KONTROL KILAVUZU
hazrlanmtr.
Revizyon Tarihi/No: 9 Eylül 2020/3 Yayn Tarihi: 20 Mays 2020
HJYEN, ENFEKSYON ÖNLEME VE KONTROL KILAVUZU
SANAY KURULULARI ÇN
ÖNSÖZ Çin’in Vuhan kentinde ortaya çkan ve dünyay etkisi altna alan yeni tip Koronavirüs (Covid-19) ile tüm platformlarda güçlü bir ekilde mücadele ediyoruz. Salgn henüz Türkiye’ye sçramamken gereken tedbirleri aldk; her türlü talep ve öneriyi titizlikle inceleyerek hareket ettik. Sayn Cumhurbakanmzn liderliinde 18 ylda ina ettiimiz salk sistemi ve gecesini gündüzüne katan salk personelimiz sayesinde Türkiye, bu küresel okta en baarl snav veren ülkelerden biri oldu. Hiç üphesiz, bu süreçteki baarnn altnda, ortak akln ve egüdümlü çalmann bir sonucu olarak; salktan eitime, güvenlikten ulatrmaya kadar her alanda uyguladmz somut ve dinamik politikalar yatyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanl olarak salgnn ilk gününden itibaren attmz her admda insan ve emei önceledik. Üretimin tüm cephelerinde faaliyet gösteren sektör meclisleriyle, organize sanayi bölgeleriyle, sanayi odalaryla istiareler yürüttük; herhangi bir maduriyet yaanmasnn önüne geçtik. Alnan önlemlerle beraber birçok kolaylatrc uygulamay hayata geçirdik.
Bakanlmz, ilgili ve bal kurulularyla tüm kaynak ve imkanlarn Covid-19 ile mücadelede seferber ederken Türk Standardlar Enstitüsü de konuyla ilgili olan standartlarn tamamn firmalarn ücretsiz eriimine açt. Bununla birlikte TSE, bilgilendirmek ve farkndalk oluturmak amacyla; sanayi kurulularnn çalanlarn, ziyaretçilerini, tedarikçilerini, bakm personelini vb. korumaya yönelik hijyen uygulamalar ile kontrol tavsiyelerini içeren Covid-19 Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol Klavuzu’nu hazrlad. Bu klavuz, firmalara yalnzca salgnla mücadele ederken yol göstermekle kalmayacak, onlarn salgn sonras dönemin bir ihtiyac olan “güvenilir, salgndan etkilenmemi ve hijyenik üretim” standartlarna uygun üretim yapabilmesi için bir rehber görevi görecek.
Böylesine faydal bir klavuzun hazrlanmasnda emei geçen tüm çalma arkadalarm hassaten tebrik ediyor, bundan sonraki çalmalarnda baarlar diliyorum.
Mustafa VARANK Sanayi ve Teknoloji Bakan
2-3
ÇNDEKLER ÖNSÖZ............................................................................................................... 2 ÇNDEKLER ...................................................................................................... 3 1. GR .............................................................................................................. 6
2.1. Bula Yollar ........................................................................................................ 7
2.3. Bula Önlemleri ..................................................................................................8
3.1. Hazrlk ................................................................................................................9
3.2. Standart Enfeksiyon Kontrol Önlemleri (SEKÖ) Enfeksiyon Önleme ve Kontrol
Eylem Planlamas ..................................................................................................... 11
3.4. COVID-19 Belirtileri Gösteren, Dorulanan Kiilere Yaplacak lemler ...............12
3.5. üpheli COVID-19 Vakasnn Tahliyesi/Transferi .................................................13
3.6. Etkilenmeyen Çalanlar ....................................................................................14
3. 8. Yükleniciler, D Servis/Hizmet Sunucular, Ürün ve Hizmet Tedarikçileri .........14
4. UYGULAMAYA YÖNELK ÖNLEMLER ................................................................. 16
4.1. Fiziki Mesafe ......................................................................................................16
4.3. Solunum Hijyeni ve Öksürük/Haprk Adab .....................................................18
5. ETM .......................................................................................................... 19 6. ATIK YÖNETM ............................................................................................. 20 7. SOSYAL VE ORTAK KULLANIM ALANLARI ......................................................... 21
7.1. letme Girii, Güvenlik, Danma ........................................................................21 7.2. Bekleme Salonu/Lobi ........................................................................................23 7.3. Restoran, Yemekhane .......................................................................................23 7.4. Üretim Alanlar ..................................................................................................24 7.5. Ofisler ...............................................................................................................25
8. TEMZLK ..................................................................................................... 34
9.1. Maskeler ...........................................................................................................39 9.2. Personel Giysi ve Formalar ..............................................................................39 9.3. Tek Kullanmlk Eldiven (veya ie uygun eldiven) ...............................................40 9.4. Göz Koruyucu/Yüz Koruyucu Siperlik ...............................................................40
4-5
KISALTMALAR
AOP: Aerosol üreten ilemler
BBÖ: Bula bazl önlemler
COVID 19: COV: Corona Virus, I:Infectious, D: Disease birleerek COVID olmutur. Bu hastalk ilk kez 2019 Aralk aynda tespit edildii için sonuna 19 getirilmitir.
FFP: Filtering facepiece
UYARI :
Bu klavuz, sanayi kurulularnda esas olarak damlack veya temas yoluyla bulaan COVID-19’a yönelik;
• çalanlar, • ziyaretçileri, • tedarikçileri, • bakm personelini vb. korumaya ve korunmaya yönelik hijyen uygulamalarn,
bulan önlenmesini ve kontrol tavsiyelerini içermektedir.
Önceki influenza, SARS ve MERS gibi pandemik dönemlerden elde edilen en iyi kantlara dayanr ve sadece damlack ve temas yoluyla bulaan hastalklarn enfeksiyon önleme ve kontrol yönlerine odaklanarak hazrlk, uygulama ve dier önlemleri dikkate alr.
Bu klavuzdaki enfeksiyon önleme ve kontrol önerilerinin, COVID-19 pandemisine yant olarak iyi bir uygulama olduu kabul edilir.
Not 1: COVID-19’da yeni kantlar ortaya çktkça bu klavuzda daha fazla güncelleme yaplabilir.
1.1. Kapsam ve Amaç Bu klavuz, COVID-19 için sanayi kurulularn bilgilendirmek ve öneriler vermek üzere enfeksiyon önleme ve kontrol prosedürleri hakknda bilgi salar. Hijyen, enfeksiyon önleme ve kontrol ilkeleri dier toplu yaam alanlar için de uyarlanarak kullanlabilir. Bu klavuz Türk Standardlar Enstitüsü tarafndan hazrlanmtr.
Bu klavuz, Türkiye çapnda tutarl ve esnek bir yaklam salamay amaçlamaktadr. Ancak iletmenin faaliyet gösterdii sektör, tabi olduu mevzuat, çalan says, yaps, operasyonel faaliyetleri vb. detaylarda uygulama farkll gösterebilir. Benzer ekilde iletme tarafndan oluturulacak olan Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Plan(lar) iletmenin faaliyet gösterdii sektör, tabi olduu mevzuat, çalan says, yaps, operasyonel faaliyetleri vb. hususlar gözönüne alnarak hazrlanr.
GR1
6-7
Yeni tip koronavirüs, tespit edili tarihi itibaryla henüz çok yeni bir virüs tipidir. Bu virüsle ilgili aratrmalar tüm dünyada devam etmekte ve virüsün bulamas, yaylmas, önlenmesi ve tedavisine yönelik sürekli yeni bilgiler ve bulgular elde edilmektedir. Bu klavuzda yer alan yeni tip koronavirüs ile ilgili bilgiler, klavuzun yaym tarihi itibaryla güncel olup, ilgili kurulular tarafndan yeni gelimeler takip edilmeli ve uygulamalar bu yönde güncellenmelidir.
2.1. Bula Yollar COVID-19’un bula özelliklerinin, 2003 SARS-CoV salgnna benzer olduu varsaymna dayanmaktadr. COVID-19 ve SARS- CoV arasndaki ilk filogenetik ve immünolojik benzerlikler, bizlere epidemiyolojik özellikler hakknda tahmin frsat vermektedir. COVID-19’un bulamasnn esas olarak öksürme ve haprma ile oluturulan solunum damlacklar ve kirlenmi yüzeylerle temas yoluyla olutuu düünülmektedir. Ayrca hasta bireylerin öksürme, haprma yoluyla ortaya saçtklar damlacklara dier kiilerin elleri ile temas etmesi sonrasnda ellerini az, burun veya göz mukozasna götürmesi ve temas etmesi ile bulamaktadr.
2.2. nkübasyon ve Enfeksiyon Periyodu SARS-CoV-2 vakalarnn klinik ve epidemiyolojik özelliklerinin deerlendirilmesi sonucu semptomlarn balangcndan 1 gün, nadiren 2 gün öncesine kadar bulatrc olabildii bilinmektedir. Ancak çou durumda, bireyler genellikle semptomlar varken bulac olarak kabul edilir ve bulaclk hastaln aamasna ve semptomlarnn ciddiyetine baldr. Hafif vakalarda semptom balangcndan klinik iyilemeye kadar olan ortalama sürenin yaklak 2 hafta, ciddi veya kritik vakalar için ise 3-6 hafta olduu kabul edilir. Asemptomatik dönemde bulatrcla iaret eden vaka raporlar, bir hastann
PANDEMK COVID-19’UN
BULA ÖZELLKLER 2
semptomlarn balamasndan önce virüs saçtn bildirmektedir. Uluslararas veriler, enfeksiyonun semptomlarn balamasndan 7 gün sonra önemli ölçüde azaldn göstermektedir.
2.3. Bula Önlemleri • Temas önlemleri: Enfeksiyonu önlemek ve kontrol etmek için hasta ile
dorudan temas yoluyla veya dolayl olarak enfeksiyon bulamasn önlemek ve kontrolü salamak için kullanlr. Temas yolu enfeksiyon bulamasnn en yaygn yoludur.
• Damlack önlemleri: Bir bireyin solunum yolundan dorudan damlacklar (>5µm) yoluyla ksa mesafelerde baka bir bireyin konjonktivasna veya mukozal yüzeye enfeksiyon bulamasn önlemek ve kontrol etmek için kullanlr. Damlacklar solunum sistemine alveolar seviyenin üzerine nüfuz eder. Damlack yoluyla çapraz bula için maksimum mesafe kesin olarak belirlenmemitir, ancak sklkla tbbi literatürde risk alan enfekte bireyin etrafnda yaklak 1,8 metrelik (6 ayak) mesafe olarak bildirilmitir.
• Hava kaynakl (aerosol) önlemler (solunum yolu önlemleri): Bir bireyin solunum yolundan aerosoller (≤5µm) araclyla dorudan baka bir bireyin konjonktivasna veya mukozal bir yüzeye yakn temas e t m e d e n enfeksiyon bulamasn önlemek ve kontrol etmek için kullanlr. Aerosoller solunum sistemine alveolar seviyeye nüfuz eder. ≤5µm’dan küçük partiküllerin hasta bireyin solunum yolundan aerosollar araclyla salam kiinin mukozal yüzeylerine enfeksiyon bulamamas için uygulanan önlemlerdir. Özellikle kapal ortamlarda yakn mesafede olunmasa dahi ayn ortamda bulunmak enfeksiyonun bulama riskini artrr.
COVID-19 virüsü, enfekte olmu bir bireyin öksürmesi, haprmas vb. srasnda solunum yolundan damlacklarla dorudan bir bireyin mukozal yüzeyine, gözüne (konjonktivasna) veya çevresel yüzeylere bular.
COVID-19’un bulan kesmek için hem damlack hem de temas önlemleri gerekir; eer bir aerosol üreten bir ilem (AOP) yaplyorsa, temas önlemlerine ek olarak aerosol önlemler de gerekebilir. Çamarhanede özellikle hasta olarak saptanan kiilere ait her türlü eya, giysi, çaraflar kontamine kabul edilmeli (bunlar eriyen poetlerin içine konularak makinaya atlabilir; en az 60 derecede ykanmak koulu ile) ve potansiyel AOP oluturabilecei deerlendirilmelidir.
Tüm alanlarda uygun maske taklmas gereklidir. Maskeler az ve burun mukozasnn kirlenmesini en aza indirmek için fiziksel bir bariyer salar.
Tüm personel i süresince KKD ve/veya ie özgü forma/giysi kullanmaldr. Damlack sçrama riski bulunan her türlü çalmada gözlük veya siperlik (yüz koruyucu) kullanlmaldr.
8-9
Çalanlar ve dier kiiler de kurulu tarafndan belirlenen kurallara uymak, kontrol önlemlerini tam ve doru bir ekilde uygulamakla yükümlüdür. Pandemi sürecinde yasal otoritelerin belirledii düzenlemelere uyulmas gerekmekte olup, örnein;
• 65 ya ve üzeri, baklk sistemi düük ve kronik akcier hastal, astm, KOAH, kalp/damar hastal, böbrek, hipertansiyon ve karacier hastal olanlar ile baklk sistemini bozan ilaçlar kullanan çalanlarn bölüm yöneticileri, insan kaynaklar ve iyeri hekiminin bilgisi dahilinde evden, uzaktan çalmaya devam etmeleri ve iyerine gelmemeleri salanmaldr.
• Einde veya çocuunda benzer salk sorunlar bulunanlarn ve sal risk altnda olabilecek engelli çalanlarn; bölüm yöneticileri, insan kaynaklar ve iyeri hekiminin bilgisi dahilinde evden, uzaktan çalmaya devam etmeleri ve iyerine gelmemeleri salanmaldr.
• üpheli bir durumu olabilecek çalanlar (semptom gösteren, ailesinde veya temas ettii yakn çevresinde COVID-19 tehis edilmi kii bulunan) evlerine veya ilgili salk kurulularna yönlendirilmelidir.
KORUNMA VE KONTROL
Yakn çevresinde bulunan dier çalanlar için gerekli tedbirler alnmaldr.
Kurulu, salgnlara yönelik, özellikle de COVID-19’a kar tüm fiziki alanlar ve ilgili tüm taraflar kapsayan risk deerlendirmesi yapmal ve yaplan bu risk deerlendirmesi sonuçlarna göre Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Plan(lar) hazrlamal ve uygulamaldr.
Kurulu Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Plan(lar)n olutururken aadaki hususlar da dikkate almaldr:
• Kuruluun mevcut kapasitesinin deerlendirilmesi: COVID-19 pandemisi süresince ‘rutin’ kapsamda faaliyet gösteremeyebilir. Kapasite kullanmn bula riskini minimum düzeyde tutacak ekilde planlamaldr. Kapasite, azaltlm çalan saylar dikkate alnarak deerlendirilmeli, gerekli deiiklikleri yapmak için güncel planlarn hazr ve eriilebilir olmas salanmaldr.
• COVID-19 semptomlar olan hastalar tespit edebilmek için özel birimlerde termal kameralar gibi fiziksel bariyerler kullanlmaldr.
Kurulu, Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Plan(lar) kapsamnda uygulayaca kontrol önlemleri hiyerarisini oluturmaldr. Bu hiyerari en az;
• Semptomlar olan kiilerin erken tannmas, • Salk otoritesine bildirilmesi, raporlanmas, • Kiilerin erken izolasyonu, • Kiilerin salk kuruluuna nakledilmesi, naklinin salanmas, • Dorulanm COVID-19’lu personelin iyilemesi sonrasnda en az 14 gün
izolasyon sonrasnda ie dönmesinin salanmas hususlarn içermelidir.
Kurulu aadaki hususlar dahil olmak üzere gerekli olan iç ve d iletiimleri p lanlamal , belirlemelidir:
a. Ne ile ilgili iletiim kuracan, b. Ne zaman iletiim kuracan, c. Kiminle iletiim kuracan, d. Nasl iletiim kuracan, e. Kimin iletiim kuracan.
letiim planlar en az acil iletiim numaralarn, personel acil durum iletiim bilgilerini de içerecek ekilde belirlenmelidir.
Kurulu hijyen, enfeksiyon önleme ve kontrolünün oluturulmas, uygulanmas, sürekliliinin salanmas için ihtiyaç duyulan kaynaklar tespit ve temin etmelidir.
10-11
Kurulu hijyen, enfeksiyon önleme ve kontrolün salanmasnn etkili ekilde uygulanmas ile proseslerin iletilmesi ve kontrolü için sorumlu olacak kii/kiileri belirlemeli ve görevlendirmelidir.
Mümkün olduunca, acil durumlarla baa çkmak için görevde hazr, eitilmi en az 1 kii belirlenmesi gerekmektedir.
Kurulua giri yaparken ölçülen vücut scakl deeri 38°C ve üzeri olan kiilere giri izni verilmeyip, ilk ölçümden en az 15 dakika sonra tekrar ölçülmesi gerekmekte; ikinci ölçüm neticesinde vücut scakl deeri halen 38°C derece ve üzeri olan kiilerin kurulua alnmayp en yakn salk kuruluuna sevki ile ilgili bir metot belirlenmeli ve uygulanmas salanmaldr.
3.2. Standart Enfeksiyon Kontrol Önlemleri (SEKÖ) Enfeksiyon Önleme ve Kontrol Eylem Planlamas Standart Enfeksiyon Kontrol Önlemleri (SEKÖ), bulac ajanlarn hem bilinen hem de bilinmeyen kaynaklardan bulama riskini azaltmak için gerekli olan temel enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleridir. Enfeksiyon kayna; kan ve dier vücut svlar, salglar ve çkartlar (ter hariç), hasta çkartlar ile kontamine olmu ve hasta ortamnda bulunan herhangi bir donanm veya ürün olabilir. SEKÖ, tüm hizmet alanlarnda her zaman organizasyon planna uygun olarak, tüm personel tarafndan dikkatle uygulanmaldr. Bu önlemler genel olarak aadakileri içerir:
• letme içinde COVID-19 için alnm genel tedbirlere uygun hareket edilmesi,
• Fiziki mesafenin korunmas,
• El hijyeni salanmas.
3.3. Bula Bazl Önlemler (BBÖ) Planlamas SEKÖ, bulac bir ajann çapraz bulamasn önlemek için tek bana yetersiz olduunda Bula Bazl Önlemler (BBÖ) uygulanr. BBÖ, bilinen veya üpheli bir enfeksiyöz etken ile enfekte olan bir hastaya hizmet sunumu srasnda gerekli olan ek enfeksiyon kontrol önlemleridir. BBÖ, bulac etken bula yolu ile kategorize edilir.
Bu önlemler genel olarak COVID-19 üpheli veya tans alm kiilere temas srasnda ve sonrasnda yaplacak ilemlerdir:
• Kiinin izole edilmesinin ve izole kalmasnn salanmas
• Kiiye müdahale dahil, kontamine materyallerle i ve ilem yaplrken uygun KKD kullanlmas
• Kontamine malzeme ve alanlar için uygun dezenfeksiyon ilemlerinin yaplmas
• El hijyeni salanmas
• Odann havalandrlmasnn salanmas
3.4. COVID-19 Belirtileri Gösteren, Dorulanan Kiilere Yaplacak lemler Kurulu çalanlardan, ziyaretçilerden veya üçüncü kiilerden birinin COVID-19 belirtileri gösterdii durumlarda yaplacak ilemler ile ilgili Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Planna uygun hareket etmelidir. Belirti gösteren kiinin dier kiiler ile temasn en aza indirmek üzere derhal eylem planna uygun ilemler yaplmaldr. COVID-19 semptomlarnn görüldüü durumlar için hazrlanan eylem plan, asgari olarak aada belirtilen admlar takip etmelidir;
• Belirti gösteren kiinin, tolere edebiliyorsa tbbi maske takmas salanr ve kii ayr alana alnr; iyeri hekimi ve yerel salk otoritesine bilgi verilerek kiinin salk kuruluuna sevki salanr.
• Hastann tedavi edilmesi amacyla, bulunulan yerdeki hastanenin pandemik polikliniine yönlendirilmesi için yerel salk otoritesine durum bildirildikten sonra tedavinin ne ekilde devam edeceine hekim karar verecektir, ancak i yerinde tedavi süreci devam edemez.
• Hasta personel i yerinde çalmaya devam etmemeli, tbbi bakm ihtiyac ise kuruluun salk personeli tarafndan verilebilir.
• Sadece bu hasta kii tarafndan kullanlmak üzere bir oda, tuvalet belirlenmelidir.
• Hasta kiinin iletmede ortak alanlar kullanmas snrlandrlmaldr.
12-13
• Sürekli maske takmas salanmaldr. Öksürme ve haprma sonras mutlaka el hijyeni salanmaldr. Çevre temas minimuma indirilmelidir.
• Maske kullanm hasta kii tarafndan tolere edilemezse, az kaplayacak ekilde pamuklu bez (tek kullanmlk mendil) salanmal ve kullanm sonrasnda hemen bir tbbi atk torbasna atlmaldr. Tbbi atk torbas mevcut deilse, salam çift plastik torbaya yerletirilip kapatlmal evsel atk olarak atlmal; ellerin sabun ve suyla veya alkol bazl el antiseptii ile temizlenmesi salanmaldr.
• Hastann izole edildii odann havalandrlmas salanmaldr.
• Belirgin COVID-19 semptomlar (ate, kuru öksürük veya nefes almada zorluk) olan bir kii ile ilgilenirken maske, göz korumas, eldiven ve önlük dahil olmak üzere her zaman ek koruyucu donanm kullanlmaldr. Kullanlan koruyucu donanm dikkatlice (maskenin ön yüzüne temas edilmeden ve dier koruyucularn kirli yüzeylerine temastan kaçnarak) çkarlmaldr.
• lk önce eldivenler ve elbise çkarlmal, el hijyeni yaplmal, sonra göz korumas çkarlmal en son maske çkarlmal ve hemen sabun ve su veya alkol bazl el antiseptii ile eller temizlenmelidir.
• Belirtileri olan kiinin vücut svlaryla temas eden eldivenler ve dier tek kullanmlk eyalar tbbi atk olarak kabul edilir ve uygun ekilde bertaraf edilir.
COVID-19 semptomlar gösteren kiinin kurulu yerlekesi içerisinde çalan olmas durumunda çalmas durdurulur, yerel salk otoritesine bildirim yaplr ve otoritenin talimatlar uygulanr.
3.5. üpheli COVID-19 Vakasnn Tahliyesi/Transferi Dier kiilerin etkilenmesini ve bula riskini en aza indirgemek için semptomatik kiinin kurulu yönetimi ve yerel salk otoritesinin talimatlarna göre kurulutan ayrlmas gerekir. Salk otoritesininin deerlendirmesi sonucu, tavsiyeler dikkate alnarak üpheli vaka en uygun salk kuruluuna yönlendirilmelidir.
Hasta kiinin olas temasllarnn saptanmas ve yönetimi, salk otoritesinin talimatlarna uygun olarak yaplmaldr.
Kurulu, hasta kii tarafndan kullanlan alann temizlik ve dezenfeksiyonu için Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Planna uygun olarak, temizlik ve dezenfeksiyon programlarn uygulamaldr.
Kurulu bünyesinde ambulans varsa Salk Bakanl COVID-19 Rehberinde yer alan kurallar uygulanmaldr.
3.6. Etkilenmeyen Çalanlar Etkilenmeyen çalanlar, düük riskli maruz kalma olduu düünülen kiilerdir. Kuruluta olas COVID-19 vakas olsun veya olmasn hastalk, bulama ve önleyici tedbirler hakknda bilgi verilmelidir.
letmeden hastann transfer edildii veya ayrld tarihten itibaren 14 gün boyunca ate, öksürük veya nefes almada zorluk da dahil olmak üzere COVID-19 semptomlarn kendi kendine izlemeleri istenmelidir.
14 gün içinde COVID-19’u gösteren semptomlar gelitirmeleri durumunda, derhal amirlerine durumu bildirmeleri, kendi kendini izole etmeleri ve yerel salk kurulularna bavurmalar istenmelidir.
3.7. Filyasyon/Sürveyans Filyasyon/sürveyans ilemleri Salk Bakanl tarafndan yürütülür. Bu ilemler kuruluta üpheli bir vaka tespit edildikten hemen sonra balamaldr. Dünya Salk Örgütü (DSÖ), olas veya teyit edilmi bir vakann semptomlarnn balamasndan 2 gün önce ve 14 gün sonra aadaki maruziyetlerden herhangi birini yaayan kii olarak tanmlar:
• Olas veya teyit edilmi bir vakayla 1 metre içinde ve 15 dakikadan fazla yüz yüze temas,
• Olas veya teyit edilmi bir vakayla dorudan fiziksel temas,
• Uygun kiisel koruyucu donanm kullanmadan muhtemel veya dorulanm COVID-19 hastal olan kiiye dorudan temas,
• Salk Bakanl tarafndan belirlenen dier durumlar.
3. 8. Yükleniciler, D Servis/Hizmet Sunucular, Ürün ve Hizmet Tedarikçileri Yükleniciler, d servis/hizmet sunucular, ürün ve hizmet tedarikçileri güvenli çalma sistemlerini takip etmelidir. Ayrca COVID-19’un yaylmasn önlemeye yönelik, kuruluun uygulamalarna ve ulusal otorite kurallarna uymakla yükümlüdür.
Kurulu, uyulmas gereken kurallara dair tedarikçilerini bilgilendirmeli ve uygulanmasn salamaldr.
14-15
4.1. Fiziki Mesafe Damlacklar havada sadece ksa mesafelerde etkili olur; damlack yaylmn önlemek için en az 1 metre mesafe belirlenmitir. Bu mesafe mutlak bir deer olmayp minimum olarak düünülmelidir. Mümkün olduu yerlerde güvenli mesafenin biraz daha fazla (örnein 1,5-2 m) belirlenmesi tavsiye edilir. Klimal veya havalandrma sistemlerinin olduu alanlarda bu mesafe daha da fazla olabilir. Kuruluta tüm önlemler buna uygun olarak tasarlanmaldr.
Kurulu yöneticileri dahil her türlü toplantlarda fiziki mesafe kural uygulanmaldr. Mümkünse toplantlarn telekonferans araclyla yaplmas salanmaldr.
Gerek mesai saatleri içindeki gerekse mesai saatleri dndaki fiziki mesafenin ihlal edilebilecei organizasyonlardan (örn. spor faaliyetleri, piknik, iin gerei dndaki ofis ziyaretleri vb.) kaçnlmaldr.
4.2. El Hijyeni El hijyeni, standart enfeksiyon kontrol önlemlerinin (SEKÖ) en kritik unsuru olup kiisel enfeksiyon bulamasn azaltmak için gereklidir. Tüm personel, müteri, ziyaretçi ve servis elemanlar için tesise girite ve mümkün olan uygun noktalarda el ykama imkan salanmaldr. El ykamann mümkün olmad noktalarda ve alanlarda eller alkol bazl antiseptik madde ile ovulmal ve temizlenmelidir.
UYGULAMAYA YÖNELK ÖNLEMLER4
Hijyen, enfeksiyon önleme ve kontrol için klavuz 2020: Sanayi Kurulular | 17
4. Uygulamaya Yönelik Önlemler 4.1. Sosyal Mesafe
Damlacklar havada sadece ksa mesafelerde etkili olur; damlack yaylmn önlemek için en az 1 metre mesafe belirlenmitir. Bu mesafe mutlak bir deer olmayp minimum olarak düünülmelidir. Mümkün olduu yerlerde güvenli mesafenin biraz daha fazla (örnein 1.5-2 m) belirlenmesi tavsiye edilir. Klimal veya havalandrma sistemlerinin olduu alanlarda bu mesafe daha da fazla olabilir. Kuruluta tüm önlemler buna uygun olarak tasarlanmaldr.
Kurulu yöneticileri dahil her türlü toplantlarda sosyal mesafe kural uygulanmaldr. Mümkünse toplantlarn telekonferans araclyla yaplmas salanmaldr.
Gerek mesai saatleri içindeki gerekse mesai saatleri dndaki sosyal mesafenin ihlal edilebilecei organizasyonlardan (örn. spor faaliyetleri, piknik, iin gerei dndaki ofis ziyaretleri vb.) kaçnlmaldr.
4.2. El Hijyeni
El hijyeni, standart enfeksiyon kontrol önlemlerinin (SEKÖ) en kritik unsuru olup kiisel enfeksiyon bulamasn azaltmak için gereklidir. Tüm personel, müteri, ziyaretçi ve servis elemanlar için tesise girite ve mümkün olan uygun noktalarda el ykama imkan salanmaldr. El ykamann mümkün olmad noktalarda ve alanlarda eller alkol bazl antiseptik madde ile ovulnmal ve temizlenmelidir.
El hijyeni, maske, yüz koruyucu (vizör) forma vb. çkarlmas, atklarn tanmas sonrasnda ve ellerin kirlenmesine neden olabilecek herhangi bir ilem veya temastan hemen sonra tekrar yaplmaldr.
El hijyeni salanmadan önce; • Kollarn svanmas (mümkünse dirseklere kadar), • Bilezik, yüzük vb. taklarn çkartlmas,
1 .5-2 m
El hijyeni, maske, yüz koruyucu (vizör) forma vb. çkarlmas, atklarn tanmas sonrasnda ve ellerin kirlenmesine neden olabilecek herhangi bir ilem veya temastan hemen sonra tekrar yaplmaldr.
El hijyeni salanmadan önce;
• Kollarn svanmas (mümkünse dirseklere kadar), • Bilezik, yüzük vb. taklarn çkartlmas, • Trnaklarn temiz ve ksa olmas; takma trnaklarn veya trnak ürünlerinin
çkartldndan emin olunmas, • Cilt bütünlüü bozulmu, yara, kesik vb. yerlerin su geçirmez bir tampon ile
kapatlmas hususlarnda bilgilendirme yaplmaldr.
El Ykama ve Ovalama Teknii El hijyeni, ellerin kirlilii veya gözle görülür ekilde bula olduu durumlar, sabun ve su ile el ykanmas ve rutin el hijyeni için alkol bazl el antiseptii ile temizleme ilemlerini kapsar.
• El ykama, virüsü etkisiz hale getirmek için iyice ve yeterli bir süre en az 20 saniye yaplmaldr.
Bkz: Ek - 1 yi uygulama: Ellerin su ve sabun ile temizlenmesi. Tüm personel için antiseptik dispenserleri çalma alan içinde en yakn noktaya konumlandrlmal, bunun mümkün olmad durumlarda cep antiseptikleri kullanlmaldr. Antiseptik madde kullanm teknii, elleri arndrmak ve virüsü inaktive etmek için iyi bir ekilde ve yeterli bir süre (20 ile 30 saniye arasnda) uygulanmaldr.
• Suyun bulunmad veya suya ulalmasnn zaman alaca durumlar gibi el hijyenini salamaya yönelik imkanlar olmadnda, kiilerin alkol bazl antiseptik ile ovalama ilemi yapmalar salanmaldr. Ancak özellikle personelin ilk frsatta ellerini ykamas önerilmelidir.
Bkz: Ek - 2 yi uygulama: Ellerin antiseptik ile temizlenmesi.
4.3. Solunum Hijyeni ve Öksürük/Haprk Adab
COVID-19 bulamasn en aza indirmek için potansiyel önlemlere yönelik müteri, personel, ziyaretçiler ve ilgili kiiler solunum hijyeni ve öksürük adab konusunda tevik edilmelidir. Bu tevik görünür yerlere (giri, asansörler, koridor gibi sk kullanlan alanlara) görsel/yazl afi ve poster olarak konulmas eklinde olabilir.
• Haprma, öksürme veya burun akntsn silmek ve burnu temizlemek (sümkürmek) için tek kullanmlk mendil kullanlmaldr. Mendil en yakn çöpe atlmaldr.
• Kiiler için kat mendil, tercihen elle temas etmeden açlabilir-kapanabilir pedall, sensörlü, vb. çöp kutular ve el hijyeni salamak için kullanlan cihazlar temin edilmelidir.
• Mendil kullanlmasndan, öksürme, haprma veya solunum salglar ve kontamine nesnelerle herhangi bir temastan sonra eller (mümkünse sabun ve su kullanarak, aksi halde alkol bazl el antiseptii kullanarak) temizlenmelidir.
• Müteri, personel, ziyaretçiler ve ilgili kiiler göz, az ve burunlarna elle temas etmemeleri konusunda güçlü ekilde uyarlmaldr. Bu uyarlar iletmenin giriinde ve uygun olan dier noktalarda belirgin ve en az 1 m uzaklktan kolayca okunacak ekilde yazl ve/veya görsel olarak afie edilmelidir.
‘Yakala, Çöpe at, Öldür (Bertaraf et)’
18-19
Kurulu danma, güvenlik, üretim, ofis, bakm, temizlik, yemekhane, çöp toplama personeli ve ilgili dier tüm personele (ie yeni balayan personel/stajyer oryantasyon eitimleri de dahil) COVID-19 semptomlarna yönelik eitim salanmal ve katlm kaytlar muhafaza edilmelidir. Virüse maruz kaldktan sonra 14 gün içerisinde semptomlar geliirse ne yaplmas gerektii konusunda bilgi ve talimat verilmelidir.
Tüm çalanlarn korunmas için çalanlarn yaptklar faaliyetlere ve eitim düzeylerine uygun olarak gerçekletirilecek eitimlerin konu, içerik ve yöntemleri belirlenmeli ve gerçekletirilmelidir. Gerçekletirilen eitimler sonrasnda çalan davranlar izlenmeli, gerektiinde eitimler tekrarlanmal, konu ve içerikleri güncellenmelidir. Özellikle yemekhane/temizlik personeline yönelik görevlerini yerine getirmeden önce eitimler verilmelidir. Eitimler mümkün olduunca sanal ortamdan düzenlenmelidir.
Eitimler en az aada verilen bilgileri içermelidir: • Standart Enfeksiyon Kontrol Önlemleri (SEKÖ) • Bula Bazl Önlemler (BBÖ) • COVID-19 belirtileri ve yaylm hakknda:
9 Personelin kendisinde belirtiler veya hastalk görüldüünde yaplacaklar 9 zolasyon kurallar ve hastaln yaylmamas için yapacaklar/yaplacaklar
• Kiisel Hijyen • El Hijyeni • KKD’nin kullanlmas;
9 ne zaman kullanlaca, 9 ne kadar gerekli olduu, 9 nasl düzgün bir ekilde taklaca, 9 nasl kullanlaca, 9 nasl çkartlaca, 9 nasl düzgün bir ekilde imha edileceini içermelidir.
Temizlik personeli eitimlerinde ayrca;
• yerinde kullanlan temizlik kimyasallarnn tehlikelerini, atklarn toplanmas ve imhasn içermelidir.
ETM 5
ATIK YÖNETM6
20-21
Tüm sosyal ve ortak kullanm alanlar temiz ve düzenli tutulmaldr. Alanlar sk aralklarla uygun ekilde temizlenmeli ve gerektiinde dezenfekte edilmelidir.
Kurulu, Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Planna uygun olarak, personel ve dier kiiler tarafndan kullanlan umumi tuvaletler ve dier ilgili alanlar (örnein yemekhane girii, üretim alanlar, asansör girileri) dahil olmak üzere farkl alanlarda antiseptik madde dispenserleri bulundurulmaldr.
Sabun, dezenfektan/el antiseptii salayan dispenserler, tek kullanmlk kat mendil aparatlar ve dier benzer cihazlarn eksiksiz ve düzgün çalmasn salamak için rutin kontroller yaplmaldr. Arzal cihazlar ivedilikle tamir edilmeli veya deitirilmelidir.
Özellikle sigara içme alanlar, yemekhane, kafeterya gibi fiziki mesafenin azalabilecei alanlarda zemin çizgileri ve uyar iaretleri ile fiziki mesafenin korunmas salanmaldr.
Merkezi havalandrma sistemlerinde içeriden alnan havann tekrar dolama verilmesi yerine %100 d havann emilerek artlandrlmas yöntemi tercih edilmelidir.
Bkz: Ek - 3 yi Uygulamalar: Sosyal Alanlar
7.1. letme Girii, Güvenlik, Danma Ziyaretçi kartlar her kullanmdan önce dezenfekte edilmelidir. Güvenlik personeli tarafndan ortak kullanlan telsiz/telefon gibi malzemelerin vardiya deiimlerinde, teslim öncesi uygun ekilde dezenfekte edilmesi salanmaldr. Güvenlik/danma personelleri için gerekli KKD’ler salanmal, kullanlan yüz siperliklerinin temizlii salanmal ve alkol bazl el antiseptii bulundurulmaldr.
Güvenlik görevlerinin yüzyüze temas olasln azaltmak için caml kabinlerde bulunmalar önerilir. Böyle bir imkan yoksa kurulua giri yapanlarla güvenlik görevlileri arasnda en
SOSYAL VE ORTAK KULLANIM ALANLARI 7
az 1 metre mesafeyi salayacak ekilde düzenleme yaplmaldr. 1 metreden uzak durulacaksa sadece maske taklmas yeterlidir. Üst aramas yaplacaksa maske ve gözlük/yüz koruyucu kullanlmaldr.
Çalanlarn ziyaretçileri, mümkün olduunca snrlandrlmaldr. Kuruluun fiziki altyaps uygun ise ziyaret kabul alan oluturularak görümeler bu alanda yaplmaldr.
Kap/turnike girilerinde fiziksel temas önlemek için servislerin çalanlar belirli bir mesafede veya uygun alanda indirmesi salanmaldr.
Giri çklarda fiziki mesafe kuralna dikkat edilmesi için uyarc çizgi, erit, bant çekilmeli; çalanlar srayla iyerine alnmal, gerekiyorsa ilave turnikeler eklenmeli ve mümkün olduunca bu aksiyonlar kamera ile takip edilmelidir.
Giri esnasnda yönetici, misafir, çalan, ziyaretçi, tedarikçi fark etmeksizin herkesin vücut scaklklar ölçülerek kayt altna alnmaldr. Kurulua ilk girite ölçülen ve dorulanan vücut scakl deeri 38°C ve üzeri olan kiilerin tesise alnmayp ilk ölçümden en az 15 dakika sonra tekrar ölçüm yaplmas, vücut scakl deeri 38°C ve üzeri olan kiilerin en yakn salk kuruluuna sevki ile ilgili belirlenen metodun uygulanmas salanmaldr.
Danma personeli COVID-19 hakknda yeterince bilgilendirilmelidir. Böylece görevlerini güvenli bir ekilde yerine getirebilirler ve COVID-19’un iletme içinde yaylmasn önlemeye yardmc olurlar.
Ziyaretçiler kurulua girmeden önce COVID-19’u önlemeye yönelik alnan, bu Klavuzda bahsedilen veya kuruluça hazrlanm olan tedbirler/uygulanan kurallar konusunda bilgilendirilmeli ve bu kurallara uyacana dair ziyaretçiden taahhüt alnmaldr. Semptom gösteren kiiler için bu Klavuzun 3. maddesinde belirtilen hususlar uygulanmaldr. Müteriler, personel ve dier kiiler, kurulua girdikten sonra da gün içerisinde mümkün olduu yerlerde termal kamera veya temassz ate ölçer cihaz ile vücut scakl ölçülerek enfeksiyon riski açsndan deerlendirilebilir. Personelin ve iletmede 24 saatten daha fazla kalan müterilerin ateleri günlük olarak takip edilmelidir. Kuruluta saptanan 38°C’den daha fazla atei olan kiiler için bu Klavuzun 3. maddesinde belirtilen hususlar uygulanmaldr.
Danma personeli, mümkünse kronik salk sorunu olmayan kiilerden seçilmelidir. Danma personeli, fiziksel mesafe dahil olmak üzere gerekli tüm önlemleri almaldr. Danma/resepsiyon vb. iletiim noktalarna iletiimi engellemeyecek ekilde en az 1,5 metre aralk oluturacak bariyer oluturulmal ve/veya personelin yüz koruyucu giymesi salanmaldr.
22-23
7.2. Bekleme Salonu/Lobi Bekleme salonu/lobi alanlar temiz ve düzenli tutulmaldr. Oturma düzeni kiiler arasnda en az 1,5 metre olacak ekilde düzenlenmelidir. Kitaplar, broürler ve dergiler dahil olmak üzere gerekli olmayan tüm eyalar lobi/ bekleme alanlarndan, dier ortak kullanlan alan ve salonlardan çkarlmaldr. Ulalabilir olduunda bu öeler paylalmamaldr. Tüm alan ve içindeki mobilya ve eyalar temizlenebilir olmal ve sklkla (tercihen çevre ile ayn zamanda) temizlenmelidir. Bu alanlarda bulundurulan su ve dier içecekler kapal ambalajlarda olmaldr. Mümkünse alkol bazl el antiseptii bulundurulmaldr.
7.3. Restoran, Yemekhane COVID-19 pandemisi süresince, temizlik ve fiziki mesafe ile dier önlemlere ve ilkelere uygun olarak kullanlabilir. Havalandrma sistemi temiz hava sirkülasyonu için yeterli ve uygun olmaldr.
Yemekhane personeli kiisel hijyen kurallarna (sklkla el ykama, öksürük / haprk adab) sk bir ekilde uymaldr. Tüm yemekhane personeli maske ve eldiven kullanmaldr. Yemekhane girilerinde alkol bazl el antiseptii bulundurulmaldr.
Kiilere yemek öncesi ve sonras el ykama yoluyla el hijyeni salamalar konusu güçlü ekilde hatrlatlmaldr (girite ve uygun noktalara yerletirilen uyarc afiler/posterler vb. bulunmas gereklidir ancak çou zaman yeterli olmayabilir).
Yemekhane sralarnda fiziki mesafenin korunmas için çizgi kullanlarak, bekleyenler arasndaki mesafeler belirlenmelidir. Gerektiinde yemek saatleri fiziki mesafenin korunaca ekilde düzenlenmelidir.
Yemek, salata vb. yiyecek servisi yemekhane personeli tarafndan yaplmaldr. Yemek sunumu srasnda personelin yemeklere temas önlenmelidir. Büfe yüzeyleri sk sk temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Menaj takmlarnn (tuz, karabiber, sos vb.), ekerin, kürdann vb. tek kullanmlk paketlerde, çatal-kak ve bçaklarn servise kat cepli paketler veya tek kullanmlk ürünler gibi hijyenik önlemler alnm olarak sunulmas salanmaldr.
Kahve makinalar ve otomatlarn kullanlmamas tavsiye edilir. Kullanld takdirde, kahve makinalar, otomatlarn temizlii ve dezenfeksiyonu sk aralklarla yaplmal, su sebilleri kaldrlarak kapal ambalajda su temini salanmaldr.
Bulak ykama donanmnn düzgün çalmas, özellikle çalma scaklklarnn yan sra temizlik ve dezenfekte edici kimyasallarn kullanm dozunun uygunluu kontrol edilmelidir.
Yemek hizmetinin dardan temin edilmesi durumunda mevcut kurallara ek olarak yüklenici firmadan Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol çin Eylem Plan istenir. Yemek hizmeti tercihen TS EN ISO 22000 Gda Güvenlii Yönetim Sistemi belgeli kurululardan temin edilmelidir. Mümkün ise tedarikçinin bu kurallara uyumu için yerinde denetim gerçekletirilebilir.
lgili tüm alanlar temiz ve düzenli tutulmaldr. Yemek salonlarndaki oturma düzeni, fiziki mesafe kurallarna uygun olarak tasarlanmaldr. Oturma düzeni kiiler arasnda en az 1 m (tercihen 2 m) olacak ekilde düzenlenmelidir. Masalar, bir sandalyenin arkasndan baka bir sandalyenin arkasna kadar olan mesafenin en az 1 m olaca ve kiilerin en az 1 m mesafeden birbirlerine bakacaklar ekilde düzenlenmelidir. Çalanlarn tercihen her gün ayn masada oturmalar salanabilir.
Bkz: Ek - 4 yi Uygulamalar: Yiyecek-çecek
7.4. Üretim Alanlar Fiziki mesafenin salanamad yakn çalma durumlarnda maske ile birlikte yüz siperlii veya koruyucu gözlük kullanlmaldr. Mümkünse vardiya aralarnda veya sk aralklarla tüm üretim alan dezenfekte edilmelidir.
24-25
Havalandrma sistemi filtrelerinin periyodik kontrolü yaplmal, temiz hava debisi artrlmaldr. Üretim alanlarndaki panolara, ekranlara ve ortak alanlara, bilinç ve farkndal artrmaya yönelik afiler, posterler aslmaldr. Mola alanlarndaki younluu önlemek amacyla, zaman çizelgesi yeniden oluturulmaldr. Çalanlar ortak kullandklar ekipman ve çalma alanlarn mümkün olduunca her kullanmdan önce düzenli olarak dezenfekte etmelidir.
Çalma alannda yer alan ortak temas yüzeyleri (kontrol paneli, el aleti vb.) için kullanm artlar, kullanm skl, kullanc says vb. kriterlerine göre hijyen ve sanitasyon programlar oluturulmal ve uygulanmaldr.
Tama ve istifleme araçlarnn düzenli olarak dezenfeksiyon ilemleri yaplmaldr. Tek kullanmlk olmayan kiisel koruyucu donanmlarn mümkün mertebe ortak kullanlmamasnn salanmas (baret, gözlük, emniyet kemeri vb.) ve günlük olarak temizliinin salanmas gerekir.
Kullanlan makinalarn yüzey temizlikleri var ise üretici firmalarn belirledii kriterler de dikkate alnarak uygulanmaldr.
Kurulua yeni gelen malzemelerin girii ve depolanmasnda, bula riskini ortadan kaldrmaya yönelik tedbirler belirlenmeli ve uygulanmaldr.
Mümkün olduu durumlarda sesli anons sistemi vb. metotlarla maske taklmas, fiziki mesafenin korunmas hususlarnda farkndalk salanabilir.
7.5. Ofisler Ofislerin yerleimi, fiziki mesafeye dikkat edilerek düzenlenmelidir. Gerekli durumlarda dönüümlü olarak uzaktan çalma opsiyonu tercih edilebilir. Havalandrma sistemleri dardan taze hava alacak ekilde ayarlanmaldr. Ofislerin havalandrma tesisatnn filtre temizlii, bakm ve kontrolleri düzenli olarak yaplmaldr. Ofis malzemelerinin (bilgisayar klavyesi, mouse, telefon, kalem, silgi vb.) ortak kullanlmamas mümkün olduunca salanmaldr. Ortak kullanlan malzemelerin dezenfeksiyon skl artrlmaldr. Kapal alanlarda maske kullanlmaldr.
7.6. Toplant Salonlar Salonda oturma düzeni fiziki mesafe kurallarna (en az 1,5 m) uygun olacak ekilde düzenlenmelidir. Masa üzerindeki kitap dergi vb. malzemeler kaldrlmal, toplant öncesi ve toplant sonras (masa, varsa teknik donanmlar, mikrofon vb.) temizlik/dezenfeksiyon yaplmaldr.
Toplant srasnda su haricinde herhangi bir ey yenilip içilmemelidir. Toplant süreleri mümkün olduunca ksa tutulmal, toplantnn uzamas durumunda ara verilmeli ve pencereler açlarak ortam havalandrlmas yaplmaldr. Havalandrma sistemleri dardan taze hava alacak ekilde ayarlanmaldr. Kapal alanlarda maske kullanlmaldr.
Toplant salonunun giriinde el antiseptii bulunmal, kiiler toplant salonuna girerken ve çkarken el antiseptii kullanmaldr. Mümkün oldukça belge ve evraklar bilgisayar sistemleri üzerinden ilem görmeli, e-imza kullanlmaldr. Islak imza gereken durumlarda evrak sabit kalmal ve srayla sosyal mesafe gözetilerek evrak imzalanmaldr. Kiiler evraklar imzalarken ahsi kalemlerini kullanmal ve bu kalemler ortaklaa kullanlmamaldr. Toplantdan sonra tüm katlmclarn adlar ve iletiim bilgileri en az 14 gün saklanmaldr. Bir veya daha fazla katlmc toplantdan sonraki 14 gün içinde COVID-19 belirtileri gösterdiinde bu uygulama il/ilçe salk müdürlüü yetkililerinin temasllar izlemelerine yardmc olacaktr. Eer toplantda bulunan biri, toplant sonras COVID-19 tans alrsa Temasl deerlendirilmesi yaplrken, COVID-19 pozitif kiinin semptom balangcndan önceki 48 saatten itibaren temasllar deerlendirmeye alnmal ve bu durum tüm katlmclara bildirilmelidir. Bu kiiler maske takarak ie devam etmeli, 14 gün boyunca COVID-19 ile ilikili olabilecek belirtiler yönünden kendilerini izlemelidir. Bu süre içerisinde COVID-19 belirtileri gösterenler il/ilçe salk müdürlükleri tarafndan Salk Bakanl tarafndan hazrlanan COVID-19 Rehberine göre yönetilmelidir. Toplant salonlarnn temizlii ofis ve i yerlerinin genel temizliine uygun olarak yaplmaldr.
26-27
Revirde oluan atklar ‘6. Atk Yönetimi’ maddesinde anlatld ekilde bertaraf edilmelidir.
7.8. badethane/Mescid Mescid alanlarnda fiziki mesafe kuraln salayacak ekilde kullanc saylar belirlenmelidir. En az 1 metre fiziki mesafe kuraln salayacak eritler oluturulmaldr. lgili fiziki mesafe uyarlar yaplmaldr. Temiz hava sirkülasyonu düzenli olarak salanmaldr. Temizlik ve dezenfeksiyon belirlenmi plan dahilinde mümkün olan en sk periyotlarda yaplmaldr.
Mescide girerken maske taklmal ve namaz esnasnda da çkarlmamaldr.
Seccadelerin, Kur'an- Kerimler dahil tüm kitaplarn ve tespihlerin kiiye özel olmalar salanmal mümkünse tek kullanmlk seccadeler bulundurulmaldr.
7.9. Asansörler Kiilerin asansör kullanmn mümkünse en aza indirmeleri önerilir. Bunun mümkün olmad durumlarda fiziki mesafe kurallarna uygun olarak asansör kapasitesinin en fazla üçte biri kadar kiinin kullanmna izin verilmeli ve bu say asansör giriinde belirtilmelidir. Asansör girilerinde alkol bazl el antiseptii bulundurulmaldr. Asansör içinde öksürük/ haprk adabna uyulmas, asansöre maskesiz binilmemesi, mümkünse konuulmamas salanmaldr. Asansör zeminine her kiinin durmas gereken yerler aralarnda en az 1 m olacak ekilde belirlenmelidir.
7.10 Seyahat Kurallar Personelin zorunlu haller dnda yurtiçi ve yurtd seyahatlerinin kstlanmas, zorunlu hallerde ise yurtiçi seyahatlerinde toplu tamadan kaçnlmas gerekmektedir. Yurtd seyahat kstlamalarnn bitiinin ardndan yurtdndan Türkiye’ye gelen veya evde yurtdndan gelen yakn bulunan çalanlarn yasal otoritenin belirledii kurallara göre hareket etmesi kontrol altna alnmaldr.
Yurtdndan gelen ziyaretçilerin pasaport bilgileri ve son 14 gün içinde bulunduu ülkelerin kayt altna alnmas salanmaldr.
7.11. letme Binek Hizmet Araçlar Araçlarda klima yerine doal havalandrma tercih edilmelidir. Binek araçlara oför hariç ayn anda üçten fazla kii bindirilmemelidir. Mümkün olduu durumlarda yolcu, arka koltukta sürücünün çapraznda oturarak ve maske takarak seyahat etmelidir.
irket araçlar, her kullanm sonrasnda dezenfekte edilmelidir.
7.12. Personel Servisleri Servise binerken mümkünse ate ölçümü yaplmas faydaldr.
Servis oförleri, kiisel hijyen kurallarna uygun ekilde hareket etmeli ve aracn içinde mutlaka maske kullanmaldr. Mümkünse servisin oför koltuu yolculardan uygun malzeme ile ayrlmaldr. Yolcular servise binerken ve inerken sosyal mesafe (>1 metre) kuralna uygun davranmaldr. Sosyal mesafe kuralnn bozulmamas için önlemler alnmaldr. Yolcular, servise binmeden el antiseptii veya en az %70’lik alkol içeren kolonya kullanmaldr. COVID-19 ile uyumlu belirtileri (ate, öksürük, burun aknts, nefes darl vb.) olanlarn maske takmas salanmal, servise alnmamal ve iveren bilgilendirilerek salk merkezine yönlendirilmelidir.
28-29
Servise binen tüm yolcular maske takmal ve yolculuk boyunca çkarmamaldr.
Servisi kullanan personel evlerden alnma srasna göre en arka sradan balamak üzere öne doru sa ve sol sralarda cam kenarlarna oturmaldr. Cam kenarlar dolduktan sonra binen personeller arkadan öne doru çapraz ekilde koridorlara oturtulmaldr. Çapraz ekilde oturma düzeni de bittikten sonra binen personel arkadan öne olmak üzere bo koltuklara alnmal. Koltuklara numara verilmeli, yukarda ifade edilen düzene göre evden alnma srasna göre her personelin hangi koltuu kullanaca sabit hale getirilmelidir. Koltuk numarasna göre oturma listesi oluturulmal, liste serviste görünür ekilde aslmal ve her personel ie gidi ve dönülerde her gün kendine ayrlm sabit koltukta seyahat etmelidir. Damlack oluturmas nedeniyle servis içinde konuulmamal ve barlmamaldr. Serviste bir mecburiyet olmadkça su dahil içecek ve yiyecek kullanlmamaldr.
Klimann iç hava sirkülasyon dümesi kapal olmaldr. Servis araçlarnn klima hava filtre bakm düzenli olarak yaplmaldr. Servislerde pencereler uygun olan her frsatta açlarak servisin iç havasnn temizlenmesi salanmaldr. Servisin genel iç temizlii gün sonunda su ve deterjan ile yaplmaldr. Her servis turu tamamlandktan sonra sk dokunulan yüzeyler (kap kollar, kol dayama/kolçaklar, tutacaklar, cam açma dümeleri, emniyet kemeri tokalar) önce su ve deterjanl bezle silinmeli, daha sonra da 1/100 orannda sulandrlm çamar suyu veya %70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. Bu amaçla Salk Bakanl ruhsatl dezenfektanlar da kullanlabilir. Temizlik yolcu olmad durumlarda yaplmal ve sonrasnda bir dakika beklenip havalandrlmaldr.
Servis hizmeti, iletme d farkl bir firma tarafndan salanyor ise belirlenen önlemlerin alnd ve dezenfeksiyon yapld garanti altna alnmaldr.
7.13. Tuvalet ve Lavabolar Kaplar ve kap kollar dahil tüm yüzeyler uygun deterjan/dezenfektan ile sk aralklarla temizlenmelidir.
Tesiste COVID-19 olduu belirlenen kii olmad takdirde banyo, klozet ve lavabolar ve kap yüzeyleri dahil tüm yüzeylerin su ve uygun deterjanla sk temizlenmesi yeterlidir. Banyo, klozet ve tuvaletler her vardiyada en az bir kez sulandrlm çamar suyu ile dezenfekte edilir. El temasn önlemek için personel lavabolarnda mümkün ise el temas olmayan bataryalar, temassz dispenserler olmaldr. Mümkünse her tuvalet/lavabo giriinde (ideal olarak hem iç, hem de d ksma), el antisepti cihazlar bulunmaldr. Ziyaretçilere ve personele her seferinde en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla ellerini ykamalarn hatrlatmak için afi/poster/uyar levhas konulmaldr. Personel ve müterilerin kat havlular ve benzeri atklar atmalarn kolaylatrmak için çka yakn noktalara mümkünse pedall çöp kutusu yerletirilmelidir. Hepafiltreli hava akm ile çalan el kurutma cihazlar dndaki el kurutma cihazlarnn kullanlmamas için önlemlerin alnmas salanmaldr. Tuvaletlerin havalandrma sistemi temiz, hava sirkülasyonu yeterli ve uygun olmaldr.
30-31
7.14. Personel Soyunma Odalar ve Dular Soyunma odalar, ayn anda kullanacak kii saysn azaltacak ekilde organize edilmelidir. Soyunma odalarnda kii bana minimum 4 m² alan salanacak ve fiziki mesafe 1,5 metre olacak ekilde kullanm planlanmaldr. Oda girilerine alkol bazl el antiseptii konulmaldr. Soyunma odalarnda maske kullanlmas salanmaldr.
Temizlik ve dezenfeksiyon skl gözden geçirilmeli, vardiya aralarnda her kullanm sonras temizlik ve dezenfeksiyon yaplmaldr. Ortamlarn havalandrma koullar yeterli olmaldr. El temasn önlemek için personel lavabolarnda mümkünse el temas olmayan bataryalar, temassz dispenserler olmaldr.
Kirli ve temiz kyafetlerden, ayakkablardan çapraz bulamay önleyebilmek için gerekli tedbirler alnmaldr.
7.15. Misafirhane/Yatakhane Her odada kalacak kii says oda yüzölçümüne göre snrlandrlmaldr. Yatak aralar en az 1 metre olacak ekilde düzenlenmelidir. Her alanda fiziksel mesafe korunmaldr. Girilerde alkol bazl el antiseptii bulundurulmaldr.
Yan yana olan yataklarn bir ba bir ayakucu olacak ekilde konumlandrlmas salanmaldr.
Odalarda yeterli havalandrma/iklimlendirme koullar bulunmaldr. Klima bakmlar ve temizlikleri düzenli olarak yaplmaldr. Girilerde ate ölçümü yaplmaldr. üpheli vaka olmas durumunda girie izin verilmemelidir.
Odalarn, kullanlan tekstil malzemelerinin ve genel alanlarn temizlik ve dezenfeksiyon plan belirlenmeli ve uygulanmaldr. Yaplan ilemler kayt altna alnmaldr. Okey, tavla, kat oyunlar vb. oyunlar iptal edilmelidir. Yönetimin izni olmadan, dardan ziyaretçi kabul edilmemelidir. Bakm/onarm/tedarik vb. ilemler için giri yapan d kaynakl hizmet salayclar da COVID-19 kapsamnda uygulanan önlemlere uymal ve gerekli kiisel koruyucu önlemlerini almaldr.
7.16. Kreler/Bebek Bakm ve Emzirme Odalar Mevcut kantlar, çocuklarda COVID-19’un daha hafif solunum semptomlar gelitirdiini gösterse de, çocuklarn enfeksiyonu tayabildii ve bulatrc olabilecekleri bilinmektedir. Çocuklardan sorumlu kiiler veya ebeveynler herhangi bir solunum yolu hastal belirtisi olan çocuklara dikkat etmeli, bu durumu yönetime derhal bildirmelidir. Kree ilk girite ölçülen vücut scakl deeri 38°C ve üzeri olan kiilerin ve çocuklarn kree alnmayp ilk ölçümden 15 dakika sonra tekrar ölçülmesi, vücut
scakl deeri halen 38°C ve üzeri olan kiilerin ve çocuklarn en yakn salk kuruluuna sevki ile ilgili belirlenen metodun uygulanmas salanmaldr. Gerekli durumlarda oyun alanlarnn kapatlmas ve snrlandrlmas salanmaldr. Her durumda, bu alanlara özel temizlik ve dezenfeksiyon programlar oluturulmal ve uygulanmaldr.
Bu alanlarn sk aralklarla temizlenmesi ve havalandrlmas salanmaldr. Temizlenmesi zor olan oyuncaklar (mümkünse tamam) oyun alanlarnda tutulmamaldr.
7.17. Güvenli Çamar Yönetimi (Çamarhane) Çamar donanmnn düzgün çalmas, özellikle çalma scaklklarnn yan sra temizlik ve dezenfekte edici kimyasallarn dozu doru kontrol edilmelidir. Çamarlar, çevrenin kirlenmesini, personelin giysi, cilt ve mukozalarna bula önleyecek ekilde tanmal ve ilenmelidir. Kontamine çamarlarla ilgili ilemler srasnda tek kullanmlk eldivenler ve önlük giyilebilir. Tüm çaraflar tanmaya hazr hale getirilinceye kadar ait olduu alan içinde tutulmaldr.
Çamarlarla ilgili ilemler srasnda aadakiler yaplmamaldr:
• Yataklardan/tama sepetlerinden çamarlar çkartrken çrpmak, silkelemek ve ayklamak
• Kullanlm/kontamine çaraflar zemine veya dier yüzeylere (örnein bir dolap/masa üstü) koymak
• Torbalara konulan kullanlm/kontamine çamarlar tekrar ileme almak
• Çamar sepetlerini ar doldurmak
• Çamar sepetlerinin kapan açk brakmak
32-33
Formalar (çalma giysileri):
ütülenmelidir.
Not: Forma ve çalma giysilerinin çalma alannda deitirilmesi ve iyerinde braklmas, iyeri dnda giyilmemesi en iyi uygulamadr; ancak dier önlemler alnd takdirde zorunlu deildir.
Tüm çamar torbalar/çantalarna ilgili alan (ofis/oda) ve tarih gibi bilgiler içeren etiket konulmaldr. Tüm kullanlm/kontamine çamarlar, ykanmay beklerken belirlenmi, güvenli, kilitlenebilir bir alanda tutulmaldr.
Kontamine çamarlar en az 60°C/1.5 saat ykanmaldr.
Ykama;
• Üreticinin talimatlarna göre, • En uygun sda ve kurutucuda tamamen kurutulacak ekilde, • Kontamine kirli çamarlarla ayr ekilde, • Kirli çamarlar silkelenmeden yaplmaldr.
Ykama ileminden sonra eldivenlerin çkarlmas ve ellerin hemen ykanmas salanmaldr.
Tüm atklar çift plastik torbalarda, skca bal vaziyette, kilitli ve güvenli bir ortamda bekletilerek evsel atk olarak atlabilir.
Bkz: Ek – 5. yi Uygulamalar: Temizlik
7.18. Liderlik ve Örnek Olma Bu Klavuzda belirtilen artlara en bata kuruluun sahibi, ortaklar ve yöneticilerinin uymas gerekmektedir. Unutulmamaldr ki liderlerin uymad kurallara çalanlarn uymas beklenemez.
8.1. Genel lkeler Kuruluta COVID-19 vakalar tespit edilmemi olsa bile hijyen ve sanitasyon mutlak surette salanmaldr. Genel önleyici tedbirler açsndan COVID-19 salgn boyunca ortak alanlarda (tuvaletler, salonlar, koridorlar, asansörler vb.) temizlik ve dezenfeksiyon önlemlerinin uygulanmasna özel dikkat gösterilmelidir. Kulplar, asansör dümeleri, korkuluklar, anahtarlar, kap kollar vb. gibi sk sk dokunulan yüzeyler daha sk ve daha özenli temizlenmelidir. Temizlik personeline bu konuda talimat verilmelidir.
Kuruluta temizlik ve sanitasyon teçhizatlar da dahil bütün alanlarn hijyenik koullarda bulundurulduunu teminat altna almak için temizleme ve sanitasyon programlar oluturulmaldr. Programlar, sürekli uygunluk ve etkinlik için izlenmelidir.
8.2. Temizlik ve Sanitasyon Maddeleri ve Araçlar Temizlemede, sanitasyon ajanlar ve kimyasal maddeler açk ekilde tanmlanmal ve üreticinin talimatlar dorultusunda kullanlmaldr. Araçlar ve teçhizat, hijyenik bir tasarma sahip olmal ve muhtemel bir harici madde kayna olmayacak biçimde tutulmaldr.
Not 1 – Temizlik ve sanitasyona yönelik kullanlan biyosidal ve dier ilgili ürünleri kullananlarn, bunlar doru bir ekilde kullanmas ve bunlarn insanlar, hayvanlar ya da çevreyi tehdit etmesi muhtemel durumlara kar her türlü tedbiri almas zorunludur.
TEMZLK8
34-35
Not 2 - Temizlik ve sanitasyona yönelik kullanlan biyosidal ve dier ilgili ürünlerin güvenlik bilgi formunda yer alan talimatlara, iyeri koullarnda içilerin korunmasna yönelik bilgilere, kullanclar bakmndan etiketler ve dier tüm ilgili ürün bilgilerine ve biyosidal ürünlerin kullanm ile ilgili yürürlükteki tüm hükümlere uyularak doru kullanm salanmaldr.
Temizleme ve sanitasyon programlar oluturulmal ve temizleme teçhizatnn da temizlenmesi dahil belirlenmi bir planla, iletmenin ve teçhizatn tüm alan ve parçalarnn temizlenmesi ve/veya sanitize edilmesi salanmaldr. Kaytlar muhafaza edilmelidir.
Temizleme ve/veya sanitasyon programlar en az aadakileri belirlemelidir: • Temizlenecek ve/veya sanitize edilecek alan, araç ve gereçler, teçhizat parçalar • Belirtilen görevler için sorumluluklar • Temizleme/sanitasyon yöntem ve sklklar • zleme ve dorulama düzenlemeleri • Temizlik/sanitasyon sonras kontroller • Çalma öncesi kontroller
Kuruluun eylem plan kapsamnda, COVID-19 süphelisi veya tans koyulmu kiilerin kurulutan ayrldktan sonra kulland oda ve mümkünse dier tüm malzemelerin temizlii ve dezenfeksiyonu uygun KKD kullanlarak yaplmaldr.
Temizlik personeli için çamar suyu bata olmak üzere bu ürünlerin hazrlanmas, elleçlenmesi, uygulanmas ve depolanmas konusunda ek eitim gerekebilir.
Çamar suyu kullanm uygun olmadnda, örnein elektronik aygtlar, telefon, uzaktan kumanda donanm vb. için %70 alkol ile temizlenebilir.
Kullanld takdirde tekstil, çaraf, masa örtüsü, giysiler vb. toz ve aerosol oluturak çevreyi dier kiileri potansiyel kirlenmeden korumak üzere iaretli özel çamar torbalarna konulmaldr. Normal deterjanlarla en az 60°C veya daha fazla scaklkta ykanmaldr.
Temizlik personelinin yeterli dezenfektan çözeltilerine ve dier temizlik malzemelerine eriimleri salanmaldr.
Temizlik personelinin gerekli kiisel koruma donanmlar kurulu tarafndan salanmaldr.
Bkz: Ek.5: yi Uygulamalar: Temizlik Hizmetleri
8.3. Temizleyin • Yüzeyleri sabun ve su kullanarak temizleyin. • Masalar, kap kollar, k anahtarlar, tezgahlar, kulplar, telefonlar, klavyeler,
tuvaletler, musluklar, lavabolar vb. yüzeylerin temizlii sklkla yaplmaldr.
8.4. Dezenfekte Edin • Alan veya öeyi kirli ise önce
sabun ve su veya baka bir deterjanla temizleyin. Daha sonra dezenfektan kullann.
• Onayl dezenfektanlar kullann. • Ürünün güvenli ve etkili bir
ekilde kullanlmasn salamak için etiket üzerindeki talimatlar uygulayn.
• Yüzey uygunsa seyreltilmi ev tipi çamar suyu çözeltileri de kullanlabilir. • Çamar suyunuzun dezenfeksiyon amaçl olup olmadn görmek için etiketi
kontrol edin ve ürünün son kullanma tarihinin geçmediinden emin olun.
36-37
• Çamar suyu, uygun ekilde seyreltildiinde koronavirüslere kar etkili olacaktr. Çözeltiyi yüzeyde en az 1 dakika bekletin. En az %70 alkol içeren alkol çözeltileri de kullanlabilir. Sadece iverenler tarafndan salanan temizlik (deterjan) ve dezenfektan ürünleri kullanlmaldr.
Sk dokunulan yüzeylerin temizlik sonras dezenfeksiyonu için 1/100 sulandrlm (5 litre suya yarm çay barda) çamar suyu (Sodyum hipoklorit Cas No:7681-52-9) kullanlabilir. Klor bileikleri yüzeylerde korozyon oluturabilir. Dayankl yüzeyler için kullanlmas önerilen bir dezenfektandr. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandrlm çamar suyu kullanlmaldr. Ürünler üreticinin talimatlarna göre hazrlanmal ve kullanlmaldr. Önerilen ürün “temas süreleri”ne uyulmaldr. Alternatif temizlik maddeleri/dezenfektanlar kullanlacaksa, sadece standartlara (virusidal aktivite için TS EN 14476 standard) uygun olanlar kullanlmaldr. Ambulans olan iletmelerde ambulansn dezenfeksiyonu için Salk Bakanl COVID-19 Rehberinde yer alan kurallar geçerlidir.
8.5. Yumuak Yüzeyler Hal kapl zemin, kilim ve perdeler gibi yumuak yüzeyler için;
• Yüzeyi sabun ve su kullanarak veya bu yüzeylerde kullanma uygun temizleyicilerle temizleyin.
• En scak uygun su ayarn kullann ve öeleri tamamen kurutun veya onayl bir ev dezenfektan ile dezenfekte edin.
• Üreticinin talimatlarna uyun.
• Temizlik ve dezenfeksiyon için üreticinin talimatlarn izleyin. • Baka bir öneri yoksa, en az %70 alkol içeren spreyler veya mendil vs. kullann.
8.7. Temizlik Yaparken • Çöp tama da dahil olmak üzere temizleme sürecindeki tüm görevler için tek
kullanmlk eldiven ve önlük giyin. • Kullanlan temizlik/dezenfektan ürünleri ve sçrama riski olup olmadna bal
olarak ek KKD gerekebilir. • Kii kendisinin ve çevresinin kirlenmesini önlemek için eldiven ve önlüünü
dikkatli bir ekilde çkarmaldr. • Ellerinizi sk sk sabun ve suyla en az 20 saniye ykayn. • Ellerinizi eldivenleri çkardktan hemen sonra ve hasta olan bir kiiyle temastan
sonra ykayn. • Sabun ve suya ulalamad durumlarda ve eller sabunla temizlenmesini
gerektirecek kadar gözle görülür ekilde kirli deilse, alkol bazl el antiseptii kullanlabilir. Bununla birlikte, eller gözle görülür ekilde kirliyse, ellerinizi mutlaka sabun ve suyla ykayn.
8.8. Ek Önlemler (Eller dahil) • Kiinin burnunu temizledikten, öksürdükten veya haprdktan sonra, • Tuvaleti kullandktan sonra, • Yemek yemeden veya yemek hazrlamadan önce, • Hayvanlarla temastan sonra, • Yardma ihtiyac olan baka bir kiiye (örnein, bir çocuk) temas, rutin bakm
öncesi ve sonras eller sabun ve su ile ykanmaldr.
8.9. Ofislerin Temizlenmesi Tüm ofisler temizlenmeden önce kaps kapal durumda en az 1 saat doal yollarla havalandrlmaldr. Daha sonra kap kapal, pencere açk olarak temizlik yaplr. Tüm yüzeyler uygun ekilde temizlenmelidir. Sk kullanlan parçalar, kap ve kollar, dolap, masa, tutamaklar, elektrik dümeleri dezenfekte edilmelidir. Temizlik personeli uygun maske takmal, eldiven ve giysi giymelidir.
Ofis içindeki banyo, klozet ve lavabolarn uygun deterjan ve su ile temizlenmeleri yeterlidir. Ancak ofisi kullanan kiinin COVID-19 olduu belirlendii durumda banyo, klozet, lavabolar ve tüm yüzeyler uygun deterjan ile temizlenmelidir.
Not: Hasta olduu teyit edilen bir kiinin kulland ofis 24 saat kullanma kapal tutularak temizlenmelidir. Bunun mümkün olmad durumlarda olabildii kadar kapal tutulabilir.
Klimalar
38-39
Tüm personelin kullanlacak KKD’nin doru kullanm konusunda eitilmeleri ve farkndaln artrlmas salanmaldr.
9.1. Maskeler COVID-19 için;
• lgili standartlara/kriterlere uygun (TS EN 14683, TS EN 149 veya TSE K 599)
• Kullanm için gerekli olana kadar temiz/kuru bir alanda kirlenmesi önlenmi ekilde (son kullanma tarihlerine uygun);
• Ulusal/uluslararas salk otoritelerinin tavsiyelerine uygun maske kullanlmaldr.
Maskeler (kullanm);
• Kullanm srasnda veya kullanmdan sonra kullancnn boynuna sarkmayacak.
• Bir kez takldktan sonra ön yüzüne dokunulmayacak.
• Solunum zorlarsa, maske hasar görür veya bozulursa maske bertaraf edilir veya deitirilir.
• Islanan, nemlenen, kirlenen maske yenisi ile deitirilmelidir.
• Maske taklrken ve çkarldktan sonra el hijyeni yaplmaldr.
9.2. Personel Giysi ve Formalar Kurulu, uygun ve gerekli olduu durumlarda personelin ie varta formalarn/ giysilerini deitirebilecei soyunma odalar/alanlar salamaldr. Giysi ve formalar personele özgü olmaldr.
SALII VE GÜVENL
EKPMANLARI 9
Özellik gerektiren iler ve alanlar için (yemekhane gibi) ie uygun kyafetler giyilmelidir. e özgü kyafetler mümkün mertebe ilgili alan dnda giyilmemeli ve ilgili alann dna çkartlmamaldr.
9.3. Tek Kullanmlk Eldiven (veya ie uygun eldiven) Eldivenlerin, özel alanlar ve ilemler dnda kullanlmas önerilmez. Yemekhane, çamarhane ve temizlik ileri esnasnda giyilmelidir. Ayrca hasta veya COVID-19 üpheli kiilerin tanmas veya temas durumunda kullanlmaldr. Eldiven, ilem sonrasnda veya görev tamamlandktan sonra uygun ekilde çkartlmal ve hemen el hijyeni salanmaldr.
9.4. Göz Koruyucu/Yüz Koruyucu Siperlik letiim salamaya yönelik personelin (danma, güvenlik vb.) uygun maske ile birlikte yüz koruyucu siperlik kullanmas önerilir.
40-41
2. Salk Bakanl yaynlar
5. TS ISO 31000:2018 Risk Yönetimi
6. TS EN ISO 22301:2020 Güvenlik ve Esneklik- Süreklilii Yönetim Sistemi
7. TS EN ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemleri
Ek 1 - yi Uygulama: Ellerin Su ve Sabun ile Ykanmas
42-43
Ek 3 - yi Uygulamalar: Sosyal ve Ortak Kullanm Alanlar YÖNETM
• Personelin düzenli eitimi, uygun el hijyeni ve COVID-19 farkndaln salar. Bu, virüslerin yaylmas ile mücadele etmek ve çalanlarn sal için hayati öneme sahiptir.
• COVID-19 belirtilerini gösteren bir ziyaretçi veya çalan izole etmek/karantinaya almak gerektiinde en uygun eylemi belirlemek veya belirlenen eylemleri güncellemek için yerel salk kuruluuna dann.
• Kritik üretim/imalatlar için alternatif üretim/çalma planlamas yaplabilir. Örnein kritik üretim hatlarnda çalanlar 14 günlük ekiplere dönütürülür. Birinci 14 gün ekibi vardiyal olarak çalr ve tesiste kalr. kinci 14 gün ekibi 7 gün evinde kalr ancak sosyal izolasyon, maske kullanm vb. kurallara uyar. kinci 7 gün misafirhane veya uygun yerde karantina koullarnda kalr, ie balamadan önce muayene edilir, herhangi bir belirti bulgusu olmayanlar çalr.
DANIMA • Kuruluun ana giriinde güvenlik konsoluna en yakn noktaya görülebilecek
ekilde alkol bazl el antiseptii konulmal.
• Danmaya veya girite uygun bir noktaya termal kamera koyun ve ziyaretçilerin ve çalanlarn ate ölçer termometre ile vücüt scaklklarn kontrol edin.
• Transfer araçlarnda dezenfektan, kolonya, alkol bazl el antiseptii ve yeterli sayda maske bulundurun.
• COVID-19 bildirim formu kullann ve danma personelinin bu formu nasl kullanaca konusunda eitim salayn.
• Mümkün olduunda, bu tür olaylarla baa çkmak için her zaman görevde hazr eitilmi en az 1 kii belirleyin.
• Danmann arka ofisinde personel acil durum iletiim çizelgesinin bulunmasn ve her zaman ulalr olmasn salayn.
• Danmann arka ofisinde acil iletiim numaralarnn bulunmasn ve her zaman ulalr olmasn salayn (yerel salk kuruluu, iyeri hekimi, ambulans vb.)
SEBLLER • Sebiller kullanlmamal ve personele kapal ambalajda su datm yaplmal.
ATIK SU GDERLER • Lavabonn borusundaki su kilidinin düzgün koruma salamasna yönelik drenaj
çkna düzenli (örnein haftalk) olarak seyreltilmi çamar suyu dökülmelidir.
44-45
• Drenaj borularnn U eklinde su tuzaklar olduunu kontrol edin. • Pis su borularnn tkanmamas için gerekli ilemleri yapn. Kanalizasyon
kanallarnn sznt olmadan düzgün çaltndan emin olun.
Ek 4 - yi Uygulamalar: Yiyecek ve çecekler • Yemek alanna girmeden önce ve çkarken tercihen bu alanlarn hemen giriinde
bulunan antiseptik ile el hijyeni salamalar veya ellerini ykamalar konusunda hatrlatma yaplmaldr.
• Yiyeceklere çplak elle temas edilmesinden kaçnmalar salanmaldr. Servisin servis eleman tarafndan yaplmas daha uygun olabilir.
Ek 5 - yi Uygulamalar: Temizlik Hizmetleri • Her katn giri noktasna alkol bazl antiseptik cihaz koyun.
• Her ofis temizlendikten sonra eldivenler çkarlmaldr, eller düzgün ykanmal ve sonraki ofis temizliinden önce yeni eldivenler giyilmelidir.
• Maske, dezenfektan seti, slak veya kolonyal mendil, kolonya, alkollü dezenfektan, kat havlu gibi malzemeleri sürekli kullanma hazr bulundurun.
• Temizlik arabasnda;
9 Yüz/göz maskeleri (ayr veya kombine, yüz kalkan, gözlük)
9 Eldivenler (tek kullanmlk),
9 Tek kullanmlk tbbi atk torbas bulundurulmaldr.
• Asansör dümeleri, kap kollar, danma sayaçlar, banyolar ve konferans salonlar gibi yüksek temas noktalar sk sk dezenfekte edilmelidir.
• Kurulu lobileri ve konferans alan gibi ziyaretçilerin sk temas noktalarna el antiseptik cihazlar bulundurulmaldr.
• Her tuvalete/lavabo giriine (ideal olarak hem iç, hem de d ksma), el antisepti cihazlar koyun.
• Personel ve müterilerin kat havlular ve benzeri atklar atmalarn kolaylatrc çka yakn noktalara bir pedall çöp kutusu yerletirin.
• Ziyaretçilere ve personele her seferinde en az 20 saniye boyunca sk sk sabun ve suyla ellerini ykamalarn hatrlatmak için uygun noktalara afi/poster/uyar levhas koyun.
• Tüm personel için temas alanlarnda alkol bazl el antiseptii salayn.
• Çalanlarn ate veya solunum semptomlar için vardiyalarna balamadan önce en az bir kez izleyin. Ate veya akut solunum yolu semptomlar olan kiilerin çalmasna ara verin.
• Dorudan kiisel temas ve el skmaktan kaçnn. Müteriler, personel, ziyaretçiler ve çalanlarn temas kurallarn, el hijyeni, öksürük adab uygulamalarna uymalarn tevik edin.
• Çaraf gibi tekstil ürünleri çamar makinasnda en az 60C scaklkta deterjanla ykanmaldr. Yatak atk ve yatak örtüleri daha sk ykanmaldr.
• Kullanlan her türlü tekstil ürünü, bu ilem srasnda toz ve parçack oluumuna izin vermeyecek özenli ekilde birlikte katlanmal ve toplanmaldr.
Ek 6 - yi Uygulamalar: Altyap • Tüm çalanlar maske takmaldr.
• Maske takmadan önce ve taktktan sonra eller dezenfekte edilmeli, maskesiz konuulmamasna özen gösterilmelidir.
• Maske stoklar, kii ba minimum 3 aylk olmaldr.
• Salk kontrollerinde çalann vücut scakln ve semptom bilgilerini mobil uygulama üzerinden gerçek zamanl aktaran akll termometreler kullanlabilir.
• Giyilebilir teknolojiler veya tele-medikal uygulamalar ile iyeri hekimi ile mümkün olduunca fiziksel temas kurulmadan çalanlarn sal takip edilebilir.
• Mobil uygulama ile iyerindeki tüm çalanlarn bulunduklar bölgelerin veri taban oluturulabilir. Gelitirilen algoritma ile kii, zaman ve konum bazl kesiim raporlanabilir.
• Çalanlarn vücut scakl ölçüm sonuçlarnn iyerine gelmeden önce ölçülmesini salayan ve uzaktan vücut scakl takibi destei sunan cihazlar kullanlabilir.
• Araçlar mümkün olduunca GPS sistemiyle takip edilerek ve vücut scakl ölçümü yapacak olan salk ekibine gerçek zamanl uyar iletilebilir.
46-47
• Tesis alanna giren araçlar, özel bölgede otomatik, temassz araç ykama sistemiyle dezenfekte edilebilir.
• Tesis giriinde yüklenici çalanlarna ve ziyaretçilere verilen oryantasyon eitimi mümkünse online olarak yaplabilir. Mümkün deilse eitimin verildii oda fiziki mesafe kuralna göre düzenlenmelidir.
• Youn fiziksel temas gerektiren uygulamal eitimlerde, tercihen gerçek ekipmanlar yerine 3 boyutlu printer prototipleri kullanlabilir.
• letiim planlar, çalanlarn almas gereken tedbirler, kurulu politikalar ve resmi kurum duyurular günlük haber bülteni olarak çalanlara SMS ya da mail yoluyla iletilebilir.
• Fiziki mesafe kurallarn ihlal edenler kameralarla tespit edilirken, mobil uygulama üzerinden bilgilendirilip, ilave farkndalk eitimleri verilebilir.
• Çalanlar arasndan “COVID-19 Süreç Koçlar” tanmlanarak, çalanlardaki farkndaln artrlmas ve önlemlerde kontrol mekanizmas gelitirilmesine katkda bulunabilir.
• Servis araçlarnda kullanlmamas gereken koltuklarn iaretlenmesi, yolcularn fiziki mesafe kurallarna uyum göstermesi açsndan önemlidir.
• Servis organizasyonlarnda yapay zekâ destekli simülasyon programlar kullanlmaya balanmtr. Bu sayede çalanlarn salk durumu mobil uygulama üzerinden takip edilerek servis rotalar bu tip sistemler vastas ile dinamik olarak deitirilebilir.
• Servis oturma düzeni çalanlara mobil uygulama üzerinden iletilebilir.
• Servise binilerde QR kod kullanlarak çalanlarn oturma düzeni mobil uygulamalar üzerinden takip edilebilir.
• Turnike girilerinde temassz okuma ve giri/çk kontrolü salanabilir.
• Çalanlar bilinçlendirmek adna sk temas edilen yüzeyler iaretlenebilir.
• Gerekli durumlarda havalandrma tesisatnda HEPA filtre kullanlabilir.
• Asansörler mümkün ise negatif basnç ile havalandrlabilir.
• Tesis giriinde ve belirli kilit noktalarda termal kameralar olabilir ve bunlarn takip edildii özel bir oda ve sadece bunlar izleyen görevliler belirlenebilir.
• Kaplar sensörlü olabilir.
• Personel ve ziyaretçilerin tuvaletleri ayrlabilir.
• Her lavabo banda ‘HJYENK EL YIKAMA ve KURULAMA’ tablosu bulundurulabilir (çok düzgün ekil ya da resimlerle aamalar gösterilerek).
• Bol miktarda cep antiseptii bulundurulabilir, mümkünse çalanlarn ceplerinde olabilir, ayrca ziyaretçilere de verilebilir.
• El temasn azaltmak için sensörlü aydnlatma ekipmanlar kullanlabilir.
• El ykama alanlarnn tümünde sensörlü dispenser ve sensörlü kat havlu makinalar olabilir.
• Dier insanlarla yüz yüze yakn temastan kaçnmaya yönelik mümkün olan (örnein oda içi dümelere dokunmaktan kaçnmak için mobil uygulama üzerinden oda kontrolü vb.) mobil teknolojiler kullanlabilir.
• Salk Bakanlnn “Hayat Eve Sar” mobil uygulamas içerisinde yer alan “Güvenli Alan” modülü kullanlabilir.
• Kuruluta, enfekte kiilerin kimlerle iletiim kurduunun izlenmesine yardmc olacak görsel (video vb.) kaytlar saklanabilir.
48-49
Notlar