Cothú Dea-Iompair

An Tionscnamh um Pleanáil Fhorbartha Scoile

An Cód IompairAn Cód Iompair

An gá atá le Cód Iompair

Athrú béime

Smacht → Iompar

Athrú cultúir

Cothú Iompar DearfachCothú Iompar Dearfach

Struchtúr

Intuarthacht

Comhsheasmhacht sa chur chuige

Bainistiú teann ach cothrom

Foinse: Mary Keane, SNTI

Rialachaagus

Gnáthaimh

Céard atá i gceist le hIompar?Céard atá i gceist le hIompar?

Is é a chiallaíonn iompar ná rud ar bith a dhéanann duine atá inbhreathnaithe

Ní mór iompar a fhoghlaim agus mar sin ní mór é a mhúineadh

Is féidir le gach duine iompar nua a fhoghlaim

Tá seans níos mó ann go bhfeicfear iompar a mbíonn luaíocht air an athuair

Ní tharlaíonn iompar i bhfolús, - bíonn sé i gcomhthéacs cúinsí áirithe agus bíonn tionchar ag rudaí a thiteann amach roimhe agus ina dhiaidh air

Foinse: South Eastern Education Library Board 2006

Tá gá le straitéisTá gá le straitéis

Tuigtear anois nach féidir ceisteanna iompair a réiteach trí leasú polasaithe smachta amháin

Ni mór díríú ar an iompar mar chuid de straitéis níos leithne i dtreo feabhsú scoile – cur chuige uile-scoile

Mary Keane, SNTI

Polasaí i leith iompairPolasaí i leith iompair

“The discipline policy of a school must have reach beyond the immediate demands of ensuring an orderly environment. It should contribute to the overall development of the young person as a responsible member of a democratic society.”

School Matters, 2006 (Caib. 8)

Pobal na Scoile

An Bord Bainistíochta

Tuismitheoirí

CódIompair

Soláthar lasmuigh

den láthair

Soláthar ar an láthair

Ceannaireacht &Foireann na Scoile

Daltaí

CreatlachReachtach

GníomhaíochtaíSeach-churaclaim

School Matters, 2006

An ceangal idir litearthacht agus An ceangal idir litearthacht agus drochiompardrochiompar

Tá fadhbanna litearthachta aitheanta mar eochairthoisc i ndrochiompar daltaí

Léiríonn taighde go bhfuil seans láidir ann go mbeadh éifeacht an-dearfach ag straitéisí a dhíríonn ar an litearthacht go luath i saol an dalta ar iompar agus ar ghnóthachtáil

Ní athraíonn iompar thar oíche. Ní mór na straitéisí a chinntear a leanúint tríd go seasta ar feadh 6 seachtaine ar a laghad

Smacht – Fadhbanna & RéitighSmacht – Fadhbanna & Réitigh

Tá tosca áirithe ann a bhíonn mar bhonn leis an dísmacht ag 3 leibhéal : Dalta – easpa tuisceana ag daltaí maidir le céard

go díreach atá i gceist le hiompar cuí – Cód Iompair : ról san fhorbairt

Múinteoir – easpa scileanna cuí i leith bainistiú ranga, meanma íseal, fuarchúis – Cód Iompair – luaíochtaí & píonóis

Eagrúchán – easpa straitéisí sa scoil féin ó thaobh déileáil le daltaí trioblóideacha ar bhonn laethúil – Cód Iompair – atmaisféar a spreagann iompar cuí

Smacht Dearfach - TeoiricSmacht Dearfach - Teoiric

An dóigh lena spreagadh:Féinmheas – ról OSPS,

córas tréadchúraim, gníomhaíocht seach-churaclaim srl.

Iompar a athrú – spreag daltaí le freagracht a ghlacadh, bíodh an curaclam ag teacht le cumas an dalta, béim ar chur chuige dearfach

Plé agus aontú - ról Chomhairle na nDaltaí i gCód Iompair na Scoile

Luaíochtaí & píonóis – aitheantas a thabhairt d’athrú i dtreo iompar dearfach

Iompar cuí a chinntiú sa seomra ranga – cóid aontaithe a bheith ann, an cur chuige céanna ag gach duine i leith cur i bhfeidhm Ról an Mhúinteora – ullmhú ceachtanna, modheolaíochtaí, cinnteacht ó thaobh chur i bhfeidhm na gcód aontaithe Ról na bainistíochta – atmaisféar ordúil foghlama a chruthú, agus tacaíocht i gcomhthéacs na gcód aontaithe

Smacht Dearfach - MórcheisteannaSmacht Dearfach - Mórcheisteanna

Mórcheisteanna a bhaineann le Smacht Dearfach:

Misean, fís, aidhmeanna na scoile, & polasaithe eile - naiscPáirtithe – cé a bheadh páirteach agus cathain Ionchais – tábhacht le soiléireForbairt foirne – modheolaíocht teagaisc, obair foirne, eile?Forbairt daltaí – féinmheas, brú piarghrúpa, eile? Rialacha – iad a bheith scríofa ar dhóigh dhearfachÉide – ról do dhaltaí?

Tinreamh – rannpháirtíocht agus poncúlacht san áireamh

Smacht – Teoiric - 1Smacht – Teoiric - 1Feidhmeanna

Cuimsíonn sé seo raon feidhme leathan ó ghnáthbhainistiú seomra ranga in atmaisféar ordúil

cuí go múnlú agus forbairt carachtair na ndaltaí i leith luachanna ó thaobh measa, macántachta,

cúirtéise, freagrachta, spioradáltachta…

Ní mór a aontú cé air a bhfuil an cúram i leith smachtaNa múinteoirí mar phroifisiúnaithe uathrialacha

Cur chuige uile-scoile a bhfuil sé mar aidhm aige atmaisféar ordúil a chruthú i scoileanna

An dá cheann?Eile?

Smacht – Teoiric - 2Smacht – Teoiric - 2

Na saghsanna dísmachta is coitianta – cur isteach leanúnach/rialta ar an rang – dalta ag labhairt as ord, ag cur amú ama, ag cur isteach ar an rang/ar dhalta eile, ag iarraidh aird a tharraingt air féin, easpa cúraim, easpa poncúlachta, gan na leabhair/na hábhair chuí, srl.

Cuireann a leithéid seo d’iompar am amú. Cuireann sé strus ar mhúinteoirí agus traochann sé iad

Tá gá le cur chuige comhoibritheach i leith smachta sa scoil le béim ar chomhsheasmhacht, iompar dearfach agus luaíocht ar dhea-iompar

Treoirlínte an BNLO:Treoirlínte an BNLO:Impleachtaí do MhúinteoiríImpleachtaí do Mhúinteoirí

‘Seo é an nós imeachta a bhí againn riamh’ – imithe

Ní féidir iad seo a dhéanamh

Dalta a chur taobh amuigh den dorasAn seomra ranga a fhágáil gan duine cuí i

bhfeighil an ranga Fionraí nó díbirt a éileamhLeithscéal a éileamh mar choinníoll ar

ghlacadh le dalta isteach sa rang

Treoir ón SNTI: Treoir ón SNTI: Pionóis/Nósanna ImeachtaPionóis/Nósanna Imeachta

Láithreach agus scoite

Ordlathas cuí – i gcomhréir leis an iompar

Cothrom

Comhsheasmhach

In oiriúint le haghaidh freastal ar riachtanais an duine áirithe a bhfuil siad dírithe air

Ceardlann Ceardlann

Féach na treoracha ar an mbileog eolais

Ábhair Bhreise

Acht Oideachais (Leas) 2000Acht Oideachais (Leas) 2000

Taifid Tinrimh na Scoile (an riail 20 lá)

Straitéisí i leith Tinrimh

Beartas Iontrála

Cód Iompair (ag am cláraithe)

Díbirt

Bord Náisiúnta Leasa Oideachais (BNLO)

Straitéisí i leith TinrimhStraitéisí i leith Tinrimh

‘Ráiteas straitéisí agus beartas chun an fhoghlaim a chur chun cinn agus tinreamh a spreagadh’

Ba cheart go gcuimseodh straitéisí:Luaíocht ar dhea-thinreamh

Luathaithint deacrachtaí/daltaí i mbaol

Naisc níos láidre leis an mbaile a chothú

Naisc le gníomhaireachtaí agus le scoileanna eile

Cinntiú go bhfreastalaíonn an curaclam ar riachtanais…

Forbairt clár chun rannpháirtíocht daltaí i saol na scoile a spreagadh

Comhordú le scoileanna/le heagraíochtaí eile

An tAcht Oideachais (Leas) 2000An tAcht Oideachais (Leas) 2000

Alt 23, Fo-alt (2):

(2) Sonrófar na nithe seo a leanas i gcód iompair—

(a) na caighdeáin iompair a bheidh á n-iarraidh ar gach dalta atá ag freastal ar an scoil

(b) na bearta a fhéadfar a dhéanamh nuair a dhéanfaidh dalta neamhaird de na caighdeáin sin nó nuair a dhiúltóidh sé dóibh

(c) na nósanna imeachta a bheidh le leanúint sula bhféadfar dalta a chur ar fionraí nó a dhíbirt as an scoil lena mbaineann

Cur ChuigeCur Chuige

Coisctheach

Uilechuimsitheach

Forbairt agus múnlú an duine iomláin

Cur chuige uile-scoile

Cuidiú agus tacú leis an obair scoile atá idir lámha

Breithiúnas proifisiúnta agus freagracht

Cód Iompair a FhorbairtCód Iompair a Fhorbairt, BNLO, 2008, BNLO, 2008Struchtúr na dTreoirlínteStruchtúr na dTreoirlínte

1 Réamheolas maidir leis na Treoirlínte2 Iniúchadh agus athbhreithniú ar an gcód

iompair3,4 Prionsabail atá mar bhonn le cód

éifeachtach5-9 Cód a fhorbairt a chuirfidh ar chumas na

scoile iompar a bhainistiú go héifeachtach:caighdeáin a leagan síos freagairt d’iompar míchuíiompar dearfach a chur chun

cinn11,12 Fionraithe agus díbirtí

BunphrionsabailBunphrionsabail

Céard iad na bunphrionsabail atá mar

bhonn le cód iompair éifeachtach?

An Bonn atá le Cód Éifeachtach An Bonn atá le Cód Éifeachtach 3. Bunphrionsabail 3. Bunphrionsabail

Soiléire a sholáthar

A dhearbhú go mbaineann tábhacht le hiompar gach uile dhuine

Díriú ar dhea-iompar a chur chun cinn

Cothromaíocht a aimsiú i leith riachtanas

Aithint go bhfuil cúrsaí caidrimh ríthábhachtach

Fócas ar an bhfreagracht phearsanta

Cothroime agus cothromas a chinntiú

3. Bunphrionsabail 3. Bunphrionsabail (ar lean)(ar lean)

Comhionannas a chur chun cinn

Leochaileacht ó thaobh oideachais de a aithint

Freastal ar leas na ndaltaí

Freastal ar leas na foirne

Sábháilteacht agus saoirse ó bhagairt a chothú

Treoirlínte (lth. 22)

Tá dlúthbhaint ag an bhfoghlaim, ag Tá dlúthbhaint ag an bhfoghlaim, ag caidrimh agus ag iompar lena chéilecaidrimh agus ag iompar lena chéile

Tá brí le hiompar. Tá feidhm leis agus spriocanna ag baint leis, ach b’fhéidir nach mbeadh na spriocanna seo furasta le haithint

Is féidir iompar a fhoghlaim. Ciallaíonn sé seo gur féidir leis athrú

Tarlaíonn iompar taobh istigh de chomhthéacs áirithe agus i ndáil le daoine eile. Is bunús do thuiscint afháil ar an iompar, an comhthéacs a thuiscint

A ndéanann múinteoirí, daoine fásta eile agus daltaí ach go háirithe, mar fhreagairt ar iompar a gcomhdhaltaí, tá ríthábhacht ag baint leis ó thaobh an tionchair a bhíonn aige ar na roghanna a dhéanann daltaí maidir lena gcuid iompair.

Tá dlúthbhaint ag teagasc agus foghlaim éifeachtach le dea-iompar

6. Caighdeáin iompair a leagan síos6. Caighdeáin iompair a leagan síos

Sraith caighdeán i leith iompair a fhorbairt don scoilPobal na scoile a thabhairt isteach sa díospóireacht

faoi chaighdeáinNa daltaí a bheith páirteach i bhforbairt rialacha

scoile agus rialacha don seomra rangaNa caighdeáin a shamhaltú nó a léiriúNa daltaí a theagasc maidir leis na caighdeáin agus

leis an gcaoi le bheith dílis do na caighdeáin sinBealaí a bheith ann lena chinntiú go bhfuil tuiscint

ag daltaí a bhfuil riachtanais speisialta acu ar an iompar a bhfuiltear ag súil leis uathu

Treoirlínte (lth. 36-39)

8. Freagairt ar iompar míchuí8. Freagairt ar iompar míchuíPolasaí a fhorbairt ar an dóigh a n-úsáidfear

píonóis chun cuidiú leis na daltaí iompar míchuí a athrú

Sraith straitéisí comhaontaithe a bheith ann le haghaidh idirghabháil dhearfach chun cuidiú le daltaí iompar míchuí a athrú

Go ndéanfaí róil agus freagrachtaí maidir le hiompar a shainmhíniú go soiléir do bhaill foirne agus go gcuirfí na róil seo in iúl go forleathan

Bealach caighdeánaithe a aontú chun taifead a choimeád ar ábhar a bhaineann le hiompar daltaí

Treoirlínte (lth. 55)

10. Fionraithe agus Díbirtí10. Fionraithe agus DíbirtíGo bhfuil polasaí agus nósanna imeachta ar úsáid

díbeartha nó fionraí ann atá ceadaithe ag an mBord Bainistíochta, agus ag teacht leis na Treoirlínte seo, agus le ceanglais ar bith eile sa bhreis mar atá leagtha síos ag an bPátrún

A chinntiú go gcuirtear an polasaí in iúl go forleathanDea-chleachtais a fhorbairt agus a thaifeadadh maidir le

húsáid díbearthaGnáthaimh chóra a bheith ann le haghaidh imscrúdaithe

agus cinnteoireachtaGnáthaimh a bheith ann le tuismitheoirí a chur ar an eolas

maidir lena gceart achomhaircGo mbeidh córas ann le haghaidh athbhreithnithe ag an

mBord Bainistíochta ar úsáid díbeartha sa scoilTreoirlínte (lth. 66-90)

Gnáthaimh chóra i gcás Píonóis ThromaGnáthaimh chóra i gcás Píonóis Throma

Tá sé fíorthábhachtach go mbeadh an píonós i gcomhréir leis an gcion

An ceart le héisteacht – is gá go mbeadh an dalta agus na tuismitheoirí go hiomlán ar an eolas agus deis freagartha tugtha dóibh sula ndéantar cinneadh

Neamhchlaontacht sa chinnteoir – níor cheart go mbeadh ionadaí na dtuismitheoirí i láthair agus píonós á bheartú dá mhac

Neamhchlaontacht sa chóras cinnteoireachta – imscrúdaíonn agus tuairiscíonn ball foirne más féidir. An Príomhoide saor chun cinneadh neamhchlaonta a dhéanamh

CríochCríoch

An bhfuil an t-údarás tarmligthe ag an mBord Bainistíochta don Phríomhoide dalta a chur ar fionraí de réir Treoirlínte an BNLO?

www.newb.ie

www.sdpi.ie