australija

AUSTRALIJA

- Izolovanost, okeani

- Na severu se dodiruje sa ostrvljem Australoazijskog sredozemlja

- Put od Londona do Sidneja - kroz Panamski = kroz Suetski kanal

- Urođenici - od sabiranja plodova, lova i ribolova

- Za poljoprivredu, stočarstvo i metale nisu znali

- Ranije

- Do Australije se stizalo okeanom iz GB - više nedelja

- Iz Kalifornije u Australiju - oko 20 dana

- Iz Evrope u Australiju - za tri do četiri dana

- Iz Kalifornije za 40 h

- Danas – za 24 h

- 1901 - Britanske kolonije: Novi Južni Wales, Viktorija, Queensland, Južna Australija, Zapadna Australija i

ostrvo Tasmanija ujedinile kao federativne jedinice u Australijsku zajednicu (Commoniuealth of Australia)

- Godine 1911. priključena - Severna teritorija (Northern Territory).

- 7 703 212 km2 (6), sa 10 508 000 st (1961) ili 19 855 288 (2008).

- Gustina stanovništva 2,8 st/km2 (232)

AUSTRALIJA - Položaj, obim i uređenje

- Gruba, nerazuđenu grudva

- Obrisi jedinstveni

- Zalivi (Karpentarija na severu i Veliki Australijski zaliv na jugu)

- Jorško poluostrvo na severoistoku

AUSTRALIJA - Struktura, reljef i karakter pokrajine

- Reljef - jednostavan, jednoličan

- Zemljište - ustalasano

- Na krajnjem istoku, jedina određena razvodnica

- U visini – sve nisko – osim istoka

- Oko 40% - do 200 m visine,

- Oko 44 % – od 200 do 500 m

- Samo 16% preko 500 m

- Najviše planine na jugoistoku - jedva prelaze 2 000 m

- Stara geološka struktura

- Od donjeg karbona nije bilo nabiranja

- Prekambrijski masiv - deo Godvane (snižene i zaravnjene)

- Opsežni sedimenti – od paleozoika nadalje

- U tercijaru – vertikalna tektonska pomeranja

- Nema mladih venačnih planina

- Spoljašnje sile su od tada lako i ponovo uravnavale i snižavale visinske razlike


- Najmlađa izdizanja - starijeg pleistocena - samo nešto više izdigla zapadni i istočni deo kontinenta

- Široko sinklinalno područje - koje se već u juri i tercijaru punilo sedimentima, ostalo još dalje u niskim

nadmorskim visinama

- Ponegde u unutrašnjosti čak snizilo ispod visine morske površine:

- Jezero Eir

- Južna obala - zalivi estuarskog tipa (Spenserov zaliv, Zaliv sv. Vinsenta)

- Reljef Australije - trostrukog karaktera:

- Zapad – široka Zapadnoaustralijska površ ili plato

- U sredini - prostrane Centralne nizine

- Na istoku - Istočnoaustralijske planine

- Između – (prostor nije tako prostran, po građi, izgledu i privredno osobit) Južnoaustralijske planine


Geološko-tektonska karta Australije (Po W. Geisleru)

1 - Zapadnoaustralijski štit (kristalasti masiv),

2 - Nullaginska serija,

3 - Permokarbofltiski sedimenti,

4 - Pretkambrijski i stari paleozojski slojevi nabrani prilikom kaledonskog nabiranja,

5 - Istočnoaustralijski Kordiljeri (mladopaleozojsko nabiranje);

6 - Jurski slojevi,

7 - Kredni slojevi,

8 - Tercijarni peščari,

9 - Tercijarni krečnjaci

- Od 300 do 500 m

- U osnovi kristalasta masa

- Na ivicama više izdignuta i ogoljena, iznutra potonula pod sedimente

- U njenom reljefu smenjuju:

- Sedimentne naslage u vidu ploče

- Udubljene nizine i

- Usamljene planine od kristalastih kamenih masa Mac Donell (do 1 460 m) i Mesgreve (1 594 m)

- Planine razdvaja kotlina sa velikim slanim močvarama i jezerima (Macdonaldovo i Amadeusovo jezero)

- Nullarbor - tercijarnim krečnjacima, pusta, krševita visoravan, 100 m visokim odsekom lomi u Veliki australijski

zaliv

- Na SZ Obale devedesetih milja (Ninety Mile Beach) i dine Velike peščane pustinje (Sand Ridge Desert)

- Na SI od nje, u Kimberleyskoj oblasti, Zapadnoaustralijski plato sa ivicom od 1 000 m

- Na njegovom JZ, stari masiv, sa bogatim zalihama Au

- U Darling Rangeu i Stirling Rangeu se opet izdiže do 1 000 m pre nego što se prelomi prema moru

AUSTRALIJA - Zapadnoaustralijska površ

Mac Donell

- Pogodni uslovi za život - samo na jugozapadu, gde je brdovita i sa više vlage te je obrasla travom i drvećem

- Unutrašnjost je bez vode, sa pustinjskom površinom koja se grubo raspada,

- Pokrivena je niskim scrubom, teško prolaznom šikarom

- Pustinje u tri tipa: peščana, šljunkovita i kamenita

- Obala Zapadnoaustralijskog platoa je različita

- U krečnjačkom Nullarboru je strma i pusta

- Na peščanoj Ninety Mile Beach ravna i niska

- Na zapadu je zapadnoaustralijska morska struja ponegde formirala obalne kose, iza kojih se prema severu

otvaraju zaklonjeni zalivi

- Na severu (Arnhemland, Kimberleyland) obala tone i dobro je razuđena

- Na jugozapadu, takođe, na jednom od potonulih zaliva nastao Perth

AUSTRALIJA - Zapadnoaustralijska površ

- Stari masiv Australije se izdiže s druge strane potoline koja se proteže od jezera Ejr u sredini Centralne nizije,

pokraj jezera Torrens, u Spencerov zaliv,

- Gotovo 1 000 m

- Brda su rascepkana u više skupina (Mt. Lofty, Flinders Range, Barrier ili Stanly Range)

- Građena su iz pretkambrijskih i kambrijskih naslaga

- Nabrana još u starom paleozoiku

- Kaledonske gromadne planine kao u Skandinaviji, Engleskoj i Bretanji

- Prelaz od tipičnog pretkambrijskog masiva Zapadnoaustralijskog platoa ka nešto mlađim gorjima Istočne Australije

- Stalno rudarsko područje Pb, Sn, Ag - Broken Hill

- Tragovi starog permokarbonskog ledenog doba

AUSTRALIJA – Južnoaustralijske planine

Flinders Range

- Ulegnuti deo kontinenta, duboko zatrpan aluvijalnim nanosima

- Pod njima sakriveni, a na površinama ivicama izbijaju jurski krečnjaci i tercijarni sedimenti – dokaz o dužini

spuštanja i zasipavanja

- Na razvođima - paleozojski rudonosni slojevi, dele niziju na:

- 1. Najseverniji deo - vode u Karpentarijski zaliv (područje tropske kiše)

- 2. Rudarski značajan razvodni prag kod Cloncurrya (Mt. Isa)

- 3. Centralna nizija – endoreična, krikovi, lokve ili jezeru Ejr,

- Jezero Ejr “mrtvo srce Australije”, površina pri max vodostaju - 12 m a.v.

- U vreme niskog vodostaja ono je samo slana i blatnjava močvara

- U mladoj geološkoj prošlosti jezero je bilo mnogo veće, dopiralo je do 54 m iznad današnje površine i verovatno je

oticalo prema moru (Ostatke iz tih vremena predstavlja još čitav niz manjih jezera)

- Barrier Range (Broken Hill) deli niziju kod jezera Ejr od Darlinško-marajske nizine

- Darling i Murray, jedine veće, stalne vode, voda iz kišovito planinske oblasti na istoku, te je odvode na jug u more

- Neznatan pad, teku mirno nizijom i zasipavaju je

- Zbog njih, oblast je zelenija i ugodnija od Centralne nizije

AUSTRALIJA – Srednjoaustralijska nizija

- Australijski Kordiljeri ili Veliko razvođe (Great Dividing Range)

- Gromadne planine, hercinskog (mladopaleozojskog) nabiranja

- Kopno koje je u tercijaru ponovo izdignuto

- Na primorskoj strani - strmo, a u unutrašnjosti - blaži nagib

- Pod mlađe, većinom jurske krečnjačke, peščare i bazalte, razgranate u pobrđe sa lokalnim nazivom Downs.

- Unutrašnja strana - suva i bez prave šume

- Primorska - obiluje kišama, obrasla šumom, sa krčevinama, poljima i naseljima

- U primorju - doline su pretvorene u poluzaokružene i izdužene zalive tipa rias i u manje ravnice, koje

razdvajaju ogranci sporednih slemena

- U severnom delu, oko 2 000 km, Veliki koralni greben, na rubu šelfa, potonulog dela kontinenta

- Greben otežava pristup s mora na obalu

AUSTRALIJA – Istočnoaustralijske planine

- N deo, Queenslandske pl, 1 700 m (na jugu) - manje izražena pregrada

- Preko granitnih slemena, reke sa istoka duž mlađih bazaltnih zona prokrčile put i ispreplele se s

izvorištima voda, Karpentarijskog zaliva

- Putevi u unutrašnjost - podesniji nego na jugu

- U južnom Queenslandu, podesan prolaz u unutrašnjost

- Brežuljkasta oblast iz krednih lapora i bazalta - Darlina Dovons

- Na granici između Queenslanda i Novog Južnog Velsa sa Novoengleskom visoravni, brdima iz

paleozojskih naslaga prepletenih granitima i bazaltima počinje južni deo gorja

- U njegovom primorskom podnožju - najizdašnije naslage uglja

- Novoengleska visoravan prelazi prema jugu u Plave planine

- Njihove površi iz mezozojskih nenabranih peščara i krednih krečnjaka - ispresecane su dubokim

kanjonima, te je planinska pregrada neprohodna

- Dolinska ušća potopljena u zalive i podesna za pristaništa (Sidnej)

- Najjužniji deo planina - Australijske Alpe, staropaleozojskih naslaga

- Košćuško, s najvišim vrhom Townsend (2 241 m)

- »Alpe« - zimi su pokrivene dubokim snegom, a leti su bujno zelene

- Visovi su blagih padina, sredogorskog karaktera, lako dostupni konjima i automobilima, a zimi veoma

podesni za skijanje

- Istočnoaustralijske planine nastavljaju se još sa druge strane Bassovog kanala na ostrvu Tasmaniji

- Suša i večite poteškoće s vodom

- 1/3 kontinenta ima ispod 250 mm, 1/3 250—500 mm

- Sušna unutrašnjost u srednjem i W delu (Alice Spring 286 mm, Coolgardie 231 mm)

- Sušnost Australije - posledica geografske širine (10 – 350 JGŠ)

- Čitave godine vlada suvo tropsko vreme sa visokim vazdušnim pritiskom i suvim jugoistočnim pasatom

- Izuzeci samo na periferiji

- Najseverniji deo Australije - vlažni tropi, preko 1 000 mm

- Krajnji sever, u Kimberleyskom području, u Arnhemskoj zemlji, na Jorškom poluostrvu - više od 1 500

mm, a u Queenslandu - od 2 000 mm

- Sva kiša padne leti, tropske kiše – najviši položaj Sunca

- Kišu donosi severozapadni, letnji monsun

- Zimi na juž.hem, monsun menja pravac, te sa pasatom duva sa kopna

- Tropskomonsunski režim Severne Australije samo do 15. paralele

- Između 18 – 200 JGŠ nestaju i poslednji monsunski uticaji, manje od 500 mm

- Počinje tipično australijsko podneblje – i prema jugu sve suvlje, ali samo u unutrašnjosti i na zapadu.

AUSTRALIJA – Klima

- U Ist. i JIst. primorju pasat nad toplim morem hvata vlagu, zahvata planinske padine, te izlije na njih

mnogo kiše (Sydney 1230 mm),

- Najviše u leti i u jesen, a prilično i u ostalim vremenskim razdobljima

- Preko pl. u unutra. ovlaženi pasat ne prodire, nego se spušta kao ugrejani suv vetar

- Između 30 i 350 JGŠ, zimi, sa zapada, putujuće depresije južne hemisfere sa ciklonskim padavinama

- Leti, kada se zapadni vetrovi povuku na jug, nešto je suvlje u JIst, a izrazito suvo u srednjem delu Juž.

Australije i u JZap

- Podneblje »sredozemnog« karaktera sa zimskim kišama i suvim, vrućim letom (Adelaide 535 mm, JZap

800—900 mm).

- Krajnji jugoistok Australije i Tasmanija, južnije od 350 JGŠ i takođe u doba leta izvan suvog pojasa

- Zapadni vetrovi, oko 40 stepeni, na južnoj hem, otvorene okeanske površine, »besnećih 40 stepeni«, kiša

stalno, najviše zimi

- U Australijskim Alpima, do 2 000 mm, Zap. Tasmaniji preko 3 000 mm


- Samo na severu – tropski ravnomerne temp. čitave godine

- Prema jugu - godišnja temp. amplituda se povećava

- Dok u Cooktownu mesečni 22,4°C - 27,5°C

- U Sidneju - 11,4°C u julu - 21,9°C u januaru

- U Melbournu - 9,3°C u julu - 19.7°C u januaru

- U planinama Australijskih Alpa i Tasmanije - prava zima, sa dosta snega

- Ponekad sneg u Plavim planinama, u Flinders Rangeu i po visoravnima Jugozapadne Australije

- Živa ne može da padne ispod nule na krajnjem severu

- Leti je unutrašnjost kontinenta ugrejana; januarski prosek 30°C

- God. amplituda povećava (Alice Spring u januaru 31,8°C, u julu 13,2°C)

- U unutrašnjosti - dnevna kolebanja od -3°C do +45°C, sušnost ☞ stene

- 5 klimatskih područja:

1. Tropsko-vlažno podneblje Severne Australije sa suvom zimom; 2. Pustinjsko i stepsko podneblje Unutrašnje i Zapadne Australije;3. Suptropsko vlažno primorsko podneblje Istočne Australije sa padavinama u svim godišnjim periodima, a najviše leti; 4. Umereno toplo podneblje Jugoistočne Australije sa izrazitom zimom i sa padavinama u svim godišnjim razdobljima; ponegde, na primer na Tasmaniji, sa izrazitb okeanskim karakterom; 5. Etezijsko (»sredozemno«) podneblje sa zimskom kišom u Južnoj i Jugozapadnoj Australiji


- Skromna količina kiše - nije svake godine jednako pouzdana

- U naročito suvim godinama, 2/3 Australije - manje od 250 mm

- Za umerenih suša - slučaj ½

- Suša - naročito velika svakih 10 - 15 god

- Reke teku stalno samo uz N, NE, SE, SW obale, kao i u Tasmaniji

- Unutrašnjost i plato Nullarbor su bez njih

- Krikovi puni samo u doba jakih kiša, kada divljaju i pustoše, pa opet presahnu

- Sporedni rukavci – bilabongovi

- I Murray i Darling u doba velikih suša - presahnu.

- Murray je postojaniji, jer dolazi sa planina, u kojima pada sneg

- Jezera sa geo. karte - slane močvare, pa se ne koriste

- Arteške vode – podzemni sliv - Srednjoaustralijske nizije od Karpentarijskog zaliva sve do praga kod

Broken Hilla (1,5 milion po km2)

- Vodonosni slojevi - jurski peščari

- Niz manjih u opsegu do 1 miliona km2 (u području reke Murray, oko Eucle uz Veliki australijski zaliv, na

zapadnoj obali i na severu na izlazu Velike peščane pustinje na Obalu 90. milja)

- Korišćenje od 1888. godine (napajanje stoke)

- Iako broj bunara raste, a vode se više ne obnavljaju

AUSTRALIJA – Vode

Darling

- Mnogo vode propada zbog nepodesnih, primitivnih odvodnih jaraka i zbog jakog isparavanja

- Stoka popije samo 5% vode, koja izbija iz zemlje u obliku vrela

- Rentabilnost regulacije? – samo za potrebe rudarstva (Kalgoorlie, Viala)

- Za navodnjavanje - samo rečna voda (oko 300 000 ha zemljiata u Viktoriji i Novom Južnom Walesu)

- Najveće sprave za navodnjavanje - na reci Murray i njenim pritokama (Goulburn, Loddon, Mita,

Murrumbirgee, Lachlan)

- Do I sv. rata - gradnja uređaja za navodnjavanje bila povezana sa regulacijom reka za plovidbu

- Železnice i putevi - ugušili rečnu plovidbu

- Hidrotehničko uređivanje usmereno na uređerrje celokupnih odvodnih prilika, na navodnjavanje, na

melioraciju i energetiku

- Plan za regulaciju Snežne reke - u jugoistočnim planinama

- Van užeg marajskog porečja - malo uređaja za navodnjavanje

- Reka Darling ih gotovo i nema

AUSTRALIJA – Vode

- Odraz padavinskih, vegetacionih i petrografskih prilika

- Uz N, E i SE prilično nakvašene, šumovite i reljefno raznolike obale - zemljište podzolskog tipa, znatno

isprano i slabo plodno

- Prema unutrašnjosti - niz savanskih, stepskih i polupustinjskih vrsta zemljišta – plodnija

- U srednjem delu lstočnoaustralijskih planina, u južnom Queenslandu, gde šuma prelazi u savanu i u stepe

Michelove trave, široko je rasprostranjena veoma plodna crna zemlja, podseća na černozem

- Još dalje u unutrašnjosti (manje od 500 mm), gde savana prelazi u šikarastu stepu, pa dalje u polupustinju i

pustinju - smeđa i siva tla

- U unutrašnjosti na jugozapadu, etezijski padavinski režim sa zimskom kišom, podzol, a dalje je

»kestenasto« zemljište savanske šikare, gde kiša spira Ca u dobinu, na površini - crvenosmeđi oksidi Fe i Al

- Prema unutrašnjosti - crveno, u pojasu od Esperance na južnoj obali prema NW - lateritno tla

- Južna Australija pa na istok, u Nullarboru, na poluostrvu Ejr, pa do donjeg Murraya, karakteristična su

svetla, laka peščana tla, koje nazivaju mallee soil - vezana za žbunje eukaliptusa, mnogo Ca, plodna ako se

očiste od šikare i obezbede vodom

AUSTRALIJA – Tlo

- U suvim i slabo obraslim oblastima - akutniji problem erozije zemljišta

- Zemljišni fond – siromašan

- Preterana ispaša

- Šumu uništava kunić, doneli ga Evropljani

- U W Australiji protiv njega morali da izgrade do 1 650 km duge pregrade

- Tle postalo labilno kada je doprla australijska poljoprivreda žita

- Zemljište, pod ugarom, odnose voda i vetar za vreme suše

- U Južnoj Australiji - čovek načeo mallee scrub - spalio šikaru – obradio

- Plodno crvenkasto zemljište Darling Dovonsa, zbog neopreznog obrađivanja, načela erozija i rascepkala

ga dubokim jarugama

- Slično - strme padine Tasmanije zasađene plantažama jablanova

AUSTRALIJA – Tlo

- Australijski biljni svet od sredine tercijara - živi izolovano

- Adaptirani endemi, nazivi nepouzdani

- ¼ površine – prava pustinja, 10% pustinjskih u vreme suvog god.perioda

- Bez vegetacije - Sand Ridge Desert - pustinja

- Hrpe žilave, bodljikave trave spinifex (Triodia), šikare akacije, obično zvane mulga (Acacia aneura) ili

brigaloio (Acacia harpophyta)

- U vlažnijim stepama na NE pustinjske Australije, SW Queenslandu, raste trava Mitchel Grass (Astrebla),

zavisna od letnje kiše, koja je za ispašu

- Bodljikava šikara - polupustinjska ili suva stepa, scrub

- Akacijevo (mulga scrub), eukaliptiusovo, slano lli saltbush (Atriplex) i plavog žbunje (Kochia) - unutrašnjost i

zapad

- Pored voda - pruge drveća, kazaurine

- Poseban tip žbunaste vegetacije - šikara eukaliptusa, duž južne obale od Viktorije do Zapadne Australije

(mallee scrub)

AUSTRALIJA – Vegetacija

- Prema vlažnijem severu i istoku scrub u bujniju savanu, sa galerijskim šumama pored voda

- Uz NE obalu, u Queenslandu, - prava vlažnotropska šuma sa mnogim elementima monsunske vegetacije

- Šuma tropskog tipa dopire uz more na jug do Brizbejna

- Po Istočno-australijskim planinama - srodna šumi u zapadnom delu severne obale i na jugozapadnim

obalama - o sivozelenoj eukaliptusovoj šumi, karakterističnoj za Australiju

- Na vlažnijim spoljnim padinama gusta i bujna, sa drvećem preko 100 m i sa obiljem paprati

- Prema suvoj unutrašnjosti ona postaje ređa i prozračna »savanska šuma«), dok se ne proredi u otvorenu

savanu (grassland)

- U unutrašnjosti eukaliptus samo uz vode (uz Marray, na dr mestima degradira u šikaru)

- Eukaliptusa - 400 vrsta: planinski jasen (Eucalyptus regnans) u planinama Viktorije, karri (Eucaliptus

diversicola) i jarral (Eucalyptus marginata) u Zapadnoj Australiji

- Njihovo drvo je veoma upotrebljivo za obradu, građevinarstvo i gorivo

AUSTRALIJA – Vegetacija

- 250 000 - 300 000 Australida, negroidnih rođaka Veda iz JI Azije i dr predravidskih naroda u Indiji

- Stigli u ranom pleistocenu

- Sačuvali prvobitne osobine i primitivnu kamenu kulturu sakupljanja, lova i ribolova

- Beli čovek uništio silom, ali i dodir sa višom civilizacijom

- 60 000 - 70 000 (popis iz ‘47. - 47 000), 517 000, 2.5% Australijske populacije (2006)

- U zabačenim predelima Severne i Centralne Australije

- U rezervatima, Arnhem Aboriginal Reserve ili na stari nomadski način

- ¼ se uključila u savremenu privrednu delatnost

- Holanđani 1605. ugledali N australijsku obalu u Karpentarijskom zalivu i u nekoliko navrata istraživali -

Nova Holandija

- 1770. Džejm Kuk - utvrdio pravilne obrise novog kontinenta i predstave o velikoj Terri Australis, otkrio E

australijsku obalu i zbog sličnosti sa domovinom dao ime New South Wales

- Prvo englesko naselje - 1788. kod Botani Beja, blizu Sidneja

- Naselja kažnjenika do sredine 19. veka

AUSTRALIJA – Stanovništvo – Tok naseljavanja

- Ovčarstvo, malo radne snage, prostrani pašnjaci

- 1834/1835. u Portlandu i Melbourneu, prva naselja

- 1836. osnovana Adelaide - glavni polazni centar za širenje stočarstva, 1851. u koloniji Viktoriji otkriveno zlato

- Lov za zlatom povećao st. sa 400 000 na 1.145 000

- Posle Au, stočarstvo ili kraj rudnika Cu Juž A, Ag Broken Hilla ili nakon 1890. novootkrivenim rudnicima Au u

Zap Australiji

- Od 1860. do 1890 - tropska poljoprivreda u Queenslandu

- Iskorišćavanje šuma eukaliptusa u SW A, u Viktoriji i na Tasmaniji

- Zasnovana železnička mreža, poljoprivreda žita, prvi irigacioni sistemi, a stanovništvo je poraslo na 4 miliona

- Doseljavanje od 1867. do 1890. - najznačajnije

- Od 1890. do 1910, u Ameriku odlazilo najviše ljudi, doseljavanje je opalo jer su zlatni izvori presahli

- 1892. - finansijski slom, velike suše, Immigration Restrictions Act iz 1901.

- Za vreme I sv rata - naseljavanje pojačano

- Popis 1933. doseljenici Anglosasi iz Engleske, Škotske i Irske

- Potom iz Novog Zelanda, Italije i Nemačke (16 829)

- Italijani kad nisu više mogli da odlaze u Ameriku; plantaže šeć. trske u Queenslandu


-1947: 6 835 200 stanovnika rođenih u Australiji, 381 600 u Engleskoj, 103 000 u Škotskoj, 44 800 u Irskoj,

33 600 u Italiji, 14 600 u Nemačkoj

- Broj italijanskih doseljenika – raste

- Australijska imigraciona - dopušta useljavanje belom stanovništvu (White Australia Policy) – ne više od

2% godišnje – očuvanje standarda

- Nakon II sv. rata - godišnja imigraciona kvota od 70 000

- 1950. broj nemačkih doseljenika - premašio broj engleskih

- Jugosloveni u Australiji

- Do I sv rata - veoma malo Jugoslovena, posle I sv rata više – jer su imali zatvorena vrata u Ameriku

- Od 1925. do 1928. - oveća naselja - Dalmatinaca i Makedonaca, u Zapadnoj Australiji oko Pertha i

Kalogooriela, u Novom Južnom Walesu oko Sydneya i Broken Hilla, u Viktoriji oko Melbourna, u

Queenslandu oko Townsvila i Cairnsa - poreklom sa sela

- Od 1926. do 1939. zastoj u privredi - i za naše bio težak

- Za vreme II sv. rata - oporavak, zaposlenja u australijskim fabrikama, u koje pre rata nisu primali strance

- Vrtlarstvo - oko Pertha i Sidneja

- Za vreme rata - potpomagali oslobodilački pokret u YU

- Godine 1947. bilo je u Australiji oko 10 000 naših ljudi


- Neravnomerno rasprostranjeno i retka naseljenost

- Po Tejloru, linija od Šarks Beja (Zaliva morskog psa) na W obali do zaliva Esperance na S obali, i zatim opet od

S obale pored Broken Hilla prema N Queenslandu u nešto gušće naseljene predele SZ, SE i E

- Veći deo kontinenta - 1 st na 25 km2

- Dijagonala od SW prema NE, NW polovina 0,5% st

- Deo kontinenta, sa manje od 250 mm padavina, gotovo nenaseljen

- 1 st na 1 km2 nigde ne prelazi izohietu od 500 mm do 750 mm

- Samo na jugu, u Marrayskoj ravnici, veštačko navodnjavanje je domamilo i u taj izohijetni pojas nešto više st.

- 3 – 5 st na 1 km2, izolovana područja: u Brisbanskom primorju u južnom Queenslandu, u primorju oko Sidneja, u

većem delu Viktorije, donekle u Južnoaustralijskom primorju ispod Flinders Rangea i u SW Australiji ili Swanlandu

- U gradovima - 70% st.

- 5 najvećih primorskih gradova (Sidnej, Melburn, Brisbejn, Adelaida i Perth) - (49,7%) australijskog stanovništva

- Dva, na SE (Sidnej, Melburn) - 35,7%

- Osnova privrede agrarna - u gradovima onih koji se izdržavaju dohocima od zemljišta i stoke, dok je unutrašnjost

još prazna sa mnogo stoke i malo ljudi

AUSTRALIJA – Stanovništvo – Gustina i raspodela stanovništva

- Koncentracija stanovništva na primorske predele - posledica klimatskih prilika;

- Koncentracija oko velikih gradova - nezrela, u kolonijalnoj istoriji zasnovana populaciona i privredna struktura

- Ima mesta za nove naseljenika – mišljenja podeljena

- Usled nedovoljne naseljenosti - nedostaje radne snage

- Ograničeno domaće tržište koči dalji razvitak industrije

- Potrebno umerenim doseljavanjem - podići broj stanovništva

- Na oko 15 do 16 miliona

- Realna procena Tejlora - Australiji današnjim standardom života moglo da živi 30 miliona stanovnika

- Pri prosečnom evropskom standardu života, koji je niži od australijskog, pa, moglo bi da živi i do 60 miliona

stanovnika

- Kinezi ...

AUSTRALIJA – Stanovništvo – Gustina i raspodela stanovništva

Skoro ¾ Australijanaca žive u metropolama i obalnim područjima. Obala je jedan od integralnih delova australijskog integriteta.

- Relativno kratko kolonijalno doba

- Proizvođač agrarnih i rudnih sirovina

- Među privima u svetu po broju ovaca, goveda, proizvodnji i izvozu vune, mesa, pšenice, Zn, Pb, Au

- Posle I sv rata počinje njena industrijalizacija, naročito nakon krize 1933.

- Međuratnog doba do 1954. broj fabrika se povećao za 3/4

- Mehanizovane farme, radnici, cilj – prodaja

- Skuteri do 90 tih XIX veka (sa preko 100.000 ha i 10 tine 000 grla)

- Sistem srednjih i malih farmi na komercijalnoj bazi 30-150 muznih krava

- Preko 50% “krunske zemlje” se daje pod zakup, 10% privatnih poseda

- 1/3 st u unutrašnjosti hrani ostale, jer manje radne snage treba mehanizovanoj poljoprivredi, ali u Australiji obrnuto

- Bogaćenje tokom svetskih ratova

- Strani kapital

AUSTRALIJA – Privredne karakteristike

- Ovčarstvo – u istočnoj unutrašnjosti (južni Queensland, Novi Južni Wels,

Viktorija do granice Juž. Australije- 250 do 500 mm )

- Uginuće tokom suša

- Od XIX veka – merino ovca - vuna

- Sidnej najveće tržište vune na svetu

- Proizvodnja jagnjetine bila u porastu

- Govedarstvo

- Velike suše 1894 - 1902.

- Goveda žive na tropskom severu

- Sa više od 500 mm

- Tamo ni ispaša ni kiša leti nisu pogodne za gajenje ovaca

- Može duže do pojila

- Mlečna goveda - vlažnija podnevlja

- Ist primorje od južnog Queenslanda do Viktorije

- Meso, mleko

- Uređaji za hlađenje

AUSTRALIJA – Poljoprivreda

Ovčarski krajevi u Australiji(Po Commowealth Yearbooku)

Svaka tačka - 20 000 ovaca

Oblasti u kojima se gaje goveđa u Australiji(Po Commomvealth Vearbooku)

Svaka tačka obeležava 2 500 grla goveda

- Zemljoradnja – na 1% celokupne površine

- Pšenica 2/3 obradivog zemljišta

- Izohiete od 250 do 600 mm

- Primorske ravnice Južne Australije, uz Murray i njegove pritoke, kao i u plodnim Darling Downs

- Pristaništa Juž. Australije - sa velikim silosima za žita

- U prvim godinama posle I i II sv rata - pšenica je više godina dobro rađala

- Kombinacija sa krmnim biljem

- Šećerna trska

- Kultura tropskog sev.ist., u prvom redu Queenslandskog primorja

- Duvan, pamuk

- Severna obala Tasmanije poznata je po svom krompiru

- Voćarstvo

- Sever Južnog Velsa i jug Queenslandu – tropsko voće (banane, ananas)

- Tasmanija i Viktorija – jabuke

- Oko Murraya i po obroncima Južnoaustralijskih planina - vinogradi

- Melioracija, plodored, zaštita zemljišta

AUSTRALIJA – Poljoprivreda

Dolina Barosa – region proizvodnje vina u Južnoj Australiji. Zauzima više od 15% australijskih ruralnih površina.

- Bogata rudama u starim masivima

- Egzogene sile - razgolitile i približile površini bogate rudne naslage

- Stene vulkanskog porekla i pl. sistemi nabrani u paleozoiku sa C na rubovima

- Rudarstvo - važna uloga u toku razvoja naseljavanja Australije

- Ono je pokrenulo izgradnju železnica, a posredno i agrarno naseljavanje

- Dugo bile najvažnija izvozna sirovina, manji značaj za izvoz

- Au, Viktorija, 1851, ½ sv proiz. i od 1903—1907, ¼ sv proiz. iz Zap. Australije

- »Aluvijalno« zlato, prvo najvažnije, danas daje samo još 10% proizvodnje. Sve ostalo zlato dobija se iz zlatnih

žila u pretkambrijskim stenama

- Fe i C na poluostrvu Ejr, na zap. obali Spencerovog zaliva u Juž. Australiji

- Australijski čelik - najjeftiniji na svetu

- Na ostrvima na sev.zap. obali (Yampi Sound).

- Glavno nalazište rude Pb, Zn i Ag - Broken Hill u sev.ist. produženju kaledonskih Južnoaustralijskih planina,

manje u Tasmaniji, Queenslandu i na jugoistoku: Novog Južnog Velsa

AUSTRALIJA – Rude i energentski izvori

- Ag, Cd i Co u Broken Hillu, sporedni proizvod u procesu vađenja Pb i Zn

- Cu u Queenslandu, Novom Južnom Velsu i na Tasmaniji

- Sn - Novoengleska visoravan, Queensland, Tasmanija

- Boksit - Tasmanija, Viktorija, kao i krečnjak iz Tasmanije i Južne Australije

- U blizini Broken Hilla – uran, ali i u Rum Jungle kod Darwina i Mt. Isa u Queenslandu

- C – Cc (pal), Cm (terc), Cl – problem radne snage

- Oko Newcastla i Sidneja na istočnoj obali – 4/5

- Oko Ipswich-a, Rockhampton-a i Blair Atholl u Queenslandu, Leigh Creek u Južnoj Australiji, Colie u W Australiji

- Hidroenergetska privreda – slabi značaj uglja

- Nafta - tek 1953. godine

- U Glen Devisu severno od Sydneya iskorišćavaju uljane škriljce

- Hidroenergetika u Tasmaniji i u planinama Jugoistočne Australije

- Glavni proizvođači elektroenergije u Australiji su dva termoenergetska sistema kod Sydneya (Bumerny) i

Yallourn u blizini lignita u Viktoriji

- Predviđene HE na Snow River bi trebala ojačati udeo HE energije

AUSTRALIJA – Rude i energentski izvori

Super Pit u Kalgurliju, Najveći površinski kop rudnika zlata

- Crna metalurgija - do I sv. rata - uvozili Fe i čelik

- 1. U Novom Južnom Walesu i 2. U Južnoj Australiji (Whyalla)

- Planirano područje - biti vezano uz C iz Colliea i Fe iz Yampi Sounda

- Mašinska ind. (traktori i druge poljoprivredne mašine, tekstilne mašine, električne mašine, dizel-motori itd.)

- Ind. saobraćajnih sredstava (brodogradilišta, železnički materijal, automobili, avioni).

- Hemijska ind. - ugljenokopi i koksare stvorili su uslove (benzol, sintetička nafta, katran, plin, veštačka đubriva,

farmaceutske potrebe)

- Obojena metalurgija - rafinerije Cu, Pb, Zn u Južnoj Australiji i u Novom Južnom Walesu i prve fabrike Al na

Tasmaniji i u Viktoriji

- Ind. tekstila i odeće

- Prehrambena ind., ind. mesa i šećera

- Ind. hartije - u Tasmaniji, Viktoriji i u Juž A. - 1953. eukaliptus kao sirovina

- Podmiruje domaće potrebe, ¾ ind.preduzeća na SE u Novom Južnom Walesu i u Viktoriji, jer je uz ugalj izrasla i

glavna baza metalurgije

- U krajevima koji su jedini gusto naseljeni, razvio se i veći deo lake, pogotovo tekstilne industrije

AUSTRALIJA – Industrija

- Velike razdaljine, pusta, sušna unutrašnjost – lakše morem

- Saobraćajne mreže u unutrašnjosti - neznatna ili uopšte ne postoje

- Prvu železnica (1850), prema zahtevima rudarstva i stočarstva

- Pruge - širine koloseka, ukupno oko 45 000 km

- Najgušća i odvojena - žel mreža na SE, od Brisbana do Melbourna, i područje pšenice pored Murraya

- Preko Broken Hilla - vezuje druga, usamljena, čvor u Adelaidu

- Treći deo - od Perta u Jug.zap A. sa dr. dve prugom preko Nullarbora

- Glavna saobr. osovina - dakle, pruga Perth—Kalgoorlie—Adelaide—Melbourne — Canberra — Sidney — Brisbane

- Bez železnica - N deo kontinenta, u Queenslandu samo 3 stočarske pruge

- Problem transkontinentalne pruge – N – S obalu (Adelaide i Darwinom)

- Istom trasom 1827. - transkontinetalna telegrafska linija Overland Telegraph

- Vezani drumom (Stuart Highway ili Bitumen Road)

- Pruge kroz pustinju - bez svrhe

AUSTRALIJA – Saobraćaj

Melburn

- Drumova - oko 800 000 km, ¾ su divlji, neizgrađeni tragovi

- Utvrđenih puteva - oko 65 000 km - na SE i SW

- Rečna plovidba na Marrayu - odumrla je

- Za unutrašnji saobraćaj – obalna morska plovidba, ali i okeanska plovidba

- Australijska pristaništa, Sydney i Newcastle – najmodernija (magazini za vunu, klanice stoke i hladnjače za

meso) i u ponekim od njih (Newcastle, Port Kembla, Nhyalla, Port Pirle) uređaji za utovar uglja, Fe i drugih ruda

- Vazdušni saobraćaj - veoma razvijen

- Za brze veze sa stranim zemljama, a i između naseljenih centara na rubovima

- Iz Sydneya u Perth vozom više dana, brodom nedelju dana

- Prirodni uslovi za vazdušni saobraćaj - izuzetno povoljni:

- Zemljište je nisko, a nebo je većim delom vedro

- Trans-Australia Airways i privatna Australian National Airways

- Glavni aerodromi: Essendon kod Melbourna, Mascot kod Sydneya i Ipswich kod Brisbana.

- Između Sydneya i Brisbana postoji 17 vazdušnih veza dnevno

- Iz Sydneya preko Singapura prema Evropi

- Preko Novog Zelanda (Auckland) i Havajskih ostrva (Honolulu) u Severnu Ameriku i preko Guama na Japan

AUSTRALIJA – Saobraćaj

- Privreda zavisna od spoljne trgovine

- Manji od Kanade i Južne Afrike ostala 2 dosadašnja britanska dominiona

- Trgovinski bilans – pozitivan

- Obim australijske spoljne trgovine stalno raste

- Struktura izvoza u odnosu na glavne proizvode pokazuje sledeća tabela

- Povećanje potrošnje u domaćoj industriji

- Uvozni artikli: teh. oprema, mašine, prevozna sredstva, nafta i hem. proizvodi

- Uvoze se još duvan, pamuk i kaučuk

- Trgovinski partneri: GB - oko 2/5 kako u izvozu, tako i u uvozu

- Posle rata, udeo SAD je manji nego pred rat

- Dominacija Japana u izvozu i Indonezije u uvozu (nafte)

AUSTRALIJA – Spoljna trgovina

1946/47. 1938/39. 1949/50 1952/53.

Vuna 41,3 30,6 51,0 46,2

Žitarice i brašno 18,6 9,6 14,4 10,3

Mlečni proizvodi 4,6 8,8 4,1 0,9

Meso 2,6 6.2 5,8 7,3

Metali (Au, Pb, Zn) 7,8 12,9 4,6 3,6

AUSTRALIJA

australija

Education