Beitebruk for kjøttproduksjon 1

Bruk av beite i oppdrett og kjøtproduksjon på storfeDel I

Rådgivar i Nortura

Beitebruk for kjøttproduksjon 2

Kvifor bruk av beite

• Gunstig for dyra – dyra treng mosjon

• For å utnytta ein stor fôrressurs

• Billig fôr

• Høg produksjon på beite

• Gir spreieareal for gjødsel

• Mindre arbeid

• Stell av kulturlandskapet

• Reklame for norsk storfehald

Beitebruk for kjøttproduksjon 3

Ulike beitetypar

• Innmarksbeiteo Dyrka mark i omløp eller permanent beiteo Kulturbeite - permanento Ugjødsla innmarksbeite

• Utmarksbeiteo Strandengero Lyng- og grasheio Ravinelandskapo Skogsbeiteo Fjellbeite

Beitebruk for kjøttproduksjon 4

Ulike beitemåtar

• Kombinasjon av slått og beiting på dyrka areal

• Skiftebeiting

• Kombinasjon av skiftebeiting og stripebeiting

• Kontinuerleg beiting

• Fri beiting i utmark

Beitebruk for kjøttproduksjon 5

Ulike beitesystem

Kontinuerleg beite

Stripebeite med bakgjerde

Skiftebeite

Beitebruk for kjøttproduksjon 6

Eksempel på beite:Intensiv beiting av raigras i New Zealand

Beitebruk for kjøttproduksjon 7

Innmarksbeite i Øyer

Beitebruk for kjøttproduksjon 8

Eksempel på beite: Variert beite i fjellbjørkeskog i Gausdal

Beitebruk for kjøttproduksjon 9

Fôrforbruk i ulike produksjonsformer(Berg & Matre 2001)

Slakte- alder, mnd.

FEm/kg prod.slakt

FEm frå kraftfôr %

FEm frå beite %

Kalv 5-6 5-6 90-95 0

Okse 15-18 9-10 50-70 0

Okse m/ beite

18-22

11-12

30-40

25-30

Kastrat

20-24

13-16

10-15

40-50

Ammeku

17-18

10-20

40-50

Beitebruk for kjøttproduksjon 10

Energibehov totalt i forhold til vedlikehaldsbehovet

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

Kvige Okse Tørr ku 10 kgmjølk

30 kg mjølk

X

Beitebruk for kjøttproduksjon 11

Tabell 1. Næringsbehov (FEm) til storfe på beite. Levande vekt, kg 100 200 300 400 500 600 700 Tilvekst, g/dag 600 600 600 600 400 50 0 Vedlikehald, FEm/dag 1,34 2,25 3,06 3,79 4,48 5,14 5,77 FEm/kg tilvekst 1,6 2,3 2,6 2,8 3,0 3,2 3,5 FEm til vekst per dag 0,96 1,38 1,56 1,68 1,20 0,16 0,00 Mjølkeproduksjon, l/dag 8 10 FEm til mjølkeprod. per dag 3,6 4,5 Aktivitet, 15 % av vedlikeh. 0,20 0,34 0,46 0,57 0,67 0,77 0,87

Sum per dag, FEm 2,50 3,97 5,07 6,04 6,36 9,67 11,14

Beitebruk for kjøttproduksjon 12

Opptak på beite

• Behovet varierer med alder, vekt og produksjon:o Kalv ½-1 år: 3-4 FEm/dago Kvige 1- 1½ år: 4-5 FEm/dago Ammeku med kalv: 9-12 FEm/dag

Tilleggsbehov for aktivitet/gange

• Må ha minst 25 % meir tilgang av beitegrøde enn det dyra tek opp dagleg

• Som regel nok protein i beitegraset• Kan bli lite fiber (NDF)• Bør ha tillegg av mineral (salt)

Beitebruk for kjøttproduksjon 13

Kva produksjon kan ein venta på beite?

Innmarksbeite:• Godt beite:

o Ungdyr: 600 g/dag i snitt for beiteperioden

o Ammeku med kalv: Tilvekst på 1000-1200 g/dag på kalven

• Middels beite:o Ungdyr: 400-500 g/dago Ammeku med kalv:

Tilvekst på 800-1000 g/dag på kalven

Utmarksbeite:• Godt beite:

o Ungdyr 400-500 g/dag i snitt for beiteperioden

o Ammeku med kalv: Tilvekst på 1000 g/dag

• Middels beite:o Ungdyr 300-400 g/dago Ammeku med kalv:

Tilvekst på 800 g/dag. Usikkert for ammeku av tung rase?

Beitebruk for kjøttproduksjon 14

Beite og mjølk er ofte ikkje nok til ammekalv.Behov for tilskot av kraftfôr?

Energibehov - sugekalv på beite1200 g tilvekst/dag

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Alder i månader

FE

m/d

ag

Beitebruk for kjøttproduksjon 15

Tilvekst hos ammekalvar på beite, g/dag. Forsøk i Sør-Gudbrandsdal

850

900

950

1000

1050

1100

1150

Innmark Utmark

2006

2007

Beitebruk for kjøttproduksjon 16

Arealbehov per ammeku m/kalv

Avling per daa, FEM Per ammeku m/kalv Beitetype Dagar beiting Slått Beiteopptak Behov for daaInnmark:* Fulldyrka slått+beite 120 400 400 3,0* Skiftebeite m/pussing 120 720 1,7* Kulturbeite, godt 120 480 2,5* Kulturbeite, dårleg 120 240 5,0Utmark:* Dårleg 90 10 90,0* Middels 90 30 30,0* Godt 90 50 18,0

Beitebruk for kjøttproduksjon 17

Arealbehov per sesongKulturbeite med grasvekst 4 FEm/daa/dag (mai-sept.)

Arealbehov/dyr, daa

Kalv < 5 mnd. alder Kalv, 5-9 mnd.

0,2-0,3 (tilskot) 0,5-0,8

Kvige/kastrat første sommaren

1,1-1,2

Kvige/kastrat andre sommaren Ammeku med kalv Mjølkeku, middels avdrått

1,8-1,9 2,5-3,0 4,0-5,0 (tilskot)

Beitebruk for kjøttproduksjon 18

Konklusjonar

• Sett opp mål for tilvekst hos dyra

• Lag ein beitebruksplan gjennom sesongen

• Friske dyr veks etter den næringa dei får. Dei må ha minst 25 % meir tilgang på beitegrøde enn behovet

• I ammekuproduksjonen kan over 40 % av årsfôret koma frå beite

• Alltid tilgang på nok reint og friskt vatn

• Regelmessig tilsyn på alle beite