การเปรยบเทยบผลการลางจมกโดยการใชหวฉดฝกบวกบวธการใชกระบอกฉดยา

Comparative Study between New Shower Nasal irrigation Tip and

Conventional Method

โดย แพทยหญง สรพร สถตยนอย

การวจย นถอเปนสวนหนงของการศกษาและฝกอบรม ตามหลกสตรเพอวฒบตรแสดงความรความช านาญในการประกอบวชาชพเวชกรรม

สาขาโสต ศอ นาสกวทยาของแพทยสภา พ.ศ. 2553

ลขสทธของภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

2

ค ารบรองจากสถาบนฝกอบรม

ขาพเจาขอรบรองวารายงานฉบบนเปนผลงานของ พญ. สรพร สถตยนอย ทไดท าการวจยขณะรบการฝกอบรม ตามหลกสตรการฝกอบรมแพทยประจ าบานและแพทยใชทน สาขาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ระหวางป พ.ศ. 2551 – 2553จรง ...................................................................... อาจารยทปรกษาหลก (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยธงชย พงศมฆพฒน ) ...................................................................... อาจารยทปรกษารวม (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยวชต ชวเรองโรจน) ...................................................................... อาจารยทปรกษารวม (ศาสตราจารยนายแพทยบญช กลประดษฐารมณ) ...................................................................... อาจารยทปรกษารวม (รองศาสตราจารยแพทยหญงสภาวด ประคณหงสต) ...................................................................... อาจารยทปรกษารวม (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยชย อยสวสด )

................................................................................... (ผชวยศาสตราจารยนายแพทยวชต ชวเรองโรจน)

หวหนาภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

3

การเปรยบเทยบผลการลางจมกโดยการใชหวฉดฝกบวกบวธการใชกระบอกฉดยา Comparative Study between New Shower Nasal irrigation Tip and Conventional Method ______________________________________________________________________ สรพร สถตยนอย, พบ.*,ธงชย พงศมฆพฒน, พบ.*,วชต ชวเรองโรจน,พบ.*,สภาวด ประคณหงสต,พบ.*,ชย อยสวสด,พบ.*,บญช กลประดษฐารมณ,พบ.* บทคดยอ การลางจมกดวยน าเกลอเปนวธทใชรวมในการรกษาผปววยโรคภมแพจมก ไซนสอกเสบเรอรง ผปววยเด กทตดเชอทางเดนหายใจสวนบนและลดความชกของการเกดซ าไดอกดวย โดยน าเกลอชวยเพมอตราเร วของขนกวด ท าใหเกดเสนเลอดหดตว ชวยชะลางสงทเปนตวกระตนตางๆ ออกไป รวมทงลดจ านวนแบคทเรยทสะสม และชะลางหนองทสะสมในโพรงจมก ในปจจบนนไดมการพฒนาอปกรณทใชในการลางจมกขนมาอยางแพรหลาย แตยงมราคาคอนขางสง ดงนนการศกษานจงคดท าเครองมอทใชในการลางจมกชนดใหม (หวฉดฝกบว: shower nasal irrigation tip) เปรยบเทยบ ประสทธภาพ ผลขางเคยงและความพงพอใจของผปววย วตถประสงคในการวจย เพอศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพ ผลขางเคยง ความพงพอใจ ระหวาง การลางจมกวธการใชกระบอกฉดยา และ การลางจมกดวยหวฉดฝกบว วธการวจย ท าการเก บขอมล เปน prospective cross-over study โดยมผปววยโรคหวดภมแพ เขารวมการศกษา 41 คน แบงเปน 2 กลมโดยการสม กลมท1 ลางจมกดวยวธเดมและกลมท2 ลางจมกดวยหวฉดฝกบว ลางจมกเปนเวลา 2สปดาห หยดลางจมกเปนเวลา1 สปดาห แลวกลมท1 เปลยนมาลางจมกดวยหวฉดฝกบว และกลมท2 ลางจมกดวยวธการเดม เปรยบเทยบผลโดยวดจาก อาการทางจมกและไซนส สปดาหท0,2,3 และ5 ผลขางเคยงจากการลางจมก สปดาหท2 และ5 รวมทงความพงพอใจในการลางจมกในสปดาหท2 และ5 ผลการวจย เมอเปรยบเทยบขอมลพนฐานของผปววยทง2 กลม ไดแก เพศ และ อาย พบวาไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต อาการทางจมกและไซนสดขนหลงจากไดรบการลางจมกอยางมนยส าคญทางสถต ทงในการลางจมกแบบเดมและการลางดวยหวฉดฝกบว แตไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตใน 2 กลม ผลขางเคยงทเกดจากการลางจมกพบวาแบบเดมมมากกวาหวฉดฝกบวโดยเฉพาะอยางยง การหกเลอะเทอะของน าเกลอเวลาทลางจมก รวมทงความพงพอใจในการใชหวฉดฝกบวมมากกวาการลางจมกแบบเดม อยางมนยส าคญทางสถตในดานความนมนวลของสายน า, ความทวถงในการลาง และรปราง ความนาใชของเครองมอ บทสรป การลางจมกชวยลดอาการทางจมกและไซนสได โดยหวฉดฝกบวทคดขนมประสทธภาพในการลดอาการทางจมกและไซนส ไดดเทาๆกบการลางจมกวธเดม และชวยลดผลขางเคยงทเกดจากการลางจมกดวยวธเดมไดโดยเฉพาะ ลดการหกเลอะเทอะของน าเกลอในระหวางการลางจมก และชวยเพมความพงพอใจในเรองความนมนวลของสายน า ความทวถงในการลาง และรปทรงทนาใชงาน ดงนน หวฉดฝกบวจงเปนอกทางเลอกหนงในการลางจมก ค าส าคญ : shower nasal irrigation tip , sinonasal symptom

*ภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

4

Comparative Study between New Shower Nasal irrigation Tip and Conventional Method ______________________________________________________________________ Sureeporn stitnoy,MD.*,Thongchai Bhongmakapat,MD.*,Wichit Cheewaruangroj, MD.*, Supawadee Prakunhungsit, MD.* ,Chai Eswas,MD.*,Boonchu Kulapaditharom,MD.* Abstract Introduction Nasal saline irrigation is an adjunctive treatment for allergic rhinitis , chronic rhinosinusitis , in pediatric patients with upper respiratory tract infection and decreases prevalence of recurrent disease. Saline irrigation increases mucociliary function , causes vasoconstriction ,washes out irritants/ nasal secretion and decreases bacterial reservoirs. Nowadays , there are various types of nasal irrigation devices but the price is quite high. The researcher team creates a new type of nasal irrigation device ( shower nasal irrigation tip) to compare with conventional method. Objective To compare efficiency , side effects and patient’s satisfaction between shower nasal irrigation tip and conventional method Methods The study design is a prospective cross-over study . We examined 41 allergic rhinitis patients and divided into 2 groups randomly; group 1 conventional nasal irrigation method and group 2 shower nasal irrigation tip method . The patients in group 1 were asked to do nasal irrigation twice daily for 2 weeks and stop nasal irrigation for 1 week then switches to use shower nasal irrigation tip method. Group 2 uses nasal irrigation tip method first and then switches to conventional method in the same periods. We evaluated sinonasal symptoms by visual analog score at 0, 2,3 ,and 5 weeks after treatment . Side effects and patient’s satisfaction were evaluated at 2 and 5 week after treatment . Results Basic clinical data for 41 consecutive patients were similar regarding sex and age. The sinonasal symptoms were significant improved after nasal irrigation by both methods but there are not significant different between 2 methods. The shower nasal irrigation tip group has lower side effect than conventional group, especially in nasal irrigation leakage. The shower nasal irrigation tip group has higher satisfaction in aspects of softness ,thoroughly wash and attractive shape. Conclusion The shower nasal irrigation tip is an effective tool to improve the sinonasal symptoms and diminishes nasal saline leakage. The study population prefer a new shower nasal irrigation tip in aspects of softness of saline flow , thoroughly wash and attractive shape. So the shower nasal irrigation tip is an effective alternative device for nasal irrigation. Keywords : shower nasal irrigation tip , sinunasal symptom __________________________________________________________________________________ *From the Department of otolaryngology, Faculty of Medicine , Ramathibodi Hospital ,Mahidol University ,Bangkok, Thailand

5

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณ 1. ผชวยศาสตราจารยนายแพทยวชต ชวเรองโรจน

หวหนาภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล ทอนญาตใหท าการวจยและน าเสนอ

2. ผชวยศาสตราจารยนายแพทยธงชย พงศมฆพฒน อาจารยประจ าภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

ทปรกษาโครงการและควบคมการวจย 3. ศาสตราจารยนายแพทยบญช กลประดษฐารมณ

อาจารยประจ าภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

ทปรกษาโครงการ

4. รองศาสตราจารยแพทยหญง สภาวด ประคณหงสต

อาจารยประจ าภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา

คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

ทปรกษาโครงการ 5. ผชวยศาสตราจารยนายแพทย ชย อยสวสด อาจารยประจ าภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด ทปรกษาโครงการ 6. อาจารย อมาพร อดมทรพยากล

คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด ทปรกษาดานสถต

6

สารบญ

หนา

ค ารบรอง 2 บทคดยอ 3 ABSTRACT 4 กตตกรรมประกาศ 5 บทน า 7 วตถประสงค 12 วธการวจย 12 วธการวเคราะหทางสถต 14 ผลการวจย 15 บทวจารณ 19 สรปผลการวจย 20 บรรณานกรม 21 เอกสารการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย 22

7

การเปรยบเทยบผลการลางจมกโดยการใชหวฉดฝกบวกบวธการใชกระบอกฉดยา Comparative Study between New Shower Nasal irrigation Tip and Conventional Method

บทน า

การลางจมกดวยน าเกลอเปนวธทใชรวมในการรกษาผปววยโรคภมแพจมก ไซนสอกเสบเรอรง และผปววยหลงการไดรบการผาตดไซนสโดยการสองกลอง นอกจากนยงชวยในการรกษาผปววยเด กทตดเชอทางเดนหายใจสวนบนและลดความชกของการเกดซ าไดอกดวย1

การลางจมกดวยน าเกลอ เปนวธดงเดมทไดรบความนยม เนองจากราคาถก, เตรยมไดงาย และไมพบภาวะแทรกซอนทรนแรงจากการใช ยงพบวา วธการลางจมกโดยการใชน าเกลอปรมาณมากและความดนไมสงมากในการลางจมกหลงการผาตดเปนเทคนคทนยมมากกวา และชวยการสมานแผลใหดขน

การลางจมกเปนวธการทคอนขางปลอดภย มผลขางเคยงนอย ไดแก การระคายเคองในจมก คนจมก แสบจมก ปวดห และอาจยงมน าเกลอทคงคางอยในโพรงไซนสซงมกพบไดในผปววยหลงการผาตดไซนส2 ยงไมมการศกษาเปรยบเทยบถงประสทธภาพในการรกษา ของน าเกลอ แตพบวาน าเกลอชวยเพมอตราเร วของขนกวด (mucociliary flow rate) และมฤทธของการท าใหเกด เสนเลอดหดตว นอกจากนเปาหมายของการลางจมก คอ การชะลางสงทเปนตวกระตนตางๆ ออกไป เชน สารกอภมแพ รา ฝวน และอนภาคของสงสกปรกในอากาศ ชวยลดจ านวนแบคทเรยทสะสม และชะลางหนองทสะสมในโพรงจมก การลางจมกดวยน าเกลอ บางครงเปนการใชรวมกบ การใหสเตยรอยดชนดพนจมก ซงจะชวยลด หรอ ปองกนไมใหเกดผลขางเคยง เชน แสบจมก จมกแหง มสะเก ดแหง และมเลอดออก ซงเปนผลมาจากการใชยาได3

การลางจมกในปจจบนนมหลายเทคนค เชน ลกยางแดง , netipot , ขวดลางจมก ( Remedy health care® ) , กระบอกลางจมก ( Nasaline®) แตทใชกนอยางแพรหลายในประเทศไทย คอ การใชกระบอกฉดยาพลาสตก ขนาด 10-20 ซซ มการศกษาจ านวนมากในปจจบนทศกษาเกยวกบประโยชน และวธการในการลางจมก

การศกษาของ Mandy schebie4 และคณะ ไดท าการศกษาโดยเปรยบเทยบ การกระจายของสในจมกเมอใชเทคนคในการใสสเขาไปในรจมก 3วธ คอ การหยด พนสเปรยและ การพนเปนละอองน า(system producing squirt) พบวา มเพยงการพนเปนละอองน าทสามารถท าใหส

8

เขาไปลกถง olfactory cleft ในขณะท การหยดสสวนใหญจะอยท nasal floor และการพนสเปรย การกระจายของสจะอยทจมกทางดานหนาและจะถกบงโดย middle turbinate เปนสวนใหญ

การศกษาของ Ivo Slapak5 และคณะ พบวาในกลมเด กทปววยดวยอาการไขหวดจ านวน401 คน พบวาในกลมทไดรบน าเกลอลางจมกรวมกบยาตามปกต หายจากอาการทางจมกไดเร วกวาและความบอยในการเกดอาการลดลงเมอเทยบกบกลมทไดรบยาตามปกตแตไมไดรบน าเกลอลางจมกอยางมนยส าคญทางสถต

การศกษาของ Wormald PJ. และคณะ6 เปนการศกษาเพอเปรยบเทยบการลางจมกโดย 3วธ คอ การพนสเปรย การใชเครองnebulizer และ การสวนลางจมก(nasal douche)โดยใหศรษะต า เพอดการกระจายของสเขาไปในจมก และโพรงไซนส ศกษาในคน12 คน โดย 9 คน เปน ไซนสอกเสบเรอรง และ อก 3คน เปนคนปกต พบวา มเพยงวธการสวนลางจมกทสามารถท าใหสารทใชลางเขาไปถง maxillary sinus และ frontal recess แตไมมวธใดทสามารถท าใหสเขาไปไดถง sphenoid และ ethmoid sinus

การศกษาของ Melissa A. และคณะ 7 ศกษาเปรยบเทยบ ระหวางการลางจมกโดยใชน าเกลอปรมาณมากแตใชความดนต า กบการพนสเปรยน าเกลอ ในการปรบปรงคณภาพชวต และลดปรมาณยาทใช โดยศกษาในผใหญทมอาการทางจมกและไซนสเรอรง 127 คน พบวา การใชน าเกลอปรมาณมากแตความดนต า มประสทธภาพมากกวาในการรกษาอาการทางจมกและไซนส

การศกษาของ Desiderio Passali. และคณะ8 ศกษาเปรยบเทยบระหวางการลางจมกโดยการใชเครอง atomized nasal douche กบ การลางจมกโดยวธการดงเดม ในผปววยเยอบจมกอกเสบจากการตดเชอไวรส จ านวน 200 คน พบวา การลางจมกโดยการใชเครอง atomized nasal douche ชวยปรบปรงความตานทานในจมกจากการวดดวยเครองวดความดนในจมก (rhinomanometry) และปรมาตรในจมกจากการวดดวย acoustic rhinometry ใหดขนอยางมนยส าคญทางสถต รวมทงมเพยงวธการใชเครองatomized nasal douche เทานนทสามารถท าให mucociliary transporting time กลบมาสระดบปกตได

การศกษาของ นพ.มล.กรเกยรต สนทวงศ และคณะ 9 ไดท าการศกษาการกระจายของสารทใชลางจมกในการผานเขาไปในโพรงไซนสโดยเปรยบเทยบระหวาง การสวนลางจมก(nasal douche) และการพนสเปรย ศกษาในผปววยทเปนไซนสอกเสบเรอรงทง 2 ขาง จ านวน 14 คน พบวา ทงการสวนลางจมกและการพนสเปรย ไมมประสทธภาพในการท าใหสารทใชลางจมกผานเขาไปในโพรงไซนสในผปววยทเปนไซนสอกเสบเรอรงได

การศกษาของ David E. L. และคณะ10 ไดท าการศกษาการกระจายของสารทใชลางจมกจากการใชวธการลางจมก 3 วธเปรยบเทยบกนโดยใช การลางจมกดวยความดนบวก (positive-pressure nasal irrigate) การลางจมกดวยความดนลบ (negative-pressure nasal irrigation)

9

และการลางดวยเครอง nebulizer ท าการศกษาในอาสาสมครผใหญสขภาพด 8 คน โดยใชสารส (contrast) ลางจมกแลวดผลการกระจายของสจากการเอ กซเรยคอมพวเตอร (coronal CT scan) พบมการกระจายของสเขาไปในโพรงไซนส maxillary และ ethmoid จากการลางจมกดวยทงความดนบวกและความดนลบ โดยจากการใชความดนบวกจะพบการกระจายของสทมรปแบบมากกวา แตส าหรบวธการใชเครอง nebulizer ท าใหสกระจายเขาไปในโพรงอากาศไซนสไดแยกวา

การศกษาของ Lance T. Tomooka และคณะ 11 ไดท าการศกษาในผปววยทมอาการทางไซนสและจมก จ านวน200คนและในคนปกตจ านวน 20 คน พบวาอาการทางจมกและคณภาพชวตดขน จากการลางจมกโดยการใช อปกรณWater pik เปรยบเทยบกอนและหลงใช

การศกษาของ Harvy และคณะ 12 ไดท าการศกษาใน 10 cadever ดการกระจายของสารในโพรงไซนสเปรยบเทยบ ระหวางกอนและหลงผาตด (ESS) หลงผาตดพบวามการกระจายของสารเขาไปในโพรงไซนสไดทงหมด และจากอปกรณทใช พบวา การใช netipot ใหผลดทสด รองลงมาคอ squeeze bottle และสเปรยความดนตามล าดบ และพบวา สารมการผานเขา frontal sinus มากทสดหลงจากผาตด

ในปจจบนนไดมการพฒนาอปกรณทใชในการลางจมกขนมาอยางแพรหลาย แตเนองจากเปนอปกรณทมาจากตางประเทศ ท าใหยงมราคาคอนขางสง ดงนนการศกษานจงเปนการเปรยบเทยบ ประสทธภาพและความพงพอใจของผปววยระหวางวธการลางจมกแบบเดม และการลางจมกโดยวธหวฉดฝกบว (shower nasal irrigation tip) ทคดคนขนมาเพอใหการลางจมก ท าไดสะดวกขน และสามารถลางไดทวถงมากขน รวมทงราคาไมสงมากนก เพอใหสามารถใชไดในผปววยทวไป

แนวคดในการออกแบบอปกรณลางจมก ( New Shower Nasal Irrigation Tip : หวฉดฝกบว )

เนองจากลกษณะทางกายวภาคของจมก มความซบซอน โดย External nose มลกษณะเปน พระมดสามเหลยมยนจากใบหนา และ internal nose ทมผนงกนชองจมกแบงจมกออกเปน 2 ชอง ผนงดานขางประกอบดวย กระดก turbinate 3 ชน คอ inferior, middle และ superior turbinate ใต turbinate เหลานเปนหลบเรยกชอตาม turbinate ซงเปนทเปดของทอน าตา และโพรงอากาศขางจมก รปทรงของจมกภายนอกแสดงดงรป

10

A = nasofacial angle (คาปกต = 30-40 degree) 13 B = nasolabial angle (คาปกต = 90-120 degree) 13 C = angle of nasal cavity มคาประมาณ 60 degree

A= angle of saline flow ควรมคานอยกวา 60 degree

A

B

C

A

11

จากการศกษาของ Fabiana Mansur Varj˜ao และคณะ14 พบวา ความกวางของจมกในคนเอเชยมคาเฉลย 3.727 cm (3.07-4.3 cm)

ดงนนจงเกดแนวคดวาการลางจมกใชน าเกลอควรจะท าใหน าเกลอทถกฉดเขาไปในโพรงจมกมลกษณะเปนสายคลายกบน าทผานจากฝกบว เพอใหเกดการกระจายของน าเกลอใหทวในโพรงจมก และเพมความนมนวลของสายน าเกลอทจะเขาไปในโพรงจมกดวย หวฉดฝกบว (shower nasal irrigation tip) ท ผวจยไดคดคนประดษฐขนน มลกษณะเปนฝาครอบทพอดกบปลายกระบอกฉดยาทสามารถใชไดกบกระบอกฉดยาพลาสตกทวไป มความปลอดภย ผลตจากซลโคนท าใหฝาคลอบแนนสนทกบปลายกระบอกฉดยาโดยไมเลอนหลด และปลายบานกวางกวารจมกโดยมเสนผานศนยกลางประมาณ 1.9 cm จงไมหลดเขาไปในโพรงจมก และท าใหน าเกลอทผานออกมามความนมนวลและกระจายทวถงมากขนและ ฝาคลอบมขนาดทพอเหมาะกบจมกท าใหน าเกลอทฉดเขาไปในโพรงจมกไมไหลยอนกลบมา ลดการหกเลอะเทอะและ ท าใหน าเกลอทฉดเขาสโพรงจมกอยางเต มท การลางจมกในปจจบนนมหลายเทคนค เชน ลกยางแดง , netipot , ขวดลางจมก( Remedy health care® ) , กระบอกลางจมก ( Nasaline®) แตทใชกนอยางแพรหลาย คอ การใชกระบอกฉดยาพลาสตก ขนาด 10-20 ซซ

รปเครองมอ

หวฉดฝกบวมองจากดานบน หวฉดฝกบวมองจากดานขาง

c

a แบบจ าลองของหวฉดฝกบว a = angle of saline flow ~ 60 degree b=ความกวางของชองทเปนทางออกของน าเกลอ ( 0.6 cm) c=ความกวางทงหมดของหวฉดฝกบว(1.9 cm)

b

12

หวฉดฝกบวเมอตอกบกระบอกฉดยาแลว

วตถประสงคในการวจย

เพอศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพ ผลขางเคยง ความพงพอใจ ระหวาง การลางจมกวธการใชกระบอกฉดยา และ การลางจมกดวยหวฉดฝกบว วธการวจย

เก บขอมลจากผปววยทมอาการหวดภมแพ ในแผนกตรวจผปววยนอก โสต ศอ นาสกวทยา โรงพยาบาลรามาธบด ตงแต เดอน เม.ย. 2553- ธ.ค. 2553 จ านวน 41 คน

เกณฑการคดเขา

1. อาสาสมครทงเพศชายและหญง อายมากกวา 18 ป 2. ผปววยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคทางจมกและไซนส ไดแก ภมแพจมก , ไซนสอกเสบเรอรง โดยวนจฉยจากประวต และการตรวจรางกาย 3. ยนยอมและเต มใจเขารวมการวจย หลงไดรบค าอธบายรายละเอยดของงานวจย แลวลงชอในหนงสอยนยอมโดยไดรบการบอกกลาวและเต มใจ (Inform Consent Form)

เกณฑการคดออก 1.ผปววยทไมไดรบอนญาตใหลางจมก เชน มภาวะ CSF rhinorrhea , recent massive epistaxis

2.ผปววยทเคยไดรบการผาตดไซนส 3.ผปววยทไดรบการวนจฉยวามกอนเนองอกในโพรงจมก เชน รดสดวงจมก

4. ผปววยทไดรบการวนจฉยวามดงจมกคดอยางมาก , หรอ ภาวะทท าใหเกดการอดตนของจมกดานใด ดานหนง

13

5. ผปววยไมยนยอมเขารวมในการวจย หรอขอถอนตวออกจากการวจย การศกษาในผปวย

1. ผปววยทผานเกณฑการคดเขาและยนยอมเขารวมการวจย จะไดรบการแบงกลมโดยวธการสมแยกเปน 2 กลม คอ กลมท1 จะไดรบการลางจมกดวยกระบอกฉดยา และ กลมท2 จะไดรบการลางจมกดวยหวฉดฝกบว

2. ผปววยแตละกลมจะไดรบการบนทกประวตการเจ บปววย และการตรวจรางกายทาง ห คอ จมก อยางละเอยด รวมทงการสองกลองจมกเพอแยกภาวะโรคอนๆทางจมกและไซนส

3. ผปววยในแตละกลมจะไดรบการอธบายถงขนตอนในการลางจมกแตละวธดงน

การลางจมกวธการเดม ท าตามขนตอน ดงตอไปน 1. ใชกระบอกฉดยาพลาสตก ขนาด 20 cc ดดน าเกลอขนมา 2. กมหนาลงเล กนอย สอดปลายกระบอกฉดยาเขาไปในรจมกทจะลาง 3. กลนหายใจแลวฉดน าเกลอเขาไปในโพรงจมกจนหมดกระบอกฉดยา 4. หลงจากนน หายใจตามปกต สงน ามกและน าเกลอทคางอยในโพรงจมก

ออกมาเบาๆจนรสกจมกโลง ไมมน ามกหรอสงสกปรกคงคางอยในโพรงจมก

5. ท าซ ากบจมกอกขางดวยวธการเดยวกน

การลางจมกดวยหวฉดฝกบว ท าตามขนตอนเหมอนกบวธการเดม เพยงแตประกอบหวฉดฝกบวกบกระบอก ฉดยากอนเรมลางจมก

4. ผปววยทง 2 กลม จะไดรบการลางจมกตามวธการของแตละกลมอยางตอเนอง วนละ 2

ครง เชาและเย น จนครบระยะเวลา 2 สปดาห ท าการประเมนผล ครงท1 5. ผปววยทง 2 กลมจะตองหยดท าการลางจมก เปนเวลา 1 สปดาห โดยไมตองหยดยาทใช

ประจ า 6. หลงจากหยดลางจมกครบ 1 สปดาหแลว ผปววยแตละกลมจะไดรบการลางจมกโดยอก

วธการหนง คอ กลมท 1 จะไดรบการลางจมกดวยหวฉดฝกบว และ กลมท 2 จะไดรบการลางจมกดวยกระบอกฉดยา เปนเวลา 2 สปดาห ท าการประเมนผล ครงท2

7. ท าการเปรยบเทยบผลการศกษา ของแตละวธ และสรปผล

14

การวดผลการศกษา ผลทไดจากการใชหวฉดฝกบวเทยบกบการลางจมกโดยวธเดม โดยใช แบบสอบถาม อาการทางจมกและไซนส กอนเรมรกษา สปดาหท 2 สปดาหท 3 และสปดาหท 5 หลงการลางจมก

โดยท าการเก บขอมลจากแผนภมประเมนผล(Visual analog scale)ของ อาการทางจมกและไซนส 5 อยางคอ

- อาการคดจมก - มสารคดหลงในจมก

- อาการคน - อาการจาม - อาการนอนไมหลบจากอาการทางจมกและไซนส ผลขางเคยงจากการลางจมก 5 อยาง คอ

- อาการแสบโพรงจมก - อาการเลอดก าเดาไหล

- อาการส าลกน าเกลอ

- ความเลอะเทอะของน าเกลอทลาง - อาการปวดห , หออ

ความพงพอใจในการลางจมก - ความนมนวลของสายน า - ความทวถงในการลาง - ความสะดวกสบาย - ความสะอาดของโพรงจมก - ระยะเวลาในการลางจมก - รปราง รปทรง ความนาใชงาน โดยความพงพอใจและผลขางเคยงทเกดขนจากการลางจมก เก บขอมลท สปดาหท 2 และ

สปดาหท 5 หลงการลางจมก วธการวเคราะหทางสถต ขอมลทไดจะถกน ามาค านวณทางสถตโดยใช โปรแกรม PASW statistics 17 สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ

1. Descriptive statistics – number, percentage, mean + SD 2. Test distribution - K-S test 3. Analytics statistics – Paired t-test or Wilcoxon signed Ranks test

15

ผลการวจย จากการศกษาในผปววย ทเขารวมการวจยทงหมด 41 คน ทกคนไดรบการรกษาตามแผนการวจยทก าหนดและมารบการตดตามหลงการรกษาเปนเวลา 5 สปดาห ครบทง 41 คน โดยแบงเปน กลมท 1 จ านวน 23 คน และ กลมท2 จ านวน 18 คน (ตารางท1)

- กลมท1 เปนผหญง 17 คน(73.6 % ) ,ผชาย 6 คน (26.1% ) กลมท 2 เปนผหญง 17 คน (94.4 % ) , ผชาย 1คน ( 5.6 %)

- อายของผปววยกลมท 1 อายเฉลย 46.48 + 13.86 ,กลมท 2 อายเฉลย 41.72 + 15.07 - พบวาขอมลดานเพศ และอาย ระหวางผปววยทง 2 กลมไมมความแตกตางอยางมนยส าคญ

ทางสถต ตารางท 1 เปรยบเทยบขอมลพนฐานผปวยระหวางกลมท 1 และ กลมท 2

ตวแปร กลมท 1 (คน/%)

กลมท 2 (คน/%)

P-value

อายเฉลย (ป) เพศ

ชาย

หญง

46.48+ 13.86

6( 26.1 ) 17( 73.6 )

41.72 + 15.07

1( 5.6 ) 17 (94.4 )

0.832

0.092 0.563

จากการศกษาพบวา อาการทางจมกและไซนสไดแก คดจมก น ามกไหล คนจมก จาม ด

ขนหลงจากลางจมก โดยทง 2 วธ อยางมนยส าคญทางสถตแตไมมความแตกตางกนในระหวาง 2 วธ แตการนอนไมหลบจากอาการทางจมกและไซนส พบวาดขนอยางมนยส าคญทางสถต จากการลางจมกดวยการใชวธเดม แตการลางจมกดวยหวฉดฝกบวท าใหอาการนอนไมหลบดขนแตไมมนยส าคญทางสถต และไมพบความแตกตางกนระหวางทง 2 วธ (ตาราง ท 2)

16

ตารางท 2 แสดงผลเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของอาการทางจมกและไซนส กอนและหลงการลางจมกโดยทง 2 วธ

อาการทางจมกและไซนส

ลางจมกดวยวธการเดม

ลางจมกดวยหวฉดฝกบว

ความแตกตางระหวาง 2 วธ

คดจมก

กอนลางจมก

หลงลางจมก P-value

5.51 ± 2.51 2.27 ± 2.28

< 0.001

5.32 ± 2.07 2.68 ± 2.08

< 0.001

2.07 ± 2.51 2.63 ± 2.65

0.350

น ามกไหล

กอนลางจมก

หลงลางจมก P-value

4.27 ± 2.59 3.27 ± 2.51

< 0.001

4.24 ± 2.47 2.07 (0-7) < 0.001

1.0 ± 2.44

2.17 ± 2.96 0.053

คนจมก

กอนลางจมก

หลงลางจมก P-value

4.15 ± 3.25 2.27 ± 2.28

< 0.001

3.93 ± 3.077 1.85 ± 2.21

< 0.001

1.82((-2) -7) 2.07((-1)-9)

0.740

จาม

กอนลางจมก

หลงลางจมก P-value

4.49 ± 3.08

2.95 ± 2.89 < 0.001

4.10 ± 3.00

2.41± 2.41 < 0.001

1.54 ± 2.86 1.68 ± 2.88

0.816

นอนไมหลบจากอาการทางจมกและไซนส

กอนลางจมก

หลงลางจมก P-value

3.63 ± 3.25 1.27 (0-7) < 0.001

2.39 (0-10) 1.41 (0-10)

0.051

2.37 ± 3.21 0.97((-10)-10)

0.110

17

แผนภมท 1 แผนภมแทงแสดงผลเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของอาการทางจมกและไซนส กอนและหลงการลางจมกโดยทง 2 วธ

0

1

2

3

4

5

6

คดจมก น ำมกไหล คนจมก จำม นอนไมหลบ

กอนลางจมกวธเดม

หลงลางจมกวธเดม

กอนลางจมกหวฉดฝกบว

หลงลางจมกหวฉดฝกบว

ผลขางเคยงทพบไดบอยจากการลางจมก ไดแก อาการแสบจมก เลอดก าเดาไหล ส าลกน าเกลอ มปญหาน าเกลอทใสไปในจมกหกเลอะเทอะออกมาดานนอกจมก รวมทงอาการ ปวดหและหออ ซงจากการศกษาน (ตารางท3)

- ผลขางเคยงของการลางจมกโดยวธเดม พบวาเกดอาการแสบจมกได 19 ราย (46.3 %), เลอดก าเดาไหล 2 ราย (4.9 %) ส าลกน าเกลอ 15 ราย (36.6 %) มการหกเลอะเทอะของน าเกลอ 33 ราย (80.5 %) และปวดห หออ 14ราย ( 34.1 %)

- ผลขางเคยงของการลางจมกดวยหวฉดฝกบว พบวาเกดอาการแสบจมก 14 ราย (34.1%), เลอดก าเดาไหล 2 ราย (4.9 %) ส าลกน าเกลอ 12 ราย (29.3 %) มการหกเลอะเทอะของน าเกลอ 28ราย (6.3 %) และปวดห หออ 8(19.5%)

ความพงพอใจในการลางจมก จะประเมนในดานตางๆซงไดผลดงน(ตารางท4) - ผปววยทไดรบการลางจมกโดยวธเดมมความพงพอใจในดาน ความนมนวลของสาย

น าเกลอ, ความทวถงในการลาง, ความสะอาดของโพรงจมก, ความสะดวกสบาย, ระยะเวลาในการลางจมก และรปทรง ความนาใชของเครองมอ คะแนนเฉลยดงน 3.09, 3.19, 3.68, 3.78, 3.63และ 3.39 ตามล าดบ

- คะแนนความพงพอใจของการลางจมกดวยหวฉดฝกบวมากกวาการลางจมกดวยวธเดมในดานความนมนวลของสายน าเกลอ , ความทวถงในการลาง, ความสะอาดของโพรงจมก, ความสะดวกสบาย, ระยะเวลาในการลางจมก และรปทรง ความนาใชของเครองมอ โดยคะแนนเฉลยดงน 4.021, 3.90, 4.05, 3.95 ,4.00 และ 4.12

18

ตารางท3 แสดงการเปรยบเทยบผลขางเคยงทเกดจากการลางจมกโดยทง 2 วธ

ผลขางเคยง

จ านวนคน ราย(%)

ความรนแรงของอาการ

P-value

วธเดม หวฉดฝกบว วธเดม หวฉดฝกบว

แสบจมก เลอดก าเดาไหล ส าลกน าเกลอ การหกเลอะเทอะของน าเกลอ ปวดห, หออ

19(46.3)

2(4.9)

15(36.6)

33(80.5)

14(34.1)

14(34.1)

2(4.9)

12(29.3)

28(68.3)

8(19.5)

3.57+2.04

3.50+3.53

3.40+1.80

4.64+2.75

5.00+2.96

2.57+1.74

0*

3.25+1.91

2.67+2.13

3.12+1.81

0.146

0.836

0.003

0.122

* can not be analyzed because at least one of the group is empty

ตารางท4 แสดงการเปรยบเทยบความพงพอใจของการลางจมกทง 2 วธ

ความพงพอใจในการลางจมก

ลางจมกดวยวธการเดม

ลางจมกดวยหวฉดฝกบว

P-value

ความนมนวลของสายน า ความทวถงในการลาง ความสะดวกสบาย ความสะอาดของโพรงจมก ระยะเวลาในการลางจมก รปราง รปทรง ความนาใชงาน

3.09+1.31 3.19+1.36 3.68+1.25 3.78+1.10 3.63+1.28 3.39+1.05

4.02+1.08 3.90+1.26 4.05+1.22 3.95+1.26 4.00+1.24 4.12+0.84

0.001 0.010 0.066 0.419 0.017 <0.001

19

บทวจารณ

การลางจมกดวยน าเกลอเปนวธการรกษาอาการทางจมกและไซนสทมมานานแลว ในปจจบนน ใชเปนการรกษารวมในโรคโรคภมแพจมก ไซนสอกเสบเรอรง และผปววยหลงการไดรบการผาตดไซนสโดยการสองกลอง นอกจากนยงชวยในการรกษาผปววยเด กทตดเชอทางเดนหายใจสวนบนไดอกดวย นอกจากราคาถก, เตรยมไดงาย และไมมภาวะแทรกซอนทรนแรงจากการลางจมกแลวยงพบวา วธการลางจมกโดยการใชน าเกลอปรมาณมากและความดนไมสงมากในการลางจมกหลงการผาตดเปนเทคนคทนยมมากกวา และชวยการสมานแผลใหดขน

การลางจมกมหลายเทคนค เชน ลกยางแดง , netipot , ขวดลางจมก ( Remedy health care® ) , กระบอกลางจมก ( Nasaline®) แตทใชกนอยางแพรหลาย คอ การใชกระบอกฉดยาพลาสตก ขนาด 10-20 ซซ

ในปจจบนนไดมการพฒนาอปกรณทใชในการลางจมกขนมาอยางแพรหลาย แตเนองจากเปนอปกรณทมาจากตางประเทศ ท าใหยงมราคาคอนขางสง ดงนนคณะผวจยจงไดคดท าเครองมอทใชลางจมกชนดใหมขนมาและน ามาศกษาประสทธภาพ ผลขางเคยงและความพงพอใจของการลางจมกโดยเปรยบเทยบกบวธการเดม

จากการศกษาพบวา การลางจมกทง 2 วธชวยลดอาการทางจมกและไซนสไดดอยางมนยส าคญทางสถต ยกเวนปญหานอนไมหลบทเกดจากอาการทางจมกและไซนสพบวา อาการดขนอยางมนยส าคญทางสถต ในการลางจมกดวยวธเดมเทานน แตไมพบวามการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญทางสถตในกลมทลางจมกดวยหวฉดฝกบว ซงอาการนอนไมหลบเปนอาการทไมเฉพาะเจาะจง จงท าใหท าการประเมนไดยาก แตอยางไรก ตาม ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตของระหวางทง 2 วธ แสดงวาหวฉดฝกบวทผลตขนเปนเครองมอทมประสทธภาพในการลางจมกไดดเทยบเทาวธการเดม

ผลขางเคยงทเกดขนจากการลางจมกพบไดในการลางจมกทง 2 วธ โดยการลางดวยหวฉดฝกบวชวยลดผลขางเคยงทเกดขนได แตไมพบวามความแตกตางทางสถตในระหวาง2 วธ ยกเวนในการลดความเลอะเทอะของน าเกลอในขณะทท าการลางจมกทพบไดนอยกวาในการลางจมกดวยหวฉดฝกบวอยางมนยส าคญทางสถต

ผปววยทไดลางจมกดวยหวฉดฝกบวมความพงพอใจในการลางจมกมากกวา การลางจมกดวยวธเดม อยางมนยส าคญทางสถต ทงในดานความนมนวลของสายน าเกลอ , ความทวถงในการลางจมก รวมทงรปราง รปทรงในการใชงาน แตยงไมพบความแตกตางทางสถตในดานความความสะอาดของจมกหลงจากลางจมก สะดวกสบายในการใชงาน และระยะเวลาในการลางจมก

20

จดเดนของการศกษานคอ เปน prospective cross-over study ท าใหผปววยไดรบการลางจมกโดยทง 2 วธ โดยผปววยในกลมทลางจมกดวยวธเดมและหวฉดฝกบว เปนกลมเดยวกน ชวยลดความแตกตางของประชากรระหวางกลม ในการศกษานไดท าการประเมนผลของการลางจมกจาก อาการทางจมกและไซนสซงเปน subjective แตยงขาดการประเมนในดานอาการแสดงทตรวจพบ objective data ซงเปนสงทควรจะท าการศกษาตอไปในอนาคต

อยางไรก ตามเนองจากหวฉดฝกบวเปนสงทท าขนมาใหม จงยงเปนเรองทตองท าการศกษา และพฒนาอยางตอเนอง เพอเพมประสทธภาพในการลางจมก

สรปผลการวจย

การลางจมกดวยหวฉดฝกบวเปนการลางจมกอกวธหนงทมประสทธภาพในการลดอาการทางจมกและไซนส ชวยลดปญหาการหกเลอะเทอะของน าเกลอ และไดรบความพงพอใจมากกวาในดานความนมนวลของสายน าเกลอ ,ความทวถงในการลางจมก และรปทรงทนาใชเมอเปรยบเทยบกบการใชกระบอกฉดยาแบบเดม อยางไรก ตามความสะอาดของจมกหลงการลางไมตางจากการใชวธเดม รวมทงใชเวลาในการลางจมกเทาๆกน ดงนน หวฉดฝกบวจงเปนอกทางเลอกหนงในการลางจมก

21

บรรณานกรม 1.Papsin B, McTavish A. Saline nasal irrigation: Its role as an adjunct treatment. Can Fam Physician .2003; 49: 168-73. 2. Jorissen M. Postoperative care following endoscopic sinus surgery. Rhinology 2004; 42: 114-20. 3. Manning SC. Medical management of Nasosinus Infections and Inflammatory Disease. In :Cummings CW, Haughey BH, Thomus JR,et al ,eds. Otolaryngology head and neck surgery. 4th ed. Vol 2.Philadelphia :Elsevier Mosby 2005:1215-26. 4.Scheibe M, Bethge M , Witt M , Hummel T. Intranasal administration of drug. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2008;134(6):643-6. 5.Šlapak I , Skoupá J , Strnad P , Horník P. Efficacy of Isotonic Nasal Wash (Seawater) in the Treatment and Prevention of Rhinitis in Children. Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2008;134(1):67-74 6.Wormald PJ,Cain T,Oates L,Hawke L,Wong I.A. Comparative study of three method of nasal irrigation.Laryngoscope. 2004;114(12):2224-7. 7.Pynnonen MA , Mukerji SS ,Kim HM , Adams ME ,Terrell JE . Nasal Saline for Chronic Sinonasal Symptoms A Randomized Controlled Trial.Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2007;133(11):1115-20. 8. Passàli D ,Damiani V ,Passàli FM , Passàli GD , Bellussi L. Atomized Nasal Douche vs Nasal Lavage in Acute Viral Rhinitis. Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2005;131:788-90. 9. Snidvongs K , Chaowanapanja P , Aeumjaturapat S. Does nasal irrigation enter paranasal sinuses in chronic Rhinosinusitis. Am J Rhinol 2008;22: 483–6. 10.Olson DE, Rasgon BM , Hilsinger RL. Radiographic Comparison of Three Methods for Nasal Saline Irrigation.The Laryngoscope: 2002;112(8)1394-8. 11.Tomooka LT, Murphy C , Davidson TM . Clinical Study and Literature Review of Nasal Irrigation.Laryngoscope:2000;110(7)1189-93. 12.Harvey RJ, Goddard JC , Wise SK, Schlosser RJ. Effects of endoscopic sinus surgery and delivery device on cadaver sinus irrigation. Otolaryngology - Head Neck Surgery.2008; 139(1):137-42. 13.Lang J.Nare and Alar lobules. In : Stell PM , eds. Clinical Anatomy of the Nose,Nasal Cavity and Paranasal sinuses.1 tst ed.New York:Thieme 1989 : 23 14. Varj˜ao FM, Nogueira SS. Nasal Width as a Guide for the Selection of Maxillary Complete Denture Anterior Teeth in Four Racial Groups. J Prosthodont. 2006;15:353-8.

22

23