Keurboeken voor Middelbaar- en NormaalonderwlJsonder leading van Dr C. De Baere en Dr J. Verboven

Nummer 2

HILDEBRAND

DE FAMILIE KEGGE

Ge.rchikt voor Athenea, Lycea en Colleges3d' en 2 klasse in het Vlaamse landsgedeelte

r" klasse in bet Waalse landsgedeelte

M C M L IDE NEDERLANDSCHE BOEKHANDELSINT-JACOBSMARKT 50, ANTWERPEN

Keurbocken voor Middelbaur- en Normealonderwije

onder leiding van

Dr C. De Baere en Dr ]. Verboven

1. Hildebrand, De Famille Stastok2. Hildebrand, De Famille Kegge3. Vier Vlaamse Novellen. Werk van H. Ram, R. Loveling,

R. Stijns en Aug. Snieders4. Stemmen ult elgen Land . Werk van A. Vermeylen, E. de

Bom, C. Buysse en F. Toussaint van Boelaere5. Justus van Maurik, Bloemlezing ult zijn Novellen6. Joost van den Vondel, Lyrische Po9zie7. P. Langendijk, Het Wederzljds Huwelijksbedrog8. Ernest Claes, Bloemlezing uit zijn werk9. K. Van de Woestijne, Proza (De boer die sterft, Godde-

lijke verbeeldingen I)10. Justus van Effen, Bloemlezing uit de Hollandsche Spec-

tator11. Jac. van Looy, Proza (De dood van mijn Poes, Dc maaier)12 . Meisjesfiguren . Werk van N. van Suchtelen, I. Boudier

Bakker, Top Naeff, H. Van Eyck, H. Teirlinck, R. VanGenderen Stort, J . Van Ammers-Kuller.

13. Arthur van Schendel, Keurbladzijden ult zijn Werk14. Multatuli, De Geschiedenis van Saldjah en Adinda15. Joost van den Vondel, Adam in Balllngschap16. Maurits Sabbe, Bletje (Proza)17. Gerard Walschap, Gestalten nit zijn Werk18. Cyriel Buysse, Plus-Que-Parfait19. Arthur van Schendel, Twaalf Verhalen20. Joost van den Vondel, Lucifer

Al deze nummertjes zijn voorzien van een inleiding, verkla-rende aantekeningen en een woordenli jst, ook ten behoevevan Franstalige leerlingen . Ze werden alle gekozen op delijst van werken door het officieel programma als klaslectuur(cursorisch lezen) aanbevolen. Alle nummers worden door deVerbeteringsraad van het Middelbaar- en Normaalonderwijs

aanbevolen.

H I L DEBRA N DDE FAMILIE KEGGE

Kenrboeken voor Middelbaar • en 1NormaalonderwiJeonder leading van Dr C. De Baere en Dr J. Verboven

Nammer z

HILDEBRAND

DE FAMILIE KEGGE

Met noten van J . M . ACKETVoor Belgische Scholenbewerkt door Dr C. DeBaere en Dr J. Verboven

Achtste Druk

ANTWERPEN

DE NEDERLANDSCHE BQEKHANDEL

'95'

TER VERANTWOORDING

Ten einde de omvang van het nummertje to beperken ende prijs zo laag mogelijk to houden, hebben we de tekst enigs-zips besnoeid. Vooral passages, die de gang van het verhaalbelemmerden, werden geschrapt : alles samengenomen eentiental bladzijden. Telkens is zulke besnoeiing met stippeltjesaangeduid .

4

INLEIDING

L DE SCHRIJVER

Hildebrand, schuilnaam van Nicolaas Beets, geboren to Haar-lem in 1814 ; studeerde in de godgeleerdheid to Leiden enpromoveerde er in 1839 . Van 1840 tot 1853 predikant toHeemstede (bij Haarlem) . In 1854 to Utrecht beroepen, waarhij van 1874 tot 1884 professor in de theologie was. Overleedto Utrecht in 1903 .

Nicolaas Beets begon zijn letterkundige loopbaan op het ge-bied van de poezie. Hij stond vooral onder Engelse invloed,meer bepaald onder die van Walter Scott en Byron . Voelthij zich door het romantische en reflecterende van de eersteaangetrokken, verlustigt hij zich in diens rijkdom van ta1e-relen en boeiende verhaaltrant, toch blijkt Byron zijn lieve-lingsauteur to zijn. Wat hij bij hem zoekt is de klagende,weke zijde van zijn mute, de wereldsmart, en ook wel dezuivere dichterlijke beschrijving van het aandoenlijke geval .

Dit tijdperk van zijn letterkundig leven, dat in 1839 ein-digt en waartoe Jose, een Spaans verhaal, Kuser en Guy deViaming behoren, noemt Beets zelf in 1840 zijn «zwarte tijd> .Maar die zwarte tijd, de blinde bewondering van Byron's ge-nie, heeft eigenlijk nooit bestaan als een < periode waarinwanhoop zijn ziel verduisterde . Wel als een tijd, waarin ondermeer ook ziekelijke gedachten bij hem huisden .>> (1)

Alsof hij zijn < aesthetische bekering met schitterende be-wijsstukken wilde staven>>, schreef Beets, na 't verschijnenvan zijn opstel over de zwarte tijd, enige volksdeuntjes, waar-onder Groote Plas, Het putje van Heiloo, De Conducteur enNet Boertje van Heemstede als de meest bekende mogengelden.

Ook in later, ernstiger tijden last Beets «de dichtersharpniet onaangeroerd > en zingt hij meer dan een niet onaardigversje van huiselijke vree en huiselijk geluk . Maar «onder deNederlandse dichters verdient hij slechts een bescheiden

1. P. D. CHANTEPIE DE LA SAUSSA~'E, Nicolaas Beets,blz. 13-15.

5

plaats> ; het mangelde hem aan zelfcritiek en <voor zijnnaam zou het beter geweest zijn, als hij in de large reeksvan bundels : Korenbloemen, Madelieven, winterloof, Na-jaarsbladen, Dennenaalden, wet kieskeuriger geweest was . (1)

Beets' roem als schrijver ligt op het gebied van het proza .In 1839 liet hij een eerste uitgave verschijnen van zijn klas-siek-moon meesterwerk, de Camera Obscure, waarover dade-lijk meer. Ook dit genre schi jnt hem niet lang to bevredigen .Langzamerhand wijzigt zijn persoonlijkheid zich. .. Hilde-

brand wordt verdrongen door «dominee Beets . (2) ZijnStichtelijke uren o . a, zijn wel eenvoudig en smaakvol vanstijl, maar het penseel, «waarmee hij zijn geestige aquarellenuit de Camera Obscure zo funk had gewassen~, (3) schijnthij voorgoed to hebben vergeten. Ook zijn voordrachten enkritische studien bond hij semen in Verpoozingen op letter-kundig gebied en Verscheidenheden meestal op letterkundiggebied. Als kunstcriticus heeft hij echter noon zeer hooggestaan .

II. DE CAMERA OBSCURA

1. Verschillende uitgaven. - In 't najaar van 1839 verschenen,beleefde de Camera Obscure reeds in 't voorjaar van 1840een tweede uitgave. Beide waren heel wet kleiner in omvangden die, welke wij nu to lezen krijgen . Zij bevatten slechtsDe Familie Stastok, benevens kortere stukken, waaronderJongens. Een onaangenaam mere . . . en Een oude kennis devoornaamste zijn (4) . De derde uitgave kwam in 1851 vande pers. Zij was, aschoon kleiner van formaat, wet de in-houd betrof meer den verdubbeldh (5) . Enkele onuitgegeven

1. C. G. N. DE VOOYS, Historische Schets van de Nederland-se Letterkunde, biz 95 . Zie ook SCHIMMEL in De Gids,1860, II, blz. 664 .2. G. KALFF, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde,Vile deel, blz. 328.3. J. TEN BRINK, blz. 362 .4. Blz.1 tot 134 van de 28e uitgave .5. Voorbericht tot de 6e druk . Medegedeeld in de 28e uitgave,blz. 111 en vlg.

6

opstellen : De Familie Hegge, 's Winters buiten en GerritWitse, hot eerste vooral merkwaardig, waren er bijgeko-men (1) . In de vierde uitgave eindelijk (1864) vonden emgelinks en rechts in tijdschriften verspreide bladzijden pleats,zoals Vooruitgang, De Wind, De Limburgsche voerman, Teunde Jager, enz.In eon schoolbook voor middelbaar onderwi js is hot de

pleats niet om de talrijke uitgaven onderling to vergelijkenen na to gaan, hoe Hildebrand de verschillende drukken vanzijn work bezorgde. Wij zouden er bij voorbeeld kunnen opwijzen, hoe hij de al to talrijke Franse woorden geleidelijkdeed verdwi jnen, hoe hij sommige woorden en wendingendoor andere verving, en dialectische vormen en zegswijzennog talrijker uit de mond van zijn volkstypen liet vloeien (2) .Doch dat is de task van 't hoger onderwijs .2. Inhoud. - In de Camera Obscure heeft Hildebrand deNederlandse maatschappij van omstreeks 1830-'40 ain hearklein-burgerlijke dufheid en benepenheid, ook in hare eer-zame braafheid en degelijkheid» (3) afgebeeld. Hoge kunstschiep hij hierdoor niet en wilde hij ook niet scheppen : hijstreeft enkel near hot weergeven van de werkelijkheid, zon-der meer. De Camera is, om met Potgieter to spreken, acopievan hot dagelijkse leven>> .

Doze aKopieerlusb openbaart zich omtrent 1840 in de Ne-derlandse letterkunde met Beets (Camera Obscure), Jona-than (Waarheid en Droomen), Klikspaan (Studententypen enStudentenleven) en Koetsveld (Schetsen uit de Pastorie vanMastland) . Ze ontstond onder invloed van Engelse en Franseschrijvers, meer bepaald under die van Lamb, Dickens enSterne, V . Hugo en Balzac . Het is ado lust om hot dagelijksleven weer to geven, zoals hot zich vertoont aan de opper-vlakte en in de diepte, in zijn uitwendigheid en zijn inner-lijk, zijn licht en schaduw, de rijkdom van zijn tegenstelling

1. B1z.135 tot 270 van de 28e uitgave .2. Volledige inlichtingen over de verschillende uitgaven tot1882 bij J. DIJSERINCK, Hildebrand's Camera Obscure, blz 1 .3. G. KALFF, Gesch, der Ned. Let. VII, blz. 321 .

7

en details ; daarbij vrijelijk aan de persoonlijke zienswijzeneh opvattingen des auteurs een plaats to geven ; zicli daartoebedienend van het proza, van een ontwikkelde beschrijvings-kunst, van epische, lyrische en dramatische vormen, van derijkdommen der taal in haar ganse omvang, die der minderontwikkelden en die van het dagelijks leven niet uitgeslo-ten>> (1) .

In dit genre is Hildebrand een onovertroffen kunstenaar .Hij tekent bedaagde mannen en vrouwen, jongelingen enjonge meisjes, zelden maar kinderen ; hij tekent brave, be-krompen denkende philisters die er warmpjes inzitten, enijdele parvenu's, zelfs wel eens een heer en een jonge dameuit de hogere stand, dock ook, en met zekere voorliefde,klein-burgers en luidjes uit de volksklas . En zowel in hunhandel en wandel, in hun optreden, hun zeden, tot in de taaldie ze spreken toe, tekent Hildebrand ons zijn individu's enpersonengroepen met al de volmaaktheid van een ondankszijn jonge jaren reeds ervaren meester ; met die zachtehumor, die van de Camera gemaakt heeft een scheppingvan blije opborrelende levenslust, van verkwikkende, harte-lijke vrolijkheid .

Van al die personages worden de kleine trekjes naar vorengebracht. «Van de binnenkant zien wij ze niet ; alleen alshuiselijke en maatschappelijke mensen . Maar de mensen inhun gehele uitwendige verschijning, hun omgeving, hun ge-woonten, zijn zo volmaakt getekend, dat zij voor ons blij-ven leven> (2) .Zulke kunst heeft ook haar nadeel : de kunstenaar

die haar beoefent vervalt gemakkelijk in herhaling en aldusin een zekere eenvormigheid, die enkel door het afwisselenvan zijn modellen to vermijden ware . Hierin juist zijn Hilde-brand's krachten hem to kort geschoten . Veel van zijn mo-dellen zijn dezelfde . Ze zijn weliswaar anders gekleurd ofgeschakeerd, maar door die kleuren en schakeringen heenziet men hetzelfde type maar al to duidelijk doorschijnen.Ook merkt men een zekere onbeholpenheid om al die

1. G. KALFF, Gesch. der Ned. Let. VII, blz. 313.2. P. D. CHANT1 PIE DE LA SAUSSAYE, blz. 73.

8

beelden en tafereeltjes met elkander in verband to brengen,om een intrige to leggen . Het bedenken van een verhaal blijftHildebrand's zwakke zijde ; een groot geheel in elkander zet-ten is hem onmogelijk. Alleen in <<De Familie Kegge~ heefthij het met enig succes gedaan, maar zelfs daar is het ver-haal als zodanig niet gelukkig.Kortom, de verdienste van de Camera moeten wij niet

zoeken in de compositie, maar in de fijne waarneming en inde fijne tekening van de onderscheiden personen, groepenen toestanden .

't Werk heeft stellig nog andere gebreken : terecht heeftmen er b.v. op gewezen, dat de schrijver zich wat al to graagnaar voren dringt en, ondanks het warme pleidooi vanChantepie de la Saussaye, kan men Hildebrand van dezebeschuldiging niet heel en al vrijspreken . Maar laten wij,met Prinsen, ~alle kritische scherpheid verre houden, waarwe wat zeggen gaan over dit boek, dat trots alles toch maarhet geheim bezit om ook ons, na drie kwart eeuw, telkensweer to boeien, telkens weer de lezer dwingt met de glim-lach van genoeglijke aandacht en voldaanheid bladzij nabladzij to herlezen voor de zoveelste maal . Er is rust enstille tevredenheid in het onverwoestbaar genot, dat dit voor-treffelijk boek ons telkens weer fris in alle eenvoud biedt» (1) .3. Bijval. - Groot en algemeen was de bijval die de Camera,al bij haar eerste verschijnen to beurt viel . De <pseudoniemeschrijver, toen zelf nog maar even vijf en twintig jarenoud . . .zag», naar eigen getuigenis, <<zijn stoutste verwach-tingen overtroffen, als de buitengewoon hartelijke ontvangstvan dit zijn werk binnen 't halfjaar een tweede druk nood-zakelijk maakte . . .>> (2) . Alleen Jacob Geel kan geen vredehebben met het talent van de jonge schrijver (3) . Ook Pot-

1. Dr. J. PRINSEN, J. Lzn, Handboek tot de NederlandscheLetterkundige Geschiedenis, blz. 592.2. Voorbericht. Zesde druk, 28e uitg., blz. III.3. Over het stuk Vooruitgang (28e uitg ., blz . 273) liet zichJac. Geel in bittere woorden uit in de Voorrede van zijnOnderzoek en Phantasie . Beets' poezie is van « anno een>>,hij is een <<verkeerde gids>, zijn taal geen <Holl'ands .> !

Zie JACOB GEEL, uitgave met voorrede van W. P.

9

gieter is zuiniger met zijn lof. Wel prees hij Hildebrand omzijn fraaie tekening, om de lose eenvoud en om de krachtvan zijn teal, maar de strekking zelf van zijn werk weigerdehij volstrekt goed to keuren (1) .Wat er van zij, de Camera Obscure is kunst van het

zuiverste gehalte, die ook latere geslachten hebben weten towaarderen. Hoe ware het antlers to verklaren, dat de Camerade ene uitgave na de andere beleefde, dat het boek al spoedigklassiek geworden en tot onze dagen gebleven is, dat m, e .w. «bijna ieder beschaafd Nederlands lezer of lezeres . . . in delaatste veertig jaren een dankbaar oordeel over dit lievelings-boek ones yolks gevelth (2) heeft .

<<Met de Camera in de hand treedt Beets de tempel deronsterfelijkheid binnen ; dit boek zal in Nederland nooit ver-geten worden>>, getuigt Chantepie de la Saussaye (3) . EnTen Brink : ~Hildebrand's lokken werden verzilverd door deloop der jaren, maar zijn <<Camera Obscura~ blijft immerjong en fris>> (4). En nog in 1939 schreef iemand, ter gelegen-heid van het eeuwfeest van de onsterfelijke Camera : de C.O.alezen we tot op de huidige dag met het grootste genoegen ;wa staan, gelukkig, nog altijd open voor zijn gezonde humoren milde ironie>> (5) .Hildebrand's roem overschreed ook de grenzen van het

Nederlands taalgebied. Vertalingen van enkele stukken ofvan heel het werk verschenen, hoewel niet altijd onberispe-lijk -- Hildebrand zelf gaf er ons staaltjes van in zijn voor-bericht tot de wade druk -- in het Engels, het Duits, hetFrans, het Italiaans en het Hongaars ; zelfs het Volaptick

Wolters, herzien door Dr. P. A. A. Boeser, 6e dr., blz. V-XII.Leiden, Van der Hoek,1895.1. E . J. Potgieter's Verspreide en Nagelaten werken, Haarlem,Kruseman en Tjeenk Willink,1875, I, blz . 36 .2. J. TEN BRINK, Geschiedenis der Noord-Nederlandscheletteren in de XIXe Eeuw, blz . 355 .3. Blz. 65.4. J. TEN BRINK, blz . 354.5. In De Haagsche Post van 26 Augustus .

Io

verrijkte zijn letterkundige teal met een vertolking van~Een oude Kennis~ (1) .

III. BIBLIOGRAPHIE

Op volledigheid maakt deze bibliographic geen aanspraak .We zochten alleen het degelijkste to vermelden .

I. Algemene werken over Literatuurgeschiedenis, zoalsG. KALFF, Geschiedenls der Nederlandsehe letterkunde,

VII, Groningen,1912.J. PRINSEN, Handboek tot de Nederlandsche letterkundige

Gesehiedenis, 2e druk, 's Gravenhage, 1920.JAN TEN BRINK, Geschiedenls der Noord-Nederlandsche

Letteren in de XIXe eeuw, I, Amsterdam, 1888 .J. TE WINKEL, De ontwikkelingsgang der Nederlandsehe

Letterkunde, IV .

II .

Speciale werken

C. BUSKEN HUET, Literarische Phantasien en Hritieken,II, 1883, blz. 203-204 .

P. D. CHANTEPIE DE LA SAUSSAYE, Het leven vanNicolaas Beets, 2e druk, Haarlem, 1906 .

THEUN DE VRIES, Hildebrands Camera Obscure, A'dam,1939 .

J. DIJSERINCK, Dr. Nicolaas Beets, Haarlem, 1903 .J. DIJSERINCK, Herinneringen aan Nic. Beets in Woord

en Beeld, den Haag,1904 .J. DIJSERINCK, Hildebrand's Camera Obscure, Middelburg,

1863, (Vermeerderde overdruk uit «De Gidss', Dec . 1861) .E. J. POTGIETER, Verspreide nagelaten werken . Ultg. Joh .

Zimmerman .

Kritische Studign, I. Haarlem, 1875 .

1. Zie een volledige opgave o .a . bij J. TEN BRINK, blz . 376.Over de France vertaling van Leon Wocquier bij Michel Levyin 1856 en 1860, to Parijs (Scenes de la Vie Hollandaise en Lachambre obscure), leze men de artikels van JEAN KLEYN-TJENS in l'Enseignement des Langues Modernes. I. A, nr 5-6 ; III. A, nr 2 . Brussel 1887-1889. - Zie ook J. DIJSERINCK,Hildebrand's Camera Obscure, blz. 2 en volg .

II

P. H. RITTER Jr, Een Rapper over een Professor, Nijkerk,(1939) .

L. SIMONS, Nicolaas Beets, in de Jaarboeken der KoninklijkeVlaamse Acadernie, XIX (1905), b1z.111-234.

H. Ph. 'T HOOFT, De student Beets (ill . Ramaekers), Haar-lem, 1915 .

G. VAN RIJN, Nicolaas Beets, I deel, Rotterdam, 1911 . --II deel, voortgezet door J .J. DEETMAN, Rotterdam, 1916 .

A. VERWEY, Het levee van Nicolaas Beets, in «De Bewe-ging>, 1905, II, blz. 233 .

III .

Meer bepaald over «De Familie Kegge» schreven

R. CASIMIR, in Lessen in de ~Letterkunde, Deventer, z .d .blz. 166 .

G. ELGERSMA, in Lezen en Verwerken, Groningen, 1909,blz, 3,

V. D. MATE, Jan Adam Kegge en zijn dochter, in <<Noord enZuid», XVIII jg. '(1895) .

M. SABRE, in Mozaiek, Antwerpen, z.d. blz. 5 .L. SIMONS, De Familie Kegge in 1'Enseignement des langues

vivantes, XI jg, 1897, blz . 124 .

12

DE FAMILIE KEGGE

EEN TREURIGE INLEIDING

. . . In het begin van het derde j aar van mij n verbli j f toLeiden was er een jong mens, uit Demerary geboortig, inmijn buurt komen woven. Het is de gewoonte onder destudenten, in zulk geval elkander een bezoek to brengen. Dejongeling beviel mij . Hij was van een openhartig, aantrek-kelijk karakter, en van een zacht gevoel . Vooral dacht hijzeer teder en aanhankelijk over de betrekkingen, die hij inzijn geboorteland reeds als knaap verlaten had, en die hijniet weder zou zien dan na zijn bevordering, waarom hij zichdan ook zoveel mogelijk met zijn studien haasten wilde . Omdie trek en die ijver was hij mij lief ; en hoewel ik, daaronze studien en onze ti j d van aankomen to veel verschilden,mij niet met hem in een geregeld verkeer begaf, zo bezochtik hem toch een enkele maal, en scheen hem dat dubbel aan-genaam to zijn, omdat hij met mij vrijuit spreken durfdeover dat, wat hem zo na aan 't harte lag en aan de meestezijner jonge vrienden kinderachtig toescheen, of to ernstig omtot een onderwerp van gesprek to worden gemaakt.

Bij een dier bezoeken klaagde hij mij sterk over een zekerevermoeidheid en loomheid in de benen, die hem sedert enigedagen kwelde, en zeer kort daarop vernam ik, dat WilliamKegge, zo heette hij, werkelijk ongesteld was. Ik koos, omhem to gaan zien, een uurtje uit, waarin ik hoopte hem nietal to zeer omringd to vinden, en vond hem to bed . . .

. . .Ik bemerkte dadelijk dat hij koorts had .

Demerary, Engels Guyana, aan de Noordkust van Zuid-Amerika. De kolonie wordt zo genoemd naar een rivier, deDemerary .

Verschilden. Hildebrand was in zijn derde, Kegge nog inzijn eerste jaar. H, studeerde in de theologie, K, in de rechten .

r3

. . .Ik verzocht hem een dokter to nemen ; maar hij wildeer niet van horen . . .De andere dag had ik reeds vroeg de hospita van mijn

buurman bij mij .«Het was niemendal goed met meheer ! Hij was in 't mid-

den van de nacht wakker geworden, had haar thee laten zet-ten, en was, wat zij volstrekt niet van haar meheer gewendwas, zeer knorrig geweest ; daarbij had hij haar zo verwilderdaangekeken, dat ze «der tranemontane haast was kwijt geraakten de schrik haar nog in de benen zat. > zij geloofde « dat hetniet goed was geweest, dat meheer zo veul met een openraam zat, want daar waren die mensen uit vreemde landentoch maar niet aan gewend>>, en zo vervolgens . Ik kleeddemij en ging hem terstond zien .

Hij had nog koorts en nu veel heviger, was zeer ontevredenover zijn bed, zijn slaapkamer, zijn hospita, in een woord,over alles ; hij wilde een groot vuur op de voorkamer hebbenaangelegd, en had daar alle verwachting van . Ik verzocht hemto blijven waar hij was en liet ogenblikkelijk een dokter halen .

De dokter kwam en verklaarde de ongesteldheid voor be-denkelijk. De studeerkamer werd tot een ziekenkamer inge-richt, de patient met zijn bed derwaarts gebracht, aan zij nvoogd geschreven . Deze kwam na een paar dagen. Het waseen oud vrijer, die nooit zieken had bijgewoond en wie dehanden buitengewoon verkeerd stonden, klein van verstanden dof van gevoel . Hij liet mij het bestier in alles over. Dehospita was gelukkig een zeer handige, bedaarde, knappe,

Hospita. Een Lati jns woord. Vrouw, bij wie men op ka-mers woont. ML hospes.Tranemontane. trTranemontanaa> is de Italiaanse benaming

van de poolster, waarschijnlijk door onze zeevaarders in on-ze volkstaal overgebracht . De tramontane kwijt zijn is dushetzelfde als : geheel van streek zijn . De Italianen zeggenin die zin : «perdere la tramontana>' . Die verandering van train trane is volksetymologie. Vgl. de Fr. uitdr. perdre la tra-montane, perdre la boussole.

z4

doortastende en tegelijk hartelijke vrouw . Zij deed haar best ;de dokter deed zijn best ; een paar jongelingen, die ik, uit demenigte van die volstrekt waken wilden, gekozen had, dedenmet mi j al het mogeli j ke ; maar het hielp niet. De ziekte nameen noodlottige loop ; en na drie weken van angst en tobben,droegen wij de arme William Kegge naar het graf .

Een studentenbegraf enis heeft jets plechtigs. Een lange sleepvan mensen in de bloei des levens, die in rouwgewaad een lijkten grave brengen, ten teken dat die bloei des levens niet on-schendbaar is voor de dood ! Zij weten het wel, maar zijmoeten het zien, om er zich van to doordringen . . .

Gewoonlijk wordt de haar door de stadsgenoten van de dodegedragen of, indien die niet genoegzaam in getale zijn, door hendie met de dode uit dezelf de provincie of uit dezelf de kolonieafkomstig zijn. Voor William had men geen twaalf landgenotenkunnen vinden. Zijn beste vrienden droegen hem . Hij hadnog zo kort aan de hogeschool verkeerd . . . ! Er was misschienonder dezen zelfs niet een enkele, voor wie hij zijn hart tenvoile geopend had . Wellicht was ik, die hem toch zo weinighad gezien, nog wel zijn vertrouwdste geweest . Althans hijhad in de laatste nacht van zijn leven, in een ogenblik waarophij volkomen hij zijn kennis was, een ring van zijn vinger ge-trokken, met een kleine diamant, en van binnen de letters E .M.

«Bewaar dat>> - had hij met flauwe, maar nadrukkelijkestem gezegd - chef was mij heel dierbaar>> .

Meer had hij er niet bijgevoegd.De student voorzitter der rechtsgeleerde f aculteit, tot welke

William behoord had, hield een korte toespraak hij het opengraf. Toen wierpen wij, die hem gedragen hadden, er iedereen schop aarde in, en de voogd bedankte alle aanwezigen

Faculteit. Een der 5 groepen van wetenschappen, die aaneen hogeschool worden onderwezen : godgeleerdheid, rechts-geleerdheid, geneeskunde, letteren, wis- en natuurkunde.

IS

voor de eer de overleden aangedaan . De trein ging terug naarde gehoorzaal der academie en scheidde daar . De zwarte rok-ken werden uitgetrokken, de witte handschoenen hadden afge-daan. Elk keerde weder tot zijn oefeningen, zijn uitspanningen,zijn levende vrienden . Nog zes weken droeg deze en gene desmalle rouwstrik om de routs. Maar toen, tegen kersttijd, de stu-dentenalmanak verscheen, en het verslag gelezen werd, waarinook enige regels aan de nagedachtenis van William Kegge wa-ren gewijd, was er reeds menig academiebroeder, die al zijnherinneringsmiddelen moest bijeenrapen om zich voor to stellenhoe «die William Keg>> er bij zijn leven had uitgezien .

Als de yoogd er aan dacht of van sprak om naar de Westto schrijven, was hij zo verlegen met de zaak, dat ik eindelijkop mij nam de voorbereidende brief to stellen, waarop dande zijne met het doodsbericht en zijn verantwoording omtrentde taken van de jonge overledene zo ras mogelijk volgen zou-den. 1k vervulde die moeilijke plicht ; en enige tijd na de af-zending der beide tijdingen ontving ik van de vader vanKegge een brief vol van wel wat overdreven dankbetuigingenen vriendschapsaanbiedingen in antwoord .

Twee jaren later kwam de familie Kegge zelve in Neder-land, en zette zich (zoals ik later vernam, schatrijk) in de stadR. neder . 1k kreeg hier eerst kennis van door een kistje havan-nahsigaren, per diligence ontvangen, met een biljet van deze,vrij zonderlinge inhoud

«Een klein reukof f er van dankbaarheid bij onze komstin het moederland . Kom to R, en vraag er naar de familie die

De gehoorzaal. Grote zaal aan een universiteit voor plech-tige openbare bijeenkomsten, waar bijv . een professor zijnintreerede uitspreekt ; het auditorium.Studentenalmanak. In tal van universiteiten bestaat nog

het gebruik jaarlijks een almanak nit to geven, met o .m .letterkundige bijdragen.De West. West-Indie, de Antillen en Suriname (Ndl . Guya-

na) .

IG

uit de West is gekomen, en gij zult er hartelijk welkom wordengeheten door

Jan Adam Kegge>> .

KENNISMAKING MET MENSEN EN DIEREN

Enige tij d na de ontvangst van dit «reukof f er>> hetwelkmijn vrienden niet nagelaten hadden van lieverlede voor mijin geur to doen opgaan, zat ik op een regenachtige Octo-bermorgen waarop ik juist niet to vroeg was opgestaan, in stilgepeins voor mijn ontbijt, toen zich beneden mij een buiten-gewoon gestommel horen deed.

«Nog al hoger ?>> vroeg een zeer luide stem, die ik nietkende, <<drommels, tame ! dat is in de hanebalken . Sakker-loot, 't is hier suf f isant donkey, hoor ! Ik ben een kuiken als ikzien ken !>>

,De deur ging open, en er trad een welgedaan heer bin-nen, die een goede veertig jaar oud mocht zijn . 's Mans ge-laat was juist niet hoog fatsoenlijk, maar de uitdrukking er vanbijzonder vrolijk en joviaal . Zijn verbrande kleur verried dewarmer luchtstreek. Hij had levendige grijsblauwe ogen en zeerzwarte bakkebaarden . Zijn hear, waarin op de kruin een aan-zienlijk hiaat begon to komen, was reeds hier en dear, nearde uitdrukking van Ovidius, met een weinig grijs doorspren-

Reukoffer. In het Oosten, naam van een offer, verkregendoor de verbranding van welriekende stoffen . Hier natuur-lijk een toespeling op de geur van de sigaren .Hanebalken. De horizontals balk boven in de dakstoel,

wear bij onze Germaanse voorouders haan en kippen sliepen(tirant) . - In de hanebalken wonen : zeer hoog, vlak onderde dakpannen wonen .Hiaat. Stoting van twee k'linkers op elkaar, b .v, kippe-ei.

Om deze hiaat to vermijden voegt men een n in : kippenei. Bijeen hiaat most de stem even ophouden . Hier houdt het hoofd-haar even op .

Ovidius. Beroemd Romeins dichter, 43 j, v. Chr. - 17 n .Chr. «Misschien stonden hierbij (dock den niet al to nauw-

I7

keld. Hij droeg een groene overrok, die hij ogenschijnlijk los-knoopte, en vertoonde zich toen in een zwart pak klederenmet een satijn vest, waarover een zware gouden halskettingtot beteugeling van zijn horloge . In de hand hield hij eenf raai bamboes met barnstenen knop.

«Kegge !>> riep hij me toe, als ik verbaasd opstond om hemto groeten, «Kegge ! De vader van William ! Ik ben gekomenom u, het Museum, en de Burg to zien ; en als je dan meenear mijn huffs wilt gaan, zulj a me drommels veel plezierdoen.>>

Ik was door dit bezoek geheel verrast, en op het horen vande naam ontroerd. Ik beken, dat ik zelden meer aan de goedeWilliam dacht, maar een plotselinge herinnering, en dat weluit de mond van de beroof de vader, deed mij aan .

Ik betuigde hem mijn genoegen de vader van de overledenvriend voor mij to zien.

«Ja>>, zei de heer Kegge, zijn horloge uithalende : «het wasj ammer van de j ongen, he ! 't Moet een goeie kerel gewordenzijn . 't Spijt me in de ziel .» En het gordijntje opschuivendevoegde hij er bij : «Je woont hier duivels hoog, maar 't is eenmooie stand ; dat heet hier de Breestraat, doet het niet ?»

«flier schuins over woonde William : dear ; wear nu desteiger staat .»

«Ei zo, dan was je na buren ! Ja, 't is jammer, jammer,jammer . - Sakkerloot is dat het portret van Walter Scott ?

keurig) de volgende regels uit de Tristia voor Hildebrandsgeest : «Jam mee cygneas imitantur tempora plumes Inficitet nigras albs senecta comas (IV, 8 ; 1, 2). Ndl . : reeds ge-l jken mijn slapen de pluimen v./d, zwaan en bezoedelt dewitte ouderdom mijn haren .Museum. Van Natuurlijke Historie ; verder adooie-beesten-

speb geheten.De Burg. Overblijfsel van een oud kasteel, op een hoogte

gelegen, vanwaar men een aardig kijkje heeft op de stad enhear omgeving.Walter Scott. Beroemd Engels romanschrijver, 1771-1832 .

I8

Lees je Engels ? Mooie taal niet waar ? Zou ik hier een com-plete editie van Walter Scott kunnen krijgen . Maar zij moetwat mooi, wat kostbaar zijn. 1k hou niet van die lorren . Mijnkinderen hebben er al een half verscheurd.» -- En alwederop zijn horloge ziende : «Hoe last gaat dat museum open ?lk moet volstrekt naar dat dooiebeestenspel toe . Kan ik deAcademie ook eens zien ? Wat heb je al zo meer ?»

Hildetrand voldoet zo goed mogelijk aan Kegge's verlan-gen en leidt zijn bezoeker in de Universiteitsstad rond. Daarnagaan ze samen dineren in <<De Zone . Na het diner vertrok Z.Ed. per diligence, evenwel niet dan na Hildebrand de belofte tohebben afgeperst, dat hij na afloop van zijn op harden zijndecandidaatsexamen, zonder font, een paar weken bij hem zoukomen, doorbrengen ; als wanneer hit Hildebrand eens zoutoner Khoe hij gewoon was mensen to ontvangen, en hoe goedzijn kelder was>> .

«Als je studeren wilt,» zei hij : «ik heb een mooie portieboeken ; en is er wat nieuws uitgekomen van Bulwer of zoiemand, breng het dan voor mijn rekening mee ; maar vooraleen beste editie !»

Een paar weken daarna kreeg ik een brief ter herinneringaan deze mijn belofte, begeleid door een onmetelijk grote potWest-Indische confituren, bestaande, voor zoveel ik er vanbegreep, uit vele schijven rhabarber en grote stukken hengel-riet in quintessence van suiker gelegd. De heer Kegge meiddemij, dat «zijn vrouw en dochter, welke laatste, tussen tweehaakjes gezegd, een mooie brunette was, van verlangen brand-den om mij to zien .»

Aan dit verlangen voldeed ik, en weinige dagen daarna zat

Quintessence. Van Quints essentia, d.i, vijfde bestanddeel.Volgens een oude opvatting was de hele wereld opgebouwduit vier grondstoffen. Voor elk voorwerp kwam daar nogeen vijfde bestanddeel bij, dat er het eigenaardige van vorm-de. Hier : een verzadigde oplossing (dissolution saturee) vansuiker.

z9

ik tegenover de vrouw en de mooie brunette, onder een ge-weldig geblaf van twee spaanse hazewindjes, ten huize van deheer Jan Adam Kegge .

De kamer waarin ik mij beyond leverde een schouwspel opvan de weelderigste pracht, met de grootste achteloosheid ge-paard. Overvloed van zwierige meubelen vervulde haar, wel-ke alle het onhuiselijke aanzien hadden van splinternieuw tozijn. Een brede, veeloctavige piano-forte stond opengeslagenen lag bevracht met een aantal boeken, een hoop dooreenge-worpen muziek en een gitaar. Een gladhouten muziekkastjestond open, en een der spaanse hazewindjes vermaakte zicheen weinig met dat gedeelte van de inhoud hetwelk niet opde piano zwierf. Een allersierlijkst pronktafeltje stond beladenmet allerlei aardigheden en mooie beuzelingen, reukf lessen,handvuurschermen, magots, kinkhorens, sigaarbusjes en kost-bare plaatwerken . Een zilveren pendule met een paar vazenvan hetzelf de metaal rustten op een schoorsteenmantel vanCararisch marmer en op een trumeau, onder een reusachtigespiegel daartegenoyer, zag men een groep van de schitterendste

Gitaar. Tokkelinstrument ter begeleiding, met platte bo-dem en in de vorm van een grote viool . Zes snaren.Handvuurscherm. Als men wat dicht bij de haard zat,

hield men een klein schermpje in de hand, tegen de uitstra-ling van het vuur ; het leek op een cirkelvormige waaier meteen lange steel .

Sigaarbusje. Cylindervormig houten of metalen doosje :netsigaren in, later sigarenstandaard geheten . Tegenwoordigziet men ze veel minder .

Cararisch mariner. Fijne marmersoort, uitgegraven in debuurt van de stall Carara, in Toskane .Trumeau. Penanttafeltje : een meubeltje tussen twee ven-

sters in tegen de muur geplaatst. Sluit zich in hoogte aan debovenlijst der lambrizering aan en vormt min of meer eengeheel met de daarboven geplaatste lange, smalle (penant-)spiegel.

20

opgezette vogels met spitse bekken en lange staarten, die ooitlevend of dood geschitterd hebben . Een marokijnen kleinodien-schrijntje stond er halfgeopend naast. In de vier hoeken derkamer prijkten vier zwaar vergulde standerdkandelaars . Hetvloertapijt was uit gloeiend rood en even gloeiend groen ge-weven. De neteldoeken gordijnen waren met oranje en licht-blauwe zijde overplooid . Gelijk bij alle ijdele mensen, hingenook in deze huiskamer aan de wand de levensgrote en zeer be-haagzieke portretten van mijnheer en mevrouw ; mijnheer ineen almaviva met een sierlijke zwaai gedrapeerd, en een oog-opslag als van een aangeblazen dichter ; mevrouw, zeer laaggekleed, met een dik parelsnoer om de hals, een kanten plooi-sel om de japon, en schitterende armbanden . Een derde schilde-rij stelde een groep van vier kinderen voor, waarbij aan deschone brunette vooral niet was to kort gedaan . De beeltenisvan William, die de oudste geweest was, miste ik met smart ;maar het was natuurlijk, want het stuk was eerst sedert deoverkomst der f amilie in het moederland geschilderd . Voor desofa, waarop de schone dochter van den huize was gezeten,lag een tijgervel met rood omzoomd ; en de armstoel van me-vrouw was zo ruim en zo gemakkelijk, dat zij er als in ver-zonk.

Toen ik binnentrad zat mama met het windhondj e Azor,dat met minder muzikale neigingen begaaf d scheen dan hetwindhondje Mimi, op haar schoot, en liefkoosde het, terwijlde dochter haar borduurwerk had neergelegd- om zich met eengrote witte kaketoe met gele kuif to onderhouden .

Mevrouw Kegge was eer klein dan groot van gestalte, aan-merkelijk jonger dan haar echtgenoot, aanmerkelijk bruiner

Almaviva. rRuime, uit een stuk gesneden, tot de voetenreikende, om de hall met een koordlis (naeud) bevestigdemantel, met een fluwelen kraag en schoten (pans). Le comed'Almaviva is een der personages van Beaumarehais in zijnManage de Figaro, van 1784>>.

21

dan haar dochter en wat zij ook mocht geweest zijn, op ditogenblik aanmerkelijk verre van een schoonheid in de ogeevan een Europeaan . Haar toilet was, ik moet het bekennen, een-voudig genoeg, en ik zou haast zeggen enigszins slordig ; maarwaar is het, dat er veel werd goedgemaakt door een zonnigef erroniere op mevrouw Kegges voormalige boezem ; hoezeerook deze versierselen zich het air gaven van bij mevrouw Keg-ges tegenwoordige kledij volstrekt niet to willen passen, zijscheen verlegen met mijn bezoek, en had wel het voorkomeneen weinigje verlegen met alles to zijn ; ook met de pracht diehaar omringde, en het karakter, dat zij had op to houden .

Haar dochter kwam haar ter hulp . Een goede uitvindingvan sommige moeders : dochters to hebben, zij hief zich, ommij to groeten, enigszins plechtig van de sofa op, terwijl dezwarte knecht mij een stoel gaf, veel dichter bij haar dan bijhaar mama, en betuigde haar genoegen mijnheer Hildebrandto zien. «Papa, had er zich zo veel van voorgesteld mijnheerHildebrand eens to bezitten. Niet lang zeker zou hij zich latenwachten ; maar een dringende commissie had hem uitgeroe-pen . >>

Inderdaad, het was een schoon meisje, die dochter van deheer Kegge. Zij had de fijne news en de mond van William,maar veel schoner ogen dan deze had gehad . Heerlijke, don-kere, tintelende ogen waren het, die tot in de ziel doordron-gen. Als zij ze opsloeg, blonken ze vurig en onversaagd, entoch, als zij ze neersloeg, hadden zij lets bijzonder zachts enkwijnends. Heur haar hing in menigte van lange glinsterende

Ferroniere. Diamant of andere rijke edelsteen, in 't middenvan het voorhoofd bevestigd met een fijn gouden snoertje,dat om het hoofd hing. Afgezien van het portret der BelleFerroniere, favorite van Francois I : <<dus genaa nd naarFerron, een vermogend burger van Parijs, met wie zij om-streeks 1539 in de echt verbonden werd . Zij zelve was eenCastiliaanse en stierf in 1549 .

22

krullen, naar engelse wijze, langs haar enigszins bleke, maarmollige wangen, ik moist dat zij drie jaar jonger was dan Wil-liam, die nu ongeveer twintig jaren zou geteld hebben ; maar,naar de aard der tropische mensengeslachten was zij ten voileontwikkeld. Een weelderig neglige van wit batist en kronkeligetule kleedde haar rijzige gestalte, en zij had geen andere op-schik dan een bloedige robijn aan haar vinger, die de ogentrok op haar kleine zachte handekens .

De schone brunette hield het gesprek vrij wel gaande, envulde de gapingen aan door allervriendelijkst met de kaketoeto converseren en hem kleine stukjes beschuit uit haar handto laten oppikken, bij welke gelegenheid ik doodsangsten uit-stond voor haar schone vingeren . Men gevoelt, dat ik het be-gunstigde dier uitermate prees .

«0, hij praatte zo aardig . Zij was nu begonnen hem haarnaam to leren uitspreken : «Coco, hoe heet de vrouw ?>>

En zij aaide Coco zo zacht over de kop, dat ik wenste Cocoto zijn .

De lieve naam kwam echter zomin van 's mans hoornachti-ge lippen, als ikzelf in staat zou geweest zijn die voort tobrengen. Na lang vleiens kwam er : t<Kopje krauwen>>.

Dit was klaarblijkelijk een vergissing, en Coco boette dieduur genoeg. De schone ogen begonnen to vonkelen, en delieve hand gaf de onwillige met een gouden naaldenkoker eengevoelige slag op de kop ; ten gevolge waarvan de heer Coco,met een schuinlinks gebogen kruin en kleine pasjes, naar hetverwi j derdste gedeelte van zijn kruk retireerde, en daar in diehouding bleef zitten met een ter bescherming opgeheven pout,ongeveer als een schooljongen op wie de meester onheildrei-gend uitschiet .

«Papa leert hem zulke woorden uit een aardigheid,>> zei devertoornde schone ; «maar ik vind het zeer onaangenaam .>

Mama zag met een zekere angst naar haar dochter op .

23

1k zocht near een nieuw onderwerp van gesprek, en wasjuist van plan de portretten to hulp to roepen, als mijnheerKegge to huffs kwam.

«Onsterfelijke vriend !>> riep hij mij toe, als waren wijons gehele leven door de tederste banden van vriendschap,waarvan ooit in een album gesproken is, «verknocht, verstren-geld>>, en, als het rijm het medebrengt, «verengeld>> geweest«Onsterf elijke vriend ! Wat wil je hebben ! Madera, tenerif fe,malaga, constantia ? witte port? vruchtwijn ? Lieve kind,last onmiddellijk de likeuren komen . Hoe zit jij dear zo todruilen, Lorre ?>>

«Hij heeft knorren gehad, papa,>> antwoordde de dochter,«omdat hij andere woorden spreekt den die ik hem geleerdheb .>

«Allemaal gekheid ! Hoe meer woorden hoe beter ! Poes,poes ! kop j e krauwen ! gekskap ! . . .>>

< Papa, ik had het waarlijk liever niet.>>«Nu, nu, Harriot m y dear ! 1k zal 't niet meer doen .

Maar wet zeg je van onze gast, mijnheer Hildebrand ? Enwet zegt mijnheer Hildebrand van mijn dochter ? . . .»

Wij waren beiden verlegen, en hadden niets van elkaar tozeggen .

«Allemaal gekheid !>> riep de heer Kegge ; «je zult welf amiliaar worden. Voortaan geen mi j nheren of dames, meerHenriette en Hildebrand, alsjeblieft .>>

Album. Hier natuurlijk niet een boek waarin men portret-ten verzamelt, maar een dat bestemd is om vrienden en ken-nissen aangeboden to worden, die er wat ter herinnering inschrijven of tekenen : een vriendenrol.

Teneriffe. Wijn van druiven van Teneriffe, het grootste,rijkste en meest bevolkte der Canarische eilanden.Malaga. Zoete Spaanse wijn, geheten near de stad Malaga,

in Spanje.Constantia. Kaapse wijn, geheten near het landgoed Con-

stantia.

24

Juffrouw Henriette Kegge stond op, om met zeer veel ijverop de piano een boek to zoeken .

De knecht had intussen bevel gekregen de aangeboden ver-kwikkingen to brengen, en zette to dien einde een onmetelijkgrote vierkante sandelhouten kist op taf el, met het woordLiqueurs in sierlijke trekletters bemaald . Ik houd niet van diecoffreforts der gastvrijheid, die door slot en grendel schijnenaan to tonen hoeveel prijs men zelf op hun inhoud stelt . Naarde woorden van de heer Kegge evenwel to oordelen, geloof ikdat ik hem wezenlijk zou hebben verplicht, indien ik had kun-nen besluiten al de zes karaffen, die er, met haar bijhorendegezelschap van glazen in eens werden uitgelicht, na elkanderleeg to drinken . Met een glas madera heette hij mij welkom .

«floor refs, onsterfelijke !>> ging de heer Kegge voort, «ditis nu mi j n huffs, dit mi j n vrouw, dit mi j n oudste dochter, enstraks zul je al de kinderen zien ; niet waar Hanna ? Dan kenje hier de taal en de spraak zo wat . Je moet maar denken : wijin de West zijn familiaar. In Europa is men vrij wat stijver .Je hebt hier adellijke heren en grote hanzen ; daar behoor ikniet toe ; ik ben geen grote hans ; ik ben een parvenu, zo jewilt.>>

Henriette verliet de kamer .«Maar ik heb, Goddank ! niemand naar de ogen to zien ;

days een geluk ! Leve de vrijheid, en vooral hier in huffs ! Jedoet en last hier alles wat je goed vindt, slaapt zo lang als jewilt, eet goed, drinkt goed dat zijn de wetten van het huffs .Waar is Henriet ?>>

Sandeihoutten kilt. Sandelhout (bobs de santal) : geel,zwaar, hard hout, van de sandelboom op Soemba (Ind. Oce-aan). H, bedoelt een «likeurkeldertjeb, d .i. een kilt met yak-ken, om likeurflessen en glazen in to zetten . Hij noemt hetcoffre-fort, omdat het zo stevig gemaakt was en dat de in-houd als bets kostbaars wordt voorgesteld ; - der gastvrij-hebd, omdat men de gasten op de inhoud onthaalde.

25

«Naar haar kamer,>> antwoordde mevrouw Kegge, <<Zijkleedt zich voor het dine.>>

«Dan moeten de kinderen nog effen komen !>>Er werd gescheld . De zwarte knecht kreeg zijn bevelen, en

de kinderen verschenen.Er traders twee mooie jongens binnen, de een van negen,

en de andere van tiers jaren . De ondeugd zag hun uit de bru-tale zwarte kijkers, en zij waren er, helaas ! niet lelijker om.Zij droegen blauwlakense pakjes met talloze vergulde knopen,over de batisten halskragen, geen das, en lage schoenen, metwitte kousjes . , Daarna kwam een meisje van zeven jaar metlange zwarte haarvlechten en bloedrode strikken op de rug ;een jongen van vijf, in een schotsbont blousetje ; weder eenmeisje, van een jaar of drie, met blote voetjes in gekleurdelaarsjes ; en eindelijk, op de arm ener min, een kind, datniets meer aanhad dan het witte jurkje dat men zag, en hetwitte hemdje dat men niet zag, -- verontrust u niet, lieveHollandse moeders ! het schaap zag er volmaakt gezond uit= met een gouden rammelaar in de ene hand en een korstbrood in de andere .

«Nu heb je ze allemaal gezien,>> riep papa, de kleinste vande arm der minne nemende en op zijn schouder zettende ;waarop het kind allerlief st schaterde van lachen en met deblote beentjes spartelde en trappelde, dat het een lust wasom aan to zien. «Ik heb er elf gehad : William, die je gekendhebt ; Henriet, die je gezien hebt ; nu is er een hele gaping ;eerst kreeg mijn vrouw een miskraam, en daarop een doodkind ; de vierde is tiers jaar oud geworden en toen aan dekoorts bezweken ; nu komen de jongens : hier hebje Rob, endaar hebje Adam, mijn petekind ; die zijn allebei nog on-

Rammelaar. Rinkelbel, hochet. De andere kinderen krijgeneen zilveren rammelaar, bij Kegge is 't natuurlijk een gou-den.

Petekind. Adam K. was werkeli jk peter van zijn eigen

2G

adeugender dan hun vader, toen hij zo klein was ; tussen hemen dit meisje is er weer eentje dood ; dat werd door een beestvan een negerin vergeven op zijn anderhalf jaar ; dit meisjeheet Hanna, naar mijn vrouw; days een mooi klein ding, ishet niet ? En die kleine jongen heet Jan ; niet waar, boer ?Hier hebben we Sofietje ; en het kleinste heet Kitty.>>

Na deze optelling van zijn kinderen schonk hij ze alieneen glas malaga in en lief zelf s de kleine Kitty daarvan proe-ven, die een lelijk gezicht zette, een uitwerksel dat de oor-sprong van haar leven zeer vrolijk maakte. Mama speelde metde krullebol van Rob, en Rob met de staart van Azor ; Adamprikte zijn zuster Hanna zachtkens met een speld in de nek,en buitelde daarop naar de kaketoe, die zichtbaar bang voorhem was ; Jan en Sof ie begonnen een twistgeding ter zakevan het hazewindje Mimi. De heer Kegge gal zijn jongstespruit weer aan de min over.

«Zie zo, minne !>> zeide hij : «nu weer naar de kinderkamer !Vort, jongens ! Veel pleizier !>>

En de hele stoet verdrong zich lachende en juichende in dedeur, en stool henen .

«Als je nu eens wilt weten waar je slaapt, onsterfelijke !>>hervatte de heer Kegge, die deze naam voor mij gekozenscheen to hebben, «ga dan mee als je wilt ; dan kan je meteende bibliotheek zien.>>

Hij bracht mij naar een achterbovenkamer, die op de tuinuitzag. Nog nooit zou ik to midden van zoveel weelde heb-ben geslapen . Een lit d'ange, een canape, een chaise longue

kind. Ook in Ter Haar's KHuibrecht en Klaartje>> lezen we :~De jongen hief ik (de vader) zelf ten doop . Die heet ooknaar zijn vader» . (V. 216-217) . Bij de Protestanten komt zo-iets wel meer voor .

Lit d'ange, Ledikant zonder stijlen aan de hoeken voor degordijnen. De gordijnen zijn schuin weggeslagen en wordendoor een strik of koord samengehouden .

27

daarenboven, een pendule, een psyche, een wastaf el van sa-tijnhout met tot de geringste benodigdheden voor het toiletmeer dan voorzien .

<<Je bent niet bang voor dat wapentuig daar in de hoek ?»zei de heer Kegge, naar een paar indiaanse bogen en eendozijn wie weet hoe vergiftigde pijlen wijzende . <cHier is deschel ; als je wat nodig hebt, dan rammel je maar dat het huffsdreunt.»

Wij gingen daarop naar de bibliotheek, waar een lustigvuur brandde en een schat van Voyages pittoresques en heden-daagse literatuur, op de keurigste wijze gebonden, bijeen was .

«flier ge j e nu maar heen, als je j e verveelt ! Die sofa isnog al makkelijk . In deze laden zijn platen ; al wat je hierziet is meestal in Engeland gekocht, en nu completeert Henriethet zowat. Ik kan me met die snorrepijperij niet altijd op-houden. Henriet heeft twee jaar in Arnhem school gelegen .Maar toen zijn we in 't land gekomen, en hebben haar thuis-gehaald ; ze was 'te groot, en ze moet flu zelf maar verderhaspelen. Engels kon ze al ; en als je in twee jaren geenFrans kunt leren, dan leer j e 't nooit . * Dat large schoolgaan ;

allemaal gekheid . Ik laat geen van me kinderen meerschoolgaan ; ze krijgen patente meesters aan huffs . Gouverneursen gouvernantes wil ik niet order mijn ogen zien . En wat demeisjes betreft : mijn vrouw verstaat geen woord Frans, entoch heeft ze elf kinderen gehad, weetje . . . Zie je die opge-zette tijger ? Die heb ik zelf op mijn suikerplantage gescho-

Psyche. Hoge toiletspiegel, die in het midden kan draaienom twee spillen .

Satijnhout . Uit West-Indie afkomstig. Gepolitoerd is hetschitterend goudgeel.

Voyages pittoresques. Reisbeschrijvingen met veel platen.Snorrepijperij . aDe snorrepijp is een straatjongensspeel-

tuig, een soort van rommelpot, waaruit met een door een ge-spannen blaas gestoken pijpesteel een snorrend geraas wordtvoortgebracht~ . Beuzelingen (chinoiseries) .Arnhem, Hat. van Gelderland .

28

ten ! . . . De deugniet had al driemaal een kalf komen wegha-len .>>

Wij gingen verder, en in de tijd van een half uur had deheer Kegge mij al de kamers van bet gehele huffs, de tuin, destal en het koetshuis laten zien, alles onder even drukke enschutterige gesprekken, waaruit bet mij meet en meet bleek,dat de beer Jan Adam Kegge zeer ingenomen was met zijnrijkdom, zijn kinderen, en zichzelf . Hij scheen er volkomenvan overtuigd to zijn, dat hij «een perfekte goeie Kerel» was ;tienmal beter dan alle mogelijke «grote hanzen en adellijkeheren>>, en volkomen gerechtigd our alle wereidse zorgen enwelvoeglijkheden met zijn lievelingsuitroep of to doen : «alle-maal gekheid !>>

Toen wij alles gezien hadden, wachtte mevrouw ons in deeetzaal.

Henriette verscheen er in een j apon van blauwe zi j de, diehaar niet volkomen zo goed stond als haar wit neglige, ik hadde eer tussen haar en mevrouw haar moeder to worden ge-plaatst. Mijnheer zat over mij, en de kinderen scbaarden zichnaar goedvinden . Bij bet couvert van de oudste, die trouwensook al tien jaren telde, stond een karaf wijn zo goed als bij hetmijne. Aan bet einde der tafel stond nog een stoel ledig ; entoen wij alien gezeten waren, kwam er een kleine, magerevrouw binnen, nog veel bruiner dan mevrouw Kegge . Zij konomstreeks zestig jaren oud zijn, als enige to voorschijn komen-de grijze haren deden vermoeden ; vals haar droeg zij niet .Zij was in bet zwart gekleed, maar droeg een omgespeldeneusdoek van hoogrode oostindische zijde . Achter haar gingeen schone lange-hond, die zodra zij piaats genomen hadzich bij haar stoel nederzette en zijn kop in haar schoot lei,waar zij haar bruine handen op rusten deed . Er was iets in-drukmakends in deze verschijning, schoon niemand 3cht op debinnenkomende sloeg. Men noemde haar grootmama ; dock iktwij f elde sours of dit niet maar een naam was, haar in scherts

z9

gegeven . Zij sprak weinig en enigszins gebroken, maar een-maal zag ik haar veelbeduidend het hoof d schudden, toen deheer Kegge vertelde, «dat hij de koop van dit nieuwe rijtuigmaar gesloten had, en dat zij nu voortaan nog makkelijkernaar de kerk zou rijden>> .

«Kom, kom !>> riep hij toen, «geen hoofdschuddingendays allemaal gekheid. 't Zal het mooiste rijtuig van de stallzijn, en de grote hanzen en adellijke heren kunnen er eenpunt aan zuigen . Ik heb zin om er een wapen op to latenschilderen met een gouden keg op een zilveren veld, en eengrote planterskroon er boven op van suikerriet en kof fiebo-nen .>>

«Ik zou er maar J. A. K. op laten zetten>>, zei de oude damedroogjes, «je kunt immers de letters met net zoveel krullenmaken als je maar wilt .»

Ik beschrijf u het dine niet, met al zijn opscherpende to-maat- en andere sausen . . ., noch zal het wagen u een denkbeeldto geven van de portwijn van de heer Kegge, die hij door eenextra-extra gelegenheid had, maar die ook zo was, dat de heerKegge verklaarde een zeeuwse rijksdaalder to willen zijn alsmen hem ooit, als men hem ergens anders dan misschien bijde Koning van Engeland, zo drinkers zou . Mevrouw at veel,en Henriette weinig ; maar men moet bedenken dat de laatsteoneindig meer sprak ; ook regelde zij de tafel, en droeg zorgdat men de gerechten in behoorlijke orde nuttigde, niettegen-

Keggen zijn misschien aan mijn lezers niet zo bekend alsbij de timmerlieden . Het is een snort van wiggen, waarvan deene kant schuin afloopt, de andere horizontaal is ; zij dienenom, met kracht hier of daar tussen geslagen wordende, zwarelichamen enigszins op to lichten, waterpas to stellen, of tweelichamen sterk tegen elkanderaan to drijven. (Voetnoot vande schrijver . )

Planterskroon. Planter is de eigenaar van een plantage, d.i.een grond waarop (in Oost- en West-Indie) meest koffie,rijst, suiker, enz ., wordt geteeld.

Zeeuwse rijksdaalder . Ook Zeeuw genoemd, fl . 2.60 .

30

staande haar papa zich daar wel eens tegen bezondigde, endan met een «allemaal gekheid> de f out verschoonde . De ha-zewindjes van mevrouw warm allerbescheidenlijkst stil, om-dat zij ontzag hadden voor de lange-hond der oude damemaar de kinderen, die <rorij werden opgevoed>>, maakten eenvreselijke drukte .

Na den eten bond de zwarte knecht kof f ie aan, en moest ikeen schotse likeur proeven, die als vuur in de keel was .

De oude dame was na de of loop van het dine terstond op-gestaan en vertrokken, gevolgd van haar getrouwe hond. Dekinderen warm in de eetzaal gebleven, waar de kleine Hannade compote met morellen tot zich trok en daaruit, terwijl hetgezelschap scheidde, zichzelve en haar broertjes nog eens be-diende, op mama's vriendelijk verzoek zich aan deze ver-kwikking niet verder to buiten to gaan, niets antwoordendedan dat het zo lekker was .

«Je zult niet kwalijk semen dat ik eens naar de bibliotheekga,>> zei de heer Kegge ; «dit is mijn studie-uurtje !>> En meteen weinig bedwongen geeuw verliet hij de kamer .Mevrouw zette zich in een gemakkelijke houding op de

sofa neder, wierp een borate zi j den zakdoek over haar hoof den bereidde zich insgelijks tot de siesta .

De schone~ brunette en ik bleven dus zo goed als alleen inde schemering, slechts verhelderd door de grillige vlammenvan een lustig brandend kolenvuur. Zij zette zich in een ven-sterbank neder en betuigde er zich in to verheugen, dat zij naden eten aangenaam gezelschap had .

Dit was allerlief st ; maar ik merkte aan, dat een eenzaamschemeruurtje ook zijn waarde heeft.

Zij hield er niet van . Zij hield van veel licht, veel discours,veel menses ; «en helaas,> voegde zij er bij, «er is hier vol-strekt gees conversatie>>.

3r

1k verwonderde mij over het verschijnsel van een stad metzo veel duizend inwoners, zonder enige conversatie .

«Ach>>, antwoordde Henriette : «men moet denken, de men-sen zijn hier verschrikkelijk stiff ; het zijn allemaal coterieen,waar men niemand in opneemt . Daar zijn nog wel families ge-noeg, die gaarne met ons zouden omgaan, maar . . . die con-venieren ons weer minder. >

1k begreep zulk een toestand volkomen. Er zijn in iederestad huisgezinnen, die volstrekt niet geoiienteerd zijn in huneigenlijke plaats en stand ; familien zonder familie, die denews optrekken voor de eenvoudige, de deftige burger, wiensvader en grootvader ook eenvoudige en def tige burgers waren,maar verbaasd staan, dat de eerste kringen hen niet met openarmen ontvangen. Lieve mensen ! van waar komt u deze laat-dunkendheid ? Moeten dan, mevrouw, omdat uw echtgenooteen ambt bekleedt dat hem tot het waterpas van zes, zevengrote heren in de stad opvoert, de zes, zeven vrouwen dierheren terstond vergeten, dat uw geboorte burgerlijk, uw af-komst burgerlijk, uw toon burgerlijk is? Of bevreemdt het u,rijke koopmansgade ! dat de hoogste kringen niet tot u zijntoegenaderd, naarmate uw echtvriend langzamerhand een gro-cer huffs is gaan bewonen, zijn bedienden in liverei heeft ge-stoken, meer paarden en misschien wel een heerlijkheid heeftgekocht ? Moet dan, mejuf f rouw ! omdat uw vader met ette-lijke tonnen gouds uit Oost en West terugkwam, en de acht-baarste patricier, de beste edelman naar de ogee steekt dooruiterlijke praalvertoning, die achtbare patricier, die doorluch-tige edelman al de uwen terstond de hand reiken, en u totgade voor zijn zoon begeren ? Weet gij dan niet, dat indiende kringen, welke gij zo verlangend zijt binnen to treden,

Georienteerd zijn. Letterlijk : bepalen waar het Oosten is .Het juiste punt vaststellen waar men zich in een streek be-vindt. Hier : weten, waar men in de maatschappelijke krin-gen thuishoort .

32

zich voor u openden, gij in gestadige angst zoudt verkerenvoor een toespeling op uws vaders afkomst, een hatelijkheid opuw aangewaaide rang? Zou het niet veel beter zijn, indiengij u rustig aansloot aan de stand waartoe gij behoort, dieeven goed is als een hogere, en waarin gij zoudt worden ge-eerd en ontzien ? Moest gij niet veel liever de eerste onderde burgers dan de laatste, de bij gedogen toegelatene, onderde groten zijn ? Waarlijk, ik begrijp hun terughoudendheidbeter dan uw eerzucht . Zij zijn volkomen tevreden met hetverkeer onder huns gelijken ; zij schromen avances to doen,die hun naderhand zouden kunnen berouwen ; de mevrouwenvrezen, dat zij nu en dan voor elkander over haar nieuwe ken-nissen zouden hebben to blozen, indien zij u en amide namen,en gij verriedt eens uw nieuwelingschap of volkomen mis-plaatst zijn in de kaste, waarin gij waart toegelaten zonder inhaar geheimenissen to zijn ingeleid l . . . Of, korter nog : zijzien niet in, waarom zij juist u in haar omgang zouden op-nemen. . .

Het bleek mij in dit schemeruur, dat de schone Henriettezich met deze ongelukkige eerzucht pijnigde . Mevrouw kendeik nog niet ; maar mijnheer, schoon alles bruskerende wat grooten hoog was, sprak mij veel to veel van adellijke heren engrote hanzen, dan dat ik hem niet van een heimelijke jaloezieverdacht zou hebben . In zijn trots belijden «zo je wilt, eenparvenu to zijn» was misschien evenveel spijt als oprechtheid .

In de loop van ons gesprek verhaalde Henriette mij won-deren van het huffs en de paarden en de slaven, die de familiein de West had : een slaaf voor de zakdoek, een slaaf voorde waaier, een slaaf voor het kerkboek, een slaaf voor de

Bruskeren. Op een ruwe manier tegenstand wegduwen enzijn wil doordrijven. In zijn praten en doen geeft hij dus tokennen : Ik heb niets met jullie opvattingen to maken ; ikdoe wat ik wil.

33

flacon ! Zij kwam ook op haar kostschool, en klaagde over denare madame, die door al de meisjes gehaat was, en verhiefhemelhoog de allerlief ste Clementine zus en zo, haar bestevriendin, waarmee zij «in alles sympathiseerde > .

Zij had een «onbegrijpelijke zin>> om in Den Haag to wo-ven, of een refs door Zwitserland to doers ; bij welke gelegen-heid zij liefhebberij toonde om al die bergen to bestijgen,welke gewoonlijk niet door dames bestegen worden . Zij vondbet onuitstaanbaar dat de mensen bier over bet gordijntjegluurden als zij een dame to paard zagen, en dat men zichnooit in deze stad met een beer in 't publiek kon vertonen ofer werd gezegd dat men verloof d was ; een grieve, welke iktegen alle mogelijke steden heb borers inbrengen, maar waar-van ik bet ijselijke zo ijselijk niet inzie .

EEN JUFFERTJE EN EEN MIJNHEER

Terwijl wij nog zaten to schemeren ging de deur open, endoor twee of drie van de kinderen werd een vrouwelijke ge-stalte meer binnengegooid dan ingeleid, onder bet gejuichvan : «Saartje met een mof ! Saartje met een mof !>>

Een diepe zucbt reel op uit de schone boezem van Henriet-te.

De gestalte, uit bet licht in den donkey komende, kon waar-schi j nli j k geen hand voor ogee zien, en bleef in de deur staan ;de kinderen trokken weder af, en wij hoorden hen in de gangvoortjuicben : «Saartje met een mof ! Saartje met een mof !>>

«Kind !>> zei Henriette tot de binnengekomene : < wat komje ontzaglijk vroeg ; mama slaapt nog».

<<Wat zegje, Harriot ?> riep mevrouw met een schorre stem,wakker wordende : «Wat wilje kind? is er jets ? hebje noggeen licht op ?>>

Flacon, Met reukwater.

34

«Nicht Saartje is daar al>>, was bet antwoord . «De kinderenzeggen,>> voegde zij er lachend bij, «de kinderen zeggen, meteen mof !>>

De gestalte kwam, op bet geluid af, naderbij, en vroeg meteen heel lieve stem naar de gezondheid van nicht Kegge ennicht Henriette.

«Och !>> zei de laatste, < je bent er toch niet ver of ; schelrefs om bet licht, wilje ?>>

Nichtje gehoorzaamde, en ik verlangde naar de lamp . Hetlicht kwam binnen, en ik ontwaarde bij zijn schijnsel eenjong meisje, misschien van de jaren, maar nog niet van deontwikkeling van Henriette. Een allerliefste taille, in een zeersimpel winterjaponnetje gekleed, maakte zich los uit de plooi-en van een bruine lakense mantel ; een gegauf reerd kraag j esloot stemmigjes om een allerblankste hals ; en toen zij haareenvoudig kastoor hoedje afzette, vertoonde zich, onder eenschat van los neerhangende blonde krullen, een allerinne-mendst zacht en lieflijk gelaat. zij bloosde op bet onverwachtgezicht van een persoon meer dan zij vermoed had . 1k haasttemi j haar van hoed en mantel to ontlasten, en ook van de mof,in wier gezelschap zij was aangekondigd . zij bloosde nogsterker over deze gedienstigheid en wilde zich die volstrektniet laten welgevallen .

Henriette nam de mof in de hand . Het was geen alledaags,nieuwmodisch handmof je van marter of chinchilla, met licht-blauwe of kersrode zijde gevoerd en nauwelijks groot genoeg

(egaufreerd kraagje. Met een beet ijzer in een stof figu ..ren drukken, is gaufreren. Waarschijnlijk waren die figurenaanvankelijk vierkantjes, die aan een wafel (.gaufre) dedendenken,Handmofje. Een mofje geschikt om met de hand to worden

gehouden. Vroeger werden de moffen door middel van eerkkoord om de hale voor bet lichaam vastgemaakt.

Chinchilla. aEen zacht en fraai bout (fourrure) van doyacht ener vrij grote Zuid-Amerikaanse wezelsoort : wit metzwartbruine kop, ruggestrepen en poten.»

35

voor twee kleine handjes, een zakdoek, een reukfles, en eenvisiteboekje ; maar een degelijke, ruige, ouderwetse, dikkevette mof, van een f ikse langharige vossenhuid, waarbij eendito halsbekleedsel behoorde, waarmee onze grootmoeders overhaar doek naar de kerk gingen en waarin wij daar ter plaatsenu nog een enkele oude keukenmeid zien verschijnen, en datde naam van sabel draagt .

«Wat een allerliefst mof je !>> zei Henriet, met het harde haarover haar zachte wangen strijkende ; «wat doe jij nu met eenmof, Saartje ?>

«'t Is een oud ding,>> zei Saartje met een lief lachje ; «dekinderen hebben er ook al zo'n plezier over gehad. 't Is nogvan mijn grootmoeder, en ik draag het alleen 's avonds, nichtHenriette ! Hoe vaart neef ?>>

«Papa is heel wel,> antwoordde de schone . En als om hetto bewijzen trad de heer Kegge zelf binnen, vatte Saartje meteen f ikse greep om het middel, en gaf haar een zoen dat hetklapte .

«Wel Saar ! daar doe je wel aan !>> riep hij uit. «Kom jenog refs thee voor ons opschenken ? Wat zeg je van die mijn-heer, die we hebben opgedaan ? Pas maar op, hoor, het iseen meisjesgek .>>

Dit zijn van die malle gezegden, waarop de patient nietveel anders doen kan dan pijnlijk glimlachen .

«En wat hoor ik van je mof ? Rob zegt dat je een mof hebt .Laat refs kijken . Die is nog van je moeder, Saar ! Lieve schep-

Visiteboekje. Boekje voor visitekaartjes, verklaren Koenenen Van Dale. Maar 't is eerder een boekje, waarin de visites,die men maakt (moet maken) aangetekend worden . In datboekje is vaak ook een tasje, waarin men visitekaartjesbewaart .Doek. Omslagdoek (chafe), d .i . schuingevouwen doek, door

de vrouwen om de schouders geslagen en gedragen .Sabel. « Langharig donkerbruin bout van de yacht van een

zeer kloeke wezelsoort, in Siberie en 't hoge Noorden vanAmerika tehuis. Fr, zibeline.

3 6

sel ! ik ben een Citroen als dat niet precies het haar is vaneen wild varken . Hoor refs, j e zult voor j e Sinter Klaas eenbetere mof van mij hebben .>>

«Och neen, neef Kegge !>> zei het lieve meisje verlegen ;«ik zou haar toch niet anders dan 's avonds dragen .>>

«En waarom niet, als ik ze je geef ?>>«Omdat het me . . . niet past, neef Kegge .»<<Niet passen ? allemaal gekheid ! wat droes, als ik ze be-

taal ?>>«Toch niet, neef Kegge ! hens, ik had het liever niet -- ik

mag geen bout dragen, - en ik ben er ook nag veel to j ongvoor.»

«Allemaal gekheid ! wat doen de jaren tot een stuk beesten-haar ? 't Is immers voor de kou, krullebol ! Nu, let maar op,met Sinter Klaas ; en hou nu je moeders vel maar uit de tandenvan Azor en Mimi.>>

Deze laatste aardigheid deed de heer Kegge machtig ge-noeglijk aan, en wij zetten ons tot de thee. Dat het serviesvan zilver en de kopjes van blauw porselein waxen, behoeftniet to worden opgemerkt. De lezer weet flu to wel hoe hethuishouden van de ri jke f amilie Kegge gemonteerd was, omvan enige pracht ter wereld meer verwonderd to staan . . .

Toen de thee was afgelopen en de pendule bijna op achturen stond, liet de heer Kegge zich een met zwart zeehondgevoederde overjas van pools maaksel geven . Het was nog nietkoud genoeg voor de pels, zeide hij . Hij stak daarna op, het-geen hij met een kiese term een stinkstok noemde, en ginguit, om alweer een nodige commissie to doen .

Niet lang daarna kwam er in zijn plaats een heer binnen

Van Pools maaksel. Een zg, polonaise, d.i, een bonte, ele-gante, met bout gevoederde snort van jas .

Stinkstok. Een allesbehalve kiese term .

37

van een zeven- of achtentwintig jaren, naar ik berekende . Hetwas een welgemaakt, ri j zig man, met een gelaat, waarvan desnede heel goed, maar dat voor het overige zeer vervallen was .Hij droeg het haar enigszins, lang, zeer scheef gescheiden, enaan de breedste kant gefriseerd. Grijze ogen schoten hundof f e stralen uit diepe spelonken, want de jukbeenderen Wa-ren zeer sterk getekend, en om zijn lippen speelde een glim-lach, die kennelijk geen andere bestemming had, dan om eenzeer blank en regelmatig gebit to doen to voorschijn komen .Peze persoon was gedost in een zeer nauwe groene rok metzeer kleine vergulde knoopjes en zeer nauwe en korte mouw-tjes, een zeer wijde zwarte pantalon, met zeer spits toelopendepijpen, en een gebrocheerd zijden vest. Een zwartsatijnen strop,in welks slippen een zeer lange, zeer dunne gouden doekspeldzat, met een klein goud snoertje daaraan vast, strogele hand-schoenen en zeer puntige laarzen voltooiden zijn kledij . Nogslingerde er een gouden halsketting, saamgesteld uit lange ma-gere schakels, over zijn vest, en wees der verbeelding de wegnaar een zeer dun horloge a cylindre, terwijl aan een bijnaonzichtbaar elastiek koordje een klein vierkant lorgnet ben-gelde, dat geschikt was om zonder hand of vinger aan to ra-ken, in de winkel van het oog to blijven staanj

Toen deze heer binnenkwam, ging hij eerst de kamer door,volstrekt in dezelfde houding alsof hij moederziel alleen waregeweest en zonder ter linker of ter rechter zijde jets to willenopmerken ; men zou gezegd hebben in een blinde opgewon-

Strop. Stropdas, amin of meer sti jve zijden das, met ofzonder vals strikje van voren, en van achteren met een gespaangehaakh .Horloge a eylindre. Cylinderhorloge, dat met een sleuteltje

werd opgewonden.Lorgnet. Nu : knijpbril, pince-nez ; ook wel een toneelkij-

kertje (jumelle, lorgnette) . Hier echter blijkbaar een mono-cle . Fr. lorgnon. Thans zijn die voorwerpen ook meestrond .

38

denheid. Toen hij tot mevrouw Kegge genaderd was, stondhij stokstil en lief zijn hoofd op de borst vallen als een ge-knakte bieze ; vervolgens ging hij op Henriette af, en her-haalde dezelf de beweging met al de bevalligheid van een au-tomaat ; eindelijk - bracht hij ze ten derdemale ten uitvoer voorde verenigde personages van Saartjen en mij .

Henriette stelde ons aan elkander voor, als mijnheer Vander Hoogen en mijnheer Hildebrand .

Mijnheer Vary der Hoogen plaatste zich vervolgens op dehem aangeboden stoel, bracht de duim van zijn rechterhandter hoogte van zijn rechterschouder, en stak hem door hetarmsgat van het gebrocheerde vestje, zodat zijn taille fineallerschitterendst uitkwam . Daarop begon hij met een krakendestem tot mevrouw

«En hoe maken het Azor en Mimi ? Charmante hondjes .Gisteren dineerde ik bij de heer Van Nagel ; flu, u weet weldat f reule Constance ook een aardig hondj a heeft . . . >>

«lk weet het heel goed ; het is een King Richard,>> zei Hen-riette, «een allerliefst dier .>>

cNiet waar ? allerliefst en allercharmantst ; maar toch hethaalt niet bij Azor en Mimi .»

Krakende stem. Hoge, scherpe stem, met keelgeluid, diewel enigszins kan doen denken aan krakend hout ; wordtvaak aangenomen door mensen die menen zich hiermee ge-wichtig-deftig to maken. Fr, une voix de perroquet.

King Richard. ~Het ras «king Richardh bestaat niet . Klaar-bli jkelijk heeft de schrijver een King Charles bedoeld, eenlangharig zwart en bruin schoothondje, ten alien ti jde zeergeliefd bij de aristocratische dames . - De vergissing vanHenriette blijkt haar door Hildebrand opzettelijk in de moodgelegd. Zij wil blijk geven van haar algemene ontwikkeling,in het bijzonder omtrent de bijzonderheden in de levenswijzevan Kgrote hanzen en adellijke herenm . Maar juist hierdoorgeeft zij het bewijs van haar oppervlakkige kennis, door deware naam van het ras to verwarren met een andere konings-naam.

39

«Zou je dat waarlijk denken ?>> vroeg mevrouw, met zicht-baar welgevallen .

«Mevrouw !>> antwoordde de heer Van der Hoogen, ge-heel opgewondenheid ; «het scheelt hemel en aarde . Ik konook niet nalaten het to zeggen . Freule Constance ! zei ik, uwhondje is charmant ; maar de hondjes van mevrouw Keggezijn charmanter .>>

Ik had nog zoveel bewijs van levee op het gelaat van me-vrouw Kegge niet gezien ; met een soon van geestdrif t stakzij Azor en Mimi, die bij haar op een tabouret lagers, iedereen klontje suiker toe, en streelde hen dat hue koppen blon-ken als spiegels .

De heer Van der Hoogen richtte zich daarop tot Henriet-te .

«Ik kan u zeggen, juffrouw Henriette, dat de freule Con-stance jaloers is van uw maraboes ; zij heeft u er laatst meein de kerk gezien . Gisteren zei ze : Van der Hoogen, j e keptimmers de f amilie Kegge . Ik antwoordde dat ik de eer had ergepresenteerd to zijn . Nu zei ze, ik kan je zeggen : ik beeziek naar de maraboes van de freule. Het zijn allercharmantstemaraboes ; daarop volgde een heel gesprek over u .>>

«Waarlijk ?> vroeg Henriette, haar ogee ongelovig tot hemopslaande. <<Foei, Van der Hoogen ! je houdt me een beetjevoor de gek.>>

«Dat is ondeugend van je>>, antwoordde Van der Hoogen,als zij glimlachend. «floor je 't mevrouw ? Foei, foei, welkezwarte soupcons !>> Daarop trok hij zijn gezicht in een ernsti-ge plooi en vervolgde : «Waarlijk, juffrouw Henriette, het is

Maraboe. <<De fijne grijze vleugeldekveren van de Ciconiamaraboe, een vogel, behorende tot het reigersgeslacht . Hijkomt in groten getale in tndie, ook in Oost-Indie, op Javaen Sumatra voor. Wij geloven echter, dat de naam maraboe,in 't gebruik, van lieverlede ook op andere sierlijke toiletverenis overgegaan en in freule Nagel's tijd ook wel op mooie wit-te struisveren werd toegepast .>>

40

jammer, heel jammer, dat je die mensen niet ziet . Het is eencharmant huffs . De freule Constance is waarlijk allerchar-mantst. >>

«Ik weet niet, Van der Hoogen ! maar ik geloof stellig dater iets bestaat tussen u en die freule Constance !>> merkte Hen-riette aan . En zij lichtte haar kleine wijsvinger op, en zag hemmet alle mogelijke coquetterie in de ogen .

De heer Van der Hoogen had er, wed ik, zijn mooie hand-schoenen voor willen verbeuren, indien hij had kunnen blo-zen. Maar zijn blos was - wie weet waar ?

«Alweer foei !>> hernam hij, <<dat is nu toch niet edel-moedig, juffrouw Henriette !> En hij lei de hand zeer gemoe-delijk op zijn gebrocheerd vest ; «ik verklaar u op mijn woordvan eer, dat al wat men daar misschien van f luistert - on-waar is .»

Hij liet een korte geheimzinnige pause volgen ; daarna ginghij voort

«Ik mag de freule Constance heel gaarne ; zij is waarlijkallercharmantst ; maar . . . ik heb geen plans, in 't geheel geenplans. En wilje weten waarom zij mij juist gisteren zo beviel ?>>«Welnu ? >«Omdat zij zich zo aan u interesseerde .'> En hij sloeg de

ogen liefelijk neder .«Inderdaad, ondeugd ?» plaagde Henriette ; «je zoudt me

waarlijk nieuwsgierig maken, indien ik het worden kon !>«Zi j vond uw voorkomen zo bi j zonder lief en interessant»,

Aan u interesseerde. Gallicisme : s'interesser a. Neder-lands : zich interesseren voor . Bij deze en andere Fransewendingen, aldus Dr A . Beets, mag men niet vergeten, dater toen veel meer Frans gesproken werd ; dat het een histo-rische font zou zijn, deze wendingen en uitdrukkingen doorzuiver Nederlandse to gaan of to willen vervangen . Dan zou-den de figuren van H. niet meer spreken zoals zij werkelijkin hun tijd en omgeving zonder gemaaktheid spraken enschreven. (De Nieuwe Taalgids, XVIII, 1) .

4 I

zei Van der Hoogen, «en ze had zo veel van uw spelen ge-hoord». En zich tot mevrouw Kegge kerende : «Lieve me-vrouw ! verenig u toch met al wat in de stad smack heeft, omuw dochter to bewegen haar woord to houden.>

«Dat behoeft niet meer !>> zei Henriette glimlachende : <<al-les is bepaald : ik speel Vrijdag .>>

«Charmant charmant, allercharmantst . Dat zal freule Con-stance verrukken. Dat zal een sensatie in de stad geven. Eengrout stuk, hoop ik . . .>>

«1k ben nog niet gedecideerd>, antwoordde Henriette : «wilde heer Van der Hoogen mij eens helpen kiezen ? Zullen wijde piano eens openmaken ?>>

«Gaarne, dolgaarne .>>«Maar gij moet reflecties maken .>>«Onmogelijk ! onmogelijk !>> riep Van der Hoogen. Daarop

sprung hij van zijn stoel, bracht zijn hoed in een hoek van dekamer, waar hij hem zo voorzichtig nederlegde, alsof hij eenuitgeblazen eierschaal geweest wart, ontblootte zijn sneeuw-witte handjes en nagels coupes a l'anglaise, en hielp Henriettede muziek uitzoeken.

Onderdies fluisterde hij halfhoorbaar : < Dat juffertje DeGrout heeft toch een allercharmantst gezichtj e !>>

«Wat onbeduidend>>, antwoordde Henriette .«Niet waar ? dat is de enige fout>>, sprak Van der Hoogen .Saartje>>, hernam Henriette, «het is goed dat ik er om denk .

Grootmama heeft wel zeer verzocht of je haar een beetje ge-zelschap zoudt willen houden .>>

«Graag, nicht Henriette !>> antwoordde Saartje ; «ik ga ter-stond .>>

Ongaarne zag ik de lieve blauwe ogen vertrekken .Henriette begun to spelen, en de heer Van der Hoogen sioeg

Nagels Coupes a l'anglalse. Rond, enigszins puntig bijge-knipt ?

42

de bladen om ; maar ik merkte op dat hij er somti j ds zo langmee talmde, dat Henriette, bevreesd dat hij het niet bij tijdsdoen zoude, zelve haar hand uitstak, waarop hij zich danhaastte die hand to ontmoeten en een allerliefst excuus tof luisteren, of to glimlachen . Over 't geheel was de houdingder jongelieden voor de piano zeer vertrouwelijk .

Intussen zaten can een klein tafeltje de jonge heren Roben Adam ecarte to spelen om een kwartje, en verminkte kleineHanna (want deze drie kinderen schenen op to blijven) deplaten van een kostbaar boek tot mislukte knipsels .

Ik had nu geen andere conversatie dan mevrouw, die mi jvooreerst ophelderde dat de gebeurtenis, die «al wat in destad smack had verrukken zou>>, geen andere was, dan datHenriette aanstaande Vrijdag op het damesconcert een obligaatop de piano zou uitvoeren . De heer Van der Hoogen had haarzo lang gebeden, en de directie van het concert had er mijn-heer Kegge zo zeer om lastig gevallen, en Henriette speeldeook zo uitmuntend, dat men niet langer had kunnen weigeren !Na deze mededeling begon ons gesprek to kwijnen, en moistik niets beters to doen dan haar of to vragen hoe het haar inHolland beviel. Zij klaagde daarop steep en been . Het scheenhier to laude koud en pat to zijn ; de mensen waren hier stiffen gierig, en altijd bij hun kinderen ; de kinderen haddenzoveel kleren can 't lijf ; en de huizen waren zo tochtig ! Maarzij zelve was gelukkig altijd gezond, en de kinderen en Keggeook, en ook de hondjes .

De heer Kegge kwam thuis en vertelde zoveel nieuws, dathet blijkbaar was dat hij naar de societeit was geweest. Erkwam wijn binnen voor de dames, en er werd grog gemaakt

Ecarte. Een kaartspel voor twee personen, met 32 kaar-ten, waarbij men sommige kaarten ter zijde legt (dcarter) envervangt door andere, die op stok (talon) liggen .

Obligaat. Solo, een bepaald voor eeri instrument genetstuk, dat meestal met begeleiding van andere instrumentenuitgevoerd wordt .

43

voor de heren . De heer Kegge voegde zich bij de piano . Saar-tje kwam weder beneden en vertelde dat de oude mevrouwlust had om naar bed to gaan . Ik hield mij daarop met haarbezig door to zamen de platen to bezien ener prachtuitgaafvan Laf ontaine. Zij moist zo goed welke f abet door iedere plaatwerd voorgesteld, en sprak het Frans zo wel uit, dat ik duide-lijk bemerkte dat dit eenvoudig burgerdochtertje, dat geenbout mocht dragen, een zeer goede opvoeding had gehad, enmisschien ruim zo goed geprof iteerd had, als ik van de schonebrunette en haar tweejarig pensionaat verwachten durfde .

Er werd nog een hele pons muziek gemaakt, en mevrouwKegge sluimerde met haar hondjes in . Zij werd niet wakkervoordat de charmante heer Van der Hoogen weder op haarwas toegelopen, zijn hoof d op de borst had laten vallen, enbetuigd dat hij, heer Van der Hoogen, de eer had haar dienaarto wezen.

Hi j maakte dezelf de plichtplegingen voor de j onge dames,en begon nu aan de heer Kegge .

«A propos>> - zegde hij - <rgoed dat ik er om denk . Erpresenteert zich eerstdaags een charmante gelegenheid om ietsnaar de West to verzenden . Een jong mens aan een der bu-reaux zal zich waarschijnlijk decideren er heen to gaan. Hiergeen vooruitzichten voor iemand zonder f amilie ; misschiendaar nog een plaatsje als blankofficier ; honorabele betrek-king !>>

«Vooral tegenwoordig !>> mezkte de heer Kegge aan,«schoon 't bij ons beter is dan in Suriname . Daar zijn deblankof f iciers geheel in verachting . Maar 't is dwaas ; want zoin Suriname als in Demerary zijn de meeste directeurs betzelf geweest, >>

Henriette werd vuurrood op deze uitspraak . Welke gevolg-

Blankofficier. Vroeger in Suriname, blanke opzichter overnegerslaven .

44

trekkingen kon de charmante heer Van der Hoogen niet uitzulk een bekentenis opmaken ! Maar de charmante heer Vander Hoogen dacht misschien aan zijn eigen vader die, zoalsik naderhand vernam, een logementhouder to Amsterdam was,en met wie hij dientengevolge niets meer had uit to staandan dat hij nu en dan een wissel op hem trok .

VADERANGSTEN EN KINDERLIEFDE

. . .Ik was tot een ure op de bibliotheek gebleven, waar ikmij recht op mijn gemak genesteld had, en mij onledig ge-houden, niet met mij op een fatsoenlijke wijze to vervelendoor, zonder bepaald jets to willen doer, flu het een dan hetander boek uit de kast to halen, in to zien, en weer op zijnplaats to stellen, maar door een klein werkje op to zetten,waartoe ik de materialen had meegebracht, een werkje daar ikalle ogenblikken van scheiden kon, maar daar ik ook genoegaan had om met belangstelling in bezig to zijn .

Ik kwam beneden en werd door mijn gastheer als «degeleerde>> begroet, «die de hele ochtend met de news in deboeken had gezeten ; allemaal gekheid . Hij was een drome-daris als hij er niet bij in slaap zou zijn gevallen .>>

Henriette kwam binnen . Zij zag er buitengewoon vrolijk enopgewekt uit, en hield in de ene hand een violetkleurig biljet,dat zi j pas scheen to hebben ontvangen .

«Kind !>> riep de beer Kegge haar toe, «van avond ga jeuit, boor !>>

«En waarheen, papa ?> vroeg Henriette .«Naar neef De Groot, hart ! Op vergulden>> .Op wat ?>> vroeg Henriette, wier aangezicht betrok .

«Op koekplakken !>> zei haar vader . < Sakkerloot, ik heb bet

Hoekplakken of vergulden. Neef De Groot, Saartje's vader,was een koekenbakker. 't Vergulden bestond in 't leggen vangoudstrepen op de koeken, «vrijers, vrijsters, enz .>>, die op

45

in mijn jeugd ook gedaan . Vrijers, vrijsters, varkens, ledikan-ten, Adam en Eva, schepen, al de boel ! Weet je niet dat hethaast Sinter Klaas is ? >

«1k koekplakken, papa, bij de De Grooten ! 1k kan hetniet, ik bedank er voor. Neen, daar bedank ik flu voor», zeiHenriette op een welberaden toon, <<ik doe het niet .>>

«Ja maar, lieve meid,>> zei de heer Kegge, «ik heb het voorje aangenomen, hoor ; je kunt er niet of ; 't is een hele dames-parti j >> .

«En wat voor dames zouden er bij de De Grooten komen ?>>vroeg de schone smalend.

<<Weet ik het, juffrouw Henriette ?>> zei de under, op eenkluchtige wijze het mutsje afnemende, dat hij droeg uit aan-merking van het hiaat in zi j n lokken, of schoon met zichtbareverlegenheid. <<1k ben een kievit als ik het weet. Je neef heefter me verscheiden opgenoemd : juf frouw Riet, juf f rouw Dek-ker, juffer dit en dat ; hij zegt dat het heel ordentelijke juf-frouwen zijn>>.

«En waarom heeft Saartje mij dan gisteren niet verzocht ?>>«Omdat zij het vergeten heeft>>, zegt ze .«Omdat ze niet gedurf d heeft>>, verbeterde Henriette, rood

van verontwaardiging .«Henriette-lies !> vleide papa, <<ik had graag dat je wel

waart met de De Grooten . Toen we hier vreemd aankwamen,hebben ze ons duizend diensten bewezen . Neef heef t dit huffsvoor ons gehuurd en alles ; hij is een eerlijk man ; kan hij 'thelpen dat hij Been adellijke heer of grote hans is, dat hijgeen glare handschoentjes draagt als onze vriend Van der

Sinterklaas als ~~eschenk werden gegeven. Uit blandjes ver-guld papier werden reepjes gesneden en dez~ plakte mendan op de koek, die vooraf met een penseel nat werd ge-maakt. (Zie volg. hst.) . Nu is dat gebruik om•wille van ge-zondheidsredenen, - ain naam van Sta Hygieia~ zegt H., -achterwege gebleven. (Te lezen : Ter Gouw. De Volksverma-ken, blz, 258) .

46

Hoogen ? Ik heb bet aangenomen ; j e zult er immers heen-gaan ? Ik wil dat je er heengaat>>.

«Het is wel ; ik zal er heengaan>>, antwoordde Henriette,bleek van drift ; «maar als ik Vri j dag slecht speel, is bet uwschuld .>>

<<Voor mi j n rekening kind ! Maar, van Vri j dag gesproken !Misschien bevalt je dat ook niet ; ik heb neef De Groot eenintroductiekaartje beloof d» .

«'t Is goed>>, zei Henriette, haar spijt verbijtende .«Van wie is dat paarse brief je ?>>«Ik heb bet met muziek gekregen .>>«Nu kind ! vanavond vergulden boor ! Hildebrand mag je

komen halen als hij plezier heeft ; en dan moet hij wet vroeggaan, dan kan hij nog refs mee trekken om 't langste brok .'t Zijn waarlijke goeie mensen, Hildebrand ! heel ordentelijk .Je hebt gisteren Saartje gezien . Henriet» = vervolgde hij, metde ogen pinkende «Henriet mocht willen dat zij er zo uit-zag !>

Henriet beef de .«Maar zij heeft ook wel mooie zwarte ogen», zei haar papa,

en gaf haar een kus . «Harriot, my dear, je moet niet booszlJn>> .

Harriot, his dear, draaide bet hoof d of .De vader was verlegen .«Het is goed weer,>> hernam hij, «best weer ! ik heb de

schimmels voor de barouchette laten zetten ; ik wil een toertjemakers met mijn loge. Ga je mee, Harriot ?>>

«Ik heb to schrijven en muziek to copieren>>, antwoordde zij,een slotportefeuille openslaande, en er een blaadje bathpapier

Trekken om 't langste brok . Dit trekken kan zijn : spiertjetrekken (tirer la courte paille) of loten. In de huiskamerdoet men bet spiertje trekken ook wel met reep jes papier . 'tGing natuurlijk om 't grootste brok koek.

Slotportefeullle. In de bier bedoelde portefeuille bewaartmen papier en gebruikt ze als onderlegger bij 't schri jven1

47

uitkrijgende, dat zij ogenblikkelijk met veel ijver ging zittenvullen.

<Nu, dan gaan wij alleen ; voor mania is het to koud>> .Er volgde een poosje stilte .«Is uw toilet voor Vrijdag al in orde, Harriot ?>> vroeg de

heer Kegge.«Ik weet niet>>, zei Harriot.«Moet er iets nieuws zijn, een ferroniere, of zo wat ?>>«Neen, papa .De schimmels waren voor ; Henriette bleef pruilen . Wij

namen of scheid en stegen in de barouchette .«Henriette was boos, zei de vader toen wij gezeten waren .

«Ja, die dametjes ! je moet ze ontzien, vriend ! En Henrietheeft veel karakter» .

Wij toerden eerst door de voornaamste straten der stad, enlieten de vensters der respectieve bewoners dreunen . MijnheerKegge beweerde dat men hard moest rijden, want dat men an-ders geen ontzag onder de voetgangers krijgen kon. Ik kondan ook het woord congepermitteerd>> duidelijk lezen op hetgelaat van verscheidene Joden, die de stad met kruiwagensdoorkruisten, en van oude vrouwen die van de vismarkt kwa-men en op deze of gene hoek niet gauw genoeg uit de wegkonden komen. Ook zag ik def tige heren met rottingen onderde arm die, niettegenstaande de straat breed genoeg was, hetveiliger achtten hun wandeling to staken, totdat het rijtuigzou zijn voorbijgegaan, en kindermeiden die, twintig huizenvoor ons uit, «verschoten>> en de aan haar zorg toevertrouwdelievelingen bij de amen naar zich toe sjorden, om der wereldto tonen hoe goed zij voor hen zorgden . In een kof f iehuis,kwamen drie of vier heren, met horizontaal opgeheven pijpen

Er was hier thus een slotje op . De nieuwere modellen heetmen «sons-main .

Bathpapier . Fijn postpapier, gestempeld < Bathi . Bath iseen Engelse stad in Somerset .

48

in de mond, over bet horretje kijken, en alles toonde ontzagvoor de twee schimmels, bet mooie rijtuig, de deftige koetsier,en de zwarte lakei achterop, die met onbewegelijke plechtig-heid zat rond to kijken en iedereen eerbied inboezemde, be-halve de boven alle vooroordelen verheven straatjongen, diehem nariep : «Mooie jongen, pas op, boor ! dat de zon je nietverbrandt !>>

Al deze bewijzen van opmerkzaamheid en belangstellingin zijn persoon en bezittingen schenen ditmaal noch de ho-vaardij van de beer Kegge to prikkelen, noch zijn vrolijkheidgaande to maken .

Wij reden de poort uit en de straatweg op, en deden eenmooie keen door de bosrijke streek. Het was een beerlijkenajaarsdag . Maar noch de schone natuur, noch de heldere zon,noch de f risse naj aarslucht vermochten de wolk van bet voor-hoof d van de beer Kegge to verdrijven . Ik trachtte bet gespreklevendig te- houden en zijn gedachten over allerlei onderwer-pen to verdelen, maar telkens bleek bet mij duidelijk dat zijover de verstoordheid van zijn beminde dochter liepen .

De schimmels waxen ongemeen vurig en liepen uitmuntend,en de koetsier maakte de beer Kegge berhaalde malen op-merkzaam, dat de bi j dehandse nu toch alle kuren had of gelegd .Het scheen alsof de beer Kegge er geen gevoel voor had ; hijdacht aan de kuren van Henriet.

De koetsier slaagde er in, na een lange worsteling, een«grote bans en adellijke beer>> voorbij to rijden ; maar debeer Kegge wreef zich de handen niet met dat genoegen,waarmee ik mij overtuigd hield dat hij bet gisteren zou ge-daan hebben . Zijn geest was gedrukt. Wel poogde hij de lastflu en dan van zich of to werpen, of zich die to ontveinzen,door van tijd tot tijd koddig of ruw uit to vallen, maar daarna

Deden een mooie keer. Een mooi toertje. Men denkt hierbijaan 't uitgaan, omkeren en weer terugkeren naar bet puntvan uitgang .

49

geraakte hij opnieuw in de stilte . Hij was de man van gisterenniet. Die barre mijnheer Kegge, zo onafhankelijk, zo luidruch-tig, zo opbruisend, en voor geen kleintje vervaard, was klein-moedig en benepen van ziele, om der wille van de gril van eenzeventienjarig meisje, dat hij liefhad en vreesde . . .

Op de terugkeer gebood de heer Kegge stil to houden voorde deur van een bloemist .

De zwarte palfrenier steeg of en schelde aan . «Is je heerthuis, meisje ?>>

«Meheer is na Amsterdam .>>«Maar mogelijk is Barend to werk> , riep Kegge uit hat

rijtuig.« Ja, meheer ! Barend is er. As meheer er maar wil uitko-

men ?>>Wij stegen af, en men bracht ons naar hat zogenaamde bol-

lenhuis, waar Barend zich weldra to midden der bolrekken,houten zaadbakjes en sterke gewen aan ons oog vertoonde .

Barend was de oudste, de meester-knecht van de bloemist,bij wie wij waren afgestapt ; een man van een, in zijn stand,allereerwaardigst voorkomen . Hij was niet groot van gestalte,en droeg een blauw wambuis van een antiek snit, een kortebroek, grijze kousen en grote vierkanten zilveren kuit- enschoengespen ; zijn wit voorschoot was in de schuinte opge-nomen. Niettegenstaande zijn hoge jaren, droeg hij hot hoof dnog vrij rechtop . Dunne witte Karen hingen hem fangs deslapen ; maar zijn gerimpeld gelaat had nog dat gezonde rood,dat dezulken, die hun leven in de open lucht hebben doorge-bracht, tot in hun gri j sheid bi j bli j f t . zijn blauwe ogee had-

Bollenhuis. Loods, waarin men 's winters de bloembollenbewaart. Met hat verdere bolrek wordt hat rek of de hori-zontals plank bedoeld, warop de bloembollen bewaard wor-den .

Knit- en schoengespen. Hij droeg een horte broek tot aande knie, een kuitbroek geheten, omdat ze de kuiten vrij list .Bij de knie was een sluitband, waaraan een gasp zat .

50

den eel vriendelijke glans, en zijn mond was juist genoeg in-gevallen om een allerinnemendste plooi to hebben aangeno-men.

«Barend !>> zei de heer Kegge, «ik moet een mooie ruikerbloemen hebben .»

«Dat zal slecht gaan, meheer Kegge» , antwoordde Barend .«Voor geld en goede woorden, Barend ! hernam Kegge ;

't kan me niet schelen wat het kost ; je weet dat ik op geenkleintje zie.>>

«Allemaal goed,>> zei Barend ; «maar je kent de natuur nietdwingen. Dat 's een anjer, verstaje ! 't Is non de allerschraal-ste tijd. Weetje wel dat we al mooi naar korsemis opschieten ?Kom zo vroeg in 't voorjaar as je wil, meheer Kegge, en ikzel je een handvol gebroeid goed geven, dat je hart er vanverdaagt ; maar nou is alles gedaan . Der mag nog een enkelekresantemum wezen, -- maar 't is over, meheer Kegge ; jekept, zeg ik nog refs, de natuur van een ding niet dwingen .Je kent het wel dwingen maar dwingen en dwingen is twee ;en as je een ding dwingt, dat nou eigenlijk niet gedwongenkan worden, wat heb je dan ? Dan plaag je je zelve.>

De beer Kegge brak deze niet zeer duidelijke woorden-stroom van de oude Barend af, met to zeggen : <<Nu, flu,Barendje, als je al de kassen rein doorloopt !>>

«Hoot refs !>> zei Barend, «je mot maar denken dat ik jenet zo graag de hele pot geef, as dat ik er de hartsteng uitmot snijen, want daar zit al de kracht in, weetje . 'En blom,meheer Kegge ; dat zeg ik altijd ; 'en blom is net as 'enmens. Als ik jou je hart uit je gemoed snij, dan kan je om-mers ook niet in 't leven blijven ? Daar zit 't 'em as 't ware

Dat 's een anjer, «Bekorting van de spreekwijze : i Dat iseen anjer (aeillet), zei de boer, en 't was een tiloos (ti jloos~(jonquille) ; ook hier met de bedoeling van ~cdat is wat an-ders~ .

5I

maar in . . . Wat zeg jij, meheer ?>> voegde hij er bij, zich totmij richtende .

De heer Kegge wachtte volstrekt niet of wat ik in dezenzeggen zoude . «Maar voor een goud vij f j e zal ik toch nog welwat kunnen hebben ?> zei hij ongeduldig .

Hoor>>, zei Barend, zijn snoeimes uit de zak halende enopenslaande, «as ze der binnen, dan hoef j e geen goud vi j f j eto besteeen ; dan zelje voor een spiergulden al heel wat doen .Maar 't is maar dat bet zo bitter uit de tijd is . Is bet voor me-vrouw ?>

Neen, Barend, voor me dochter .>«Kom an !>> hernam hij, «da's 'etzelfde ; de dames zijn

onze beste klanten voor de blommen ; maar as we 't van deblommen hebben moesten !>>

«Maar waar drommel moet je 't anders van hebben ?>><<Wel, van de bollen>>, zei Barend ; «de blommen betekenen

nies. Dat is armoed . Kijk !>> ging hij voort, daar hij een potjeaanwees, dat niet bloeide, maar met een rijkdom van fijnesamengestelde bladeren pronkte ; «motje zo'n dingsigheidjeniet hebben ? Of hebje dat al ?>>

«Wat is het, Barend ?>>«Dat,>> zei Barend, «is nu eigenlijk de effetieve mimosa

nolus mi tangere !>>«Hou op met je potjes-latijn !>> riep Kegge uit ; «allemaal

gekheid ! Hoe heet het in je moers taal, man ?>>«Kruidje-roer-me-niet>>, antwoordde Barend .

Samengestelde bladeren. De bladsehijf van de samengestel-de bladeren is zo diep ingedeeld, dat de indelingen zich ge-heel voordoen als afzonderlijke bladeren, die al of niet ge-steeld zijn. De kastanjeboom, b.v ., heeft samengestelde bla-deren, appel- en perebomen niet.

Potjeslatijn. Verknoeid latijn, zoals dat op potjes van dro-gisten. De naam is niet : nolus mi tangere, maar : noli metangere (wil me niet aanraken) .

52

<<Dankje hartelijk !>> hernam Kegge, zich waarschijnlijkherinnerende dat hij «zo'n dingsigheidje> al had.

Wij gingen eerst de tuin door, waar nog een enkele maand-roos bloeide, die er heel goed uitzag, ofschoon Barend beweer-de, dat zij het door de nattigheid toch in het hart weg moesthebben, en zagen vervolgens de kassen, waar hij hier en daar eenpelargonium, chrysanthemum, een primula sinensis of speed,zodat wij op 't laatst nog een vrij, aanzienlijke ruiker bijeenhadden, terwijl Barend bij iedere bloem zijn kennis en praat-ziekte had aan de dag gelegd. Toen hij de laatste deur achterzich sloot, liet de heer Kegge zich onvoorzichtig de vraagontvallen

<<Wel Barend ! hoe lang ben jij hier flu al geweest ?>>«Vijf en vijftig jaar, meheer ! met God en met ere>>, was

zijn antwoord ; «ik word met vrouwendag achtenzestig ; enik ben hier op me dertien jaar as tuinmansjongen gekomen .>><<Wel man ! en j e ziet er nog zo f iks uit !>> merkte ik aan .<<0 !>> antwourdde Barend ; «maar dap moest meheer me

wijf zien. Die is nou toch ook in der zestigste, maar da's nogwat anders. Ik heb dertien kinderen bij 'er gehad, en de jong-ste scheelde met de oudste krek eenentwintig jaar . Nou beurtdat zo niet meet, maar voor een jaar of tien is 't mennigmaalgebeurd, dat de lui an der vroegen, of 'er vader thuis was .>>

«Dat 's knap !>> zei Kegge, «weergaas knap, hoot Barend .In de Westinjes is dat anders . Daar kan 't wel gebeuren, dat

Had. Henriette, bedoeld Hildebrand .Maandroos. Struik- of potroos, die meermalen in 't jaar,

sours elke maand bloeit .Pelargonium. Sierplant waarvan de bloem op die van de

geranium gelijkt.Primula sinensis. De Chinese primula. Een der vele soorten

van sleutelbloemen (primeroses) .(Onze Lieve) Vrouwendag. Lichtmis ((Purification), 2e

Februari. Feestdag ter herinnering aan de eerste tempelgangvan Maria, na de geboorte van Christus .

53

moeder en dochter maar vijftien jaar schelen ; maar de vrou-wen zijn er vroeg oud, man. >>

Met deze woorden haalde de heer Kegge zijn beurs uit dezak en nam de houding aan van iemand die vertrekken wilde .Maar Barend dacht er anders over, en leunde tegen de muurvan de kas met al de gemakkelijkheid van iemand die eenlange historie beginners gaat.

«De heren hadden men vader molten kennen>>, zei Barend,«dat was een vast man . Toen ie stierf was ie omme en bij denegenenzestig jaar, maar hij had zijn voile gebit flog . Wewoonden toen ter tijd to Uitgeest en hij kwam gelopen vanUitgeest na Alkmaar om de kof f ie, want we hadden een eigenmoei to Alkmaar ; en hij ging weer na huffs, en hij moist er niksniemendai van . -- En was 't niet om 'en boer - hij was ernog we! . >>

<Z6>>, merkte ik aan ; «dan zou hij toch nog al aardig oudzijn, vrind !>>

«Doet niet !>> zei Barend, «doer niet ! Dan was ie pas hon-derd en vijf en dat had hij makkelijk kennen worden ook .Maar dat mot ik de heren toch rein vertellen . Hij was bij eenboer, Stoetema hiette de boer, an 't werk ; want me vaderwas een timmerman van zijn ambacht . Wat moil 't geval ? Hijkri jgt zo kiakkeloos de koors op 't li j f . Nou was me vadervan zo'n natuur, dat as ie, met permissie, maar an 't zwetenkommen kon, clan was ie weer klaar . ]ongens, zeit ie tegen zijnkameraads, ik heb een harde koors . Weetje moat, zeien ze, danmotje moat op de koes gaan liggen . Dat is, zoals de herenmogelijk wel weten, in de koestal, achter de koeien, de pickwaar de knechts, deur de bank, slapen . . . Maar Stoetema zei

IIitgeest. Aanzienlijke gemeente aan de spoorlijn Alk-maar-Amsterdam-Haarlem .Alkmaar. In Noord-Holland .Met permissie. Zweten is immers een minder deftig woord

voor transpireren.

54

dat ken niet, want we hebben 't bed pas opgemaakt voor dej ongens ; dan most me vader maar in de hooiberg gaan . Noutoen most me vader zo'n hoge ladder op van 'en veertig spor-ten. Jongens ! dat kostte hem wet 'n moeite voor dat ie bovenkwam ! Toen maakte hij daar zo'n kuiltje voor 'em en baaldehet hoof over 'em heen, en bleef stil liggen . Maar toen ie eenuurtje gelegen had, kwam daar 't houtschuitje ; daar gingende knecbts mee na buffs ; want bet sloeg twaalf uren . Deurdie weg riepen ze an me vader : Jars, kom der nou af, daar is't schuitje ! maar me vader zei : neen, want ik tweet zo, laatme nou leggen. Maar ze zeien : jongen, as 't refs erger wier ;j e most maar mee gaan. Toen kwam me vader van de hooi-berg of ; maar kijk, hij zweette dan erg . Toen vroegen ze anStoetema om koedekken . Maar hij wou ze niet geven ; mekoedekken motte droog blijven, zeid' ie . Toen trok de een zenwammes uit, en de ander trok zen wammes uit, en lei dat overme vader ; maar bet hole niet, want bet was to kort . Zo kwam-men ze to Uitgeest, maar bet was nog we! 'en anderhalf uurvarens. Maar die mensen molten zekerlijk der tijd nodig ge-had hebben, want geen een ging er met me vader mee . Maartoen waren zen benen zo stiff geworden, dat ie niet gaan kon,maar van hoeken tot kanten vie! . Toen moten de lui, die 'emgezien hebben, zekerlijk bij der eigen hebben gedocht, die manis dronken. Maar ziet ! met dat ie zo an de deur kwam, wouie de knop grijpen,, .

Hier raakte de oude Barend zijn stem, die al zwakker enafgebrokener geworden was, geheel kwijt, en stikte in zijn

Houtschuitje. Schuitje van een timmerman . In Holland metzijn vele vaarten wordt zo'n schuitje ook gebruikt in pleatsvan een wagen of kar .Deur die weg. Daarom, om die reden . Echt boeren-Hollan-

disme. Vgl. Fr, partant = dus . Daarin zit hetzelfde idee : uit-gaande van dit idee, en dus die weg volgende (met de gedach-ten) .

5 5

tranen . Met de linkerhand greep hij zich bij 't achterhoof den trok zich bij de dunne haren .

<<Kijk !>> zei de oude man met de voet stampende, en metevenveel smart en verontwaardiging alsof zijn vader gisterengestorven was, «kijk ! as ik an die boer denk l . . .»

«Hi j wou de knop gri j pen», ging hij bedaarder voort, «maarhet ging niet . Drie dagen daarna was ie 'n lijk . Maar was 'tniet om die boer>>, zei hij, andermaal stampvoetend, «hij zouder makkelijk nog kennen wezen.>

De heer Kegge had de tranen in de ogen . Hij tastte in zijnbeurs .

«Daar Barend>>, zei hij ; «wat er meet is dan een spiergul-den is voor j ou. Geef me nu de ruiker maar in een grote spa-nen doos .>>

Barend ging de dons halen .«Die oude heer Barend is in alien gevalle niet in de wieg

gesmoord>>, merkte de heer Kegge aan, met gemaakte vrolijk-heid. En zijn ogen afvegende, 'voegde hij er bij : «een lamen-tabele historie ! zo'n ouwe kerel zou je nog akelig maken 66k .>>

Wij waren al spoedig klaar en weer to huffs . Henriette, dieook al berouw gevoelde over haar verstoordheid, keek weervriendelijk ; en toen haar vader haar de bioeinen gaf, stondener tranen in haar mooie ogen . Zij was beschaamd .

«Je bent toch een lieve papa, zei ze, hem kussende, en methaar f raaie hand zijn haren schikkende. «Ik had het niet ver-diend>>, voegde zij er bij ; en zij bong haar hoofd aan zijnhart .

«Geen coupjes !>> zei de vader . «Allemaal gekheid ! Eenmens moet altijd vrolijk zijn !>>

Spanen. Van spaan, d .i. van zeer dunne plankjes : alleenbodem en deksel echter ; de zijwand is nog dunner en buig-zaam en doet denken aan dikke krullen (copeaux), bij 'tschaven (raboter) ontstaan .

56

Ik begon tienmaal meer van Henriette to houden. De kake-toe riep

«Zoete vrouw .»Wij zaten nog aan het dessert, toen de heer Van der Hoo-

gen, die ik in mijn gedachten nooit anders dan «de charman-te> noemde, aangediend werd en binnenkwam.

Henriette kleurde vreselijk .«Derangeer j e niet, lieve mevrouw ; dank] e, mi j nheer Van

Kegge. Een zeer ongelegen uur, inderdaad ! Mijn boodschapwas aan j of f rouw Van Kegge ; het is alleraf f reust ; ik bendesperaat !>>

Ik zag de heer Van der Hoogen opmerkzaam aan, maar ikmerkte niets van die verwilderde haren of strakke blikken,die de dichters mij als bet onvermijdelijke vereiste der wan-hoop hebben leren beschouwen . Integendeel, 's mans lokkenzaten, dank zij bet uitmuntend plakmiddel, bij de haarbouw-kunstenaars als cosmetique bekend, even glad en net als giste-ren ; de blik zi j ner ogen was volmaakt kalm ; en ook beef dede hand des desperaten beer Van der Hoogen niet, toen hijdie naar een glas port uitstak, dat mijn gastheer voor ZEd .had ingeschonken .

«Ik zal u zeggen> , dus vervolgde hij tot Henriette, «ik kanonmogelijk donderdagavond bij uw repetitie zijn . Zoevenontving ik de uitnodiging tot een groot souper bij de beerVan Lemmer, waar ik niet van tussen kan, en 's middags moetik bij mevrouw d'Autre dineren ! Morgen is er, zoals je weet,soiree bij de generaal . Als je van avond niet kunt, dan ben ikwaarlijk radeloos. Maar ik vrees dat je niet zult kunnen . . .>>

De dochtervrezende vader nam deze gelegenheid waar, omalles wat hij deze morgen verkorven had, geheel weder goedto maken ; want indien Henriettes toorn hem bevreesd hadgemaakt, haar tranen hadden hem volkomen overtuigd dathij haar ongelijk had aangedaan . Misschien was hij wel eenweinig bang voor een nieuwe vredebreuk.

57

«Nu, Henriette>>, zei de heer Kegge, het woord schielijkopvattend, «dan zit er niets anders op dan dat je thuisblijft .Je kunt er wel af, - zo is het niet .>>

«Hadje een invitatie ? Dat vreesde ik al>, merkte Van derHoogen aan ; «juf f rouw Van Kegge is overal zo gecherisseerd .Neen, neen ! als j e er jets voor sacrif ieren moet, doe het danniet, ik zal . . . >>

«Neen !>> zei de heer Kegge, <<ik ben op die repetitie gesteld .Wij wachten u van avond stellig . . . Om een uur of zeven, nietwaar ?>>

«Charmant, charmant !>> riep de heer Van der Hoogen uit,en wipte van zijn stoel op : «derangeer u niet ; a ce soir !Hij danste heen .

1k begreep de beschaamdheid en de tranen van Henriettenog beter clan voor den eten. Het was alles een opgedichtstukje, en de heer Van der Hoogen vertrok met de zaligeovertuiging, der schone brunette een belangrijke dienst to heb-ben bewezen. Zij zelve had er berouw van . 1k stond op omhem uit to laten .

«Mijnheer studeert to Leiden, niet waar ?>> vroeg hij mijin de gang. «Charmante jongelui. 1k heb ook een half jaarto Leiden geresideerd . Maar 't is voor 't overige een miserabelestad. Geen amusementen ; de mensen zien elkander niet .Eens in 't jaar een bal, om hun fatsoen to houden . Criantvervelend. Derangeer u niet. A ce soir !>>

«Het spijt me dat het zo treft>>, zei Henriette toen ik we-der binnenkwam, «maar gij ziet, ik kan nu volstrekt nietgaan.»

«Je moet een brief je schrijven !>> zei haar papa .<<Foei neen !> zei Henriette ; «geen brief jes aan de De

Grooten ; dat zijn die mensen niet gewend .>><<Wil ik het voor u of gaan zeggen ?>> vroeg ik half schert-

send .«Heb ik u niet gezegd, mama ! dat mijnheer zin in Saartje

58

heeft ?>> sprak Henriette lachende ; maar daarop nam zij dezaak ernstig : «ik zou haar inderdaad zeer verplichten !>>

«Goed>>, zei ik, «als 't mij bevalt, blijf ik er, in plaats vanjuffrouw Henriette, hoe slecht de ruil ook wezen moge. Ikheb niets tegen vergulden .>>

«Vergulden !>> riep de vader uit, geheel verrukking dat dezaak zo geheel ten genoegen van de dochter geschikt was,«wel, ik kan je zeggen dat ik het nog met plezier doen zou .Ik wed dat grootmama er nog schik in zou hebben . . .>>

< Ik hou niet veel van verguld !>> sprak de oude dame .

OM TE BEWIJZEN DAT EENVOUDIGE GENOEGENS00K GENOEGENS ZIJN ; EN VOORT JETS DROEVIGS.

De verguldpartij zou uiterlijk to half zes aanvangen, en tegendat uur begaf ik mij op weg naar de mooning van de koekebak-ker De Groot of, zoals Henriette altijd zei, van «de De Groo-ten>> . Zij was vrij verre van het huffs van de heer Kegge gele-gen, en ik ging op de, voor een stadsgenoot waarschijnlijkzeer heldere, maar voor een vreemdeling zeer ingewikkeldeaanduidingen van de heer Kegge af .

Plotseling beyond ik mij in een donkere steeg, aan welkereinde een hel licht als uit de grond opkwam, voor welk lichtzich een duistere massa met zekere golvingen scheen to bewe-gen. Naarmate ik verder ging, hoorde ik stemmen, die mijtoeschenen van jonge knapen to zijn, uit deze massa voort-komen. Geheel genaderd, zag ik een op alle manieren op enover elkander liggende stapel jongens, die door een kelder-raam, waaruit het licht kwam, het oog hadden op de bewe-gingen van een meester koekebakker en zijn gezellen, die inhun witte linnen pakjes al zulke schone wonderen kneedden,duimden, schikten en bakten, als welke Henriette versmaadhad verder to volmaken . Ik stond een ogenblik stil en verlustig-de mij in de belangstelling dier straatjongens, die waarschijn-lijk geen beter aandeel in de genoegens van Sint Niklaas

59

hebben zouden, dan dat zij de lekkernijen zagen toebereiden,die hun begunstigder broederen gelukkig, of, zoals maltentigemensen beweren, ziek zouden maken .

«Nou, wat weerga, jongen, boat main refs ook kaiken,>> zeide een, en ondersteunde zijn begeerte met een heftige bewe-ging der ellebogen .

<xDoppie, Jan ! dat is een mooie !» riep een ander, «da'szeker 'n Jan Klaassen !>>

«Ben je ma!, jongen ?>> riep een derde ; «'t is 'n waif !»«Nou as dat 'en waif is», merkte een vierde aan, «dan mag

ik laien dat Piet in de' kelder vabt .»«Hou je ellebogen voor je, Gerritje ; ik waarskou je, hoot !»«Pas op, Pietje ! of je holleblok gaat de bakkerij in .>>«Kaik ; ie doet den oven open ; is 't men een vuurtje ?»«Wat doet die dikke nou weer ? Hij doet meel aan zijn

knuisten !>«Web nou, mot 'et deeg dan an zen vingers blijven hangen ?

Jij bent ook een mooie . . .>«Wacht 'en beetje ! da's een kokkerd,

die kost web 'endaalder, hoot !>>

«Hoot je hem? Je zoudt er web kommen met 'en daal-der.»

«'En daalder op je ogen .HDeze en dergelijke waren de gesprekken van de kunstbe-

schouwers voor het raam van dit atelier .Op de hoek van 't huffs hing een groot uithangbord, waarop

de bekende geschiedenis van de Zoete Invalstond afgebeeld,en daar onder «H. P. de Groot. Alle zoorten van Koek enKleyngoed>> . Ik trad de winkel binnen, en er was zulk een

De Zoete Inval. Een jongen, die uit een boom valt, en hallover kop in een stroop- of honigvat of een bijenkorf komt tobuitelen ; indertijd een zeer aangenaam onderwerp voor uit-hangborden van winkels, waar koek en z .g, zoetgoed (balle-tjes, kokinjes) verkocht werd.Kleyngoed. Kleine koekjes en taartjes van allerlei vorm,

ook <<allerlei>> en <<allerhande>> geheten.

6o

verward' geluid van vrouwestemmen in een belendende kamer,die door een glazen deur met een groen horretj a daarop uit •zag, dat ik duidelijk bemerkte dat de partij aan de gang was,en ik mij nogmaals luidkeels moest aanmelden eer er iemandopdaagde .

De glazen deur ging open, en het mooie Saartje verscheen,met een hoge kleur, als iemand die uit een zeer druk gesprekof uit een zeer warme kamer komt .

«U alleen, mijnheer Hildebrand ?>«In plaats van uw nichtje Kegge, lieve juffrouw! Ik kom

haar bij u verontschuldigen .>>«Maar u zal toch binnenkomen ?>>«Een ogenblikje .>Saartje opende de deur opnieuw, om mij in to laten, en ik

overzag de schare .Daar zat, in al de glorie van een bloedkoralen halsketting,

bloedkoralen oorbellen, bloedkoralen doekspeld, en zelf s vaneen ring, met een zeer grote ronde bloedkoraal aan de vinger,juffrouw Mietje Dekker, de dochter van een deftige kleder-maker, en aan haar zijde, met een doodvlek op haar wang eneen koperen gesp als een vierkante zon op haar buik, Keetjede Riet uit de kruidenierswinkel . En daarnaaast Pietje Hupstra,wier vader het gewichtig ambt van deurwaarder bekleedde, endie zich verbeeldde dat niets losser en bevalliger stond dan eenrozerood tissuutje door een ringetje gehaald . Dan had men erTruitj a en Toos j e, de twee telgen van de heer Opper, voor-naam metselaar, waarvan de ene in 't openbaar een hoed metstenen bloemen en de andere een dito met houten pluim droeg,maar die in deze huiselijke kring zich gelukkig gevoelden in

Tissuutje. Letterlijk, weefseltje . Hier : dasje of dun doekje,waarvan de slippen door een ringetje gehaald zijn .

Stenen bloemen, houten pluim . Precies niet al to letterlijkop to vatten : 't geldt hier bloemen van porselein en pluimenvan uitgerafelde boomschors, thans algemeen door echte plui-men vervangen .

Gi

het hoof dsiersel, de ene van een blauwe, de andere van eenrode cephalide, in de stellige overtuiging dat er op dit onder-maanse geen bevalliger of modieuzer damescoiffure kon be-staan. Voorts het magere Grietje van Buren, die de oudstevan de gevraagde partij was en een- of tweeendertig jaren tel-lers mocht ; zij leefde «in otio cum dignitate>> van een kleinelijfrente, haar door een oude vrijster gemaakt, bij wie zij ietsmeer dan kamenier en iets minder dan gezelschapsjuf f rouwwas geweest . Zi j droeg een routs j e met een smal kantj e, eneen toertje aan twee kleine trosjes rozijnen niet ongelijk. Ookzag ik Bartje Blom, wier vader een deftige spekslagerij had,en die zelve een grote, zwarte duimelot aan haar middelstevinger droeg, omdat zij zich ongelukkig aan gemelde vingerhad verwond, bij welke kwetsuur «de kou» gekomen was . Terofwisseling, Suzette Noiret, dochter ener weduwe, die op eenhof je woonde, en van de Franse gemeente was . Deze had eenallerliefst, beschaafd en net besneden uiterlijk, en wedijverde,in het bruin, met het blonde Saartje, waarnaast zij gezeten was .En eindelijk, aan het hoger einde van de tafel, moeder DeGroot zelve, een dame van een veertig jaar, in een zwart zijden

Cephalide. <<Een snort van demi-coiffure van gekleurde wol,over de oren gaande en onder de kin met koord jes vastge-maakt, waaraan geen sierlijke kwastjes (floches) ontbraken.~Damescoiffure. Hoofdtooisel. De demi-coiffure bedekt maar

het halve hoofd .In otlo cum dignitate. <<In ruste met waardigheith . Bij de

Romeinen : het levers van een ambteloos burger, dus van ie-mand die niet in staatsdienst was .Toertje. Kapsel, bestaande uit enige pi jpekrulletjes, aan de

slapen onder de routs uitkomend .Duimelot. Ook duimeling . Een duim of vinger, van een

handschoen afgesneden om een linnen doekje to bedekken, datom een gekwetste vinger is gewonden.

De kou is er bij gekomen, als de wond ontstoken is .Hof je. Stichting waar oude lieden (<<veelal gewezen keuken-

prinsessen», schri jft Jonathan) worsen in huisjes, die meestalrondom een open plaats of tuin geschaard zijn .De Franse gemeente. Eglise wallonne . Waalse kerk. Af-

stammelingen van uitgeweken Hugenoten (XVIe e .) .

6 2

japon gekleed, en dragende een routs met een belangrijke hoe-veelheid wit lint opgesierd, die groot en breed genoeg was,en toch ongetwijfeld slechts een schaduw vertoonde van hethoof dtooisel dat zi j op de vi j f de December dragen zou .

De herhaling van mijn boodschap maakte veel sensatiebij juffrouw De Groot, die gehoopt had met nicht Henrietteto pronken ; het speet de vergaderde juffers ook recht, zoals zijzeiden, schoon ik mij overtuigd hield, dat het wegblijven vanzulk een dame voor menig harer een pak van 't hart was . Eenalgemeen gef luister, dat door de dames twee aan twee werduitgevoerd, volgde, waaruit zich eindelijk de solo van Grietjevan Buren ontwikkelde, met de betuiging, «dat het jammervoor juffrouw Kegge was ; zo reis vergulden, dat was altijdnog reis aardig.>>

«Ik hoop>>, zei juffrouw De Groot, «in de aanstaande weekde kleine neef jes en nichtjes der ook nog reis op to noden .Dan vraag ik zo wat klein grut.>>

«Maar dan zal je ook zulke of f ectieve stukken niet latenwerken>>, merkte juffrouw van Buren aan, haar penseel indo-pende en een lange streep goud op de wimpel van een oor-logsschip klevende.

<<'t Ziet er wel prettig uit>>, zei ik zelf ; <4ik watertand omhet ook reis to doen . Mag ik eens effen van de partij zijn ?>>

Dit voorstel bracht een schaterend gelach en grote vrolijk-heid teweeg, die evenwel nog vermeerderde, toen men zag datik het waarlijk meende .

Tot de edele kunst van het vergulden, ook we!, met eenbij alle koekebakkers voor beledigend gehouden naam «plak-ken>> genoemd, zijn vier dingen nodig, als : de koek die ver-guld moet worden, het verguldsel zelf, een nat penseel, en datgedeelte van een hazen- of koni j nenvacht, hetwelk jagers depluim, en gewone mensen de staart noemen, en dat in ditbijzonder geval dient om het opgelegd goud aan to dringenen vast to drukken. Om alles geregeld in zijn werk to doengaan, zat aan het ene eind van de tafel het lieve Saartje, die

63

de verschillende sinterklaaskoeken uitdeelde, welke de bewer-king moesten ondergaan : vrijers, vrijsters, schepen, paradijzen,dagbroers, ruiters, rijtuigen, alle meestal van de eerste grootte ;terwijl aan het tegenovergestelde einde moeder De Groot, dieook de thee schonk, boekj es bladgoud in breder en smaller re-pen knipte, om daacvan ieder behoorlijk to voorzien, de tafelmet kopjes met water bezaaid was, en elk der genodigdenmet een penseel en een konijnenpluimpje was uitgerust . Menvoorzag ook mij hiervan, en bij ieder materiaal of instrument,dat ik in handen nam, proestte men 't uit van 't lachen en gingeen kreet van verbazing op .

«'t Is zonde !>> betuigde Mietje Dekker .«Heb ik van mijn leven ? > informeerde Keetje de Riet.«Die stedenten hebben alevel altijd wat mars,» fluisterde die

van de rode cephalide .«Menheer doet het hens !>> verklaarde die van de blauwe .«'k Ben benieuwd hoe dat of zal komen>>, zei Grietje van

Buren .«Wat menheer breekt mag menheer opeten, niet waar, juf-

frouw De Groot ?>> vroeg Bartje Blom, die het goed met mijscheen to menen.

Maar Suzette Noiret en Saartje wezen mij terecht en deden't mij voor .

Nu moeten mijn lezers, die misschien laag op de schonekunst van koekvergulden neerzien, niet denken dat de gezeg-de kunst zo heel eenvoudig en gemakkelijk is . Ja, een vierduitsvarken kan een ieder beplakken ; een streepje voor de grond,

Paradijs. Adam en Eva, onder de boom des levens.Dagbroer. « De figuur van een hansworst, pekelharing, of

lustige broeder, vrolijk optredende, met de mute in de hand,ale om de toeschouwers to groeten . Broer, zei hij tegen deanderen, ale om to zeggen : Je bent ook mal, net ale ik.~

Boekjes bladgoud. Kleine boekjes met heel dun papier ; tus-sen de velletjes liggen heel dunne blaadjes goud, zoals dehuisschilders er bijv, gebruiken om vergulde letters ergens opaan to brengen.

64

en een ruitje op zijn lijf, dat kan een kind ! Maar deftige vrij-ers en vrijsters van vierentwintig stuivers netjes vergulden, totde plooitjes van de kraag en de ruitjes van de breizak toe ; eenEva bij de boom op to sieren, geen enkel appeltje (want hetis een appelboom geweest) to vergeten en de bochten van deslang niet hoekig to maken ; een geheel oorlogsschip met gou-den repen op to tuigen en de schietgaten netjes of to zetten,zoals juffrouw van Buren deed, een koets met paarden, alsjuffrouw De Riet, die het zweepkoord zo natuurlijk moist todoen kronkelen of het een gouden kurketrekker was, dat isjets anders. Het is gemakkelijk gezegd : 't is maar koekver-gulden ! maar ik verzeker u dat koekvergulden en koekver-gulden twee is, en dat er bijvoorbeeld een hemelsbreed onder-scheid was tussen de vrijer, die Toosje, en de vrijer, die Truitjehad uitgemonsterd, zodat Toosje zelve moest bekennen dat zeniet moist hoe Truitje die parapluie zo natuurlijk kreeg ; waar-op de vrijer van Truitje dan ook rondging, en het hele gezel-schap eenstemmig verklaarde, dat het waarlijk was of dieparapluie leefde. -- Ik voor mij kan u als eerlijk man betuigendat mij ; nadat ik eerst mijn krachten aan de zadel van deruiter, die juffrouw Noiret onder handen had, beproef d, enmij van haar omtrent de hoofdgeheimen der kunst had latenonderrichten ; dat mij, zeg ik, een koude rilling door de ledenging, toen er een grote majestueuze dagbroer voor mijn eigenonbijgestane verantwoording wend gelegd . Een ding kan ikniet nalaten hier ten algemenen nutte op to merken . In hetkoekvergulden is vooral van het uiterste gewicht de juistehoeveelheid water, die men ap de plaats penseelt, waar menhet goud op moil doen kleven ; want neemt men die to gering,zo moil het niet kleven, en doet men het to nat, zo wordt hetverguldsel dof. En moat is er nu aan een dof fe dagbroer ?

Spoedig was men het er over eens, dat ik het al heel mooibegon to doen ; ik hoop niet dat men grootspraak zal achten,moat ik gaarne aan de zachtmoedigheid der critiek toeschrijf ; enweldra lette men er niet meer op . Ook werd het gesprek gedurig

65

levendiger. Mietje Dekker met de bloedkoralen, Keetje deRiet en Pietje Hupstra hadden het heel druk met juffrouw DeGroot over «f ripante sterfgevallen in de Haarlemmer kraut ;drie onder mekaar in de bloei van 't leven, en twee door eenongelukkig toeval>>. Voorts spraken zij van «pinnetrante kou,f attegante reizen en katterale koorsen>> . Zij roerden ook hetteder onderwerp aan van «vomatieven, en opperaties>>, en kwa-men van lieverlede nog eens op de vinger van Bartje Blom.«Zij moest er toch niet to luchtig over denken>>. De een zei,ze moest er de meester bij halen, maar de ander beweerde datzij er de meester niet bij moest halen ; en zuiks om de duch-tige reden, dat er een meester was geweest, die de duim vande neef van haar zusters man «verknoeid>> had . De een wildehaar vinger pappen, omdat de kou er bij was ; een ander riedzoete melk aan om er de brand uit to trekken ; een derde, ken-nelijk onder de invloed van de genius der plaats, achtte nietszo heilzaam als koekebakkersdeeg . En Bartje Blom dacht erover hoe zij deze verschillende raden het best zou verenigen .Daarop maakte Grietje van Buren zich van de boventoon mees-ter, en vertelde het gezelschap wonderen van de gierigheid vande freule Troes, van wie zij haar lijfrente had. «Ik kan je zeg-gen, mens, als er zoete appelen zouen gegeten worden, gaf zeder vierentwintig uit, en dan moest de meld de pan binnen-brengen als ze ze geschild had, en dan telde ze na of derhoeveel is 't ook weer ? viermaal vierentwintig ?

als 't

Haarlemmer' Kraut. De Oprechte Haarlemmer Courant, eenvan de oudste Ned. kranten.

De brand er tilt trekken. Als een zweer nog niet rijp is, danis de huid er omheen rood. Men gebruikt dan hete pap enandere middelen om de zweer tot rijpheid to brengen. Danverdwijnt die rode kleur, en de brand is er uitgetrokken .

Genius. Beschermgeest. Bij de oude Romeinen had elkestreek, elke stad of bos of veld of stroom of beck of huts, zi jneigen beschermgeest. Dus moest er ook een genius wezen vande koekebakkerij,Raden. Eigenaardige meervoudsvorm . In deze betekenis

doorgaans : raadgevingen.

66

viermaal vi j f entwintig was, dan was 't net honderd ; days vierminder ; da's zesennegentig ; - of der zesennegentig vierde-partjes wares, en als ze dan op tafel kwamen, nog eens>> .Waarop die van de blauwe en rode cephalides haar uiterste ver-bazing to kennen gaven. Bartje Blom vroeg of het waar was,dat de f reule enkel zo ri jk was geworden, door in haar j eugdal de spelden en naalden, die zij bij de weg vond, op to rapesen to verzamelen . En ik nam de gelegenheid waar om verschei-dene anecdotes van bef aamde Engelse gierigaards to verhalen,die bij al mijn kennissen hadden uitgediend, maar die hiernog eens gaaf opgingen, zodat men mij zeer aardig begon tovinden, maar tussenbeiden ook aanmerkte, r~dat ik er maarwat van maakte>> .

Juf f rouw Noiret was niet zeer spraakzaam, en ik brachthaar doorgaande stilheid in verband met een weemoedige trekom de mond, die mij deed onderstellen dat zij niet gelukkigwas.

Saartj a was allerlief st en, schoon het geheel gezelschap in be-schaving vooruit, ook hier volkomen op haar plaats, en enkeleenvoud. zij liep gedurig of en aan, om ieder van het nodigeto voorzien ; maar' Grietje van Buren begon haar veelbete-kenende ogen toe to werpen en op een mysterieuze wijze toe tolachen, waarvan de zin was dat zij haar met mij plaagde, totgroot genoegen van al de anderen . Evenwel kreeg Bartje Blomook haar beurt, daar men haar laatst, bij het uitgaan van dekerk, zo vriendelijk had zien groeten tegen een zekere Kees ;maar zij wendde de scherts af, door haar op die van de rodecephalide over to brengen, die laatstleden kermis met dezelf deKees in 't paardespel geweest was ; en die van de blauwe ce-phalide wend opgeroepen, om to getuigen dat het tussen haarzuster en Kees, <ja, ja ! wel zo wat koek en ei was, als menzegt>> ; waarop die van de rode zeide, dat die van de blauwewel zwijgen mocht ; waarop Bartje Blom uittiep : «Nu, nu,Grietje ; ik vertrouw jou ook niet ! je gaat tegenwoordig zodikwijls naar Amsterdam ; ik desk dat daar ook wat zit ! >

67

waarop Grietje verklaarde, dat Bartje een ondeugd was .

ikmerkte op dat Suzette Noiret door niemand werd geplaagd .

Om een uur of half acht kwam er een grote ketel anijsmelkbinnen, die door al de dames «deli» gevonden werd . Daarnakwam de schepper en boetseerder van al de koeken kunstge-wrochten, die wij zaten op to luisteren, even uit de bakkerijopdagen, en keek eens of men wat vorderde. Het was eenordentelijke, goedhartige, vrolijke man, die er heel veel plezierin had, toen Bartje Blom hem knipogend vertelde, dat Toosjeen Truitje Opper vast wet voor zeven gulden gebroken en op-gegeten hadden, waarop Toosje aanmerkte dat zij, Bartje, welzwijgen mocht, daar zij zelve een heel oorlogsschip in haarzak had gesmokkeld ; waarop de koekebakker dreigde, dat geenvan de dames de deur uit zoude komen, voor hij zelf haar zakhad geinspecteerd . Toen verhief zich de vrolijkheid tot uitge-latenheid. De Groot stopte een klein houten pijpje, dat hij inde hand had, en daalde weder ter bakkerije .

Met slaan van negenen kwamen er drie stevige, opgeschotenknapen, goedige bollebuizen, met hun beste rok aan, en boor-den tot over de oren . De een was een broer van Pietje Hupstraen schreef op 't stadhuis ; de andere was een broer van dejuf f rotiwen Opper en voor 't kastemaken bestemd ; en de derde,een broer van Keetje de Riet, ondermeester op een Hollandseschool ; het doe! van hun verschijning was geen ander danhun zusters en al wie zich verder aan hun bescherming zouwillen toevertrouwen, of to halen en thuis to brengen .

Anijsmelk. Zoete melk, waarin een zakje met anijszaad isuitgekookt.

Boetseerder . Een beeldhouwer (sculpteur) boetseert in kleiallerlei vormen : figuren van mensen, dieren, enz . Deze kun-stenaar gebruikte koekdeeg voor het vormen en scheppenvan zijn kunststukken.

Bollebuis. Deze jonge mannen hadden dikke poffertjes-wangen. Poffertjes = een klein, luchtig kermisgebak . Fr .beignet.Hollandse school. Daar werd geen Frans onderwezen : an-

ders heet het de Franse school.

68

Nu zei j of f rouw De Groot dat men maar uit zou scheiden,want dat het toch altijd gekheid werd «als de heren er bij-kwamen», en er werd besloten dat men nog gauw een pand-spelletje doen zou. Men koos daartoe, nadat het gehele ver-guld-atelier als zodanig was opgeredderd, «alle vogels vliegen»,en ik heb nooit zoveel onschuldige vreugde bij malkaar gezienals toen de oude juf f rouw De Groot een dromedaris wildelater vliegen . Bartje Blom werd «met de vogel struis>> verstrikt,en er ontstond verschil over de vleermuis, van welke de onder-meester De Riet beweerde, «dat hij niet vloog, maar fladder-de>>. Hoe dit zij, hij verbeurde pand, en al de heren verbeur-den pand, en Saartje verbeurde pand, en wij verbeurden alle-maal pand .

Toen werd Grietje van Buren verkoren om al de pander todoen lossen, en werden de bloedkoralen armbanden en debloedkoralen speld van Mietje Dekker, met en benevens hettissuutje van Keetje De Riet, en een < lodereindoosje>> vanhaarzelve, en een vingerling van de oude juf f rouw De Groot,en een pennemes van de ondermeester De Riet, en een mena-

Alle vogels vliegen . Een lid van het gezelschap roept dezewoorden en steekt zijn armen naar boven . Al de anderen doendeze beweging na. Dan zegt hij b .v . : alle mussen vliegenEn weer gaan de armen naar boven, en zo telkens bij allevliegende vogels, die hij flu de beurt geeft. Maar flu roept hijb.v. : Alle koeien vliegen ! en steekt zelf schielijk zijn armennaar boven. Deze of gene onoplettende doet hem na, orderluid gelach van het gezelschap, en moet dan een pand betalen .Fr, pigeon vole .Hij. We zouden «zij» verwachten ; immers vleermuis is yr .

Het vrouwelijk geslacht is (en was) in Holland reeds langverdwenen tenzij men spreekt van mensen en dieren, als men,tenminste bij deze laatste, de aandacht heeft op het natuur-lijk geslacht, b .v. bij merrie, leeuwin, enz. Maar : de koe, dekat, de bloem . . . «hij» zegt een Hollander.

Lodereindoosje. Een zilveren doosje met een sponsje er in,dat bevochtigd was met het vroeger gewone geurwater : eaude la refine.Pennemes. Klein, scherp mesje om een nieuwe punt to snij-

den aan de schaeht van een veer, waar men mee schreef . InBelgie geeft men die naam aan een zakmesje .

69

gere van Bartje Blom, en een horlogesleutel van de kastemakerOpper, en een huissleutel van de klerk Hupstra, en een beursvan mijzelve, en al wat verder ter tafel was gebracht, in HEd .maagdelijke schoot geworpen ; daarover werd een zakdoek ge-spreid, en flu begon bet roepen van : wat zal diegene doen, vanwie ik dit pand in de hand heb ?

1k spreek niet van de moeilijke en wonderspreukige dingen,die wij tot het terugbekomen onzer kleinodien moesteo tenuitvoer brengen, als met vier poten tegen de muur oplopen,een spiegel stuk trappen, de zolder zoenen, en dergelijke ;noch van zoete penitentien, als daar waren, hangen en verlan-gen, de diligence, de put, de klok, bet bijenkorf je, en andere,

Menagere. Een klein werkdoosje of kokertje of fijn lederenomwindsel, waarin schaar, vingerhoed, naalden, spelden, ga-ren in de zak medegedragen werden .Wonderspreukige dingen. Dingen, die ongelooflijk, onmoge-

lijk klinken. Deze straffen worden voor de grap opgegeven,omdat 't iets onmogelijks schijnt ; maar wie slim is, vindt erwel iets op . Hi j kust b.v. zi jn zakdoek en werpt die tegen betplafond (de zolder zoenen) ; hij last een stoel met vier potentegen de muur oplopen ; hij gooit 'n plasje water op de gronden trapt er in (de waterspiegel stuk trappen) . Zo geef t menoak wel eens op : over de zee springen : men schrijft de woor-den « de zee>> op een papier, legt dat op de grond en springt erover .Hangen en verlangen. De persoon gaat met uitgestrekte

armen tegen een muur staan als aan een kruis, en roeptik hang en verlang. Dan wordt hem gevraagd : Naar wie ?En als de naam genoemd is : Hoe lang ? Antwoord : zoveeljaar. Dan worden er zoveel zoenen gegeven .De diligence. Wij hebben geen zekere inlichtingen omtrent

dit spel kunnen krijgen. Missehien : hij (zij) die bet pandmoet lossen, moet op een stoel gaan zitten . Hij zegt : aEr isnog den plaats in de diligence>> . - <Voor wie is ze ? »Voor . . .>> De dame (beer), die aangewezen wordt, gaat opzijn (haar) knie zitten en betaalt met . . . een kus .De put. Het «Boek met aardige gezelschapsspelen . . .>> . (Uitg.

Cohen) verklaart : 'De persoon, die dit pand moet aflossen,gaat in een hock van de kamer staan, en zegt : <<1k ben in deput gevallen>>, waarop de leider van bet spel vraagt : «Hoediep ? » Antw . : «Drie voet> . - « Wie moet er u uithalen .~De persoon, die nu genoemd wordt, moet opstaan en hem drie-

7o

waarbij machtig veel gekust en evenveel gegild werd . Ik schil .der u de uitgelatenheid des gehelen gezelschaps niet, toenToosje Opper jets heel moeilijks had opgegeven, in de stelligeovertuiging dat Bartje Bloms pand voor de dag zou komen,en het waarlijk hear eigen naaldekoker bleek to zijn ; of toende heer Hupstra, in het spaans speksnijden, dat hij nooit tovoren gedaan had, met zekere verlief dheid de mooie juffrouwNoiret had gekozen, en per slot niets to kussen kreeg dan deharde muur, terwi j 1 de j onge Opper het lot to beurt viel hearde zoen to geven ! - in een woord, het was alley-allerprettigst,de vreugde was op ieders aangezicht to lezen, en ik vermaakte

meal kussen. Hiermede kan dit pand als afgelost worden be-schouwd, maar het spel kan ook vervolgd worden, door opdezelfde wijze het ganse gezelschap uit de put to halen (blz .73) .De klok. Een heer kiest een dame uit, of een dame en heer,

en dan wordt er gevraagd, hoe last het is . Dan geeft men zo-veel kussen als het aantal uren bedraagt . - Uit hetzelfdebook : De pandlosser begeeft zich near de deur en blljft dearstaan wachten tot hem door iemand gevraagd wordt, hoe lasthet is. Als hij het uur heeft genoemd, moet de persoon, diehem de vraag heeft gedaan, zo dit een dame is, hem een ge-lijk aantal kussen geven. Zo de pandlosser een dame is, magzij evenveel klappen toedienen (76)

Het bijenkorfje. Een dame is de bijenkorf en kiest eenheer. Deze gaat in het gezelschap rond om honig to verzame-len. Hij kust dan elke aanwezige dame en brengt deze honigvan kussen aan zijn dame, die de bijenkorf verbeeldt .

Spaans speksnijden . <<Die veroordeeld werd, op deze wijzezijn verbeurd pand to lossen, moest zich met de rug tegen demuur plaatsen, en mocht van dear een juffer zijner keus uithet gezelschap tot zich roepen, die zich dan met de rug voorhem plaatste ; deze weder een heer, en zo vervolgens . Als deganse colonne gevormd was, klapte de persoon bij wie hetpand gelost werd, in de hand, moest ieder manspersoon zichomdraaien en mocht kussen wet of wie hij voor zich zag. Minof meer algemene teleurstelling, maar vooral voor nummer 1 .»

Waarom heet dit speksnijden ? En waarom Spaans ? Heteerste weet ik niet, schrijft Hild . Het laatste waarschijnlijk,omdat men in Nederland, sedert de Spaanse verdrukking, alwet verkeerd grog, pijnlijk of noodlottig was, Spaans noem-de. Het gaat er Spaans toe, het ziet er Spaans uit, hij heefthet Spaans, enz. -- In 't Frans : <<Le baiser de la mariee~ .

7I

mij duizendmaal meer onder deze goede blijhartige mensen,dan ik gedaan zou hebben, indien ik ware thuisgebleven onderde sublieme piano van j of f rouw Kegge en de charmante vioolvan de charmante Van der Hoogen .

De dames, die nu alien kleuren hadden als boeien, werden on-der de heren verdeeld, en ik nam op mij juffrouw Noiret, diemij groot belang inboezemde, thuis to brengen. De juffers na-men van elkander en van ons een hartelijk afscheid ; de driebollebuizen drukten mij alien zeer voelbaar de hand, en ik waszeer tevreden met de vriendschap, die ik zo onverwachts hadaangeknoopt .

Juf rouw Noiret was er mede verlegen dat ik de moeite namhaar thuis to brengen . <<Het was zo ver !>>

Ik antwoordde zoals betaamde, dat hoe langer ik haar bijzijngenoot, het mij des to aangenamer zijn zou .

«Ach !>> zeide zij, «mijn bijzijn, mijnheer, is toch andersniet heel aangenaam . Ik schaamde mij onder al die vrolijkemensen . Zat ik er niet treurig bij ?>>

«Gij waart zeker niet zo luidruchtig als de overige . Maartoch . . . >>

«Neen, zeg het niet ! zeg het niet dat ik vrolijk was !>> vie!zij mij in de rede. «Het zou mij spijten . 1k hield mij zo goedals mogelijk ; maar mijn hart was ergens anders . . . Mijn hartwas bij mijn moeder», voegde zij er haastig bij .

«Is uw moeder ziek, of: . . >>«Zij is oud, mijnheer ! heel oud . Was zij niet we! geweest,

u zou mij daar niet gevonden hebben . Maar wie kan zich bijvriendelijke mensen, die u gaarne zien, verontschuldigen, al-tijd weer daarmee verontschuldigen, dat zij een oude moederheeft ? 4ok had zij vanavond niemand die haar gezelschaphield, en wilde zij volstrekt dat ik gaan zou .»

Suzette zuchtte.«Is uw moeder zo heel oud ?>> vroeg ik . «Gij zijt, dunkt mij,

nog zo heel jong .>>«1k ben drieentwintig, mijnheer !> antwoordde zij met open-

]2

hartigheid. <<En mijn moeder is vijfenzestig . Maar zij heeftveel ongelukken gehad . Mijn vader stierf voor ik geboren werd .Zij had toen negen kinderen ; sedert twaalf jaar ben ik haarenigste, en nu kan zij niet wel zonder mij . . . en ik niet welzonder haar .»

<<En uw vader . . .«Mijn vader was de zoon van een Zwitsers predikant, mi j n-

heer ! Maar zijn vader had hem niet kunnen laten studeren .Hij had maar een kleine post bij het accijnskantoor, en moestmijn moeder in behoeftige omstandigheden achterlaten . Maarwij werken beiden . Nu heeft zij sedert drie jaren het hofje,en dat is een groot geluk . En toch . . .»

<<1k geloof>>, zeide ik, <<dat wij voor de poort van het hofjestaan. Klopt men hier aan, of moet men aan die lange scheltrekken ?>>

<<Helaas, geen van beide>>, zei Suzette, op een allerdroevigstetoon van stem, die een klank had alsof haar een traan in deogen schoot ; «geen van beide. Mijn moeder woont wel op hethofje, maar ik niet .>>

Waarom niet ?>> vroeg ik .Op het hofje woont niemand onder de zestig jaar>>, ging

Suzette voort : <<ik kom er 's morgens heel vroeg, zodra depoort opengezet wordt, en b1i j f er de hele dag bij mijn moeder ;maar slapen mag ik er niet. Voor tienen moet ik er vandaan,en 's avonds na zevenen mag ik er zelf s niet meer op . 0, watzou ik geven als ik mijn moeder nu nog maar eens even mochtgoenacht zeggen . . .>

En zij zag naar de geslotene poorte om.«Mijn moeder slaapt daar nu moederziel alleen in haar huis-

j e», ging zij voort ; «haar naaste buurvrouw is onbeschreeuw-baar doof ; en als haar eens iets overkwam -- ! Dat, dat ismijn grootste zorg ; dat pi j nigt en vervolgt mi j alti j d en over-al . . . !>>

«Maar als uw moeder ziek wordt, dan moogt ge toch we! . . . >><<Als zij ernstig ziek wordt, dan schrijft de dokter van 't

73

hof je een verklaring, dat zij niet alleen kan blijven en danmag ik in haar huisje slapen. Maar ach, het ligt mij op deleden dat mijn lieve moeder er eens onverwachts uit zal zijn,en als dat eens bij nacht was ! 0, ik bid God alle dagen dathet bij dag moge zijn . . .1k zou het niet overleven !>>

Wi j gingen zwi j gen d verder .«Hier woon ik, mijnheer !> zei juffrouw Noiret, haar schone

ogen afvegende, als wij voor een kleine komenijswinkel ston-den, «ik dank u voor uw vriendelijkheid .>>

<<1k hoop>>, zeide ik, «dat gij uw moeder nog lang zult heb-ben, en zonder angsten.>>

Zij reikte mij stilzwijgend de hand, en als het licht uit dekleine winkel op haar gelaat viel, zag ik hoe bleek en hoebedroef d zij was. Wij scheidden .

1k vond de familie Kegge reeds bijna aan het souper. 'fander Hoogen deelde er in, en maakte op walgelijke wijze hethof aan Henriette, die al de aantrekkings- en of stotingskunstenener handige coquette (het is een aangeboren gave) in werkingbracht. Men vermeed in 't bijzijn van ZHWG . van «de DeGrooten» to spreken, en eerst toen hij vertrokken was, vroegmen hoe ik mij geamuseerd had . 1k gaf een gunstig antwoord,maar trad in geen bijzonderheden, omdat ik voor geen geld terwereld de onschuldige vreugde der De Grooten, De Rieten,Dekkers, Hupstra's en zo voorts, door een juffrouw HenrietteKegge wilde horen bespotten .

DE GROOTMOEDER

Toen ik de volgende morgen na het ontbijt de bibliotheekbinnentrad, zat daar de oude dame in een ruime lage leunstoelmet roodlederen zitting en rug, die waarschijnlijk tot de stof-fering van haar eigen kamer behoorde, bij het vuur . Een kleine

ZHWG. -- Zijn Hoogwelgeborene . Titel voor een baron ofjonkheer . Hier spottend.

74

tafel was daarbij aangeschoven, en daarop lag een Engelseoctavo Bijbel, waarin zij ijverig las . Zij hield daarenboven eenbreiwerk in de hand .

De schone lange-hond zat weder naast haar stoel en keekoplettend tot haar op . Werkelijk volgde hij met zijn goedigeogen iedere beweging van haar hoof d en hand, als zij van deBijbel naar haar breiwerk keek om de steken to tellen, of eenblad omsloeg .

Van alle personen, die het huisgezin uitmaakten, kende ikdeze het minst, daar zij nooit dan bij het middagmaal ver-scheen en na afloop daarvan onmiddellijk weer vertrok . Washet alleen d ardoor dat zij mijn belangstelling prikkelde, ofwas het ook door haar def tig, stil en ingetrokken voorkomen,de weinige, korte, verstandige, maar dikwijls wel wat hardewoorden, die zij sprak, en de verknochtheid van haar schonelange-hond ? Hoe het zij, ik hoopte hartelijk, dat zij een ge-sprek met mi j zou aanknopen.

Zij scheen mijn binnenkomen niet bemerkt to hebben enterwijl ik mij nederzette en mijn boeken opensloeg, hoordeik haar half luid de schone plaats van Paulus opzeggen : «Forwe are saved bij hope ; but hope that is seen is not hope : forwhat a man seeth, why doth he yet hope for ? But if we hopefor that we see not, then do we with patience wait for it» .(Rom. VIII. 24, 25 .)Zij schoof de Bijbel een weinig vooruit, en ieunde met de

rug in haar stoel, als om daarover na to denken ; zachtjes her-haalde zij de woorden «then do we with patience wait for ib>.

Octavo Bijbel. Bijbel in het gewone boekformaat . Als hijtweemaal zo groot is, heet het formaat : kwarto ; en weertweemaal zo groot : folio .For we are saved by hope, enz. - Want door de hoop zijn

wij hier zalig geworden ; maar een hoop die gezien wordt, isgeen hoop ; want hetgeen iemand ziet . . . waarom zou hij hetnog hopen . Maar indien wij hopen hetgeen wij niet zien, zoverwachten wij het met volharding. (Uit de brief ran de H.Apostel Paulus aan de Romeinen) .

7 5

Plotseling bemerkte zij dat ik mij in het vertrek beyond .<<Gij zult mij vandaag moeten dulden, mijnheer !> dus be-

gon zij ; «mijn kamer wordt schoongemaakt, en dan ben ikgewoonlijk hier .>>

«Gij leeft een zeer eenzaam leven, mevrouw !>> antwoorddeilk, «drukte zal u misschien hinderen .>>

«0 neen !>> hernam zij, met een luide stem ; «ik ben sterkgenoeg. Mi j n hoof d is zeer sterk ; ons mensengeslacht is zozwak niet. Maar ik ben niet meer geschikt voor gezelschap ;ik ben to somber, to ernstig geworden. Ik zou hinderen ; ikzou vervelend zijn. Dit boek>>, zeide zij, op haar Bijbel wijzen-de, «dit boek is mijn gezelschap.»

Zij zweeg enige ogenblikken, en streelde de kop van haarhond met de bruine hand. Daarop hief zij zich weder eenweinig in haar stoel op .

«Gij zijt hier flu reeds een paar dagen, mijnheer Hilde-brand>>, hernam zij, «en de aanleiding tot uw kennismakingmet de familie is van die aard dat . . . Zeg mij eens, heeft men aleens met u over de lieve William gesproken ?>>

«Het spijt mij, mevrouw ! dat ik u ontkennend moet ant-woorden. Neen ! men heeft met mij nog geen woord overWilliam gewisseld .>>

Heb ik het niet gedacht !>> riep zij uit, haar handen in el-kander slaande en een diepe zucht lozende, die in een droevigeglimlach overging : ik moist het wel ; ach, ik moist het wel !>>

zij zag treurig haar hond aan, die, als verstond hij haarklachten, zijn voorpoten op haar schoot legde en zijn kop tothaar aangezicht ophief, om haar to Rstrelen .

<<En toch is hij nog geen drie jaar dood. Diaan !> zeide zij,de poot van de hond aanvattende : «de lieve Bill is nog geendrie jaar dood . Ik moil wedden>>, voegde zij er met nadruk bij,«dat de hond hem nog niet vergeten heeft.>>

Enige ogenblikken zat zij in gepeins, waar ik haar niet indurf de storen.

«Hij was mijn oogappel !>> barstte zij uit, «mijn lieveling,

76

mijn uitverkorene, mijn schat !>> En toen bedaarder : «Hijwas een lieve jongen ; niet waar, mijnheer Hildebrand ?>>

«Dat was hij», zeide ik .«En toen hij wegging>>, ging de grootmoeder voort, «was

het alsof het mij werd ingefluisterd dat ik hem niet weer zouzien ; en Diaan hield hem bij zijn mantel terug. Niet waar,Diaan ? Bill had niet moeten weggaan . Hij had moeten blijven,moeten oud worden in plaats van de vrouw. -- En als hij danvolstrekt had moeten sterven, dat had ten minste zijn groot-moeder hem de ogen moeten toedrukken . Wie heeft het nugedaan ? . . .>>

Wat deed het mij goed aan bet hart, haar to kunnen zeggen,dat ik bet zelf was geweest !

«Inderdaad ?>> vroeg zij met een zachte lack : «Ik benijd u .>>En zij zag mij aan met een lange en strakke blik .

«Deze zakdoek>>, ging zij na enige ogenblikken zwijgensvoort, op de foulard wijzende, die zij om de hals droeg, < diethij bij bet afscheid liggen . Hij ging de deur uit, maar kwamnog weder terug om hem to halen . De arme jongen had hemwel nodig, want ik kon hem in zijn tranen wassen . Ik wistezijn ogen of en wilde de doek behouden . Die doek en dezebrieven zijn mijn enige troost !>

Zij sloeg haar Bijbel op verschillende plaatsen op, en toondemij de brieven, die zij van William ontvangen had en indat boek bewaarde . Zij nam er een op en tuurde een poosjeop bet adres .

«Hij schreef een mooie hand ; deed hij niet ?>> zeide zij, enreikte mij de brief toe.

Ik las bet adres. Het luidde : «Aan Mevrouw E. Marrison .>E. M. ! Dat waren de voorletters die in de ring gegraveerd

stonden, die hij mij op zijn sterfbed gegeven had . E. M. ! Ikhad aan die ring een ganse roman geknoopt ; in die lettersde naam van een lief, jeugdig meisje gelezen, dat haar jonghart reeds vroeg voor William geopend had ! Maar hoeveedaandoenlijker was dit pand ener eenvoudige genegenheid tus-

77

sen grootmoeder en kleinkind ! Schoon ik anders de ring nietdroeg, had ik hem toch deter dagen aangetrokken,1k nam hemvan mij n vmger .

«Deze gedachtenis>>, zeide ik, cgaf hij mij op zijn sterfbed.Hij beval ze mij aan als iets dat hem heel dierbaar was .>>

Het gelaat der oude vrouw helderde op ; en nu voor heteerst schoten er tranen in die ogen, die tot nog toe zo strakgestaard hadden.

«Mijn eigen ring !>> riep zij uit . «Ja ! 1k gaf hem die voorde neusdoek ; heeft hij hem altijd gedragen ?>>

«Tot weinige uren voor zijn dood !>>«En zeide hij, dat hij hem heel dierbaar was ? De lieveling !

Heeft hij zijn laatste krachten nog gebruikt om dat to zeggen ?En waren zijn laatste gedachten ook bi j zijn grootmoeder ?Zie je we!, Diaan !> zeide zij tot de hond ; «het is het ringetjevan de vrouw, dat de lieve Bill gedragen heeft . Hij heeft onsniet vergeten, Diaan ! en wij hem niet ! - ofschoon dan ook . . .Ach, mijnheer !» ging zij voort, «mijn dochter was in 't eerstzo hevig bedroefd ; maar zij gevoelt niet diep ; zij was delaatste, de enige overgeblevene, maar niet de gevoeligste vanmijn kinderen. Ook had zij zoveel kinderen over . Maar ik, ikhad mijn hart op William genet . Hij droeg de naam van zijngrootvader, mijn eigen brave William ! Hij was altijd zoeenvoudig, zo lief, zo teer, zo aanhalig voor mij . Het was eenlieve jongen ! Wat doen wij hier zonder hem, Diaan ?>>

Weder volgde een korte pauze .«Kegge is een goed mens !>> ging zij voort. «Hij is goed,

hij is hartelijk, hij is week . Maar hij is vol valse schaamte ;hij wil nooit met een traan gezien worden. Hij verdrijft zijnbeter gevoel door luidruchtigheid. Toen hij Hanna trouwde,was zij een speels kind, die met zes jonge honden door deplantage liep. Hij heeft haar niet ontwikkeld, niet geleid ; zijziet hem naar de ogen, zij richt in alles zich naar hem ; onderzijn invloed durft zij niet anders zijn dan hij zich voordoet .Somtijds ben ik hard tegen Kegge, en daarom leef ik liever

78

alleen. Hij verstaat mij niet . En dan ! dat er nooit, nooit eenwoord over de lieve William gesproken wordt !>> - «Maarwij spreken van hem, niet waar Diaan ?>> en zij streelde hemzachtkens over de kop : «wij spreken van hem. Hij was zogoed voor de hond, en de hond had al zo vroeg met hem ge-speeld. Als ik lang naar de hond kijk, is het als zag ik dekleine Bill flog met hem spelen . . .>>

Zij nam de ring weder op .«lk zal hem u weergeven, als gij weggaat>>, zei zij ; «maar

last mij hem flog een paar dagen houden .>>«Houd hem uw gehele leven, mevrouw !>> riep ik haar toe .

<<Gij hebt er de grootste en tederder rechten op dan ik.>>En ik reikte haar de hand .«Mijn gehele leven !>> antwoordde zij : «ik wenste wel dat

dat niet lang ware. 1k ben niet geschikt voor dit land . Mijnvader was een Engelsman, maar mijn moeder een Westindischevan ouder tot ouder, een inboorlinge. De lucht is mij hier tolaf, de zon to flauw . Zo gij moist moat het mij gekost had deWest to verlaten ! Maar mijn enig kind, en het graf van mijnkleinkind trokken mij hierheen. Ook wilde men mij niet alleenachterlaten . Ik mocht niet blijven in het huffs, waar ik Williamvoor mij had gezien ; ik moest afscheid nemen van de plekjes,waar ik hem had zien spelen, waar hij op zijn klein paardjevoor mijn ogen had rondgereden . 1k zou zijn graf wel eenswillen zien. 1k verlang om naast hem to slapen in de vreemdegrond . . . >>

Diaan, die zijn kop weder weemoedig in haar schoot gelegdhad, hief die langzaam op, en zag haar droevig can . Er lageen vraag in zijn ogen

«En moat zal er dan van Diaan worden ?>>

EEN CONCERT

De belangrijke dag, waarop (zoals de charmante gezegdhad) al moat in de stad smack had, en ik voeg er bij, lid was

79

van het concert Melodic, stond verrukt to worden door het spelvan mejuf f rouw Henriette Kegge, de mooie dochter van derijke West-Indier, was gekomen .

De piano was vroeg in de morgen ter concertzale gebrachtom to acclimateren, en de heer Van der Hoogen was er zelfheengegaan om haar to ontvangen ; j a, hij was zelfs enigszinsmartelaar van die gedienstigheid geworden, daar de kastema-kersgezellen, die het stuk hadden overgebracht, bij het strijkeneen der poten op 's mans likdoren hadden doen neerkomen,dat hem «alleraf f reust !>> zeer had gedaan.

Papa had can het dine zich een paar malen onderwonden opto merken dat zijn dochter toch wel wat bleek werd, als er vanhet concert werd gesproken, iets hetwelk trouwens maar zeerweinig het geval niet was ; maar zij wilde 't volstrekt niet be-kennen en zou er eindelijk zelfs boos om geworden zijn .

Na den eten begon men dadelijk toilet to maken, en tegenhalf zeven kwam de schone Henriette beneden . Zij droeg eenzeer lage japon van gros-de-naples, van een zeer licht bruin-achtig gee!, en had een snoer volkomen gelijke kleine paar-len door haar lokken gevlochten ; verder droeg zij geen ver-sierselen hoegenaamd .Mama Kegge was veel schitterender. Haar klein hoof d

zwoegde onder een grote toque met een paradijsvogel. Eengouden halsketting, die het dubbel kon wegen van degene diezij altijd droeg en waarmede zij, geloof ik, ook sliep, hing over

Concert Melodic. Concert, gegeven door de vereniging Me-lodic .

Accllmateren. Ook acclimatiseren. Gewennen can of zichaanpassen bij een ander klimaat. Hier figuurlijk. De stem-ming van een piano is afhankelijk van de temperatuur en devochtigheidstoestand der omgeving.Toque. Fluwelen hoed met smalle omgeslagen rand en van

boven geplooid, met veren versierd . «De naam (in 't Spaanstoca) herinnert can de Spaanse klederdracht, en de vorm cande portretten van een Francois I en die van zijn towel vrou-welijke als mannelijke tijdgenoten~ .

8o

haar schouders, en haar japon was vooral niet minder danvuurrood.

De kleine Hanna was gelukkig in 't wit, maar lag ook al aaneen gouden ketting. De beide jongens zagen er uit als gewoon-lijk ; maar dat zij ieder een cylinderuurwerk op zak hadden,dat zij geen van beiden konden opwinden, en waar slechts eenvan beiden zo wat half en half op kijken kon hoe last het was,scheen mij toe niet overnoodzakelijk to wezen . Trouwens, in-dien zij er maar gelukkig mee geweest waren, ik had hun dieuurwerken, als speelgoed, gaarne gegund . Maar zij waren reedsvolkomen blase op het punt van dat moois .

«Ben je er niet heel blij mee ?>> vroeg ik aan de oudste .Wel neen we !>> antwoordde de jongste .

Mijnheer Kegge wilde volstrekt met slaan van zevenen ver-trekken, maar Henriette stond er op dat men niet gaan zouvoor kwart over zevenen .

De charmante kwam nog eens aangedraaf d en was charman-ter dan ooit. De mouwtjes van de bruine rok, die hij droeg,waren nog korter dan van zijn groene ; de overgeslagen man-chetten nog polieter en nog meer gesteven ; zijn handschoenennog geler ; zijn vest vertoonde in rood en zwart een schitterenddessin op een reusachtige schaal ; hij zette zijn lorgnet in dehoek van het oog, om een overzicht van Henriette to nemen .

«Om voor to knielen ! »riep hij uit. «Allercharmantst ! Me-vrouw Van Kegge, j e hebt eer van j e dochter !>>

En daarop huppelde hij weder heen om de familie in dezaal op to wachten en to zorgen dat de plaatsen niet in bezitgenomen werden, «want het zou criant vol zijn !>>

Henriette liep heen en weer door de kamer en sprak nu en

Gelukkig in 't wit. Gelukkig eenvoudig gekleed en niet zobout en opzichtig (excentrique) gelijk de anderen .Overgeslagen. Over de roksmouwen omgeslagen (volgens de

mode van toen) .Poliet. Glad, blinkend gestreken. Afgeleid van Fr, pour,

polijsten. - H, bedoelt de voor deze gelegenheid nog meergedistingeerde» vorm van zijn manchetten .

8r

dan met de kaketoe, om haar gerustheid to tones, welke ge-rustheid niettemin enigszins werd tegengesproken door eenherhaald en ten laatste wel wat overtollig kijken op de pendule,die eindelijk op kwartier over zevenen stond . Het rijtuig wacht-te, en wij reden ter muziekzaal.

De charmante stond in de gang op ons to wachten en bondzijn arm aan mevrouw Kegge aan ; ik volgde met Henriette,en het luid gezwatel van stemmen, dat de stormwind der mu-ziek voorafgaat, liet zich horen . De komst van de familie Keggemaakte enige opschudding onder de jonge heren, die achter inde zaal stonden en die door de heer Kegge, naarmate hij henpasseerde, zeer luidkeels begroet werden . Over 't algemeensprak ZEd . een toon of wat to hoog en to bar voor een pu-blieke plaats.

«Van der Hoogen ! waar moeten de dames zitten ? Ik hoopwat vooraan.. Henriette moet zo'n lange wandeling niet ma-ken, als ze spelen zal . Hier dunkt me . Op deze drie stoelen .Henriette op de hoek ; mama in 't midden ; en de kleutersdaar.>>

Toes keek hij triomfantelijk rond om to zien welk een uit-werking deze onafhankelijke taal op de grote hanzen en adel-lijke heren, die rondom stonden, maken zoude.

Men zat. Een aantal lorgnettes geraakte in beweging om demooie juffrouw Kegge ; een aantal hoofdjes van dames, diein een zeer druk gesprek gewikkeld wares, draaiden zich vantijd tot tijd naar haar om, zonder evenwel de schijn to willenhebben er werk van to maken haar gade to slaan . Sommige ke-ken verbaasd van de toque van mevrouw ; anderen lachtenin haar geborduurde zakdoek om de drukte van mijnheer ; eenpaar stieten elkander aan wegens de charmantheid van decharmante .

«Is f reule Nagel hier ook ?>> vroeg hem Henriette, haardonkere boa een weinigj a latende zakken . In de laatste dagenhad zij veel aan de hooggeborene gedacht .

«Nog niet,> antwoordde hij, het lorgnet uit zijn oog latende

8s

vallen alsof het een grote traan geweest ware ; «nog niet, maarzi j komt ongetwi j feld. Gisteren nog maakte ik een visite bi jde baron . Van der Hoogen, zei ze, ik languisseer naar morgen-avond ! Ei zie, daar komt ze juist . Zij zal hier in de buurtkomen ; charmaot ! charmant !>>

De dame, die hij hierop als freule Constance uitduidde,werd binnengeleid door een oudachtig edelman, met een bijnakaal hoof d, maar . dat aan de slapen nog versierd werd doorenige dunne spierwitte krullen, die aan zijn kleurig gelaat eenzeer belangwekkend voorkomen bijzetten . Zij zelve was eenschone jonge vrouw van omstreeks zes- of zevenentwintig jaren .Nooit zag ik edeler voorkomen . Heur haar was van een donkeykastanjebruin en op de allereenvoudigste wijze gekruld en ge-vlochten. Haar hoog voorhoof d ging over in een enigszinsgebogen news en maakte daarmee de schoonst mogelijke lijn .Grote lichtkleurige ogen werden door de lange zwarte pinkers,die er jets buitengewoon zachts en ernstigs aan gaven, om-zoomd en de zuiverheid harer donkere wenkbrauwen was be-ni j denswaardig. Haar mond zou jets stroef s gehad hebben, in-dien niet de vriendelijkheid van haar doordringend oog dithad weggenomen. Zij was middelmatig groot en hield zich vol-komen recht, behalve dat zi j niet de hats, maar het hoof d mis-schien een weinig gebukt hield . Haar kleed was van een licht-grijze kleur, en een kleine mantille van zware witte zijde metzwanedonzen rand rustte met veel kiesheid op haar lage ennetgevormde schouders . Waarlijk, dit was het gelaat, het oog,de houding, noch het gewaad van een jonkvrouw . die gezegdwerd ziek to zijn naar de maraboes van juffrouw Kegge ento smachten naar een concertavond .

Zij koos haar plaats een paar rijen voor de zitplaatsen vanonze dames, en hoewel de heer Van der Hoogen deze om-standigheid in 't vooruitzicht charmant genoemd had, geloofik dat zij hem toch mmn of meer genant voorkwam ; immershoe gaarne hij die ook zou hebben willen ten toon spreiden,toen hij de freule van Nagel (en hij moest we! !) zijn com-

83

pliment ging makes, bleek ons weinig of niets van die ge-meenzaamheid waar hij zo hoog van had opgegeven . De f reulebeantwoordde zijn diepe buiging met een stijve groet, die hemop een allerakeligste of stand hield en, voor zover ik bemerkenkon, kwam er in de weinige woorden die zij hem ten antwoordgaf, veel van mijnheer, maar niet van Van der Hoogen, nochvan languisseren of iets dergelijks . Het was duidelijk dat decharmante haar eerbiediglijk op Henriette opmerkzaam maakte,maar zij was to beleefd om bepaald om to kijken, en eerst veellater, toes de heer Van der Hoogen was heengegaan, om zijnviool to stemmen, want hij was werkend lid, wendde zij haarschoon hoofd even om en wierp een blik op Henriette, die mijjuist influisterde dat die freule Nagel zeker wel een jaar ofdertig tellen moest. De kleine Hanna had ook reeds haar aan-merkingen op de aanwezigen, en was bijzonder geestig op hetpunt ener bejaarde dame, die zij vond «dat er dol uitzag metdie bayadere van gitten>>.

Nu werden er een paar slagen op de pauken gehoord, endaarna trad, pratende en lachende, en zulks to meer naarmatezij met die opkomst enigszins verlegen waren, dat mengselvan virtuozen en dilettantes op, hetwelk gewoonlijk op eendamesconcert zijn krachten samenspant om alley harten tobetoveren, plaatste zich achter de respectieve lessenaren, enbegon de vervaarlijke, snerpende, krassende kattenmuziek uitto voeren, welke aan ieder muzikaal genot schijnt vooraf tomoeten gaan. Het gedruis in de zaal hield op ; ieder schiktezich op zijn gemak. De heren, en daaronder ik, deinsden meest-al, op een enkel jong mess na, die zich op 't poseren en f ixerentoelei (daar waren onweerstaanbare ogen en alles veroverende

Bayadere. <<Lang, los, om de hale geknoopt, in kwasten(floches) eindigend en tot op de middel afhangend halssnoervan bloedkoralen of gitten : dus genaamd naar de naam derIndische, min of meer aan de tempeldienst gewijde daps- ofzangeressen, bayaderes, die zich met jets dergelijks versieren~ .Pauken. Meestal koperen keteltrom, waarop men slaat met

stokken, die van kleine ballen zijn voorzien (timbales) .

84

tailles !), near de achtergrond der zeal terug, en alles wasdoodstil . Daarop verhief de orkestmeester zijn ebbenhoutenstaf je, en de symphonic begon. Natuurlijk de zoveelste vanBeethoven . . .

. . .Drie der gewone onderdelen van de symphonic warenafgespeeld, toen ik mij zachtkens op de schouder voelde tikken .1k zag om en bemerkte de arm en het gelaat van de goedekoekebakker, die van zijn introductiekaartje gebruik had ge-maakt, maar to verstandig was bij deze gelegenheid zijn neef-schap to laten gelden, en dus geen notitie van de f amilie nam .Rijke familien met arme bloedverwanten ! och of alle nevenzo bescheiden waren ! Maar de meesten gillen hun neef schapluidkeels uit, en laten zich door niets afkopen .

«Moet flu nicht Kegge er niet aan ?> fluisterde hij mij meteen vergenoegd gezicht in 't oor .

<<Wel neen !>> antwoordde ik, «nog lang niet .>>«1k verzeker u van we! !>> hernam hij : «of dat rooie papier-

tje moet jokken . Kijk, ze staat de vierde, en we hebben al driestukken gehad .>>

De goede De Groot had een der onderdelen van de sympho-nic voor een obligaat op de hoorn genomen .

1k onderrichtte hem omtrent die dwaling, en hij betuigdeden ook al gedacht to hebben : «Wet merk ik die hoorn wei-nig !>>

De man met de hoorn verscheen op zijn beurt, geheel in't zwart en met lange haarlokken, blinkende van pommade.Hij maakte een stroeve buiging en zette een gezicht alsof hijons alien verachtte. Dit stond hem evenwel lelijk, want hij ver-

Symphonic. Groot muziekstuk voor vol orkest, dat bestaatuit verschillende onderdelen : een allegro, andante, menuet ofscherzo en finale. Bij de uitvoering houdt men achter elk on-derdeel even op ; daardoor ken een onkundig toehoorder diedelen voor afzonderlijke nummers van het programme how-den .Beethoven. Bekend Duits componist, vooral van sonaten en

symfonieen (1770-1827) .

85

diende die avond een goed handvol geld, en schoon ik weetdat de kunst onbetaalbaar is, zo ben ik toch van oordeel datmen voor geld en een goede ontvangst ten minste een beleef dgezicht zou kunnen overhebben. Nu staken de kenners hethoof d op, en legden de hand aan de oorschelp, en riepen Ssss . . .sst, als de jonge dames fluisterden, die daarop hear zakdoek aande mond brachten, waarop de oude dames boos omkeken .Vooral de heer Kegge was in dit Ssst-roepen zeer overvloedig,en men kon het op zijn aangezicht lezen dat hij zich in dezenvolmaakt onafhankelijk gevoelde, ook van alle mogelijke«grote hanzinnen en adellijke dames» .

De hoornist blies zijn wangen op, zijn ogen uit, en zijnhoorn vol, tot algemene verrukking tier aanwezigen, die vaneen hoorn hielden, of schoon er verscheidenen waren die meteen wijs en veelbeduidend aangezicht beweerden dat het Pot-devin niet was, een blijkbaarheid die ook door het programmevoldingend werd uitgewezen . Het schoonste van 's mans spelscheen daarin to bestaan, dat het geluid van zijn hoorn opalle geluiden geleek, die gewoonlijk uit andere instrumentenkomen. Nu eens knorde hij als een j ichtige fagot, den wederhad hij al het rochelende van een vette waldhoren, den wederhet door de news pratende van een intrigante hautbois, of hetuitgelatene van een opgewonden trompet, ja zelfs nu en den

Potdevin . <<M. J. Potdevin, geb, to Amsterdam 1798, aid .oven . 1866, Hoornist».Fagot. Houten blaasinstrument met mooie, lage bastonen .

Men blaast op een als slang gekromd metalen roer.Jichtig. Die aan jicht d.i, pijn in de gewrichten (articula-

tion) lijdt (goutte) . De fagot wordt jichtig genoemd om debastonen, die op hot knorren van een jichtlijder gelijken .Vette waldhoren. Jachthoorn (cor de chasse) . Men denke

aan 't voile geluid van zo een hoorn.Intrigante hautbois. Hobo of hautbois. Houten biaasinstru-

ment met hoge toon. Lijkt veel op de klarinet, maar heefteen ander mondstuk : tilt is n .l, een rieten pijpje . Dit instru-ment wordt hier intrigant of slues-indringerig genoemd omdatmen zijn tonen zo duidelijk tussen die van de andere instru-menten opmerkt .

86

jets van het gillende ener hysterische dwarsf luit ; zelden maargeleek hij op hetgeen hij waarlijk was : een klephoorn ; eneenmaal was het geluid zo zacht en zo verfijnd, dat ik, zo ikniet de rijkgeringde vingers van de virtuoos had zien bewegen,waarlijk zou gezworen hebben, dat er niets gebeurde .

lk vermaakte mij gedurende het spel machtig met het gade-slaan van een dik heer achter bet orkest, die de duizendkun-stenaar had geengageerd, en allerlief ste knipoogj es aan al deleden rondzond, die tegelijkertijd moesten beduiden hoe beer-lijk hij bet vond, en vragen of zij bet ook niet heerlijk von-den ; en van een lang jong mens, dicht bij mij, met zwarteharen en bleke wangen, die zijn ogen aandachtig toedeedonder bet spel en de mast met zijn tenen sloeg, en dan weereen «hoe-is-het-mogelijk !>> gezicht zette en een schrikkelijkenood had om aan iedereen to vertellen hoe familiaar hij dieduizendkunstenaar kende, en hoe goed die duizendkunstenaarbiljartte, en hoe 'n aangenaam mens en van welk een goedefamilie die duizendkunstenaar was, en hoe die duizendkunste-naar enkel speelde omdat hij 't niet laten kon, en welk eenduizendwondertj a van een mooi snuff dons j e die duizenkunste-naar van een prinses had gekregen, en hoe hij zelf in eigenpersoon op de repetitie van die duizendkunstenaar geweest was,en hoe de duizendkunstenaar hem verhaald had, dat die eigenhoorn, daar hij op speelde, hem duizend gulden had gekgst .

Nu had er een machtige beweging op bet orkest plaats . lkweet niet hoeveel lessenaars werden achteruitgeschoven. Dekastelein van de concertzaal bracht met een gewichtig gelaattwee waskaarsen op de piano, en de beer Van der Hoogen

Hysterisehe dwarsfluit. Fluit die men overdwars tegen demond houdt (flute traversiere) . De schrijver denkt hier aaneen overspannen zenuwpatient, lijdend aan hysteric, die ineen aanval zijner kwaal hoge gillende kreten slaakt .Klephoorn . Een hoorn met kleppen, d .z. de metalen plaatjes

op de toongaten van sommige blaasinstrumenten (cor a clefs) .Een jachthoorn heeft die niet .

87

maakte haar open, plaatste de muziek er op, en schoof de ta-bouret er onder vandaan. Al de heren verlietein het orkestuitgenomen de contrabassist, een oud man, die zijn bril op zijnvoorhoofd schoof, en de paukenslager, die zijn handen in dezij plaatste - en kwamen achter ons in de zaal dringen. Daar-op daalde de heer Van der Hoogen af, om door Henriette ofto halen voorlopig aan zijn bestemming to voldoen. Zij zagzeer bleek, en ik verdacht haar van aan het obligaat op dehoorn juist niet veel gehad to hebben. De heer Van derHoogen nam haar bij de pink en leidde haar op . Zij maakteeen compliment, zeer gracieus voor een liefhebster, zonderevenwel tot'het diepe nijgen en het verleidelijk gezicht vaneen toneelspeelster to komen, en nam daarop, onder een luidhandgeklap en onstuimig voorwaarts dringen van de heren,plaats aan het instrument, trok haar handschoenen uit, en delieve handen zweef den over de toetsen .

De eerste maters hadden de indruk van de onrustige bewe-ging van haar pols, maar langzamerhand herstelde zij zich ;haar natuurlijke kleur kwam weder, en zij speelde alsof zijthuis was, met de haar eigen wonderlijke vlugheid .

«Inderdaad, het was wonderlijk dat mensevingers dat doerskonden !>> fluisterde De Groot mij in, nadat hij een weinigjevan de schrik bekomen was, die het optreden van Henriette degoede man gekost had. «'t Is alsof zij aan draadjes zitten . Allesleeft wat er aan is. Kijk hier, ze gooit haar armen over mekaar,of 't zo niets was . En ze slaat er goed op ook ! -- Dat's verra-derlijk>>, zeide hij, als zij, na lang met beide handen in delage toners to hebben gewerkt, zonder om to zien, plotselingde toetsen van de hoogste octaaf een f ikse tik gaf . «Drommelsnou ! dat gaat per post ; 't is alsof je een goot hoort lopen .>>

De heer Van der Hoogen stond, met een hoek van ten hoog-ste honderd en dertig graders, naar de piano gebogen en maaktezich verdienstelijk met het omslaan der bladen ; maar toen hijaan de laatste bladzijde was, nam hij voor goed een hartvervoe-rende houding aan, met de ene hand op de piano leunende en

88

de andere in de zijde zettende, terwijl hij zijn lelijke ogenverlokkend door de zeal liet weiden, of ze ook nog in 't voor-bijgaan een hart of tien veroveren mochten !

Het stuk was uit. Henriette stond op en dankte met eenstuurs gezicht voor het daverend handgeklap . De charmantebracht haar weder tot haar pleats en deelde in haar triomf . Deoude Kegge had tranen in de ogen, en de charmante druktehem de hand. «Het was onbegrijpelijk charmant geweest !>>Henriette liet zich door mevrouw Kegge de boa weder om dehals werpen en speelde met het einde daarvan ; daarop begonzij een gesprek met de kleine Hanna, zodat de gehele wereldverbaasd stond over een jonge dame, «die zo voortreffelijkspeelde, en zo lief was met haar zusje>> .

De drukke finale der symphonic, waarin machtig veel ge-paukt en machtig veel gebazuind werd, besloot de eerste af-deling van het zoveelste damesconcert van het gezelschap Me-lodic, en de pauze begon .

Dat is niet het minst belangrijk gedeelte van een concert, alshet dissonerend vocaal het harmonisch instrumentaal voor eenhalf uur afwisselt. De dames hebben dan ook altijd liever eennommer minder op het programme dan een korte pauze, enzulks is niet to verwonderen, wanneer men bedenkt hoeveelpraatziekte, hoeveel verlief dheden, hoeveel kunstgedienstigheid,hoeveel eerzucht, praalzucht en behaagzucht hier bijeenzijn.

Indien men een wage had, op welker schaal men al dezevergaderde ziekten en zuchten kon stapelen, en men lei daar-tegenover op de andere het muzikaal gevoel -- j a, leg er hetmuzikaal gehoor meat bij ! - deze laatste zou ongetwijfeldomhoog gaan .

En gewichtig voorzeker was dat ogenblik, waarop deze koop-beurs van beleef dheden en praatjes ganging en het hof f elijk

Dissonerend vocaal . Vocaal : muziek der menselijke stemhier het verwarde gepraat dat dissoneert, niet mooi samen-klinkt, niet harmonisch is .

Instrumentaal. Muziek der instrumenten .

89

gedrang begon ; als de blonde en bruine hoof den, de vedersen de bloemen zich ophieven, de sterren op de voorhoof denhaar loop begonnen ; en de eerst zo regelmatige rijen vanschonen en moeders van schonen, van «matribus pulcris f iliaepulcriores» en omgekeerd, zich tot bevallige groepen schikten,waaruit vonkelende ogen straalden en vrolijke lachjes opgin-gen ; als de dwarling van jonge heren een aanvang nam, waar-van ieder zijn prima donna, zijn refine du bal zocht, de eenmet een glimlach, de ander met een sentimenteel gezicht, dederde met een kloppend hart, en de vierde met een opgestokenkuif ; waarvan de een boos, de ander onnozel en de derdekippig keek uit verlegenheid ; waarvan de een, om to beginners,zijn netten spreidde over al wat mooi was en de andere in hetwilde scheen rond to f ladderen, maar om toch wat meer eklek-tisch to werk to gaan ; terwijl de tovermacht van deze moestberusten in een nauw vest en gene een philtrum meende tobezitten in de gedaante van pommade a l'ceillet ; daar de talis-man van een derde in zijn handschoenen berustte ; terwijl eenenkel begreep, dat hij het meest zou interesseren door meteen knorrig gezicht en een medelijdende glimlach op al hetgedraai en geworm nnder to zien .

Ik deed mijn best om Henriette to genaken, die in een kringvan heren stond, welke zij ten dele kende, ten dele nimmergeluid had horen geven, maar die allen van deze gelegenheid

De sterren op de voorhoofden . De ferronieres .Matribus pulcris filiae pulcriores. « Nog schoner dochters

van zo schone moeders. Horat. Carm. L. I. 16.»Eklektisch. «Met keuze.>> Een eclecticus is een wijsgeer, die

uit verschillende wijsgerige stelsels uitkiest hetgeen naar zijnoordeel het beste is .Philtrum. Minnedrank. Een toverdrank, die de kracht be-

zat om bij iemand liefde to verwekken voor een bepaald per-soon .

Pommade a l'aeillet . Haarzalf, geparfumeerd met odeur vananjelier,Talisman. Tovermiddel. Voorwerp dat iemand bij zich

draagt, waarvan hij meent dat het geluk aanbrengt of tegenongeluk behoedt .

9o

gebruik maakten om haar jets aangenaams to zeggen. Iedereenwas even verrukt, en de charmante week niet van haar zijde .Ik maakte haar mede mijn compliment, en liet mij daarop vanhoeken tot kanten dringen, waarbij ik bet voordeel had veel tozien en to horen, dat mij voor die avond belangrijk voorkwam.

«Ze zullen die j of f rouw Kegge, hiet ze zo niet ? bet hoof dwel op hol maken !>> merkte een mevrouw van een zekere leef-tijd, met een zwarte gazen toque, aan . <<t Is niet goed voor zo'njong ding .>>

En zij sloot haar mond zo dicht, zo dicht, alsof zij er vanafzag de gebele verdere avond jets meer in bet midden tobrengen .

«0, ik vind dat ze er allerinteressantst uit kan zien», sprakeen jonge dame, in antwoord op bet zeggen van een beer vanmiddelbare jaren, dat juffrouw Kegge heel mooi was ; «maarvan avond, dunkt me, heeft zij haar beau jour niet .>

«Kent u die familie Kegge ?>> vroeg een andere aan eenjonge beer, en zij legde duizend pond nadruk op de naam .

<<Vraag excuus !>> was bet antwoord, «ik weet niet andersdan dat de mensen rijk zijn . . . Maar>>, ging hij zachter voort,«ze zijn volstrekt niets . Haar grootvader was bier ter stede eenkruidenier of zo wat, en haar vader . . . die beef t f ortuin gemaaktin de West .>>

«Ik vind ook we!, dat men haar dat aan kan zien», sprakeen derde, die dit gesprek had gehoord, schoon zij er met derug naartoe had gestaan, zelve een gelaat vertonende, dat alles-behalve ongemeen was .

«Ik hou niet van dat snort ogen>>, hoorde ik aan een anderekant, uit de mond van een jong meis j e van dertig, die zeer f letsuit haar eigene keek .

De f reule van Nagel scheen zeer tevreden over bet spel,maar liet zich over de speelster volstrekt niet uit.

Ik bewonderde onder de menigte van schone vrouwen vanmiddelbare lleeftijd ene die, met een allerbevalligst voorkomenen zeer innemende manieren, bet voorwerp der algemene be-

9z

langstelling scheen to zijn. Al de heren kwamen voor haarbuigen, en al hun vrouwen lieten zich, de ene voor, de anderena, bij haar brengen. De jonge dames deden hun best omhaar to naderen, of wenkten haar met het daarbi j behorendlachend gezicht toe, dat het onmogelijk was. Zij gaf een soonvan pleeggehoor. Meermalen poogde zij to gaan zitten, maarjuist op het ogenblik dat zij er toe besloot, verscheen er wederaltijd iemand om haar zijn beleefdheid to bewijzen ; en ikbewonderde in stilte de goede gratie, waarmede zij zich ter-stond weder tot de nieuwaangekomene wendde en de onbe-duidende gezegden, die vrij wel met de door al zijn voorgan-gers gehouden gesprekken overeenkwamen, met verse cooedbeantwoordde. Haar dochter, een meisje dat nog geen zestienjaren mocht hebben bereikt, was aan haar zijde en scheen dezeminzame bevalligheid reeds in haar mate to hebben overgeno-men. Wat beider beleefdheid het aangenaamst maakte, was heteenvoudige en ongedwongene, het volkomen vriendelijke enopgewekte, dat haar eigen was en niet anders voortkomen kondan uit een lieve harmonische stemming des gemoeds en eenheldere tevredenheid des harten . Voor mij was het een waargenoegen haar gade to slaan, en ik kon niet nalaten met min-achting to denken aan de valse redenering van een aantal zichnoemende mensenkenners, die hoffelijkheid altijd voor willendoen komen als laagheid, en welwillendheid als huichelarij .Waarlijk, die echte humaniteit, die goede toon, die beleef deinnemendheid welke de blijken dragen van in overeenstemmingto zijn met de gehele persoon, die ze aan de dag legt, is togelijk een gave en een verdienste, en ik wenste we!, dat menalgemeen gevoelde, hoe men de wetten der welwillendheidmet de wetten der fijnste zedelijkheid en het meest kiese gevoelin verband kan brengen. Al het misbrui c dat van haar gemaaktis door intriganten en hypocrieten, neemt niet weg, dat zij eender schoonste sieraden van het mensdom is, en een der ver-hevenste onderscheidingen boven het dierengeslacht doet uit-komen.

92

Ik vernam later dat deze bevallige vrouw een dame was,wier huffs bekend stond voor een plaats, waar men zich nimmerverveelde, die niet slechts veel mensen zag, maar haar gezel-schap altijd geheel bezielde en doordrong van de liefelijkheidhaar aangeboren .

De stroom volgende, werd ik nog voorbij vele paartjes ge-sleept, die werk van elkander maakten ; ook langs schuchterejongelingen, die zich verstoutten hun geheel onbekende damesnodeloze diensten to bewijzen als daar zijn : boa's op to rapen,die nog niet gevallen waren, en sjaals over haar stoel to hangen,die ze nog niet nodig hadden ; alsmede langs vele ophopingenvan j onge meis j es, die iedereen uitlachten . Hier en daar zat ofstond een oude dame stokstijf voor haar stoel, to midden vaneen jong geslachte, «inmobilis in mobili>, en herinnerde zichde dagen, dat ook zij mobieler was, of verbeeldde zich dat zijook nu nog mobieler zijn konde, indien zij maar wilde ; ofverheugde zich, dat nu haar kinderen waren zoals zij geweestwas ; of verklaarde dat de pauze nu eenmaal lang genoeg ge-duurd had .

Zo kwam ik tot aan de deur, en nu bezocht ik ook de kof f ie-kamer. Hier waren de standen meer dooreengemengd, en vooralonder de werkende leden vond men van alles . De muziek, hetijsvermaak en het tabakroken nemen alle aanzien des persoonsweg. Hier werd hevig gerookt door allerlei soon van rokers.Er waren er die pijpen, er waren er die sigaren, er waren er diebaai rookten ; sommigen hadden al lang naar het rooktoestelgesmacht, anderen deden het alleen, omdat de rook der overigen

Inmobilis in mobili. Onbeweeglijk temidden van het be-weeglijke .Het tabakroken neemt alle aanzien des persoons weg, om-

dat in de pauze de rokers van alle standen de koffiekamer op-zoeken, waar ze mogen dampen naar hartelust . In 't alge-meen zoeken de rokers die kamers, zalen, coupe's op, waarhun vermaak niet verboden is .Baai. Fijn gesneden rooktabak, genoemd naar Bahia in

Brazilie ; wordt veel in Friesland gerookt.

93

hun dan minder hinderde. Er waren er die het niet laten kon-den, en er waren er die het doen en laten konden allebei, enhet daarom zoveel mogelijk deden ;, verslaafden en vrijwilligedienstknechten ; en de kleine Keggetjes drongen door de me-nigte heen, en hadden waarlijk ook ieder een sigaartje in demond, ter zake waarvan hun vader lachte dat hij schaterde .

«Die juf f rouw Kegge speelt admirabel, niet waar ?> zei eenbeschaafd heer, zijn viool weer uit de vioolkas nemende, omzich voor de tweede of deling gereed to maken, en omziendenaar een groot lief hebber, een dik persoon, met een lomp uiter-lijk, die ik in 't orkest met een waldhoren gezien had .

«Ze speelt verdraaid vlug !>> antwoordde die van de wald-horen .

«Veel smack, veel smack !>> riep een wijs burgerheer, dieeen dwarsfluit blies .

«Smack ?» riep een klein heertje, dat zich juist can eenheet glas punch brandde, met een pieperig stemmetje, «smack ?geen zier smack ! al de duivel vlugheid, kunstjes, brille .>>

«Een mooie piano, niet waar ?» hoorde ik in een anderehoek uit de mond van een werkend lid .

« Ja, en een weergase mooie meid ook», antwoordde eenhonorair lid .

«Foei, oude snoeper, waar kijkje na ?>> zei de eerste spreker .Zo gaat het, wanneer gij op concerten speelt . Waarom last

gij het niet liever ?

De tweede afdeling bond niets bijzonder opmerkenswaar-digs can . Een welgemaakt of f icier der zware ruiterij trad in

Punch. Zekere drank, oorspronkelijk samengesteld uit vijfartikelen : thee, arak, suiker, Citroen en water . 't Hindostansewoord, waaruit «punch>> ontstaan is, bet, vijf .

Zware ruiterij. Kurassiers, in 1841 vervangen door de dra-gonders. Bij de zware ruiterij waren zwaarder paarden enmanschappen ingedeeld. Zij moesten bij de aanval een hevigeschok doen voelen . De lichte ruiterij diende o .a, voor verken-nings- en ordonnansdiensten . Deze officier zal dus ook een

94

burgerkleding met een wit vest op en zong een paar coquetteromances, die beurtelings zeer laag en zeer hoog liepen en meteen of wisselend kwaadaardig en snoeperig lachend gezicht ge-zongen werden, maar waarvan de toon en de inhoud zominovereenkwamen met zijn zware knevels als met de op-en-neder-gesten, die hij met het tussen zijn beide handen uitgespannenblad papiers maakte . Voorts hadden wij nog een obligaat opde violoncel van een Duitser met een plat hoof d en een goudenbril ; en het concert eindigde, zoals een deugdzaam concertbehoort to eindigen, met een ouverture .De zaaldeur werd opengezet, en de geparf umeerde damp-

kring door een gevoelige tocht gezuiverd . De boa's en pelerineswerden opgehaald. De cephaliden werden om die kopjes, dieer lief mee uitzagen, vastgestrikt, of anders in de hand gereedgehouden, en de jonge heren, die het er op genet hadden deeen of andere schone naar het rijtuig to geleiden met het stelli-ge voornemen om die nacht van dat geluk to dromen, zochtenzich van stonden aan van een gunstig standpunt to verzekeren .De heren, die vrouwen hadden, waren boos dat hun ri j tuigenzo laat kwamen, en de heren, die paarden hadden, maaktenzich ongerust dat het hunne misschien lang zou moeten wach-ten ; de jonge meisjes speet het, dat het hare zo vroeg kwam ;en enkele opgewonden jonge heren spraken er van, dat hetaardig zou wezen, de concertzaal in een balzaal to veranderen,en hingen een verleidelijke schilderij van deze gelukzaligheidop .

Van der Hoogen was weder in ons midden en stond zo dichtmogelijk tegen de linkerarm van Henriette aangedrongen . Zijwas allerlief st jegens hem, en schertste en lachte ; maar toen

forsgebouwde man zijn geweest, wat grappig afstak bij detederheid van zijn romances .Romance. Een dichterlijk verhaal of lied met zachte, tedere

stemmingen. Een romance is coquet of behaagziek, als demuziek niet rechtstreeks tot het gemoed spreekt, maar wan-neer zij tracht to verrassen door onverwachte wendingen envindingen,

95

de knecht met groot misbaar «de koets van mijnheer Kegge !»aankondigde, draaide zij zich eensklaps om en greep in eenaanval van behaagzieke speelsheid mijn arm . Van die ogenblikaan haatte mij de charmante . Zegevierend zag Henriette om .Mijnheer Kegge, die haast maakte, volgde met mevrouw ; Vander Hoogen moest zich dus met de kleine Hanna behelpen,naar welke hij zich helemaal scheef moest overbuigen, tot grootgenoegen van de dubbele rij heren en dames, tussen welke wijbij het verlaten der zaal doortogen . Een charmante spitsroede.

Wij kwamen thuis. Er werd een buitengewoon souper aange-richt. Tegen het dessert dook de heer Kegge zelf in zijn wijn-kelder en bracht zulk een menigte van ailerlei merken boven,Oat het hart mij van angst in de keel begon to kloppen . Decharmante, die van de partij was, stelde een toast op de schonepianiste in, en las daarbij een frans extemporeetje van zijneigen maaksel voor, waarin hij op een charmante wijze Overalle regelen der taal had gezegevierd . Hoofdzakelijk zeide hij,Oat Henriette een mooi meisje met bruine ogee, een engel,en een godin der muziek was, en daarbij kwamen enige op-merkingen omtrent uitgetrokken harten en op tonen drijvendezielen. Wij waren alien geheel bewondering, en mevrouw Keg-ge niet het minst, hetgeen ongetwijfeld veel voor de zaakrijk-heid van het gedicht pleitte, daar HEd, van de zes woorden ermaar drie verstaan had. Mijnheer Kegge dronk de dichter, ende dichter dronk de heer Kegge, en de heer Kegge lief dekurken van champagnef lessen tegen de zoider springen ; en deheer Van der Hoogen sloeg met de platte hand op de champag-

Ogenblik . Thans meest onzi jdig .Spitsroede. De soldaten moesten voor straf vroeger wel

eens door de spitsroede(n) (baguettes) lopen . Zij liepen dantussen twee rijen van soldaten, gewapend met spitsroeden,dunne spitse stokjes, en werden gegeseld .Extempore. Een vers of muziekstuk of redevoering, zonder

voorbereiding voor de vuist voorgedragen . Lat. ex temporedadelijk, voor de vuist .Uitgetrokken harten . Zij trok 't hart der toehoorders tot

zich door haar mooie muziek .

96

neglazen dat de wijn opnieuw begon to schuimen ; en dit alleswas ter ere van j of f rouw Henriette Kegge,

OCHTENDBEZOEK EN AVONDWANDELING

Des anderen daags voor de middag werd de goede De Grootaangediend en trad de kamer binnen, verzelschapt van zijnlieve dochter, die een grote gunstelinge van de heer Kegge wasen in zijn huishouden goede diensten bewees . Die middag zouzij met ons dineren, en haar vader bracht haar zelf, omdat hijmeteen zijn dankbaarheid wilde komen betuigen voor het intro-ductiekaartje . Hij sprak met de grootste opgewondenheid overde avond van gisteren .

«Nooit in zijn leven had hij zo jets moois gezien of ge-hoord. Dat was een rijkdom ! Dat waren stukken muziek ! Hijwilt niet hoe het mogelijk was, dat een mens zo vlug op 'tklavier wezen kon als nicht Henriette ; en toen hij haar zo hadzien zitten, misschien was het zonde geweest, maar hij had ge-dacht, dat zij zo mooi was als een engel uit de hemel.>>

Henriette glimlachte en vergat, om het strelende der verge-lijking, dat zij die voor ditmaal uit de mond vernam van eenkoekebakker. Zij begon daarop zeer vriendelijk naar juffrouwDe Groot to vragen en haar spijt to betuigen dat zij niet op deverguldpartij had kunnen komen ; zij zou juffrouw De Grootnog eens in persoon haar excuus komen waken .

«Neen maar juffrouw . . . ik wil zeggen, nicht Henriette !>>zei de goede man, «dat behoeft in 't geheel niet . Uw bezoekzal haar welkom zijn, maar excuses ! och, dat behoeft niet ; datweet neef Kegge we! . Mijn vrouw heeft het ook volstrekt nietkwalijk genomen ; dat moet u toch vooral niet denken !>>

«Nu, neef De Groot . . . >> zei Henriette vriendelijk . . . en wieweet hoe lief zij zou geweest zijn ? maar het woord bestierfhaar op de lippen, want de charmante trad binnen en maaktewat ik zijn «compliments de coutume>> noemde .

<<Wel, juffrouw Henriette ! Is de nachtrust goed geweest, na

97

de fatigue van gisteren ? Ik heb geen oog toe kunnen doen ;ik was nog zo geenthousiasmeerd van de muziek . Het was eencharmante avond ; de gehele wereld had zich dan ook perfectgeamuseerd . De stad is van u vervuld !>>

«Vleier !>> zei Henriette ; «maar ik weet> , liet zij er op goe-dige toon op volgen, «ik weet dat gij het goed meent .>>

En zij reikte hem de hand .Hij nam die met vervoering aan en trok haar naar de ven-

sterbank .«Wie is die man ?>> vroeg hij, de goede De Groot van het

hoof d tot de voeten opnemende .«De vader van Saartje, > antwoordde Henriette bedeesd .«o Ho !>> zei de heer Van der Hoogen, die dat ook zeer wel

moist, hem de rug toedraaiende . En zijn lorgnet in het oog kle-vende bezag hij de ruiker bloemen, die in een sierlijke porse-leinen vans op een gueridon voor het raam stond.

«Wat een mooi bouquet, zo laat in 't jaar !>> merkte hij aan .«Papa is zo lief geweest het mij mee to brengen . Het heeft

zijn beste dagen al gehad . >>«Reiken de stelen allemaal wel goed aan 't water ?>> vroeg

de charmante .Hij stak, om zich daarvan to overtuigen, zijn hand diep in

de ruiker, en toen hij die weder terugtrok, was het alsof eriets violetkleurigs in achterbleef, dat naar de punten van eenklein biljet zweemde .

De heer Kegga was ondertussen druk bezig met neef DeGroot, die echter niet op zijn gemak was, aangezien Azor enMimi het hem verbazend lastig maakten ; en hoewel mevrouwKegge hem gedurig verzekerde dat het de liefste diertjes vande wereld waren, die nooit iemand leed deden, bevielen hemde steeds luider uitvallen en het gestadig pronken met hunwine tanden zeer weinig. Zijn bezoek was slechts kort ; hijgroette mijnheer en mevrouw Kegge allerhartelijkst, «juffrouw,ik moil zeggen nicht Henriette>> zeer eerbiedig, en maakte ook

98

een buiging voor Van der Hoogen, die hem met een hooghartig«goeden dag» betaalde.

Van der Hoogen ging daarop mijnbeer en mevrouw Keggebezighouden, en Henriette trad op de bloemruiker toe, haaldeer bet biljet uit en bong bet in haar ceinture, evenwel zo handigniet of ik bemerkte bet volkomen ; zij vermoedde dit, enkreeg een kleur . De kaketoe werd daarop haar toeverlaat . Zijhield hem een stukje beschuit voor .

«Wat zegt Coco tegen de vrouw ? >«Pas op, pas op !» riep de kaketoe, die blijkbaar in de war

was .Van der Hoogen vertrok spoedig daarop, en de dag had

vooreerst weinig merkwaardigs meer. Grootmama liet naarSaartje vragen ; zij bleef een uurtje boven, en kwam daarnamet rode ogen beneden .«Gij hebt de lieve oude vrouw wat gelukkig gemaakt !»

f luisterde zij mi j in .Ik had de gelegenheid in de loop van de namiddag de

lieve blonde eens zo goed als alleen to spreken, en spoedigmaakte ik daarvan gebruik our 't gesprek op haar vriendinNoiret to brengen .

Zij verbaalde mij van Suzettes onvergelijkelijke gehecbtheidaan haar moeder, van haar voorbeeldeloze werkzaamheid,waardoor zij zoveel mogelijk in de behoeften van deze voor-zag, van haar eigen schamel kamertje, en van alles wat haarour de wil barer moeder zo zeer bekommerde . Ook deelde zijmede, dat er een knappe jongen in de stad was, een schrijverop een der stadsbureaux, die een dolle zin in Suzette had, endat zij geloofde dat hij Suzette ook niet ten enenmale onver-schillig liet ; maar dat zij bet voor zichzelve niet wilde beken-nen, omdat zij meende dat de inwilliging van een dergelijkgevoel een misdaad was tegen haar moeder ; dat zij daaronidie jongeling altijd op een afstand hield en hem sours wel waterg behandeld had, wat zeker tegen haar eigen hart was ; endat zij zich dat deter dagen bijzonder verweet, flu zij vernomen

99

had, dat hij, er aan wanhopende ooit haar genegenheid te zul-len verwerven en toch ook vooreerst geen mogelijkheid ziendeom haar een onafhankelijk bestaan to verzekeren, het plan hadopgevat om zijn geluk in de West to gaan beproeven .

«0, dat maakt haar tegenwoordig zo ongelukkig,>> voegdeSaartje er bij, met een traan in de mooie ogen, «en dan verwijtzij zich weer dat haar gedachten een ogenblik aan iemand an-ders behoren dan aan haar moeder .>>

Henriette was die gehele dag bijzonder aangenaam en lief-tallig jegens mij ; zij had allerlei zoete oplettendheden aan ta-fel, press mij verscheidene malen in het aangezicht, en gaf mijzelfs bij het doorbladeren van haar tekenportefeuille, uit eenopen reden, een allerliefste tekening op rijstpapier ten ge-schenke.

In het schemeruur bracht ik Saartje thuis ; en het lustte mij,daarna een kleine stadswandeling to makers, in dat bij uitstekdrukke uur, waarin de werklieden en schoolkinderen naar huffsgaan en de dienstmaagden haar boodschappen beginners, haarminnaren toevallig tegenkomen, of elkander gewichtige mede-delingen doers omtrent de verschillende karakters van haarheer, haar mevrouw, de oudste jongeheer, en de oudste juf-frouw, bij welke gelegenheid de heer er altijd beter afkomtdan de mevrouw en de mevrouw beter dan de oudste juffrouw,terwijl de jongeheer een van tweeen, of «een akelig stuursmins>>, of «een heertj e>> is . Ik heb dit uit mi j n vroege jeugdovergehouden, dat ik gaarne de lichten in de winkels zie op-steken, en ook ditmaal stond ik flu eens stil bij een in hetdonkey vooral zo plechtig smidsvuur, waaruit de gloeiendebouten schitterend to voorschijn kwamen, om onder de slagenvan de voorhamer een horizontals f ontein van vuur uit tospreiden, waarbij het zwarte gelaat van de amid fantastisch ver-

Schoolkinderen naar hula gaan. De namiddag-schooltijdwas toen van drie tot vijf uur.

J00

licht werd ; dan weder boeide mij het wreedaardig schouwspelener slachterij, waar de knechts, in hun bloedige wollen kousentot over de knieen reikende en met een oude hoed over hunblauwe slaapmutsen, zichzelven bijlichtten met een brandendsmeerkaars j en op gemelde hoed vastgekleef d, dat een toverach-tig licht in de opengehouwen koebeesten wierp, wier inwendi-ge belangen zij verzorgden . De straatlantaarns waren nog nietopgestoken en zouden eerst twee uren later aanlichten, omdathet onmogelijk is dat een vreemdeling op een stikdonkeregracht in het water loopt, als het nog niet langer dan ander-half uur stikdonker geweest is.

Het gebeurde dat ik, op zulk een donkere gracht voortschrij-dende zonder precies to weten waar ik mij beyond, op enigeafstand twee personen ontwaarde, waarvan de een evenveelneiging toonde om de andere to ontlopen, als de andere gezindscheen de eerste terug to houden . Naderbij komende zag ikdat gemelde personen tot verschillende kunnen behoorden, endaarop hoorde ik een zachte vrouwenstem, maar schor van ze-nuwachtigheid, duidelijk zeggen : «Last me los, mijnheer ! ofik schreeuw . >>

Het leek mij toe, dat de mijnheer, tot wie deze bedreiginggericht was, en die een lange mantel droeg, van nature eenvijand van schreeuwen was . Althans hij liet de persoon, diegesproken had, ogenblikkelijk los en verdween in een zijstraat .1k had de stem herkend .

< Zi j t gi j het, j off rouw Noiret ? Wie durft u aanraken ?Laat ik u thuis brengen>>, sprak ik haar toe .

Het arme meisje kon niet antwoorden ; zij beefde van hethoof d tot de voeten, en ik had moeite haar op de been tohouden.

Slaapmutsen. Lange, slappe nachtmutsen, met afhangendepunten, waaraan een kwastje was bevestigd, die door velennog overdag werden gedragen, b .v, door boeren en bakkers.Oom Stastok droeg de zijne tot 's morgens elf uur .Ynwendige belangen, Woordspeling (jeu de mats) . Gewone

bet. : belangen van de ziel.

«Het is verschrikkelijk>>, snikte zij : <<o, indien gij zo goedwilt wezen ; het is ijselijk . . .>>

Meer kwam er niet uit . Ik geleidde haar zwijgend tot nearde kleine komenijswinkel, waar zij haar kamertje had. In :yetvoorhuis zonk zij op een bank neder . Het was er donker, wantop de geringe nering kon geen licht overschieten . De vrouwuit de komenijswinkel kwam naar voren gelopen, met enbaklamp in de hand .

«Och lieve help ! wat scheelt de j of f rouw ? wat ziet zebleek . Is de j of f rouw verschoten ? Ga gauw in 't kantoortj e,juffrouw ! Ik ga de kaars opsteken .>

Ze ging heen om de blaker van juffrouw Noiret to halen,en ik bracht die in een klein, van 't voorhuis of geschoten ka-mertje, dat zij mij als 't kantoortje had aangewezen en datdie naam met recht verdiende, daar er niets to vinden was daneen kleine hangoortafel, vier matten tabouretten, en een lelijkgezicht in een lijstjen aan de wand, voorstellende de held vanSpeyk !

Voorhuis . In ouderwetse burgershuizen kwam men van destraat direct in een snort kamer maar half of niet gemeubeld,een snort voorhal dus . Daarachter beyond zich dan een kamermet glazen wand, die haar licht uit het voorhuis kreeg .Bakiamp. Lamp die bestond uit een bak je met een platte

bodem ; er was een tuft ~(bec) aan, waarin de pit (meche) lag.«Er brandden in die dagen lampen op hoge stelen in de keu-kens, en platboomde baklampen in de werkplaatsen .>> Ook inde straatlantarens .De held Van Speyk. Ned, krijgsman, to Amsterdam in 1802

geboren ; onderscheidde zich aan Hollandse zijde in de Belgi-sche omwentelingsoorlog. Hij commandeerde een Holl, kanon-neerboot op de Schelde en geraakte met zijn vaartuig, tengevolge van een hevige windvlaag, to Antwerpen vast . Lie-ver dan zich over to geven liet hij zijn boot in de lucht vliegenen kwam met vriend en vijand om. (5 Febr. 1831) . Zoals lichtto begrijpen valt, verwekte die dappere handelwijze niet wei-nig bewondering en geestdrift . Ook de 17-jarige Beets dichtteop die heldendaad een died om bij de straatorgels gezongento worden>> . 't Verscheen zonder schrijversnaam en werd tot-nogtoe niet'teruggevonden. (G. VAN RIJN . Nic. Beets, I,p. 50) .

102

«Maar me lieve guest, wat scheelt er dan toch an !>> riepde komeni j svrouw nit, toen zij de blaker van Suzette aangesto-ken had en haar eigen lamp, daar er geen twee lichten nodigwaren, onmiddellijk daarop uitgeblazen had .

Ik liet haar een glas water halen . Suzette dronk er een teugjevan, en het glas klapperde tussen haar tanden . Nog kon zijniet spreken. Het klamme tweet stond haar op het aangezicht .

«Maar me lieve guest» , begon de bezorgde, maar nogmeer nieuwsgierige hospita alweer, «days nou toch wel eenraar geval. De juffrouw het 'et disperaat op 'er zenuwgestel .Wil ik naar de apteek lopen en een rooie schrikpoeier halen ?>>

«De juffrouw is aangerand,>> zei ik, «er loopt kwaad yolk .lk was er bijtijds bij ; men wilde haar afzetten .>>

«Angerand !>> riep de hospita uit, «ofzetten ! Ja, 't is eenijselijkheid dat er geen werk is. En mijn Kobus is ook nog bijde weg, die kennen ze dan bok nog wel anranden en ofzetten,ofschoon ie juist niet meer bij 'em het dan ten zulver orlozieen daar is een stevige kopere kast om ; da's een geluk. Ja, ikheb al lang gedocht dat het niet pruisisch was hier in de stad .Der is nog refs een winter geweest dat 'et zo erg was . 'Et wasin de ti j d dat ik op alle dag liep van me derde . Maar toenbraken ze in bij de lui en kwammen voor de lui der bed staanmet een armpie van een ongeboren kind. Daar zel meheer wel

Rooie schrikpoeier. Een kwikverbinding (compose de mer-cure) : poeder om de zenuwen to kalmeren . Het is een vergifen mag tegenwoordig niet meer worden afgegeven ; is trou-wens in de apotheken meestal niet meer voorhanden .

Niet pruisisch. De vrouw verknoeit (massacre) hier eenuitdrukking. Ze bedoelt : het is pruisisch in de stad, ni . nietpluis, verkeerd, het gaat er bar toe. Men denkt hierbij aande oude Pruisische harde discipline, zo berucht bij ons vrij-heidslievend yolk .Met een armpie van een ongeboren kind. Uit het volksge-

ioof aan de toverkracht van een zg . Kdievenhand» of <<dieven-vinger~, die hier een heel « armpje» geworden is . Een dieven-hand of dievenvinger is de hand of vinger van een ongedoopt,bij voorkeur een ongeboren kind . Gedroogd brandt hij (ofzij) als een kaars, maakt de dief onzichtbaar en belet de sla-

io3

van gehoord hebben . En dan stakken ze zo'n armpie in brand,en ze draaiden 't driemaal over de lui der hoof d om, en danzeien ze, ja, wet zeien ze ook ? dan zeien ze : die waakt, diewaakt ; die slag pt, die slaapt ! en in die omstandigheid, wil ikmaar zeggen, daar je dan in verkeerde, daar bleef je ook in.Anranden ! 't is wet moois in een kristenland ! Gelukkig nog,juffrouw, dat ze je die japon niet of-hebben angerand ; datzou een lelijkerd wezen !>>

En zij nam Suzette een toegespeld pak af, dat deze nogalti j d sti j f onder de arm hield, en I ei het voorzichtig op eender matten tabouretten .

<<Breng het boven, moedertje>>, zei ik, «en last ons evenalleen, want ik hoop dat de juffrouw mij de persoon zal kun-nen beschrijven ; dan zal ~k hem bij de politie aangeven .>>

<<Beskrijven ! Ja, dat gaat zo ver as 't voeten bet>>, antwoordde de klappei ; <<en weet j e wet Kobus zei ? ze kri j gen er deverkeerde deur to pakken . Laatsleden varkemart hebben zenog 'en jong gezel, een die hier, zel ik maar zeggen, vreemdwas, opgepakt . Der komt ommers altijd op de varkemart hierzo'n poffertjeskraam ? Nou, hij mocht zo bij die poffertjes-kraam staan to kijken na die grote kopere schuttels en zo ; daarl~omt er een diender na 'em toe ; die leest op 'en pampiertie,en toen kijkt ie 'em an. Nou, de jonge moist van de grins geenkwaad. Maar de diender zeit teugen 'em : jonge, zei ie. ga jijrefs effen mee . Ik dankje vrindelijk, man, zeit de ander . Maarhet hole niet, want de diender zei : maatje, zeidie, kijk refseffen moat ik hier onder me jas heb . Nou dat waren nies andersas van die duimskroef ies, as meheer wel refs zal gezien heb-

pende huisbewoners to ontwaken. In nagenoeg heel Europe,dock vooral in Duitsland, geloofde (gelooft) men aan zijn to-verkracht en dit geloof gaf wel eens, tot in 1904 toe, in Rus-land, aanleiding tot afschuwelijke misdaden (A . DE COCKSpreekwoorden, gezegden . .. op volksgeloof. . . p. 195) .Duimskroefies. Handboeien (menottes) . Eigenlijk de schroe-

ven waarmee de duimtoppen werden geplet om een beschul-digde tot bekentenis to brengen.

io4

ben, daar ze een rains mee vastskroeven, zel ik maar zeggen,dat ie geen vin verroeren lean . Nou, die mocht die man niet,dat ie mijn slacht. Zo gezeid, zo gedaan ; daar hole geen lieve-moederen an ; hij most en hij zou mee. Maar toen ie vijf da-gen had zitten brommen - hij was toch maar al die tijd uitzen werk, zie j e -- daar komt die zelf de diender, in zen hole,zel ik maar zeggen, of waar dat ie dan zat, en zeit dat ie maarstilletjes vort zou gaan . Maar hij zei, neen, zeidie, dat gaat zoniet. Want hij wou der verhaal op hebben, zie je meheer !Maar dat weten we wel ; dat gaat zo ver as 't voeten het . Zodatik maar zeggen wil, dat beskrijven niet veul of doet. Maardaarom zei Kobus altijd, in die winter toen 't nog refs zo ergwas : as ik er eentje to pakken kreeg, ik zou 'em tekenen, datik 'em voor goed zou kennen . . .>>

1k herhaalde mijn wens om met juffrouw Noiret alleen toblijven. Zodra de babbelachtige vrouw gegaan was, borst zijin tranen uit.

«Dit heeft hij mij in de hand gestopt !>> riep zij uit ; «ver-brand het in de kaars .>>

En zij wierp een violetkleurig briefjen op de tafel, dat zijin haar zenuwachtige spanning geheel verfronseld had. Daaropzei zij met een innige afschuw

«Foei, mijnheer Van der Hoogen !>>1k nam het briefjen op .«Mag ik het bewaren ?>> vroeg ik haar . «Het lean mij to pas

komen.>> 1k herstelde het in zijn vroegere gedaante, en stale hetin mijn portefeuille .

Toen Suzette wat bedaard was, deelde zij mij mede, hoe zijsedert enige tijd overal door Van der Hoogen vervolgd werd .Hij was immer op haar weg . Bij het gaan van haar kamer naarhet hof je, en bij het uitgaan der kerk ; ja, in de laatste weekhad hij een paar malen het hof je zelf tot zijn namiddagwan-

1k zou 'em tekenen. 1k zou 'em zo raken, dat-ie voor altijdgetekend was,

105

deling gekozen, onbeschaamd bij haar moeder ingekeken, entegen haar, Suzette, geglimlacht . Zo erg als van avond had hijhet evenwel nog nooit gemaakt. Zij was uitgegaan om f reuleNagel een japon to passen, zonder hem nochtans to ontmoeten .De freule had haar bij het heengaan, met haar gewone vrien-delijkheid, als Suzette zei, de bescherming van haar lakei aan-geboden ; maar zij had het afgeslagen, daar zij niet had gedachtdat het buiten al zo donker was . Ondertussen was de avondop eens gevallen, en zij was nog geen twintig schreden vanhet huffs van de heer Van Nagel, of zij hoorde de stag vanVan der Hoogen achter haar, terwijl hij haar door zonderlingegeluiden op zijn nabijheid opmerkzaam maakte . zonder op ofom to zien had zij haar schreden versneld ; in haar angst hadzij gemeend hem to zullen ontvlieden door een zijstraat into slaan ; hij was haar ook daar gevolgd. Toen zij op de don-kere gracht was gekomen, had hij haar om de middel gegre-pen en haar enige woorden toegesproken, die zij evenwel doorde schrik niet verstaan had. Hij had haar daarop het brief jenin de hand gedrukt, dat zij zich, zeker werktuiglijk, had latenwelgevallen. Daarop had hij haar willen kussen, en had zijde woorden uitgesproken, die ik gehoord had .

Na deze mededeling, en nadat zij geheel van de schrik zeibekomen to zijn, ofschoon zij nog altoos bleek zag, verzochtzij mij dat ik haar verlaten zou. zij wilde zich door een derkinderen van haar hospita naar haar moeder laten brengen, dievan niets weten moest.

1k vertrok.Op straat verdiepte ik mij in ernstige overleggingen, hoe

mij na dit alles to gedragen. Van der Hoogen had mij sedertonze eerste ontmoeting niet willen bevallen, en ik had, op ge-laat en manieren af, weinig gunstige vermoedens van hem op-gevat. Dat hij het hof aan Henriette maakte, had ik terstondgemerkt en met lede ogen aangezien . 1k vreesde dat, indienniet louter haar geld, dan misschien haar geld, vermeerderdmet haar schoon, de fat aanlokten, die ik daarenboven voor

ro6

een slecht sujet hield, dat haar ongelukkig zou makers . On-danks al haar kuren, was Henriette hiertoe to goed, en ingedachten had ik haar een man toegezegd, die haar door meer-derheid in verstand verbeteren en eenmaal tot een lieve vrouwmakers zoude, tot welker vereisten zij toch waarlijk vele be-standdelen bezat . Van der Hoogen had mij, zoals de lezer zichherinneren zal, met een woord gezegd dat hij ook to Leidenhad «geresideerd» en daar ik het geluk had in de Sleutelstadmensen van allerlei stand to kennen, had ik al spoedig omtrentZEd. enige berichten ingewonnen. Deze waren niet gunstigvoor de charmante uitgevallen en pleitten evenmin voor zijngedrag als mens, als voor zijn beginselen als ambtenaar .

Ondertussen was hij dagelijks voortgegaan met de jeugdigeto bestormen, die hem waarschijnlijk wel niet liefhad, maarjong en onervaren zich aan haar behaagzucht overgaf en aande prikkel van het romaneske, wartoe zij enige neiging toonde .Daarenboven kon men aan Van der Hoogen enige uiterlijkevoorrechten niet ontzeggen . Het was nu tussen hen beiden eenstille lief deshistorie geworden, dat wil zeggen, zo gevaarlijkals een liefdeshistorie zijn kan . Het biljet in de ruiker had ditvoor mij hovers alle twijfel verheven . Ondertussen had decharmante zich in het gebeurde met juffrouw Noiret aan mijvertoond als een lage dubbelhartige bedrieger en avontuurlijkelichtmis, die het op het geluk en de onschuld van onervaren enweerlozen toelegde, en ik verachtte hem in het diepst vanmijn ziel. 1k begreep dat het mijn plicht was juffrouw Noirettegen alle verdere lagers to beschermen, en Henriette, om eenversleten leenspreuk to gebruiken, van de of grond terug to lei-den, op welks rand zij in zulk slecht gezelschap omdoolde .

Een sujet, dat. Het onzijdige geslacht kan jets mjnachtendsujtdrukken. Vgl . : dat heer, dat mens.

Sleutelstad. Leiden ; jn 't stadswapen zijn twee sleutelsafgebeeld .

Uiterlijke voorrechten. Hjj was nogal knap, had een goedfiguur .

10]

Waar ik eindelijk toe besloot, zal het volgende hoofdstukleren .

EEN HOOFDSTUK WAARMEE DE AUTEUR IJSELIJKVERLEGEN IS, OMDAT HIJ ER 7ELF DE MOOIEROL IN SPEELT ; JETS DAT I JI J WEL WEFTDAT HEM IN 'T GEHEEL NIET PAST,MAAR DAT HIJ TOCH VOOR DIT-MAAL NIET HELPEN KAN

Hildebrand, die door een samenloop van omstandighedenbestemd was om in deze geschiedenis een handelend persoonto worden, stond de volgende morgen een half uur vroegerdan de vorige dagen op en liep met een gewichtig gelaat engrote stappen de kamer op en neer, een beweging, die hij altijdaanneemt als hij over iets belangrijks of als hij over nietsdenken wil. Nu eens blikte hij veelbeduidend op naar de gif-tige pi j len aan de wand, dan weder overzag hij zi j n heldhaftigehouding in de spiegel, en eindelijk wijdde hij een groot ge-deelte zijner aandacht aan de mussen, die in de tuin of en aanvlogen en elkander niet zelden onaangenaamheden toevoegdenomtrent zekere kruimels en kleine korstjes brood, die reeds indit vroegere morgenuur haar hartstochten in beweging brach-ten .

Hij kwam daarop geheel gekleed aan het ontbijt, een om-standigheid die niemand bevreemdde, daar het Zondag was,ofschoon er op die bijzondere zondagmorgen juist niemandnaar de kerk ging dan de oude mevrouw . Mijnheer verklaarde«veel van de godsdienst to houden, want wat zou er zondergodsdienst van de maatschappij worden !>> maar hij kon «hetgeteem van de domine's in deze stad niet aanhoren>> ; voormevrouw «tochtte het in de kerk al to verschrikkelijk>> en watHenriette betrof, zij ging we!, maar «zag er geen noodzaak iner sleurwerk van to maken>> .

Hildebrand nam de schijn aan van naar de kerk to zullen

Io8

gaan, en had evenwel voorgenomen het niet to doen . Hij herin-nerde zich, niet zonder ingenomenheid met de hogs roepingdie hij in zich gevoelde, het zeggen van Fenelon, in het treur-spel van die naam

«Dit is mijn eerste plicht . Men dien' de menselijkheid,En zing', daarna, de lof der Hemelmajesteit !>>

Hij had zich de vorige avond laten onderrichten waar de ka-mers van de heer Van der Hoogen to vinden waren en moestze in een der middelbare straten van de stad, boven een bedde-winkel, zoeken. De heer Hildebrand stapte er heen in de vasteovertuiging de heer Van der Hoogen thuis to zullen vinden .

Daar hij zich evenwel to binnen bracht, dat de heer Van derHoogen, die een post aan het bureau der registratie had, dage-lijks reeds om tien uren in de morgen aan het bureau verschij-nen moest en dan nog wel tot twee uren in de namiddag drukwerk had, kwam het hem niet onwaarschijnlijk voor, dat gemel-de heer Van der Hoogen des Zondags een weinigje zou moetenuitslapen en dus hoogstdenkelijk nog op zijn bed zou liggen .Daarbij voegde zich misschien heimelijk een weinig innerlijkeneiging om de onaangename boodschap, die het cdienen dermenselijkheid>> in dezen medebracht, nog een ogenblikje uitto stellen .

Nu gebeurde het dat Hildebrand, op zijn weg naar de bed-dewinkel in de middelbare straat, een plein over moest, waaropeen kerk stond, waruit het gezang der gelovigen krachtig op-steeg ; en hij gevoelde lust om ten minste nog een gedeeltevan de godsdienstoefening bij to wonen .

Fenelon. «M. J. Chenier, Fenelon of de Kamerijksche Kloos-terlingen, vrij gevolgd door P . J. Uylenbroek. Amst. 1797 .)Er zijn twee Cheniers : de oudste, Andre, 1762-1794, was eenlyrisch dichter. Hij stierf op 't schavot . De jongste, Marie-Joseph, 1764-1811, was een dramatisch dichter. (Uylenbroek,1748-1808, was een klein dichter, tevens boekhandelaar-uit-gever ; hij vertaalde veel toneelwerken) .

De heer Hildebrand . Let in deze in'leiding op zijn spot metzichzelf, omdat hij zich zo gewichtig vindt. Nu spreekt hijdan ook in de derde persoon over zichzelf .

109

Na de plechtigheid spoedde Hildebrand zich maar Van derHoogen .

«Op de voorkamer !» riep de vrouw uit de beddewinkel,haar hoof d uit een achterkamer stekende ; «de trap op ; deeerste deur aan uw linkerhand !»

Hildebrand volgde de aanwijzing . De deur van de voor-kamer stond halfopen, en hij beyond zich op het grondgebiedvan de charmante. Deze echter was er niet.

De kamer was niet bijzonder charmant ; zij was slecht gestof-feerd en allesbehalve net . Een gemakkelijke leuningstoel washet beste meubel . Aan de muur hingen een paar prenten metRobert Macaire, en enige vrouwenbeelden van de hand vankunstenaars, die zich bijzonder op het naakt schenen to hebbentoegelegd. Boven de schoorsteen een schermmasker, scherm-handschoenen en f loretten, en de staart van een f azantehaan,die Van der Hoogen moest verbeelden eenmaal geschoten ofgegeten to hebben . In de rand van de spiegel staken een menig-te invitatiekaarten, waaronder sommige van reeds zeer oudedatum. Op tafel stond een grote flacon met reukwater en lageen deeltje van Paul de Kock opgeslagen. Er brandde een vuurin de haard, dat echter in het laatste half uur slecht scheenonderhouden to zijn . Een onaangeroerd ontbijt stond op, envan de kook geraakt theewater onder de taf el. Dit betekendedat de heer Van der Hoogen waarschijnlijk nog in zijn slaap-vertrek was . Hildebrand hoopte dat de hospita hem zou aan-dienen.Weldra kwam er ook waarlijk iemand de trap oplopen,

maar het kon de hospita niet wezen, want Hildebrand hoordedegelijke manslaarzen kraken . De boven komende persoon

Robert Macaire, Naam van een struikrover (brigand) ineen melodrama (d. i, toneelspel met zang) destijds veel ge-speeld. Had zo'n succes dat R. M, het type werd van allerleischelmen .Paul de Kock. 1794-1871. Franc schrijver, Nederlander van

afkomst. Zijn romans werden destijds veel gelezen, maar zijnabsoluut niet aan to bevelen .

IIO

scheen een kleine overloop over to gaan, en hij hoorde hemeen andere deur opendoen . Daarop vernam hij een stem, dieuit de dekens scheen to komen en «wie daar ?>> riep .

«Bout,>> was het antwoord van de binnengekomene . «Luibeest, legje nog al op je bed ?>>

<<Hei, hei wat,> antwoordde Van der Hoogen, «'t is pas dag .Je moet bedenken dat ik zes dagen van de week voor dag endauw op moet. Dat verhaal ik op de rustdag, man ! D . . . rs, ikheb koppijn, hoor ! Die wijn in de sotieteit is slecht .>>

Er volgde een gesprek daar ik niets van verstond, maar welmerkte ik, dat het op het laatst over iemand liep, die zij het«zwartje>> noemden ; en spoedig daarop werd het Hildebrandduidelijk dat Van der Hoogen zijn wedervaren met juffrouwNoiret vertelde, waarvan de herinnering hem zoveel genoegenscheen to verschaf f en dat hij in een geweldig lachen uitborst .

<<Alles goed en we! !>> zei daarop de persoon, die Hildebrandmet de naam van Bout had horen benoemen, en die een zeerrauw en onaangenaam geluid sloeg, «alles goed en we! ! maarje bent toch een handjegauw. Waarom flu niet nog een beetjegewacht, totdat de jongen goed en wel in de West is ?>

«Boutje !>> antwoordde Van der Hoogen, die in dit gezel-schap zijn lievelingsterm charmant voor een minder onschuldigescheen to moeten verwisselen, «het zwartje is zo verd . . .moos.»

«Kinderachtig !>> hernam de ander ; «een reden to meer omgeduld to hebben. Ik heb uit louter vriendschap voor jou eenhalf jaar geijverd om die schimmelbek zin in de West todoen krijgen, en nu het eindelijk lukken zal, ga je met jeeigen drieguldens je glazen ingooien . Als de meid het immersvertelt hebje gedaan .>>

«Geen nood !>> antwoordde Van der Hoogen ; <rjongens ke-rel ! ik heb haar zo'n char . . . (daar had hij zich haast ver-

Overloop . Een smalle gang ; ook portaal van een boven-huis, d, i . 't bovendeel van een huffs, afzonderli jk verhuurd, endoorgaans met afzonderlijke ingang (palier) .

sproken !) vend . . . mooi brief je geschreven ; er komt van wan-hoop in, en van een eeuwige tederheid . Je moest het lezen,kerel. En zo was ze niet, of ze heeft dat wel stilletjes aange-nomen. En was die verd. . . kerel niet gek©men . . . Maar zegereis, gaat hij stellig naar de West ?>>

«Hij is er zo verliefd op, als hij eerst wanhopig was, 'k bend . . .rs,>> zei Bout ; «hij leeft in de stellige overtuiging dat hij,binnen zes jaar, op zijn minst half zo rijk weerom komt alsmijnheer Kegge. Hoe maakt de dochter van die blaaskaak het ?Henriet ; hiet ze zo niet ?>>

«Patent, kerel, patent ! Mooier dan ooit, en verliefd tot overde oren. Weetje wat ? zet terwijl rein thee voor me ; ik komzo dadelijk bij je.>>

De heer Bout kwam daarop naar voren, en Hildebrand zageen gelaat, dat de uitdrukking van de grootste onbeschaamdheidaan die der hatelijkste geveinsdheid paarde, zijn ogen haddendie doordringende, zinneiijke blik, die eerzame harten zo bij-zonder pleegt to stuiten . Hij was een buikig man van vier-,vijfendertig jaar, dragende een dichtgeknoopte blauwe jas, eenglimmend geborstelde hoed, en gewapend met een dikke bam-boesrotting. Hij stond verbaasd iemand in de voorkamer toontmoeten . Hildebrand maakte zich bekend, en verklaarde dathij gekomen was om de heer Van der Hoogen to spreken .

«En hebje al lang gewacht, mijnheer ?>> vroeg Bout metgemaakte vriendelijkheid .

«1k kom zo op het ogenblik,» antwoordde Hildebrand .De waardige vriend schelde en bestelde ander theewater .

De juffrouw gromde «dat het geen manier van doen was,»en ging de trappen of met de theeketel . Eer zij nog terug was,verscheen Van der Hoogen .

Hij zag er allesbehalve aantrekkelijk uit, met zijn langeharen ongekruld en woest over zijn bleek gezicht hangende, ineen verschoten kamerjapon, op wollen kousen, en versletenpantoffels .

«Gij hier, mijnheer Hildebrand ?>> zeide hij bij het inkomen .

112

<<1k had een boodschap aan u,> antwoordde de toegespro-kene.

<<Charmant, charmant !>>«Mijnheer zal u misschien alleen willen spreken,>> merkte

de waardige Bout aan ; «dan ga ik nog een kerkje knappen ;de kerk zal toch wel al aan zijn ?>>

Van der Hoogen lachte schreeuwend om deze geestigheid .Maar kan er ook lets grappigers bedacht worden dan met

de kerk to spotten ?Bout vertrok.«Je moet me eerst wat laten besterven,>> zei Van der Hoo-

gen geeuwende en een ei slurpende ; <<het is gisteren wat lastgeworden op de societeit, en mijn keel is wat rauw van dechambertin .>

«1k heb niet veel to zeggen, mijnheer Van der Hoogen !>>zeide Hildebrand, vast besloten om maar in vredes naam metde deur in huffs to vallen, en vooral niet rouwig wegens hetvertrek van de achtenswaardige Bout.

«Het moet u niet verwonderen, mijnheer ! als het huffs vande familie Kegge u eerstdaags wordt ontzegd . . .

De charmante werd van bleek, vaal en zag Hildebrand ver-baasd aan. Hij moist volstrekt niet hoe hij het met hem had .

Hildebrand maakte van deze gelegenheid gebruik om in eenadem voort to gaan : «De heer Kegge zal eerstdaags weten,wie gij zijt, mijnheer ! Uw dubbelzinnig gedrag zal hem be-kend worden. Hij zal kennis dragen van de lagen, die gij aande onschuld legt, terwijl gij zijn dochter het hof maakt .»

De heer Van der Hoogen moist zijn verlegenheid niet beterto verbergen, dan door in lachen uit to barsten . Hij begondaarop aan zijn derde eitje, en antwoordde op een onverschil-lige toon

«Wie zegt dat ik zijn dochter het hof mask ?>>«1k !>> antwoordde Hildebrand zonder to aarzelen ; <<ik,

mijnheer ! ik, die u deze ganse week bespied heb ; ik, die weetdat gij violette brief jes in haar bloemenruikers stopt ; ik, die

" 3

ook weet dat gij bij donkere avond met violette brief jes overstraat loopt, om ze argloze meisjes in de hand to wringen ; ik,mijnheer ! die ook weet welke slachtoffers de heer Van derHoogen elders heeft gemaakt en die zorgen zal, zoveel in mijis, een dergelijk lot of to keren van mensen daar ik belang instel .>>

De heer Van der Hoogen deed zijn best om nog luider tolachen, wipte met zijn stool achterover, en riep uit«Eon charmante klucht ! En mijnheer Hildebrand is alto

denonciateur van dit alles ?>«Hij kan hot worden>>, grog Hildebrand voort, die nu een-

maal op gang was ; «als ik de stad verlaat zal ik de heer Keggewaarschuwen . Maar eerst wilde ik uzelf dit komen aanzeggen .Ik wilde met open kaart spelen opdat gij weten zoudt uit welkehock hot u aankwam, als men u bij de heer Kegge met stugheidontving, of misschien wel de dour woes !>>

«De heer Kegge zal laster van waarheid kunnen onderschei-den>>, zei de heer Van der Hoogen met een geveinsde bedaard-heid .

«Daarvoor hob ik dit bewijsstuk>>, antwoordde Hildebrand,hot briefj e aan juf f rouw Noiret tonende ; «men kept uw hand ;een biljet vol van de schandelijkste proposition aan een eer-baar meisje dat als zij ze gelezen had, reeds menen zou onteerdto zijn . Het zou mij niet moeilijk vallen uit uw vroegere«residentie> meer dergelijke brief jes op to dagen . Maar dit oneis genoeg.>>

Hildebrand stak hot paarse papiertje weder met be daardheidin de rokzak .

De heer Van der Hoogen stond op. «En wie zijt gij, mijn-heer ?>> voer hij uit, maar lang niet op de toon, die bij zulkeen vraag gepast had : «En wie zijt gij, mijnheer ? om mij opmijn eigen kamer de les to komen lezen ! Ik houd u vooreen . . .»

«Geen beledigingen !> zei Hildebrand insgelijks oprijzende,

"4

en hij voegde er bij : «Uw opstaan verschrikt mij evenmin alsdeze floretten .>>

De heer Van der Hoogen ging weer zitten .<<Gij spreekt van de les to lezen !> ging Hildebrand voort.

«Uw naam en faam, uw positie in de stad, hot is alles in mijnhand. Ik ken uw afkomst, mijnheer Van der Hoogen, weinigstrokende met de airs die gij u geeft ; ik ken uw vroeger ge-drag, uw gedrag in deze plaats ; ook uw gedrag als ambtenaar,en uw nieuwste machination om personen to verwijderen, dieu in de weg staan . Neem u in acht !>>

«Gij wilt mij ongelukkig maken>, gromde de heer Van derHoogen tussen de tanden.

«Ik wil uw beteren voor ongelukken behoeden>>, hernam deander. «floor hier : ik verklaar mij in de eerste plaats voor debeschermer van juffrouw Noiret . Naar haar zult gij goonvinger meer uitsteken. Haar zult gij nooit, niet eon enkel woord,meer toespreken, zelfs niet groeten . Indien ik ooit verneemdat gij haar tot enige de minste overlast zijt, zal de gehele stadweten wie gij zijt, van de baron Van Nagel of tot uw hospitatoe. Voorts zult gij uw bezoeken bij de heer Kegge vermin-deren en er van afzien enige invloed op zijn dochter to willenoefenen . Zo ras ik iets verneem dat daarmede strijdt, komt ditbiljet onder de ogen van mijnheer Kegge . Nu zal ik alles latenzoals hot is . Doze twee dingen, mijnheer Van der Hoogen !Denk er om !>>

«Hot is web>, zei hij binnensmonds en, alsof deze 't helpenkonden, stiet hij de ledige eierdoppen op zijn bord aan duizendgruizelementen,

Hildebrand vertrok en was duizend pond lichter dan toenhij de trap opkwam .

HET HOFJE. DE HEER VAN DER HOOGEN AF .

Het was heerlijk weer, en ik had niet veel lust mij terstondnaar huffs to begeven ; ik verkoos liever nog eerst eon stads-

"5

singe! langs to wandelen . Wanneer men to Leiden studeert,heelt men een zekere voorlief de veer stadssingels . Verfristdoor de heldere lucht en de koele wind, kwam ik de poemmoeder binnen, en begaf mij naar huffs .

Het ongeluk scheen Suzette Noiret to vervolgen .Niet ver van de Zoete Inva! kwam ik Saartje tegen . Zij liep

zeer haastig en met gebukten hoof de ; en naderkomende, zagik dat zij er uiterst verschrikt en ontdaan uitzag en bitter ween-de .

«Wat scheelt er aan, Saartje ?>>«Ach !>> riep zij uit, «last mij schielijk voortgaan. Juffrouw

Noiret ligt op sterven !>>«Wat ?>> zei ik, hevig ontzet met haar voortstappende en aan

Suzette denkende, «en ik heb haar gisteren nog gesproken ! >«Dat kan ook wel zijn», antwoordde zij ; «gisteren was

zij nog heel we! . Maar vandaag heeft ze plotseling een overvalgekregen . Ik was in de kerk, en moeder was thuis bij de klein-tjes. Suzette heeft ogenblikkelijk om moeder gezonden ; en flukom ik, gelukkig en we!, uit de kerk, en daar hoot ik dat degoede juffrouw Noiret misschien flu al deed is ; zij is gelaten,zegt vader en er is geen bleed gekomen, en de dokter heefthaar opgegeven . Wat zal de arme Suzette beginners ?>>

Zij snikte luid .Ik ging met haar naar het hof je.De zogenaamde Moeder van die inrichting, een deftige ge-

wezen keukenmeid, met een zeer laag jak en grote witte hals-

Voorliefde. Omdat de Leidse singels druk bezochte wan-delplaatsen zijn.

Zij is gelaten. Adergelaten (saigne) . Men gaf de patienteneen sneetje in een ader van de arm en tapte dan een hoeveel-heid bleed af, waarna het wondje werd verbonden, dat spoe-dig herstelde .Keukenmeid. «Veelal zijn het gewezen keukenprinsessen,

die met de medalie van vijftigjarige dienst . .. gepasporteerdmet een plaatsje in zulk een vrouwelijk invaliedenhuis begif-tigd worden~, schrijft Jonathan. {Waarheid en Droomen : deHofjes-juffrouw) .

ii6

doek, stond in de poort met een oude vrouw to praten, dieeen zwarte schoudermantel droeg, en duidelijk hoorde ik dewoorden : «Zodat ik je nou maar raai er dadelijk werk van towaken, want anders is een ander je alweer voor ; je gaat noumaar in-mediaat naar de heren, en zegt : «compliment, en datnommer negen f ikant is . . . >> .

«En dan ?>> vroeg de vrouw met de zwarte schoudermantel .«Dan mot je je beurt maar afwachten>>, zei de Moeder .Die van de zwarte schoudermantel strompelde heen .«Hoe is 't met juf f rouw Noiret ?>> vroeg ik aan de Moeder,

alsof ik van dit gesprek niets begrepen had .<<Afgelopen !>> zei de Moeder, haar hoofd schuddende . «Och

ja, ze heelt het daar zo passies ofgelegd ; 't zel nou net eenklein ketiertje geleden zijn . 't Is een hele omstandigheid : zogezond, en zo dood. Gisteren ging ik haar deur nog voorbij,en ze knikte nog teugen me, ik loof zelf dat ik nog an haarraam getikt heb, en nog gevraagd hoe ze voer . Ja wel ! wantze zei nog teugen me : Heel wel, moeder ! Neen, toch niet,dat was Trijntje . Och ja, dat zeg ik, een wens kan der gauwuit wezen !>>

Wij gingen voort . Een der bestjes, die op het hof je woon-den, stond met een zwart duff jeskiepje bij de pomp ; zij zagnaar ons om, toen wij haar voorbijgingen, haalde de schoudersop, en schudde het hoofd .

«7e is uit de tijd !>> zei de oude best, schudde nogmaals hethoofd, en ging voort met water op haar aardappeltjes to porn-pen .

Jak. Een ouderwets aangesloten lijfje (blouse), waar aan't middel een geplooide strook is bevestigd, die b, v, tot half-weg de knieen hangt. 't Lage jak was aan de hals vierkantuitgesneden ; daaronder een geplooide dock .

Fikant . Vacant. Er is blijkbaar al een sollicitante naar deplaats, die pas leeg is gekomen op het hofje .Duffjeskiepje. Kiep : strooien vrouwenhoed van eigenaardige

vorm met opgeslagen en met katoen omboorde randen . (VanDale) . Koenen zegt : Kiepje : glad mutsje van een bestje .

zip

Wij trades het huisje van juffrouw Noiret binnen . Dooreen portaaltje, met plane rode stenen geplaveid, kwamen wijin het enige vertrek, dat haar mooning, en die van een lange reeksoude vrouwtjes voor haar, had uitgemaakt . Het was een kleinkamertje, met matten belegd, en waarin een schoorsteen was,waaronder zij tegelijk haar potje kookte en zich verwarmde .De meubelen bestonden in een voor het vertrek zeer grotehangoortaf el, een matten stoel of vier, en een groot bureau,waarop in het midden een geel theeservies met rode land-schapjes stond geschikt, geflankeerd door een rond en eenvierkant verlakt presenteertrommeltje, op hun kant gelegd .In een hoek van dit vertrekje stond de ladder, waarmede mennaar het zoldertje opklom, waarop de bedeling turf en houtgestapeld was, die des winters aan de hof jesvrouwtjes werduitgereikt en, benevens een wekelijkse uitdeling van aardap-pelen en een potje boter, dit hof je tot het voordeligste maaktevan de vele hof jes waarop de stad zich beroemde . Aan dewine muur hinges een paar silhouettes, waarvan het ene datvan een predikant scheen to zijn, en vender enig huisraad, datgees andere plaats kon hebben . Op tafel lag een kwartobijbel, en een frans gezangboek ; in welk laatste de goede vrouwnog die eigen ochtend had zitten lezen ; haar bril lag tussende blades tot een blijk waar zij gebleven was . Voorts wasdie taf el nu overdekt met allerlei glazes, lepels, kopj es, en zovoorts, die men in het ogenblik van ontsteltenis gebruikt

Presenteertrommeltje. Een trommeltje of doosje van me-taal, porselein, enz., met koekjes en beschuitjes in, om to«presenteren>> .Bedeling. Armenbedeling ; 't gees armen krijgen aan le-

vensmiddelen, kleren, geld van de gemeente, de kerk, of, zo-als hier waarschijnlijk bedoeld : van het bestuur van hethofje .Gebleven was. Heel deze voorstelling is to vergelijken met

die van Jonathan in <<De Hofjes-juffrouw», uit « Waarheid enDroomen>> . Ook daar ziet men o . m, op tafel «een zwart se-grijnen bijbel met zilveren sloten en met een zilveren briltussen de bladeren ingestoken>> .

iI8

had. Een sterke geur van Hof mansdruppels kwam ons tegen .Op de stoel, waarop juf frouw Noiret laatst had gezeten, lagnu haar witte poes, in een gemakkelijke kringvormige houding,op het groene saaien kussen to sluimeren .

Aan het hoof deinde der bedstede, waar de gordijnen vanwaren toegeschoven, zat Suzette, doodsbleek, en met het hoof din de hand. De goede j of f rouw De Groot stond voor haar,met een vol glas water, en poogde haar to bewegen nog eensto drinken.

Suzette hief het hoof d treurig op, greep het glas aan, ennam werktuigelijk een kleine teuge . Toen zag zij ons strakaan. Zij reikte mij de hand

«lk heb mijn wens, zeide zij, «het was bij dag.>>Saartje hield zich schuw op een afstand en was geheel van

haar stuk. Zij snikte hevig en vie! op een stoel bij de tafelneer. Juf f rouw De Groot poogde vruchteloos haar jets todoen gebruiken .

Toen zij eindelijk wat bedaarde, wilde zij de dode zien .Suzette school het gordijn half open, en ik zag een mooieoude vrouw in haar kalme ruste . Het heldere zonlicht, datdoor 't venster binnendrong, wierp een schuinse straal op eenaangezicht, dat meet en meet van de doodsnik begon to beko-men. De ogen waren gesloten en ingezonken ; enige weinigegrijze haren kwamen onder het mutsjen uit, en glinsterden alszilver in de zonneschijn . Haar dorre handen lagen plechtigsaamgevouwen op haar borst . Saartje knielde bij haar bed ;blozende jeugd bij het beeld des doods . Zij legde haar liefhandjen op de hand der overledene, maar schrikte van de kou-de. Ze had nog nooit een lijk gezien . Toch vermande zij zichweer, en streek met haar zachte vingers langs het gerimpeldvoorhoofd . Daarop barstte zij in een hevig jammeren los !

<<0! Dat ik ook naar de kerk moest wezen ! Had ik u nu

Hofmansdruppels. Zenuwstillend huismiddeltje, genoemdnaar de Duitse dokter F. Hofman (1666-1742) .

"9

nog maar een ogenblikje levend gezien, lieve juffrouw Noiret,een enkel woordje van u gehoord !'

«Dat hebben wij geen van alien, lief kind !>> zei haar moe-der, haar ogee met haar voorschoot ofvegende .

<+cNeen>>, zei Suzette met een hartdoordringende stem, «geenvan alien.>>

Saartje school het gordijn weer toe .«Arme Suzette !>> riep zij uit, haar om de hals valiende,

«wat zult gij beginners ,!>> En zij snikte zo luide, dat haarmoeder haar tot zich nam en zei dat zij zich een weinig matigenmoest, want dat zij Suzette «nog naarder makers zou .>>

«Ik wenste dat ik zo schreien kon, juffrouw De Groot !>>zei de ongelukkige bedaard ; en weder nam zij haar vorigehouding aan, met het hoof d in de hand .

De dove buurvrouw kwam binner . Het was een lange, schralevrouw, die het bovenlijf met een grote hock voorover droeg .zij had mede een zwart kiepjen op, droeg een zeer lang sitsenjak, een groot wit schort, en een kalminken rok . Zij zette eenklein schoteltje, met een bord toegedekt, op tafel .

«Is buurvrouw ziek ?>> vroeg zij op die kennelijke doffetoon, aan doyen eigen .

«Ja !>> zei juffrouw Dc Groot, luid sprekende, «buurvrouwis heel erg .>>

Juffrouw De Groot had echter niet luid genoeg gesproken.«Dan mot ze maar wat eten>>, hernam de oude, en het scho-

teltje opnemende, ging zij naar het bed . «Je mot wat gebrui-ken, buur ; kijk, hier heb ik wat gestoofde peertjes voor je.»En zij wilde het gordijn openschuiven .

Juffrouw De Groot hield haar bi j de kalminken rok tegen .«Neen !>> schreeuwde zij zo hard zij kon, <cbuurvrouw zal

niet meer eten. Buurvrouw is overleden .>>«Zo !>> zei de dove, het hoof d op en neder bewegende, als-

of zij het volmaakt verstaan had, «slaapt buurvrouw ? Zo, zo ;dat is goed, dat moist ik niet.

Ik zag de dokter binnengaan» ,

120

vervolgde zij tot mij, «en ik docht, daar is zeker wat an dehand. Wat schort buurvrouw eindelijk ?>

1k slaagde er in haar aan 't verstand to brengen, dat buur-vrouw niets meer schortte.

«Dat is de derde buurvrouw>>, zei juffrouw Samei, want zoheette de dove, «die ik verlies en alti j d aan dezelf de kant, indut huisje. De eerste was Engeltje Bovenis ; die was drieen-zeuventig, en potdoof ; ik ben ook wel wat hardhorend, weetu. De andere was j of f rouw De Ruiter, die de kof f iekan overder been lief vallen, zodat ze der nooit van opekomen is ; endut is nou de derde ; 't was een goeie vrouw, een beste vrouw ;maar wel een beetje eenzelverig. Och heer ! is ze dood ; ikdocht nog zo : kom an, een gestoofd peertje, daar placht zeanders nog wel van to houen .>De klink van de deur werd weder opgelicht, en binnen

kwam een vrouwelijk wezen, wier ogen, gelaat en gehelehouding de innigste, de hartelijkste deelneming vertoonden ;het was f reule Constance.

Er zijn schepselen in de wereld, die de bestemming om on-gelukkigen to troosxen daarin hebben medegebracht, en opdatmen ze kennen zou, heel t de natuur het vermogen tot troostenin onmiskenbare trekken op hun gelaat uitgedrukt. Tot dezewezens behoorde de f reule Constance .

Met een niet in het minst hardvochtige, maar beminnelijkekalmte, trad zij binnen en groette ons . zij ontdeed zich daaropterstond van haar hoed en bout, en het gaf iets veel vertrouwe-lijkers haar in deze sombere mooning zonder die tooi to zien .Toen trad zij op Suzette toe, die altijd even stroef het hoofdop de rechterhand deed rusten . De jonkvrouw greep haar bijde linker.

«1k heb van uw ongeluk gehoord, lieve juffrouw Noiret !>>begon zij, met een zachte en hartdoordringende stem : «1kkom eens met u schreien ; gij weet dat ik ook geen moedermeer heb.»

Het valt lichter van een weldadige ontroering dan van een

121

grote en verpletterende smart to wenen . Suzette barstte in tra-nen uit, en kuste de harden der freule . Ook aan de largezwarte pinkers van deze hingen heldere droppels . Saartje drongzich tegen de beide vrouwen aan, en in haar ogen blonken,door de tranen heen, de innigste toeneiging, en de diepste eer-bied voor de troosteres .

Het was een lieve, een hartontroerende groep . Lijden, mede-li jden en li j denstroost, in een zachte en lief devolle omhelzingverenigd . . .

. . . «Een engel van een mens !>> fluisterde j of f rouw DeGroot, en een traan vie! op de tang, waarmede zij, op de inde verwarring half uitgedoof de haard het vuur poogde to her-stellen.

«Wie is die dame ?>> vroeg de dove op haar gewone luidecoon .

1k poogde het haar to beduiden, maar het was mij niet mo-gelijk .

«1k kan je niet verstaan !> zei ze ; «maar dat weet ik we!,dat het lang duren zal, eer de rijkdom bij Pleuntje Samei'slaatste leger komt om to huilen ! - maar ik heb ook we! horenzeggen dat juffrouw Noiret van geen lage kom-of was .>>

Dit gezegd hebbende stond de oude op, en begaf zich naarhaar eigen cel .

De dokter kwam om naar Suzette to zien en voor haar tozorgen, nu de eerste schok voorbij was . Zijn gelaat luisterdeop toen hij freule Constance zag .

«De freule reeds hier ?>> zeide hij ; «het kon niet beter. Gijmoet onmiddellijk gegaan zijn, freule Nagel ! -1k beveel udeze patience aan», voegde hij er bij ; «voor bedroef den zijt gijde beste dokter die ik ken .>>

Hij schreef een ontspannende drank voor, en verliet ors,om wie weet welke andere ellende to gaan aanschouwen !

Gel. Huisje. Cel is het kamertje van een kluizenaar ofkloosterling .

1 22

Het is opmerkelijk hoe gretig de mindere klasse is om meteen lijk to sollen . Het is een stuk van liefhebberij . Al is iemandzijn betrekkingen ook nog zo lief : nauwelijks heeft hij deadem uitgeblazen, ja, somtijds zijn er niet dan zeer bedrieglijkeproeven genomen omtrent het werkelijk doodzijn van de dier-bare, of het lijk moet van top tot teen ontkleed en in hetdoodsgewaad gehuld worden, en het «heerlijke» bed wegge-haald, om daarvoor de harde strozak in plaats to geven. Enik heb bij lijken gestaan, die aldus waren afgelegd, van perso-nen, die men nog geen uur to voren dood op hun stoel hadgevonden .

De moeder van het hof je kwam dan ook met een allerge-wichtigst gezicht binnen en, moeder De Groot op zijde nemen-de, hield zij haar voor, dat men niets heiligers to doen haddan juffrouw Noiret to «ontweiden>>. Juf f rouw De Groot kondaartoe over haar beschikken : zij was er niets akelig van. Ookmoist zij heel goed waar het doodgoed van juffrouw Noiret lag .

Juf f rouw De Groot beweerde evenwel dat het geen haasthad ; maar de Moeder van 't hof je stond er toch op, dat hetvoor de nacht geschiedde. «Want het was maar om het bed,weet-je ! En dan, juffrouw Noiret had zo'n kostelijke sprei, al-tijd bij winterdag, en die had ze zeker flu ook weer op 't bed ?>>En zij grog kijken of het zo was . . .

«Het is de sprei», zei ze bedenkelijk tegen juffrouw DeGroot ; «als je der nog toe reseleveert, mot je me maar latenroepen .>>

't Is wel>>, zei juffrouw De Groot, en de Moeder vertrok,om door het gesloten venster heen, met de dove buurvrouw

Het heerlijke bed. Het kostelijke bed . De zuinige huisvrou-wen zijn bang dat het bedorven wordt .

Niets heiligers . Bij een dode zou men geestelijke zorgenverwachten : bidden, vrome overwegingen.Ontweiden. Volkswoord voor : afleggen, het lijk ontkleden

en in het doodshemd hullen . Het woord is een jagersterm : hetwild ontdoen van het ingewand (vider) .

123

een luid gesprek aan to knopen over de noodzakelijkheid omjuffrouw Noiret of to leggen, en over haar kostelijke sprei.«Wat had de Moeder ?>> vroeg Suzette, weemoedig opziende,

toen zij vertrokken was .«Niets, lieve !>> zei juffrouw De Groot ; «ik zal yoor alles

zorgen. Bekommer u over niemendal .>>«Men moet moeder met rust Iaten>>, hernam Suzette ; «niets

aan haar veranderen . . . voor dat ze . . .>> Meer vermocht ze niet.Weder liet zij het hoof d aan het hart der f reule zinken, die

haar liefderijk ondersteunde, en haar daardoor het meest ver-sterkte, dat zij haar toeliet to wenen .

Saartje kon niet langer blijven ; het huishouden vereistehaar terugkomst. Ik vertrok met haar. Suzette reikte ons beur-telings de hand . Saartje kon geen woord uitbrengen ; en Hil-debrand was zo sprakeloos als Saartje.

Wij kwamen in de Zoete Inval. De oude De Groot was inde ziel bewogen. Ik bleef nog lange tijd bij die goede mensenover het ongeluk van juffrouw Noiret in gesprek . Saartj a ver-telde mij heel veel van de dode, en hoe lief zij haar dochterhad gehad, en hoe die dochter haar aankleef de, en gaf duizendkleine trekken van de tederheid en aanhankelijkheid op, waar-mede deze moeder en deze dochter elkander het leven haddenveraangenaamd .

Zie ; moeder Noiret was zo goed als op haar stoel doodge-bleven, als zij haar gezangboek had dichtgeslagen ; de beroerte,die haar zwakke levenskrachten in een half uur tijds vernielde,had reeds in het- eerste ogenblik haar spraak verlamd ; maar zijhad die niet nodig gehad om Suzette jets to vergeven voor zi jheenging ; en haar zegen zij gaf haar die gedurende haarleven dagelijks !

Wij spraken ook over de jongeling, die de vertwijfeling aaneen vereniging met Suzette naar de West-Indien dreef . Ik ver-langde zi jn naam to weten . Saartje deelde mij mee, dat zij hemde vorige avond nog gesproken had, en dat zijn plan flu on-

124

wrikbaar vaststond, zodat hij het ook flu aan haar ouders hadgeopenbaard ; en nog enige omstandigheden daaromtrent, diein een volgend hoof dstuk aan de dag zullen komen . Ik zweegopzettelijk van het gesprek, dat ik op de kamer van Van derHoogen mijns ondanks beluisterd had .

Ik kwam tehuis .<<Zo lang heeft die kerk toch niet geduurd, onsterfelijke !>>

riep de heer Kegge mij toe, toen ik de kamer binnentrad. «Wijzitten pal op u to wachten . Een Zondag is een vervelende histo-rie, maatje ! Lag er maar sneeuw, dan konden we tenminstenarren. Jongens ! Mijn pantervel ! Hoe zouden de adellijkeheren en grote hanzen er naar likkebaarden . Maar zeg, onsterfe-li j ke ! ik sta beschaamd als ik weet waar je zolang geweestbent .

Ik deed verslag van mijn bezoek op 't hof je .Kegge kreeg alweer een traan in de ogen . Maar hij zei :«Drommels ! dat was een naar akkevietje voor je. Het zal

daar een algemeen gegrijn gegeven hebben . Hanna, my deardaar moet wat aan gedaan worden, hour ! 't Is duivels jammervoor dat meisje. Stuur haar het een of ander .>>

«Wil ik haar een gebraden kuiken zenden ?> vroeg mevrouwKegge goedhartig.

«Allemaal gekheid !>> riep de heer Kegge uit. «Ze heeftimmers geen honger . Stuur haar een paar bankjes, dat zal beterwelkom zijn ; een dooie is een duur ding voor zulke mensen .>>

Narren. (Ook arren) : rijden met een nar of ar of (n)arre-slede, d, i, een fraai versierde slede (traineau), door sierlijkgetuigde of met rinkelende bellen behangen paarden getrok-ken .

Akkevietje. Ook : akkefietje. Volkswoord voor 'n zaakje,'n geval, 'n gebeurtenis, gewoonlijk met de bijbetekenis vanraar, vervelend, moeilijk, sours ook wel met die van leuk, ple-zierig : <<dat was flu net 'ns 'n akkefietje voor mij>>. 't woordzou een verbastering zijn van 't Latijnse aaqua vitae .

125

Henriette had zich afgewend en stond kwansuis naar haarkaketoe to kijken. Ook zij had vochtige ogen.

Neen ! dacht ik, zonderling mengsel van hardvochtige gril-ligheid en gevoel ; gij waart toch veel to goed voor een Vander Hoogen ! En indien gij freule Constance tot moeder of totzuster hadt, gij zoudt een heel lieve Henriette kunnen worden .

In het schemeruur poogde Henriette, langs allerlei zijdelingsewegen, to weten to komen, hoe ik over haar en Van der Hoo-gen dacht . Ik ontdook haar listen, daar ik voorgenomen' hadmij deze dag nog volstrekt niet uit to laten . Des avonds wachttemen Van der Hoogen, die meest alle zondagavonden bij de fa-milie doorbracht . Mijnheer, die de hoop gekoesterd had nu eenseen partijtje to zullen kunnen omberen, was knorrig dat dederde man uitbleef. Henriette, die ongetwijfeld het meest ver-wonderd was dat hij niet verscheen, hield zich groot, en merkteaan, dat hij misschien een andere uitnodiging had, en dat zij«'t ook heel goed vond dat hij er geen gewoonte van maakteom nu ook alle Zondagen to komen .»Wij brachten de avond door met platen en tekeningen to

bezien, waarvan de heer Kegge een mooie verzameling had, dieechter zonder smack of oordeel gerangschikt was, en zeker veelto duur betaald.

Tegen tien uren verscheen er een violetkleurig brief j e . Hen-riette werd rood, en hield zich overtuigd dat hier misverstandheerste, toen de knecht het aan haar vader overhandigde ; enals deze het openbrak zag zij hem strak in de ogen .

Toen de heer Kegge het gelezen had, nam hij er zeer beleefdzijn mutsje voor of

«Ik ben een lijk>>, verklaarde hij, «als ik er iets van vat !>>Daarop vervolgde hij met zekere plechtigheid : «MevrouwKegge, geboren Marrison, mejuf f rouw Kegge, en mijnheer Hil-debrand, hoort, bid ik u, eens aan wat dit geschrift behelst

126

IVelEdelgeboren Heer,Dat is primo een leugen !Seders gij in uw huffs personen admitteert, die mijn goede

naam pogen to be . . .to be- was? Sakkerloot, days een drommels woordto bezwalken en to belasteren, zie ik mij genoodzaakt van

het genoegen af to zien om hetzelve verder to frequenteren .Ik heb de eer to zijn,

JVelEdelgeboren Heer,UW7Edelgeboren Dienstw . Dienaar,

P. G. VAN DER HOOGEN.Van huffs, zondagavond .

Surnumerair, etc .

«Dat ziet op mij», zeide ik, het woord opnemende. «Deheer Van der Hoogen anticipeert op zijn vonnis ; nu ben ikwel genoodzaakt to zeggen wat ik denk . De heer Van der Hoo-gen heeft zich aan mij als een slecht voorwerp, een verachtelijkmens doen lijken .»

Ik deelde daarop zoveel omtrent de zaak mede als volstrektnodig was, en verklaarde wat ik hem bij mijn bezoek van hedenhad opgelegd . «Gij ziet>>, zei ik ten slotte, <<dat hij zijn toe-vlucht tot onbeschaamdheid neemt .>>

Daarom niet getreurd, onsterfelijke !>> riep Kegge uit. «Jehebt, dunkt me, royaal gehandeld. En nu, voort met de weledel-geboren heer Van der Hoogen ! Ik ben een drilboor als zijngele handschoentjes me ooit hebben aangestaan . En dan, dathij altijd zijn mond vol had van grote hanzen ! Het zalHenriette nogal spijten.»

Henriette antwoordde niet veel ; maar mevrouw Kegge sprakmet volmaakte miskenning van 't punt in geschil, de gewonetoevlucht van onverstandige vrouwen

«1k heb hem altoos een heel beleefd mens gevonden . Hij

Leugen. Immers eWeledelgeboren>> is een titel, die alleenaan aanzienlijken toegekend words, en ~dat is niet waar~,dacht K.

127

heeft mij nooit jets misdaan . Ik kom er rond voor uit, dat hetmij spijt, dat hij niet meet komen zal. >

«Allemaal gekheid !>> hernam de heer Kegge. «Het enigsteis, dat er niemand is voor de muziek met Henriette . En gijspreekt ook van heengaan, onsterfelijke !>> voegde hij er bij,zich tot mij wendende, «dan zijn w : west geheel alleen. Ik hebgraag een manskerel over de ,rloer, om mee to praten . >

De heer Kegge schoof zijn stoel your de haard, institueerdeeen langdurige poking, etc bleef da top in gedachten zitten . Op-eens wendde hij zich tot zijrt vrouw.

«Hoe oud zou William nu al geweest zijn ?>> vroeg hij opwat zachter toon dan waarop hij anders gewoon was zich todoen horen .

«Eenentwintig>>, antwoordde mevrouw Kegge .Het ogenblik van treurig nadenken duurde niet lang voor

de beweeglijke vader ; maar wie zal zeggen, hoeveel smart ditenkele ogenblik in zich bevatte . ,

EEN GROTE HANS EN ADELLI JKE HEER.$ESLUIT.

Maandag 'een ure, na de middag ; indien men namelijk bur-gerlijk genoeg is, het om twaalf uren middag to noemen ; opdie dag en dat uur, stond ik op het bodes van bet huffs desheren Willem Adolf baron Van Nagel, lid van de ridderschap,en burgermeester van de stad, waarin al bet bovengemeldemost zijn voorgevallen.

Het was een deftig huffs, met een hardstenen voorpui, waar

Inatitueren. Instellen, tot stand brengen . Men kan b, v. eengrote vereniging institueren . Hier schertsend gebruikt, om-dat de heer Kegge doet, alsof die poking een heel gewichtigezaak was, die met zorg moest worden uitgevoerd ..

De ridderschap. Van 1814 tot 1848 de gezamenlijke edellie-den, die nog bizondere voorrechten genoten ; ze waren b, v.dzonderlijk vertegenwoordigd in de Provincials Staten .Voorpui. Voorgevel (facade) . Eig. is de puff hot beneden-

x28

de vader en de grootvader van de edelman insgelijks hun levenhadden gesleten, de roem nalatende, die meer was dan hunadeibrief, de roem van beminnelijke mensen .

Een gedaagd bediende, in een stil en def tig livrei, opende dedeur, liet mij in een ruime zijkamer, en vertrok niet eer ommij to gaan aandienen, dan nadat hij mij, geheel op de maniervan een welopgevoed man, een stoel gereikt, en daarop naarhet vuur gezien had .

De kamer had een enigszins ouderwets, plechtig, maar tochcomfortabel voorkomen . Men zag can alles, dat men bij iemandvan goede smack was. Het behangsel was van rood trijpt, endesgelijks de canape's en de stoelen. Op de grijsmarmerenschoorsteenmantel, waaronder, op een gepolijste haard, eennet gebouwd turfvuur brandde, stonden twee antieke vazen ;en can de wand hing, als enige schilderij, het portret van eenman, met de witte kraag en de met ruig bout omzoomde tab-baard der zestiende eeuw. Het gelaat was blozende, of schoonhet haar spierwit was, en in news en mond was een sterke ge-lijkenis met de nog levende erfgenaam van de eerlijke naamder Nagels niet to miskennen . Er heerste een rustige waardig-heid in de stof f eying van dit vertrek, die ogen en gemoedhonderdmaal aangenamer aandeed dan de kleurige pracht bijde Kegges .

De heer Van Nagel liet wel wat lang wachten, maar toenhij binnentrad, was hij ook geheel gekleed . Hij heette mijterstond to gaan zitten, en vroeg met het welwillendst gelaatvan de wereld wie ik was en wat ik hem had mee to delen . 1kmaakte mij bekend .

«En betreft uw boodschap een zaak, die volstrekt onder vierogen moet behandeld worden ?>>

«1k zou zeggen van neen>>, antwoordde ik .«Wees dan zo goed mij to volgen», zei de heer Van Nagel,

deel van de gevel, dock oak, zoals hier, bij uitbreiding de helegevel .

129

die mijn naam misschien van de freule gehoord had, en ver-moedde dat ik in het belang van de moederloze Suzette kwam.

Hij ging mij voor naar een grote tuinkamer, wier ruimteevenwel in dit seizoen door een groot sinees-verlakt kamer-schut was beperkt . Die kamer leverde alles op was de ziel totgenoegelijke genieting van zichzelve stemmen kon . Er was eenaangename eenstemmigheid tussen het lichte behangsel en dezware slepende damasten gordijnen, die alle tocht afweerden ;tussen de kleur van het brede vuurscherm bij de haard, en dekleur van het kleed over de tafel ; tussen al deze dingen, ende beminnelijke uitdrukking van gelaat op het vrouwenportret,dat boven de piano (zeldzaam voorrechl !) op het rechte lichthing, en tussen dat gelaat, en de edele en serf ens zo zachtaardi-ge trekken van de baron en van de jonkvrouw Van Nagel .

Toen ik gezeten was, begon ik de eerbiedwaardige edelmanmijn zaak voor to stellen .1k zei hem dat ik mij tot hem wenddein het belang van een jong mens, die een ondergeschikte betrek-king bij de stedelijke administratie had . 1k verhaalde hem hoedie jonge mens door een samenloop van omstandigheden (be-delaarsstijl), gebrek aan gunstige vooruitzichten, en hoofdzake-lijk ten gevolge van de listige bemoeiingen van een zijnersuperieuren, het voor hem noodlottig voornemen had opgevatom naar de West to gaan, en dat ik dat voornemen door tus-senkomst van zijn Ed, hoopte to verijdelen .

<<Ziedaar het argument van uw boodschap>>, zei hij glim-lachende ; < nu de expositie met naam en toenaam, als 't ubeliefs !>>

Genieting van zlchzelve . Als geen zorgen de mens drukken,kan de geest in stilte en rust de zachte aandoeningen waar-nemen die opkomen in de ziel.

Op het rechte licht . 't Portret was zo geplaatst, dat hetlicht er gunstig op viel .

Bedelaarsstijl. Personen, die om ondersteuning komen vra-gen, zeggen vaak dat ze door een samenloop van omstandig-heden in nood zijn gekomen.

1 30

Ik verhaalde hem, dat ik van zekere Reindert de Maetesprak .

«Een oppassende jongen !>> merkte de heer Van Nagel aan,zonder mij evenwel in de rede to vallen .

«Van zekere Reindert de Maete>>, zei ik, «wie men, en welvoornamelijk een zekere mijnheer Bout, die aan het hoofdschijnt to staan van het bureau waarbij hij klerk is . . .>> (de heerVan Nagel zag zijn dochter veelbetekenend aan) «de West-Indien zo schoon en voorbeeldig heeft weten of to schilderen,dat hij, vol ambitie, en gekweld door enige teleurstellingen,het voornemen heeft opgevat er naartoe to gaan ; ja, dat hierwerkelijk al een begin van uitvoering had plaats gehad, daarde heer Bout reeds voor hem, en met zijn toestemming, eenengagement met zijn (Bouts) broeder, die in Suriname eenplantage scheen to hebben, had aangegaan, die hem als eerlijkman verplichtte met de eerste gelegenheid to vertrekken ., .'>

«En nu is uw verlangen>>, zei de heer Van Nagel, met voor-komende goedwilligheid, «dat ik de jonge De Maete zijnontslag weiger ?>

«Hetzelfde !>> antwoordde ik .«Welnu !>> zeide hij, «hij zal het niet hebben, mijnheer Hil-

debrand ! Hij zal het niet hebben, Constance ! Wij laten onzekinderen niet weggaan op een aanbeveling van de heer Bout .Hebt gij ooit van een broer van de heer Bout gehoord, diein de West zou zijn ?>>

«Nooit, papa !>> antwoordde de freule .«Welnu, mijnheer», hernam de baron, «wij kennen mijnheer

Bout, en wij kennen de jonge De Maete. Wij zullen alles inorde brengen. Kent gij de beide heren ?>>

«De heer Bout zag ik een ogenblik. De Maete heb ik nooitgezien .>>

«Zo zo>>, antwoordde de heer Van Nagel ; «nu wees gerust.Ik zal de zaak onderzoeken . De Maete zal niet naar de West-Indien gaan . Een vraag, zo het niet onbescheiden is : waarom

I3I

beijvert gij u zo voor iemand, die gij in 't geheel niet schijntto kennen ?>>

Die vraag maakte mij verlegen, hoe vriendelijk de oogopslagook mocht wezen, waarmede de baron op mijn antwoord wacht-te.

«Mijnheer !> zeide ik, en ik geloof dat ik bloosde, «er iseen dame in het spel ; een jong meisje, dat belang stelt in dejonge De Maete, maar dat evenr in van de stag onderricht is,die ik heden doe, als de jonge De Maete zelf .>

«Ik dacht het haast> , zei de heer Van Nagel, glimlachende .«Nu, de zaak is er niet erger our, geloof ik.>>

Ik maakte een beweging our been to gaan .«Wacht nog een ogenblik>>, zei hij, en zou voortgegaan zijn,

maar de knecht kwam binnen en diende de beer Van der Hoo-gen aan. Onwillekeurig kwam de uitdrukking ener onaange-name gewaarwording op bet gelaat van vader en dochter beide,dock werd even spoedig onderdrukt ..

«Zeg dat ik mijnheer nu niet zien kan ; dat ik en besogneben .>>

«Mijn docbter>>, voer hij daarop tot mij voort, «heeft u gis-teren, geloof ik, ergens ontmoet ?>>

«De freule was met mij in bet huffs ener treurende .>>«Gij kept die juf f rouw Noiret ?>>«Ik heb haar een paar malen ontmoet, en ken haar uit de

berichten van lieden uit de kring, tot welke zij nu behoort .>>«Zij maakt sours kieren voor mijn dochter>>, ging de beer

Van Nagel voort, <<en die is zeer over haar tevreden. Het iseen bescheiden meisje, en zij heeft ondersteuning nodig . Weetgij jets meer van haar familie dan wij ?>>

Ik deelde hem alles mede moat ik moist, en voegde er bij, hoeSuzette our haar allerliefst karakter algemeen bemind was bijdegenen, die bet voorrecht hadden met haar our to gaan .

Nu niet zien kan. Niet kan ontvangen. Gallicisme. Peut-onvoir monsieur : Is mijnheer to spreken ?En besogne. Door zaken in beslag genomen.

J32

«Dat zei de dokter ook, niet waar Constance ?>> antwoorddede beminnelijke man . <<1k dank u, mijnheer, voor de inlichtin-gen. Gij studeert to Leiden ?>> liet hij schielijk volgen, toen hijzag dat ik weder mine maakte van to vertrekken . «Blijf nogeen ogenblik ; ik heb u uitgehoord ; nu moet ge niet ineensweggaan. 1k heb ook to Leiden mijn graad gekregen .>> Endaarop begon hij enige herinner-ingen uit zijn studententijd opto halen .

«Het is de aangenaamste tijd van 't leven, zegt men wel»,zeide hij ten slotte, «maar zo ondankbaar ben ik niet jegensmijn overleden vrouw en lieve dochter, dat ik dat toestem . Endaarenboven, het doet nog meet goed zich in de wereld eenMan to gevoelen, dan een Student . 1k hoop dat gij het onder-vinden zult.>>

Na nog enige algemene gesprekken, waar ook de jonkvrouwdeel aan nam, verliet ik deze mooning, die mij als een verblijf-plaats voor zielsrust, verstand en deugd, was voorgekomen, voldankbaarheid aan mijn gesternte, dat mij, in zo weinige dagenonder zo verscheidene daken, en met zo vele lieve en goedemensen in aanraking gebracht had, om mij in de overtuigingto versterken, dat beminlijkheid en voortreffelijke deugdenniet het bijzonder eigendom van bepaalde standen der maat-schappij zijn, maar aan alle gelijkelijk kunnen toebehoren ;terwijl ongetwijfeld die mens het gelukkigst is, die terdegeweet moat en wie hij is, moat hij vermag, en moat hij moil, zonderzijn hell to zoeken in hetgeen buiten zijn bereik ligt, zich ver-zekerd houdende, dat hij in het geruste midden van zijn kringruim zo veilig is als aan de zo kwetsbare omtrek .

Mijn kleine rol was afgespeeld, mijn werk riep mij, en ikkondigde mijn vertrek aan . Drie dagen later werd ik weder

Kwetsbare omtrek, Een mens, die liefst moil verkeren metvoorname personen, die dus buiten zijn maatschappelijkekring behoren, zal telkens gekwetst worden . Mensen, die dusaan de grens van twee kringen leven zijn zeer kwetsbaar .

' 33

wakker op mijn kamer in de Sleutelstad, en tuurde ik in mijnhoekspiegeltje om to zien of de Breestraat nog breed was .

Maar nu zullen diegenen mijner lezers, die het geduld gehadhebben deze taf erelen to volgen, niet willen dat ik de penneerleg, voor ik nog ten minste jets vermeld heb omtrent hetverdere levenslot der opgevoerde personen. 1k durf zeggen datik niet behoor tot de schrijvers, die er genoegen in scheppen,hun lezers met teleurstellingen to plagen . Dit is onbehoorlijk,en schijnt mij toe met de beleefdheid to strijden, die de auteurin dubbele mate betaamt . Daarom zal ik pogen aan deze natuur-lijke wens zoveel mogelijk to voldoen .

Henriette Kegge is in het verleden jaar gehuwd met eenkapitein der rijdende artillerie, die zij, vrees ik, een weinigjeop het uiterlijk genomen heeft, maar die gelukkig blijkt eenzeer verstandig man to zijn, die haar karakter uitmuntend weetto vatten en to leiden, aan haar verstand en gaven een goederichting to geven, en zelfs een zeer gunstige invloed geoefendheeft op de houding der gehele familie, mijnheer niet uitge-zonderd, die er tegenwoordig veel minder op uit is de grotehanzen en adellijke heren naar de kroon to steken, ze in hetgeheel niet meet benijdt en daardoor meet en meet bij hen inaanzien komt.

Mevrouw is, naar ik hoot, nog altijd dezelfde weinig spre-kende en weinig bewegelijke dame ; alleen heeft het stervenvan een hater lievelingen haar enige bange dagen gekost . 1kben zo gelukkig niet, mijn lezers to kunnen mededelen of hetAzor geweest is of Mimi .

De heer Van der Hoogen heef t zich in het beheer van zekereaan zijn verantwoording toebetrouwde gelden zo weinig char-mant gedragen, dat hij het raadzaam heeft geacht op een goedemorgen zijn hotel in de beddewinkel voor goed to verlaten,tot niemands spijt dan van de beddemaker en zijn egade, die

X34

een halfjaar kamerhuur en een aardig sommetje aan voor-schotten aan ZEd. to kort kwamen .

De Zoete Inval is nog altijd een degelijke koekewinkel, entegen St. Niklaas-avond zijn er nog immer prettige verguld-parti j en. Saartj a is de verloof de van een hugs j ong mens, dieeen niet onbelangrijke zaak in manufacturer drijft . Ik recom-mandeer haar toekomstige winkel aan het schone geslacht . Hetzal een lust zijn bij haar to kopen .

Suzette Noiret werd, order de titel van kamenier, een zeerbevoorrecht persoon bij de freule Constance . De Maete, doorde baron in bijzondere bescherming genomen, is zeer spoedigter secretarie opgeklommen en bekleedt flu de post van deheer Bout, die aan de gevolgen van zijn ongeregelde levens-wijze is overleden. Hij is de gelukkige echtgenoot van demooie Suzette, en ik heb een brief van de jonge lieden, waarinzij zich veel inbeelden van «verplichtingen aan de heer Hil-debrand>> .

De baron leeft nog steeds met zijn dochter in dezelfde kalmeen liefelijke stemming . Zij beiden stichten zoveel nut en doerzoveel goed als zij kunnen ; en de freule gaat met een hart volliefde de tijd to gemoet, waarin de heer Van Nagel, die alzachtjes aan vrij oud begirt to worden, haar hulp nog meerzal behoeven .

En de grootmoeder ? . . . is niet meer order de levenden . Vol-gens haar uiterste wil is zij op het kerkhof bij de Marepoortto Leiden, in het graf, waarin ook haar lieveling rust, bijgezet .Haar hond heef t haar niet lang overleef d .

En ik ontving uit haar naam een pakje, waarin het ringetjemet de zakdoek, en in het Engels deze woorden

«Gedenk aan de lieve William en zijn Grootmoeder,E. MARRISON .>>

1840 .

'35

VERKLARENDE WOORDENLIJSTAaien. Strelen, caresser.Aandienen. Annoncer.Aandraven. Arriver en trot-

tant.Aanduiden . Indiquer.Aangeblazen . In geestdrift ; in-

spire (spottend) .Aangewaaid. Uit de lucht ge-

vallen .Aangericht. Aangerecht, ge-

geven ; servi.Aanhalig. Vriendelijk, lief .Aanhankelijk . Met liefde .Aankleven. Etre attache .Aanleiding (v.) . Occasion .Aanlichten. Aangestoken wor-

den .Aanmerkelijk . Considerable-

(ment) .Aanmerking (v.) . Uit - : ter

oorzake van .Aanstoten. Elkaar - : se pous-

ser du coude.Aantrekkeiijk . Seduisant,Aantrekkingskracht (v .) .

Kunst om iemand aan to lok-ken.

Aanval Cm.) . Acces .Aanzien. Consideration, esti-me .

Aardig. Lief, gezellig, plezje-rig

Aardigheid. Uit evn -- : pourrire.

Accijnskantoor (o .) . Bureaudes accises .

Achteloosheid. Negligence.Adelbrief. Lettre de noblesse .Afkomen. S'en tirer.Afleggen. Ensevelir. Heeft het

zo pas afgelegd : vient demourir.

Afloop (m.) . Einde .Afpersen. Extorquer.Afslaan. Een aanbod -- : refu-

ses une offre.

1 36

Afstotingskunst. Kunst omiemand of to stoten (repous-ser) met de bedoeling hem toverlokken (attirer) .

Afwenden. Detourner .Afwerken. Zich - : s'esquin-

ter.Afwisseling. Ter - : pour va-

rier.Afzetten. Uitplunderen ; deva-

liser.Afzien. Van jets - : renoncera..

Akelig. Hij is er - van : celalui tourne le c rur.

Alevel. Alevenwel, toch.Allerbescheidenlijkst. Zeer be-

scheiden ; tres discret.Allerinnemendst . Zeer inneme-mend ; tres aimable, ave-nant.

Althans. En tout cas.Anticiperen. - op. Vooruitlo-pen.

Arts (m .) . Dokter.Avance. -s doen : de eerste

stappen tot toenaderjng .Avontuurlijk. Op (liefdes)-a-

vonturen belust.

Bakkebaarden. Favoris.Bamboes. Stok van bamboes-

riet ; wandelstok .Bank. Deur de -- : doorgaans,

gewoonlijk, Ook : door deband .

Bankje. Bankbriefje .Bar. Bars, stuurs ; rude.Barnsteen. Gele amber.Barouchette. Soort van rjjtuig

op vier wielen .Bartje. Bartholomeus.Batist. Fijne linnensoort.Bedaagd. Bejaard ; age.Bedenkelijk . Grave .Begaafd. Doue .

Beginsel (o.) . Principe.Begunstigd. Favorise.Behaagziek. IJdel ; coquet.Behaagzucht. Coquetterie .Beheer (o .) . Administration .Behelpen. Zich - : se conten-

ter .Behoorlijk. Convenable(ment) .Beijveren. Zich - : s'attacher

a, s'occuper de.Bekentenis (v .) . Aveu.Bekomen. Van iets - : se re-

mettre de .Belangstelling (v .) . Interet.Belendend. Aangrenzend ; con-

tigu.Belust . - zijn op : zin krijgen

in .Bemoeiing . Intervention.Benepen,

van ziel : pusil-lanime.

Benijden. Envier.Benodigdheden. Accessoires .Bepaald. Heel en 'al.Beperken. Restreindre.Bereik (o .) . Atteinte.Beroofd. Depouille. Hier : die

zijn zoon verloren heeft.Beschaafd. Cultive .Beschamen. Humilier, rendre

confus .Besehaving . Culture .Beseheiden. Discret .Beseffen. Begrijpen, inzien.Besneden. Net - gezicht : aux

traits delicate.Bestanddeel (o.) . Element.Bestempelen. Met een naam- : qualifier de .

Besterven. Expirer. Tot zichzelf komen (se refaire) .

Bestje. Oud vrouwtje.Betamen. Passen ; convenir .Beteugeling . Tot beteugeling

van : om to beteugelen (te-nir en bride, retenir) .

Betoveren. Charmer .Betrekken. Somber worden.

Betrekking. Verwante ; parent.Betuigen. Uitdrukken, verkla-

ren .Beuzeling. Chinoiserie.Bevallig. Gracieux.Bevalligheid. Grace, charme .Bevoorrecht. Privilegie, gate .Bevracht. Beladen .Bevredigend. Satisfaisant .Bewegelijk. Licht bewogen ;

sensible .Bezielen. Animer .Bezondigen . 'Zich

aan : serendre coupable de .

Bezwalken. 'Bezoedelen, bevui-len ; salir.

Bezwijken. Succomber.Bieze. Jonc.Bijbehorend. Annexe .Bijdehands. - e paard : link-

se paard v.e, tweespan .Bijwonen. Zieken - : oppas-sen.

Bill . William.Blaaskaak. Verwaand mens ;fanfaron.

Blaker (m .) . Bougeoir .Blase. Niet vatbaar meer voorgent .

Blijk (o .) . Teken.Blijkbaar. Evident .Bloederig. Sanglant.Bloedkoraal. Bloedrode koraal.Blo. Timide .Boa. Soort bout (fourrure) in

de vorm v .e . slang (boa con-strictor) los om de hale.

Boei (v .) . Bouee. Kleuren heb-ben ale boeien : zeer roodzien .

Boezem (m .) . Borst.Bol (m.) . Bloembol ; oignon.Bont (o .) . Pels ; fourrure .Bont en blauw. Zijn gelaat is- : it a la figure en compote.

Boord (m.) . Boord j e ; col.Bodes (o.) . Hoge stoep met

trappen ; perron.

'37

Bout (m .) . Barre .Boventoon (m .) . Son dominant .

Zich van de - meester ma-ken : tenir le de de la con-versation .

Breizak. Zak, waarin het brei-werk (tricot) gestokenwordt .

Brille. Glans met veel uitwen-dige bekoring, maar zonderziel .

Buitelen. Faire des cabrioles.Bulten. Zich to - gaan : faire

des exces.Bureau. Buffet. Secretaire.Burgerheer. Bourgeois .

Chambertin . Een fijne Bour-gogne-win.

Comfortabel. Gezellig, gemak-kelijk ingericht.

Compliment. Bulging als groet.maken : groeten ; enige

welwillende woorden toestu-ren, complimenteren.

Convenieren . Passen.Conversatie. Mensen met wiemen kan spreken ; relations .

Coterie. Kliek ; groep mensenvan dezelfde stand, die zichnauw aaneensluiten en alleanderen nit hun kring weren .

Coupje. Streek ; kunst. VglLcoup de tete.

Crisis. Hoogtepunt van eenziekte .

Criant. Erg, vreselijk .

Daalder. Oude Hollandse countt.w.v . 1 .50 g .

Dag. Op alle dag zijn : op hetpunt zijn moeder to worden.

Damast. Zijden, linnen, katoenof wol, met figuren in gewe-ven ; damasse .

Dampkring (m.) . Atmosphere.Deelneming. Compassion.Degelijk. Solide ; digne de con-

138

fiance .Deli. Delicieus.Desperaat. Wanhopig.Deugdzaam. Goed ; qui se res-

pecte.Deurwaarder . Huissier .Diender. Agent.Dilettant . Amateur, liefhebber,geen vakman (profession-nel) .

Discours. Gesprek, conversa-tion.

Disperaat. Zie desperaat .Dito. Van dezelfde snort .Doekspeld (v .) . Epingle de cra-

vatte.Doen. Daar doe je wel aan

voile, qui est bien !Dof. - van gevoel : met wei-

nig gevoel.Doodgoed. Toilette de mort.Doodsnik (m.) . Dernier sou-

pir. Van de - bekomen : eenrustige (gelaats) uitdrukkingkrijgen.

Doodvlek (v .) . Moeder- of ge-boortevlek : tache de nais-sance .

Doordringen . Zich - van : sepenetrer de,

Doorgevallen. Failliet gegaan ;ruine .

Doorluchtig. Noble.Doorsprenkeld . Tachete.Doortastend . Die met kracht

lets doorvoert ; expeditif.Doppie. Een uitroep van ver-wondering.

Driegulden. Oude count van diewaarde .

Drift (v.) . Gramschap .Drilboor (v.) . Werktuig omgaten to boren in steep ofijzer ; foret, vilbrequin.

Droes. Drommel, duivel ; lia-ble .

Druilen. Sluimeren, suffen ;somnoler.

Drukte. Mouvement, animation-maken : se ddmener.

Dubbelhartig. Vals ; dissimule .Duchtig. Ernstig.Duiken. Se baisser, plonger .Duizendkunstenaar . Groot kun-

stenaar.Dwalmg. Erreur.Dwarreling. Tourbillonnement.

Ebbenhout . Bois d'dbene.Edelmoedjg. Gendreux .Egade. Epoux .Eenstemmig. Unanime(ment) .-heid : harmonie.

Eenzelverig (Volkstaal) . Een-zelvig ; farouche, rentre ensoi-mdme.

Eerbaar. Honndte.Eerlijk . Honnete. Ook : eervol ;

noble .Eerzucht. Ambition.Effetleve . Effectieve, echte .Ettelijke. Enige.Evenredig. Proportionnel a.

Faam (v.) . Reputation.Fat. Modegek, - pop .Fattegant. Voor fatigant : ver-

moeiend .Fiks. Stevig ; solide .Fixeren. Met strakke blik aan-

kijken .Fladderen. Voltiger.Flats. Dof, flauw ; terne.Floret. Schermdegen met een

knop aan de punt ; fleuret.Foulard. Zakdoek.Freule. Jonkvrouw (adellijkeongehuwde dame) ; uit Frau-lein .

Fripant. Voor frappant : tref-fend.

Gaaf. Ongeschonden, heel enal ; complet, intact.

Gaande. - maken : exciter.Gadeslaan. Observer.Gaping. Leemte ; vide .

Gave. Don .Gebit (o .) . Denture .Geblinddoekt. Les yeux bandes .Gebrocheerd . Met bloemen, diemet goud- en zilverdraad ophat kledingstuk gewerkt zijn .

Gebroeid. - goad : in eenbroeikas (serre) of onder eenbroeiglas (en couche) ge-kweekt.

Gecherisseerd . Geliefd, gezocht.Gedaante (v.) . Gestalte : taille .Gedienstigheid. Prevenance.Gedogen. Bij - toegelaten

toldre.Gedost. (Netjes) gekleed.Gedrukt. Deprimd.Geestig. Spiritual :

held :trait d'esprit.

Geeuw (m.) . Baillement.Geflankeerd. Met aan elke

flank .Gegrljn. Gehuil, geween .Geheimenis. Mysterie.Geijverd. IJverig gewerkt.Geknakt. Craque.Gemeenzaam. Familiar.Gemeld. Di t.Gemoedelijk. Rustig, kalm.Genaken. Naderen.Genoeglijk. - aandoen : ple-

zier hebben in .Gerecht (o.) . Schotel ; plat .Gerechtigd. Zich - achten ; se

croire en droit de .Gerritje. Geertje. Gerard.Geschikt. Fait .Gesternte. Geluk ; bonne etoi-

le .Gestadig. Voortdurend.Gesteld. - zijn op jets : er vealvan houden,

Geschil (o .) . Punt in - : pointen litige .

Geteem. Gezeur, gezaag ; ac-cent trainard .

Getroosten. Zich - ; se resig-ner, prendre parti de .

'39

Gevolgtrekking. Conclusion .Geworm. Fourmillement.Gezelschapsjuffer. Demoiselle

de compagnie .Gezet. Het op jets - hebben

y tenir .Gezwatel. Geniis, van blade-

ren ; gegons van stemmen(bourdonnement) .

Gillen. Scherpe kreten slaken ;pousser des crjs percants .

Gips (o .) . Platre .Git (o .v .) . Jais.Gladhout. Gepolitoerd hout ; du

bois poli.Glas. Zijn eigen glazen (of

ruiten) ingooien : zijn eigenzaak bederven.

Gluren. Lorgner, guetter .Goedmaken. Racheter, rdparer .Goedvinden . Naar -~ : a volon-

te.Gouverneur. Persoon met de

opvoeding belast. 't - Vr, isgouvernante .

Gracht (v.) . Quaff, canal .Grendel (m,) . Verrou .Gretig. Avide.Grondgebied (o.) . Territoire .Gras de Naples. Zware zijden

stof .Grootspraak . Fanfaronnade .Gruizelementen . Mule mor-

ceaux ; in - slaan : pulvdri-ser, reduire en miettes.

Grut. Klein - : klein goedje ;marmaille .

Gueridon. Siertafeltje op eenpoot .

Gunner. Ne pas envier .Gunst. Me lieve - : groteGod !

Gunsteling. Prdfdre.Haarbouwkunstenaar .

Iron.voor kapper (coiffeur) . Lett.artiste de la coiffure.

Halen . Niet - bij : niet to ver-gelijken bij ; n'etre en rien

140

comparable a,.Hand. Een mooie hand schrij-

ven ; keurig, net schrijven.Handig. Habile .Handjegauw. Die gauw bij de

hand is om to slaan of aanto pakken. Een - zijn : etretrop presse.

Hangoortafel. Tafel met tweeafhangende bladen.

Hans. Grote - : die rijk is ener zich veel last op voor-staan ; grand seigneur.

Hardsteen. Arduin ; pierre detaille.

Hardvochtig . Dur.Hartdoordringend . Hartroe,

rend ; a fendre fame.Hartsteng. Hoofdstengel, voor-naamste stengel (tige) .

Hartstocht (m.) . Passion.Hartverheffend. Sublime, no-

ble .Hartvervoerend. Enthousias-

te ; inspire.Haspelen. Zien vooruit to ko-men ; se ddbrouiller .

Hatelijkheid. Mechancete.Hazewind. Levrier.Hebben. Niet veel - aan ietsn'avoir pas beaucoup de sa-tisfaction .

Heerlijkheid. Adellijke bezit-ting ; domaine.

Heilloos. Impie.Heilzaam. Voordelig, goed .Heldhaftig. Courageux .bus. Werkeljjk, echt.Hinderen. Gener.Hoek. Van hoeken tot kantenvan links naar rechts ;vallen : tituber ; uit welke -het u aankomt : aan wie hetto wijten is, a qui la faute.

Hoekspiegel (m.) . Spiegel bui-ten d, hoek v, e . venster ;spion .

Hoffehjk. Beleefd .

Hol. Iemand zijn hoofd opmaken : gek maken ; fairetourney la tete a.

Hollen. Snel lopen. Men denkeaan een hollend paard (uncheval, qui a pris le mossaux dents) .

Honorair, lid : eyelid ; mem-bre d'honneur .

Hoofdeneinde (o .) . Tete (dulit) .

Hooghartig . Trots ; hautain.Hooiberg. Berg of hoop hoof,

door een rieten of strooiendak op vies palen beschutmeule de foin.

Horretje. Verplaatsbaar ven-sterscherm van tralien ofdraad (op halves hoogte) ;chassis en treillis .

Huichelarij. Hypocrisie .Humaniteit. Natuurlijke goed-heid tegenover anderen .

Hups. Charmant .

Iep (m .) . Orme.Inboedel (m.) . Mobilier.Indrukmakend.

Impression-nant .

Ineenkrimpen. Se tordre.Ingenomen. Epris de . - held

engouement, infatuation.Ingetrokken. Ingetogen ; re-serve.

Ingewikkeld. Duister ; compli-que.

Inleiden. In de geheimen -initier a .

Innemend. Genegenheid opwek-kend ; aimable, avenant .

Introductiekaartje.

Gratis-kaartje, dat men v, e, lid v.d, vereniging krijgt.

Inwendig. Interieur.Inwilligen. Acquiesces a . Eengevoel - : se laisser alley ftun sentiment .

Jan Klaassen . Hansworst ;

poesjenel .Jokken. Liegen.Jukbeen. Os molaire. Enigszinsuitstekend wangbeen onderhet oog

Jurkje Kleedje .

Kaketoe. Soort papegaai metkuif (houppe) en grote ge-kromde snavel.

Kalmink (o.) . Wollen stof aaneen zijde glanzend +als satijn,meest gestreept (of metbloemen) .

Kamenier. Femme de chambre .Kamerschut (o .) . Los schut

(ecran), meestal versierd,waarmee een deel v, e, ka-mer wordt afgesloten ; par-avent.

Karat. Op hun - : op hun smal-le zijde.

Kantoor. Bureau .Karakter. Rang, staat, positie.Kastelein. Herbergier ; heer die

in de concertzaal buffethoudt .

Kastenmaker. Meubelmaker.Kastor. Beverhaar .Katterale. Voor katarrhale.

Katarrhe : ontsteking derslijmvliezen (mugeuse) : a-demhaling, maag, enz .

Kees. Cornelis .Keg (v .) . Coin.Kennelijk. Manifeste(ment) .Kerk. Ook godsdienstoefening

(service religieux) ;

eenkerkje knappen : gauw bij-wonen .

Kies. Delicat . - held : keurig-heid ; elegance .

Kievit (m.) . Vanneau .Kinkhoren (m.) . Gekronkelde

zeeschelp ; coquille tourneeen spirale .

Kippig. Bijziende ; myope.Klakkeloos. Zonder vooraf-

'4'

gaande waarschuwing, op-eens ; de but en blanc.

Kiam. Moite .Klappei. Babbelaarster.Kleinood (o.) . Bijou.Klerk. Commis.Kleuren. Rood worden ; - ig :

fris van kleur.Kleven. Plakken ; coller .Kneden. Petrir.Knor (m.). - ren kri jgen : at-trapper un savon. -riggrincheux, hargneux .

Knuist (m.) . Vuist.Koedek. Couverture de vache.Koek. -- en ei : dikke vrien-den.

Koes. Koets, bed ; fr . couche .Koesteren. Hoop - ; nourir,

caresser l'espoir de . . .Koetshuis. Remise .Koffiekamer. Zaal v.d, sehouw-burg waar men verversin-gen kan gebruiken ; foyer.

Kokkerd. Groot (meest v, e.news) ; fameux.

Kom. - of. Voor kom of : af-komst ; descendance.

Komenijswinkel. Epicene.Koopbeurs. Bourse .Koors. Voor koorts : fievre.Korsemis. Voor Kerstmis.Krek. Precies, juist . Uit Fr.

correct.Kring (m .) . Cercle . De hogsen : la haute societe.

Kronkelig. Fronce.Kroon (v .) . Naar de - ste-ken : trachten to overtref-fen ; rivaliser.

Kruk (v.) . Perchoir.Kuif (m.) . Houppe, toupet.Kunne. Sekse, geslacht.Kunatgedienstigheld. Mensendie de kunst een dienst wil-len bewijzen. - Gedienstig-heid : complaisance.

Kuur. Fantaisie, lubie . Alle ku-

142

ren afleggen : tam worden,s'apprivoiser .

Kwansuis. In schijn : ayant 1'air de .

Kwartje. 25 cents ; 1/4 v, e.gulden .

Kwarto . -- papier : 't vel invieren gevouwen .

Kwellen. Tourmenter.Kwljnen. Languir. -d : lan-

goureux .

Laag (v.) . List, valstrik : pie-ge .

Laagheid. Bassesse .Laatdunkendheid. Verwaand-

heid ; pretention.Laf. Flauw, onbeduidend : fa-

de, insignifiant .Lange-hoed. Windhond : 1e-

vrier .Languisseren. Fr, languirsmachtend verlangen naar .

Lasteren. Calomnier .Leed. Met --e ogen : d'un mau-

vais ail.Lelijkerd . Lelijke zaak .Leenspreuk (v .) . Gebruikelij-ke zegswijze, die van mondtot mond overgaat (menleent ze aan de anderen) ;metaphors.

Leger (o .) . Bed.Lichtmis. Noceur .Lid (o.) . Het ligt mij op de

leden : ik heb er een voorge-voel (pressentiment) van.

Liefkozen. Strelen ; caresser .Lievemoederen. Protesteren.Lieverlede. Van -- : langza-merhand .

Lijfrente. Inkomen dat menvoor zijn ganse leven (lijf)genet ; rents viagere .

Likdoren (m.) . Eksteroog ;cor au pied.

Likkebaarden. Se lecher le ba-bines .

List (v.) . Ruse .Loge . Bezoeker, die logeren

blijft.Loomheid. Pesanteur.Lozen. Een zucht -- : pousserun soupir.

Lorren. Vodden.Louter. Puur (bijv, nw.) ; al-leen (bijw .) .

Luchtig. Los ; a la legere .

Maagdelljk. Virginal.Machinatie. Kuiperij ; gehei-

me, sluwe handeling om zijndoel to bereiken .

Magot. Koddige Chinese fi-guur van porselein .

Maltentig . Stipt, nauwgezet ;niet gauw tevreden .

Mal. Gek, dwaas.Mantille. Zomermanteltje zon-der mouwen.

Manufacturer. Zijden, katoe-nen, linnen en wollen stof-fen ; nouveautes .

Marokljn. Fijn leer van bok-ken- of geitenhuiden (vanouds uit Marokko afkom-stig) .

Mat (v.) . Paillasson ; ook ta-pis de paille ; nog biezen ofstrooien zitting v, e, stoel.Matter stoel : chaise cannee.

Mate. In hare - : zoveel zi jkan, overeenkomstig haarjaren.

Matig. Modere .Mede. Ook .Meebrengen. Exiger.Meester. Heelmeester, chirur-

gijn.Mensengeslacht . Generationgenre humain.

Middel (v.) . Taille .Middelbaar. -e straat ; mid-

densoortstraat, het middenhoudend tussen een hoofd-straat en een achterstraat .

Midden. In 't

brengen ; letszeggen.

Min. Voedster ; nourrice.Minnaar. Amoureux .Minzaam. Lief ; aimable.Misbaar (o .) . Lawaai, spekta-

kel.Misbruik. Abus.Miskraam. Fausse-couche .Misverstand. Malentendu .Modieus. Naar de laatste mo-

de .Mof (v.) . Manchon.Mogen. Houden van.Monter. Vrolijk, opgewekt.

Naaldekoker. Etui a aiguilles .Naar. Droevig, akelig ; som-

bre.Nabootsing. Imitation.Nadrukkelijk. Instamment .Naspel (0 .) . Finale.Neglige . Morgentoilet .N~iging (v.) . Tendance ; ook

talent.Nering. Commerce .Neteldoek. Mousseline.Nieuwelingschap.

Parvenu-schap .

Nijver. IJverig, werkzaam.Noodlottig. Fatal ; miserable.Notitle. - nemen : letter op .

Ofdoen. Voor afdoen : datdoet niet veel of : dient totniet veel.

Omgang (m.) . Relations ; ooktour, promenade .

Omstandigheid. Behoeftige --le besoin ; 't is een hele --c'est toute une histoire.

Omzoomd. Afgezet ; horde .Onaangeroerd . Intact.Onafhankelijk. Independant.Onbeduidend. Insignifiant .Onbehoorlijk. Inconvenant.Onbeschaamdheid . Effronterie .Onbescheiden. Indiscret.

' 43

Onbeschreeuwbaar,

doofhelemaal doof, potdoof.

Onbijgestaan. Niet bijgestaan(assiste), eigen.

Ondanks. Mijn - : malgre moi .Onderdrukken. Reprimer .Ondergeschikt. Surbordonne,

inferieur.Ondermaans (o.) . Aarde.Onderrichten. Instruire .Onderscheiding (V .) . Distinc-

tion .Onderwinden. Zich - : lets ge-waagds ondernemen ; se ha-sarder.

Ondeugd (v.) . Malice .Ongedwongen. Los, natuurlijk ;

degage.Ongelegen. Ongepast ; mal apropos .

Ongeregeld. Deregle.Onheildragend . Menacant.Onhuiselijk. Niet passend voor

een woning.Onledig. Bezig.Onstuimlg. Fougueux, brusque.Ontdaan. Defait, consterne .Ontduiken. Dejouer .Ontlasten. Debarasser .Ontspannend. Calmant .Ontstelteni s (v.) . Alarme, trou-

ble .Ontveinzen. Dissimuler.Ontvlieden. Ontvluchten ; s'e-

chapper.Ontzaglijk. Vreselijk .Ontzeggen. Interdire, denier .Onuitstaanbaar. Insupportable .Onvermijdelijk. Inevitable .Onversaagd . Moedig .Onwrikbaar . Irrevocable.Oog. Naar de ogen steken

zoeken to evenaren, cherchera egaler ; iem, naar de ogenzien : zijn wensen zoeken toraden. -appel : prunelle.

Oorschelp (v.) . Pavilion.Opdagen. Verschijnen ; opha-

'44

len, voor de dag halen.Opdoemen. Oprijzen .Opbruisend. Emporte .Opeenhoping. Groep .Open. Uit een - reden : zonderaanleiding, heel ongemoti-veerd. Met - kaart : cartesur table. - tafel : table d'hote.

Openbaren. Reveler .Opgedicht. Verzonnen ; inven-

te.Opgeven. Hoog - : roemendspreken van, grootsprekenvan ; se vanter .

Opgevoerd . Mis en scene.Opgewekte (0 .) . Entrain.Opgewonden .

Surexcite,held : transport, surexcita-tion, exaltation .

Opgezet. -e vogel ; empaille .Ophalen. Rappeler.Ophelderen. Opklaren, verkla-

ren .Opleggen. Imposer .Opleiden. Conduire.Opluisteren. S'eclairer .Opnemen. Iemand - : exami-

ner.Oppassend. Range, applique.Opredderen . In orde brengen .Oproepen . Convoquer, citer .Opscherpend . Piquant.Opschieten. - naar : vooruit-komen, naderen .

Opschik (m .) . Parure .Opschudding. Sensation.Opwekkelijk. Edifiant, de ma-niere reconfortante .

Opzetten. Een werkje - : be-gmnen.

Ordentelijk. Fatsoenlijk ; con-venable.

Ordinaris . Van de gewonesnort .

Ouderwets . Antique .Overhebben. Pouvoir se dessai-

sir de.

Overlegging. Rdflexion.Overlast. 1em, tot - zijn

importunes .Overluid . Half - : a nit-voix .Overnemen. Contractor, em-

prunter .Overplooid. Surplissd.Overtollig . Superflu.Overtuiging. Conviction.Overval (m .) . Attaque.Overvloed (m.) . Abondance .Overzicht (o.) . Apercu. Een -nemen van : inspector .

Paardenspel (o.) . Circus.Paars. Violetkleurig .Pakje. Kostuumpje.Pal. Ferm e .Palfrenier. Koetsbediende, stal-

knecht .Pandspel. Jeu de gages .Pantalon. Lange herenbroek .Passen. Essayer.Patent. Uitstekend .Pelerine. Schoudermanteltje.Pieperig. FiCite .Pinker. Cil .Pinnetrant. Pendtrant ; door-

dringend .Plaatwerk. Rijk geillustreerd

book, waarin de platenhoofdzaak zijn.

Plakmiddel . Matiere collante.Pleeggehoor (0.) . Audience.Plegen. Gewoon zijn .Pleuntje. Ploontje, Pollens,

Apollonia .Plichtpleglng. Compliment.Plooisel. Kanten - : strookkant om de japon (d.i, hotkleed) geplooid ; ruche.

Poseren. Een bestudeerde hou-ding aannemen.

Post. Per - : haastig, vlug.Praalzucht. Ostentation.Prikkelen. Stimuler.Prima Donna. Voornaamste

operazangeres . Hier : de uit-

verkorene (prdferee), de eer-ste van 't gezelschap .

Prins. Weet van de goonkwaad : vermoedt netskwaads .

Pronken. Se pavaner.Pruilen. Bouder.Punt. Een - aan jets zuigeniets ten voorbeeld nemen.Daar kun je peen - aan zui-gen : degote moi cola !

Raadsel (o .) . Enigme .Raadzaam. Opportun.Radeloos. Wanhopig ; ddsespd-

rd .Reflectie. -s maken : op enaanmerkingen .

Registratie. Enregistrement.Reine du bal. Mooiste, meest

gevierde danseres .Reis '(adv. ) . Eons.Reseleveert. Voor resolveert,

besluit.Rljdende. - artillerie : mon-

tee.Rijstpapier. Mooie, zachte Chi-nese papiersoort .

Rijzig. Slank, opgeschoten ; d-lance .

Robijn. Helrode, doorschijnen-de edelsteen ; rubis.

Rochelen. Graillonner .Roeping. Vocation.Rok. Frak, habit.Romaneske. Overdreven, dwaas

romantisch.Rotting. (Rieten) wandelstok.Rouwig. Bedroefd, treurig.Ruig. Rugueux.Rujl. Echange .Ruim. (adv.) . Au moans .

Saaien. Van saaj : eon zwarewollen stof ; serge.

Samenkoppeling . Combinaison.Samenloop. - van omstandig-heden : contours de circon-

'45

stances.Sehaal (v .) . Eehelle. Op reus-

achtige - : zeer grout.Schakel. Chainon .Schamel. Armoedig.Scharen. Zich - : se grouper.Schatrijk. Zeer rijk .Scheidsman. Arbitre .Schemeren. In de schemering

(demi jour) zitten, wat pra-ten.

Schermmasker (o.) . Masqued'escrime .

Scherts (v.) . Plaisanterie.Schlelijk . Haastig ; tout de sui-

te.Schimmel. Witgrauw paard .Schimmelbek. Meikmuil ; blanc

bec .Schoon (conj .) . Ofschoon .Schor. Rauque .Schorten. Schelen ; manquer.Schotsbont. Met schuine rui-

ten van verschillende kleur ;ecossais.

Schoudermanteltje. Pelerine,caban.

Schraal. Mager, armzalig.Schragen. Stutten, steunen ;

etayer, soutenir,Schrljntje. Kastje van fijnhoot ; ecrin .

Schromen. Vrezen.Schuchter. Blode, verlegen ;

timide.Schutterig. Druk ; agite.Schuw. Verlegen ; timide.Siesta. Slaapje na de maaltijdop 't heetste van de dag.

Sineesverlakt. Verlakt (laque)met Chinese figuren op .

Singel (m.) . Boulevard.Sitsen. Van sits (o.), of ge-drukt katoen met bloemenop ; indienne.

Sjorren. Voorttrekken.Slachten. Gelijken . Dat-ie mijn

slacht : zo ben ik ook .

146

Sleep (m.) . Stoet. menigte.Sleurwerk. Werk uit gewoon-

te ; routine.Slip (v.) . Punt ; bout .Slordig. Neglige .Smaleild . Minachtend .Smeerkaarsje. Chandelle de

suif.Smokkelen. Introduire en frau-de.

Snerpend. Strident.Snit. Snede, fatsoen ; coupe.Snoeimes. Secateur .Snoeper. Meisjesgek. Met -ig

gezicht : gentille ~, croquer .Sullen. Heen en weer gooien .Spanning. Tension.Speelsheid. Humeur fold tre.Spekslagerij. Charcuterie .Spelonk (v .) . Holte ; cavern.Spiergulden. Vier golden .Sprei (v .) . Courte-pointe .Spruit (v.) . Rej eton.Staan. Op jets - : em absoluutvan houden .

Stand (m.) . Position.Standpunt. Point de vue.Standerdkandelaar. Lampadai-

re.Stap (m.) . Demarche.Steek (m .) . Point .Steep (m.). - en been klagen :

se plaindre amerement.Steiger. Stelling ; echafaudage .Stellig. Vast ; ferme .Steminigjes. Eenvoudig.Stemming. Etat d'~ me, d'es-

prit.Stood (m .) . Van stonden aanvan dit ogenblik af .

Stranden. Echouer.Strijken. Neerlaten, op de

grond laten komen .Stroef. Koel ; froid .Stroken. Overeenkomen metetre conforme a .

Stugheid. Choquer, revolter .Stuk. Van zjjn : hors de soi-

meme .Taal (v.) . De taal en de spraak

kennen : de manier van spre-ken (en doen) .

Tabbaard (m .) . Ruime mantel,toga.

Tabouret. Stoeltje zonder leu-ning.

Taille. Gestalte, figuur.Talmen. Trainer.Tarten. Provoquer .Tegenoverstellen. Opposer .Teleurstelling. Desillusion.Telg. Kind (iron.) .Terdege. Parfaitement.Terechtwijzen. De weg wijzen

renseigner.Terugdeinzen. Achteruitgaan,

reculer.Terughoudendheid . Reserve .Tijd. uit de - : flood .Tobben. Peiner.Tocht. Courant d'air ; -enhet tocht : it y a un -- ;

ig : vol tocht.Toeleggen. Zich - op : s'appli-

quer a. Het - op : het ge-munt hebben op ; en atten-ter a .

Toeneiging .

Genegenheidsympathie .

Toestel (o.m.) . Toebereiding ;preparatifs.

Toestemmen. Admettre.Toeverlaat (m.) . Toevlucht ;

recours, refuge .Toevoegen. Elkaar - : s' a-

dresser.Tool (m.) . Parure .Tovermacht. Charme .Trein (m .) . Stoet ; cortege .Trek (m.) . Lust, verlangen.Trekletter . Grote letter met

krullen ; lettre d'ornement .Trijp (o.) . Fluweelachtige stof;moquette.

Trouwens. Du reste .Tule (v .) . Fijn gags,

Turen. Scherp bekijken .Tussen. Er niet van - kun-

nen : nets antlers kunnendan, moeten aannemen dat .

Twistgeding (o.) o Dispute .

Uitduiden . Aanwijzen ; desig-ner.

Uiterlijk. Ten laatste .Uitgediend. - hebben : nietmeer kunnen dienen ; avoirfait son temps.

Uitgelatenheid. Juie folle, ex-travagance .

Uitgemonsterd. Pare, attife.Rood - : met rode biezen(rayures) en kraag (v, e .uniform) .

Uitgerust. Gewapend.Uithangbord (o.) . Ens~igne .Uitlaten. Zich -- : s'expliquer.Uithoren. Interroger.Uitspanning. Distraction .Uitspraak. (Rechtsterm). Oor-

deelvelling ; arret, sentence,Uitstallen. Etaler .Uitstek. Bij uitstek : excep-

tionnellement .Uitval. Sortie.Uitvallen. Gunstig

: tourneye, l'avantage de.

Uitwerking. Effet .

Vaal. Grauw ; livide.Vaststrikken. Nouer .Veeloctavig . Met veel octaven,

flue veel toetsen ; breed.Veelbetekenend. D'un air sig-

nificatif.Veerkracht. Elasticite : res-

sort.Veilig. Buitengewoon, zeker .Veinzen. Feindre.Verantwoording. Justification ;Verband (o.) . In - brengenmet : rattacher a..

Verbeuren. Pand - : dormeren gage ; verliezen.

r47

Verbsjten. Zi jn spij t -- : repri-mer sa douleur .

Verdagen. Dat j e hart er vanverdaagt : dat het je (hart)goed doet.

Verdienstelijk. Nuttig.Verdiepen. Zich - in : s'absor-

ber .Verdraaid. Duivels ; diable-ment.

Vereiste (o .) . Exigence.zijn : etre requis .

Verhaal (o .) . Vergoeding ; dd-dommagement, dommage etinterets .

Verhalen. Zijn scha inhalers ;rattraper.

Verheven . Edel ; noble.Verijdelen. Faire echouer.Verkerven, Bederven ; abimer,

g~cher.Verknocht. Attach6.Verkwlkking.

Rafraichisse-ment.

Verlammen. Paralyses.Vermannen. Zich - : maftriser

son emotion .Verminken. Mutiler.Vermoeden. Soupconner .Vermogen (o .) . Faculte .Verontschuldigen. Excuses .Verplicht. Oblige.Verrukking. Enthousiasme.Verrukt. Charmd, ravi.Verschieten. Verschrikken.Versehonen. Excuses.Versehot (o.) . Voorgeschoten

geld ; avance .Verschoten. Deteint.Verslaafd. Adonne .Versmaden. Dddaigner.Versterken. Reconforter.Verstrengeld . Entrelace .Verstrikken. Beetnemen ; at-

traper .Vertoning. Spectacle .Vertrouwd. Intime.Vertwljfellng. Wanhoop .

148

Vervaarlijk. Vreselijk.Vervallen . Defait .Vervoering. Enthousiasme.Verwarring. Trouble .Verwerven. Verkrijgen, beko-men.

Verwilderd. En desordre.Verwonderlijk. Etonnant ; sur-prenant.

Verzelschapt. Vergezeld.Vierduits. Van 4 duiten of 21/2

cent.Vljfje . Kwartje, 5 stuivers.Goud - : goudstuk van 5gulden.

Vin (v.) . Nageoire. Geen -verroeren kunnen : geen lidof vinger verroeren kunnen .

Vingerling. Ouderwetse ring,sours 4 cm, breed.

Virtuoos . Kunstenaar van bui-tengewone technische vaar-digheid.

Vlugheid. Behendigheid ; agili-ti .

Voeren. Doubles .Voet. Dit gaat zover als 't

voeten heeft : daar komtniets van ; cela ne sert derien.

Voldingend. Afdoende ; dunemaniere satisfaisante .

Vomatieven. Voor vomitievenbraakmiddelen .

Vooreerst. Voorlopig ; provi-soirement.

Voorhamer. Grote smidshamer.Voorkamer. Antichambre .Voorkomend. Prevenant.Voormalig. Precedent .Voornemen. Propos .Vooroordeel. Pr ejuge .Voorrecht (o .) . Privilege . Ui-

terlijke - en : avantagesexterieurs .

Voorstellen. Zich veel van letser veel van verwachten.

Voortreffelijk. Goed, funk.

Vooruitzicht (0.) . Avenir ; in't - : en perspective.

Vredebreuk. Rupture de paix.Vurig. Ardent.Vuurscherm '('o.) . Ecran.

Wage. Weegschaal,Wambuls (0.) . Pourpoint .War. In de war : trouble, dis-

trait.Waterpas (0 .) . Niveau,Wedervaren. Aventure.Wedijveren . Rivaliser,Week. Teergevoelig.Weelde, Luxe .Weelderig. Somptueux.Weergaas, Duivels ; diable

(ment) .Weerloos. Sans defense,Weiden, Rondgaan ; errer .Welberaden. Vast - : decide.Weldadig. Bienfaisant ; recon-

fortant.Welgedaan. Gros et gras .Welgevallen . Zich jets laten - :

agreer,Welvoeglijkheid. Convenance .Welwillendheid. Bienveillance .Werk, - maken van : faire du

cas de : s'en occuper.Werkend. - lid : dat meespeelt

(hier) .Werktuigelijk. Machinalement .Wieg. Niet in de - gesmoord

niet jong gestorven. Smoren :etouffer.

Wijden, Consacrer.Wijken. Zich verwijderen

s'eloigner, se retirer .Wimpel (m .) . Banderole .Winkel, Hoek .Wissel. Tralte .Wonderspreukig. Paradoxal.Woest. Verward ; en desordre.Wringen. Introduire de force.

Zaakrijkheid.

Degelijkheid ;valeur reelle.

Zachtmoedigheid, Clemence .Zalig, Gelukkig.Zedelijkheid. Moralite.Zeehond. Chien de mer,Zenuwachtig. Nerveux,Zetten. Thee - : water op dethee schenken om ze to la-ten trekken .

Zielpijnigend. Wat de ziel pij-nigt (torture) .

Zien. Dat ziet op mij : celas'adresse a moi.

Zijdelings . Detourne.Zinnelijk. Sensuel .Zoning. Schitterend .Zucht (v.) . Chronische ziekte.Zwaai (m.) , Geste, mouvement

large.Zwanedons. Zachte pluimen

(duvet) van een zwaan (cyg-ne) .

Zwemen . - naar, Min of meergelijken op.

Zwerven. Errer a l'abandon.Zwierig. Fraai ; elegant.Zwoegen. Hard werken ; pei-

ner,

'49

KLASSIEKE GALERIJ

1 EURIPIDESIphigeneia in Tauris. Vertaald door Dr Jules Humble, metinleiding, voetnoten en twee stambomen . Tweede druk .91 blz . f r. 25 .

2 POL DE MONTKeurbladzijden uit zijn werk . Verzameld door wijlen Prof .Dr Georges Meir, met portret, inleiding, bibliografie, voet-noten en aantekeningen . 124 b lz . fr . 15 .

3 Dat scone bediet van Moriane . Middelnederlandse ridder-roman, utgegeven door Dr A . T. W. Bellemans, met in-leiding, bibliografie en voetnoten, 178 blz . f r . 15 .

4 PETER BENOITGeschrif ten . Verzameld door Dr August Corbet, met in-leiding en aantekeningen, 167 blz . f r. 15 .

5 De refs van Sente Brandane . Uitgegeven naar het Com-burgse handschrift door Dr A. T. W. Bellemans, met inlei-ding, bibliografie en voetnoten . 140 blz, f r . i 5 .

6 EURIPIDES1 phigeneia in Aulis . Vertaald door Dr Jules Humble, metinleiding en index van de eigennamen . 96 blz, f r. 25 .

7 KAREL VAN DEN OEVERHet inwendig leven van Paul . Uitgegeven door Dr F . Ver-achtert, met inleiding, bibliografie en aantekeningen . 86 blz.f r . 15 .

1 50

8 VAN DEN VOS REYNAERDEUitgegeven door Prof. Dr Paul de Keyser, hoogleraar aande Rijksuniversiteit to Gent, met inleiding, bibliografie envoetnoten. Tweede druk, i 5 i blz . f r . 35 .

9 KAREL ENDS ELEGASTMiddelnederlandse ridderroman, uitgegeven door Dr Rob .Roemans, met voetnoten en een studie over de teksten, deliteratuur en het thema van dit werk. Tweede druk, iii blz .fr. 20 .

io De Borchgravinne van Vergi . Middelnederlandse ridder-roman, uitgegeven naar het Hulthemse handschrift doorProf. Dr Paul de Keyser, hoogleraar aan de Rijksuniversiteitto Gent. Met inleiding, bibliografie en voetnoten . 91 blz.fr. i5 .

i r PRUDENS VAN DUYSEBloemlezing uit zijn dichtwerk . Verzameld door Dr P. Ster-kens-Cieters, met inleiding, bibliografie en aantekeningen .120 blz. f r. 15 .

12 KAREL-LODEWI JK LEDEGANCKKeurgedichten . Verzameld door Prof. Dr Paul de Smaele,hoogleraar aan de Universiteit to Brussel, met portret, in-leiding, bibliografie en voetnoten . 95 blz . f r . i 5 .

13 JULIUS MAC LEODGeschrif ten . Verzameld door Prof. Dr A . J. J, van de Velde,emeritus hoogleraar aan de Rijksuniversiteit to Gent, metinleiding, bibliografie en aantekeningen, 173 blz . f r . i 5 .

14 JACOB VAN MAERLANTRoman van T orec. Ridderroman van 1262, uitgegeven door

z5r

152

Dr A. T. W. Bellemans, met inleiding, bibliografie en voet-noten. Tweede druk . io6 blz, fr . 30 .

15 Zuida frikaanse Poezie. Bloemlezing verzameld door DrRob. Antonissen, met inleiding, bibliografie, aantekeningenen lijstje van moeilijke woorden. Tweede druk, i6o blz .f r . 30 .

r 6 PETRONIUSHet gelag bij Trimalchio . Typering van de domme, ijdelewoekeraar. Vertaald door Prof. Dr Paul van de Woestijne,hoogleraar aan de Rijksuniversiteit to Gent, met inleidingen voetnoten . 87 blz . f r. 15 .

17 Tondalus' Visioen . Oud-Iers verhaal, uitgegeven naar hetGentse handschrift door Dr A. T. W. Bellemans, met inlei-ding, bibliografie en voetnoten, 96 blz, f r . i 5 .

19 BOETHIUSDe vertroosting der Wijsbegeerte . Uit het Latijn vertaalddoor J. W. Schotman, met inleiding en toelichtingen . 204 blz .Herdruk 1952 .

20 Twee r6d'eeuwsche Dialogen . Uitgegeven door F . V .Toussaint van Boelaere, met inleiding en voetnoten . 44 blz .f r. 15 .

21 Beatrijs. Middelnederlandse sproke, uitgegeven door DrRob. Roemans, met voetnoten, een studie over het Beatrijs-thema, de handschriften en de uitgaven, met bibliografie .Tweede druk . 96 blz, f r. 25 .

2 3 7 ACITUSGermanic. Vertaald door Marc Moonen, lic, class, phi! . Metinleiding en voetnoten . 74 blz . fr. 25 .

24 VERGILIUSBucolica . De beroemde herderszangen, vertaald door Marc .Moonen, lic . class. phil . Met inleiding en voetnoten . 107blz, fr. 25 .

25 DIEDERIC VAN ASSENEDEFlorin ende Blancefloer . Uitgegeven door Prof. Dr Paul deKeyser, hoogleraar can de Rijksuniversiteit to Gent, metinleiding, bibliografie en voetnoten. 183 blz. fr. 35

26 LOEKIANOSlV aarachtige histories . Vertaald door Dr Frans Cluytens.Met inleiding en voetnoten. 87 blz . f r. 20 .

27 TERENTIUSDe Zelfkweller . Vertaald door Dr J. C. van Deventer, her-zien door Dr Jules Humble . I12 blz . fr. 25 .

28 Een abet spel vanden winter ende vanden comer . Naar hetHulthemse handschrif t uitgegeven door Dr Rob. Antonissen,met inleiding, bibliograf ie en voetnoten. 96 blz . f r. 25 .

29 JACOB VAN MAERLANTGodsdienstige lyriek . Bloemlezing verzameld door Prof. DrPaul de Keyser, hoogleraar can de Rijksuniversiteit to Gent,met inleiding, bibliograf ie en voetnoten . 112 blz, f r . 25 .

30 SALLUSTIUSDe samenzwering van Catilina . Vertaald door Dr R . vanCrombrugge, met inleiding en toelichtingen. 123 blz . f r. 25 .

153

31 AUGUSTINUSBelijdenissen . Vertaald door E. P. J. A, van Lieshout O.E .S.A ., met verantwoording en voetnoten . 363 blz . Derdedruk . f r. 40 .

DANTEDe goddelijke Komedie . Vertaald en verklaard door E . P. B.Haghebaert O.P., herzien en ingeleid door Dr Rob . Antonis-sen .

32 Eerste lied : De He!. xvi - 256 blz.3 3 Tweede lied : het Vagevuur. 255 blz .34 Derde lied : De Hemel. 254 blz .

Drie delen f r . 115 .

35 EURIPIDESElektra . Vertaald door Dr Jules Ijumble, met inleiding enverklarende namen-index . 81 blz. f r. 25 .

36 PLATOONGorgias . Vertaald door Prof . Dr Robert van Pottelbergh,hoogleraar aan de Rijksuniversiteit to Gent, met inleidingen aantekeningen . 140 blz. fr. 45 .

Lyriek der Nederlanden. Een viertal bloemlezingen verza-meld door Dr Rob. Antonissen, met aantekeningen en bron-verwilzmg .

37 I. Van het oude heidense lied tot bet geestelijke lied derDevotia Modern. r73 blz, fr . 30 .

38 II. Van de <cRhetorike» naar de Renaissance, r56 blz .fr. 35 .

39 III. De Gouden Eeuw . r6o blz, fr. 35

r54

In voorbereiding

40 IV . Van het Klassicisme naar de Romantiek .

4 1 JAN BRUGMANVerspreide sermoenen . Uitgegeven door Dr A, van DijkO.F.M., met inleiding en aantekeningen . 190 blz, fr. 45

42 Het V olksboek van den Ulens piegel . Ingeleid en gean-noteerd door Dr L . Debaene en P. Heyns. 107 blz . f r. 25 .

43 M. T. CICERODe vriendscha p . Vertaald, ingeleid en toegelicht door DrH. Beek en E . de Ridder. 48 blz . f r. 20 .

44 EURIPIDESHip polutos, Metrisch vertaald, ingeleid en toegelicht doorDr E. de Waele. 88 blz. f r. 25 .

45 JULIUS CAESARDe Gallische Oorlog. Vertaald, ingeleid en van een be-schouwing over het Romeinse krijgswezen voorzien door DrJules Humble, f r. 50 .

47 TIBULLUSLiefdedichten . De elegieen van de grote Romeinse dichtervertaald, ingeleid en toegelicht door Prof . Dr A. Gerlo,XI I. 99 blz. f r. 25 .

49 Die eerste bliscap van Maria, Inleiding en verklarendevoetnoten door Dr J . J. Mak. Het enige mysterie-spel, datwij in zijn geheel over hebben . 128 blz . fr. 30 .

1 55

5' EURIPIDESMedeia . Metrisch vertaald, ingeleid en geannoteerd doorDr E, de Waele . 8o blz, f r . 25 .

52 ANNA BI JNSRe freinen . Uitgegeven, ingeleid en geannoteerd door DrL. Roose, fr . 25 .

53 HOLDERLINHy perion . Vertaald en ingeleid door G. L. Dijkman, f r. 40 .

54 DEMOSTHENESKransrede . Vertaald, ingeleid en geannoteerd door Dr H .van Looy. ft. 30 .

5 5 PLAUTUSDe Bluffer . Vertaald, ingeleid en geannoteerd door Mej . I .Vertessen, ft. 25 .

56 BREDERO :Uit bet Groot Lied-Boeck . Uitgegeven, ingeleid en geanno-teerd door Z.E.P. Dr Vanden Bussche O .P. fr. 25 .

57 HOMERUSIlias . In voorbereiding.

58 TACITUS :Dialoog over de Wels prekendheid . Vertaald, ingeleid en ge-annoteerd door Dr E . de Wade. ft . 20 .

S9 Blijde Inkomst . Vier Vlaams-Bourgondische Gedichten,utgegeven, ingeleid en geannoteerd door Dr G . Degroote .ft. 25 .

J56

KLA SSIEKE GALERIJEen keuze uit de Nederlandse Letterkunde

2. Pol de Mont, Keurbladzijden fr. 153. Dat scone bediet van Morlane fr. 154. Peter Benoit, Geschrlften fr. 15

5. Do Rein van Sente Brandane fr. 157. K. van den Oever, Het Inwendig leven van Paul tr. 158. Van den Vos Reynaerde fr. 359. Karel ends Elegant fr. 20

10. Do Borchgravinne van Vergi fr. 15

11. P. van Duyae, Keurgedichten fr. 15

12. K.-L. Ledeganck, Keurgedichten fr. 1513. Julius Mac Leod, Oeschrlften fr. 1514. J. Van Maerlant, Roman van Torec fr. 3015. 7.uldafrlkaanse PoBzie fr. 3017. Tondalus' Vidoen fr. 3020. Twee 16d'eeuwnche Di alogen fr. 1521. De Sproke van Bestrijs fr. 2522. Henriette Roland Hoist, Lyrlek fr. 3525. Floris ende Blancefloer fr. 3528. Een Abel Spel vanden Winter ende vanden Sourer fr . 25

29. J. Van Maerlant, Ooodndienstige Lyrlek fr. 25

37. Lyriek der Nederlanden, I tr. 30

38. Lyriek der Nederlanden 2 tr. 3539. Lyriek der Nederlanden 3 fr. 3540. Lyrlek der Nederlanden 4 Verschijnt in 195241. Jan Brugman, Veraprelde Sermoenen fr. 4542. Volksboek van Ulenspieghel fr. 2546. Vier excellente Cluchten fr. 3048. Crul, Heynken de Luyere fr. 2549. Die eerste Bliscap van Maria fr. 3052. Anna Bi jns, Refreinen fr. 2556. Bredero, Groot Lied-Boeck

Verschijnt in 1951

Bij dezelfde uitgeefster

MULTATULI

MAX HAVELAAROF DE KOFFIVEILINGEN DER

NEDERLANDSCHE HANDELMAATSCHAPPIJ

docr Dr A. Verstraeten

TONY BERGMANN

ERNEST STABSADVOKAAT

SCHETSEN EN BEELDEN

Ingeleid door Dr C. de Baere

De „ klassieke " Ernest Staes - uitgave

201470 007

beet005fam104

De familie Kegge