dangadang rebolusyonaryo a dyaryo ti umili ti amianan a ... · ngem adda latta dagiti mangipilit a...

Abril - Hunyo 1998 Panid 1

DANGADANGRebolusyonaryo a Dyaryo ti Umili ti Amianan a Laud a Luson

Abril - Hunyo 1998 * TAWEN XII BLG 2 * P2.00 * Ipasa no Mabasa

Editoryal

L I N A O N

ANYA TI SOLUSYON kadagiti sangsanguen ti umilinga agrurutap a problema? Problema iti kabiagan,krimen, rigat, bisin, sakit, gulo, riribuk, didigra?

Sakbay a marisut ti anyaman a problema, kasapulana maamiris nga husto no anya ti problema. Kas tipanangagas iti maysa a sakit, kasapulan a maammuanno anya ti sakit. Saan a mabalin nga insigida nga agtomarka ti Fansidar a para malaria no ti sakit mo ket uyek.Saan nga umanay a Cortal laeng ti pangagas no ti sakitket kanser wenno TB.

Kadagiti sagsagrapen ti umili a problema iti agdama,adda dagiti mangibaga a ti puon ti problema no apay amarigrigat ti Pilipino ket kinasadut, isu a ti solusyon ketagpakagaget ken anusan ti rigat tapno magun-od ti nam-ay ken gin-awa.

Adda met dagiti dadduma a mangibaga a dakkel unayti populasyon isu a ti solusyon ket family planning.

Ken adda met dagiti mangibaga a kararag iti Diyosti pakasolbaran ti amin a problema, gapu ta ti tao ketmanagbasul. Wenno ti rigat ket isu’t gasat isu nga awanti maaramidan no di ket aguray ti suwerte.

Iti likudan ti amin dagitoy ket narabaw a panagamirisiti problema. Isu a dagiti solusyon ket saan nga umubra.Saan nga umannatop nga agas. Saan a ti ramut tiproblema ti marisut, no di ket dagiti sintomas laeng.Isu nga agtultuloy latta ti sakit.

Armado a Dangadangti Kangrunaan

a Solusyon

Maipanggep iti Sentenaryoti Rebolusyon a Pilipino .............................. 5

CECAP: Programa ti COINti Rehimen nga US-Ramos .............................. 9

Interview kenni Ka Louis Jalandoni ................... 12

Mailinteg a Panagorganisa iti Aw-away .............. 19

Damdamag ken Adal .............................. 22

Surat iti Dangadang .............................. 29

Seksyon Medikal .............................. 30

Seksyuon Kultural .............................. 32

Manuel .............................. 32

DANGADANGPanid 2

Anya ti Problema ti Umili a Pilipino?

Ti problema ti umili a Pilipino ket mairamut iti buloka sistema. Daytoy a sistema ket iturturayan tiimperyalismo, burukrata kapitalismo, ken pyudalismo.Dagitoy tallo ti puon ken gapu ti agtultuloy a kumarkaroa rigat ken kasasaad ti dasig a mannalon, mangmangged,petiburgesya, ken dagiti nadumaduma a demokratiko asektor iti gimong a Pilipino.

Iti daytoy a sistema, naguddua ti tattao iti dua a paset:dagiti manggungundaway ken mangidadanes labankadagiti magunggundawayan ken maidaddadanes. Us-usaren dagiti managgundaway nga imperyalista,kumprador burgesya ken appo’t daga ti ranggas kenpanangallilaw tapno mentinaren ti bulok a sistema. Isudati adda iti turay, ken us-usaren da ti amin a pwersa kenmakinarya ti estado (militar, linteg, korte, pulis, baludan,kdpy.) tapno agtultuloy a bumaknang da.

Iti kastoy a sistema, armado a dangadang laeng tisolusyon. Babaen laeng iti rebolusyon a maparmek dagitiagturturay a dasig ken mabaliwan ti gimong. Babaenlaeng iti gubat ti umili a maibangon ti baro a sistema nosadino a mapunas ti pananggundaway kenpanangidadanes ken magun-od ti wayawaya kendemokrasya.

REPORMA wenno REBOLUSYON?

Ngem adda latta dagiti mangipilit a ti solusyon ketbabaen ti reporma, saan a rebolusyon. Babaen ti“nainkapyaan” a wagas, saan a nadara. Babaen ti aregloken kompromiso, saan a labanan.

Sublian tayo ti pakasaritaan ken dagiti kapadasantapno makita no anya’t nagbanagan dagiti repormista atignayan.

Idi tiempo ti kolonyalismo nga Espanyol,napaay dagiti repormista a grupo dagiti burgesnga ilustrado. Ti wayawaya ti Pilipinas ketnagun-od gapu iti Rebolusyon ti 1896.(Kitaen ti mainaig nga artikulo maipanggepiti Sentenaryo iti panid 5).

Idi simmangpet dagiti imperyalista ngaAmerikano, simmuko ken nakikompromiso tiburges a liderato ni Aguinaldo, isu a bogus

nga independensya wenno wayawaya ti nagun-od tiPilipinas.

Idi tiempo ti Hapon, limmaban dagiti gerilya abolomen ken Hukbo ng Bayan Laban sa Hapon(HUKBALAHAP) isu a napatakyas dagiti kalaban.Ngem gapu ta naibbatan ti armado a dangadang, nalakaa nakasubli ti turay dagiti imperyalista nga Amerikano.

Iti kapadasan dagiti Ibaloy ti Benguet, napatalaw tinasurok 350 pamilya idi maipatakder ti Ambuklao kenBinga dam gapu ta awan ti armado a dangadang. Ngemiti kapadasan met dagiti Bontoc ken Kalinga,napasardeng ti plano a Chico dam gapu iti armado adangadang ti umili.

Ti wayawaya ken demokrasya ket kasapulan ngailaban ken salakniban. No saan a limmaban dagiti appo


tayo idi tiempo ti Espanyol, no saan a limmaban dagitiumili a Tinggian iti Cellophil, awan koman ti tawid tayoa nagtaudan a daga ken ti kinabaknang na.

Kasta met iti intero a pakasaritaan ti lubong, nalawagti adal: awan ti agturturay a dasig nga insigida kensitutulok a mangisuko iti kinabaknang ken bileg da.Kasapulan ti armado a dangadang tapno maparmekdagiti managgundaway ken manangidadanes a dasig.

Daytoy a kinapudno ket saan a bigbigen dagitirepormista. Saan da a bigbigen ti pudno a galad tikontradiksyon iti baet ti managgundaway kenmagunggundawayan a dasig - a daytoy ket antagonistikowenno nadara. Marisut laeng daytoy a kontradiskyonbabaen ti rebolusyon, saan a reporma.

Eppes wenno agkurang ti reporma gapu ta saan naa sagiden dagiti ramut ti problema. Dagiti reporma ketpangmabiitan a remedyo wenno patse-patse laeng, kasti panagtomar iti Cortal tapno “pangagas” iti kanser.

Ipagarup dagiti repormista nga agpakaasi ti umilikadagiti agturturay ket maiteden ti kiddaw da. Ipagarupdagiti repormista a mabalin nga agbaliw ti sistema nomasukatan dagiti opisyales ti gubyerno.

Ngem sabali ti isursuro ti pakasaritaan. Idi tiemponi Cory Aquino, nangipanamnama daytoy nga agbaliwti sistema ken agbalin a kabaliktad ni Marcos. Itinapalabas a turay ni Ramos, nangipanamnama daytoyiti panagdur-as babaen ti Pilipinas 2000.

Ti kongkreto a napasamak, ad-adu ti napapatay kennabiktima ti ranggas militar idi tiempo ni Aquino ngemidi turay ni Marcos. Kimmaro ti krisis iti ekonomya kenpulitika, ken nagtultuloy daytoy iti tiempo ni Ramos.Nagtultuloy ti pannakaidadanes ken pannakagundawayti umili a Pilipino. Ken inggana ita, agtultuloy ti turaydagiti reaksyunaryo a dasig.

Ti Agdama a Batayan ti Armado a Dangadang

Ita a nangabak ni Estrada iti eleksyon, adda kadimanamnama tayo a pudno a panagbalbaliw? Pinasublini Estrada dagiti dati a kroni ken bunggoy ti dati adiktador Marcos. Palubosan na pay ketdi a maitabon tibangkay ni Marcos iti Sementeryo dagiti Bannuar(Libingan ng mga Bayani)! Dagiti pinili ni Estrada paraiti Kabinete na ket pasig a kumprador-appo’t daga.Pagbalinen na pay nga adviser ni Ramos.

Inkari pay ni Estrada nga itultuloy na dagiti patakaranti napalabas a rehimen ken tungpalen na dagiti diktar tiimperyalista nga IMF-WB. Ngarud, maysa manen ngaaso-aso a rehimen ti US kas kadagiti napalabas. Ta nosaan a tumungpal ni Erap kadagiti diktar ti imperyalista,sigurado nga ipamuspusan ti imperyalista a sukatan isunaiti natulnog a pasurot.

Iti nasapa pay ket agriing tayo iti ilusyon wennoarapaap a ni Erap ket para kadagiti marigrigat. Awanmanamnama tayo iti turay ni Estrada no di panagtultuloyti bulok a sistema. Agtalinaed ti turay dagitimanaggundaway a dasig. Agtultuloy ti bisin, rigat, sakita maipuon iti tallo a batayan a problema ti Pilipino.Agtultuloy ti panangallilaw tapno kaluban ti pudno agalad ti baro a turay.

Agtultuloy dagiti plano a dam ken minas ditoyKordilyera, agtultuloy dagiti kontra-umili a patakaranken programa iti intero a pagilian. Isu a namnamaentayo nga agtultuloy a mausar ti reaksyunaryo a ranggaskontra iti umili a Pilipino tapno maipatungpal dagitoy apatakaran. Ranggas a mangsalaknib iti interes tisumagmamano a babaknang. Ranggas ti pasista a militar,ranggas ti in-inut a pannakapespes ti dara timangmangged ken mannalon bayat a bumutbutyog kenagragragsak dagiti agturturay. Ti reaksyonaryo aranggas ket sungbatan tayo ti rebolusyonaryo a ranggas.

Nabaliwan ti drayber ngem agtultuloy a bulok tilugan. Ti kasapulan ket interamente a baliwan ti drayber

"...nalawag ti adal iti pakasaritaan ti lubong: awan ti agturturay a dasig a situtuloka mangisuko iti kinabaknang ken bileg da."

DANGADANGPanid 4

ken bulok a lugan. Ituloy tayo ti napugsat a dangadangdagiti appo tayo, dagiti Katipunero, gerilya a bolomen,ken HUKBALAHAP.

Galad ti Agdama a Rebolusyon

Kasapulan a maikkat ti kanser iti gimong a Pilipino-- dagiti tallo a batayan a problema. Maparmek laengdagitoy babaen ti nailian-demokratiko a rebolusyon.Nailian gapu ta panggep na a mawayawayaan ti pagilianmanipud iti imperyalismo. Demokratiko gapu tailablaban na ti interes dagiti kaaduan nga umili a Pilipino,nangruna dagiti mannalon, kontra iti pyudalismo kenburukrata kapitalismo.

Daytoy ket addaan turongen a sosyalista no sadinoa mapunas ti panaggundaway ken panangidadanes, kenmapanday ti narang-ay a biag babaen ti panagtitinnulong.

Ti agdama a rebolusyon ket naunday a gubat ti umili.Saan a magun-od ti balligi iti mabiit laeng a panawen,no di ket dumalan iti adu a rigat ken sakripisyo.

Daytoy ket gapu ta iggem dagiti agturturay tidakdakkel a bileg ken pwersa iti agdama, bayat a dagitirebolusyonaryo a pwersa ket agrugi iti bassit a bilangken in-inot a dumakkel ken pumigsa.

Iti agdama, adda kadagiti kabusor ti amin a pigsa(kwarta, turay, militar, kdpy.). Ti adda kadagiti umiliket ti milyon-milyon a bilang da kumpara iti bassit abilang dagiti agturturay a dasig. Ngem daytoy a kinaaduti umili a magunggundawayan ket masapul a maaddaan

met ti rebolusyonaryo nga urnosken bileg militar tapno mabaelan naa sanguen ken abaken ti kabusor.No awan ti kastoy nga urnos tiumili, awan ti pigsa da.

Rumbeng ngarud a maorganisati umili. Rumbeng nga agkaykaysati masa a Pilipino ken itandudo tihistorikal a rebbengen da itipanagbaliw ken panagdur-as itigimong babaen ti rebolusyon, kasti napaneknekan iti napalabas.

Itultuloy ti nairugi, agpursigiinggana’t balligi! i


M aysa gasut a tawen ti napalabas idi inwayat daBonifacio ken dagiti umili ti Rebolusyon a Pilipino amangwayawaya ti Pilipinas manipud iti kolonyalismo ngaEspanyol. Kas pananglagip iti sentenaryo wenno maika-100 tawen ti rebolusyon, pabaruen tayo ti makaili ngaanag dagiti naindaklan a bannuar. Biagen tayo ti makailia tarigagay da kas kapapatgan a patawid ken dakkel akarit ti pananggun-od iti wayawaya.

Ti Rebolusyon a Pilipino ti 1896 ket naiwayat idipanawen a ti batayan a problema ti umili ket kolonyalken pyudal a panagturay ti Espanyol. Kalpasan anaparmek ti kolonyalismo nga Espanyol, inagaw tiimperyalismo nga US ti balligi ti rebolusyon. Saan anagbayag ket bimtak ken naituloy ti Rebolusyon aPilipino babaen ti dangadang kontra iti panangraut tiimperyalismo nga US.

Sakbay ti Rebolusyon ti 1896, bimtak ti agarup 200nga anti-kolonyalista a panagbaringkuas laban itipanangsakop dagiti Espanyol iti adu a paset ti Pilipinas.Saan a nagballigi dagitoy gapu iti galad da a lokal kennasina-sina.

Daan a Tipo ti Nailian-Demokratiko a Rebolusyon

Ti tignayan nga indauluan dagiti ilustrado1 ketnalimita iti panagkiddaw kadagiti reporma iti uneg tikolonyal a panagturay ti Espanyol. Maysa ditoy titignayan a sekularisasyon2 iti intar dagiti papadi, anagkiddaw iti pannakaikkat dagiti orden a relihiyoso ngaEspanyol kadagiti parokya. Nabitay dagiti nangidauloa tallo a padi. Da Padre Mariano Gomez, Jose Burgos

(taga-Vigan, Ilocos Sur), ken Jacinto Zamora (maaw-awagan a GOMBURZA).

Naisayangkat met ti Tignayan a Propaganda ngaindauluan dagiti burges nga ilustrado a napan iti Espanyatapno agadal ken mangikampanya kadagiti reporma paraiti Pilipinas. Kiniddaw da a pagbalinen ti Pilipinas aregular a probinsya ti Espanya. Daytoy a tignayan ketindauluan da Jose Rizal, Marcelo del Pilar, GracianoLopez Jaena, Juan ken Antonio Luna.

Nakatulong ti tignayan dagiti ilustrado itipanagsaknap ti nasyunalismo ken iti pannakaisagana tipanunot ti umili para iti panagbettak ti Rebolusyon aPilipino. Ngem adda iggem da a kontra-rebolusyonaryoa kapanunotan, turungen ken panagtignay. Isu nga itikamaudianan, napaay met laeng daytoy a tignayan.

Maipanggep itiSentenaryoti Rebolusyon a Pilipinoni Lorena Bagnos

DANGADANGPanid 6

Ti Rebolusyon ti 1896 ket rinugyan ti Katipunanbabaen iti panangidaulo ni Andres Bonifacio. Mamatini Bonifacio a saan a reporma no di ket rebolusyon tihusto a dalan iti panaggun-od ti wayawaya ti Pilipinas.Mayorya ti kameng daytoy ket naggapu kadagitimangmangged ken mannalon. Nakapagpalawa daytoyken nakaurnong ti naan-anay a bilang dagiti kamengtapno makairusuat iti intero a pagilian ti maysa a gubatpara iti pannakawayawaya ti pagilian. Ti Pukkaw itiPugad Lawin idi Agosto 23, 1896 ket nagbalin a senyalti panagrugi ti armado a panaglaban kadagitikolonyalista.

Nagballigi ti Rebolusyon 1896 iti panggep na atumbaen ti kolonyalismo nga Espanyol. Ngem saan anagballigi iti panggep na a demokrasya. Daytoy ket gaputa ti rebolusyon nga inwayat ti Katipunan ket nailian-demokratiko a rebolusyon a daan a tipo. Numanpaynangrugi nga indauluan ti dasig a mangmangged kenaddaan demokratiko a galad, liberal burges ngaideolohiya ti tarabay na. Naagaw dagiti ilustrado tipanangidaulo ti rebolusyon babaen kenni EmilioAguinaldo. Daytoy a panangidaulo ket addaan galadnga elitista ken nalimita laeng ti burges-demokratiko aperspektiba. Napaay ti rebolusyon iti panagserrek tiimperyalismo nga US. Isu ti gapu a saan pay a nalpas tirebolusyon, ken itultuloy tayo inggana itatta.

Baro a Tipo ti Nailian-Demokratiko a Rebolusyon

Ti iwaywayat tayo a rebolusyon iti agdama ket baro-a-tipo a nailian-demokratiko a rebolusyon. Tapnoagballigi ti agdama a tipo ti rebolusyon, rumbeng ngaidauluan ti dasig a mangmangged babaen iti partido naa Partido Komunista ti Pilipinas (PKP). Tartarabayandaytoy ti Marxismo-Leninismo-Kapanunotan a Mao

Zedong (MLKMZ), ti kaabantean nga ideolohiya tiproletaryado. Daytoy a rebolusyon ket addaanperspektiba a mangibangon ti sosyalista a gimong.

Naipakita a managduadua, oportunista kenmanagsuko ti panangidaulo dagiti ilustrado itiRebolusyon a Katipunan. Nalaka da a simmuko kennakikumplot iti Espanya ken US. Naipakita a saan da akabaelan nga idauluan ken ipagballigi ti rebolusyon. Tilaeng makabael ita a mangiwayat ti nailian-demokratikoa rebolusyon ken mangituloy daytoy agingga iti balligiket ti rebolusyonaryo a proletaryado.

Kabaelan ti rebolusyonaryo a proletaryado ngaidauluan, ipagballigi ken iyabante ti nailian-demokratikoa rebolusyon gapu iti kapadasan na iti gimong kenkapadasan na iti naindasigan a dangadang.

Iti kastoy, ti nailian-demokratiko a rebolusyon ngaiwaywayat tayo iti agdama ket kasilpo, panangituloy kenpanangiyabante ti perspektiba ti napaay a nailian-demokratiko a rebolusyon a naiwayat idi 1896.

Maka-imperyalista a Sentenaryo ti Reaksyunaryo aRehimen

Iti panangselebrar ti sentenaryo ti Rebolusyon, pilita balbaliktaden ti reaksyunaryo a rehimen ti pakasaritaanken ti pudno a kaipapanan ken kinapateg ti Rebolusyona Katipunan. Daytoy ket burges a pananglagip itirebolusyon. Instrumento na laeng daytoy para iti bukodnga interes ken pasista nga adyenda dagiti imperyalistaken dagiti lokal nga agturturay a dasig.

Binukel ni Heneral Ramos ti Komisyon ti selebrasyonpara iti sentenaryo ti 1896 Rebolusyon a Pilipino.Tagtagibassiten ken iyaw-awan ti rehimen ti pinapel daBonifacio ken ti rebolusyon.

"Naipakita a managduadua, oportunista, ken managsuko ti panangidaulo dagiti ilustrado itiRebolusyon a Katipunan... Ti laeng makabael ita a mangiwayat ti nailian-demokratiko a

rebolusyon ken mangituloy daytoy agingga iti balligi ket ti rebolusyonaryo a proletaryado."


Kas kadagiti immuna a rehimen, ipapilit ni Ramosnga idi Hunyo 12, 1898 ket nagun-oden ti wayawaya tipagilian, ken saanen a kasapulan ti agrebolusyon.

Ngem, agpayso kadi dayta? Agsisinnumbangir tidemolisyon dagiti balbalay tapno mapatakderan tiindustriya wenno golf course para kadagiti babaknang.Nguminngina latta dagiti gagatangen, nakababbaba tisweldo. Agtultuloy latta a parikut dagiti nailian aminorya iti saan a panangbigbig ti rehimen iti kalinteganda iti bukod-a-pangngeddeng ken iti nagtaudan da adaga.

Agtultuloy a rumigrigat ti panagbiag ti umili aPilipino. Nagkaro unayen ti pannakailukat ti pagilianpara iti panagrames dagiti ganggannaet a monopolyokapitalista ken dagiti lokal nga alipures da. Adda dita tiMining Act a mangipabus-oy kadagiti ganggannaet akorporasyon a mangalun-on ti kinabaknang ti pagilian.Nailukat ti ekonomya para iti libre a panagserrek dagitiganggannaet a puonan ken panangiruar da kadagitikapital ken superganansya. Agtaltalinaed a nakaigalutiti import ken export ti ekonomya.

Agtaltalinaed ti dominasyon ti imperyalismo nga USiti pagilian. Agtaltalinaed ti mananggundaway kenmanangidadanes a sistema ti gimong.

Iti kastoy a kasasaad, lallalo a nalawag a saan pay analpas ti laban da Bonifacio, saan pay a nawayawayaanti pagilian. Ad-adda a kasapulan nga agrebolusyon.

Sentenaryo Dagiti Rebolusyonaryo a Pwersa

Iti bangir na, ti programa ti baro-a-tipo a nailian-demokratiko a rebolusyon ket wayawayaan ti umili aPilipino manipud iti imperyalismo, pyudalismo kenburukrata kapitalismo. Gibusan ti pyudal kenganggannaet a pannakaidadanes ken pannakagundawayti umili a Pilipino.

Ti husto a panggep ti pananglagip ti sentenaryo kettapno maparnuay ken mapanday ti natibtibker apangngeddeng dagiti makaili ken demokratiko nga umilinga itultuloy ken leppasen ti nailian-demokratiko arebolusyon tapno mawayawayaan ti Pilipinas agturongiti sosyalismo. i

NOTA:

1 ilustrado - dagiti babaknang a Pilipino a nakapagadal idipanawen ti Espanyol

2 sekularisasyon - panagkiddaw dagiti papadi a Pilipino ngaagiggem ti akem iti simbaan a Katoliko

DANGADANGPanid 8

• Idi 1620, rinugyan dagiti Espanyol tiagipatulod kadagiti operasyon militar iti Cor-dillera tapno sakupen dagiti Igorot kenmatagikua dagiti minas ti balitok. Ngempaulit-ulit a napaay dagitoy nga ekspedisyon1

ken saan nga epektibo a nakontrol dagitiEspanyol ti Cordillera.

• Idi 1660, nagrugi ti aggigiddan apanagbaringkuas da Maniago iti Pampanga,Malong iti Pangasinan ken Almazan iti IlocosSur. Ti panagbaringkuas da ket maipanggepiti saan a panagbayad ti kolonyal a gubyerno tikinolekta da a pagay ken troso. Malaksid payditoy, ti panaglaban iti pwersado apanagtrabaho wenno polo iti panagpukan tikayo iti Pampanga ken Bataan. Impasaknap niAndres Malong ti panagbaringkuas agingga itiCagayan. Iti Nueva Vizcaya, nangrugi dagitipanagbaringkuas idi 1621. Manipud 1625-27met dagiti panagbaringkuas iti Cagayan.

Iti bangir dagiti immuna a pannakaabak dagitiumili ti Pangasinan ken Ilocos, paulit-ulit da anagbaringkuas laban iti kolonyal a panagturay.

• Idi 1762-64, ti panagbaringkuas a nagrugi itiBinalatongan (Binalonan itatta), Pangasinanket simmaknap iti pito nga ili ti Pangasinannga indauluan ni Juan de la Cruz Palaris. Gapudaytoy iti panagabuso ti alcalde mayor kenpanagkolekta ti buwis. Naparmek daytoy apanagbaringkuas idi Marso 1864 ken nabitayni Palaris idi Enero 1765.

Kagiddan ti panagbaringkuas iti Pangasinan,nangidaulo ti panagbaringkuas ni Diego Silang idi1762-63 nga intuloy ni Gabriela nga asawa na(kalpasan a patraydor a napapatay ni Diego).Kalpasan ti uppat a bulan, natiliw ken nabitay niGabriela. Induron ti nangato a buwis ken panagabusodagiti papadi ken kolonyal nga opisyales ti panagalsa.

• Idi 1807, bimtak ti Basi Revolt iti Sarrat,Ilocos Sur nga indauluan ni Pedro Mateo.Gapu daytoy ti panagmonopolyo dagitiEspanyol ti basi ken ti panaggundaway dagitiprinsipalya. Daytoy a panagbaringkuas ketpakakitaan ti dumurdur-as a kamulatan ti umilia Pilipino iti nagdumaan iti baet da ken dagitilokal a babaknang a pamilya. Ditoy tirugianan ti tignayan masa nga addaannaindasigan a dangadang kontra kadagitiganggannaet ken lokal a managgundaway, kenpanangiyabante ti kiddaw ti umili para itipanagpapantay. Idi 1815, pinatay dagitiIlokano ti adu nga appo’t daga itipanagbaringkuas a nagrugi idiay Sarrat, IlocosSur.

Naranggas a pinarmek dagiti kolonyalista ngaEspanyol dagitoy a panagbaringkuas ti umili.Kadagitoy a makita ti panangbigbig ti umili a Pilipinoiti pannakasapul ti rebolusyonayo a ranggas kennagkaykaysa a panagtignay tapno rippuogen tipanagturay ti Espanyol. Simmaknap ken pimmigsadagitoy ken nagpataud ti maysa a naindaklan atradisyon iti umili a Pilipino.

Nalalatak a Panagbaringkuas iti Amianan a Luzon

NOTA:

1 ekspedisyon - panagraut a militar tapno makapwesto itimaysa a lugar


T i saan da a maala iti bala ken ranggas, alaen da itikwarta ken allilaw. Kastoy ti buya ti ipakpakat aprograma ti kontra-insurhensiya (COIN wenno counter-insurgency) ti rehimen nga US-Ramos. Adu a porma tiWHAM wenno “winning hearts and minds” ti umili tiar-aramiden da tapno isaknap da ti reaksyunaryo kenkontra-umili a takder da laban iti rebolusyonaryo,demokratiko ken nailian a takder ti rebolusyonaryo ngaumili a Pilipino.

Maysa a wagas ti COIN dagiti nadumaduma aproyekto a sosyo-ekonomiko. Ditoy Cordillera, naipakatti Central Cordillera Agricultural Program wennoCECAP ken dagiti nagsusukot a programa a kas itoy.Dadduma pay kadagitoy ti Cordillera Highland Agri-cultural Resource Management (CHARM), ken Earth-quake Rehabilitation Program (ERP).

Anya ti CECAP?

Ti CECAP ket programa tipanangparang-ay kano ti agrikultura tiCordillera. Panggep na ti mangted tiimprastruktura kas iti irigasyon kenkalsada, pautang ken suporta itipanaglako, treyning ken research(panagsukisok), ken puonan para itinegosyo. Ti Department of Agriculture(DA) ti kangrunaan nga ahensya tigubyerno a mangipatpatungpal tiCECAP. Tumulong met ti dadduma paynga ahensya kas ti NIA ken DENR. Tipondo ket naggapu iti European Com-munities (EC). Ti EC ket dagiti grupoti imperyalista a pagilian iti Europe apakaibilangan ti England, Germany,France, kdpy.

Ti pondo ti CECAP, ERP, CHARM ken daddumapay ket maaw-awagan ti “Official Development Aid”(ODA). Daytoy dagiti pautang dagiti gubyerno ngaimperyalista iti “kakaasi a Maikatlo a Lubong” tapnomakalung-aw iti kinapanglaw. Syempre, kas iti pautangdagiti imperyalista a bangko, nadagsen dagiti kondisyona naigalut iti ODA. Maysa ditoy ti panaggatang kadagitiprodukto dagiti imperyalista a korporasyon kenpanagusar iti teknolohiya dagiti kapitalista a negosyouray no saan a bumagay iti Pilipinas.

Programa ti COIN

Paset amin ngarud dagitoy a programa tipanangpalukneng iti rebolusyonaryo a tignay ti umili.Nayon daytoy dagiti bala ken paltog a pangpatay timilitar iti umili. Nayon daytoy dagiti linteg nga inaramiddagiti burukrata iti gubyerno tapno gundawayan ti umili.Nayon daytoy dagiti patakaran ken institusyon a publikotapno allilawen ken bekkelen ti lumablaban nga umili.

CECAP: Programa ti COINti Rehimen nga US-Ramosni Andres Laconsay

DANGADANGPanid 10

Babaen kadagiti proyekto ti CECAP, panggep tirehimen nga US-Ramos a guyoden iti globalisasyon titradisyunal nga ekonomya ti Cordillera. Panggep na adadaelen ti wagas ti panagsanggir iti bukod a kabaelanken makaanay iti bukod a pagbiag nga ekonomya itiCordillera.

Dagiti proyekto ti CECAP ken dadduma pay akanaig nga organisasyon a mangipagpagna kano tipanagdur-as ti ekonomya ket kontra-rebolusyonaryo.Dagitoy ket saan da a solbaren ti tallo a batayan aproblema ti umili agsipud ta saan met a panagrang-ay tiited dagiti proyekto no di pangpullat laeng iti agdama akinapanglaw ken pannakaidadanes ti umili.

Saan na a solbaren kas pangarigan ti problema timannalon iti kinaawan ti daga ken nayon a panggedaniti aw-away. Saan na a sungbatan ti umun-uneg apannakailumlom dagiti mannalon iti utang, kinaawan tisuporta iti agrikultura aglalo iti abono, pestisidyo kenbukel a maimula. Iti kasta, patinayunen na ti ekonomyati pannakaadipen, agtultuloy a pannakaidadanes ken ad-adda a pannakaitali iti kapitalista a wagas, a kasdawdawaten ti globalisasyon.

Imbes a tumulong iti panagrang-ay ti biag kenkissayan ti kinapanglaw, ad-adda a pagbalinen tipanagpautang ti pondo ti CECAP nga agpalpalama dagitiumili. Tumaud ti kultura ti panagdawat kenpanagdependar. Ti pautang ti CECAP ket mairangtakadagiti napanglaw iti baryo. Ngem iti adu a pasamak,dagiti lokal ken rehiyunal nga opisyal ti nagnam-ay itidaytoy a pautang.

Pannakaburak dagiti Nainsigudan a Sistemati Umili

Tumulong kano ti CECAP iti umili nga agorganisaken agtakder iti bukod da a pigsa. Ngem ti kinaagpaysona ket urnongen da ti umili tapno dadaelen dagitinainsigudan a sistema ken proseso ti kultura ken sosyo-pulitika. Pagaapaen da dagiti umili babaen iti kwartaken pribilehiyo. Nagaapa dagiti bumaryo panggep itinakaitedan ti proyekto.

Iti dadduma, no adda proyekto, adda makunkunanga organisasyon ti umili. Ngem no awanen ti proyekto,awan metten daydiay organisasyon a nabukel gapu laeng

iti proyekto. Nabukel dagitoy a proyekto kenorganisasyon a saan a nairaman ti umili iti panagdesisyon.Dagiti lokal nga opisyales laeng ti makipatpatang, aglaloiti klase ti proyekto a maikabil iti lugar.

Imbes a mapadur-as pay ti panagtitinnulong, ad-addaketdi a dadaelen ti maiserrek a proyekto tipanagkaykaysa ti umili. Kas pagarigan, ti nainsigudan asistema ti agrikultura ket nakabatay iti panangbiag itibagi. Agmula ka ti makan a para iti lamisaan mo. Amina kanem, sika ti mangpartuat.

Kagiddan daytoy, ti intero a biag iti kultura ketnakagalot iti agrikultural a biag. Ag-amoyo, innabuyogti gagangay a sistema manipud panagmula ingganapanagapit. Manipud irigasyon inggana panagbayo,ritwal, kankanta, pasto ken muyong. Kasta met tipanangaywan ti kabakiran. Kitaen dagiti umili iti Cor-dillera a kas maysa a kabuklan daytoy a biag itiagrikultura.

Ngem gapu iti panagserrek ti agrikultura a para lako,madadael daytoy nga intero a panagbiag. Ti maimulaket saan a para taraon. Mailako. Ti kwarta a paglakuamket maigatang iti makan ken masapsapul. Saan a masapulti kailian ti agmula ta adda met impautang ti CECAP apara kuliglig. Agusar dagiti mannalon ti adu nga abonoken pestisidyo tapno ad-adu ti apit da. Bay-am amasabidongan dagiti irigasyon ken karayan. Tiimportante, adda kwarta. No awan kwarta, awan timakan.


Ti pagbalinan na, dagiti agmulmula a mismo ti saana mangan. Ngamin ket para lako amin. Awanen ti pagay,nateng, kape, saba ken kamote. Ngem adda anthurium,waiting shed, foot bridges, napipintas a kotse ken mo-tor ti CECAP. Ken umadu ti utang dagiti Pilipino.

Panagkontrol, Saan a Panagdur-as

Nalawag ngarud a ti panggep ti CECAP ken amin aproyekto a naggapu iti ODA ket panangtengngel iti umili.Kontrol iti panunot, bulsa ken pakinakem a lumaban tisilpo dagitoy. Maysa a buya ti COIN a pabaawen tibumarbara a tignay ti masa a magunggundawayan tapnolumaban.

Ti panagdur-as ti ekonomya ket masapul nga isilpoiti kabaelan ken tukad a naragpat ti organisasyon masaken panagtignay ti umili. Saan a mabalin nga idiktar

daytoy dagiti appo’t daga, opisyales ti lugar wennoCECAP. Rumbeng nga adda partisipasyon ti amin amaseknan nga umili, aglalo dagiti napanglaw a mannalon.Mainayon pay, rumbeng a solbaren daytoy saan laeng adagiti apagbiit a problema, ngem lallalo pay dagiti talloa batayan a problema ti umili.

Ti irarang-ay ket itandudo na ti panagdur-as tikabuklan a pagnam-ayan ti umili. Saan na laeng a kitaennga adda bagas a makan iti mamitlo iti maysa nga aldaw;sangoen na met ti panangited ti daga kadagiti kasamakken ti adu a napanglaw a mannalon nga awanan ti daga.Ti panagdur-as ket saan na laeng a paaduen ti apit, ngemikkaten na met ti panangkontrol dagiti imperyalista itibukel, abono ken pestisidyo. Ti panagdur-as ket ited nati nailian nga industriyalisasyon tapno lallalo a maparang-ay ti agrikultura. i

Dagiti Kanta ti

Umuna a Koleksyon, 1998DANGADANG

Addan songbook a pakakitaan ti adu a paboritoa kanta, kabarbaro a komposisyon ken sigud ngaaweng a nalapatan ti baro a kaipapanan. Kaaduana kanta ket addaan chords a pagsurotan kendrowing a mangted nayon a kaipapanan itikansyon.

Mabalin yo a gatangen wenno alaen tisongbook kadagiti kakadwa ken yunit ti NPA

nga agtigtignay iti lugar yo.

Iruar Yon Dagiti Gitara!

Alaen Dagiti Instrumento ti Musika!

Irugin Ti Praktis!

DANGADANGPanid 12

Ni Ka Louis Jalandoni ti agdama a mangidadaulo tiInternational Liaison Department ti National DemocraticFront of the Philippines (NDFP) a nakabase idiay Netherlands,ken mangidadaulo ti grupo ti NDFP a makitungtungtong itiGubyerno ti Republika ti Pilipinas (GRP) maipanggep itikapya. Simmangpet isuna ditoy Pilipinas, kadwa na tiasawana a ni Ka Connie Ledesma, idi Abril. Nakasarita ida tistaff ti Dangadang idiay Manila idi Abril 12, ken na-interviewmaipanggep iti negosasyon ti kapya, kasasaad dagiti kakailianken kakabagian tayo idiay abrod, iti trabaho iti internasyunalti NDFP, kdpy.

Para iti detalye ti proseso ti Tungtongan ti Kapya, kitaen tiisyu ti Dangadang iti Enero-Marso, 1998. Adtoy dagitinapapateg a punto ti interview.

DANGADANG: Anya Dagiti Panggep ken Iskedyulyo iti Panagbisita yo ita?

Ka Louis Jalandoni (LJ): Ti panggep mi a nagsubliditoy kenni Ka Connie ket ituloy ti konsultasyon kadagitipwersa ti NDF, ken dadduma pay nga organisasyon kenindibidwal nga interesado iti negosasyon iti kapya. IntonMayo ken Hunyo, mapan kami kadagiti rehiyon, kas tiCordillera -- no sadinno nga adda imbitasyon da a mapankami -- pati met iti Manila, Davao, Southern Tagalog,Cebu, Negros, Panay, Central Luzon, Isabela.

Ipalawag mi no anya dagiti napapateg a punto ditoyken no kasano a mausar daytoy ti rebolusyonaryo apwersa ken dagiti biktima ti panaglabsing ti HumanRights (HR) wenno Kalintegan ti Tao ken InternationalHumanitarian Law (IHL) wenno Internasyunal a Lintegti Gubat. Ngem kadagitoy a konsultasyon, marugianmetten a tungtongen ti sumaruno nga adyenda tinegosasyon ti kapya, ti panggimong ken ekonomiko areporma.

Ngem kadagiti umuna a lawas nga adda kami ditoy,mas agkonsentra kami iti pannakaangay ti dakkel aseremonya ti panagaprubar dagiti prinsipal iti maudi a

lawas ti Abril. Napirmaanen ti dua a panel ti tulagan itiumuna nga adyenda, ti HR ken IHL. Ngem tapnonatibker ken epektibo, kasapulan a maaprubaran daytoydagiti prinsipal: ni Presidente Ramos para iti GRP kenni Ka Mariano Orosa kas mangidadaulo ti NDF.

[Nota ti Dangadang: Pinirmaanen ni Mariano Orosa titulagan. Iti panawen ti interbyu ket saan pay a nagpirma niHeneral Ramos. Ar-aramiden na a kondisyon ti kinaadda tipermanente a ceasefire agingga malpas ti peace talks. Kayatna a baliktaden ti proseso ti kapya. Imbes nga agtungtong paysakbay ti panagsardeng ti putukan, ipapilitna nga isardeng payti putukan uray no saan pay a nalpas ti tungtongan ti kapya.Ti kastoy a kondisyon ket mangikabil iti peggad ti panagtuloyti tungtongan.]

Paset ti panagsagana mi ti posible a panagsubli niKa Jose Maria Sison (Ka Joma) iti Pilipinas ken dumar-ay ditoy dakkel a seremonya. Ngem maysa a kondisyonmi iti panagdar-ay na ket ti panangwayawaya iti amin abalud pulitikal.

Iti proseso kadagiti trabaho iti konsultasyon, kayatmi met a mapadasan dagiti kongkreto a kasasaad ditoyPilipinas. Para kadakami a nabayagen nga awan iti dennati masa ken kakadwa, nasayaat nga okasyon daytoytapno makidenna ken makilangen manen iti masa alumablaban ken kadagiti kakadwa.

DANGADANG: Anya ti Kayat na a Saoen ti"Dakkel a Seremonya"?

LJ: Syempre, ti “dakkel” ket mabalin a nadumaduma aporma. Mabalin nga maangay daytoy idiay Luneta apakidar-ayan ti maysa a milyon nga umili; wenno idiayAraneta Coliseum a pakidar-ayan ti 30,000, wenno itidadduma pay a lugar a nalawa a pagpartisiparan tipubliko ken matutukan ti masmidya.

Ituloy ti Armado a Rebolusyon,Gundawayan ti NegosasyonInterview Kenni Ka Louis Jalandoni ti NDF


Kayat mi a makita ti publiko ti kinapateg daytoy atulagan; makita da a ti panagaprubar ti agsinnumbangira panel ket agbalin nga epektibo ken natibker a tulagandaytoy ken maitakder ti Joint Monitoring Committee(JMC) a mangkita ti implementasyon ti tulagan.

Daytoy ket tulagan iti baet ti rebolusyonaryo atignayan, nga ibagbagi ti NDF; ken ti reaksyunaryo agubyerno a mangibagbagi kadagiti dadakkel a burgesyakumprador, appo’t daga, ken dagiti ganggannaet amultinasyunal. Syempre, ti kastoy a tulagan ket addakurang na. Awan ti naikeddeng a panawen tiimplementasyon na (saan a kayat ti GRP timangikeddeng ti panawen); awan ti naikeddeng a dusakadagiti aglabsing ti tulagan.

Isu a kasapulan ti dakkel a seremonya tapnomaipasagepsep iti panunot ti publiko ti kinapateg tidokumento ken ti kasapulan a panagpresyur dagitiorganisasyon masa a maipatungpal daytoy.

DANGADANG: Anya Dagiti Kapapatgan a Puntoa Nakapauneg iti Kumprehensibo a Tulagan itiPanagrespeto ti HR ken IHL (CARHRIHL)?

LJ: Nasken nga ipalawag a daytoy a tulagan ket nabukelkalpasan ti maysa a tawen ken siyam a bulan. Insiguradoti NDF a mausar daytoy ti umili, kagiddan tipanangisigurado a mapagtalinaed ken masalakniban tirebolusyonaryo nga integridad ti NDF -- kayat na asaoen, saan a maigalut iti balangkas ti panagsuko wennomatrato kas maysa a kriminal a sindikato wenno pang-uneg a problema a pampulisya. Nasken a masalaknibandagiti nagun-oden a balligi iti tulagan a Hague Joint Dec-laration.

Kabaelan nga itakder ti CARHRIHL ti interes dagitianak ling-et, nangruna dagiti mangmangged kenmannalon. Dagiti anak ling-et ket pakaibilangan dagitinailian a minorya, mangngalap ken nakurapay nga umiliiti urban.

Kas pangarigan, iti Article II iti Part 2, Basaran,Sakop, ken Aplikasyon, nailanad a: “Ti panggep daytoya tulagan ket ti panangisigurado ti panangsalaknib tikalintegan ti tao iti amin a Pilipino iti anyaman asirkumstansya, nangruna dagiti mangmangged,mannalon, ken dadduma pay a nakurapay nga umili.”Iti maysa pay nga artikulo, Article X, Part 3,Panagrespeto ti Kalintegan ti Tao, “Dagiti partido ketitandudo da ti batayan, kolektibo, ken indibidwal akalintegan ti mangmangged, mannalon, mangngalap,nakurapay nga umili iti urban, overseas contract work-ers (OCWs), nailian a minorya, babbai, agtutubo, ubbing,ken dadduma pay nga umili, ken mangiyaramid ti addangtapno mapasardeng ken malapdan dagiti panaglabsingti kalintegan ti tao, isigurado a dagiti naglabsing ketmadusa, ken mangted ti bayad, rehabilitasyon kenagsupapak (indemnification) kadagiti biktima.

Makita tayo ditoy dagiti probisyon kadagitikalintegan, kiddaw, ken tarigagay dagiti mangmangged.Kas pangarigan, ti kalintegan iti makatao a kasasaad itipagtrabahuan ken panagbiag, pangkabiagan kenseguridad iti trabaho, empleyo ken patas a sweldo,panagunyon, panagwelga.

Makita met ditoy dagiti kalintegan dagiti mannalon.Nailanand a: “Respetaren ti GRP dagiti kalintegan ti

ni Ka Louis Jalandoni idi immay iti Baguio

DANGADANGPanid 14

mannalon iti daga ken panagtagikua ti suksukayen da adaga babaen ti reporma iti daga; ti nainsigudan akalintegan dagiti nailian a minorya kadagiti lugar amaideklara a daga a publiko ken ti kalintegan da kontraiti racial ken etniko a diskriminasyon; ti kalintegan dagitinakurapay a setler ken dagiti nailian a minorya kadagitilugar a publiko a pagnanaedan ken pagtrabtrabahuanda; ken ti kalintegan dagiti mangngalap iti dandanum tiPilipinas.

Adda met dagiti artikulo mainaig kadagiti nailian aminorya. Kas pagarigan, “...Dagiti agdama a kalintegandagiti nailian a minorya iti Pilipinas para iti awtonomiya,iti daga a nagtaudan ken dagiti natural a kinabaknangkadagitoy a daga, iti partisipasyon ken panagbenepisyomanipud iti affirmative action, iti partisipasyon kenrepresentasyon da iti ekonomya, pulitika, ken biag tigimong ken dagiti institusyon, ken iti kultural ken amin-a-benneg a panagdur-as.”

DANGADANG: Anya ti Husto nga Aktitud Tayo itiCARHRIHL?

LJ: Tapno sigurado a masalakniban ti rebolusyonaryonga integridad ti nailian demokratiko a tignayan, adda tiprobisyon iti Part 6 a mangibagbaga nga : “Anyaman apannakadakamat kadagiti tulagan a pinirmaan ti GRP,ken dagiti linteg ken ligal a proseso iti daytoy a tulagan,ket saan a mangted peggad iti pulitika ken integridad tiorganisasyon ti NDFP.”

Itatta, nasken nga agannad tayo a bayat nga ibagbagatayo nga importante daytoy a dokumento, nga adu tipositibo nga aspeto na a mausar ti umili a Pilipino itidangadang da, kagiddan na, saan a perpekto daytoy adokumento. Adda dagiti nagkurangan na. Ngem itipangkabuklan, adu kadagiti nasayaat ken pagnomaranket naipreserba ken mausar ti umili iti rebolusyonaryo a

dangadang da. Iti agpayso, daytoy a dokumento ketnapateg a mapirmaan ken maaprubaran ken mausar.

Nasken a maipalawag iti amin a ti negosasyon tikapya ket maysa laeng a porma ti ligal a dangadang kensaan a mangsukat iti rebolusyonaryo nga armado adangadang wenno rebolusyonaryo a tignayan masa.Daytoy ket mangsuporta laeng. Namnamaen tayo adagiti benepisyo ket magun-od ti umili a Pilipino babaenti negosasyon ti kapya.

Ngem saan tayo nga agarapaap a gapu ta daytoyket napirmaan ken naaprubaranen, ti kapya ket asidegen.Dakkel ti nagdumaan iti baet ti GRP ken ti NDF,nangruna iti tay-ak ti sosyal ken ekonomiko a reporma.Agtultuloy a dakkel pay laeng ti kasapulan tapnomaiyabante ti rebolusyonaryo nga armado a dangadang,panangitakder dagiti organisasyon a masa, panagdur-asdagiti organo ti bileg pulitikal, ken panangiyabante tiintero a rebolusyonaryo a dangadang.

DANGADANG: Kasano ti Implementasyon tiTulagan?

LJ: No naaprubaranen daytoy, maitakderen ti JMC.Daytoy ket addaan tallo a miembro manipud iti NDF,tallo met iti GRP, dua a para-obserba a nominado ti NDF,ken dua met nga para-obserba ti GRP.

Kas pangarigan, dagiti organisasyon ti nakurapaynga umili iti urban ken dadduma pay nga organisasyona sumupsuporta kadakuada a mangisango iti punto tipanangikkat ti EO 129 a mangipalubos ti demolisyon tikomunidad ti nakurapay nga umili iti urban.

Kas pangarigan, idiay Kiblawan, Davao del Sur,dagiti B’laan ket nabomba tapno ikkan waya ti WesternMining Corporation. Idokumento ken ipakita da daytoyiti JMC, ken mabalin a mang-pressure. Mabalin da ngailista dagiti naperdi: 22 babbalay ti napuoran, pito a taoti natay, gatad ti tunggal balay; pisikal ken moral a perdi.Amin dagitoy ket naaramid manipud Hunyo 6 aginggaHunyo 21, 1996. Idi Oktubre-Nobyembre, binomba damanen, nanayunan manen ti perdi. Naidokumento amindagitoy.

Ti CARHRIHL ket mausar ti umili tapno lallalo ngaibutaktak dagiti panaglabsing ti agdama a rehimen, ti

"Nasken a maipalawaga ti negosasyon ti kapya ket maysa laeng

a porma ti ligal a dangadangken saan a mangsukat iti rebolusyonaryo

nga armado a dangadang...Daytoy ket mangsuporta laeng."


AFP ken PNP. Mausar daytoy ti umili tapno irupir dagitikalintegan ken masango dagiti reklamo da tapno makaalada ti kompensasyon wenno bayad. Iti esensya, adda tiinstrumento nga adayo a nasaysayaat ngem tiKonstitusyon ti GRP; adda ti bileg daytoy ta pinirmaanti agsinnumbangir a panel ken adda ti JMC. Ngemsyempre, kaaduan na ket nakadepende iti presyurmanipud iti organisasyon ti umili.

DANGADANG: Ti Kayat a Saoen Kadi ti Tulaganket Suporta, Tulong iti Ligal a Dangadang ti Umili?

LJ: Wen. Adda dagiti probisyon a mabalin da ngausaren tapno mapapigsa pay ti tignayan masa kenmobilisasyon. Adda dagiti probisyon a mausar tapnolallalo a maibutaktak pay dagiti aglabsing ti HR ken IHL.Adda met dagiti probisyon a mausar tapno makaala tiad-adu nga internasyunal a panagkaykaysa (solidarity).

Adda met dagiti oportunidad a maipakita ti programati nailian demokratiko a tignayan. Saan mi a kayat tiMining Act. Ti kayat mi ket daytoy...Isu nga addaantayo ti alternatibo.

DANGADANG: Adda pay Kadi ti Dadduma aPunto Maipanggep iti CARHRIHL?

LJ: Napateg siguro nga ibaga nga iti pannakaaramid tiCAHRIHL ket nagdalan iti proseso ti konsultasyon itinadumaduma nga organisasyon masa pati iti NPA.

Dagiti konsultasyon ket napateg gapu ta naipakitati kasasaad, dagiti tarigagay ken kiddaw dagitinadumaduma nga organisasyon. Ti partisipasyon ketimportante unay iti kastoy a porma ti ligal a dangadang,tapno maallukoy dagiti organisasyon masa ngaagipatulod ti singasing, punto, panagsupyat.

Masarunuan met daytoy ti implementasyon. Kasanotay nga usaren daytoy para iti benepisyo ti dangadang tiumili. Ti partisipasyon da, ti partisipasyon tiorganisasyon masa ket napateg unay.

DANGADANG: Dakkel Gayam ti Kasapulan aPartisipasyon ti Umili iti Mayar-aramid aTungtongan ti Kapya, Uray no iti Abroad tiPakaaramidan Daytoy?

LJ: Wen, syempre.

Ti panel ken ti tungtongan ket nasken nga iti nyutral,ganggannaet a lugar, gapu iti kapadasan tayo idi 1986ken 1987. Ngem syempre, amin a kapadasan kenkongkreto a kasasaad ket adda ditoy Pilipinas. Isu ngaadu met dagiti naggapu ditoy Pilipinas ngaagparpartisipar iti tungtongan. Adu dagiti inputsmanipud iti nadumaduma nga organisasyon iti tignayan.Inurnong tayo dagiti adu a dokumento ken takdermanipud iti nadumaduma a lugar iti uneg ti tignayan --manipud iti Cordillera, Mindanao.

Ngem tapno mapabaknang ken makongkreto paydaytoy, importante a maammuan met dagiti agpartisiparnga organisasyon ti linaon ti tulagan, ken kasano ti tarayti negosasyon.

Iti mismo panangilanad ken panangisango, kenkamaudianan, iti implementasyon, importante tipartisipasyon ti rebolusyonaryo a tignayan ken ti umili.No maaprubaran ita a bulan ti CARHRIHL, mabalin apadasen no kasano a mausar ti umili daytoy.

DANGADANG: Anya Dagiti Manamnama itiSumaruno nga Adyenda ken iti Intero a Proseso tiNegosasyon ti Kapya?

LJ: Kumplikado dagiti sumaruno a topiko. Gapu tamaipanggep daytoy iti ramut ti panaggundaway kenpanangidadanes iti agdama a sistema. Isu nga adda ditati problema iti reporma iti daga, nailian ngaindustriyalisasyon, ganggannaet nga utang, kdpy.

Mabalin a mabayag daytoy a pagtungtongan. At-atiddog ngem iti panawen ti negosasyon iti CARHRIHL.No ti pagsasaritaan ket naunday a gubat ti umili, mabalina panunoten a naunday ti negosasyon ti kapya.

"Kumplikado dagiti sumaruno a topiko...Mabalin a mabayag daytoy a pagtungtongan.No ti pagsasaritaan ket naunday a gubat ti umili, mabalin a panunoten

a naunday ti negosasyon ti kapya."

DANGADANGPanid 16

DANGADANG: Apay a Nakasaysayaat ti Panagkitaken Aktitud Dagiti Negosyador ti NDF itiNegosasyon?

LJ: Nagun-od tayo daytoy umuna a komprehensibo atulagan iti bangir dagiti nadumaduma a takder.Nakasagana kami nga ituloy ken kitaen no anya ti magun-od para iti benepisyo ti umili. Ngem komplikado daytoy.

Isu a nalawag ti naisurat iti pablaak ti PartidoKomunista ti Pilipinas iti anibersaryo ti NPA nga: Awanti arapaap nga asidegen ti kapya.

DANGADANG: Adda Kadi Mensahe yo ParaKadagiti Taga-Cordillera, iti panangselebrar da tiAldaw ti Cordillera?

LJ: Kadagiti kakadwa, gagayyem, ken kakailian iti Cor-dillera, dakami kenni Ka Connie ket agpaspasalamat itiimbitasyon yo a dumar-ay kami iti Cordillera Day.

Malagip mi pay idi Enero 1987 ket adda kami idiaySagada, kadwa mi da Ka Tony Zumel, Atty. RomeoCapulong, kdpy.

Kakadwa ken gagayyem, idi pay umuna a tawen ti70s, ammo mi ken inspirasyon kadakami dagitinaindaklan a dangadang yo laban iti Chico Dam kendadduma pay a proyekto. Dagiti naballigi a dangadangyo ket nagbalin nga inspirasyon dagiti kakailian, patimetten iti abrod. Idi adda kamin idiay abrod kenni Ka

Connie tapno agipatungpal ti trabaho iti internasyunal,maibingbingay mi ti rebolusyonaryo a tradisyon yo,dagiti militante ken nabannuar a dangadang yo, dagitimartir yo.

Itatta, sangsanguen manen ti umili ti Cordillera,kasta met ti umili a Pilipino daytoy a panagraut,pannakibiang dagiti ganggannaet a kumpanya ti minas.Kagiddan ti pangta ken gandat da a dadaelen ti nailiana patrimonya, iti pannakikumplot ti reaksyunaryo arehimen ni Ramos, nangruna babaen iti baro a Min-ing Act iti 1995, ket makipagkaykaysa kami kadakayoiti panagselebrar yo iti Cordi Day. Makipagkaykaysakami iti dangadang yo.

Sigurado a makipagkaykaysa kadakayo ti umili aPilipino ken ti intero a pwersa ti rebolusyonaryo atignayan. Maibaga met nga iti dangadang yo, itidangadang ti umili a Pilipino kontra iti baro a MiningAct ken panangilako ti teritoryo ti Pilipinas kadagitikumpanya ti minas ket adda met dita ti internasyunal apannakikaykaysa. Dagiti organisasyon ti mangmanggedken mannalon, dagiti anak ling-et, progresibo ngaorganisasyon kadagiti nadumaduma a paset ti lubong.Dagiti OCWs iti US, Canada, Europe, Middle East, Asia-Pacific -- amin da ket makipagkaykaysa kadakayo itidangadang yo, iti dangadang tayo amin.

Isu a kakadwa ken gagayyem, agbiag kayo amin!Agbiag ti rebolusyonaryo a dangadang tayo para itinailian a demokrasya, laban kadagiti ganggannaet akumpanya ti minas kdpy a monopolyo kapitalista!Agbiag kayo kakadwa!

DANGADANG: Anya ti Panagkita DagitiOrganisasyon iti Sabali a Pagilian itiRebolusyonaryo a Tignayan iti Pilipinas?

LJ: Para kadagiti rebolusyonaryo ken progresibo aPartido, tignayan ken dadduma pay nga organisasyon,nakangatngato ti panagkita da iti dangadang ti umili aPilipino. Nangato ti prestihiyo ti PKP, NPA, dagitirebolusyonaryo nga organisasyon ti NDF. Nangato metti panagkita da kadagiti ligal a demokratiko ngaorganisasyon masa kas iti BAYAN, dagiti organisasyoniti uneg ti BAYAN kas iti CPA, KMU, KMP.

Binisita ni Ka Louis Jalandoni ni Donato Continente kendadduma pay a detenido pulitikal idiay Muntinlupa


Maim-imbitaran dagiti mangibagi ti dangadang tiumili a Pilipino - CPP, NPA, NDF man wenno dagititignayan masa kas iti BAYAN iti adu nga internasyunala komperensya ken miting. Maim-imbitar dagitirepresentante iti amin nga importante a komperensya.Ngamin, ammo da ti pursigido a dangadang iti nasurok30 tawen, a daddadaelen ti imperyalismo nga US ngempumigpigsa latta. Saan pay a narippuog. Maysa pay,saludo da iti militansya ken kinamanagpartuat tayo. Urayti panagkombina tayo ti ligal ken iligal a dangadang, tiarmado a tignayan ken ti urban a ligal a demokratiko atignayan.

Idiay India, kas pagarigan, adda dakkel akomperensya ti agarup 900 aktibista. Nagatendarak kasmangibagi ti NDF. Iti uneg ti lima aldaw, manipud alas-siyete ti bigat inggana alas-dos ti sumaruno a bigat,nagadu ti kayat na ti makisarita. Uray no pannangan,nagadu ti saludsod da.

Amin a reading materials (RMs) nga awit ko ketnaibus. Naiwaras amin. Adu ti kayat da a maammuan:Kasano ti dangadang ti nailian a minorya? Magustuanda ti panagistoryak iti panagbisita mi iti Cordillera idi1987. Ti dangadang dagiti mangmangged, mannalon,kabataan, babbai ket kayat da a maammuan. Kasano tayonga or-organisaen dagiti kabataan? Anya dagiti isyu,kasano ti mobilisasyon, ti reporma iti daga? Iti aw-away,anya dagiti nadumaduma nga addang iti panagorganisati masa? Kasano a buklen ti organo ti pulitikal a bileg?

Isu nga adu met ti agbisbisita idiay Utrecht. Kayatda a kapatang ni Ka Joma, ni Ka Tony Zumel, ti daddumapay. Idi anibersaryo ti PKP idi 1993, adda 70 partidoken organisasyon a nangipatulod kadagiti mensahe tikablaaw manipud iti amin a suli ti lubong - Japan, Aus-tralia, US, kdpy. Adda pay Partido a Marxista-Leninistaiti Scandinavia, Sweden, Denmark, Norway, Belgium.Germany. Adu pay ti nagatendar ti selebrasyon tianibersaryo.

DANGADANG: Adda Kadi met Maaw-awat aSuporta Dagiti Rebolusyonaryo a TignayanKadagitoy a Pannakirelasyon? Anya Dagiti Pormati Suporta a Maal-ala Tayo?

LJ: Wen, syempre. Umuna, iti suporta ti kaso ni KaJoma. Adda demonstrasyon idiay Nepal. 500 tinagdemonstrasyon a Nepalese. Adda piket idiay Argen-tina, panagpirma ti petisyon idiay Mexico, idiay Japan,Australia. Adu ti nagsuporta. Maysa a porma ti suportadaytoy, saan ketdin?

Maikadua, dagiti artikulo nga isursurat mi ketipablaak da iti pagiwarnak da. Siyempre, saan unay adakkel daytoy gapu ta iti rebolusyonaryo ken progresiboa tignayan a maiwaras dagitoy. Ngem ti bilang tiiyemprenta da ket 1,000 - 2,000 kopya.

Maikatlo, adda dagiti special actions. Kas pagarigan,dumawat tayo ti suporta para iti agwelwelga amangmangged ti Nestle Phil. Mabalin a dumawat tisuporta kas iti pablaak, piket. Suporta met dagitoy.

Adda pay dadduma a porma ti suporta. Kaspagarigan, adda maysa a nalaing a duktor a nangted tilibre a serbisyo na iti rebolusyonaryo a tignayan iti duaa tawen. Dakkel a tulong daytoy. Idi nagsubli iti pagilianna, isu metten ti adu ti maistorya na panggep iti Pilipinas.Isu met ti sentro ti solidarity work idiay lugar da.Kalpasanna, adda manen nagboluntaryo. OK tikapadasan da.

Kayat dagiti ganggannaet ti agadal iti dangadangtayo. Iti integrasyon da iti dua a bulan, adu ti maadal da.Kaadduan nga agbenepisyo ti agsumbangir. Kuna da ketadda met maitulong da. Agsipud ta naki-integrasyon da,maammuan ti dadduma a miyembro da dagitirebolusyonaryo a dangadang a maiwaywayat iti sabali apagilian.

DANGADANG: Kasano ti Inaldaw a Trabaho yoIdiay Abrod?

LJ: Kaadduan a trabaho para iti impormasyon.Panagaramid ti RMs, maimprenta man daytoy wennointerbyu. Uray ti interbyu, umaw-awag da Joe Taruc tiDZRH, kdpy a radyo. Masansan a makipatang kami itimidya. Uray no alas-dose ti rabii wenno alas-dos ti

"...kakadwa ken gagayyem iti Cordillera,agbiag kayo amin! Agbiag ti rebolusyonaryo

a dangadang tayo para iti nailiana demokrasya, laban kadagiti ganggannaet

a kumpanya ti minas,kdpy a monopolyo kapitalista!"

DANGADANGPanid 18

parbangon, sungbatan mi dagiti interbyu ti radyo ditoyPilipinas.

Maysa pay a trabaho mi ti makikontak kadagitiparlamentaryo ken rebolusyonaryo nga organisasyon.Adu met ti umaw-awag ken agsursurat iti opisina.

Adda pay dita ti panagtulong kadagiti OCWs.Naminsan, adda seaman nga immay. Pinanawan ida tikapitan ken akinkukua ti barko iti winter. Napan kamikenni Ka Joma. Adda kaso da iti korte, saan amaipatpataros ti kaso kanyada. Saan da nga ammo timapaspasamak. Isu nga intransleyt mi ti kaso ken tidesisyon. Sada la naammuan ti mapaspasamak. Gapuditoy, dinawat da ti kalintegan da. Kalpasan ti uppat abulan, nakaawid dan. Nakontak mi ida ken inted mi tiadres ti MIGRANTE (maysa nga organisasyon a Pilipinoa tumultulong kadagiti OCWs).

DANGADANG: Mail-iliw Kayo Kadi iti Pilipinas?Anya ngay ti Ar-aramiden yo no Umay ti Iliw?

LJ: No adda ag-birthday a Pilipino ket adda ponsyon,mapan kami. Adda met ramrambak dagiti organisasyonmasa no Christmas, imbitaran da kami. Uray dakamimet ket sagpaminsan nga agselebrar ti kasangay wennoanibersaryo ti tignayan, isu nga agkikita kami.

Idi damdamo mi pay kenni Ka Connie, masansan amailiw kami ta bassit pay ti Pilipino idiay. Saan pay analawa ti trabaho ken no nalammin iti winter, ad-adda amailiw kami. Ti aramiden mi, patugtugen mi dagidiayteyp a rebolusyonaryo, dagiti kankanta a Pinoy. No addaaggapu iti Pilipinas, mapan mi kitaen. Imbitaren mi tapnomakadamag kami ti kaudian a pasamak.

Itatta, adun ti kakadwa mi. Saan mi unayen a mariknati iliw. Adu metten ti trabaho ken adun ti agbisbisita aPilipino a maim-imbitaran kadagiti komperensya idiayabrod. Dumagas da idiay Netherlands. Isu nga adu tibisita min. Ngem idi umuna a tawtawen, narigat.

DANGADANG: Personal a Saludsod, Kadwa.Kasano ti Proseso ti Panagrimbaw mo iti Dasig mo?

LJ: Iti kongkreto, idi nagtrabahoak a Social Action Cen-ter (SAC) Director idiay Diocese ti Bacolod idiayVisayas. Kas SAC direktor, nakiintegrasyonak itimangmangged iti asukarera, dagiti sakada, dagiti setlera pesante. Adda opisina ti SAC idi a tumultulong itikaso dagiti mangmangged ken setler. Nagadu a kaso tipanaggamgam ti daga, nagadu a kaso ti panangikkatkadagiti mangmangged gapu ta agor-organisa da.

Iti pannakitipon iti ilablaban ti mangmangged,sumursurotak iti piket. Simmurotak iti komprontasyoniti appo’t daga. Nabukel ken napadur-as ti pagtakderak- ti takder dagiti mangmangged ken mannalon.Nasagepsep ko met dagiti aktitud da iti pannakikaykaysa.

Uppat a tawen a kastoy. Nairteng ken napudot dagitidangadang idi. Ngem nakitiponak kadagitoy.

Awan ti makitak a dakes iti armado a dangadangidi, ngem gapu siguro iti kinapadik, adda panagkitakitko iti panagaramat ti armado a dangadang idi damo. Tinangikkat ti kastoy a panagkitakit ko ket ti direkta akapadasan iti reaksyunaryo a ranggas. Adda kami itipiket idi rimmaut dagiti armado a sekyuriti ti appo’t daga.Pinalpaltogan da kami. Nagkober kami kadagiti kanalngem dida kami sinardengan a palpaltogan. Adda nataya mangmangged. Ditoy a naikkat ti anyaman apanagkitakit ko iti armado a dangadang.

DANGADANG: Dakkel ti Panagyaman mi itiInterbyu! Agbiag Kayo Amin iti NDF ken DagitiKakadwa iti Abrod! Kumusta Danto la Aminen!

iii

"Iti pannakitipon ti ilablaban ti mangmangged...nabukel ken napadur-as ti pagtakderak--- ti takder dagiti mangmangged ken mannalon.

Nasagepsep ko met dagiti aktitud da iti pannakikaykaysa."


Adu dagiti nabaknang ken napateg nga adal amasabsabat dagiti kakadwa nga NPA iti gawaing masa,partikular iti panagorganisa. Adda dagiti adal a naadawda manipud iti immuna a kapadasan dagiti kakadwa idi.Ngem ti kapatgan ket dagiti adal manipud iti mismo akapadasan ti kakadwa itatta a tiempo ti panagilinteg.

Ti Maikadua a Naindaklan a Tignayan ti Panagilinteg(MNTP) ket nagrugi a naiwayat idi 1992 babaen tipanangidaulo ti Komite Sentral ti Partido. Daytoy ketmanipud napalabas a disoryentasyon ken kamali tirebolusyonaryo a tignayan a kimmaro idi naudi a pasetti dekada ’80 inggana dagiti immuna a tawen ti daytoy adekada.

Iti agdama, kaaduan kadagiti baryo a pagtigtignayanti NPA ket ti maaw-awagan a “rekoberi” wenno lugar amasubsublian manen a maorganisa.

Ditoy nga artikulo, adalen tayo ti kapadasan ti NPAiti panagorganisa ti sumagmamano a napili a baryo - itiIfugao, Mountain Province, ken Ilocos.

Agrugi tayo iti maysa a baryo ti Ifugao nga ilimedtayo iti nagan nga “Amuyao” tapno masalakniban tipudno a baryo. Idi damo a sublian da ti baryo Amuyao,napigsa ti propaganda ken saywar ti kabusor a kontra-NPA ken repormismo kadagiti masa. Nalamiis tipannakisango ti masa kadagiti NPA. Adda pay dagitiagbuteng.

Naawan dagiti naitakder idi a rebolusyonaryo ngaorganisasyon ti masa. Saan a maaw-awatan ti masa timapaspasamak a krisis ti kabiagan iti uneg ti baryo,probinsya, ken pagilian. Adu dagiti risiris kenkontradiksyon iti intar ti umili.

Ngem sibubukel latta ti pakinakem ti kakadwa itiIfugao nga ipagna ti gawaing masa. Pinetpetan da ti

nangnangruna ken batayan a prinsipyo ken rebbengen tiNPA a sipupudno ken awan duadua a pagserbian ti umili.

Kuna da, “No mapmapan ka iti maysa a lugar ketmaitublak ka iti dalan, apay isardeng mon a mapan?Kasta met iti rebolusyon, no agkamali tayo, saan tayonga agtugaw. Agilinteg ken agpursigi tayo latta. Kenagannad tayo tapno saan a maitublak manen.”

Inyaramid ti kakadwa ti panaglagom tirebolusyonaryo a kapadasan da iti Amuyao, kasata metiti dadduma pay a baryo ti Ifugao. Sinublian da ngaadalen ti pakasaritaan ti panagtignay ti NPA iti

Nailinteg a Panagorganisa iti Aw-away,Dumurdur-as ken Agbungbungani Gardo Tangguyob

DANGADANGPanid 20

nadumaduma a panawen. Pinauneg da dagiti pang-unegken pangruar a salik. Aginggana nakita da dagitigapuanan no apay a kasdiay ti nadanon a kasasaad tibaryo ken relasyon ti NPA ken masa.

Inrubbuat da ti rekoberi a gawaing masa iti baryo.Naiyaramid ti pulong panagdillaw (CSC) kenpannakilagom kadagiti masa. Dinillaw ti kakadwa tibukod a nagkapkapuyan idi tiempo ti dis-oryentasyon.Maibilang ditoy ti napangas a pannakisango da iti masa,sobra a naparang a panagtignay no sadino a ma-eksposti masa, panaglabsing kadagiti patakaran iti disiplina,kdpy.

Napaneknekan ti masa ti kinapudno ti kakadwa ngaagilinteg saan laeng iti sao no di ket aglalo iti aramid.

Sakbay a malpas ti pulong, imbilin ti masa, “Ipagnayo met a ti kastoy iti sabali a baryo, tapno saan adakdakami laeng ken tapno umad-adu tayo manen kenlumawlawa ti matignayan.

Sipupuso nga inakseptar ti kakadwa daytoy. Sakbaya pumanaw ti kakadwa tapno agorganisa iti sabali pay abaryo, nagpabalon ti masa ti naluto a kamote.

Kadagiti simmaruno a panawen, nalimeden tipanagserrek ti kakadwa iti baryo. Lumabas man tikabusor, awan makita a pakailasinan nga adda NPA itiuneg ti baryo. Uray dagiti innadal ken panagbukelkadagiti umannatop a porma ti organisasyon ket limeda maiyar-aramid.

Nagtultuloy ti naimbalitokan a tradisyon ti NPA itipanagtulong iti produksyon ti masa, panag-acupunctureken panagisuro ti panangaywan ti salun-at, kdpy.

Numan pay adda dagiti kakadwa a sagpaminsan ketmaikaglis ken makalipat iti disilplina, dagus a madillawken mailinteg dagitoy. Agtalek latta ti masa gapu itipanagdidinnillaw ken panagilinteg.

Manipud idi, nagrugi nga umadu manen dagiti masanga umaktibo ken natured nga agrebolusyon. Ammoda ngamin nga umab-abante ti tignayan iti dadduma paya baryo ken munisipyo, kumpara idi naisaltek tipanagorganisa iti saggaysa a tao iti sumagmamano laenga sitio. Husto a mabalbalanse ti konsolidasyon kenekspansyon.

Dakkel met ti naitulong ti panangpadur-as tikakadwa iti “ub-ubbo” wenno “innamuyo” ti masa - titradisyonal a panagtitinnulong iti trabaho. Idi ketmalimlimita ti mobilisasyon masa iti pagatang kenpanagbunag kadagiti suplay, ken suporta para kadagitidadduma pay a kasapulan ti NPA.

Tapno masungbatan dagiti kasapulan mismo ti masa,ti sigud nga ub-ubbo ti masa ket napalawa ken naikkanti rebolusyonaryo a linaon. Saan laengen a kasilpo ititalon ti asikasuen ti ub-ubbo no di ket pulitikal ngainnadal, treyning iti acupuncture, panangaywan itiseguridad, panangisimpa iti nadadael a rangtay wennotalon, kdpy. Addan ti panagplano, panagtasa,panagdillaw.

Iti kasta, mapanday ti kolektibo a panagtitinnulongti masa, marimbawan ti panagdependar da iti ruar, kendumur-as ti panagtalek iti bukod da a kabaelan.

Iti met baryo nga awagan tayo nga “Udiaw” itiMountain Province, inrugi ti kakadwa ti panagorganisakadagiti kabataan. Naipagna dan ti mano a daras apanagadal iti GMC ken rebolusyonaryo a kurso para itikabataan. Pana-panawen a manaynayonan ti bilang tiagatendar. Tunggal panawen pay a sumangpet tikakadwa, sumabat dagiti kabataan nga agkankantakadagiti naadal da a rebolusyonaryo a kanta.

Ngem dimmanon ti panawen a saan a makilangendagiti kabataan. Apay? Pinaritan kano isuda dagitinagannak da ken lallakay.

Apay ngata? Anya ngata ti nagkapuyan tayo?”kuna ti kakadwa iti panagamiris da.

Iti uneg ti maysa nga ili wenno tribu a magmagna tinainsigudan a sistema a sosyo-pulitikal kasapulan ngaammo dagiti panglakayen ti mapaspasamak iti uneg ti ilida. Daytoy ket rebbengen a tinawid da kadagiti appoda kas paset ti panangsalaknib iti ili ken panangipagna tipagsayaatan. Isu a kasla isuda ti “ama ti maysa a balay.”No sumrek ka iti balay, kasapulan nga ipakitam tirespetom iti ama wenno ina iti balay. Daytoy ti adal anakita ti kakadwa iti panangamiris da ti pasamak.Naamiris ti kakadwa a nalipatan da nga inkonsideradaytoy.


Iti simmaruno, dinawat da ti pammakawan kenpammalubos dagiti lallakay. Impalawag dagiti kakadwadagiti panggep ti panagorganisa kadagiti kabataan.“Isursuro mi ti pakasaritaan ti pagilian tayo ken ti Cor-dillera; agiinnadal kami no apay a naglabasen ti adua tawtawen, ket saan a sumaysayaat ti kabibiag ti umili.Ti isursuro mi ket saan met nga arem-arem wenno mari-juana a kas ti aramid dagiti militar.” Santo inyawat tikakadwa ti kopya ti DANGADANG ken dadduma paya mabasbasa (naikkan uray dagiti opisyal ti SangguniangBaranggay).

Idi agsubli ti kakadwa kalpasan ti maysa a lawas,timmulong dagiti lallakay a nangpaayab ti mass meet-ing tapno matungtong dagiti isyu ken problema ti baryo-- problema iti utot, danum, panagserrek ti Newcrest,salun-at, kdpy. Inyunay-unay ti kakadwa amapagtitinnulongan a masolbar daytoy no mabukel kenmapapigsa ti urnos, no maitakder dagiti rebolusyonaryonga organisasyon masa.

Inruar pay ti kakadwa nga uray iti uneg ti tribu, itiintar dagiti lallakay ken uneg ti Sangguniang Baranggayket adda dagiti sumuporta iti minas ken mangirepreportiti kabusor ti pannakisilpo ti kakadwa kadagiti umili.

“Kasapulan a pagtitinnulongan tayo a palawagandagitoy tapno saan da a maiduron iti dakdakkel pay apagdaksan ti ili ken bagbagi da.”

Agsubsublin ti regta ti panagorganisa iti baryoUdiaw. Agrugrugin a mabukel dagiti organisasyon dagitilallakay ken babbai. Kuna ti maysa a kadwa iti maysa alakay, “Ama, siguro mangngeg to metten kenka tirebolusyonaryo a salidummay, saan laengen kadagitikabataan.” Ti sungbat ti lakay, “Umay kayon to nobegnas tapno mangngeg mo.”

Dakkel met ti adal iti kapadasan ti kakadwa iti Ilocos,partikular iti panagrekrut. Idi 1987-1989, tirebolusyonaryo a tignayan ditoy ket nakaturong itipanagganat ken panangikamakam iti balligi. Nakabataydaytoy iti panangtagibassit iti pwersa ti kabusor kenpanagpannakkel ti bukod a pigsa.

Impatungpal dagiti kakadwa ti nagngangato a planoken target: darasudos a panagpasampa ti adu (rapid re-cruitment), panangisayangkat kadagiti dadakkel kengasgasan a taktikal nga opensiba (TO), kdpy. Adu dagitinapasampa a saan a pumasa iti pamantayan gapu itipanggep a mangbukel ti dadakkel a pormasyon tapnomaisayangkat dagiti dadakkel a labanan. Dakkel tinaibunga daytoy a dadael iti rebolusyonaryo nga intar.

Itatta, mailinlinteg dagitoy ken addan dagitimarekrekluta a kamkameng ti NPA a napadur-asmanipud kadagiti organisado a masa. Dakkel mettendagiti nailinteg iti panagorganisa iti husto a basarankadagiti masa iti umad-adu a baryo.

In-inut, ngem sigurado. Saan a darasudos, saan meta nabuntog. Dayta ti galad ti panagorganisa iti naundaywenno pangmabayagan a gubat ti umili. Napnuan tiadal, ken adu pay ti sumarsaruno nga adal. Ti mismonangato a moral ti kakadwa ket maysa a pakakitaan tiballigi.

Numanpay limitado pay ti bilang dagiti kakadwakumpara iti kaadu dagiti masa a kasapulan a maimulat,maorganisa ken mapatignay iti rebolusyon, pursigidolatta dagiti yunit ti NPA iti trabaho a masa. Dakkel akatulongan para ditoy ti agtultuloy a panagsampa iti NPAmanipud iti organisado a masa iti barbaryo ken iti syudadken sentrong bayan. i

DANGADANGPanid 22

DAMDAMAG ken ADAL *** DAMDAMAG ken ADAL *** DAMDAMAG ken ADAL

BOGUS NGA AWTONOMIYA IMBASURATI UMILI TI CORDILLERA

Imbasura manen dagiti umili iti Cordillera timaikadua a panggep ti rehimen nga US-Ramos nga ipilitti bogus nga awtonomiya babaen iti maysa a plebisito.Nalawag ken napigsa a SAAN ti sungbat ti umili,malaksid iti probinsya ti Apayao a nangabakan ti WEN.[Kitaen ti resulta ti panagbotos dagiti umili iti tsart.]

Kas impablaak ti Cordillera Peoples’ DemocraticFront (CPDF) kalpasan ti naangay a plebisito, “Nakitadagiti umili ti Cordillera dagiti abot, kawaw, inuulbodken impraktikal a linaon ti RA 8438. Nakatulong ti RA8438 iti panangipakita a ti rehimen nga US-Ramos kenlokal nga aso-aso da ket balbalatongen da uray ti bukodda a linteg no la ketdi agserbi iti interesda. Panagsupyat daytoy iti bogus ngaawtonomiya ken kadagiti klase ti lideriti likod daytoy a linteg.

“Naadal dagiti umili a ti RA 8438ket maysa manen a panggep tireaksyunaryo nga agturturay a dasigken estado a suportaran ti plano na itiekonomya ken lallalo a panangidadaneskadagiti umili ken pananggundaway itidaga, kabiagan ken kinabaknang da.”

Kinuna pay ti pablaak, “Respetuen,padur-asen ken pabaknangen ti pudnonga awtonomiya dagiti nainsigudan asistema ken proseso a sosyo-kultural kenaddaan karbengan dagiti nailian aminorya a mangikeddeng iti bukod daa biag iti ekonomya, sosyal, pulitikal kenkultural.” i

AYSNIBORPASOTOB

NEWNAAS

ARBA 55031 89523

OAYAPA 58032 1477

TEUGNEB 10051 34846

OIUGAB 76681 98734

OAGUFI 71661 67481

AGNILAK 92812 02682

ECNIVORP.TM 55161 48952

LATOT 885431 367022



Narambakan ti Aldaw ti Cordillera (Cordillera Daywenno CD) iti adu nga ili ken lugar iti Cordillera idiAbril 24. Maysa a panaglagip iti kinabannuar dagitimartir ken panagsapata manen iti panangsalaknib ti daga,biag ken kabiagan ti naiyaramid.

Iti maysa a sona a gerilya, narambakan ti okasyonbabaen ti maysa a taripnong dagiti Nalabaga amannakigubat ken dagiti umili. Ditoy a nalagip dagitinarimat ken pagwadan a biag dagiti martir kenturturongen ti Maikadua a Naindaklan a Tignayan tiPanagilinteg. Kas met idi panawen ti dangadang da AmaMacliing Dulag itatta, nga ag-agawen dagiti korporasyonnga imperyalista dagiti daga ti nailian a minorya para itidam, minas, trosoan, kdpy. Impaganetget dagiti kakadwati panangirupir ti gubat ti umili a manglapped itipanangperdi ti biag.

Iti mainaig a pasamak, nagselebrar met dagitimilitante a legal nga organisasyon nga indauluan ti Cor-dillera Peoples’ Alliance (CPA) idiay Kili, Tubo, Abra.Naiyangay daytoy iti tengnga ti pangta ti CordilleraPeople’s Liberation Army (CPLA) ni Conrado “Illad”Balweg a saan da a palubosan dagiti Tingguian ken tiCPA nga agselebrar idiay Tubo.

Pinadas ti CPLA a bulabugen ken pasardengen tiCD ngem gapu iti nagkaykaysa a tignay ti umili,napaatras dagiti CPLA. Sisasagana dagiti umili itipanangidaulo dagiti lokal nga opisyales ken lider masaa lappedan ti anyaman a dakes a panggep dagiti CPLA.

Timmabuno ti nasurok 3,000 a naggapu itinadumaduma a probinsya ti Amianan a Luzon, Manila,Mindanao, kdpy. Adda pay sumagmamano a delegadoti nadumaduma a pagilian a nangipakita ti suporta itipannakilaban ti Cordillera.

Maysa a sapata ti panagkaykaysa ti inyaramid dagitilallakay ken umili a salakniban da ti biag, daga kenkabiagan. Iti sapata, kinuna da a mailaksid ti sinnomana makikomplot iti imperyalista a kumpanya ti minas.

Naibasa ti mensahe ti Cordillera Peoples DemocraticFront (CPDF) para iti CD, “Ti Aldaw ti Cordillera, ngainyanak ti rebolusyonaryo a dangadang iti Cordillera,ket nagbalinen nga historikal nga institusyon. Naiyukitdaytoy iti pakasaritaan ti rebolusyonaryo a tignayaniti Cordillera ken iti intero a pagilian. Ti CD ket maysaa selebrasyon ti dagup dagiti rebolusonaryo a balligi anagun-od ti umili. Padayawan na ti agtultuloy kenumab-abante a dangadang para iti bukod-a-panagkeddeng ken laban iti nailian a panangidadanes,kasilpo ti dangadang tayo laban kadagti batayan aproblema ti umili a Pilipino ken para iti nailian awayawaya ken demokrasya.

Dagiti puonan tayo ditoy a selebrasyon ket nakaroa rigrigat, nabannuar a sakripisyo, dara dagiti martirtayo, naregget a dangadang, ken dagup ti adu a narimata balligi. No awan ti rebolusyon, awan ti selebrasyonita nga aldaw.” i

Ama Macliing Dulag

SELEBRASYON TI ALDAW TI CORDILLERA

DANGADANGPanid 24


KAUDIAN A DAMDAMAGMAINAIG ITI SRDMP

Internasyunal a Suporta Laban iti SRMDP

Maysa nga internasyunal nga alyansa a kontrakadagiti dadakkel a dam ti sumupsuporta iti laban dagitiIbaloy a mapatalaw iti San Roque Multi-Purpose DamProject (SRMDP).

Dagiti kameng ti International Rivers Network(IRN) ket tumultulong kadagiti apektado iti SRMDPbabaen iti panagpetisyon iti gubyerno ken dagitinagkapital nga isardeng daytoy. Mangiyar-aramid dapay ti propaganda laban iti proyekto a dadakkel a damken dadduma pay a makaperdi kadagiti karayan.

Ti IRN ket alyansa a nakapaunegan ti mangibagbagimanipud iti 20 a pagilian kas ti Argentina, Brazil, Chile,Hungary, India, Italy, Japan, Poland, Slovak Republic,South Africa, Thailand ken US.

Ti kampanya kontra iti dadakkel a dam ket aginggaMarso 14, 1998, a naideklara nga First InternationalDay of Action Against Dams and for Rivers, Water andLife.

Idiay Japan, ti kampanya kontra iti SRMDP ketnaipablaak iti kangrunaan a dyaryo idiay Osaka.Kauunaan daytoy a pasamak sadiay. Inkari ti Interna-tional Movement Against All Forms of Discriminationand Racism (IMADR) iti Japan a tumulong da itidangadang ti umili ditoy kontra iti SRMDP. Agpetisyonda iti gubyerno ken kadagiti nagkapital tapno isardengti pannakaitakder ti dam, nangruna ta ti maysa ngaagpupuonan iti proyekto ket ti Marubeni iti Japan.

Mainaig iti internasyunal a kampanya, dagiti umilinga apektado iti SRMDP ket nangisayangkat tipanagpabuya ti ladawan a nangipakita iti makadadaelnga epekto ti dam iti aglawlaw, pangkabiagan ken itiumili. Nagpapirma da pay ti petisyon laban iti dam tapnoipatulod iti gubyerno ken dagiti agpupuonan.

Korapsyon iti SRMDP

Ti dam, a naipang-runa a proyekto niHeneral Ramos kenipagpampannakkel na akadakkelan a dam itiAsya, ket agparnuay ti 345 megawatt (MW) ngaelektrisidad para iti Luzon. Mangted ti irigasyon iti87,000 ektarya a talon iti Pangasinan ken Bulacan.

Segun iti maysa a panagsukisok, sinobraan tigubyerno ti gatad (overprice) a P17.4 bilyon ti badyetpara iti konstruksyon ti dam. Batay iti standard tiindustriya, ti magastos para iti hydropower ket agarup$1.2 milyon kada MW. Batay iti maparnuay ti dam a345MW, $414 M laeng ti kasapulan a gatad. Ti nabatinga $686 M ket magastos para iti irigasyon ti 87,000ektarya. Ti kadawyan a magastos iti kada ektarya ket$7,885. No mabingay ti $686 M iti 87,000 ektarya itiP38 kada dolyar, mapan a P300,000 kada ektarya tinaibadyet ti gubyerno para ditoy. Ti kadawyan a gatadti tunggal ektarya ket P100,000 isu a sobra iti P200,000kada ektarya wenno P17.4 B ti kabuklan nga overpriceti badyet.

Kumunkontra metten dagiti taga-San Roqueiti SRMDP

Dagiti met dati a naulimek a residente iti San Roque,Pangasinan ket kumunkontra itan iti pannakaipatakderti dam. Amangan kano no maipada da iti napasamakkadagiti residente ti Ambuclao ken Binga a saan pay anabaybayadan ti gubyerno mano a tawen ti naglabasenkalpasan ti konstruksyon ti Binga ken Ambuklao damiti Benguet.

Determinado dagiti Ibaloy a salakniban ti daga dauray maibuwis ti biag da. Kinuna ti maysa a lider itiDalupirip, Itogon, “Sisasaganaak a mangidaulo itikomunidad iti sabali a gubat -- ti panagsupyat iti SanRoque Dam.” Ti determinasyon ti umili iti Dalupiripnga ituloy ti dangadang da kontra iti dam ket isu timangpatpatibker iti pakinakem ken dangadang ti umiliiti San Roque. i



DAMDAMAG NASYUNAL

Ti deregulasyon ti industriya ti petrolyo ket maysakadagiti kondisyon ti International Monetary Fund(IMF) iti $640 milyon a pautang na iti Pilipinas para iti1997. Kayat na a sawen, ikkaten ti Pilipinas dagitipatakaran wenno regulasyon a manglimita itiimportasyon ken panaglako ti petrolyo ken daddumapay a produkto a gasolina, mangidiktar ti presyo kenmanglimita iti kaadu dagiti kompanya ti petrolyo ditoyPilipinas.

Iti ababa a sarita, awanen ti biang ti gubyerno nokayat dagitoy kumpanya ti gasolina nga ingato ti presyoken agganansya ti dakkel ditoy Pilipinas.

No kwentaen tayo ti ganansya dagiti agdama a talloa kumpanya ti petrolyo -- Petron, Shell, ken Caltex -- aP2.00 kada litro ti ganansya da, agarup P108 milyonkada aldaw ti ganansyaen da. Wenno P4.5 milyon/oraswenno agarup P40 bilyon iti maysa a tawen ti mapespesti kartel ti gasolina iti umili a Pilipino. Saan pay amaibilang ditoy dagiti adu nga insentibo1 a maal-ala daiti gubyerno.

Agsipud ta saan met nga aggunay ti industriya kentransportasyon no awan ti petrolyo, nalaka laeng amakaidiktar ti IMF ken dagiti imperyalista a kompanya.Naparpardas met nga inaprubaran ti rehimen a Ramosdaytoy a diktar. Idi damo, kondisyon manen iti pautangti rason ti linteg ti deregulasyon. Pinirmaan ni HeneralRamos daytoy idi Marso 1996.

Napigsa ti protesta ti umili laban iti linteg tideregulasyon. Naangay dagiti protesta ken welga labaniti panagngato ti petrolyo iti intero a pagilian. Napilitanti Korte Suprema nga ideklara ti linteg nga aglabsing itikonstitusyon ti rehimen idi Pebrero, 1998.

Ngem imbes a waswasen ti linteg ti deregulasyon,pinabaliwan ti rehimen ti linteg tapno ad-adu ti ganansyadagiti imperyalista a kompanya. Idi Pebrero, inkamakamti Konggreso nga inaramid ti baro a linteg. Napirmaan

ti baro a linteg ti deregulasyon. Ipampannakkel niHeneral Ramos a daytoy ket mangbenepisyo iti Pilipinasagsipud ta ad-adu kano a kumpanya ti gasolina tiagnegosyo iti Pilipinas.

Agpayso, ad-adu nga alimatek ti sumrek amangsusop ti dadakkel a ganansya. Ad-adu a buaya tinalakan a mangidiktar ti presyo ti petrolyo a kanayonmet a ngumato. Ad-adu a buaya ti aglemmes iti adu adolyar, bayat a dagiti Pilipino ket agpapairut ti sinturoniti bisin ken pannakagundaway. i

DEREGULASYON TI INDUSTRIYA TI LANA -- IMPOSISYON TI IMF

1 insentibo - dagiti pabor a maala dagiti kompanya ti petrolyokas iti nababa a buwis iti import, iti ganansya,panagpautang dagiti bangko ti gubyerno ken ti Oil PriceStabilization Fund (OPSF)

DANGADANGPanid 26

Naiwayat ti protesta dagiti mabisbisinan a mannalonidiay Mindanao laban iti rehimen nga US-Ramos. Tallonga aldaw a piket ti napasamak iti sango ti bodega tiNational Food Authority (NFA) idiay Kidawapan,Cotabato idi Mayo 5-8. Nagprotesta dagiti kameng tiKilusang Magbubukid ng Pilipinas (KMP) ken BagongAlyansang Makabayan-Cotabato chapter tapno dawatennga ag-relief ti gubyerno kadagiti pamilya nga apektado.Agarup 240,000 pamilya iti innem a probinsya tiapektado iti nakaro a panagbisin.

Dinawat dagiti nagpiket ti dua a kaban a bagas kadapamilya manipud Abril inggana Hulyo, ken pautang amaimula a bukel kas relief. Nangited laeng ti 15.8 kilokada pamilya ti Department of Social Welfare and De-velopment (DSWD) idi Abril 13. Kinuna pay ti Presi-


PANAGBISIN ITI MINDANAO AGTULTULOY,PROTESTA DAGITI MANNALON NAIWAYAT

Iti uneg ti innem (6) a tawen, ninayunan ti rehimen aRamos ti utang iti ruar ti Pilipinas iti $11 Bilyon. Agarup$45.4 bilyon ti utang a no bingayen iti 72 milyon Pilipinoket agbalin a P25,000 ti utang ti kada Pilipino. Iti laeng1997, nasurok $1.1 bilyon ti imbayad ti Pilipinas itiinteres dagiti utang.

Nagbayad ngaruden ti gubyerno, saan latta anakissayan ti utang. Nanayunan pay ketdi ti interes tiutang. Adayo a dakdakkel pay ti imbayad tayo ngem tinaala tayo a nayon manen nga utang a $890 milyon.

Nayon a rigat ti ipaay ti dakkel nga utang a dolyar tiPilipinas. Dagiti imperyalista a bangko ket nakarkaropay ngem dagiti 5-6 nga agpautang a nangato nga interesken adu a nadagsen a kondisyon ti maipakat tunggalumutang ti gubyerno. Nalaka laeng a diktaran dagitiimperyalista a bangko nga agpapautang kas iti IMF-WBken imperyalista nga institusyon ti rehimen tapno

NEWATitgnatUsanipiliP

adaKitgnatUonipiliP

6891 B62$ 00.801,21P

2991 B92$ 00.009,51P

7991 B4.54$ 00.000,52P

$45.4 BILYON UTANG TI PILIPINAS,P25,000 UTANG TI KADA PILIPINO

sumurot daytoy iti kontra-umili, maka-imperyalista kenmananggundaway a patakaran da.

Lallalo a mabekkel dagiti umili a Pilipino iti nangatoa presyo ti magatgatang, nangato a buwis, nababa asweldo, pannakailako ti nailyan a tawid, panangitambakti produkto dagiti imperyalista, nawaya a panagserrekdagiti imperyalista a negosyo, kdpy. Amin dagitoy ketdiktar dagiti imperyalista tapno makautang manen tiPilipinas.

Inggana agtultuloy ti pannakaigalot ti agdama agubyerno iti sistema a pang-ekonomya ken pampinansyadagiti imperyalista, agtultuloy a mailumlom ti Pilipinasiti umad-adu nga utang. i

dential Action Center (PAC) nga awanen ti mauray paya relief dagiti maseknan gapu ta awan kano ti kwarta tigubyerno.

Ngem, agtultuloy ti nakaro a panagbisin iti Mindanaogapu iti tikag. Dinawat manen dagiti mannalon ti taraonaglalo idi adda 37 natay iti panagkaan ti kayos (kamotenga adda sabidong na a masarakan iti bambantay).Mapilitan nga agsapul ken mangan ti kayos dagitimabisinan tapno mapedped ti bisin da.

Iti negosasyon iti KMP ken BAYAN, inkari ti PAC,DSWD ken NFA nga ited da ti maysa a sako a bagaskada pamilya iti uppat a bulan. Ngem imbaga dagitinagpiket nga agsubli da nga agprotesta no saan nga itedti gubyerno ti relief da a bagas. i



Agsasaruno a panagtignay ti ar-aramiden dagitietudyante ken titser manipud iti nadumaduma ngaekwelaan iti Indonesia kas protesta iti kumarkaro akinarigat iti pagilian da. Kadagitoy a panaggaraw ketdirekta a singsingiren da ti diktador a ni Suharto kendagiti patakaran na a gapu ti panagsuwek ti kabiagan tiumili nga Indones.

Manipud Pebrero 1998 ket dumakdakkel a bilangdagiti estudyante ken titser ti lumalaok itidemonstrasyon. Idi Marso, 10,000 ti namobilisa manipuditi Gadjah Mada University iti syudad ti Yogyakarta.Pinalikmutan da ti eskwelaan ken nagkankanta da tiprogresibo a kanta ken impukkaw da ti “Ibaba ti Presyo!Ikkaten ni Suharto!” Ingiddan da ti panagtignay bayatnga agsapsapata ni Suharto para iti maikapito beses apanagturay na kas presidente. Ni Suharto ket presidenteti Indonesia manipud 1966.

Sumagmamano nga aldaw sakbay daytoy, adda 10estudyante a naaresto kalpasan a buraken dagiti pasistati mobilisasyon da.

Idi Abril, dagiti estudyante met manipud iti AirlanggaUniversity iti Surabaya ti nangiwayat ti demonstrasyonda. Ngem sakbay a makaruar da iti kampus da ketnagusar ti tear gas ken water cannon dagiti pulis kenmilitar. Mano pulo a demonstrador ti nasaktan itiinsidente.

Rinibribo nga estudyante manipud iti Adhi Tama In-stitute of Technology iti Surabaya ti nagmartsa agturongiti kaasideg a Putara Bangas University. Bayat ngaagmartmartsa da, agpukpukkaw da ti “Reporma wennoGubat!”, “Isango iti Umili ni Suharto!”.

Kagiddan daytoy, nagprotesta met dagiti estudyanteken titser iti Bogor, Bandung ken Banjarmasin. Nasaoti maysa a lider a Muslim a saanen a mapasardeng dagitiprotesta. Uray no agusar ti ranggas ti gubyerno kontrakadagiti demonstrador.

Ti puntirya ti nagsasaruno a demonstrasyon kadagitieskwelaan ket ti agtultuloy a panagkaro ti krisis pang-ekonomya ti Indonesia.

Naigiddan daytoy a krisis iti panagsuwek tiekonomya ti dadduma pay a pagilian iti Asya idi tengngati 1997. Ti balor ti kwarta da, ti Rupiah, ket natnag iti

DAMAG INTERNASYUNAL

AGSAKSAKNAP TI PROTESTA ITI INDONESIA

Adu nga ubbing ti nagsakit gapu iti bisin iti Mindanao

Naranggas a winara dagiti pulis ni Suharto dagitiagprotprotesta nga estudyante

DANGADANGPanid 28

70% kumpara iti balor daytoy idi Hulyo1997. Naglobo ti bilang ti awanan ti trabahoken ngimmato ti presyo dagiti gagatangeniti uppat a daras (300% a panagngato). Adudagiti bangko ken negosyo a nalugi kennagserra. Ken idi Mayo laeng ket ngimmatoti presyo ti gasolina inggana iti 50%.

Tapno makalung-aw kano ti ekonomya,ti rehimen a Suharto ket nagmayat itipautang ti International Monetary Fund(IMF) idi Abril a US$43 bilyon. Kas sukatdaytoy, masapul nga ilako da dagitidadakkel a korporasyon ti gubyerno itipribado nga imbestor; ken ilukat da tiekonomya da tapno makaserrek dagitiimperyalista.

No adalen, awan pakaidumaan daytoy iti patakaranti pribatisasyon, liberalisasyon, ken deregulasyon ngaipatpatungpal ni Heneral Ramos, kas panagsurot iti bilinti IMF ken World Bank (WB). Iti kasta ket awan timakasolbar iti krisis pang-ekonomya ti Indonesia itiagdama. Manamnama ti ad-adu pay a protesta ti umilinga Indones bayat a kumarkaro ti kinarigat iti pagilianda.

Kadagitoy a pasamak iti Indonesia, napaneknekanmanen ti kinahusto ti panagamiris ti Partido Komunistati Pilipinas iti mapaspasamak a krisis ti lubong.Napaneknekan manen ti kinahusto ti linya na a nailian-demokratiko a rebolusyon kadagiti mala-kolonyal kenmala-pyudal a pagilian kas iti Indonesia. i

[Bayat a maisursurat daytoy nga isyu, nagikkat niSuharto kas presidente idi Mayo 21. Simmukat niBacharuddin Jusuf Habibie, ti dati a bise-presidente ataoan met laeng ni Suharto ken aso-aso dagitiimperyalista. Inggana tatta, saan pay a nagsardengdagiti demonstrasyon dagiti estudyante, titser kennakurapay iti syudad ken panagdawat ti reporma kasiti eleksyon.]


Ti Dangadang ket rebolusyonaryo a dyaryo tayoa rummuar kada tallo a bulan iti tarabay ti PartidoKomunista ti Pilipinas (PKP). Dawaten mi ngaipatulod yo dagiti damdamag, komentaryo, kanta,iskit, daniw, drowing, kdpy a kayat yo a maipablaak.Kasta met a silulukat kami kadagiti dillaw,obserbasyon, ken singasing yo maipanggep kadagitinaisurat ditoy Dangadang.

Pagtitinnulongan tayo a padur-asen tirebolusyonaryo a dyaryo tayo.

Ti dua a piso a presyo ti Dangadang ket bassit aboluntaryo a donasyon tapno masuportaran tiagtultuloy a panagruar ti dyaryo tayo.

DANGADANG

Dagiti Indones nga estudyante a mangkidkiddaw tipannakaikkat ni Suharto


SURAT ITI DANGADANG

Kakadwa iti Dangadang,

Naawat mi ti naudi nga isyu ti Dangadang ngainwaras mi kadagiti yunit ti NPA ken sumagmamanonga organisado a masa.

Kolektibo daytoy nga inadal ti yunit mi. Daytoy payti inusar mi para iti literacy dagiti kakadwa. Bayat ngaagad-adal da nga agsurat ken agbasa, ad-adalen dametten dagiti isyu iti gimong tayo.

Dakkel ti tulong dagiti isyu a naipablaak iti tallo ngaisyu ti dyaryo tayo aglalo iti propanda maipanggep itikasasaad ti gimong ken dagiti umili. Komprehensibo tipannakatalakay dagiti isyu. Adu ti ilustrasyon ken nalakaa maawatan. Ngem adda laeng sumagmamano a naunega termino a saan mi a dagus a maawatan. Adda metacronym a saan a naisurat ti kayat na a saoen -- CPFken CCAGG -- iti Oktubre -Disyembre 1997 isyu.

Kayat dagiti kakadwa ti Manuel. Ababa ngemnabagas ti linaon ti komiks. Masansan nga isu ti makaalaa dagus ti atensyon ti kakadwa.

Iti artikulo a “Ka Lorena” , saan laeng a personalidadti naisarming ngem ket di kolektibo a kapadasan tiestudyante. Kuna ngarud dagiti kakadwa, “Sinnomannga estudyante (dati man wenno iti agdama) timakabasa ket makita na ti bagi na iti kapadasan ni KaLorena.” Nayon a panangparegta iti kabataan daytoynga artikulo, aglalo iti panangsungbat iti panawagan asumampa iti Hukbo.

STR,

Ka Luisa

Kakadwa,

Nabara a kablaaw!

Kayat mi nga ibingay ti sumagmamano a komentaryoken singasing para iti Dangadang:

1. Nakatulong dagiti datos para iti trabaho ti propa-ganda ken mangpabagas ti opinyon. Naipangato metti kakadwa ti morale da iti agtultuloy a panagtignaygapu iti naadal iti napalabas ken agdama a kasasaadti rebolusyonaryo a tignayan. Mayat pay daytoy areference.

2. Kayat mi koma a matalakay iti sumaruno nga isyu tiDangadang dagiti sumaganad:

a. implikasyon kadagiti mannalon ti GATT kendagiti linteg maipanggep iti daga;

b. pakasaritaan ti dangadang ti mannalon iti Cor-dillera;

k. panagusar ti HYV ken epekto iti mannalon.

3. Mabalin koma nga adda uray maysa nga artikulo niJose Maria Sison, wenno ababa a sinurat ni KarlMarx wenno V.I. Lenin.

Daytoy pay laeng ti maibingay mi. Agbiag!

Para iti balligi ti MNTP,

Ka Bruce

Surat a Naggapu iti Abra:

Surat a Naggapu iti Sona ti Kalinga:

Agyaman kami iti impatulod yo a surat. Nalawag analiwayan mi ti nangikabil ti kayat a saoen ti Cordil-lera People’s Forum (CPF) ken Concerned Citizensof Abra for Good Government (CCAGG), dua arepormista a grupo iti Cordillera. Dawaten mi ngaituloy yo ti panagbantay kadagiti kamali itipannakaisurat ti dyaryo, aglalo no linya ken patakaranti biddut mi. Dakkel ti tulong dagitoy patulod yo asingasing, dillaw ken kontribusyon iti panangpadur-asti dyaryo tayo. Agbiag kayo! - dagiti staff ti Dangadang

DANGADANGPanid 30

SEKSYON MEDIKAL

Ti kamuras ket makaalis a sakit. Maiyalis daytoybabaen ti pagangsan, kas iti panangsang-ab iti tupra,panagbaen wenno sang-aw dagiti addaan kamuras.Maiyalis met daytoy babaen ti deretso a panangsagid tikudil dagiti addaan pantal na. Virus ti makagapu iti sakita kamuras. Kadawyan a maakaran iti sakit a kamurasdagiti ubbing nga agtawen ti maysa inggana lima.Tinawen nga adda epidemya iti pagilian tayo kenkadawyan a mapasamak daytoy iti bulan ti Marsoinggana Hulyo.

Iti Pilipinas, ti kamuras ket maysa a kangrunaan agapu ti ipapatay ti ubbing. Agpayso met daytoy kadagitidadduma pay a nakurapay a pagilian a pada ti Pilipinas.Awanen ti epidemya ti kamuras kadagiti kapitalista apagilian kas iti US.

Adda programa ti gubyerno a mangted ti bakunakadagiti maladaga ken ubbing tapno malapdan komadaytoy a sakit ngem saan nga epektibo gapu ta adu lattamet ti matmatay nga ubbing no tiempo ti epidemya.Kurang ti panangited ti innadal tapno maawatan a nalaingti kinapateg ti pananglapped ti kamuras. Importante apanglapped ti kamuras malaksid iti bakuna, ti umno anutrisyon.

Adda tallo a klase ti sakit a kamuras:

• kamuras (measles/Rubeola)

• kamuras a German (German measles/Rubella/Three-day measles)

• kamuras ti maladaga (Roseola Infantum/BabyMeasles)

KAMURAS

itESALKSARUMAK

samotniSaanumU latnaPitarustIayapamuddaD

nanisaliakaP

sarumaK;rogirugganapawadla4-3

,todalalga,keyuganapatamaknekawrasrasakam

igurgaagnlatnapaagabalaN,gayapalitdokil,apuriti

agn,bokubarak,degngnetiT.igabaoretniitisarawga

gnealraumurteklatnapawadla3-2itnasaplak

ittalpukgA.rogirugganap.wadla6-5itnasaplaklatnap

igamalaslasitgettelga>)enaluk(

awarupaatikamitadda>itgenuitilatnapatissabab

ongnibbuittawign2yotyadnisalaM.agnagnga

igurgaagnyabkaswadlanekapuritilatnapitigad

.degngnet

namreGasarumaK

adaggepanityanunanawAaababannaaddA.samotnis

gnetanapgaalsaknekrogirug.samotnisit

araumuritgnealtemaddA.latnapatissababaagabalan

.bokubarak,apuritiigurgAlatnapitsugadanawaaMnekwadla3-2itnasaplak

itigadtalpukgaagnnaas.latnap

sarumaKitisak

sarumaKagadalaMit

itrogirugitotagnananaalgiB3-2itgenuitiagadalam

.wadla

itiagabalanatissababaddAabokubaraknekapur

2-1itnasaplaknawaamagntemnaaS.wadlaneklatnapittalpukga

itiarapmukyotigadtissabab.sarumak

sarumaKitisak

ni Kaira Pag-asa ken Greg dela Paz

Sinyales ken Sintomas ti Kamuras:


Ti kadawyan a makagapu ti epidemya ken napigsa akomplikasyon ket ti kamuras. Isu ti idetalye tayo itidaytoy a seksyon.

Komplikasyon:

• Pulmonya - daytoy ti kadawyan a komplikasyon tikamuras kadagiti ubbing

• Problema iti Sistema ti Nerbo - panagsarwa,kombulsyon, kasla agkissiw ti ubing, permanente apannakadangran ti utek ti ubing

• Impeksyon ti uneg ti lapayag (durek)

• Sarot - nakarkaro kadagiti kurang ti nutrisyon na

• Kadagiti masikog, saan a palubosan a maakaran tikamuras a German aglalo iti umuna a tallo bulan tisikog. Mabalin a maipasngay ti ubing ngem addaproblema na iti puso, deperensya ti panagkita kenmadangran dagiti organo kas iti dalem, pali, kdpy.

• Impeksyon wenno lumteg ti utek - kombulsyon,paralisis, saan a pannangan wenno agsuso ti ubbing

Pananglapped Wenno Prebensyon:

Bakuna para iti Kamuras - daytoy ti pinaka-epektibotapno malapdan ti panagwaras ti kamuras. Maited tibakuna no adda 8-14 bulan ti maladaga tapno saan da amaakaran. Ti proteksyon ti maladaga nga aggapu iti inaket agbayag inggana 6-7 bulan laeng. Mabalin met amabakunaan dagiti ubbing siyam a bulan ken nasurokpay no la ketdi saan da pay a nagkamuras. Umanay timaminsan a panagbakuna a manglapped ti kamuras,ngem tapno makasigurado, ikkan manen ti bakuna nomaysa tawen ken innem a bulan ti ubing.

No nagkamurasen, saan a masapul ti bakuna gaputa maminsan laeng nga agsakit ti tao iti kamuras.Malaksid laeng no sabali a klase ti kamuras ti makagapu.

Umno a Nutrisyon - nasaysayaat a bantayan tinutrisyon ti ubing ta dakdakkel ti porsyento nga agtinnagiti komplikasyon no kurang ti nutrisyon da.

Panangagas

Ti panggep ti panangagas ket tapno maliklikan ngaagtinnag iti komplikasyon dagiti agkamuras.

• Paracetamol wenno aspirin - para iti gurigor kensakit ti ulo.

• Painanaen ti ubing iti uneg ti balay bayat ngaagkamuras.

• Antibiotics - agsipud ta virus ti makagapu itikamuras, awan serbi ti antibiotics a pangagas ditoy.Maited laeng daytoy no addaan pulmonya,panagdurek wenno naimpeksyon ti pantal gapuiti panagkudkod ti ubing

• Umno a taraon - pakanen ti nasustansya wenno umnoa taraon dagiti ubbing tapno tumulong amangpapigsa ti resistansya

• Siguradoen a nalinis ti ubing. Ikkan ti pulbos ti pantaltapno saan unay a nagatel. Kitaen a saan a kudkudenti ubing ti pantal ta no madunor pagrugian tiimpeksyon daytoy.

• Ikkan ti adu a panagayat ken panagtaripato ti ubinga masakit. Saan a maka-oberdos ti panangaywan kenpanangayat iti ubing. i

DANGADANGPanid 32

Manuel

SEKSYON KULTURAL

Ti pudot ti bigat ket awanan sariritNga ikabkablaaw ti naliday nga initKas met ti awan ay-ayoA nangitulod ti narungsot a bagyoNgem...Saan dakam a malapdanGurruod, kimat ti daya ken amiananKet agturong kam’ kadagiti tallaongPurpurok dagiti mannalonKas met ti saan a malapdanPanangbatok ti tudo a nailiwanKen daga kayat na a maagkan

Umayka, agtutuboIti ilik a naikulboSumurot ka innakam danggayanMagna ti napitak a dalan,

kabambantayanBay-am a makiandingay ti tugtugot

tayoKadagiti baddek ti nuang a

sumarsarunoIbatbati na dayta ti maysa a palagipTi panunot tayo intay itukitIbelleng ti pagam-amakanDikay agbuteng, didatay masurotanTa bigla tayto a mapukawAlun-onen ti sipnget, kabusor ket

maulaw

Awis ti Nalabaga a MannakigubatMaysa a Daniw ni Micaela Gabriel,agtigtignay iti Ilocos Sur

Ket dumteng tay iti pagtaenganTi tao a kadawyanNgem agdamdamili ti sangalubonganKumatok tay kadagiti ruangan daNabara a kablaaw idanon kadakuadaMabalin a saandatay nga am-ammoNgem iyam-ammo tay ti bagbagi

tayoDi agpatingga ti nagnagan laglagipenInggana't indatay arakupenGapu ta naammuan da ngarudenA datayo gayamKet isuda met laeng.

dangadang rebolusyonaryo a dyaryo ti umili ti amianan a ... · ngem adda latta dagiti mangipilit a...

Documents