Register nurse examination

Maternal n Child nursing care

College of nursing & health Suan Sunandha Rajabhat

University

P. Techathawewon

4.Nursing care during labour and delivery

4.1 การพยาบาลทางดานสรรจตสงคมของมารดาในระยะคลอด4.2 การดแลเพอบรรเทาความเจบปวดของสตรในระยะคลอด(ไมใชยา)4.3 การสงเสรมความสขสบายในระยะคลอด

• ขนาดของหวเดกทส าคญทสด ยาวทสดและใหญทสดไมวาหวเดกจะกมหรอเงยมากนอยเพยงใด คอ กระดก Biparietal ซงกวางทสด 9.50 ซ.ม.เมอทารกมอายครรภครบก าหนด

Lie (แนวตวเดก)คอ ความสมพนธระหวางความยาวของทารก (fetal ovoid) กบความยาวของทางคลอด แบงออกเปน

Longitudinal lie คอความยาวของ fetal ovoid อยในแนวเดยวกบโพรงมดลกหรอทางคลอดTransverselie หรอoblique lie คอ ล าตวของทารกอยขวางหรอ ท ามมกบแนวของทางคลอดในโพรงมดลก พบไดนอยมาก ประมาณ1%

Presenting part (สวนน า) • คอ สวนต าทสดของทารกทอยทสวนลางของทาง-คลอด สามารถจะตรวจพบไดดวยการตรวจภายใน เนองจากเปนสวนของทารกทผานลงชองเชงกรานกอนสวนอน ๆ เราจงเรยกวา เปนสวนน า• longitudinal lie

• Cephalic presentation หมายถง การใชศรษะเปนสวนน า• Breech presentation เปนสวนน าทพบใน โดยเดกจะใชกนเปนสวนน าพบประมาณ 1% ของการ

คลอด

• Transverse lie • Shoulder presentation เดกใชไหลเปนสวนน า• Trunk presentation เดกใชสวนขางของล าตวเปนสวนน า

Denominator ( จดเลอกบนสวนน าทใชบอกทาของเดก )

• Vertex presentation ใชสวนทายทอย ( occiput หรอ O ) • Face presentation ใชคาง (mentum หรอ M )• Breech presentation ใชกระดก sacrum (S)• Shoulder presentation ใชกระดก scapular (Sc) หรอ

acromion

Position (ทา)• ทาของทารกหรอลกษณะของทารกในครรภ บอกไดโดยอาศยความสมพนธ ระหวาง denominator กบสวนของชองเชงกรานของสตรตงครรภ

• ถา denominator ไปอยทชองสวนใดของชองเชงกรานกเรยกวา ทารกอยในทานน

• ชองเชงกรานแบงออกเปนสวน ๆ ตาง ๆไดดงน • ขางหนา ( anterior ) หรอ A • ขางหลง ( posterior ) หรอ P • ขางซายสวนหนา ( left anterior ) หรอ LA • ขางซายสวนหลง ( left posterior ) หรอ LP • ขางขวาสวนหนา ( right anterior ) หรอ RA • ขางขวาสวนหลง ( right posterior )หรอ RP

การคะเนอายครรภ และวนก าหนดคลอด• เพอจะไดน าผลการคะเนอายครรภ มาใชเปรยบเทยบความสมพนธระหวาง ขนาดของทารกกบอายครรภวาเหมาะสมหรอไม เพอประเมนการเจรญเตบโตของทารกในครรภ

• Naegele's rule เปนการคะเนวนคลอดจากการนบวนแรกของระดปกตครงสดทาย(LMP = last menstruation period) ยอนหลงไป 3 เดอน และบวกอก 7 วน เปนวนก าหนดคลอด (expected date of confinement หรอEDC)

• เดกดน (quickening) ครรภแรก วนแรกของเดกดน + 22 สปดาหครรภหลง วนแรกของเดกดน + 24 สปดาห

4.1 การพยาบาลทางดานสรรจตสงคมของมารดาในระยะคลอด

ปญหาของผคลอด

• กลว

-อนตราย

- อาการเจบ

• เครยด

- การคลอดไมกาวหนา

• กงวล

- คลอดทางชงคลอดไมได

- คาใชจายในการคลอด

4.1 การพยาบาลทางดานสรรจตสงคมของมารดาในระยะคลอด

1.ปฏกรยาตอบสนองดานจตสงคมในระยะคลอดปกต ปฏกรยาตอบสนองทส าคญทมกจะเกดขนกบผคลอดในระยะคลอดไดแกความวตกกงวลและความกลวตอการคลอด

1)ความวตกกงวล(anxiety) เปนสภาวะทางอารมณทเกดขนจากความนกคดหรอคาดการกบสงทจะเกดขนแตไมสามารถก าหนดหรอควบคมเหตการณได

2)ความกลว (fear) เปนปฏกรยาตอบสนองชนดหนงซงถกสรางขนเพอเปนการปองกนตนเองในการเผชญเหตการณตางๆทก าลงคกคาม ในระยะคลอดความกลวจะสงผลใหความเจบปวดในระยะคลอดเพมขน ซงเรยกกลมอาการนวา fear-tension-pain-syndrome ซงอาจมผลท าใหเกดการคลอดลาชาได

4.1 การพยาบาลทางดานสรรจตสงคมของมารดาในระยะคลอด

2.การเปลยนแปลงเกยวกบการรบความรสก การเปลยนแปลงการรบรของผคลอดจะมากหรอนอยขนอยกบสงเราทไดรบและการประเมนสงเราของผคลอด การเปลยนแปลงเกยวกบการรบความรสกม 2 ลกษณะคอ การรบรความรสกทมากเกนไปและการสญเสยการรบความรสก

สรรจตสงคมของมารดาในระยะคลอด

1. ประเมนภาวะปกต และผดปกต ความกาวหนาของการคลอดไดถกตอง

2. สงเสรมความกาวหนาของการคลอดไดถกตอง

3. ไดรบการเฝาระวงทใกลชด ไดรบ Early detection ถกตอง ทนเวลา4. ชวยเหลอแกไขภาวะผดปกตทงของมารดา และทารกไดอยางเหมาะสม

5. ไดรบการวนจฉย และเขาสการดแลระยะคลอดในเวลาทเหมาะสม

6. ผคลอดและครอบครวไดรบขอมลตอเนอง

Early detection

•Non stress test (NST)FHR baseline ทารกปกตจะอยระหวาง 110-160 bpm

FHR variability

• Absent variability คอ ไมมความแปรปรวนของ FHR เมอมองดวยตาเปลา สมพนธกบภาวะ asphyxia ของทารกในครรภสง

• Minimal variability คอ สงเกตเหนความแปรปรวนของ FHR ไดแตมขนาดนอยกวาหรอเทากบ 5 bpm สมพนธกบภาวะ acidosis ของทารกในครรภ แตอาจไมม asphyxia กได

• Moderate (normal) variability คอชวงขนาดของความแปรปรวนอยระหวาง 6-25 bpm มกพบในทารกปกต

• Marked variability คอ ความแปรปรวนของ FHR มากกวา 25 bpm สมพนธกบการเคลอนไหวของทารกในครรภ และยงเปนการตอบสนองตอภาวะขาดออกซเจน

FHR acceleration

FHR acceleration คอ การเพมขนของ FHR อยางฉบพลน มากกวาหรอเทากบ 15 bpm และนานกวา 15 วนาท แตนอยกวา 2 นาท แตถานานกวา 2 นาท แตไมถง 10 นาท จดเปน Prolonged Deceleration แตในรายทอายครรภนอยกวา 32 สปดาห เกณฑการวนจฉยลดลงเปน เพมขน 10 bpm นานกวา 10 วนาท

การแปลผล NST

Reactive หมายถง การเพมขนของ FHR มากกวาหรอเทากบ 15 bpm และนานกวา 15 วนาท อยางนอย 2 ครงในชวงการตรวจ 20 นาท อาจเกดในชวงใดของการตรวจภายใน 40 นาทกได Nonreactive หมายถง การเพมขนของ FHR ไมเปนไปตามเกณฑหรอไมมการเพมขนของ FHR เลยในการตรวจนาน 40 นาทFetal acoustic stimulation test (FAST)อาศยหลกการเดยวกบการตรวจ NST แตมการกระตนดวย กลองเสยงเทยม (artificial larynx) ซงมความถ 100 – 105 dB หรอ 1000 – 2000 Hz เพอลดระยะเวลาในการตรวจ NST ใหสนลง ซงวธนจะท าให FHR baseline เพมขนอยางนอย 10 bpm ใน 10 วนาท อาจนานถง 5-10 นาท ซงจะชวยท าใหทารกทอยในระยะหลบ มการตอบสนองสงผลใหผลตรวจ NST ดขนได

FHR acceleration

FHR deceleration คอ การลดลงของ FHR

• Early deceleration คอ การลดลงของ FHR อยางชาๆ คอยเปนคอยไปและกลบคนส baseline อยางชา ๆ สมพนธกบการหดรดตวของมดลก โดยจดตงตนของการลดลงของ FHR จดต าสด และการกลบคนส baseline จะตรงกบจดเรมตนของการหดรดตวของมดลก จดสงสด และการคลายตวของมดลกกลบคนส baseline ตามล าดบ การลดลงของ FHR จะใชเวลาจากจดเรมตนจนถงจดต าสดมากกวาหรอเทากบ 30 วนาท

• Variable deceleration คอ การลดลงของ FHR อยางฉบพลน สามารถสงเกตไดดวยตาเปลา โดย FHR จะลดลงมากกวาหรอเทากบ 15 bpm คงอยนานมากกวาหรอเทากบ 15 วนาท และไมนานเกน 2 นาท โดยอาจจะสมพนธกบการหดรดตวของมดลกหรอไมกได การลดลงของ FHR จะใชเวลาจากจดเรมตนจนถงจดต าสดนอยกวา 30 วนาท

• Late deceleration คอ การลดลงของ FHR อยางชาๆ คอยเปนคอยไปและกลบคนส baseline อยางชา ๆ สมพนธกบการหดรดตวของมดลก โดยจดตงตนของการลดลงของ FHR จดต าสด และการกลบคนส baseline จะเกดชากวาจดเรมตนของการหดรดตวของมดลก จดสงสด และการคลายตวของมดลกกลบคนส baseline ตามล าดบ การลดลงของ FHR จะใชเวลาจากจดเรมตนจนถงจดต าสดมากกวาหรอเทากบ 30 วนาท

Early deceleration

Variable deceleration

Late deceleration

Clinical Guide line

Clinical Guide line

การพยาบาล Fetal Distress

• เฝาระวง FHR ทก 15-30 นาท หรอ continuous FHR monitoring

• เฝาระวง Uterine ทก 30 นาท

• จดทานอนตะแคงซาย

• แพทยมแผนการรกษา ให Oxygen mask with bag 10 Lpm

4.1 การพยาบาลทางดานสรรจตสงคมของมารดาในระยะคลอด

การเผชญความเจบในระยะคลอด (Coping of pain during labor)

4.2 การดแลเพอบรรเทาความเจบปวดของสตรในระยะคลอด(ไมใชยา)

•ทฤษฎประตควบคมความเจบ•ทฤษฎการผอนคลาย•เทคนคการหายใจ•การเบยงเบนความสนใจ

ทฤษฎประตควบคมความเจบ

• วถประสาทน าความเจบปวดสวนแรกเรมตนจากปลายประสาทรบความรสก ซงอยทผวหนงและอวยวะทอยลกกวาชนผวหนง• ซงจะมใยประสาท ๒ ชนด

-A delta เปนใยประสาทขนาดใหญทมเยอ Myelin หมน ากระแสประสาทไดเรว ลกษณะความเจบปวดแบบเฉยบแหลม( sharp pain ) แบบจดเหมอนเขมแทง บอกต าแหนงแนนนอน

-ใยประสาท C เปนใยประสาทขนาดเลก ไมมเยอหม น ากระแสประสาทไดชา ลกษณะความเจบปวดตอๆ(dull pain ) ปวดแสบปวดรอน( Burning pain ) ไมสามารถบอกต าแหนงแนนนอน

ทฤษฎประตควบคมความเจบ

• ใยประสาทขนาดใหญ ( A alpha , A beta ) ถกกระตนดวยการสมผสและการนวด, มผลกระตน T cell และ Substantia gelatinosa (S.G.) cell พรอมกนซงเปนการยบยงการท างานของ T cell ท าใหกระแสประสาทขนาดเลก( ซงน าความเจบปวด)ท างานไมได จงปดประต

ทฤษฎประตควบคมความเจบ

ผคลอดจะสามารถเผชญความปวดไดมากหรอนอยจงขนอยกบ

• ปจจยทางรางกาย ความรนแรงของการหดรดตวของมดลก • ปจจยทางดานจตใจ ไดแก ความกลว ความวตกกงวล• ประสบการณความปวดทเคยผานมา

ทฤษฎการผอนคลาย

•ดนตรบ าบด•จดทนอนแหงสะอาด•ลดความวตก กงวล กลว•การลบหนาทอง•การนวดบรรเทา•การนวดกดจด

การเบยงเบนความสนใจ

•การใชลกบอลยาง บบมอเวลาเจบครรภ•การจนตนาการภาพ ถงทารก ( การเพงจดสนใจ)

ความรการดแลหญงตงครรภในระยะรอคลอด

องคประกอบของการคลอด2. กลไกการคลอด3. การประเมน และเฝาระวงความกาวหนาของการคลอด4. ความผดปกต และภาวะแทรกซอนทเกดขนไดในระยะรอคลอด5. การชกน าการคลอด /ใชยาเสรมการคลอด6. การบรหารยาและสารละลายทใชในระยะรอคลอด7. การจดการความเสยงในระยะรอคลอด8. มาตรฐานการดแลหญงตงครรภ และทารกในครรภ ระยะเจบจรง9. การยบยงการคลอด

การพยาบาล

1.การใหก าลงใจ การสอสาร ใหขอมลผคลอด และญาต / ครอบครว

2. การตรวจครรภ และการวนจฉยความกาวหนาเขาสการคลอด

3 .การคดวเคราะหขอมลการเฝาระวง และการวนจฉยปญหาระหวางการเฝาคลอด

4. การตดสนใจวางแผน และจดการใหการชวยเหลอภาวะวกฤต ฉกเฉน

5. การบรรเทาอาการปวด และอาการรบกวนของผคลอดระหวางรอคลอด

6. การจดการควบคมความเสยง

7. การสอสารกบแพทย เพอการจดการปญหาเรงดวน ฉกเฉน

4.3 การสงเสรมความสขสบายในระยะคลอด

• ทานอนผคลอด : ทานอนหงายชนเขา( Dorsal Recumbent/ Lithotomy ) , ทามอและเขา (Hands & Knees), ทานงยอง(Squatting) , ทาพง (Lunging), ทานอนตะแคงซาย (Side-Lying)

• สงแวดลอมทปลอดภย: ใชไมกนตยง ปองกนการตกจากเตยง

เทคนคการหายใจ

• ระยะท 1 : ระยะปากมดลกเปดถง 3 เซนตเมตร (Slow deep chest breathing)หายใจเขาทางปากหรอจมกกไดอยางชา ๆ ลก ๆ โดยใชทรวงอก นบจงหวะ 1 – 2 – 3 – 4 (จะหายใจไดประมาณ 6 – 9 ครง/นาท) อตราการหายใจจะเปนไปอยางสม าเสมอ หายใจแบบนไปเรอย ๆ• ระยะท 2 : ระยะปากมดลกเปดถง 3 – 7 เซนตเมตร(Shallow accelerant decelerated breathing)ใหหายใจเขา – ออกชา ๆ ควบคไปกบการบบตวของมดลกแลวคอย ๆ หายใจเรวขนตามการบบตวของมดลก และเมอมดลกเรมคลายตวลงกใหหายใจชาลง• ระยะท 3 : ระยะปากมดลกเปดหมด 7 – 9 เซนตเมตร(Shallow breathing with forced blowing out) หายใจเขาทางจมกชา ๆ ลก ๆ และหายใจทางปากชา ๆ 1 – 2 ครง เพอลางปอด ใหหายใจแบบตน เรว เหมอนหายใจหอบคะ 3 – 4 ครง ตดตอกน ตอจากนน หายใจออกและเปาลมออกยาว ๆ 1 ครง