| 6 1 3 0 0 3

B-ΟΙΛΤΙΚΑ A A A M K T A - icΔ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΗΣ

VASSILIS ARAVANTINOS - LOUIS GODART - ANNA SACCONI

THEBES. FOUILLES DE LA CADMEE I, Les tab lettes enLineaire B de la Odos Pelopidou. Edition et com m entaire, Pisa-Rom a 2001

ΘΗΒΑ. ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΚΑΔΜΕΙΑΣ. ΤΟΜΟΣ I, Οί πινακίδες Γραμ­μικής Γραφής Β τής Όδοΰ ΪΙελοπίδου. Έκδοση καί Σχόλια, Πίζα-Ρώμη 2001

Η αποψινή πανηγυρική συγκυρία τής παρουσίασης τοΰ βιβλίου αύτοΰ είναι φυσικό νά δημιουργεί αμηχανία σέ δσους, από τά πράγματα, συνετέλεσαν στήν αποκάλυψη τών

αρχαιότατων τεκμηρίων τής ελληνικής γλώσσας στή Θήβα, στή συντήρηση καί στήν έκδοσή τους. Στα συνήθη επιστημονικά συγγράμματα τό χρέος τών παραινέσεων καί τών διευκολύνσεων, τής ανταλλαγής καρποφόρων συζητήσεων, είναι αυτό πού δεόντως όμολογεΐται. Τό βραβείο δμως ή ό ψόγος άπονέμονται στό συγγραφέα ή στούς συνεργάτες τής συγγραφής. Αυτοί εύθύ- νονται, αύτοί λογοδοτούν, σιωπηρώς καί έσαεί, γιά τήν επιτυχία ή τήν αποτυχία τους στήν εκπλήρωση τού στόχου πού έθεσαν εξαρχής.

Νομίζω πώς δλοι απόψε θά συμφωνήσουμε δτι ό πρώτος τόμος τής σειράς "Thebes: Fouilles de la Cadmee" ξεφεύγει άπό τούς παραπάνω κανόνες καί άνήκει σέ μία ιδιαίτερη κατηγορία έργων, δπου δλοι οί συναγωνιστές μετέχουν καί οί άφορισμοί αύτοκαταργούνται. Είναι φα­νερό καί απλό συνάμα τό γιατί. Τό βρίσκουμε γραμμένο στήν πρώτη σελίδα τοΰ βιβλίου: «Ή άνασκαφή (τής όδοΰ Πελοπίδου) διήρκεσε, μέ κάποια διαλείμματα, γύρω στις 500 ήμέρες. Άπό τήν άρχή Νοεμβρίου 1993 ώς τό τέλος Μαρτίου 1995. Χρειάστηκε πολλή διπλωματία γιά νά ξε- περαστοΰν οί δυσκολίες πού συνήθως άνακύπτουν σέ άνάλογες παρεμβάσεις. Δέν είναι βέβαια άπλό νά πείσει κανείς τις τοπικές άρχές καί τούς κατοίκους μιάς σύγχρονης πόλης, γιά τό τί αντιπροσωπεύουν άρχεια, ηλικίας 3200 χρόνων, μέ άκατανόητα σύμβολα, χαραγμένα πάνω σέ άσχημα κομμάτια πηλού, φρικτά παραμορφωμένα άπό τή βίαιη καταστροφή. Πολύ περισσό­τερο μάλιστα δταν αύτά, τά πενιχρά λείψανα τοΰ παρελθόντος, έρχονται νά ταράξουν τή κα­θημερινή ζωή τόσων άνθρωπων!

Τιμή

πώλη

σης

0,01

€

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Κι δμως έγινε στή Θήβα τότε κάτι πού δέν συμβαίνει συνήθως. Ή πειθώ έθριάμβευσε καί ή περιπέτεια τής όδοϋ Πελοπίδου είχε αίσιο τέλος. Τό άποδεικνύει περίτρανα ή διάσωση των 238 πινακίδων καί θραυσμάτων Γραμμικής Β. ‘Ανασύρθηκαν από τήν ευλογημένη θηβαϊκή γή καί συναποτελοϋν σήμερα τό άντικείμενο καί τό περιεχόμενο αυτού τού τόμου.»

Ή άριστα τεκμηριωμένη άνασκαφή τους οφείλεται στους ε’ιδικευμένους τεχνίτες καί στους νέους αρχαιολόγους, πού δπως πάντα συμβαίνει σήκωσαν καί εδώ τό τεράστιο βάρος τών άντί- ξοων συνθηκών, τήν ευθύνη καί τή μέριμνα τής διάσωσης πολύτιμων μνημείων τού απώτατου παρελθόντος τής Ελλάδας καί γενικώς τοϋ ανθρώπινου πολιτισμού.

’Αποφασιστικός, στή διάσωση, συντήρηση καί συγκόλληση τών πινακίδων, υπήρξε ό ρό­λος τού άρχισυντηρητή τής Θ ' Εφορείας Προϊστορικών καί Κλασικών ’Αρχαιοτήτων, Π. Βαλ- μά καί τής ύπ’ αυτόν ομάδας συντηρητών τού Μουσείου. Ά ν τό μεγαλύτερο σύνολο κειμένων αρχείου Γραμμικής Β, τής γραφής τής διαλέκτου τών Μυκηναίων Ελλήνων, πού μέχρι τούδε είδε τό φώς μετά τις άνασκαφές τοϋ Sir A.Evans στήν Κνωσό τό 1900, καί τού C.W. Blegen στήν Πύλο τό 1939, μπόρεσε νά διασωθεί άπό βεβαία, υπό κανονικές προϋποθέσεις, καταστροφή, αυτό οφείλεται στή υποστήριξη πολλών. Τοϋ Υπουργείου Πολιτισμού, τοϋ τότε Γενικοϋ Γραμ­ματέα του Γ. Θωμά καί τοϋ επίτιμου σήμερα Γενικού Διευθυντή τών Προϊστορικών καί Κλα­σικών ’Αρχαιοτήτων Γ. Τζεδάκι. Στή γενναιόδωρη βοήθεια πού προσέφερε τό Ινστιτούτο Αίγαι- ακής Προϊστορίας, τό γνωστό ΙΝΣΤΑΠ, καί στό μέγιστο ενδιαφέρον τοϋ Μ. Wiener, τού ’Ακα­δημαϊκού Σπ. Ίακωβίδη, τής Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών καί τής Εταιρείας ΔΕΥΑΘ. ’Οφείλεται πρωτίστως στις Θηβαιες καί τούς Θηβαίους. Στή συγκινητική συμπαράσταση πολλών συναδέλφων στις μυκηναϊκές σπουδές άνά τόν κόσμο καί όλων άνεξαιρέτως τών συ­νεργατών μου στήν Εφορεία τών ’Αρχαιοτήτων Θηβών. ’Ιδιαιτέρως καί μέ αυταπάρνηση προ- σέφεραν δυνάμεις καί γνώση οί άρχαιολόγοι Ε. ’Ανδρικού καί Α. Παπαδάκη, συνεργάτριες στήν άνασκαφή, στή μελέτη καί στή δημοσίευση τών ευρημάτων: Στό πόδιο είναι οί, δάσκαλοι, οί προϊστάμενοι καί οί φίλοι, Σπ. Ίακωβίδης, A. Sacconi καί Louis Godart, Γ. Τζεδάκις καί Χρ. Μπουλώτης. Πάντοτε καί άπό παντού παρόντες, άνάμεσά μας βρίσκονται οί άρχαιολόγοι πού άνέφερα, νοητά μετέχουν οί άπόντες. Κι άκόμη πολλοί άλλοι, βοηθοί στήν άνασκαφή, στήν κα­ταγραφή, ή Λ. Καραλή, ή Α. Σαρπάκη, ή J. Vroom, συνεργάτριες στή μελέτη καί στή συγγραφή τού δεύτερου τόμου, πού άκολουθεΐ τόν τρίτο πού τυπώνεται τώρα. Ό λοι πλαισιώνουν τό συνο­λικό έργο στήν τελική πορεία του. Τό πρόγραμμα δημοσίευσης τών πανάρχαιων έπιγραφικών τεκμηρίων τής θεοβάδιστης πόλης, υλοποιήθηκε άπό εμπείρους εκδότες μέ τήν άρωγή τοϋ Πα­νεπιστημίου Ρώμης καί Νεαπόλεως La Sapienza καί Federico II άντιστοίχως καί άπέδωσε καρ­πούς σέ χρόνο καθορισμένο. Ό τόμος τού Corpus τών μυκηναϊκών, θηβαϊκών επιγραφών άρχεί- ου, δημοσιεύεται αυτό τό καλοκαίρι καί ό τόμος μέ τά άνασκαφικά δεδομένα καί ευρήματα τού χωροχρόνου τών πινακίδων δημοσιεύεται τό έπόμενο έτος.

Στό λίγο χρόνο, πού άκόμη μοϋ άναλογεί καί μέ σεβασμό στήν οικονομία του, θά σάς εκθέ­σω δσο καλλίτερα μπορώ τά γεγονότα πού μας οδήγησαν ως εδώ. Τά άρχαιολογικά συμβάντα εννοώ, πού έφεραν στό φώς τά κείμενα τής Γραμμικής Β, πού παρουσιάζονται εδώ, πιστεύω σέ μία πλήρη, σύγχρονη καί ταυτοχρόνως, κλασική editio major, μέ εκτενέστατα σχόλια καί πλήθος πινάκων. Θά μιλήσω μάλλον γιά τά επεισόδια πού βρίσκονται πίσω όχι μόνο άπό τήν άποκά- λυψη τών κειμένων άλλά καί τού πλήθους τών άλλων ευρημάτων.

Ό συνηθισμένος σέ όλες τις ελληνικές πόλεις έκσυγχρονισμός τών υποδομών τους, άπαι- τοϋσε ενα άκόμη βαθύ καί σχετικά πλατύ άγωγό πού θά περνούσε τό Νοέμβριο τοϋ 1993 άπό τήν κεντρική όδό Πελοπίδου, κατά μήκος τής άκρόπολης Καδμείας. Στις 2 Νοεμβρίου 1993, στις 12 τό μεσημέρι είχα στά χέρια μου τό πρώτο μεγάλο θραύσμα σελιδόσχημης πινακίδας, τήν Αν 100, άπό τόν άγωγό μπροστά τήν Όπλοθήκη. Οί οδηγίες μου στόν κομιστή καί εύρέτη Ν. Λαμπρόπουλο άποτελοϋσαν άπόφαση χωρίς περιστροφές. Θά επιδιωκόταν οπωσδήποτε ή άνασκαφή τού μεγίστου δυνατού χώρου γιά τήν άναμενόμενη- ενδεχόμενη άποκάλυψη ενός μυ­κηναϊκού άρχείου. Προϋπόθεση ήταν δτι τό άρχεϊο τοϋτο θά εμφανιζόταν σταδιακά (step by

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

step), άλλά μέ συνεχή ανεύρεση κειμένων. "Ετσι καί έγινε. Σέ λίγες μέρες ένα δεύτερο θραύσμα σελιδόσχημο, καί εξίσου σημαντικό, έρχόταν στό φώς Μετά τή λήξη τού πρώτου χειμώνα ή διαπλάτυνση τής τομής I έφερε νέες έπιγραφές. Ά πό τόν ’Απρίλη τού 1994 ή συνεργασία μου μέ τούς καθ. A. Sacconi καί L. Godart βοήθησε τήν υπόθεση τού άρχείου παντοιοτρόπως. Ή άνεύρεση κειμένων άκολούθησε έκτοτε άνοδική πορεία καί τούτο συνεχίστηκε στό άνατολικό μισό τού δρόμου μέχρι τό τέλος Σεπτεμβρίου 1994. Είχε περάσει ένα ένθουσιώδες καλοκαίρι μέ τήν άνεύρεση νέων διεσπαρμένων πινακίδων. "Ησαν membra disjecta ενός διαλυμμένου άρχείου καί ήδη έφθαναν άρκετές δεκάδες. Στό μεταξύ στις 20 ’Ιουλίου 1994, στόν ευκαιριακό καθαρισμό καί ενοποίηση παλαιών τομών στό χώρο τής λεγάμενης "Όπλοθήκης", δυό πολύτι­μες, άκέραιες πινακίδες ήλθαν στό φώς. Ό λο αυτό τό διάστημα βαριά καί μεσαία τροχοφόρα περνούσαν άπό τό μισό πλάτος τού κεντρικού δρόμου Ή διέλευσή τους περιόριζε τις πιθανό­τητες έρευνας τού άρχείου καί επιβίωσης τών εργαζομένων στό σκάμμα στό 50%.

Ό ντω ς μετά πό ένα κρεσσέντο περισυλλογής μεμονωμένων, διάσπαρτων πινακίδων, τό φθινόπωρο τού 1994 φθάσαμε στό in situ άρχεΐο. ’Ανάμεσα σέ δυό ήμικατεστραμμένους τοίχους 24 καί 40 άποκαλύφθηκαν οί πινακίδες τού άρχείου. Είχαν πέσει τή στιγμή πού ή δυνατή φω­τιά, πού άκολούθησε πιθανώς έναν ισχυρό σεισμό, άνέτρεψε τούς φωριαμούς, όπου τά κείμενα είχαν μέ έπιμέλεια τοποθετηθεί. Βρέθηκαν δλα στή γωνιά τών τοίχων πεσμένα άνάποδα καί δι­πλωμένα κατά τή φορά τής πτώσης τους. Στό Ιδιο στρώμα, σχετικά κοντά τους, κείτονταν ένα πλήθος άπανθρακωμένα δημητριακά καί σύκα, βασικά είδη διατροφής τών Μυκηναίων.

Οί πινακίδες άποσπάστηκαν μαζί μέ όλο τό στρώμα τής καταστροφής τοϋ δαπέδου καί φυ­λάχθηκαν στά έργαστήρια τής Εφορείας, σέ έξαίρετες συνθήκες, όλο τόν υγρό καί κρύο χειμώ­να τού 1994-1995. Στήν εφημερίδα Καθημερινή τής χιονισμένης θηβαϊκής Κυριακής, 15 Γενάρη 1995, ή Α. Παναγιωταρέα άφιέρωνε μιάν ολόκληρη σελίδα στό θησαυρό τών κειμένων πού άπο­καλύφθηκαν στή Θήβα. Ή τεκμηριωμένη, μέ έγχρωμες φωτογραφίες, είδηση έκανε τό γύρο τού κόσμου. Ή άνασκαφή σταμάτησε στό τέλος τού Μάρτη δταν έπαψαν πιά νά βρίσκονται νέες πινακίδες. ’Όμως πινακίδες συνέχισαν νά βρίσκονται στό Μουσείο, στά χώματα, άνάμεσα στά κεραμικά τής άνασκαφής. Έκεινο κιόλας τό Μάρτη έγινε μιά πρώτη κοινή έπιστημονική άνα- κοίνωση τών τριών συνεργατών, στήν Accademia dei Lincei, μέ πρόσκληση τοϋ Προέδρου τής τάξεως S. Moscati. Λίγους μήνες άργότερα καί πιό άναλυτικά έγιναν άνακοινώσεις στό Salzburg τής Αύστρίας καί στό περιοδικό Archeo. Στό άνασκαφικό πεδίο ήταν φανερό δτι βρισκόμα­σταν πλέον όλο καί μακρύτερα άπό τό άρχεΐο. Εΐμασταν δμως σχετικώς ήσυχοι δτι τό είχαμε διασώσει στό μεγαλύτερο τουλάχιστον μέρος του. Πιστεύουμε νά τό πλησιάσουμε πάλι, δταν μιά μέρα θά γίνει ή άπαλλοτρίωση καί ή κατεδάφιση τών παλαιών σπιτιών πού άκόμη, ισως έν μέρει τό σκεπάζουν.

Τό περιεχόμενο τών κειμένων έξετάστηκε καί σχολιάστηκε άπό πολλές πλευρές καί άπό- ψεις. Είναι κείμενα καί ώς τοιαϋτα θά σχολιάζονται στό διηνεκές. Νέες ερμηνείες άσφαλώς θά βελτιώσουν τή σημερινή. Τά κείμενα δμως θά παραμείνουν άθικτα. Στόχος τοϋ βιβλίου είναι νά χρησιμεύσει σέ ειδικούς καί σπουδαστές τής ελληνικής γλώσσας άνά τόν κόσμο. Ή γαλλική γλωσσική φορεσιά του άποτελεΐ άσφαλώς τό καλό διαπιστευτήριο τού βιβλίου στή μορφωμέ­νη ύφήλιο. Τό apparatus στήν editio princeps μάλλον έλάχιστα θά άλλάξει μετά τις πολλαπλές βα- σάνους καί άναγνώσεις, πού έδωσαν τελικώς, σχεδόν lectiones unicas et ultimas. To έγγυώνται ή άπαράμιλλη τέχνη τού Βαλμά καί τής ομάδας του, ή σχεδίαση άπό τόν L. Godart, δοκιμασμένη σέ δλα τά κείμενα τοϋ Αιγαίου, στήν Κρήτη καί στήν Πελοποννησο. Δέν βρίσκονται δμοιες άρετές άνάμεσα στούς άνθρώπους. "Οί σκιές τών Μ. Ventris Μ. Lejeune καί Ν. Πλάτωνος, ύπε- ρίπτανται έπίσκοποι πάντων", ήρωες χρηστοί. ’Από τήν ίδια δχθη νεύει ό ’Αθηναίος Σοφοκλής: "Θήβαςμοί λέγεις τάς έπταστόμους... μόνονεκείαί θνηταί θεούς τίκτουσίν”.

Βασίλης ΑραβαντινόςΔ/ντής ’Αρχ/των Βοιωτίας

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

---------- ------- -— ..[(ονστ Γεωργ. ΙΙατταγεωργίου καί υιοί

-

Δρ. ΑΡΓΥΡΙΟΣ-ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Μέλος τοΰ Δ.Σ. τής "Ε.Β.Μ."

— __ __________________

Συμπληρώνονται δύο σχεδόν έτη άπό τήν διακοπήν τής λειτουργίας τοΰ έμπορικοΰ κατα­στήματος τής Όμορρΰθμου Εμπορικής Εταιρείας Κωνστ. Γεωργ. Παπαγεωργίου.

Μέ τήν διακοπήν τής δραστηριότητος τής Εταιρείας συνεπληρώθησαν εκατόν δέκα ετη συ- νεχοΰς λειτουργίας τής έπιχειρήσεως.

Τά Ελληνικά Σωματεία καί Συνδικάτα έξαντλοΰν όλην σχεδόν τήν δραστηριότητά των είς τάς διεκδικήσεις καί πολύ λιγότερον εις τήν διαμόρφωσιν χαρακτήρων.

Δέν έδρασαν κατασταλτικώς είς τά διάφορα φαινόμενα άποκλίσεως άπό τήν επαγγελματικήν δεοντολογίαν.

Οΰτω είδαμε μηχανικούς νά κτίζουν κτίρια καί κατοικίες καί τό Τ.Ε.Ε. νά μήν άφαιρεί τήν άδειαν άσκήσεως επαγγέλματος, είδαμε ιατρούς καί δικηγόρους νά προσβάλλουν βαναύσως τόν Ίπποκράτειον Όρκον καί τά Δικαστήρια καί νά μήν άποβάλλονται άπό τά σώματα.

Θά έλεγε κανείς δτι τά τελευταία έτη ή λειτουργία τής κοινωνίας μας είναι άψογος άφοΰ τά σωματεία δέν επιβάλλουν κυρώσεις.

Οί Παπαγεωργίου είτε συμμετείχαν είτε δέν συμμετείχαν είς τά σωματεία καί επιμελητήρια έδειξαν μέ τό παράδειγμά των τόν ορθόν δρόμον τοΰ έπαγγέλεσθαι καί πέραν αϋτοΰ έπέδειξαν καί έδίδαξαν τήν συμπεριφοράν αυτήν.

Ή πόλις τής Δεβαδείας έν τά) συνόλφ τούς οφείλει πολλά καί γενικώς ή 'Αγορά τής Δεβα- δείας άκόμη περισσότερα. 'Ετσι άνέδειξαν τό επάγγελμα τοΰ έμπόρου-έπιχειρηματία ώς τόν κα- ταλύτη τοΰ κοινωνικοΰ γίγνεσθαι μέ άξιοπιστίαν, πίστιν, επάρκειαν καί τιμιότητα.

Ό Κωνσ. Γ. Παπαγεωργίου (ΚΓΠ) έγεννήθη είς τήν Λεβάδειαν τό 1878 καί άπεβίωσεν τόν Φεβρουάριον τοΰ 1971.

Μικρός εΐχεν προσληφθει, είς ηλικίαν δέκα έτών είς τό εμπορικόν κατάστημα τοΰ Έλευθεροπούλου τό όποιον εύρίσκετο έπί τής όδοΰ Στρατηγού Δημ. Ίωάννου.

Ό δρόμος αυτός τότε, ήτο ό κεντρικότερος εμπορικός δρόμος τής πόλεως, άφοΰ ή πόλις δέν είχε φθάσει άκόμη είς τήν Πλατείαν τοΰ Γεωργίου του Α νΰν Πλατείας ’Εθνικής ’Αντιστάσεως.

Τό κατάστημα εύρίσκετο είς τό μέσον περίπου τής όδοΰ, πλησίον τοΰ γαλακτοπωλείου Δημητρέλλου καί κο­ντά είς τά σκαλάκια τά όποια όδηγοΰν είς άδιέξοδον.

Έκεΐ έμυήθη τά τοΰ εμπορίου καί τής συναλλαγής εργαζόμενος τρόπον τινά μαθητευόμενος άμισθί.

Είς ηλικίαν είκοσι δυό έτών, τό 1890 άπεφάσισεν νά έγκαταλείψει τήν εργασίαν του, άνακοινώνων ταυτοχρόνως τήν πρόθεσίν του αύτήν, είς τόν Έλευθερόπουλον, λέγοντάς του δτι άπεφάσισεν νά άνοίξει δικό του κατάστημα.

Ό Έλευθερόπουλος έκπληκτος άλλά καί διορατικός τοΰ είπε νά μήν φύγει άλλά νά γίνει συ­νέταιρός του, δπερ καί έγένετο.

Μετά τόν θάνατον τοΰ Έλευθεροπούλου καί απουσία άπογόνων, κληρονόμησεν τό έμπορι- κόν κατάστημα.

Έκει έμεινεν μέχρι τό 1910, κατόπιν έγκατεστάθη όριστικώς είς τήν γωνίαν τής όδοΰ Νίκ. Μπουφίδου καί Σπυρίδ. Σπυρίδωνος δπου καί ή κατοικία του.

Κωνστ. Γεωρ. Παπαγεωργίου

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Άπό τό 1910 επεδόθη είς άγοράς τών παραπλεύρως ευρισκομένων οικοπέδων επί τής όδοΰ Σπυρ. Σπυρίδωνος, εκτισεν αποθήκην ξυλείας ενώ ή έγκατάστασίς του γενικώς έπερατώθη τό 1915.

Έν τφ μεταξύ άπό τό 1906 οί Βούλγαροι έξεδίωκον τούς "Ελληνες τής Ανατολικής Ρωμυλίας καί μεταξύ αύτών τόν Κοσμαν Μπαντύλαν άπό τήν Στενήμαχον. Ό Κ. Μπαντύλας έφθασεν εις τήν Λεβάδειαν μετά τής πολυπληθούς οικογενείας του. Ό Δήμαρχος Λεβαδέων έπεφύλαξεν θερμήν υποδοχήν εις δσους πρόσφυγες έπροτίμησαν νά εγκατασταθούν εις τήν Λεβάδειαν καί τούς πα- ρέσχεν σημαντικήν βοήθειαν, έν άντιθέσει πρός τήν Ελληνικήν Κυβέρνησιν ή οποία διεμαρτύρε- το έγγράφως ως συνήθως! Ή υποδοχή ήτο πάνδημος καί έγινε είς τήν είσοδον τής πόλεως, είς τό Έργοστάσιον Ήσαΐα (Μετέπειτα τών άδελφών I. καί Γ. Μέγα καί Ν. Δαροπούλου).

Ο Κ. Μπαντύλας είχεν πέντε άγόρια καί μία κόρη τήν Μαριάνθη καί έγκατεστάθη άπέναντι άπό τό κατάστημα Έλευθεροπούλου.

Ο ΚΓΠ έγνώρισεν τήν Μαριάνθη τήν ήράσθη καί τήν έζήτησεν είς γάμον ό όποιος έγινεν τό 1910. Απέκτησαν έξ τέκνα, τόν Γεώργιον, τόν Κοσμάν, τήν Γεωργίαν, τήν Κωνσταντίνα, τή Θε- οφανή καί τήν Φλώραν.

Ο ΚΓΠ έπεστρατεύθη κατά τήν διάρκειαν τών Έλληνο-Τουρκικών καί Έλληνο-Βουλγα­ρικών Πολέμων άπό τό 1912 έως τό 1915.

Κατά τήν διάρκειαν τής άπουσίας του τόν άντικατέστησεν είς τήν έπιχείρησιν ή Μαριάνθη ή όποία έπέδειξεν επιχειρηματικήν ικανότητα.

Ο ΚΓΠ ήσχολεΐτο μέ τό Γενικόν Έμιιόριον ήτοι τά Εδώδιμα καί ’Αποικιακά, μέ τήν ξυλείαν, τά σιδηρικά καί τό βαμβακεμπόριον. Ή το ταυτοχρόνως δέ καί άντιπρόσωπος Βιομηχανιών Σι­γαρέτων.

Κατά τήν διάρκειαν τής σταδιοδρομίας του καί τών πολυποίκιλων συναλλαγών του δέν προ- έκυψεν θέμα άμφισβητήσεως ή άναξιοπιστίας. Ά ν καί βασικώς ήτο δυνατόν νά χαρακτηρισθή εμπειροτέχνης, καθόσον δέν είχε λάβει κάποιαν ιδιαιτέραν παιδείαν, έν τούτοις διεχειρίσθη ένα πο­λυκατάστημα μέ έπαγγελματικήν έπάρκειαν τήν όποιαν βεβαίως θά έζήλευον κάποιοι άπόφοιτοι Πανεπιστημίων...

Συνέλαβεν καί όργάνωσεν τήν έπιχείρησιν του τήν όποία ήλεγχεν λογιστικώς.Σήμερον ό έλεγχος μιάς έπιχειρήσεως είναι άπείρως ευκολότερος μέ τήν έφαρμογήν έτοι­

μων λογιστικών προγραμμάτων τή βοηθείςχ ήλεκτρονικού ύπολογιστήρος.'Η φήμη του ως τιμίου, συνετού καί ικανού έπιχειρηματίου ήτο μεγάλη καί διά τούτο ή

Εμπορική Τράπεζα τόν ώρισεν άνταποκριτήν της.Έτσι είς τό κατάστημα τού ΚΓΠ έξετελούντο πάσης φύσεως τραπεζικές πράξεις, συναλλα­

γές γνωματεύσεις καί γνωματεύσεις γνησιότητος χρυσών λιρών άπό τό 1930 έως τό 1940. Ο ΚΓΠ έκτός τής έπιχειρηματικής δεινότητος διέθετεν καί διόρασιν.

Οΰτω πρίν γίνει ή μεγάλη οικονομική κρίσις τών ’Ηνωμένων Πολιτειών, τό 1929, έπώλησεν δλα τά άποθέματα βάμβακος τά όποια διέθετεν (2.500 δέματα βάμβακος) καί ήγόρασεν καφέ τού όποιου ή τιμή άνήλθε τρομακτικώς.

Έν άντιθέσει πρός τό ΚΓΠ ό σύγχρονός του Βασίλειος Α. Σπυρίδωνος ήτο ένας άκάματος καί ικανός έπιχειρηματίας-βαμβακέμιτορος, ένας όραματιστής χωρίς δμως τήν διόρασιν τού ΚΓΠ.

Οΰτω έδανείσθη τό 1929, χρυσές λίρες, διά τήν οίκοδόμησιν, τότε τού ύψηλοτέρου κτιρίου τής Λεβαδείας, τό Ξενοδοχεΐον Έλικών, τών όποιων ή τιμή έπολλαπλασιάσθη μετά τό 1929 καί ύπήρξεν άδυναμία έπιστροφής τών χρυσών λιρών.

Συγκρίνοντες τούς δυό άνωτέρω συγχρόνους έπιχειρηματίες θά έλεγα δτι ό ΚΓΠ ήτο ένας αύτοδημιούργητος, άκάματος, εύφυής, όρθολογιστής καί διορατικός έπιχειρηματίας, ό όποιος δέν έπεδίωκεν τήν κοσμικήν προβολήν είς τά τής πόλεως.

Ό Βασ. Α. Σπυρίδωνος γόνος πλούσιας οικογενείας ήτο ικανός έπιχειρηματίας άσχοληθείς μέ άγροτικές έπιχειρήσεις καί μέ τό βαμβακεμπόριον. Ήτο μορφωμένος καί καλλιεργημένος χω­ρίς νά έχει τελειώσει κάποιο πανεπιστήμιο, γνώστης ξένης γλώσσας καί πολιτικώς σκεπτόμενο

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

άτομο.Ή σύζυγος τοΰ ΚΓΠ ή Κυρά Μαριάνθη ύπήρξεν μία δυναμική καί ευφυής γυναίκα. Άνέ-

θρεψεν τά τέκνα της εις τήν χριστιανικήν πίστην τής οποίας ήτο βαθύς γνώστης.Ή Κυρά Μαριάνθη δέν ήτο μιά εύσεβίστρια γυναίκα, είχε ένα πρωτόγονο βαθύ χριστιανι­

σμό ό όποιος αγκάλιαζε τήν μεγάλην οίκογένειάν της, τούς φίλους της καί όποιον άλλον ήθελε νά προστρέξει εις αυτήν. Έκεϊ θά άντίκρυζεν τό άγαθοεργόν βλέμα της καί ύποστήριξιν.

Είδικότερον ή Μαριάνθη εκ Στενημάχου έσχετίζετο μέ τήν μεγάλην οικογένεια τοΰ "Ιατρού ’Αποστόλου Δοξιάδη.

Ό ’Ιατρός Α. Δοξιάδης τής έχάρισεν, τρόπον τινά τήν συνταγήν μιας άλοιφής μέ τήν όποι­αν, έθεράπευεν, δωρεάν, τόν σταφιλόκοκκον, τούς δοθηίνας καί τά εγκαύματα.

Ή οικογένεια Δοξιάδη ήταν αύτή πού είχε παιδιά τόν ’Ιατρόν Καθ. Θωμάν Δοξιάδην καί τόν Μεγάλον ’Αρχιτέκτονα Κωνστ. Δοξιάδην.

Ή πίστις της έξεδηλοΰτο καί μέ τήν συντήρησιν εκκλησιών (τοΰ Αγίου Νικολάου μικρού ναού πλησίον τής πλατείας ’Εθνικής ’Αντιστάσεως) καί ναϊδρίων.

Είδικώς επιμελείτο τοΰ ναϊδρίου τής Ιερουσαλήμ όπου μέ φίλες της έπροσηύχετο, έκανε τούς εσπερινούς καί λειτουργίες. Ή Κυρά Μαριάνθη δέν θά παρεσύρετο άπό τήν χριστιανικήν της πίστιν διά νά προσβάλλει ή βλάψει κάποιον άλλον. Ούτω ή Κυρά Μαριάνθη, μία φύσις πνευ­ματικά ολοκληρωμένη καί ταπεινόφρων, υπήρξε άντάξια σύζυγος τοΰ ΚΓΠ καί συνέβαλεν εις τήν έξέλιξίν του.

Ο ΚΓΠ άπεχώρησεν άπό τήν έπιχείρησιν τό 1948 καί είς τήν συνέχειαν τήν παρέλαβον οί δυό υιοί του Γεώργιος καί Κοσμάς.

Ό Κοσμάς έγεννήθη είς Λεβάδειαν τήν 9.12.1920 έτελείωσεν τό εξατάξιον γυμνάσιον, εργα­ζόμενος ταυτοχρόνως εις τήν έπιχείρησιν τοΰ πατρός του. Ήργάσθη κανονικά άπό 1939 έως τό 1999 όπου καί διεκόπη ή λειτουργία τής έπιχειρήσεως.

Κατά τό 1948 έστρατεύθη καί ύπηρέτησεν ως έφεδρος άνθυπολοχαγός τοΰ Έθνικοΰ Στρα- τοΰ. Έλαβε μέρος εις πολλές μάχες κατ έκείνη τήν τραγικήν περίοδον τής Ελλάδος όπου ήμφι- σβητεΐτο ή άκεραιότης της.

Έπολέμησεν είς τά Άγραφα, τόν Όλυμπον καί τόν Κίσσαβον. Άποστρατευθείς έπέστρεψε είς τήν έπιχείρησιν τοΰ πατρός του.

Ό Γεώργιος έγεννήθη είς τήν Λεβάδειαν τήν 5 Μαΐου 1915. Άποφοιτήσας άπό τό σχολαρ- χειον, έμαθήτευσεν είς τό Λεόντειον Λύκειον, άπό όπου άπεφοίτησεν τό 1936. Έκεϊ έμαθε νά όμι­λε! γαλλικά καί έδιδάχθη Λογιστική καί Διαχείρησιν ’Επιχειρήσεων.

Τόσον ό Κοσμάς όσον καί ό Γεώργιος άπησχολοΰντο είς τήν έπιχείρησιν τοΰ πατρός των είς τρόπον ώστε όταν ό ΚΓΠ άπεχώρησεν ή διαδοχή ύπήρξεν άνετος καί φυσιολογική.

Ό Γεώργιος κατά τήν διάρκειαν τής σταδιοδρομίας, έξε- τιμήθη άπό τούς συναδέλφους του εμπόρους άλλά καί γενικώς άπό τούς Λεβαδείς.

Οΰτω έθήτευσεν ώς Πρόεδρος τοΰ ’Εμπορικού Συλλόγου Λεβαδείας άπό τό 1961 έωςτό 1982.

Επίσης ύπήρξεν Πρόεδρος τοΰ Έμπορικοΰ καί Βιομη­χανικού Επιμελητηρίου Βοιωτίας άπό τό 1961 μέχρι τό 1985.

Άνέπτυξεν πολυδιάστατη δραστηριότητα μετέχων είς τήν οικονομικήν, κοινωνικήν καί πολιτιστικήν άνάπτυξιν τής Λε­βαδείας καί τού Νομού Βοιοπίας.

Τό κτίριον είς τό όποιον στεγάζεται τό ΕΒΕ Βοιωτίας άπεκτήθη κατά τή διάρκειαν τής θητείας του (Συμβολή όδών Ε. Βενιζέλου καί Λ. Κουτσοπετάλου).

Τό κτίριον τελικώς έπήρε τήν τελικήν του μορφήν μέ τά ΓεώργωςΚων. Παπαγεωργίου

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

έργα τά όποια έγιναν επί Προεδρίας Παν. Άγνιάδη.Ή Ένοχης τών Εμπορικών καί Βιομηχανικών Επιμελητηρίων Ελλάδος τοΰ άπένειμε τό

Άργυροΰν Μετάλλιον είς άναγνώρησιν τών υπηρεσιών του.Ύπήρξεν Πρόεδρος τοΰ Ποδοσφαιρικού Συλλόγου «Λεβαδειακός» διά κάποιο χρονικό διά­

στημα καί Πρόεδρος τοΰ Δημοσίου Νοσοκομείου Λεβαδείας δταν αύτό εύρίσκετο είς τήν όδόν Δελφών. Τό κτίριο αύτό ήτο κληροδότημα τής Οικογενείας Λάππα καί παλαιότερον ήτο γηρο- κομεΐον.

Ώ ς πρόεδρος τοΰ Νοσοκομείου προέτρεψε τούς πολιτευτάς Βοιωτίας, Δημητρ. Παπασπύρου καί Θεμιστοκλ. Κόνιτσα νά μεταβιβασθή τό οίκόπεδον τό όποιον εύρίσκεται είς τήν κορυφήν τοΰ λόφου τοΰ 'Αγίου Βλασίου άπό τό Ύπουργειον Στρατιωτικών είς τό Ύπουργειον Υγείας.

Έκεϊ άνηγέρθη άργότερον τό Δημόσιο Νοσοκομεΐον Λεβαδείας, έξοπλίσθη μέ τά τελειότε­ρα ιατρικά μηχανήματα καί δργανα καί παραμένει σχεδόν ανενεργόν λόγψ έλλείψεως Ίατρικοΰ καί Νοσηλευτικού προσωπικού πρός βλάβην τοΰ λαού τής Βοιωτίας.

Επίσης ώς Πρόεδρος τοΰ ΕΒΕ Βοιωτίας προέτρεψεν τήν Διοίκησιν τής Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος νά έγκατασταθή είς τό ιδιόκτητόν της οίκόπεδον είς τήν όδόν Νίκ. Μπουφίδου καί Πλα­τείας Εθνικής ’Αντιστάσεως.

Οί άδελφοί Γεώργιος καί Κοσμάς ήταν επίσης πραγματογνώμονες τής ’Εθνικής Τραπέζης κατά τήν έξαργύρωσιν τών χρυσών λιρών.

Ό Γεώργιος χαρακτηρισθείς προστάτης, ύπηρέτησεν είς τόν Ελληνικόν Στρατόν τό 1936 διά 12 μήνες.

’Επεστρατεύθη τό 1940 κατά τήν διάρκειαν τοΰ Έλληνο-Ίταλικοΰ Πολέμου άποστρατευθείς τόν Μάϊοντοΰ 1941.

Ό Γεώργιος πέραν τών γνώσεων τις όποιες εΐχεν καί τήν πείραν ήτο άκάματος εργάτης τής έπιχειρήσεώς του, άτεγκτος ειλικρινής καί τίμιος.

Ήτο θαρραλέος καί δέν έδίστασεν, ώς εθελοντής ύστερα άπό πολύωρον εργασίαν νά πάρη τό δπλον διά νά προφυλάξη καί νά ύπερασπισθή τήν Λεβάδειαν άπό πιθανήν έπίθεσιν τοΰ λεγομένου «Δημοκρατικού Στρατού».

Τόν ενθυμούμαι, ένα χειμωνιάτικο κρύο βράδυ, ενώ ψιλόβρεχε νά κραυγάζη καί νά προτρέ- πη τούς άλλους νά προχωρήσουν. ’Εκεί στήν Πλατεία τοΰ Γεωργίου του Α, τά χρόνια 1947-1949. Ή βροντώδης φωνή του άντιλαλοΰσε είς τό σκοτάδι.

Ό Γεώργιος δέν έχαρίζετο καί δέν έφοβεΐτο. Ό ταν κάποιος ’Αξιωματικός τής Χωροφυλακής τόν ένόχλησεν μιάν ημέραν διά κάποιαν έκδούλευσιν, πέραν τών όρίων τής υπαλληλικής δεο­ντολογίας δέν έδίστασεν νά τόν άποκαλέσει κατά χλευαστικόν έλληνογαλλικόν τρόπον.

Τό γεγονός μετεδόθει άστραπιαίως.Ό άξιωματικός πρό τής άντιδράσεως αύτής αίφνιδιασθείς άπεχώρησεν ενώ ή άγορά τής Λε­

βαδείας έγελοΰσεν!Ή το άγαθός καί εύγενής, είχε καί τις συνήθειές του, νά πηγαίνη νά παίζει πρέφα είς τό Νέον

ή είς τό Καφενειον Έλικών κατά τήν μεσημεριανή διακοπήν τής εργασίας.Ύπανδρεύθη τήν Πετρούλα Σκοτίδα καί άπέκτησεν δυό τέκνα τόν Κωστήν ό όποιος συνε­

χίζει έπαξίως τήν οικογενειακήν παράδοσιν τοΰ έπιχειρειν, καί τήν Μαριάνθη.Κάθε άνθρωπίνη ομάδα έχει άνάγκην εκείνων τών εσωτερικών κανόνων λειτουργίας της ή

όποία τής έπιτρέπη νά επιβιώνει. Πόσον μάλλον τών μεγάλων άνθρωπίνων ομάδων δπου ή ύπαρ- ξις έσωτερικών κανόνων καί θεσμών καθίσταται άναγκαία διά τήν έπιβίωσίν των καί έξέλιξίν των.

Τό παράδειγμα τών Παπαγεωργίου παραμένει ζωντανό είς τήν ’Αγοράν τής Λεβαδείας καί είναι στοιχειον τής περαιτέρω άνελίξεώς της καί προκοπής της.

Ή έπιχείρησις έκλεισεν τό 1999 καί ό Γεώργιος άπέθανεν είς ήλικίαν 86 έτών τήν 16 Ίανου- αρίου 2001 ύστερον άπό μακράν άσθένειαν.

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Οί Παπαγεωργίου έσπειραν καί οί άνθρωποι τής ’Αγοράς θά τούς θυμούνται καί θά τούς παραδειγματίζονται.

Ή πόλις πάνδημος τόν έσυνόδευσεν εις τήν τελευταίαν κατοικίαν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. Α. Ρούσσαρης Εμπορικός Σύλλογος Λεβαδείας 1899-1999

Έκδοσις Έμπορ. Συλλόγου Λεβαδείας 19992. Βιογραφικά Διατελεσάντων Προέδρων τοΰ 'Επιμελητηρίου Βοιωτίας.

Έπιμελητήριον Βοιωτίας 19973. Ενημερωτικό Δελτίον Επιμελητηρίου Βοιωτίας

Νοέμβριος 19884. Άφήγησις Κοσμά Κ. Παπαγεωργίου 11.09.20015. Σπ. Μαρκεζίνη Πολιτική'Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, τόμος 7ος σελίς 101-102

Έκδοσις Πάπυρος Γραφ. Τέχνες 1966

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

!Απευθύνω τις ευχαριστίες μου είς τόν άξιον διάδοχον τοϋ Γεωργ. Παπαγεωργίου, Παναγιώ­την Αγνιάδην Πρόεδρον τοϋ ΕΒΕ Βοιωτίας διά τήν βοήθειαν τής συγγραφής τοϋ παρόντος.

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ: ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΓΑΜΒΡΟΥΑΗΣ

Εκηδεύθη ό ιατρός Κομνηνός Γαμβρούλης είς το Α' Νε­κροταφείο Αθηνών τήν 9η Μαΐου 2002.

Ό ιατρός Κομνηνός Γαμβρούλης ύπήρξεν μέλος τής Ε ται­ρείας Βοιωτικών Μελετών καί συνέδραμε άποφασιστικώς αυτήν κατά τήν διάρκειαν τοΰ Β ' Διεθνούς Συνεδρίου τής Εταιρείας Βοιωτικών Μελετών είς τήν Λεβάδειαν άπό 6 έως 10 Σεπτεμβρίου 1992.

Ό ιατρός Κομνηνός Γαμβρούλης έγεννήθη είς τήν Άράχωβα Βοιωτίας τό 1923. Μετά τις σπουδές του είς τό Καποδιστριακό Πα­νεπιστήμιο ’Αθηνών έγκατεστάθη είς τήν Λεβάδειαν καί ήσκησεν τό επάγγελμα τοϋ παιδιάτρου άπό τό 1957 έως τό 1994. Ύπήρξεν Πρόεδρος τοΰ Ιατρικού Συλλόγου Λεβαδείας άπό τό 1974 έως τό 1994 καί μέλος τοΰ Διοικητικοΰ Συμβουλίου τοΰ Πανελληνίου Ία- τρικοΰ Συλλόγου. Ήσχολήθη μέ τήν πολιτικήν καί κατήλθεν ώς υποψήφιος βουλευτής τής Νέας Δη­μοκρατίας τό 1981 άλλά τά αποτελέσματα δέν τόν εύνόησαν

Είς τήν κηδείαν παρευρέθησαν οί βουλευταί Ε. Μπασιάκος καί Αριστ. Τσιπλάκος, Ό Νομάρχης Βοιωτίας Ν. Στάμος καί ό Άντινομάρχης Λ. Άνέστης, ό Δήμαρχος Λεβαδέων X. Παλαιολόγου, ό πολιτευτής Π. Τουρίκης, ό πρόεδρος τοΰ Δικηγ. Συλλόγου Λεβαδείας Λ. Μπίνιος τήν δέ Εταιρείαν έκπροσώπησαν τό μέλος τοϋ Δ.Σ τής Ε.Β.Μ Άργ. Δημ. Σπυρίδωνος.

Ό ιατρός Κομνηνός Γαμβρούλης ύπήρξεν άνδρας άγαθός καί ιδιαιτέρως άγαπητός, ήτο εκείνος ό νηφάλιος καί ευσυνείδητος εκφραστής τοϋ Ίπποκρατείου όρκου καί προσέφερε τις γνώσεις του άλλά καί τήν καλοσύνη του είς τά πρός ιασιν τέκνα. Πλήθος συναδέλφων του καί πάρα πολλοί Λε- βαδεΐς ήκολούθησαν τήν νεκρώσιμον άκολουθία.

Ή Ε.Β.Μ. έκφράζει τά πλέον θερμά συλλυπητήρια είς τήν οικογένεια τοΰ θανόντος διά τήν άπώλειαν ενός έκλεκτοΰ μέλους αύτής.

Λργΰριος - Δημήτριος Σπυρίδωνος

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - Πανόραμα τοϋ Ελληνικού διηγήματος Ρεβέκκας Στυλ. ΜαυρομιχάληΤακηκοϋ Μέλους τής Εθνικής Έτ. τών Ελλήνων Λογοτεχνών

(Τό άφήγημα αυτό περιλαμβάνεται στον τόμο πού έκδόθηκε τό 2001, "Ελληνική Λογοτε­χνία: Πανόραμα τοϋ Ελληνικού Αιηγήματος"γιά τά καλύτερα διηγήματα καί άφηγήματα τών τελευταίων 150χρόνων. Ή επιτροπή διαλογής άποτελειτο άπό καθηγητάς Πανεπιστημίου Φι­λολογίας, μέ πρόεδρο τόν κ. Γερ. Ζώρα).

Τά χρώματα

ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ήταν τέτοιες, ή ολάνθιστη νειότη μου καί ή γλυκύτατη οικογενειακή θαλπωρή, ποΰ έβλεπα τή ζωή σάν ένα όραμα σαγηνευτικό. "Ενα δράμα πού λαχτα­

ρούσα, πού βιαζόμουνα νά τοΰ δώσω σάρκα, νά τό κάνω βίωμα. Καμμιά δειλία γιά τό άγνω­στο. Καμμιά άμφιβολία γιά τήν ομορφιά τοΰ κόσμου. Κανένας φόβος. ’Αντίθετα μιά βαθύτα­τη έπιθυμία νά άφεθώ μέ έμπιστοσύνη στήν προκλητική του πρόσκληση.

’Ηταν κι αυτά τά χρώματα....Τά χρώματα, πού γέμιζαν τό μεγάλο τετράγωνο προθάλαμο τοΰ πατρικοΰ μας σπιτιού. Τά

χρώματα ποΰ μέ μάγευαν...Ό άρχιτέκτονας πού τό είχε οικοδομήσει, τοποθέτησε στήν πλευρά τής δύσης, ένα μεγάλο

παράθυρο, ποΰ άρχιζε άπό τήν οροφή καί τελείωνε στό δάπεδο. Φωταγωγό τό λέγαμε. "Ενα με­γάλο παράθυρο κατάντικρυ, δχι μόνο στήν πυρωμένη Βοιωτική δύση, άλλά καί στά δυό βου­νά. Τόν Έλικώνα καί τόν Κιθαιρώνα, πού άπόμακρα άλλά καθαρά, διέγραφαν, τις εξευγενι­σμένες γραμμές τους. Ή ταν φτιαγμένο άπό τριγωνικά, μεγάλα κρύσταλλα ρουμπινιά καί πρά­σινα.

’Από παλιά γερμανικά κρύσταλλα, ποΰ ήξεραν τήν άξια τής ποιότητάς τους καί είχαν τήν περηφάνεια καί τή φιλοτιμία νά τή δείχνουν. Νά τή λειτουργούν...

"Οταν ό ήλιος, καθώς προχωροΰσε όλόφλογος άκόμη πρός τή δύση του, πυρπολοΰσε τό μεγάλο παράθυρο, τά ρουμπινιά κρύσταλλα άναβαν, κόρωναν, σπιθοβολοΰσαν καί άρχιζαν νά ξετυλίγουν δλες τις μυστικές χρωματικές άποχρώσεις τής σύνθεσής τους. Τό κόκκινο τής φλό­γας, τό βυσσινί, τό σκοτωμένο τής λαβωμένης τρυγόνας, τό μπλέ μώβ καί άργά άργά τό μενε- ξεδί τής σιωπηλής στιγμής. Τής ρέμβης...

Δίπλα τους, τήν ϊδια ώρα, τά πράσινα κρύσταλλα ευγενικά, ήρεμα, ξεκούραστα στά μάτια, μέχρι τώρα, έπαναστατοΰσαν κι αύτά καί άρχιζαν νά εκτοξεύουν χρωματικά βέλη άφάνταστης ποικιλίας. Πράσινα τοΰ άγουρου σταριού καί τής νυφιάτικης λεμονιάς. Τά πράσινα τοΰ άθυ- ρόστομου παπαγάλου. Τά δροσερά τής πλατύφυλλης μουριάς καί τοΰ πλάτανου. ’Εδώ καί έκεΐ τά άσημοπράσινα τής λυγερής λεύκας. Π ιό ΰστερα σκόρπιζαν τόξα μέ τό βαθύ καί σοβαρό πρά­σινο τοΰ βουνίσιου έλατου καί τελευταία τό λυπητερό τοΰ κυπαρισσιού, δταν ό ήλιος έγερνε, έσβυνε, χανότανε πιά.

- Τά δυό χρώματα στήν άνετη, παράλληλη, ροή τους, έκαναν διειδύσεις ξαφνικά, τό ένα μέσα στό άλλο, μέ αποτέλεσμα νά δημιουργούνε εκθαμβωτικές συνθέσεις, άλλά καί μυστηριακά φωτεινά σχήματα.

’Οπτικά άραβουργήματα θά έλεγα.Σχήματα χωρίς άφή, ποΰ πάλευαν ποιό θά διακριθεϊ καί ποιό θά επικρατήσει. ’Αγκαλιά­

ζονταν σφιχτά, κι ΰστερα χώριζαν άπότομα καί πολεμοΰσαν τό ένα τό άλλο μέχρι τόν άφανισμό.

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Καί στριφογύριζαν ξέφρενα μέ τό πάθος τοΰ έρωτα καί τοϋ μίσους. "Ενας χορός άπό φώς καί ηλεκτρισμό. "Ενας χορός, πού ίσως νά λικνίζονταν μέσα σ’ αυτόν καί οί Μοΰσες τοΰ κοντινού Έλικώνα.

Ό Ησίοδος, υποστηρίζει, μέ τό άπροσμέτρητο κύρος του, στό έργο τοΰ “Θεογονία” δτι οί 9 Μοΰσες, όχι μόνο κατοικοΰσαν στόν Έλικώνα, άλλά ότι τις έβλεπαν καί νά χορεύουν δια­φόρους χορούς.

“Μουσάων Έλικωνιάδων άρχώμεθ’ άείδειν...”.Νά ήταν άραγε οράματα τής ποιητικής του φαντασίας;Ό λη αυτή τή μαγεία δέν τήν έβλεπα μέ τά μάτια μου μόνο, άλλά καί μέ δλες τις διεγερμένες

αισθήσεις μου. Χάιδευαν τή νεανική μου σάρκα. Τήν περιπαίζανε...Μέσα σ’ αύτόν τόν ήλεκτρισμένο καί μαγευτικό προθάλαμο εΰρισκα ένα παραμυθένιο κα­

ταφύγιο. Νόμιζα πώς φτερούγιζαν γύρω μου πανέμορφα παγώνια. Μεθυσμένα άπό φώς πα­γώνια, πού τύλιγαν τις πολύχρωμες ούρές τούς στή μέση μου. Μέ ζάλιζαν καί μέ παράσερναν στή χρωματική τούς μαγεία. Μέ κατακτούσαν.

-Ό ταν ή μητέρα μου δέν μέ εύρισκε στό δωμάτιό μου καί έβλεπε τά γραψίματά μου μισο­τελειωμένα, παρατημένα, άνησυχοΰσε καί ρωτούσε τή βάγια μου, τήν κυρα-Στυλιανή, τί έγινα. Πού ήμουνα;

Εκείνη ήταν μιά ψηλή, ξεραγκιανή γυναίκα, αυστηρή, άλλά τίμια καί καλή ψυχή. Μιά γυ­ναίκα ξεριζωμένη, άπό τις χαμένες πατρίδες, πού τής άρεσε νά ρουφάει κάποτε λίγο ταμπάκο. Χωρίς νά πολυσκεφθει, τής απαντούσε μέ τήν άργόσυρτη φωνή της: "Στά χρώματα πάλι θά ‘ναι τό ονειροπαρμένο σου. Ζαρώνει εκεί σέ μιά γωνίτσα, άμίλητο καί είναι σαν ξελογιασμένο. Άλα- φροϊσκιωτο θά είναι. Έγώ λέω κυρά μου, νά τό πάμε στήν έκκλησιά, νά τοϋ άκουμπήσει ό παπ- πάς τό Ευαγγέλιο στό κεφαλάκι τοϋ'

Ή μητέρα μου, ήσύχαζε καί κρυφογελοΰσε μέ τά λόγια τής... άνήξερης βάγιας μου.Τής καλής μου κυρα-Στυλιανής...Πέρασαν χρόνια... τό ονειροπαρμένο κοριτσάκι μεγάλωσε. Έ γινε γυναίκα. Μά πάντα μιά

ονειροπαρμένη γυναίκα.Τά χρώματα, ’ίσως περισσότερο άπό δλα τά άλλα τής παιδικής μου ζωής είναι μία δυνατή

άνάμνηση.Μιά σκέψη άγκιστρωμένη, έπίμονα, έκεϊ. Στά ρουμπινιά, στά πράσινα.Στις μαγικές άνταύγειες πού δημιουργούσαν τά παλιά, γνήσια κρύσταλλα.Μά άλήθεια γιατί τά τοποθέτησαν στό μεγάλο παράθυρο, κατάντικρυ στή δύση; Γιά τήν

άσφάλεια τοΰ σπιτιοΰ μας; Ό πω ς τά τείχη γύρω άπό τήν άρχαία πόλη τής Θήβας, πού έχτισαν ό Ζήθος καί ό ’Αμφίων παίζοντας τή λύρα του;

“... φορμιγγί Τέ τείχεα Θήβας τής Άμφιονίας τέ λύρας ύπό Πύργος άνέστα...”(Εύριπίδου, Φοίνισσαι, στίχοι 823-825)

Αυτά τό άφηναν άφύλαχτο, απροστάτευτο, άπό τή φλόγα τού ήλιου. ’Από τις παρενέργει­ες του καί τις μαυλιστικές του δημιουργίες. Αύτά τά κρύσταλλα τόν άφηναν νά ξελογιάζει τό κοριτσάκι τοΰ σπιτιοΰ.

Νά τό ξεστρατίζει, άπό τά άνθρώπινα. Νά τό μεταφέρει μακριά άπό τήν πραγματικότητα, σέ ένα κόσμο φανταστικό, φτιαγμένο μέ χρώματα καί άυλη μουσική.

Τή θυμήθηκα αύτή τή μουσική δεμένη μέ τά χρώματα, δταν πριν άπό μερικά χρόνια, ακόυ­σα, στό φεστιβάλ τοΰ Σάλτσμπουργκ, τή “Μουσική τών βεγγαλικών φώτων” τοΰ μεγάλου Γερ­μανού μουσικοσυνθέτη τοΰ “Μεσσία” καί τόσων άλλων άριστουργημάτων, Γκέοργκ-Φρέντερι Χαιντελ.

Τήν είχε γράψει γιά τόν Τζιόρτζιο τοΰ ’Αννόβερου καί τήν αυλή του. Τήν παρουσίασε στά

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

διαλείμματα μιας καλλιτεχνικής τελετής φωταγωγίας μέ πυροτεχνήματα καί μάγεψε τούς άκρο- ατές του.

Τά χρώματα μπαίνουν δχι μόνο μέσα στήν ψυχή μας, άλλά καί μέσα στό αίμα μας. Κυλάνε άκόμη επίμονα, ερεθιστικά μέσα στό δικό μου αίμα, όχι μόνο τις σκοτεινές νύχτες, άλλά καί τις όλόφωτες μέρες.

Κυλάνε καί παρασύρουν μέ δύναμη τή σκέψη μου έκει. Στόν προθάλαμο τοΰ πατρικοΰ μας σπιτιού. ΈκεΙ στήν άπόμερη γωνίτσα του, πού κοριτσάκι σπαρταρούσα άπό τήν ομορφιά τους. ’Από τή μαγεία τους. Σπαρταροΰσα καί τά θησαύριζα γιά όλη μου τή ζωή. □

ΠΑΣΧΑ 1941 ΣΤΗ ΘΗΒΑΤής ΕΛΣΗΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΚΟΥ - ΚΤΙΣΤΑΚΙ

Μιά γιαγιά θυμάται....

Μεγάλη Εβδομάδα καί οί συναγερμοί συνεχίζονται.Τότε έγινε καί ό μεγάλος βομβαρδισμός στή Θήβα. Στήν πλατεία τοΰ Αγίου Άνδρέα ύπήρχε

ένα μεγάλο χαράκωμα. Έκει έπεσαν πολλές βόμβες, μέ άποτέλεσμα νά χαθοΰν άρκετοί άνθρω­ποι. Έκει γράφτηκε ή τραγική ιστορία τής οικογένειας Μάρκου. Βέβαια οί επιδρομείς ήθελαν νά χτυπήσουν τό Ταχυδρομείο- Τηλεγραφείο (τό παλαιό σπίτι τοΰ Κοφίνη), άλλά δέν κατάφεραν νά εύδοκιμήσουν τά σχέδια τους. Ό κόσμος φοβήθηκε καί άρχισε νά άδειάζει τήν πόλη. Έμεις τήν ώρα τοΰ βομβαρδισμού είμαστε μαζεμένοι στό υπόγειο τής γιαγιάς. Ή ’Ανάσταση έγινε τό πρωί τής Κυριακής τοΰ Πάσχα καί δχι τό Μεγάλο Σάββατο τό βράδυ, γιά νά μήν δώσουμε με­γαλύτερο στόχο στόν έχθρό μέ τά φώτα τής ’Ανάστασης.

Τό πρωί τής Δευτέρας τοΰ Πάσχα φύγαμε τελικά καί έμεις μέ κουβέρτες καί δσα τρόφιμα είχαμε συγκεντρώσει καί πήγαμε στό νερόμυλο τοΰ παπποΰ. Ό λοι μαζί, ό παππούς, ή γιαγιά, οί θείες, οί θειοι καί τά ξαδέλφια μου. Έμεις τά παιδιά κοιμώμαστε επάνω στό άμπάρι. Όλην τήν ήμερα οί μεγάλοι κλαίγανε γιά τήν καταστροφή, ένώ έμεις τά παιδιά είμαστε εύχαριστημένα γιατί είμαστε δλα μαζί καί παίζαμε. Μείναμε έκει μέχρι τήν Πέμπτη τό βράδυ. Τότε ηρθε ή υδρο­φόρος τοΰ Δήμου. Αύτό τό αυτοκίνητο είχε στή δεξιά καί άριστερή πλευρά τοΰ βυτίου δυό ξύλινα στηρίγματα μέ προστατευτικά κάγκελα. ’Ανεβήκαμε δλοι στό αύτοκίνητο καί φύγαμε γιά τό Μορίκι. Στό Μορίκι δλα τά σπίτια ήσαν γεμάτα. Έμεις μείναμε σέ μία άχυρώνα. Θυμάμαι αύτήν τή νύχτα τά τεράστια ποντίκια δίπλα μας. Ή ταν μία νύχτα τρομερή!!! Τό πρωί ήταν λιακάδα καί βγήκαμε στό δρόμο. 'Όλοι οί κάτοικοι τής Θήβας ήσαν σέ αύτόν τό δρόμο.

Στις τρεις μετά τό μεσημέρι άκούστηκε ένας μεγάλος θόρυβος καί κρότοι πολλοί...., ένώ λί­γο πιό πέρα άπό τή βρύση τοΰ χωριού ύπήρχε καπνός καί σκόνη. Οί Γερμανοί είχαν βομβαρδίσει καί αύτό τό χωριό. Γιά λίγη ώρα άκούστηκαν φωνές καί ουρλιαχτά, μετά κλάματα. ’Ανθρώπι­να μέλη πεταμένα σέ διάφορα σημεία καί άνάμεσά τους ενα άλογο σκοτωμένο. Πολύς κόσμος χάθηκε. Κατά τό βραδάκι ηλθε ξανά ή ύδροφόρος τοΰ δήμου καί έπιστρέψαμε πλέον στή Θήβα. Μόλις μπήκαμε στό σπίτι μας, ήλθε ή γερμανική περίπολος καί έκανε έρευνα σέ δλο τό σπίτι. ’Απαγόρευσαν τήν κυκλοφορία τή νύχτα καί στή συνέχεια έπίταξαν τόν επάνω δροφο τοΰ σπι- τιοΰ μας καί εμείς περιοριστήκαμε στόν κάτω. Ή γερμανική κατοχή μόλις άρχισε.... □

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Θεοφάνη Έμμ. Καλαϊτζάκη

«Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΑΑΑΑ ΚΑΙ Η ΒΟΙΩΤΙΑ ΣΤΟΝ ΥΣΤΕΡΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ» Η Μ ΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΙΜ Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΗΡΟΔΟΤΟΣ Θεσσαλονίκη (2002)

Η μελέτη αυτή αφορά τήν περίοδο μετάβα­σης άπό τήν "Υστερη Φραγκοκρατία

πρός τήν Πρώιμη Τουρκοκρατία (15ος αιώνας) στήν ’Ανατολική Στερεά Ελλάδα, ένώ χρησιμο­ποιεί ώς case study τήν περιοχή τής Βοιωτίας. Ό ιστορικός “φακός” έπικεντρώνεται περισσότερο στήν εγκαθίδρυση τής νέας εξουσίας (τής οθωμα­νικής) στό χώρο αύτό καί συλλαμβάνει τήν εικόνα του (γεωγραφική, πολιτικό -διοικητική, δημογρα- φική οικονομική καί πολιτιστική), δπως αύτή προ­κύπτει μέσα άπό άδιαμφισβήτητες πηγές. ’Εδώ θά συναντήσετε ένα συγκεκριμένο οικιστικό δίκτυο (χωριά μέ ονοματεπώνυμο), μιά συγκεκριμένη πο- λύ- εθνική καί πολύ -πολιτισμική κοινωνία, συγκε­κριμένα ονόματα άνθρώπων τοΰ λαοΰ, τή δημο­γραφία σέ άριθμούς, τά προϊόντα του καί τις υπο­χρεώσεις του πρός τήν εξουσία σέ ποσότητες, τήν άγορά τής πόλης καί τής υπαίθρου, τή διακίνηση τών άγαθών, έναν κόσμο άπτό καί μιά άλήθεια μέ στοιχεία.

Ό 15ος αιώνας είναι άναμφισβήτητα μία πε­ρίοδος μετακινήσεων (μεταναστεύσεων) γιά τά ελληνικά εδάφη, ιδιαίτερα γιά τή Νότια Ελλά­δα. Αύτό άληθεύει ειδικότερα γιά τήν άνατολικό- κεντρική Ελλάδα. Ή Βοιωτία, όντας μέρος αύτής τής περιοχής, άντιμετωπίζεται έδώ σάν μιά υπόθεση έργασίας γιά αυτήν τή μετακίνηση. Στή πραγματικότητα, ευρισκόμενη ύπό τήν έξουσία τής οικογένειας ’Ατζαγιόλι άπό τή Φλωρε­ντία μέχρι τό 1453, μετά άπό τό χαλαρό ’Οθωμανικό έλεγχο έως τό 1460, καί έν συνεχεία κατα- κτημένη άπό τή ’Οθωμανική Αυτοκρατορία, ή Βοιωτία παρουσιάζεται ώς ένα ιδανικό παρά­δειγμα ώστε νά καταλάβουμε τί σήμαινε αύτή ή περίοδος μετακινήσεων γιά τούς άνθρώπους, τή μέθοδο έγκατάστασης, τήν οικονομική ζωή καί τήν κουλτούρα τής ευρύτερης περιοχής.

Ό Θεοφάνης Έμμ. Καλαϊτζάκης (Χανιά, 1946) είναι φιλόλογος καθηγητής στή δημόσια Μέση Εκπαίδευση, κάτοχος Master στή Διδακτική τής Ιστορίας καί Διδάκτορας τοΰ Παιδα- γωγικοΰ Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης τοΰ Πανεπιστημίου ’Αθηνών. Κύριο έρευνητικό έργο του είναι ή Μεσαιωνική Ελληνική Ιστορία. Άρθρα του δημοσιεύτηκαν στά περιοδικά: Βυζαντινός Δόμος, Βυζαντιακά καί Βυζαντινές Μελέτες. Αύτοτελές έργο του είναι: Ή Α να­τολική Στερεά Ελλάδα καί ή Βοιωτία στόν Ύστερο Μεσαίωνα (c. 1400-1500), Ή μετάβαση άπό τήν ύστερη Φραγκοκρατία στήν πρώιμη Τουρκοκρατία (2002). □

Θεοφάνης Εμμ. Καλαϊτζάκης

Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΒΟΙΩΤΙΑ

ΣΤΟΝ ΥΣΤΕΡΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

11 ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΙΙΝ ΙΙΡΩΙΜ Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

ΒΥΖΑΝΤΙΟ/ΙΣΤΟΡΙΑ

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

ΣΠΥΡΟΣ ΜΕΑΕΤΖΗΣ

Ή φωτογραφία

φωτογραφία πού δημοσι­

εύεται σ’ αυτή τή σελί­δα είναι παρμένη τήν ήμερα τής σφαγής τοϋ Διστόμου. Είναι στήν κάτω πλατεία τοϋ χω- ριοϋ, οί Γερμανοί σφα­γείς μόλις έχουν τελει­ώσει τό απάνθρωπο έρ­γο τους.

Αύτή ή φωτογρα­φία ήρθε στά χέρια τά δικά μου, όταν εγώ άνέ- βηκα στό βουνό καί βρισκόμουνα στή Βί- νιανη, ή οποία στή συ­νέχεια έγινε καί πρωτεύουσα τής ελεύθερης Ελλάδας. Ή ταν ή εποχή, πού σέ λίγο καιρό θά άνέ- βαιναν οί διάφοροι έθνοσύμβουλοι σ’ ένα χωριό κοντά στό Καρπενήσι, στις Κορυσχάδες. Στό χωριό αύτό θέλησα νά πάω κι εγώ γιά νά παρακολουθήσω τις εργασίες τοΰ Έθνικοϋ Συμβου­λίου. Στή Βίνιανη σάν φρούραρχος, ύπήρχε κάποιος Γιώργος Βρεττάκος. Πήγα σ’ αύτόν καί τοϋ ζήτησα νά μοΰ χορηγήσει άδεια γιά νά πάω στό Καρπενήσι. ’Επειδή όμως ό Βρεττάκος μέ είχε δει 2-3 φορές νά έχω παρτίδες μέ κάτι άσυρματιστάς Εγγλέζους πού έμεναν πάνω άπό τό εργαστήριο τό δικό μου, (άπό κάτω ήταν τά γραφεία πού είχε ό άρχηγός τής συμμαχικής άπο- στολής πού ήταν έδώ ό Κρίς) τό θεώρησε ότι εγώ ήμουν πράκτορας τών "Αγγλων καί άρνιόταν νά μοΰ δώσει αύτή τήν άδεια. Γύρισα λοιπόν καί τοΰ είπα: “Βρέ Βρεττάκο είτε θά μοΰ δώσεις τήν άδεια, είτε δέν θά τήν δώσεις εγώ θά πάω στό Καρπενήσι”. Λέει: “’Εάν τολμήσεις νά κάνεις ένα τέτοιο πράγμα έγώ θά βάλω φρουρές καί στήν είσοδο καί στήν έξοδο, όπότε άμα σέ πιάσω θά σέ κλείσω στό κρατητήριο”. “Εκατό φρουρές νά βάλεις” τοΰ λέω “έγώ θά φύγω” καί χωρίσαμε.

Πήγα άμέσως στό εργαστήριο έτοίμασα τις μηχανές μου, τό τριπόδι, τά πάντα τά βάλαμε μέ­σα στά σακίδια καί άντί νά κατέβω νά πάω άπό τό γνωστό δρόμο, είτε άπό τή είσοδο εϊτε άπό τήν έξοδο προτίμησα νά κατέβω άπ’ τόν κρεμνό, ένας κρεμνός πού ούτε άγριοκάτσικα δέν θά μπορούσαν νά κατεβοΰν. Καί κατέβηκα, τώρα πώς κατέβηκα, πώς πέρασα αύτό τό πράγμα, τώ­ρα πού τό συλλογιέμαι καί όταν πηγαίνω στή Βίνιανη, βλέπω αύτόν τόν κρεμνό καί άπορώ πώς πέρασα.

Τέλος πάντων βρήκα πέρασμα καί πέρασα τόν Μέγδοβα καί άρχισα μετά νά άνηφορίζω πάνω στό Βελούχι, γιά νά φτάσω στό Καρπενήσι. ’Έφθασα κάποτε, παρακολούθησα καί όλες τις έργασίες τοϋ Έθνικοϋ Συμβουλίου καί όταν τελειώσαμε, ξαναγύρισα στή Βίνιανη, έμφάνισα όλα τά φιλμ καί είδα ότι είχα επιτυχίες. Τό χάρηκα πάρα πολύ. Σέ λίγο σέ 2-3 ήμέρες ήρθε ό Ζεΰγος, μέ έπισκέφθηκε στό εργαστήριο, τοϋ έδειξα τήν δουλειά μου καί έμεινε κατενθουσια- σμένος. Τότε μάλιστα είχαμε κάνει καί μία μακρά συζήτηση γύρω άπό τήν τέχνη καί πώς έβλεπε αύτός τόν καλλιτέχνη. Αύτό έκανε νά άλλάξει κι ό φρούραρχος ιδέα, γνώμη γιά μένα, δηλαδή γιά νά τόν έπισκέπτονται, σοϋ λέει, γιατί δέν ήταν μονάχα ό Ζεΰγος, ήρθε ό Μπάμπης ό Κλάρας

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

fixav ό Ρώτας ό Βασίλης ό συγγραφέας καί πολλοί άλλοι, θά είναι καθαρός.Ερχόντουσαν στό εργαστήριό μου, μάλιστα τότε εγώ έγραφα καί κάτι ποιήματα καί τούς τά

έδειξα γιά νά μοΰ ποΰν τή γνώμη τους. Καί είπαν, δτι έσΰ είσαι πηγαίο ταλέντο, δέν μοιάζεις σέ μας ποΰ είμαστε έγκεφαλικοί, καθόμαστε στό γραφείο καί γράφουμε. Σέ σένα έρχονται τε­λείως αύθόρμητα δλα αύτά τά πράγματα.

Τέλος πάντων, τότε αΰτή τήν εποχή ήρθε ό Παντελής ό Καρακίτσης, ό όποιος ήταν Γραμ­ματέας τής Άλληλλεγύης. Τόν Παντελή τόν γνώριζα εγώ άπό τήν ’Αθήνα. Μοΰ λέει “Μελετζή θά σοΰ δώσω μία φωτογραφία, πού γιά μένα είναι πολύ σημαντική” καί βγάζει καί μου δίνει μία μικρή, σέ μέγεθος, νομίζω πρέπει νά ήταν γύρω στό έξι επί εννιά (6X9), δηλαδή μικρότερη άπό κάρτα καί μου λέει “πάρτην αύτή είναι τό Δίστομο δταν τό καϊνε οί γερμανοί, τήν βρήκαμε σ’ ένα γερμανό ποΰ είχαμε πιάσει αιχμάλωτο. Οί άλλοι σκοτωθήκανε σέ μία μάχη πού είχε δώ­σει τότε ό ΕΛΑΣ καί ψάχνοντας βρήκαμε αύτή τή φωτογραφία”...

Μπορώ νά πώ δτι εκείνη τήν στιγμή, δέν έδωσα καί μεγάλη έτσι προσοχή καί σημασία, άργότερα δμως δταν γυρίσαμε στήν ’Αθήνα καί μου είχαν άναθέσει νά κάνω μία έκθεση, ηρθε αΰτή ή φωτογραφία ξανά, δηλαδή τήν ξανακοίταξα αΰτή τή φωτογραφία. Ό μω ς δέν τήν είχα εκθέσει τότε μαζί μέ άλλες φωτογραφίες. "Ενοιωθα ένα είδος ντροπής ποΰ ήταν δική μου καί άργότερα δταν άρχισα νά ξεκαθαρίζω ορισμένα πράγματα τότε σκέφθηκα καί λέγω, μπορεί νά μήν είναι δική μου αύτή ή φωτογραφία άλλά τέλος πάντων, εγώ θά τήν πιάσω αύτή τή φωτο­γραφία θά τήν κάνω σέ μεγάλο μέγεθος. Θά τήν έπεξεργασθώ καί θά τήν παρουσιάσω. ’Από κεΐ ξεκίνησε καί σέ κάθε μου έκθεση έμπαινε καί αύτή ή φωτογραφία. Μπορώ νά σας πώ, δτι τήν γνώρισε δλη ή Ελλάδα καί στό έξωτερικό άκόμα.

Έ ! αύτή τήν φωτογραφία, μετά δταν τό είχα πιά συνηδειτοποιήσει, άρχισα καί εγώ νά τήν έκτιμώ, δχι πιά δτι ήταν δική μου φωτογραφία άλλά πού τέλος πάντων βλέπω δτι στάθηκα τυ­χερός. Διότι ένα τέτοιο ντοκουμέντο δέν είναι δυνατόν ποτέ νά τό πάρω έγώ, τό ίδιο έγινε καί μέ μία άλλη φωτογραφία άπό τήν Καισαριανή, άν καί αύτό δέν μπορώ νά τό πώ τελείως εξακρι­βωμένο άν είναι τό σκοπευτήριο τής Καισαριανής ή δχι. Πάντως δλοι μέχρι σήμερα δέχονται δτι είναι άπό τό σκοπευτήριο τής Καισαριανής. Αύτή τήν έχω τυπώσει πάνω άπό ένα μέτρο τήν φωτογραφία καί παρουσιάζει τήν εικόνα σέ δυό φάσεις. Είναι μία όμάδα γυναικών, έτοιμη γιά έκτέλεση καί άπό τήν άλλη στέκονται οί γερμανοί δλοι, μέ τά πολυβόλα έτοιμοι γιά νά τις έκτε- λέσουν. Καί ή άλλη είναι δτι είναι νεκρές οί γυναίκες πεσμένες σκοτωμένες πιά καί είναι τά φο­ρεία, τά αύτοκίνητα, νά τις παραλαβαίνουν γιά νά τις πάνε έξω άπό τό χώρο τοΰ σκοπευτηρίου, γιά νά τις θάψουν.

Γιά τό δτι ή φωτογραφία είναι άπό τή σφαγή τού Διστόμου, δέν υπάρχει άπολύτως καμιά άμφιβολία.

Ό λος ό κόσμος σήμερα, ξέρει άπό τις διάφορες εκθέσεις πού έχω κάνει έγώ δτι αύτή είναι ή φωτογραφία τοΰ Διστόμου. Έγώ δταν ησύχασαν τά πράγματα, μοΰ είχε άναθέσει ή άρχαιο- λογική υπηρεσία, νάρθω νά φωτογραφίσω τόν "Οσιο Λουκά.

"Οταν πέρασα, θυμάμαι αύτό τό πράγμα σάμπως νάναι συτή τήν στιγμή, είδα καί άναγνώ- ρισα άκριβώς τό σπίτι αύτό τό καμμένο καί λέω νά ή φωτογραφία αύτή καί νά καί τό σπίτι.

Άκόμα φαίνονται οί κάπνες, φαίνονταν καί τά δένδρα, τά είχα γνωρίσει πού ήταν αύτά άκριβώς ποΰ ήταν μέσα στήν φωτογραφία. Καί αύτό είναι πού σήμερα ό κόσμος ξέρει γιά τήν σφαγή γιά τό κάψιμο τοΰ Διστόμου.

Ό Παντελής Καρακίτσης έγραφε πίσω άπό τή μικρή φωτογραφία “τό κάψιμο τοΰ Διστό­μου”.

(Έμβόλιμον (τεύχ. 21 -22) 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ 1944-1994 ΕΚΔΟΣΗ ΔΗΜΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ)

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Επιμέλεια στήλης: Κατερίνα Γ. Κωνσταντέλλονis m

Εκδήλωση πρός τιμήν τοΰ Εύαγγελιστοΰ Λουκά πραγματοποίησε ή Ιερά Μητρό- πολις Θηβών & Λεβαδείας (Επιτροπή I. Προσκ/τος Εύαγγ. Λουκά) καί τό Πνευ­

ματικό κέντρο τοΰ Δήμου Θηβαίων τήν Τετάρτη 29 Μαΐου 2002 στό Συνεδριακό Κέντρο

Πολιτιστικό τριήμερο (9-10-11 ’Ιουνίου 2002) μέ θέμα Φυσικό Περιβάλλον καί αγωγή πραγματοποίησαν οί μαθητές τοϋ 7ου Δημοτικού Σχολείου Λεβαδείας.

Οί εκδηλώσεις έγιναν στόν περίβολο τοΰ 'Ιερού Ναοΰ τής 'Αγίας Παρασκευής καί περιε- λάμβαναν Οικολογική εξόρμηση μέ σύνθημα "ένα καθαρό περιβάλλον στή συνοικία μας", υπαίθρια παιχνίδια καί θεατρική παράσταση μέ τό έργο τοΰ Δημήτρη Ποταμίτη ""Ενα δέν­δρο πού τό λέγανε Νικόλα".

Δ ίστομο 10 ’Ιουνίου 1944 -10 ’Ιουνίου 2002, 58 χρόνια άπ’ τή σφαγή. ’Εκδηλώσεις άπό τό Δήμο Διστόμου, στή μνήμη τών 218 μαρτύρων ήρώων Διστομιτών, θυμάτων

τής ναζιστικής θηριωδίας.

Τή Δευτέρα 10 ’Ιουνίου χοροστατοΰντος τοΰ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Θηβών & Λεβαδείας κ. Ιερωνύμου έγινε μνημόσυνο τών σφαγιασθέντων, στόν 'Ιερό Ναό τοΰ 'Αγί­ου Νικολάου. Στή συνέχεια στό χώρο τοΰ Μαυσωλείου μίλησε ό Δήμαρχος Διστόμου κ. Λουκάς ΙΙαπαχρήστος καί έγινε προσκλητήριο νεκρών.

Τό θεατρικό έργο τοΰ Πέτρου Χουτζούμη ΓΗΤΑΥΡΟΣ σέ σκηνοθεσία Δημήτρη Θε­οδώρου παρουσιάστηκε μέ επιτυχία, τό Σάββατο 15 ’Ιουνίου 2002, στό ’Ανοικτό

Θέατρο Κρύας άπό τόν έρασιτεχνικό θίασο τοΰ Δημοτικοΰ Θεάτρου Λιβαδειάς.

Γιά έβδομη συνεχή χρονιά, ό Δήμος Λεβαδέων, τό Πνευματικό Κέντρο Λαφυστίου καί ό Μορφωτικός Σύλλογος Λαφυστίου, πραγματοποίησαν πανελλαδική έκθεση

γελοιογραφίας, τό Σάββατο 29 Ιουνίου 2002. Στή φετινή διοργάνωση φιλική συμμετοχή είχε ό Στάθης Σταθόπουλος.

αλάμι - μικρός οικισμός στόν ' Αγιο Γεώργιο τής Βοιωτίας -11 ’Ιουνίου 1944. Πα­ντού βασιλεύει ό θάνατος καί ή φρίκη. Τό αίμα πού χύθηκε τήν προηγούμενη μέρα

στό μαρτυρικό Δίστομο, φαίνεται δέν ήταν αρκετό γιά τά ναζιστικά στρατεύματα κατοχής πού ολοκλήρωσαν τό έργο τούς στό Καλάμι. Τά πυροβόλα αντήχησαν έχοντας απέναντι τους άμαχο πληθυσμό. ’Από τήν θηριο)δία τους δέν γλύτωσαν ούτε καν τά νήπια στήν άγκα-

στή Θήβα.

Μ *

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

λιά τής μητέρας των.

Μετά άπό 58 χρόνια στις 16 ’Ιουνίου 2002, σέ μιά ιδιαίτερα συγκινητική τελετή στόν τόπο τής θυσίας, τιμήθηκαν γιά πρώ­τη φορά οί έκτελεσθέντες καί πυρποληθέ- ντες κάτοικοι σέ εκδήλωση πού πραγματο­ποιήθηκε άπό τή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Βοιωτίας, τό Δήμο Κορωνείας, τούς Συλ­λόγους "Επικοινωνία", "Ησίοδο" καί "Γυ­ναικών 'Αγίου Γεωργίου" καί μέ τήν τιμη­τική συμμετοχή τοΰ "Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων Ελλάδος". Κεντρικός ομιλητής ήταν ό κ. Θανάσης Χρήστου, Διδάκτωρ Νε- ώτερης 'Ιστορίας Παν. ’Αθηνών.

Τήν έστω καί καθυστερημένη, άλλά όφειλομένη τιμητική εκδήλωση, μετά τήν έπιμνη- μόσυνον δέησιν, έπήνεσαν καί έξήραν ό Ύφ/ργός Έθν. Άμύνης κ. Λ. ’Αποστολίόης, ό Νο­μάρχης Βοιωτίας κ. Ν. Στάμου πρωτεργάτης τής τελεσφορήσεως τής έκδηλώσεως, ό βου­λευτής κ. ’Αλ. ’Ακριβάκης, οί Δήμαρχοι Διστόμου καί Κορωνείας κ.κ. Λ. Παπαχρήστος καί Κων. Τοπολιάτης, ό αίδεσ. Βασ. Γούλας, έφημέριος 'Αγίου Γεωργίου ώς έκπρ/πος τοΰ Σεβ. Μητροπολίτου κ. 'Ιερωνύμου καί ό Γ. Γρ. τής "<TAIF><IAC &ΟΙΑΤΙΚΛΑ Λ<Λ<ΤΛΛ" κ. Γ. Κωνσταντέλλος.

Παρέστησαν μεταξύ άλλων ό άναπλ. Νομάρχης κ. Λ. ’Ανέστης, ό πρόεδρος τοΰ Ν.Σ. κ. Τ. Γαλανός νομαρχιακοί καί δημοτικοί σύμβουλοι, έκπρ/ποι φορέων καί συλλόγων, συγ­γενείς τών θυμάτων καί πλήθος κόσμου.

Επακολούθησε κατάθεσις στεφάνων, χορωδιακό πρόγραμμα καί γεύμα πρός τιμήν τών επισήμων καί τών συγγενών τών θυμάτων.

* Τό ιστορικό γιά τό όλοκάτωμα στό Καλάμι πρωτοδημοσιεύθηκε στά "&ΟΙΛΤΙΚΔ ΑΑΔΛ<ΚΤΛ" (τεΰχος 11, Μάιος-Ίούνιος 2001) καί τό όποιο άπετέλεσε τήν αφορμή γιά τήν ανάληψη πρωτοβουλίας καί πραγματοποίηση γιά πρώτη φορά εκδήλωσης μνήμης τών θυμάτων καί άνέγερση μνημείου καί ή οποία θά γίνεται κάθε χρόνο άπό τό Δήμο Κορωνείας.

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: <ΤΑΙΝΙΑ &OKYTIKO/V Λ<Λ<ΤΛΛ Σίνα & Δαφνομήλη 106 80 Αθήνα

ΕΚΔΟΤΗΣ: Τούιουζας ΠαύλοςΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Δ.Σ. (Τούιουζας Π., Ταμβίσκος I., Κρουσιαλάκης Γ., Κωνσιανιέλλος Γ., Κάλλιας Ν., Σπυρίδωνος Α., Γιανναράκου-Κιισιάκι Ε., Λούνια-Μάμαλη Ευ., Σοφοϋ-Νομικού Σ.) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΥΛΗΣ: Ταμβίακος Ιωάννης, Κωνοιανιέλλος Γεώργιος ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ: ALTA GRAFICO ΑΕ, Τηλ.: 010 2314359, Fax: 010 2317705 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: Καιερίνα Κωνσιανιέλλου (Ζ. Πηγής 8-10, Τηλ.: 010 3819319, Fax: 010 3823077)

Ευαγγελία Ν. Σλατινοπονλσν-Περγαντά (ετών 23) ΑπόστολοςΣλατινόπονλος (ετών 2)

Αβάπτιστο Σλατινοπούλον (8μηνών)

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ