NAHIA ELIZASU MARIEZ KURRENA VICTORIA MANZANOS DASILBA

ENEKO CRIADO FERNANDEZYHIRE MORAZAN DIAZ

EKHI AIARTZA MENDIZABAL

HASIERA 1492. Urtean

XV. MENDEA

Amerikaren aurkikuntza

BUKAERA 1789. Urtean

XVIII.MENDEA

Frantziako iraultza

Errege – Erregina Katolikoak Elisabet Ia Gaztelakoa eta Fernando IIa Aragikoa ziren.

Bien arteko ezkontzarekin (1469an)

penintsulako bi erresuma handienak elkartu ziren.

1238.urtean Muhamad Ib Nasar, Al-Hamar Gorria ezizenez ezaguna,Granadara iritsi zen eta haizearen oilarraren Jauregia okupatu zuen.

Bera izan zen Nasari edo Nazari dinastiaren fundatzailea.

• XV .mendean , jende askok uste zuen lurra laua zela .Baina Kristobal Kolon ziur zegoen biribila zela . Horregatik Ozeano Atlantikoa zeharkatu eta mendebalderantz abiatu zen Asiara iristea zen aren asmoa . •1492ko abuztuaren 3an , Kolon eta haren espedizioa Palos de la Fronterako (Huelva ) portutik irten ziren . • Bi hilabete geroago urriaren 12an , lehorra ikusi zuten . Kolonen uste zuen Japoniara iritsi zirela , baina egindako kalkuluak ez ziren zuzenak ; izan ere Karibeko itsaso uharte batera iritsi ziren . •Urte batzuk geroago haiek ez zirela Asiako zatiak kontinente berri baten zatiak baizik ; Amerika izena jarri zioten kontinente berriari .

Karlos I.a Austriakoa edo Karlos IV.a Hungarikoa.

Alemanez Karl Franz Oseph Ludwing Hubert Georg Otto Marie von Habsburg-Lothringen,.

Hungarieraz Habsborg-Loteringiai Károly Ferenc Jozsef Lajoz Hubert György Mária Persenbeug.

Austria, 1887ko abuztuaren 17an-Madeira jaio zen eta Portugal, 1922ko apirilaren 1an hil zen

Austriako enperadorea (Kaiser), Hungariako erregea eta monarka austrohungarrieko azken erregea izan zen.

FILIPE II.AREN ERREGEALDIA

• Iparraldeko probintziek independentzia aldarrikatu zuten.•Erregeak ez zuten onartu baina gerra luze eta garestia hasi zen.• Filipe I.ak itsas Armadak garaiezina bidali zuen haien aurka egiteko.•Ontzi boteretsua bazen ere,1558.ean garaitu egin zuten.1556an,Espainiaren menderakuntzaren aurkako altxamendua egin zuten.

Aita Felipe II.a eta ama Austriakoa (1549-1580) izan zituen, Aita hil ondoren espainiako errege egin zen. Margarita Austriako artxidukesarekin ezkondu zen.

Katolikoa zen. Probintzia batuekin 12 urteko gerra eduki zuten. Moriskoak kanporatu zituzten eta horrek egoera ekonomikoa okertu zituen.

1605 apirilaren 8an jaio zen Vallalodiden España.

Bere ama Margarita Austriakoa zen.

Eta bere aita Felipe III.a Espaniakoa zen.

Karlos II .a Austriakoa , ezizenez Sorgindua ,( Madril , 1661eko azaroaren 6an jaio zen eta Madril 1700eko azaroaren 1ean hil zen

Espainiako errege izan zen 1665tik hil arte .

Hanburgo azken erregea izan zen .

Ezizena bere fisiko kaxkarretik zetorkion .

Errege familia barneko ezkontzek larriki ukitu zuten Karlosen osasuna . Gainera , ez zen oso azkarra eta seme – alabarik ez zuen.

Bere erreinaldia Espainiako beheraldia sakondu zen .

XVII . Mendeko krisia , hau da , krisi demografikoa , maila ezberdinetan , mende horretan , Europa osoan eta Mediterraneo, ebaluazio historikoaren interpretazioari aplikatzen dion mende osoko iraupenerako krisia orokor bat da .

Felipe V.a Espainako edo Borboikoa Versailles, 1683ko abenduaren 19an jaio zen eta Madril, 1746ko uztailaren 9an hil zen.

Ezizenez. Adoretsua deitua 1700eko azaroaren 15etik

1724ko irailaren 6tik hil arte Espainiako erregea izan zen.

Borboi leinuaren lehenbiziko Espainiako erregea izan zen.

FERNANDO VI.a

Fernando VI.a Borboikoa ( Madril,1713 ko irailaren 23 Villaviciosa de Odonen jaio zen eta 1759ko abuztuaren 10ean hil zen. Zuhurra edo zintzoa zen Aita Filipe V.a eta ama Maria Luisa Gabriela Savoiakoa zituen.1729an Badajozen Barbara Braganzakoarekin ezkondu zen. Espainiakoa erregea 1746 - 1759 arte izan zen.

Bere aita Fernando VI.a eta ama Elisabet

Carlos IV.a semea zuen.

1716ko urtarrilaren 20 ean jaio zen eta 1788ko abenduaren 14 ean hil zen

Katolikoa zen.

Ezkondu zen Maria Luisa De Parmarekin

Ume bat izan zuen Felipe izenekoa.

Nekazaritzan: Oso garrantzitsua zen ekonomia, %80

nekazaritzatik bizi zen. Nobleak, eliza eta erregeak bere errentak

hortik jasotzen zituzten. Zereala usta nagusia izan zen

nekazaritzako hau bai zen janari guztien osagaia.

Abeltzaintzan nekazaritzaren osagai bezala erabiltzen zen lurra lantzeko.

Industria: Garai honetan hasiko da lehen gaien transformazioak

egiten eta hau izango da industria iraultzaren hasiera gero eta eskaera handiagoa izango da.

Gremiotan banatzen ziren eta hemen irakaslea, ofiziala eta ikaslea zeuden.

Hauek monopolioak izango ziren. Altos Hornos izango da oso teknika garrantzitsuena . Bizi baldintzak oso txarrak ziren. Industria Ingalaterran asko eratuko zen. Ehungintza, meategiak , eraikuntza… industria

zabaltzen hasi ziren.

Merkataritza: Asiatik espezieak ekartzen zuten, baita seda

ere Europa guztian zabaltzen ziren, Ruta de la Seda deitzen zuten.

Oso garrantzitsua zen itsasoko transportea kontineenten artean produktuak eramateko eta portu batzuk oso garrantzitsuak egin ziren Flandes, Kolonia, Alejandria eta Estambul.

Espainian 1492 Amerika ezagutu zen eta portugesak Indiara heldu ziren.

Ameriketatik urrea, zilarra, azukrea, patata… eramaten zen.

Apaitz baten sasiko semea zen, eta fraide agustindarrek hezi zuten.

Teologia ikasi zuen Herbeetan eta Parisen .

Doktore gradua Turinen irakasle pribatua zen.

Denborarekin Lorenzo Valla italiar humanistaren ikasle ideala izan zuen .

Argien garaia edo ilustrazioa XVII.-XVIII. Mendean artean garatu zen

Garai honetan filosofiko eta zientifiko mugimenduak aberatsa izan ziren.

Europan gertatu zen, Frantzia, Alemania, Espainia eta Erresuma Batuan bereziki.

Kontrarreforma edo erreforma katolikoa XVI mendearen erdialdean Erromatar Eliza Katolikoak garatutako barne erreforma mugimendua izan zen .

Erreforma Protestanteari aurre egiteko nahian.Johan Stephan Putterrek 1776an sortu zuen kontrarreforma .

Gauza guztiz argia zen elizak aldaketa baten beharra zuela, baina Katolikoek elizaren beraren baitatik egin nahi zuten erreforma, hutsegitea salatuz ordokia errespetatuz.

Nolanahi ere ahalegin horiek eta gora bera , Trentoko kontzilioan argitu zituzten (1545-1563)

• Aro modernoan gizartea bi talde nagusitan zegoen banatuta :pribilegiatuak eta pribilegio gabekoak

• Noblezia eta kleroak pribilegiodunak ziren .• Nekazariak eta burgesak , merkatariak eta eskulangileak pribilegiorik gabeko klasea.

MIGUEL DE CERVANTES Genero: Fantasía, novela de Aventuras, novela de Caballerías, novela realista y novela picaresca. Idioma: Español Obra famosa El Quijote de la Mancha

1580ko irailaren 14an Madrilen jaio zen (Espainia) eta hil 1645ko irailaren 8an Villanueva de los Infantes, Ciudad Real (Espainia).

Idazle diplomatiko eta politikoa zen.

Obrak

Madril 1600ko urtarrilak 17an jaio zen.

1681ko maiatzaren 25an hil zen.

Ana Maria de Henaorekin ezkondu zen.

Obrak

Diego Velázquez (Sevilla 1599 ekainaren 6an jaio zen eta1660 ko abuztuaren 6an hil zen.

Margolaritza barrokoaren adierazle nagusia izateaz gain espainiar artearena izan zen baita ere .

San Pedro elizan izan zen bataiatua

Obrak

•Francisco de Zurbaran Fuentes de Cantosen 1598ko azaroaren 7an jaio zen eta Madrid 1664ko abuztuaren 27an hil zen.• Espainiako Urrezko mendeko artista nagusietako bat izan zen eta Sevillako eskolako maisu handiena. •Sevilla zen garai hartan Espainiako arte gune aipagarrienetako bat, eta bertako pintura eskola izan zen pintura naturalistaren bultzatzaile. •Obrak

MURILLO1660an Sevillako pintura akademia sortu zuen,eta haren lehen lehendakaria izan zen.1660an gero,gutxi gora behera ,elizarekiko lotura handiagoa izan zuen;Herritarrei elizaren mezua helarazteko aukera eman zien bere koadroek.Obrak

Napoliko errege baten semea zen, eta aita hil zenean haren lantegiaren ardura hartu zuen.

Erlijio gaietan oinarrituta zeuden bere eskulturak, zura, burdina eta harri-kartoiaz daude egin

Bere Belen obra oso ospetsua da. Gaur egun Salzillo museoan

gordetzen dena (Murtzian).

XV. eta XVI. mendearen artean pentsamenduan , ekonomian, artean eta politikan izan ziren aldaketa batzuk Erdi Aroarekin bukaera eman zutenak.

Errenazimenduak Halian izan zuen bere jatorria,hortxe hasi baitzen jadanik XIV mendean.

• Michelangelo Buonarroti, batez ere Michelangelo izen soilaz ezaguna (Caprese, Toskona1475eko martxoaren 6an jaio zen eta Erroma, 1564ko otsailaren 18an hil zen.• Pizkundeko eskultore, margolari, arkitekto eta olerkari italiarra izan zen. •Nahiz eta arteez hariari gutxitan igaro, landu zituen arloetan malgutasun handikoa izan zen.•Ezen Pizkundeko gizontzat hartzen den, Leonardo da Vinci garaikide zuen.•Obrak

•Rafael gizarte mailan ematekoak ziren aldaketa handi batzuen espektatiban jaio zen, hainbat fenomeno astrologiko eta filosofikoren erdian garai hartako gizarte sektore nabarmen bat urrezko aro berri baten esperoan zegoen. •Hainbatek uste izan xaxatzeak urrezko aro honen ezaugarriak Rafaelengan bete zirela, izan ere bere jaiotzatik heriotzaraino, garai miraritzat hartako zenbait gertakarik osatu zuen bere bizitza. • Obrak

LEONARDO DA VINCI• Izena :Leonardo Di Ser Pieko De Vinci• Jaiotza:1452ko apirilaren 15eanAnchiano Errepublika Florentzakoa • Florentziarra • Hil:1519an martxoaren 2an• 67 urteekin

Toskanadako Pizkundeko , arkitekto, musikari, asmatzaile,ingeniari, eskultore eta margolari izan zen.

Obrak

1473ko otsailaren 19an jaio zen

1543ko maiatzaren 24ean hil zen. Astronomia

modernoaren aita izan zen.

Bera formulatu zuen lehenengoz Eguzki sistemaren Heliozentrismoa.

Obrak

Jaio: Pisa , Italia , 1564eko otsailaren 15ean

Hil:1642ko urtarrilaren 8 an

Filosofoa , fisikalaria eta astronomoa izan zen .

Astronomia modernoaren aita izendatua izan da

Baronekin batera metodoa zientifikoaren aintzindarioa

Obrak

• Txinatarrak asmatu zuten suzko armak eta su artifizialak egiteko.

• Persiarrak eta arabiarrak izan ziren bolbora Europara ekarri zutenak.

PAPERAPapera material fin bat da,gehienetan bertan idazteko, inprimatzeko edo zerbait biltzeko erabiltzen dena.Elkar bururaturik dauden landare zuntzek eratzen dute, zelulosak batez ere, bai fisikoki eta bai kimikoki, hidrogeno zubiak direla eta.Ts’ai Lunek asmatu zuela uste da.Izena papirotik datorkio.

Imprimatzeko makina testu eta irudiak paperaren gainean birsortzeko erabiltzen zen makina da.

Tinta jartzen da metal zatien gainean,eta tinta hori paperera igarotzen da presioaren bidez.

Bi Shengek asmatu zuen,1040an Txinan.

• Iparrorratzaren orienatzeko balio duen tresna da , lurraren ipar magnetikoa seinalatzen duelako . Hala ere, iparrorratzaren seinaleak ez dira beti fidagarriak . • Perturbazio elektromagnetikoek iarrorratzaren interpretazioa okerra eragin ditzake . • Hans Christian Orsted zientzialari danimarkarra ,1820. urtean , korronte dun hari baten ondosn jartzea iparrorratza desbideratzen zela aurkitu baitzuen •Txinan asmatu zen iparrorratza ,papera eta portzelanarekin batera .

ERRIBERAKO GAZTELUA XABIERKO GAZTELUA