gönüllü olan üç kifliye bir durum verir ve canland›rmalar›n› ister. Daha son-ra s›n›f içinde ö¤rencilere deprem yapt›rarak dersi tamamlar.

EElliiff ÖÖ¤¤rreettmmeenn bbuu uuyygguullaammaaddaa hhaannggii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknniikklleerriinnddeenn yyaarraarrllaannmm››flfl--tt››rr??A) Beyin f›rt›nas› - Benzetim B) Örnek olay - Yarat›c› drama C) Yarat›c› drama - Benzetim D) Beyin f›rt›nas› - Örnek olayE) Yarat›c› drama - Beyin f›rt›nas›

CCeevvaapp:: CC

Ö¤rencinin ilk denemeyi gerçek ortamda yapmas› halinde riskler oldu¤unda ve ö¤renciye te-mel becerileri kazand›rmak amac›yla kullan›lan bir yöntemdir. Ö¤retmenin an›nda dönüt, dü-zeltme ve pekifltireç vermesi, ortam›n gerçe¤i temsil etmesi, ürünün ve sürecin de¤erlendiril-mesi baflar›yla uygulanmas›nda önemlidir.

YYuukkaarr››ddaa öözzeelllliikklleerrii aannllaatt››llaann bbuu yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknniikk aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) Rol oynama B) E¤itsel oyunC) Gösterip yapt›rma D) BenzetimE) Deneme-yan›lma ve uygulama

CCeevvaapp:: DD

DDEENNEEYY

Bilimsel bir gerçe¤i kan›tlamak veya ö¤rencilere göstermek amac›yla kullan›lmaktad›r. Birvarsay›m› s›namak amac›yla yap›lan eyleme ddeenneeyy denir.

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Bilimsel düflünceyi kazand›rmak amaçlan›r.

� Ö¤renci merkezlidir.

� Deney ö¤renciler taraf›ndan bireysel olarak, mümkün de¤ilse gruplar halinde yap›lmal›-d›r.

� Araflt›rma uygulama becerilerini gelifltirir.

� Gerekli tedbirler al›nmazsa tehlikeli olabilir.

� ‹yi bir planlama yap›lmazsa amac›na ulaflmaz.

KPSS de deney tekni¤i ile ilgili verilen bir soruda ö¤retmen yada ö¤renci deneyi diyeözellikle belirtilmediyse deney ö¤renci merkezlidir.

KPSS/2008

KPSS/2010



MM‹‹KKRROO ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM

Deneyim kazand›rmak, elefltirel ve yans›t›c› düflünme becerileri gelifltirmek, özellikle ö¤ret-men adaylar›na hizmet öncesi e¤itimde uygulama yapma olana¤› sa¤lamak için kullan›l›r.

UUyygguullaann››flfl››

� Bir mikro ders planlan›r / haz›rlan›r.

� Mikro ders gerçeklefltirilirken kayda al›n›r. (5-20 dk)

� Al›nan kay›tlar tüm s›n›f›n kat›l›m›yla izlenip, incelenir. Böylelikle deflifre edilip dönüt eldeedilir.

� Dönütler ›fl›¤›nda mikro ders yeniden düzenlenir ve tekrar mikro ders gerçekleflir.

� Düzeltme ve iyilefltirmelerle birlikte mikro dersin son biçimi kaydedilerek tekrar dönüt al›-n›r.

BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr


� Mesleki deneyim kazand›rma ve uygulama olana¤› sa¤lar.

� Uygulamay› yapan hem yans›t›c› hem de elefltirel düflünme becerilerini gelifltirir.

� Uygulamay› de¤erlendiren ise ölçüte göre de¤erlendirme yaparak elefltirel düflünme be-cerisi kazan›r.

DDeenn

eeyy Olay gerçek ortam›nda gerçek bir fle-kilde yap›l›r.

Hava bas›nc›n›n varl›¤›n› ispatlamak içincam flifleye bir atefl yak›l›r, fliflenin a¤z›-na hafllanm›fl bir yumurta koyulur ve yu-murta fliflenin içine kendili¤inden girer.

SSiimm

üüllaa

ssyyoo

nn

Olay yapay ortam›nda yapay bir fle-kilde yap›l›r.

Yukar›daki deneyi “atefl yakmak” tehlike-li oldu¤undan ö¤renci bilgisayarda ya-par. ‹fllemleri kendisinin uygulamas›gerekir.

DDrraa

mmaa

Olay kurgulanm›fl ortam›nda canlan-d›rmalar flekilde yap›l›r.

Yukar›daki deney için ö¤rencilere rollerverilir. Yumurtan›n fliflenin içine girmesiiçin hava bas›nc› rolünü alan ö¤renciler,yumurta rolünü alan ö¤renciyi flifleye iter.

GGöö

ssttee

rrii Olay gerçek ya da yapay ortam›ndagerçek yada yapay bir flekilde ö¤ren-ciye gösterilir.

Yukar›daki deneyi ö¤retmen kendisiniyapar ve ö¤renciler ö¤retmeni sadece iz-lerler.

Baz› sorularda ö¤retmen deneyleri gösteri olarak da de¤erlendirebilir.

8833



ÖÖ¤¤rreettmmeenn aaddaayyllaarr››nn››nn ee¤¤iittiimmiinnddee,, hhaazz››rrllaadd››kkllaarr›› ddeerrss ppllaann››nnaa uuyygguunn oollaarraakk iiflfllleeddiikklleerriiddeerrssiinn vviiddeeooyyaa kkaayyddeeddiillddii¤¤ii,, ddeerrssii vveerreenniinn vvee ddii¤¤eerr öö¤¤rreettmmeenn aaddaayyllaarr››nn››nn vviiddeeoo kkaayy››tt--llaarr››nn››nn bbiirr öö¤¤rreettiimm eelleemmaann››yyllaa bbiirrlliikkttee iizzlleenneerreekk ddee¤¤eerrlleennddiirriillddii¤¤ii,, bbuu ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee ssoo--nnuuççllaarr››nnaa ggöörree öö¤¤rreettmmeenn aaddaayy››nnaa ddöönnüütt vvee ddüüzzeellttmmee vveerriillddii¤¤ii,, öö¤¤rreettmmeenn aaddaayy››nn››nn ddüü--zzeellttmmeelleerrddeenn ssoonnrraa ddeerrssii tteekkrraarr hhaazz››rrllaayy››pp iiflfllleeddii¤¤ii öö¤¤rreettiimm tteekknnii¤¤ii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaann--ggiissiiddiirr??

A) Örnek olay B) Rol oynama C) Benzetim

D) Gösteri E) Mikro ö¤retim

CCeevvaapp:: EE

MMiikkrroo öö¤¤rreettiimmddee,,

I Dersin video kay›tlar›n›n izlenmesi

II. Dersin tekrar haz›rlan›p ifllenmesi

III. Ders plan›n›n haz›rlanmas›

IV. Dersin de¤erlendirilmesinin grup taraf›ndan yap›lmas›

V. Dersin ifllenmesi ve videoya kaydedilmesi

bbaassaammaakkllaarr›› hhaannggii ss››rraayyllaa uuyygguullaann››rr??

A) I, III, IV, II, V B) III, IV, V, I, II C) III, V, I, IV, II

D) IV, III, V, I, II E) IV, V, I, II, III

CCeevvaapp:: CC

EE⁄⁄‹‹TTSSEELL OOYYUUNN

Ö¤renilen bilgileri pekifltirmek ve bu bilgilerin rahat ve nefleli bir ortamda tekrar›n› sa¤lamakamac›yla kullan›l›r. Bu sayede s›n›f içi çal›flmalar monotonluktan kurtar›larak daha ilgi çekicihale getirilir.



� Ö¤retmenin ortam› de¤ifltirmesi ve nefleli hale getirmesi esast›r.

� Ö¤retmen ö¤rencilere dan›flma hizmeti verir, gerekirse hakem olur.

KPSS/2006

KPSS/2008

Mikro ö¤retim de dönüt elde etmek için illaki video kayd› kullanmak flart de¤il. Teypkayd› hatta yaz›l› kay›t dahi olabilir.



‹‹SSTTAASSYYOONN

Yar›m b›rak›lan bir ifli tamamlamak, önceden yap›lan iflleri ileri götürmek, etkinlik zenginli¤isa¤lamak ve bir ürün oraya ç›karmay› ö¤retmek için kullan›l›r.


S›n›f›n önünde üç ila befl masa aral›kl› biçimde yerlefltirilir. Her masa bir istasyondur. Yap›la-cak etkinli¤e göre istasyonlara isim verilir. Afifl haz›rlama, öykü , fliir , slogan vb.

Oluflturulan gruplar bu masalara geçerek belirlenen ifli yapmaya bafllar. Yaklafl›k 10 dakikasonra o masadaki ifli yar›m b›rakarak s›raya göre di¤er masaya geçerler ve orada yar›m b›-rak›lan ifle devam ederler. En sonunda her grup her masay› dolaflt›ktan sonra en son geldik-leri masadaki ifli tamamlarlar.

Ö¤renci merkezlidir.


- Ö¤rencilerin ö¤renme sürecine aktif olarakkat›lmalar›n› sa¤lar. ‹lgi ve güdülenmeyiart›r›r.- Bafllanm›fl bir ifle katk› getirmeyi ve yar›mkalan bir ifli bitirmeyi ö¤retir.- ‹fl birli¤i, ifl bölümü, paylaflma ve iletiflimbecerilerini gelifltirir.- Yarat›c›l›k ve üretkenlik becerisi gelifltirme-ye ortam haz›rlar.- Özel yeteneklerin gelifltirilmesini sa¤lar vekullan›lmas›na f›rsat verir.- Planl› ve düzenli çal›flma al›flkanl›¤› vekurallara uyma al›flkanl›¤› kazand›r›r.- Giriflimci olmay›, sosyal beceri kazanmay›ve çal›flmaktan zevk almay› sa¤lar.

- Planlamas› ve uygulamas› zaman al›r ve özel bir çaba gerektirir.- Her istasyonda tüm ö¤rencilerin etkin kat›-l›m›n› sa¤lamak güç olabilir.- Kalabal›k s›n›flarda uygulanmas› organi-zasyonu zorlaflt›rabilir.- S›n›f disiplini kolayca bozulabilir ve ama-c›ndan sapabilir.- Her konuda farkl› etkinliklerin haz›rlanmas›ve uygulanmas› mümkün olmayabilir.- Gürültü ve kargaflaya neden olabilir.

8855



AAflflaa¤¤››ddaa ss››rraallaannaann öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm vvee tteekknniikklleerriinniinn hhaannggiilleerrii uuyygguullaanndd››¤¤››nnddaa,, pprrooggrraamm--ddaa bbeelliirrttiilleenn kkaazzaann››mmllaarr››mm yyaann›› ss››rraa öö¤¤rreenncciilleerrddee ççeevvrreelleerriinnddee yyaaflflaannaannllaarraa kkaarrflfl›› dduuyyaarr--ll››ll››kk,, ttoopplluummddaa yyaaflflaannaann ssoorruunnllaarraa ççöözzüümm öönneerrmmee,, kkeennddiissiinniinn ddee bbiirr flfleeyylleerr üürreetteebbiilleeccee--¤¤iinnii hhiisssseettmmee vvee yyaapp››llmmaakkttaa oollaann bbiirr iiflflee kkaattkk›› ssaa¤¤llaammaa ggiibbii öözzeelllliikklleerriinn ggeelliiflflttiirriillmmee oollaa--ss››ll››¤¤›› ddaahhaa yyüükksseekk oolluurr??A) Örnek olay inceleme ve istasyonB) Müze e¤itimi ve tart›flmaC) Soru-yan›t ve büyük grup tart›flmas›D) Münazara ve panelE) Görüfl gelifltirme ve anlat›m

CCeevvaapp:: AA

Ö¤renci merkezli bir yöntemdir. Ö¤rencilerde ifl birli¤i, yarat›c›l›k, bafllanm›fl bir ifle katk› ge-tirme ya da ifli bitirme, kat›l›mdan keyif alma, kurallara uyma, iletiflim becerisi gelifltirme, özelyetenekleri ortaya ç›karma ve üretme özelliklerini gelifltirir. Çekingen ö¤rencilerin sürece ak-tif olarak kat›lmalar›n› sa¤lar.

ÖÖzzeelllliikklleerrii ss››rraallaannaann bbuu yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknniikk aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) ‹stasyon B) Rol oynamaC) Yarat›c› drama D) Kaynak kifliden yararlanmaE) Görüfl gelifltirme

CCeevvaapp:: AA

KKOONNUUfifiMMAA HHAALLKKAASSII

Empati, iletiflim, kendini ifade etme, farkl› görüfllere sayg› gösterme, duygularla düflünceleriay›rt etme becerilerini kazand›rmak amac›yla uygulan›r.


Ö¤rencilerin bir konu,durum,olay ya da öyküdeki bir kiflinin (kahraman›n) yerine kendilerinikoymas› durumudur. Ö¤renciler bir daire fleklinde oturarak kahraman›n ne düflündü¤ü, nehissetti¤i gibi konularda herkes s›rayla görüfllerini dile getirir.



� Dikkatli dinleme, grup içinde konuflma ve kendini ifade etme gibi becerileri gelifltirir.

� Empati kurma becerisini ve baflkalar›n›n görüfllerine sayg› duymay› gelifltirir.

� Duygular› ve düflünceleri ay›rt etmeyi ö¤retir.

SSOOKKRRAATT TTAARRTTIIfifiMMAASSII

Ö¤rencilerin eski bilgilerini kullanarak yeni bilgilere ulaflmas›n› sa¤lamay› amaçlayan bir tek-niktir.

KPSS/2008

KPSS/2009



UUyygguullaannmmaass››Yöntemin birinci aflamas›nda evet hay›r sorular›yla ö¤renci önceki ö¤renmelerinden flüpheeder hale getirilir. Ö¤retmen ö¤renciye meydan okuyarak sorularla onu s›k›flt›r›r. Ard›ndanö¤rencilerin yanl›fl bilgilerini fark etmelerine yard›mc› olur. (ironi oluflturma) ‹kinci aflamada ö¤renci yanl›fl›n› fark etmifltir ve önceden planlanm›fl sorularla do¤ru bilgi bul-durulur.BBiilliinnmmeessii GGeerreekkeennlleerr� Ö¤renci merkezlidir.� Bulufl yoluyla ö¤retim yaklafl›m›na temel oluflturur.� Elefltirel düflünme, tart›flma yeterlili¤i gibi becerilerin kazan›lmas›n› sa¤lar.� Ö¤renci bu teknikle ö¤renmeyi ö¤renir.� Çok iyi uygulanabilmesi için soru-cevap yönteminin bilinmesi gerekir.

SSOOKKRRAATT SSEEMM‹‹NNEERR‹‹

‹çeri¤i ö¤retmek, elefltirel düflünme ve tart›flma becerileri kazand›rmak esast›r.

Ö¤rencilere a¤›r bir metnin inceletilmesi esas›na dayan›r. Daha sonra ö¤rencilere düflünmebiçimlerini gelifltirici sorular sorulur. Sokrat semineri metindeki konunun ö¤retilmesini sa¤lar-ken elefltirel düflünme ve tart›flma becerilerini de gelifltirir.

AALLTTII AAYYAAKKKKAABBIILLII UUYYGGUULLAAMMAA

Uygulama becerisi ve analitik düflünme yetene¤i kazand›rmay› amaçlayan tekniktir.

Bu teknik bireyin olaylar› önyarg›ya kap›lmadan ele almas›n›, belirli bir davran›fl tarz›na tak›l-madan yeni uygulama biçimlerini ö¤renmesini sa¤lar.

Ö¤renci merkezlidir. Yarat›c›l›¤› gelifltirir.

Ayakkab›lar›n renklerine göre anlamlar› flöyledir:

LLaacciivveerrtt ((RReessmmii)) AAyyaakkkkaabb››:: Resmiyeti temsil eder. Rutin ifller mümkün oldu¤unca mükem-mel biçimde uygulan›r.

GGrrii ((SSppoorr)) AAyyaakkkkaabb››:: Gri renk net olamayan durumlar›, spor ayakkab› da resmi olmamay› verahatl›¤› simgeler. Bilgi toplarken rahat bir biçimde çok yönlü olmay› ve tarafs›z davranmay›gerektirir.

KKaahhvveerreennggii ((YYüürrüüyyüüflfl)) AAyyaakkkkaabb››ss››:: Karmafl›k durumlar› temsil eder. Pratikli¤i gerektirir. Uy-gulamaya dönük davran›fl ve esneklikten faydalan›larak sonuca var›l›r.

TTuurruunnccuu ((LLaassttiikk)) ÇÇiizzmmeelleerr:: Tehlike, aciliyet ve krizi ifade eder. Odaklanma ve öncelik olufl-turma duygusu en önemli özelli¤idir.

PPeemmbbee ((EEvv)) TTeerrlliikklleerrii:: ‹nsanc›ll›¤›, duyarl›l›¤› ve s›cakl›¤› temsil eder. Korumay›, ac›may›, in-sanlar›n duygu ve hassasiyetlerine karfl› duyarl› olmay› ça¤r›flt›r›r.

MMoorr ((BBiinniiccii)) ÇÇiizzmmeelleerrii:: Yetkiyi ifade eder. Kifli kendi yetene¤i ile de¤il otoriteden ald›¤› res-mi yetki ile hareket eder.

fiapka kafaya tak›ld›¤›ndan alt› flapka tekni¤i düflünme becerilerini, ayakkab› hare-kete geçmeyi simgeledi¤inden alt› ayakkab› tekni¤i uygulama becerilerini ö¤retir. Yi-ne De Bone’a ait olan alt› madalya tekni¤i ise madalya de¤er ifade etti¤i için de¤er-ler ö¤retiminde kullan›l›r.

8877



AALLTTII NNOOKKTTAA TTEEKKNN‹‹⁄⁄‹‹Bu uygulamada, oluflturulan gruplara üzerinde görüflecekleri bir konu verilmekte, ders kitab›,yard›mc› ders kitaplar›n›n ya da getirdikleri konuyla ilgili yay›nlar›n ve ön notlar›n konuyla il-gili saptamalarda onlara rehberlik edece¤i vurgulanmaktad›r. Tüm kat›l›mc›lar›n konuya yaklafl›rken ayn› renk üzerinde fikir üretmelerini sa¤lanmakta, herrenge iliflkin söylenenler ö¤retmen ya da grup sözcüsü taraf›ndan tahtaya yaz›lmakta, renk-lerin kar›flmamas› için ilgili yönerge sürekli an›msat›lmakta, tart›flman›n sonunda genel ola-rak tespitleri onlara tekrarlanmakta ve grup kararlar›na kat›lmayanlar›n da görüflleri dinlen-mektedir. Renkli noktalar ve renklerin tafl›d›klar› anlamlara gelince; BBeeyyaazz NNookkttaa, konuyla ilgili net bilgileri, herkes taraf›ndan kabul edilecek olan do¤ru ve taraf-s›z bilgiyi temsil etmektedir.SSaarr›› NNookkttaa, konuyla ilgili belirlenen olumlu de¤erleri, avantajlar› ve iyimser de¤erleri temsiletmektedir. SSiiyyaahh NNookkttaa, konuyla ilgili belirlenen olumsuz de¤erleri, dezavantajlar› ve kötümser de¤er-leri temsil etmektedir.KK››rrmm››zz›› NNookkttaa, konuyla ilgili hissetti¤i duygular›, kiflisel öngörülerini ve soyut yüklemelerinitemsil etmektedir.YYeeflfliill NNookkttaa, konuyla ilgili belirledi¤i yarat›c› görüflleri, yeni kurgu ve tasar›lar›n› ve üretken-li¤ini temsil etmektedir.MMaavvii NNookkttaa, konuyla ilgili grubun belirledi¤i sonuçlar›, grubun konuya serinkanl› bak›fl›n› vedenetim unsurlar›n› temsil etmektedir.

SSIINNIIFF DDIIfifiII ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM TTEEKKNN‹‹KKLLEERR‹‹

S›n›f d›fl› ö¤retim teknikleri, gezi gözlem, görüflme, ödev ve sergi olmak üzere befl bafll›ktaele al›nm›flt›r.

11.. GGEEZZ‹‹

S›n›ftaki konularla ilgili olarak yap›lan planl› ziyaretlerdir.

DDiikkkkaatt EEddiilleecceekk NNookkttaallaarr::- Ö¤renciye kazand›r›lacak davran›fllar ö¤rencilerle birlikte belirlenmelidir.- Gezi yap›lacak yer bu hedef davran›fllara göre önceden belirlenmelidir.- ‹zinler al›nmal›, gezi yap›lacak yerde sorulacak sorular önceden belirlenmelidir.- Ö¤rencilerle birlikte (hedefe ve belirlenen yere göre)gezi plan› haz›rlanmal›d›r.- Gezi plana göre yap›lmal›d›r.- Geziden sonra, yap›lan etkinlikler ve sonuçlar gezinin amaçlar› do¤rultusunda s›n›fta tar-

t›fl›lmal›d›r.


- Bir konu üzerinde çok yönlü düflünme f›r-sat› verir.- Görüfller sistematik bir flekilde ifade edil-mesini sa¤lar.- Görüfl birli¤i ve uzlaflma kültürünü kazan-d›r›r.- Bir karara ve sonuca ulaflmay› kolaylaflt›-r›r.- Yarat›c›l›¤› gelifltirir.

- Grup kararlar›n›n bazen amaçlanan konu-nun ana hatlar›ndan uzaklaflt›¤› görülebilir.- Baz› noktalarda görüfl üretilmesinde zor-luklar yaflanabilir.- Kaynak araflt›rmas› için zaman olamayabi-lir.- Psiko-motor etkinliklerde ve say›sal ders-lerde etkili olmaz.- Utangaç ve konuflma yetene¤i zay›f olanö¤renciler tart›flma d›fl›nda kalabilir.- Kalabal›k gruplarda ve s›n›flarda uygulan-mas› zordur.



22.. GGÖÖZZLLEEMM

Gerçek yaflamdaki olaylar›n, nesnelerin, insanlar›n, bir plan dâhilinde izlenmesi ile gerçekle-flen bir tekniktir. Gözlem tekni¤i ö¤rencilere inceleme olana¤› tan›mas›n›n yan› s›ra gözlemyap›lan konuyu kavramay› sa¤lar.

DDiikkkkaatt EEddiilleecceekk NNookkttaallaarr::- Sistematik olmal› ve bir format› (gözlem formu ve fifli) olmal›d›r. Gözleme bafllamadan

önce hedefler önceden belirlenmelidir. Ö¤rencilere gözlenecek durum ya da olay ile ilgi-li önceden bilgi verilmelidir.

- Farkl› ö¤renciler ayn› durum ya da olay› gözlemeli sonuçlar karfl›laflt›r›lmal›d›r. - Gözlemci gözlemi yaparken do¤al ortam› bozmamal›, böyle bir durum söz konusu olur-

sa gözlem gizli gerçeklefltirilmelidir.

Gözlem sonuçlar› vakit kaybetmeden kaydedilmelidir.

Tabiatta var olan bir fleyin kendi flartlar›nda incelenmesine “gözlem” denir. Tabiattaki bir olay,durum ya da varl›k araflt›rmac›n›n oluflturaca¤› flartlarda incelenirse bu “deney”dir.

33.. GGÖÖRRÜÜfifiMMEE

S›n›fta ifllenen konularla ilgili bilgileri genellikle uzmanlardan elde ederek ö¤renmeyi sa¤-lar.Bu teknik ö¤rencinin uzmanlarla d›flar›da görüflmesiyle gerçekleflece¤i gibi, s›n›fa uzmangetirerek de gerçekleflebilir. S›n›fa uzman getirilerek gerçekleflen görüflme tekni¤ine kaynakkifliden yararlanma ismi de verilir. Görüflme tekni¤inde amaçlar (hedefler) do¤rultusunda so-rulacak sorular önceden belirlenir ve bir zaman s›n›r› belirlenmelidir.

44.. ÖÖDDEEVV

Ödev, ö¤retmenler taraf›ndan çocuklar›n ders d›fl› zamanlarda haz›rlamalar› için verilen; ba-zen derse haz›rl›k ve ço¤u kez de derste ö¤renilenleri pekifltirme, tekrar, geniflletme ve ta-mamlamay› bazen de de¤erlendirmeyi amaçlayan çal›flmalard›r.

Yaz›l› olmakla beraber sözlü ev ödevleri de bulunabilece¤i gibi, bireysel olmakla beraber gruphalinde yap›lan ev ödevleri de bulunabilir. Ödevler kullan›m›na göre ba¤›ms›z ve grupla ça-l›flma al›flkanl›¤› kazand›rabilir. Grup ödevleri hem ba¤›ms›z hem de grupla çal›flma al›flkan-l›¤› kazand›r›r.

FFaayyddaallaarr››::- Ö¤rencilere ö¤rendiklerini pekifltirme ve çeflitli durumlara uygulama olana¤› sa¤lar. ‹flle-

nen konular› sa¤lamlaflt›r›r ve geniflletir.- Ö¤rencinin yarat›c›l›¤›n›, görev yapma bilincini, kendini kontrol etme duygusunu yani so-

rumluluk duygusunu gelifltirir.- Bireysel farklar› ve h›z› dikkate almay› sa¤lar (ö¤retimi ve ö¤renme h›z›n› bireysellefltirir).- Ö¤rencilerin bofl zamanlar›n› e¤itsel ve yararl› çal›flmalarla geçirmelerini sa¤lar (bofl za-

manlar›n de¤erlendirilmesi için ödev verilmez. E¤itsel amaçlarla verilir. Böylelikle bofl za-man verimli geçirilmifl olur. Bu amaç de¤il yarard›r).

- Ö¤renciye ba¤›ms›z çal›flma al›flkanl›¤› kazand›r›r.- Ö¤retmen aç›s›ndan derse iyi bir ö¤renci haz›rl›¤› sa¤lad›¤› gibi ,ayn› zamanda iyi bir ö¤-

renmeyi kontrol etme arac› olur. (Ödev yoluyla de¤erlendirme de yap›labilir.)

Ev ödevleri ceza amaçl› verilmez, e¤itsel amaçl› verilir. Bofl zamanlar› doldurmakiçin verilmez ancak ödev verilirken ö¤rencinin bofl zamanlar›n›n verimli geçirtilmeside düflünülmelidir.

8899



55.. SSEERRGG‹‹

Yaz›, fliir, heykel, resim gibi ürünlerin uygun flekilde yerlefltirilerek gözler önüne konulmas›,incelemeye sunulmas›d›r. Ö¤renciler, hem ürünleri haz›rlarken hem de ürünleri incelerkenö¤rene bilme f›rsat› bulurlar. Ö¤renicinin ö¤renme sürecindeki etkinliklerini paylaflma amac›y-la yap›l›r. Sergiler, grup bilincini ve grupla çal›flma al›flkanl›¤›n› gelifltirir. Motivasyonu artt›r›r.Ürün ve süreç de¤erlendirmeye olanak tan›r.

YYöönntteemmTTeekknniikk

AAlltt DDüüzzeeyy ÜÜsstt DDüüzzeeyy AAllaann GGeenneell ÖÖzzeelllliikk

Anlat›m Bilgi Biliflsel Dinleme

Soru-cevap KavramaUygulama, analiz, sen-

tez, de¤erlendirmeBiliflsel ‹fade etme

Tart›flma KavramaUygulama, analiz, sen-

tez, de¤erlendirmeBiliflsel/Duyuflsal

‹fade etme ve diyalog

Örnek olay Kavrama Analiz, de¤erlendirme Biliflsel/DuyuflsalSosyal davran›fl,

analiz

Problemçözme

UygulamaAnaliz, sentez,de¤erlendirme

Biliflsel/Duyuflsal Bilimsel düflünce

Proje UygulamaAnaliz, sentez,de¤erlendirme

Biliflsel/Duyuflsal ‹fl ve eser üretme

Gösteripyapt›rma

Uygulama Deviniflsel Beceri ö¤retimi

Gözlemgezisi

UygulamaAnaliz, sentez,de¤erlendirme


Deney UygulamaAnaliz, sentez,de¤erlendirme


Bireyselçal›flma

BilgiKavrama, uygulama,

analiz, sentezBiliflsel Bireysel ö¤renme

Programl›ö¤retim

Bilgi Kavrama Biliflsel Bireysel ö¤renme

Rol oynama UygulamaAnaliz, sentez,de¤erlendirme

Biliflsel/DuyuflsalSosyal davran›fl

ö¤retimi

Benzetim Uygulama Deviniflsel Beceri ö¤retimi

Alt› flapkal›düflünce

KavramaAnaliz, sentez,de¤erlendirme

Biliflsel/Duyuflsal Düflünce ö¤retimi

Beyin f›rt›nas› KavramaAnaliz, sentez,de¤erlendirme

Biliflsel/Duyuflsal Yarat›c› düflünce

Mikro ö¤retim UygulamaAnaliz, sentez,de¤erlendirme

BiliflselÖ¤retmenyetifltirme



AKT‹F Ö⁄RENME

VE TEKN‹KLER‹

AAkkttiiff öö¤¤rreennmmee iillee iillggiillii iillkk kkeezz 22000088 yy››ll››nnddaa ssoorruu ggeellmmiiflflttiirr..

Aktif ö¤renme teknikleri ad› alt›nda verilen pek çok teknik yer almaktad›r. Bu teknik-

ler düflük bir olas›l›kla hem direkt sorulabilir, hem de di¤er tekniklerin soruldu¤u so-

rularda çeldirici olarak yer alabilir. Bu yüzden aktif ö¤renme tekniklerinin de bilinme-

sinde fayda vard›r. Yaln›z bu teknikler çok detayl› irdelenmemeli, amaçlar› ve uygula-

n›fllar› genel hatlar›yla bilinmelidir.

BÖLÜM 8



Bölüm 8 / Aktif Ö¤renme ve Teknikleri

AAKKTT‹‹FF ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE NNEEDD‹‹RR??Aktif ö¤renme; ö¤rencinin kendi ö¤renmesinin yönetim ve sorumlulu¤unu üzerine ald›¤›, zi-hinsel yeteneklerini kullanmaya zorland›¤› bir ö¤renme biçimi olarak tan›mlanabilir.

Aktif ö¤renme bireyin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerini dikkate alan, bireye çoklu ö¤renme ve de-¤erlendirme f›rsatlar› sunan bir yaklafl›md›r.

K›sacas› aktif ö¤renme ö¤rencilere ö¤renme deneyimleri kazanmalar› için f›rsat sa¤lar.

RRuullmmaannRulman yöntemi, aktif ö¤renme yaklafl›m› içinde kabul edilir. Uygulaman›n iç içe oluflturulmufl dönen çemberlerden oluflmas›rulmana benzedi¤inden bu ad› almaktad›r. Uygulamas›nda bütün s›n›f iç içe iki çember oluflturulacak flekildedüzenlenir. Sandalyelerde oturulan d›fl çemberde yer alanlar içe,iç çemberde yer alanlar d›fla bakacak flekilde otururlar. Ö¤retmen taraf›ndan verilen bir konu veya anlat›lan bir senaryo-dan sonra karfl›l›kl› gelen iç ve d›fl çember ö¤rencileri birbirlerinedüflünce ve çözümlerini anlat›rlar. Belirlenen süre doldu¤unda d›flçemberdeki ö¤renciler sandalyelerinden kalkarak bir yandakisandalyeye otururlar. Karfl›s›na yeni bir arkadafl› gelen ö¤renciler yine düflünce ve çözümlerini paylafl›rlar. Bu uygulama 3 - 4 kere tekrarlanabilir. Böylece ö¤renciler farkl› kiflilerin de¤iflik düflünceleri-ni ve çözümlerini ö¤renerek zengin bir bak›fl aç›s› kazanabilirler.

KKööflfleelleennmmee

Ö¤rencilere yöneltilen bir soru veya sorun karfl›s›nda çok k›sa alternatifler al›n›r. Daha sonraher bir alternatif için bir köfle(masa) oluflturulur. Ayn› alternatifi savunan ö¤renciler köfleyetoplan›r ve kendi içlerinde konuyu tart›fl›rlar. Düflüncelerini ve gerekçelerini savunan bir raporhaz›rlarlar. Her gruptan bir temsilci ç›karak grubun tezini s›n›fa aç›klar.

KKaarrttooppuu ((PPiirraammiitt))

Kartopu, önce bireysel sonra iki kiflilik gruplar ard›ndançiftlerin oluflturdu¤u dörtlü gruplar, dörtlülerin birlefli-minden oluflan sekizli gruplar fleklinde kademeli olarakilerleyen ve finalde herkesin karfl›s›nda sunum yap›lanbir tart›flma tekni¤idir.

Bu aktif ö¤renme tekni¤inin uygulan›fl› görüfl gelifltirmeye benzemektedir. Görüfl ge-lifltirmede, köflelenmeden farkl› olarak ö¤renciler kendi fikirlerini de¤ifltirebilmekte-dir.

BBeeyyiinn EEsseerrii // ÜÜrrüünnüü

Ö¤rencilerin bireysel ve grup olarak görüfl gelifltirebilmelerini teflvik etmek için kullan›lan; be-yin f›rt›nas›na benzer bir tekniktir.

Bir konu ya da problem belirlendikten sonra s›n›ftaki ö¤renciler 6 – 7 kiflilik gruplara ayr›l›r veher ö¤renciye bir konunun, farkl› yönleriyle ilgili 3 kart verilir.

Ö¤renciler bu kartlara konuyla ilgili düflüncelerini yazar ve kartlar›n› masalar›n›n üzerine ko-yarlar. Ard›ndan her ö¤renci s›rayla kart çeker ve o kart› sesli bir flekilde okur. Daha sonrakart›n› herkesin görece¤i biçimde masas›na koyar. Benzer fikirler gruplan›r. Tüm gruplar gö-rüflleri okuduktan sonra, görüfller s›n›fla paylafl›l›r ve tahtaya yaz›l›r.

TTeekknnii¤¤iinn eettkkiillii oollaarraakk kkuullllaann››llaabbiillmmeessii iiççiinn;;� Ö¤rencilerin bu tekni¤i kullanmadan önce konu ile ilgili ön bilgilere sahip olmas› gerekir.� Tekni¤in amac› belirtilmeli ve teknik baflka örnekler üzerinde ö¤retilmelidir.� Ö¤rencilerin görüfllerini s›k›lmadan belirtebilmeleri için rahat bir s›n›f ortam› oluflturulma-

l›d›r.� Görüfller asla elefltirilmemelidir.

FFiikkiirr TTaarraammaass››

Tart›flma teknikleri aras›nda yer alan fikir taramas›nda, belli bir konuda dört – dokuz kiflilikgruplar oluflturularak grup üyeleri aras›nda bir fikir taramas› yap›l›r.

Fikir taramas›, ö¤rencilerin herhangi bir konuyla ilgili görüfllerini özgürce söylemesiyle ger-çekleflir. Bu konunun beyin f›rt›nas›nda oldu¤u gibi sorunsal bir konu olmas›na gerek yoktur.

GGüüçç AAllaann›› AAnnaalliizzii

Güç alan› analizi, mühendislik alan› ile ilgili bir kavram olarak literatürde karfl›lafl›l›r. Z›t ku-tuplar aras›ndaki fark›n belirlenmesi esas›na dayan›r.

Uygulama s›ras›nda ö¤rencilerin bir probleme iliflkin engelleyici ve destekleyici gördüklerinoktalar› bulmas› gerekir. Daha sonra ö¤renciler, bu iki gücün belirlenmesini ve bu iki aksiyöndeki faktörlerin önceli¤i hakk›nda fikir birli¤i sa¤lar.

Güç alan› analizi, istenen de¤ifliklik için ö¤rencileri tüm faktörleri bir arada düflünmeye zorlar.Yarat›c› çözümlerin üretilmesi desteklenir.

Örne¤in bir program›n yenilenmesi söz konusu olsun. Güç alan› analizi kullan›larak bu yeni-leme süreciyle ilgili afla¤›daki tabloda yer alan destekleyici ve engelleyici unsurlar belirlenir.

Bu unsurlar birlikte de¤erlendirilerek uygulaman›n gerçeklefltirilmesine ya da vazgeçilmesinekarar verilir.

DDeesstteekklleeyyeenn ((SSüürrüüccüü)) GGüüçç EEnnggeelllleeyyeenn ((ÖÖnnlleeyyiiccii)) GGüüçç

- Bilimsel ve Teknolojik Geliflme

- Ö¤retim Yöntemlerindeki Geliflme

- Ö¤renci ve Veli Beklentileri Program De-¤iflikli¤i

- Maliyet Yüksekli¤i - Zaman Yetersizli¤i - ‹steksizlik - F›rsat ve ‹mkan eflitsizli¤i

9933

Aktif Ö¤renme ve Teknikleri / Bölüm 8


SSiizz OOllssaayydd››nn››zz NNee YYaappaarrdd››nn››zz??

Ö¤rencilerin günlük hayatta karfl›laflabilecekleri durumlar kartlara yaz›larak haz›rlan›r. Bukartlarda olayla ilgili soru veya sorular haz›rlan›r ve ifadelerin sonuna “Siz olsayd›n›z ne ya-pard›n›z?” sorular› yaz›l›r. Sonras›nda kartlar›n hepsine numara verilerek ö¤rencilerden bukartlardan bir tanesini seçmeleri beklenir ve ö¤renci seçmifl oldu¤u karttaki sorular› cevap-land›r›r. En son olarak da ö¤renci seçmifl oldu¤u karttaki soruyu cevaplad›ktan sonra di¤erö¤rencilerin de aç›klanan duruma iliflkin görüflleri al›narak küçük bir tart›flma yap›l›r.

KKaavvrraamm KKoonnttrroollüü

S›n›fta ö¤renilen kavram, ilke, genelleme, kural ve kuramlar›n ö¤renilip ö¤renilmedi¤ini kon-trol etmek için kullan›lan bir kart oyunudur. Bu oyun sürecinde kartlardan bir grubuna tan›m-lar ve aç›klamalar yaz›larak numaralar verilir. Di¤er kartlarda ise kavram, ilke, kural ve kuramvard›r. Sonras›nda ö¤rencilere kartlar da¤›t›larak kartlar numara s›ras›na göre buna karfl›l›kgelen kavram veya özellikler aras›nda uygun efllefltirmeler yap›larak bu ifllem kartlar bitince-ye kadar devam eder. Sonuç olarak derste ö¤renilen tüm kavramlar tekrar edilmifl ve ö¤ren-cilerin konuya iliflkin olan eksiklikleri tamamlanm›fl olur.

SSoorruu TTuurruu

Soru turu bir konunun netleflmesinde ve gözden geçirilmesinde kullan›labilir. Ö¤renciler yaz-ma, anahtar kavram ve soru ç›karma, aç›klama yapma, de¤erlendirme gibi üst düzey ifllerekat›lma f›rsat› bulurlar. Bununla birlikte s›n›f›n ö¤renme düzeyi hakk›nda da fikir verir. Soruturu uygulamas›nda s›ras›yla flu aflamalar izlenir:

11.. Ö¤rencilerden bofl kâ¤›tlara konuyla ilgili sorular› ya da ilgilendikleri kavramlar› yazmala-r› istenir.(Üst düzey soru sorma becerilerini kazanmalar› için örneklerle yard›mc› olunma-l›d›r.)

22.. Her ö¤renci kâ¤›d›n› sol taraf›ndaki arkadafl›na iletir.

33.. Ö¤rencilerin kendilerine gelen soru ya da kavramla ilgili düflüncelerini ka¤›da yazmalar›istenir.(Gereksinim duyanlara kaynaklara bakmalar› söylenir. Ne yapaca¤›n› düflünecekkadar zaman verilmesi istenir.)

44.. Ö¤rencilerin kâ¤›tlar› tekrar solundaki arkadafllar›na vermeleri istenir.

55.. Ö¤rencilerin soruyu okumalar› ve önceki arkadafllar›n›n yazd›klar›n› inceleyip kendi dü-flüncelerini eklemeleri istenir.

66.. Tur tamamlanana kadar ifllem sürer.

77.. Sorular ve yan›tlar s›n›f ortam›nda tart›fl›l›r.

88.. S›n›f kalabal›k ise ilk alt› ifllem gruplar›n kendi içinde gerçeklefltirilir.

SSeennddiikkaa ((SSyynniiddiiccee MMeetthhoodd))

4 - 6 kiflilik ö¤renci gruplar›n›n bilgiyi aramas› ve buldu¤u bilgiyi organize etmesiyle, gruplaçal›flma, karar verme ve sunum becerilerini gelifltirir.



KKaavvrraammssaall KKaarriikkaattüürr

Biri biçimsel aç›dan do¤ru kabul edilen düflünce biçimini, di¤erleri ise bilimsel olarak do¤ruolmayanlar› ifade eden konuflma balonlu karikatürlerin tart›flmaya aç›lmas›yla görüflleri ge-rekçelendirmeyi ö¤retir ve yarat›c›l›¤› gelifltirir.

NNeessii VVaarr??

Oyun s›n›ftaki ö¤rencilerden birinin d›flar› ç›kar›lmas› ile bafllar. S›n›ftaki ö¤renciler aralar›n-da olay ya da kavram› belirlerler. Hangi ipuçlar›n› vereceklerini kararlaflt›r›rlar.

D›flar›daki ö¤renci s›n›fa ça¤r›l›r. D›flar›dan gelen ö¤renci de¤iflik ö¤rencilere “Nesi var?” so-rusunu yöneltir. Ö¤renciler ipuçlar›n› verirler. ‹puçlar› say›s› ve tahminde bulunma hakk›n› ö¤-renciler belirler.

Bu oyun ö¤rencilere bildiklerini e¤lenceli bir flekilde gözden geçirme f›rsat› verir.

MMeekkttuupp YYaa ddaa TTeellggrraaff

Bu uygulamada s›n›f 6 veya 8 kiflilik gruplara ayr›l›r ve bugruplar da kendi aralar›nda ikiye ayr›l›r.

Gruplardan biri tart›flmal› olan konunun seçmifl oldu¤u biryönünü di¤er gruba telgraf veya mektup olarak yazar, belir-lenen süre içerisinde grubun cevab› okumas› beklenir veokunan aç›klama grup taraf›ndan tart›fl›larak tart›flma özet-lenir.

TToommbbaallaa

Tombala uygulamas›nda flu aflamalar izlenir:

1. Konunun temel kavram veya düflünceleri maddeler ha-linde ç›kar›l›r.

2. Bu maddeler tombala kartlar›na da¤›n›k olarak yaz›l›rveya baz› kutular bofl b›rak›l›r.

3. Haz›rlanan kartlar ö¤rencilere da¤›t›l›r.

4. Ö¤retmen konuyu anlat›rken bu maddelerden biri ge-çerse tombala kart›nda o maddenin üzerinin kapat›lma-s› istenir.

5. Yatay, dikey ya da çapraz çizgilerde yan yana üç kutu kapatan ö¤renciler tombala yap-m›fl olurlar.

Ayn› orijinal tombala oyununda oldu¤u gibi ilk s›ray› dolduranlar birinci çinko, ikinci s›ray› dol-duranlar ikinci çinko ve üçüncü s›ray› dolduranlar da tombala yapm›fl olurlar.

9955



PPaazzaarr YYeerrii

Pazar yeri, ayn› s›n›ftaki ö¤rencilerin birbirini tan›-mas›, birbirleriyle görüfllerini paylaflmas› ve soru-na iliflkin çözümlerini karfl›laflt›rmalar› amac›ylakullan›l›r. Ö¤rencilerden, onlara da¤›t›lan küçükka¤›t parçalar›na bir soruna iliflkin kendi çözümü,ilgili konuya iliflkin bir de¤eri, kendi deneyimlerini,kafas›na tak›lan bir soruyu, görüflü veya bildikleriolgular› yazmalar› istenir. Daha sonra her bir ö¤-rencinin bu yazd›klar›n› yakalar›na takmalar› ve s›-n›fta dolaflmalar› istenir.

Ö¤renciler birbirlerinin yakalar›ndakini okuyarak s›n›fta dolafl›rken arkadafl›n›n ka¤›d› ile ilgi-li sorular› o arkadafla sormalar›, be¤endikleri ka¤›tlar› karfl›l›kl› de¤iflmeleri sa¤lan›r. Dahasonra ka¤›tlar› de¤ifltirilenlerin neden de¤ifltirdiklerini s›n›fa aç›klamalar›yla bu aktif ö¤renmetekni¤i tamamlanm›fl olur.

KKeessee KKaa¤¤››dd››

Ö¤rencilere birer kese ka¤›d› da¤›t›larak bafllanan bu teknikte,ifllene-cek olan konunun önemli bilgi ve kavramlar› ç›kar›l›r ve ö¤renciler içinbunlar tahtaya listelenir.

Ö¤renciler bu kavram ve bilgilerle ilgili bildiklerini ellerindeki kese ka-¤›d›n›n üzerine yazarlar. Bildikleri ya da hat›rlad›klar› bir nokta yoksakese ka¤›d›na yaz› yazmazlar. Daha sonra ikiflerli, üçerli ya da dörder-li grup olufltururlar ve ayn› gruba düflen ö¤renciler yazd›klar›n› birbir-leriyle paylafl›rlar.

Daha sonra ö¤retmen ö¤rencilere küçük kartlar ya da ka¤›tlar da¤›t›r,ö¤renciler bu kartlara (ya da ka¤›tlara) grup çal›flmas› sonras› ö¤ren-dikleri yeni bilgi ve kavramlar› yaz›p kendi kese ka¤›d›n›n içine atar.Ard›ndan küçük gruplar kese ka¤›d›n›n içine yaz›lanlar› tart›fl›r.

Böylelikle grup çal›flmas›ndan önceki bilgilerle yani kese ka¤›d›n›n üzerine yaz›lanlarla grupçal›flmas› sonras› bilgiler yani kese ka¤›d›n›n içindeki bilgiler iliflkilendirilmifl olur.

MMaahhkkeemmee

1. Dava (tart›flma) konusu belirlenir.

2. ‹ki taraf›n avukatlar›, araflt›rmac›lar›, tan›klar›,hakim ve katip belirlenir ve geriye kalanlar›njüri üyesi olmas› önerilir.

3. Bütün ö¤rencilere konu ile ilgili araflt›rma yap-ma ve malzeme toplama, gruplar›n avukat, ta-n›k, jüri üyesi, araflt›rmac› rolündeki üyelerininbir araya gelerek bulduklar›n› tart›flmalar› ve haz›rl›k yapmalar› sa¤lan›r.



4. Mahkeme bafllat›l›r.

5. Avukatlar savunma yaparlar.

6. Tan›klar kan›tlar›n› mahkemeye sunarlar. Avukatlara sorular sorulur ve yap›lan aç›klama-lar›n kendi savlar›n› destekleyen yönlerini ortaya ç›karmalar› istenir.

7. Hakim olarak belirlenen ö¤renci ya da ö¤retmen, yanl›fllar› ve eksiklikleri belirler.

8. Geriye kalanlardan oluflan jüri üyeleri kimin hakl› oldu¤una karar verir.

ÖÖ¤¤rreennmmee GGaalleerriissii

Ö¤renciler 2-4 kiflilik gruplara ayr›l›r. Gruplar ö¤renmelerini gözden geçirir ve listeler. Listelerduvarlara as›l›r. Ö¤renciler listeleri gezer ve kendilerinin de ö¤rendi¤i fakat listelerine yazma-y› unuttuklar› maddelere iflaret koyar.

Hangi ö¤renmenin kaç kifli taraf›ndan ö¤renilebildi¤ini de¤erlendirmeye yarayan bir tekniktir.

OOttoobbüüss

Özellikle matematik ve hayat bilgisi gibi derslerdekullan›m› uygundur. Bilgilerin paylafl›lmas›n›, pekiflti-rilmesini ve de¤erlendirilmesini sa¤lar. Örnek bir oto-büs oyununun aflamalar› flunlard›r:

1. S›n›f, ideali 10 kifli olmak üzere iki gruba bölünür.

2. Her gruba rol da¤›l›m› yapmalar› için süre verilir.

3. Duraklar› hesaplamalar›, indi bindilere dikkat etmeleri istenir.

4. Uygulama s›ras›nda otobüste uyulmas› gereken kurallar ifllenir. Bunun yan›nda indi bin-dilerle ö¤rencilerin zihninden h›zl› toplama ve ç›karma yapmalar› sa¤lan›r.

5. Bu uygulama ile birlikte disiplinler aras› bir etkinlik sa¤lanarak bütüncül bir ö¤renme - ö¤-retme süreci sa¤lanabilir. Etkinli¤in oyun yönüyle beden e¤itimi dersi, matematiksel ifl-lemler olan bölüm sayesinde matematik dersi ve sosyal yönü ile hayat bilgisi derslerineyönelik kazan›mlar elde edilebilir.

AAtt NNaall››

At nal› uygulamas› normal veya grupla ifllenen dersler için alterna-tif ve rahat bir s›n›f düzenleme yoludur.

Ö¤renciler, ö¤retmen karfl›s›nda s›ralanm›fl seriler halinde otur-maktansa flekildeki gibi s›ra düzeninin at nal› format›nda oldu¤u,yüz yüze ve aç›k bir ortamda otururlar. At nal› oturma format›, dersbafl›nda problem durumlar›n›n verildi¤i, ard›ndan ö¤retmenin grup-lar aras›nda dolaflt›¤›, dinledi¤i, soru sordu¤u veya cevaplad›¤› birdüzeni ifade eder.

9977



AArrkkaass›› YYaarr››nn

Arkas› yar›n tekni¤inde ö¤retmen bir hikaye okurken, okuturken veya bir film izletirken dahaönceden belirledi¤i bir noktada hikayeyi durdurur. Daha sonra ö¤rencilerden hikayenin veyafilmin devam›nda neler olabilece¤ine dair tahminlerini al›r. Ö¤renci görüflleri veya tahminleritahtaya yaz›labilir. Görüfller al›nd›ktan sonra hikaye veya film devam ettirilir ve ö¤renci tah-minleri ile karfl›laflt›r›l›r. Böylece ö¤rencilerin yarat›c›l›¤› gelifltirilmeye çal›fl›l›r.

ÖÖyykküü OOlluuflflttuurrmmaa

Bu teknik herhangi bir konu çerçevesinde gruplar halindeki ö¤rencilerin bir araya gelip; girifl,geliflme ve sonuç bölümlerini oluflturarak yaz›l› çal›flmalar yapmas›yla gerçekleflen bir tek-niktir.1. Ö¤renciler 3 - 5 kiflilik gruplara ayr›l›r.2. Ö¤rencilere öykünün bir k›sm› okunarak yar›m b›rak›l›r ve ö¤rencilerden yar›m b›rak›lan

öykünün kalan k›sm›n›n verilen süre (15 - 20 dk) içerisinde tamamlanmas› istenir.3. Oluflturulan öyküler her gruptan bire kifli taraf›ndan okunur ve di¤er ö¤rencilerden öykü-

ler üzerine de¤erlendirmeleri al›n›r.

Son olarak da oluflturulan öyküler, konunun daha iyi anlafl›lmas› için do¤açlama (drama) tek-niklerinden faydalan›larak ö¤renciler taraf›ndan görsellefltirilebilir.

BBuurraaddaa HHeerrkkeess ÖÖ¤¤rreettmmeenn

Temeli iflbirlikçi ö¤renme modeline dayan›r. Ö¤renci hem ö¤renir, hem ö¤retir. Ö¤retmen yön-lendirir.

BBeenn KKiimmiimm

Farkl› amaçlar için kullan›labilecek e¤itici bir oyundur. Seçilen bir kifli, bir hayvan ya da tarih-sel bir karakter rolünde söylenen üç özellikten sonra gruba “ben kimim?” sorusu yöneltilir.

BBeenn NNeeyyiimm

Farkl› amaçlar için kullan›labilecek e¤itici bir oyundur. Seçilen bir cans›z nesne rolünde söy-lenen üç özellikten sonra gruba “ben neyim?” sorusu yöneltilir.

ÖÖyykküü TTaammaammllaammaa

Bafl›, sonu ya da ortas›ndan bir bölümü verilen öykünün ö¤renciler taraf›ndan sözel,yaz›l› yada görsel olarak tamamlanmas› istenir.

GGrruupp RReessmmii

Konu ya da tema sonunda gerçeklefltirilebilecek grup dinami¤ine dönük bir çal›flmad›r. Grupüyeleri çember biçiminde yan yana otururlar. Ö¤retmenin verdi¤i yönergeye uygun olarakgrubun her üyesi bir figür çizer ya da ekleme yapar.

GGrruupp fifiiiiirrii

Konu ya da tema sonunda gerçeklefltirilebilecek grup dinami¤ine dönük bir çal›flmad›r. Grupüyeleri çember biçiminde yan yana otururlar. Ö¤retmenin verdi¤i yönergeye uygun olarakgrubun her üyesi fliire bir dize yazar. Son aflamada ö¤retmen fliiri yüksek sesle okur. Beyinf›rt›nas› yöntemi ile fliire bir bafll›k bulunur.

DDüüflflüünn -- TTaarrtt››flfl -- PPaayyllaaflfl

Verilen yönergeye uygun olarak ö¤renci ilk aflamada kendisi düflünür. Sonra s›ra arkadafl› iledüflüncelerini paylaflarak beraber yeni bir görüfl gelifltirirler. Son aflamada görüfllerini tüm s›-n›f arkadafllar› ile paylafl›rlar.



DDüüflflüünn -- TTaarrtt››flfl -- YYaazz

Verilen yönergeye uygun olarak ö¤renci ilk aflamada kendisi düflünür. Sonra s›ra arkadafl› iledüflüncelerini paylaflarak beraber yeni bir görüfl gelifltirirler. Son aflamada ulaflt›klar› görüfl-lerini beraber ya da yaln›z olarak yazarlar.

BBiilliinneenn fifiaarrkk››yyaa YYeennii SSöözz YYaazzmmaa

Belirlenen bir konuda sözlerini bildikleri bir flark›n›n sözlerini de¤ifltirmeleri istenir.

DDiiyyaalloogg TTaammaammllaammaa

Belli bir resim ya da metinde bofl b›rak›lan diyalog cümlelerinin tamamlanmas›d›r.

RReennkk KKaarrttllaarr››

Ö¤rencilere k›rm›z› yeflil kartlar da¤›t›l›r. Ortada yap›lan bir sunu, do¤açlama ya da düz bilgiaktar›m› s›ras›nda kat›ld›klar› tutum ve davran›fllar için yeflil, kat›lmad›klar› için k›rm›z› kartgösterirler.

KKaarrtt OOyyuunnllaarr›› // KKaarrtt EEflfllleeflflttiirrmmee

Olgu, olay ya da kavramlar›n hat›rlanmas›n› kolaylaflt›rmak için kullan›l›r. Grupla ya da birey-sel çal›fl›labilir. Birbiri ile ilgili kartlar› efllefltirmeleri istenir.

Kartlar genellikle flu flekillerde haz›rlan›r:

• Kart›n bir yüzünde K harfi arka yüzünde k›fl resmi olabilir.

• Bir yüzüne bir sözcük yaz›l›r. Arka yüzünde tan›m› yap›l›r.

• Kart›n bir yüzüne tarih, di¤er yüzüne olay›n geçti¤i yer belirtilir.

• Bir karta soru, di¤erine yan›t› yaz›labilir.

• Bir karta hayvan resmi, di¤erine yuvas›n›n resmi, bir di¤erine besinin resmi konulabilir.

FFllaaflfl KKaarrtt

Konu girifllerinde ö¤retmen konuyu ana hatlar› ile özetleyen kartlar (karton, ambalaj ka¤›d› )haz›rlayarak derse bu kartlara dikkat çekerek girifl yapabilir. Resim, yaz›, kolajlar , sürpriz ke-seleri, görev zarflar› ile bu kartlar renkli, e¤lenceli bir hale getirilebilir.

SSoorruu TTuurruu

Ö¤renci seçti¤i bir arkadafl›na kendi haz›rlad›¤› bir soruyu sorar. Arkadafl› önce bu soruyu ce-vaplar, sonra kendi haz›rlad›¤› bir baflka soruya istedi¤i bir arkadafl›na yöneltir.

RRüüyyaa TTeekknnii¤¤ii // RRüüyyaa KKaayydd››

Konu ile ilgili bir karakterin rüya ya da kabusunun canland›r›lmas›, resimlendirilmesi ya da ya-z›lmas› esas›na dayan›r.

YYaarraatt››cc›› YYaazzmmaa

Ö¤rencilerden konuyla ilgili bir sözcük söylemeleri istenir. Sözcükler yaz› tahtas›na yaz›l›r.Sadece bu sözcükleri kullanarak fliir, öykü ya da slogan yazmalar› istenir.

ZZiihhiinnddee CCaannllaanndd››rrmmaa

Ö¤rencilerden ö¤rendiklerini gözlerinin önüne getirmeleri istenir. Bu yönerge eflli¤inde ö¤ret-menin verdi¤i konuyu da gözlerinin önünde canland›rabilirler. Ailemiz konusunda “gözlerinizikapat›p ailenizle geçirdi¤iniz en güzel günü düflünün” denilebilir.

9999



KK››rrmm››zz›› KKoollttuukk

Ö¤rencilerden ifllenen konuda ilgili kifliyi sorgulamalar› ve yanl›fl›n› söylemeleri istenir. Örne-¤in yalanc› çoban hikayesindeki çoban›n sorgulanmas›.

HHeeyykkeell ÇÇaall››flflmmaallaarr››

Verilen kavram ya da yönergeye uygun herhangi bir heykel formunda donulur. Ö¤retmen ö¤-renciye omzuna dokunarak konuya uygun baz› sorular sorabilir. Örne¤in: Nerdesin? Ad›n ne?Neden yap›lm›fls›n? Seni kim yapm›fl? Ne olmas›n› isterdin?

DDoonnuukk ‹‹mmggee

Verilen bir foto¤raf ya da resimdeki nesne ya da kiflilerin, heykel formunda donularak canlan-d›r›lmas›d›r. Ö¤retmen ö¤renciye omzuna dokunarak konuya uygun baz› sorular sorabilir. Ör-ne¤in: Ne düflünüyorsun? Ne hissediyorsun? Tek kelime söyle! Nesin? Kimsin?

AAyynnaa ÇÇaall››flflmmaallaarr››

Efllerin karfl›l›kl› olarak aynaya bakar gibi birbirini taklit etmesidir. S›rayla yönlendirici olabile-cekleri gibi ayn› anda birbirlerine uygun davranmalar› istenebilir. Oturduklar› yerden yap›labi-lece¤i gibi mekan uygunsa müzik eflli¤inde hareket serbest b›rak›larak da yap›labilir.

SSeessssiizz CCaannllaanndd››rrmmaa

Verilen bir konu, kavram, film ad› ve benzerini sadece beden dilini kullanarak canland›rmayöntemidir.

SSeessssiizz SSiinneemmaa

Sessiz canland›rmaya benzer. Ancak daha simgesel bir anlat›m söz konusudur. Amaç sade-ce canland›r›lan kitap ya da film ad›n›n grup arkadafllar› taraf›ndan bilinmesini sa¤lamakt›r.

SSllooggaann OOlluuflflttuurrmmaa

Ö¤rencilerden bireysel ya da grupla ö¤renilen konuya dönük etkileyici bir cümle oluflturma-lar› istenir. Sloganda konunun ana düflüncelerinin geçmesi gerekti¤i fark ettirilir. Ö¤retmenfarkl› konularda örnek sloganlar› söylemeli, tahtaya yazmal›d›r.

RReekkllaamm HHaazz››rrllaammaa

Ö¤rencilerden ifllenen konuya iliflkin televizyonda ya da gazetede yer alacak tan›t›c› bir rek-lam tasar›s› haz›rlamalar› istenir. Örne¤in aç›lacak yeni sebze müzesinin tan›t›m reklamlar›-n› haz›rlamalar› istenir.

RReessiimm YYaappmmaa

Ö¤rencilerden konuya, fliire, kavrama uygun resim yapmalar› istenir.

fifiiiiirr // ÖÖyykküü YYaazzmmaa

Ö¤rencilerden ifllenen konunun önemli noktalar›n› yans›tan bir fliir ya da öykü yazmalar› is-tenir.

RReessiimm // FFoottoo¤¤rraaff YYoorruummllaammaa

Ö¤rencilerden verilen resim ya da foto¤rafla ilgili görüfllerini aç›klamalar› istenir.



SS››ccaakk -- SSoo¤¤uukk OOyyuunnuu

Ö¤rencinin do¤ru yere, kartona ya da yaz›ya gitti¤inde s›cak, yanl›fla gitti¤inde so¤uk denile-rek do¤ru cevaba ulaflmas›n›n sa¤land›¤› ifllevsel bir oyundur.

HHaazziinneeyyii BBuull

Konunun ya da konu ile ilgili problemlerin çözümünün parçalanmas›, s›n›f›n çeflitli yerlerinesaklanmas›, belli yönerge ve krokilerden hareketle ö¤rencilerin yan›tlara ulaflmas› fleklindegerçeklefltirilen e¤lenceli ve yaflant›ya dayal› bir tekniktir.

BBiillggii KKaarrttllaarr››

Ö¤rencilere baz› konularla ilgili sorular›n yaz›l› oldu¤u kartlar da¤›t›l›r. Ö¤renciler bu sorular›yan›tlarlar. Bu kartlar ilgili panolara as›l›r.

Bu derste ……………………………… keflfettim.

Bu derste ……………………………….. benim için çok zordu.

Bu derste ö¤rendi¤im ………………………………………. beni çok etkiledi.

HH››zzll›› TTuurr TTeekknnii¤¤ii

Aktif ö¤renme yöntemlerinden H›zl› tur tekni¤i uygulanmas› çok kolay olan bir tekniktir.

Ö¤rencilere h›zl› bir biçimde sorular sorulup uygulanan,cevap vermeyen ö¤rencinin ”geçiniz”diyerek cevap hakk›n› bir baflka arkadafl›na devretti¤i aktif ö¤renme yöntemidir.

SSeerrbbeesstt KKüürrssüü

Serbest Kürsü etkinli¤i; ö¤rencilerin de¤iflik fikir ve görüflleri s›n›fta sergilemelerini hedefle-yen bir etkinliktir.

S›n›fta ‘Serbest Kürsü’ ad›n› tafl›yan bir pano haz›rlan›r. Ö¤renciler gazete, dergi vb. yay›naraçlar›nda karfl›laflt›klar› fikir ve görüflleri bu panoda sergilerler. Bu görüfl ve fikirler ö¤ret-men taraf›ndan s›n›fta tart›flmaya aç›l›r.

Bu yöntem sayesinde ö¤rencilerin; bir fikir ve görüfl gelifltirebilmeleri araflt›rma yaparak ken-dilerinde yeni kavramlar gelifltirmeleri sa¤lanm›fl olur.

Bu etkinli¤in içinde drama, soru - cevap, sinektik, alt› flapkal› düflünme teknikleri de kullan›-labilir.

SS››ccaakk SSaannddaallyyee

S›cak sandalye tekni¤i, bir karakterle veya içinde bulundu¤u role iyi konsantre olmufl biriyleröportaj yapmakt›r. Gruptakiler ve ö¤retmen sorular yöneltir. Bu durum, do¤açlama yoluylayap›lan hareketin durdurulmas› ve karakterlerin oldu¤u yerden al›n›p, soru soracaklarla kar-fl› karfl›ya gelmek için ‘s›cak sandalye’ye oturtulmas›yla bafllar. Karakterlerin ve rollerin anla-fl›lmas›na destek olmakla beraber motivasyonun da önemini anlamak için bu teknik kullan›-labilmektedir.

110011



BBiilliiflflsseell ÇÇ››rraakkll››kk

Bu ö¤renme sürecinde ö¤rencinin ilgili konuda uzman olan kifliyi gözleyerek ve onun giderek

azalan deste¤iyle ö¤renmeyi gerçeklefltirmesi söz konusudur.

Alt› aflamas› vard›r:

11.. MMooddeell OOllmmaa:: Uzman›n, ö¤renilecek ifli ö¤rencilerin gözleyebilece¤i biçimde yapmas›

22.. ÇÇaall››flfltt››rrmmaa:: Uzman›n gözetiminde ö¤rencinin beceriyi sergilemesi

33.. DDeesstteekklleemmee:: Uzman›n ö¤renciye yard›m etmesi (‹pucu verme, araç önerme, yapa-

mad›¤› k›s›mlar› yapma)

44.. ‹‹ffaaddee EEttmmee:: Ö¤rencilerin yapt›klar› etkinli¤in, ak›l yürütmenin ya da çözdü¤ü problemin

aflamalar›n› anlatmas›

55.. YYaannss››ttmmaa:: Ö¤rencinin sergiledi¤i beceriyi uzman›n ya da di¤er ö¤rencilerin sergiledikleri

ile karfl›laflt›rmas›

66.. ÖÖtteelleemmee:: Gitgide azalan deste¤in kalkmas›. Ö¤rencinin beceriyi kendine özgü flekilde

sergilemesi

SSiinneekkttiikk:: Yunancada z›t unsurlar› birlikte yazma anlam›na gelen “synecticos” sözcü¤ünden

türemifltir. Ö¤rencilerin farkl› (z›t ya da iliflkisiz gibi görünen) kavramlar› iliflkilendirmesini sa¤-

layan bir tekniktir. ‹liflki kurulamayan kavramlar aras›nda yarat›c› fikirler ortaya at›lmas› esa-

s›na dayan›r. Ö¤rencilerin kendi analojilerini üretmede etkilidir. Etkin kat›l›m› sa¤lar.

Örne¤in baz› duygular çiçeklere benzetilebilir ve ö¤renciden bir duyguyu bir çiçekle iliflkilen-

dirmesi istenebilir. “Korkuyu hangi çiçe¤e benzetirsiniz?” fleklindeki bir soru sinektik uygula-

mas›n› bafllatabilir. Böylece ö¤renciler kendi analojilerini üretir ve farkl›l›klar›n benzerliklerini

görmeye bafllar.

MMiimm:: Ö¤rencilere belli kavramlar›n oyun yoluyla ö¤retilmesini sa¤layan dikkatli izleme ve zo-

runlu düflünmeyi tetikleyen bir uygulamad›r. Türkçe literatürde pandomim sözcü¤ü ile efl ola-

rak kullan›lmaktad›r. ‹lkö¤retim sosyal bilgiler k›lavuz kitab›nda mim tekni¤i olarak geçen bu

uygulama hayat bilgisi k›lavuz kitab›nda pandomim olarak verilmifltir. Mim tekni¤i uygulan›r-

ken ifadelerin beden diliyle aktar›lmas›, konuflulmadan canland›rma yap›lmas› gerekir.



KAVRAM

Ö⁄RET‹M‹

BBuu bbööllüümmddee hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 11 -- 22 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

2005’ten bu yana kavram haritalar› ile ilgili genel manada 1 soru ç›kmakta ancak bu-

nun ötesinde kavram ö¤retimi KPSS’de detayl› olarak irdelenmemekteydi. Ancak

2010 KPSS’de kavram yan›lg›lar› ile ilgili de soru sorulmufl ve ÖSYM taraf›ndan kav-

ram ö¤retiminin önemsenece¤inin sinyalleri verilmifltir.

Kavram yan›lg›lar›, kavram haritalar›, zihin haritalar› ve kavram kargaflas› da bu yö-

nüyle bilinmesi gereken konular haline gelmifl ve bu ünitede detayl› olarak incelen-

mifltir.

BÖLÜM 9



Bölüm 9 / Kavram Ö¤retimi

KKAAVVRRAAMM ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM‹‹KKaavvrraamm HHaarriittaallaarr›› ((NNoovvaakk))

Novak taraf›ndan gelifltirilen kavram haritalar› kavramlar aras› iliflkilerin görsellefltirildi¤i ikiboyutlu flemalard›r. Tek bir kavram›n ayn› kategorideki di¤er kavramlarla genelden özele do¤-ru iliflkisini görsel ve somut olarak ifade eden grafiklerdir.- Ö¤renmelerin daha anlaml› ve kal›c› olmas›n› sa¤lar.- Önceki bilgilerle yeni ö¤renilecek bilgiler aras›nda anlaml› iliflki kurulmas›na yard›mc›

olur.- Bilgiyi görsellefltirir, iliflkilendirir, s›n›fland›r›r ve somutlaflt›r›r.- Yeni bir ünitenin, bölümün ya da konunun kapsam›n› tan›tma amac›yla da kullan›labilir.- Kavramsal yan›lg›lar›n ortaya ç›kar›lmas›nda ve ö¤rencilerin bilgiyi yap›land›rmas›nda et-

kin olarak kullan›l›r.

Ö¤renmelerin de¤erlendirilmesinde de kullan›lmas› mümkündür.

Kavram haritalar› örümcek, zincir, bal›k k›lç›¤› ve hiyerarflik olmak üzere 4 farkl› flekilde ha-z›rlanabilir.

ÖÖrrüümmcceekk kkaavvrraamm hhaarriittaallaarr››, bir ana kavram ve bu kavram›n özelliklerini göstermek amac›y-la kullan›l›r.

ZZiinncciirr kkaavvrraamm hhaarriittaallaarr››, olaylar›n ak›fl›n› ve ak›fl esnas›nda bu olaylar aras›ndaki iliflkilerigösterir.

BBaall››kk kk››llçç››¤¤››, bir konu ve konuyla ilgili faktörleri (ana neden ve alt nedenleri) neden-sonuç ilifl-kisi kurarak irdeleyen sistematik düflünmeyi sa¤layan ve sonuç olarak analitik bir yaklafl›mgüden diyagramlard›r. Fikir üretme amaçl› örgütsel problemlerin çözümünde kullan›l›r.

HHiiyyeerraarrflfliikk kkaavvrraamm hhaarriittaallaarr››nnddaa ise ana kavram ve alt kavramlar genelden özele do¤ru yer-lefltirilir. Ana ve alt kavramlar aras›ndaki oklara bu kavramlar aras›ndaki iliflki yaz›l›r.

Kavram haritalar› ayr›nt› içermez. As›l amaç anlaml› ö¤renmeyi gerçeklefltirmektir.

ZZiihhiinn HHaarriittaallaarr›› ((TToonnyy BBuuzzaann))

Zihin haritas› düzenli ve kâ¤›da dökülmüfl beyin f›rt›nas› tekni¤idir.

Kavram haritalar›na benzer biçimde anahtar kavramlar› ve bu kavramlar aras›ndaki iliflkilerigösterir. Ancak kavram haritas› gibi do¤rusal de¤il küreseldir. Ö¤renciler merkezi bir fikirdenyola ç›karak çabucak büyük bir resim olufltururlar

MEB ö¤retmen k›lavuz kitaplar›nda zihin haritalar› ö¤rencilerin plan yapmas› aç›s›ndan datavsiye edilir. Zihin haritas› sa¤ ve sol beyin yar› kürelerinin iflleyifl süreçlerini birlikte ele alanve ö¤renilenleri bütünlefltirmeyi amaçlayan bir ö¤renme ve not alma tekni¤idir.

BBiillggii HHaarriittaallaarr››

Bir metindeki önemli sözel bilgilerin çerçeve-ba¤-çerçeve fleklinde flematik gösterimidir.

KKaavvrraamm AA¤¤llaarr›› ((SSeemmaannttiikk AA¤¤))

Mevcut bilgilerin kategorize edildi¤i bir yöntemdir. Kavram a¤lar›, ö¤rencilerin izlenim ve dü-flüncelerini ders materyallerindeki kavram ve ilkelerle uyumlu bir biçimde sergileyen grafikler-dir.

Ö¤rencilerin ön bilgileri harekete geçirmek, kavramlar aras› yeni iliflkiler kurmak, yeni kav-ramlar gelifltirmek ve kavramlar› yeniden düzenlemek gibi zihinsel etkinliklerle yaz›l› metinle-ri daha iyi anlamalar›na kolayl›k sa¤lar.

110055

Kavram Ö¤retimi / Bölüm 9


VVeeee DDiiyyaaggrraamm››

Ö¤renme ö¤retme sürecinde baz› kritik sorular› cevapland›rarak biliflsel düzeyde daha an-laml› ve kal›c› ö¤renmenin gerçekleflece¤i varsay›m›na dayanan bir tekniktir. Gowin taraf›n-dan gerçeklefltirilen V diyagram›nda büyük bir V harfi çizilir. Diyagram›n ortas›nda odak sorusol taraf›ndan planlama, sa¤ taraf›nda ise de¤erlendirme yer al›r.

YYaapp››llaanndd››rr››llmm››flfl GGrriidd

Ö¤rencilerin zihnindeki yap›land›r›lm›fl bilgiyi ortaya ç›karmak için kullan›l›r. Ö¤renci seviye-sine göre 9,12 ya da 15 kutu ile uygulama yap›labilir.

TTaann››llaayy››cc›› DDaallllaannmm››flfl AA¤¤aaçç

Do¤ru yanl›fl ifadelerinin ard› ard›na 3 soru ile ö¤renciye sunuldu¤u bir tekniktir. Uygulama-da ö¤rencinin verdi¤i ba¤lant›l› cevaplarla birbirinden farkl› puanlara denk gelen ç›k›fllar yeralmaktad›r. Klasik do¤ru yanl›fl sorular›nda flans faktörü % 50 ,iken onun geliflmifl bir uygu-lamas› olan tan›layac› dallanm›fl a¤açlarda bu ihtimal % 12,5 tir.

(www.fenokulu.net adresinden al›nm›flt›r.)

1. Çiçek tozlarınınerkek organdan dişiciktepesine taşınmasına

tozlaşma denir.

2. Tozlaşmada yalnızhayvanlar etkilidir.

3. Tozlaşma sonucundadöllenmiş yumurtadan

embriyo oluşur.

4. Tohumlar besindepo eder.

5. Meyve, tohumunkorunması açısın-

dan önemlidir.

6. Tohum çimlenerekyeni bir bitkiyi

oluşturur.

7. Tohum taslağıgelişerek tohumu

oluşturur.

1. çıkış

2. çıkış

3. çıkış

4. çıkış

5. çıkış

6. çıkış

7. çıkış

8. çıkış

D

Y

D

Y

D

Y

D

Y

D

Y

D

Y

D

Y

Ö¤retim stratejisi olarak, ölçme-de¤erlendirme arac› olarak, kavram yan›lg›lar›n›tesbit etmek için bir araç olarak ya da geleneksel laboratuar raporlar›na alternatifolarak kullan›labilir.

Planlama Değerlendirme

2. Neden Önemli

3. Teorik Bilgilerimiz

4. Kavramlar

5. Yöntem - Yaklaşım

6. Uygulama - Bulgular

10. Öğrendiklerimiz Ne İşe Yarar?

9. Bilgi Kazanımları

8. İlk Sonuçlarımız

7. Bulgularımız Neler?

1. Odak soru



KKAAVVRRAAMM KKAARRGGAAfifiAASSII YYAARRAATTMMAA

Bu teknik kavram kargaflas› ile ö¤rencilerin karmaflay› düzeltme e¤ilimine girerek do¤ru fikir-leri benimsemesi için yap›l›r.

4 türlü yap›l›r:

1) Ö¤rencide var olan fikirle bilimsel olan fikir aras›ndaki karmaflay› kullanarak

2) Ö¤rencinin düflünceleri ile s›n›ftaki di¤er arkadafllar›n›n düflünceleri aras›ndaki farktanyararlanarak

3) Kiflinin kafas›nda yer alan ve birbiriyle çeliflen fikirleri kullanarak

4) Ö¤rencinin tasarlad›¤› modelin olay› aç›klamadaki yetersizli¤inden faydalanarak

KKAAVVRRAAMM YYAANNIILLGGIILLAARRII

Ö¤rencilerin ö¤rendi¤i kavramlar bilimsel olarak kabul edilenlerle uyuflmad›¤› zaman yanl›fl

kavramlar olarak nitelendirilir. Kavram yan›lg›lar› konular›n ö¤renci taraf›ndan yanl›fl alg›lan-

mas›, ö¤retmen taraf›ndan yanl›fl ö¤retilmesi ve bilgi eksikli¤i gibi pek çok nedenden olufla-

bilir. Kavram yan›lg›lar›n›n giderilmesi anlaml› ö¤renme için önemli bir faktördür.

KKaavvrraamm YYaann››llgg››llaarr››nn›› TTeessppiitt EEttmmeeddee vvee GGiiddeerrmmeeddee KKuullllaann››llaann YYöönntteemmlleerr

TTGGAA ((TTaahhmmiinn--GGöözzlleemm--AAçç››kkllaammaa)):: En önemli özelli¤i ö¤renciye sahip oldu¤u mevcut bilgi vedeneyimlerini, günlük hayatta karfl›laflt›¤› benzer olaylardan yararlan›p tahminlerini destekle-mek için kullanmas›n› sa¤lamas›d›r. Bir kavram›n anlafl›l›p anlafl›lmad›¤›n› sorgulayan, kav-ramlarla ilgili yan›lg›lar› ortaya ç›karmada kullan›lan ölçme yoludur.

KKaavvrraamm YYaann››llgg››llaarr››nn›› TTeessppiitt EEddeenn AArraaççllaarr KKaavvrraamm YYaann››llgg››llaarr››nn›› GGiiddeerreenn AArraaççllaarr

Kavram Haritas› Kavram Haritas›

Kavramsal Karikatür Kavramsal Karikatür

TGA (Tahmin - Gözlem - Aç›klama) Analoji

Mülakat Kavramsal De¤iflim Metinleri

Çizimler Anlam Çözümleme Tablolar›

‹liflkilendirme Diyagramlar› Rehber Materyaller

Talih Çizgileri Çal›flma Yapraklar›

Teflhis Testleri

110077



AAnnllaamm ÇÇöözzüümmlleemmee TTaabblloollaarr››:: ‹ki boyutlu bir tablodur. Bir boyutunda kavramlar di¤er boyu-tunda araflt›r›lan özellikler yer al›r. E¤er ilgili kavramda o özellik varsa o kutucu¤a X iflaretikonur.

TTaalliihh ÇÇiizzggiilleerrii:: Romanlar, oyunlar, fliirler, müzikaller ve tarihi olaylarda geçen olaylar vard›r.Bu olaylar birkaç sahnede düzenli olarak gözler önüne serilmektedir. Talih çizgileri, bu olay-lar›n ö¤renciler taraf›ndan anlafl›lma seviyelerinin araflt›r›lmas›nda kullan›l›r. Ö¤renci hersahne için bir ya da birden fazla niteli¤i tahmin eder ve bunu grafikle gösterir.

Teknik ilk olarak Laurance Rush (1988) taraf›ndan kullan›lm›flt›r. Laurance, K›rm›z› Bafll›kl›

K›z (K.B.K) hikayesini 10 sahneye ay›r›p tekni¤i uygulam›flt›r.

1. K.B.K›z evden ç›kar.

2. K.B.K›z ormana girer.

3. K.B.K›z kurtla karfl›lafl›r.

4. K.B.K kurttan kaçar ormanda devam eder.

5. K.B.K büyükannesinin evine gelir.

6. Ne büyük gözlerin var.

7. Ne büyük kulaklar›n var.

8. Ne büyük difllerin var - kurt maskesini indirir ve pefline düfler.

9. Avc› gelir ve kurdu öldürür.

10. Büyükanne kurdun karn›nda zarar görmemifl halde bulunur.

Hikayede ‘mutluluk’ boyutu incelenecektir. Hikayeyi anlayan çocuk flöyle bir grafik çizmelidir.

Grafik tekni¤ini bilen bir ö¤rencinin beklenenin d›fl›nda çizgiler kullanmas› hikayenin anlafl›l-

mas›nda birtak›m aksakl›klar oldu¤unu gösterir.

TTeekknniikkTTüümm SS››nn››ff››nn

AAkkttiiff KKaatt››ll››mm››KKaazzaannaann //KKaayybbeeddeenn

‹‹nnaannmmaadd››¤¤››BBiirr FFiikkrrii

SSaavvuunnmmaaDDuurruummuu

GGöörrüüflflDDee¤¤iiflflttiirreemmeemmee

MMüünnaazzaarraa X X X X

GGöörrüüflfl GGeelliiflflttiirrmmee X X

KKööflfleelleennmmee X X X



MMüüllaakkaatt:: Bir kiflinin belirli bir kavram hakk›nda sahip oldu¤u bilgileri ortaya ç›karmak için dü-zenlenmifl karfl›l›kl› konuflmalard›r.

TTeeflflhhiiss TTeessttlleerrii:: Yanl›fl kavramalar›n teflhisi için kullan›l›r. Ayr›ca bu tür bir etkinlikten sonraö¤renciler do¤ru cevab› bilmeleri için daha iyi motive edilebilir.

KKaavvrraammssaall KKaarriikkaattüürr:: Yap›land›rmac› ö¤renme yaklafl›m›na uygun olarak ö¤rencilerin ders-le ilgili bilgi ve becerilerini pekifltirmek ve kal›c› ö¤renmeleri sa¤lamak için kullan›l›r.

Ö¤rencilerle ilk olarak derste ö¤rendikleri temel kavram ve ilkelerle ilgili olumlu ve olumsuzifadeler oluflturur. Bu ifadeler insan ya da hayvan figürleri kullan›larak bir poster üzerine re-simlendirilir. Bu resim üzerinden yap›lan tart›flmada var›lan sonuçlar çal›flma ka¤›d› üzerindegösterilir. Do¤ru ve yanl›fl, ifadeler gerekçeleriyle belirtilir.

Kavramsal karikatürler, kavram kargaflas›n› hem tespit etmede hem de gidermede kullan›l›r-lar.

AAnnaalloojjii ((MMeettaaffoorr)):: Bir kavram›n gösterilemedi¤i ya da tam olarak alg›lanamad›¤› durumlar-da ö¤rencilere daha önceden bildikleri bir kavramdan yola ç›karak bilmediklerini kavratmakamac›yla kullan›lan bir tekniktir. Beyin ve ifllevlerinin ele al›nd›¤› bir derste beyni cevize ben-zeterek analoji yapmam mümkündür.

ÇÇiizziimm YYöönntteemmii:: Di¤er yöntemlerin aksine kelimeler kullan›lmadan sadece ö¤renci çizimleri-ne yer verilerek gerçeklefltirilen yöntemdir.

Kavramsal karikatür ve kavram haritalar›n›n ortak yanlar› her ikisinin de hem kav-ram yan›lg›lar›n› tesbit etmede hem de gidermede kullan›lmas›d›r.

Mutluluk

Evdenç›kar

Ormanagirer

Kurtlakarfl›lafl›r

Kaçar

Büyükanneninevine var›r Gözler

Kulaklar

DifllerAvc› kurdu

öldürür

Büyükanne kurtar›l›r

K›rm›z› Bafll›kl› K›z›n Ormandaki Talih Çizgisi

110099



‹‹lliiflflkkii DDiiyyaaggrraammllaarr››:: Objeler, olaylar veya soyut kavramlar›n aralar›ndaki ortak noktalar›n ka-

pal› flekillerle gösterildi¤i diyagramlard›r.

KKaavvrraammssaall DDee¤¤iiflfliimm MMeettiinnlleerrii:: Ö¤rencileri kavram yan›lg›lar›na karfl› ikna edici bu metinler-

de önce ö¤rencilerin kavram yan›lg›lar› belirtilir, sonra bu yan›lg›lar›n yanl›fll›¤› ispatlarla des-

teklenir, ard›ndan da konuyla ilgili yeni bilgiler ve örnekler verilir.

ÇÇaall››flflmmaa YYaapprraakkllaarr››:: Ö¤rencilerin yapmalar› gerekenleri belirten ifllem basamaklar›n›n yer

verildi¤i, bilgileri kendi zihinlerinden kurmalar›na yard›mc› olan ve tüm s›n›f›n kat›l›m›n› sa¤-

layan bir etkinliktir.

Çal›flma yapraklar› sayesinde ö¤rencileri aktif hale getirmesi, kavramlar›n daha etkili bir bi-

çimde zihinde yap›land›r›lmas› ve kavram yan›lg›lar›n›n en aza indirgenmesi söz konusudur.

Çoktan seçmeli testler ö¤renci cevaplar›n›n en çok s›n›rland›r›ld›¤› metottur. K›sacevap gerektiren testler ise çoktan seçmeli testlere göre daha az s›n›rlama içerir.Uzun cevapl› testler ise çoktan seçmeli ve k›sa cevapl› testlere göre daha esnektir.

‹liflki diyagramlar› ve talih çizgileri de kavram haritalar›na oranla ö¤renci cevaplar›-na daha fazla s›n›rlama getirir. Çizim yöntemi ise ö¤renci cevaplar›na en az s›n›rla-ma getiren metodtur.



SINIF YÖNET‹M‹N‹N

ÖZELL‹KLER‹

BBuu bbööllüümmddee hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 11 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

S›n›f yönetiminin planlanma dolay›s›yla da zaman boyutuna dikkat edilmeli, s›n›f ku-

rallar›n›n üzerinde durulmal›d›r. Yine ça¤dafl ö¤retmen tutumlar›ndan KPSS’de soru-

lar sorulmaktad›r.

S›n›f yönetim modelleri de bugüne dek sorulmamas›na ra¤men sorulma ihtimali olan

bir konu olarak adaylar taraf›ndan bilinmelidir.

BÖLÜM 10



Bölüm 10 / S›n›f Yönetiminin Özellikleri

SSIINNIIFF YYÖÖNNEETT‹‹MM‹‹NN‹‹NN ÖÖZZEELLLL‹‹KKLLEERR‹‹

Her bir bireyin farkl› olmas› gibi hiçbir s›n›f da di¤erinin ayn› de¤ildir. Her s›n›f bulundu¤u ül-ke, çevre, okul,ö¤renciler vb. etkenlerin özelliklerine göre yap›sal özellikler kazan›r. Bu ayr›-l›klar›n yan›nda s›n›flar›n ço¤unda görülebilecek özelliklerde bulunmaktad›r.

11.. ÇÇookk BBooyyuuttlluulluukk::

Ayn› anda s›n›fta birden fazla etkinli¤in gerçekleflmesidir. Ö¤retmenin bu farkl› etkinlikleri s›-n›f yöneticisi olarak ö¤retim amac›n›n gerçeklefltirilebilmesi do¤rultusunda bütünlefltirmesigerekir.

22.. YYaakk››nnll››kk::

S›n›fta ayn› anda birçok olay meydana gelir. Ö¤retmenin bu olaylarda s›n›f hakimiyetini koru-mas› gerekir. Bu nedenle her biri için uygun bir etkileflim gerçeklefltirmesi beklenir.

33.. TTaahhmmiinn EEddeemmeemmee::

Ne kadar iyi planlan›rsa planlans›n, s›n›ftaki olaylar›n hepsinin önceden tahmin edilmesimümkün de¤ildir. S›n›f ortam›nda olaylar›n kestirilememesi belirsizlik yaratmaktad›r. Bu du-rumda ö¤retmenin her duruma haz›r olmas›n› beraberinde getirmekte, ö¤retmenin kiflisel ola-rak y›pranmas› sonucunu do¤urmaktad›r.

44.. AAçç››kkll››kk::

S›n›fta gizlilik yoktur. S›n›fta yaflananlar tüm ö¤rencilerin gözü önünde meydana gelir. Bir an-lamda s›n›f olaylar› s›n›ftaki tüm ö¤rencilerin denetimine aç›kt›r. Ö¤rencilerin gelifliminde yada s›n›f iklimini oluflturmada her bir olay›n etkisi vard›r.

55.. OOrrttaakk TTaarriihh::

S›n›f›n ilk gününden son ana kadar geçen zaman diliminde yaflananlar s›n›f›n tarihini olufltu-rur. Olumlu olumsuz yaflanan her olay› s›n›f birlikte yaflar. Ortak tarih bir anlamda s›n›f›n or-tak bilinci olarak düflünülebilir.

SSIINNIIFF YYÖÖNNEETT‹‹MM‹‹

� S›n›f yaflam›n›n bir orkestra gibi yönetilmesidir. E¤itim programlar›n›n haz›rlanmas›, kay-nak ve ifllemlerin organizasyonu, çevrenin maksimum verim için düzenlenmesi ö¤renci-lerdeki geliflimin izlenmesi, olas› sorunlar›n önlenmesidir.

� Olumlu ve verimli ö¤renme ortam› sa¤lamak amac›yla kullan›lan tekniklerdir.

� S›n›f içi etkinliklerin düzgün olarak yürütülmesini sa¤lama ve s›n›ftaki kesintileri en azaindirme tekniklerini içerir.

� Ö¤retmen ve ö¤rencilerin çal›flma engellerinin en aza indirilmesi, ö¤retim zaman›n›n et-kin kullan›lmas›, etkinliklere ö¤rencilerin kat›l›m›n›n sa¤lanmas›d›r.

� S›n›ftaki kaynaklar›n, insanlar›n, zaman›n yönetilmesidir.

� Ö¤retme ve ö¤renmenin meydana geldi¤i bir çevre yaratmak ve bu çevreyi korumak içingerekli ifllemler ve önermelerdir.

KKaarrmmaaflfl››kk bbiirr ssüürreeçç oollaann ee¤¤iittiimm -- öö¤¤rreettiimm ssüürreecciinniinn ggeerrççeekklleeflflttii¤¤ii ss››nn››ff››nn yyöönneettiimmiinnii eett--kkiilleeyyeenn eettmmeennlleerr flfluunnllaarrdd››rr::

� Ö¤rencilerin özellikleri ve gereksinimleri

� Okul yap›s›

� Ö¤retmenlerin sahip oldu¤u kiflisel geçmifl

� Ö¤retmenin okul amaçlar›na iliflkin inançlar›

� Ö¤retmenin s›n›f yönetimi konusunda hizmet öncesi e¤itimi

� Okulca benimsenen kurallar

� S›n›f yönetiminin en etkili ö¤esi, ö¤retmendir.

EEttkkiillii bbiirr ss››nn››ff yyöönneettiicciissii oollaarraakk öö¤¤rreettmmeennddeenn;;

• S›n›f› e¤itim için haz›rlamas›

• S›n›f›n kurallar›n› ö¤rencilerle belirleyip ö¤rencilere benimsetmesi

• Ö¤retimi düzenleyip sürdürmesi

• Ö¤rencilerin uygun davranmas›n› sa¤lamas› beklenmektedir. (A¤ao¤lu,2006)

111133

S›n›f Yönetiminin Özellikleri / Bölüm 10


SS››nn››ff yyöönneettiimmiinniinn bbuu öözzeelllliikklleerrii flflööyyllee ss››rraallaannaabbiilliirr::1. S›n›f yönetimi okul yönetimi içinde bir aland›r. S›n›f yönetimini okul yönetiminden soyut-

lamak ve ayr› düflünmek do¤ru de¤ildir.2. Ö¤retmenin yönetim yaklafl›m›, s›n›f yönetimini etkiler. Ö¤retmenin e¤itim felsefesi, yö-

netim anlay›fl›, kiflili¤i s›n›f› nas›l yönetece¤ini etkiler.3. S›n›f yönetimi, ö¤retim ve s›n›f düzeni temelleri üzerine kurulur. Ö¤retmen s›n›f›n› amaç-

lar›na ulaflt›rabilmek için bu iki alanda yeterliliklerini kullanmaktad›r.4. Toplumsal kültür, s›n›f yönetimini etkiler. S›n›f yönetimi uygulamalar› ve yaklafl›mlar› ül-

kelerin kültürlerine göre farkl›laflmaktad›r.5. S›n›f yönetim biçimi, ö¤rencilerin ihtiyaçlar›na, geliflim özelliklerine, s›n›f›n düzeyine göre

farkl›l›k göstermektedir. Ana s›n›f› ö¤rencisinin özellikleri, ihtiyaçlar› ile ortaö¤retim ö¤ren-cisinin özellik ve ihtiyaçlar› farkl›l›k gösterir.

6. Her ortamda geçerli olabilecek tek ve en etkili bir s›n›f yönetim yaklafl›m› yoktur. S›n›f yö-netimi pek çok iç ve d›fl faktörden etkilenmektedir.

SS››nn››ff YYöönneettiimmiinniinn AAmmaaççllaarr››

S›n›f yönetiminin temel amac›; olumlu ve verimli ö¤renme çevresi oluflturarak, ö¤rencilerinö¤retim hedeflerine ulaflmas›n› sa¤lamakt›r. Bu amaca ulaflmak için etkili s›n›f yönetimi za-man›n etkili kullan›lmas›, s›n›f yaflam›n›n düzenli bir biçimde yürütülmesini ve ö¤rencilerinkendi kendilerini yönetmelerini sa¤lar.

ZZaammaann››nn EEttkkiillii KKuullllaann››llmmaass››nn›› SSaa¤¤llaammaa

Okullarda ders süresi 45 - 50 dk aras›ndad›r. Bu süre ö¤rencilerin dikkat süreleri göz önün-de bulundurularak belirlenmifltir. Ö¤retimin etkinli¤i ders süresinin uzunlu¤undan çok, bu sü-renin ö¤retmen taraf›ndan kullan›lma biçimine göre de¤iflir. Ö¤renci ö¤renme ifli ile ne kadarçok zaman harcarsa ve ne kadar az akademik olmayan ifllerle u¤rafl›rsa o kadar çok ö¤renir.Bu nedenle s›n›f yönetiminde zaman›n etkili kullan›m› çok önemli rol oynar. 1970’li y›llardabirçok araflt›rma s›n›f içinde geçen zaman›n farkl› biçimlerde tan›mlanmas›n› getirmifltir.

Bunlar:

11.. PPllaannll›› ZZaammaann:: Ö¤retmen ders plan› haz›rlarken de¤iflik konular ve etkinlikler için belli za-man belirler. Bu planlanm›fl zamand›r.

22.. AAyyrr››llmm››flfl ZZaammaann:: Ö¤retmenin belli bir konu,ifl ya da etkinlik için uygulamada ay›rd›¤› za-mand›r.

33.. MMeeflflgguull OOlluunnaann ZZaammaann:: Ö¤rencinin etkinlik ya da ifle gerçekten ay›rd›¤› zamand›r.

44.. AAkkaaddeemmiikk ÖÖ¤¤rreennmmee ZZaammaann››:: Ö¤rencinin ifl ya da etkinlikle meflgul oldu¤u ve ifli baflard›-¤› zamand›r.

Bu dört zaman kavram› birbirinden oldukça farkl›d›r ve planl› zamandan akademik ö¤renmezaman›na do¤ru süre giderek azalmaktad›r.

S›n›fta zaman kayb›n› önlemenin en etkili yolu s›n›fta ö¤retimi engelleyici etmenleri en azaindirmektir. Bu da etkili s›n›f yönetimiyle mümkündür.



SS››nn››ff YYöönneettiimmiinniinn BBooyyuuttllaarr››

S›n›f yönetimi, s›n›f yaflam›n›n ö¤renme amaçlar› do¤rultusunda bir orkestra uyumu içindeyönetilmesidir.

11.. SS››nn››ff››nn FFiizziikksseell OOrrttaamm››nn››nn YYöönneettiimmii:: S›n›f ortam›n›n geniflli¤i, ›s›, ›fl›k, gürültü, temizlik,estetik, e¤itsel araçlar, oturma düzeni gibi ö¤retmenin amaçlar do¤rultusunda örgütleyebile-ce¤i s›n›f ortam›na ait faktörler bu grupta yer al›r.

22.. PPllaann -- PPrrooggrraamm EEttkkiinnlliikklleerriinniinn YYöönneettiimmii:: Y›ll›k, ünite ve günlük planlar›n yap›lmas›, ifl,ifllem süreçlerinin belirlenmesi, ö¤retim materyallerinin sa¤lanmas›, yöntem seçme, ö¤rencikat›l›m›n› düzenleme, ö¤renci özelliklerini izleme ve de¤erlendirme bu grupta yer al›r.

33.. ZZaammaann YYöönneettiimmii:: Ö¤retimsel zaman›n iyi planlanmas› ve yönetilmesi önemlidir. Çünkü et-kili bir ö¤retim, ö¤renme sürecinde geçen zaman›n çoklu¤una ve etkili kullan›m›na ba¤l›d›r.S›n›f içinde geçirilen zaman›n çeflitli etkenler aras›nda da¤›l›m›, ders d›fl› ve bozucu etkinler-le zaman›n harcanmamas›, ö¤rencinin gönüllü olarak keyifle s›n›fta ö¤retim içinde tutulabil-mesi, devams›zl›k ve okuldan ayr›lmalar›n önlenmesi bu kapsam içinde düflünülebilir.

44.. SS››nn››ffttaa ‹‹lliiflflkkii YYöönneettiimmii:: S›n›f kurallar›n›n ö¤rencilerle birlikte benimsenerek uygulanmas›,s›n›fta ö¤renci - ö¤renci, ö¤renci - ö¤retmen iletiflim ve iliflkilerinin yönetimi bu boyutta yeral›r.

55.. DDaavvrraann››flfl YYöönneettiimmii:: S›n›f liderli¤i bu boyutta önce ç›kan kavramd›r. S›n›fta olumlu ikliminoluflturulmas›, e¤itim ortam›n›n istenen davran›fl› sa¤layabilir hale getirilmesi; sorunlar›n or-taya ç›kmadan önlenmesi ya da ortaya ç›km›flsa uygun bir biçimde çözülmesi bu kapsamiçinde düflünülebilir.

SS››nn››ff YYöönneettiimmii iillee ‹‹llggiillii EEttkkiinnlliikklleerr

Etkili bir ö¤retim lideri olarak ö¤retmenin bu çal›flmalar› istenen düzeyde gerçeklefltirebilme-si, s›n›f yönetimi etkinlikleri konusunda bilgi sahibi olmas› ve bildiklerini do¤ru biçimde uygu-layabilmesine ba¤l›d›r. S›n›f yönetimi etkinlikleri befl boyutta ele al›nmaktad›r:• S›n›f ortam›n›n fiziksel düzenine iliflkin etkinlikler • Plan - program etkinlikleri• S›n›f içi iliflkilerin düzenlenmesine iliflkin etkinlikler• Zaman yönetimine iliflkin etkinlikler• Davran›fl düzenlemelerine iliflkin etkinlikler

111155



SS››nn››ff YYöönneettiimmiinnddee BBaaflflll››ccaa YYaakkllaaflfl››mmllaarr

11.. RReehhbbeerrlliikk ((DDaann››flflmmaannll››kk)) YYaakkllaaflfl››mm››

Bu yaklafl›m ABD’de 1960’l› ve 1970’li y›llarda etkili olmufltur. Rehberlik yaklafl›m›nda ö¤ren-cilerin olumsuz davran›fllar›n›n düzeltilmesinde ö¤retmen önemli rol oynar. Ö¤retmen olum-suz davran›fllar›n›n düzeltilmesinde ö¤renciye psikolojik rehberlik yapar. Bu amaçla, ö¤ret-menler k›sa bir e¤itim alarak, s›n›f ortam›nda istenmeyen davran›flta bulunan ö¤rencilerin so-rununu anlamaya çal›fl›r, onlara kendilerini daha iyi anlamalar›, yetiflkinlerle iflbirli¤i yapma-lar› ve daha üretici olmalar› için yard›mc› olurlar.

22.. DDaavvrraann››flflçç›› YYaakkllaaflfl››mm

Bu yaklafl›mda s›n›f ortam›nda olumsuz ö¤renci davran›fllar›n›n davran›flç› yöntemlerle de-¤ifltirilmesi temel al›nmaktad›r. Davran›flç› yaklafl›mda olumsuz ö¤renci davran›fllar›, pekifltir-me model olma ve ceza gibi tekniklerle de¤ifltirilmeye çal›fl›l›r.

33.. EEttkkiillii ÖÖ¤¤rreettmmeennlliikk YYaakkllaaflfl››mm››

Bu yaklafl›m 1970’li y›llarda ortaya ç›km›flt›r. Rehberlik ve Davran›flç› yaklafl›mda ‘Ö¤renci-nin olumsuz davran›fl› karfl›s›nda ö¤retmen ne yapmal›?’ sorusuna yan›t aran›rken, etkili ö¤-retmenlik yaklafl›m›nda ‘Ö¤rencilerin olumsuz davran›fllar› nas›l önlenir?’ sorusu önem ka-zanmaktad›r. Etkili ö¤retmenlik kavram› e¤itimciler taraf›ndan çokca incelenen konulardan bi-ridir. Medly (1979) etkili ö¤retmenlikle ilgili befl özellik tan›mlam›flt›r. Medly’e göre etkili ö¤ret-men:

1. ‹stendik kiflilik özelliklerine sahip,2. Etkili yöntemler kullanan,3. ‹yi s›n›f atmosferi yaratan,4. Konusunda yeterli ve 5. Profesyonel karar vericidir.

Etkili ö¤retmenlik yaklafl›m›na göre, ö¤retmenler etkili ö¤retmenlik davran›fllar› sergilerlerseo ö¤retmenin s›n›f›nda disiplin problemi yaflanmaz.

SS››nn››ff YYöönneettiimm MMooddeelllleerrii

11.. GGeelleenneekksseell MMooddeell:: Ö¤retmenin önceden tek bafl›na belirledi¤i s›n›f kurallar›na ö¤rencile-

rin sorgulamadan uymalar› beklenir.

Uzun y›llar e¤itim kurumlar›nda uygulana gelen bu yaklafl›mda ö¤retmenlerden bilgi aktarma-

lar›, ö¤rencilerden ise, ö¤retmenin aktard›¤› bilgileri sorgulamadan do¤ru kabul ederek ez-

berlemeleri beklenir.



22.. TTeeppkkiisseell MMooddeell:: Bu yaklafl›mda, s›n›f içinde oluflan istenmeyen durum ya da davran›flla-r›n de¤ifltirilmesi amaçlan›r. Bunun için, s›n›fta istenmeyen bir durum ya da davran›fl ortayaç›kt›¤›nda hemen tepki verilmesi söz konusudur. Gruptan çok bireye yönelik tepkileri içerenbu yaklafl›m›n s›n›fta çok s›k kullan›lmas›, ö¤retmenin s›n›f yönetimi yeterliklerinin azl›¤›n›ngöstergesi olarak kabul edilir.33.. ÖÖnnlleemmsseell MMooddeell:: Ö¤retmenin s›n›fta ortaya ç›kabilecek istenmeyen durum ya da davra-n›fllar› önceden kestirerek önlemler almas›n› içerir. Bu yaklafl›mda, s›n›fta ö¤retimi aksatacaksorunlar›n ortaya ç›kmas›na olanak vermeyen düzenlemeler yapmak amaçlan›r.44.. GGeelliiflfliimmsseell MMooddeell:: Ö¤rencilerin fiziksel ve ruhsal geliflim düzeyleri göz önünde bulundu-rularak gerçeklefltirilen s›n›f yönetimi yaklafl›m›d›r. Bu yaklafl›mda, s›n›f içindeki ö¤retim et-kinlikleri ve oluflturulacak kurallarda ö¤rencilerin geliflim evrelerine uygun seçimler yap›lma-s› söz konusudur.55.. BBüüttüünnsseell MMooddeell:: Bütünsel s›n›f yönetimi modeli önceki dört modelin bir sentezi olarak gö-rülebilir. Bu modelde önlemsel s›n›f yönetimi modeline öncelik verme, gruba oldu¤u kadar bi-reye de yönelme, istenen davran›fla ulaflabilmek için istenmeyen davran›fl›n nedenlerini or-tadan kald›rma, ö¤renci özelliklerini dikkate alma vard›r. ‹stenen davran›fl›n uygun ortamlar-da gerçekleflece¤i bilincine dayanarak ortam düzenlemeye, bütün önlemsel yönetim çabala-r›na karfl›n oluflabilecek istenmeyen davran›fllar› düzeltmek amac›yla tepkisel yönetim araç-lar›ndan yararlan›lmaya çal›fl›l›r.

SSIINNIIFF KKUURRAALLLLAARRII• Kurallar, s›n›fta ö¤rencilerden beklenen ve yapmas› gereken davran›fllar› gösteren yaz›l›

ifadelerdir.• Kurallar›n s›n›f yönetimi ve ö¤retim aç›s›ndan pek çok yararlar› vard›r.(Erden, 2005:132)• Bunlar:1. Ö¤renciye do¤ru davran›fl yollar›n› göstererek, s›n›fta olumsuz ö¤renci davran›fllar›n›n

meydana gelmesini önler. 2. Ö¤rencilere hangi durumlarda nas›l davranaca¤›n› gösterdi¤i için gereksiz zaman

kayb›n› engeller.3. Ö¤rencileri belli bir etkinli¤e bafllarken belirsizlikten kurtararak;

a. Kendilerini güvende hissetmelerine yard›mc› olur. b. Etkinli¤in sessizce ve belli bir düzen içinde yürümesine yard›mc› olur.c. Etkinli¤in baflar›ya ulaflmas›n› sa¤lar.

4. Ö¤rencilerin baflar›l› olmas›n› sa¤lar.

SS››nn››ff KKuurraallllaarr››nn››nn BBeelliirrlleennmmeessiinnddee DDiikkkkaatt EEddiilleecceekk HHuussuussllaarr1. S›n›f kurallar› okul kurallar› ile uyumlu olmal›d›r.2. Kurallar ö¤rencilerle birlikte belirlenmelidir.3. S›n›fta beklenen olumlu davran›fllar tan›mlanmal›, olumlu ifadelerle kural cümlesi haline

getirilmelidir.4. Kurallar önemli davran›fllar› kapsamal›d›r.5. Kural say›s› az olmal›d›r. 6. Kural ifadeleri k›sa ve aç›k olmal›d›r. 7. Kurallar gözlenebilir davran›fllar› belirtmelidir. 8. Kurallara uyma ve uymama davran›fllar›n›n sonucu belirlenmelidir.

111177



Küçük s›n›flarda kurallar belirlendikten sonra ö¤rencilere do¤ru davran›fllar rol oynamatekni¤i ile ö¤retilebilir.

Kurallar›n s›n›ftaki tüm ö¤renciler taraf›ndan ö¤renilmesi için okulun ilk haftas› her gün tekrarettirilmesi ve o gün kurallara ne derece uyuldu¤u ya da uyulmad›¤›n›n tart›fl›lmas› gerekir.

Kurallara uyulmas›n›n sa¤lanmas› için ö¤renci davran›fllar›n›n sürekli gözlenmesi, kurallarauyanlar›n pekifltirilmesi, uymayanlar›n ise uyar›lmas› gerekir.

S›n›f kurallar› çok detayl›, ayr›nt›l› olmamal› daha genel ifadeler yer almal›d›r.

SS››nn››ffttaa ‹‹sstteennmmeeyyeenn DDaavvrraann››flfl NNeeddeennlleerrii

11)) S›n›f›n fiziksel yap›s› ve düzeni

(s›n›f s›cakl›¤›, s›n›f›n ›fl›¤›, araç gereçlerin düzeni, s›n›f›n yerleflim düzeni, kalabal›kl›¤›, gö-rüntüsü vb.)

22)) Ö¤renciden kaynaklanan problemler

(dikkat toplayamama, ö¤retmene afl›r› ba¤›ml›l›k, arkadafllar›n› rahats›z etme, içe kapan›kl›k,kendini motive edememe, da¤›n›kl›k, s›n›f› hakimiyeti alt›na alma çabas›, ergenlik dönemiproblemleri, aile ve çevre de¤erleriyle e¤itimde edinilen de¤erlerin çat›flmas›, karfl› cinse ken-dini be¤endirme iste¤i)

33)) Ö¤retmenden kaynaklanan problemler

(model olamama, do¤ru davran›fl›n ödüllendirilmemesi, ö¤renci davran›fllar›na uygun tepkivermeme, s›n›f yönetimindeki baflar›s›zl›k vb.)

‹‹sstteennmmeeyyeenn DDaavvrraann››flfl››nn EEnnggeelllleennmmeessiinnee DDöönnüükk YYaakkllaaflfl››mmllaarr

11)) ‹‹nnssaanncc››ll YYaakkllaaflfl››mm

Bu yaklafl›m›n temelinde insan›n do¤ru yapaca¤›na inanma ve güvenme vard›r.

Bu yaklafl›mda ö¤retmen ö¤rencileri dinler, kendi duygu ve düflüncelerini paylafl›r, kesin birdille istenmeyen davran›fllar hakk›ndaki düflüncelerini ortaya koyar.

22)) DDaavvrraann››flflçç›› YYaakkllaaflfl››mm

Ö¤retmenin gerekti¤inde güç kullanarak ö¤renci davran›fllar›n› biçimlendirmesi yaklafl›m›d›r.

33)) EEttkkiilleeflfliimm YYaakkllaaflfl››mm››

Ö¤retmen otoriteyi ö¤renciyle paylafl›r. S›n›f kurallar› birlikte belirlenir, problemlere birlikteçözüm aran›r.

44)) MMüüddaahhaalleeccii OOllmmaayyaann YYaakkllaaflfl››mm

Problem konusunda ö¤renciyi bilgilendirerek, problemi ö¤renciye çözdüren yaklafl›md›r.

55)) PPaazzaarrll››kk YYaakkllaaflfl››mm››

“Her fleyin bir bedeli vard›r.” anlay›fl›na dayal›d›r. Ö¤renci s›n›fta istenmeyen bir davran›fltabulunursa sorumlulu¤unu almak ve sonuçlar›na katlanmak zorundad›r.



DDiissiipplliinn SSoorruunnllaarr››nn›› ÇÇöözzmmee YYöönntteemmlleerrii

SSIINNIIFF ‹‹ÇÇ‹‹ ‹‹LLEETT‹‹fifi‹‹MM

S›n›f ortam›nda çok yönlü bir iletiflim gerçekleflir. Bazen bir ö¤renciye gönderilen mesaj bafl-ka bir ö¤renci üzerinde daha etkili olabilir. Ayr›ca s›n›f içinde ö¤renci-ö¤renci iletiflimi de çokyo¤undur ve bu ayn› anda birçok duygu ve düflünceyi harekete geçirdi¤i için dersin ak›fl›n›etkilenebilir.

Baz› durumlarda mesajlar her zaman gönderildi¤i gibi anlafl›lmaz. Yanl›fl anlamalar ortaya ç›-kabilir.

‹‹lleettiiflfliimm TTüürrlleerrii

aa.. SSöözzeell ‹‹lleettiiflfliimm

KKeelliimmeelleerr:: Ö¤retmenin kulland›¤› kelimeler aç›k, net ve anlafl›l›r olmal›d›r. Ö¤retmen ö¤ren-cilerin anlayamayaca¤› cümleler kullanmamal›d›r.

EEttkkiinn ddiinnlleemmee:: Etkin dinleme, bir kimsenin iletti¤i sözlü mesajlar›n arkas›ndaki sözel olma-yan mesajlar› da anlayabilmek olarak tan›mlanabilir. Etkin dinleme becerisini kazanmak, ö¤-retmenlerin ö¤rencilerini anlamas›n› kolaylaflt›r›r.

Etkin dinleme; söylenenleri önemsemek, kavramak ve de¤erlendirmektir.

Disiplin Sorunlar›n›

Çözme Yöntemleri

A. Sorun ç›kmas›n› önleyici

engelleyici yöntemler

B. Disiplin sorununa tepki

(müdahale) yöntemleri

Ö¤retimi planlamak

Ö¤renci aktifli¤ini sa¤lamak

Ö¤retmen davran›fllar›nda tutarl›l›k

Kontrollü ö¤retmenlik uygulamalar›

S›n›f kurallar›n› belirlemek

Görmezden Gelme (Söndürme)

Görev ve Sorumluluk Verme

Dersi Etkili Hale Getirme

Sözel Olmayan Uyar›c›lar Kullanma

Sözel Uyar›c› Kullanmak

Ö¤renciye Konuflmak

Disiplin kurallar›n› uygulama

Ceza Verme (En son çare)

Göz temas›

Ani sessizlik

‹smiyle hitap

S›n›f kurallar›n›

hat›rlatma

Ortam de¤iflme

Ara verme

Görmezden Gelmek

Sözel Uyar›c›lar Kullanmak

111199



BBeenn ddiillii:: "Ben" dili, kiflinin o anda karfl›laflt›¤› durum veya davran›fl karfl›s›nda, kiflisel tepki-sini duygu ve düflüncelerle aç›klayan bir ifade tarz›d›r. Duygu ve düflüncelerimizi içtenlikle ifa-de etmemizdir. Baflkalar›yla ilgili de¤erlendirme ve yorumlar›m›z› de¤il, kendi duygu ve ya-flant›lar›m›z› aç›klarlar.

SSeenn ddiillii:: Ö¤retmenin, ö¤rencinin davran›fllar›na iliflkin, onu suçlay›c›, elefltirici, emir verici,tehdit edici ifadeler kullanmas›d›r.

BBeekklleemmee SSüürreessii:: Ö¤retmenlerin hem kendilerini hem de di¤er ö¤rencileri, soru yöneltildi¤in-de cevaptan önce bir süre beklemeleri için “e¤itmeleri” gerekir. Bu tutum verilen cevaplar›ndaha nitelikli olmas›n› ve ö¤rencilerin kendilerini daha iyi ifade etmelerini kolaylaflt›racakt›r.

bb.. SSöözzssüüzz ‹‹lleettiiflfliimm

GGöözz tteemmaass››:: Ö¤retmenlerin ö¤rencileriyle iletiflim kurarken, ö¤renciye do¤ru yönelmifl bir be-den duruflu ve ilgili bir yüz ifadesiyle birlikte onlar›n gözlerinin içine bakmas›, ö¤renciye “Benve benim anlatt›klar›m dinlemeye de¤eriz.” mesaj›n› vererek, ö¤rencilerin benlik sayg›lar›n›art›r›c› etkiler oluflturur. Ders esnas›nda ö¤rencilerle göz temas› kurma, ö¤rencilerin konuüzerinde dikkatlerini toplamalar› da kolaylaflt›racakt›r.

VVüüccuutt ddiillii:: Mesaj›n anlam›n› verebilmek için elin, kolun, bedenin duruflunun, hareketlerininve yüz ifadelerinin kullan›lmas›d›r. Etkili ö¤retmenler mesaj› iletirken bir yerde sabit durmaz-lar, hareket ederler, vücutlar› ders boyunca hareketsiz de¤il, e¤ilir kalkar durumdad›r. Bu ha-reketler, mesaj› destekleyen hareketler olmal›d›r.

SSeenn DDiillii yyeerriinnee BBeenn DDiillii

Kes flunu! Çekifltirip durma kolumu. �Kolumun çekifltirilmesinden hofllanm›-yorum.

Çok kabas›n! Her zaman sözümü ke-siyorsun!

�

Bir fley söylemeye bafllay›p da bir tür-lü sonunu getiremedi¤im zaman çokrahats›z oluyorum.

Hatal›s›n, beni çok üzüyorsun. �Davran›fl›n karfl›s›nda incindim, üzül-düm.

S›n›fta sen dili yerine ben dili kullan›ld›¤›nda ö¤renci, do¤rudan kendi kiflili¤ine yö-nelik olumsuz bir yarg›yla karfl› karfl›ya kalmad›¤› için ö¤renci-ö¤retmen iletiflimi bo-zulmaz.

"Sen" mesaj› iletiflimi engeller.



KKiiflfliilleerr aarraass››--ssoossyyaall mmeessaaffee:: Birbirleriyle iletiflim kuran kifliler, alg›lad›klar› yak›nl›k dere-celerine göre, aralar›nda “sosyal” bir mesafe b›rak›rlar. Araya konulan mesafe artt›kça, ileti-flim kuran kifliler aras›ndaki iliflkinin resmileflti¤i varsay›labilir.

Ders ifllerken s›k s›k ö¤rencilerin aras›nda dolaflmak, dikkati da¤›lan ö¤rencilere daha çokyaklaflarak, rastlant›ym›fl gibi ö¤rencinin s›rt›na ya da omzuna dokunmak, ö¤rencinin dikka-tini ö¤retmenin üzerinde toplanmas›na, daha da önemlisi kendisini ö¤retmene daha yak›nhissetmesine yard›mc› olacakt›r.

cc.. ‹‹lleettiiflfliimm EEnnggeelllleerrii

Bu iletiler ö¤rencide olumsuz etki b›rakan iletilerdir.

• Emir vermek, yönlendirmek

• Uyarmak, gözda¤› vermek

• Ad takmak, alay etmek

• Ahlak dersi vermek

• Ö¤üt vermek, çözüm getirmek

• Yarg›lamak, elefltirmek, suçlamak

• Yorumlamak, tan› koymak

• Övmek, olumlu de¤erlendirme yapmak

• Sürekli güven vermek, desteklemek, duygular›n› paylaflmak

• S›namak, sorgulamak

ÖÖ⁄⁄RREETTMMEENN NN‹‹TTEELL‹‹KKLLEERR‹‹

22000055 PPrrooggrraammllaarr›› vvee ÖÖ¤¤rreettmmeenn

Türkiye’de ö¤retmen niteliklerinin belirlenmesine iliflkin olarak MEB Ö¤retmen Yetifltirme veE¤itimi Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan,1998 y›l›nda “Ö¤retmen Yeterlilikleri” isimli bir çal›flmayap›lm›flt›r. Bu çal›flmada ö¤retmen nitelikleri, yeterlilik alanlar› olarak ifade dilmifl ve bu alan-lar 1739 Say›l› Milli E¤itim Temel Kanunu’na uygun olarak genel kültür, özel alan ve e¤itme -ö¤retme yeterlilikleri olarak ele al›nm›flt›r.

E¤itme - ö¤retme yeterlilikleri olarak isimlendirilen ö¤retmenlik meslek bilgisine iliflkin nitelik-ler, ö¤renciyi tan›ma, ö¤retimi planlama, materyal gelifltirme, ö¤retim yapma, ö¤retimi yönet-me, baflar›y› ölçme ve de¤erlendirme, rehberlik yapma, temel becerileri gelifltirme, özel e¤i-time ihtiyaç duyan ö¤rencilere hizmet etme, yetiflkinleri e¤itme, ders d›fl› etkinliklerde bulun-ma, kendini gelifltirme, okulu gelifltirme, okul-çevre iliflkilerini gelifltirme bafll›klar› alt›nda s›-ralanm›flt›r. Ö¤retmenlerde olmas› gereken üç özellik; özel alan bilgisi, meslek bilgisi(peda-gojik formasyon) ve genel kültürdür.

S›n›f içi iletiflimde sözsüz iletiflim sözlü iletiflime nazaran daha büyük bir orana sa-hiptir.

112211



ÖÖzzeell aallaann bbiillggiissii:: Ö¤retmenin kendi alan› yani branfl› ile ilgili bilgilere sahip olmas›d›r. Örne-¤in, bir tarih ö¤retmeninin tarih bilgisi bu özellik ile ilgilidir.

MMeesslleekk bbiillggiissii ((ppeeddaaggoojjiikk ffoorrmmaassyyoonn)):: Ö¤retmenin ö¤retmenlik mesle¤ini iyi biliyor ve icraediyor olmas› ile ilgilidir. Bir insan iyi matematikçi olabilir ama iyi bir matematik ö¤retmeni ol-mayabilir. Örne¤in, bir tarih ö¤retmeninin s›n›f yönetimi ve iletiflim becerilerine sahip olmas›,ö¤retim yöntem ve tekniklerini etkili kullanmas› bu özellikle ilgilidir.

GGeenneell KKüüllttüürr:: Ö¤retmenin ö¤retmenlik mesle¤i ve kendi alan› d›fl›nda, içinde yaflad›¤› top-luma ve dünyaya iliflkin geliflmelerden haberdar olmas› ve bunlara iliflkin bilgilere sahip ol-mas›d›r. Örne¤in bir tarih ö¤retmeninin dili etkili kullanmas›, konusunu ifllerken co¤rafyadanörnek vermesi bu özellik ile ilgilidir.

SS››nn››ff iiççeerriissiinnddee öö¤¤rreenncciilleerriinn uuyyaaccaa¤¤›› kkuurraallllaarr bbeelliirrlleenniirrkkeenn öönncceelliikkllee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeennhhaannggiissiinnddee ddiikkkkaatt eeddiillmmeelliiddiirr??

A) Ö¤retmenin iste¤ine uygun olmas›na

B) Net ve anlafl›l›r olmas›na

C) K›sa ve öz olmas›na

D) Ö¤renciler taraf›ndan önerilmifl olmas›na

E) Olumsuz davran›fl› tan›mlay›c› olmas›na

CCeevvaapp:: BB

TTüürrkk MMiillllii EE¤¤iittiimm iillkkeelleerriinnddeenn “demokrasi e¤itimi” ddoo¤¤rruullttuussuunnddaa öö¤¤rreenncciilleerriinnddee ddeemmookk--rraattiikk ddaavvrraann››flflllaarr ggeelliiflflttiirrmmeeyyii bbeenniimmsseeyyeenn öö¤¤rreettmmeenn,, aaflflaa¤¤››ddaa vveerriilleenn öözzeelllliikklleerrddeenn hhaann--ggiissiinnee ssaahhiipp oolldduu¤¤uunnddaa öö¤¤rreenncciilleerrddee bbuu iillkkeenniinn ggeerreekklleerriinnee uuyygguunn yyeetteerrlliilliikklleerr ggeelliiflflttiirr--mmee oollaass››ll››¤¤›› eenn ffaazzllaa oolluurr??

A) Kuralc› olma B) Duyarl› olma C) Yeterli olma

D) Model olma E) Profesyonel olma

CCeevvaapp:: DD

“Konuyla ilgili tart›flmalar s›ras›nda hep bir a¤›zdan konuflman›zdan hofllanm›yorum; çünküne dedi¤inizi anlam›yorum.” ddiiyyeenn bbiirr öö¤¤rreettmmeenn aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnii kkuullllaannmmaakkttaa--dd››rr??

A) Yans›tma B) Pasif mesaj C) Aç›klama

D) Tehdit E) Ben dili

CCeevvaapp:: EE

KPSS/2007

KPSS/2008

KPSS/2005



Ö⁄RET‹M ARAÇ

GEREÇLER‹

BBuu bbööllüümmddee hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 11 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

ÖYT dersinin en az soru gelen bölümlerinden biridir. Özellikle Edgar Dale’nin yaflan-

t› konisi iyi bilinmeli, ö¤retim araç ve gereçlerinin ö¤renme üzerindeki etkileri iyi kav-

ranmal›d›r.

BÖLÜM 11



Bölüm 11 / Ö¤retim Araç Gereçleri

ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM AARRAAÇÇ GGEERREEÇÇLLEERR‹‹

GGEENNEELL TTAANNIIMMLLAARR

ÖÖ¤¤rreettiimm MMaatteerryyaallii

E¤itim - ö¤retimde kullan›lan araç-gereçlerin tümüdür.

EE¤¤iittiimm OOrrttaamm››

E¤itsel iletiflim ve etkileflimin yer ald›¤›, ö¤rencileri etkileflimde bulundu¤u ve e¤itim etkinlik-

lerinin meydana geldi¤i çevredir.

ÖÖ¤¤rreettiimm AArraacc››

Kaynakla al›c› aras›nda bilgi tafl›yan, mekanik veya elektronik, yaz›l›-çizili tüm materyalleri

kapsar.

ÖÖ¤¤rreettiimm GGeerreeccii

Daha çok bas›l› ve yaz›l› ö¤retme-ö¤renme ortam› anlam›nda, ucuz-geçici nitelikte ve yaflan-

t› içeri¤inin düzenini ifade eder.

AARRAAÇÇ VVEE GGEERREEÇÇLLEERR‹‹NN TTÜÜRRLLEERR‹‹

GGeelliiflfliimm SS››rraass››nnaa GGöörree GGeenneell AArraaçç GGeerreeççlleerr

· Kara Tahta –Tebeflir,

· Kitap-Defter - Kalem,

· Matbaa,

· Model - Maket,

· Resim – Slayt - Film,

· Radyo , Tv - Video, Kamera

· Ö¤retme Makineleri, Bilgisayarlar.

· Bireysel ve Kitlesel Otomasyon (‹nteraktif Video, Disk, Cd, Telekonferans, Bültenboard,

E-Mail)

· A¤ Sistemleri ( ‹nternet, ‹ntranet, Network,Novell)

· Telekomünikasyon ( ‹letiflim Sistemleri - Uydular)

DDuuyyuu OOrrggaannllaarr››nnaa HHiittaapp EEttmmee BBiiççiimmlleerriinnee GGöörree AArraaççllaarr

aa.. GGöörrsseell AArraaçç vvee GGeerreeççlleerr

1. Üç boyutlu materyaller; a- Numuneler , b-Modeller

2. Bas›l› materyaller,

3. Yaz› ve gösterim tahtas› ,

4. Hareketsiz resimler,

5. Tepegöz ,

6. Slayt,

7. Soyut görsel semboller; a. Grafikler, b. Tablolar, c. fiekiller, d. Haritalar,

bb.. ‹‹flfliittsseell AArraaççllaarr

1. Radyo,

2. Teyp, plak ve kompakt disk,

cc.. GGöörrsseell--‹‹flfliittsseell AArraaççllaarr

1. Hareketli resimler,

2. Televizyon ve Video, Kamera,

3. Bilgisayar (video CD).

ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM AARRAAÇÇLLAARRII ‹‹LLEE DDEESSTTEEKKLLEENNEENN BB‹‹RR DDEERRSS‹‹NN YYAARRAARRLLAARRII

� Ö¤retim daha ilgi çekici hale gelir.

� Ö¤retim için gerekli süre k›sal›r.

� Ö¤renmenin niteli¤i yükselir (Ö¤renmeler etkili ve kal›c› olur.).

- Ö¤rencilerin ö¤rendikleri konulara ve ö¤renme sürecine yönelik olumlu tutumlar› artabi-

lir.

AARRAAÇÇ -- GGEERREEÇÇLLEERR‹‹NN ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE SSÜÜRREECC‹‹NNDDEEKK‹‹ ÖÖNNEEMM‹‹

� ‹lgi uyand›r›rlar.

� Zamandan tasarruf sa¤larlar.

� Güvenli gözlem yapma olana¤› tan›rlar.

� ‹çeri¤in kendi içinde tutarl› ve anlaml› olmas›n› sa¤lar.

� Ö¤rencilerin bireysel ihtiyaçlar›n› karfl›lamas›na yard›mc› olabilir.

112255

Ö¤retim Araç Gereçleri / Bölüm 11


� Tekrar tekrar kullanabilirler.

� ‹çeri¤i basitlefltirerek anlafl›lmas›n› kolaylaflt›r›rlar.

� Soyut kavramlar› ve konular› somutlaflt›r›r.

ÖÖ⁄⁄RREENNMMEE--ÖÖ⁄⁄RREETTMMEE YYAAPPRRAAKKLLAARRII

‹‹flfl YYaapprraakkllaarr››:: Özellikle kar›fl›k bir iflin basamak basamak nas›l yap›ld›¤›n› gösterir.

‹‹flfllleemm YYaapprraa¤¤››:: Bir iflin sadece bir bölümünün (bir ifllemin) nas›l yap›ld›¤›n› gösterir.

BBiillggii YYaapprraa¤¤››:: ‹fl ile ilgili bilgi ve kavramlar›n yer ald›¤› dokümanlard›r.

ÇÇaall››flflmmaa YYaapprraa¤¤››:: Ö¤rencilerin yapmalar› gerekenleri belirten, bilgileri kendi zihinlerinden

kurmalar›na yard›mc› olan ve tüm s›n›f›n kat›l›m›n› sa¤layan bir etkinliktir.

EEDDGGAARR DDAALLEE’’NN‹‹NN YYAAfifiAANNTTII KKOONN‹‹SS‹‹

Ö¤renci ö¤renme-ö¤retme sürecine ne kadar çok duyu organ› ile kat›l›rsa ö¤renme o denli

kal›c›-izli olur.

Edgar Dale’nin yaflant› konisi duyu organlar›n›n ö¤renme üzerine etkilerini ifade eder.

Edgar Dale’nin yaflant› konisi ö¤retim ilkelerinden aç›kl›k ilkesinin önemine vurgu yapar.


Bölüm 11 / Ö¤retim Araç Gereçleri

Dale, yaflant›larla kavramlar›n oluflumunu iliflkilendirerek ö¤retme durumlar›n›n seçimine yar-

d›mc› olacak bir yaflant› konisi gelifltirmifltir. Bu yaklafl›m›n dayand›¤› temel ilkeler flunlard›r;

• Ö¤renme sürecinde ne kadar çok duyu organ› kullan›l›rsa ö¤renme o kadar kal›c› olur.

• En iyi ö¤renilenler bireyin kendi kendine yaparak ö¤rendikleridir.

• Ö¤renilenlerin ço¤u görsel ö¤eler yard›m›yla ö¤renilir.

BBuu iillkkeelleerr ddiikkkkaattee aall››nndd››¤¤››nnddaa ssoommuutt yyaaflflaanntt›› kkaazzaannmmaakk vvee kkaall››cc›› öö¤¤rreennmmeelleerr ggeerrççeekklleeflfl--

ttiirrmmeekk iiççiinn,, öö¤¤rreennmmee öö¤¤rreettmmee ssüürreecciinnddee aaflflaa¤¤››ddaakkii öö¤¤rreettiimm yyöönntteemm yyaa ddaa tteekknniikklleerriinn--

ddeenn hhaannggiissiinniinn kkuullllaann››mm››nnaa eenn aazz yyeerr vveerriillmmeelliiddiirr??

A) Gösteri B) Sergi C) Gezi

D) Dramatizasyon E) Görüflme

CCeevvaapp EE

ÖÖ¤¤rreettiimm aarraacc›› oollaarraakk aaflflaa¤¤››ddaa vveerriilleennlleerrddeenn hhaannggiissii kkuullllaann››lldd››¤¤››nnddaa,, eenn eettkkiillii öö¤¤rreennmmee

ssaa¤¤llaannaabbiilliirr??

A) Hareketli ve sesli filmler

B) Projeksiyonla sunulan görseller

C) Ders kitaplar›

D) Haritalar ve grafikler

E) Model ve numuneler

CCeevvaapp EE

KPSS/2008

KPSS/2010

112277

Ö¤retim Araç Gereçleri / Bölüm 11


KKAAYYNNAAKKÇÇAA

• Sönmez, V. (2008) Ö¤retim ‹lke ve Yöntemleri, Ankara: An› Yay›nc›l›k

• Gözütok, D. (2007) Ö¤retim ‹lke ve Yöntemleri, Ankara: Ekinoks Yay›nlar›

• Küçükahmet, L. (2007) Program Gelifltirme ve Ö¤retim, Ankara: Nobel Yay›n Da¤›t›m

• Küçükahmet, L (2003) Ö¤retimde Planlama ve De¤erlendirme, Ankara Nobel Yay›n Da-

¤›t›m

• MEB, Yeni ‹lkö¤retim Programlar›. (2005) Talim ve Terbiye Kurulu Baflkanl›¤›

• Erden, M. Ve Fidan, N. (1991) E¤itim Bilimlerine Girifl, Ankara: Alk›m Yay›nc›l›k

• Demirel, Ö (2006) Ö¤retme Sanat›, Ankara: PegemA Yay›nc›l›k

• Senemo¤lu, N (2002) Geliflim, Ö¤renme ve Ö¤retim, Ankara: Gazi Kitabevi

• Saban, A (2002) Ö¤renme - Ö¤retme Süreci, Ankara: Nobel Yay›nc›l›k

• Ün Aç›kgöz, K (2008) Aktif Ö¤renme, ‹zmir: Bilifl Geliflim Coflkusu Yay›nlar›

• Kaptan, S (1998) Fen Bilgisi Ö¤retimi, Ankara: An› Yay›nc›l›k

• Selçuk, Z (1999) Çoklu Zeka Uygulamalar›, Ankara: An› Yay›nc›l›k

• Demirel, Ö (2005) E¤itimde Yeni Yönelimler, Ankara: PegemA Yay›nc›l›k

• Demirel, Ö (2003) Planlamadan De¤erlendirmeye Ö¤retme Sanat›, Ankara: PegemA Ya-

y›nc›l›k

• Kneeland, S (2001) Problem Çözme (Çeviri: Nurdan Kalayc›) Ankara: Gazi Kitabevi

• Tan, fieref (Ed) (2007) Ö¤retim ‹lke ve Yöntemleri, Ankara: PegemA Yay›nc›l›k

• Erden, M; Akman,Y (2003) Geliflim ve Ö¤renme, Ankara: Arkadafl Kitabevi

• http://tr.vikipedia.org

• http://www.acikarsiv.gazi.edu.tr

• http://www.egitim.aku.edu.tr


Ö⁄ret‹m yÖntem ve tekn‹kler‹ · bu kitap ö¤retmen adaylar›n›n kpss’ye...

Documents